TVE 1 le jrg. nr.2, mei 1993 Tussen Vecht en Eem ,3688b6ÉS8%S ll!!l!!iliiii!lllllilHl|iwawsjs». ^ÉHiiiiimiijl!1: mm S3 Nederhorst is :l den * illiiiil Berg iff# Tijdschrift van de Vereniging van Vrienden van het Gooi en dè Dit tijdschrift wil verleden, heden en toekomst van het Gooi en omstreken in al zijn facetten belichten, met als invalshoeken historisch perspectief, natuur, landschap en ruimtelijke ordening. Het wordt toegezonden aan de leden van de Vereniging van Vrienden van het Gooi en de donateurs van de Stichting Tussen Vecht en Eem. De Vereniging van Vrienden van het Gooistelt zich tot De Stichting Tussen Vecht en Eemoverkoepelt ruim 25 doel zowel in het landelijk als in het stedelijk gebiedlokale het en regionale organisaties op historisch en eigen karakter van het Gooi en omstreken zo goedaanverwant gebied. Zij bevordert en verbreidt de kennis mogelijk te bewaren en een goed natuurbeheer te op historisch gebied betreffende de streek, onder andere bevorderen. Zij streeft hierbij naar een milieubeheerin en het Goois Museum te Hilversum. Voorts ijvert zij voor een ruimtelijke ordening, die aantasting van natuur-het enbehoud van cultuurhistorische en karakteristieke cultuurwaarden tegengaan of voorkomen. Het bestuurwaarden. De Stichting organiseert jaarlijks een open dag volgt de ruimtelijke ordening op de voet, adviseertin overéén van de gemeenten in de regio. De stichting is en maakt zonodig bezwaar tegen voorgenomen plannen.opgericht in 1970, maar vormt in feite de voortzetting Er is een door de vereniging ingestelde Gooise van de in 1934 opgerichte Stichting ’Museum voor het Natuurwacht, die misbruik en ontsiering van de natuurGooi en Omstreken’, later ’Vereniging van Vrienden tegen moet gaan. Verder organiseert de verenigingvan voor het Goois Museum’, die in 1969 werd opgeheven en leden roeitochten op het Naardermeer en wandelexcur-waarvan de bezittingen aan de gemeente Hilversum zijn sies onder deskundige leiding. overgedragen. De vereniging werd in 1935 opgericht en telt ruim 4000T.V.E. overkoepelt onder andere Historische Kringen leden, zij organiseerde in 1959 het Gooicongres datin Ankeveen, Baarn, Blaricum, Bussum, Eemnes, mede de stoot gaf tot de oprichting van het Gewest Gooi’s-Graveland, Hilversum, Huizen, Kortenhoef, Laren, en Vechtstreek. Op vertoon van het lidmaatschapsbewijsLoosdrecht, Muiden, Muiderberg, Naarden, Nederhorst hebben de leden toegang tot de landgoederen ’Bantam’,den Berg en Weesp, musea in Hilversum, Huizen, Laren ’De Beek’, ’Oud Bussem’, ’Boekesteyn’ en ’Oud- en Naarden, alsmede archeologische en genealogische Naarden'. organisaties. Lidmaatschap/abonnement Donatie/abonnement aanmelden bij J.B. Perry-Vlasveld, aanmelden bij Braam 34,1273 EA Huizen, 02152-66848. F.W.M. Witteveen-Brenninkmeijer, Minimum contributie ƒ 20,- per jaar. Brediusweg 14a, 1401 AG Bussum, 02159-13630. Minimum donatie ƒ 20,- per jaar. Bestuur voorzitter ir J. W.G. Pfeiffer, Dagelijks Bestuur Van Tienhovenlaan 23, 1412 EB Naarden, 02159-41637voorzitter mr F. Le Coultre, vice-voorzitter N. Biersteker-Vonk, Koningin Wilhelminalaan 1, 1261 AG Blaricum, Alexanderlaan 44, 1213 XT Hilversum, 035-855294 02153-83013 secretaris G. Hamminga-van der Vegte, secretaris E.W.M. Witteveen-Brenninkmeijer, Amersfoortsestr.weg 122, 1411 HJ Naarden, Brediusweg 14a, 1401 AG Bussum, 02159-13630 02159-41915 penningmeester ir G. Padt, penningmeester mr G.H. Fuhri Snethlage, Rembrandtlaan 69,1412 JN Naarden, 02159-40701 Everard Meysterweg 21,3817 HA Amersfoort, Postbankrekening 3892084 033-621851 Bankrekening 47.62.75.199 Postbankrekening 262888 t.n.v. Stichting Tussen Vecht en Eem Bankrekening 94.21.88.209 leden t.n.v. de penningmeester van de VVG K. Kool, Laren, 02153-15680 leden prof dr P.H.D. Leupen, Hilversum, 035-245704. ir E.J. van Busschbach, Laren, 02153-15755 drs Maria W.J.L. Boersen, Naarden, 02159-46926 dr C. Dudok de Wit, Bussum, 02159-12420 A. Farjon, Huizen, 02152-62857 Correspondentie-adres Secretariaat E. Goldfinger-Albertis, Hilversum, 035-210423 Brediusweg 14A, 1401 AG Bussum, 02159-13630 ir H.J. Proper, Hilversum, 035-218897 drs S.R. Roest, Blaricum, 02153-11919 Correspondentie-adres Secretariaat Amersfoortsestraatweg 122, 1411 HJ Naarden, 02159-41915 Gooise Natuurwacht J. Kamies, Geysendorfferstraat 30, 1403 VZ Bussum, 02159-15995. Informatie Naardermeer-excursies, bestellen extra tijdschriften, adreswijzigingen en opzeggingen, uitsluitend bij J.B. Perry-Vlasveld, Braam 34, 1273 EA Huizen, 02152-66848. TVE I lc jrg. nr.2, mei 1993 Tussen Vecht en Eem ........ .. -J ' 'J .. ggpgpi! j 1 3 ........i........Jbar i a H .rara , P i Tijdschrift van de Vereniging van Vrienden van het Gooi en de Stichting Tussen Vecht en Eem Redactie Inhoud voorzitter J. Goudberg E.E. van Mensch, JHB Koekkoekstraat 26, V oorwoord 51 1214 AD Hilversum, 035-234913 C. M. Abrahamse De geschiedenis van Nederhorst den Berg 52 secretaris D. P. Blok L.R. Huese-Rommerts, van Gelderlaan 74, Enige aardrijkskundige namen in de Vechtstreek 58 1215 SP Hilversum, 035-219279 Evert Boeve De geschiedenis van een veranderend landschap 61 leden H.N. Karsemeijer dr A.J. Kölker, Jan Steenstraat 41 De bouwgeschiedenis van de Willibrordkerk 66 2162 BM Lisse, 023-144360 (kantoor) G.W. Verheul Mw. C.M. Ahrahamse, Diependaalselaan 294, Het raadsel van de oude Willibrordkerk 70 1215 KH Hilversum, 035-292646 (kantoor) K. Scherpen huijsen D.A. Jonkers, Koggewagen 3, Waterbeheersing vanaf 1600 1261 KA Blaricum, 02152-60456 in Nederhorst den Berg 72 D. Dekema, Drossaard 30, F.H.B. Gladder 1412 NS Naarden, 02159-40760 Bruggen en eilanden bij Fort Hinderdam 76 drs Maria W.J.L. Boersen, A.Paulownalaan 5, 1412 AK Naarden, 02159-46926. C.F. de Weerd Nederhorst den Berg rond 1800 81 C.P.M. Lettrs Kasteel Nederhorst 86 Redactiesecretariaat Els N. G. Damme Van Gelderlaan 74, 1215 SP Hilversum, De Vechtbrug aan de Hinderdam (1780-1819) 94 035-219279. Jan Baar De bouw van de Rooms-Katholieke Kerk Heilige Maria Hemelvaart 98 C.M. Abrahamse TUSSEN VECHT EN EEM verschijnt vier Landbouw in de Horstermeer 103 maal per jaar. Nieuwe leden/donateurs krijgenJos De Ley alle nummers van het lopende jaar. Utopia 'Nieuw Harmonie' in de Horstermeer 104 Jan Baar Losse nummers, inbinden jaargangen Van polder tot plas 108 K. Kool. Jagerspad 31, A. de Beer 1251 ZW Laren, 02153-15680. NERA, het radio ontvangstation 113 Gerard Baar Over vissen in diep, troebel en steeds schoner wordend water 118 Druk: Activiteiten van de Drukkerij Spieghelprint, De Nieuwe Vaart 50,stichting Tussen Vecht en Eem 122 1401 GS Bussum, 02159-50200. Activiteiten van de Vereniging van Vrienden van het Gooi 124 © TVE 1993. Gedeeltelijk overnemen van arti­ kelen slechts toegestaan met uitdrukkelijke Varia 129 bronvermelding. Geheel overnemen na schrifte­ lijke toestemming van het redactiesecretariaat. ISSN 0169-9334 Oplage van dit nummer 5200 exemplaren. Foto titelpagina: Luchtfoto 1977. Voorwoord Wie geen aandacht heeft voor wijsheid en erva­samengesteld uit bijdragen van inwoners uit ring van een vorige generatie, is niet wijs. ons eigen dorp, kunt u kennis maken met de geschiedenis van Nederhorst den Berg en dus Aan deze spreuk moest ik denken toen het met de wijsheid en ervaring van vorige genera­ bestuur mij vroeg om voor deze speciale uitga­ties. Wij mogen trots zijn op ons dorp en tijdens ve van het tijdschrift van de Stichting Tussende Open Dag zal het alle deelnemers duidelijk Vecht en Eem het voorwoord te schrijven. worden dat deze trots volkomen gerechtvaar­ Dit boekwerk is geheel gewijd aan Nederhorstdigd is. den Berg ter gelegenheid van de eerste ’OpenIk verwacht dat Nederhorst den Berg een hoog­ Dag’ in onze gemeente. Deze Open Dag wordttepunt zal zijn in de cyclus van de Open Dagen gehouden op 15 mei 1993. en wens iedereen dan ook, met een gerust hart, De organisatie is in handen van de Stichtingeen goede, gezellige en leerzame dag toe. Tussen Vecht en Eem in goede samenwerking met onze eigen 'Historische Kring’. J. Goudberg In dit fraaie boekwerk, dat grotendeels werdBurgemeester Nederhorst den Berg ■ ;s y ? \ Ü L, ' mm v w ■ > j&r -= M .'. is ~ iV , ‘ ,V.”l *j JvjT J 1horstyj gjgSKa HM* «"> Gezicht op de Wilibrordkerk, Nederhorst den Berg. TVE 11 jrg. 1993 - 51 - De geschiedenis van Nederhorst den Berg C.M. Abrahamse Dit artikel is niet bedoeld om de complete zijn geslacht zou tot 1560 het kasteel in eigen­ geschiedenis van Nederhorst den Berg te dom houden. Na de dood van Dirk van der belichten. Het betreft hier een keus uit het Horst in 1559 werd Herman van Zuylen als gelijknamige boek uit 1949 van de voormaligeleenvolger in 1566 eigenaar van het kasteel, gemeentesecretaris, J. Krol," en zo nu en dannadat is het eerst aan Dirk van Zuylen van der door een noot een nieuw of slecht bekend feitHaer was overgedragen. Herman van Zuylen aangestipt met vermelding van de bron. Dewerd in 1568 door Philips II beleend met de bedoeling hiervan is de archieven van dit inte­heerlijkheid. In 1579 verkocht hij het kasteel ressante dorp onder de aandacht te brengenaan Goert en van Reede waarna het tot 1670 in zo het historisch onderzoek verder te stimule­bezit van dit geslacht bleef. In 1579 werden ren. tevens alle rechten en plichten van ambachts­ heer door het kapittel St. Marie overgedaan aan Nederhorst den Berg is gelegen aan de oostzij­de heer Van Nederhorst. de van de Vecht, juist in een bocht van de rivierVanaf 1690 tot 1757 waren de bezittingen in en wordt ten noord- en ten zuidoosten begrensdhanden van de familie Van Tuyll van door respectievelijk Ankeveen en Kortenhoef.Serooskerken, waarna vervolgens gedurende de De gemeente omvat behalve het dorp volgende twee eeuwen vele eigendomswisselin- Nederhorst den Berg ook de buurtschappengen plaatsvonden. De heren en vrouwen van Hinderdam en Overmeer. De ouderdom van Nederhorstde waren ook de ambachtsheren en - plaats is niet bekend. De aanwezigheid sindsvrouwen voor het gerecht. Zij benoemden de 1038 van een kerkje heeft vestiging in dezeschout die uit hun naam met de civiele recht­ contreien bevorderd.