Kazimierz Górski – Lwowianin Z Urodzenia Oddajemy Państwu Do Rąk Nowy Ku- 100 Lat Temu, 2 Marca Rier Galicyjski

Kurier nowy Galicyjski 19 lutego–15 marca 2021 | nr 3–4 (367–368) | www.kuriergalicyjski.com Niezależne pismo Polaków na Ukrainie

Drodzy Czytelnicy!

Kazimierz Górski – lwowianin z urodzenia Oddajemy Państwu do rąk Nowy Ku- 100 lat temu, 2 marca rier Galicyjski. Słowo „nowy” nie oznacza, we Lwowie urodził się że zmieniamy profil. Pozostajemy tą samą Kazimierz Górski – jeden gazetą z tą samą redakcją. Ta zmiana wyni- z najwybitniejszych ka bardziej z wymogów biurokratycznych. polskich trenerów Po śmierci nieodżałowanego Mirosława Rowickiego, założyciela Kuriera Galicyj- piłki nożnej. O sobie skiego, skończyła się formalna ciągłość mówił: „Jedni rodzą się tytułu. Zmiany biurokratyczne zwykle do skrzypiec, inni do trwają długo, ale szczęśliwie w końcu zo- munduru. Ja urodziłem stają zatwierdzane. się dla piłki”. Piłkarską Dostaliśmy wiele głosów od czytelni- reprezentację Polski ków, że trudno było zdobyć nasze czasopismo, że przychodziło z opóźnieniem do doprowadził do medali prenumeratorów. Rok 2020 był rokiem olimpijskich i mistrzostw trudnym dla naszej redakcji. Ciosem dla świata. A przy tym nas była śmierć śp. Mirosława Rowickie- pozostawał skromnym go. W tym samym roku rozpoczęła się pan- i otwartym człowiekiem. demia, a granice między Polską a Ukrainą bywały zamknięte. Dostarczenie Kuriera ANNA GORDIJEWSKA Galicyjskiego do czytelników stało się niezwykle trudne, a udawało się tylko dzięki

Kazimierz Górski przy- PACAN BARBARA pomocy Ludzi Dobrej Woli. Czasem wysy- szedł na świat 2 marca 1921 DELEGACJE KONSULATU GENERALNEGO RP WE LWOWIE I LKS POGOŃ LWÓW ZŁOŻYŁY KWIATY POD łaliśmy kilka numerów w jednej przesyłce. roku we Lwowie. Był najstar- TABLICĄ UPAMIĘTNIAJĄCĄ TRENERA KAZIMIERZA GÓRSKIEGO W 100. ROCZNICĘ JEGO URODZIN Było to dla nas przykre, bo nasza rola po- szym w wielodzietnej rodzi- lega na dostarczaniu treści Czytelnikom, nie, miał brata i cztery siostry. w nim miłość do piłki. Był by- technikum mechaniczne. Ka- Zasłynął jako trener repre- a dochodziły one z opóźnieniem. Ojciec Maksymilian pracował stry i zwinny, dlatego w szkole rierę piłkarską przerwała mu zentacji Polski, wraz z którą Dziś patrzymy w przyszłość z opty- na kolei, matka jako krawco- nazywano go Sarenką. Z ojcem wojna. Podczas okupacji nie- osiągnął historyczny sukces: mizmem. Nowy Kurier Galicyjski narodził wa w Teatrze Miejskim. Dom, chodził też na mecze lwowskiej mieckiej pracował w warszta- zdobył złoty medal na Igrzy- się w dniu, kiedy zarówno w Kijowie, jak w którym mieszkała rodzina Pogoni. Wciąż marzył o klubie – tach kolejowych. W 1944 roku skach Olimpijskich w Mona- i we Lwowie świeciło wreszcie słońce po przy ul. Gródeckiej w okolicy dumie Lwowa, ale nigdy w Po- zaciągnął się do Wojska Pol- chium w 1972 roku, dwa lata długiej zimie. Nadchodzi wiosna. Przyszła zajezdni tramwajowej, nieste- goni nie zagrał. skiego i dotarł do Warszawy. później – srebrny medal na już do naszej redakcji. Ufamy też, że pan- ty, nie zachował się. Przyszły Rozpoczynał grać w piłkę Po wojnie był piłkarzem Legii Mistrzostwach Świata w RFN demia nie będzie organizowała nam życia trener chodził do szkoły po- na pozycji napastnika na daw- Warszawa. Rozegrał łącznie 81 i srebrny medal na Igrzyskach po obydwu stronach granicy i wszystko wszechnej im. H. Sienkiewicza nym stadionie Robotnicze- meczów ligowych, strzelając Olimpijskich w Montrealu wróci do normy. przy dawnej ulicy Lwowskich go Klubu Sportowego – RKS w nich 34 bramki. W latach 50. w 1976 roku. Prowadził repre- Dziękujemy Naszym Czytelnikom za dzieci, obecnie Herojiw UPA, Lwów, obecnie opuszczonego zakończył karierę jako piłkarz zentację w 73. meczach, osiąga- telefony, maile, za to, że cenią naszą trzy- a później do IX gimnazjum im. stadionu „Silmasz”. Potem grał i został szkoleniowcem. To wła- jąc 45 zwycięstw. nastoletnią pracę. Dziękujemy za wsparcie Jana Kochanowskiego przy ul. w Spartaku Lwów i Dynamo śnie praca trenera przyniosła › strona 5 Fundacji Wolność i Demokracja i Naszym Chocimskiej. Ojciec zaszczepił Lwów. Przed wojną ukończył mu sławę i uznanie. Wszystkim Przyjaciołom! 77. rocznica zagłady Huty Pieniackiej 28 lutego 1944 roku w Hucie List prezydenta Andrzeja Dudy skiero- Pieniackiej miała miejsce wany do uczestników uroczystości odczy- zbrodnia, w wyniku której tał minister Adam Kwiatkowski. śmierć poniosło ponad 800 Małgorzata Gośniowska-Kola straciła osób narodowości polskiej. w tej tragedii większą część swojej rodzi- Pacyfikacji dokonał 4 pułk ny, ocalała jej matka. W swoim przemó- policyjny SS, złożony z osób wieniu zaznaczyła: narodowości ukraińskiej pod dowództwem niemieckim. Stoimy na grobach, Opisy zbrodni zachowały się „które nie mają dzięki zeznaniom nielicznych krzyży. Wokół tego ocalałych świadków. terenu są te miejsca. I to TEKST I ZDJĘCIE jest ta prawda. Ona nie ANNA GORDIJEWSKA krzyczy. Ona nie robi zamieszania. Ona czeka Dwudniowe uroczystości 77. roczni- kiedy przyjedziemy cy zagłady Huty Pieniackiej rozpoczęły tutaj, postawimy krzyż, się 27 lutego w katedrze lwowskiej mszą poświęcimy te groby świętą w intencji ofiar mordu celebrowaną uczestniczyła prezes Stowarzyszenia Huta Bartosz Cichocki, konsul generalny RP we obwodu lwowskiego, pierwszy zastępca przez abpa metropolitę lwowskiego Mie- Pieniacka Małgorzata Gośniowska-Kola, Lwowie Eliza Dzwonkiewicz, attaché obro- przewodniczącego Lwowskiej Obwodowej i zmówimy „Ojcze nasz”. czysława Mokrzyckiego. przedstawiciele rządu Rzeczypospolitej ny przy Ambasadzie RP w Kijowie kmdr Administracji Państwowej Andrij Hodyk. Następnego dnia 28 lutego w miejscu Polskiej: sekretarz stanu w Kancelarii Pre- Maciej Nałęcz, wiceprezes Instytut Pamięci W uroczystościach wzięła udział nieduża Na zakończenie przy pomniku złożono dawnej Huty Pieniackiej w obwodzie lwow- zydenta RP Adam Kwiatkowski, sekretarz Narodowej prof. Krzysztof Szwagrzyk, wi- grupa Polaków ze Lwowa i ziemi lwowskiej kwiaty i zapalono znicze. Obchody roczni- skim niedaleko Brodów pod pomnikiem z na- stanu w Kancelarii Premiera Jan Dziedzi- cewojewoda Podkarpacki Jolanta Sawicka i stanisławowskiej oraz mieszkańcy z pobli- cowe organizowane są przez Stowarzysze- zwiskami ofiar odbyła się ekumeniczna mo- czak, wicemarszałek Sejmu RP Małgorza- oraz dyrektor Wojskowego Biura Histo- skich miejscowości. Wiele osób nie dotarło nie Huta Pieniacka we współpracy z Kon- dlitwa za pomordowanych. W obchodach ta Gosiewska, ambasador RP na Ukrainie rycznego Sławomir Cenckiewicz, władze ze względu na pandemię. sulatem Generalnym RP we Lwowie. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 2 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com

Ukraina otrzymała pierwszą dostawę szczepionki na koronawirusa Szczyt prezydentów państw

We wtorek (23 lutego) na Ukrainę przy- roku AstraZeneca i indyjski instytut pod- był pierwszy transport ze szczepionką na pisały porozumienie w sprawie produkcji Grupy Wyszehradzkiej koronawirusa. Jest to preparat AstraZe- szczepionki dla „krajów o niskich i śred- neca produkowany przez indyjską firmę nich dochodach”. – Niejednokrotnie Serum Institute India pod lokalną marką Ukraińskie media podają, że jest to pokazaliśmy, że jako państwa Covishield. Jak podaje agencja Ukrinform, pierwsza partia szczepionki Covishield; Grupy Wyszehradzkiej samolot z 500 tysiącami dawek szczepion- nie podają jednak, kiedy na Ukrainę dotrą potrafimy skutecznie ki wyleciał z Bombaju w poniedziałek i po następne partie tego preparatu. Jak pisali- współpracować z korzyścią międzylądowaniu w Istambule dotarł we śmy, Ukraina ma trudności ze zdobyciem dla promocji naszych państw wtorek rano do Kijowa. szczepionki na koronawirusa i program i całego regionu – akcentował Ukraińskie ministerstwo zdrowia nie- szczepień jeszcze się w tym kraju nie roz- prezydent Andrzej Duda zwłocznie tego samego dnia na zasadach począł. W grudniu ministerstwo zdrowia podczas odbywającego się na nadzwyczajnych dopuściły szczepionkę Ukrainy obiecywało dostawy chińskiej Mierzei Helskiej spotkania Covishield do stosowania. szczepionki w „najkrótszym możliwym prezydentów Państw – Teraz pilnie odprawiamy ładunek, terminie”, ale okazało się, że jej marcowa Grupy Wyszehradzkiej, a szczepionka od razu pojedzie w teren, dostawa jest zagrożona. Później resort inaugurującego obchody abyśmy mogli rozpocząć szczepienia zgod- informował, że w połowie lutego na Ukra- 30-lecia formatu V4. nie z pierwszym etapem szczepień – napi- inę trafi 117 tysięcy szczepionki Pfizer/ sał na Facebooku minister zdrowia Ukra- BionTech w ramach skierowanego do bied- Dwudniowy szczyt liderów państw iny Maksym Stepanow, który osobiście niejszych krajów programu COVAX – ten Grupy Wyszehradzkiej rozpoczął się 9 lu- wybrał się 18 lutego do Indii na rozmowy termin również okazał się nieaktualny. tego 2021 od ceremonii oficjalnego powita- i solidarności, a także opowiadamy się za oraz banki centralne państw naszego re- w sprawie zakupu indyjskiej szczepionki. Pojawiała się też informacja, że pomiędzy nia przywódców Słowacji, Węgier i Czech Europą równych państw i wolnych naro- gionu – ocenił. Szczepionka, którą otrzymała Ukraina, połową lutego a końcem II kwartału br. przez prezydenta RP. Andrzej Duda gościł dów – zaznaczył polski prezydent. Zwrócił uwagę, że wartość pakietów została opracowana przez naukowców Ukraina ma otrzymać od 2,2 mln do 3,7 prezydentów: Zuzanę Čaputovą, Jánosa Prezydenci odsłonili tablicę pamiąt- wsparcia fiskalnego zaproponowanych z Oksfordu oraz firmę AstraZeneca. Pod mln dawek szczepionki AstraZeneca. Ádera i Miloša Zemana w rezydencji pre- kową z okazji 30-lecia V4. Wieczorem na przez władze państw Europy Środkowej marką Covishield produkuje ją indyjska zydenta RP na Mierzei Helskiej, w Juracie. fasadzie Pałacu Prezydenckiego została wyniosła 9 proc. ich PKB. – Jeśli dołoży- firma Serum Institute India. Latem 2020 ŹRÓDŁO: UKRINFORM.UA – Obchodzimy w tym roku 30-lecie wyświetlona okolicznościowa iluminacja. my do tego środki z funduszy europejskich Grupy Wyszehradzkiej. Stanowimy wspól- Prezydent wskazywał, że Bank Świa- oraz takie czynniki, jak wysoko zdywersy- ny krąg kulturowo-ideowy i wspólny krąg towy w opublikowanym w styczniu 2021 fikowane gospodarki i korzystna struktura W historycznej kamienicy we Lwowie pamięci – podkreślał Andrzej Duda, doda- r. studium Global Economic Prospects handlu, dostrzegamy już przyczyny rela- jąc, że zainicjowana w 1991 r. współpraca przewiduje w bieżącym roku średnie tem- tywnie dobrej pozycji wyjściowej naszych odnaleziono unikalne kafle dążyła do stworzenia platformy dialogu po wzrostu gospodarek państw Europy gospodarek w dobie kryzysu – podkreślił politycznego, której naczelnym celem Środkowej na poziomie 3,6 proc. – Biorąc prezydent. We Lwowie w jednej była koordynacja działań naszych państw pod uwagę okoliczności, jest to wynik Polska sprawuje prezydencję w Grupie z kamienic w śródmieściu na rzecz członkostwa w Sojuszu Północ- niezwykły. Znajduje on jednak pokrycie Wyszehradzkiej od 1 lipca 2020 r. i zakoń- znaleziono kafle, orientacyjnie noatlantyckim i UE. w konkretnych politykach i instrumen- czy ją 30 czerwca tego roku. Po Polsce z roku 1530. Prawdopodobnie – Konsekwentnie wyrażamy swoje tach wypracowanych zarówno na pozio- przewodnictwo w V4 przejmą Węgry. zostały wykonane za poparcie dla idei europejskiej jedności mie Unii Europejskiej, jak i przez rządy ŹRÓDŁO: PREZYDENT.PL granicą na zamówienie. Badający znalezisko uczeni przypuszczają, że w kamienicy mogli mieszkać ludzie bardzo Szefowie MSZ Polski i Ukrainy wspólnie majętni, ponieważ na takie kafle nie każdy mógł sobie wzywają do zatrzymania Nord Stream 2 pozwolić. Ministrowie spraw polityki otwartych drzwi do obu organiza- ukończenia bliźniaczego rurociągu Nord Szefowa Wydziału ochrony środowiska zagranicznych Polski cji i pozostaje niezłomnym orędownikiem Stream 2. Niestety, Rosja mogła posunąć historycznego Lwowa Lila Onyszczenko i Ukrainy Zbigniew Rau członkostwa Ukrainy – czytamy w artykule. się tak daleko w realizacji projektu, mimo twierdzi, że z czasem możliwa będzie od- i Dmytro Kułeba wezwali we Ministrowie przypominają, że kiedy że nadal narusza suwerenność i integral- budowa oryginalnego pieca z tego okresu. systemów opałowych –ogrzewał powie- wspólnym artykule na łamach Europa Środkowa związała się z Zacho- ność terytorialną Ukrainy, okazując rażą- Odnalezione kafle mogą wiele powiedzieć trze, które rozchodziło się po całej kamie- „Politico” do zatrzymania dem, Rosja pociągnęła za dźwignie, jakimi ce lekceważenie dla prawa międzynarodo- o samej kamienicy i o jej mieszkańcach. nicy – mówi przewodnicząca WOŚH. budowy gazociągu Nord dysponowała, aby, jeśli nie odwrócić, to wego – podkreślają Rau i Kułeba. – Kafle zostały znalezione w jednej Znalezione kafle są unikatowe, bowiem Stream 2. Podkreślają, że przynajmniej poważnie zakłócić ten proces. Ich zdaniem w tej kwestii Stany Zjed- z kamienic w śródmieściu, ale niech to na nigdy dotąd we Lwowie czegoś takiego nie w zablokowaniu projektu Czyniąc to, Moskwa wykorzystała jedną ze noczone nadal odgrywają kluczową rolę. razie pozostanie tajemnicą, w jakiej. Zo- odnajdywano. Są na nich przedstawione ważną rolę mogą odegrać USA. swoich najpotężniejszych broni - zależność „Trzeba odrzucić twierdzenia, że Nord stały znalezione pod podłogą. Zasypano rysunki w stylu włoskiego renesansu. sąsiadów od dostaw surowców energetycz- Stream 2 stał się „zbyt duży, by upaść” i że nimi, jako „śmieciem” budowlanym, skle- Można je będzie odrestaurować, bo wiele W tekście zatytułowanym „Nord Stre- nych, zwłaszcza gazu ziemnego. po prostu trzeba go ukończyć. Jeśli projekt pienie. To właśnie uratowało je przed cał- z nich zachowało się bardzo dobrze. am 2 już dostatecznie zniszczył Zachód. – Najpierw w 2006 roku, a następnie się powiedzie, Rosja mogłaby spróbować kowitym zniszczeniem. Gdyby trafiły na – Piec pochodził prawdopodobnie z po- Czas położyć temu kres” szefowie MSZ w 2009 roku Rosja wykorzystała swój sta- przekonać ukraińską opinię publiczną, że ulicę, jak to bywało w przypadkach wielu łowy XVI wieku i został rozebrany około podkreślają, że Polska i Ukraina mają tus wyłącznego dostawcy i odcięła dosta- Zachód nie dba o własne zasady, a osta- pieców, to utracilibyśmy je bezpowrotnie XVIII. Niektóre kafle Są potrzaskane, ale wspólny interes w silnym i odpornym wy gazu ziemnego na Ukrainę bez podania tecznie o bezpieczeństwo i dobrobyt Ukra- – twierdzi Lila Onyszczenko. – Kamienica możliwe jest ich odnowienie. Konser- Zachodzie. przyczyny. Biorąc pod uwagę znaczenie iny – wskazują. zachowała stare gotyckie elementy, cho- watorzy już nad tym pracują –mówi Lila – Łączy nas wielka wizja, do której ukraińskiej infrastruktury w transporcie Rau i Kułeba podkreślają, że w tym ciaż wiele razy była przebudowywana. Onyszczenko. dążą wszyscy prezydenci USA od zakoń- rosyjskiego gazu ziemnego na zachód, projekcie nie chodzi o bezpieczeństwo Stał tam tzw. hipokaust – piec z dawnych ŹRÓDŁO: TVOEMISTO.UA czenia II wojny światowej, wolnej, zjed- reszta Europy odczuła konsekwencje. energetyczne Niemiec, bliskiego sojuszni- noczonej Europy, dostatniej i pokojowej. W wyniku działań Rosji Europejczycy zde- ka i że Ukraina głęboko docenia wysiłki Jako ministrowie spraw zagranicznych cydowali się przejść na bardziej zintegro- RFN na rzecz zaprowadzenia pokoju w roz- Prezydent Ukrainy ostrzega przed Nord Stream 2: musimy jednak dostrzec przeszkody dla wany, odporny wewnętrznie i przejrzysty dartym wojną Donbasie. To pułapka dla całej Europy prawdziwie zjednoczonej Europy. Najważ- rynek gazu ziemnego, aby lepiej wytrzy- – Szanujemy prawo Niemiec do wyra- niejsza wśród nich to fałszywe przekona- mać przyszłe zakłócenia. Jednak Kreml żania swojego punktu widzenia. Ale jeste- – Gazociąg Nord Stream 2 to odsprzedania Ukrainie 1,2 mln dawek nie, że wolny świat jest elitarnym klubem, był zajęty przygotowywaniem planu, któ- śmy również głęboko przekonani, że tego pułapka dla Europy – napisał szczepionki przeciw Covid-19. W komu- którego narodowe interesy członków są ry wzmocniłby jego kontrolę nad dostawa- rodzaju projekty nie mogą być postrze- na Twitterze prezydent nikacie biura ukraińskiego prezydenta nadrzędne w stosunku do kolektywu. To mi gazu do Europy i oddzielił Ukrainę od gane wąsko przez pryzmat stosunków Ukrainy Wołodymyr Zełenski. dodano, że Zełenski zaznaczył w czasie przekonanie ośmiela drapieżne autokra- reszty Europy – czytamy w „Politico”. dwustronnych, ale zamiast tego należy je – Wraz z prezydentem Polski rozmowy z polskim prezydentem, że jest tyczne mocarstwa i stwarza zagrożenia W ten sposób Rosja wpadła na po- traktować z szerszej perspektywy intere- Andrzejem Dudą mamy jasne to mocny sygnał solidarności z Ukrainą. dla międzynarodowej stabilności i pokoju mysł budowy Nord Stream – gazociągu sów i bezpieczeństwa Europy jako całości. i niezmienne stanowisko Wyraził nadzieję, że preparat będzie odna świecie – wskazują. biegnącego po dnie Bałtyku bezpośrednio Stawka jest wysoka, ale przyszłość wciąż w sprawie tego projektu – sprzedany już w marcu, po dopełnieniu Rau i Kułeba podkreślają, że Polska z Rosji do Niemiec z pominięciem Europy leży w naszych rękach. Autokratyczni dodał. Prezydenci rozmawiali wszelkich formalności. i Ukraina zawsze wierzyły, iż nie da się Środkowej. władcy na Kremlu i w innych miejscach telefonicznie. W komunikacie czytamy też m.in., że utrzymać trwałego pokoju w Europie bez – Kiedy nowy gazociąg został urucho- mogą i powinni zostać pociągnięci do Zełenski zaprosił Dudę na Ukrainę, by zharmonizowanego demokratycznego roz- miony w 2011 roku, reklamowano go jako odpowiedzialności. Zachód, na którego Podziękował też prezydentowi USA wziął udział w uroczystościach z okazji woju całej Europy. narzędzie dywersyfikacji dostaw gazu czele stoją Stany Zjednoczone, nie może Joe Bidenowi za sankcje i podkreślił, że ich obchodzonego w tym roku 30-lecia nie- – Dlatego Polska jako jedna z pierw- ziemnego do Europy. W rzeczywistości sobie pozwolić na kulenie się ze strachu wzmocnienie to energetyczne bezpieczeń- podległości tego kraju oraz w szczycie szych uznała niepodległość Ukrainy w 1991 Nord Stream został zaprojektowany, aby w obliczu szantażu, który jest sprzeczny stwo Europy. tzw. krymskiej platformy. roku. Osiągnąwszy długo oczekiwane cele sabotować bezpieczeństwo energetyczne ze wszystkim, za czym się opowiadamy – W swoim wpisie Zełenski podzię- członkostwa w NATO i UE, stała się jednym Europy. Dziesięć lat po uruchomieniu Nord podsumowują szefowie dyplomacji. kował również Polsce za inicjatywę ŹRÓDŁO: WPOLITYCE.PL z najbardziej zagorzałych zwolenników Stream 1 Rosja jest niebezpiecznie blisko ŹRÓDŁO: ENERGETYKA24 nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wolna Trybuna 3 Kampanię czas zacząć 3 lutego 2021 r., prezydent w drugiej turze znaleźli się Boj- sprawiedliwości zapomniał Wołodymyr Zełenski ko i Poroszenko to wygrałby o Sternence. Choć może raczej zablokował na okres pierwszy z nich. Nie wiado- należałoby tu powiedzieć „wy- mo niestety, jak rozkładałyby miar niesprawiedliwości”. Po- pięciu lat działalność się sympatie, gdyby doszło do nownie postawiono mu zarzuty, prorosyjskich kanałów starcia reprezentanta Plat- tym razem porwania tituszki telewizyjnych NewsOne, formy Opozycyjnej z obecnie Serhija Szczebrycza, a dodat- ZIK i 112 Україна. Na mocy urzędującą głową państwa, ale kowo kradzieży 300 hrywien dekretu wprowadził można przypuszczać, że wynik i nielegalnego posiadania broni także sankcje Rady nie byłby wcale korzystny dla (która, jak się okazało, nie była Zełenskiego. Tym bardziej, że bronią palną, a startową). Bezpieczeństwa jak zawsze pojawią się kandy- Proces Sternenki trudno Narodowego i Obrony daci mniej istotni czy technicz- uznać za sprawiedliwy, a samo wobec deputowanego ni, tacy, którzy oddadzą swoje zatrzymanie (w sali sądowej) prorosyjskiej frakcji głosy jednemu z liderów – także i przeszukania odbyły się z po- Platforma Opozycyjna – temu prorosyjskiemu. gwałceniem prawa, przy czym Za życie Tarasa Kozaka, Czy Medweczuk mógł- oskarżony nie mógł skontakto- by przejąć ten elektorat? Dziś wać się z adwokatem i obrońcy blisko związanego z osobą wydaje się, że nie stanowiłby już wspominają, że sprawa tra- Wiktora Medwedczuka. większego zagrożenia. Ale na- fi do Europejskiego Trybunału Jak się przypuszcza, to leży pamiętać, że polityk ten Praw Człowieka. Na razie na właśnie kum Władimira cieszy się ogromną sympatią internetowych profilach praw- Putina jest faktycznym na Donbasie, gdzie głosowałoby nika pojawił się jego komentarz, właścicielem trzech na niego 32,7% respondentów. w którym pisze o naciskach na prorosyjskich kanałów, A jeśli dodać do tego popar- sędziego ze strony Ołeha Tata- cie Władimira Putina, siłę od- rova z biura prezydenta Ukra- formalnie należących do UPLOAD.WIKIMEDIA.ORG iny, prokurator generalnej Iry- Kozaka, które obecnie ny Venediktovej i Hennadija przestały nadawać, ale Truchanova, mera Odessy. Oraz pozostały dostępne składa specjalne podziękowa- w serwisie internetowym nia Zełenskiemu. YouTube. Także na Sprawa ta stawia ukraiń- skie władze w bardzo złym Medwedczuka i jego świetle i odbiera im prawo wy- żonę, Oksanę Marczenko, stępowania w obronie więź- nałożone zostały sankcje niów politycznych na Białorusi i rozpoczęto wobec obojga czy w Rosji. Nie jest to zresztą śledztwo w sprawie pierwszy przypadek tak kon- wspierania terroryzmu. trowersyjnych oskarżeń i wyroku wydanego przez ukraiń- AGNIESZKA SAWICZ ski sąd – wcześniej poważne wątpliwości wzbudziła sprawa zeczniczka prezydenta Andrija Antonenki oskarżo- Ukrainy Julia Mendel po- 5.UA/FOTOGALEREJA nego o zabójstwo dziennikarza informowała, że powodem apelem do prezydenta i parla- potencjalnych kandydatów na działywania mediów i rosnące Pawła Szeremeta. Prawdopo- takiej decyzji było finansowa- mentu zwróciła się Lwowska fotel prezydenta, ale zdobywa niezadowolenie z rządów Ze- dobnie oba procesy staną się Rnie zamkniętych programów Rada Obwodowa. Jeśli zesta- zaledwie 19,8% głosów. Różni- łenskiego może okazać się, że symbolami błędów rządzących, przez Rosję, ale nie wszyscy wić tę sugestię z doniesieniami ca między Zełenskim a drugim pozornie niezrozumiały w tym bezprawia, korupcji i wyro- dali wiarę temu oświadczeniu. o naruszaniu przez Kijów prawa w stawce Petrem Poroszenką momencie ruch prezydenta, ków zapadających na poli- Pojawiły się oskarżenia o za- międzynarodowego, zaczyna wynosi tylko 4,2%, przy czym kończący nadawanie proro- tyczne zlecenie. Co prawda Ze- mach na wolność słowa, a sam wyłaniać się obraz kraju w któ- badacze zakładają błąd staty- syjskich kanałów, został wy- łeński wciąż może próbować Kozak stwierdził, że zarzuty rym panuje anarchia, a politycy styczny rzędu 3,1%. konany w najlepszej możliwej wyjść z tej sytuacji z twarzą, wobec niego są kłamliwe, cze- realizują partykularne interesy Dalej plasują się Julia Ty- chwili. zmuszając do dymisji Avako- go potwierdzeniem będzie za- kosztem wolności obywateli. moszenko i Jurij Bojko, zdo- Nie oznacza to oczywiście, wa i wyciągając konsekwen- pewne brak publikacji wyni- I nie ma tu żadnego znaczenia bywając odpowiednio 11,8% że i siły ukraińskie, i Rosja cje wobec osób wymienionych ków prowadzonych śledztw, fakt, że większość Ukraińców i 11% poparcia. Za nimi są Ihor będą się temu biernie przyglą- przez Sternenkę, ale nie zmieni gdyż zostałyby one z miejsca uważa, iż sporne kanały od- Smieszko (8,9% głosów) i Wik- dać. Niewykluczone, że w naj- to faktu, że i on został przez nie- podważone przez ukraińskie biegają od standardów, które tor Medwedczuk, cieszący się bliższym czasie staniemy się go postawiony po tej samej, złej sądy i Europejski Trybunał powinny obowiązywać dzien- zaufaniem 7,5% responden- świadkami nagonki na prezy- stronie barykady. Po stronie, po Praw Człowieka. Wiktor Me- nikarzy, gdyż próżno szukać tów. I choć oligarcha zamyka tę denta i jego otoczenie, a władze której znajduje się też Władimir dwedczuk z kolei przekonuje, w nich obiektywnych treści. stawkę to można zakładać, że ukraińskie będą coraz częściej Putin i skąd bliżej do autoryta- że to USA wymusiły na Ukra- Pojawiają się jednak wątpli- gdyby miał okazję prowadzić pokazywane jako niedemo- ryzmu, niż demokracji. inie takie działania, a Zełenski wości, czy aby na pewno tro- kampanię wyborczą z wyko- kratyczne. Sposobność ku temu Czy w tym, aby się tam zna- dąży do ustanowienia dykta- ska o zapewnienie obywatelom rzystaniem będących w jego pojawiła się już 23 lutego 2021 r. lazł, pomógł ktoś z Rosji? Czy tury i nie realizuje wyborczych dostępu do rzetelnej informacji posiadaniu kanałów, mógłby Tego dnia sąd w Odessie ska- proces został ukartowany, obietnic, wśród których było i zarazem walka z rosyjską pro- okazać się poważnym zagroże- zał Serhija Sternenkę na siedem a wyrok zamówiony nie w Ki- poszanowanie różnorodności pagandą są jedynymi celami, niem dla Zełenskiego. lat i trzy miesiące pozbawienia jowie, nie w Odessie, a w Mo- językowej i wolności słowa. jakie przyświecały Zełenskie- Medwedczuk, podobnie jak wolności oraz konfiskatę po- skwie? Czy skazanie Sternen- Równocześnie poinformowano mu i jego otoczeniu. Nie jest to Bojko, należy do Platformy łowy majątku. Prawnik, dzia- ki to odpowiedź na uderzenie o zamiarach Platformy Opozy- przecież sprawa nowa, a kon- Opozycyjnej – Za życie. Sym- łacz organizacji pozarządowej, w Medwedczuka, czy tylko cyjnej – Za życie, chcącej po- trowersyjne programy działały patię wobec tego ugrupowa- znany jest ze swojej walki z ko- zbieg okoliczności? Dziś jeszcze stawić głowę państwa w stan bez przeszkód od lat. Czy ponia deklaruje 20,7% Ukraiń- rupcją i z demaskowania pro- za wcześnie, by jednoznacznie oskarżenia i wszcząć procedurę wodem są rozgrywki między ców i jest to niezwykle ważny rosyjskich działań ukraińskich odpowiedzieć na te pytania, ale impeachmentu. oligarchami, z Ihorem Koło- wskaźnik, gdyż Słudze Narodu polityków. Jego zaangażowa- czas najwyższy, aby je posta- Rosja sięgnęła w tym cza- mojskim w tle? Czy może raczej ufa zaledwie 11,2% obywateli. nie sprawiło, że stał się celem wić. Pewne jest, że Ukraińcy sie do sprawdzonej już metody jest to początek przygotowań Pomiędzy tymi siłami znajdu- zamachów, a podczas jednej już manifestują na ulicach swo- zrównywania niewygodnych do wyborów, w których obec- ją się Europejska Solidarność z prób zabójstwa śmiertelnie je poparcie dla Sternenki, a stąd polityków z nacjonalistami, nie urzędujący prezydent wcale Poroszenki (15,3%) i Batkiw- ranił bandytę, za co groziła mu już tylko krok do protestów a jeszcze lepiej – z radykała- nie jest faworytem? Co prawda szczyna (12,6%). Jednak to Me- kara więzienia. Nie trafił za przeciw rządzącym. A przecież mi. Tamtejsi dziennikarze po- w sondażu wyborczym prze- dwedczuk i Bojko łącznie mogą kratki tylko dlatego, że spra- nie tak dawno inny prezydent stawili pytanie, czy Zełenski prowadzonym przez Kijow- liczyć na 18,5% głosów osób wą zainteresowali się obroń- stracił władzę za sprawą ulicz- poprze wezwanie do przywró- ski Międzynarodowy Instytut deklarujących udział w wybo- cy praw człowieka, wywołała nych demonstracji, z czego Ro- cenia Banderze tytułu „Boha- Socjologii Zełenski wciąż zaj- rach prezydenckich. Co wię- też oburzenie społeczeństwa, sjanie z pewnością wyciągnęli tera Ukrainy”, gdyż z takim muje pierwsze miejsce wśród cej, badania wskazują, że gdyby ale nie oznaczało to, że wymiar wnioski. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 4 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com Odznaczenia w czasie kwarantanny

W tradycji Konsulatu Generalnego RP we Lwowie wręczanie odznaczeń państwowych najbardziej zasłużonym osobom odbywało się podczas uroczystości jubileuszowych, rocznicowych lub z okazji spotkań w siedzibie Konsulatu Generalnego. Chodziło o to, aby jak największe grono rodaków mogło zobaczyć bohaterów naszych czasów i złożyć im Wręczając odznaczenia pań- gratuluję wam i dziękuję – pod- Pawliczek, porównując odro- A pani konsul dziękuję za gratulacje. Tym razem stwowe minister Adam Kwiat- kreślił sekretarz stanu. dzenie się Kościoła na tych te- wielką życzliwość, z którą pandemia koronawirusa kowski zaznaczył, że bohatera- Obecny na uroczystości renach do białej i czerwonej zawsze się tu spotykamy – mi dzisiejszego dnia są księża metropolita lwowski arcybi- róży, które ponownie rozkwitły zmodyfikowała również te zakończył ksiądz infułat. uroczyste chwile… i siostra, którzy otrzymują z rąk skup Mieczysław Mokrzycki na zgliszczach. prezydenta Andrzeja Dudy po- zaznaczył: Ksiądz Władysław Deru- TEKST I ZDJĘCIA dziękowania za to, co czynią – Jest to dla mnie wielka Proszę podziękować now, proboszcz w Mościskach, KRZYSZTOF SZYMAŃSKI również dla polskości. radość, że księża, którzy od- „panu prezydentowi, dzieląc się swoimi wrażeniami – Szerząc na tych terenach nawiali struktury Kościoła, za to, że pamięta po odebraniu nagrody powie- W sobotę 27 lutego br. w sali Ewangelię, jednocześnie pa- którzy zaczynali można powie- dział, że nagroda ta należy się o pracujących tu księżach konsulatu miała miejsce deko- miętacie o naszej przeszłości, dzieć od zera, dostąpili tak ponie jemu, lecz tym, którzy go racja zasłużonych osób ozna- dbacie o nasze miejsca pamię- ważnego gestu uwagi ze strony i siostrach i tak wysoko poprzedzili w posłudze kapłań- czeniami przyznanymi przez ci, o groby, niesiecie kaganek rządu polskiego. Nasi księża ocenił ich pracę. skiej. Wspomniał księży ka- prezydenta RP Andrzeja Dudę. oświaty, języka polskiego i pol- pracują tu dla obywateli Ukra- Dziękuję panu ministrowi, tedry lwowskiej: ks. Zygmun- Właściwie były to dwie uro- skiej kultury. Można powie- iny, ale podstawę i fundament że przybył tu osobiście, ta Hałuniewicza i bpa Rafała czystości – podczas pierwszej dzieć, że jesteście w pewnym odradzającego się tu Kościoła, by przypiąć nam te Kiernickiego, również osoby oznaczeni zostali księża ar- sensie ambasadorami Państwa stanowili Polacy, którzy po- krzyże. Dziękuję panu świeckie, które szczepiły wia- chidiecezji lwowskiej z okazji Polskiego. Każde takie spotka- mimo trudnych warunków na rę katolicką wśród młodzieży: 30-lecia odnowienia struktur nie z wami zapada mi osobiście tych ziemiach pozostali i wiarę ambasadorowi, że jest siostry Jadwigę Zappe oraz Zo- Kościoła katolickiego na na- głęboko w pamięci. Raz jeszcze zachowali. nieobojętny na sprawy fię i Krystynę Pankówny. – To szych terenach. w imieniu prezydenta Rze- W imieniu nagrodzonych Polaków tutaj i sprawy dzięki nim jestem dziś tym, kim czypospolitej Andrzeja Dudy podziękował ks. infułat Józef kościoła, którym służymy. jestem i mogę kontynuować Aktu wręczenia ich dzieło – podkreślił ksiądz najwyższych odznaczeń proboszcz. państwowych, Po krótkiej przerwie miała miejsce druga część uroczysto- przyznanych Lista nagrodzonych ści, dotycząca tych, którzy za- przez prezydenta Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP Stanisław Durys angażowani byli w opiekę nad Rzeczypospolitej odznaczono: Marek Horbań miejscami pamięci narodowej, Andrzeja Dudę ks. kanonik Władysław Derunow Krystyna Husarz w rozwój szkolnictwa polskiego dokonali: sekretarz ks. dziekan Andrzej Kurek Wiera Szerszniowa i kultury polskiej. stanu w Kancelarii ks. dziekan Józef Legowicz Maria Szymańska. Witając zebranych konsul Prezydenta RP Adam ks. infułat Józef Pawliczek generalny Eliza Dzwonkiewicz ks. kanonik Jacek Uliasz Odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” podkreśliła: Kwiatkowski oraz Marian Kania. odznaczono: – Jestem szczęśliwa, że ambasador RP na Oksana Bigun w tych niełatwych czasach Ukrainie Bartosz Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP Irena Strilciw możemy gościć państwa w sie- Cichocki. odznaczono: Irena Zając. dzibie Konsulatu Generalne- Janusz Balicki. go Rzeczypospolitej Polskiej Na uroczystości był obec- Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” we Lwowie. Jestem napraw- ny attaché obrony Ambasady Złotym Krzyżem Zasługi odznaczono: otrzymali: dę szczęśliwa, że spotykamy RP w Kijowie kmdr por. Maciej ks. Wiktor Antoniuk Mieczysław Bobko się, by docenić państwa wkład Nałęcz. Gospodynią spotkania ks. kanonik Gerard Liryk (pośmiertnie) Władysław Kuczyński; w dbanie o kulturę, historię, wystąpiła konsul generalny RP ks. kanonik Marek Niedźwiedzki Marian Łabuda; o wychowanie kolejnych po- we Lwowie Eliza Dzwonkie- ks. kanonik Zbigniew Pabjan Leon Tychowski; koleń, o waszą opiekę nad miej- wicz, uroczystość prowadził s. Maria Sara (Ewa Łakoma) Natalia Żuk. scami pamięci na ziemi lwow- konsul Rafał Kocot. Łesia Buhera; skiej. W tym roku przypada nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wydarzenia 5

30 lat uzyskania przez Ukra- inie niepodległości. Przez te 30 lat dbaliście państwo o to, Kazimierz Górski – lwowianin z urodzenia aby w wolnej Ukrainie pielę- dokończenie ze strony 1 Kuca, prezentującego Kazimie- gnować nasze polskie wartości Nigdy wcześniej i nigdy rza Górskiego i jego „Orły”. patriotyczne. później kadra narodowa nie W ten sposób Muzeum Sportu Odznaczenia państwo- osiągnęła tyle, co pod okiem i Turystyki w Warszawie – dowe wręczali: sekretarz stanu Górskiego. kładnie w dniu setnych urodzin Adam Kwiatkowski, ambasa- Kazimierz Górski zawsze Kazimierza Górskiego (2 marca dor Bartosz Cichocki i konsul z dumą w sercu opowiadał 2021 r.) – pragnie w tak wyjąt- generalny Eliza Dzwonkiewicz. o Lwowie. Kilkakrotnie od- kowej scenerii upamiętnić do- Po dokonaniu aktu dekoracji wiedzał rodzinne miasto. Rok robek trenera wszech czasów. minister Adam Kwiatkowski przed śmiercią spełnił swoje Poza zrealizowaniem wysta- powiedział: ostatnie marzenie – przyjechał wy wydarzenie obejmuje publi- na otwarcie Cmentarza Orląt. kację dwujęzycznego katalogu, Szanowni państwo, W obronie Lwowa brał udział program edukacyjny, promocję „trudny moment, jego ojciec. w postaci emisji kolekcjoner- w którym się spotykamy, Kazimierz Górski zmarł 23 skich banknotów o wartości 0 maja 2006 roku. Został po- euro souvenir oraz organizację gdy cały świat walczy chowany w alei Zasłużonych cyklu spotkań (również on-line). z pandemią, jest bardzo Cmentarza Wojskowego na Po- Ogół działań ma na celu przy- ważnym dla nas wązkach. Jego nagrobek zdobi pomnienie sylwetki Kazimierza momentem. W imieniu piłka, a zarazem kula ziemska Górskiego nie tylko grupom szkol- Rzeczypospolitej Polskiej z brązu, na której są wyryte nym, dla których przygotujemy przekazujemy państwu znaczące nazwy miast w życiu również materiał on-line, ale także wyrazy wdzięczności wybitnego trenera, wśród któ- jak najszerszej liczbie widzów in- rych widnieje napis – Lwów. dywidualnych – dorosłych. Sama i podziękowania za to A Lwów również pamięta postać głównego bohatera ma naj- wszystko, co robicie dla o swoim wielkim rodaku. Ka- istotniejsze znaczenie dla plano- polskości w waszych zimierz Górski jest honoro- wanego wydarzenia – jego doko- miejscach zamieszkania. wym obywatelem Lwowa. Na nania w historii polskiego sportu Te odznaczenia są ścianie gimnazjum, do którego nie mają sobie równych. symbolem wdzięczności uczęszczał, znajduje się tablica pamiątkowa, gdzie są wy- Program Edukacyjny Polski za to wszystko, co ryte słowa, które powiedział Muzeum Sportu i Turystyki robicie. przy swoim kolejnym poby- w Warszawie zaprasza do udziału W imieniu odznaczonych cie we Lwowie o tym, że mija- w zajęciach „Łączy nas Kazimierz dziękowała Łesia Buhera: ją lata i wiele rzeczy w świecie Górski”. Lekcje prowadzone są – Jest to dla nas bardzo zmieniło się, ale: „Nic nie może w wersji on-line z wykorzysta- uroczysta i podniosła chwi- przekreślić miłości do twego niem platformy MS Teams. la – otrzymaliśmy wysokie rodzinnego miasta, w którym W trakcie zajęć młodzież po- wyróżnienia. Jesteśmy zasko- przyszedłeś na świat”. znaje sylwetkę najwybitniejsze- czeni, ale szczęśliwi, że nasza Z okazji 100-lecia urodzin go trenera w historii polskiej pił- codzienna praca spotkała się Kazimierza Górskiego PKP In- ki nożnej. Przypomnimy sukcesy z tak wysoką oceną. Pracu- tercity uruchomiło połączenie „Złotej Jedenastki”, przeniesiemy jemy dla polskości, dla siebie, kolejowe między Rzeszowem Łączy na Kazimierz Górski swoich inicjatyw edukacyjnych się na stadion w Wembley oraz dla dzieci, dla seniorów, dbamy a Szczecinem pod nazwą „TLK wystawa czasowa w obwodzie lwowskim. przypomnimy jak ważną rolę peł- o miejsca pamięci – pracujemy Górski”. Został wydany także 2 marca – 10 września 2021 r. Niewątpliwą atrakcją będzie nił sport lwowski w historii Pol- dla przyszłych pokoleń. Trzy- pamiątkowy banknot, którego Wystawa zorganizowana prezentacja medali, które zdo- ski. Poznamy tradycje lwowskie- mamy się naszych polskich emitentem jest Muzeum Sportu z okazji setnej rocznicy urodzin byli polscy piłkarze pod wodzą go Sokoła i kontekst historyczny tradycji i wartości, uczymy ję- i Turystyki w Warszawie. Kolej- Kazimierza Górskiego – utalen- Górskiego oraz koszulki meczo- oderwania Lwowa od Polski. Od- zyka polskiego i historii, prze- nym punktem obchodów będzie towanego piłkarza urodzonego we polskich zawodników, a tak- wiedzimy miejsca w których Ka- kazujemy tę wiedzę naszym wystawa czasowa „Łączy nas we Lwowie, później wybitnego że ich rywali. zimierz Górski rozpoczynał swo- dzieciom i młodzieży. Chciała- Kazimierz Górski”, która zosta- selekcjonera. Trenera, który do- Klimat tamtych lat próbuje- ją przygodę z piłką nożną. Czas bym z tego miejsca, w imieniu nie zaprezentowana w dniach 2 prowadził reprezentację Polski do my oddać poprzez odtworzenie trwania zajęć – 30 min. wszystkich odznaczonych, po- marca – 10 września w tym mu- złotego i srebrnego medalu igrzysk gabinetu trenera Górskiego oraz Fundacja Dziedzictwo Kreso- dziękować panu prezydentowi zeum. Kulminacyjnym punktem olimpijskich oraz wywalczenia szatni, w której jego zawodnicy we już zapowiedziała, że adresata- Andrzejowi Dudzie za uznanie obchodów będzie gala z udzia- trzeciego miejsca wśród najlep- przygotowywali się do najważ- mi programu edukacyjnego będą naszej pracy”. łem wielu podopiecznych Kazi- szych drużyn na świecie. Partne- niejszych spotkań. Punktem szkoły z polskim językiem wy- Podsumowując uroczystość mierza Górskiego zaplanowana rem wystawy jest Fundacja Dzie- kulminacyjnym wystawy bę- kładowym we Lwowie i w innych wręczenia odznaczeń konsul na 24 kwietnia br. w Warszawie. dzictwo Kresowe, dobrze znana ze dzie odsłonięcie obrazu Bogdana miastach na Ukrainie. generalny RP we Lwowie Eliza Dzwonkiewicz powiedziała: – Bardzo się cieszymy, że w roku jubileuszu odnowienia struktur kościelnych na Ukra- Wręczono nagrody w konkursach historycznych inie mogło się tu zgromadzić W Konsulacie Generalnym Centrum „Orzeł Biały”, Centrum duchowieństwo archidiecezji RP we Lwowie wręczono Kultury Polskiej i Dialogu Eu- lwowskiej. Są to osoby, które nagrody uczniom, ropejskiego w Iwano-Frankiw- włożyły wiele trudu w odbu- nauczycielom i placówkom sku (d. Stanisławowie). dowę tych struktur, aby dzie- oświatowym w IV edycji We wszystkich edycjach hi- ła duchowe rozkwitały. Ich Olimpiady Historii storycznych olimpiad wzięło działalność jest i duszpaster- udział ponad 1500 uczestni- ska, i patriotyczna, a ziemia Polski „W drodze do ków. Imprezy pełnią funkcje lwowska jest dla nas, Pola- Niepodległości” oraz edukacyjne i popularyzują hi- ków, tak bardzo ważna kultu- konkursie „Patria Nostra”. storię Polski. rowo, historycznie. Jesteśmy – Jesteśmy przekonani, że dziś duchowieństwu i siostrom TEKST I ZDJĘCIE znajomość historii kształtu- ogromnie wdzięczni za ich wy- EUGENIUSZ SAŁO je tożsamość człowieka. Dzię- siłek i pracę. ki temu można sobie odpowie- Druga część spotkania była Do konkursu „Patria No- – Bardzo mi się podobał te- i finalistom IV edycji Olimpiady dzieć na pytanie „kim jestem?” liczniejsza, bowiem uczestni- stra” zgłoszono 68 prac. Piąte mat. Sam go wybrałem. Mieli- Historii Polski zorganizowanej Ale też jak wiadomo historia czyło w nim grono osób zaan- miejsce zajął film „Jazz Jambo- śmy do wyboru 8–10 tematów. przez Fundację Wolność i De- jest nauczycielką życia, więc gażowanych w rozwój naszego ree” o pierwszym międzyna- Wybraliśmy ten jeden, któ- mokracja z inicjatywy Polskie- warto wyciągać z niej wnioski szkolnictwa, kultury, w opiekę rodowym festiwalu jazzowym ry spodobał się naszej grupie go Towarzystwa Historycznego. i po prostu ją znać – podkreśli- nad zabytkami naszej historii. w Polsce autorstwa ucznia 9 i mnie osobiście, bo ja kocham Z rąk konsula generalnego ła Eliza Dzwonkiewicz, konsul Sala w konsulacie jest dość ob- klasy liceum nr 10 im. św. Ma- jazz i muzykę – powiedział Ni- RP we Lwowie Elizy Dzwon- generalny RP we Lwowie. szerna i dzięki temu możliwe rii Magdaleny we Lwowie. kos Wachholz, twórca nagro- kiewicz otrzymali je uczestnicy Celem obydwu konkursów są spotkania większej licz- Wyróżniono również inny film dzonego filmu „Jazz Jamboree”. i nauczyciele, m.in. liceum nr 10 jest krzewienie patriotyzmu by uczestników w warunkach uczniów „dziesiątki” – „Pomnik Dyplomy i upominki wrę- im. Marii Magdaleny we Lwo- oraz budowanie poczucia wspól- ograniczeń epidemicznych. Fryderyka Chopina”. czono również laureatom wie, Kulturalno-Oświatowego noty wśród młodych Polaków. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 6 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com

UE we współpracy ze Świa- w Donbasie w 2014 roku, nazywanych tową Organizacją Zdrowia w Rosji „rosyjską wiosną”. (WHO) uruchomiła w czwar- PUTIN: ROSJA „NIE PORZUCI DONBASU”. tek program o wartości ponad 40 mln euro, 14.02.2021 Prasa polska aby zapewnić pomoc w szczepieniu ludno- ści w krajach Partnerstwa Wschodniego: Podczas posiedzenia Rady Armenii, Azerbejdżanie, Gruzji, Mołdawii Stowarzyszenia UE-Ukraina komisarz UE oraz na Białorusi i Ukrainie. z Węgier Oliver Vargei zażądał umieszcze- Program obejmuje wsparcie w zarzą- nia we wspólnym oświadczeniu tezy o prze- o Ukrainie dzaniu łańcuchem dostaw szczepionek, śladowaniach mniejszości narodowych na monitorowanie bezpieczeństwa, szkolenie Ukrainie, a także zablokowania przez ukra- służby zdrowia i personelu medycznego ińskie władze pracy serwisu „Myrotworec”. zaangażowanego w kampanię szczepień, Poinformowała o tym „Europejska Prawda”. planowanie szczepień, a także wsparcie Vargei zażądał od Ukrainy zablokowa- logistyczne dostaw. nia pracy ukraińskiego serwisu śledczego OPRACOWAŁ Ukraiński nadawca wstrzy- osób. Śledczy poinformowali, że osiem osób – Poprzez ten nowy program, który dziś „Myrotworec”, w którym m.in. odnotowy- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI mał transmisję sygnału sta- udało się ewakuować, a dwie z nich z popa- uruchamiamy we współpracy z WHO, Unia wane są antyukraińskie wystąpienia policji telewizyjnych, należących do prorosyj- rzeniami i objawami zatrucia tlenkiem wę- Europejska pokazuje, że wywiązuje się ze tyków i europarlamentarzystów z Węgier. Od początku wojny z Rosją skiego oligarchy. Prezydent Wołodymyr gla przewieziono do innego szpitala. swojego zobowiązania na rzecz wspierania W związku z tym Vargei zasugerował, aby w 2014 r. rosyjskie obywa- Zełenski wprowadził sankcje. Prezydent Prokurator Irina Wenediktowa prze- naszych wschodnich partnerów w walce Kijów zobowiązał się do „śledztw” lub „ści- telstwo otrzymało ponad milion Ukraiń- Wołodymyr Zełenski podpisał w nocy roz- kazała, że w pożarze zginęły cztery osoby z kryzysem zdrowotnym. Współdziałanie gania” osób, które dopuszczają się niele- ców – nie licząc ponad 2 mln mieszkańców porządzenie Rady Bezpieczeństwa i Obro- – 26-letni anestezjolog oraz trzy pacjentki pozwoli nam również szybko pracować galnych działań „przeciwko deputowanym okupowanego Krymu. ny Ukrainy, dotyczące wprowadzenia w wieku 91, 76 i 64 lat, które były podłą- nad trwałym ożywieniem społeczno-go- do Parlamentu Europejskiego”, a także do Z opublikowanego projektu doktry- sankcji wobec deputowanego Rady Naj- czone do respiratorów. spodarczym regionu. Ten program stanowi „ujawnienia ich danych osobowych”. ny „Rosyjski Donbas” wynika, że region wyższej Tarasa Kozaka. Chodzi o kilkana- W sprawie pożaru w szpitalu wszczęto dodatek do 1 miliarda euro unijnej pomocy Zażądał też, aby Ukraina przyznała, będzie coraz szybciej przekształcał się ście stacji telewizyjnych, w tym popularne dochodzenie. Przyczyny pojawienia się ognia uruchomionej do tej pory w odpowiedzi na że takie nielegalne działania rzeczywiście w nieoficjalną prowincję Rosji. Mowa jest „112 Ukraina”, „NewsOne” oraz „ZIK”. na oddziale intensywnej terapii nie są jak do- pandemię i wsparcie długoterminowej na- miały miejsce, i że niepokoi to zarówno też o „likwidacji państwa ukraińskiego”. Kozak należy do prorosyjskiej Opo- tąd znane, trwają przesłuchania świadków. prawy społeczno-gospodarczej regionu – Kijów, jak i Brukselę. Z jego wypowiedzi – Decyzja zapadła dawno. Postanowi- zycyjnej Platformy Za Życie (druga siła Na miejscu zdarzenia pracują eksperci. powiedział Oliver Varhelyi, unijny komisarz dało się wywnioskować, że przedstawicieli przekształcić Donbas w wyspę „świata w ukraińskim parlamencie, 44 deputowa- POŻAR W SZPITALU ZAKAŹNYM odpowiedzialny za unijną politykę sąsiedz- le mniejszości węgierskiej na Ukrainie są rosyjskiego” na Ukrainie, która będzie nych). Ukraińskie media nie mają jednak W ZAPOROŻU. ZEW, 04.02.2021 twa i negocjacji w sprawie rozszerzenia. „poniżani”, a nawet „likwidowani”. wywierała wpływ na cały kraj. Podłożo- wątpliwości, że sankcje wymierzono tak UNIJNA POMOC W SZCZEPIENIACH Delegacja ukraińska nie zgodziła się no nam bombę z opóźnionym zapłonem, naprawdę w oligarchę Wiktora Medwed- – Apelujemy do Ro- W KRAJACH PARTNERSTWA z wysuniętymi żądaniami. która ma spowodować wybuch separaty- czuka, blisko związanego z Władimirem sjan, schowajmy emocje WSCHODNIEGO. 11.02.2021 Wysoki Przedstawiciel UE do Spraw zmu i doprowadzić do federalizacji. Chcą Putinem (chrzcił jego córkę) i uważanego i usiądźmy do stołu – mówi Ołeksij Rezni- Zagranicznych Josep Borrell z kolei na- zaszczepić mieszkańcom pewną ideologię za „nieoficjalnego” właściciela tych stacji. kow, wicepremier rządu Ukrainy. – Część Kijów zakazuje szczepionek legał, aby strony znalazły kompromis. – mówi „RP” Ołeksij Arestowycz, dorad- W związku z decyzją Zełenskiego, sta- Donbasu obecnie jest okupowana i nie wyprodukowanych przez W rezultacie usunięto z tekstu rezolucji ca szefa prezydenckiego biura w Kijowie cje nie będą mogły nadawać na terytorium wiemy nawet dokładnie, co tam pozosta- kraj „będący agresorem”. Rosja wciąż jed- wzmianki o uznaniu przez Ukrainę „prze- i były oficer wywiadu wojskowego. Ukrainy. Zablokowane zostały wszystkie ło. Znany ekspert z Atlantic Council An- nak jest jednym z głównych partnerów śladowań” mniejszości węgierskiej. – Od początku wojny z Rosją w 2014 r. aktywa, zarówno spółek zarządzających ders Aslund oszacował straty gospodarki handlowych Ukrainy. WĘGRY ZAŻĄDAJĄ ODNOTOWANIA rosyjskie obywatelstwo otrzymało ponad stacjami, jak i ich właściciela. Ukraińskie Ukrainy z powodu wojny w Donbasie na Decyzję ukraińskiego rządu opubliko- PRZEŚLADOWAŃ MNIEJSZOŚCI milion Ukraińców (nie licząc ponad 2 mln media twierdzą, że decyzja nie cieszy się 120 mld dol. Wiedeński Instytut Między- wano w środę wieczorem. Wynika z niej, NARODOWYCH NA UKRAINIE. mieszkańców okupowanego Krymu).– bezwarunkowym poparciem w obozie rzą- narodowych Porównań Gospodarczych że rejestracja jakichkolwiek szczepionek 16.02.2021 Nawet jeżeli te liczby są zawyżone i np. dzącym. „Ukraińska Prawda”, powołując podliczył, że po deokupacji odbudowa lub preparatów medycznych, wykorzysty- 300 tys. Ukraińców wzięło rosyjski pasz- się na swoje źródło podaje, że przeciwny Donbasu pochłonie co najmniej 22 mld wanych w walce z koronawirusem SARS- Przedsiębiorstwo państwo- port, to dla nas poważny problem – mówi decyzji jest przewodniczący Rady Najwyż- dol. By uruchomić tam życie na nowo, -CoV-2, jest zabroniona na terenie Ukrainy, we „Narodowy Koncern Energii Atomo- Arestowycz. szej Dmytro Razumkow. mamy kilka opcji: środki z budżetu, po- jeżeli ów preparat „został wynaleziony lub wej „Energoatom”, które jest operatorem DONBAS – ROSYJSKA BOMBA ZEŁENSKI ZABLOKOWAŁ KILKANAŚCIE moc sponsorów, kredyty i inwestycje. wyprodukowany na terenie państwa bę- wszystkich działających elektrowni jądro- Z OPÓŹNIONYM ZAPŁONEM? STACJI TELEWIZYJNYCH Budżet kraju tego nie udźwignie, pomoc dącego agresorem”. wych na Ukrainie, od tego roku nie będzie RUSŁAN SZOSZYN, 28.01.2021 RUSŁAN SZOSZYN, 03.02.2021 sponsorów jest zazwyczaj niewielka i lo- W ten sposób Ukraina zdecydowała, że już eksportować wypalonego paliwa jądro- kalna, a kredytów mamy już i tak zbyt nie zakupi szczepionek w państwie, które wego z ukraińskich elektrowni jądrowych Ukraińskie przedsiębior- Unia Europejska pozytyw- wiele. Musimy stworzyć tam taką atmos- okupuje Krym i z którym prowadzi wojnę od do Rosji. Poinformowała o tym służba stwo znalazło się w wirze nie odniosła się do decyzji Rady Bezpie- ferę, by inwestor chciał przyjść i czuł się ponad sześciu lat. Mimo że na Ukrainie szcze- prasowa „Energoatomu”, powołując się na wielkiej rozgrywki mocarstw: Chin, USA czeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy, bezpiecznie – twierdzi Reznikow. pienia jeszcze się w ogóle nie rozpoczęły. komunikat p.o. prezesa firmy Petra Kotina. i Rosji. Uzbrojeni funkcjonariusze Służby potwierdzonej przez prezydenta Woło- Donbas w 2013 roku był jednym z naj- – Wiemy, że nie została jeszcze dopusz- – Zdecydowaliśmy się całkowicie zre- Bezpieczeństwa (SBU), w asyście grupy dymyra Zełenskiego, w sprawie zastoso- bardziej rozwiniętych przemysłowo regio- czona do użytku przez niezależne między- zygnować z eksportu wypalonego paliwa deputowanych z rządzącej frakcji Sługa wania sankcji wobec prorosyjskich kana- nów Ukrainy. Generował około 15 proc. narodowe instytucje. Ale przede wszystkim jądrowego do Rosji. W końcu zapotrzebowa- Narodu, wyważyli drzwi i wkroczyli w nie- łów telewizyjnych „NewsOne”, „ZIK”, „112 PKB kraju. Co zobaczymy tam dzisiaj, po chodzi o to, że Sputnik V to propagandowy nie Ukrainy na te usługi zniknęło. To znaczą- dzielę na posiedzenie akcjonariuszy spółki Ukraina” i innych mediów, należących do siedmiu latach tlącej się wojny? i geopolityczny projekt Kremla, część stra- co wzmacnia bezpieczeństwo energetyczne w Zaporożu, do której należy fabryka Mo- deputowanych Tarasa Kozaka i Wiktora Przed wojną mieszkało w tych obwo- tegii Putina. Medycyna tu gra drugorzędną naszego państwa – powiedział Kotin. tor Sicz. Medwedczuka. dach ponad 6 mln osób, obecnie pozostało rolę – mówi „Rz” Wołodymyr Fesenko, czo- Poinformował też, że już w lipcu 2021 Bezprecedensowa w historii relacji – Od wczorajszego wieczora do dziś rana tam jedynie nieco ponad 3 mln ludzi. To prze- łowy ukraiński politolog. r. Centralny Magazyn Wypalonego Paliwa ukraińsko-chińskich decyzja zapadła 28 Komisja Europejska i Służba Polityki Zagra- ważnie starsi mieszkańcy, którzy nie mają W podobnym tonie wypowiadał się Jądrowego (CChOJaT) będzie mogło ode- stycznia. Prezydent Wołodymyr Zełenski nicznej reagowały bardzo przychylnie na możliwości wyjazdu. Okupowana część ostatnio premier Ukrainy Denys Szmyhal, brać pierwszą partię paliwa z ukraińskich wprowadził sankcje wobec spółki Skyri- wczorajsze sankcje RBNiO. I już jest nieofi- Donbasu została rozgrabiona, zamykane są który stwierdził, że Sputnik V jest „narzę- elektrowni jądrowych. zon, należących do niej firm i ich właści- cjalna reakcja. Myślę jednak, że podczas wi- kopalnie, wywożony jest sprzęt z fabryk do dziem wpływu Rosji”. Przypomniał, że spółka zakończyła cieli. Chodzi m.in. o zakaz wszelkich opera- zyty premiera [Ukrainy] w Brukseli [dojdzie Rosji, trwa klasyczna grabież. Nikt w Rosji UKRAINA NIE CHCE SZCZEPIONEK w grudniu 2020 roku na terenie CChOJaT cji finansowych, wyprowadzenia kapitału, do niej 11 lutego – red.] usłyszymy również nie interesuje się przyszłością tych ludzi. Z ROSJI, ALE NADAL Z NIĄ HANDLUJE. budowę wszystkich konstrukcji budowla- a nawet zakaz wjazdu na Ukrainę. W grud- oficjalną reakcję – powiedział przedstawi- WICEPREMIER UKRAINY: PUTIN NIE RUSŁAN SZOSZYN, 11.02.2021 nych i infrastruktury do odbioru i przecho- niu firma pozwała państwo ukraińskie do ciel Ukrainy przy Unii Europejskiej Mykoła BĘDZIE RZĄDZIŁ WIECZNIE. wywania wypalonego paliwa jądrowego arbitrażu międzynarodowego i domaga się Toczicki podczas posiedzenia Komisji ds. RUSŁAN SZOSZYN, 04.02.2021 Prezydent Rosji Władimir z ukraińskich elektrowni jądrowych. 3,5 mld dolarów odszkodowania. Koordynacji realizacji Układu Stowarzysze- Putin zapowiedział, że Rosja Według niego trwają rozruchy i testy Od samego początku Chińczyków intere- niowego między Ukrainą a UE. Ambasador RP na Ukrainie „nie porzuci Donbasu”. Gospodarz Kremla sprzętu i wyposażenia dostarczanego do sował głównie dostęp do dokumentacji pań- UE WSPIERA DECYZJĘ PREZYDENTA i Konsul Generalny RP w Charkowie Piotr zadeklarował tak na spotkaniu z szefami CChOJaT przez amerykańską firmę „Hol- stwowego biura konstruktorskiego Iwczen- ZEŁENSKIEGO. 03.02.2021 Stachańczyk wzięli udział w uroczystości mediów rosyjskich, podczas którego mówił tec”. Eksploatacja pierwszego kompleksu ko-progres, które na 60 lat nieodpłatnie odsłonięcia pomnika i otwarcia ulicy św. także o protestach w kraju. Jego zdaniem rozruchowego CChOJaT rozpocznie się udostępniło Motor Siczy dokumentację do- Na oddziale intensywnej Jana Pawła II oraz popiersia Feliksa Moł- pewne siły wykorzystują zmęczenie i roz- w drugim kwartale 2021 r. – po zakończe- tyczącą produkcji silników do śmigłowców. terapii szpitala zakaźnego czanowskiego w Zaporożu. drażnienie Rosjan. Fragmenty rozmowy, niu budowy 43-kilometowego toru kole- To zaplecze technologiczne ukraińskiego gi- w Zaporożu wybuchł pożar. Zginęły czte- Wraz ze św. Janem Pawłem II popier- która odbyta się 10 lutego za zamkniętymi jowego do magazynu, który połączy go ganta zbrojeniowego Ukroboronprom. ry osoby, w tym trzy pacjentki. Pożar wy- siem uhonorowano również Feliksa Moł- drzwiami, opublikowano w niedzielę. z siecią kolejową Ukrainy. – Chiny intensywnie rozwijają swoją buchł przed północą czasu lokalnego w re- czanowskiego, który był prezydentem Putin, pytany o Donbas, powiedział, że PRZYPOMNIJMY, ŻE BUDOWA CCHOJAT zbrojeniówkę i mają duże postępy, jeżeli gionalnym szpitalu zakaźnym w Zaporożu Zaporoża (wówczas Aleksandrowska) przy podejmowaniu jakichkolwiek decyzji ROZPOCZĘŁA SIĘ W 2017 ROKU, DZIĘKI chodzi o elektronikę, ale silniki to ich sła- w południowo-wschodniej Ukrainie. Ogień przed I wojną światową i zapamiętany „należy pomyśleć o konsekwencjach”, ale ŚRODKOM PARTNERÓW AMERYKAŃSKICH. by punkt. Podobnie jak Rosji. Większość pojawił się na oddziale intensywnej terapii został jako zasłużony dla rozwoju miasta. zapewnił: „nie porzucimy Donbasu, bez rosyjskich śmigłowców ma również ukra- dla pacjentów zakażonych koronawirusem Na uroczystości przy miejscowej Katedrze względu na wszystko. – Ruszyła „wielka wyprze- ińskie silniki – mówi „RP” Ołeksij Melnyk, SARS-CoV-2, znajdującym się na parterze katolickiej obecnie byli przedstawiciele Wcześniej media podawały, że na daż więzień” – ogłosił mini- ekspert ds. bezpieczeństwa kijowskiego pięciopiętrowego budynku. Straż pożarna Kościoła, polskich placówek na Ukrainie tym spotkaniu z mediami szefowa pro- ster sprawiedliwości Ukra- Centrum Razumkowa. przekazała, że po niespełna godzinie pożar i miejscowych władz. rządowej telewizji RT Margarita Sir- iny Denys Maluśka, reklamując podkijowski GEOPOLITYCZNA WALKA został ugaszony. ODSŁONIĘCIE POMNIKA I OTWARCIE nonjan pytała Putina, czy nie czas, aby zakład karny, którego cena wyjściowa to O ZAPOROSKIE SILNIKI. Gdy doszło do zdarzenia, na zagrożo- ULICY JANA PAWŁA II W ZAPOROŻU. w Donbasie nastąpiło „rosyjskie lato”. 220 mln hrywien. – Większość przycho- RUSŁAN SZOSZYN, 01.02.2021 nym terenie szpitala znajdowało się 12 06.02.2021 Nawiązała w ten sposób do wybuchu walk dów ze sprzedaży ma być wykorzystana nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wydarzenia 7

na rozbudowę infrastruktury – zapowiadają Prezydent Ukrainy Woło- władze. dymyr Zełenski wykonał decyzję Rady Rząd Ukrainy chce zachęcić ukraińskich – Wielka wyprzedaż więzień doszła do Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony etapu pierwszej aukcji – napisał na Facebo- Ukrainy w sprawie podjęcia pilnych dzia- gastarbeiterów do powrotu oku ukraiński minister sprawiedliwości. – łań w celu znacjonalizowania części ro- Jeśli ktoś ma zbędnych 220 milionów i chce pociągu „Samara-Zachód”. Tekst dekretu Rząd Ukrainy chce zachęcić nabyć niewielkie więzienie kilka kilometrów umieszczono na stronie internetowej pre- ukraińskich gastarbeiterów od Kijowa – link poniżej – dodał szef resortu. zydenta Ukrainy. do powrotu oferując im Zaznaczył, że 70 proc przychodów ze Rurociąg „Samara–Zachód” liczy 1433 kredyty na uruchomienie sprzedaży będzie przeznaczone na rozbu- km i naturalnie przebiega przez terytorium własnego biznesu. Ci jednak dowę nowej infrastruktury więziennej, od- Ukrainy. Należy do spółki „PrykarpatZapad- patrzą na tę ofertę z rezerwą. powiadającej europejskim standardom. 30 trans” – jego ukraiński odcinek wynosi 1100 Część z nich przyznaje, że proc. ma trafić do budżetu państwowego. km i przebiega przez obwody żytomierski, np. woli przepracować 15 lat Jesienią wiceminister sprawiedliwości Ołe- rówieński, tarnopolski, lwowski i zakarpacki. w Polsce i móc liczyć na polską na Wysocka przekazała, że na Ukrainie jest Ukraina znacjonalizowała ten obiekt emeryturę. 27 więzień, które nie były wykorzystywane w „celu ochrony interesów majątkowych w ostatnich dwóch latach i trafią na sprzedaż. państwa” – czytamy w dokumencie. Jego Pod koniec stycznia br. ukraiński rząd NA UKRAINIE WIELKA udziałowcami są domniemani agenci przyjął projekt ustawy, która ma zachę- WYPRZEDAŻ WIĘZIEŃ. wpływu, realnie Rosji, m.in. Wiktor Me- cać Ukraińców wyjeżdżających za granicę NATALIA DZIURDZIŃSKA. 17.02.2021 dwedczuk i jego wspólnicy i wspólniczki. w celach zarobkowych do powrotu do kra- UKRAINA PRZEJĘŁA RUROCIĄG ju. Zakłada ona uruchomienie dla wracają- Słowa wdzięczności za „SAMARA-ZACHÓD” – cych do kraju migrantów 150 tys. hrywien SLOVOIDILO.UA wsparcie Ukrainy przez WSPÓŁWŁASNOŚĆ MEDWEDCZUKA. (obecnie równowartość niespełna 20 tys. migrantami zarobkowymi. Niektórzy Według danych Banku Światowego Polskę w rocznicę Euromajdanu przeka- 21.02.2021 zł) bezodsetkowych kredytów na urucho- ukraińscy gastarbeiterzy uważają też, Ukraina jest największym odbiorcą mię- zał na Twitterze Dmytro Kuleba, minister mienie własnej działalności gospodarczej. że proponowane kredyty są za małe i nie dzynarodowych przekazów pieniężnych spraw zagranicznych Ukrainy. Ukraina ob- W obwodzie iwanofrankiw- Działania te mają też pomóc w zatrzyma- wystarczą na tzw. poduszkę finansową na w regionie Europy Środkowej. W ciągu chodzi Dzień Niebiańskiej Sotni, w którym skim uruchomiono mobilny szpital Pań- niu ukraińskich gesterbeiterów w kraju czas „rozkręcania” biznesu. roku ukraińscy migranci zarobkowi prze- wspomina ofiary starć w czasie Rewolucji stwowej Służby ds. Sytuacji Nadzwyczaj- i zapobiegać powtórnej emigracji, a także Portal cytuje też Ukraińca, który słali na Ukrainę około 16 mld dol. Godności 2013–2014. nych w celu zapewnienia opieki medycznej zachęcać ich do inwestowania zarobio- wcześniej pracował w Polsce, ale chce Z raportu przygotowanego przez – Jestem dogłębnie wdzięczny za pań- pacjentom z COVID-19. W mobilnym szpi- nych za granicą pieniędzy. dalej żyć na Ukrainie. Przyznaje, że nabył Grupę Impel wynika, że dla imigrantów skie słowa solidarności w tym dniu. Pol- talu znajduje się 30 namiotów, z których Tego rodzaju kredyt mógłby otrzymać w naszym kraju doświadczenia i chciałby z Ukrainy najpopularniejszym planem na ska jest od dawna sojusznikiem i wiernym 24 to baza szpitalna na 120 łóżek. Szpital każdy ukraiński obywatel, który przez otworzyć własną działalność na Ukrainie, przyszłość jest zamieszkanie na stałe przyjacielem Ukrainy – napisał w sobotę posiada izbę przyjęć, oddział intensywnej ponad rok zarabiał za granicą. Wymiar ale boi się, że potem państwo nie da mu w Polsce. Według głównych wniosków na Twitterze Kuleba. terapii i sale dla pacjentów. państwowego wsparcia ma być proporcjo- spokoju, nasyłając na niego różne kontro- raportu, 41 proc. ankietowanych Ukraiń- Wcześniej minister spraw zagranicznych Każde łóżko wyposażone jest w indywi- nalny do wielkości inwestycji danej osoby. le i „wymuszając łapówki za wymyślone ców chce osiąść w Polsce na stałe, a 67 RP Zbigniew Rau wezwał Rosję do przestrze- dualny koncentrator tlenu. Ponadto szpital Znaczenie ma mieć też okres ubezpieczenia nieprawidłowości”. Ponadto, Ukrainiec proc. jest zadowolonych z poziomu życia gania prawa międzynarodowego i przywró- jest wyposażony w autonomiczne systemy na Ukrainie. W przypadku osób ze „stażem ten wprost mówi, że od założenia własnej w naszym kraju. 20 proc. Ukraińców pra- cenia integralności terytorialnej Ukrainy. podtrzymywania życia i może samodzielnie ubezpieczeniowym” dłuższym niż 10 lat po- działalności na Ukrainie odwodzi go polski cujących w Polsce rozważa możliwość wy- – Od siedmiu lat Krym i Donbas znajdują funkcjonować jako zakład opieki zdrowotnej. życzka będzie bezzwrotna, pozostali muszą system ubezpieczeń społecznych. jazdu na Zachód po otwarciu granic. Przy się pod rosyjską okupacją. Polska opowiada – Praca centrali została zorganizowa- ją zwrócić w ciągu 5 kolejnych lat. Środki na – Po prostu wiem, że bardziej opłaca czym tylko 8 proc. chce wyjechać, jak tyl- się po stronie ofiar i wzywa Rosję do prze- na na miejscu i nawiązano współpracę ten cel mają pochodzić z państwowego fun- mi się płacić przez 15 lat podatki w Polsce, ko będzie to możliwe. Pozostali są skłonni strzegania prawa międzynarodowego, przy- z lokalnymi władzami i regionalną służbą duszu socjalnego dla bezrobotnych. niż na Ukrainie. Tam przynajmniej można wyjechać, jeśli znaleźliby tam pracę lub wrócenia integralności terytorialnej Ukra- medyczną. Szpital jest w pełni gotowy na Pomysłowi rządu w Kijowie przyjrzała za ten czas wypracować mniej lub bardziej mogli liczyć na pomoc znajomych. 46 proc. iny oraz zadośćuczynienia za łamanie praw przyjęcie pacjentów z COVID-19 – poinfor- się ukraińskojęzyczna redakcja niemiec- adekwatną emeryturę, a nie 1700 hrywien nie rozważa wyjazdu na Zachód. człowieka na okupowanych terytoriach mowała Państwowa Służba ds. Sytuacji kiego serwisu „Deutsche Welle”. Portal (równowartość niecałych 250 zł – red.) jak – napisał na Twitterze szef polskiego MSZ. Nadzwyczajnych. powołuje się na rozmowy z ukraińskimi na Ukrainie – mówi Andrij. ŹRÓDŁO: DW.COM SZEF UKRAIŃSKIEGO MSZ: POLSKA JEST NA UKRAINIE URUCHOMIONO OD DAWNA SOJUSZNIKIEM I WIERNYM PIERWSZY MOBILNY SZPITAL PRZYJACIELEM UKRAINY. 20.02.2021 ANTYKOWIDOWY. 22.02.2021 Polska będzie bezpłatnie szczepić Kraków i Warszawa za przykładem Lwowa zaczęły posypywać chodniki fusami z kawy nieubezpieczonych Ukraińców Najpierw Kraków, a później chodników- zamiast piasku i soli – napisał – Obywatele Ukrainy legalnie mieli takie prawo nawet wówczas, gdy nie zaszczepionych na koszt polskiego pań- Warszawa idąc za przykładem wiceburmistrz dzielnicy Bartosz Dominiak przebywający w Polsce będą będą posiadali ubezpieczenia zdrowotne- stwa. Ukrinform przypomniał szacunki Lwowa postanowiły na Facebooku. Samorządowcy będą „eks- bezpłatnie szczepieni przeciw go. Według ministerstwa do bezpłatnego GUS mówiące o około 1,3 mln obywateli posypywać śliskie chodniki perymentalnie” posypywać fusami chodnik COVID-19 nawet wówczas, zaszczepienia będzie uprawniało legalne Ukrainy przebywających w Polsce na fusami z kawy zamiast solą przed budynkiem ratusza. – Naszym celem gdy nie mają państwowego przebywanie na terytorium Polski – jako początku 2020 roku. Według Urzędu do lub piaskiem. Rozwiązanie jest przede wszystkim zebranie na przy- ubezpieczenia zdrowotnego przykłady podano posiadanie karty czaso- Spraw Cudzoziemców w styczniu 2021 to budzi jednak wątpliwości szłość doświadczeń oraz opinii mieszkanek – dowiedziała się agencja wego pobytu lub karty stałego pobytu. Dla roku 244,2 tys. obywateli Ukrainy posia- natury prawnej i ekologicznej. i mieszkańców – wyjaśnił Dominiak. prasowa Ukrinform w polskim zaszczepienia cudzoziemcy będą musieli dało karty czasowego i stałego pobytu Okazuje się jednak, że posypywanie ministerstwie zdrowia. okazać paszport. w Polsce. W tym samym czasie ubezpie- O „eksperymentalnym” posypywaniu chodników fusami budzi wątpliwości na- Trzeci, ostatni etap szczepień, obejmie czenie zdrowotne w ZUS miało ponad 530 ścieżek i chodników w jednym z parków po- tury prawnej i ekologicznej. Rozporządze- Jak podał w czwartek Ukrinform, powo- w Polsce osoby w wieku 18-70 lat, które tys. obywateli Ukrainy. informował Zarząd Zieleni Miejskiej w Kra- nie ministra środowiska z 27 października łując się na polskie ministerstwo zdrowia, nie mają żadnych schorzeń zwiększają- Według GUS 31 grudnia 2019 r. w Pol- kowie. Zarząd poprosił krakowskie kawiar- 2005 roku w sprawie środków, które moż- cudzoziemcy z krajów trzecich, tzn. spoza cych ryzyko ciężkiego przebiegu i zgonu sce mieszkało 2 106 101 obywateli innych nie o udział w eksperymencie. Jak podaje na stosować do posypywania dróg i chod- Unii Europejskiej, a więc głównie Ukraińcy, z powodu COVID-19 oraz nie były zaszcze- państw. Zdecydowanie największą grupę Autokult.pl, pomysł spotkał się z entuzja- ników, nie wymienia fusów z kawy. Na liście przebywający legalnie w Polsce, będą mogli pione we wcześniejszych etapach. stanowili Ukraińcy, których było 1 351 stycznym przyjęciem internautów oraz ka- ministerstwa są natomiast „tradycyjne” sól bezpłatnie zaszczepić się na koronawirusa Nie jest jasne, ilu nieubezpieczo- 418. wiarni, które dostarczyły miastu fusów do i piasek. Ponadto wydaje się, że fusy wcale podczas trzeciego etapu szczepień. Będą nych obywateli Ukrainy może zostać ŹRÓDŁO: UKRINFORM posypywania chodników. Kraków wzorował nie są neutralne dla środowiska. Jak zauwa- się na przykładzie Lwowa, który od 1 lutego żyła Magdalena Kiljan, rzecznik prasowy br. zaczął wykorzystywać fusy w jednym Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, cyto- 10-latka z Ukrainy poprosiła o subskrypcję jej kanału przyrodniczego ze swoich parków. Pomysł miał przyjść ze wana przez Autokult.pl, fusy są toksyczne – Obserwujcie kanał Pryroda TV. Na- Skandynawii i innych państw europejskich. dla gleby, ograniczają wzrost roślin, są też grywam tam ciekawe wideo. Zobaczycie Według władz Lwowa fusy nie szkodzą śro- szkodliwe dla zwierząt. Po przedostaniu tam taki obrazek z kwiatkami – czytamy dowisku, w przeciwieństwie do np. soli. się kofeiny do wód gruntowych może na- w ogłoszeniu napisanym odręcznym dzie- Działania krakowian podchwycono stąpić zaburzenie działania ekosystemów. cięcym pismem, którego zdjęcie pojawiło w Warszawie, a konkretnie na Ursynowie. W Gdańsku zapowiedziano jednak, że „z za- się w mediach społecznościowych. – TAK, robimy kawowy pilotaż! W week- interesowaniem” będą przyglądać się do- Na zdjęcie przyczepionej do słupa end chyba wszyscy przeczytaliśmy o tym, świadczeniom Krakowa. prośby zareagowały tysiące internautów. że Lwów wykorzystuje fusy po kawie do Obecnie kanał dziesięciolatki obserwuje posypywania ośnieżonych i oblodzonych ŹRÓDŁO: AUTOKULT.PL 43,5 tys. kont. Najwięcej razy (174 tys.)

RADIOTREK.RV.UA zostało odtworzone wideo zatytułowane Wyjątkowy prezent dla warszawskich dachowców 10-letnia dziewczynka z obwodu Radio Swoboda zaznacza, że na począt- „Kot pobawił się z kurą”. Dziewczynka dba lwowskiego na Ukrainie wywiesiła na ku stycznia jej kanał na YouTube – Pryroda o swoją anonimowość, nie pokazuje się W Polsce Światowy Dzień Kota jest ob- Polacy obchodzą ten dzień 17 lutego, słupie ogłoszeniowym prośbę o oglądanie TV – miał 9 subskrybentów. Dziewczynka w kadrze. Odmówiła też Radiu Swoboda chodzony 17 lutego od 2006 roku. Jego za- podobnie zresztą jak i Włosi. W Japonii jej kanału na YouTube. Wystarczyło kilka chciała zwiększyć oglądalność – chociaż komentarza i zdjęć, bo uważa, że popular- daniem jest podkreślenie znaczenia kotów dzień kota wypada 22 lutego, a w Rosji – 1 dni, żeby liczba subskrybentów jej nagrań do tysiąca – i rozwiesiła razem z ojcem ne są jej zwierzęta, a nie ona. w życiu człowieka, ale też niesienie pomocy marca. o zwierzętach zwiększyła się gigantycznie cztery ogłoszenia w swojej podlwowskiej wolno żyjącym i bezdomnym zwierzętom. ŹRÓDŁO: O2.PL – z kilku osób do kilkudziesięciu tysięcy. wsi. ŹRÓDŁO: INTERIA.PL nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 8 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com

Studniówka w polskiej szkole nr 3 w Mościskach

W sobotni wieczór Wydziału Współpracy z Pola- pomyślnej matury i wszelkich kierownikiem klasowym, za – Planuję studiować na uni- 13 lutego maturzyści kami na Ukrainie, Myrosława sukcesów. Natomiast Myrosła- tymi wspólnymi chwilami, wersytecie wrocławskim, kie- Pelc – mer Mościsk, ks. prowa Pelc życzyła maturzystom które razem spędziliśmy przez runek – prawo karne. Wrocław polskiej szkoły nr 3 boszcz Władysław Derunow powodzenia w dorosłym życiu, jedenaście lat – powiedziała to bardzo piękne miasto. Nie raz imienia Królowej Jadwigi i księża z diecezji mościskiej, osiągnięcia obranych celów maturzystka Julia Debera. tam byłem. Mam nadzieję, że w Mościskach odliczyli siostry honoratki, rodzice i spełnienia marzeń. – Uczyłam się w tej szko- uda mi się tam dostać – powie- sto dni przed egzaminem i goście. Był też specjalny program le przez dwa lata, ale bardzo dział Aleksander Nestor, uczeń dojrzałości. – Będziemy tęsknić za artystyczny wypełniony śpie- przywiązałam się do uczniów 11 klasy. wszystkimi maturzystami. wem i występami maturzy- i nauczycieli. Będzie mi ich – Chcę studiować w Pol- TEKST I ZDJĘCIE Każdego roku naszą szko- stów. Młodzież zaprezento- wszystkich bardzo brakować – sce lotnictwo i kosmonautykę EUGENIUSZ SAŁO łę opuszcza 40 jedenastokla- wała między innymi własną dodała Krystyna Kruchowska, na Politechnice Rzeszowskiej. sistów, w tym roku jest ich 42. interpretację znanych pol- uczennica 11 klasy. Marzyłem o tym od dziecka – tudniówka jest niezwy- Przykro nam, że odchodzą. Kil- skich, ukraińskich i zagra- Na Ukrainie jest sześć pol- dodał jedenastoklasista Arsen kłą uroczystością w życiu kunastu maturzystów nale- nicznych utworów. skich szkół średnich. Dwie są Ostrikow. każdego maturzysty. To ży do szkolnej orkiestry, która Studniówka to przede we Lwowie, trzy w obwodzie Przed tegorocznymi matu- wielki bal, w którym uczest- umila nasz dzisiejszy program wszystkim czas zabawy, czę- lwowskim oraz jedna w chmiel- rzystami trudne sto dni nauki Sniczą uczniowie klas matural- artystyczny – powiedziała Te- sto ostatnie wspólne chwile ze nickim. W tym roku do egza- i przygotowań do egzaminów. nych, nauczyciele, rodzice i za- resa Teterycz, dyrektor polskiej znajomymi, jak też wspomnie- minów maturalnych przystąpi Ale w ten wyjątkowy wieczór proszeni goście. szkoły nr 3 w Mościskach. nia związane ze szkołą. ponad 200 uczniów. Zdecydo- ważna jest tylko zabawa, bo Na uroczystość przybyli: Konsul Rafał Kocot zło- – Najbardziej będę tęsk- wana większość chce studio- jak mówi stary przesąd: „stud- konsul Rafał Kocot, kierownik żył maturzystom życzenia nić za moimi przyjaciółmi, wać w Polsce. niówka udana – matura zdana”.

Olimpiada literatury i języka polskiego na Ukrainie W sobotę 20 lutego w szkole nr 24 im. Marii „Jest dla mnie dużą Konopnickiej we Lwowie radością, że mimo odbyła się olimpiada okoliczności zewnętrznych literatury i języka tegoroczna olimpiada polskiego. Wzięło w niej cieszy się dość dużym udział 20 uczniów szkół EWELINA KASPRZYK, średnich z polskim NAUCZYCIEL SKIEROWANY językiem wykładowym DO PRACY ZA GRANICĄ ze Lwowa oraz Iwano- PRZEZ ORPEG Frankiwska. Bodźcem dla uczniów do nauki – To duże wyzwanie, na dość polskiego jest indeks wysokim poziomie, i jako czło- na studia w Polsce nek komisji muszę wyznać, że jesteśmy z tego bardzo zadowole- i stypendium. BORYSEWICZ ANDRZEJ ni. Mam wrażenie, że ten poziom NATALIA CZORNA było słuchać bardzo uważnie, chociaż poprzeczka była posta- Już przed częścią ustną ko- z roku na rok wzrasta. Cieszymy by prawidłowo ustawić znaki wiona wysoko, nie miało być misja mogła podzielić się nie- się, że zainteresowanie językiem limpiada składa się z kil- przestankowe. Na część ustną zbyt trudno. Co do zadań olim- którymi wynikami. Członek polskim, kulturą, tradycją, jest ku części: dyktando, słu- wybrałam cztery utwory, jeden piady, zdania się podzieliły, dla jury Renata Klęczańska, skiero- wciąż żywe, nie gaśnie – powie- chanie ze zrozumieniem, z nich to „Niestatek” Jana An- kogoś było najtrudniej napisać wana przez ORPEG nauczyciel- działa Ewelina Kasprzyk. zadania gramatyczne, czytanie drzeja Morsztyna, mój ulubio- rozprawkę i poprawnie ułożyć ka języka polskiego liceum nr 3 Na laureatów olimpiady Oze zrozumieniem, rozprawka ny utwór, omawiamy go często swoje myśli, dla innych – zada- w Stanisławowie, powiedziała będą czekać kolejne etapy – re- oraz część ustna. Zadania były z mamą, także interpretujemy nia gramatyczne. że uczniowie wykonali wszyst- jonowy oraz krajowy. Na trze- dość czasochłonne. go na różne sposoby. – Szczerze mówiąc, było dość kie zadania, mimo iż według ci etap zawodów (ogólnopolski) – Olimpiada ogólnie nawet Dla większości uczniów ciężko. Zadania nie były łatwe, zdania uczestników poprzed- zapraszani są najlepsi uczest- mi się spodobała. Najłatwiej mi olimpiada była wielkim spraw- było dużo skomplikowanych nich olimpiad, tegoroczna była nicy niższych etapów – młodzi poszła rozprawka – podzieliła dzianem znajomości języka zdań. Planuję studiować pra- trudniejsza. Sprawdzian był też Polacy mieszkający poza gra- się wrażeniami Magdalena Si- polskiego przed egzaminami na wo, więc wiedza polonistyczna niełatwy pod względem psy- nicami kraju. Organizatorem wakowska, uczennica szkoły studia. bardzo mi się przyda – powie- chologicznym, gdyż uczniowie konkursu jest Komitet Główny nr 10 im. św. Marii Magdaleny Wszyscy uczestnicy po- dział Marcin Nitkiewicz, uczeń przyzwyczaili się już do nauki Olimpiady Polonistycznej przy we Lwowie. – Najtrudniejsze chodzą z polskich rodzin i uczą szkoły nr 10 im. św. Marii Mag- zdalnej, i olimpiada okazała się współpracy Konsulatu Gene- dla mnie było dyktando, trzeba się w polskich szkołach, więc daleny we Lwowie. dla nich trochę stresująca. ralnego RP we Lwowie. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wydarzenia 9

Dawny klasztor ojców reformatów zostanie przekształcony na rodzinne domy dziecka

W Rawie Ruskiej – Obecnie planujemy zro- głównym celem projektu jest salę muzealną, w której będą zabytkowej. Byliśmy pod w obwodzie lwowskim, bić w klasztorze cztery ro- stworzenie mieszkania dla przedstawione wszystkie dzieła, ogromnym wrażeniem tego tuż przy granicy z Polską, dzinne domy dziecka. Zgod- 40 (czterdzieściorga) dzieci. – które staraniem polskiego mi- co już zostało zrobione, wi- dawny klasztor ojców nie z projektem planowane jest Caritas i Kuria Archidiecezji nisterstwa zostały odnowione dać że są to prace prowadzone także Ukraińsko-Polskie Cen- Lwowskiej poprosili nas o do- na Ukrainie. Prace posuwają się na wysokim poziomie i to, co reformatów zostanie trum Dialogu Kultur z wielką finansowanie, to jest w progra- do przodu i cieszymy się bardzo, tam z tych ruin powstaje na- przebudowany w szereg salą konferencyjną, które bę- mie regionalnym, na następ- że wiele dzieci z domu dziecka pawa ogromną nadzieją i opty- rodzinnych domów dzie znajdować się w kościele ny rok. Teraz Rada Obwodowa znajdzie rodziny zastępcze, bę- mizmem, że to będzie bardzo dziecka oraz Centrum – powiedział. musi zaplanować to w budżecie. dzie miało piękne mieszkanie, piękna inicjatywa – podsumo- Dialogu Ukraińsko- Pracownik Caritas Spes do- Musimy wspierać takie socjal- piękne domy rodzinne, będą wała konsul generalny RP. Polskiej Kultury. Pierwszy dał, że na prace budowlane wy- ne projekty, a przy okazji za- czuły się bardzo dobrze zwłasz- Projekt jest finansowany korzystano już ponad 260 ty- chowamy zabytek z XVIII wie- cza w tym pięknym klasztorze, z Programu Współpracy Tran- etap prac remontowo- sięcy euro dotacji i 535 tysięcy ku – podkreślił. w którym dalej panuje duch mo- sgranicznej Polska – Biało- restauratorskich powinien hrywien wkładu własnego Ku- Część pomieszczeń w odre- dlitwy, duch wielkiej kultury, ruś – Ukraina 2014–2020 przy zostać zakończony do rii Archidiecezji Lwowskiej. montowanym klasztorze zo- duch sztuki – powiedział me- wsparciu Unii Europejskiej. końca tego roku. Odbudowa dawnego klasz- stanie przeznaczona na sale tropolita lwowski. Franciszkanie reformaci toru trwa pięć lat. W 2015 roku muzealne. Według metropolity Aby zobaczyć, jak przebie- osiedlili się w Rawie Ruskiej NATALIA CZORNA władze obwodu lwowskiego lwowskiego arcybiskupa Mie- gają prace remontowe na te- w latach dwudziestych XVIII EUGENIUSZ SAŁO zgodziły się przekazać daw- czysława Mokrzyckiego ekspo- renie dawnego klasztoru, do wieku. Kościół pełnił swoją ny klasztor rzymskokatolickiej zycja powstanie w porozumie- Rawy Ruskiej udali się przed- funkcję do 1941 roku. W okre- edług kierownika pro- Kurii Lwowskiej pod warun- niu Lwowskiej Kurii z polskim stawiciele Konsulatu RP we sie powojennym świątynię jektu Markijana Stefa- kiem budowy w tym miejscu Ministerstwem Kultury. Lwowie na czele z konsul ge- wykorzystywano jako maga- nyszyna, wykonano już rodzinnego domu dziecka. – My tego kościoła nie bę- neralną Elizą Dzwonkiewicz. zyn. Rzymscy katolicy mają znaczną część prac remontowo- Kierownik departamentu dziemy używać do nabożeństw, – Ten klasztor jest remonto- funkcjonujący kościół w Rawie W-restauratorskich, w szczególno- współpracy międzynarodowej odprawiania mszy świętych, ale wany po to, aby stworzyć ro- Ruskiej, więc nie ma potrzeby ści ocieplono dach, doprowadzono Lwowskiej Obwodowej Ad- właśnie w porozumieniu z Mi- dzinny dom dziecka. Ta piękna przywracania czysto kościelnej wszystkie media, przeprowadzo- ministracji Państwowej Ro- nisterstwem Kultury RP, świą- idea łączy się z ideą zacho- działalności klasztoru i przyle- no prace budowlane. man Szepelak zaznaczył, że tynia będzie przeznaczona na wania spuścizny tradycyjnej, głego kościoła.

z Kurierem Studio Lwów w Radiu Wnet

Galicyjskim Radio Kurier Galicyjski nadaje w środy Środy o godzinie 9:10 (10:10 czasu ukraińskiego) Zapraszamy Państwa w środy do oglądania programów w Radiu Wnet. telewizyjnych i słuchania audycji radiowych Nasza współpraca z Radiem Wnet trwa przygotowanych przez naszych dziennikarzy. już 5 lat. W audycjach przybliżamy wydarzenia i ciekawe sylwetki ze Lwowa i z ca- Studio Lwów w TVP Polonia łej Ukrainy. Radio Wnet nadaje we Wrocła- Studio Lwów – to nowy program TVP Polonia, w którym bę- wiu, Krakowie i w Warszawie. dziemy się spotykać z Państwem w każdą środę o godzinie 18:20 czasu polskiego (19:20 czasu ukraińskiego). To piętnastominutowy program przygotowywany przez polskich dziennikarzy mieszkających we Lwowie. To spojrzenie na sytuację i wydarzenia na Ukrainie oczami żyjących tam Polaków. W programie znajdą się relacje z tego co dzieje się na Ukrainie, czym żyją mieszkańcy Lwowa. Poruszane będą ważne dla Polaków tematy – sytuacja polskiej mniejszości, edukacja w polskich szkołach, kultura, pamięć o bohaterach i dbanie o ważne miejsca polskiej historii. Zapraszamy do oglądania programu STUDIO LWÓW w TVP Po- lonia i TVP Polonia Stream w każdą środę o godz. 18:20 czasu polskiego (19:20 czasu ukraińskiego). Powtórka programu we czwartek o godz. 15:55 czasu polskiego (16:55 czasu ukraińskiego). Natomiast w sobotę zapraszamy do oglądania nas rów- nież w TVP Rzeszów o godz. 18:15 czasu polskiego (19:15 czasu ukraińskiego). nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 10 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com

Perspektywy współpracy – powiedział kanałowi telewizyjnemu T1 Ambasador Polski na Ukrainie Bartosz prezydent Suwałk Czesław Renkiewicz. Cichocki gościł delegację Werchownej MONITOR WOŁYŃSKI Przegląd prasy Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (ZPRE) z Mariją Mezencewą „Więc pracuj po prostu i ufaj…” na czele, ambasadorów Łotwy Jurisa Po- Kolejne spotkanie uczestników Klubu ikānsa, Estonii Kaimo Kuuska, Litwy Val- Nauczycieli Języka Polskiego zorganizo- polskiej demarasa Sarapinasa i chargé d’affaires wane tym razem przez Narodowy Stary Gruzji Dawida Boczoriszwili. Teatr im. Haliny Modrzejewskiej w Krako- Uczestnicy spotkania omówili per- wie oraz Ambasadę RP w Kijowie odbyło na Ukrainie spektywy współpracy na forum ZPRE się 17 października, niestety wciąż jeszcze m.in. w obliczu prześladowania Tatarów na platformie on-line. Webinarium poświę- Krymskich, zbrodni wojennych na czaso- cone było postaci Ojca Świętego Jana Paw- wo okupowanych terytoriach Ukrainy, ła II i Jego twórczości poetyckiej. przemocy wobec pokojowych demonstra- Stery spotkania, jak zawsze wprawnie, OPRACOWAŁ ważna data dla Lwowa, w którym pisarz ustanowiła rok 2021 Rokiem Powstań cji na Białorusi, budowy Nord Stream 2 trzymała – kierownik Referatu Naukowo- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI się urodził, studiował i spędził młode lata. Śląskich. oraz aresztowania Aleksieja Nawalnego. -Oświatowego Ambasady RP w Kijowie Ewa Fantastyka Lema nie traci na aktualności, Miniony rok przeszedł do historii jako Deputowani Werchownej Rady, repre- Matuszek-Zagata. Patroni 2021 roku w Polsce ponieważ jego utwory opowiadają nie tyle rok pandemii koronawirusa. Na pierw- zentujący różne frakcje partyjne, dyskuto- Ważnym momentem wydarzenia była Zgodnie z uchwałami polskiego Se- o cywilizacjach pozaziemskich, rozwoju szej linii walki z groźną chorobą znaleźli wali ponadto o przestrzeganiu praw mniej- sposobność wysłuchania wystąpienia Anny natu i Sejmu patronami roku w Polsce technologicznym, kosmicznych przygo- się pracownicy służby zdrowia. Lekarze, szości narodowych na terytorium Ukrainy Dymnej, która podzieliła się ze słuchaczami będą: kardynał Stefan Wyszyński oraz dach itp., ile o tym, co najbardziej intere- pielęgniarki i ratownicy, często narażając kontrolowanym przez rząd. przemyśleniami odnośnie tematu spotka- pisarze – Cyprian Kamil Norwid, Stanisław suje człowieka – o nim samym. na niebezpieczeństwo własne zdrowie DK.COM.UA nia, jak też osobistymi refleksjami dotyczą- Lem, Krzysztof Kamil Baczyński i Tadeusz Krzysztof Kamil Baczyński (1921– i życie, z ofiarnością ratowali pacjentów. cymi otaczającej nas rzeczywistości. Różewicz. 1944) przeżył krótkie, ale intensywne Dzięki ich pracy ocalono tysiące istnień Polskie Suwałki i ukraiński Tarnopol Anna Dymna – wybitna polska aktor- Rok 2021 będzie także poświęcony życie. Swój pierwszy tomik wierszy „Za- ludzkich. „Senat Rzeczypospolitej Polskiej, będą się poznawać poprzez biblioteki ka teatralna i filmowa ma w dorobku blisko polskiej tradycji konstytucyjnej, powsta- mknięty echem” opublikował latem 1940 ustanawiając rok 2021 Rokiem Pracowni- Biblioteka Publiczna im. Marii Konop- trzysta ról (na Ukrainie widzowie pamiętają niom śląskim i pracownikom ochrony r., już w okresie okupacji niemieckiej. ków Ochrony Zdrowia, oddaje im hołd oraz nickiej w Suwałkach w województwie pod- ją z filmu „Znachor”). Jest zdobywczynią wie- zdrowia. W sumie Baczyński ogłosił w latach woj- wyraża szacunek i uznanie dla ich wielkiej laskim i Tarnopolska Rada Miejska realizują lu prestiżowych nagród. Odznaczona m.in. Kardynał Stefan Wyszyński (1901– ny cztery zbiory poezji. Najwyraźniej nie pracy” – głosi uchwała. projekt „Poznajmy się – Ukraińcy w Suwał- Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia 1981), hierarcha Kościoła katolickiego, tylko wojna miała wpływ na to, że mło- ANATOL OLICH kach. Polacy w Tarnopolu” w ramach Pro- Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony przeszedł do polskiej historii jako Pry- dy talent tak szybko osiągnął dojrzałość MONITOR-PRESS.COM gramu Współpracy Transgranicznej Pol- Kulturze Gloria Artis”, Orderem Uśmiechu, mas Tysiąclecia. To właśnie on kierował poetycką – Baczyński uważany jest za ska–Białoruś–Ukraina 2014–2020. Orderem Ecce Homo. Jest pedagogiem PWST, Kościołem w Polsce w trudnych latach jednego z największych poetów czasów Ambasador RP spotkał się Jak podano na stronie internetowej Pro- założycielką charytatywnej fundacji „Mimo reżimu stalinowskiego, a następnie ko- okupacji. Pisarz poległ na początku sierp- ze zwierzchnikami wspólnot religijnych gramu, głównym celem projektu jest pro- wszystko”, pomagającej osobom chorym munistycznego. Oprócz wiary w Boga nia 1944 r. w powstaniu warszawskim, Ukrainy mocja kultury lokalnej i historii, wzajemne i niepełnosprawnym, jak też założycielką i wartości chrześcijańskich dla kardynała o niecały miesiąc przeżyła go jego żona Zwierzchnicy Kościołów i Organiza- porozumienie pomiędzy Polską a Ukrainą, i prowadząca Krakowskiego Salonu Poezji. Wyszyńskiego był szczególnie ważny sam Barbara Drapczyńska, która też zginęła cji Religijnych Ukrainy omówili obszary nawiązanie kontaktów na poziomie spe- W zapowiedzi Salonu usłyszeliśmy człowiek i jego prawa, których otwarcie w powstaniu. Przetrwały jednak prawie współpracy z Ambasadą RP na Ukrainie. cjalistów, co przyczyni się do poprawy Krzysztofa Orzechowskiego byłego dy- bronił. W rezultacie niezłomny kardynał wszystkie utwory poety, a to ponad 500 Spotkanie odbyło się 28 stycznia 2021 wizerunku obu miast oraz ich dostępności rektora Teatru im. Juliusza Słowackiego został na kilka lat pozbawiony wolności, wierszy, kilka poematów i około dwudzie- roku na zaproszenie ambasadora RP na dla odwiedzających: „Zespół projektowy w Krakowie (małżonka pani Anny), zaś a Służba Bezpieczeństwa śledziła każdy stu opowiadań. W 2018 r. postanowieniem Ukrainie Bartosza Cichockiego – informuje postanowił więc zbliżyć do siebie ludzi dzieła poetyckie Jana Pawła II. pod lirycz- krok hierarchy aż do jego śmierci. Mimo prezydenta RP Andrzeja Dudy Krzysztof Instytut Wolności Religijnych. Uczestnicy z obu krajów. I wybrano do tego najbardziej ne tło muzyczne flecisty Stefana Błasz- to kardynał Wyszyński zawsze pozo- Kamil Baczyński został pośmiertnie od- spotkania zwrócili uwagę na stan wolno- relaksujące, wygodne i inspirujące miejsce czyńskiego i wspaniałe polskie plenery, stawał obrońcą wolności i nauczycielem znaczony Krzyżem Komandorskim Orderu ści religijnej na Ukrainie, zwłaszcza na – bibliotekę. Współcześnie jest ona nie tyl- prezentowali uczestnicy Krakowskiego moralności swoich rodaków. Najtrafniej Odrodzenia Polski. okupowanych przez Rosję terenach Kry- ko pomieszczeniem, gdzie można w ciszy Salonu Poezji: Anna Dymna, Dorota Pomy- o jego życiu i posłudze powiedział zaraz W 2021 r. Polacy uhonorują także Ta- mu, Doniecka i Ługańska. Omówili możli- cieszyć się książką, ale także centrum ży- kała, Roman Gancarczyk. po swoim wyborze na papieża inny wielki deusza Różewicza (1921–2014), wybitnego we dodatkowe środki międzynarodowego cia społecznego i kulturalnego, które może Spotkanie swoim udziałem zaszczycili: Polak, święty Jan Paweł II: „Nie byłoby na polskiego poetę, dramaturga, prozaika, tłu- wpływu na poprawę sytuacji wierzących, przyciągnąć szeroką publiczność”. ambasador RP na Ukrainie Bartosz Cichoc- Stolicy Piotrowej tego Papieża Polaka (…), macza i scenarzystę. Szczyt swojej twórczo- z których wielu jest prześladowanych W ramach realizacji polsko-ukraińskie- ki i Monika Kapa-Cichocka – stały promo- gdyby nie było Twojej wiary nie cofającej ści literackiej Różewicz osiągnął w powojen- przez rosyjskie władze okupacyjne. go projektu zorganizowane zostaną nastę- tor Klubu Nauczycieli Języka Polskiego. się przed więzieniem i cierpieniem, Twojej nych latach komunistycznych, lecz nie uległ Ambasador RP wyraził poparcie dla pujące przedsięwzięcia: Dni Kultury Suwal- KOS, DK.COM.UA heroicznej nadziei, Twojego zawierzenia pokusie służby reżimowi, a utorował sobie inicjatyw Ogólnoukraińskiej Rady Kościo- skiej w bibliotekach Tarnopola, Dni Kultury bez reszty Matce Kościoła, gdyby nie było własną drogę w sztuce. Po udanej karierze łów i Organizacji Religijnych zmierzają- Tarnopolskiej w Suwałkach, akcja „Książka, Na zamku w Międzybożu odbyło się Jasnej Góry i tego całego okresu dziejów poetyckiej Różewicz stał się de facto twórcą cych do wzmocnienia rodziny jako ważnej która zmieniła moje życie”, podczas której otwarcie wystawy poświęconej Kościoła w Ojczyźnie naszej, który jest teatru absurdu w polskiej literaturze, a tak- instytucji społecznej i ugruntowania sil- zostaną zebrane ukraińskie i polskie książki Tadeuszowi Kościuszce związany z Twoim biskupim i prymasow- że scenarzystą dziewięciu filmów. Uchwała nych zasad moralnych na Ukrainie, w tym dla zasobów bibliotecznych, wyjazdy stu- Na terenie Państwowego Rezerwatu skim posługiwaniem”. Senatu mówi: „Filozoficzna i egzystencjalna w procesie edukacyjnym. Z zadowoleniem dyjne pracowników bibliotek „Uczmy się „Międzybóż” zorganizowano wystawę hi- W 2021 r. przypada 200. rocznica uro- głębia obecna w twórczości Różewicza ma przyjął również informację o wysiłkach od siebie nawzajem”. Oprócz tego powstaną storyczną z okazji 230. rocznicy przybycia dzin Cypriana Kamila Norwida (1821–1883) charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tyl- wspólnot religijnych w dziedzinie edukacji, dwie strony internetowe, zostaną opubli- na Podole polskiego bohatera narodowego – poety, prozaika, dramatopisarza, malarza ko trafia do odbiorców z całego świata, ale mające na celu ratowanie rodzin ukraiń- kowane materiały promocyjne, zakupione Tadeusza Kościuszki oraz 275. rocznicy i rzeźbiarza. W swojej twórczości Norwid jeszcze długo będzie oddziaływać na współ- skich przed zgubną kulturą przemocy. regały na nowe książki dla bibliotek i przy- jego urodzin. był często nowatorem, dużo eksperymen- czesną literaturę polską”. Podczas spotkania poruszono także gotowane nagrania audiobooków z bajka- Organizacja tej wystawy ma szczegól- tował, przez to nie zawsze był rozumiany Oprócz wybitnych osobistości, w 2021 kwestie dalszego demokratycznego roz- mi w dwóch językach dla osób z wadami ny wymiar. Właśnie w Międzybożu pod ko- w czasie, w którym tworzył. Za życia tego r. zostaną uczczone również rocznice waż- woju Ukrainy, w szczególności poprzez słuchu. Wszystkie wydarzenia odbędą się niec 1790 roku gen. Kościuszko rozpoczął wszechstronnego artysty została opubli- nych wydarzeń dla polskiej historii. To zapewnienie niezawisłego i sprawiedli- w pierwszej połowie 2021 r. służbę wojskową na Podolu, tutaj założył kowana niewielka część jego pisarskiego przede wszystkim 230. rocznica Konsty- wego sądownictwa, praworządności i nie- Łączny budżet projektu „Poznajmy się swoją kwaterę główną, i to tutaj rozegrała dorobku, a prawdziwe uznanie przyszło do- tucji 3 Maja i 100. rocznica Konstytucji uchronności karania naruszających prawo – Ukraińcy w Suwałkach. Polacy w Tarno- się fascynująca historia jego żarliwej miło- piero po śmierci. „Twórczy wkład Norwida Marcowej. Uchwalona w 1791 r. ustawa oraz wzmocnienie instytucji demokratycz- polu” wynosi 54 245 euro, z czego 48 821 ści do młodej miejscowej szlachcianki Tekli w nowoczesną polską literaturę, a szerzej uważana jest za pierwszą w Europie i dru- nych. Ambasador Bartosz Cichocki zapew- euro to współfinansowanie z Europejskie- Żurowskiej. w polską kulturę, jest ogromny, na wielu gą na świecie, po amerykańskiej, konsty- nił obecnych, że wspólnoty wyznaniowe go Instrumentu Sąsiedztwa. Strona ukra- Wystawa przedstawia postać naczel- polach decydujący. W uznaniu zasług dla tucję w nowoczesnym rozumieniu tego Ukrainy mogą liczyć na wsparcie Polski ińska otrzyma 21 115 euro, w tym 2 150 nika na portretach, w książkach dawnych polskiej sztuki, dla polskiego życia umysło- słowa. „Obie konstytucje wyrastają z re- w kwestiach poruszanych na spotkaniu. euro z budżetu Rady Miejskiej Tarnopola. i współczesnych, na banknotach Rzeczy- wego i polskiej kultury, w dwustulecie jego publikańskiej tradycji życia publicznego W spotkaniu wziął udział przewod- Jak powiedział w programie „Nowyny” pospolitej. Dzieci i dorosłych fascynuje urodzin, Sejm Rzeczypospolitej ogłasza rok traktującej państwo jako dobro wspólne, niczący Rady Kościołów, zwierzchnik na kanale telewizyjnym T1 Andrij Roma- wyjątkowa lalka portretowa, która w naj- 2021 Rokiem Cypriana Norwida” – głosi a prawo jako reguły chroniące wolność Ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego niuk, szef wydziału przygotowania pro- drobniejszych szczegółach przedstawia tekst uchwały Sejmu. obywateli przed arbitralnością władzy. Światosław Szewczuk, zwierzchnik Cer- jektów Rady Miasta Tarnopola, pierwsza Kościuszkę w mundurze, z miniaturowym Pisarz Stanisław Lem (1921–2006) jest Powinniśmy pamiętać o konstytucjach, kwi prawosławnej Ukrainy metropolita konferencja w ramach projektu została amerykańskim Orderem Cincinnati i pol- prawdopodobnie najwybitniejszym przed- które były wyrazem troski naszych przod- Epifaniusz, starszy biskup Ukraińskiego zorganizowana on-line 28 stycznia, po- skim Orderem Virtuti Militari. Konsulat stawicielem polskiej fantastyki i jednym ków o dobro Rzeczypospolitej, rozwój Kościoła Ewangelickich Chrześcijan My- nieważ z powodu pandemii koronawirusa Generalny RP w Winnicy przekazał do z najpoczytniejszych autorów science fic- praw jednostki i stanowiły pozytywny chajło Panoczko, biskup Kościoła rzym- polscy partnerzy nie mogli przyjechać do Państwowego Rezerwatu „Międzybóż” tion na świecie. Dzieła Lema zostały prze- wkład w europejskie dziedzictwo prawne” skokatolickiego na Ukrainie Witalij Krzy- Tarnopola. Natomiast ostatnia konferen- dużą ekspozycję dotyczącą historii Orderu tłumaczone na ponad czterdzieści języków, – czytamy w tekście uchwały Senatu. wicki, prezes Stowarzyszenia Żydowskich cja, która ma się odbyć w Suwałkach, za- Virtuti Militari, którego jednym z pierw- a ogólny nakład wydanych książek zbliża W latach 1919–1921 na Śląsku miały Organizacji Religijnych Ukrainy rabin Ja- planowana jest na początek września. szych rycerzy jest Tadeusz Kościuszko. się do 40 milionów egzemplarzy. Jego „So- miejsce trzy zrywy narodowe, w których kow Dow Blaich Muh, arcybiskup Czerni- – Tarnopol i Suwałki są otwarte na MONITOR-PRESS.COM laris”, „Golem XIV”, cykle „Cyberiada”, „Bajki oddało życie kilka tysięcy Polaków. Przy- howa i nieżyńskiego ZKE Ewstratij, radca współpracę. Pragniemy, aby w przyszło- robotów”, przygody Ijona Tichego, pilota czyniły się do tego, że po sześciu wiekach prawny naczelnego rabina Kijowa i Ukra- ści rozwijała się ona również na innych Współudział obopólnie korzystny Pirxa były i są uwielbiane przez kolejne fragment Górnego Śląska stał się z powro- iny Hennadija Bilorytskiego oraz przewod- płaszczyznach. Czynimy to dlatego, żeby W ramach wzmocnienia i poszerzenia pokolenia czytelników. Miłośników twór- tem częścią Państwa Polskiego. W hołdzie niczący Rady Instytutu Wolności Religijnej Ukraińcy, którzy mieszkają i pracują działalności edukacyjno-popularyzator- czości Lema nie brakuje również na Ukra- powstańcom, ich patriotyzmowi i ofiar- Ołeksandr Zajec. w Polsce, nie ograniczali się tu tylko do wy- skiej w Sali Polskiej Biblioteki Medycznej inie, a 100. rocznica jego urodzin to także ności izba wyższa polskiego parlamentu SLOWOPOLSKIE.ORG konywania swoich obowiązków w pracy im. Zbigniewa Religi podpisana została nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wydarzenia 11 umowa o współpracy pomiędzy Narodo- „Moskwa NIE nadaje”: ukraiński sprzeciw wą Biblioteką Nauk Medycznych Ukrainy Repertuar Opery Lwowskiej i organizacją społeczną – Polskim Stowa- wobec rosyjskiej propagandy rzyszeniem Kulturalno-Oświatowym im. INFORMACJE: TEL.: 0-0380 (32) 235-65-86, Adama Mickiewicza w Kijowie. 0-0380 (32) 260-13-60, P.o. generalnego dyrektora biblioteki E-MAIL: [email protected], Tetiana Ostapenko i prezes Stowarzy- WWW.OPERA.LVIV.UA szenia Ołeksandr Długosz oraz jego za- stępca Andrzej Amons wyrazili gotowość do współpracy w obszarze działalności W PROGRAMIE MOŻLIWE SĄ ZMIANY naukowej, historycznej, medycznej, spo- 3 marca, środa balet „KORSARZ”, A. Adam łeczno-kulturalnej, wydawniczej i publicy- stycznej, jak też w zakresie uaktywnienia godz. 18:00 funkcjonowania działającego od 2016 roku 4 marca, czwartek opera „AIDA”, G. Verdi działu tej placówki – Polskiej Biblioteki godz. 18:00 Medycznej im. prof. Zbigniewa Religi. DK.COM.UA DF.NEWS/2021/02/05 5 marca, piątek balet „GISELLE”, A. Adam – Niezależne media odgrywają o przeciwdziałaniu ich destruktywnym godz. 18:00 Polscy dyplomaci spotkali się z kadrą niezwykle ważną rolę wpływom. 6 marca, sobota balet „DZIADEK DO ORZECHÓW”, P. Czajkowski uniwersytecką DonNU w strukturze instytucji Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełen- godz. 12:00 Konsul generalny Damian Ciarciński demokratycznych, ponieważ ski kierował się logiką walki z dezinfor- godz. 18:00 opera „RIGOLETTO”, G. Verdi i attaché konsularny Adrian Browarczyk kształtują opinię publiczną macją i propagandą, kiedy po posiedzeniu spotkali się w siedzibie Konsulatu z przed- w ważnych sprawach, Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obro- 7 marca, niedziela balet „KRÓLEWNA-ŚNIEŻKA”, B. Pawłowski stawicielami Donieckiego Uniwersytetu dlatego ze względu na swój ny (RBNiO) 3 lutego nałożył sankcje wobec godz. 12:00 Narodowego im. Wasyla Stusa. wpływ nazywane są często kanałów telewizyjnych „112 Ukraina”, ZIK, godz. 18:00 program koncertowy „GALA BALETOWA” Gośćmi polskiej placówki dyplomatycz- „czwartą władzą”. Prawa NewsOne i ich właściciela, deputowanego nej byli: dziekan Wydziału Historii i Stosun- dziennikarzy do swobodnego prorosyjskiej partii „Opozycyjna partia – 11 marca, czwartek opera „RIGOLETTO”, G. Verdi ków Międzynarodowych dr Jurij Temirow wyrażania swoich poglądów Za życie” Tarasa Kozaka (choć powszech- godz. 18:00 i p.o. kierownika Katedry Stosunków Mię- są gwarantowane przez nie uważa się, że rzeczywistą kontrolę 12 marca, sobota balet „DON KICHOT”, L. Minkus dzynarodowych i Polityki Zagranicznej dr prawo międzynarodowe nad kanałami telewizyjnymi sprawuje Iryna Bohińska. i krajowe prawo demokracji. jego kolega z partii, Wiktor Medwedczuk, godz. 18:00 Rozmawiano o możliwościach pogłę- Niemniej jednak, jak „kum Putina”, bowiem prezydent Rosji jest 13 marca, sobota balet „DZIADEK DO ORZECHÓW”, P. Czajkowski bienia współpracy akademickiej i insty- ojcem chrzestnym jego córki). Wydarzenie każde narzędzie, media godz. 12:00 tucjonalnej, w tym przy organizacji 3. mogą zarówno odgrywać wywołało społeczny rezonans – większa godz. 18:00 opera „AIDA”, G. Verdi międzynarodowej konferencji naukowej pozytywną rolę społeczną część ukraińskiego społeczeństwa, które studentów i młodych naukowców. w niektórych sytuacjach, jak już siódmy rok przebywa w stanie wojny 14 marca, niedziela opera „NATAŁKA POŁTAWKA”, M. Łysenko Doniecki Uniwersytet Narodowy prze- i być destrukcyjne, a nawet z Rosją, poparła tę decyzję. Byli jednak godz. 12:00 niósł się do Winnicy we wrześniu 2014 r. niebezpieczne – niedawną tacy, którzy ją potępiali – najczęściej wi- godz. 18:00 balet „DON KICHOT”, L. Minkus w wyniku działań wojennych w Donbasie. decyzję prezydenta Ukrainy, dzowie ww. kanałów telewizyjnych i elek- 21 września 2016 r. uniwersytet przyjął Wołodymyra Zełenskiego torat prorosyjskich sił politycznych na 18 marca, czwartek opera „DON GIOVANNI” (DON JUAN) imię Wasyla Stusa – ukraińskiego poety w przedmiocie nałożenia Ukrainie. godz. 18:00 W. A. Mozart i dysydenta, absolwenta Donieckiego sankcji na kilka kanałów Wskazane kanały telewizyjne pro- 19 marca, piątek opera „DON GIOVANNI” (DON JUAN), Uniwersytetu Narodowego. Doniecki Uni- prorosyjskich nadających na ponowały treści, które miały wszelkie wersytet Narodowy współpracuje z Uni- Ukrainie, komentuje Pawło znamiona propagandy: wywoływały godz. 18:00 W. A. Mozart wersytetem Warszawskim oraz Akademią Łodyn. całkowitą nieufność wobec instytucji 20 marca, sobota balet „CARMEN SUITA”, R. Szczedrin Ignatianum w Krakowie. państwowych i publicznych Ukrainy, za- SŁOWO POLSKIE Funkcjonalność mediów często zmie- wierały narrację o „zewnętrznym rządze- godz. 18:00 nia się diametralnie w rękach wroga niu” państwem ukraińskim przez Zachód, 21 marca, niedziela opera „NATAŁKA POŁTAWKA”, M. Łysenko Tarnopolscy uczniowie aktywnie w czasie wojny (która dziś przejawia się ciągłą krytykę europejskich i euroatlan- godz. 12:00 uczestniczą w konkursach także w różnych formach hybrydowych). tyckich aspiracji Ukrainy (odpowiedni Czworo uczniów Szkoły Języka Pol- Wówczas zamiast środków doniesienia wektor zewnętrznej polityki jest zapisany godz. 18:00 balet „JEZIORO ŁABĘDZIE”, P. Czajkowski skiego przy Polskim Centrum Kultury niezaangażowanej informacji i jakościo- w konstytucji), prowokowały społeczną 25 marca, czwartek balet „JEZIORO ŁABĘDZIE”, P. Czajkowski i Edukacji im. prof. Mieczysława Krąpca wej analityki te przetwarzają się do broni wrogość i zamieszki, wykrzywiały wizję godz. 18:00 w Tarnopolu zakwalifikowało się do na- informacyjnej wroga, a zamiast dzien- procesów na korzyść prokremlowskiego, stępnego etapu Olimpiady Historii Polski nikarzy odbiorcami mediów naprawdę w szczególności co do konfliktu na wscho- 26 marca, piątek opera „CYGANERIA” (LA BOHÈME), G. Puccini dla Polonii i Polaków za granicą „W drodze manipulują propagandyści. Chociaż, co dzie Ukrainy. Wszystko to wzmacniało godz. 18:00 do Niepodległości”. zrozumiałe, osoby te apelują do wyso- agresję Moskwy na oficjalny Kijów. Mimo niespodziewanych trudności kich pojęć jak „wolne media”, „dzienni- 27 marca, sobota program koncertowy „MOZART GALA” związanych z pandemią, nauczycielom karstwo”, „wolność słowa”, kiedy chodzi ŹRÓDŁO: POLUKR.NET godz. 18:00 Szkoły Języka Polskiego przy PCKiE udało się nie tylko zachować ciągłość nauczania, 28 marca, niedziela opera „LIS MYKYTA”, I. Nebesny ale i zachęcić uczniów do udziału w wielu Niedźwiedź ugryzł kobietę w wychodku. godz. 12:00 konkursach zorganizowanych na poziomie „Myślałam, że to wiewiórka” godz. 18:00 opera „LIS MYKYTA”, I. Nebesny szkoły, a także w konkursie recytatorskim 31 marca, środa balet „JEZIORO ŁABĘDZIE”, P. Czajkowski „Słowo dla Niepodległej”, plastycznym „11 Mieszkanka Alaski została na mnie – opisał mężczyzna. Erik Stevens godz. 18:00 Listopada – Święto Niepodległości” oraz zaatakowana przez natychmiast zamknął toaletę. Krzyknął ortograficznym „Ja piszę, ty piszesz…”. niedźwiedzia. Do zdarzenia do siostry, że w toalecie jest niedźwiedź. Na początku lutego w siedzibie stowa- doszło w wychodku, z którego Razem puścili się pędem prosto do jurty. rzyszenia laureatom różnych konkursów korzystała Amerykanka Po powrocie do namiotu, rana Shannon zostały przekazane gratulacje, dyplomy – donosi AP. Niedźwiedź została opatrzona. Okazało się, że ugryzie- i nagrody. znajdował się pod siedziskiem nie nie było bardzo poważne. W związku Kącik liryczny Kłopoty w doręczaniu przesyłek z Pol- toalety. z tym rodzeństwo uznało, że nie ma sensu ski sprawiły, że uczniowie ze Szkoły Języ- jechać na pogotowie. ka Polskiego przy PCKiE, finaliści V edycji Shannon Stevens wraz ze swoim bra- Następnego ranka Stevensonowie Miniony rok konkursu „Patria Nostra” dla Polonii i Po- tem Erikiem i jego dziewczyną 13 lutego znaleźli ślady niedźwiedzia na całej swojej laków za granicą 2019–2020 odebrali na- zamieszkała w jurcie na południowym posesji. Samo zwierzę musiało jednak opu- O Roku ów, dlaczego grody dopiero w lutym 2021 r. Nieważny wschodzie Alaski. W pewnym momencie ścić okolicę. Rodzeństwo podejrzewa, że Przyniosłeś tyle złego? był długi czas oczekiwania, ważna duma musiała udać się za potrzebą. Ruszyła niedźwiedź dostał się do wychodka przez Dlatego żeś przestępny, i radość z wysokiej pozycji na długiej liście więc do znajdującego się około 45 metrów otwór w tylnych drzwiach. Dla dobra niedostępny? uczestników, bowiem tarnopolscy ucznio- od namiotu mieszkalnego wychodka. Biolog z departamentu rybołówstwa Precz z drogi zabobony, wie uplasowali się na ósmym miejscu. – Jak tylko usiadłam, coś ugryzło mnie i dzikiej przyrody na Alasce Carl Koch oce- Choć umysł uciśniony, W tym roku szkolnym uczniowie z PC- w tyłek. Podskoczyłam i krzyknęłam – opi- nił, że najprawdopodobniej był to niedź- Cierpieniem nawiedzony, KiE wzięli udział w Olimpiadzie Historii Pol- sała zdarzenie w rozmowie z AP Shannon wiedź czarny. Świadczyć mają o tym ślady, Śmierci żniwem bogatym. ski dla Polonii i Polaków za granicą „W dro- Stevens. Brat kobiety usłyszał krzyki i po- które zostawił na posesji. Zdaniem biologa Nic nie potrafisz zatem? dze do Niepodległości” organizowanej przez szedł sprawdzić co się stało. Jak pisze AP, rana Shannon została spowodowana przez Zamknąłeś nam granice, Fundację Wolność i Demokracja. Czworo kobieta początkowo myślała że została uderzenie łapą, a nie ugryzienie. Spustoszyłeś ulice, z nich zakwalifikowało się do następnego ugryziona przez wiewiórkę. Erik postano- – Shannon może być jedyną osobą na Pandemią zastraszyłeś UNSPLASH.COM/PHOTOS etapu. Przygotowują się do niego mimo na- wił jednak zajrzeć do wychodka z latarką. Ziemi, którą niedźwiedź pacnął łapą w ty- I taki wredny byłeś. Zły roku, rozpaczliwy, tłoku pracy w szkołach macierzystych. – Podniosłem deskę sedesową, a tam łek, kiedy siedziała na wychodku – podsu- Zabrałeś tylu ludzi, Dobrze, że się skończyłeś. MARIANNA SEROKA był tylko pysk niedźwiedzia, na wysokości mował Carl Koch. Niezastąpionych złudzeń. MONITOR-PRESS.COM deski. Patrzył przez otwór w górę, prosto ŹRÓDŁO: O2.PL Sukcesem nie raczyłeś. STANISŁAWA NOWOSAD nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 12 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com „Lwów i Przemyśl otwarte dla świata!” NA PODSTAWIE INFORMACJI który teraz w wyniku choroby LART I LOT W PRZEMYŚLU od kilku lat jeździ na wózku in- OPRACOWAŁ walidzkim. Pan Mirosław Bar KRZYSZTOF SZYMAŃSKI wraz z prezesem LOT-u i twór- „Lwów i Przemyśl otwarte cą przewodnika w ramach tego projektu przeanalizowali, prze- dla świata!”. Pod takim szli – a pan Mirosław przejechał jest hasłem reklamuje na wózku inwalidzkim całą za- się Lwów gościom, planowaną trasę. Zlokalizowa- odwiedzającym nasze no ogromną ilość mniejszych miasto. Ale czy Lwów jest i większych barier architekto- dla wszystkich dostępny? nicznych na owej trasie. Miro- sław Bar przekazał wszystkie Dotyczy to szczególnie swoje uwagi. osób niepełnosprawnych W ramach tego projektu pra- czy wędrujących po gniemy umożliwić osobom po- licznych zabytkach Lwowa ruszającym się na wózkach na wózkach inwalidzkich. inwalidzkich zwiedzenie przynajmniej niektórych zabytków iestety, jak się okazuje, nie historycznych przepięknego dla wszystkich miesz- PRZEGLĄD DOSTĘPNOŚCI OBIEKTÓW Przemyśla. W trakcie realiza- kańców i gości Lwowa HISTORYCZNYCH WE LWOWIE cji tego projektu eksperci prze- istnieje pełna możliwość pozna- ARCHIWUM LART I LOT W PRZEMYŚLU prowadzili wielokrotnie in- Nnia historycznego i kulturowego spekcje dotyczące dostępności dziedzictwa miasta. Co najmniej być szeroka, gładka, równa, w/w obiektów historycznych. 30% osób z problemami w poru- bezpieczna. Jeżeli jest to tylko W tej chwili największe pro- szaniu się, w tym osoby niepeł- możliwe bez żadnych krawęż- blemy stanowi nawierzchnia nosprawne, są tego pozbawione. ników i przeszkód. Dostępność (nierówna kostka brukowa), Lwowskie Stowarzyszenie ds. trasy mogą zapewnić rampy dość duża ilość zbyt wysokich Rozwoju Turystyki we współ- w miejscach, gdzie są schody. krawężników oraz pozbawione pracy z organizacją pozarzą- W tym celu eksperci przepro- podjazdów schody doprowa- dową „Rehabilitacja Osób Nie- wadzili pełny przegląd tere- dzające do obiektów. pełnosprawnych” podjęło się nu dzielnicy Podzamcze w celu Trasa turystyczna będzie zadania udostępnienia takim ustalenia, czy osoby niepełno- obejmowała pięć obiektów tu- osobom przynajmniej części za- sprawne będą mogły poruszać rystycznych. Będzie się za- bytków Lwowa. się bez przeszkód, dostać się do czynała i kończyła na parkin- Aktualnie we Lwowie re- pomieszczeń sakralnych i swo- gu na Placu Rybim, obejmować alizowany jest transgranicz- bodnie uczestniczyć w wyda- będzie również przejazd przez ny mikroprojekt zatytułowany rzeniach liturgicznych. Skru- Rynek Stary. Obiekty na trasie: „Ochrona praw obywatelskich pulatnie przeszliśmy przez ten archikatedra rzymskokatolic- osób niepełnosprawnych i stwo- obszar i zidentyfikowaliśmy ka, archikatedra greckokato- rzenie im możliwości poznania najbardziej dostępną trasę. licka, kościół Karmelitów, ko- unikalnego dziedzictwa kul- W końcu osoby niepełnospraw- ściół Franciszkanów, budynek turowego i architektonicznego ne powinny mieć możliwość dworca kolejowego. miast Lwowa i Przemyśla”. korzystania z tej samej trasy co Inicjatorem projektu jest wszyscy inni turyści, gdy tyl- Zależy nam Lwowskie Stowarzyszenie ds. ko jest to możliwe i nie powinna dostosowaniu Rozwoju Turystyki (LART) ny przemieszczać się znacznie trasy turystycznej w partnerstwie z Lokalną Or- dłuższymi trasami, aby dostać do potrzeb osób ganizacją Turystyczną w Prze- się do miejsca przeznaczenia. myślu. Projekt jest współfinan- niepełnosprawnych, sowany ze środków „Programu Wyjawiona dzięki czemu osoby współpracy transgranicznej i opracowana została o ograniczonej Polska – Białoruś – Ukraina lista głównych wad: percepcji ruchowej 2014–2020”. Naszym wspól- oraz poruszające nym zadaniem jest stworzenie się na wózkach atrakcyjnych szlaków tury- – brak obniżeń PRZEGLĄD DOSTĘPNOŚCI OBIEKTÓW HISTORYCZNYCH inwalidzkich będą stycznych dostępnych dla osób krawężników W PRZEMYŚLU miały ułatwiony dostęp niepełnosprawnych i poszerze- w miejscach zjazdu ARCHIWUM LART I LOT W PRZEMYŚLU nie ich możliwości odkrywa- do najcenniejszych z chodników na nia dziedzictwa historycznego i zaplanowanie najbardziej i obiektów sakralnych zabytków Przemyśla. niektóre przejścia i kulturowego Lwowa i Prze- niezbędnych działań na rzecz Podzamcza. Chodzi tu głównie dla pieszych; myśla. Pisaliśmy o tej cennej przebudowy obszarów mają- o zapewnienie inicjatywie na łamach Kuriera cych na celu bezpieczeństwo Przemyśl jako, miasto tu- dostępności Galicyjskiego. – słaba jakość i poprawę życia mieszkańców rystyczne, wielokulturo- W ramach realizacji tego mi- nawierzchni Lwowa oraz przemieszczanie we, otwarte również ma do archikatedry kroprojektu eksperci projektu i występujące się turystów niepełnospraw- swoje braki. Niestety, ist- greckokatolickiej przeprowadzili wielodniowe nych, przewidując jednocześnie nieje bardzo dużo barier przeszkody poprzez budowę rampy badania dostępności świątyń niezbędne środki w budżecie architektonicznych, które po- na chodnikach umożliwiającej dostęp średniowiecznych jak rów- miasta na rok 2021. wodują, że to piękne miasto nie do wnętrza budynku. nież dróg i chodników Lwowa. niektórych ulic; jest w pełni dostępne dla osób W wyniku kontroli zidenty- W oparciu poruszających się na wózkach W wyniku podjętych mo- fikowano szereg problemów – w pobliżu powyższych o kontrolę dostępności inwalidzkich. Dlatego też Lo- dernizacji planujemy wydanie i barier, które nie tylko wpły- obiektów brak miejsc wspomnianych ośmiu kalna Organizacja w Przemy- specjalistycznego przewodnika wają na atrakcyjność tury- ślu z wielkim entuzjazmem drukowanego i strony inter- parkingowych dla osób średniowiecznych styczną obszarów oddalonych postanowiła przystąpić jako netowej o Przemyślu dla osób niepełnosprawnych. od Rynku. Bariery te wpły- świątyń Lwowa wkrótce partner po stronie polskiej niepełnosprawnych. Będzie on wają również na bezpieczeń- Powyższe niedociągnięcia zostanie utworzona do wspomnianego projektu wspaniałą promocją Przemyśla stwo osób mających trudności uniemożliwiają stworzenie in- dokumentacja transgranicznego. jako miasta przyjaznego oso- z poruszaniem się bądź prze- nowacyjnego i integracyjnego projektowa Konsultantem Lokal- bom niepełnosprawnym. mieszczających się na wózkach szlaku turystycznego w drodze i kosztorysowa nej Organizacji Turystycz- Przedstawiciele Lokalnej inwalidzkich. do obiektów sakralnych dziel- w celu zapewnienia nej w Przemyślu jest Mirosław Organizacji Turystycznej spo- Zdaniem ekspertów wybra- nicy Podzamcze. Bar – działacz społeczny, oso- tkali się z władzami miasta na trasa ma kluczowe znaczenie W związku z powyższym, dostępu osób ba publiczna, szanowana i sze- Przemyśla, w tym z prezyden- dla pomyślnego wykorzystania eksperci projektu zaapelowali niepełnosprawnych roko znana lokalnej społecz- tem miasta i zwrócili uwagę na środowiska. Dostępna ciągła do Lwowskiej Rady Miejskiej do średniowiecznych ności. Był dyrektorem szkoły te problemy oraz poinformowali ścieżka spacerowa powinna o zwrócenie uwagi na problem świątyń Lwowa podstawowej w Przemyślu, o trwającym projekcie. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wydarzenia 13

Jak pani Emilia uratowała swoją 98-letnią teściową Berdyczowianka (i nie tylko ich) na Ukrainie, Emilia Biłozir jest już przeżywającej kryzys ekonomiczny, gdzie brakuje sprzętu na emeryturze, ale do przechowywania szczepio- nadal chętnie pracuje nek w warunkach bardzo ni- społecznie w księgarni skich temperatur, wydają się katolickiej przy klasztorze bardzo oddaloną perspektywą. karmelitów bosych Nawet nie wiadomo co to będą w Berdyczowie (Narodowe za szczepionki, jakiego produ- Sanktuarium NMP). W tej centa , bodajże ze skuteczno- ścią zaledwie 50%... pracy pomaga jej zawsze Sam mam dwoje chorych mąż Eduard. leżących rodziców w wieku 80+, którymi się opiekuję, DR JERZY SOKALSKI i ze smutkiem obserwuję obec- PREZES „POLSKIEGO RADIA ną sytuację ze szczepieniami na BERDYCZÓW” Ukrainie... Ośmielam się zaproponować klep jest bardzo popular- uruchomienie akcji „Szcze- ny wśród wiernych, w tym pionka dla Rodaka». licznych pielgrzymów, po- nieważ może pochwalić się roz- Czy mogłaby Polska, Smaitością nowinek książkowych, która nigdy nie dewocjonaliów, obrazów itd. zapomina o Polakach, Niestety pandemia koro- Rodakach na Kresach, nawirusa „zawitała” też do do lekarki rodzinnej. Telefonu i siły, aby wytrwać i nie do- kościoła św. Barbary (gdzie księgarni. Pewnego dnia za- lekarki, jak podkreślają, nikt puścić do odejścia teściowej. w swym czasie znany pisarz walczących jeszcze chorowała pani Emilia, na- nie odbierał. Pani Emilia z mę- Dla p.Emilii teściowa była jak francuski Honoriusz Balzak w czasach radzieckich stępnie jej mąż. Wyniki badań żem pozostali sam na sam z tą prawdziwa matka, już od wielu poślubił Polkę Ewelinę Hań- o polskość i wiarę laboratoryjnych potwierdziły straszną sytuacją i ratowanie lat zastępowała jej zmarłą mat- ską). Młodzież chodziła wtedy katolicką, pomóc zakażenie covid19. Chorowa- 98-letniej staruszki legło na ich kę, otaczając ciepłem rodzin- boso. P. Bronisława wspomi- i w tej sytuacji? Czy li dość ciężko, ale najbardziej barkach, chociaż nie są medy- nym i miłością. na, jak przed kościołem ludzie istniałaby możliwość obawiali się, żeby nie zara- kami (Emilia z wykształcenia Szczególnie przykra była dla umywali nogi w kałużach, zić matki męża, 98-letniej jest handlowcem, Eduard – ma- rodziny myśl o tym, że będą żeby wstąpić do świątyni dwuetapowego teściowej Pani Emilii - Bro- rynarzem, absolwentem Aka- zmuszeni pochować tak bli- z czystymi nogami. Teraz mo- przyjazdu jednej nisławy Pacholiwieckiej-Bi- demii morskiej). ską osobę w torbie plastykowej, dli się w domu, dziękując sy- czy kilku mobilnych łozir, z którą razem zamiesz- Zrozpaczona pani Emi- jak to obecnie czynią w takich nowi i synowej za wszystko, brygad w celu kują. Staruszka od dawna lia najpierw płakała, prosząc przypadkach. szczególnie za modlitwę. Każ- przeprowadzenia akcji leży, cierpi z powodu mnóstwa Boga o pomoc i ratunek. A po- Widocznie modlitwa do- dy pierwszy piątek do p. Bro- szczepienia chętnych przewlekłych chorób, dlate- tem wzięła się w garść i zaczęła tarła do nieba, bo po 10 dniach nisławy przyjeżdża kapłan- go wirus mógłby mieć fatalne działać. Wzięła kartę medycz- teściowa poczuła się lepiej, po- -karmelita bosy, spowiada, Polaków-Kresowiaków skutki... ną babci Broni, znalazła zale- woli zniknął kaszel, wróciły do udziela komunii. w wieku 80+ oraz ich A jednak pomimo noszenia cenia lekarzy sprzed siedmiu normy temperatura i oddech, Jednak niepokoi nas pyta- najbliższych osób (bez w domu maseczek i rękawiczek, lat, kiedy staruszka chorowała pojawił się apetyt (prawie jak nie. Jak wiele osób w podeszłym względu na wiek), wirus dotarł do babci Broni. na zapalenie płuc. Na własne w Ewangelii – teściowa została wieku, zwłaszcza pochodze- opiekujących się nimi Poczuła się bardzo źle, chociaż ryzyko podawała antybiotyk, uzdrowiona z gorączki). nia polskiego na Ukrainie na co dzień. temperatura ciała nie przekra- przepisany 7 lat temu, przeczy- W taki cudowny sposób pozostaje czasem bez nale- czała 37,7 stopni. Bardzo męczył tała w Internecie różne pora- wyzdrowiała Bronisława Pa- żytej opieki medycznej w cza- Gdyby udało się zaszczepić ją silny kaszel. dy, dodała jeszcze lek na kaszel, choliwiecka-Biłozir, 98-letnia sie pandemii koronawirusa? łącznie tysiąc, a nawet więcej Pani Emilia i jej mąż byli który podawała z ciepłą wodą. Polka, berdyczowianka, mają- Znamy wiele przykładów bo- osób w takich skupiskach Pola- zrozpaczeni. Co robić, jak ura- I najważniejsza rzecz – modli- ca wnuków, prawnuków oraz haterskiej pracy przedstawi- ków jak Lwów, Żytomierz, Ber- tować matkę i teściową? twa. Pani Emilia padała na ko- praprawnuków. cieli służby zdrowia naszego dyczów, Winnica, Kijów itd., Zaczęli dzwonić na pogo- lana koło łóżka teściowej, brała Pani Bronisława jeszcze miasta i całego kraju, niestety byłoby to pięknym, wymow- towie, ale tam, dowiedziaw- w swoje ręce jej osłabioną rękę przed wojną, we wczesnej mło- zdarzają się przykre wyjąt- nym, w skali międzynarodowej, szy się o podeszłym wieku pa- i modliła się, a nawet szlochała dości zawsze uczęszczała z ko- ki, o których tu wspomniano... przykładem ratowania bliźniego, cjentki, poradzono im dzwonić na głos, błagając Boga o ratunek leżankami do berdyczowskiego Szczepienia osób starszych a faktycznie darowania im życia.

We Lwowie śliskie ulice posypują fusami Kącik liryczny We Lwowie po raz pierwszy wykorzystano fusy z kawy do walki ze ślizgawką na Z tym całym Dantonem miejskich chodnikach. Roboty zapominają jednak, – W krajach Skandynawii i Europy tak kto im wklepał soft. właśnie walczą z lodem w parkach. Pomy- U niektórych to jeszcze ślałam: dlaczego nie zrobić tego samego rućna robota, jak z Leninem u nas. Mieszkańcy Lwowa uwielbiają pić na Placu Czerwonym, kawę, jest duża sieć kawiarni, więc zrodził jak z kościołem się pomysł, żeby spróbować – powiedziała zamienionym nad Pełtwią Iryna Orszak, doradca prezydenta mia- w Salę Organową. sta. Jej zdaniem fusy z kawy świetnie się sprawdzają i poprawiają jakość gleby. FOODANDMOOD.COM.UA Teraz dyskutują z Iliczem, bo Eksperyment z fusami kawy roz- przez co najmniej kilka tygodni. Lokalni środowiska i nie szkodzą trawnikom i ko- jakże to: począł się we Lwowie 1 lutego i będzie ekolodzy przyklaskują pomysłowi władz, rzeniom drzew.

– Oddać prawa autorskie? WIKIWAND.COM/EN kontynuowany, dopóki lód nie stopnieje, twierdzą, że fusy z kawy są przyjazne dla ŹRÓDŁO: KRESY24.PL Już nawet Robespierre Tak po mieszczańsku i prosto: – wnosi skargi do urzędu Co si pan turbuji. patentowego wszelkiego zła Trza te roboty pud nyry. Poszukuję kontaktu z rodziną ojca i jego przodkami i zamętu, Ja na robotach się znam i od czerwonych coś mam Jestem emerytowaną dziennikar- Moja Babcia, nauczycielka, dr Ire- w 1916 roku, jako syn Kazimierza i Marii że tych pismaków, co zwodzą ką Polskiego Radia i tygodnika „Ante- na Porębska, z Mamą, Romaną i ze mną z Madeyskich. Ukończył, tak jak i moja ludzi, wypaczaniem prawdy, zabranego panie Pszoniak, pan na”. Urodziłam się we Lwowie w 1942 wyjechały. Nie miałam nigdy żadnego Matka, Akademię Rolniczą w Dublanach, trzeba wyjąć spod prawa. tyż to wi z tym całym Dantonem. r. Wtedy zabito mojego Ojca Pawła Ko- kontaktu z rodziną Ojca i teraz bardzo koło Lwowa. Odezwał się na to ze Lwowa, marnickiego, który przebywał w gminie chcę dowiedzieć się czegoś o Nim i jego EWA KOMARNICKA-KAPUŚCINSKA co był arcypolakiem – Lem. PIOTR SOBOTA Hluboczek. przodkach. Ojciec urodził się w Winnicy TEL.: +48 791 530 047 nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 14 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com

Ludność Galicji według „Bawarskiego geografa” (cz. I) Dokument „Descriptio Dziadoszani), 20 grodów. Mil- civitatum et regionum zane (Milczanie), 30grodów. ad septentrionalem Besunzane, 2grody. Ueriza- ne, 10 grodów. Fraganeo, 40 plagam Danubii” („Opis grodów. Lupiglaa, 30 grodów. grodów i krajów na północ Opolini (Opolanie), 20 grodów. od Dunaju”) ułożony Golensizi (Goleńszczycy, Go- przez „bawarskiego łasyci), 5 grodów. geografa” Jana Sueui nie są ludem, lecz Potockiego odnaleziono półludem”. w 1722 roku w Bawarskiej Pierwszym badaczem, bibliotece państwowej usiłującym wyjaśnić w Monachium. Dokument pochodzenie tego zainteresował historyków zabytku geograficznego, z różnych państw, był polski historyk bowiem „Opis” zawiera Henryk Łowmański, informację o plemionach który podzielił słowiańskich dokument na rozdziały zamieszkujących na i wprowadził numerację wschód od terenów plemion. Wniosek: Frankońskich i na zachód oryginał się nie od Chazarii. Według zachował, a jedynie opisów paleograficznych MAPA PRAWDOPODOBNEJ LOKALIZACJI LINII KOMUNIKACYJNYCH I PLEMION PRZYGRANICZNYCH jego druga redakcja, rękopis „bawarskiego terenach Centralnej i Wschod- która składa się z dwóch geografa” powstał przed niej Europy. Przytoczono świa- części. IX wiekiem. dectwa o osiedlach, krainach zamieszkania i jednostkach Pierwsza część (etnosy1-13) BORYS JAWIR państwowych wzdłuż impe- jest kopią utraconego oryginału rium Franków od Morza Bał- pierwszej redakcji. W orygina- a terenach średniowiecz- tyckiego na południe wzdłuż le odnotowano wyniki strate- nej Galicji i okolic było rzek handlowych do Morza gicznego wywiadu imperium prawie tysiąc (!) grodów Czarnego. Dokładna lokalizacja Franków, które miały posłużyć i osad, zamieszkałych przez tych szlaków handlowych do rozszerzeniu sfery wpływu na Nliczne ludy, przebiegało kilka dziś jest przedmiotem sporów tereny na północ od Dunaju. szlaków handlowych i wart- naukowych. Druga część została dołączona ko toczyło się życie. Kijowska do pierwszej podczas drugiej centryczna szkoła historyczna Prawdopodobna trasa redakcji tekstu i miała geo- woli jednak pomijać milcze- wędrówki „bawarskiego graficzny charakter oraz pod- niem setki grodów we wcze- geografa” przebiegała sumowywała handlową i mi- snym średniowieczu, bliskie do URYWEK TEKSTU „DESCRIPTIO CIVITATUM ET REGIONUM AD sjonarską informację. Henryk od ujścia Wisły przez ziem Rusi (w okresie powstania SEPTENTRIONALEM PLAGAM DANUBII” Łowmański odniósł plemiona „Opisu” jedynie niewielkiego San, Bug do Dniestru, Obodrycze, znani również jako Phesnuzi, mają 70 grodów. Tha- pod numerami 14-58 do tych, terytorium wokół Kijowa) oraz a dalej wzdłuż tej rzeki Waryni, Warni, Watrzy, Wa- desi (prawdopodobnie Tani- które trudno jest zlokalizo- plemiona i ludy zamieszkujące do Dunaju i Morza riadzy); kraj ich, gdzie jest 53 cze) mający ponad 200 grodów. wać. Według niego, w tej części te tereny. Zaprzecza to danym Czarnego. W „Opisie” grody oddzielnie [zarządza- Glopeani (Goplanie, nad jezio- „Opisu”, dołączonej w drugiej archiwalnym czy wykopalisk wspomina on liczne ne] są przez ich książęta. Ulici rem Gopło), którzy mają 400 lub redakcji, istnieje dowolny po- archeologicznych. miasta (civitates) wielu (Wilcy, znani jako Weleci, Lu- trochę więcej grodów. Zuireani rządek nazw. Ale takie podej- Ruskie kroniki dziwnie mil- tycze), mają 95 grodów i 4 kraje. (prawdopodobnie Czerwianie) ście wydaje się niedostatecznie czą, ogólnikowo wspomina- plemion. Lista krajów, Linaa (Linianie) – naród, który mają 325 grodów. Busanie (Bu- umotywowane. Przecież wszy- jąc te czy inne plemiona i wy- narodów i plemion ma 7 grodów. Niedaleko od nich żanie) mają 231 gród. Sittici, scy antyczni autorzy starają darzenia, które miały miejsce przedstawia poziom siedzą ci, których nazywają kraj w którym ludzi i grodów się przestrzegać określonego na zachód od nienasyconego wiedzy i informacje jeszcze Bethenic (znani też jako bez liku. Stadici, którzy mają 56 porządku w umieszczaniu ple- imperium słowiańskiego. Na- autora (lub autorów). Bityńcy), Smeldingoni (Smel- grodów i wiele ludzi. Sebbirozi, mion, nawet gdy nie jest to zro- tomiast nie-ruscy podróżni- dzicy, Pieszczanie) i Moriza- mają 90 grodów. Unlizi (Uli- zumiałe dla ich potomków. cy, kronikarze i misjonarze „Opis” ten z pewnością może ni (Moryczanie), którzy mają cze,) liczny naród, 318 grodów. Natomiast J. Herrman za- końca IX wieku relacjonując nie być pełny. Najbardziej do- 11 grodów. Obok nich siedzą Neriuani, mają 78 grodów. At- proponował rozpatrywanie swe podróże i tworząc mapy kładny i sprawdzony dotyczy ci, którzy nazywają siebie He- torozi mają 148 grodów i naród plemion poza granicami impe- ziem pomiędzy Odrą i Wołgą terenów przygranicznych. Na- hfeldi (zniemczone Hegefeldzi najbardziej zepsuty. Eptaradici rium Franków wychodząc od (a także między Wisłą i Bohem), tomiast opis ludów, zamieszku- od Gawolan, znanych jako Sto- (prawdopodobnie od greckiego znanych i prawdopodobnych umieszczają tu „niezliczone” jących dalej na wschód często dorzani), i którzy mają 8 gro- „siedem narodów”), mają 243 szlaków handlowych, bio- pod względem liczby miesz- poddawany jest wątpliwości ze dów. Obok nich leży kraj, jaki grody. Uuillerozi, mają 180 gro- rąc również pod uwagę możli- kańców ludy i setki miast (np. względu na że trudność wery- nazywa się Sorbi; w kraju tym dów. Zabrozi, mają 212 grodów. we dublowanie nazw plemion. autor „bawarskiego geografa”). fikacji oraz brak innych źródeł, jest liczny naród, który ma 50 Znetalici, mają 74 grody. Atu- Przypuścił on, że mógł autor Co więcej, historycy z począt- brak danych archeologicznych, grodów. Obok nich są ci, którzy rezani mają 104 grody. Chozi- przy redakcji „Opisu” korzystać ku pierwszego tysiąclecia, np. które by sprostowały lub po- nazywają się Talaminzi (Tala- rozi, mają 250 grodów. Lendizi z nie znanej dziś mapy, na któ- Ptolemeusz piszą o różnych lu- twierdziły fakt istnienia osie- mańczycy, znani jak Dalemiń- (Lendycze), mają 98 grodów. rej Prusy leżą pomiędzy Wisłą dach i licznych miastach nad dli, wymienionych w rękopisie cy, Glomacze) i którzy maja 13 Thafnezi (prawdopodobnie Ta- i Niemnem i że doprowadziła Dniestrem i innymi rzekami, „Opisu”. grodów. Beheimare (Bohemcy), nicze), mają 257 grodów. Zeriu- ona autora do umieszczenia kona północ od Karpat... Tym nie mniej uczeni pod- u których 15 grodów. Marha- ani (Czerwianie), którzy jed- lejnych plemion według pew- Według danych historycz- kreślają, że wszystkie „czę- rii (Morawcy), mają 40 grodów. ni mają królestwo i od których nego porządku. Można, jego nych, związanych z plemiona- ści” (podział jest umowny, bo Uulgarii (Bułgarzy), wielki kraj wszystkie plemiona Słowian, zdaniem, sprawdzić niektó- mi wspomnianymi w „Opisie” rękopis pisany jest jednym i liczny naród ma jedynie 5 gro- jak twierdzą, pochodzą i swój re zaproponowane przez nie- naukowcy datują dokument ciągiem) ułożone są w jed- dów, ponieważ większość na- ród wiodą. Prissani (Prysianie), go grupy, bo plemiona znane są w latach 817–840. Listę z oko- nym stylu, chociaż, prawdo- rodu mieszka poza nimi, a więc 70 grodów. Uelunzani (Woły- z innych źródeł IX-X wieków, ło 850 roku włączono do wcze- podobnie, w różnych okre- nie mają potrzeby w grodach. nianie), 70 grodów. Bruzi (Pru- opisujących transeuropejski śniejszego, poszerzonego ręko- sach. Dla historii Galicji ten Jest naród, który nazywa się si), wszędzie wiele, niż od Enns szlak handlowy z Hiszpanii pisu, który należał do klasztoru dokument jest interesują- Merchanos (prawdopodobnie do Renu. Uuizunbeire. Caziri przez krainę Renu, Erfurt, Kra- Reichenau na wyspie na jezio- cy tym, że zamieszczono tam Bałkańscy Morawianie), mają (Chazarzy), 100 grodów. Ruzzi ków i Kijów. Biorąc pod uwagę, rze Bodeńskim. Dokument da- krótkie wzmianki o terenach 30 grodów. Te kraje graniczą (prawdopodobnie Rusini). For- że część przytoczonego przez towany jest pierwszą połową Karpacko-Dniestrowskich. z naszymi terenami. Oto ci, któ- sderen. Liudi. Fresiti. Serau- autora „Opisu” plemion, utrzy- IX wieku. W tym pierwszym Oto fragment tekstu „Opisu”, rzy żyją obok ich granic. Oste- ici. Lucolane. Ungare (Ugrowie). mana jest w pewnym porząd- i jedynym tego rodzaju średnio- dotyczący naszych terenów: rabtrezi (wschodni Obodrycze, Vuislane (Wiślanie). Sleenza- ku, , możemy wobec tego zrobić wiecznym dokumencie powią- „Ci, którzy siedzą najbliżej jakiś czas zwani Reregami), ne (Ślązacy), 15 grodów. Lunsi- wniosek, że inne plamiona zo- zano przytoczone miejsca zado granic duńskich, nazywa- którzy mają ponad 100 grozi (Łużyczanie), 30 grodów. stały wymienione również we- mieszkania i nazwy plemion na ją siebie Nortabtrezi (północni dów. Miloxi, mają 67 grodów. Dadosesani (Prawdopodobnie dług tych zasad. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wolna Trybuna 15

Dlatego przy próbie weryfikacji informacji należy opierać się na liniach komunikacyjnych czyli szlakach handlowych z IX Jak przekuć upadek w sukces wieku. Dla państw zachodnio- W dniach 4–6 lutego słowiańskich główne kierunki z wizytą w Moskwie są znane i potwierdzone przez przebywał przedstawiciel badania archeologiczne. Dla Wschodu Europy danych brak, UE ds. wspólnej jednak i tu znaleziska archeolo- polityki zagranicznej giczne czy pojedyncze źródła pi- i bezpieczeństwa Josep śmiennictwa dają w przybliże- Borrell. Była to pierwsza niu podobny kształt ówczesnych wizyta dyplomatyczna linii komunikacyjnych. Niektó- na takim szczeblu re plemiona wyraźnie osiedlały się wzdłuż tych magistrali, wio- od 2017 r., kiedy to do dących z zachodu na wschód Rosji udała się Federica wzdłuż linii: Reinland-Magde- Mogherini, a jednak to, burg-Rebus-Poznań i dalej do co było przedmiotem Europy Wschodniej. Natomiast rozmów obu polityków, na szlaku łączącym Morze Czar- zeszło w medialnych ne z Bałtykiem – Dniestr-Uj- relacjach na plan drugi. ście Wisły-Bałtyk. I tu mamy do czynienia z prawdopodob- Dużo ważniejsza stała się

nym dublowaniem: Zuireani sposobność do podjęcia GAZETA.RU wspomniani są z 325 grodami krytyki Borrella, a w ślad SIERGIEJ ŁAWROW (OD LEWEJ) I JOSEP BORRELL i pojawiają się również w formie za nim Unii Europejskiej. Zeriuani, ale z tym samym tłu- partnera. Należy jednak pod- Europejskiej i (dość oczywistą diabłu, wiązałoby się natomiast maczeniem – Czerwianie. AGNIESZKA SAWICZ kreślić, że wygłaszając taką w tym kontekście) roztropność ze wskazaniem wątpliwości co Opisana powyżej zasada we- opinię Rosjanin buduje pożąda- rosyjskiej dyplomacji, potra- do zasadności polskiej obecno- ryfikacji ludów wygląda na dość polskich doniesień na ten ny przezeń wizerunek własne- fiącej postawić na pragmatyzm ści w jej strukturach. Byłby to logiczną i przyszłościową. Tę temat wynikało, że „kom- go państwa, podczas gdy Polacy i gotowej rozmawiać z niede- ogromny sukces Kremla, któ- metodę przyjęli B. Tomenczuk promitacja” i „upokorze- nieświadomie zdają się wspie- mokratycznymi zachodnimi ry nie tylko zyska na prestiżu, i L. Wojtowicz i autor tego opra- nie” szefa unijnej dyplomacji, rać rosyjską narrację, zarazem państwami. Osobne miejsce po- zarobi okrągłe sumy na sprze- cowania. Nadając przewagę teo- Z„powrót z pustymi i poobijany- próbując przekonać wszystkich święcono przy tym wydaleniu daży Sputnika V, ale też kolej- rii J Herrmana przed metodą H. mi rękami” czy „pasztet”, w jaki wokół, że w ich interesie leży unijnych dyplomatów kreśląc ny raz wpłynie na kształtowa- Łowmańskiego lokalizację ple- wpakowała się Bruksela, mogły osłabianie pozycji Kremla na obszernie tło tej decyzji – mieli nie negatywnego wizerunku mion należy prowadzić wzdłuż być powodem do radości i oso- arenie międzynarodowej. oni brać udział w demonstra- UE w kraju, który staje się jej szlaków handlowych, biorąc pod bistym zwycięstwem Polaków. Borrell był przedstawiany cjach poparcia dla Nawalnego, coraz słabszym ogniwem. Nie- uwagę granice imperium Fran- Już za sprawą samych tytułów jako polityk słaby, nieudolny, podczas gdy obserwacja takich zależnie od tego jak głośno pol- ków, państwa Wielkich Moraw artykułów dziennikarze kon- nieprzygotowany do rozmów wydarzeń należy do obowiąz- scy politycy przekonują o nie- i innych znanych państw. sekwentnie kreowali opinię, w Moskwie i nie można wyklu- ków dyplomaty. Po takiej lek- dorzeczności wizji „polexitu”, Warto też zwrócić uwagę na jakoby moskiewskie spotkanie czyć, że rzeczywiście nie doce- turze Rosjanie mieli być prze- to poparcie dla członkostwa dublowanie nazw. Do weryfi- było dyplomatyczną katastrofą. nił przeciwnika, który, jak to ma konani, że Kreml nie będzie w UE nieznacznie, ale male- kacji pozostaje też liczba grodów. PAP donosiła, że „Wizyta Borre- w zwyczaju, zagrał niezupełnie podejmował decyzji pod dyk- je. Wg badań CBOS w kwietniu Rękopis mieści również dane lla w Rosji kończy się gorzej, niż czysto, a przede wszystkim grał tando Zachodu, a gotowość do 2019 r. wynosiło ono 91% i było o wewnętrznym podziale ple- przewidywali najwięksi pesy- na własnym podwórku. Jakże budowy przedmiotowych sto- określane mianem rekordowe- mion na grody, zwane civitates. miści”. Zarówno po prawej, jak bowiem symboliczne stało się sunków ma de facto oznaczać go. W marcu 2020 r. podawano, Dla bardziej oddalonych terenów i lewej stronie medialnej sceny wydalenie z Rosji dyplomatów gotowość UE do ustępstw. że było to 89%, różnica zatem te dane mogą być niedokładne. przytaczano równie negatyw- Szwecji, Polski i Niemiec pod- Niewykluczone przy tym, że niewielka i w granicach błędu Prawdopodobnie dla tych te- ne, co polskie, oceny zachodnich czas wizyty szefa unijnej dy- Bruksela może zostać zmuszona statystycznego, ale już w listo- renów terminem tym określa- publicystów i z pewną satysfak- plomacji. Krok ten został zinter- do współpracy z Rosją chociaż- padzie tego samego roku son- no nie same grody warowne, ale cją zauważano, że „Polscy euro- pretowany jako porażka szefa by w kwestii szczepionki prze- daż IBRiS wskazywał, że w UE również skupiska ludności. posłowie apelują o dymisję szefa unijnej dyplomacji, co skrzęt- ciw wirusowi COVID-19. Byłby chciałoby pozostać 81,1% pyta- unijnej dyplomacji”. W krótkim nie podchwycili i komentato- to ogromny sukces Moskwy, nych. Ponadto wypowiedzi po- Z wysokim czasie pod wnioskiem w tej rzy, i politycy nie zauważając, a zarazem kolejna porażka Pol- lityków i dziennikarzy konse- prawdopodobieństwem sprawie, przygotowanym przez że tym samym dali się wyko- ski. Postrzegając to, co rosyjskie kwentnie podsycają negatywną można stwierdzić, że estońskiego europosła Riho rzystać Moskwie. Rosja nie jako z gruntu podejrzane i złe, atmosferę wokół Brukseli, cze- Terrasa, złożyło podpisy ponad musiała stawiać Borrella w ne- Warszawie trudno byłoby za- go najlepszym przykładem po- niektóre nazwy plemion 70 eurodeputowanych, przy gatywnym świetle, rzucać pod akceptować możliwość kupna dróż Borrella do Moskwy. podane są z błędami. czym zarówno posłowie PiS, jego adresem żadnych oskar- medykamentu, choć UE wyda- Wydaje się, że kolejny raz Ale w tym przypadku jak i ugrupowań opozycyjnych, żeń – zrobili to za nią obywatele ła decyzję o przyjęciu wniosku dajemy się ograć Rosji. Pokazu- autor „Opisu” podaje wykazali w tej sprawie zadzi- państw Unii Europejskiej. o jego rejestrację. Rosyjski Fun- jemy Borrella jako osobę słabą, je dokładniej, znacznie wiającą jednomyślność. Powo- Wydawało się, że niewiele dusz Inwestycji Bezpośrednich podczas gdy w naszym intere- bliżej do oryginalnego łując się na domniemane „lekce- brakowało, aby przyznać rację złożył do Europejskiej Agencji sie byłoby wyeksponowanie brzmienia, niż są ważenie zbrodni reżimu Putina Siergiejowi Ławrowowi, który Leków (EMA) wniosek o udział jego mocnych punktów. Jakby na przeciwnikach politycznych” podkreślał, że jeśli relacje mię- w konsultacjach naukowych tego było mało, interpretujemy spotykane w źródłach przez Borrella politycy zdawali dzy Brukselą a Moskwą są złe, dotyczących szczepionki Sput- wydalenie polskiego dyploma- bizantyjskich. się nie zauważać, że jakiekol- to nie jest temu winien Kreml. nik V w dniu 22 października ty jako dowód na rosnące zna- Identyfikacja około 14 ple- wiek rozmowy z lekceważący- Ławrow przypominał o sank- 2020 r., a rozmowy takie odby- czenie Warszawy w polityce mion i ludów, zamieszkujących mi prawa człowieka Chinami cjach unijnych nałożonych na ły się 19 stycznia 2021 r. Wcze- międzynarodowej. O tym, że okolice najbliższe do granic im- nikogo nie oburzają. Pominęli Rosję i wskazywał, że trud- śniej świat obiegła informacja, może na Kremlu chcą, abyśmy perium Franków poddaje się też fakt, że choć zarzucają dy- no w tej sytuacji mówić, aby że prestiżowe brytyjskie pismo tak myśleli i popełniali dal- weryfikacji. Co do innych są plomacie iż nie spotkał się z Na- Bruksela była gotowa na ustęp- „Lancet” opublikowało wyniki sze błędy nie w relacjach z Ro- pewne trudności, bowiem nie walnym, to jak sam mówił został stwa wobec Moskwy, podczas ostatniej fazy testów klinicz- sją, bo te niemalże nie istnieją, ma materiałów źródłowych, a te, pozbawiony takiej możliwości, gdy ta pragnie się porozumieć nych wskazujące na bezpie- ale w kontaktach z unijnymi zachowane z okresu frankoń- a jego zespół pozostawał „w sta- i współpracować w określonych czeństwo preparatu i skutecz- partnerami, chyba nikt nie po- skiego, wydają się przestarzałe. łym kontakcie z adwokatami obszarach. Zachód ukazał jako ność rzędu 91,6%. myślał. Podobnie jak o tym, że Niestety ani J. Herrman, ani inni uwięzionego opozycjonisty”. dwulicowy, stosujący podwójne Potencjalne wprowadzenie nawet, jeśli uznaliśmy rozmo- badacze nie podają analizy języ- Złożył natomiast hołd Borysowi standardy w zakresie wolności szczepionki Sputnik V na rynki wy z Ławrowem za porażkę, to kowej opisywanych plemion lub Niemcowowi, zamordowane- słowa, a zarzuty w sprawie Na- unijne spowodowałoby praw- w ich trakcie Borrell nie zapre- poprzedzających je z podobnymi mu w 2015 r., co wydawało się walnego ocenił jako bezzasadne. dopodobnie nasilenie antyro- zentował w Moskwie stanowi- nazwami w innych materiałach nie do końca satysfakcjonować Można przy tym zauważyć, że syjskiej retoryki w polskich ska Warszawy, gdyż ta żadnego źródłowych. żurnalistów. były to opinie adresowane ra- mediach, ale zarazem retoryki nie miała. Może w przyszłości O ile w granicach Galicji Można było zauważyć, że czej do zachodniego, niż rosyj- antyunijnej. I ten drugi punkt zamiast psioczyć na nieudol- (między rzekami Bug, Dniestr polskim ekspertom, politykom skiego odbiorcy, tym bardziej, widzenia byłby znacznie waż- ność unijnej dyplomacji skup- i Boh) rozmieszczenie plemion i autorom prasowych doniesień że tamtejsze media nie poświę- niejszy, bo do niechęci wobec my się na budowaniu swojej nie wywołuje dyskusji, o tyle jest niezwykle blisko do same- ciły wizycie Borrella większej Rosji jesteśmy niejako przy- strategii, opartej nie na mrzon- w bardziej oddalonych regio- go Ławrowa, który, jak oświad- uwagi. Jeśli już wspominano zwyczajeni. Ukazanie Unii Eu- kach i złudzeniach, ale na so- nach zastosowanie teorii Herr- czył, nie traktuje UE jako rów- o prowadzonych rozmowach, ropejskiej jako koniunktura- lidnych fundamentach wiedzy, mana może napotkać trudności. norzędnego i wiarygodnego to akcentując złe strony Unii listy, gotowej zaprzedać duszę umiejętności, kompetencji. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 16 Rozmowy Kuriera www.kuriergalicyjski.com 20 lat Domu Polskiego w Berdiańsku

Wywiad KONSTANTEGO to Tytus i Barbara Krasnokuccy. Ty- znalazłem kilka osób, które przy- w nich biorą wszyscy chętni. Inna i Rządu Polskiego, Stowarzyszenia CZAWAGI z prezesem tus pracował w kopalni w Zagłębiu znawały się, jeszcze niepewnie, do sprawa – wybory i prawo głosu. „Wspólnota Polska”, do Fundacji Po- Polskiego Kulturalno- Donieckim, a jego żona Barbara zaj- polskości i założyłem Towarzystwo moc Polakom na Wschodzie, Fun- Oświatowego Towarzystwa mowała się domem. Mieli siedmioro Kultury Polskiej „Odrodzenie”. Siedziba w duchu rodzinnym dacji Semper Polonia, do Konsulatu „Odrodzenie” dzieci, ze względu na warunki życio- Jak większość osób pochodzenia pol- Generalnego RP w Charkowie i władz w Berdiańsku (obwód we i ekonomiczne do 1941 roku dożyło skiego na terenach Ukrainy Wschod- W jaki sposób działa Dom Pol- Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości jedynie trzech synów, którzy podob- niej, kultywujemy swoją polskość na ski w Berdiańsku? w Berdiańsku. zaporoski) prof. LECHEM nie jak ich ojciec pracowali w kopal- resztkach czy fragmentach pamięci Siedziba, biuro, office, miejsce spotkań W roku 2005 Senat Rzeczypospoli- A. SUCHOMŁYNOWYM. ni. Nasza linia pochodzi od Sergiusza, kulturowej i historycznej, pozostałej – różnie można określać trzypokojowe tej przez Stowarzyszenie „Wspólnota syna Tytusa. Mój dziadek Sergiusz po naszych przodkach. W regionach, mieszkanie, kupione przez Stowa- Polska” sfinansował remont i rekon- „Kto ty jesteś?...” Krasnokucki, w 1933 roku ożenił się które nazywamy tyglem kulturowym, rzyszenie „Wspólnota Polska” w 2001 strukcję siedziby Polaków Berdiań- z Sofią Baturiną – Ukrainką. W czasie a szczególnie na zasymilowanych roku dla potrzeb Polaków w Berdiań- ska. Dzięki pomocy finansowej ze Jest to jedyny Dom Polski nad II wojny światowej walczył na froncie, i zrusyfikowanych terenach postra- sku. Natomiast od samego początku strony Polski i ofiarnej pracy wielu Morzem Azowskim, który po- a po jej zakończeniu wrócił do domu, do dzieckich nie było ciągłości kulturowej. miejscowi Polacy mówili, że jest to członków Towarzystwa Dom Polski wstał z inicjatywy Pana, a jego Donbasu. Do 1947 roku miał on w swo- Sporo osób przyznaje się po polskich Dom Polski. Ten wyraz – Dom – wiąże w Berdiańsku jest nie tylko siedzibą dyrektorem jest Teresa Krasno- ich dokumentach osobistych wpisaną korzeni, ale to nie znaczy, że czują się przede wszystkim ze słowem ro- Polaków, ale ośrodkiem godnie re- kucka-Suchomłynowa, Pańska narodowość polską, ale w tym roku się Polakami. Tożsamość takich lu- dzina, czym niewątpliwie jest nielicz- prezentującym całą Polskę i jej kultu- mama. Wcześniej Pan założył zmienił wpisy. Zdaniem rodziny oba- dzi jest naznaczona piętnem homo na, ale prężna polska wspólnota w tym rę. Obecnie w naszym Domu Polskim Polskie Towarzystwo „Odro- wiał się o nich i z tego powodu zrobił postsovieticus. wczasowym mieście. jest świetlica, miejsce nauki języka dzenie”, którego nazwa świad- wszystko, aby zatrzeć swoje polskie Fakt zakupu mieszkania stał się polskiego dla osób starszych i pod- czy o poszukiwaniu tożsamości korzenie. Ta obawa wpłynęła także na W jaki sposób Pan poszuki- ważnym czynnikiem integrującym opiecznych dzieci z sierocińca, ga- rozproszonych na tym terenie sposób wychowania córek. Rodzice wał Polaków w Berdiańsku wszystkich członków Polskiego Kul- binet bezpłatnej pomocy lekarskiej, ludzi o korzeniach polskich. między sobą mówili mieszaniną ję- i okolicy? turalno-Oświatowego Towarzystwa redakcja pierwszej na Ukrainie pol- Jaki jest związek z polskością zyka rosyjskiego i ukraińskiego, tzw. Po założeniu „Odrodzenia” (było nas „Odrodzenie”. Polacy Berdiańska po- skiej strony internetowej i rubryki w waszej rodzinie? surżykiem, do którego dziadek od cza- kilkanaście osób) systematycznie czuli się docenieni przez Macierz, polskiej w miejskim piśmie studenc- Moje nazwisko nie wskazuje na pol- su do czasu dodawał pojedyncze sło- informowaliśmy o naszych osiągnię- odczuli, że przynależą do Wielkiej kim. Również mamy tam bibliotekę ski rodowód. Mam go po ojcu, który wa polskie, ale do córek oboje starali cia i działalności w prasie lokalnej. Rodziny, miano której Polska. W cią- i wideotekę Towarzystwa. centrum deklaruje się jako Ukrainiec. Urodzi- się mówić po rosyjsku, który to język Robiliśmy również głośne imprezy, gu miesiąca w Domu Polskim pojawiły informacyjne, biuro Towarzystwa łem się w 1974 roku w miejscowości dominował w całym Donbasie. Aż do nie zamykając się we własnej wspól- się meble, nie nowe, ale użyteczne i tak i oddziałów. Drzwi Domu Polskiego Krasny Łucz w obwodzie ługańskim. 1990 roku informacja o naszej polsko- nocie. Wtedy była bezinteresowna potrzebne dla normalnego funkcjo- w Berdiańsku są otwarte dla każdego Językiem domowym był zawsze ję- ści krążyła jedynie w ścisłym gronie moda na polskość. Poprzez naukę nowania. Ciekawe, że jako pierwsze Polaka i wszystkich zainteresowa- zyk rosyjski. A z naszą polskością rodzinnym. Obawiano się bowiem, że języka sporo osób powróciło do swo- pojawiło się pianino, pod dźwięki któ- nych poznaniem kultury i tradycji wszystko zaczęło się w 1982 roku, ktoś z sąsiadów lub w pracy może do- ich polskich korzeni, zaczęli szukać rego do dzisiaj Polacy organizują tra- wielkiego narodu polskiego. Utrzy- gdy moja matka, Teresa Krasnokuc- wiedzieć się o naszym prawdziwym, odpowiednich dokumentów i świa- dycyjne już imprezy. Każdy pragnął manie Domu Polskiego w Berdiań- ka i jej siostra Halina dowiedzia- polskim pochodzeniu. Wtedy groziło dectw przynależności do narodu pol- przyczynić się do tworzenia Domu sku jest współfinansowane przez ły się od swojego ojca, że są Polkami to utratą pracy, brakiem poszanowa- skiego. Za kilka lat liczba członków Polskiego: ktoś oddając własne me- Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” i katoliczkami. Co prawda, wyrosły nia wśród bliskich i znajomych oraz organizacji zwiększyła się do 170 ble, ktoś pieniędzmi, koś dobrą radą. ze środków otrzymanych z Kancela- w domu niewierzących rodziców sąsiadów. osób. Dlatego powołaliśmy jednostki Wynikiem tego jest ciepła i przyjazna rii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i same też nie były wierzące. Mogły W Berdiańsku rodzina znalazła się strukturalne w ramach „Odrodze- atmosfera, panująca w tym miejscu. w ramach sprawowania opieki Sena- jedynie domyślać się, że prawdopo- całkowicie przypadkowo. Jeszcze nia”: Polonijne Koło Lekarzy, Związek Poza tym warto o tym powiedzieć, że tu Rzeczypospolitej Polskiej nad Po- dobnie zostały ochrzczone w jakiejś w okresie pracy zawodowej moich Młodzieży Polskiej, Centrum Kul- tuż obok Domu Polskiego, znajduje lonią i Polakami za granicą. cerkwi prawosławnej. Od tego czasu rodziców często przyjeżdżaliśmy tam tury Polskiej „Biesiada”, a następnie się sierociniec, w którym wychowuje rozpoczęliśmy poszukiwania gene- do sanatorium na wakacje. Po zakoń- na jednej z uczelni wyższych Ber- się ponad 30 dzieci polskiego pocho- Koło Lekarskie alogiczne, nie dowierzaliśmy i zasta- czeniu zawodowej pracy przez mo- diańska założyliśmy Centrum Języka dzenia, sierot społecznych. Dla nich nawialiśmy się, jak to się mogło stać. jego tatę, które był górnikiem przez i Kultury. na pewno Dom Polski stał się domem Koło Lekarzy Polskich w Ber- Rodzina Krasnokuckich najpraw- całe życie, wszyscy przynieśliśmy Po wdrożeniu Ustawy o Karcie Po- własnym i zastępuje tak brakującą at- diańsku w roku 2020 otrzyma- dopodobniej wywodzi się z drobnej się nad Morze Azowskie. W 1992 laka liczba chętnych otrzymać legi- mosferę rodzinną. ło nagrodę TVP Polonia „Za za- szlachty zamieszkałej gdzieś w cen- roku rozpocząłem studia w Wyższej tymację członkowską znacznie się Z czasem biuro przekształciło się sługi dla Polski i Polaków poza tralnej Polsce. Nie wiadomo w jakich Szkole Pedagogicznej w Berdiańsku zwiększyła, dlatego zarząd główny, w nowoczesny ośrodek dydaktyczny. granicami kraju”. Jak powstało okolicznościach, może za działalność na Wydziale Filologii Ukraińskiej a następnie zebranie walne podjęło Do tego przyczyniły się organizacje to Koło i czym się zajmuje? wymierzoną przeciwko caratowi, i Słowiańskiej. Interesowało mnie decyzję, że członkostwo jest niefik- wspierające Polonię i miejscowi Po- Koło Lekarskie powstało w 1996 znalazła się ona na Syberii. Jedne wszystko, co dotyczyło literatury, sowane. Przecież wszystkie impre- lacy-przedsiębiorcy. Szczególne wyroku i zrzesza specjalistów z różnych z pierwszych osób, o których wiemy, kultury i historii polskiej. Szybko zy mają charakter otwarty i udział razy uznania kierujemy do Senatu dziedzin medycyny. Jego członkami nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Rozmowy Kuriera 17

są: terapeuci, kardiolodzy, gineko- Polskie okno do Europy log, pulmonolog, chirurg, pediatra, nefrolog i inni. Organizacja powo- Kto wspiera działalność Pola- łana została w celu koordynowania ków w Berdiańsku? Jaki jest działań o charakterze medycznym stosunek władz samorządo- prowadzonych na rzecz całego spo- wych do miejscowych Polaków? łeczeństwa miasta. Początkowo PKOT „Odrodzenie” od początku swo- działalność medyczną lekarze – jej działalności nawiązuje współ- członkowie „Odrodzenia” prowadzili pracę ze wszystkimi podmiotami półlegalnie, przyjmując pacjentów w Polsce, które wspierają Polaków za w swoich miejscach zatrudnienia granicą. Strategicznymi partnerami po pracy. Było to spowodowane bra- są Stowarzyszenie Wspólnota Polska, kiem możliwości lokalowych, które Fundacja Pomoc Polakom na Wscho- nie pozwalały na organizację sys- dzie i Polska Agencja Humanitarna. tematycznej działalności. Na szczę- Dzięki kontaktom z Rodakami w Pol- ście Zarządowi Towarzystwa udało sce i wsparciu miejscowych Pola- się porozumieć z ówczesnym bisku- ków-ofiarodawców „Odrodzenie” jest pem diecezji kamieniecko-podol- względnie niezależną finansowo or- skiej Stanisławem Padewskim, któ- honoru dla polskich berdiańczyków. ganizacją, a więc niezależną od władz rej podporządkowana jest parafia Wszystko rozpoczęło się od prośby lokalnych. Zadania statutowe są re- w Berdiańsku. W wyniku tego poro- miejscowych władz skierowanej do alizowane w Domu Polskim lub na zumienia doszło do wyrażenia zgody wszystkich organizacji zrzeszają- uczelniach partnerskich, z którymi na utworzenie w mieście organizacji cych mniejszości narodowe o rozto- są zawarte umowy o współpracę. To- „Caritas”. Zgodnie z porozumieniem czenie opieki nad sierotami, których warzystwo organizuje dla studentów miała ona umożliwić lekarzom – Po- udokumentowane pochodzenie jed- tych uczelni zajęcia języka polskiego lakom prowadzenie niezbędnych noznacznie potwierdza ich przy- jako drugiego obcego, także wspiera działań na rzecz potrzebujących. Po należność do danej grupy etnicznej. działalność naukowo-dydaktyczną. uruchomieniu tego współdziałania Władze „Odrodzenia” zdecydowały i przybyciu do miasta proboszcza, co się na podjęcie tego wyzwania i opra- Jak miejscowi Polacy odkry- nastąpiło w roku 1998, przy kaplicy cowanie odpowiedniego programu wają okno do Europy dla miesz- powstał stale działający gabinet po- opieki nad dziećmi. Uznano, że taka kańców miasta i okolicy? mocy lekarskiej prowadzony przez działalność niesie ze sobą niezaprze- Teraz możliwości wyjazdu za granicę, Polonijne Koło Lekarzy. Ta stabili- czalne pozytywy zarówno dla środo- w tym do Polski, są nieograniczone zacja umożliwiła opracowanie przez wiska polskiego w mieście, ale rów- (nie mówmy o kwarantannach). Jedy- Koło i Caritas-Spes projektu opieki nież zmienia postrzeganie Polaków ne, w czym możemy pomóc – nauczyć nad chorymi i zaopatrzenia gabinetu przez współmieszkańców. Aktual- Po wielu latach zacofania i strachu na naszej stronie monografii au- języka i przekazać wiedzę o kulturze w leki bezpłatnej pomocy lekarskiej. nie działalność opiekuńczą i chary- bukowińskość na Ukrainie z trudem torstwa Heleny Krasowskiej, Mag- i tradycjach kraju nad Wisłą. Polska Koordynatorem projektu jest prezes tatywną stowarzyszenie prowadzi się odradza, zwłaszcza w kręgach daleny Pokrzyńskiej i Lecha A. jest w Unii Europejskiej i NATO, jest Koła Olga Bondarewa. Obecnie pro- w ścisłym współdziałaniu z miejsco- inteligenckich. Bukowińczycy i ich Suchomłynowa „Świadectwo zani- bliska kulturowo i mentalnie Ukra- wadzony przez Koło gabinet działa wą parafią rzymskokatolicką. potomkowie, niezależnie od przy- kającego dziedzictwa. Mowa polska inie, dlatego jest atrakcyjniejsza niż trzy razy w tygodniu. Lekarz dyżur- Obecnie z powodu pandemii korona- należności narodowościowej, którzy na Bukowinie: Rumunia – Ukraina”. inne kraje starego kontynentu. ny przyjmuje pacjentów, bada ich, wirusa uruchomiono gorącą linię te- w wyniku migracji w granicach pań- Książka jest wydana przez Instytut wydaje leki, a w razie konieczności lefoniczną, udzielającą porad nie tyle stwa radzieckiego opuścili te zie- Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Berdiańsk znajduje się w odle- daje skierowanie do specjalistów – medycznych ile psychologicznych, mie, obecnie zrzeszają się w kołach jest nie tylko pierwszym całościo- głości stu kilometrów od fron- członków Koła Lekarzy. ponieważ narastanie lęku doprowa- i stowarzyszeniach bukowińskich wym opracowaniem dotyczącym tu, wojny na Donbasie. Czy wy- Koło prowadzi współpracę z wyspe- dzało do pogarszania stanu zdrowia. na terenie całej Ukrainy. Faktycz- języka i kultury Polaków na Buko- czuwa się zagrożenie dla życia? cjalizowanymi instytucjami działa- Poradnictwo telefoniczne okazało się nie jest to proces powrotu do korzeni winie, lecz także niezwykłym wy- Na pewno sporo osób posiada jącymi w Polsce. Dzięki kontaktom pomocne w tej sytuacji. Już w pierw- i poszukiwania własnej tożsamości. dawnictwem, zawierającym obszer- Kartę Polaka. Czy przygotowu- i stałej współpracy z Naczelną Izbą szych dniach młodzi działacze po- Powstanie i działalność Koła Buko- ne fragmenty wywiadów, zdjęcia ją się do wyjazdu na stały pobyt Lekarską w Warszawie, Ośrodkiem lonijni skontaktowali się z miejsco- wińczyków w Berdiańsku ma duże i nagrania, które dołączone zostały do Polski, na studia, do pracy? Współpracy z Polonią Medyczną (kie- wymi Polakami w wieku podeszłym znaczenie dla jego członków i ludno- do niej na specjalnym pendrivie. W 2014 roku, po okupacji części teryto- rownik dr n. med. Bożena Pietrzykow- i uporządkowali listę osób potrzebu- ści miejscowej. Bukowińska wspól- Wspólnym wynikiem badań He- riów Donbasu, życie codzienne w Ber- ska), Stowarzyszeniem Wspólnota Pol- jących pomocy i opieki ze względu na nota jest swoistym katalizatorem, leny Krasowskiej, Lecha Aleksego diasku zmieniło się zasadniczo. Pomi- ska, Okręgowymi Izbami Lekarskimi wprowadzony w Ukrainie stan wy- który pomaga w odnalezieniu tożsa- Suchomłynowa i Piotra Syhedy jest mo stałego zagrożenia i niepewności w Poznaniu, Bielsku-Białej, Katowi- jątkowy i kwarantannę. Tym osobom, mości i brakujących wartości, a także monografia „Socjolingwistyczne (do frontu mamy tylko 90 km) do miasta cach, Częstochowie i Lublinie, a tak- w miarę możliwości, młodzież poma- jest przykładem interferencji kultu- kompendium”, wyd. Polska Aka- przyjechało tysiące uchodźców, więc że z Federacją Polskich Organizacji ga robić zakupy żywności i leków. Ze rowej i tolerancji. demia Nauk, Kijów 2020, ss. 336. landszaft etnokulturowy się zmienił. Medycznych za Granicą (prezes prof. względu na brak zaopatrzenia w ap- Nawiązać bliższe relacje z Bukowiną Monografia ta stanowi jeden z re- Wciąż odczuwamy skutki radykaliza- dr hab. n. med. Jan Borowiec) członko- tekach miasta, zainicjowaliśmy szy- pomogła pochodząca z tej ziemi prof. zultatów prowadzonych zespołowo cji i polaryzacji społeczności lokalnej. wie Koła systematycznie uczestniczą cie masek ze specjalnego materiału Helena Krasowska z Instytutu Sła- badań naukowych w ramach projek- W ciągu ostatnich siedmiu lat wy- w licznych stażach i konferencjach. dla osób potrzebujących. Z posiada- wistyki PAN, która przeprowadziła tu III Międzynarodowa praktyczno- jechało kilka rodzin, posiadających Początkiem aktywnych kontaktów nych funduszy „Odrodzenia” i dzię- badania mniejszości polskiej na Po- -naukowa konferencja „Współczesne Kartę Polaka, młodzież dalej podej- był rok 2001, kiedy czterech członków ki miejscowym sponsorom-Polakom łudniowo-Wschodniej Ukrainie. metody nauczania języka polskiego” muje studia, bierze śluby w Polsce. polonijnego Koła Lekarzy w Berdiań- zostały także zakupione rękawiczki Delegacja członków Polskiego Kul- finansowanego w ramach progra- Niektórzy z Polski wyjeżdżają do sku odbyło staż medyczny w szpitalu gumowe i szereg środków ochrony turalno-Oświatowego Towarzystwa mu Działalność Upowszechniają- dalszych krajów, do Szwecji, Holan- wojewódzkim w Zamościu w zakresie indywidualnej. „Odrodzenie” w Berdiańsku w ra- ca Naukę Polskiej Akademii Nauk dii, Norwegii czy USA. Nic nowego terapii i chirurgii. Później doszło rów- Polonijne Koło Lekarzy w Berdiańsku mach realizacji projektu Fundacji Po- oraz Przedstawicielstwa Polskiej pod słońcem. Życie toczy się dalej. nież do nawiązania kontaktów z Izbą włączyło się do akcji Dni Spirome- moc Polakom na Wschodzie „Opieka Akademii Nauk w Kijowie. Tema- Lekarską w Rzeszowie, umożliwiając trii – 2019. Badania spirometryczne i objazd miejsc Pamięci Narodowej tem niniejszej monografii jest szereg Jaka jest przyszłość miejsco- odbywanie stażu i praktyk w rzeszow- były współfinansowane przez Fun- w Rumunii” brała udział w Dniach problemów związanych z językiem wych Polaków? skich szpitalach. dację Pomoc Polakom na Wschodzie Polskich w Suczawie. Wyjazd był w społeczeństwie. Autorzy omawiają Trudne pytanie. Kiedyś prezesowi Te międzynarodowe kontakty po- w ramach sprawowania opieki Sena- współfinansowany w ramach spra- najważniejsze terminy socjolingwi- SWP, profesorowi Andrzejowi Stel- zwalają na uzyskiwanie w Polsce tu Rzeczypospolitej Polskiej nad Po- wowania opieki Senatu Rzeczypo- styczne: poruszony został problem machowskiemu, gdy miała zapaść pomocy w postaci leków. Są one wy- lonią i Polakami za granicą. spolitej Polskiej nad Polonią i Pola- języka ojczystego i rozróżnienie decyzja o nabyciu lokalu w Berdiań- korzystywane nie tylko przez leka- kami za granicą. Podczas pobytu na w nabywaniu oraz uczeniu się ko- sku, powiedziałem, że jeśli sytuacja rzy z Koła w gabinecie, ale również Mikromozaika Bukowińska Bukowinie Południowej członkowie lejnych języków. Niezmiernie waż- w Berdiańsku się nie zmieni, fakt przekazywane szpitalom w Berdiań- „Odrodzenia” uczestniczyli w sympo- ny problem wielojęzyczności to kod posiadania własnego Domu Polskie- sku. Zresztą zarówno Caritas-Spes Co łączy Polaków z nad Morza zjum naukowym, odwiedzili polskie językowy oraz przełączenia kodów go będzie rękojmią stabilności roz- jak i Polonijne Koło Lekarzy służą Azowskiego i Bukowińczyków? wioski w tym regionie karpackim, językowych. Uczeni zadbali również woju polskiej wspólnoty nad morzem pomocą ludziom, niezależnie od ich W roku 2005 w Berdiańsku powsta- spotkali się z miejscowymi Polakami o to, by ich ustalenia wyszły poza Azowskim. I dalej w to wierzę! narodowości, czy wyznania. Jednym ło Koło Bukowińczyków. Spotkania i rzymskokatolickimi duchownymi, wąski krąg świata akademickiego. z efektów wspólnych działań z Ca- często odbywają się w naszym Domu dokonali prac porządkowych przy Wymienić można kilka płaszczyzn I na koniec, jak będziecie ob- ritas-Spes-Berdiańsk było zorgani- Polskim. Największą grupę narodo- grobach cywilnych w Pleszy, Nowym współpracy: organizacja wspólnych chodzić 20-lecie Domu Pol- zowanie wypoczynku dla 200 dzieci wościową wśród członków Koła sta- Sołońcu, Kaczykach, Pojanie Mikuli konferencji naukowych o profilu skiego w Berdiańsku? z diecezji kamieniecko-podolskiej nowią Ukraińcy i Rosjanie, wywo- i Suczawie. slawistycznym; wspólne badania Jeśli sytuacja pandemiczna pozwoli, to i żytomierskiej. dzący się z Bukowiny lub związani terenowe; organizacja Dni Polskich obchody będą huczne i z pompą! Planu- Przedstawiciele Koła są również bar- z nią emocjonalnie i kulturowo. Są to Pokłosie naukowej w Berdiańsku; organizacja polskiego jemy zorganizować 5. Dni Nauki Pol- dzo mocno zaangażowani w działal- osoby, które znalazły się nad morzem współpracy Festiwalu Nauki, prowadzenie zajęć skiej w Berdiańsku i przeprowadzić ność prowadzoną na rzecz wycho- Azowskim w sposób przypadko- polsko-ukraińskiej popularno-naukowych z młodzieżą sekcję o działalności „Odrodzenia”. wanków Domu Dziecka. Zresztą tę wy, to znaczy nie związany z proce- Podczas sympozjum w Suczawie od- oraz studentami promujących kultu- Dziękuję za rozmowę. działalność trzeba uznać za punkt sem politycznym czy historycznym. była się prezentacja już opisywanej rę polską. ZDJĘCIA Z ARCHIWUM LECHA SUCHOMŁYNOWA nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 18 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com Świat pod swastyką W 1932 r. Hans który głupiec mógłby uwierzyć w wieku od 17 do 45 lat, a więc Baumann (1914–1988), w ich szczerość, zawierzyć ich potencjalnych wrogów mogą- niemiecki poeta, autor słowu?”. cych przeciwstawiać się nowej książek dla dzieci 1 sierpnia Hitler wydał kolej- władzy, wywieźć do obozów i twórca wielu piosenek, ną dyrektywę, nr 17, zaostrza- pracy na kontynencie. Przy- jącą wcześniejszą. Z ustalonych gotowano także listę Anglików skomponował nową przezeń warunków, jakie na- uchodzących za przyjaźnie na- pieśń, która niebawem leży spełnić, by inwazja mogła stawionych do nazizmu, któ- stała się popularna się udać, najważniejszy był, by rym z tej racji można by było – i obowiązkowa we niemieckie lotnictwo całko- powierzyć rozmaite kierowni- wszystkich organizacjach wicie zapanowało nad prze- cze funkcje. Narodowosocjalistycznej strzenią powietrzną Anglii. Pełnię władzy miał spra- Minister lotnictwa, marsza- wować generalny gubernator, Niemieckiej Partii łek Hermann Göring zapewnił przymierzano się do tego, by to Robotników (NSDAP), Führera, że to załatwi. A więc stanowisko objął Joachim von a potem także jej całe siły zbrojne przeszły w stan Ribbentrop, dobrze zoriento- Oddziałów Szturmowych mobilizacji. wany w sprawach brytyjskich, (SA) oraz w organizacji bo był w latach 1935–1938 am- Młodzież Hitlera Do inwazji ściągnięto basadorem przy rządzie Jego Królewskiej Mości. (Hitlerjugend). Podobała do portów nad Kanałem La Manche, m.in. Na razie jednak Hitler po- się, była łatwa i melodyjna, stanowił sterroryzować miesz- Dunkierki, Calais, najbardziej jednak kańców angielskich miast. fascynował jej tekst, Boulogne i Hawru chyba Eskadry niemieckich samo- zwłaszcza ten fragment, większość niemieckich lotów zaczęły m.in. bombar- który mówił: „Dziś pojazdów wodnych: dować m.in. Bristol, Birming- bowiem należą do nas poza okrętami, 145 ham, Manchester, Sheffield, Coventry (na to ostatnie mia- Niemcy, a jutro cały świat statków, 1.319 barek, 422 holowniki, 994 sto odbyły się w operacji Sona- (Denn heute gehört uns ta Księżycowa dwa naloty. 14 Deutschland, und morgen motorówki i jeszcze i 15 listopada 1940 roku, bom- die ganze Welt)”. pewną liczbę promów. by zniszczyły lub uszkodzi- Wyznaczono termin ły 4.000 domów, zabiły ponad FOT. Z ARCHIWUM AUTORA TADEUSZ KURLUS 500 osób. Göring był zadowolo- HITLER W PARYŻU 23.6.1940 ataku: 21 września 1940 roku. Gigantyczna ny, i zapowiedział, że jest gotów rytykowany w niektó- będzie otwarta droga do porozumienia, zdecydowa- armada miała scoventryzować całą Anglię). rych kołach, autor zmie- do panowania nad łem się rozpocząć przygotowa- Bardzo ucierpiał Londyn, od nił wymowę pieśni przez nia operacji lądowania, i gdy to przerzucić na drugą 7 września do 7 października światem. Kto włada wykreślenie pierwszej sylaby okaże się niezbędne, zrealizo- stronę Kanału 100.000 1940 zaatakowało stolicę 5.265 Kw budzącym kontrowersje wy- Europą, ten zagarnie wać ją”. żołnierzy, Niemcy samolotów, które zrzuciły 6.453 rażeniu, a więc zastąpił słowo przywództwo nad Trzy dni później, na posie- chcieli, by w pierwszym ton bomb i 8.469 kanistrów gehört (należą) słowem hört (sły- światem)”. dzeniu parlamentu (Reichsta- rzucie było jak z materiałem palnym. Ogółem szą). Niewiele to pomogło, nadal gu) wygłosił triumfalne prze- najwięcej czołgów, ofiarami nalotów padło ponad śpiewano pieśń w starej wer- I ten plan początkowo uda- mówienie, w którym przede 40.000 cywilów. z pomocą których sji, zwłaszcza przez członków wało mu się zrealizować. Do wszystkim chełpił się zwycię- Oczywiście, lotnictwo Royal Reichsarbeitsdienst – maso- czerwca 1941 roku flaga z Ha- stwem nad Francją, ale poświę- łatwiej by im było Air Force (RAF) broniło swe- wej organizacji przystosowania kenkreuzem łopotała w przy- cił też kilka zdań Anglii. I tu utworzyć przyczółki. go kraju, od 10 lipca do 31 paź- obywatelskiego i wojskowego łączonej do Rzeszy Austrii, ponownie zaapelował do Lon- dziernika 1940 trwała tak młodzieży w III Rzeszy. W wy- następnie w Czechosłowa- dynu: „W tej godzinie czuję się W Berlinie tymczasem opra- zwana Bitwa o Anglię, w któ- dawanych w latach przedwo- cji, wreszcie po kolei w Polsce zobowiązany wobec mego su- cowywano plany administra- rej uczestniczyły cztery pol- jennych śpiewnikach co naj- (części okupowanej na pod- mienia jeszcze raz zwrócić się cyjnego opanowania podbitego skie dywizjony, z udziałem 145 mniej jedna trzecia zawierała stawie uzgodnionej w układzie do Anglii z apelem do jej rozsąd- kraju. Powołano sztab eksper- polskich pilotów. Ta pierwsza oryginalny tekst pieśni. z ZSRS), Danii i Norwegii, Ho- ku. Sądzę, że mogę to uczynić, tów mających ustalić, jak naj- w historii kampania stoczona Hitler z pewnością ją znał, landii, Belgii i Luksemburgu, ponieważ nie proszę o coś jako efektywniej przejąć brytyjskie wyłącznie przez siły lotnicze i jej treść musiała mu odpowia- Francji, Grecji i Jugosławii. pokonany, lecz opowiadam się zakłady przemysłowe, zare- zakończyła się klęską Luftwaf- dać, bo przecież wciąż nosił się Należało jeszcze rozprawić za rozsądkiem jako zwycięz- kwirować wszelkie zapasy su- fe, a co za tym idzie – odwoła- z ideą zapanowania nad świa- się z Wielką Brytanią, która ca. Nie widzę żadnego powodu, rowców, żywności. SS zajęło niem przez Hitlera, 18 wrze- tem. Wpierw zamierzał zjedno- wypowiedziała Niemcom woj- który by zmuszał do kontynu- się przygotowaniem jednostek śnia, operacji Lew Morski. czyć Stary Kontynent pod „so- nę po ich ataku na Polskę. Hi- owania walki”. Policji Bezpieczeństwa (Sipo) Co nie znaczy, że Hitler po- cjalistycznym przywództwem tler dość długo liczył na to, że Londyn w ogóle nie od- i Służby Bezpieczeństwa (SD), niechał swych planów podbicia narodu niemieckiego”, a potem się z nią jakoś dogada, wszak powiedział na tę propozycję. które przy użyciu znanych im świata. Teraz jego oczy skiero- sięgnąć po dalej położone pań- w Monachium w 1938 roku jej Winston Churchill stwierdził metod miały trzymać w sza- wały się na Związek Sowiec- stwa (lata później. premier Neville Chamberlain, krótko: „Nie mam zamiaru w ja- chu ludność, napędzać jej stra- ki (zwał go zawsze Rosją). Już gdy Niemcy domagały się przy- kikolwiek sposób odpowiedzieć chu. Przygotowano siedmio- w 1924 roku napisał w Mein 8 maja 1943 Joseph łączenia do nich części Czecho- panu Hitlerowi na jego przemó- punktową ulotkę z odezwą do Kampf (Moja walka), swej pro- Goebbels zapisał słowacji, tak zwanego Kraju wienie. My nie rozmawiamy”. mieszkańców, w której ostrze- gramowej książce, że tam, na w swym Dzienniku: Sudeckiego, nie miał nic prze- Odbyła się natomiast deba- gano ich przed podejmowaniem wschodzie będzie szukał przeciwko temu, uważał bowiem, że ta w Izbie Gmin. Tu z mocnym prób zbrojnego oporu i jakich- strzeni życiowej dla swego na- „Führer daje wyraz porozumienie zapobiegnie woj- przemówieniem wystąpił mi- kolwiek aktów sabotażowych, rodu. Teraz przystąpił do re- swemu bezspornemu nie. Ale teraz, od 10 maja 1940 nister Duff Cooper, który po- będą one bowiem karane alizacji tego planu. W grudniu przekonaniu, że roku, na cele rządu stał Winston wiedział: „Niemcy zniszczy- śmiercią. SS sporządziło spe- 1940 roku podpisał dyrektywę Rzesza będzie kiedyś Churchill, a on na żadne ustęp- li wspaniały kraj i wymazali cjalną listę gończą z nazwiska- nr 21 przewidującą atak na Kraj panować nad całą stwa nie miał zamiaru pójść. go z mapy. Kraj, który powstał mi ponad 2.700 wybitniejszych Rad w operacji pod kryptoni- Europą. Dlatego W tej sytuacji Hitler wydał w rezultacie pierwszej wojny brytyjskich polityków i osobi- mem Barbarossa. będziemy musieli 16 lipca 1940 roku dyrekty- i trwał ponad dwadzieścia lat, stości, które natychmiast nale- Ofensywa miała się rozpo- wę nr 16 o rozpoczęciu przy- już nie istnieje. Czy nie ozna- ży aresztować. Oczywiście, na cząć w maju 1941 r., ale musia- stoczyć jeszcze wiele gotowań do inwazji na Wyspy, cza to, że zaproponują warunki, pierwszym miejscu figurował no ją odroczyć z powodu wyda- bitw, ale niewątpliwie którym nadano kryptonim Lew które nie będą zawierać więcej na niej Winston Churchill, ale rzeń na Bałkanach, gdzie Włosi doprowadzą one Morski. Führer uzasadnił swą niż potwierdzenie ich zwycię- było na niej także pięciu Pola- bez niemieckiego wsparcia nie do wspaniałych decyzję następująco: „Ponie- stwa, które ma ukształtować ków, w tym major Jan Żychoń, potrafiliby pokonać Grecji. Wo- sukcesów. Od tego waż Anglia, mimo swej militar- oblicze Europy? Czy chcą, aby oficer wywiadu, który dał się bec tego atak na ZSRS Niemcy momentu praktycznie nie beznadziejnej sytuacji, nie powstała rzeczywiście niepod- Niemcom szczególnie we zna- rozpoczęli dopiero 22 czerwca. daje żadnych oznak gotowości legła Polska? A jeśli to uczynią, ki. A wszystkich mężczyzn Na wschód ruszyły siły zbrojne nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 19

jakich świat dotąd nie widział: mając już w portfelu zamówie- 150 dywizji liczące 3 miliony nia Luftwaffe. Przygotował żołnierzy, 3.000 czołgów, 7.000 różne jego warianty, w tym tak- jednostek artylerii, 2.500 sa- że wersję o zasięgu do 12.000 molotów. I dość szybko parły kilometrów, mogącą zabrać na naprzód. 2 grudnia bataliony pokład bomby o łącznej wadze zwiadowcze były już tylko 30 14 ton. Były plany zbombardo- kilometrów od granic Moskwy, wania amerykańskich miast – przez lornetki niemieccy ofi- Nowego Jorku, Waszyngtonu, cerowie widzieli mury Kremla Filadelfii i innych na wschod- i kopuły jego cerkwi. Do tego nim wybrzeżu, a także położo- czasu do niewoli niemieckiej nych w okolicy Wielkich Jezior dostało się około 5,3 miliona (tu przede wszystkim Chicago). czerwonoarmistów, z których Ba – rozpatrywany był tak-

w obozach na skutek niedoży- FOT. Z ARCHIWUM AUTORA że atak na Kanał Panamski! wienia, chorób i wyczerpania BOMBOWIEC ME 264 By choć trochę przybliżyć ląd z powodu ciężkiej pracy zmar- amerykański, Hitler zaplano- ła co najmniej połowa. Widząc, by nie komplikować deporta- Sposób okupacji Portugalii z wyjątkiem Związku Południo- wał zajęcie Azorów i Wysp Ka- że sytuacja rozwija się po jego cji, od mordów (miano jedynie sprecyzowała Operacja Isabella, wej Afryki. naryjskich, na których chciał myśli, Hitler w przemówieniu zatrzymać około 14 milionów a Gibraltaru – Operacja Felix. zbudować lotniska. Z nich, jak wygłoszonym 3 października młodych ludzi jako siłę ro- Po opanowaniu tych dwóch Na mapie świata zapowiedział japońskiemu mi- stwierdził triumfalnie, że Rosja boczą). Moskwa i Leningrad ostatnich państw, planowa- pozostał już tylko nistrowi spraw zagranicznych (zawsze tak się o niej wyrażał) miały zostać, zgodnie z życze- no przerzucić dwie dywizje jeden przeciwnik Yōsuke Matsuoce, już jesienią już została złamana i już nigdy niem Führera, zrównane z zie- do Maroka, i posuwając się na 1941 roku wyśle samoloty na Niemiec, z którym się nie odrodzi. mią. Dla mających napłynąć wschód dotrzeć do Kanału Su- wschodnie wybrzeże USA, ale Niemców (na razie 10 milio- eskiego (w tym wypadku brano musieli się liczyć: USA. pod warunkiem, że do tego cza- Coraz realniejsze stało nów) zaplanowano utworzenie także pod uwagę atak od półno- Wielu Amerykanów su pokona Rosję. Według niego, się zatem rozpoczęcie miasteczek otoczonych licz- cy przez Turcję). W przyszłości z kół militarnych nie miałoby to oznaczać wypo- realizacji opracowanego nymi wioskami nastawionych planowano zająć Syrię, Irak, przewidywało, że wiedzenie wojny, ot – chodziło- na produkcję żywności. In- Iran, ba – także Indie: ludność by o zastraszenie Stanów, udo- już w 1941 r. gdy padnie Wielka frastrukturę komunikacyjną tej kolonii brytyjskiej, będącej Brytania, Ameryka wodnienie, że z Niemcami nie w Głównym Urzędzie miała utworzyć sieć autostrad perłą w koronie imperium z ra- ma żartów. Bezpieczeństwa Rzeszy, (szerokości 11 m, z trzema jezd- dością powita wyzwolicieli... znajdzie się w wielkim Ale samoloty to za mało, pod kierownictwem niami) i nowoczesnych dróg Ale nie tylko o to chodziło. niebezpieczeństwie: Niemcy potrzebowały też floty Heinricha Himmlera, szybkiego ruchu oraz sieć ko- Afryka znalazła się w planach Atlantyk już nie będzie wojennej, nie mogły się zgodzić Generalnego lei. Dla niej przewidziano sze- podboju III Rzeszy także dla- dla Niemiec barierą, na to, żeby Wielka Brytania na- Planu Wschodu, roki rozstaw szyn, ale z trzecią tego, że Niemcy miały tam on- lecz mostem. To, że dal – jak w jej popularnym dru- szyną z mniejszym rozstawem, giś swoje kolonie. W grudniu Berlin może stać się gim hymnie – panowała nad ustalającego szczegóły aby móc wykorzystywać także 1949 r. ukazujące się w Mo- falami, a same, jeśli ich plany zagospodarowania tabor niemiecki (wydano na- nachium czasopismo napisało: groźnym przeciwnikiem o zapanowaniu nad światem podbitych wet album z mapami sieci i ry- „Nowa niemiecka Rzesza już wynikało choćby miały się ziścić, musiały mieć obszarów, totalnego sunkami wagonów; osobowe wywalczyła sobie miejsce pod z planów Hitlera. okręty, dużo okrętów. Opraco- zgermanizowania ich miały być piętrowe). Admini- słońcem starej Europy, także wano więc plan rozbudowy flo- (była to kolejna wersja, stracyjnie zdobyte teryto- słońce Afryki będzie jej zno- Już w 1938 r. Hermann ty, chciano do niej dołączyć 20 rium chciano podporządkować wu świecić”. Trzeba było się Göring, wówczas będący tak- pancerników, 31 lotniskowców, pierwsza dotyczyła czterem komisarzom Rze- do tego przygotować. W lipcu że dowódcą niemieckiego lot- 100 krążowników i 500 (!) łodzi Polski, nowa – Europy szy, 24 komisarzom general- 1940 r. Walter von Brauchit- nictwa wojskowego, podczas podwodnych. Ta armada zapew- Środkowo-Wschodniej nym i ponad 900 komisarzom sch, naczelny dowódca wojsk spotkania z producentami sa- niłaby, że panowanie nad falami i Europy Wschodniej). terenowym. Patrząc daleko lądowych, nakazał utworzenie molotów zalecił im, by skon- przeszłoby w ręce Niemców. w przyszłość, przyjmowano, kolonialnego regimentu, któ- centrowali się na rozwoju bom- Wojna zakończyła się 8 maja Jego realizację powierzono że w ciągu 400 lat, zgermani- ry miał zostać przeszkolony bowców, które z ładunkiem 5 1945 r. Kraj, który ją rozpoczął Alfredowi Rosenbergowi, mia- zowane obszary na wschodzie na norweskim poligonie. Poza ton bomb mogłyby dolecieć do i miał trwać, według zapew- nowanemu przez Hitlera mi- będzie zamieszkiwać od 500 tym 19 lipca Franz von Halder, Nowego Jorku i z powrotem. nień Hitlera, tysiąc lat, prze- nistrem Rzeszy do spraw te- do 600 milionów ludzi. szef sztabu generalnego wojsk „Byłbym nadzwyczaj szczęśli- stał istnieć po dwunastu la- rytoriów wschodnich. Zapisał Również neutralne kra- lądowych zanotował, że powy z posiadania takiego bom- tach, trzech miesiącach i ośmiu wówczas w dzienniku: „Führer je europejskie znalazły się na wstanie liczące 10.000 żołnie- bowca, aby móc wreszcie za- dniach. Zostawił ogromny bi- podarował mi kontynent”. mapach inwazyjnych Hitle- rzy wojsko kolonialne. Usta- tknąć gębę tym pyszałkom po lans ofiar: życie straciło ponad A zatem Hitler miał już prze- ra. Najazd na Szwecję miał lono jednak, że wpierw na ląd drugiej stronie” – oświadczył. 75 milionów ludzi, w tym 26 strzeń życiową (Lebensraum), się odbyć pod kryptonimem afrykański wkroczą jednostki Okazało się, że Willy Messer- milionów żołnierzy i co naj- na której tak mu zależało. Na- Operacja Lis Polarny (Polar- marynarki wojennej, a potem schmitt, uważany przez Hitle- mniej 49 milionów cywilów. leżało teraz zrobić z tego uży- fuchs). Południową część kraju dopiero zaczną przejmować tera za najgenialniejszego kon- Odpowiedzialni za tę apokalip- tek. Rosenberg przystąpił do Führer zamierzał dołączyć do ren wojska lądowe, dostarcza- struktora, z własnej inicjatywy sę Adolf Hitler, Joseph Goebbels, realizacji już wcześniej przy- Rzeszy, północną – przekazać ne także samolotami. Operacja już zaprojektował taki samolot Heinrich Himmler i Hermann gotowanych planów. Przede Finlandii. powinna się zakończyć w ciągu i mógł go przedstawić Führe- Göring popełnili samobójstwo. wszystkim miał zgermanizo- Podbicie Szwajcarii prze- 6 miesięcy. Na ministra kolonii rowi na początku 1938 roku. wać podbite obszary i wcielić je widziano – po zwycięstwie – Rzeczy wyznaczono generała Wodzowi Me 261 spodobał się (Pisząc artykuł korzystałem do Rzeszy. To pociągało za sobą w Operacji Choinka (Tannen- Franza von Eppa. Przystąpiono i postanowił, że poleci nim na m. in. z książek: Ralph Giorda- konieczność usunięcia ich baum), przy czym kraj chciano także do szkolenia urzędników olimpiadę w Tokio w 1940 roku no: Wenn Hitler den Krieg ge- mieszkańców. Postanowiono podzielić na trzy części, według mających objąć służbę w ad- (która z wiadomych względów wonnen hätte; Joseph Goebbels: wysiedlić za Ural 51 milionów języka, jakim posługiwała się ministracji, policji. W planach się nie odbyła). Tagebücher; Hitlers Tischge- (!) Rosjan, Ukraińców, Polaków ludność, przydzielić je Niem- przewidywano zajęcie niemal Ale Messerschmitt nadal spräche; Egbert Kieser: Unter- i Czechów, nie stroniąc także, com, Francji i Włochom. wszystkich państw kontynentu, rozwijał swój samolot, teraz nehmen Seelöwe). Polski zespół pieśni i tańca „Lwowiacy” Czekam na telefon ZAPRASZA do Studium bywają się w szkole nr 10 we rad w dziedzinie polskiego Proszę o kontakt Tańców Polskich, założone- wtorki i czwartki, w godzi- tańca i strojów ludowych. go przy PZPiT „LWOWIACY” nach od 18:00 do 21:00. Zgło- krewnych śp. Anieli dzieci i młodzież w grupach szenia przyjmujemy podczas prezes LMDMSO, Rutkiewicz wiekowych 5–8 lat, 8–12 lat, prób zespołu lub na telefon: 0 kierownik artystyczny z d. Weselska, która 12–15 lat oraz do starszej gru- 677 982 315 bądź: 233 05 70, PZPiT „Lwowiacy” zmarła 14 listopada br. py zespołu. Próby zespołu od- a także udzielamy fachowych Stanisław Durys w domu przy ul. Elizy Orzeszkowej we Lwowie. Polski Zespół Pieśni i Tańca „Weseli Lwowiacy” Zaprasza młodzież od 12 zespołu odbywają się w szkole oraz pod nr tel.: 261 54 87 lub Marian Baranowski lat i wzwyż do nauki polskich nr 10 w środy i piątki od godz. 0505087433. tel.: +380 664316305 tańców narodowych, regio- 19:30 do 21:00. Zgłoszenia Serdecznie zapraszamy! nalnych i lwowskich. Próby przyjmujemy podczas prób Edward Sosulski nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 20 Wydarzenia www.kuriergalicyjski.com Prace konserwatorskie we Lwowie trwają nawet zimą Polscy konserwatorzy Konserwatorzy pracują bez pracują we Lwowie przerwy również w prasta- nawet w zimie. Śnieg rych murach bazyliki metropolitalnej rzymskokatolickiej i mróz nie przeszkadzają pw. Wniebowzięcia NMP. A. w realizacji ambitnych Łoziński wyjaśnił, że „projekt planów ratowania konserwacji chóru muzyczne- zabytków architektury, go (empory) rozpoczęto jeszcze sztuki, wspólnego w 2020 roku przy finansowaniu dziedzictwa kulturalnego Instytutu „Polonika”. W przetargu również zwyciężyła firma polsko-ukraińskiego. „Monument Service”. Właśnie w styczniu ustawione zostały na TEKST I ZDJĘCIA chórze rusztowania i rozpoczęto JURIJ SMIRNOW konserwację malowideł na su- ficie i ścianach bocznych. Nad race konserwatorskie na wielkim witrażem w oknie nad poszczególnych obiektach chórem już od kilku lat pracują finansuje warszawski konserwatorzy Robert i Eweli- Instytut Narodowy Polskiego na Kędzielewscy. Według pla- PDziedzictwa Kulturalnego za nu, prace zostaną zakończone Granicą „Polonika”, który działa w 2021 roku, razem z zakończe- w strukturach Polskiego Mini- niem renowacji malowideł. sterstwa Kultury i Dziedzictwa Inną bardzo ważną pra- Narodowego (MKiDN). cą w katedrze jest remont i re- Otóż prace konserwatorskie konstrukcja organów. Słynny zaplanowane i finansowane XIX-wieczny instrument jest na rok 2020 nie przerywa- już rozebrany. Przeprowadzona jąc się przerosły w dalsze pra- pełna inwentaryzacja wszyst- ce w roku 2021. Prowadzą je te kich jego elementów, które ODNOWIONE RZEŹBY ŚWIĘTYCH: ŚW. DOMINIKA, ŚW. JACKA ODROWĄŻA, ŚW. TOMASZA Z AKWINU same polskie firmy i te same zmagazynowane są tuż w ka- I ŚW. WINCENTEGO FERRERIUSZA, WYZŁOCONY KIELICH Z HOSTIĄ I NAPIS NA TYMPANONIE grupy konserwatorów. Tyl- tedrze. Prace prowadziła firma KOŚCIOŁA OO. DOMINIKANÓW ko w grudniu 2020 roku odbył organmistrza Adama Olejnika się odbiór techniczny schodów z okolic Zielonej Góry. W 2021 prowadzących do kościoła św. roku będzie przeprowadzony Antoniego na Łyczakowie. Naj- przetarg na wykonanie dal- ważniejszym punktem w tych szych prac. Niedługo usłyszy- pracach była renowacja roko- my brzmienie odnowionego kowej rzeźby Matki Boskiej instrumentu. Wszystkie prace Niepokalanej (Immaculata) na finansuje Instytut „Polonika”, kuli ziemskiej. Wróciły na swo- która podobno ma wielki senty- je miejsce również figurki ado- ment do zabytków lwowskich. rujących aniołków. Odnowiono Organy katedry lwowskiej i zabezpieczono wiele innych zostały zbudowane, w miej- szczegółów ozdobienia scho- sce starszych XVII-wiecz- dów i balustrady. „Całkowity nych, w 1839 roku z fundacji koszt tego niezwykle skompli- kanonika katedralnego Jaku- kowanego projektu wyniósł 1 ba Bema. Wykonał instrument milion złotych, a jego wyko- organmistrz Roman Ducheń- nawcą była firma ZKR (Zabyt- ski, najbardziej ceniony i znany ki Konserwacje Remonty) Sp. mistrz w tej sprawie we Lwo- z o.o.” – informuje strona inter- wie. W 1899 roku organy prze- netowa Instytutu „Polonika”, budowała i rekonstruowała który sfinansował ten projekt. RZEŹBA MATKI BOSKIEJ NIEPOKALANEJ I FIGURKI ANIOŁKÓW W KOŚCIELE ŚW. ANTONIEGO firma Jana Śliwińskiego, która Schody i balustrada zostały znajdowała się przy ul. Koper- zbudowane ponad 100 lat temu w glorii promienistej adorowa- było w czasach powstania tych kierownictwem Marcina Koza- nika 16. W swoim czasie była w 1901 roku, zaś rokokowa fi- ne przez figurki aniołków. Niżej figur. rzewskiego, zaś finansuje Insty- to bardzo renomowana firma, gura Matki Boskiej jest znacz- w tympanonie – napis złożony tut „Polonika”. Firma „Monument która zbudowała setki organów nie starsza i pochodzi z drugiej z metalowych pozłacanych liter Tak pięknie Service” zwyciężyła w przetargu dla Lwowa i rozległych terenów połowy XVIII wieku. „SOLI DEO HONOR ET GLORIA”. wyglądających rzeźb na prace konserwatorskie i ma Galicji. Jan Śliwiński przy re- Rzeźbie Matki Boskiej są bli- Prace konserwatorskie prowa- świętych dominikanów bardzo bogate doświadczenie konstrukcji organów postarał skie w swojej stylistyce i czasie dziła firma ZKR. Konserwato- w pracach tego typu. Ich umiejęt- się zachować wszystkie ele- nie widział jeszcze nikt powstania rzeźby zdobiące fa- rzy spotkali się z bardzo skom- ność możemy ocenić w już odno- menty dawnego instrumen- sadę kościoła oo. dominikanów. plikowaną pracą, ponieważ z żyjących współcześnie wionej kaplicy Krzyżanowskich tu Ducheńskiego, ale zbudował Prace remontowe lwowski Za- figury świętych były bardzo lwowian. na tym cmentarzu. Uszkodzona nową neogotycką obudowę, rząd Ochrony Środowiska Hi- zniszczone przez czas, utraciły jeszcze w czasie wojny kopuła zamienił część piszczałek, wy- storycznego Lwowskiej Rady część swoich atrybutów. Trze- Mamy nadzieję, że w 2021 kaplicy Barczewskich wymaga posażył organy w nową kla- miejskiej prowadzi na tym ba było likwidować również roku zostaną odnowione jeszcze przyspieszonych działań, dla- wiaturę. Sprawę obecnej re- obiekcie już od kilku lat. Insty- skutki nieudolnych restaura- dwie figury na fasadzie – usta- tego konserwatorzy pracują bez nowacji nieco komplikuje fakt, tut „Polonika” postanowił sfi- cyjnych prac z ubiegłych lat, wione na zewnętrznych krań- zimowego wypoczynku. że w 1976 roku instrument był nansować konserwację późno- zwłaszcza wykorzystanie ce- cach attyki rzeźby św. Katarzyny – Artystyczne elementy rekonstruowany przez organ- barokowych rzeźb zdobiących mentu dla wzmocnienia rzeźb. Sienieńskiej i św. Róży z Limy. wewnątrz kaplicy – powie- mistrza Romualda Ermaksa fasadę. Są to figury świętych W styczniu 2021 roku rusz- Na dwóch obiektach prace dział przedstawiciel Instytutu z Rygi, który oprócz niektórych zakonników dominikanów, towania zostały rozebra- konserwatorskie są kontynu- „Polonika” we Lwowie Aleksy wprowadzonych zmian dodał mianowicie św. Dominika, św. ne i lwowianie mogą oglądać owane bez przerwy zimowej. Na Łoziński – odnawia polsko- kilka nowych registrów. Jacka Odrowąża, św. Tomasza starannie odnowione rzeź- Cmentarzu Łyczakowskim grupa -ukraiński zespół konserwato- Życzymy entuzjastom-kon- z Akwinu i św. Wincentego Fer- by świętych, wyzłocony kie- konserwatorów kontynuuje pra- rów pod kierownictwem Anny serwatorom udanego, owoc- reriusza, wykonane przez rzeź- lich z Hostią i napis na tym- ce remontowe i konserwatorskie Kudzi z Warszawy. Prace przy nego sezonu konserwator- biarza Jana Obrockiego w latach panonie. Zostały przywrócone przy największej na cmenta- kopule zmierzają ku zakończe- skiego w 2021 roku – przecież 1793-1794. W części środko- wszystkie ubytki rzeźb i atry- rzu kaplicy Barczewskich herbu niu i jak tylko pozwoli pogoda, z przyjściem wiosny prace będą wej fasadę wieńczy postument buty świętych. Część atrybu- Samson. Prace prowadzi polska konserwatorzy rozpoczną prace wznowione na wielu innych zwieńczony kielichem i Hostią tów została pozłocona, jak to firma „Monument Service” pod na zewnątrz. zabytkowych obiektach. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wolna Trybuna 21

Nie musisz – Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Nie musisz. Nie musisz werdyktu, powinny być przez dawać, nie musisz nie „obydwie strony” szanowa- dawać. Nie musisz ne. Wiem – truizm! Nie oznacza to jednocześnie, że zarów- mówić, że dałeś. Nie no owa wiara jak i wątpliwości musisz mówić, że nie nie powinny być przedmiotem dałeś. Rób, co Ci dyktuje dyskusji, tyle że jeśli, to dys- sumienie. I nie śpiesz kusji rzeczowych i logicznych, się z oceną. Tego też nie bez emocji i erystyki. Wiem, to musisz: osądzać cudzego kolejna oczywistość! Jednakże z uwagi na to jak współcześnie postępowania. Taką miarą toczone są dyskusje, uważam, że jaką mierzysz, odmierzą warta przypomnienia! i tobie – ks. prof. Andrzej Draguła. Lepiej by było gdyby… Oczywiście, dla WOŚP i dla ARTUR DESKA zwolenników pomagania wła- śnie za jej pośrednictwem lepiej ak właściwie ks. profesor by było gdyby wszystkie wąt- w kilku zdaniach zawarł pliwości zostały jak najszybciej to, co warto powiedzieć wyjaśnione i to na jej korzyść. wszystkim, którzy corocznie Lepiej by było, gdyby jej orga- (przynajmniej od lat kilku) li- nizatorzy potrafili i mogli to

T GLAMOUR.PL cytują się oświadczeniami uczynić. Niepoprawny idealista wszelakimi na temat Wielkiej to głupki nierozumiejące wagi „cały ten zgiełk” dookoła Fina- Matek, Hospicja... Pozwólmy by – chcę wierzyć, że jest to moż- Orkiestry Świątecznej Pomo- i znaczenia...), szantażują emo- łu WOŚP ma się raczej wraże- istniały! One też robią wielkie liwe i że kiedyś tak się stanie. cy. Dokładnie tak! Nikt nicze- cjonalnie („napisz oświadcze- nie, że Finał nie jest unikalnym sprawy! Przecież organizacje Tymczasem – pomimo wielkiej go nie musi, a to jak on się do nie, że gdy twoje dziecko tra- i autonomicznym wydarze- charytatywne wzajemnie się sympatii i nostalgii wielkiej (to Wielkiej Orkiestry odnosi oraz fi do szpitala to zabraniasz jego niem, a jedynie pretekstem, in- „uzupełniają”! To czego nie zro- już ponad 25 lat!) – nie wszyst- to dlaczego, czy i ile „daje” (tak- leczenia przy pomocy sprzętu strumentem służącym jeszcze bi WOŚP – zrobią inne! Zaś żeby ko w działaniach WOŚP wyda- że jeśli nie daje – to dlaczego nie kupionego przez WOŚP...”), uży- głębszej polaryzacji polskiego mogły to zrobić, one też potrze- je mi się oczywiste i jasne. Te „daje”) – to jest jego prywatna wają argumentów trudnych do społeczeństwa, polem kolejnej bują uwagi mecenatów, potrze- wątpliwości – to moje prawo, sprawa! Teoretycznie oczywi- uznania za logiczne i przyzwo- polsko-polskiej bitwy, pożyw- bują datków, potrzebują uzna- tak jak wiara w „przejrzystość” ste! Tymczasem polski „stycz- ite, „żonglują”, manipulują licz- ką dla wszelkich dychotomicz- nia. Konkurencja? Tak! Istnieje WOŚP jest prawem innych. Jed- niowy internet” (szczególnie bami i statystykami. Myślenie nych teorii i obwinień. między nimi konkurencja – lecz nocześnie uważam za stosowne grupy społecznościowe) aż ki- dychotomiczne – „tutaj” esencja chciałoby się, by była to „biała”, zaznaczyć (to dla „czytających piał od płomiennych deklara- dobra, „tam” samo zło. Wszystko Nikt na dobro i szlachetność uczciwa konkurencja o dobra inaczej”), że pomimo zadekla- cji, potępień, ocen, obwinień to artykułowane ze złośliwością, nie ma monopolu! i środki dla ich podopiecznych. rowanego powyżej, nie czynię oraz przeróżnej maści (uwaga złością i nienawiścią w stosun- Dawać? Jasne, że dawać! Dlatego, jeśli rzeczywiście de- nieuzasadnionych uogólnień – modne słowo!) stygmatyzacji, ku do mających czelność widzieć Sprawa jest prosta i oczywista! mokrację, wolność wyboru, róż- i nie oceniam wszystkiego co a wszystko to w kontekście ko- i oceniać sprawy inaczej. Roz- Dobroczynność, ofiarność, go- norodność przekonań, wierzeń WOŚ robi i co z WOŚP jest zwią- lejnego Finału Wielkiej Orkie- sądku brak, a prawda w jej repre- towość poświęcania się i służe- i opinii szanujemy – a nie jest zane wyłącznie przez pryzmat stry Świątecznej Pomocy. sywnym „wydaniu”. nie wspólnemu dobru – zawsze to „fasada” jedynie – pozwólmy tychże wątpliwości. Mam świa- są szlachetne. Dlatego warto każdemu samodzielnie wybie- domość tego, że WOŚP, niezależ- „Zdrowy rozsądek” Po drugie – aktywiści pomagać! Jednakże wybór tego rać komu, kiedy, co i jak „dać” nie od moich zastrzeżeń, to także „wylądował” na śmietniku „niedający” komu i jak pomagać – to już mają i – z uwagi na co kto i komu dobro i to w wielu wymiarach. Obserwując to co się dookoła Lustrzana sytuacja. Problem osobista decyzja każdego z nas. co „dał” – nie szantażujmy, nie Tym niemniej – lepiej by było... Wielkiej Orkiestry dzieje, czy- nie w tym, że „nie dają”, a w tym, Dlatego jestem święcie przeko- krytykujmy, nie poniżajmy. Tak się też niestety stało, że tając wpisy internetowe (tak- że owo „niedawanie” podnoszą nany, że dobrze jest wesprzeć stosunek do WOŚP stał się wy- że moich znajomych) kolejny do rangi cnoty i mądrości, od- WOŚP, ale niczego nie ma złego Każdy ma prawo mieć znacznikiem przekonań i sym- raz mam wrażenie, że „zdrowy mawiając ostatnich tym „da- w tym by wybrać innego adre- wątpliwości, tak jak każdy patii politycznych. Lepiej by było rozsądek” – wspominany prze- jącym”. W dodatku ci „niedają- sata i inną formę pomocy. Żeby ma prawo wierzyć gdyby do tego nie dopuszczono! ze mnie w tak wielu tekstach cy” czynią to wszystko głośno, było jasne – niczego nie suge- Krytykujący Wielką Orkie- W sytuacji drastycznej pola- – ostatecznie „wylądował” na ostentacyjnie, a niekiedy (nawet ruję! Jestem przeciwny prze- strę przeważnie skupiają się na ryzacji politycznej i dychoto- śmietniku, zaś sama Orkiestra często) obraźliwie. Oczywiście, ciwstawianiu WOŚP Caritasu, wątpliwościach co do uczciwo- micznego myślenia WOŚP stała wpadła „między okopy” bezsen- budując swe teorie i wygłaszając Polskiej Akcji Humanitarnej, ści jej organizatorów, jej rozli- się zarówno bronią jak i celem sownej i niszczycielskiej pol- oświadczenia, oni także korzy- Szlachetnej Paczki, hospicjów czeniach finansowych, kosztach w toczonych bataliach. Niestety sko-polskiej wojny. Wątpiącym stają z sofistyki, manipulują, żon- i innych! Warto pamiętać, że na zakupów sprzętu medycznego – powtórzę to słowo – wskutek w to, czy tak jest właśnie propo- glują liczbami, starają się wzbu- szlachetność i dobro nikt nie ma i koncertów, przepływach ban- działań przeróżnych sił i osób, nuję – najpierw ponowne prze- dzić w „dających” poczucie, że ci monopolu! Każda organizacja kowych pomiędzy podmiota- niemała część działań Orkiestry czytanie tego co na temat „da- zostali oszukani. Także – często pomagająca chorym, samotnym, mi i organizacjami powiąza- (i ich odbioru) przesunęła się ze wania”, „mówienia” i „oceniania” – porównują działania (rozmiary potrzebującym, skrzywdzonym, nymi z osobami organizatorów sfery dobroczynnej w stronę sfe- ks. profesor napisał, następnie i efektywność) WOŚP z Caritasem głodnym jest potrzebna! Każdy Orkiestry. Na tych wątpliwo- ry politycznej. Nie sposób nie za- zastanowienie się nad tym czy to i innymi organizacjami. Myślenie wolontariusz, czy to WOŚP, PAH, ściach budowane są negatywne uważyć, że nie jest to dla odbioru nie jest właśnie tak upragniona dychotomiczne – „tam” samo zło, czy Caritas (także wolontariusz narracje, a nawet (w związku działań WOŚP korzystne. Poza i ceniona przez wielu (przynaj- „tutaj” esencja dobra. Wszystko innych organizacji) to szlachet- z nimi) toczą się procesy sądo- tym – przecież dobro powinno mniej deklaratywnie) „wolność to artykułowane ze złośliwością, ny człowiek. Każdy grosz, który we. Niestety, tak jest i tyle! Co nas łączyć, tymczasem (już pi- wyboru”, „demokracja”, „posza- złością i nienawiścią w stosun- trafia do tych organizacji, czy- z tym można począć? Cóż, może sałem) polaryzacja, dychotomia... nowanie różnorodności”, „sza- ku do mających czelność widzieć ni dobro. Jeśli więc tak, a jestem i naiwnie, ale ja w Polskę wie- no i WOŚP w tym wszystkim... cunek”, „swoboda wyboru” itd., i oceniać sprawy inaczej. Rozsąd- przekonany, że to tak właśnie, rzę i wierzę też, że powołane do Dlatego lepiej by było gdyby... po czym przyjrzenie się temu ku brak, a prawda w jej represyw- nie wolno monopolizować pra- tego instytucje (urzędy skarbo- co się dookoła Wielkiej Orkie- nym „wydaniu”. wa na pomaganie! we, prokuratury i sądy) kiedyś Mając wszystko stry Świątecznej Pomocy dzie- wreszcie ostatecznie wyjaśnią powyższe na uwadze, je. Tych, którzy się na podobne Ogólnie – ponury to obraz WOŚP – wszystkich czy stawiane WOŚP zarzu- przypominam: Nie zdecydują uczciwie uprzedzam W efekcie – coś, co jak mnie- ty są słuszne czy nie. Do tego problemów nie jest w stanie musisz. Nie musisz – bądźcie gotowi na wstrząs! mam, u swego zarania miało rozwiązać, a jednocześnie momentu, wśród medialnego być czymś radosnym i wspól- jest unikalna i czyni dobro i internetowego harmideru, co dawać, nie musisz nie Po pierwsze – aktywiści nym dla wszystkich Pola- Ma ona swój określony cha- rusz „natykając się” to na praw- dawać. Nie musisz „dający” ków (i co przez lat wiele takim rakter, ma swoje priorytety dziwe, to na „fejkowe” o WOŚP mówić, że dałeś. Nie Problem nawet nie w tym, że było), już takim nie jest. Nie, (wszystkich potrzebujących i jej finansach wieści, pozosta- musisz mówić, że nie się „dawaniem” chwalą! Proble- nie! Same koncerty Orkie- i wszystkich potrzeb one nie je nam tylko jedno – uwierzyć dałeś. Rób, co c i dyktuje mem jest to, że wielu z nich chwa- stry i zbiórka datków, muzycy, obejmują) i swoje metody dzia- bądź nie uwierzyć w uczciwość sumienie. I nie śpiesz li się w taki sposób (wyrafino- wolontariusze i lokalne szta- łania (nie oceniam ich – stwier- i sensowność działań Orkiestry. wany bądź prostacki) by tych co by Orkiestry są nadal radosne dzam fakt jedynie). Jest unikal- Każdy ma prawo uwierzyć, każ- się z oceną. Tego też nie „nie dają” spostponować. W róż- i pełne entuzjazmu! Ale to, co na, czyni dobro – ale nie tylko dy ma prawo wątpić, a zarówno musisz: osądzać cudzego ny to czynią sposób – „przykle- się dookoła „tego” dzieje trud- ona przecież! Amnesty Interna- wątpliwości jak i wiara, dopó- postępowania. Taką jają im „łatki” wszelakie (a, że to no nazwać radosnym, koloro- tional, Polska Akcja Humani- ki instytucje do tego powoła- miarą jaką mierzysz, fanatycy, a że to katotaliban, a że wym i wspólnym. Obserwując tarna, Caritas, Domy Samotnych ne nie wydadzą ostatecznego odmierzą i tobie. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 22 Wspomnienia www.kuriergalicyjski.com

Lwowski okres kardynała Mariana Franciszka Jaworskiego (cz. 10) Działalność duszpasterska biskupa Mariana Jaworskiego w Lubaczowie Obok zwykłych Kapłan i Żertwa zarazem, po- gdzie wystawiony został do codziennych obowiązków jednał nas na krzyżu ze swym wieczystej adoracji. wynikających z posługi Ojcem, a w ofierze mszy świę- tej ustanowił pamiątkę tego Zwołanie Synodu święceń oraz zabiegów zbawczego wydarzenia i pole- Diecezjalnego oraz o budowę nowych świątyń cił ją sprawować, aż powtór- poświęcenie seminarium na terenie archidiecezji nie przyjdzie”. W godzinach duchownego w Lublinie w Lubaczowie biskup popołudniowych biskup Ma- Niewątpliwie drugim suk- Marian Jaworski zabiegał rian Jaworski sprawował wraz cesem rządów biskupa Maria- o ożywienie kultu z kapłanami archidiecezji Eu- na Jaworskiego na stanowisku charystię pod przewodnic- administratora apostolskie- Eucharystycznego oraz twem biskupa przemyskiego go było zwołanie Synodu Die- nabożeństwa do bł. Jakuba Ignacego Tokarczuka. cezjalnego. Ostatnie zwołanie Strzemię, czego wyrazem Piątek 18 września był synodalne odbyło się we Lwo- było zorganizowanie dniem chorych, zaś w sobotę do wie w 1930 roku. Zmiana gra- Diecezjalnego Kongresu Lubaczowa przybyła młodzież nic archidiecezji, Sobór Waty- Eucharystycznego oraz archidiecezji. O sobotnim spo- kański II, nowy Kodeks Prawa tkaniu młodzieży tak pisał ks. Kanonicznego promulgowa- Uroczystości Jakubowych. Franciszek Nieckarz: „Mimo ny przez papieża Jana Pawła Dla ujednolicenia prawa lekcji w szkole grupy młodzieży II w 1983 roku, spowodowały partykularnego oraz przychodzą na adorację. Modlą pilną potrzebę zmiany i dosto- dostosowania go do się po swojemu: piosenką reli- sowanie prawa partykularnego nowego prawa zwołano gijną, wierszem, akordami gi- do obecnych warunków pracy Synod Diecezjalny. tary. W południe jest już pełny duszpasterskiej. kościół. Atmosfera młodości W słowie pasterskim MARIAN SKOWYRA wyrywającej się do jutrzejsze- w związku z rozpoczęciem Sy- go dnia – jakże odmienna od nodu Archidiecezjalnego skie- Diecezjalny Kongres wczorajszej. Tylko kolejki przy rowanym 17 kwietnia 1987 Eucharystyczny konfesjonałach tak samo długie, roku biskup Marian Jaworski Pragnąc ożywić kult Eucha- skupione. Śpiewa młodzieżo- ukazał program uroczystości rystyczny biskup Jaworski powy zespół. Potem Najświętsza otwarcia synodu oraz zaprosił FOT. ZE ZBIORÓW GRZEGORZA ZBIORÓW ZE JAWORSKIEGOFOT. przez list pasterski zwołał na Ofiara, kazanie biskupa Anto- BISKUP MARIAN JAWORSKI W KURII W LUBACZOWIE kapłanów wraz z delegacjami wrzesień 1987 roku Diecezjalny niego Adamiuka. Jest po 21:00. poszczególnych parafii. Wcze- Kongres Eucharystyczny. Było Na zewnątrz kościoła grupa kościele, przed Bogiem-Hostią Kościołowi Krakowskiemu, śniej jednak 19 grudnia 1986 to wydarzenie wzorowane na młodzieży z Bełżca ze swoim w bezsłownym uwielbieniu któremu Zmarły Metropolita osobnym dekretem powołał lwowskim Kongresie Eucha- księdzem. Najbliższy pociąg do klęczą ludzie. Kongres trwa Lwowski opatrznościowo pa- skład komisji przygotowującej rystycznym z 1928 roku. Miej- domu mają o północy. Muszą nadal”. sterzował w latach od 1951 do synod archidiecezjalny. W tym scem uroczystości była budują- czekać. Nie mają pretensji, że Rocznica śmierci arcybi- 1962. Jestem świadom tego, jak też dniu powołano skład Komi- ca się prokatedra w Lubaczowie. było tak długo. Chcieli modlić skupa, a także uroczystości wiele Mu zawdzięczam. Pra- sji Głównej Synodu. Wygląd tej świątyni opisał je- się do końca”. związane z Kongresem zostały gnę dać temu żywe świadec- Pierwsza Sesja Synodu Ar- den z kapłanów: „Surowy mur Kulminacyjnym dniem podkreślone także poprzez list two, w szczególności podczas chidiecezji odbyła się 23 maja nowego kościoła, obok burcząca uroczystości była niedziela. Ojca Świętego Jana Pawła II do Kongresu Eucharystycznego 1987 roku. Tegoż roku 1 grudnia betoniarka. Wnętrze wypcha- O godzinie 11:00 rozpoczęła się biskupa Mariana Jaworskie- w Lubaczowie, gdzie cała Ar- w Lubaczowie odbyła się druga ne londynami. Były potrzeb- uroczysta msza św., którą kon- go z dnia 9 sierpnia 1987 roku. chidiecezja skupi się wokół sesja plenarna Synodu. Zapro- ne przy tynkowaniu. Zaryte celebrował arcybiskup Jerzy „Drogi Biskupie Marianie! Mi- postaci tego Wielkiego Męża, ponowane poszczególne zasady w piasek, strzelają w górę, jak Ablewicz wraz z przedstawi- nęła w dniu 15 czerwca dwu- który służył Kościołowi i Oj- prawa synodu były omawiane ku niebu wyciągnięte ramiona. cielami Episkopatu Polski, ho- dziestopięcioletnia rocznica czyźnie, nie szczędząc siebie, na spotkaniach dekanalnych, Nowa Prokatedra. Matka. Jakby milię wygłosił Prymas Polski śmierci śp. Arcybiskupa Eu- i obejmując – w jedności z Mat- których wnioski przekazy- zastępująca tamtą, której głos Józef Kardynał Glemp, który też geniusza Baziaka, metropolity ką Bolesną – zesłany Mu ciężki wano do kurii w Lubaczowie. milknie, zmęczony od krzy- poświęcił epitafium ku czci śp. lwowskiego. Opatrzność Boża krzyż pasterski jako znak na- Wreszcie kolegialnie uchwa- ku przypominającego o swym arcybiskupa Eugeniusza Ba- zrządziła, iż byłem bardzo bli- dziei, która nie zawodzi. Z po- lano poszczególne kanony. Na istnieniu. Tu będą uroczysto- ziaka w 25 rocznicę śmierci. sko związany z osobą Zmarłego. zdrowieniem i błogosławień- przestrzeni trzech lat uchwa- ści kongresowe. Nie ma ołtarza, W poniedziałek – podsu- Z jego rąk otrzymałem sakrę bi- stwem w Panu. Jan Paweł II”. lono nowe prawo dla archidie- posadzki, wygodnych ławek. mował wspomniany już ks. skupią w katedrze na Wawelu, Po mszy św. odbyła się pro- cezji z siedzibą w Lubaczowie, Ale dla Jezusa już jest miejsce. Nieckarz – nabożną ciszę w dniu 28 września 1958 roku cesja Eucharystyczna. Po niej które stało się podstawą pro- Nowe tabernakulum z herbem przerywa beztroskie mrucze- – i aż do śmierci byłem naj- Najświętszy Sakrament kardy- wadzenia duszpasterstwa die- Kongresu. Srebrne promienie nie betoniarki i głosy robot- bliższym Jego współpracowni- nał Józef Glemp przeniósł przed cezjalnego. To wydarzenie stało rozjaśniają zakłopotanie. Czy ników. Obok jednak, w starym kiem w biskupim posługiwaniu obraz Matki Bożej Łaskawej, się również podstawą do prze- wystarczy czasu, by świątynię prowadzenia kolejnego synodu przygotować?” archidiecezji lwowskiej i die- Dnia 17 września o godzinie cezji łuckiej we Lwowie w 1997 9:00 mszę św. celebrowali księ- roku. ża profesowie Papieskiej Aka- Prace synodalne ostatecznie demii Teologicznej w Krakowie, zostały ukończone 10 listopa- a abp Jerzy Ablewicz wygłosił da 1990 roku uchwaleniem no- homilię na temat „Życie i dzia- wych statutów w sanktuarium łalność śp. Eugeniusza Bazia- Matki Bożej Łaskawej luba- ka w 25. rocznicę jego śmier- czowskiej prokatedry. Statuty ci”. O godz. 10 uroczystą mszą weszły w życie z dniem 1 stycz- św. zainaugurowano Kongres nia 1991 roku. Eucharystyczny. W trakcie Rola kończącego się synodu tej mszy św. w nowej proka- archidiecezji lwowskiej została tedrze pw. bł. Jakuba Strzemię niejako podkreślona inną akcją udzielono święceń kapłańskich duszpasterską. W dniu 2 lipca trzem diakonom. Czwartek oraz 1988 roku bp Marian Jaworski święcenia przypominały, że przy udziale bpa Bolesława Py- jest to dzień, w którym szcze- laka poświęcił kamień węgiel- gólną cześć oddaje się jedyne- ny pod budowę nowego budyn- mu kapłaństwu Jezusa Chry- W SEMINARIUM LWOWSKIM W LUBLINIE ku seminarium duchownego stusa, „który jako Najwyższy GRZEGORZA ZBIORÓW ZE JAWORSKIEGOFOT. dla archidiecezji. Prace zostały nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Wspomnienia 23

roku. Natomiast w tym samym czasie w Lubaczowie odbywały się Dni Kultury Chrześcijań- skiej (15–21. 10. 1990), zorganizowane przez Klub Inteligencji Katolickiej w Lubaczowie, gdzie pod patronatem bp. Mariana Ja- worskiego szeroko omawiano postać tego pasterza archidiecezji lwowskiej. Wielką też troską otaczał biskup Marian Jaworski relikwie bł. Jakuba Strzemię wraz z ich symboliczną wymową i drogocenną wartością. Chcąc należycie zachować dla po- tomnych ten drogocenny skarb archidiecezji lwowskiej bp Ma- rian Jaworskie nakazał w 1987 roku przenieść relikwie wraz ze srebrną trumienką z kurii biskupiej w Lubaczowie do Krakowa.

Inne akcje duszpasterskie Wielką troską biskup Ma- rian Jaworski otaczał mło- KS. MARIAN JAWORSKI WRAZ Z ABPEM BAZIAKIEM W PORONINIE dych. W Werchracie znajdował

FOT. ZE ZBIORÓW GRZEGORZA ZBIORÓW ZE JAWORSKIEGOFOT. się dom oazowy, gdzie w czasie wakacyjnym odbywały się ukończone w ciągu dwóch lat. bł. Jakub Strzemię, jej główny pasterz archidiecezji lwow- prowincja franciszkanów, któ- rekolekcje dla młodzieży. Do W dniu 16 maja 1990 roku bi- patron, był arcypasterzem. „Oto skiej. Za rządów biskupa Jawor- rej jest współpatronem, pragną uczestników tych rekolek- skup Marian Jaworski poświę- w dwieście lat po beatyfikacji – skiego w Lubaczowie ku czci bł. uczcić te jubileusze przypo- cji często przybywał biskup cił nowy dom mieszkalny dla pisał papież Jan Paweł II – stoi Jakuba Strzemię została wybu- mnieniem jego świetlanej po- Marian Jaworski. Odwiedzał seminarium duchownego. przed nami z nową mocą brat dowana kaplica filialna parafii staci i ożywieniem kultu. Ten również letnie i zimowe obo- W następnym roku w skład pielgrzymujący dla Chrystu- prokatedralnej w Antonikach. bowiem ubogi zakonnik, syn zy harcerskie. Przybywał do alumnów przyjęto jedenastu, sa, syn św. Franciszka, gorliwy Wizerunek bł. Jakuba Strzemię duchowy św. Franciszka, wiel- Domów Pomocy Społecznej, do w tym trzech na pierwszy rok, misjonarz na Rusi Czerwonej, był również wyhaftowany na ki misjonarz i pasterz swojej dzieci specjalnej troski prowa- adeptów do kapłaństwa z tere- Wołyniu, Podolu i Wołoszczyź- mitrze biskupa, a następnie ar- diecezji, ojciec i stróż ojczyzny, dzone przez siostry albertyn- nów archidiecezji lwowskiej. nie, przełożony franciszkań- cybiskupa metropolity lwow- senator mądry zasługuje na to ki i boromeuszki. Takie domy Na uroczystość poświęcenia skich klasztorów, opiekun ubo- skiego. Również wizerunek bł. w całej pełni. Przyświeca temu znajdowały się w Lubaczowie nowego seminarium swoje li- gich i cierpiących. Człowiek, Jakuba znajdował się na lwow- ponadto swoista aktualność tej i w Wielkich Oczach. Udawał sty gratulacyjne nadesłali pa- który cieszył się ogromnym skich dystynktoriach kanonic- postaci, ukazując nowe zadania się ze słowami otuchy do osób pież Jan Paweł II, prymas Polski uznaniem Stolicy Apostolskiej, kich, a także Kapituły Konkate- ewangelizacyjne na terenach, chorych w Domu Pomocy Spo- kardynał Józef Glemp, sekretarz pasterz i niezrównany organi- dralnej w Lubaczowie. które Opatrzność powierzy- łecznej w Rudzie Różanieckiej Episkopatu Polski abp Broni- zator swojej archidiecezji”. Przed uroczystościami ja- ła jego pasterskiej opiece. Tym oraz w Szpitalu Rejonowym sław Dąbrowski oraz przewod- Podstawowym założeniem kubowymi w Lubaczowie uka- zamierzeniom oprócz specjal- w Lubaczowie. niczący Komisji Episkopatu ds. tych uroczystości, jak napisał zała się broszurka z życiorysem nych nabożeństw i sympozjów Biskup Marian Jaworski Seminariów Duchownych bp administrator apostolski bi- bł. Jakuba Strzemię, w której zaplanowanych w archidie- prawie każdego roku odprawiał Stanisław Szymecki. skup Marian Jaworski w liście bp Marian Jaworski przypo- cezji bł. Jakuba Strzemię i ma- pasterkę oraz przewodniczył W homilii mszalnej bp Ma- pasterskim poświęconym bł. minał, że: „11 września 1990 łopolskiej prowincji francisz- liturgiom Triduum Paschalne- rian Jaworski przypomniał Jakubowi Strzemię, było do- roku przypada 200. rocznica kanów ma służyć także ten go. Uczestniczył w spotkaniach zebranym historię lwowskie- bre przygotowanie wiernych potwierdzenia kultu błogo- życiorys”. opłatkowych organizowanych go seminarium od 1939 roku archidiecezji do pielgrzymki sławionego Jakuba Strzemię W roku jubileuszu beaty- przez Duszpasterstwo Nauczy- do najnowszych czasów, czyli Jana Pawła II do Lubaczowa. przez papieża Piusa VI. Można fikacji bł. Jakuba Strzemię cieli, Służby Zdrowia, Komba- do 1983 roku, kiedy to bp Ma- Podsumowując ten list napisał: również mówić o 650. rocz- przypadło również poświęce- tantów KIK i Radę Parafialną. rian Rechowicz reaktywo- „W dniu 3 czerwca przyszłego nicy urodzin tego błogosła- nie rozbudowanego kościoła W trakcie odwiedzin po- wał seminarium archidiecezji roku Ojciec Święty, Jan Paweł wionego. Historycy bowiem klasztoru franciszkanów pw. szczegónych parafii udzie- w Lublinie. Pierwszym rekto- II odwiedzi naszą archidie- utrzymują, że urodził się on bł. Jakuba Strzemię w Horyńcu lał sakramentu bierzmowania. rem seminarium duchowne- cezję, przybywając do Luba- około roku 1340. Archidiece- Zdroju. Sama uroczystość po- „Wspierał władze miasta i rego archidiecezji w Lubaczowie czowa. Na ten zapowiedziany zja, której błogosławiony Ja- święcenia przypadła w litur- gionu w rozwiązywaniu trud- w latach 1983–1992 był ks. kan. wyjątkowy dar Opatrzności kub był trzecim arcybiskupem giczne wspomnienie bł. Jakuba nych problemów gospodar- Jan Jagodziński. W uroczysto- starajmy się przygotować god- (1391–1409) oraz małopolska Strzemię 21 października 1990 czych. Dzięki jego staraniom ściach obok licznie przedsta- nie, podejmując z nową gorli- Szpital Rejonowy ZOZ 4 sierp- wionych gości z całej Polski wością te zadania, które nam Ks. Jan Jagodziński (6. 05. 1929–20. 03. nia 1988 otrzymał w darze od brali udział zaproszeni kapłani wskazuje postać i działalność 2015). Pochodził z Lubaczowa, gdzie uro- Ojca Świętego, za pośrednic- z archidiecezji lwowskiej: ks. błogosławionego Jakuba Strze- dził się w rodzinie Adama i Agaty z d. Kulpa. twem komisji charytatywnej Ludwik Kamilewski ze Lwo- mię. Niech w ten sposób szczep Święcenia kapłańskie otrzymał 27 czerwca Episkopatu Polski, najnowszej wa oraz ks. Marcjan Trofimiak roboty pozostawiony przez 1954 roku w Częstochowie z rąk bpa Zdzi- generacji ultrasonograf”. z Krzemieńca – Czortkowa. błogosławionego Jakuba wyda sława Golińskiego. Pracował jako wikariusz Administrator apostolski Od tego czasu, aż do 1995 roku nowe, wspaniałe owoce życia w Lipsku (1954–1956), Baszni Dolnej (1956– dokonał też szeregu poświę- kształcili się tu klerycy odro- religijnego i moralnego. Niech 1961), administrator w Potoku Jaworowskim ceń obiektów użyteczności pu- dzonej archidiecezji lwowskiej. w naszej archidiecezji, zawsze (1961–1969), Baszni Dolnej (1969–1982) oraz u św. Stanisława blicznej. Tak 4 listopada 1991 wiernej, Bóg odbiera pełniejszą w Lubaczowie (1982–1983). Był też dziekanem dekanatu Luba- roku poświęcił nowy blok ope- Uroczystości Jakubowe chwałę, a cały lud cieszy się czów i kierownikiem Wydziału Duszpasterskiego w tamtejszej racyjny w Szpitalu Rejonowym Innym wydarzeniem religij- przewodnictwem i opieką Pani kurii metropolitalnej. w Lubaczowie. Zabiegał o ze- nym na skalę ogólnodiecezjalną, Łaskawej”. W latach 1983-1992 był rektorem seminarium duchownego branie odpowiednich fundu- przy współudziale krakowskiej Przy tej okazji należy zazna- archidiecezji w Lubaczowie. Przez pewien czas (1992–1998) pra- szy na dokończenie rozbudo- prowincji franciszkanów, były czyć, że w 1984 roku biskup cował jako ojciec duchowny w seminarium Orchard Lake (USA). wy Szkoły Podstawowej nr 1 uroczystości Jakubowe, zorga- Marian Jaworski, który w her- W tym czasie 17 marca 1994 roku został inkardynowany do die- w Lubaczowie. Dzięki zabiegom nizowane z powodu dwóchset- bie biskupim umieścił postać bł. cezji zamojsko-lubaczowskiej. biskupa Jaworskiego powstał 3 nej rocznicy beatyfikacji przy- Jakuba Strzemię, nakazał umie- Po powrocie z USA został przez abpa Mariana Jaworskiego za- maja 1990 roku Caritas archi- padające na 11 września 1990 ścić przy drzwiach wejścio- proszony do Lwowa, gdzie od 15 września 1998 do 18 lutego 2000 diecezji w Lubaczowie. roku. Odbyły się one w kate- wych do budynku kurialnego roku pełnił funkcję moderatora wyższego seminarium duchow- Wyliczanie podobnych akcji drze lwowskiej oraz w proka- brązową płaskorzeźbę z wize- nego we Lwowie–Brzuchowicach. Od 2000 roku mieszkał jako można mnożyć, gdyż posługa tedrze w Lubaczowie. Jan Paweł runkiem bł. Jakuba Strzemię. emeryt w Lubaczowie, gdzie też zmarł. biskupa Mariana Jaworskiego II w liście z okazji uroczystości Był to widoczny znak nabo- W 1966 roku otrzymał Expositorium Canonicale, a w 1979 roku na stanowisku administrato- wskazał na „bielejące się łany żeństwa bp. Mariana Jawor- przywilej noszenia Rokiety i Mantoletu. Od 1981 roku kanonik ra apostolskiego w Lubaczowie Kościoła”, zwłaszcza ukazywał skiego do tego patrona oraz wi- gremialny Kapituły Metropolitalnej w Lubaczowie. W 1990 roku była skierowana ku człowieko- ogrom pracy, jaki należało pod- doczny znak misji, której przed mianowany prałatem honorowym Ojca Świętego, a 1999 roku wi potrzebującemu, aby wpro- jąć w sercu archidiecezji, której wiekami służył błogosławiony protonotariuszem apostolskim. wadzić go na drogę zbawienia. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 24 Rozmowy Kuriera www.kuriergalicyjski.com Dom rodzinny i Lwów w twórczości Zbigniewa Herberta Rozmowa ponownym wkroczeniem do Lwowa ANNY GORDIJEWSKIEJ w marcu 1944 sowietów, nie mając z MARIUSZEM już żadnych złudzeń co dalej nastą- OLBROMSKIM, literatem pi, także wobec ich rodziny, państwo Herbertowie wraz z dziećmi wyje- i muzealnikiem, chali do Krakowa i zamieszkali w po- animatorem działań bliskich Proszowicach. kulturalnych. Czy ten wspomniany respekt W jednym z wywiadów rozma- do nauki i zamiłowanie do kul- wialiśmy o motywach antycz- tury, który Herbert wyniósł nych w poezji i prozie Zbignie- z domu, ze Lwowa, później po wa Herberta, jak je znakomicie wojnie miał wpływ na jego dal- interpretował, czynił współ- sze losy? czesnymi. Ale sądzę, że warto Kiedy się zakończyła wojna podjął porozmawiać o jego twórczości studia w Akademii Sztuk Pięknych także w nawiązaniu do biogra- w Krakowie. Miał talent plastyczny, fii pisarza, miejsca urodzin. Ja- o czym świadczą liczne i interesu- kie znaczenie miał Lwów w jego jące rysunki, jakie pozostały w jego dorobku literackim? notatnikach. Nota bene, kiedy or- Powiem od razu i prosto. Im dłużej ganizowaliśmy w Muzeum Narodo- obcuję z twórczością Herberta, tym wym Ziemi Przemyskiej wystawę bardziej postrzegam jej szczególne „Zbigniew Herbert. „Epilog burzy”, i mocne związki z jego rodzinnym miałem przez dłuższy czas w gabi- miastem. Przejawiają się one w wie- ŁUKASZ WIECZOREK,2018 necie w kilku pudłach jego rysun- lu obszarach jego myślenia, są bardzo UCZESTNICY DIALOGU DWÓCH KULTUR POD TABLICĄ NA KAMIENICY PRZY UL. ŁYCZAKOWSKIEJ 55, ki. Godzinami, zafascynowany, po- czytelne. Zostały utrwalone w wier- SŁUCHAJĄ WIERSZY ZBIGNIEWA HERBERTA W WYKONANIU LAUREATÓW KONKURSU RECYTATORSKIEGO dziwiałem rzeczywiście niezwykłe szach i prozie. Trzeba zacząć od tego, dzieła, często kreślone jedną kreską. że przyszły poeta wychowywał się Odznaką „Orlęta” i Medalem Nie- Zamiłowanie do rysowania mia- w inteligenckiej i patriotycznej ro- podległości. Jednak droga wojskowa ło mu towarzyszyć przez całe życie. dzinie, w mieście wielu kultur i na- nie była mu przeznaczona, był drob- Ciekawość świata i zachłanność in- rodów, jakim był od wieków Lwów, nej postury, słabego zdrowia. Służył telektualna powodowała, że studio- nie tylko w okresie dwudziestolecia w późniejszym okresie miastu i kra- wał kilka kierunków jednocześnie. międzywojennego. W mieście żarli- jowi wiedzą i pracą. Po odzyskaniu Na Uniwersytecie Jagiellońskim wej religijności, wielu wspaniałych niepodległości został dyrektorem Ma- słuchał wykładów wybitnych pro- świątyń, kilku obrządków. A tak- łopolskiego Banku Kupieckiego, a póź- fesorów, między innymi fenomeno- że wielkich osiągnięć naukowych niej oddziału Poznańskiego Koncernu loga Romana Ingardena, który przed w różnych dziedzinach. I ogromne- Towarzystw Ubezpieczeniowych „Ve- wojną wykładał we Lwowie. Ukoń- go szacunku do szeroko rozumianej sta”. Pełnienie tej funkcji było wtedy czył jednak w 1947 roku Akademię wiedzy i fachowości. Mieście, gdzie trudne ze względu na kompletny chaos Handlową ze stopniem magistra eko- uniwersytet odgrywał doniosłą rolę, finansowy w kraju, konieczność zdo- nomii, a następnie na Uniwersytecie bo pracowali tam wybitni uczeni. No bycia i udzielenia kredytów dla odbu- Mikołaja Kopernika w Toruniu od- i rozwijał się w grodzie o znakomi- dowy ze zniszczeń wojennych Lwowa, był uwieńczone magisterium studia tej, różnorodnej architekturze, gdzie pomocy finansowej w uruchomieniu prawnicze. Pogłębiał tam też zainte- istniały muzea o bogatych zbio- działalności firm oraz zabezpieczenia resowania filozoficzne pod kierun- rach, wspaniałe teatry, filharmonia, losu ludzi. To były w tamtym czasie kiem profesora Henryka Elzenberga,

świetnie prosperujące wydawnic- sprawy ważne, jedne z kluczowych. OLBROMSKIEGO MARIUSZA ARCHIWUM znakomitego znawcy chociażby fi- twa, wiele antykwariatów, bibliote- Bolesław Herbert wywiązał się z tych GROBOWIEC HERBERTÓW NA CMENTARZU ŁYCZAKOWSKIM, 2002 lozofii starożytnej, któremu później ki ze sławnym Ossolineum na czele. zadań znakomicie. dedykował piękny wiersz „Do Marka Mieście o wyjątkowo barwnej i ży- Czy te fascynacje kulturą prze- – zwanego IV rozbiorem Polski – po Aurelego”. Kierunek ten od 1950 roku wej kulturze. Wiele by na ten temat No, a jego mama? kazywała dzieciom? wycofaniu się Niemców wkroczyli kontynuował w Warszawie, ale go nie mówić… Trzeba podkreślić, że w ro- Maria z Kaniaków uczęszczała też do Dzieci już w wieku szkolnym chodzi- sowieci. To było wówczas zderzenie ukończył, bo był to okres wzmożonej dzinie Herbertów chęć zdobywania lwowskiego gimnazjum, później, tuż ły do teatru, przeważnie z mamą, na dwóch cywilizacji. Nie będę rozwi- marksistowskiej indoktrynacji uni- wiedzy i żywe zainteresowanie przed listopadem 1918 roku, ukoń- tak zwane „poranki teatralne”, zwie- jał tematu, bo jest on na ogół znany. wersytetów. Później przez wiele lat i uczestniczenie w wydarzeniach czyła Żeńskie Seminarium Nauczy- dzały muzea, słuchały koncertów. No Wspomnę jedynie, że podobnie jak pogłębiał swą wiedzę, nie tylko po- kulturalnych było jednym z kanonów cielskie we Lwowie. Jeszcze w tym a nieco później Halinka i Zbigniew wielu mieszkańców Lwowa rodzi- przez liczne lektury, ale także dzięki postępowania, co widać w biogra- samym roku, w czasie walk, anga- zaczęli chodzić do dobrych szkół. Dla na Herbertów przeżyła ten okres wielu podróżom. Znał kilka języków, fiach rodziców poety. żowała się w działania pomocni- Zbyszka była to najpierw Publiczna w trwodze i o głodzie. Bolesław Her- co umożliwiało mu swobodne czerpa- cze kobiet. Po ślubie zajmowała się Powszechna Szkoła Męska nr 2 im. bert został aresztowany przez NKWD, nie z różnych źródeł. Proszę może to uzasadnić, wychowywaniem dzieci – oprócz św. Antoniego, usytuowana przy uli- po jakimś czasie wrócił jednak szczę- rozwinąć… Zbigniewa – starszą od niego Halin- cy Łyczakowskiej, nieopodal miesz- śliwie do domu. Później, po uderzeniu Czy po II wojnie światowej od- Oczywiście. Ojciec, Bolesław był ką i młodszym bratem Januszkiem, kania Herbertów i kościoła pod tym Niemiec hitlerowskich w czerw- wiedził Lwów? idealistą, żarliwym patriotą, upo- który później, w okresie II wojny samym wezwaniem, gdzie Zbigniew cu 1941 roku na ZSRR do Lwowa Po II wojnie światowej tak zwani re- rczywie zdobywał wiedzę, choć nie światowej zachorował i zmarł. Miała został ministrantem. Podobno darzył wkroczyli ponownie hitlerowcy, patrianci długo nie mieli takiej moż- miał do tego dogodnych warunków. bardzo rozbudzone zainteresowania całe życie szczególną atencją tego zamknięto wszystkie polskie szko- liwości. Później Herbert przez wiele Przed wybuchem I wojny światowej kulturalne, chodziła często do teatru, świętego. Po ukończeniu podsta- ły ponadpodstawowe, rozpoczął się lat był poza krajem, publikował w pe- ukończył V Gimnazjum we Lwowie, była namiętną kinomanką. A trzeba wówki uczęszczał do VIII Państwo- niemiecki okres terroru i głodu. Mło- riodykach i wydawnictwach emi- a w 1914 roku wstąpił do Lwowskie- wspomnieć, że na ekrany powsta- wego Gimnazjum i Liceum im. Króla dy Zbigniew, aby pomóc w utrzyma- gracyjnych, jego ewentualny wyjazd go Związku Strzeleckiego i, po kursie jących wtedy licznych lwowskich Jana Kazimierza Wielkiego do wybu- niu rodziny, a także zdobyć ausweis, do ZSRR był niemożliwy, byłby sa- podoficerskim, wstąpił do Legionów, kin trafiało wiele wybitnych dzieł chu wojny, później przekształconego który zabezpieczał przed wywózką mozagładą. Poeta wraz z żoną, Kata- był w I Brygadzie. Ale na skutek cho- filmowych zarówno krajowych jak w tak zwaną dziesięciolatkę. do Niemiec, pracował jako karmi- rzyną z domu Dzieduszycką, wrócili roby, złego stanu zdrowia, został ze i zagranicznych. Był to też okres po- ciel wszy w produkującym szcze- do kraju w 1981 roku, do Warszawy, służby zwolniony. Po czym w trud- wstania polskiego radia. Radiostacja No i przyszedł czas II wojny pionki Instytucie Tyfusowym pro- a więc w wyjątkowo trudnym okre- nych warunkach materialnych, pra- lwowska rozpoczęła działalność już światowej – tragedia dla wielu fesora Rudolfa Weigla. Była to praca sie, w stanie wojennym. Zaczął pu- cując na prowincji, by się utrzymać, w styczniu 1930 roku. Nadawano lwowian… upokarzająca, przykra i osłabiają- blikować wiersze w wydawnictwach podjął studia na Wydziale Prawa audycje także o charakterze kultu- Kiedy na Lwów we wrześniu 1939 ca organizm. Dorabiał też w sklepie ukazujących się poza zasięgiem cen- i Umiejętności Politycznych na Uni- ralnym, muzycznym. Ogólnopolską roku spadły hitlerowskie bomby, dla z wyrobami metalowymi jako sprze- zury, między innymi w „Zapisie”, wersytecie Jana Kazimierza we Lwo- popularność zyskała słynna Weso- przyszłego poety oznaczało to kres dawca. Jednak – co warto podkreślić w którym ogłosił wiersz „Potęga sma- wie, a następnie bezzwłocznie rozpo- ła Lwowska Fala, gdzie „Szczepcio szczęśliwego dzieciństwa. Po zdo- – rozpoczął studia polonistyczne na ku”. Po rozpadzie ZSRR, po powstaniu czął pisać pracę doktorską. Obronił ją z Tońciem bałakali”. Słuchał ich cały byciu Lwowa przez hitlerowców, 22 konspiracyjnym Uniwersytecie Jana wolnej Ukrainy, na początku lat dzie- w roku 1918. Brał udział w walkach kraj. Oczywiście w domu Herbertów września, do miasta na mocy taj- Kazimierza, złożył przysięgę i został więćdziesiątych zacząłem organizo- o Lwów, za co został uhonorowany było radio. nego układu Ribbentrop – Mołotow żołnierzem Armii Krajowej. Przed wać we Lwowie spotkania z udziałem nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Rozmowy Kuriera 25

polskich pisarzy. Planowałem rów- pokrzywdzonych. Z oporu wobec szczegóły, była wyraźnie wzruszona. że palił „Przedni Macedoński”, czy- Staje więc jak pokutnik, błagalnik, nież zaproszenie Zbigniewa Herber- narzuconego Polsce i innym krajom Wspomniane kamienice zamieszki- tał powieści Anatola France’a, lubił wygnaniec. Boso stawano dawniej ta, dzwoniłem do niego w tej sprawie, zniewolenia, także w okresie po- wały rodziny różnych narodowości. podróże – rzeczywiste i wyima- w miejscach świętych. Obraz Lwowa ale jego stan zdrowia już na to nie powojennym,. Z negacji konformizmu Oczywiście wędrowaliśmy po Cmen- ginowane. Dom rodzinny to także w miarę upływu lat był jeszcze przez zwalał. Poeta po II wojnie światowej, i relatywizmu. tarzu Łyczakowskim, odwiedziliśmy biblioteka, ciąg różnych lektur. To, Herberta artystycznie i ideowo ubo- niestety, nigdy nie mógł powrócić zaniedbany wówczas grób rodziny chociażby, czytanie dzieł klasy- gacany. Miasto w jego ujęciu stało się do rodzinnego miasta. Symboliczny, Mówi się o nim, że był estetą… Herbertów, który później udało się ków, które było tradycją rodzinną centrum kultury śródziemnomor- a zarazem – jak sądzę – bardzo god- Jego postawa wyrażała się tak- odrestaurować. Żałuję, że nie miałem Herbertów. Musiały być one zatem skiej, europejskiej i tych wartości, ny jego powrót do Lwowa, miał miej- że w poszukiwaniu kanonu piękna w czasie naszej wędrówki dyktafo- przedmiotem rozmów w domu. Ale które są dla tej kultury najcenniejsze, sce 16 i 17 marca 2002 roku, o czym w czasie licznych podróży po krajach nu, bo powstałaby ciekawa książka. była to lektura wnikliwa, badająca to znaczy: umiłowania wolności, to- już wspominałem w jednej z naszych Europy, choćby do Grecji, w której był Byłem zafascynowany osobowością faktyczne podłoże zdarzeń, nie tyl- lerancji, wierności dla wartości, któ- poprzednich rozmów. Ale jednak siedem razy. Estetyki jako jednego mej rozmówczyni. Łączyła w sobie ko biorąca pod uwagę sugestie auto- re nie rdzewieją. Miasta tego trzeba przypomnę, że odbyła się wówczas z czytelnych znaków myślenia osób, łagodność i delikatność z mądro- ra. Tak można sądzić na przykład po bronić – nawet gdy będzie to trudne, na uniwersytecie wspaniała polsko – ich duchowości. Wiele lat później, ścią, była jakaś taka trochę ściszona. lekturze wiersza „Przemiany Liwiu- gdy pozostanie tylko garstka, czy ukraińska sesja naukowa poświęco- swój opór wobec władzy komuni- Później odwiedzałem ją w jej miesz- sza” z tomu „Elegia na odejście”. nawet jeden obrońca. W tytułowym na jego twórczości. W kościele świę- stycznej w PRL-u uzasadniał rów- kaniu w Otwocku pod Warszawą. wierszu ze sławnego tomu „Raport tego Antoniego została odprawiona nież względami estetycznymi, kultu- Rozmawialiśmy długo przy kawie Czy w wierszach znajdujemy z oblężonego Miasta” pisze: uroczysta msza święta. Homilię wy- rowymi. We wspomnianym wierszu i ciasteczkach, pokazywała mi ro- opisy mieszkań, domu? głosił podczas niej ksiądz kardynał „Potęga smaku” z tomu pod tym sa- dzinne albumy, starannie opisane Nie są to opisy dosłowne. Na przy- „jeśli Miasto padnie a ocaleje jeden Marian Jaworski, a po mszy siostra mym tytułem, wyznawał: i uporządkowane. W nich przeważ- kład w utworze „Dom” z debiutanc- on będzie Miasto” poety, Halina, dokonała odsłonięcia nie zdjęcia przedwojenne. Długo nie kiego tomu „Struna światła” nie spo- tablicy, którą ksiądz kardynał po- „To wcale nie wymagało wielkiego mogliśmy się rozstać. Jej syn Rafał, tkamy obrazu konkretnego budynku. Uniwersalne przesłanie Herberta święcił. Wtedy też została odsłonięta charakteru z wykształcenia historyk, uczestni- Wyraźnie zaznacza się w tym opisie skierowane jest do każdego i jest za- druga tablica – na fasadzie kamie- nasza odmowa niezgoda i upór czył w Dialogu Dwóch Kultur, dał się priorytet ducha nad rzeczywistością wsze aktualne. nicy przy ulicy Łyczakowskiej 55. mieliśmy odrobinę koniecznej poznać jako wspaniały towarzysz materialną. Ważniejsza jest wszak- Minął właśnie okres Świąt Bożego Następnie w Pałacu Sztuki odbył się odwagi podroży. No, a znakomitym jego dzie- że atmosfera i więź rodzinna, niż Narodzenia, więc może jednak zapy- wernisaż wystawy „Zbigniew Her- lecz w gruncie rzeczy była to sprawa łem poświęconym wujowi, jest wiel- ściany: tam, jak obchodzono je przed wojną bert. ‘Epilog burzy’”, przygotowanej smaku ka księga „Zbigniew Herbert. Kamień we Lwowie u Herbertów? wspólnie przez Muzeum Literatury Tak smaku na którym mnie urodzono”. Bywa ona „dom był lunetą dzieciństwa To była rodzina katolicka, a Świę- w Warszawie i Muzeum Narodowe w którym są włókna duszy i cząstki często nagrodą dla laureatów kon- dom był skórą wzruszenia ta obchodzono radośnie i rodzin- Ziemi Przemyskiej. Została też po raz sumienia” (…) kursu na recytację wierszy Herberta policzkiem siostry nie. Należy wspomnieć, że najbar- pierwszy zaprezentowana książka dla polskich szkół na Ukrainie, które- gałęzią drzewa” dziej chyba religijną w rodzie była „Zbigniew Herbert. Poezje”, bilin- go finał odbywa się w polskiej Szkole babcia Maria z Bałabanów, mama gwiczne wydanie, z moim obszernym Tego smaku estetycznego uczył Średniej Ogólnokształcącej nr 10 im. W „Elegii na odejście pióra, atra- ojca poety, która cały czas miesz- wstępem. Wiersze poety na język się też od starożytnych Gre- św. Marii Magdaleny we Lwowie. mentu i lampy” z tomu pod tym sa- kała z rodziną. Była z pochodzenia ukraiński znakomicie przetłumaczył ków, ale nie tylko chodziło mu mym tytułem wspomina znajdujące Ormianką. To ona uczyła dzieci nie Wiktor Dmytruk. Książka w dużym o estetykę… No dobrze, mówiliśmy o rodzi- się w domu bliskie mu przedmioty. tylko religijności, ale też postawy nakładzie ukazała się dzięki pomocy Kostium mitologiczny pozwalał mu nie, lwowskich przeżyciach. To między innymi lampa, pióro i ka- współczucia i pomocy wobec po- finansowej Fundacji „Pomoc Polakom także na wyrażanie jego innych Ale czy są konkretne utwory łamarz. W jego ujęciu nabierają one trzebujących. Była tercjarką, czyli na Wschodzie” ze środków Senatu RP. przemyśleń. Chyba najbardziej cel- Herberta, które bezpośrednio wyjątkowego wymiaru: „Światło należała do III Zakonu Franciszkań- To były wydarzenia ważne w kultu- ny w opisie totalitaryzmu jest dla się odnoszą do jego miasta? mego dzieciństwa/ lampo błogosła- skiego, codziennie długo się modliła, rze Lwowa, świadczące o możliwości mnie wiersz „Damastes z przydom- Tak, wiele. Ton jego utworów o Lwo- wiona.” Ale, jak sądzę, wybór wła- a całą swą emeryturę przeznaczała dobrej współpracy między środowi- kiem Prokrustes mówi” z tomu „Ra- wie ma charakter „rodzinny” – bar- śnie tych trzech wymienionych na pomoc dla ubogich, których też skami intelektualnymi ukraiński- port z oblężonego miasta” z 1983 r. dzo serdeczny. Warto wspomnieć, że przedmiotów nie jest przypadkowy, odwiedzała. Nieprzypadkowo we mi i polskimi. Warto wspomnieć, że Komunistyczną utopię, dążenie do nigdy nie nazywał w swoich wier- bo to one towarzyszą początkom na- wspomnianym wierszu „Babcia” w 2007 roku ukazała się we Lwowie, tego, żeby wszyscy ludzie byli so- szach Lwowa po imieniu. Nie tylko uki i pisania. Czytelnika jego utwo- poeta obdarza ją określeniem: „moja w nakładzie dwóch tysięcy egzem- bie równi, poeta ukazał poprzez po- ze względu na cenzurę w powojen- rów ujmuje to, że ton refleksji poety przenajświętsza babcia”. Najlepiej plarzy, poszerzona o przekłady wielu stać z mitologii greckiej. Bohaterem nej Polsce, ale też z innych przyczyn. o Lwowie jest pełen szacunku, a za- w sprawie obchodzenia Świąt Bo- innych wierszy reedycja tej książki. lirycznym utworu jest Damastes, Wszystkie inne miasta potrzebowały razem pokory. Na przykład w wierszu żego Narodzenia u Herbertów oddać Nakład tej publikacji dawno został który opowiada o swych wysiłkach, w jego twórczości imion – a to jedno „Nigdy o tobie” z tomu „Hermes, pies głos Rafałowi Żebrowskiemu, sio- wyczerpany i myślę, że w przyszło- aby wszystkich napotkanych na swej – nie. i gwiazda” wyznaje: „Nigdy o tobie strzeńcowi poety, bo poznał je z opo- ści warto dokonać jej wznowienia, bo drodze zrównać ze sobą, uczynić nienie ośmielam się mówić / ogromne wieści swej mamy, Haliny. Autor twórczość Herberta wzbudzała i na- jako równymi. W tym celu zbudował W poszczególnych niebo mojej dzielnicy”. wspomnianej monografii „Zbigniew dal budzi w jego rodzinnym mieście łoże, na którym kładł złapane przez tomach spotykamy Herbert. Kamień na którym mnie duże zainteresowanie. siebie osoby. Jednych rozciągał, in- poetyckie portrety Czy Herbert opisał też szkoły, urodzono” pisze w tym godnym po- nych skracał, jeśli do długości łoża do których uczęszczał? lecenia dziele na ten temat barwnie, rodziny, obrazy Jak można krótko scharakte- nie pasowali. Mimo, że jego „pacjenci” Tak, opisał chociażby z humorem opisuje choinkę, prezenty dla dzieci, ryzować najbardziej wyraziste nie przeżywali eksperymentów, był bliskich domowych w tomie prozy „Labirynt nad morzem” które przynosił bożonarodzeniowy kanony jego postawy twórczej? absolutnie pewien słuszności obranej przedmiotów: klamki, swe gimnazjum, zwyczaje uczniów aniołek – przebrana ciocia – kolęd- To głęboki ton moralny, połączony drogi, odrzucał zarzuty, że jest mor- schody, lampy, portiery i lekcje łaciny prowadzone przez ła- ników z lwowską banią, czyli pa- z wnikliwą refleksją, samodzielność dercą. Opowiadał o swych czynach – wspomnienia drogi do cinnika Grzegorza Jasilkowskiego, pierową kulą ze świeczką. Udział i odwaga poszukiwań intelektual- jako wyjątkowo chlubnych. Wiersz szkoły, lekcji szkolnych, zwanego przez uczniów Grzesiem. w pasterce, wędrówki do szopek nych, bogata uczuciowość, potrzeba kończy się szyderczą puentą: wędrówki na Wysoki Surowego, wymagającego. Ale – jak w katedrze i kościołach. A cała opo- mówienia prawdy. Współczucie dla wspominał po latach – to jemu za- wieść zaczyna od słów: „Wreszcie pokrzywdzonych, otwarcie na inne „mam niepłonną nadzieję że inni Zamek, pogłosu wdzięczał słuch na metrum poetyc- nadchodził wigilijny wieczór i noc kultury, mocny rys rodzinny. Także podejmą mój trud jadącego tramwaju, kie, podstawy znajomości kultury arcypolskich świąt. U Herbertów lwowskie poczucie humoru, wier- i dzieło tak śmiało zaczęte przypomnienie nieba antycznej, które później zawiodły go, starano się, by biesiadników było ność przyjętym zasadom. Klarowność doprowadzą do końca” nad Łyczakowem. między innymi, na Forum Romanum wielu. Do wigilijnego stołu zasiada- przesłania, zarówno poszczególnych i pod Akropol. li wspólnie wujowie i ciotki miesz- utworów, jak i całej twórczości. Her- Ale jest on też wezwaniem do szeroko Wiersze te świadczą o tym, że rodzin- kający we Lwowie; głównie krewni bert całe życie pogłębiał swą różno- rozumianej tolerancji. Sądzę, że nie- ne miasto podróżowało z nim, w jego Czy obraz Lwowa w jego utwo- będący osobami samotnymi, któ- rodną wiedzę, ale zasadniczą forma- przypadkowo napisał go poeta, który sercu, gdziekolwiek był. Wśród wielu rach się zmienia? rzy przychodzili do siostry, szwa- cję duchową wyniósł z rodzinnego wychowywał się u stóp Wysokiego utworów szczególnie piękne są por- Z czasem przywołania Lwowa mają gra i ich potomstwa (…) najwyżej miasta, które opuścił jako dojrzały Zamku, w mieście styku wielu kultur. trety rodzinne. Babci Marii z Bałaba- charakter swoistej, elegijnej litanii. był ceniony „interes najmłodszych”. człowiek. Ten świat wartości, który Kiedy, jakiś czas po wspomnianych nów poświęcił utwór „Babcia” z tomu Miasto nabiera w jego ujęciu wyjąt- To ku nim w tym szczególnym i na ukształtował także jego pojęcie pięk- uroczystościach nazwanych „Dniami „Epilog burzy”. Matce – dwa niezwy- kowego, sakralnego wręcz charak- poły magicznym dniu kierowały się na, estetykę i myślenie, był z przed- Zbigniewa Herberta”, wędrowaliśmy kłe wiersze: „Mama” z debiutanckie- teru. Taki jest też fragment utworu uczucia wszystkich. A w planie wojennego Lwowa. po Lwowie razem z siostrą poety pa- go tomu „Struna światła” oraz wiersz zamieszczony na pamiątkowej tabli- Świąt Bożego Narodzenia panował nią Haliną Herbert- Żebrowską i jej z tomu „Pan Cogito”. Halince – alter cy w kościele świętego Antoniego. To precyzyjny ład i nikt nie śmiał prze- A jak na jego twórczość wpły- synem Rafałem, była cudowna lwow- ego tylko odmiennej płci – wiersz wiersz „Moje Miasto” z tomu „Her- ciw niemu protestować. Ze zrozu- nęły przeżycia wojenne? ska pogoda. Odwiedziliśmy miejsca, „Siostra” z tomu „Pan Cogito”. Ina- mes, pies i gwiazda”. Poeta skarży się miałych względów na stole królowa- We Lwowie poznał – jak wspomnia- gdzie przed wojną mieszkali Herber- czej niż babcia, matka, czy siostra w nim na ułomność pamięci, z któ- ły dania rybne i pierogi oraz kutia”. łem – bezpośrednio oblicze sowiec- towie. Mieszkania w kamienicach jawi się w wierszu Herberta jego tato. rej ubywa coraz więcej szczegółów. kiego i hitlerowskiego totalitaryzmu. na ulicy Łyczakowskiej, na Tarnaw- W „Rozmyślaniach o ojcu” z tego sa- Nazywa ją „skarbcem z dziurawym I może tym świątecznym wspo- I właśnie ze zderzenia się tych dwóch skiego, na Piekarskiej, a następnie mego tomu, na początku przypomina dnem, która roni drogie kamienie”. mnieniem zakończmy na- światów, przedwojennego oraz okre- Obozowej, niedaleko Parku Stryj- on trochę starotestamentowego Boga Ale też wyznaje: szą rozmowę, za którą bardzo su okupacji, z napięcia między tymi skiego. Później szukaliśmy, wtedy Ojca: „Jego twarz groźna w chmu- dziękuję. antynomiami, powstawała także bezskutecznie, w Brzuchowicach rze nad wodami dzieciństwa”. Jest „co noc Ja również. I życzę jeszcze w Nowym jego twórczość, szereg przejmujących pod Lwowem letniej willi Herbertów. surowy, ale sprawiedliwy. W tomie staję boso Roku 2021 Pani Redaktor i całemu wierszy. Mocno i jasno wyartykuło- Pani Halina o każdym z tych miejsc „Struna światła” w wierszu „Ojciec” przed zatrzaśniętą bramą Zespołowi wspaniałego „Kuriera Ga- wana postawa współczucia wobec ciekawie opowiadała, podając różne poznajemy jego upodobania. Wiemy, mego miasta” licyjskiego” wielu sukcesów. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 26 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com

Nasza przedwojenna Ojczyzna w świetle danych statystycznych Polskie państwo, rząd i budżet przed wojną List do redakcji zwłaszcza zarzucając beztro- 2) Wiceprezes Rady Mi- – Ministerstwo Wyzn. Re- skę. Dlatego w swych tekstach nistrów, a zarazem Minister ligijnych i Oświaty Publicznej Warszawa 21 stycznia 2021 r. staram się wypowiadać łagod- Skarbu – Eugeniusz Kwiat- – 14,7 nie i konsekwentnie pomijam kowski (legionista, inż. chemik) – Ministerstwo Spraw We- Szanowni Państwo! problematykę partyjniacko- 3) Minister Spraw Zagra- wnętrznych – 9,0 Nawiązując do korespon- -politykierską. Uważam, że nicznych – Józef Beck (legioni- – Długi państwowe – 8,0 dencji e-mail sprzed paru dni, wszystkie kwestie o zabarwie- sta, płk) – Emerytury – 7,3 uprzejmie informuję, że dokoń- niu politycznym można podać 4) Minister Spraw Wojsko- – Ministerstwo Skarbu – 6,2 czyłem mój cykl 14 niedużych spokojnie i bez nadmiernej gor- wych – Tadeusz Kasprzycki – Renty – 4,3 artykulików o czasach przed- liwości, unikając firmowania (legionista, gen dyw.) – Ministerstwo Sprawiedli- wojennych. Niedawno zbie- ich jako jedynie słusznych. 5) Minister Przemysłu wości – 4,0 giem okoliczności stałem się Mam nadzieję, że te 14 nie- i Handlu – Adam Roman (prof. – Inne wydatki – 13,0 posiadaczem perełki wydaw- dużych artykułów, które napi- ekonomii) razem 100,0 % niczej, jaką jest „Mały Rocznik sałem, ukaże Polskę przedwo- 6) Minister Rolnictwa i Re- Statystyczny 1939”, a wydru- jenną w świetle spokojniejszym form Rolnych – Juliusz Ponia- Z zestawienia tego wynika, kowany tuż przed wybuchem i sprawiedliwszym niż czynią towski (legionista, inż. rolnik) że najwięcej środków przezna- II wojny światowej, bo 10 lipca to ludzie, do których świado- 7) Minister Sprawiedliwości czano na wojsko i na szkolnic- tamtego pamiętnego roku. Eg- mości, w ich młodości została – Witold Grabowski (uczest- two, bo były to rzeczywiście zemplarz ten ma aż 424 strony wtłoczona propaganda opluwa- nik walk wyzwoleńczych, dziedziny o ogromnych potrze- drobnego druku i jest skarbni- jąca wszystko, czego dokona- prawnik) bach. Dążeniem powszechnym cą wiedzy o Polsce przedwo- li nasi ojcowie. Z tego powodu 8) Minister Wyznań Religij- narodu było osiągnięcie dużej jennej. Nic więc dziwnego, że uznałem, że konieczne, aby był nych i Oświecenia Publicznego odporności militarnej wobec gdy znalazł się w moich rękach, to cykl w tytule zawierający - Wojciech Świętosławski (inż. zagrożenia zewnętrznego oraz zaraz zaczął być wertowany na słowa „Nasza przedwojenna Oj- fizykochemik) podniesienie poziomu oświaty, wszystkie strony i pobudził do czyzna”, a przez to przypomi- 9) Minister Komunikacji – która była obciążona wielkim pisania. nający, co nas łączy z tamtymi Juliusz Ulrych (legionista, płk.) balastem analfabetyzmu oraz Uświadomiłem sobie, że te- odległymi latami. 10) Minister Poczt i Telegra- porzucaniem nauki w szkołach raz została już ostatnia szan- Przypuszczam, że Czytelni- fów – Emil Kaliński (legionista, powszechnych w zbyt młodym sa dla przypomnienia czasów cy wytrzymają cykl czterna- płk. inż. elektrotechnik) wieku. przedwojennych. Łącząc swo- stu artykułów, skoro od połowy 11) Minister Opieki Społecz- Najdziwniejsze w tej histo- je wspomnienia z danymi za- 2011 roku wytrzymali przez pytanie, ile lat poprzedzających nej – Marian Zyndram Kościał- rii, to fakt, że kraj realizował czerpniętymi z rocznika sta- rok cykl 67 moich felietonów to wydarzenie możemy nazy- kowski (legionista, ppłk) szereg niezwykle ważnych tystycznego z 1939 roku, piszę zamieszczonych w „Kurierze”, wać PRZED WOJNĄ? Niektó- Jak widać na 11 człon- inwestycji wbrew piętrzącym o sprawach, które warto znać a noszących wspólny tytuł rzy uważają, że jest to czas jaki ków w skład rządu weszło aż się trudnościom. Dziś po wielu by uczciwie ocenić tamte czasy. „Czasy się zmieniają”. nastąpił po śmierci Marszał- ośmiu legionistów, co świad- latach dalszych doświadczeń Kto przeżył wojnę, temu ka Józefa Piłsudskiego (12 V czy o znacznym solidaryzmie. jakie przeszliśmy po wojnie, mimo upływu dziesiątków lat, Polskie państwo, 1935), a więc nieco więcej niż Pośród członków rządu siedem odbudowując kraj i „budując pozostają wspomnienia okre- rząd i budżet przed wojną 4 lata przed wybuchem wojny, osób miało ukończone cywil- zręby socjalizmu”, zadziwiają ślane jako przedwojenne i one Odrodzone Państwo Polskie a inni że raczej należy liczyć ne wyższe studia. Najmłodszy nas osiągnięcia przedwojen- są ważnym poziomem odnie- formalnie powstało 11 listopa- od powstania ostatniego rządu członek rządu miał 38 lat, a naj- ne, jakie mimo wyżej wspo- sienia, do którego wraca się da 1918 roku i dzień ten obcho- w maju 1936 roku, a więc czas starszy 55 lat, a więc rozbież- mnianych trudności, uzyska- w niejednej sytuacji. dzimy jako Dzień Niepodległo- trwający przeszło 3 lata. Pozo- ność ich wieku nie była zbyt no zaledwie w czasie 19 lat Wyrosłem w rodzinie ści. Jednak powstanie państwa stawiając sprawę nie przesą- duża. Na czele Państwa Pol- (1920–1939). i wśród osób, które były wyrzu- jest procesem wymagającym dzoną, zadowolimy się faktem, skiego od 8 czerwca 1926 roku To był wielki wyczyn na cone z miejsca swego przedwo- odpowiednich warunków do że ten rząd był najdłużej urzę- stał Prezydent Rzeczypospo- jaki zdobył się kwiat inte- jennego bytowania. Chodziłem normalnego funkcjonowania dującym w II Rzeczypospolitej, litej Ignacy Mościcki, profe- ligencji polskiej i rzesze pa- do klasy w Gliwicach, razem organizmu administracyjnego bo przez ponad 3 lata tj. od maja sor chemii, naukowiec, a zara- triotycznej części społeczeń- z dwudziestoma sześcioma ba- i gospodarczego. Takie warun- 1936 roku do 30 września 1939 zem twórca szeregu inwestycji stwa. Pokazali, że sukcesy tiarami z Łyczakowa, a w gim- ki zaistniały dopiero po ustaniu roku, a więc jeszcze 30 dni po w przemyśle chemicznym. nie są przywilejem wyłącznie nazjum nauczyciele też byli ze walk z najazdem bolszewickim, wybuchu wojny. Poprzednie Państwo czerpało docho- okrzyczanej amerykańskiej Lwowa i ciągle wspominali: „bo tj. w roku 1920. Wtedy zaczęła rządy trwały czasem kilka dni, dy głównie z podatków: do- przedsiębiorczości świętu- przed wojną to…”. się głębsza stabilizacja, która a czasem kilka miesięcy i na- chodowego, przemysłowego, jącej wówczas swoje sławne W moim środowisku przed- była realizowana do około roku liczono ich aż 28. Ten rząd był od nieruchomości i gruntów, osiągnięcia, ale mogą być też wojenne czasy były wspomina- 1930, tj. do czasu, gdy w Polsce wreszcie stabilny i do wybuchu od wynagrodzeń oraz od cła. uzyskiwane przez naród bę- ne przez przeszło 50 lat i dlatego pojawiły się skutki światowego wojny nie zmienił swego skła- Struktura dochodów była dący na dorobku. W skład tego uważam, że mam o nich szero- kryzysu gospodarczego, zakłó- du. Warto też zwrócić uwagę, następująca: narodu wchodziło 7 milionów ką, nieksiążkową wiedzę. Razi cające proces tej stabilizacji. że Polska wtedy miała prawie – Podatki i cła – 59,4% analfabetów i ogromna liczba mnie, a nawet sprawia przy- Równowagę gospodarczą taką samą liczbę ludności jak – Dochody od przedsię- uczuciowo obcych obywateli krość, gdy znany profesor, czło- ponownie odzyskaliśmy oko- obecnie, a rząd składał się za- biorstw państw. 3,6 (Kole- spośród mniejszości narodo- wiek zacny i mądry, (ur. w 1958 ło 1934 roku i państwo prze- ledwie z 11 osób, przy czym rolę je, Poczta, Lasy państwowe, wych. Ludzie ci w większości r. ) daje tytuł swej książce „Rok szło do intensywnego rozwoju. Prezesa Rady Ministrów ( pre- przedsiębiorstwa.) nie byli życzliwi państwu pol- 1939 – od beztroski do trage- W tym czasie niestety pojawił miera ) pełnił jeden z ministrów, – Dochody od monopoli 29,1 skiemu, chociaż los sprawił, iż dii”. Zastanawiam się, czy gdy- się nowy problem jakim był a zastępcą jego był też pełniący (Solny, Zapałczany, Loteryjny, bytowali na tej ziemi. Dźwiga- by chodziło o jego matkę, któ- wzrost agresywnego military- obowiązki ministra resortowe- Spirytusowy, Tytoniowy) jąc taki ciężar, społeczeństwo rej załóżmy, że coś w życiu nie zmu sąsiednich Niemiec, coraz go. Nie było osobnego premiera – Inne dochody 7,9 entuzjastycznie realizowa- udało się, to czy profesor o tym silniej wyrażającego swoje żą- i kilku wicepremierów i pań- razem 100,0 % ło wyznaczone cele i chociaż co uczyniła mimo, że działa- dania wobec Polski. Odpowie- stwo funkcjonowało. W roku budżetowym 1938/39 wielu ludziom doskwierał nie- ła w najlepszej wierze, też by dzią musiało być podjęcie przez dochody były prawie takie same dostatek posiadanych środków napisał: „od beztroski do tra- nas działań wzmacniających Skład rządu był następujący: jak wydatki, które wynosiły 2 do życia, to dobrobyt wydawał gedii”?. Przecież OJCZYZNA obronność, a to przecież jest za- 1) Prezes Rady Ministrów, 458 milionów złotych. się im niezbyt odległy, a przez to nasza MATKA i jeżeli się wsze bardzo kosztowne. a zarazem Minister Spraw We- Struktura wydatków była to możliwy do rychłego osią- ją kocha, to trzeba być bardzo Przedwojenne lata to okres wnętrznych – Felicjan Sławoj następująca: gnięcia. wstrzemięźliwym w wypo- poprzedzający wybuch II woj- Składkowski (legionista, gen – Ministerstwo Spraw Woj- wiadaniu tego rodzaju sądów, ny światowej. Jednak powstaje dyw., lekarz) skowych – 33,5 % BOHDAN ŁYP

romantycznych rendez-vous, wystawnych Lwowska resataruracja „Kupoł” zaprasza kolacji oraz innych uroczystości. Położona w samym sercu Lwowa, przy Ossolińskich oferuje szeroki wybór trady- się czas belle epoque i przy dźwiękach Warto odwiedzić nas o każdej porze ul. Czajkowskiego 37. Wyśmienita polska cyjnych galicyjskich dań, bogaty wachlarz nastrojowej muzyki poczują Państwo kli- dnia i roku! Stąd wszędzie jest blisko, kuchnia, ciepła rodzinna atmosfera, nastrojo- trunków, wyśmienite desery oraz legen- mat wspaniałych, minionych lat – świata a całe miasto znajduje się na wyciągnię- we wnętrze i muzyka. Menu także po polsku. darną lwowską kawę. „Kupoł” to miejsce, przedwojennej Polski. cie ręki. Jesteś we Lwowie – wstąp do „Kupoł” to kameralna restauracja po- w którym goście zawsze mogą liczyć na Wszystko to stwarza wymarzone warun- „Kupołu”. łożona w sąsiedztwie Lwowskiej Filharmo- przyjazną atmosferę i wyjątkowe przyję- ki do organizacji przyjęć, bankietów, spotkań KONTAKT: +380322614454 nii oraz dawnego Zakładu Narodowego im. cie. We wnętrzach, w których zatrzymał biznesowych, integracyjnych i rodzinnych, MAIL: [email protected] nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 27

Piękno i kosmetyka w międzywojennym Stanisławowie W czasach „dobrej babci Kłopoty z importem kosme- Austrii” na stolikach tyki zmuszały ludzi do prze- w buduarach piękności chodzenia na wyroby krajowe. W 1924 roku w Krakowie Leon stanisławowskich Luster założył kosmetycz- przechowywano głównie ną firmę „Miraculum”, znaną wyroby lokalnych i dziś milionom pań swoimi aptekarzy. W okresie wyrobami z serii „Pani Wa- międzywojennym lewska”. Prasa galicyjska re- sytuacja kardynalnie się gularnie zamieszczała rekla- my tej firmy. Luster doradzał zmieniła. Stanisławowskie paniom, dbającym o cerę twa- panienki marzyły o drogiej rzy, rozparzać ją, a następnie francuskiej kosmetyce używać kremu „Mira”, własnej i polowały na tańsze produkcji. wyroby niemieckie, które w ówczesnej Polsce można Sklepy piękności Książka adresowa Stani- było dostać spod lady. SKLEP FARBOL J. SYNYSZYNA W STANISŁAWOWIE sławowa za rok 1929 podaje, OŁENA BUCZYK ostre i zbyt tłuste pożywienie o pomoc, bowiem z powodu kło- że w mieście działa 9 drogerii, i przeprowadzić leczenie ukła- potów finansowych nie mógł gdzie kupić można towary go- Kosmetyka Mondstaina du trawiennego. Według niego ożenić się z ukochana osobą, spodarcze, środki higieny i ko- W okresie międzywojennym efektywną metodą pielęgnacji którą poznał we Wiedniu. smetyki. Jedną z największych w naszym mieście miał miejsce twarzy był masaż, pomagający Ta informacja wywołała była drogeria „Farbol”, otwar- znaczny przełom w dziedzinie zwalczyć zmarszczki i ulep- nie byle jakie zainteresowanie ta w 1921 roku w kamienicy urody – otwarto pierwsze ga- szający krwioobieg skóry twa- i linia telefoniczna Warszawa- Hauswalda (ob. ul. Niezależno- binety kosmetologii z użyciem rzy. Autor przestrzegał jednak -Stanisławów była w tym dniu ści 11). Inicjatorem powstania różnorodnych urządzeń. No- przed nieprawidłowo wykona- przeciążona. Norbert Jupiter sklepu był przedsiębiorczy Jurij watorem w tym był miejski le- nym zabiegiem, który przynosił kategorycznie zaprzeczył tym Synyszyn, a wśród akcjonariu- karz dr Maksymilian Mondsta- więcej szkody, niż korzyści. wiadomościom. Dziennikarze szy przedsiębiorstwa figuro- NIEMIECKĄ KOSMETYKĘ in. W październiku 1905 roku z czasem dowiedzieli się, że dok- wały takie osoby, jak lekarz dr W STANISŁAWOWIE otworzył on gabinet inhala- tor ich jednak oszukał – praw- Wołodymyr Janowycz, profe- Niepożądane SPRZEDAWANO SPOD LADY cyjny w pasażu Gartenbergów. owłosienie twarzy dr dopodobnie wstydził się swego sor gimnazjum Jakób Kowalski, Wcześniej dr Mondstain praco- Mondstain usuwał postępku. List Jupitera przeczy- umów, które dawałyby im adwokat Jurij Oleśnicki. We- wał w wiedeńskiej klinice, a po tał sekretarz króla. Był pod wra- przywileje w handlu. Oprócz dług informacji książki adre- metodą elektrolizy, przyjeździe do Stanisławowa żeniem niezwykłego nazwiska tego od 1926 roku Polska sowej, pewien przedsiębiorca przez jakiś czas specjalizował która pozwalała adresata – nie każdego dnia spo- i Niemcy przebywały w stanie samodzielnie produkował my- się w chorobach dziecięcych. pozbyć się nie tylko tyka się kogoś o nazwisku Jupi- wojny celnej. Polska nie po- dło toaletowe – M. Zinger, a jego Jego gabinet inhalacyjny stał włosów, ale i samych ter – więc wysłał mu w imieniu zwalała z tego powodu na wwóz przedsiębiorstwo mieściło się się prawdziwą dumą miasta, bo cebulek włosowych. króla 100 funtów. 95% rodzajów towarów z Nie- przy ul Matejki. szczycił się komfortem i był su- Jak zauważył lekarz, miec. Zezwalano jedynie na im- W mieście były też dwa pernowoczesny – jak na tamte bywały u niego Kosmetyka spod lady port lekkich urządzeń, reakty- sklepiki perfumeryjno-kosme- czasy. Od chwili odrodzenia pań- wów chemicznych i surowców, tyczne – zakład M. Drolicha Po I wojnie światowej przed- pacjentki, które swoim stwa polskiego w 1918 roku które można było kupić tylko przy ul. Św. Józefa 5 (ob. Szasz- siębiorczy doktor zrozumiał, że bujnym owłosieniem władze obciążyły kosmety- w Niemczech. kiewicza) i wspomnianego już w trudnych wojennych latach mogły konkurować kę z importu wysokim cłem, Ale świat biznesu omijał te Maurycego Grubera, ul. Sobie- kobietom brakowało dbania z mężczyznami. a z czasem całkowicie zabro- wszystkie zakazy sposobem skiego 16. o swoją urodę i teraz pragnęły niły jej wwóz do kraju. Zakaz starym jak świat – przy po- W październiku 1938 roku poświęcać sobie więcej uwagi. Dr Jupiter i król angielski zawierał jednak kilka wyjąt- mocy kontrabandy. Dlatego ukazało się ministerialne roz- W otwartym wówczas gabine- Znanym kosmetologiem ków. Takie państwa jak Wielka tak popularna kosmetyka nie- porządzenie kontroli pro- cie kosmetycznym, który mie- w owym czasie w Stanisławo- Brytania, Austria czy Francja miecka była w sprzedaży rów- dukcji i zbytu kosmetyki. ścił się przy ul. Gołuchowskiego wie był również Norbert Jupiter, miały z Polską umowy handlo- nież w Stanisławowie. W mar- Zgodnie z nim, towary kosme- 30 (ob. Czornowoła) przy pomo- mający swój gabinet w latach we i wwóz kosmetyki stamtąd cu 1935 roku stanisławowska tyczne należało zarejestrować cy najnowocześniejszych urzą- 1920 przy ul. 3 Maja 11 (ob. Hru- był dozwolony, a stawka podat- prokuratura przygotowała akt i otrzymać zezwolenie na ich dzeń doktor prowadził proce- szewskiego). Karierę specjalisty kowa obniżona o 50–70%. Jed- oskarżenia Maurycego Gru- produkcję i zbyt. Środki ko- dury leczenia kłopotliwej skóry, chorób skórnych i wenerycz- nak te kraje eksportowały nie- bera, właściciela sklepu przy smetyczne podrożały, bo pro- korekcji zmarszczek, wydale- nych zaczynał w wiedeńskim znaczne ilości kosmetyków, bo ul. Sobieskiego (ob. Strzelców ducenci ponosili dodatkowe nia brodawek, likwidacji blizn, szpitalu, a z czasem zajął się ko- uważały nawet obniżone staw- Siczowych). Ten sklepikarz koszty, związane z rejestracją wągrów i niepożądanego owło- smetologią. W zakładzie Jupitera ki cła za wysokie. Cło, rzecz japo prostu nie miał szczęścia. i kontrolą jakości. Nie dziw, że sienia. W gabinecie Mondsta- pacjenci leczyli problemy skór- sna, wpływało na ceny w kra- Podczas państwowej rewi- w prasie galicyjskiej można ina można było wyleczyć tak ne lampą kwarcową i pozby- ju, a w międzywojennej Polsce, zji w sklepie, gdy przebywali znaleźć wiele porad dla kobiet, kłopotliwą przypadłość jak zawali się „gwiazdeczek” naczyń targanej przez kolejne kryzysy w nim kontrolerzy, listonosz jak mają zadbać o własną urodę czerwienienie nosa. krwionośnych, brodawek i nie- ekonomicznie, niewielu stać przyniósł paczkę z pewnej środkami naturalnymi. Między W 1925 roku Mondstain pożądanego owłosienia. było na zagraniczną kosmety- firmy w Gdańsku. Gospodarz innymi radzono kobietom myć napisał niewielką publikację W 1937 roku dr Jupiter stał kę. Oprócz tego w Polsce obo- wyczuł pismo nosem i odmó- twarz w wodzie deszczowej, „O leczniczej kosmetyce twa- się prawdziwą gwiazdą pra- wiązywało jeszcze cło od wagi, wił przyjęcia paczki, ale kon- bo ta „z kranu” jest za twarda rzy”, która w odcinkach była sy, jednak nie dla swych le- więc producenci wwozili towa- trolerzy zatrzymali listonosza dla delikatnej skóry. Po umy- publikowana na łamach „Ku- karskich talentów. Dzień 10 ry „lekkie”: puder, cienie, róże, i otworzyli przesyłkę. Wyja- ciu twarzy mydłem, należy na- riera Stanisławowskiego”. czerwca 1937 roku był gorący pomady, i inne wyroby w ma- wiono w niej produkcję nie- tychmiast wklepać odżywczy W swej pracy autor wiele miej- dla dziennikarzy angielskich, łych opakowaniach. mieckich firm „Kaloderma” krem, aby przywrócić skórze sca poświecił dbałości o skórę akredytowanych w Warszawie. Szczególnie napięta była i „Divinia” – mydła i pudry. utraconą naturalną tłustość. twarzy mężczyzn i kobiet oraz Otrzymali zadanie od swych sytuacja z niemiecką kosme- Naturalnie kosmetyka z kon- Jako środek naturalny zalecano poradom dla tych, którzy pra- redakcji, aby odnaleźli stani- tyką, bardzo popularną w in- trabandy została natychmiast zwykły smalec. gnęli mieć ładne włosy i ciało. sławowskiego lekarza Norberta nych krajach Europy. Niemiec- skonfiskowana, a klient- Razem z tym gazetowi do- Do wad skóry lekarz zali- Jupitera i zrobili z nim wywiad. kie produkty uważane były za ki pana Grubera nie miały radcy zalecali kobiecie zdro- czał nie tylko wągry, opryszcz- Ten stanisławowski me- niezwykle jakościowe, a jed- okazji zadbać o swoją uro- wy tryb życia, bo bez niego kę, czarne plamki, ale również dyk otrzymał w prezencie 100 nocześnie niedrogie. Niemcy dę przy pomocy niemieckich nie pomogą żadne kosmetyki. i piegi. W ogóle w tamtych la- funtów od samego króla Anglii! nie układali z Polską żadnych kosmetyków. Dlatego kobieta, która pragnie tach piegi nie były w modzie, Podobno Jupiter miał napisać do być pociągającą powinna wy- a ideałem piękności była jasna monarchy list, w którym prosił rzec się palenia, do minimum gładka karnacja z lekkim ru- zmniejszyć używanie alkoho- mieńcem. Źródłem problemów lu, nie przesadzać z nocnymi ze skórą dr Mondstain uwa- rozrywkami, regularnie spo- żał kłopoty w funkcjonowaniu żywać zdrowe posiłki i jak naj- układu trawiennego. Takim więcej przebywać na świeżym osobom radził przede wszyst- powietrzu. kim zmienić sposób odżywia- Te zalecenia aktualne są nia się – wyłączyć alkohol, zbyt chyba i dziś. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 28 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com

KOŚCIÓŁ W ZALESZCZYKACH POCZTÓWKA, NAKŁ. KSIĘGARNI JAKÓBA KOFFLERA W ZALESZCZYKACH, 1911 ZALESZCZYKACH, W KOFFLERA JAKÓBA KSIĘGARNI NAKŁ. POCZTÓWKA,

Zabytki Zaleszczyk (część 4) Zaleszczyki

riwiera międzywojnia POLSKIEGO NAKŁ. POCZTÓWKA, SZULC; WŁADYSŁAW MAL. KSIĘGARNI KOLEJOWYCH 1925 TOW. „RUCH”, jako zdobienie herb Pogoń oraz opisu z lat międzywojennych Jedynym w swoim rodzaju RATUSZ W ZALESZCZYKACH wieńczącą ją kamienną figurę we wnętrzu, o sklepieniu krzy- zabytkiem miasta jest niewiasty, wg przekazu wy- żowym, znajdował się „ołtarz Józefa Nycza. Można dodać, że Dniestru w końcu XVIII w., jego herb, o którym obrażającej „Marysieńkę”, żonę drewniany, nowoczesnej ro- pierwsza drewniana cerkiew dworek myśliwski, który wraz najstarsza wzmianka (jak króla Jana III; natomiast brama boty tyrolskiej”, ponadto dwa w mieście, jeszcze fundacji kró- z zaleszczyckimi dobrami nabył uprzednio wspomniano) wschodnia – rycerza dzierżą- barokowe ołtarze boczne oraz la Stanisława Augusta, padła w 1820 r. pochodzący z żydow- pochodzi z 1750 r., cego obnażoną szpadę. Tę dru- komemoratywne tablice i daw- pastwą płomieni w 1861 r. skiej rodziny Ignacy Brunste- a wyobrażony w jego gą figurę zniszczyli żołnierze ne obrazy. Nad drzwiami za- W Zaleszczykach znajdo- in-Brunicki (Itzig Brunstein historycznej pieczęci ukraińscy w 1919 r. Ów histo- krystii umieszczony był herb wał się też zbudowany w 1768 vel Izaak Brunicki, wzbogacony ryczny budynek został roze- fundatorów Poniatowskich – r. kościół ewangelicki – został w czasie wojen napoleońskich „SIGILLUM CIVITATIS”. brany w czasach radzieckich Ciołek, natomiast w babińcu on całkowicie zniszczony pod- handlarz końmi). Po przyjęciu Tak dziś, jak i bez mała – w jego miejsce ustawiono po- znajdowała się kamienna baro- czas I wojny światowej; o jego chrztu (w 1808 r. we Lwowie) trzy wieki wcześniej, mnik Lenina. kowa chrzcielnica z 1767 r. In- istnieniu świadczyła jedynie uzyskał on w 1813 r. nobilita- jego godło przedstawia Kolejnym zabytkiem jest teresujące było też inne wypo- ocalała murowana dzwonni- cję bawarską (von Brunitzky), sylwetkę najstarszej zbudowany w 1763 r. muro- sażenie świątyni – zabytkowe ca, pochodząca z 1809 r. (rów- zaś tytuł baronowski otrzy- budowli miasta – dawnego wany rzymskokatolicki ko- monstrancje oraz podarowany nież dziś nieistniejąca). Muro- mali Bruniccy nieco później, ściół parafialny św. Stanisła- przez biskupa kamienieckiego, wana była także zaleszczycka bo w 1829 r. Pieczętowali się ratusza. Nad wejściem wa Biskupa i Męczennika. Ta Adama Stanisława Krasińskie- synagoga, wzniesiona w miej- oni herbem własnym Brunste- do niego znajduje się jednonawowa budowla, pier- go, krucyfiks z kości słoniowej. scu drewnianej, która spłonęła in wyobrażającym lwa z różą. jednorożec, fantastyczne wotnie z fasadą o wysuniętej Zabytkową budowlą jest w 1863 r. Wnuk Ignacego, Leon Anton stworzenie będące (dziś niezachowanej) kruchcie, cerkiew wzniesiona w latach Jednym z najbardziej inte- Brunicki, rozbudował w 1831 r. alegorią nieokiełznanych posiada dwa boczne jednopię- 1864–75 z cegły na planie krzy- resujących zabytków miasta obiekt przekształcając go kla- sił natury; trowe skrzydła, niegdyś z fi- ża łacińskiego, o półkulistej ko- jest zachowany do dziś daw- sycystyczny pałac o dwóch gurami świętych na szczytach pule umieszczonej na skrzyżo- ny pałac baronów Brunic- kondygnacjach. Posiadał on w sztuce średniowiecznej oraz czterokondygnacyjną wy- waniu jego ramion, mieszcząca kich – Turnauów. Pierwot- w fasadzie frontowej wąski, i renesansowej niosłą wieżę z blaszanym dwu- we wnętrzu ikonostas wykonanie był to, wzniesiony przez służący za kryty podjazd, por- symbolizował on czystość częściowym hełmem. Według ny przez miejscowego majstra Poniatowskich w pobliżu tyk, w którym dwie pary ko- i niewinność. lumn jońskich podpierały bel- kowanie i trójkątny fronton JAN SKŁODOWSKI – w jego polu znajdował się (dziś niezachowany) kartusz z her- to garść informacji o znacz- bem Brunickich. W fasadzie niejszych miejscowych tej wyróżniały się dwa ryzali- zabytkowych obiektach. ty boczne, każdy z trzema joń- Murowany ratusz mieszczą- skimi pilastrami. Natomiast Ocy magistrat, powstał w poło- w elewacji ogrodowej znajdo- wie XVIII stulecia według pla- wał się na parterze niski taras, nów barona Dicke w oparciu zaś na poziomie piętra – wspar- o wcześniejszą obronną for- ty na czterech konsolach bal- talicję wzniesioną zapewne kon z kutą balustradą; po obu w stuleciu XVII. Mury, o gru- stronach rezydencji ustawiono bości dochodzącej do 1,5 m wy- dwie stojące naprzeciw siebie stawione w regularnym czwo- parterowe oficyny połączone roboku (wtórnie osłoniętym z nią kolumnowymi galeriami. dobudówkami mieszczący- W pałacu, bogato wyposażo- mi sklepiki), o wysuniętych nym w dzieła sztuki, przebywał czterech narożnikach, okalały czasowo książę Józef Poniatow- wewnętrzny dziedziniec; pod ski, posiadający tzw. „teatr let- skrzydłami budowli znajdowa- ni” w otaczającym rezydencję ły się obszerne podziemia. Wia- i dochodzącym do brzegu Dnie- domo, ze zachodnia wjazdo- ADAMFOTOWIDOKÓWKA, LENKIEWICZ, WYD.1938 FOT. KSIĄŻNICA ATLAS LWÓW, stru parku. Został on założony wa brama do ratusza posiadała PAŁAC BRUNICKICH w 1805 r. w stylu angielskim, nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 29

z oranżeriami i okazami wie- cerkiew z 1767 r. wraz z dzwon- lu rzadkich drzew, takich jak nicą w Dobrowlanach (dziś nie- np. tulipanowiec amerykań- istniejąca), a także drewniana ski, kłęk kanadyjski czy mi- cerkiew z 1784 r. w Żeżawie. łorząb japoński. Znamienitym Kończąc, nie można też za- gościem pałacu był cesarz au- pomnieć o znajdującym się na striacki Franciszek Józef I, któ- południowym, bukowińskim ry zatrzymał się w Zaleszczy- brzegu nad urwiskiem jaru kach podczas odwiedzin Galicji Dniestru monasterze (cerkiew w 1852 r. – przekaz mówi, że i klasztor) św. Jana Teologa, za- Leon Antoni Brunicki przy- łożonym w XVII w. przez mni- gotował dla monarchy aparta- chów ze Skitu Maniawskiego. ment będący kopią zajmowa- Zabytki miasta oraz bli- nego przez niego w wiedeńskim skich mu miejscowości zosta- pałacu Schönbrunn. Cesarz zaś INTERNETŹRÓDŁO: ły nie tylko opisane w licznych w podzięce miał uznać baro- WSPÓŁCZESNY HERB publikacjach, ale i utrwalone ZALESZCZYK nowski (dotychczas bawarski) POLSKIEGO NAKŁ. POCZTÓWKA, SZULC; WŁADYSŁAW MAL. 1925 KSIĘGARNI KOLEJOWYCH „RUCH”, TOW. na zdjęciach, wykonywanych tytuł gospodarzy i nadać im ta- CERKIEW W DOBROWLANACH tak przez zawodowych foto- kiż austriacki. Rzeczywistość marmurowa tablica poświę- grafów, jak i przyjezdnych let- mogła być jednakże nieco inna, innych interesujących obiek- cona setnej rocznicy śmierci ników czy kuracjuszy. Obrazy bo wymagająca licznych zabie- tów. Takim jest zachowany księcia Józefa Poniatowskie- zabytkowych obiektów zacho- gów i sporych wydatków przy do dziś dom, w którym czaso- go (usunięta w 1919 r., przy- wały się też na dawnych kar- potwierdzaniu tytułu przez wo mieszkał Jan Kasprowicz wrócona w 1924 r.), wreszcie tach pocztowych wydawanych lwowskich gubernialnych – upamiętnia to nadal tablica świadkiem historii miasta był w znacznych nakładach na urzędników i wiedeńskich na ścianie budynku zwanego – i jest nadal – stary cmentarz miejscu i w innych, nawet od- dygnitarzy. później z tej racji „dworkiem z interesującymi XIX-wiecz- ległych miastach. Interesującą, Następnie rezydencja Bru- Kasprowicza”. Także w cen- nymi kamiennymi nagrobkami artystyczną formą dokumen- nickich stała się na krótko wła- trum, obok budynku Towarzy- wykonanymi przez miejsco- tacji pejzażu miejskiego i pod- POCZTÓWKA, NAKŁ. POLSKIEGO TOW. TOW. POLSKIEGO NAKŁ. POCZTÓWKA, KSIĘGARNI KOLEJOWYCH „RUCH” snością barona Henryka Watt- stwa Gimnastycznego „Sokół”, wych majstrów. Pośród licz- miejskiego Zaleszczyk są prace KAPLICZKA KASPROWICZA mana przechodząc ostatecznie znajdowała się tzw. kapliczka nych polskich grobów odna- np. Władysława Szulca, który w ręce baronów Turnauów Kasprowicza (dziś nieistnieją- o charakterystycznym, czę- leźć można nagrobki oficerów w latach 20. XX w. uwieczniał (związanych rodzinnie z Bru- ca) zaprojektowana i ozdobio- sto tu spotykanym sklepieniu z czasu napoleońskich wojen, w swoich obrazach malarskich nickimi) – ostatnia jej właści- na freskiem w tympanonie oraz beczkowym „typu saskiego”. powstańców 1863 r. oraz po- miejscowe zabytkowe budow- cielka, o niezwykłej osobowo- obrazem wewnątrz przez prof. Dawną własnością Hallerów mnik żołnierzy, którzy ponie- le, sceny rodzajowe i lokalny ści baronowa Stella Turnau, Władysława Jarockiego (zięcia była tzw. Hallerówka. W miej- śli śmierć w walkach o wolność krajobraz. Wspomniane pra- zmarła w 1938 r. Kaplicę gro- poety). Godnym uwagi jest bu- skim parku wznosił się obe- w latach 1914–1920. ce Szulca były reprodukowane bową Brunickich – Turnauów dynek Zakładu sadowniczego, lisk z tablicą upamiętniającą Godnymi uwagi zabytko- w postaci serii pocztówek wy- można odnaleźć na cmentarzu były nimi także niknące daw- dwusetną rocznicę bitwy wie- wymi obiektami sakralny- danych nakładem Polskiego w pobliskiej wsi Bedrykowce. ne domy mieszkalne, z podcie- deńskiej (zniszczony w czasie mi znajdującymi się w pobli- Towarzystwa Księgarni Kole- Należy też wspomnieć o ist- niami, kolumnami oraz muro- I wojny światowej), na ścianie skich Zaleszczykom wsiach jowych „Ruch”. nieniu w Zaleszczykach wielu wanymi bramami wjazdowymi ratusza istniała wmurowana była drewniano-murowana (cdn.)

Obraz Huculszczyzny w listach Stanisława Vincenza (cz. 2) na podstawie listów zachowanych w Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

OLGA CIWKACZ wspomnieniami o Huculszczyznie i czytał zawdzięczam. Życzę Panu dobrego zdro- Żeś naszej wierchowinie śpiewał urywki z „Połoniny” przed grupą ukraiń- wia i wielu dalszych lat owocnej i twórczej śpiewanoczku! Stanisław Vincenz tak i nie skich emigrantów. Słuchacze – byli kraja- pracy”. Dawna przyjaciółka Stanisława Toi na wieki bude żyty Stasyno synoczku! odwiedził swej ojczyzny nie pisarza – napiszą do niego list zbiorowy Vincenza jeszcze z przedwojennych cza- Toj nawiki bude żyty! Nigdy już nie minie Vincenz bardzo chciał odwiedzić Oj- z podziękowaniami. Marta Zajączkiwśka sów Mirrha Holzapfer-Hauszer wpisała do W sercach, w myślach dobrych ludzi czyznę, ale wahał się, czy to spotkanie doda do tego wzruszające wspomnienie tegoż albumu własny utwór z dedykacją: wieść o wierchowinie! nie będzie zbyt bolesne. List do Gustawa z pobytu w domu Vincenza w Karpatach: „Kolęda huculskiej zazuli Stanisławowi Daj Boże!” Goldberga z 1948 r. pełen jest dramatycz- „Wszanowne Państwo na pewno sobie Vincenzowi na 70. urodziny 30.XI.1958”. nych rozmyślań: „Obrazy mniej znajomych mnie nie przypominacie, ale pobyt w Wa- Ten utwór był stylizowany na pieśń ludo- Wszystko powiedziane wyżej świad- krajobrazy, ulic i domów wraz z nastrojami szym domu pozostał dla mnie niezatartym wą hucułów i jak najbardziej odpowiadał czy o tym, że wielowymiarowy obraz Hu- i otoczami tylu ludzi bliższych i dalszych, wspomnieniem. Było to chyba w latach gustom solenizanta: culszczyzny w epistolografii Vincenza był zniszczonych przez wojnę i przez okrucień- trzydziestych. Nasza grupa turystów pod jak gdyby hasłem dla wtajemniczonych, stwo, nie opuszczają mnie. Właśnie nie przewodem prokuratora Hryhorija Onu- Zakuwała zazuleńka tej popid hajowi, kluczem, albo raczej ogniwem łańcucha, miałbym gustu pokazać się, a raczej stą- frenki (ze Stanisławowa) po drodze ze a komu ta śpiewanoczka? jednoczącym rodaków na obczyźnie, po- pić nogą na ziemi Słobody, Kołomyi, Sta- Szpyci na Popa Iwana została ogarnięta Panu Doktorowi! magał im nie zagubić się w nowym śro- nisławowa czy Lwowa. Wszędzie śmierć, przez burzę. Nie mogliśmy dojść do zamie- „Posłuchajcie dobri lude tojej wierchowiny dowisku, przypominał o konieczności to mniejsze, ale wszędzie podeptano czło- rzonego celu, i prokurator Onufrenko za- Oj, naszemu Doktorowi kwitną urodziny! zachowania tradycji i przekazania ich wieczeństwo i bezsens tych niezliczonych prowadził nas do Waszego domu, znanego KROLICZAJAMA.PL Siedemdziesiąt lat ma dzisiaj, wiek następnym pokoleniom. Staje się zrozu- śmierci, a przez to i życia. Jakiegoś wysił- z gościnności, (na drzwiach napis: „Bądź miejscem szczęśliwych lat dzieciństwa wielkiej mądrości; miałe, że w warunkach emigracji, kiedy ku potrzeba i jakich ofiar, jakich przysiąg uśmiechnięty!” zmusił nasze kwaśne, i młodości, tak dla autorów listu, jak i dla Lećcie do niego daleko, z Krainy młodości korespondenci nie widzieli się długie lata, i ich dotrzymania, aby świat odzyskał zmęczone twarze do naprawdę radosnego adresata. Oj wiatroczku! Posłuchujesz ptaszce właśnie listy pozostawały jedyną możli- sens, który jest nadal, ale który zadeptano uśmiechu) gdzie znaleźliśmy schronienie W roku 1958 Stanisław Vincenz otrzy- wierchowiny wością podtrzymywania stosunków przy- tak bezbożnie, jak tylko człowiek potrafi”. i ochronę. Przemokłym do nitki pozwolił mał prezent na swoje 70. urodziny. Był Nieś na plecach ku Szwajcarji starej połoniny! jacielskich, pozwalały utrzymać w pamięci Własne doświadczenie i ciężkie lata wojny, nam Pan osuszyć rzeczy i nakarmił głod- to album gratulacyjny z pozdrowieniami Nieś jak piorun ich do brata śpiewaka wspomnienia o swych korzeniach i nie za- przeżyte na emigracji, dawały pisarzowi nych. Z wdzięcznością i podziękowaniem od przyjaciół z różnych krajów i różnych sławnego! gubić się na „czużyni”. bogaty materiał dla takich rozmyślań. i z jeszcze milszym wspomnieniem opuści- narodowości, w języku niemieckim, an- Nieś –że mędrcy starowieku wnet W 1966 r. Vincenz otrzymał od inżynie- liśmy Wasz dom następnego dnia, udając gielskim, włoskim, ukraińskim, polskim, do progu jego! Tematem integracyjnym ra Prokopiwa zaproszenie do odwiedzenia się na zamierzoną wędrówkę. Proszę więc francuskim. Wiatr posłuszny zazuleczce, korespondencji Huculszczyzny. W odpowiedzi napisał: przyjąć tych kilka linijek wspomnienia Nie zabrakło w nim i „nuty huculskiej”. Toż przyniósł gazdowie: Stanisława Vincenza „Wzruszyło mnie niesłychanie Pańskie o Was, Szanowni i Drodzy państwo do Dawny przyjaciel Jan Białostocki nama- „Oj Stasyno myłeseńki, daj Boże zdrowie! zaproszenie i patrzę w przyszłość prawie garści naszych wspomnień o swej drogiej, lował domek Stanisława Vincenza w By- Gazdowe i gazdynie! staje się obraz jak w obraz mityczny iż miałbym zobaczyć nigdy niezapomnianej Huculszczyznie”. strzecu, który był dla rodziny Vincenzów Daj Ci Boże szczęście wielkie, Huculszczyzny. bukowinki i Słobodę”. Ale te marzenia nie Oksana Duczymińska, córka dawnej przy- czymś więcej aniżeli zwykłe pomieszka- Ty nasz bracie miły! W niewielkim artykule nie można roz- mogły się spełnić z powodu pogorszenia jaciółki Vincenzów, ukraińskiej pisarki nie. Tu spędziła rodzina Vincenzów może Masz ty w sercu, masz Ty w duchu patrzyć wnikliwie wszystkich cech obrazu się stanu zdrowia pisarza. W liście z 13 Olgi Duczymińskiej dopisze: „Cieszę się, że najszczęśliwsze lata swego życia. Tu Vin- czarodziejskie siły! Huculszczyzny, który był ważnym styli- września 1967 r. do inżyniera Prokopiwa nie zapomina Pan naszej Huculszczyzny”, cenz przyjmował gości z całego świata. Do My, gazdowie starowieku, stycznym elementem, a również tematem on napisze: „Niestety i w tym roku, jak Pan Iryna Kozak, W. Koroluk, Olga Pełenśka – tego malunku był dołączony wzruszający o których Ty śpiewał, tak charakterystycznym dla koresponden- widzi, nasza jazda do Słobody nie składa po prostu podpiszą list. Mychajło Zygbon list: „Na Pański jubileusz ofiaruję Panu to Przyszli z wiatrem oj z daleka, cji Stanisława Vincenza, że mógł on z ręką się. Natomiast sądzę, że moje zdrowie się doda od siebie: „Jeszcze jeden miłośnik wspomnienie o Bystrzecu. Chciałbym gdzie dawnoś nie bywał, na sercu napisać w 1969 r. w przedmowie poprawi, na razie jazda niemożliwa, ze Huculszczyzny i wszystkich, którzy ją ko- aby było to zarazem wspomnienie o do- Dziękujemy Ci, Ty nasz druhu, oj całym do druku fragmentów powieści „Na wy- względu na stan mego zdrowia”. chają”. Ten list był jakby swoistą utraconą brych latach Bystrzeckich, o konkursach serdeńkiem, sokiej Połoninie” w ukraińskim czasopi- W 1961 r. w Monachium Stani- częścią z ogniwa życia, w której odczuwa- na znajomość geografii Grecji, o 35 sym- Żeś Ty pisał o nas książkę piórem śmie „Żowteń”: „Jestem dzieckiem kraju sław Vincenz występował ze swymi my wyraźnie tęsknotę za ziemią ojczystą, fonii Mozarta i o tym wszystkim co Panu zołoteńkim, huculskiego”. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 30 Śladem naszych publikacji www.kuriergalicyjski.com Odpowiadamy na pytanie zadane 7 lat temu – już wiemy kim był Alfred Blaha Człowiek umrzeć może dwa razy – pierwszy raz, kiedy śmierć ma charakter fizyczny, drugi, gdy dochodzi do wymazania danej osoby z ludzkiej pamięci. O ile śmierć pierwsza stanowi naturalną kolej rzeczy, o tyle druga jest okrutniejsza i naprawdę niewielu ludzi na taką „śmierć” zasługuje. Dramatem II wojny światowej było nie tylko to, że zginęły wówczas miliony ludzi, ale także i to, że pamięć o ogromnej liczbie z nich zaginęła bezpowrotnie (szczególnie jeśli śmierć ponieśli także wszyscy lub niemal wszyscy członkowie rodziny).

ADAM ADRIAN OSTANEK

zy jednak zawsze sytuacja jest aż tak beznadziejna?

Nie, jeśli dana osoba zaj- ARCHIWUM RODZINNE ALFREDA BLAHY mowała stanowiska urzędni- ALFRED BLAHA Ccze czy wojskowe. Wówczas można mieć nadzieję, że gdzieś aby umrzeć podwójnie. Nazwi- biegle posługiwał się języka- – o ile także nie uległa znisz- sko Alfreda Blahy przez wiele mi polskim i niemieckim, zaś czeniu podczas wojny – leży lat nie przewijało się w żad- francuskim, włoskim i angiel- teczka personalna takiej osoby. nych z badanych przeze mnie skim w stopniu komunikatyw- Wysiłek poszukiwawczy połą- dokumentów – aż do roku ubie- nym (dokładnie: „do użytku czony często z niesamowitymi głego, kiedy natrafiłem na dwie służbowego”). zbiegami okoliczności lub też (aż dwie!) teczki dotyczące 4 stycznia 1912 r. Blaha po prostu szczęściem, przyno- właśnie jego osoby. Nie są one ożenił się ze Stefanią Zofią, CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE W WARSZAWIE si niekiedy nawet po wielu la- może zbyt duże, jedna rzekł- z domu Stieber (Sztiber), uro- tach pozytywne efekty. Można bym nawet jest bardzo mała, ale dzoną w 1888 r., córką Emila wówczas mieć ogromną satys- to nie istotne w tym momencie. Józefa i Marii z domu Taupee. fakcję, że choć w jakimś calu Najważniejsze jest bowiem to, Owocem małżeństwa była cór- udało się przywrócić ludzkiej że możliwym staje się udziela- ka Janina. Choć nie wiadomo pamięci osobę, która – wydanie odpowiedzi na pytanie za- dokładnie kiedy się urodziła, wało się – że skazana została na dane 7 lat temu „kim był Alfred to przyjąć można, że doszło do tę najgorszą karę, jaką jest po- Blaha?”. Może nie będą to odpo- tego w niedługim okresie po dwójna śmierć. Tak właściwie wiedzi pełne, może nie wszyst- zawarciu związku małżeńskie- było do tej pory z osobą ostat- kich usatysfakcjonują, ale być go, a to przez wzgląd na to, że niego przedwojennego dyrek- może – i to jeden z moich celów córka w latach 20. uczęszcza- tora lwowskiego Oddziału Ban- – wywołają w kimś uczucie po- ła już do szkoły powszechnej ku Polskiego Alfreda Blahy. dobne do tego, które zrodziło się we Lwowie. Po wybuchu woj- we mnie w 2013 r. – że nie jest ny w 1914 r. Alfred Blaha nie WOJSKOWA KARTA EWIDENCYJNA Lektura artykułu to przypadek beznadziejny… został zmobilizowany, a to ze Krzysztofa Alfred Blaha urodził się 22 względu na fakt wykonywanej stanowisko oficera akredyto- 6. Armii Wojska Polskiego. Szymańskiego lutego 1884 r. w Przemyślu i był pracy i miejsca zatrudnienia. wanego Oddziału Kontroli Ra- Podczas służby w wojsku Bla- synem Franciszka i Karoliny Okres wojny Blahowie spędzili chunkowej przy Intendenturze ha ukończył I Kurs Polskiej Ra- zamieszczonego z domu Albert. Okres dzieciń- we Lwowie, mieszkając w domu Dowództwa Wojsk Polskich chunkowości Wojskowej przy w numerze 8. „Kuriera stwa i młodości spędził w Prze- przy ulicy Sadowej 2. „Wschód” we Lwowie (później Intendenturze Dowództwa Galicyjskiego” z 2013 myślu, gdzie uczęszczał do 6 listopada 1918 r., wobec przemianowanej na Oddział Wojsk Polskich „Wschód” we r., w którym autor szkoły powszechnej, a następ- wybuchu walk polsko-ukraiń- Kontroli Rachunkowej przy In- Lwowie. pytał „Kim był Alfred nie ukończył w 1902 r. miejskich we Lwowie, Blaha zgłosił tendenturze Dowództwa Okrę- Dyrekcja Polskiej Krajo- Blaha?” skłoniła scowe gimnazjum. W kolejnych się jako ochotnik do oddzia- gu Generalnego „Lwów”). wej Kasy Pożyczkowej w 1920 mnie do wpisania latach podjął studia w Pań- łów polskich. Został, ze wzglę- W połowie 1919 r. jego status r. dwukrotnie zwracała się stwowej Szkole Handlowej we du na wykształcenie, jako sze- pobytu w armii uległ zmianie, do Ministerstwa Spraw Woj- Blahy na moją listę Lwowie (w latach 1922–1937 regowiec oddelegowany do bowiem Blaha został przenie- skowych z prośbą o zwolnie- przypadków trudnych. istniejąca pod nazwą Wyższa Intendentury Wojsk Polskich siony na stanowisko urzędni- nie Blahy z armii. Pierwszy Dodam jednak – Szkoła Handlu Zagranicznego, we Lwowie. 18 listopada zaj- ka wojskowego XI grupy. Od tej z wniosków został 14 września trudnych, ale nie a w latach 1937–1939 – Aka- mował stanowisko oficera ka- pory aż do całkowitego zwol- 1920 r. odrzucony, co argu- beznadziejnych w moim demia Handlu Zagranicznego), sowego Intendentury Komen- nienia z armii pełnił funkcję mentowano tym, iż brakowało przeświadczeniu. które ukończył w 1908 r. Po ich dy Miasta i Powiatu Lwów, referenta budżetowego – po- w wojsku osób z jego kwalifika- zakończeniu odbył praktykę natomiast od 6 grudnia pełnił między 6 września 1919 r. a 29 cjami. Drugi z wniosków okazał Od lat, przy okazji kwerend w lwowskim oddziale Wiedeń- funkcję oficera kasowego Bry- lipca 1920 r. w Intendenturze się być skuteczny i 30 listopada archiwalnych i bibliotecznych skiego Banku Związkowego we gady Lwowskiej. 16 grudnia 7 Dywizji Piechoty (przemia- 1920 r. zgody takiej udzielono. prowadzonych w Polsce, Wiel- Lwowie, a następnie w 1910 r. 1918 r. został mianowany na nowanej potem na Grupę Tak- Ostatecznie 5 lutego 1921 r. Bla- kiej Brytanii czy na Ukrainie, rozpoczął pracę w miejscowym stopień chorążego, a 31 grudnia tyczną gen. Bonnin’a, a na- ha został zwolniony ze służby staram się przywracać pa- oddziale Banku Austro-Wę- tego samego roku, mianowa- stępnie 18 Dywizję Piechoty), w szeregach Wojska Polskiego. mięć ludziom, którzy z różnych gierskiego. W kwestionariu- ny na stopień podporucznika. natomiast od 30 lipca 1920 r. do Okres międzywojenny ro- względów nie zasłużyli na to, szu osobowym Blaha podał, że Od 5 stycznia 1919 r. zajmował 5 lutego 1921 r. w Intendenturze dzina Blahów również spędziła nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Śladem naszych publikacji 31

we Lwowie, zamieszkując w la- froncie spowodowały, że jako ofiary mordów NKWD tach 30. w domu przy ul. Braje- w nocy z 7 na 8 września w dniach 24–28 czerwca 1941 rowskiej 17. Sam Alfred Blaha podjęto decyzję r. (błędnie podana jest tam data w kolejnych latach awanso- o dalszej ewakuacji urodzenia Blahy jako 1882 r.). wał zawodowo, zajmując co- złota – z Łucka na Wojna nie oszczędziła także raz poważniejsze stanowiska. rodziny Alfreda Blahy, choć i co W latach 1921–1923 zatrud- południowy-wschód ku do jej przedstawicieli istnieje niony był we wspomnianej już granicy z Rumunią, aby więcej pytań niż odpowiedzi. Polskiej Krajowej Kasie Po- zasoby te zdeponować Dalsze losy żony są właściwie życzkowej, zaś od 1923 r. we w bankach krajów w ogóle nieznane, choć można lwowskim oddziale Banku sojuszniczych. 13 się spodziewać, że jako mał- Polskiego w którym do 1929 września „złoty żonka tak ważnego urzędnika r. pełnił funkcję zastępcy dy- została w najlepszym wypad- rektora oddziału (nie wiadomo konwój”, bo tak określa ku wywieziona na Wschód, w którym roku został wyzna- go historia, dotarł do w najgorszym zaś po prostu czony na to stanowisko), zaś Śniatyna, przejeżdżając aresztowana i także zamor- w latach 1929–1939 – dyrekto- w międzyczasie przez dowana. Córka Janina zginęła ra oddziału. obszar podległy zamordowana przez Niemców lwowskiemu oddziałowi w obozie koncentracyjnym Blaha angażował się Banku Polskiego. w Oświęcimiu w 1942 r. Prze- w życie społeczne żył zięć Blahy – Zbigniew An- CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE W WARSZAWIE oraz rozwój Alfred Blaha czynnie włą- toni Michałowski oraz uro- WYCINEK Z WNIOSKU O ODZNACZENIE KRZYŻEM OBRONY LWOWA czył się wówczas w zapewnie- dzony w 1940 r. wnuk Alfreda licznych organizacji nie niezbędnych materiałów – Kazimierz Antoni. Ich szcze- i stowarzyszeń oraz bezpiecznego transportu gółowe dalsze losy są jednak tak o zasięgu tej ogromnej ilości kruszcu. Do- nieznane. ogólnopolskim, jak tarł z nim aż do Śniatyna, gdzie i regionalnym. Od złoto przeładowano do jedne- Czy poznamy kiedyś 1926 r. był członkiem go pociągu i skąd 15 września datę i okoliczności Polskiego Towarzystwa transport wyruszył w dalszą śmierci ostatniego drogę. Z tytułu swej funkcji oraz dyrektora lwowskiego Ekonomicznego, był znaczącego zaangażowania także członkiem w transport Blaha miał moż- oddziału Banku Komisji Rewizyjnej liwość przekroczenia wraz ze Polskiego? Czy uda Polskiego Związku złotem granicy polsko-rumuń- się ustalić, co stało się Zachodniego. Wspierał skiej, jednak postanowił wracać z jego żoną? działania lwowskiego do Lwowa, aby nie pozostawić tam rodziny samej sobie. Być może tak, a nadzieję na oddziału Ligi Morskiej Od tej chwili losy Blahy po- to daje niezwykle mocno rozbu- i Kolonialnej. zostają nieznane. Pewnym jest, dowany w Związku Sowieckim Publikował na łamach ARCHIWUM RODZINNE ALFREDA BLAHY że ze względu na zajmowa- aparat biurokracji działają- czasopism fachowych 1938 r. odrzucił wniosek o od- Blaha pełnił nadal ne stanowisko, po powrocie cej przy aparacie każdego typu pisząc m.in. na temat znaczenie Alfreda Blahy Me- swoje obowiązki. ze Śniatyna do okupowanego władz, w tym również – a może dalem Niepodległości. Zapew- przez sowietów Lwowa, został przede wszystkim – aparacie polityki handlowej W międzyczasie 4 ne jego zaangażowanie w walki natychmiast lub prawie na- represji. Dokumenty z ewen- i traktatowej. o niepodległość dopiero od 1918 września rozpoczęła tychmiast aresztowany. Z in- tualnego śledztwa oraz nie W okresie międzywojen- r. oceniono jako zbyt małe, by się ewakuacja zasobów formacji dostępnych w Inter- mającego nic wspólnego z pra- nym, za swoje czyny i działal- przyznać wspomniany medal, 80 ton złota Banku necie (drzewo genealogiczne) worządnością wyroku (chy- ność odznaczony Złotym Krzy- jednak nie zachował się proto- Polskiego pozostających wyczytać można, iż zginął jesz- ba, że faktycznie zamordowa- żem Zasługi (w 1936 r.), Krzyżem kół nr 126 z rzeczonego posie- w skarbcach oddziałów cze w 1939 r. lub 1940 r. w wię- ny został podczas chaotycznej Obrony Lwowa (nr legitymacji dzenia w którym znajdowała Banku Polskiego zieniu w Mińsku. Warto jed- ewakuacji NKWD ze Lwowa 307) oraz odznaką „Orlęta” (nr się stosowna argumentacja. nak dodać, że nazwisko Alfreda w czerwcu 1941 r.) znajdować legitymacji 503). Komitet Krzy- w Warszawie, Brześciu Blahy znajduje się także na jed- się powinny w archiwach by- ża i Medalu Niepodległości na Po wybuchu wojny nad Bugiem i Siedlcach. nej z tablic przy lwowskim wię- łego NKWD i czekają na swoje posiedzeniu z dnia 4 kwietnia 1 września 1939 r. Niepowodzenia na zieniu na Zamarstynowie, okrycie. Ukazała się druga część książki Konkurs „Być Polakiem” Kochani Uczniowie, Rodzice i Nauczyciele, już po raz dwunasty zapraszamy do udziału w konkursie „Być „Sekrety Lwowa” Polakiem”. Obmyślenie koncepcji pracy konkursowej i jej przygotowanie to dla uczestników wysiłek, ale też niewspółmierna ko- Ukazała się druga rzyść. Każda zdobyta wiedza okazuje się być kiedyś przydatna, a ta część książki „Sekrety dotycząca historii własnej rodziny czy dziejów przodków potrzeb- Lwowa” Jurija Smirnowa, na jest od zaraz bo, jak się mówi, człowiek bez przeszłości nie ma lwowskiego przewodnika przyszłości. i dziennikarza Kuriera Pandemia zamyka nas w domach i skazuje na odosobnienie. Galicyjskiego. Ten stan ma także zalety. Więcej przebywamy razem. W wolnych chwilach możemy więc porozmawiać o sprawach zwykle odkłada- TEKST I ZDJĘCIE nych na później. To dobry czas, by w gronie rodziny podyskutować, KARINA WYSOCZAŃSKA co to jest tożsamość człowieka? Dlaczego tak ważne jest określenie własnej tożsamości: religijnej, narodowej, kulturowej, cywiliza- utor, jako Polak ze Lwo- cyjnej i szukanie odpowiedzi, jak ją budować lub wzmacniać? wa, przybliża wiele zna- Młodzież znajduje odpowiedzi na te pytania, przystępując do nych miejsc rodzinnego udziału w konkursie „Być Polakiem”, angażującym nie tylko inte- miasta oraz opowiada o jego lekt, ale także, a może przede wszystkim, emocje. Tysiące nadesła- Awybitnych mieszkańcach. nych prac i dziesiątki opinii młodzieży przekonują, że przygotowa- W drugiej części książki nie pracy konkursowej to spotkanie z historią żywą, pozwalającą znalazły się m.in. opowieści lepiej poznać i zrozumieć Polskę, a w efekcie bardziej ją pokochać. o niezwykłych losach lwow- Zapraszamy więc dzieci, młodzież i nauczycieli żyjących poza skich pomników, wyścigach W części drugiej piszę o słynnej Pierwsza część książki zo- granicami Polski w tę podróż w czasie i w przestrzeni. Wspo- samochodowych ulicami mia- wódce Baczewskiego, lwow- stała wydana w 2018 roku. mnienia rodzinne, zwyczaje Polaków i ich zachowania, pojmo- sta w okresie międzywojen- skich latach Gabrieli Zapolskiej, Jest to również mała podróż do wanie polskości w wymiarze społecznym i narodowym, proble- nym oraz sukcesach Pogoni tajemnicach lwowskich klasz- przedwojennego Lwowa opo- my gramatyki polskiej to obszary tematyczne tegorocznej edycji na międzynarodowej arenie torów. Nie mogłem też ominąć wiadająca nieznane tajemnice Konkursu. piłkarskiej. po raz kolejny wątków związa- i legendy miasta. Obie książ- Zapraszamy! WIĘCEJ INFORMACJI NA: – To nie jest przewodnik po nych z Cmentarzem Orląt – po- ki można kupić w polskich Lwowie, raczej wybrałem ro- wiedział Jurij Smirnow, autor księgarniach. WWW.BYCPOLAKIEM.PL dzynki z lwowskich wydarzeń. książki. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 32 Rozmowy Kuriera www.kuriergalicyjski.com Polskie doświadczenia na wschodzie Ukrainy W dniach 31 marca – możliwość rozwoju swoich wiosek. 1 kwietnia br. w Kijowie Ważne, że nie był to projekt z gran- odbędzie się kolejne tu. Wszystko było finansowane przez samych uczestników projektu. Każdy posiedzenie Polsko- płacił za siebie, a naszym zadaniem Ukraińskiej Komisji było zorganizowanie całego progra- Międzyrządowej ds. mu pobytu – odnalezienie polskich Współpracy Gospodarczej. rolników, gotowych podzielić się KONSTANTY swoim doświadczeniem, zorganizo- CZAWAGA rozmawiał wanie przejazdu i lokum. Z czasem mieliśmy już wielu przy- z DIANĄ BARINOWĄ, jaciół i partnerów. W tym czasie kierownikiem Działu naszymi partnerami zostały Mało- Badań Regionu polska, Podkarpacka i Mazowiecka Wschodniego Agencje Rozwoju Regionalnego, Ma- w Charkowie Narodowego łopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Instytutu Studiów Rolniczego, gminy Leżajsk, Wiśnio- Strategicznych, we i Myślenice. Nasza organizacja została oficjalnym przedstawicielem przewodniczącą Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodar- Polsko-Ukraińskiego czej w obw. charkowskim – a właści- Stowarzyszenia wie na całym wschodzie Ukrainy. Rolniczego, członkiem Takim sposobem staliśmy się propa- Zarządu Polsko- gatorami polskiego doświadczenia na Ukraińskiej Izby naszych terenach. Gospodarczej, Na ile polskie doświadczenia prezesem Organizacji samorządowe wykorzystano

Społecznej „Centrum BARINOWEJ DIANY ARCHIWUM podczas reformy samorządowej? Rozwoju Samorządu DIANA BARINOWA Z czasem, gdy w 2015 roku na Ukra- Terytorialnego”. inie wystartowała decentralizacja, jako działacz społeczny propagują- Obok współpracy trans- cy idee decentralizacji i rozwoju te- granicznej Polski i Ukra- renów wiejskich stanęłam na czele iny naszą uwagę przycią- Biura reform w obw. charkowskim. ga pragnienie równoprawnej Rozpoczęliśmy pięcioletni okres re- współpracy z Polską przedsta- alizacji reform, opierając się na naj- wicieli Wschodnich regionów lepszych doświadczeniach naszych Ukrainy, w tym i tych, leżą- polskich kolegów. cych przy granicy z Federacją Rosyjską. Widać to wyraźnie Muszę tu przyznać podczas Forum Ekonomicznych otwarcie, że gdyby nie w Polsce, w których bierze Pani doświadczenie polskie, aktywny udział. Co stymulo- byłoby nam o wiele wało do takiej współpracy? Historia naszych kontaktów bierze trudniej wprowadzać początek w marcu 2013 roku, gdy po decentralizację na ziemi wydarzeniach na Majdanie poszuki- charkowskiej. waliśmy odpowiedzi na pytanie: jak zmienić nasze życie i co robić dalej. Proces konsolidacji społeczności Miałam szczęście wspólnie z kolega- przebiegał niezwykle trudno, lu- mi uczestniczyć w delegacji aktyw- dzie nie wierzyli w to, że przykład nych społecznie obywateli w szkole- naszych sąsiadów, którzy również niach zorganizowanych przez „Study żyli w czasach sowieckich ale jed- Tours to Poland” (fundacja Liderzy nak wszystko zmienili – może dać Zmian). Dało nam to możliwość zapo- natchnienie i motywować! Czułam znania się z doświadczeniami samo- ogromną satysfakcję, gdy widziałam

rządu regionalnego w Polsce, z moż- BARINOWEJ DIANY ARCHIWUM emocje naszych przewodniczących liwościami, jakie daje decentralizacja rad wiejskich, którzy po raz pierw- i rozwój swoich terenów. Była to moja rolnika, posiadającego ziemię i odda- Na początku roku 2014 według da- Generalny RP w Charkowie, Połtaw- szy w życiu odwiedzili Polskę – nie pierwsza nie turystyczna wizyta jącego ją w dzierżawę za grosze, a sam nych statystycznych liczba ludno- ski oddział Stowarzyszenie Rolni- radziecką. Był to zachwyt wizytą w krajach europejskich. Byłam pod szuka pracy lub uważa się za bezro- ści ze wschodnich regionów, która ków i Właścicieli Ziemi, a także in- i równocześnie rozczarowanie wła- wrażeniem Polski! Byłam pod wraże- botnego. Równolegle z naszą dele- odwiedziła Europę wyniosła 15%. dywidualni rolnicy z terenów obw. sną gospodarką i sposobem życia. niem stosunku władz do swoich oby- gacją w Polsce przebywał ówczesny W tym samym czasie na zachodniej charkowskiego i sumskiego. Potem Najważniejsza jest jednak nadzieja wateli, otwartości wszystkich proce- premier Ukrainy Wołodymyr Hroj- Ukrainie było to 80%, przy tym wielu dołączyli do nas inni partnerzy. aktywnych zmian na lepsze w swoim sów, podejściem do pracy i zasadami sman, który z fachowcami również odwiedzało kraje europejskie wielo- Zaczęliśmy jeździć po okolicznych życiu – tak, jak w polskich wioskach. działalności. Byłam pod wrażeniem zapoznawał się z doświadczenia- krotnie. Biorąc pod uwagę radziecką wsiach, prowadziliśmy semina- I to chwyciło. W tym czasie zorga- rozwoju infrastruktury, szczególnie mi polskiej decentralizacji w celu przeszłość i system administracyjny ria, opowiadaliśmy o polskich do- nizowaliśmy ponad 10 szkoleń. Na- na terenach wiejskich, które znacz- wprowadzenie podobnych zmian – miało to swoje negatywne tenden- świadczeniach. Zbieraliśmy kolejne zwaliśmy nasz projekt „Efektywny nie różniły się od naszych wsi. Naj- na Ukrainie. Wówczas pomyślałam cje, które przeszkadzały rozwojowi. kontakty i z czasem udało nam się samorząd. Doświadczenia Polski na bardziej oddalona polska wieś po- – a w czym nasza wieś jest gorsza? zorganizować pierwsze szkolenie Ukrainie”. Jego realizację poparł rów- siada wszystko, co jest potrzebne do Mamy pracowitych ludzi, żyzne zie- Aby sprzyjać zmianom u polskich kolegów. Wielką pomoc nież Konsulat Generalny RP w Char- normalnego życia i rozwoju miesz- mie, to dlaczego Polacy mogą, a my świadomości naszej okazał nam Konsulat generalny RP kowie, ambasada RP w Kijowie, Kon- kańców. Są tam takie warunki, jak nie? ludności wiejskiej w Charkowie i ówczesny konsul ge- sulat Generalny Ukrainy w Krakowie. w małych miasteczkach. Nasi polscy Różnica polega na poziomie świado- neralny Janusz Jabłoński oraz kon- Od tej placówki rozpoczynaliśmy na- i włączyć ją aktywnie koledzy z chęcią odkryli przed nami mości naszych ludzi, którym, nie- sul ds. ekonomicznych Włodzimierz sze wędrówki po Polsce. tajemnice tego sukcesu – o wszyst- stety, władze narzuciły taki sposób w rozwój własnych Leszczyński, który pomagał nam na- Czy te wizyty przyniosły efekty – kim decyduje samorząd lokalny. Pol- życia. My, tu na Wschodzie, zapali- terenów, stworzyliśmy wiązać pierwsze kontakty, wspierał naturalnie! Właśnie po pierwszej ska rozkwitła i osiągnęła nie byle liśmy się ideą zmiany ludzkiej świa- organizację społeczną nas osobiście podczas naszej wizyty wizycie naszych przedstawicieli rad jaki sukces właśnie dzięki reformie domości, decentralizacji i reformy „Polsko-Ukraińskie w Polsce i pomagał z tłumaczeniami. wiejskich z rejonu nowo-wodoła- samorządowej, określanej, jako „naj- lokalnego samorządu. Po powrocie stowarzyszenie W taki sposób udało nam się wy- skiego do Polski w 2016 roku powsta- bardziej udana polska reforma” do kraju postanowiliśmy z kolega- rolnicze”. startować z projektem „Efektywne ła zjednoczona gromada terenowa Podstawowym fundamentem roz- mi aktywnie zmieniać świadomość gospodarstwo. Doświadczenie Pol- (ZGT). Obecnie działa dość efektyw- woju polskiej wsi jest gospodarstwo naszych mieszkańców – szczególnie Zdecydowaliśmy, że właśnie rolni- ski na Ukrainie”, w ramach które- nie, bo wiele czerpie z doświadcze- indywidualne. Rolnik na swoich 2-3 na wsi, gdzie ten problem stoi szcze- cy jako gospodarze ziemi powinni go zorganizowaliśmy kilka szkoleń nia polskich kolegów. Między inny- hektarach w zupełności może utrzy- gólnie ostro. Zmiana świadomości najbardziej popierać nasze inicja- naszych rolników. Przyglądali się mi, przewodniczący ZGT, rozumiejąc mać swoją rodzinę i nie uważa się za mieszkańców była potrzebna szcze- tywy. Nie pomyliliśmy się. Naszą oni gospodarowaniu małych ferm, ważność zmian w świadomości swo- bezrobotnego, na odmianę od naszego gólnie tu na wschodzie. inicjatywę poparł również Konsulat uzyskiwaniu dochodu, dającego jej ekipy sprzyjał temu, by dyrektorzy nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Rozmowy Kuriera 33

szkół, przedszkoli i innych przedsię- to Poland”, na którego czele stoi Mi- biorstw komunalnych zapoznali się rosław Skórka. Są naszymi ważny- z polskim doświadczeniem działal- mi partnerami, zorganizowali wiele ności odpowiednich placówek i mogli spotkań, podczas których przedsta- zastosować to w swojej pracy. wiciele polskiego i ukraińskiego Wśród pozytywnych przykładów na samorządów dzielili się swym do- ziemi charkowskiej można wymienić świadczeniem działania w warun- czkałowską i kołomacką ZGT, któ- kach pandemii. Wkrótce planowane re wspólnie z Polsko-Ukraińską Izba jest ważne spotkanie, podczas któ- Gospodarczą i jej radcą Dariuszem rego wspólnie z polskimi ekspertami Szymczychą przy wsparciu Funda- omówimy kierunki rozwoju ekono- cji Solidarności Międzynarodowej micznego ZGT na Ukrainie. i Adama Sauera zrealizowały projekt Mamy wiele planów. Wśród nich naj- „Nasza energia – efektywna gromada”. ważniejszy to pomoc ZGT rozwijać Wraz z ZGT na naszych terenach taki- się w oparciu o wdrożenie polskie- mi jak welikoburłucka, oleksijewska go doświadczenia, przy konkretnym i oskilska dokonały wiele korzystając wsparciu finansowym Rządu Pol- z polskiego doświadczenia. BARINOWEJ DIANY ARCHIWUM skiego. Ma to sprzyjać współpracy Racjonalny kierunek decentraliza- ZGT. Najważniejsze jest zabezpiecze- są kwestie ekonomicznego rozwo- w ramach Polsko-Ukraińskiej Izby polskiego i ukraińskiego biznesu, cji zawdzięczamy, jak sądzę, przede nie rynku wewnętrznego i eksport… ju ZGT, rozwój czynnika ludzkiego Gospodarczej pod przewodnictwem transferowi polskich technologii wszystkim wizytom. Te ZGT, które do państw Azji. Ten model pozwoli i inne aktualne problemy. To łączy prezesa Jacka Piechoty i wiceprezesa i urządzeń w sektorze rolniczym ZGT. w ciągu pięciu lat nie zdołały zjedno- zniżyć wartość produkcji i lepiej wy- przedstawicieli Ukrainy i Polski na Olega Dubisza. Reprezentujemy Izbę Planujemy również działania w dzie- czyć się dobrowolnie (jest ich na na- korzystać ziemię i potencjał ludzki różnych poziomach, dając impuls do na naszym terenie. dzinie naukowej – wspólnie z ko- szych terenach 32) zostały połączone Ukrainy. Najważniejsze jest przejęcie dalszej współpracy. W tym trudnym okresie naszym pol- legami z Centrum Badań Regional- na mocy decyzji Gabinetu Ministrów najnowszych technologii i urządzeń, skim partnerom udało się znaleźć nych Narodowego Instytutu Badań Ukrainy. Straciły one wiele czasu, a co a także doświadczeń naszych pol- Jak działa współpraca pol- instrumenty wsparcia naszego part- Strategicznych przygotowujemy najważniejsze – mają wielkie trudno- skich kolegów, bycie dla nich partne- sko-ukraińska w regionie nerstwa. Dzięki nim uzyskaliśmy ta- opracowanie ekonomicznych zasad ści z osiągnięciem podstawowej idei rami, a nie konkurencją. Ukraińskim wschodnim Ukrainy w warun- nie kredyty od polskiego banku BGK łączenia się mieszkańców ZGT oraz decentralizacji – włączenie miesz- ZGT zapewni to rozwój ekonomiczny, kach obecnej pandemii? Co jest na realizację projektów, mających zaleceń podwyższenia ekonomicznej kańców w proces kierowania i podej- rozwój infrastruktury i powstrzyma planowane na rok bieżący? w podstawie polskie urządzenia. Je- efektywności samorządów. Polskie mowania decyzji na swoich terenach. migrację zarobkową Pandemia covid-19 nałożyła swoje stem pewna, że obecnie, z osłabie- doświadczenie i partnerstwo będzie piętno na wszystkie sfery działal- niem kwarantanny, będziemy mogli nam tu bardzo pomocne. Mam na- Stoi Pani również na czele Pol- Co zmienia się w świadomości ności wszystkich państw. W tych wykorzystywać te instrumenty dla dzieję, że nasza współpraca będzie sko-Ukraińskiego Stowarzy- uczestników szkoleń w Pol- trudnych warunkach nadal komu- zadań o których mówiłam. rozwijać się pomyślnie. szenia Rolniczego. Kiedy po- sce? Czy porównują oni zmia- nikujemy się z naszymi polskimi W tym roku nie przerwaliśmy dzia- wstało i jakie są jego funkcje? ny w Polsce ze stanem w Fede- partnerami. Odbyło się kilka spotkań łalności w programie „Study tours Dziękuję za rozmowę. Co ukraińscy rolnicy zapo- racji Rosyjskiej, dokąd jeżdżą życzyli dla siebie od polskich w sprawach rodzinnych lub kolegów? handlowych? Jak polsko-ukra- Podstawowe zadanie to zmiana ińskie partnerstwo wpływa na świadomości mieszkańców wsi. Na nawiązywanie nowych mię- Ukrainie istnieje wiele stowarzy- dzykulturowych i oświato- szeń, które sprzyjają eksportowi wych kontaktów. i tworzą partie rolników. Przed 6 laty Jednym z ważnych celów naszej eki- wspólnie z kolegami zrozumieliśmy, py było skierowanie mieszkańców że trzeba zmienić środowisko pracy Wschodu Ukrainy na europejski wek- rolników, dać im impuls do rozwoju tor rozwoju. Dla obw. charkowskiego, terenów rolniczych i pokazać instru- gdzie rozpoczęliśmy naszą działal- menty zmian. Naszym zadaniem jest ność, leżącego przy granicy z Rosją i te- zmotywowanie drobnych rolników, renami objętymi wojną, gdzie więk- właścicieli gospodarstw rolnych, szość ludności ma kontakty rodzinne którzy posiadają ziemie, ale sami jej za wschodnią granica – jest to kwestia nie obrabiają. Bywa też że uprawia- bezpieczeństwa. Ta walka „o umysły” ją na niej płody na zamówienie: np. trwa do dziś. Mogę jednak z pew- słonecznik, pszenicę czy kukurydzę. nością stwierdzić, że ci około 200 Daje to niezłe dochody. Na Ukrainie uczestników naszych szkoleń, którzy mamy, niestety, bardzo zróżnicowa- odwiedzili Polskę, znaleźli tam przy- ną skalę zarobków, szczególnie na jaciół i partnerów, są już nosicielami drobnych przedsiębiorstwach. Na europejskiej ideologii i zmian w swo- najwyższe mogą pozwolić sobie je- ich środowiskach. Wojna na Donbasie dynie wielkie przedsiębiorstwa, ale dla wielu Ukraińców uniemożliwiła i one najczęściej sprzedają surowiec współpracę z państwem-agresorem na przeróbkę i mają zyski nie wkła- z punktu widzenia moralno-etycz- dając pieniędzy w przeróbkę. Pro- nego. I tu pojawia się wielka rola pol- blemem jest też brak tanich kredytów skiego partnerstwa. Jest to faktycznie i precyzyjnych reguł działalności wzmocnienie bezpieczeństwa dla całej rynków zbytu. Ale najważniejsze – to wspólnoty europejskiej. Ukraina i jej blokowanie ludzkiej świadomości. ludność – są na ostrzu tej walki i w ra- Od sześciu lat nagłaśniamy te braki zie swego zwycięstwa, w tym i gospo- na różnych forach – na Ukrainie, na darczego, da szansę zmian również spotkaniach międzynarodowych. innym państwom. Uczymy naszych przedstawicieli sa- Ważne jest też i to, że wiele też dzia- morządów prezentacji siebie i poszu- łaliśmy w kierunku zwrotnym – po- kiwania dróg współpracy. kazaliśmy możliwości Ukrainy na- Cały czas wysyłamy do naszych pol- szym polskim partnerom, którzy skich kolegów informację, że nasi rol- ani razu nie byli na Ukrainie. Nasza nicy nie są konkurencją dla polskich, organizacja „Centrum rozwoju sa- lecz przyszłymi partnerami. Na tym morządu lokalnego” przy wsparciu etapie, gdy wprowadziliśmy wśród fundacji Solidarności Międzynaro- wielu ludzi zasady decentralizacji, dowej zorganizowała w 2019 roku gdy ZGT otrzymały pełnomocnictwa, wizytę przedstawicieli Mazowiec- fundusze i ziemię do własnego użyt- kiej Agencji Rozwoju Regionalne- ku, zadaniem naszej organizacji jest go, mającą na celu zapoznanie się zapewnienie komunikacji pomiędzy z rolnictwem na ziemi charkowskiej. drobnymi rolnikami na Ukrainie Przez trzy ostatnie lata organizujmy i ich polskimi kolegami, posiadają- polsko-ukraińskie forum samorządu cymi technologie i doświadczenie lokalnego, przebiegające u nas, gro- przetwórstwa płodów rolnych. madzące samorządowców i gospo- Jesteśmy zdecydowani pomóc wcie- darki wschodu i centrum Ukrainy. lić projekty przetwórstwa produkcji Co roku forum odwiedzają delegacje i dochodów na terenach ukraińskich samorządowców z Polski, omawiane nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 34 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com Stuletni jubileusz Targów Wschodnich we Lwowie (część 3) W latach 1926–1927 rozmaite wzory urządzeń kole- koniunktura ekonomiczna jowych oraz stworzono boga- w kraju stale wzrastała, ty przegląd działalności kolei, dróg wodnych, komunikacji gospodarka pomyślnie się lotniczej”. rozwijała. Również Targi Ogółem w Targach wzię- Wschodnie we Lwowie ło udział 1515 firm wystawo- odnosiły kolejne sukcesy. wych, w tym zagranicznych 398 z 19 państw (26% ogółu JURIJ SMIRNOW wystawców). Frekwencja pu- bliczności wyniosła 120 000 Rekordy obrotów osób. Prasa lwowska notowała handlowych i dokonanych pokaźny udział firm gdańskich, transakcji m.in. towarzystw okrętowych „Wiek Nowy” w przededniu i spedycyjnych. Wielkim po- VI Targów Wschodnich pisał, wodzeniem cieszyły się wy- że „dzięki Targom Lwów po- roby austriackie i francu- trafił utrzymać się na stano- skie. Transakcje obracały się wisku wybitnym i wpływo- w bardzo znacznych rozmia- wym wśród innych wielkich rach. Dyrekcja Targów w swo- miast Rzeczypospolitej. Tar- ich sprawozdaniach podkre- gi Wschodnie stały się czyn- ślała, że „Targi Wschodnie nikiem, któremu w wysokim stanowią już dziś niezbędny stopniu Lwów ma do zawdzię- środek polskiej propagandy go- czenia, że nie spadł do rzędu spodarczej o działaniu tak do- jakiegoś miasta prowincjonal- PAWILON „WYSTAWY ELEKTRYCZNEJ” niosłym i skutecznym, że z ich nego, lecz odgrywa dalej w pań- dalszym istnieniem związa- stwie rolę znaczącą i rolę waż- Monopoli Państwowych o po- ne są najżywotniejsze interesy ną. Targi Wschodnie mają dla wierzchni wystawowej 420 m2. gospodarcze państwa polskiego Lwowa doniosłe znaczenie”. „Jest ich trzy – spirytusowy, (…) Wskutek napływu ogrom- Do udziału w VI Międzyna- solny i tytoniowy (…) Oryginal- nej liczby zgłoszeń wystawców rodowych Targach Wschod- ność i estetyka wyposażenia i możliwej dokładnej selekcji nich zgłosili się przedstawicie- pawilonu dopełniają całość wy- wystawców Targi przybrały le 19 państw. Na placu Targów stawy, wybijającej się na czoło charakter imprezy wybitnie wznoszono nowe pawilony i re- Targów”. Obok pawilonu Banku planowej, konsekwentnie prze- montowano stare. „Słowo Pol- Małopolskiego zbudowano sta- prowadzającej swe zadanie”. skie” opisało ożywiony ruch, cję kolei wąskotorowej, wzbu- Był to wielki sukces nie tyl- który panował dookoła ostat- dzającej powszechne zainte- ko dyrekcji Targów, ale całego nich przygotowań do imprezy: resowanie. Targi Wschodnie Lwowa. Znaczenie Targów dla „(…) tysiące robotników praco- jednoznacznie wspierały rozwój miasta dobrze rozumiała spo-

wały gorączkowo dzień i noc NAC ciężkiego przemysłu, komuni- łeczność, gorąco zainteresowa- około wykończenia pawilonów kacji, transportu. Na Targach na dalszym ich rozwojem. 6 lip- i urządzenia wystaw. Nowe przedstawiona była produkcja ca 1927 roku powołano do życia pawilony i kioski rosną niby kopalni śląskich, a także „aut „Komitet obywatelski dla po- grzyby po deszczu”. reprezentowanych przez szereg pierania Targów Wschodnich”, Główną sensacją było bu- najpierwszorzędniejszych firm zorganizowano sekcję propa- downictwo pawilonu słynnej europejskich”. gandową, finansową, praso- firmy wódek i likierów J. A. Ba- Znaczna poprawa koniunk- wą, przemysłową, handlową. czewski, lidera w swojej branży tury gospodarczej w kraju Wśród założycieli byli: ksią- nie tylko we Lwowie, ale w ca- uwydatniła się w całym cha- żę Andrzej Lubomirski, literat łej dawnej Galicji. To była fir- rakterze Targów, będących Ostap Ortwin, redaktor Michał ma-legenda i jej pawilon i wy- niejako „barometrem rozwoju Rolle, inżynier Kazimierz Gą- stawa na Targach Wschodnich gospodarczego”. W „Sprawoz- siorowski i inni. Jedną z pierw- miały odpowiadać jej wyso- daniu o czynności Izby Prze- szych akcji Komitetu było or- kiej pozycji. Olbrzymi pawilon mysłowo-Handlowej we Lwo- ganizowanie konkursu wystaw

firmowy Baczewskiego zbu- JURIJ SMIRNOW wie za rok 1927” czytamy: „Ten sklepowych wśród lwowskich dowany został obok pawilonu PAWILON BANKU MAŁOPOLSKIEGO rok stanowił znaczny postęp zakładów handlowych. Do Centralnego, według projektu w rozwoju Targów jako insty- I konkursu zgłosiło się 51 firm. lwowskiego architekta Erwina krajowych i 246 zagranicz- dodatkowe połączenia lotnicze tucji spełniającej rolę nie tylko Wśród nagrodzonych złotymi Wieczorka. Wyróżniał się kil- nych. W otwarciu Targów Lwów – Łódź. pośrednika między producen- medalami i dyplomami byli: Jó- kunastometrową wieżą pawi- uczestniczył minister przemy- VII Międzynarodowe Targi tem a odbiorcą, lecz także łącz- zef Litwinowicz (Halicka 21), lonu, która dominowała w za- słu i handlu Eugeniusz Kwiat- Wschodnie odbyły się w dniach nika między produkcją rolną Gabriel Stark (pl. Mariacki 11), chodniej części placu Targów. kowski, który jak wiadomo 4–15 września 1927 roku i po- i przemysłową oraz rolę propa- D. M. Feil (Kazimierzowska 31), W pawilonie Baczewskiego pochodził ze Lwowa. W pierw- biły wszystkie rekordy obro- gatora rozwoju produkcji rolni- Marian Bałaban (Halicka 21), można było nie tylko podzi- szym dniu Targi zwiedziło 15 tów handlowych i dokonanych czej”. Na Targach przedstawio- Stanisław Baran (Akademic- wiać produkcję firmy, liczne 000 osób, zaś w ciągu jedenastu transakcji. Prasa lwowska do- ny był bogaty wybór maszyn ka 26), Filip Haas i synowie (3 gatunki likierów i wódek, ale dni ponad 130 000. W ramach nosiła opinię dyrekcji Targów, i narzędzi rolnych krajowych Maja 7) i inni. również odznaczenia i meda- Targów odbyła się też I Ogólno- że „pod względem transakcji i zagranicznych. Organizowa- W 1928 roku na VIII Mię- le różnych międzynarodowych polska Wystawa Budowlana. Do targi tegoroczne uważać nale- no wielki targ bydła, trzody dzynarodowe Targi Wschodnie wystaw począwszy jeszcze dyspozycji firm budowlanych ży za bardziej udane od zeszło- chlewnej i owiec, wystawę ra- zgłosiło się 1132 wystawców z XIX wieku (fabryka została „tuż za Pawilonem Centralnym rocznych. Obroty przemysłu sowego drobiu i królików, dział krajowych i 470 zagranicznych. założona w 1782 roku), ale pod- kilkumorgowy teren obrócono zagranicznego były w roku bie- nasienny. Wśród wystawców zagranicz- czas Targów można było także na pokaz rozmaitego rodzaju żącym o 200 procent większe”. Najefektowniejszą atrakcją nych zjawiły się firmy egipskie, degustować wyroby na koszt dróg i bruków”. W dniach 9–11 Najbardziej prężnie rozwijał się VII Targów Wschodnich była palestyńskie i greckie. Osob- firmy. Mieli też raj piwosze września obradował I Ogólno- handel maszynami rolniczymi, Polska Wystawa Komunika- ny pawilon o obszarze 1300 m2 w nowych pawilonach browa- polski Zjazd Inżynierów Dro- samochodami, lokomotywami, cyjna. Na specjalnych torach przeznaczono na wystawę sa- rów galicyjskich, które dołą- gowców. W Targach wzię- sprzętem technicznym, pro- pośrodku terenu targowego mochodów. W otwarciu Tar- czyły się do inicjatywy rekla- ło udział dużo wielkich firm dukcją metalurgii. ustawiono cały szereg okazów gów uczestniczyli ministro- mowej Baczewskiego. z przemysłowych regionów taboru kolejowego (lokomo- wie: Eugeniusz Kwiatkowski, VI Międzynarodowe Targi Polski – łódzkiego, poznańskie- Sukces nie tylko dyrekcji tywy i różne specjalne wago- Karol Niezabitowski i Alfons Wschodnie odbyły się w dniach go, śląskiego. W związku z Tar- Targów, ale i całego Lwowa ny) pochodzących wyłącznie Kühn. Premier Kazimierz Bar- 5–15 września 1926 roku z udzia- gami Wschodnimi Polskie Linie Zbudowany został nowy z fabryk krajowych. „W jed- tel odwiedził Targi incogni- łem 1262 wystawienników Lotnicze „Aerolot” uruchomiły pawilon – okazały budynek nym z pawilonów zgromadzono to. Z powodu bezpieczeństwa nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 35

zwiedzających władze miej- o wiele przewyższają takowe skie Lwowa w ramach przygo- solidnością budowy i staran- towań do Targów aresztowały nością wykończenia. Autobus około 50 złodziei kieszonko- „URSUS” kursuje po placu Tar- wych. Miasto również zadbało gów dla użytku i wygody zwie- o klomby i kwietniki na tere- dzających i cieszy się zasłużoną nie Targów. Obszar kwietników liczną frekwencją”. powiększono o 660 m2. Ukoń- Liczną frekwencją cieszyła czono prace przy rekonstrukcji się też wystawa trofeów my- i renowacji Panoramy Racła- śliwskich Alberta Marylskie- wickiej, które prowadzili ma- go z ziemi warszawskiej. Ten larze Zygmunt Rozwadowski pan stale swoim samochodem i Marceli Harasimowicz. Pa- podróżował po egzotycznych noramę znów udostępniono dla krajach afrykańskich i zbierał publiczności. liczne trofea, również wyroby i broń miejscowych plemion. Wystawa „Elektryczna” Jego wystawa z sukcesem była Na pierwszy plan VIII Tar- pokazana w Paryżu, a w 1929 gów Wschodnich wybijał się roku na Targach we Lwowie. dział techniczno-maszynowy, Obecność nawet tak egzo- zwłaszcza w branży maszyn tycznych wystawców nie mo- rolniczych, umieszczonych na gła jednak kompensować braku obszernym placu między pawi- firm z innych branż przemysłu. lonami a boiskiem „Czarnych”. GŁÓWNA ALEJA TARGÓW „Sprawozdanie Izby Przemy- Przemysł krajowy był przed- słowo-Handlowej we Lwowie” stawiony słabo, dominowały za 1929 rok pisało o „pogorsze- firmy zagraniczne. Popyt jed- niu stosunków gospodarczych, nak był ożywiony i wszystkie braku pieniędzy u przedsię- eksponaty zostały sprzedane biorców i trudne warunki zbytu jeszcze w czasie targów. Pod- produkcji”. Pewne grupy prze- pisano też transakcje na dalsze mysłu zrezygnowały z udziału dostawy tej produkcji. w Targach, również tak ważne Według pomysłu organiza- jak przemysł tekstylny z Łodzi, torów, każda kolejna wystawa chemiczny z Centralnego Okrę- miała swoją „rodzynkę”. Taką gu Przemysłowego, meblarski „rodzynką”, taką specjalizacją z Małopolski. We Lwowie ode- VII Targów Wschodnich była zwały się głosy w prasie i kołach wystawa „Elektryczna”, na gospodarczych o tym, że należy której zostały przedstawione odwołać dalszą organizację Tar- bardzo modne w tych czasach gów Wschodnich do lepszych aparaty radiowe najlepszych czasów. Przeciw zdecydowanie firm zagranicznych i polskich, wypowiedziały się Magistrat również produkcja elektro- m. Lwowa i Izba Przemysłowo- techniczna, akumulatory, ba- -Handlowa. Według ekspertów terie, przybory do radiotech- „przerwa nawet jednoroczna niki. Stałe miejsce na Targach mogłaby mieć dla Targów bar- Wschodnich zajmowały samo- dzo niepożądane następstwa chody najrozmaitszych marek (…) Fakt, że IX Targi odbyły się, i typów. Auta osobowe przed- wskazuje, że placówka ta ma

stawione w osobnym pawilo- NAC wiele sił żywotnych”. nie z góry już były wykupio- PAWILON POLSKIEGO RADIA Jedyną znaczną inwestycją ne przez zamożnych lwowian. budowlaną na terenie Targów Lwowski salon samochodo- prezes Izby dr Marian Szarski zdemolowany, trzy osoby zo- było budownictwo zespołu Sta- wy zdecydowanie wybijał się podkreślił, że „pod koniec 1928 stały ranne, w tym urzędnicz- cji Nadawczej „Polskiego Radia na jedno z czołowych miejsc roku zaczęły występować ob- ka Maria Streitówna ciężko. Lwów”. Z początkiem 1930 roku w Europie. Region Małopolski jawy osłabienia tempa życia Bomba, umieszczona w walizie, Dyrekcja Targów Wschodnich był przedstawiony na targach gospodarczego. Rok zakończył została podłożona przez członka i Magistrat m. Lwowa (pre- również przemysłem ludowym, się dla życia gospodarczego UWO Romana Bidę”. W czerw- zydent Lwowa z racji swe- artystycznym (ręcznie wy- niekorzystnie”. cu 1930 roku odbył się proces go urzędu był prezesem Rady konane kilimy, dywany), wy- 17 „bombiarzy” oskarżonych Nadzorczej spółki z oo. „Targi robami z ceramiki, alabastru, Zamachy bombowe o zorganizowanie zamachów na Wschodnie”) uchwaliły wy- porcelany. Firmy zagranicz- Światowy kryzys gospodar- Targi Wschodnie. Roman Bida pawilonów wyróżniał się pa- dzierżawić na 20 lat spół- ne i z innych regionów Polski czy boleśnie zaważył na eko- został skazany na karę śmierci wilon Monopoli Państwowych ce akcyjnej Polskiego Radia układały na te towary poważne nomicznej sytuacji Rzeczy- (ułaskawiony przez prezyden- gruntownie odnowiony na ze- w Warszawie część gruntów na transakcje. Bardzo aktywnie pospolitej, również na rozwoju ta I. Mościckiego, karę śmierci wnątrz i wewnątrz. Wieczorami terenie Targów o powierzch- reklamowano krajową produk- prosperujących do tej pory Tar- zamieniono na 15 lat więzienia), wieża pawilonu była gustownie ni 5603 m2 pod budowę stacji cję tytoniu, zwłaszcza w rejonie gów Wschodnich. Dyrekcji już innych siedmiu zamachowców oświetlona barwnymi żarów- nadawczej lwowskiej rozgłośni Zaleszczyk. Natomiast prze- przy organizacji kolejnych, IX skazano na 2–4 lata ciężkiego kami, co czyniło na odwiedza- Polskiego Radia. Do czasu reali- mysł włókienniczy repre- Targów Wschodnich w 1929 więzienia. jących sympatyczne wrażenie. zacji projektu uruchomiona zo- zentowało kilkanaście fabryk roku trzeba było walczyć do- stała prowizoryczna stacja ra- z Łodzi. słownie o każdego wystaw- Wystawa Japońska Jeszcze większe diowa w pawilonie Centralnym Wśród gości zagranicznych cę krajowego. Zmniejszyła się oraz Święto Miast Polskich wrażenie zrobiły Targów Wschodnich. W tymże były też wycieczki dziennika- liczba wystawców zagranicz- Nowością na Targach był samochody roku zbudowano nowy budy- rzy austriackich i niemieckich, nych, spadły obroty transakcji. „Dzień Japoński” urządzony 9 nek Stacji Nadawczej, zaś obok warszawskiej akredytowanych w Warszawie Zamarła budowa nowych pa- września z okazji pobytu we niego dwa maszty radiowe korespondentów pism zagra- wilonów, ale niestety ożywili Lwowie delegacji Związku Ja- fabryki samochodów nadawcze. Autorem projektu nicznych. Artykuły o lwow- się terroryści. 7 września 1929 pońskich Izb Handlowo-Prze- „Ursus”. Przy stoisku był lwowski architekt Antoni skich Targach Wschodnich roku w dniu otwarcia Targów mysłowych. Wystawa Japońska Ursusa każdego dnia Dygat. „Ponieważ działka bu- ukazały się w prasie wszyst- „o godzinie 14:20 przy ul. Po- znajdowała się w Pałacu Sztuki. gromadziły się tłumy dowlana znajdowała się w po- kich krajów europejskich, niatowskiego wybuchła pe- Obecnych było 108 wystaw- ludzi. bliżu willowej zabudowy przy a także w USA, Kanadzie, tarda, niesiona przez członka ców z tego azjatyckiego kra- ulicy Adama Ponińskiego, ar- Brazylii. UWO M. Tereszczuka. O godzi- ju, którzy przedstawili wyro- Fabryka przedstawiła wóz chitekt nadał budynkowi cha- W 1928 roku ujawniły się nie 16:00 nastąpiły trzy wy- by przemysłowe i artystyczne. strażacki, luksusowy autobus rakter pośredni między willą też pierwsze groźne tenden- buchy na Dworcu Głównym Na Targi przybył poseł Japonii na 22 osoby i wóz ciężarowy. i budynkiem technicznym. Są- cje kryzysu gospodarki świa- i pożar w przechowalni bagażu w Warszawie p. Matsuchima „Wiek Nowy” pisał: „Zdu- siedztwo Targów Wschodnich towej. O tym mówił już na (…) O godzinie 21:30 nastąpił w towarzystwie sekretarza po- mienie, zachwyt i duma ogarnia było z kolei przyczyną upodob- otwarciu VIII Targów Wschod- wybuch w budynku admini- selstwa p. Ody i barona Togo. każdego Polaka na widok tych nienia stacji do pawilonów wy- nich minister E. Kwiatkowski. stracyjnym Targów Wschod- Innym ważnym wyda- wspaniałych samochodów. stawowych”. Nowa inwestycja W „Sprawozdaniu o czynności nich przy wejściu głównym od rzeniem było organizowa- Wozy te wykonane w całości również finansowo wsparła Izby Przemysłowo-Handlo- ulicy Poniatowskiego. W wy- ne na Targach po raz pierwszy w Polsce nie tylko nie ustępują budżet Targów Wschodnich. wej we Lwowie” za rok 1928 niku eksplozji budynek został Święto Miast Polskich. Wśród najlepszym zagranicznym, lecz (cdn.) nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 36 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com

i lasy do terenów ornych nie Ukraińskich Nacjonalistów, należały). Mleko przyjmowały czterech aktywnych jej człon- mleczarnie dwóch spółdziel- ków otrzymało w 1937 roku ni– polskiej i ukraińskiej. Dużą różne wyroki więzienia. Dla pomocą była też hodowla owiec wzmocnienia organizacji przy- Wieś Jeziorko i na jej bazie chałupniczy prze- słano do Krymidowa w 1936 mysł wełny i kożuchów. r., jako nauczycielkę, rodzoną A już „wisienką na torcie” siostrę znanego OUN-owca ze jeziorańskiej gospodarki była Stanisławowa Natalkę Jasiń- uprawa winogronu i drzew ską. We wsi Trościaniec zało- morwowych. Ostatnie służy- żono partyzancką bazę, która ły jako surowiec przemysłu dysponowała nawet szpitalem. jedwabniczego. Badania w tym Nacjonaliści i komuniści (a ich zakresie zainicjowali i prowa- też nie brakowało w tych okoli- dzili kierownik szkoły w Je- cach) marzyli o dołączeniu Ma- ziorku Stanisław Nowak i jego łopolski Wschodniej do Związ- żona Anna, nauczycielka tejże ku Radzieckiego. szkoły. Właścicielka majątku J. Przejście przez wieś Jeziorko Morawska przeznaczyła część różnych wojsk i frontów, które ziemi na uprawy doświadczal- w sierpniu 1914 roku rozpoczę- ne. Za pionierską działalność ło carskie wojsko, nie wzboga- w tym kierunku wszyscy zo- ciło ludności wioski. Skończyły stali wyróżnieni w roku 1938 się te różne ofensywy i defen- przez Rząd RP jako pionierzy sywy przyjściem z dalekiego rozwoju rolnictwa. Kubania w czerwcu 1919 roku Życie gospodarcze i społecz- na lewy brzeg Dniestru 4-tej ne w Jeziorku kręciło się do- dywizji piechoty Wojska Pol- koła dwóch sióstr-ziemianek, skiego pod dowództwem gen. mieszkających w dwóch mu- Lucjana Żeligowskiego. Od tej KOŚCIÓŁEK W JEZIORKU. FOT. Z ROKU 2020, rowanych domach, otoczonych pory administrowali na Za- GAZETA „REPORTER”, NR 33 (1004) OD 14 VIII 2020 wspaniałym sadem. W latach chodnim Podolu Polacy. Los po-

ZDJĘCIE AUTORAZDJĘCIE 50. domy te rozebrali sowieci. darował mieszkańcom Jeziorka W Jeziorku była też szkoła, naj- i okolic parędziesiąt lat pokoju. Lista nieistniejących pierw jednoklasowa, a w latach („umarłych”) wiosek na trzydziestych – trzyklasowa Oczekiwaną Kresach jest bardzo długa z polskim językiem naucza- „niespodzianką” nia. Szkolny budynek podzielił była nowa wojna. i liczy setki byłych kolonii, los domów sióstr Morawskich. Oczekiwaną – bo do osad, parceli i nawet Szybko też jezioranie pozby- miasteczek. Miejscowość li się również czytelni pol- wojny przygotowywano Jeziorko wyróżnia skiej wraz z siedzibą „Strzelca”. się również w Polsce. się tym, że proces jej Przetrwał jedynie murowany Jednak siły były jawnie „umierania” wciąż trwa: z miejscowego kamienia ła- nierówne, tym bardziej ciński kościół, wystawiony w byłej wsi w 2020 roku po wstąpieniu na na koszt sióstr Morawskich opisywane tereny Armii mieszkało jeszcze dwie w roku 1906. (czasem trzy, „na lato” Dzieci ze wsi Jeziorko konty- Czerwonej. przywożone przez dzieci) nuowały nauczanie w sąsiedniej Miejscowe antypolskie ele- staruszki. Bez drogi, ulic, wsi Kończaki, oddalonej o 3–5 menty przygotowały dla so- bez sklepu spożywczego AUTORAZDJĘCIE km. Powstanie siedmioklasowej wieckich żołnierzy triumfal- i nawet prymitywnej SIEROCINIEC DLA POLSKICH DZIECI, ZBUDOWANY W LATACH szkoły w nowym murowanym ne bramy. Ozdobione kwiatami budynku w Kończakach za- i czerwonymi, a też błękitno- medycyny… Bez, bez TRZYDZIESTYCH. CO PEWIEN CZAS DZIECI Z SIEROCIŃCA, PIELĘGNOWANE PRZEZ SIOSTRY ZAKONNE, PRZEWOŻONO DO wdzięczały Wojsku Polskiemu. -żółtymi flagami. Od razu zna- i bez – bohaterskie babcie ANALOGICZNYCH ZAKŁADÓW NA TERYTORIUM GENERALNEGO Otóż, w 1938 roku żołnierze leźli się miejscowi mówcy, gło- podtrzymują istnienie GUBERNATORSTWA LUB (PÓŹNIEJ) PRL-U. 48 pułku piechoty dyslokowa- szący wielkie podziękowanie wsi. Prawda, już tylko jako nego w Stanisławowie wybu- za uwolnienie od „wiekowego przysiółka – „chutora” wsi Delejow (pewien czas Jezior- Czas sprawdzianu ze współ- dowali w Kończakach gmach ucisku polskich panów” (tak Kończki. ko należało do „gminy Delejów” życia nastąpił jednak później szkoły powszechnej, funkcjo- było w sąsiedniej wsi Tumyr, i „parafii katolickiej „Delejow”) – w latach 1943-44. Pozwólcie nujący jako szkoła do dziś. Na- i nie tylko). Według planu so- LEON ORZEŁ Kościół łaciński był obecny od autorowi pominąć szczegóły tomiast pracownicy inspekto- wieckiego generała Watuti- 1427 roku. wydarzeń z tych lat – jedynie ratu szkolnego przeprowadzili na wojsko czerwone miało nie azwa wsi pochodzi od Administracyjnie wioska w celu oszczędzenia nerwów zbiórkę 4180 zł i kupili ciężki tylko zająć pewne obszary, ale krasowego źródła, zwa- Jeziorko powstała jako folwark czytelników oraz spokoju ro- karabin maszynowy z ekwi- i wyniszczyć tę część Wojska nego na Podolu „oknem”, i należała do różnych gmin: już dzin i ofiar tych tragedii. Po- punkiem, zaś urząd wiejski Polskiego, która pozostała jesz- tworzącego tuż obok malutkie wspomnianego Delejowa, Tro- służymy się tu słowami Tarasa ufundował do każdej świetlicy cze na terenach „Zachodniej N(lecz głębokie) jeziorka. Dalej ściańca, Kończaków, Ujścia Szewczenki, użytymi w opisie żołnierskiej w koszarach pułku Ukrainy”. Ratunek dla rozbit- z jeziorka czysta woda spływa Zielonego i Krymidowa. Dla- Rzezi Humańskiej: „Dawno to odbiorniki radiowe. ków WP był jedyny: jak naj- do potoku, a po paruset metrach tego wioska gubi się w staty- było i dobrze, że minęło”. Poziom życia mieszkańców szybciej dostać się do Rumunii – do rzeczki Horożanki, lewe- stycznych sprawozdaniach. Przed wrześniem 1939 roku Jeziorka był wyższy niż w in- albo na Węgry. Uniemożliwiały go dopływu Dniestru. Właśnie Jako osobna wieś Jeziorko star- w Jeziorku jeszcze funkcjo- nych podolskich wsiach. Nawet to specjalne sowieckie brygady Dniestr, a ściślej brak mostów towało w czasach autonomii nował ziemiański dwór sióstr współczesne ukraińskie źródła, kawalerii oraz ochotnicze bo- i promów, powoduje „zapadłość” Galicji: w roku 1931 mieszkało Morawskich, chociaż łany or- chociażby wspomniane „Mia- jówki miejscowych Ukraińców. całego lewego brzegu Dnie- tu 460 mieszkańców, z których nej ziemi dominalnej (po ukra- sta i wsie Halickiego rejonu...” Jedna z największych takich stru: w linii prostej Jeziorko 368 uważało się za Polaków, 82 ińsku „pańskiej”) liczyły tyl- (autorką artykułu o Jeziorku walk nad Dniestrem odbyła się jest oddalone od Stanisławowa osoby podawały się za Rusinów ko 106 ha. Rola chłopska była jest O. Lipaj) na str. 571-572 nie we wsi Werbka koło Koropca. o blisko 30 km, gdy tymczasem lub Ukraińców. Były i pojedyn- w rękach 78 gospodarzy, przy przemilczają tego, podobnie jak Polskim żołnierzom odbierano dojazd kiepskimi i bardzo kiep- cze rodziny mieszane, a także tym gospodarstw bez ziemi i poprawnych stosunków mię- broń i nawet zabijano. Odebraną skimi drogami wynosi ponad 10 Żydów. w Jeziorku nie było. 68 gospo- dzy Polakami i Ukraińcami: broń magazynowano „do słusz- 60 km i trwa pół dnia. darzy posiadało do 5 ha zie- „...Rozwojem gospodarczym nych czasów”. Przy tym wśród Kolej i mosty, jak zawsze, Współczesne ukraińskie mi ornej. Dwu- lub trzy hek- Jeziorko przewyższało sąsied- ogólnej sytuacji wyróżniały się niszczyła wojna albo party- źródła wyróżniają tarowa gospodarka pozwalała nie wsie. ... Fornalom w ziem- osobne wydarzenia. zantka: ani jednego, ani dru- Jeziorko jako wieś chłopskiej rodzinie nie szukać skim majątku płacono dobrze. Na początku lipca opisywa- giego tu nigdy nie brakowało. zarobku w rzemiośle albo wy- Faktycznie na wsi nie było ne tereny zajęło wojsko nie- bez konfliktów na Tereny Zachodniego Podola zo- jeżdżać ze wsi na zarobki. Pod- biednych i głodnych – przy ja- mieckie, a około 7-10 lipca stały zaludnione jeszcze w cza- gruncie religijnym lub stawą dobrobytu w Jeziorku był kich niestatkach „pomieszczy- tereny włączono do nowoutwo- sach średniego paleolitu, a po- narodowościowym czarnoziem i pracowite chłop- ca” zawsze pomagała”. rzonego w Guberni Generalnej bliskie miasteczko (teraz wieś) („Miasta i wioski skie ręce. Każda chłopska ro- A tymczasem w sąsiednich – Distriktu Galizien. Konkret- Ujście Zielone, w pierwszej Halickiego rejonu. Red. dzina posiadała nie mniej jak lasach i wsiach przygotowy- ną władzę we wsiach i mia- połowie XV wieku dało począ- Z. Fedunkiwa, 2001”). dwie sztuki rogacizny i co naj- wano się do „otwartej walki steczkach obok Jeziorka objęła tek parafialnej strukturze na Brzmi to bardzo miło. mniej jednego konia (pastwi- z polskim elementem”. W Kry- Ukraińska Policja Pomocnicza, całym Podkarpaciu. We wsi ska i nieużytki, również sady midowie działała Organizacja do której Polaków nie brano. Za nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 37 ZDJĘCIE AUTORAZDJĘCIE DOM OO. JEZUITÓW NA UL. GRUNWALDZKIEJ W STANISŁAWOWIE, ZDJĘCIE Z ROKU 2005. NA PIERWSZYM PLANIE – OGRÓD OO. JEZUITÓW, TERAZ NIEISTNIEJĄCY. W LATACH GROZY TEN OGRÓD BYŁ PEŁEN POLAKÓW-UCIEKINIERÓW, CZĘSTO OPARZONYCH I RANNYCH pierwsze swoje zadanie hitle- ciężkim i jest przestępstwem. wspomniałem, mosty i promy wyrąbano na opał, jeszcze bli- polskie. Razem z ludźmi wyje- rowcy uważali wyniszczenie Przy tym sprawcy tej „czar- tą wiosną już były zniszczone, sko 5-10 lat gospodarze wiej- chało 1221 koni, 4893 rogaci- Żydów. Tworzono dla nich spe- nej roboty” umyślnie ukrywa- pozostawały tylko brody, znane scy sowieckiej Ukrainy upra- zny, 74 świnie, 2713 owiec lub cjalne getta (lokalne getto zor- li ślady zbrodni – co znaczy, że miejscowym Polakom. Kierow- wiali morwy i podtrzymywali kóz, również maszyny rolne ganizowano we wsi Załukwa wiedzieli, co czynią. ca Węgier wymagał oceny głę- przemysł jedwabniczy. Gorzej i inne mienie. pod Haliczem). Podobne getta W tej groźnej sytuacji Do- bokości – żeby przed samocho- było z winnicą. Przed powsta- Zostawiono na miejscu: bu- powstały w Tłumaczu, Bucza- wództwo Armii Krajowej, mia- dem w wodzie szedł mężczyzna niem kołchozów (masowa ko- dynków mieszkalnych w Sta- czu i Stanisławowie. Pomoc nowicie gen. Komorowski, pod- – tylko w taki sposób można się lektywizacja odbyła się jesie- nisławowie 10168, gospodar- Żydom w Generalnym Guber- jęli rozmowy z szefem wywiadu było dostać się do zbawiennego nią 1951 roku) gospodarstwa czych – 11912, ziemi 20.871 ha natorstwie, a także przecho- jednostki Wojska Węgierskiego Stanisławowa. Tam, na dzisiej- jednoosobowe okładano tzw. (ornej, sadów, łąk, lasów). (Wg wywanie ich karano śmier- (lewego brzegu Dniestru przed szej ulicy Grunwaldzkiej, przy kontyngentem. Co się dotyczy Mazur G. Pokucie w latach woj- cią. Ponadto, na lewym brzegu wkroczeniem Armii Czer- kościele oo. Jezuitów, funkcjo- winnicy, to z każdego krzewu ny. Kraków, 1994, str. 192). Dniestru zniszczono dużą licz- wonej bronili Węgrzy, jedna nował Polski Komitet Opiekuń- gospodarz musiał oddać pewną Byłoby czymś niespra- bę Żydów z Węgier, przywo- z najbliższych jednostek Woj- czy (teraz szeroko znany dzięki ilość suszonych winogron, ro- wiedliwym przemilczeć pró- żonych tu z obozu w mieście ska Węgierskiego stacjonowała uczestnictwu hr. K. Lancko- dzynek – po rosyjsku „izium”. by dzisiejszych ukraińskich Sewlusz (teraz - Winogradów w Ujściu Zielonym, oddalonym rońskiej). Bardzo dokuczliwym W klimatycznych warunkach władz reanimacji wsi Jezior- zakarpackiego obwodu Ukra- od Jeziorka ok. 10 km. Siły po- w Stanisławowie był głód, za- Galicji było to niemożliwe. Pa- ko. Otóż, tereny Jeziorka uzna- iny. „Prosperował” też obóz doddziałów AK, Polskiej Samo- bójstwa przeniosły się na drogi, miętam dobrze, jak na począt- no za przydatne dla rozwoju w Bełżcu – obóz wyniszczenia, obrony w porównaniu z siłami jednak sytuacja zmieniła się na ku lat 50-tych ojciec wyrąbał turystyki. Budowano fanta- a nie obóz pracy. Okręgu „Łysonia” UPA po wy- lepsze. krzewy winogronu – ze sta- styczne plany. Z miejscowych Do tej pory treść naszego wózkach na Syberię i po latach Od jesieni 1944 w Stani- linowcami nie było żadnych budżetów – powiatowego i ob- artykułu i ocena historycz- hitlerowskiego terroru były nie sławowie zaczął funkcjono- żartów. A jeżeli winogronu „nie wodowego przeznaczono 500 nych wydarzeń wczesnej wio- do porównania. Byli członko- wać PUR – Polski Urząd Repa- było” – to i żadnych kontyn- tys. hrywien na rozwój Naro- sny 1944 roku we współcze- wie „Strzelca”, jak też aktywiści triacyjny. Repatriacyjną kartę gentów nie było. dowego Parku „Stary Halicz”. snej ukraińskiej krajoznawczej „Zarzewia”, Związku Szlachty otrzymywały osoby, które de- Podsumowanie lat woj- Z udziałem społecznej orga- literaturze zgadza się ze sobą. Zagrodowej i innych polskich klarowały narodowość polską, ny i czasu zaraz po woj- nizacji Eko-Halicz w latach Chodzi tu najpierw o wyjaz- patriotycznych organizacji już także ormiańską albo żydowską nie” w Jeziorku i okolicznych 2018-2019 odnowiono dro- dy polskich rodzin. W źródłach dawno walczyli przeciwko Hi- (przy tym znajomości języka wsiach w opracowaniu H. Ko- gę dojazdową do wsi Jeziorko. ukraińskich pisze się krótko: tlerowi w Narwiku i pusty- polskiego nie wymagano: czte- mańskiego i Sz. Siekierki wy- Samo Jeziorko oczyszczono „Polacy wyjechali do histo- niach północnej Afryki. Pewna ry polskie rodziny ze wsi Koło- gląda następująco: z krzewów i chwastów, zbu- rycznej ojczyzny”. Po prostu: ich część położyła swoje gło- dziejówka obok Stanisławowa, – wieś Jeziorko: zamordowa- dowano most nad potokiem zechcieli i wyjechali, bez powy i pod Monte Cassino – na nadal już w wagonach mówiły nych Polaków – 8, z nich z usta- i nie zapomniano o skrzynce dania przyczyn i szczegółów przykład nauczyciel ze szkoły między sobą po ukraińsku, co lonymi nazwiskami – 2, wysie- na ofiary pieniężne. „Dobro- wyjazdu. Przy tym nie widzi we wsi Mykytyńce pod Stani- powodowało konflikty. dlonych – 350, opuszczonych wolny” wkład wyceniono na 15 się różnicy między ziemiami sławowem, rodak z pobliskiego W krótkim czasie w prze- lub spalonych zagród – 65; hrywien od osoby. Dla przy- ojczystymi a ziemiami odzy- Krymidowa (syn wójta) Łużny, ciwną stronę ruszyły zestawy – wieś Krymidów – zamor- ciągania bocianów (jak wia- skanymi i nie wspomina się osierocił czwórkę dzieci. wagonów, wypełnione ludno- dowanych 6, z nich ustalo- domo, przynoszących dzieci) o dyrygentach tej olbrzymiej Nazwiska i stopnie oficerów ścią ukraińską. Miejsce Pola- nych nazwisk – 3, rannych – 1, obok Jeziorka ustawiono drew- orkiestry, zwanej „transferem węgierskiego wywiadu, którzy ków w Jeziorku zajęli Łemko- opuszczonych lub spalonych nianą figurę bociana (kobiety ludności”. podpisali umowę z AK o wza- wie. Jednak coś im się tu nie zagród – 65; w ciąży w Jeziorku nie widzia- Wskutek zniszczenia przez jemnej nieagresji to d-r Meme- spodobało: po roku dobrowol- – wieś Delejów – zamordo- no około 50 lat). Wystarczyło działania wojenne mostów giz i podpułkownik Padani (je- nie, korzystając z usług tak wanych – 36, ustalonych na- też wydzielonych pieniędzy na i promów społeczność polska na den z nich, później, w 1956 roku zwanego organizowanego nazwisk – 48, wypędzonych – festyny, poświęcone młodym lewym brzegu Dniestru okaza- pozostał jednym z organizato- boru zasobów pracowniczych, 970, opuszczonych i spalonych ukraińskim poetom. Kierowa- ła się w katastrofalnej sytuacji. rów Węgierskiej rewolucji). przesiedlili się do południo- zagród – 256. li nimi znani literaci Jurij An- Każdemu Polakowi, począwszy Ewakuacja polskiej ludności wych obwodów Ukrainy. Według danych Stanisła- druchowicz i Łewko Dowhan. od małego dziecka, zarzucano cywilnej z lewego brzegu Dnie- I tu uważny czytelnik może wowskiej komisji do spraw re- Festyny odbyły się latem 2020 przestępstwo „deptania świętej stru miała charakter drama- zapytać autorów: a co się sta- patriacyjnych (t. j. PUR’u) do roku –dzieło zasługuje na po- ukraińskiej ziemi”, które mia- tyczny, a czasem nawet tragicz- ło i co pozostało z doskona- dnia 31.X.1945 r. zgłosiło się na chwałę. Czy pomogło to Jezior- ło być karane śmiercią. Zapo- ny. Za miejsce w węgierskiej łych sadów, z zagonów morwy wyjazd (zarejestrowano) 77.822 ku – na pewno nie zaszkodziło. mniano, że zamordowanie Po- wojskowej ciężarówce żołnie- i winnicy? Odpowiedź brzmi: osoby, z nich wyjechało 59.179. I przy tym się okazało, że pra- laka czy Ukraińca – to zabijanie rzom płacono krową, świnią flora wsi Jeziorko jest teraz cał- Po rejestracji automatycz- ca przy zbieraniu kamieni jest człowieka, co jest grzechem lub innymi wiktuałami. Jak kiem inna. Drzewa owocowe nie nabywano obywatelstwo cięższa niż ich rozrzucanie. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 38 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com

Miasto mego dzieciństwa (cz. 7) Okupacja niemiecka Dziś drukujemy ostatni front znów przybliżył się do odcinek wspomnień miasta. Władze nakazały kopać Wołodymyra Barana w mieście okopy, aby chronić się przed ostrzałem wroga. Ja o wydarzeniach również wykopałem coś w tym w Stanisławowie z czasów rodzaju, ale moi rodzice wole- wojny. Miasto zostało li chronić się w piwnicy, a sie- wyzwolone 27 lipca 1944 dzieć samemu w tej ziemiance roku, ale nie była to nie miałem ochoty. pierwsza próba. Gdy sowieci zaatakowa- li, ich artyleria strzelała gdzieś SPISAŁ ponad miastem i pociski latały IWAN BONDAREW nad naszymi głowami, nie czy- niąc żadnej szkody. W przerwie Incydent z hitlerowcem artyleryjskiego ostrzału oka- Jak już mówiłem, Niemcy zało się, że ochrona magazy- mieli spore przydziały żyw- nów, które były w sąsiedztwie, ności i możliwość swobodnego uciekła i mieszkańcy rozpo- odwiedzania najlepszych re- częli „prywatyzację” nagroma- stauracji w mieście. Możliwe, dzonych dóbr. W czasach so- że dla tej przyczyny, a może też wieckich przechowywano tam innych, niektóre dziewczyny naczynia i tanie perfumy, teraz spotykały się z Niemcami. zmagazynowano tu wspaniały węgierski tokaj. Pamiętam, że na naszej ulicy wynajmowała WOŁODYMYR BARAN, 1929–2018 Na rodzinnej naradzie mieszkanie zdecydowaliśmy, że myśleliśmy, że tak szybko. Był sympatyczna młoda walki lepiej będzie koniec marca 1944 roku. Pod przeczekać w wielkiej Polka. Od pewnego wieczór do miasta wdarło się czasu zaczął ją kilka sowieckich czołgów. Wal- piwnicy naszego regularnie odwiedzać czyli przez całą noc. Aby ucho- sąsiada, byłego niemiecki oficer. Rzecz wać się, nasza rodzina prze- kolejarza, Korpana. jasna, że ta panienka nie siedziała całą noc w piwnicy Na szczęście ten nie była szanowana przez i wyszliśmy dopiero rankiem, miał nic przeciwko gdy już było po wszystkim. temu. Wzięliśmy więc sąsiadów i między sobą Opowiadano, że Niemcy i Wę- określano ją nie inaczej, grzy początkowo nie wiedzieli cenniejsze rzeczy, jak dziwka. co robić, ale podciągnęli rezer- trochę żywności, wy i zniszczyli wiele sowieckiej kilka flaszek tokaju W tym czasie wśród chłop- techniki. Aby lepiej orientować i przenieśliśmy się do tej ców była szalona moda na się w ciemnościach, zrzucali piwnicy. Jak się okazało elektryczne latarki, które na- na spadochronach oświetlające NIEMIECCY ŻOŁNIERZE NA RYNKU W STANISŁAWOWIE – nie na próżno. zywano „reflektorami”. Mie- rakiety i gdy spadały, pole wal- liśmy nawet takie zawody, kto ki było dobrze widoczne. Niebawem rozpoczęła się dalej puści promień swojej la- niespotykana dotąd kanonada. tarki. I oto, pewnego wieczoru, Pamiętam, jak Na torach kolejowych, któ- wracając do domu, zobaczyłem na początku ul. re przebiegały blisko 200 m od naszą sąsiadkę w towarzy- Czornowoła stał nas, coś wybuchało, turkota- stwie niemieckiego oficera. Nie ło, grzmiało i płonęło. Odłamki uszkodzony sowiecki wiem, co mnie naszło, ale z odle- pocisków i elementy wagonów głości około 5 m nagle oślepiłem czołg. „Uszkodzony” przelatywały nad nami i spa- go promieniem latarki i na cały to słabo powiedziane. dały na cmentarz żydowski. głos zawołałem: „Bądź przeklę- Przypominał Początkowo nikt nie mógł zro- ta niemiecka świnio!”. Po tym gigantyczną otwartą zumieć, co się dzieje. Dopiero wyłączyłem latarkę i co sił rzu- puszkę konserwy. Jego później dowiedzieliśmy się, że ciłem się w stronę żydowskiego gąsienice zalegały na to sami Niemcy wysadzili po- cmentarza, do którego miałem ciągi z amunicją, które nie zdą- 50 m. Za mną zagrzmiało kilka chodnikach po prawej żyli ewakuować. Ten fajerwerk wystrzałów, a jedna z kul prze- i lewej stronie, a wieża trwał półtorej doby. leciała mi koło głowy. Nawet była jakby „spuchnięta” Gdy wybuchy ustały, mia- nie pamiętam, jak przeskoczy- od wewnątrz. łem serdecznie dość siedzenia łem wysoki na 1,8 m mur cmen- w piwnicy. Wyszedłem na ulicę tarza. Później kilka razy pró- Kolejną sowiecką maszy- i poszedłem wzdłuż Hitler Stras- bowałem to powtórzyć, ale nie nę niepowodzenie spotkało se (ob. Niezależności). Nagle na- udawało mi się to w żaden spo- ARCHIWUM„BOHATEROWIE MUZEUM Z DNIEPRU” ZDJĘCIE na ul. Konowalca, w okolicach przeciwko mnie wybiegła duża sób. Może dało mi to impuls, że KOLUMNA SOWIECKICH ŻOŁNIERZY MASZERUJE PRZEZ dzisiejszej łaźni. Jednak najle- grupa uzbrojonych sowieckich po wojnie na studiach w liceum STANISŁAWÓW. LIPIEC 1944 R. piej zachował się czołg, który żołnierzy z oficerem. Byli zmę- sportowym miałem doskonale Niemcy spalili miotaczem pło- czeni, zaniepokojeni, nieogoleni, wyniki w skokach wzwyż. Ukraińska młodzież wów- Bardzo mu zazdrościłem. Po mieni na moście nad Bystrzycą mieli zaczerwienione z niewy- Następnego ranka ten głę- czas była nastrojona patrio- wojnie wyjechał do USA i został Nadwórniańską. Długo tam stał spania oczy. Oficer zachrypnię- boko obrażony Niemiec, w to- tycznie. Gdy ogłoszono rekru- znanym uczonym. i inne auta musiały go omijać. tym głosem zapytał: „Są blisko warzystwie ukraińskiego po- tację do dywizji SS „Galizien”, to Niemcy jednak nie dotrzy- Przezwyciężając strach, wla- faszyści?”. Odpowiedziałem, że licjanta znów się przywlókł na Niemcy obiecali, że po zwycię- mali słowa. Prowadzili podwój- złem kiedyś do jego środka. żadnego nie widziałem i sowieci naszą ulicę. Zebrali wszyst- stwie przyznają Ukrainie auto- ną i bardzo podłą politykę, kie- Trupów czołgistów już tam nie pobiegli dalej. kich chłopaków i pytali: „Jak nomię. Wielu chłopaków poszło rując przeciwko sobie Polaków było, za to „pożyczyłem” sobie Gdy mieszkańcy Stanisła- się nazywasz?”. W ten sposób do dywizji nie dla eleganckich i Ukraińców. Dlatego hitlerow- czołgową antenę. wowa wrócili do swych miesz- Niemiec starał się rozpoznać mundurów, lecz po to, by słu- ców nikt nie lubił. kań, nie znaleźli wiele cennych głos tego, kto go obraził. Na żyć Ukrainie. Nie byłem wów- Wyzwolenie rzeczy. Okazało się, że gdy cho- szczęście, po chwili gdzieś go czas w wieku poborowym, ale Czołgi na ulicach Po tych wydarzeniach wali się w piwnicach, po miesz- odwołano i do mnie kolej nie mój starszy przyjaciel Lubomyr Wiedzieliśmy, że front zbli- Niemcom udało się odrzucić so- kaniach grasowali złodzieje. doszła. Dytyniak został ochotnikiem. ża się do Stanisławowa, ale nie wietów, ale nie na długo. Latem Komu wojna, a komu… nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 39 Jaką była kobieta w Galicji Często zastanawiamy w obrzędach, a w parafii – się nad tym, jak miejsce obrończynią wartości religij- kobiety we współczesnym nych. Wszystkie te układy ze sobą splatały się, a wyjście poza świecie zmieniło się nie było bardzo trudne i prak- w porównaniu z niezbyt tycznie niemożliwe bez ryzyka odległą przeszłością? Czy odrzucenia przez społeczność. mamy świadomość tych Zamążpójście było kluczo- ogromnych zmian? Nie wym momentem w życiu ko- nawołujemy do powrotu biety i swego rodzaju inicja- cją kobiety w społeczeństwie. do dawnych czasów, ale Wówczas nazywała się już trzeba mieć świadomość gospodynią, stając się równą tych różnic. Może innym zamężnym kobietom. dawniej nie wszystko Szansa utworzenia rodziny za- było najlepiej, ale były też leżała głownie od posagu. Na rzeczy pozytywne. Otóż, przyszłego męża rodzice wy- zapraszamy Czytelników bierali przede wszystkim tego, który stał obok nich w hierar- do przeczytania tego chii społecznej. Dawało to pew- artykułu i mamy nadzieję, ną gwarancję utrzymania po-

że natchnie on Państwa ARCHIWUMZ AUTORA zycji społecznej i nie stoczenia do rozważań, a może i do STANISŁAWÓW W PRZEDEDNIU I WOJNY ŚWIATOWEJ się niżej, a nawet podwyższe- dyskusji. Przy tym niczego nia swej pozycji. Odpowied- państwu nie narzucamy Chociaż ruch kobiecy nie był nio – utworzenie rodziny dla masowy, jego obecność świad- dziewcząt z ubogich rodzin było ani nie moralizujemy – czy o tym, że Galicja nie była trudniejsze. tylko fakty. odizolowana i nadążała za ogól- noświatowymi tendencjami. Rodziny w tamtych PETRO HAWRYŁYSZYN Przypomnę, że prawa wyborcze czasach były o wiele kobiety uzyskały po raz pierw- mocniejsze. Statystyka okresie międzywo- szy dopiero w 1893 roku w No- świadczy o niewielkiej jennym tereny Ga- wej Zelandii, a z czasem nadały licji należały do Pol- je im Australia (1902) i Księ- ilości rozwodów, ski, której udało się odzyskać stwo Finlandii (1906). a ślub zarówno Wswoją państwowość po Wiel- Pod względem gospodar- przez Kościół, jak kiej (I światowej) Wojnie. Próba czym tereny wschodnich wo- i przez społeczeństwo, Ukraińców utworzenia swego jewództw II Rzeczypospolitej uważany był za wielką niezależnego państwa zazna- były słabo rozwinięte. Głów- wartość. Narodzenie ła niepowodzenia. Zachodnio- ną dziedziną gospodarki było -Ukraińskiej Republice Ludo- drobne indywidualne rol- nieślubnego dziecka wej (ZURL) po krwawej wojnie nictwo, przeważnie zacofa- było piętnowane. polsko-ukraińskiej 1918-1919 ne. W latach 1929-1935 Polskę Realną alternatywą była roku nie udało się utrzymać na dotknął kryzys ekonomiczny, emigracja, która dawała szansę mapie świata. Po tych histo- powodując spadek produkcji na wyjście za mąż i pozwala- rycznych wydarzeniach życie i zmniejszenie eksportu płodów ła kobiecie, jeżeli nie miała tej ludności powoli normalizowało rolnych. Stąd największym możliwości w swojej wiosce, się i zaczęło się toczyć spokoj- problemem społeczno-ekono- na próbę realizowania własnej nie. Wojna – rzecz mężczyzn, micznym II Rzeczypospolitej wizji życia. Był to też, przy- ale dotyka ona wszystkich, z lat 30. było zubożenie ludno- puszczalnie, swego rodzaju przede wszystkim kobiet: ma- ści wiejskiej i przeludnienie przejaw emancypacji kobiet. tek, sióstr, żon, córek. Nie był wsi. Najbardziej odczuwalne Przed I wojną światową i po niej dla nich łatwy ten czas próby. było ono na dawnych terenach miały miejsce dwie fale emi- Część mężczyzn zginęła, a kto austriackich. Ludność miejska gracji z Galicji. To z tego okre- miał więcej szczęścia, powrócił szybko rozrastała się dzięki mi- su pochodzą pierwsze polskie PANIE SPACERUJĄ PO UL. SAPIEŻYŃSKIEJ (DZIŚ. NEZAŁEŻNOSTI), do normalnego życia. gracji ze wsi, w tym i dziewcząt. i ukraińskie osiedla w USA, LATA 30. W BIAŁYM BERECIE OLGA ILBA, CIOTKA AUTORA ZDJĘCIA, Galicja w okresie międzywo- Nie wszystkie potrafiły dobrze Kanadzie, Argentynie, Brazy- IWANA ROPNIAKA jennym była krajem wielona- się urządzić. Najgorszą rze- lii i innych krajach. Pierwsze rodowościowym, zamieszka- kina, kawiarnie. Bardziej za- W końcu XIX wieku czą było zostanie prostytutką. pokolenie emigrantów cze- łym przez Polaków, Ukraińców możne mogły pozwolić sobie w Galicji powstaje ruch Takie kobiety znajdowały się kała oczywiście ciężka praca. i Żydów. We wschodniej części na podróże do innych miast feministyczny, którego poza marginesem w tradycyj- Można tu wspomnieć nowelę kraju przeważali Ukraińcy (woj. czy państw, na wyjazdy do sa- nym społeczeństwie, zarówno Wasyla Stafanyka „Kamienny lwowskie, tarnopolskie i stani- natoriów. Panie nosiły nie sa- jedna z liderek była w okresie austriackim, jak i II krzyż”, w której gospodarz wraz sławowskie). Złożyła się tu spe- modziałowe ubrania, lecz szyte rodem ze Śniatynia – Rzeczypospolitej. Prostytutka z rodziną z takim trudem żegna cyficzna sytuacja: w miastach na miarę i zamówienie modne Natalia Kobryńska. już wówczas była symbolem się z rodzinną wioską i ziemią przeważała ludność polska i ży- stroje. W małych miasteczkach Popularyzowała ona najniższego moralnego upad- przed podróżą za ocean. dowska, a po wsiach – Ukraińcy. wielu mieszkańców miało jesz- temat praw kobiet ku kobiety. Ludność miejska, Ówczesna kobieta była Odpowiednio – większość Ukra- cze ogródki przy domach, które w swoich utworach. nie wyłączając tych mężczyzn, wówczas jeszcze bardzo zależna inek była pochodzenia wiejskie- obrabiali. którzy z ich usług korzystali, od swego męża. Rozwodów było go i ich tryb życia był bardzo Autorka prowadziła czynne publicznie osądzała to zjawisko. bardzo niewiele. Większość tradycyjny. Polki i Żydówki czę- W I połowie XX wieku życie społeczne, zbierała pod- Na wsi miejsce kobiety było zawodów i zajęć wykonywa- ściej były mieszczankami, miej- Galicja stawała pisy z żądaniem prawa kobiet ograniczone wyznaczoną jej li mężczyźni. Pozycja kobiety ska zaś kultura już od dawna była się nowoczesnym do studiów w gimnazjach i na rolą, jaką miała pełnić. Przede w społeczeństwie zależała od pod wpływem postępu technicz- uniwersytetach. Do obrad Sej- wszystkim – w rodzinie. Jako tego czy wyjdzie, czy nie wyj- społeczeństwem, nego, który kształtował inny, mu Galicyjskiego dzięki niej matka powinna była rodzić dzie za mąż i jaki poziom życia nowy, urbanistyczny styl życia. w którym tradycyjny wniesiono szereg propozycji dzieci i zabezpieczać nowe ręce zapewni jej mąż. W mentalno- Poszerzyła się sfera usług, wzro- układ patriarchalny i wymogów, dotyczących praw do pracy. Jako żona – współ- ści mieszkańców Galicji do dziś sło znaczenie pracy umysłowej zaczął powoli się ludności wiejskiej. W latach pracownica i pomocnica w go- pozostała tendencja do wcze- i wykształcenia, jakości usług rozpadać. Szerzyły 1893-1896 Natalia Kobryńska spodarstwie. Jako córka miała snego wychodzenia za mąż, medycznych, środków transpor- się różne tendencje zajęła się działalnością wy- wpływać przez swoje zamąż- jako podstawowy warunek tu i łączności. polityczne, dawniczą. Jej wydawnictwo pójście na pozycję rodziny szczęścia i spokoju rodziny. Sy- W mieście dziewczyna mo- wydało trzy tomy almanachu w społeczeństwie. W lokalnej tuacja społeczno-ekonomiczna gła otrzymać lepsze wykształ- jak socjalizm, „Nasz los”. Było to wydarzenie wspólnocie była ona koleżan- jest niestabilna i znów odbywa cenie i nawet zawód, a gdy który udzielał nadzwyczajne na tamte cza- ką w grupie rówieśników, po- się emigracja. warunki finansowe na to po- równouprawnieniu sy, które wysoko ocenili Łesia tencjalną kandydatką na żonę, Czy historia nas czegoś zwalały – odwiedzała teatry, kobiet wiele uwagi. Ukrainka i Iwan Franko. doświadczonym autorytetem nauczy? nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 40 Okruchy historii www.kuriergalicyjski.com Modny wypoczynek u dr. Tarnawskiego Niesprawiedliwie w 1891 roku założył tu swo- osobistości, w tym i przedstawi- zapomnianą postacią je sanatorium, miał blisko 40 cieli bohemii. jest dziś dr Apolinary lat. Bardzo szybko udało mu Tarnawski (1851-1943). się wybudować jeden z najlep- O dr. Tarnawskim szych na naszych terenach za- Był wybitnym lekarzem, pozostało wiele kład leczniczy. W górski pejzaż komicznych historii. stosującym nowatorskie wpisał udanie kilka zacisznych Wszyscy wiedzieli, metody leczenia, drewnianych willi, usytuowa- założycielem i wieloletnim nych w parku i częściowo w sa- że nie cierpiał ludzi kierownikiem sanatorium dzie owocowym. Architektura otyłych, twierdząc, że w Kosowie. Może sanatorium była nadzwyczaj ich nadmierna waga jest interesująca i oryginalna, prze- wyjątkowo ich winą. niektórym naszym jąwszy niektóre elementy cha- Czytelnikom historia rakterystyczne dla huculskiej Pewnego razu dr Tarnaw- jego działalności pomoże kultury. Pensjonat posiadał ba- ski powiedział pacjentowi: zmienić spojrzenie sen, gorącą i zimną wodę bie- „Podgardle obfite, wygląd tępy, i poprawić własny tryb żącą. Część owoców i jarzyn brzuch obwisły – kim pan jest?”. życia. hodowana była na miejscu, Okazało się, że był to znany chi- do czego aktywnie włączano rurg, profesor wydziału medy- PETRO HAWRYŁYSZYN pensjonariuszy, przeważnie cyny Uniwersytetu Lwow- mieszkańców miast, którzy od- skiego. „Musi pan to naprawić!” Polsce imię tego le- krywali dla siebie piękno pracy – zdecydował zdziwiony lekarz. karza znane jest le- fizycznej. Po tej rozmowie chirurg re- piej, ponieważ młody Wkrótce sanatorium dr. A. gularnie odwiedzał kosowską naukowiec z Krakowa Nata- Tarnawskiego stało się bardzo lecznicę, aż udało mu się uzy- Wlia Tarkowska wydała w 2016 popularne wśród polskich elit. skać wymarzoną kompleksję. roku wspaniałą monografię, Dzięki znacznej liczby słyn- zatytułowaną „Lecznica Naro- nych osobistości Kosów stał Najbardziej du. Kulturotwórcza rola Zakła- się modnym uzdrowiskiem. popularnym werdyktem du Przyrodoleczniczego dokto- W lecznicy leczono wszelkie dr. Tarnawskiego było: ra Apolinarego Tarnawskiego schorzenia chroniczne, oprócz „Nie przejadaj się – nie w Kosowie na Pokuciu (1893- kalectw. Metody lecznicze dr. 1939)”. Obecnie aktywnie po- Tarnawskiego polegały na sto- będziesz chorował”, pularyzuje ten temat, stara się sowaniu zabiegów wodnych, lub: „Najzdrowsze jest znaleźć mecenasów chętnych kąpieli słonecznych, die- DR APOLINARY TARNAWSKI, 1851–1953, ZAŁOŻYCIEL SŁYNNEGO to, co zostawisz na włożyć fundusze w odnowienie ty jarskiej, leczniczego postu, SANATORIUM W KOSOWIE talerzu”. A gdy żona i restaurację zabudowań słyn- namawiała męża do nego sanatorium, obecnie no- jedzenia, doktor pytał: szącego nazwę „Kosów” i prze- żywającego trudne czasy. „Chce pani po raz drugi Ale po kolei. Apolinary Tar- wyjść za mąż?”. nawski pochodził z zamożnej Pewnego razu w jadalni swe- rodziny mieszkającej w okoli- go pensjonatu doktor zauważył, cach Przemyśla. Wykształcenie jak biskup dobierał sobie do- medyczne uzyskał w Krakowie, datkowe porcje smacznych po- praktyki odbywał w Borszczo- traw. Podszedł do niego, zabrał wie i Jaworowie. Od dzieciń- mu pełny talerz spod nosa i po- stwa był chłopcem chorowitym, wiedział: „Proszę się pohamo- zaś medycyna Austro-Węgier wać, ekscelencjo!”. A gdy któ- nie mogła mu zaproponować ryś z pacjentów dziękował mu metody leczenia. Wówczas wy- za leczenie, zawsze odpowia- jechał do Niemiec, do Bawarii, dał: „Słońcu dziękuj, powietrzu gdzie leczył się w uzdrowisko- dziękuj i zasadom powściągli- wej miejscowości Bad Wörisho- wości, które, mam nadzieję, na- fen. Przebywał tam w zakładzie reszcie zrozumiałeś”. Podróż- wodoleczniczym dr. Sebastiana ni, jadący z Kołomyi do Kut, Kneippa – bawarskiego księ- mijając Kosów, często widzieli dza, słynnego ze swej metody dziwne bose postacie, odziane wodolecznictwa. Kneippowi tą w białe ubrania. „To wariaci od metodą udało się samemu wy- Tarnawskiego” – pobłażliwie leczyć z gruźlicy. W tym czasie, GIMNASTYKA PORANNA W SANATORIUM. ĆWICZENIE DEMONSTRUJE SAM DR APOLINARY TARNAWSKI wzruszali ramionami miejsco- a było to wiele lat przed wyna- wi Huculi, których wędrowcy lezieniem penicyliny, uważa- gimnastyki oddechowej i ćwi- Szczególną uwagę zwracał masła – 6,40 zł, jajko – 14 gr., pytali, o co tu chodzi. no tę chorobę za nieuleczalną. czeń fizycznych. Te ostatnie doktor na wyrzeczenie się pod- kilo słoniny – 2,8 zł., ceny mię- We wrześniu 1939 roku ro- Kneipp stosował metodę kon- doktor lubił prowadzić osobi- czas kuracji spożycia alkoholu, sa wahały się od 1,7 do 2 zł., dzina Tarnawskich podjęła de- trastowej kąpieli w zimnej i go- ście, uważnie obserwując pa- kawy i herbaty, które uważał a ceny 1 kg kawy – od 6,5 do cyzję o opuszczeniu Kosowa rącej wodzie. Wychodził z za- cjentów. Naruszenie dyscypli- za narkotyki. Do sanatorium na 13 zł. Najdroższą była herbata, i wyjeździe do Rumunii. Dr. Tar- łożenie, że zdrowie człowieka ny i niepodporządkowanie się kurację przyjmowano pacjen- która kosztowała od 15 do 30 zł. nawskiego przekonał do tego jego w dużej mierze zależy od kon- zasadom leczenia były bezape- tów nie krócej niż na miesiąc, za kilogram. syn, Wit, przeczuwający zagro- taktu z wodą – pływanie, wod- lacyjnym powodem do wyklu- ponieważ w krótszym czasie – W sanatorium mogło prze- żenie. Jednak rodzina nie była ne masaże, gimnastyka. Po- czenia z lecznicy. jak uważał dr Tarnawski – nie bywać jednocześnie 120 pa- przygotowana na emigrację. glądy te bardzo zainteresowały sposób było uzyskać pozytyw- cjentów, w ciągu roku – do 500. Ogrodnik sanatorium Jan Mag- dr. Tarnawskiego, szczególnie, Szczególne miejsce ne wyniki leczenia. Wśród pacjentów lecznicy byli da oddał doktorowi część swoich gdy po zastosowaniu meto- w leczeniu zajmowała W 1920 roku cena doby po- działacze wszystkich ugru- oszczędności. Tarnawski popro- dy Kneippa nastąpiła poprawa psychoterapia, bytu w sanatorium w okresie powań politycznych, wyższe sił go, aby zaopiekował się sa- jego zdrowia. Zbadał tę metodę, wiosennym i jesiennym wy- duchowieństwo rzymskoka- natorium. Tak się też stało – Jan ukierunkowanie udoskonalił i zaczął ją stosować nosiła 10-13 złotych, a w okre- tolickie, grekokatolickie i or- Magda dbał o lecznicę do 1945 w leczeniu pacjentów. pacjenta na sie letnim – 12-15 złotych. Na miańskokatolickie, wyżsi ofi- roku, do czasu, gdy sam został W XIX wieku bardzo popu- pozytywne myślenie. owe czasy były to dość znaczne cerowie, pisarze i aktorzy. zmuszony do opuszczenia Koso- larne, szczególnie wśród ary- Przybywających sumy. Aby porównać cenowo Niejednokrotnie w sanatorium wa i przeniesienia się na Śląsk. stokracji, były wyjazdy na witał napis na tamte czasy przytoczymy ceny przebywał czołowy polityk en- Po wojnie władze sowiec- kurorty i do lecznic z odpo- bramie wejściowej: produktów spożywczych. Na decki Roman Dmowski. Ulica- kie lecznicę w Kosowie zna- wiadającymi każdej chorobie „Władaj sobą” – było rynku w Stanisławowie w 1926 mi Kosowa spacerował socja- cjonalizowały. Dr Apolinary warunkami klimatycznymi. roku kilogram mąki pszennej lista Ignacy Daszyński. Kosów Tarnawski dożył sędziwych Na miejsce swej nowatorskiej to podstawowe hasło kosztował 65 groszy, 1 kg chle- w okresie międzywojennym lat w dobrym stanie fizycz- praktyki dr Tarnawski wybrał metody leczniczej dr. ba żytniego – 42 gr., litr mleka stał się analogiem Zakopanego nym i umysłowym. Jego pacjent Kosów na Huculszczyźnie. Gdy Tarnawskiego. „od krowy” – 35 gr., kilogram – spotykano tu wiele znanych i jednocześnie przyjaciel, pisarz nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Okruchy historii 41

Wacław Fiłochowski żartował: okna, a jeszcze lepiej – jedz na „Starego doktora trzeba będzie dworze; chyba rozstrzelać na Sądzie 9 – Rozmowa podczas je- Ostatecznym, bo ze swoją nie- dzenia jest żwawsza, ale dla wiarygodną higieną gotów jest chorych na żołądek niezaleca- żyć wiecznie”. na, bo osłabia uwagę i kontrolę za ilością spożytego jedzenia. Dr Apolinary Najbardziej ludzie psują so- Tarnawski uważał, że bie żołądki na uroczystościach aby być zdrowym należy i przyjęciach, gdy zachęcanie do jedzenie i rozmowa towa- przestrzegać ułożonego rzyska są zasadą gościnności; przez niego dekalogu. Przytoczę te zasady 10 – Przykazanie w nieco skróconej najważniejsze: wersji: dbaj o dobry nastrój psychiczny przy 1 – Unikaj przejedzenia. Według Tołstoja – powściągli- jedzeniu, bo złe myśli wość jest pierwszym krokiem wpływają na nerwy do doskonałości – ćwicz ducha trawienne. Siadając i kształtuj charakter człowie- do stołu, zapominaj ka. Nie dobieraj z garnka, bo o przeżyciach pierwszy raz bierzesz w miarę, i sprawach dnia, a drugi – by się przejeść; 2 – Zajęcia ma przerywać a koncentruj się na dobrym przeżuwaniu. nie czas jedzenia, lecz uczu- JADALNIA SANATORIUM DR. TARNAWSKIEGO. ZDJĘCIE WSPÓŁCZESNE cie głodu. Dlatego nie jedz, gdy Wielka szkoda, ale 22 paź- nie jesteś głodny. Nie jedz, gdy wówczas jedzenie w połowie 5 – Gdy jedzenie smaku- 7 – Unikaj przypraw, któ- dziernika 2020 r. pożar czę- jesteś zmęczony, niespokoj- przetrawi się w ustach, zaś żo- je, przetrawisz je szybciej, jeśli re zwiększają apetyt, ostrych ściowo strawił zabytkowy ny czy przygnębiony. Przede łądek nie będzie przeciążony; nie smakuje - nie zmuszaj się przekąsek, picia wódki i tp. Po- „Domek Mazurski”, z zespołu wszystkim staraj się odnaleźć 4 - Jadaj rzadko, najwyżej do jedzenia, bo psychologicznie drażniają żołądek i przeszka- zabudowy dawnego Zakładu spokój, bo jedynie w spoko- trzy razy dziennie, tj. śniadanie, wstrzymujesz wydzielanie się dzają spokojnemu trawieniu; Przyrodoleczniczego dokto- ju dobrze wydzielają się soki obiad i kolację, a w przerwach soku trawiennego; 8 – Na trawienie wpły- ra Apolinarego Tarnawskiego. trawienne; unikaj dojadania przekąsek lub 6 – Nie wracaj do poprzedniej wa ruch na świeżym po- Czy nowe pokolenie powstrzy- 3 – Jedzenie przeżuwaj po- słodyczy, które zakłócają spokój potrawy, bo do każdej żołądek wietrzu i świeże powietrze ma rujnację sanatorium dr. woli i uważnie, smakując, trawienia; wydziela odpowiednie soki; w jadalni. W tym celu otwieraj Tarnawskiego?

Popadający w ruinę kościół katolicki koło Lwowa W dawnym kościele franciszkanek odkryto zamalowane XIX-wieczne freski będzie można zwiedzić w Internecie W dawnym kościele franciszkanek pw. Serca Pana Jezusa na Łyczakowie stwierdzono obecność dawnych malowideł zamalowanych w latach 90. XX wieku. Obecnie świątynia należy do Cerkwi Prawosławnej Ukrainy. Jak podał portal Twoje Mi- sto, obecni gospodarze świą- tyni „znaleźli” pod bieleniem wykonanym w latach 90. se- cesyjne malowidła, stworzone

pod koniec XIX wieku przez BASZA MARIA lwowskiego artystę Juliana naprawę przeciekającego da- Krupskiego. Obecnie są one chu. W planach jest odnowienie badane. malowideł. – Dopiero zaczęliśmy, to był Na ten rok zaplanowano je- KONSTANTY CZAWAGA pierwszy dzień badań. Obecnie dynie badanie malowideł. Do Jak podał portal Twoje Misto, i Lwowskiej Galerii Sztuki. Ce- prowadzone są tylko wstępne ich renowacji będzie można specjaliści zeskanowali lem projektu jest „przetworze- badania malowideł świątyni. przystąpić, gdy będzie znana kościół Wszystkich Świętych nie” spuścizny Pinsla za po- Obrazy są bardzo ciekawe – skala i koszt prac. w Hodowicy pod Lwowem mocą narzędzi współczesnej z okresu secesji, grzechem by- Gospodarze liczą, że na re- i wkrótce będzie on dostępny rzeczywistości. łoby ich nie odkryć. Mają bar- nowację znajdą się pieniądze od w internecie w formacie 3D. Rzymskokatolicki kościół dzo dużą wartość artystyczną sponsorów i z międzynarodo- Dokonano tego w ramach pw. Wszystkich Świętych – powiedział konserwator wych grantów. projektu PINSEL AR, którego w Hodowicy został zbudowany sztuki Andrij Poczekwa. Kon- Rzymskokatolicki kościół nazwa nawiązuje do nazwiska w 1758 roku. W czasach wła- serwator dodał, że na podsta- pw. Serca Pana Jezusa wraz Johanna Georga Pinsla, dzy sowieckiej kościół słu- wie oględzin można stwierdzić, z klasztorem franciszkanek jednego z najwybitniejszych żył jako budynek gospodarczy że malowidła przedstawiające został zbudowany w latach rzeźbiarzy działających i ostatecznie został zamknięty ornamenty i sceny rodzajowe 1877–1888 według projektu Ju- w Rzeczypospolitej w 1961 roku. W 1974 roku w ko- pokrywają wszystkie ściany liana Zachariewicza. Po II woj- w okresie rokoka, którego ściele wybuchł pożar i zawalił świątyni. Według Poczekwy, ze nie światowej budowlę przejęły dzieła znajdują się również się dach pokryty freskami. względu na znaczne przecieki władze sowieckie. W klasztorze w hodowickim kościele. z dachu i późniejsze warstwy umieszczono szpital, w kościele Jak podawaliśmy, farb, zostały one narażone na – magazyn. W ciągu kilkudzie- – Zeskanowaliśmy budynek ukraińskie władze działanie soli. sięciu lat niewłaściwego użyt- kościoła Wszystkich Świętych KONSTANTY CZAWAGA planują renowację Obecny gospodarz świątyni, kowania świątynia została po- we wsi Hodowica oraz rzeźby wraz ze zintegrowanymi rzeź- ks. Nazarij Łozynski przekonu- ważnie uszkodzona. W 1991 świątyni, ale ostatnio ze zbiorów Lwowskiej Naro- bami będzie dostępny w forma- je, że od ośmiu lat próbuje przy- roku kościół i lewe skrzydło dowej Galerii Sztuki im. B. H. cie wirtualnej rzeczywistości fundusze na renowację wrócić świątyni autentycz- klasztoru przejęli prawosławni. Woznickiego, które Jan Jerzy – napisano na stronie PINSEL znalazły się pod ny wygląd. W tym czasie za Obecnie należy on do Prawo- Pinsel stworzył dla tej świą- AR. znakiem zapytania. pieniądze darczyńców uda- sławnego Kościoła Ukrainy. tyni. Trwają ostatnie testy PINSEL AR to wspólny pro- ło się odnowić witraże, drzwi i już wkrótce budynek kościoła jekt Rady Artystycznej „Dialog” ŹRÓDŁO: TVOEMISTO.TV i schody, a miasto sfinansowało ŹRÓDŁO: TVOEMISTO.TV nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 42 Z przedwojennej prasy www.kuriergalicyjski.com Kurjer Lwowski przed stu laty Przyjrzyjmy się co pisano bezwzględnością do lichwia- we Lwowie przed stu laty rzy żywnościowych, skutkiem na przełomie stycznia czego na targach orgie coraz większe. Brak mięsa i tłusz- i lutego. Zajrzyjmy na łamy czów odczuwać się daje coraz Kurjera Lwowskiego. bardziej, a cena masła podsko- czyła do 500 mk. za kilo; za za- OPRACOWAŁ jąca żądano po 12 mk., za litr KRZYSZTOF SZYMAŃSKI mleka po 30 mk., za kilo ziem- niaków po 10 mk. Cena cebuli tych dniach obradował dochodzi do 40 mk. za kilo. To Sejm. Ważną była kwe- ździerstwa niesłychane! stia Ziem Wschodnich. Główka kapusty dochodzi do Z Warszawy donoszą: 25 mk., kalarepy do 20, a kie- WPierwszym punktem ob- lu do 25 mk. Kilo ryżu kosztuje rad Sejmu była sprawa Ziem 100 mk, a grysiku pszennego Wschodnich. 130 mk. Za kilo fasołi żądają 60 P. Lutosławski wywodzi, jak mk., za kilo kaszy jęczmien- bardzo potrzebnem jest ure- nej 52 mk., pęcaku 56, grochu gulowanie spraw wschodnich 44 mk, kaszy hreczanej 72 mk., i występuje z krytyką postę- grysiku kukurydzianego 48 powania władz polskich na mk., mąki kukurydz. 48, bia- kresach. łej mąki 120 mk, cukru białe- P. Gruenbaum zgłasza dwie go 250 mk., a żółtego 200 mk. rezolucje: Doszło do tego. że za kilo chleba 1) wzywa się rząd, ażeby białego płacić musiano 100 do NAC jak najrychlej wniósł do Sej- 200 mk., a czarnego chleba 70 mu projekt ustawy o zniesieniu OBRADY SEJMU do 75 mk. Odnośne władze ku wszelkich ograniczeń praw- zgromadzona publiczność obej- utrapieniu i oburzeniu konsu- nych stosowanych dotych- rzała staropolskie misterium. mentów dotychczas nie ukró- czas względem poszczegól- Wspaniałą grę Bartka i Żyda ciły tego wyzysku. nych mniejszości narodowych tańczącego hebrajskiego rzę- W Warszawie zabrano się i wyznaniowych. siście oklaskiwali tak mali jak energicznie i bezwzględnie za 2) Wzywa się rząd, by jak i starsi. W prześlicznych anioł- tamtejszych wyzyskiwaczy najszybciej wniósł do Sejmu kach rodzice nie mogli poznać rzeźników i masarzy. Dono- projekty ustaw realizujących swych dzieci, a dziatwa swych szą stamtąd: Komitet targowy art. 8. niniejszej ustawy, t. zn. towarzyszek. Najwięcej zado- w Warszawie wyznaczył tak- zapewnienie ludności prawa walała się dusza, gdy gromad- sę na mięso oraz na wędliny. swobodnego rozwoju kultural- ka krakowianek i krakowia- W odpowiedzi na to rzeźnicy nego na całym terenie Rzplitej. ków w oryginalnych strojach pozamykali jatki, pozbawia- Munster Skulski odpowia- krakowskich z brzękiem i stu- jąc ludność tego niezbędnego dając p. Gruenbaumowi zazna- kiem jak przystało na młódź artykułu. Trwało to kilka dni. cza, że rząd będzie się starał, aby podwawelską wypadła na sce- Rzeźnicy sądzili, że sterrory- interesy kulturalne, oświatowe nę i w cztery pary zatańczyła zują władze odnośne i zmuszą i religijne były szanowane i by krakowiaka. Skromne a miłe do zniesienia taksy. Pomylili równouprawnienie było prze- kolędy podniosły nastrój i wysie jednak. Urząd bowiem walki NAC prowadzone. Jeśli jednak cho- KRAMY NA TARGU wołały dodatnie wrażenie tak z lichwą skazał ich za to na dwa dzi o tendencje separatystyczne u włościan, jak i u inteligencji, tygodnie więzienia. Dotych- niektórych grup tej ludności, to ze współudziałem „Ligi Ko- Kasyna tych wszystkich, któ- która wraz z księdzem probosz- czas aresztowano i osadzono one bezwarunkowo tolerowa- biet” na dochód plebiscytu na rzy przed Środą Popielcową za- czem, pomimo słoty, stawiła w więzieniu karnem przy uli- ne nie będą. Rząd będzie wpajał Górnym Śląsku i Towarzystwa pragną jeszcze raz w karnawale się na przedstawieniu. Dochód cy Długiej 15 rzeźników. Dalsze przeświadczenie, że szanując „Związek Strzelecki”. Wiele ochoczo się zabawić. przeznaczono na plebiscyt Gór- aresztowania trwają. odrębności kulturalne, twardą niespodzianek. Kotylion, kar- I nawet ci, którym wiek nie nego Śląska. nogą stoi na tamtych ziemiach nety. Orkiestra 19. pp. „Odsie- pozwala na wzięcie czynnego Za trudy, jakie nauczycielka Ujęcie szajki bandyckiej i zwalczać będzie wszelkie ten- czy Lwowa” pod osobistą batutą udziału w wirze nieśmiertel- tamtejszej szkoły p. H. Wała- w okolicach Lwowa, która gra- dencje separatystyczne. kapelm. W. Wilkuszewskiego. nego walca, mogą śmiało w dniu chówna zadała sobie, aby dzia- sowała od dłuższego czasu W dziale „Komunikaty” Początek o godz. 9 wiecz. Wstęp tym wstąpić w gościnne progi twę wyuczyć „Jasełek” i w ogó- i składała się z uzbrojonych ban- mamy informacje o ostatnich ściśle za zaproszeniami. Po za- Kasyna Miejskiego. le rzecz całą przeprowadzić do dytów. Napadała na podróżnych zabawach karnawałowych proszenia zgłaszać się można Podwieczorek z tańcami skutku należy się jej prawdziwe na drogach i ścieżkach w po- i jasełkach: w Lidze Kobiet, pl. Akademicki w Kasynie i Kole lit.-art., urzą- uznanie. bliżu lasów: lubieńskiego, zim- 1. I piętro w godz. od 6–7 wiecz. dzony przez Syndykat dzien- Rubryka „We Lwowie” do- nowódzkiego, sołonkowskiego Karnawał tegoroczny lub też w zarządzie Okręgo- nikarzy polskich odbędzie się nosi o najważniejszych wyda- i obroszyńskiego. Napadniętym zakończy się we wtorek wym Związku Strzeleckiego, ul w poniedziałek dnia 7 lutego rzeniach w mieście: odbierano przeważne pieniądze. 8 lutego Ossolińskich 12. II. p. od godz. br. Zabawie tej nadane zosta- Koniec strajku szewców we I tak 4. ub. m. dokonali bandyci Wieczór kostiumowo-ma- 5–7 wiecz. ną możliwie jak największe Lwowie. Komisja majstrów i ro- w lesie obroszyńskim napadu skowy, zapowiedziany na Za Komitet: Jadwiga Bog- znamiona domowej, aby mogły botników szewskich podpisała na jadących do Lwowa Mojże- 5. lutego, sobotę, zgromadzi danowiczowa, Helena Cza- wziąć w niej udział i te dorasta- onegdaj ugodę na warunkach sza Heringa, 13. bm. obrabowa- w salonach Kasyna i Kola lit.- mekowa, radc. Kazimierz Bog- jące panienki, dla których pu- następujących: no w lesie Minę Münzer, Natana -art. najwykwintniejszą pu- danowicz, dr. Konstanty hr. bliczne bale i wieczory muszą 1) podwyżka plac o 75 proc., Wirtha, Łajbę i Moryca Ledera. bliczność lwowską. Komitet Dzieduszycki, radc. Paulin jeszcze przez pewien czas po- 2) 8 godzinny czas pracy, 16. bm., gdy Münzerowa wra- czyni wszystko, by zabawa za- Więckowski i inni. zostać marzeniem. 3)dwutygodniowe wynagro- cała ze Lwowa, uległa powtór- pisała się najlepiej w pamięci Udział wezmą artyści te- Zgłoszenia na uczestników dzenie , nemu napadowi ze strony tych jej uczestników. Zgłaszają się atru miejskiego, pp. Polań- przyjmuje sekretariat Kasyna 4) dnia 1 marca nastąpić ma re- samych opryszków, przyczem już liczne grupy. Bufet, z któ- ski, Homer, Rajchan wypełnią i Koła lit.-art., po zatwierdze- wizja cennika i w miarę wzro- obrabowano ją z gotówki, którą rego dochód przeznaczono na nadzwyczaj interesującą część niu przez komitet, karty wstę- stu drożyzny ewent. nowa — nauczona smutnem doświad- popularny cel dobroczynny, bę- artystyczną. pu będą wydawane od niedzieli podwyżka płacy Walne zgro- czeniem – ukryła w chustce pod dzie obfity i po cenach umiar- Dziesiątki miłych, dotych- 6. bm. madzenie zadecyduje o uznaniu kolanem. 18. bm. Obłupiono Da- kowanych. Cały gmach Kasyna czas we Lwowie niewidzianych organizacji robotników. wida Friedmana, Frelwiga i Da- i Koła oddany zostanie na ten niespodzianek, doskonali wo- Jasełka w Chlebowicach wida Kremeca, u którego zna- wieczór wyjątkowo uczestni- dzirejowie z p. Pawlikowskim Dnia 24 i 25 stycznia br. wy- Paskarstwo kwitnie we leźli rabusie pieniądze ukryte kom zabawy. na czele, pomysłowa dekoracja stawiono we wsi Chlebowi- Lwowie coraz bezczelniej, pod- w bucie. Wielki raut z tańcami od- sali, wylosowanie miljonówek, ce w szkole polskiej „Jasełka” czas gdy władze odnośne, ma- Tej samej nocy napadli ban- będzie się w niedzielę dnia kotyljon, oryginalne karnety, Rydla, odegrane przez dziatwę jące ścigać paskarzy, prowadzą dyci na Jana Paluszka i Fran- 6. lutego br. w salach Kasyna no a wreszcie liczne a doboro- wiejska. Na scenie zbudowanej między sobą spory kompe- ciszka Tomasika, którzy jechali miejskiego, urządzony stara- we towarzystwo, oraz cel urzą- przez dziatwę pod kierunkiem tencyjne. Niestety dotychczas z mięsem do Lwowa, przyczem niem „Związku Strzeleckiego” dzonego rautu, ściągnie do sal p. Heleny Wałachówny, licznie nie zabrano się u nas z całą zabrali im 8 szynek cielęcych. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Z przedwojennej prasy 43

Znowu podrożenie papie- Woda, której nie wystarczy- ru gazetowego. Z Warszawy ło na 10 ludzi, miała służyć dla dochodzi nowa wiadomość do stu, wobec czego kąpiel chybia- Humor Krakowa: Papier gazetowy po- ła celu. Po „kąpieli“ odziewa- nownie podrożał bardzo znacz- no ich w mokre jeszcze i ciepłe żydowski nie. Cena za l kilogram wraz rzeczy, w następstwie czego z kosztami transportu dojdzie po każdej kąpieli Izba chorych Napoleon także... do 75 marek. Przed wojną kosz- była przepełniona. Kilkuletni Zygmuś otrzymał w prezen- tował kilogram papieru rota- Jeńców kąpano tylko w zi- cie uniform wojskowy i jest nim niezmier- cyjnego 23 hal. czyli niespeł- mie. Gdy świadek w kwietniu nie zachwycony. na 24 fenigów. Żaden artykuł chodził do komendanta Gdu- – Wiesz co, Izydor – powiada do męża podczas wojny nie doznał takiej li z prośbą o kąpiel, ten odrzekł pani Róża – mam wrażenie, że nasz syn bę- podwyżki. mu, że nie ma rozkazu, a stojący dzie wojskowym. Skoro uwzględni się coraz obok żyd-feldfebel dodał: „Nie – Jeżeli będzie miał na to ochotę, nie większe podrożenie kosztów chcieliście chodzić do kąpieli będę się sprzeciwiać. Ostatecznie Napole- druku, które prawie co miesiąc w zimie, nie będziecie i teraz”. on także pozostawił spory majątek – mówi NAC następuje całkiem niespodzia- „JASEŁKA” LUCJANA RYDLA NA ZAMKU KRÓLEWSKIM Komendant obozu Słobo- spokojnie ojciec rodziny. nie, a dalej kosztów farby, opłat dzian był człowiekiem dzikim pocztowo-telegraficznych, w więzieniu, następnie ode- ten przyjeżdżał do Stanisła- i ordynarnym. Szczególe nie Może się śmiać gazu, elektryki i innych wy- słano go na Kosaczów, gdzie zo- wowa po zdobycie środków znosił widoku akademików, Mały Moryc dostał po raz pierwszy datków, połączonych z wydaw- stał umieszczony w VII baraku. szpitalnych. a gdy musiał przejść koło któ- w swoim życiu długie spodnie i paraduje nictwem dziennika, łatwo sobie Miał przy sobie trochę gotówki Następnie odczytał prze- rego z nich, nie obyło się nigdy w nich na ulicy, podczas gdy rodzice idą wyobrazić rozpaczliwe położe- i to ocaliło go od śmierci gło- wodniczący za zgodą stron ze- bez tego, by go nie kopnął lub tuż za nim. nie wszystkich wydawnictw. dowej. Później pozwoliły mu znała nieobecnego ks. Leńki, nie szturknął. – Śmiałbym się – powiada w pewnej Rząd dotychczas nie pomyślał władze ukraińskie zamieszkać w których znajduje się jeden Misja polska nie porusza- chwili ojciec Moryca – gdyby mu się coś wcale o środkach zaradczych. na prywatnej kwaterze w mie- charakterystyczny szczegół. ła się tak swobodnie, jak tego przydarzyło... ście, lecz pozwolenie to rychło Oto internowani Kosaczowscy oczekiwano. Do 3. baraku, Po kilku minutach spaceru chłopczyk Ślub prof. Stanisława Pa- cofnięto. wywiesili na przyjęcie polskiej zwanego legionowym, przy- odwraca się do ojca i mówi: luchowskiego, dyrektora N.U.Z.A. Świadek dr. Zenobiusz Le- misji Czerwonego Krzyża tabli- szła w otoczeniu zgraji żandar- – Tato, już możesz się śmiać... z panną Marją z Chrząstowskich wicki, Rusin, dyrektor szpitala cę z napisem: mów. Gdy jedna z pań, widząc Firekówną odbył się dnia 1 lu- w Kołomyi. Przychodził czę- „Polki! Umierający z głodu na piecyku dymiącą szalkę, Prolongata tego w kościele św. Mikołaja sto do szpitala kosaczowskie- internowani witają Was!” zapytała, co jeńcy gotują sobie, Pan Aron powiada spokojnie do swego we Lwowie. Nowożeńcy za- go. Panujące tam stosunki od- Tablicy tej nie zdążyły już Słobodzian i Halibej szybko ob- pierworodnego: miast podziękowań pisemnych powiadały wojennym, ciężkim władze ukraińskie usunąć. jaśniali, że jeńcy dostają z ko- – Za to, że nie spytałeś mamy i zja- za otrzymane w dnu ślubu ży- czasom. Wielkie skupienie lu- Rozprawę rozpoczęto prze- mitetu prowianty, które sobie dłeś cały słoik konfitur, położysz się te- czenia złożyli 1.000 M. na cele dzi uważał świadek w każdym słuchaniem odwodowego warzą. Ciekawa pani zajrza- raz na kanapie i dostaniesz pięć razy po plebiscytu Górnego Śląska. razie za rzecz błędną. Z rozkazu świadka dra Hrabara, adwoka- ła mimo to do szalki i przeko- siedzeniu. Wzbudziło to uznanie w sze- władz ukraińskich przeprowa- ta z Kołomyi. Z dowódcą okręgu nała się, że gotowano tam łupy – Tato – pyta rezolutnie mały – a co rokich kręgach obywatelstwa dził świadek sekcję zwłok śp. Pryjmakiem chodził do gimna- kartoflane, co usłużny Widepol będzie, jak moje nowe spodenki popękają? lwowskiego. Lewińskiego. Na zwłokach wi- zjum, z Halibejem zaś, komen- natychmiast wyjaśnił żarłocz- – Co będzie? – namyśla się pan Aron. Kilka numerów wstecz Ku- dział liczne sińce i rany, lecz za dantem miasta, żył na przy- nością jeńców, „z którymi się tu – W takim razie muszę ci karę sprolongo- rier Lwowski publikował ma- przyczynę śmierci uważa wy- jacielskiej stopie. Ze względu bardzo dobrze obchodzą”. Dok- wać do następnego razu, a wtedy twoje teriał o obozie internowania cieńczenie i słabą działalność na zażyłe stosunki, łączące torzy Lewner i Zelger odnosili spodenki będą już trochę starsze... w Kosaczowie koło Kołomyi. serca. świadka z oboma, interwenio- się do chorych Polaków z nie- W 1921 roku toczył się proces Świadek Łopatka Józef, ap- wał często tak u Halibeja, jako chęcią lub lekceważeniem. Kalkulacja sądowy przeciwko władzom tekarz, był zarządcą apteki też u Pryjmaka na korzyść in- Pozatem odczytano zezna- Pięcioletni Emilek kręci się niespokoj- tego obozu. Oto fragmenty ze- wojskowej w Kołomyi po wkro- ternowanych. Zdaniem świad- nia całego szeregu świadków. nie koło swego ojca, wreszcie łapie go za znań świadków. Okazuje się, że czeniu Rumunów. Gdy objął ka, wypuszczono bardzo wielu W zeznaniach Webera mamy rękaw i mówi: nie wszystko było tak „pięk- zarząd aptek, zastał tam zadzi- inter-nowanych, tak wielu, że opis sceny, jaka, zaszła po – Wiesz, papuńciu, ja bym bardzo nie” jak we wcześniejszym wiającą wprost ilość leków, np. polski komitet pań nie mógł na- ucieczce 14 jeńców na Świę- chciał być teraz na twoim miejscu. artykule… maści świerzbowej, której za dążyć z wyszukaniem miesz- ta Wielkanocne. Na barak 2-gi – Co ty nie powiesz? – dziwi się ojciec. żadną cenę nie można było do- kań dla uwolnionych. Był na skierowano wtedy karabiny – A co by ci z tego przyszło? Echa zbrodni ukraińskich stać w Kołomyi, była w aptece oficerskim oddziale szpita- maszynowe i otwarto gwałtow- – O, gdybym ja był na twoim miejscu, w Kosaczowie cała beczka, dalej wielkie zapa- la rezerwowego i widział tam ny ogień, przyczem kule przebi- tobym twojemu synkowi Emilkowi dał ze W czasie wczorajszej rozpra- sy środków dezynfekcyjnych, wszystko w porządku. jały drewniane ściany baraku dwa złote na kino i cukierki... wy przeciw Petruszewiczowi aspiryny, w ogólności, medy- Świadek prof. Halibej, komen- i świstały nad głowami leżących (naczelnemu lekarzowi obozu kamentów, służących do zwal- dant miasta, opowiada szczegó- pokotem na ziemi świadków. Świadectwo – red.) przesłuchano w dalszym czania tyfusu i czerwonki! Dr. łowo o stosunkach w Kołomyji, Aronek ukończył właśnie czwartą ciągu kilku świadków, następ- Petruszewicz miał w Kołomyi które znał dobrze, choćby z tego Ze spraw ukraińskich klasę. Przychodzi do domu, wyjmuje nie przewodniczący odczytał za dobrą opinię, tem więcej zdzi- powodu, że sam był dygnitarzem Ataman Petlura nie ustępu- z teczki świadectwo, ma już je wrę- zgodą prokuratora i obrony pro- wiła świadka późniejsza zmia- ukraińskim. Liczne audytorium je. Ministerstwo prasy i propa- czyć ojcu, ale zatrzymuje się na chwilę tokół zeznań świadków, którzy na w tym kierunku. Gdy do słucha z sympatią i uwagą ze- gandy URL. pismem z 31. stycz- i powiada: nie stawili się. Następne dnie Kołomyi weszły oddziały woj- znań człowieka, który postępo- nia opublikowanem w pismach – Tato, chciałem ci tylko powiedzieć, że rozprawmy zajmą przesłucha- skowe P. O. W., świadek przez waniem swojem wobec Polaków ruskich, prostuje wieści o ustą- najważniejsze jest to, że jesteśmy wszyscy nia reszty świadków, względ- pewien czas ukrywał nawet wyrobił sobie opinję europej- pieniu Symona Petlury jako zu- zdrowi. nie odczytanie protokołów. Jest Petruszewicza przed grożącem czyka, człowieka szlachetnego pełnie bezpodstawne. też wielce prawdopodobnem, że mu zlynchowaniem ze strony i ludzkiego. Powstanie na Ukrainie. Podpis w piątek wieczorem uda się są- polskich żołnierzy. Świadek Adam Augusty- „Ukraińskyj Wistnyk” dono- Syn znanego bankiera, Lajbusz, nie dowi zamknąć postępowanie Świadek Folański, rolnik, nowicz przyszedł do obozu 17. si, że na Ukrainie robotnicy, grzeszy zamiłowaniem do nauki, toteż dowodowe, tak, że w sobotę na- powtarza znane już szczegóły. grudnia jako jeniec. Różnica głównie kolejowcy, organizu- nauczyciel każe mu napisać dwadzie- stąpiłyby wywody prokuratora Kto nie mógł lub nie chciał iść na w traktowaniu jeńców i inter- ją się dla popierania powsta- ścia pięć razy: „Jestem leniwy, krnąbrny i obrony, orzeczenie przysię- robotę, bito go kołami i rózgami. nowanych była znaczna, jeń- nia a zwalczania okupantów i głupi”. Lajbusz napisał to zdanie tyle głych i wydanie wyroku. Tyfus przebył w t. zw. „kona- ców uważano w ogóle jako bolszewickich. W Jekateryno- razy, ile mu nakazano i podchodzi do Przesłuchany wczoraj świa- jącym baraku”, w obozie było bydlę niegodne, by żyło. Od sławiu zbuntował się pułk ro- ojca mówiąc: dek dr. Zygmunt Bleicher objął zimno, a gdy raz zapalił w piecu wojskowych nieraz słyszało botniczy, wysłany przeciw – Tato, pan profesor kazał, żebyś ty to służbę w barakach kosaczow- dostał 2 godziny t. zw. słupka. się powiedzenie: „Jesteście tu powstańcom. podpisał... skich z początkiem marca, peł- Od studni odpędzał jeńców żoł- przysłani na zagładę“. „Ridnyj Kraj” donosi, że na nił funkcje lekarza przez trzy nierz ukraiński uderzeniami Kąpiel uważali jeńcy za jed- Podolu operuje prócz Hołuba Różnica tygodnie. Baraki były jego zda- kolby, bo „woda była przezna- ną z największych plag. Już setnik Padulak, mający 8 kulo- – Tato – pyta mały Abe – ile mil jest od niem nieodpowiednie, Petru- czona dla kuchni i szpitali”. z rana wpadała do baraku ban- miotów i jedną połówkę. Rów- naszego miasteczka do Lwowa? szewicz był tam kilkakrotnie, Świadek ks. Jarosiewicz Mi- da Ukraińców z bagnetami nież na Ukrainie znajdują się – Osiem – odpowiada ojciec. czy wizyty te przyniosły jaki kołaj, Rusin, zeznaje na korzyść i nahajami, poczem pędzono do regularne oddziały wojsk URL. – A ile jest od Lwowa do naszego skutek, nie umie powiedzieć oskarżanego, z którym utrzy- kąpieli rannych i obdartych. (z dywizji wołyńskiej, kijow- miasteczka? W ogólności zeznaje świadek mywał stosunki towarzyskie. Prócz dotkliwego zimna w sali, skiej i „żelaznej“), które przedar- – Co ty jesteś tamowaty, czy co? – obu- z wielką rezerwą. Miejscami Petruszcwicz skarżył mu się na musieli czekać nago około 2 go- ły się swego czasu przez front rza się ojciec. – Przecież także osiem! wpada w sprzeczności sam ze brak środków leczniczych. dzin. Tu dopuszczali się żołda- bolszewicki i obecnie formują – No dobrze, a dlaczego od soboty do sobą, a zapytany o powód nie Świadek dr. Józef Małaniuk, cy nad jeńcami różnych eksce- się do stanowczej akcji, unika- niedzieli jest jeden dzień, a od niedzieli do umie tego należycie wyjaśnić. Rusin, lekarz w Stanisławo- sów: co lepsze rzeczy kradziono, jąc na razie walk. soboty aż sześć? Świadek Gerczuk Edward wie, niewiele mógł powiedzieć z początku i na końcu robio- po powrocie z niewoli rosyj- o stosunkach kołomyjskich. no „rewizję” co lepszych rze- Została zachowana orygi- OBYŚ ŻYŁ W CIEKAWYCH CZASACH, skiej został aresztowany. Był Z oskarżonym stykał się, gdy czy, a w razie oporu bito jeńca. nalna pisownia. JANUSZ WASYLKOWSKI nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 44 Z pamiętnika przewodnika www.kuriergalicyjski.com Polskie rezydencje w granicach I Rzeczpospolitej (cz. 3) Tym razem odwiedzimy żeby nie wykonywali roz- rezydencje na porządzeń Rogalińskiego, by południowym zachodzie mogła chociaż częściowo za- Ziemi Kijowskiej, południu chować swój majątek. Klucz Żytomierszczyzny dóbr zapisała Franciszkowi Ledóchowskiemu, a pod ko- i wschodnich terenach niec XIX wieku Denhoffów- obw. chmielnickiego. ka należała już do właściciela W czasach ziemskiego Antoniego Rogo- I Rzeczypospolitej były zińskiego z pobliskiej Stadni- to wschodnie ziemie cy (majątek się zachował). Ten Wołynia i Podola. wybudował w Denhoffówce cukrownię i dworek dla dy- TEKST I ZDJĘCIA rektora cukrowni. DMYTRO ANTONIUK Prawdopoobnie sam Rogo- ziński mieszkał tu przez pe- iemia Kijowska, jakkol- wien czas, a dyrektor po prostu wiek brzmi to dziwnie, DWÓR RULIKOWSKICH W ZAWADÓWCE Sądząc z architektury, zabudo- podtrzymywał dom w stanie zachowała wiele pol- wania mogły zostać wzniesio- używalności. Następnie mają- skich dworków, chociaż w swej ne pod koniec XIX wieku lub tek przejął jego syn Ernest, ale Zksiążce „Burza od Wschodu” przed samą rewolucją. Wszy- już w 1910 roku Denhoffów- Maria Dunin-Kozicka opisała scy wspomniani właściciele ka przeszła w ręce Rosjanina ruinę większości z nich. Wła- byli prawdopodobnie ich bu- Wasyla Ryndina. śnie jednym z nich była dawna downiczymi. Skromny budy- W okresie sowieckim pa- posiadłość Lucjana Burczak- nek na skraju wsi w okresie so- łacyk przemianowano na Dom -Abramowicza w Wołodarce, wieckim był stołówką brygady kultury, dobudowując wielką w której było wiele obrazów traktorzystów miejscowego salę kinową z lożą orkiestro- Chełmońskiego, Siemiradz- kołchozu. Ochroniarz, który wą. Budynek ten stoi do dziś, kiego i Kossaka oraz rzeźby pilnuje obecnie tego prywat- opuszczony, ale w całości. Bertoliniego i Pamploniego. Po nego obiektu, twierdzi, że nie wspaniałym pałacu nie zacho- był to główny budynek, więc Koło Piatyhor (polska rezy- wało się nic, chociaż miejscowi POZOSTAŁOŚCI REZYDENCJI W HOŁODKACH prawdopodobnie znów mamy dencja i cerkiew z XVIII wieku) twierdzą, że restaurację „Mają- do czynienia z oficyną dawnej leży wioska Nenadycha. Za- tek” przebudowano z fragmen- rezydencji. chował się tu skromny, ale nie- tów komnat rezydencji. Zacho- Skoro już wspomnieliśmy zwykle sympatyczny dworek wały się resztki parku. Tetyjów, to warto tu wstąpić słynnego krajoznawcy i kro- Burczak-Abramowicze her- nad brzeg rzeki Rośki. Na koń- nikarza Eustachego Iwanow- bu Lubicz skupywali te tere- cu ul. Jarosława Mądrego za- skiego „Helleniusza”, którego ny w połowie XIX wieku. Wuj chował się piętrowy budynek, główna rezydencja znajdowała Lucjana, Leopold Robert Bur- należący kiedyś do Marii Mo- się w Chałaimgródku – obec- czak-Abramowicz w 1840 roku roczyńskiej. Tadeusz Epsztein nie Horodkiwcach. Rezydencja zakupił u Diakowskich Chuto- w swej książce „Polska wła- nie zachowała się, wobec czego ry Wołodarskie, leżące na po- sność ziemska na Ukrainie” dworek w Nenadysze nabiera łudnie od Wołodarki. Przeniósł wspomina, że książę Franci- większego znaczenia. tu swoich poddanych i rozpo- szek Ostrowski sprzedał Tety- Absolwent Liceum Krze- czął aktywnie gospodarzyć na jów Maszkiewiczom, a ci – Ka- mienieckiego, Eustachy Iwa- roli – hodować buraki cukrowe. rolowi Werzie-Darowskiemu, nowski wydawał, przeważ- Wówczas tę osadę przemiano- którego wnuczka, wspomniana nie za granicą, liczne prace wano na Zawadówkę. Maria Moroczyńska, otrzymała o polskiej szlachcie Woły- W 1878 roku ziemie te Bur- te tereny w posagu. nia i Ziemi Kijowskiej. Zmarł czak-Abramowicz przeka- Obecnie budynek stoi opusz- w 1903 roku i pochowano go zał w posagu swej córce Adeli, czony. Z wystroju zachowały w kościele w Białopolu. Ko- która wyszła za mąż za Erazma się jedynie resztki drewnia- ściół w 1950 roku wysadzono Ludwika Rulikowskiego her- nych schodów. W okresie so- w powietrze. bu Korab. Był on siostrzeńcem wieckim była tu szwalnia. Ostatnimi właściciela- słynnego krajoznawcy Edwarda W Tetyjowie należy komi dworku Iwanowskiego Rulikowskiego z Motowiłów- niecznie zobaczyć kaplicę w Nenadysze byli bracia Ma- ki. Erazm również pasjono- rodziny Swejkowskich, sto- riusz i Eustachy Żmigrodzcy wał się historią i był członkiem jącą przy zmienionym na fa- – synowie dzierżawcy dworku kolegium redakcyjnego „Geo- bryczkę kościele pw. Jana w Chałaimgródku Romualda graficznego Słownika Króle- Nepomucena. Żmigrodzkiego. stwa Polskiego”. Wybudował Po zajęciu terenów przez bol- w Zawadówce piętrową willę Również na południe od Te- szewików mieściły się tu kolej- nad stawem i oficyny dla gości. tyjowa leży wioska Denichów- no: szkoła, biura rady wioski, Wysadził również aleję prowa- KOLUMNY DWORU W DENIHÓWCE (DENHOFFÓWCE) ka. W rzeczywistości jest to poczta, biblioteka i przedszko- dzącą do willi. Tu zmarł jego oj- zmieniona nazwa oryginalnej le. To ostatnie przeniosło się do ciec, a teść Adeli, heraldyk Wa- biznesmen z Kijowa o imieniu W okolicach majątku w licz- Denhoffówki. nowego budynku, a opuszczo- cław Rulikowski. Nie wiadomo, Wiktor i przeprowadził olbrzy- nych kurhanach znajdowano Wioskę założyła w XVIII ny dworek przekazano w pry- co stało się z rezydencją, bowiem mie prace konserwatorskie. Na kości olbrzymów, które rozsy- wieku Konstancja z Denhof- watne ręce. Nowy właściciel przewodnik „Cały Kraj Połu- piętrze urządzono pomieszcze- pywały się przy dotknięciu. fów Sanguszko. Była aktyw- urządził tu warsztat i stara się dniowo-Zachodni. 1913” podaje, nia mieszkalne, a na parterze – ną uczestniczką konfederacji przynajmniej utrzymywać bu- że ostatnim właścicielem mająt- magazyn czosnku, który nowy Wioska Hołodki na południe barskiej w Gdańsku. Wyszła za dynek, chociaż w 2020 roku ku był Mieczysław Kobylański. właściciel zaczął tu hodować. od Tetyjowa przyciąga reszta- mąż za hulakę Józefa Rogaliń- jedna z czterech drewnianych W okresie komunistycznym Gdy odwiedziłem majątek, mi rezydencji nieznanych wła- skiego, któremu początkowo rzeźbionych kolumn ganecz- aleję częściowo zniszczono, pan Wiktor przyjął mnie ser- ścicieli. W XIX wieku te tere- przekazała zarządzanie swo- ku zawaliła się. Od strony rzeki a park zaniedbano. Jednak za- decznie, zaprosił i oprowadził ny należały do Kopczyńskich, imi dobrami i finansami. Mąż budynek posiada niewielki ta- budowania gospodarcze zacho- po wnętrzu. Niestety, fabryczka w 1900 roku – do Marii Hule- szybko wszystko przepuścił ras, a po przeciwnej – skromną wały się. Umieszczono tu pier- konserw dogłębnie zniszczyła wicz, a od 1910 wspominany i zostawił ją jedynie w skrom- wieżę. Z dawnego wspaniałego wotnie szkołę, a w roku 1968 cały wystrój wewnętrzny. Naj- jest Mieczysław Kobylański. nym budynku w Warszawie. parku zachował się jedynie sta- – fabryczkę konserw. W latach ważniejsze jest to, że budynek Podobno skupywał tu ziemie Konstancja pisała do swoich ry modrzew, rosnący na wprost 2000. obiekt wykupił jakiś nadal żyje i ma właściciela. do wybuchu I wojny światowej. ekonomów w Denhoffówce, przed gankiem. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 Z pamiętnika przewodnika www.kuriergalicyjski.com 45 Bucniów – zadziwiający kościół, wiadukt i zaczarowany miecz Wędrując po terenach W latach 1922–1923 świą- Galicji, co raz natrafia tynia została wyremontowana, się na smętne pustki ale wieży nie odbudowano – ludność, która dopiero przeżyła opuszczonych kościołów okropności wojny, nie miała na katolickich. Miejscowa to pieniędzy. ludność odnosi się do nich z szacunkiem – Kolejnym „rodzynkiem” nie ma na nich śladów Bucniowa jest wiadukt specjalnych zniszczeń, nad rzeka Seret. Nie jest nie wyrzucają tam śmieci, tak spopularyzowany jak ma to miejsce ze jak ten w Plebanówce, „świeckimi” obiektami, odległej o kilkadziesiąt a i chwasty wokół są kilometrów, ale, koszone regularnie… według mnie, jest Każda jednak opuszczona o wiele ładniejszy budowla z czasem umiera: i smuklejszy od swego na murach rozwija się rozreklamowanego grzyb, krokwie murszeją brata. Wiadukt leży i zapadają się dachy, na linii kolejowej rujnując sklepienia. Tarnopol-Chodorów architekta Juliana Zacharie- i był wzniesiony TEKST I ZDJĘCIA wicza na koszt dziedzica buc- według projektu DMYTRO POLUCHOWYCZ niowskiego Teodora Serwa- towskiego. Świątynia była włoskiego architekta puszczone po wysie- zaplanowana jako Dom Boży Cidolinussiego w latach dleniu polskiej ludności i jako rodzinny grobowiec 1895–1897. Budowała go kościoły sowieci trady- Serwatowskich. Zdążono po- firma „G. Gregersen & cyjnie wykorzystywali jako chować tu jedynie małżonkę Synowie”. Omagazyny – zboża, jarzyn, na- fundatora – Henrykę z Kru- wozów sztucznych, maszyn szewskich Serwatowską herbu Interesujące jest to, że ka- itp. Zdarzało się że organizo- Abdank. Świadczy o tym epi- mienny mur wiaduktu jest bar- wali w nich sklepy, kluby czy tafium: „Tu spoczywa Henryka dzo podobny do ścian kościo- sale sportowe. Zapewniało to z Kruszewskich Serwatowska, ła. Nie jest to dziwne, bo w obu przynajmniej jako taką opiekę zmarła w 36 roku życia, dnia 20 przypadkach pracowali tu ci tym budowlom. Gdy kołchozy grudnia 1880 roku. Świeć Pa- sami kamieniarze, a kamień ostatecznie odeszły do historii, nie nad jej duszą”. wydobywano w tych samych stare kościoły stały się nikomu Świątynia była pw. św. kamieniołomach. niepotrzebne. Rzadko zwra- w 1744 roku na koszt staro- jej pierwotnemu przeznaczeniu. Adalberta i Narodzenia NMP. Starsi mieszkańcy powiada- cano je wiernym – dobrze, gdy sty bucniowskiego Andrze- Jednak część mieszkańców za- Według innych danych, pa- ją, że do zwożenia kamieni z ka- w miejscowości pozostało kil- ja Szumlańskiego, jako świą- pragnęła pozostać przy wierze tronem kościoła był św. Woj- mieniołomów do wsi – a wożono ku rzymskich katolików, a i to tynia miejscowego klasztoru prawosławnej. Władze prze- ciech. Ale ze względu na ol- je końmi i wołami – wynajmo- w podeszłym wieku. Grekoka- bazylianów. Gdy w 1751 roku kazały im opuszczony kościół brzymią płaskorzeźbę NMP wano wszystkich chętnych tolikom w większości przypad- zakonników przeniesiono do katolicki, który został rekon- na ścianie nad grobowcem, ta i nieźle za to płacono. Dlatego od ków nie były potrzebne – mieli Krechowa, cerkiew została sekrowany pw. Świętych Apo- pierwsza wersja jest bardziej razu zgłosił się każdy, kto po- własne świątynie. Przekształ- przekazana parafii. Przez pra- stołów Piotra i Pawła (począt- prawdopodobna. siadał jakąkolwiek szkapę. Po- cić taki obiekt na muzeum, salę wie ćwierć stulecia wsławi- kowo podlegał prawosławiu Kościół został konsekrowa- wiadają też, że w jeden z filarów wystawową czy koncertową ła się wielu cudami jej główna kijowskiemu, a obecnie – Cer- ny przez arcybiskupa lwow- – czy to dla wzmocnienia, czy to w warunkach upadającej wsi, relikwia – kopia obrazu Matki kwi Prawosławnej Ukrainy). skiego Jana Puzynę, później- jako ochronę od różnych przy- szczególnie leżącej poza trasa- Boskiej Częstochowskiej. Nie przebudowywano dawnego szego kardynała. W sierpniu krości– budowniczowie wmu- mi turystycznymi – było nie- Po likwidacji Cerkwi grec- kościoła, jedynie zmieniono na 1914 roku w czasie natarcia rowali stary miecz. Inna bajka realne. Można też było znaleźć kokatolickiej świątynię prze- sygnaturce krzyż katolicki na carskich wojsk na Tarnopol, ro- opowiada, że przy budowie we sponsorów czy „zdobyć” wspar- kazano prawosławiu mo- prawosławny. syjska artyleria rozbiła wysoką wszystkich okolicznych wio- cie państwowe na remont… A co skiewskiemu. Po upadku Kościół został wybudowa- wieżę i uszkodziła sam kościół. skach skupowano jaja, które do- dalej? Opuszczone wiejskie ko- reżymu komunistycznego ny w latach 1887–1888 według Ślady po pociskach widoczne są dawano do zaprawy murarskiej. ściółki są chyba problemem, wierni przywrócili świątynię projektu znanego lwowskiego do dziś na murach świątyni. W lipcu 1917 roku wojska który nie ma rozwiązania. carskie, wycofując się z Galicji, wysadziły największe przę- Nadzwyczaj piękny sło wiaduktu. Ale natychmiast i o oryginalnej przywrócono ruch na wiaduk- neogotyckiej cie, budując tymczasową drew- nianą konstrukcję. Murowane architekturze kościół przęsło zostało odnowione do- w miejscowości Bucniów piero w latach 1928–1930. Le- koło Tarnopola miał genda głosi, że budujący most „za więcej szczęścia. Po Polski” dawali 80 lat gwarancji tradycyjnym okresie (czyli do roku 2010). Jednak stoi „magazynowym” on do dziś i nic nie wskazuje na nie tylko nie stał to, by miał się zawalić. W latach II wojny świato- opuszczony, ale nadal wej ani Rosjanie w 1941, ani pełni swe funkcje, niech Niemcy w 1944 nie zniszczyli nawet pod zmienioną wiaduktu (może uchronił go ten konfesją. słynny miecz?), chociaż bardzo tego chcieli. Najbardziej znanym i naj- Autor i Kurier Galicyjski za- bardziej okazałym zabytkiem chęcają do odwiedzenia tego Bucniowa jest grekokatolicka malowniczego zakątka Zie- cerkiew Niepokalanego Poczę- mi Tarnopolskiej – naprawdę cia NMP. Została wzniesiona warto! nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 46 Informacje www.kuriergalicyjski.com

Msze św. niedzielne w języku polskim na Ukrainie Zamieszczamy niniejszy wykaz z chęcią przekazania naszym czytelnikom rzetelnej informacji na temat możliwości uczestnictwa w niedzielnych mszach św. w języku polskim. Jesteśmy świadomi, że jest to wykaz niepełny, dlatego prosimy o powiadomienie nas w celu sprostowań lub uzupełnień.

Pnikut, kościół pw. św. Mikołaja, Archidiecezja lwowska Diecezja łucka Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość Lwów, katedra pw. Wniebowzię- godz. 9:00 i 15:00 (zima) oraz godz. Łuck, katedra Świętych Apostołów 9:00 (lato) o śmierci cia NMP – godz. 7:00; 8:00; 10:15 Piotra i Pawła – godz. 8:30 Kamionka Strumiłowa, kościół (dzieci); 11:30 (suma); 13:00; 18:00 Ostróg, kościół pw. Wniebowzięcia pw. Wniebowzięcia NMP – godz. 10:00 (młodzież) NMP – godz. 8:00 śp. dr. inż. Ryszarda Jurkiewicza Lwów, kościół pw. św. Antonie- Bóbrka, kościół pw. św. Mikołaja – go Padewskiego – godz. 8:00; 12:00 godz. 9:00 Diecezja (z udziałem dzieci) Kurowice, kościół pw. św. Antoniego kamieniecko-podolska wybitnego specjalisty w dziedzinie osuszania – godz. 11:30 i hydroizolacji budowli zabytkowych, Lwów, kościół pw. św. Marii Magda- Kamieniec Podolski, katedra pw. Przemyślany, kościół pw. sw. Piotra rzeczoznawcy Ministra Kultury i Dziedzictwa leny – godz. 9:00; 10:30 św. Apostołów Piotra i Pawła – godz. i Pawła – godz. 10:00 Narodowego oraz Stowarzyszenia Lwów, parafia pw. Matki Boskiej 8:30 Dąbrówka, kościół pw. św. Barbary – Konserwatorów Zabytków, Gromnicznej (kaplica Rosena) – godz. Winnica, kościół pw. Matki Bożej godz. 09:00 wieloletniego pracownika Przedsiębiorstwa 16:00 Anielskiej – godz. 9:30 Lwów – Rzęsna, kościół pw. Miło- Nowe Miasto, kościół pw. św. Mar- Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków, Gniewań, kościół pw. św. Józefa – sierdzia Bożego – 9:00 cina – godz. 12:00 autora szeregu ekspertyz, projektów i realizacji godz. 8:30 Lwów – Sichów, kościół pw. św. Sąsiadowice, kościół pw. św. Anny z zakresu ochrony przed wilgocią zabytkowych Michała Archanioła – godz. 8:30; – godz. 10:00, 12:00 Diecezja obiektów w Polsce oraz na historycznych Ziemiach Krysowice, kościół pw. Matki Bo- 13:30 kijowsko-żytomierska Wschodnich Rzeczypospolitej. Lwów – Zboiska, kościół pw. Mat- skiej Fatimskiej – godz. 10:30 (lato) Kijów, kościół pw. św. Aleksandra – Odznaczonego Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze ki Bożej Nieustającej Pomocy – godz. lub 11:00 (zima) godz. 13:00 Gloria Artis. 12:00; 19:00 Trzcieniec, kościół pw. św. Józefa – godz. 9:00, 13:00 Kijów, kościół pw. św. Mikołaja – Odszedł znakomity fachowiec, Lwów – Sokolniki, parafia pw. św. Człowiek prawy i życzliwy. Jana Pawła II, Stryjska 6, godz. 9:00 Sambor, kościół pw. Ścięcia św. godz. 11:45 Lwów – Brzuchowice, kościół pw. Jana Chrzciciela – godz. 9:00 (dzieci); Żytomierz, katedra pw. św. Zofii – św. Teresy od Dzieciątka Jezus – godz. 11:30 (suma); 19:00 (w VII i VIII) godz. 8:00; 12:00 11:00 Stary Sambor, kościół pw. św. Mi- Czernihów, kościół pw. Zesłania Winniki, kościół pw. Wniebowzię- kołaja – godz. 13:00 Ducha Św. – godz. 9:30 dyrekcja i pracownicy cia NMP, godz. 9:00 Błozew, kościół pw. św. Wawrzyńca Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Diecezja Gródek Jagielloński, kościół Pod- – godz. 11:00 Kulturowego za Granicą POLONIKA wyższenia Krzyża Świętego – godz. Czyżki (k. Sambora), kościół pw. odessko-symferopolska 10:00 św. Michała Archanioła – godz. 9:00 Odessa, katedra pw. Wniebowzięcia Szczerzec, kościół pw. św. Stanisła- Dobromil, kościół pw. Przemienie- NMP – godz. 11:00 wa bpa – godz. 11:00 nia Pańskiego – godz. 11:00, 15:30 Odessa, kościoł pw. św. Piotra – Siemianówka, kościół pw. św. Iwano-Frankiwsk (d. Stanisła- godz. 9:00 Marcina – godz. 12:00 wów), kościół pw. Chrystusa Króla – Jałta, kościół Niepokalanego Poczę- Glinna Nawaria, kościół pw. godz. 12:00 cia NMP – godz. 9:00 Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Czerniowce, kościół pw. Podwyż- Kercz, kościół Wniebowzięcia NMP Panny – godz. 10:00 szenia Krzyża św. – godz. 9:00 – godz. 9:00 „Lwów – to wspomnienia dawnych dni, Dybianka, kaplica pw. Podwyższe- Piotrowce Dolne, kościół pw. Mikołajów – kościół pw. św. Józefa Do których wracamy wciąż częściej, – Przem. Pańskiego – godz. 9:00 nia Krzyża Świętego – godz. 9:30 – godz. 18:00 Lwów – to tęsknota, smutek i łzy, Mościska, kościół pw. Narodzenia Drohobycz, kościół pw. św. Bartło- Lwów – to my i coś więcej …” św. Jana Chrzciciela – godz. 9:00; mieja – godz. 11:00 Diecezja Beata Kost 11:00 Złoczów, kościół pw. Wniebowzię- charkowsko-zaporoska Mościska, sanktuarium MBNP cia NMP – godz. 9:00; 11:00; 16:00 Charków, katedra pw. Wniebowzię- W dniu 6 lutego 2021 roku Żółkiew, kolegiata pw. św. Waw- godz. 17:00 cia NMP – godz. 9:00 w pierwszą sobotę miesiąca Mościska-Zakościele, kościół rzyńca – godz. 11:00 Charków (Aleksiejewka), kościół odszedł do Pana najukochańszy Tatuś i Dziadek pw. św. Michała – godz. 13:00 (oprócz Krzemieniec, kościół pw. św. Sta- pw. św. Rodziny – godz. 9:00 I niedzieli miesiąca) nisława biskupa – godz. 9:00 Donieck – kościół pw. św. Józefa Śp. Antoni Szetter Strzelczyska, kościół pw. NSPJ Kosów, kościół pw. Matki Bożej Ró- i NSNMP – godz. 9:00 żańcowej – godz. 9:00 Rzemieślnika – godz. 9:00 Kołomyja, kościół pw. św. Ignacego Truskawiec, kościół pw. Wniebo- Dnipro, kościół pw. św. Józefa – godz. syn Antoniego i Pauliny z domu Żuk. Loyoli – godz. 10:00 wzięcia NMP – godz. 9:00 8:30 przez całą swoją pielgrzymkę na ziemi prowadzony Szeginie, kościół pw. św. Józefa Borysław, kościół pw. Matki Bożej Kamienśke, kościół pw. św. Miko- przez Opatrzność Bożą. Rzemieślnika – godz. 10:00 Nieustającej Pomocy (w parafii św. łaja – godz.8:00 Trzy razy jako dziecko cudem uniknął śmierci. Balice, kościół pw. bł. Bronisławy – Barbary) – godz. 12:00 Krzywy Róg, kościół pw. Wniebo- Jego życie było piękne, usłane i różami i kolcami. godz. 11:30 Krzemieniec, kościół pw. św. Sta- wzięcia NMP – godz. 9:00 Doczekał sędziwego wieku, czwórki dzieci, czwórki Brody, kościół pw. Podwyższenia nisława Biskupa i Męczenika – godz. Berdiansk, kościół pw. Narodzenia wnuków i dwójki prawnuków. Krzyża Świętego, godz. 8:45 9:00 NMP – godz. 15:00 Był wspaniałym CZŁOWIEKIEM i LWOWIAKIEM. Niech się cieszy radością NIEBA. Chór „ECHO” zaprasza Próby oraz spotkania towarzyskie – w poniedziałki i środy o godz. 18:30, pod kierownictwem „Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych” profesjonalnych animatorów ks. Jan Twardowski Pogrążonej w smutku Rodzinie i Bliskim i pedagogów muzyki. Wyrazy najszczerszego współczucia Dotarła do nas smutna wiadomość, z powodu odejścia Jeśli masz lat 30+, 40+, 50+ że 4 lutego br. w Polsce odeszła do Pana itd. i możesz poświęcić czas śp. Danuty Wolloch dwa razy w tygodniu na próby (2 godz.), to nauczysz się pięk- Danuta Wolloch z d. Małko Wieloletniej nauczycielki klas początkowych nego repertuaru z chóralistyki szkoły nr 10 im. Marii Magdaleny polskiej (i nie tylko). Jeśli jesteś absolwentka oraz wieloletnia nauczycielka Wychowawczyni wielu pokoleń Polaków, młody i dysponujesz zapałem szkoły nr 10 im. św. M. Magdaleny we Lwowie do nauki, to skuteczne nowo- którzy pozostali we Lwowie Wieczny odpoczynek racz Jej dać Panie! czesne pliki dźwiękowe pomo- Składamy wyrazy współczucia Rodzinie gą szybko przyswoić ci partie Przyjaciele, współpracownicy, dawni uczniowie głosowe. Eliza Dzwonkiewicz oraz znajomi Konsul Generalny RP we Lwowie wraz z pracownikami EDWARD KUC TEL. 0665306908 nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 www.kuriergalicyjski.com Informacje 47

Polskie Adresy placówek redakcje dyplomatycznych i audycje Rzeczypospolitej radiowe na Ukrainie Polskiej na Ukrainie Podajemy według czasu ukraińskiego Ambasada Rzeczypospolitej Konsulat Generalny RP tel. informacja wizowa: Polskiej na Ukrainie we Lwowie +380 432 507 411 01034 Kijów, ul. Jarosławw Wał 12 79011 Lwów, tel. informacja ws. Karty Polaka: Lwów tel.:+380 44 230 07 00 ul. Iwana Franki 108 +380 432 507 412 Radio Kurier Galicyjski fax: 00380 44 230 07 43 tel.: +38 032 295 79 90 [email protected] audycja Studio Lwów w środy o godz. 10:15 w Internecie na stronie wnet.fm, +380 44 270 63 36 faks: 00380 32 295 79 80 www.winnica.msz.gov.pl archiwum: https://www.youtube.com/channel/UCidl611v95WQEDz7fDEz83A [email protected] e-mail: www.kijow.msz.gov.pl [email protected] Instytut Polski w Kijowie Polskie Radio dla Zagranicy www.lwow.msz.gov.pl ul. B. Chmielnickiego 29/2 Magazyn Polskiego Radia dla Zagranicy codziennie w Radiu Niezależność Wydział Konsularny lok.17 o godz. 18:30 na częstotliwości 106,7 FM, w Internecie: radiozagranica.pl, Ambasady RP w Kijowie Konsulat Generalny RP 01-030 Kijów, Ukraina bądź z aplikacji Polskiego Radia. W Internecie jest nadawany codziennie również 01034 Kijów, w Łucku tel.: +380 44 288 03 04 drugi magazyn o godz. 23:00 Radio Lwów w soboty w Radiu Niezależność ul. B. Chmielnickiego 60 43016 Łuck, ul. Dubniwska 22 b fax: 00380 44 288 02 86 od godz. 9:00 do 12:00 na częstotliwości 106,7 FM, archiwum: radiolwow.org tel.: +38 044 284 00 40 tel.: +38 0332 280 640 www.polinst.kiev.ua faks: 00380 44 234 99 89 faks: +38 0332 280 659 Katolicki Program Radiowy we Lwowie e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] w niedziele w Radiu Niezależność na częstotliwości 106.7 FM od godz. 19:00 www.kijow.msz.gov.pl www.luck. msz.gov.pl Polska Organizacja do 21:00, wybrane materiały dostępne na stronie http://programkatolicki.org/ Turystyczna Zagraniczne Biuro Handlowe Konsulat Generalny RP Zagraniczny Ośrodek Polskiej (ZBH) na Ukrainie w Odessie Organizacji Turystycznej Iwano-Frankiwsk (dawny Stanisławów) Polska Agencja Inwestycji i Handlu S.A. 65014 Odessa, w Kijowie Radio Kurier Galicyjski Kożumiacka14 B, 04071, Kijów ul. Uspienska 2/1 01001 Kijów audycja „Na polskiej fali” w Radiu Weża na częstotliwości 107,0 FM codziennie Karol Kubica – kierownik biura tel.: +380 48 722 56 96, Chreszczatyk 25 , lok. 98 (premiery i powtórki) w dni pracujące o 23:15 i powtórki o 2:15 w nocy Radio kom.: +380 988 115 791 722 60 03 tel.: +38 044 278 67 28 CKPiDE: publikuje dwie audycje w miesiącu na stronie ckpide.eu, e-mail: [email protected] faks: 00380 48) 722 77 01 fax: 00380 44 278 66 70 archiwum: www.soundcloud.com/ckpide [email protected] e-mail [email protected] Konsulat Generalny RP www.odessa.msz.gov.pl www.polscha.travel w Charkowie Winnica 61002 Charków, ul. Alczewskich 16 Konsulat Generalny RP Radio Słowo Polskie tel.: +38 057 757 88 01 w Winnicy w ostanie piątki miesiąca w Radiu Takt na częstotliwości 107,3 FM +38 0757 88 03 ul. Kozyćkoho 51 o godz. 21:00, powtórka o 24:00 12 dnia następnego miesiąca, faks: 00380 57 757 88 04 21050 Winnica archiwum: slowopolskie.org/program-radiowy [email protected] tel.: +380 432 507 413 www.charkow.msz.gov.pl faks: 00380 432 507 414 Berdyczów Polskie Radio Berdyczów audycja „Polska bliżej” raz w miesiącu w ruchome piątki w Radiu Live na często- tliwości 102,0 FM. Audycja zawsze jest zapowiedziana w radiu i kościele. Kantorowe kursy walut

Żytomierz na Ukrainie Radio Żytomyrska Chwyla audycja „Jedność” w pierwszą sobotę miesiąca, kilka minut po godz. 20:00 4.03.2021, Lwów Kupno UAH Sprzedaż UAH w Żytomierzu na częstotliwości 103,4 FM, w Berdyczowie 107,1 FM, w Olewsku 100,2 FM i w Owruczu 104,2 FM, ponadto w radiu kablowym Teleradiokompanii 1 USD 27,65 27,80 Żytomierskiej 1 EUR 33,35 33,50 Równe Audycja „Polska Fala” w Radiu Rytm na częstotliwości 90,9 FM w niedziele o godz. 20:20, wybrane audycje są dostępne po adresem: 1 PLN 7,36 7,45 https://soundcloud.com/user-540088387 1 GBR 38,45 39,00 10 RUR 3,70 3,76 nowy

Redakcja: Maria Basza Karina Wysoczańska Agnieszka Sawicz, Tomasz Lachowski, Dariusz Zamieszczamy również teksty, których treść nie zastępca red. naczelnego e-mail: [email protected] Materniak, Elżbieta Lewak, Helena Krasowska, odpowiada poglądom redakcji. Lwów 79013 e-mail: [email protected] Włodzimierz Bartkowiak, Michał Piekarski, Le- skrytka pocztowa nr 1565 Aleksander Kuśnierz onid Golberg, Andrzej Pietruszka, Sabina Różyc- Львів 79013 Konstanty Czawaga e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] ka, Tadeusz Kurlus, Renata Klęczańska, Dmytro абонентська скринька № 1565 Andrzej Borysewicz Wesołowski, Irena Kulesza, Witold Dzięciołow- Telefon redakcji: +38 0980712564 Krzysztof Szymański e-mail: [email protected] ski, Jan Skłodowski, Zbigniew Kulesza, Natalia Projekt finansowany ze środków Kancelarii Preze- e-mail: [email protected] Leon Tyszczenko Tarkowska, Jerzy Lubach, Natalia Tkaczyk, sa Rady Ministrów, w ramach zadania publicznego Свідоцтво про державну реєстрацію Eugeniusz Sało e-mail: [email protected] Iwona Boruszkowska, Iwan Bondarew, Dmytro dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za granicą. cерія КВ № 24708-14648Р koordynator tv Czesława Żaczek Poluchowycz, Petro Hawryłyszyn i inni. Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie від 19.02.2021 р. i mediów elektronicznych korekta może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem

e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Warunkiem zgody na przedruk całości Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. założyciel Mirosław Rowicki Projekt „Polska Alina Wozijan Natalia Kostyk lub części artykułów i informacji zamiesz- Platforma Medialna redaktor prowadzący portalu prenumerata, ogłoszenia czonych w naszym piśmie jest uzyskanie Skład redakcji Grupy Medialnej Ukraina” Fundacji e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] pisemnej zgody redakcji i powołanie się na Kurier Kuriera Galicyjskiego Wolność i Demokracja. Jurij Smirnow Galicyjski. Wydawca Stowarzyszenie „Kurier Galicyjski” e-mail: [email protected] Współpracują: Wojciech Jankowski Za treść ogłoszeń, oświadczeń i reklam redakcja Видавець ГО „Кур’єр Ґаліцийскі” redaktor naczelny Anna Gordijewska Artur Deska, Artur Żak, Dmytro Antoniuk, nie ponosi odpowiedzialności i pozostawia sobie e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Beata Kost, Marian Skowyra, Katarzyna Łoza, prawo do skrótów nadesłanych tekstów. Газета виходить 2 рази на місяць. nr 3–4 (367–368) | 19.02–15.03.2021 48 Informacje www.kuriergalicyjski.com

Partnerzy medialni