W 80. Rocznicę Bitwy O Anglię
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wczoraj dwóch kolegów nie wróciło. Cebrzyński i Stefan Wójtowicz, dziś dostaliśmy telegram, żeby przyjechać po ciało. Zaczyna się kruszyć. Co prawda narobiliśmy szkody szwabom, bo już jest ponad 50 maszyn szwabskich, pomimo że nasz dyon urzęduje od paru dni. Co dzień przy- chodzą telegramy gratulacyjne od Króla, od Sikorskiego, to od dowódz- twa, co dzień rekordy są. Np. wczorajszy dzień dał nam 16 szwabskich maszyn, czego Anglicy nie mogli sobie wyobrazić przedtem. Teraz gdzie się ruszyć, w mieście czy na wsi, słychać „Polish Squadron brave, hero”. A być gdzieś w lokalu to wszyscy by nas wykąpali w piwie, czy w innych napojach, żeby mogli. Ale to wszystko nic, żeby tylko najszybciej wrócić. Sgt Marian Bełc Northolt, 12 września 1940 r. ISBN 978-83-64424-67-0 Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury W 80. rocznicę Bitwy o Anglię www.lotniczyantykwariat.pl ROBERT GRETZYNGIER • WOJTEK MATUSIAK • JACEK STęPOWSKI Uroczysty moment dekoracji sierż. pil. Mariana Bełca, asa myśliwskiego z Dywizjonu 303, Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari przez gen. Władysława Sikorskiego 28 października 1941 r. Tekst: Robert Gretzyngier, Wojtek Matusiak, Jacek Stępowski Współpraca: Zbigniew Charytoniuk, Piotr Hodyra, Sławomir Hordejuk Grzegorz Korcz, Remigiusz Gadacz. Spis treści Korekta: Dorota Hałatiuk II wojna światowa zaczęła się w Polsce 1 września 1939 r. 6 DTP: Robert Gretzyngier Droga do lotnictwa polskiego we Francji . .7 Udział lotników polskich w kampanii francuskiej . 8 Rys. na okładce: Jarosław Wróbel Ewakuacja na Wyspę Ostatniej Nadziei. .9 Bitwa o Anglię – bitwa, która odmieniła losy wojny. 10 Zdjęcia zamieszczone w publikacji pochodzą ze zbiorów autorów oraz osób i instytucji wspierających działalność Fundacji Historycznej Lotnictwa Polskiego Ilu Polaków wzięło udział w Bitwie o Anglię? . 11 Szczególnie dziękujemy za udostępnienie zdjęć i pomoc następującym instytucjom: Majster wojskowy Stefan BABIńSKI . 12 Narodowemu Archiwum Cyfrowemu, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Muzeum Starszy majster wojskowy JÓZEF BADEłEK . 13 Wojska Polskiego w Warszawie, Instytutowi Polskiemu i Muzeum im. gen. Sikorskiego Podporucznik pilot MARIAN BEłC . 15 w Londynie Starszy sierżant radiotelegrafista Stanisław BIEDRZYCKI . 17 Podporucznik pilot ZDZISław KAPCIUK . 18 Copyright © Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego 2020 Porucznik obserwator Edward Kowalski . 19 Copyright © GRETZA – Robert Gretzyngier 2020 Starszy sierżant pilot JÓZEF EUGENIUSZ Laudan . 20 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval Sierżant mechanik ALEKSANDER LEśNIEWICZ . 21 system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, Plutonowy strzelec pokładowy/radiooperator JAN LEśNIEWICZ . 23 photocopying, recording or otherwise, without prior permission of the publishers. Porucznik pilot WłODZIMIERZ JÓZEF LINK . 25 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej pracy nie może być powielana Pułkownik obserwator Stanisław LUZIńSKI . 26 i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób, włącznie Kapitan obserwator ZYGMUNT NatkańSKI. 28 z fotokopiowaniem, nagrywaniem na nośniki elektroniczne lub przy użyciu innych Kapitan pilot MICHAł JAN STęborowski. 30 mediów, bez uprzedniej zgody wydawcy. Podpułkownik pilot Romuald SULIńSKI . 31 Plutonowy pilot Stanisław Wieprzkowicz . 33 ISBN 978-83-64424-67-0 Porucznik nawigator JERZY ALEKSANDER WIERZBICKI . 34 Wydanie I Kapral pilot ALFRED KRZYsztof Włodarski . 35 Wydawca: GRETZA – Robert Gretzyngier skr. poczt. 51, 04-520 Warszawa Publikacje tego wydawcy można nabyć za pośrednictwem sklepu internetowego: www.lotniczyantykwariat.pl II wojna światowa Droga do lotnictwa zaczęła się w Polsce polskiego we Francji 1 września 1939 r. W końcu lat 1920. polska młodzież fascynowała się postę- Kiedy polskie wojska zaprzestały oporu, większość lotni- pem technicznym. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwga- ków zdołała przedostać się do neutralnej Rumunii i na Wę- zowej popularyzowała sporty samolotowe i szybowcowe. gry (które w tym czasie graniczyły z Polską). Zostali tam in- W oczach wielu lotnictwo zdetronizowało kawalerię jako ternowani, ale łapówki i perswazja wkrótce pozwoliły im najatrakcyjniejszy rodzaj wojska. Sukcesy Żwirki i Wigury przemienić się w „studentów”, „artystów”, czy „turystów”, i ich kolegów w międzynarodowych zawodach lotniczych co pozwoliło im ruszyć w dalszą drogę. Nie mogąc walczyć oraz rozwijający się przemysł lotniczy stanowiły dobre za- w Ojczyźnie, kierowali się do Francji. Większość podróżowa- plecze do szkolenia lotników wojskowych. Jednak oficero- ła statkami z portów rumuńskich, jugosłowiańskich i grec- wie sztabowi Wojska Polskiego nadal nie doceniali poten- kich, przez Syrię, Liban i Maltę, choć niektórzy podróżowali cjału lotnictwa wojskowego. lądem, przez Włochy. Mapa Europy z przełomu 1939 i 1940 r., na której zaznaczono główne Niemiecka napaść 1 września 1939 r. ujawniła mocne Niektórzy znaleźli się na północy, w krajach bałtyckich. punkty ewakuacyjne polskich lotników. i słabe strony polskiego lotnictwa. Już w końcu sierpnia Jeśli udało im się uciec, mogli przedostać się na Zachód eskadry przeniosły się na lotniska polowe, w ten sposób przez Skandynawię. Internowani w większości znaleźli się w rękach Sowietów, kiedy ci za- unikając niemieckich nalotów. Choć Luftwaffe twierdzi- jęli republiki bałtyckie w połowie 1940 r. Wtedy, podobnie jak ci, którzy dostali się do ra- Polska i jej sąsiedzi we wrześniu 1939 r. ła, że polskie lotnictwo zostało zniszczone na ziemi, było dzieckiej niewoli, wkrótce trafili do łagrów, gdzie wielu z nich zginęło, jak setki tysięcy Po- Lotnicy ewakuowani do Francji, to kłamstwo. Obrona powietrzna Warszawy pod dowódz- laków. Zdecydowana większość oficerów (w tym z lotnictwa) została wymordowana w ma- a następnie do Wielkiej Bryta- nii nosili mundury różnego kolo- twem płk. Stefana Pawlikowskiego wykazała wartość pol- sowych egzekucjach w lesie katyńskim i innych miejscach. ru i wzoru. Guziki z orłem w ko- skich lotników przez pierwszy tydzień walk, ale wkrótce Niewielu polskich lotników dostało się do niewoli niemieckiej. Większość z tych, którzy ronie były jednak niezmiennym elementem od czasów przedwo- Brygada Pościgowa miała o wiele więcej doświadczonych pozostali w okupowanym kraju, zdołała przeobrazić się w cywilów. Później wyruszali przez jennych aż do zakończenia woj- pilotów niż sprawnych samolotów. Tatry do Słowacji i dalej na Węgry lub do Rumunii, a stamtąd drogami opisanymi powyżej. ny. W tym samym czasie, gdy na Ten schemat powtarzał się w większości eskadr. Kłopo- Niektórzy pozostali w Polsce i wstąpili do Armii Krajowej. Zachodzie lotnicy ruszali do po- nownej walki z III Rzeszą NKWD ty z łącznością i logistyką udaremniały wysiłki persone- wiosną 1940 r. dokonało ma- lu bojowego. Brak części zamiennych i zaplecza, a czasem Statek „Patris”, sowego mordu polskich ofice- tylko paliwa, prowadził do straty wielu lekko uszkodzo- pojawiający się rów. Niemym świadkiem zbrod- we wspomnie- ni stały się właśnie guziki z or- nych samolotów. Nieumiejętność rozpoznawania samolo- niach wielu pol- łem w koronie wydobyte z dołów tów, zwłaszcza w wojskach lądowych, powodowała liczne skich lotników, śmierci w Katyniu oraz innych omyłkowe ataki na własne maszyny. którzy dotar- miejscach. li z Rumunii do Od momentu, kiedy 3 września Francja i Wielka Bryta- Francji drogą nia wypowiedziały wojnę Niemcom liczono na rychły zwy- morską. cięski koniec wojny. Ale kiedy 17 września ZSRR uderzył na Piloci Brygady Pościgowej przy zamaskowanych P.11 na lotnisku Polskę ze wschodu, a zachodnie mocarstwa wciąż nawet w Młynowie w południowo-wschodniej Polsce w połowie września. nie kiwnęły palcem, stało się jasne, że nadszedł kres walk Przestarzałe myśliwce PZL nie miały dużych szans w walce z Luftwaffe, ale dzięki dobremu wyszkoleniu polscy piloci nie ponieśli w Polsce, przynajmniej na pewien czas. ciężkich strat i w znacznej większości ewakuowali się na Zachód, by kontynuować walkę. 6 7 Udział lotników polskich Ewakuacja w kampanii francuskiej na Wyspę Ostatniej Nadziei Do marca 1940 r. zakończyło się szkolenie pierwszej grupy polskich pilotów myśliwskich we Lotnicy, którzy nie liczyli na możliwość latania bojowego we Francji, zgłaszali się na prze- Francji, a na lotnisku Lyon-Bron utworzono dwie kolejne grupy szkolne. łącznie, ponad 70 szkolenie lotnicze w Wielkiej Brytanii. Pierwsi przybyli tam w styczniu 1940 r. Według pier- myśliwców miało się przeszkolić w 1940 r. na francuskich samolotach. wotnej umowy polsko-brytyjskiej, miano tam tworzyć tylko jednostki bombowe. Personel pierwszego polskiego dywizjonu skończył przeszkolenie pod koniec marca. Pilo- Co dziwne, wśród gotowych przejść na bombowce, byle tylko latać bojowo, były takie ci tzw. Grupy Montpellier zostali podzieleni na klucze i dołączeni do francuskich dywizjonów. asy jak Stanisław Skalski i Witold Urbanowicz! Początkowo Każdy klucz miał polską obsługę naziemną i trzy nowe myśliwce MS.406 oznaczone polską byli jednak szkoleni w różnych procedurach i regulaminach szachownicą lotniczą na kadłubie. 27 marca 1940 r. w Lyon-Bron polscy i francuscy oficje- RAF. Głównym problemem było to, że niewielu Polaków zna- le wzięli udział w uroczystym przydzieleniu polskich myśliwców do francuskich jednostek. ło angielski. Wyrastali w atmosferze braterstwa z Francją, Okładka dowodu osobistego W końcu listopada 1939 r. ZSRR napadł na Finlandię. Francja i Wielka Brytania zaczęły więc większość uczyła