Odpowiedzialnie Magazyn Informacyjny

OŚRODEK WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W KOSZALINIE ODPOWIEDZIALNIE MAGAZYN INFORMACYJNY

NR 1–2019 R. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY

Koszalińska Kompania Rycerska W glanach do Robin Hooda str. 17-21

Fundacja „Zastopuj” Twarzą w twarz

Spółdzielnia Socjalna „Feniks” z wolnością i Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” Wciąż dokądś str. 14-16 pędzimy, by innym dać Koszalińskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym wytchnienie Autyzm – droga do samodzielności str. 6-9 str. 10-13 2 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Sukces – praca zbiorowa Spis treści

szystko, co ro- szenia pierwszych ważnych sukcesów w życiu. Misja: inspirowanie Wbimy w ra- Cieszą się z tych sukcesów! mach Koszalińskiej Dlatego z takim zaangażowaniem wspiera- do zmiany Agencji Rozwoju my podmioty ułatwiające osobom wykluczonym 3 Regionalnego S.A., powrót do aktywności zawodowej i społecznej, Wartość większa wzmacnia rozwój pomagające im wypracowywać własny dochód, naszego regionu przywracające ludziom poczucie godności, warto- niż cena na płaszczyźnie ści, niezależności. Sukcesy podmiotów ekonomii 4 gospodarczej i społecznej. Narzędzia, którymi społecznej są na rękę wszystkim w regionie. Biznes dysponujemy, wspierają zarówno doświadczonych zyskuje w nich wartościowego kontrahenta. Miesz- Wciąż dokądś przedsiębiorców, jak i tych, którzy o uruchomieniu kańcy, samorządy – atrakcyjne podmioty na rynku. pędzimy, by innym działalności gospodarczej dopiero myślą – osoby Instytucje pomocy społecznej mają dzięki nim dać wytchnienie prywatne, organizacje pozarządowe oraz nowe mniejszy problem ze wspieraniem finansowym ko- 6 grupy inicjatywne, przygotowujące się m.in. do za- lejnych zaktywizowanych zawodowo mieszkańców. łożenia kolejnego stowarzyszenia, przedsiębiorstwa Wszystkim przedstawicielom organizacji Autyzm – droga społecznego czy spółdzielni socjalnej. Ośrodek pozarządowych i przedsiębiorstw, wchodzących do samodzielności Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie, działa- na drogę ekonomii społecznej, przekornie życzę, 10 jący w ramach KARR S.A., jest spoiwem lokalnego żebyśmy jak najszybciej przestali mieć z nami co- potencjału gospodarczego i społecznego. kolwiek wspólnego w zakresie działalności Ośrodka Twarzą w twarz Czym więcej podmiotów gospodarczych wokół Wsparcia Ekonomii Społecznej. Po otrzymaniu z wolnością nas, im większe sukcesy odnoszą, tym większe od nas niezbędnej pomocy, powinni jak najszybciej bogactwo ekonomiczne tej części Polski i tym osiągać samodzielność gospodarczą, zarabiać 14 lepsze życie mieszkańców. Podmioty, łączące misję na własne utrzymanie i przyjemności. Właśnie Gildia Rycerska społeczną z biznesem, są ważną częścią tego o to w naszej pracy chodzi. Wtedy będziemy mogli procesu. Włączają w rynek pracy osoby wykluczone zająć się następnymi osobami, grupami i podmio- 17 społecznie. Przedsiębiorstwa społeczne, spółdziel- tami, które chcą tworzyć miejsca pracy dla osób W glanach nie socjalne, których m.in. dzięki nam w regionie borykających się z wykluczeniem społecznym. do Robin Hooda przybywa, pokazują, jak wiele takich osób można nauczyć aktywności zawodowej. Obserwujemy, jak Natalia Wegner, Prezes Zarządu Koszalińskiej 18 motywują ludzi do podejmowania wysiłku, odno- Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. Uratowali zabytek i 121 lat historii 22 Od wydawcy Praca jak terapia okazywanie dzialność społeczną mam wielką radość mogąc 25 Pcodziennej, przybliżyć Państwu historię ludzi i organizacji, Rekomendacje rzetelnej pracy wy- wykonujących wartościowe działania na rzecz konywanej przez innych, a zwykle nie znajdują się w centrum uwagi. 27 ludzi z pewnością Zanim jesteśmy w stanie coś docenić, mu- Między niebem nie jest czymś simy mieć możliwość to po prostu ocenić. I czę- a ziemią, Tolkienem spektakularnym sto za sukcesami jednych stoi praca i wsparcie i budzącym wielkie ze strony innych. Poprzez historie ukazujące dzia- a biznesem emocje. Jednak dla łalność Podmiotów Ekonomii Społecznej, w tym 28 mnie to są duże ich codzienność, trudności i sukcesy, możemy Szycie jak… życie emocje, że możemy szerszemu gronu zaprezento- dostrzec pracę osób, które są ważnym wsparciem. wać niezwykłych ludzi, wykonujących wartościową Mam na myśli zespół doradców OWES Koszalin. 30 pracę w ramach Podmiotów Ekonomii Społecznej. Dlatego przekonanie, że dzięki tej publikacji Czarnoksiężnik Te emocje to: radość i satysfakcja. więcej osób lepiej zrozumie i będzie mogło do- Każda organizacja, tak jak każdy człowiek, cenić pracę OWES Koszalin, daje mi niewątpliwą w ogrodzie to jakaś historia. Często jest to bardzo ciekawa satysfakcję. 32 historia, ale znana na ogół w mniejszym gronie. Serdecznie zapraszam do lektury magazynu Niestety przekonanie, że polskich realiach nie bar- „Odpowiedzialnie”. Uczciwość w cenie dzo wypada się samemu czymś pochwalić, wcale 36 tego nie ułatwia. Dlatego jako osoba z zewnątrz, Marcin Zarębski Słońcu, miłości propagująca dobre praktyki w biznesie i odpowie- Instytut Dobrych Praktyk Biznesowych i biznesowi naprzeciw 39 Nowa perspektywa: „Nowy Dzień” 42 Praca nad pracą Wydawcą magazynu informacyjnego BIURO PROJEKTU OWES KOSZALIN KOSZALIŃSKA AGENCJA „Odpowiedzialnie” jest Instytut Dobrych ul. Przemysłowa 8, 75-216 Koszalin ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 43 Praktyk Biznesowych. sekretariat tel. 94 341 63 30 ul. Przemysłowa 8, 75-216 Koszalin Czysto i zielono Redakcja: Marta Pisera, doradczyni pon. - pt. w godz. 7.30 – 15.30 sekretariat: tel. 94 341 63 30 animatorka OWES. Sieć Zachodniopomorska Ośrodków pon. - pt. w godz. 7.30 – 15.30 43 Wsparcia Ekonomii Społecznej wwww.karrsa.pl ODPOWIEDZIALNIE – 2019 3

B OWES KOSZALIN Misja: inspirowanie do zmiany – dodaje Piotr Mosiołek, doradca OWES Koszalin. Jako zespół jesteśmy zgodni: miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, podmiotów, które takie miejsca tworzą może i powinno być w naszym regionie więcej. Potrzeby i możliwości mamy olbrzymie, co pokazujemy w pierwszym magazynie OWES, prezentującym przykładowe podmioty ekonomii społecznej w regionie i te, które do wej- ścia na rynek się szykują. Mamy nadzieję, że historie ludzi, z którymi mamy przyjemność na co dzień pracować, będą inspira- cją dla kolejnych samo- rządowców i liderów lokal- Na zdjęciu od lewej stoją: Anna Hołub, Anna Szczepańska, nych. Są wizytówką naszej Justyna Iwankiewicz, Teresa Janik, Piotr Kobus, Marta Pisera. wieloletniej pracy. - Jako animatorzy, doradcy, często Poniżej od lewej: Marzena Zielenkiewicz, Paulina Gregorek, Piotr Mosiołek. FOT. SANDRA POPIEL docieramy do małych, niezaradnych społeczności. Budzimy je, łączymy, wzmacniamy. Motywujemy do tworzenia fundacji i stowarzyszeń, tworzymy wi- o, co robimy w OWES, nie jest zwykłą pracą. zje rozwoju, uczymy sięgać po dotacje, wybrane TTo misja nieustannego uświadamiania ludziom, zachęcamy do ekonomizacji. Dojrzewanie do niej wśród których żyjemy, istoty i potrzeby funkcjonowa- to proces – mówi Anna Hołub, doradczyni OWES. nia sektora ekonomii społecznej, zwiększania chęci Każdą szansę utworzenia nowego przedsię- działania na rzecz osób wykluczonych i zagrożonych biorstwa społecznego, nowej spółdzielni socjalnej wkluczeniem społecznym – podkreśla Marzena Zie- witamy w naszym zespole radością. Zapraszamy lenkiewicz, doradczyni OWES Koszalin. – Uśmiechy do rozmów o wsparciu, którego jako OWES mo- na twarzach osób, z którymi współpracujemy i słowa żemy udzielić. „dziękuję, bardzo nam pan pomógł” są w tym, co robimy, najważniejsze. Na długo zapadają w pamięć Zespół OWES Koszalin Ekonomia społeczna To działalność gospodarcza łącząca cele społeczne z ekonomicznymi. Funkcjonuje w oparciu o przedsiębiorstwa społeczne. Im wyższe dochody wypracowują, tym cenniejszym są partnerem dla samorządu, biznesu i lokalnej społeczności. Wśród podmiotów ekonomii społecznej są m.in. spółdzielnie socjalne, spółki non-profit, spółdzielnie pracy, ale także organizacje pozarządowe prowadzące różne formy działalności odpłatnej i gospodarczej. Zyski mają obowiązek wykorzystywać na cele społeczne tj. tworzenie nowych miejsc pracy dla osób wykluczonych społecznie, poprawę warunków zatrudnienia, podnoszenie kompetencji zawodowych. Przedsiębiorstw społecznych w Europie przybywa. Niektóre, jak Park Jurajski w Bałtowie, zaskakują rozmachem działalności. Oferują m.in. usługi rozrywkowe, edukacyjne, budowlane socjalne, opiekuńcze, utrzymują zieleń miejską, zbierają, segregują, utylizują odpady. Współpraca z podmiotami ekonomii społecznej przynosi samorządom wiele korzyści. Oszczędzają na pomocy społecznej. Zyskują na wpływach podatkowych. Zatrzymują odpływ młodych ludzi. Wydłużają aktywność zawodową mieszkańców. Aktywizują zawodowo i społecznie osoby niepeł- nosprawne i inne zagrożone wykluczeniem. W ramach wspierania na swoim terenie podmiotów za- trudniających osoby wykluczone z rynku pracy, mogą stosować tzw. klauzule społeczne w zamówieniach publicznych. 4 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie Wartość większa niż cena Rozmowa z Anną Szczepańską I nie wszystkie muszą to robić. Stopniowo, między – kierowniczką Ośrodka Wsparcia innymi dzięki naszej pracy, coraz więcej otwiera się Ekonomii Społecznej dla regionu na taką możliwość, uczy zarobkować, funkcjonować koszalińskiego. w mechanizmach rynkowych, z czasem zatrudniać osoby, w tym osoby wykluczone społecznie. Wciąż d sześciu lat koordynuje pracę dorad- jednak nie jest to na takim poziomie jak w innych ców i animatorów odpowiedzialnych krajach Europy. Pozostaje dalekie od tamtejszych za powstawanie i rozwój spółdzielni standardów, realiów i definicji ekonomii społecznej. socjalnych oraz innych podmiotów Nasze przedsiębiorstwa zatrudniają ostrożnie, czę- ekonomii społecznej w Koszalinie sto na niepełne umowy o pracę lub zlecenia. Osoby – mieście oraz powiatach: koszaliń- prowadzące takie podmioty walczą ze strachem, skim, białogardzkim, sławieńskim, czy zajmując się zarobkowo tylko tą działalnością, kołobrzeskim. Wspiera zespół w dopasowaniu zdołają się z niej utrzymać. Omerytorycznych i finansowych rozwiązań do ko- • Odwaga do zakładania podmiotów ekonomii lejnych wyzwań. Mówiąc o sukcesach i planach społecznej, wchodzenia w silne partnerstwa OWES Koszalin na kolejne cztery lata zapowiada z samorządami i lokalnym biznesem, u nas wciąż wzrost pomocy dla podmiotów tworzących nowe mała – imponuje jednak na południu Polski. miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem – Wielkopolska rozwija się rewelacyjnie w tym społecznym. zakresie. Kultura, odwaga biznesowa są tam dużo • Pomoc kierowana przez OWES do spółdziel- wyższe. Współpraca samorządów z podmiotami ni socjalnych i innych podmiotów ekonomii ekonomii społecznej jest czymś naturalnym, po- społecznej jest dziś bardzo szeroka. O jakie wszechnym. Inaczej niż u nas. wsparcie zabiegają zainteresowani? • Jak jest u nas? – Najczęściej o doradztwo – mniej lub bardziej – Zachowawczo. Istnieje, niezrozumiała dla mnie, specjalistyczne, pomoc prawnika lub księgowej, bariera przed tym, by szerokim strumieniem uru- dofinansowanie szkoleń lub działań promocyjnych. chomić wsparcie jednostek samorządowych dla Większość wniosków o wsparcie wynika z braku lokalnych podmiotów ekonomii społecznej. Szkoda, środków na pokrycie kosztów inwestycji we wstęp- bo takie podmioty robią dla innych samorządów nym etapie działalności podmiotów lub są konse- w Polsce rewelacyjną robotę, pomagają im w dłuż- kwencją wprowadzanych zmian. Realizujemy je, szej perspektywie oszczędzać pieniądze na opiekę bo mieszczą się w strategii działań OWES Koszalin. społeczną, rozwiązują wiele problemów mieszkań- Naszym zadaniem jest przygotowywać podmio- ców, przeciwdziałają wykluczeniom społecznym. ty do tworzenia nowych miejsc pracy w sektorze W samorządach jest dużo pieniędzy, które mogą ekonomii społecznej. trafiać do podmiotów ekonomii społecznej, zapew- • Ekonomia społeczna to w Polsce wciąż nowa niać im rozwój i wracać do lokalnej społeczności jakość biznesu. Co jest jej źródłem? w postaci społecznie pożytecznych usług, produk- – Unia Europejska kładzie silny nacisk na walkę tów, ale też podatków. z szeroko rozumianym wykluczeniem społecznym. • OWES w czerwcu 2019 roku kończy aktualny Ekonomia społeczna jest jedną z dróg zmniejszania trzyletni projekt, by w lipcu zacząć kolejny. tego zjawiska. Uczy, że produkt i usługa wytwarzane Co dobrego z dotychczasowych działań ze- przez ludzi na nowo włączonych w społeczność, społu wynika, co przed nim? mają nie cenę, lecz unikalną wartość. Wspierając – Dzięki animatorom i doradcom OWES Koszalin takie przedsiębiorstwa kupujemy wartości, a nie tylko powstały nowe, potrzebne na naszym terenie spół- produkty. Płacąc za te wartości, widzimy więcej niż dzielnie socjalne. Wśród nich – pierwsze założone tylko ich cenę. przez osoby prawne, w tym samorządy, czego • Jak oceniasz dojrzałość regionalnych organi- wcześniej w naszych pięciu powiatach w ogóle nie zacji pozarządowych do wchodzenia w eko- było! Przykładem jest Spółdzielnia Socjalna „Do- nomizację usług? bra Marka” w Karlinie czy Spółdzielnia Socjalna – Według mnie polskie organizacje pozarządowe, „Komunalka” w Sławnie, zatrudniające m.in. oso- niestety, nie do końca wpisują się w europejskie by zagrożone wykluczeniem społecznym. Latami definicje ekonomii społecznej. Większość powsta- przekonywaliśmy tamtejsze samorządy, że warto je z potrzeby serca, poczucia misji, czystej pasji, wchodzić w takie przedsięwzięcia, by podpatrywały radości i potrzeby dzielenia się czymś dobrym, rozwiązania w innych miastach w Polsce. Znako- wartościowym. Nie wszystkie potrafią się przesta- micie, że się na nie zdecydowały. We współpracy wić na zarabianie, finansowe usamodzielnianie się. z nami wciąż się rozwijają, co bardzo nas cieszy. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 5

Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie B OWES KOSZALIN

wspaniałe przedsięwzięcia, utrzymywać się z nich! Chcemy je tworzyć i rozwijać. Planujemy też pra- cę z lokalnymi samorządami nad wprowadzaniem na naszym terenie klauzul społecznych, od lat mądrze i chętnie stosowanych przez wiele miast w Polsce. Chcemy przekonać samorządowców, że klauzule społeczne – jako prosta procedura wy- datkowania środków – oszczędza urzędom pracę, formalności, przy okazji pobudza i wzmacnia sek- tor przedsiębiorczości społecznej. Mam nadzieję, że w najbliższych latach pieniądze z regionu trafiać będą częściej do naszych spółdzielni socjalnych zamiast do tanich wykonawców z Polski. • Podmioty ekonomii społecznej rzadko by- wają najtańszymi kontrahentami na rynku. Tym, którzy patrzą szeroko i dobrze liczą, inwestycja się jednak opłaca. – W trudnym sektorze ekonomii społecznej, utwo- rzyliśmy dotąd ponad 40 nowych miejsc pracy. W skali wieloletnich zaoszczędzonych świadczeń socjalnych to dla samorządów olbrzymia wartość. Kolejną są aktywizacja zawodowa i społeczna tych osób, ich rozwój, poprawa jakości życia. Istnieje coś takiego jak społeczny kalkulator kosztów zaniecha- – W trudnym sektorze nia. Pozwala policzyć samorządowi, ile go kosztu- ekonomii społecznej, je zaniechanie pewnych aktywności społecznych, utworzyliśmy ponad 40 w zakresie ekonomii społecznej także. Pozwala nowych miejsc pracy policzyć, ile na pozornych oszczędnościach straci – Anna Szczepańska. na przestrzeni lat, bo skutkować będą one niepo-

FOT. SANDRA POPIEL FOT. trzebnie dużymi wydatkami na pomoc społeczną właśnie. O zyskach w takich wyliczeniach nie mówi Mówimy o dwóch pierwszych, a w Wielkopolsce, się w perspektywie roku, tylko długich lat. Zachę- którą wspomniałyśmy, są ich dziesiątki! camy więc konsekwentnie do rozwijania ekonomii • Brzmi, jak wyzwanie dla OWES-u w nowym społecznej. projekcie. • Jaki jej obraz masz w swoich marzeniach – Bo to jest duże wyzwanie, także dla naszych w przyszłości? samorządów. Cieszy nas sukces w doprowadzeniu – Chcę, by było u nas tak, jak na przykład we Wło- do powstania w Koszalinie pierwszego przedsiębior- szech, dokąd pojechałam na wizytę studyjną. Tam- stwa społecznego. Zdecydowało się na nie Stowa- tejsze samorządy przyczyniają się do tego, że przed- rzyszenie Koszalińska Kompania Rycerska, o którym siębiorstwa społeczne nie martwią się, czy mają lokal dziś już można mówić, że jest firmą – pomagamy jej na działalność, pieniądze na czynsz, prąd. Często funkcjonować w tym kształcie. Zaszczepiliśmy chęć nie muszą same zarabiać na te koszty. Skupiają się ekonomizacji kolejnym organizacjom, takim jak np. na tym, by płacić wynagrodzenia osobom zatrudnia- Hobbiton w Sierakowie Sławieńskim na przykład. nym, wykluczonym. Ten wysiłek nie spędza im przy Przygotowują się z nami do tego procesu. tym snu z powiek. Każda gmina im pomaga, bo wie, • Największe wyzwanie na kolejne cztery lata że zamiast wydawać pieniądze na pomoc socjalną, przed zespołem OWES Koszalin? opłaca się je skierować do podmiotów, które włączają – Zdecydowanie – rozwój sektora przedsiębior- ludzi w pracę i społeczność, zapobiegają ich izolacji czości społecznej. Mamy w nowym projekcie spore i popadaniu w nałogi, kryzysy psychiczne itd. O ta- środki na tworzenie nowych miejsc pracy w tych kich rozwiązaniach w naszych samorządach marzę. podmiotach. Chcemy je wydać jak najlepiej, naj- Gmina może być, powinna być, silnym i odpowie- efektywniej. Będziemy wzmacniać finansowo spół- dzialnym partnerem takich podmiotów, jak to wygląda dzielnie socjalne i inne przedsiębiorstwa społeczne na zachodzie Europy, w Niemczech, we Włoszech, oraz NGO-sy, które już z nami współpracują, zakła- w Hiszpanii. By uruchomić taki proces, potrzeba dać kolejne. Studenci, którzy nie chcą wyjeżdżać otwartości samorządu na podmioty ekonomii spo- z Koszalina w poszukiwaniu pracy, mamy marzące łecznej, wspólnego szukania rozwiązań, które będą o powrocie na rynek pracy, osoby z niepełnospraw- sprzyjały tworzeniu i funkcjonowaniu ich na naszym nościami, po terapiach lub karze odbywania wolności terenie. I tym będziemy jeszcze mocniej zajmować – mogą stworzyć z nami, również z samorządem, się od maja 2019 roku w koszalińskim OWES-ie. 6 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Feniks” i Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” Wciąż dokądś pędzimy, by innym dać wytchnienie Problemy w pielęgnacji osoby starszej L.C.: – W zarządzaniu chcemy być samodzielni, lub chorej, podawaniu jej leków, elastyczni, szybcy, niezależni od formalizmów sa- posiłków, brak czasu potrzebnego morządowych. Otworzyliśmy podmiot świadczący na rozmowę, wspólne wyjście do lekarza, usługi komunalne. Na sprzątanie miasta i pielęgna- sklepu, na spacer – to podstawowe cję zieleni, usługi budowlane mieliśmy otrzymywać potrzeby, z jakimi do pielęgniarek zlecenia z gminy. Na początku pojawiały się ta- i opiekunek zgłaszają się rodziny kie na rozebranie i ponowne ułożenie chodników osób starszych czy chorych. Dla w parku. Zleceń z zakresu „komunalki” nie było, wielu wykupienie profesjonalnej usługi mimo że aktywnie o nie zabiegaliśmy. Wyciera- pielęgniarskiej czy asystenckiej jest nie kolan w proszeniu się o pracę rozpoczęliśmy jedyną szansą pogodzenia opieki nad jeszcze na etapie szykowania się do rejestracji. osobą zależną z troską pozostałej części Chcieliśmy wystartować z dochodem pozwalają- rodziny. Potrzebom tym wychodzą cym utrzymać firmę. Brak zleceń szybko jednak naprzeciw Spółdzielnia Socjalna „Feniks” zweryfikował wstępne założenia specjalizacji usług w Białogardzie oraz powstała na jej i kazał nam rozwijać potencjał usług opiekuńczych. doświadczeniu Spółdzielnia Socjalna Pamiętam, że rekrutacja ludzi do pracy w spółdzielni „Opieka Ty i Ja” w Koszalinie. była dla mnie bardzo trudna, mimo że mam spore doświadczenie w tym zakresie. Korzystaliśmy m.in. • Marta Pisera: – Kto i kiedy postanowił uru- ze skierowań osób z Urzędu Pracy. chomić Spółdzielnię Socjalną Feniks w Bia- R.L.: – Przewinęła się około setka bezrobotnych. łogardzie? Mimo to mieliśmy problem z naborem. Powód? Lidia Cesarz, prezes Spółdzielni Socjalnej „Fe- Kryterium decydującym o przyjęciu do naszego niks”: – Oficjalnie powstaliśmy w maju 2013 roku. zespołu była rzeczywista chęć pracy. Nasza historia zaczyna się jednak we wrześniu L.C.: – Kandydatów, którzy przeszli wstępną 2012 roku, gdy pojechaliśmy do dawnej Odysei selekcję, a potem zechcieli pofatygować się do nas w Koszalinie na spotkanie podsumowujące dzia- na kolejne spotkanie była garstka. Do założenia łalność lokalnych spółdzielni socjalnych. Obecni spółdzielni potrzeba było minimum 9 osób, w tym byli m.in. przedstawiciele spółdzielni prowadzącej te zagrożone wykluczeniem społecznym. Z trudem drukarnię w Białogardzie. Organizator reprezentował skompletowaliśmy skład. Dobry skład. Postawiliśmy tę, która zarządzała kręgielnią w Odysei. Wszyscy na osoby, z którymi chcieliśmy pracować i które też mówili o kłopotach. To były początki funkcjonowania bardzo chciały z nami działać. spółdzielni w Polsce, w naszym regionie też. • Z usługami opiekuńczymi ruszyliście od razu? Radosław Lipnicki, prezes Spółdzielni Socjal- L.C.: – Tak. MOPS podsuwał nam zastępstwa nej „Opieka Ty i Ja” w Koszalinie: – W wydarze- za swoje opiekunki, przebywające na zwolnieniu niu braliśmy udział jako przedstawiciele ówczesnej lekarskim. Wchodziliśmy więc płynnie w świadcze- burmistrz Białogardu. nie usług opiekuńczych w białogardzkich domach, L.C.: – Była świeżo po wizycie studyjnej we Wło- u wskazanych osób starszych, niepełnosprawnych. szech. Zachwycona funkcjonowaniem tamtejszych To do dziś jest nasza główna działalność. podmiotów ekonomii społecznej, bardzo chciała • Pierwszy rok na rynku, tak trudny dla każdego stworzyć dwa podobne w Białogardzie. Mieliśmy nowego podmiotu, dla was był łaskawy. w tym pomóc. Ja miałam być prezesem pierwszej R.L.: – Zakończyliśmy go symbolicznym zyskiem. a Radek drugiej. Przed spotkaniem cieszyliśmy się • Jakie były najważniejsze momenty przełomo- z perspektywy bycia szefem na pensji. Na spo- we w życiu firmy? tkaniu nasłuchaliśmy się jednak o piętrzących się L.C.: – Małżeństwo, które zostało naszymi spół- przeszkodach i trudnościach. Wracaliśmy z ostu- dzielcami nie wytrzymało oczekiwania na pierwsze dzonym entuzjazmem. Ustaliliśmy, że bezpieczniej zlecenie. Para przyjęła bierną i roszczeniową po- będzie uruchomić najpierw jeden podmiot, a jak stawę. Nie wspierała nas w poszukiwaniu ofert. dobrze zacznie funkcjonować – ruszyć z drugim. Oboje odeszli na zwolnienia lekarskie, wydłużali je, I tak się stało. by pracować gdzie indziej. Na starcie narazili nas • Dlaczego zdecydowaliście się na spółdzielnię na dodatkowe koszty. Musieliśmy kogoś zatrud- socjalną osób fizycznych, a nie na podmiot nić w ich miejsce. To było bolesne zaskoczenie, tworzony w partnerstwie np. z gminą? że ludzie, którym ufasz mogą tak się zachować, ODPOWIEDZIALNIE – 2019 7

Spółdzielnia Socjalna „Feniks” i Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” B OWES KOSZALIN

zostawić cię z problemem i zobowiązaniami. Ale L.C.: – Obie współpracują ze sobą, by w każdym to wiele nas nauczyło, m.in. tego, by żegnać się momencie zapewnić klientom odpowiednią liczbę z ludźmi w odpowiednim momencie. Oczywiście, opiekunek. Wypożyczalnia „Opieka Ty i Ja” cieszy nie wszyscy są tacy. się ogromną popularnością podopiecznych i innych R.L.: – Mieliśmy też kłopoty z pracownikiem mieszkańców Koszalina. Zapotrzebowanie na na- z problemem alkoholowym. Bardzo chcieliśmy sze łóżka i kule łokciowe w okresach pogorszenia mu pomóc. Nie dał jednak rady nałogowi. W jakimś pogody, zimą zwłaszcza, jest ogromne. sensie to też była nasza porażka. • Jak wypada podsumowanie pierwszego roku L.C.: – Oczywiście, odnosiliśmy też sukcesy. działalności spółdzielni „Opieka Ty i Ja”? Jednym z nich jest historia pani, także walczącej L.C.: Był dobry, finansowo stabilny. Chcemy, z nałogiem, której odebrano władzę rodzicielską. by spółdzielnia otworzyła jeszcze sklep medyczny, Praca u nas, nasze rekomendacje, pomogły jej Na razie nas na to nie stać, ale pracujemy nad tym w sądzie odzyskać dzieci. Wyszła z nałogu, co też na prośbę klientów naszej wypożyczalni. bardzo nas cieszy. Sukcesem jest też to, że ludzie, • Co nowego szykuje na 2019 rok białogardzki którzy u nas pracują wychodzą z długów, odzyskują „Feniks”? stabilizację życiową. L.C.: – Plany mamy szerokie i już je realizujemy! • Kolejnym jest fakt, że udało się wam otwo- (uśmiech) W grudniu 2018 roku otworzyliśmy od- rzyć drugą planowaną spółdzielnię. Podzie- dział spółdzielni „Feniks” w Poznaniu. Mamy w nim liliście się zarządzaniem podmiotami. Jak już trzech nowych kandydatów na spółdzielców. to się stało? Jedną z nich jest mój syn. Ma duże doświadczenie L.C.: – Pewnego dnia wybrałam się do dyrektor w świadczeniu usług opiekuńczych na odległość. koszalińskiego MOPS-u z propozycją współpracy. Zajmował się już obsługą naszych zleceń z Polski, Ucieszyła się, bo długo nie udawało jej przekazać usług pozyskiwaniem do współpracy opiekunek, które opiekuńczych żadnej firmie. Odtąd dostawaliśmy z Ko- miały zamieszkać z podopiecznym. Nowy zespół szalina dużo zleceń, więcej niż z Białogardu. Zgłaszało szkoli się, dopracowuje biznesplan, kwestie lokalu się jednocześnie sporo potencjalnych pracowników potrzebnego do działalności, zabiega o dofinanso- właśnie z Koszalina. Byliśmy wtedy, jako „Feniks” silni, wanie. W międzyczasie napisaliśmy jako „Feniks” stabilni finansowo, gotowi na nowy etap rozwoju. kolejny projekt na zagwarantowanie usług opiekuń- R.L.: – Powołaliśmy więc w Koszalinie Spółdziel- czych, w tym tzw. wytchnieniowych, asystenckich nię Socjalną „Opieka Ty i Ja”. Powstała w 2017 roku, dla starszych i niepełnosprawnych mieszkańców także jako podmiot założony przez osoby fizyczne. Poznania oraz okolic. Taki sam powstanie w po- Zostałem jej prezesem. Poza świadczeniem usług wiecie białogardzkim. opiekuńczych, prowadzi własną wypożyczalnią • Na czym polega specyfika usług wytchnie- sprzętu rehabilitacyjnego. niowych? 8 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Feniks” i Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja”

L.C.: – To krótkie pobyty opiekunki z podopiecznym na czas wyjazdu rodziny na urlop, wesele, na podreperowanie zdrowia, złapanie dystansu, sił do dalszej opieki nas osobą, która wymaga ciągłej troski. Gwarantują opiekę maksymalnie do 2 ty- godni. Umożliwiają pobyt podopiecznemu w tzw. mieszkaniu wspieranym, z opieką w codziennym funkcjonowaniu, na czas umowy lub wynajęcie miejsca w Domu Opieki Społecznej. • Czym jest opieka asystencka? L.C.: Od opiekuńczej różni się tym, że opiekun nie zajmuje się pielęgnacją chorego. Wspiera go w codziennym życiu, w zakupach, w wyjściu do kina, te- atru, wyjściu na spacery. Czekamy na rozstrzygnięcie tego projektu. Podobny, bez usługi wytchnieniowej, realizowaliśmy z funduszy unijnych w Białogardzie do końca 2018 roku. • Jesteście aktywni w pozyskiwaniu grantów. L.C.: – Nie przepuścimy żadnej dobrej okazji, do wspólnych wyjść, pomocy na spacerach, w skle- by włączyć się w konkurs i pozyskać pieniądze pie itd. Uzupełniają pracę opiekunek. na rozwój oferty. Dzięki temu np. usługami opiekuń- • Przypomina to pomoc sąsiedzką. czymi i asystenckimi, doradczymi mogliśmy wspie- L.C.: – Dokładnie tak. W ramach opieki nad sąsia- rać kombatantów i ich rodziny. Jako prekursorzy dami ci młodzi ludzie wciąż wymyślają zwariowane w regionie prowadziliśmy akcję „Koszulka życia”, konkursy, wyścigi na wózkach, albo np. wesołe zachęcając seniorów do umieszczania informacji piżama party. Atmosfera jest tam fantastyczna. o zdrowiu, przyjmowanych lekach właśnie w koszul- • Skąd wziąć pieniądze na taką formę opieki? ce na lodówce. Dodatkowe oznakowanie takiego L.C.: W Holandii funkcjonuje to, o co walczyły domu ułatwia służbom medycznym ratowanie życia polskie mamy w Sejmie. Podopieczny i jego opiekun starszej osobie. Koszalin przeprowadził akcję później prawny otrzymują na tyle dużą kwotę od rządu, jako „Kopertę życia”. około 4 tysięcy euro, że mogą swobodnie zdecy- • Chcecie podnosić jakość opieki nad osobą dować o wyborze miejsca opieki, o tym czy ma być zależną w Polsce? ono kameralne, podobne klimatem do domu, czy L.C.: – Podczas wizyty studyjnej w Holandii po- przeciwnie, radosne i pełne młodzieżowego życia. znałam kilka systemów tamtejszych podmiotów • Przenieść ten model na nasze warunki wciąż opiekuńczych. Wróciłam z tysiącem pomysłów nie jest łatwo. na poszerzenie i podniesienie jakości takich usług L.C.: – Ale nie jest to niemożliwe, jeśli będziemy w regionie, w Polsce. W stacjonarnej opiece nad wspierać się środkami z projektów. Pracujemy nad tym. osobami starszymi podobał mi się model domu • Ile osób dziś zatrudniacie w obu spółdzielniach? rodzinnego. Para, która dom prowadzi w ramach R.L.: – W „Feniksie” łącznie z nami pracuje dziś działalności gospodarczej, przyjęła na siebie zobo- około 60 osób. Administracją zajmują się cztery wiązanie polegające na sprawowaniu opieki nad osoby, w „Opiece Ty i Ja” – trzy. Pozostali pracow- 6-9 mieszkającymi u niej starszymi ludźmi. To miejsce nicy zajmują się głównie usługami opiekuńczymi. łączy pracę i życie, prawdziwy dom z profesjonalną W obu miejscach zatrudniamy oczywiście osoby opieką. Każdy podopieczny ma swój pokój. Jest zagrożone wykluczeniem społecznym, w tym osoby część wspólna do rekreacji, wypoczynku. Pod- z niepełnosprawnościami, także w stopniu znacz- miot płaci dodatkowo za wsparcie psychologów, nym, sprzężonym. Jednemu z takich pracowników fachowców od rehabilitacji czy konkretnych terapii powierzamy czynności związane z promocją, z do- dla podopiecznych. Jeśli trzeba, opiekunowie jeż- cieraniem z ulotkami. Angażujemy go w obsługę dżą z nimi na salę rehabilitacyjną. Inny model, który wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego, na ile moż- mi się podobał to DPS z bardzo dobrymi warunkami na, oczywiście. Nauczył się, już prawie bezbłędnie, socjalnymi, w którym ze starszymi ludźmi mieszkają wpisywać w elektroniczny druk umowy dane klienta. studenci. W „Opiece Ty i Ja” kupiliśmy samochód, którym jest • Ciekawe rozwiązanie. rozwożony sprzęt rehabilitacyjny. Ta osoba także L.C.: – Rewelacyjne! Ci młodzi ludzie wprowa- zajmuje się dostawą. dzają mnóstwo życia, radości w środowisko osób • W blokach startowych czeka kolejne wasze starszych. Oczywiście, studenci są starannie dobra- przedsięwzięcie aktywizujące osoby z nie- ni. Nie płacą za mieszkanie w tym miejscu w zamian pełnosprawnościami. za świadczenie opieki nad starszymi domownikami. R.L.: Wygraliśmy, jako spółdzielnia „Feniks”, kon- Mowa o opiece asystenckiej, czyli o gotowości kurs na stworzenie Zakładu Aktywności Zawodowej ODPOWIEDZIALNIE – 2019 9

Spółdzielnia Socjalna „Feniks” i Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” B OWES KOSZALIN

w Karlinie. W ramach ZAZ do końca 2020 roku uruchomimy pralnię. Znajdzie w niej pracę ok. 30 osób z niepełnosprawnościami. • Wielu może zazdrościć wam pomysłów, przed- siębiorczości, aktywności i skuteczności. L.C.: – To się biznesowo nazywa dywersyfikacja ryzyka (uśmiech). • Dlaczego swoje doświadczenie biznesowe postanowiła Pani zainwestować właśnie w rozwój podmiotu ekonomii społecznej? L.C.: – Uczyłam się biznesu na własnych błędach i sukcesach. Kiedyś prowadziłam mały własny biz- – To tworzenie spółdzielni z niczego, nie- nes. Potem przez 9 lat byłam dyrektorem w firmie ustanny bieg o krok przed innymi, na przekór ubezpieczeniowej. Kiedy warunki współpracy stały trudnościom, porażkom, pozytywnie nas nakręcało – Lidia Cesarz. się mniej korzystne, trafiłam do pani burmistrz Bia- ZDJĘCIA: ARCHIWUM SPÓŁDZIELNI łogardu, do urzędu, w którym kiedyś pracowałam. Szukała pomysłu na uruchomienie spółdzielni socjal- dach, konkurencji, niektórzy otwierają swoje działal- nej i ludzi do poprowadzenia biznesu. Pomyślałam, ności. To normalne, że pragną od życia coraz więcej. że to ciekawe wyzwanie. Ale ponieważ do nas trafiają osoby w trudnej sytuacji R.L.: – Ja, były urzędnik, w czasie, gdy miała się życiowej i finansowej, często bywa, że na początku tworzyć spółdzielnia socjalna, sam byłem mocno nie pracują wydajnie, mają dużą absencję w pracy. wykluczony społecznie. Od 2 lat pozostawałem I z tego powodu, choćby jako podmiot ekonomii bezrobotny. Czułem się przybity, potłuczony przez społecznej, sami wymagamy wsparcia. Musimy się życie. Szukałem źródła dochodu. Nie chciałem jed- utrzymać, realizując misję społeczną. To trudne. Jako nak pracować na zwykłym etacie. Wyzwanie, które firma działamy jednak sprawnie. Wypełniamy ważną na mnie spadło, miało polegać na założeniu spółdziel- lukę na lokalnym i ogólnopolskim rynku usług opie- ni od podstaw, rozwijaniu jej. Przyjąłem je z radością. kuńczych. Nie ma w Koszalinie, w okolicach firmy, L.C.: Nas to tworzenie spółdzielni z niczego, która byłaby dla nas konkurencją. I wiem dlaczego. nieustanny bieg o krok przed innymi, na przekór • Dlaczego? trudnościom, porażkom, pozytywnie nakręcało. L.C.: – Bo to strasznie trudna praca i mało opła- (uśmiech) calna. Staramy się tak funkcjonować, by zarobić • Jakie znaczenie ma dla was i dla rynku to, na wypłaty dla ludzi i mieć minimalny wentyl bez- że jesteście podmiotem ekonomii społecznej? pieczeństwa finansowego. Nie stać nas absolutnie R.L. – Jako szefowie spółdzielni socjalnych wie- np. na usługi marketingowe. Dlatego tak jesteśmy my, że całkowita samodzielność na rynku bizneso- wdzięczni za wsparcie OWES-u, za to, że je finan- wym jest nierealna w dzisiejszych warunkach. suje, podobnie jak szkolenia. Zysk? Naszym naj- L.C.: – Nasi pracownicy to ludzie po przejściach, większym zyskiem jest to, że ludzie, którzy od nas z trudnościami i problemami. Niektórzy się przy nas odchodzą, czy zostają, są zbudowani, lepsi, silniejsi. rozwijają. Wtedy zwykle odchodzą do pracy w urzę- • Plany? L.C.: – W ramach współpracy z OWES Koszalin Wsparcie OWES chcemy wciąż się szkolić, podnosić kompetencje pracowników administracji z zarządzania zespołami Spółdzielnia Socjalna „Feniks” korzystała z bonów szkoleniowych ludzkimi i umiejętności sprzedażowych, bo oni są wi- na szkolenia i kursy podnoszące kwalifikacje pracowników. Dzięki bonom marketingowym opracowała i wydała ulotki, plakaty, banery, zytówką naszej firmy. Będziemy dokształcać opie- stronę internetową. OWES finansował udział w Targach branżowych, kunki. Wypracujemy narzędzia identyfikacji naszej opłacił szkolenia kadry zarządzającej w ramach Akademii Menedżera marki i pomysł otwarcia się na prywatnych klientów, i wyjazdów studyjnych. Zapewnił doradztwo w poszukiwaniu nowych by śmielej kontaktowali się z nami synowie, córki, rynków zbytu, wdrażaniu innowacji i planów rozwoju. Przygotował podmiot do lustracji i pozyskiwania środków z PFRON. dzieci, jeśli chcą zapewnić opiekę rodzicom, dziad- kom, jeśli boją się ich zostawiać samych. Sprzyja Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” powstała w ramach projektu 7.4 realizowanego przez KARR S.A., nam dobra reklama internetowa – młode pokolenie udzielającego wsparcia finansowego w tworzeniu miejsc pracy tak właśnie nas znajduje w całej Polsce. w przedsiębiorstwach społecznych. Uzyskała dofinansowanie na 6 miejsc pracy oraz wsparcie pomostowe podstawowe i przedłu- Białogardzka Spółdzielnia Socjalna „Feniks” żone. Dzięki OWES kupiła też do wypożyczalni sprzęt rehabilitacyjny 78-200 Białogard, ul. Staromiejska 29, II piętro, p.4 i wspomagający dla osób starszych i niepełnosprawnych. Korzystała Spółdzielnia Socjalna „Feniks” ze wsparcia prawnika, oferty Akademii Menedżera PES, bonów szko- 75-613 Koszalin, ul. Zwycięstwa 137-139, pok. 701 leniowych i marketingowych (m.in. na wykonanie szyldu reklamowe- tel. 696 794 827, e-mail:[email protected] go, banera, plakatów, ulotek, pozycjonowanie w Internecie, reklamę Spółdzielnia Socjalna „Opieka Ty i Ja” w prasie). Otrzymane doradztwo (coaching oraz tutoring) ułatwiło jej ul. Zwycięstwa 136 pok.701, Koszalin integrację, komunikację i pracę w zespole. pomogło szukać nowe tel.: 577 696 130, 696 014 025, 696 794 827 rynki zbytu, wdrażać innowacje, rozwój. e-mail: [email protected], www.opiekadlastarszego.pl 10 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Koszalińskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym Autyzm – droga do samodzielności

eterminacja rodziców, walczących o tera- pię i godną przyszłość dla swoich dzieci, budzi szacunek osób znających historię Koszalińskiego Stowarzyszenia Pomo- cy Osobom Autystycznym. Organizacja działa od 2003 roku. To dzięki niej miasto może dziś oferować diagnostykę i tera- pię dzieci oraz młodzieży z autyzmem, zaburzenia- Dmi ze spektrum autyzmu, w tym m.in. z Zespołem Aspergera. Zrozumienie trudnej sytuacji opiekunów dzieci z podejrzeniem autyzmu, indywidualne po- dejście do każdej osoby potrzebującej wsparcia, serce większe niż budżet i możliwości – to wizytówka stowarzyszenia. Rozmawiamy z jego prezeską Małgo- rzatą Łuczkiewicz – mamą Maćka z autyzmem, oraz Sylwią Plichtą-Koterwą, skarbniczką stowarzyszenia,

prywatnie mamą Damiana, także dziecka z autyzmem. SANDRA POPIEL FOT. • Marta Pisera: – Mieliście silną motywację Małgorzata Łuczkiewicz z synem Maciejem do założenia stowarzyszenia. Wynikała z miło- ści do własnych dzieci, które rozwijały się ina- – Jako matka syna z autyzmem pragnę czej niż ich rówieśnicy. Potrzebowały pomocy. rozwoju swojego dziecka. Mam względem Małgorzata Łuczkiewicz: – Stowarzyszenie niego marzenia. Chcę, by realizował cele, powstało w 2003 roku z inicjatywy pięciorga ro- które wspólnie wyznaczamy po to, by mógł dziców dzieci z autyzmem. W tym czasie bardzo kiedyś beze mnie dobrze funkcjonować trudno nam było znaleźć pomoc dla dzieci. Autyzm, w życiu, w mieście. Takich matek jak ja, takich Zespół Aspergera były wpychane do jednego worka synów jak mój Maciek, jest wokół wiele. niepełnosprawności. Nasze dzieci dostały diagnozę Małgorzata Łuczkiewicz „autyzm”, z której kompletnie nic nie wynikało. Nie otrzymały ukierunkowanego wsparcia. By to zmie- się – dop. red.). Równolegle stosowaliśmy artete- nić, przy pomocy dr Ewy Przybyły-Ożóg utworzyliśmy rapię, ułatwiającą naszym pociechom wyrażanie koszalińskie stowarzyszenie. emocji. W tym czasie mieliśmy już dobrą współ- • W czym miało wam pomóc? pracę ze słupskim stowarzyszeniem pomagającym M.Ł.: – Miało umożliwić jak najszybszy dostęp osobom z autyzmem. Zaproponowali, by utworzyć do terapii naszym dzieciom i tym, które dotrą do sto- wspólnie w Koszalinie filię poradni. warzyszenia, by pomóc im lepiej funkcjonować • To oznaczało, że rodzice dzieci z autyzmem w codziennym życiu. Terapię organizowaliśmy w Ko- i spektrum autyzmu zyskają w Koszalinie szalinie sami. Prowadzili ją nasi przeszkoleni rodzice. pierwsze duże profesjonalne wsparcie w ra- • Ruszyliście z działalnością i podróżami po ko- mach poradni? lejnych koszalińskich siedzibach… M.Ł.: – Dokładnie tak. Znaleźliśmy odpowiedni M.Ł.: – Pierwsza mieściła się w piwnicach szpitala lokal przy ul. Andersa 26. Tu utworzyła się filia porad- przeciwgruźliczego przy ul. Niepodległości w Kosza- ni słupskiej. Przenieśliśmy tam swoją siedzibę. Jako linie. Rozpoczęliśmy zajęcia terapeutyczne. Po ja- stowarzyszenie prowadziliśmy terapię zapewnianą kimś czasie przenieśliśmy się na Monte Cassino, przez rodziców, równocześnie w ramach projektów tam gdzie teraz mieści się MOPR. Wyremontowa- PFRON-owskich, uruchomiliśmy tę prowadzoną liśmy dwie sale. Terapię nadal prowadzili rodzice. przez terapeutów ze Słupska. Przyczyniliśmy się Wspierała nas psycholog Julita Wnuk z pedagogiem. do uruchomienia w Koszalinie słupskiej filii poradni. Zapoznała nas z metodą terapii i twórczej pracy Choć nie mieliśmy formalnie przełożenia na jej funk- z dziećmi opracowaną przez Dennisona (wykorzy- cjonowanie, był to duży krok naprzód w zakresie stuje znajomość wpływu wzorców ruchu na obszary wsparcia osób ze spektrum autyzmu w Koszalinie mózgu odpowiedzialne za pamięć i zdolność uczenia i okolicach. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 11

Koszalińskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym B OWES KOSZALIN

• Radość nie trwała długo. M.Ł.: – W maju 2010 roku słupska poradnia poin- formowała, że wycofuje się z prowadzenia filii w Kosza- linie. Oznaczało to, że nasze dzieci, tak jak wszystkie inne objęte wsparciem, zostają bez profesjonalnej terapii. Podjęliśmy trudną decyzję – założyliśmy NZOZ przy stowarzyszeniu. Zakontraktowaliśmy terapię dla dzieci i młodzieży z autyzmem i spektrum autyzmu. Ruszyliśmy od 1 stycznia 2011 roku. W dotychcza- sowym lokalu znów zrobiło się za ciasno. Przybyło dzieci i terapeutów. Potrzebne były dodatkowe sale. Widzieliśmy, jak bardzo potrzebna w Koszalinie jest ta poradnia, jak wiele rodzin szuka w niej wsparcia dla bliskich z autyzmem. • Stąd decyzja o kolejnej przeprowadzce? Sylwia Plichta-Koterwa, mama Damiana M.Ł.: – W okolicach maja 2012 roku przenieśli- śmy się do obiektu PKP przy ulicy Armii Krajowej. – Wielu z nas zdarzyło się patrzeć na Remont – jak wszystkie wcześniejsze – zrobiliśmy „niegrzeczne dziecko”, nie przypuszczając, własnymi siłami i pieniędzmi, jako stowarzyszenie że jest takie z powodu bólu odczuwanego i osoby prywatne. Prosiliśmy hurtownie o materiały. przez zbyt intensywne odbieranie światła, Kontrakt był skromny, a koszty związane z opłatą szumu rozmów, mocnego zapachu. Może lokalu, ZUS-ów i ogrzewania ogromne. To prowadziło nie radziło sobie z lękiem wywołanym do trudnych wyborów: albo płacimy ZUS, albo czynsz. nowym miejscem, nową sytuacją? To obraz Wpadliśmy w kłopoty, długi w ZUS-ie. Z radością osoby z autyzmem. informuję, że w styczniu 2019 roku spłaciliśmy jednak Sylwia Plichta-Koterwa wszystkie należności i w końcu wyszliśmy na prostą! Jeszcze raz zmieniliśmy siedzibę – na obecną, dużo sam z niej zwykle nie rezygnuje. To proces, który atrakcyjniejszą dla nas, rodziców i dzieci. Od listopa- trzeba prowadzić przez długie lata, często całe życie. da 2016 roku stowarzyszenie i poradnie, działające • Ile dzieci możecie zdiagnozować w roku? w ramach NFZ, mieszczą się w lokalu przy ul. Morskiej M.Ł.: – Dziesięcioro, dwanaścioro. Kolejka ustawia 2, tuż za wiaduktem. się na 12 miesięcy do przodu. Diagnostyką zajmują • Z czego się utrzymujecie? się dwa zespoły. Korzystają z najnowszego komplek- M.Ł.: – Z kontraktu w ramach NFZ, do którego sowego narzędzia do diagnostyki zarówno malusz- jako stowarzyszenie dokładamy. Pozwala prowadzić ków, dzieci mniejszych i starszych oraz dorosłych. terapie pacjentów, także tych, którzy zachowując Otrzymaliśmy je jako darowiznę. jej ciągłość, weszli w dorosłość. Wielką radością • Dobrze znane wam potrzeby rodziców dzieci i priorytetem jest dla nas niesienie pomocy dzieciom z autyzmem wpisujecie w kolejne plany dzia- małym. Wciąż niezwykle trudno w naszym regionie łalności stowarzyszenia. Te są bardzo szerokie, rodzicom o wczesną diagnozę dzieci z autyzmem lub ambitne. spektrum autyzmu. Zgłaszają się do nas mieszkańcy M.Ł.: – I absolutnie konieczne do realizacji. Przyby- całego województwa. W Szczecinie nie ma bowiem wa wokół osób z autyzmem i zaburzeniami ze spek- ośrodka zakontraktowanego w NFZ, zajmującego trum autyzmu, w tym z Zespołem Aspergera. Koszalin się diagnostyką autyzmu i spektrum autyzmu. Nasz, już powinien reagować na tę sytuację wielopłaszczy- w ramach NFZ, zatrudnia logopedę, pedagogów, znowo. Wiele naszych szkół publicznych, w których psychiatrę, psychologa ze specjalizacją seksuologii uczą się dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera, nie i fizjoterapeutę. Są to specjaliści, którzy wchodzą radzi sobie z dostosowaniem się potencjału i do spe- również w skład Zespołu Diagnostycznego. cyficznych potrzeb naszych dzieci. Rynek pracy też ich Sylwia Plichta-Koterwa: – Stowarzyszenie uzu- nie dostrzega, nie potrafi przyjąć tych osób do siebie. pełnia tę ofertę. Umożliwia nam to wygrany prze- Nie ma dla nich też miejsc w placówkach, w których targ i umowa z Miastem Koszalin na prowadzenie mogłyby się usamodzielniać lub spokojnie mieszkać Specjalistycznych Usług Opiekuńczych, w ramach po tym, jak zabraknie nas – rodziców. To nie zawsze których odbywają się terapie. W skład tych usług są osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Czas wchodzi: integracja sensoryczna, logopedia, zajęcia pomyśleć nad tym, jak aktywizować społecznie i za- z pedagogiem, fizjoterapeutą. wodowo te nasze dorosłe dzieci, którym stan zdrowia • Są dostępne dla wszystkich potrzebujących? na to pozwala. Potrzebujemy wsparcia, by móc robić M.Ł.: – Osoby oczekujące na terapię wpisujemy więcej. w kolejkę sięgającą aż marca 2021 roku! To konse- • Co może pomóc? kwencja niskich limitów NFZ i ograniczonych środków M.Ł.: – Potrzeba w Koszalinie szkoły, któ- stowarzyszenia. Ważne: nikt, kto rozpocznie terapię ra obejmie edukacją osoby o specyficznych po- 12 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Koszalińskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym

Stowarzyszenie zapewnia terapię 50 osobom, poradą, informacją wspiera rocznie około 200 – w tym członków rodzin osób z autyzmem lub Zespołem Aspergera.

trzebach edukacyjnych i społecznych. Marzymy S.P.-K.: – Nie rozwiązuje problemu. Nie rozwija. o tym, by powstała taka, która włączy w proces Nie pomaga w rehabilitacji i rozwoju społecznym. edukacyjny dzieci z autyzmem – od przedszkola M.Ł.: – Jako matka syna z autyzmem pragnę aż po dorosłych, przysposabiając ich do wykony- rozwoju swojego dziecka. Mam względem niego wania zawodu. Obecna szkoła integracyjna i ośrodki marzenia. Chcę, by realizował cele, które wspólnie integracyjne usytuowane wokół Koszalina absolutnie wyznaczamy po to, by mógł kiedyś beze mnie dobrze nie odpowiadają potrzebom osób z autyzmem. Nie funkcjonować w życiu, w mieście. Takich matek jak wszystkie są poniżej normy intelektualnej, niektóre ja, takich synów jak mój Maciek, jest wokół wiele. ją przewyższają! To, że nasze dzieci nie potrafią się • Jeśli dziecko nie radzi sobie w szkole ma- odnaleźć w placówkach funkcjonujących w naszym sowej, warto rozważyć, czy powinno na siłę otoczeniu, wynika ze specyfiki autyzmu. Naprawdę w niej tkwić. trzeba zrobić dla nich przestrzeń. M.Ł.: – Nie może być krzywdzone, narażone • Myślałyście o szkoleniach dla dyrektorów, na- na ciągły stres i upokorzenia. Co jednak, jeśli nie ma dokąd przejść? Dlaczego, jeśli jest intelektualnie – Żeby określić, co to jest AUTYZM, należy dobrze rozwinięte ma trafić do szkoły specjalnej?! odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest Placówka, o której marzymy dla naszych dzieci, po- NORMALNOŚĆ. Autyzm to odmienne winna działać pod skrzydłami kuratorium oświaty, być od powszechnie przyjętego postrzeganie zarządzaną przez miasto. Stowarzyszenie mogłoby otoczenia, panujących norm i zwyczajów. ją wspierać. Dobrze, gdyby w jednym miejscu działało Odmienne odczuwanie wszystkich bodźców, przedszkole, szkoła, poradnia zapewniająca rehabili- zapachów, emocji. Najprościej – to działanie tację dzieciom z autyzmem i spektrum autyzmu, tak zmysłów na „innych falach”. żeby zapewnić korelację terapeutyczną, korzystając Sylwia Plichta-Koterwa z bliskości rodziców, nauczycieli, dzieci. Znajdowaliby w niej wsparcie także ci, którzy do szkoły nie chodzą, uczycieli ze szkół publicznych i specjalnych? a dojeżdżają do specjalistów na terapię. M.Ł.: – Próbowałyśmy je robić. Środowisko wciąż • Ważne wyzwanie na przyszłość. jest zamknięte, niechętne na przyjęcie wiedzy o tym, M.Ł.: – Nie jedyne. Co się stanie z naszymi do- jak warto pracować z dziećmi takimi jak nasze. Szko- rosłymi dziećmi, gdy zestarzejemy się, odejdziemy da, bo od rodziców wiemy, że lokalne szkoły mają na zawsze? Gdzie się podzieją? Kto się nimi zaopieku- trudności z dostosowaniem się do potrzeb i możli- je? Dokąd trafią? W Domu Pomocy Społecznej znów wości osób z autyzmem. Społeczne zachowania na- będą „inne”, nieprzystające do osób bez autyzmu. szych dzieci są inne, nieprzystające do reszty w klasie Nie będzie im dobrze też wśród osób poniżej normy i szkole, co powoduje brak akceptacji rówieśników, intelektualnej. Ewidentnie brakuje nam w Koszalinie rodziców, nauczycieli. Zmienić im szkołę na specjalną? przestrzeni dla ludzi z autyzmem, od dziecka do staro- Włączenie w środowisko ludzi z rozwojem poniżej ści. Takich na kształt Domu Autysty lub Domu Pomocy normy intelektualnej nie jest dla nich dobre. dla osób z autyzmem. Takie domy funkcjonują już ODPOWIEDZIALNIE – 2019 13

Koszalińskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym B OWES KOSZALIN

w Polsce, na przykład w Poznaniu. Za sprawą fundacji jeśli zostaną do nich przyuczeni. Można włączać ich założonej przez rodziców nastolatków z autyzmem w różne czynności. powstał dom, który ma zabezpieczyć przyszłość ich M.Ł.: – Kolejny obszar, którym chcemy się zająć niesamodzielnych dzieci. Mieszkańcy czują się w nim jako stowarzyszenie, dotyczy stworzenia w Koszalinie bezpieczni, rozumiani. Są rehabilitowani. Pracują mieszkań chronionych czy treningowych dla osób z nimi specjaliści przygotowani do pracy z ludźmi z autyzmem. Ci wyżej funkcjonujący mogliby pod- z autyzmem. ciągać społecznie słabszych. Gotowanie, sprzątanie, • Jaka jest skala autyzmu, w tym Zespołu Asper- organizacja obowiązków w czasie, odpowiedzialność gera, w Koszalinie? finansowa – tego by się wspólnie uczyli. Potrzebu- S.P.-K.: Na 5 osób mijanych przez nas na uli- jemy wsparcia w sięgnięciu po środki unijne na taki cy, 2-3 mają w otoczeniu kogoś z autyzmem lub projekt. To inwestycja w ludzi, którzy chcą i powinni zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Nie wszyscy się usamodzielniać. są zdiagnozowani. Mijamy ich codziennie. Czasem • Ile osób przewija się przez stowarzyszenie mówimy o ich dziwnym zachowaniu, śmiejemy się w ciągu roku? Kim są? z natręctw i nietypowych reakcji. Kto z nas nie zna M.Ł.: – W terapiach mamy 50 osób. Około ludzi, wyglądających na pozór zdrowo, ale nieza- 200 to pacjenci oraz szukający u nas pomocy, infor- radnych życiowo, z zachowaniami nieadekwatnymi macji – często zagubieni, zrozpaczeni, zdezoriento- do okoliczności? Równie wielu z nas zdarzyło się wani, przybici tym, jak wygląda życie z dzieckiem, nad patrzeć kiedyś z oburzeniem na „niegrzeczne” dziec- którym nie panują, które cierpi. To ludzie o różnym ko, nie przypuszczając, że może jest takie z powodu statusie materialnym i społecznym, jedni z rodzin pa- bólu odczuwanego przez zbyt intensywnie odbierane tologicznych, inni z zamożnych, wzorcowych wręcz.

ZDJĘCIA: ARCHIWUM STOWARZYSZENIA bodźce, takie jak silne światło, szum rozmów, mocny Potrzeby wszystkich są takie same. Dla nas zawsze zapach. A może nie radzi sobie z lękiem związanym najważniejsze będzie dziecko z autyzmem czy ZA, z nowym miejscem, nową sytuacją? To obraz osoby któremu trzeba pomóc. Nie jest ważne, z jakiej rodziny z autyzmem. pochodzi jego rodzic. Często pełnimy rolę terapeuty • By realizować kolejne plany, potrzebujecie rodzica. Nie każdy po diagnozie dziecka umie po- wsparcia. Czyjego? godzić się z tym, że dziecko ma autyzm czy Zespół M.Ł.: – Samorządu, lokalnego biznesu, miesz- Aspergera. Pojawiają się nerwy, arogancja, załamanie, kańców, którzy mogą wspierać naszą działalność łzy. Służymy naszym doświadczeniem. wpłacając 1 % podatku lub darowizny w roku. Bra- • Jak mogą wam pomóc w działalności miesz- kuje nam wsparcia w pisaniu projektów, bo po wiele kańcy, rodzice doceniający to, co robicie jako środków na działalność moglibyśmy sięgnąć, ale stowarzyszenie? nie potrafimy. Jesteśmy tylko rodzicami, zdetermi- M.Ł.: – Najbardziej potrzebne jest nam wsparcie fi- nowanymi, by pomagać dzieciom swoim i innym. nansowe. Jesteśmy organizacją pożytku publicznego. Potrzebujemy pomocy kogoś kto nas w realizacji W ramach darowizny lub 1% podatku można wskazać tych wszystkich ważnych przedsięwzięć zwyczajnie lub nie konkretne przeznaczenie przekazanych nam i długoterminowo wesprze. pieniędzy. Można pomóc, przekazując lub użyczając • Jakie znaczenie ma dla was wsparcie OWES? budynek, który pozwoli nam uruchomić wymarzony M.Ł.: – Ogromne. Doradztwo, bony, szkolenia, dom autysty. Stowarzyszenie nie prowadzi działalności Akademia Menedżera, pomoc w pisaniu wniosków gospodarczej, ale zarabia, prowadząc część usług na małe granty… wszystko to pozwala nam się rozwi- w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego. jać, pokonywać przeszkody. Marzę dziś jednak o tym, Dochód z niej trafia oczywiście na realizację naszych by usiąść z przedstawicielem lokalnego samorządu szerokich celów statutowych. To furtka dla rodziców, i stworzyć kompleksowy program rozwoju opieki których stać na odpłatną szybszą diagnozę czy tera- nad mieszkańcami z autyzmem, wspólnie znaleźć pię. Mogą u nas za nią zapłacić. Wielu korzysta z tej na to duże zewnętrzne fundusze i wspólnie cieszyć możliwości. Korzyści są po obu stronach. się z dobrego społecznie projektu. Marzę o aktywizacji Koszalińskie Stowarzyszenia Pomocy Osobom Autystycznym zawodowej takich osób. KRS 0000145961 • Jakie prace mogliby wykonywać w Koszalinie www.autyzmkoszalin.pl mieszkańcy z autyzmem, jeśli stan zdrowia ul. Morska 2 75-950 Koszalin e-mail: [email protected] na to pozwala? Małgorzata Łuczkiewicz - prezes tel. 606476508 S.P.-K.: – Proste i powtarzalne. Latem sprawdzą się przy zbiorze owoców, z racji dokładności, pre- Wsparcie OWES cyzji. Zrobią to może wolniej, ale dobrze. Mogliby Stowarzyszenie korzystało z doradztwa, szukając możliwości uru- pracować np. przy opakowywaniu towaru, nadrukach chomienia Warsztatów Terapii Zajęciowej, pracując nad wnioskami na koszulki – bez presji czasu, bo tę źle znoszą. o wsparcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Woje- Ci lepiej funkcjonujący mogą pracować w kuchni jako wództwa Zachodniopomorskiego oraz PFRON. Otrzymało wsparcie w finansowaniu usług marketingowych oraz szkoleń, kursów podno- pomoc, przygotowywać proste, powtarzalne posiłki, szących kwalifikacje pracowników stowarzyszenia, m.in. w ramach wspierać tych którzy świadczą usługi cateringowe, Akademii Menedżera PES oraz Akademii Lokalnego Animatora. 14 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Fundacja „Zastopuj” Twarzą w twarz z wolnością Chciał być zły, bo zło przyciągało. Kusiło się przy mnie „swój” człowiek. Zaoferował mi broń, szansą wybicia się ponad przeciętność. kamizelkę kuloodporną i mówi, że z nim i „resztą” Imponowało. Do czasu, gdy przywitało będę zarabiał pieniądze. Przez około cztery i pół go w więzieniu. W miejscu, do którego roku kolekcjonowałem kolejne zwycięstwa. Za ludzi, za perfekcyjnie wykonane skoki na kasę dla których pracowałem, byłem w stanie dać się nigdy miał przecież nie trafić. Trafił. zabić. Życie mnie zaskoczyło. Zostałem złapany. Na zło handlujące życiem, zza krat Śledztwo policjantów z CBŚ doprowadziło do mnie wydające wyroki, dręczące frajerów jako uczestnika jednego z dawnych przestępstw. z ochłapem dalekim od dożywocia. Wyłapano 25 osób w miesiącu. Mój wyrok: 5 lat. Zawrócił. Opuszczających więzienia Odsiedziałem 3 i 2 miesiące. i domy poprawcze uczy jak nie stracić • To dużo czasu na przemyślenia. wolności. Młodych uzbraja w wiedzę – Mój system wartości się posypał. Próbowałem potrzebną do identyfikacji zagrożeń. go ustawiać na nowo. W więzieniu miałem szanować Historia Daniela Harasyma jest częścią kogoś, za to że siedzi 20 lat za kratami, nikogo nie misji Fundacji „Zastopuj”. Założył ją. Jest sprzedał i już nic nigdy nie osiągnie… To miał być jej prezesem. cel i wartość mojego życia? Nie umiałem się po- godzić ani z tym, ani z faktem, że w ogóle trafiłem • Marta Pisera: – Twoja przeszłość wygląda jak za kratki. Ludzie, z którymi pracowałem, uczyli mnie wątek filmu kryminalnego. Dobrze, że z happy być przestępcą, który nigdy nie trafi do więzienia. endem. Mówili: „nawet jak cię złapią, nie przyznawaj się Daniel Harasym, prezes Fundacji „Zastopuj”: do niczego. Wystarczy”. Nie wystarczyło. Czułem – Chcesz znać początek? Pochodzę z normalnej się oszukany, wykorzystany. rodziny. Rodzice ze średnim wykształceniem, mama • Ile miałeś lat? – przedsiębiorca, kiedyś nauczycielka zawodu w jed- – Trafiłem do więzienia w wieku 26 lat. Potrze- nej ze szkół koszalińskich. Tata – ekonomista, który bowałem aż roku, żeby zrozumieć, że pogubiłem wolny czas poświęcał na śpiew w chórze, czasem się w życiu, dokonałem niewłaściwych wyborów. coś malował. Oboje nie pili, nie palili. Przeciętna To był pierwszy krok do przemiany. Drugim był szok rodzina z pięciorgiem dzieci. Nie wiem, kiedy stra- – zeznania ludzi, z którymi pracowałem. Narażałem ciliśmy ze sobą kontakt, a ja poczucie, że nie mam kiedyś dla nich życie. To nic dla nich nie znaczyło. swojego miejsca w domu. Byłem niezauważony, • Kiedykolwiek znaczyło?! a potrzebowałem być ważny. Nie podobało mi się, – Kiedyś dałbym się w akcji zabić za przyjacie- że ojciec jest zawsze w domu, a mama poza do- la. Ale więzienie zmienia. Nagle dotarło do mnie, mem. Zacząłem odcinać się od nich, szukać miejsca, że ja też nie miałbym problemu dla pieniędzy za- w którym będę coś znaczył. Oglądałem Bruce’a Lee, planować zabójstwo kolegi, jeśli to pomoże zatrzeć imponował mi siłą. Dobierałem kolejne wzorce z te- ślady prowadzące do mnie. Życie przestało mieć lewizora, identyfikując się z czarnymi charakterami. dla mnie wartość! Nie tego dla siebie chciałem. Kopiowałem ich zachowania. Chciałem być zły. Dojrzałem, by wyjść z tego świata. • Do czego cię to pragnienie doprowadziło? • Ktoś ci w tym pomógł? – Do podobnych ludzi. W szkole i na podwórku – Rodzina, w szczególności mama. Kochała bawiłem się z tymi, co rozbijają szyby, zatykają rury mnie cały czas, ale pomogła dopiero wtedy, gdy w samochodach, skaczą po drzewach, popalają wołałem o pomoc. Dziś wiem, że to było mądre. papierosy i rozpalają ogniska tam gdzie nie wolno, Gdyby zaproponowała pomoc wcześniej, pewnie nie załatwiają się po klatkach. Matka kilka razy wyciągała doceniłbym jej. Musiałem zapragnąć zmiany. Posta- mnie z sytuacji, w których mogłem trafić do popraw- wiła twarde warunki mówiąc, że wesprze mnie, jeśli czaka. W ósmej klasie zacząłem uprawiać boks. zobaczy, że na wolności obiorę właściwy kierunek Trenowałem prawie 5 lat. Stawałem się silniejszy, życia. Miałem wziąć się za uczciwą pracę, od której zwinniejszy od innych. Do 1992 roku brałem udział przez lata uciekałem. w mistrzostwach Polski juniorów. Po skończeniu • Wyszedłeś na wolność i… z boksem trafiłem do wojska. – Zacząłem szukać miejsca dla siebie, towarzy- • Podporządkowałeś się? stwa. Odnalazłem się w jednej ze wspólnot sto- – Skąd! Doprowadzili mnie przymusowo. Przyje- warzyszenia krzewiącego kulturę chrześcijańską chała żandarmeria, postawiła przed sąd. W dyscy- w Koszalinie. Ci ludzie zaprosili mnie do koszaliń- plinarnym trybie musiałem stawić się do jednostki. skiego poprawczaka (dziś: Młodzieżowego Ośrodka Trafiłem do wojska przekonany, że to mój świat Adaptacji Społecznej – dop. red.), żebym podzielił się jest właściwy, a nie ten wokół. Niebawem pojawił swoimi doświadczeniami. To kolejny moment zwrot- ODPOWIEDZIALNIE – 2019 15

Fundacja „Zastopuj” B OWES KOSZALIN

– Postanowiłem coś w życiu osią- gnąć samodzielnie, coś wartościo- wego, ważnego dla mnie i bliskich. Skupiłem się na przyszłości – Daniel Harasym. FOT. SANDRA POPIEL FOT.

ny w moim życiu. Chłopcy w MOAS-ie mnie słucha- pomóc, gdy wyjdą na wolność. Ktoś niedługo nie li. Utożsamiali się ze mną. Wróciłem do nich jako będzie miał gdzie mieszkać, ktoś będzie potrze- wolontariusz, z potrzebą motywowania do zmiany bował pracy… W roku 2009 zostałem kapelanem drogi w życiu tych, którzy są na to gotowi. Współ- więziennym z ramienia Ewangelikalnego Wspólnoty praca trwa od 2005 roku. To był rok wielkich zmian. w Koszalinie, wkrótce podpisałem pierwszą umowę Wziąłem ślub. Zdałem egzamin na prawo jazdy z Zakładem Karnym w Starem Bornem. Tak narodziła – wcześniej jeździłem bez dokumentów. Osiągałem się potrzeba stworzenia organizacji niosącej pomoc kolejne cele bez adrenaliny, którą wcześniej dawał osobom zagrożonym wykluczeniem po tym, jak mi udział w przestępstwach. weszli w konflikt z prawem. W 2010 roku podpi- • Przeszłość ci odpuściła? Nie miałeś pokus, sałem umowę z jedną z chrześcijańskich fundacji by do niej wrócić? w Polsce i otworzyłem oddział fundacji działającej – Oczywiście, że ocierałem się jeszcze o świat na terenie Koszalina i okolic. Pozyskiwałem fundu- przestępstw, starych kontaktów. Pamiętam, jak sze, organizowałem pierwsze koncerty. Zacząłem któregoś dnia dostałem zaproszenie do nowej grupy współpracę z firmą AKANT, gotową zatrudniać osoby przestępczej. Rozdzierały mnie emocje. Czułem się wychodzące z więzienia. Obserwowałem postępy jak zawieszony między śmiercią a życiem. Żyłem, ale podopiecznych fundacji, którzy tę pracę podjęli. wciąż bez pewności, gdzie jest moje miejsce. Zło Wynajmowaliśmy im stancję, by dać schronienie kusiło. Wiedziałem, że jeśli zawrócę, będę jeszcze po wyjściu z więzienia. Pilnowałem ich. Przyjmowa- gorszym człowiekiem, niż poprzednio. Bałem się też, łem w domu, sondując, którzy rzeczywiście chcą że jeśli dokonam złego wyboru, stracę tożsamość. zmiany. Różnie z tym bywało. Nadzieja i ufność Jezusowi, które kształtowały się • Fundacji przybywało ludzi, pomysłów i moż- od procesu mojej zmiany w zakładzie karnym, dały liwości. mi właściwą świadomość. – Dołączyli do niej Karolina, Szymon, Radek… • Nie przyjąłeś oferty? Doprecyzowaliśmy, jakiego rodzaju wsparcia potrze- – Postanowiłem coś w życiu osiągnąć samodziel- bują ci, którzy chcą po odsiedzeniu wyroku wejść nie, coś wartościowego, ważnego dla mnie i bliskich. w życie na nowo. W 2015 roku otworzyliśmy hostel Skupiłem się na przyszłości – na tym, że między mną kryzysowy. Ci, którzy otrzymują w nim miejsce, a osobami z poprawczaka zaczęły nawiązywać się współodpowiadają za jego utrzymanie i funkcjono- przyjaźnie. Myślałem o tym, jak mogę chłopakom wanie. Muszą dostosować się do obowiązujących 16 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Fundacja „Zastopuj”

reguł. Sprzątają więc, pomagają w remontach, i kompetencje potrzebne do pełnienia określonych ról dokładają do rachunków. Obowiązkiem każdego w społeczności. Szukamy źródeł finansowania, kon- domownika jest po miesiącu aklimatyzacji podjąć trahentów i kolejnych firm gotowych do współpracy. płatną pracę w miejscu wskazanym przez nas. • Fundacja „Zastopuj” od lat włącza się w waż- Współpracujemy już z czterema firmami przyjmu- ne akcje społeczne. jącymi do pracy naszych domowników. – Zgodnie z naszą misją przeciwdziałamy wy- kluczaniu społecznemu i uzależnieniom. Otwieramy na inność. Uczymy reagować na pojawiające się zagrożenia, identyfi- kować je i przypisywać im możliwe kon- sekwencje. Wszystko po to, by chronić dzieci, wychowanków i dorosłych przed podejmowaniem decyzji, mogących mieć zły wpływ na życie. Od 2011 roku, wspólnie z Miastem Koszalin, prowadzimy zajęcia w 12 koszalińskich szkołach, od podsta- wowych po średnie. Niektóre projekty realizujemy z Politechniką Koszalińską. We wszystkich ostrzegamy młodych ludzi przed zagrożeniami. Robimy to w formie wieców, eventów, koncertów, wyciągając mieszkańców na ulice. Jako fundacja zbieramy też żywność dla banków żywności, promujemy zdrowy styl życia. Od 5 lat organizujemy koszalińskie obchody Mię- dzynarodowego Dnia Zapobiegania Nar- komanii, który porywa za każdym razem ok. 500 uczniów. Wydarzenie odbywało Od lewej: Szymon Grzegorczyk, Karolina Pałasz, Daniel Harasym. się już w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym

FOT. SANDRA POPIEL i na Politechnice Koszalińskiej. W tym roku przybierze formułę wielkiego biegu. • Jakie są efekty działalności fundacji? • Przeszedłeś wiele. Myślisz, wartościujesz – Dotąd usamodzielniło się sześć osób. Wyszły i reagujesz inaczej niż kilkanaście lat temu. z hostelu po 2-3 latach. Dwie z nich popadły w ta- Jakim człowiekiem dziś jesteś po tej podróży? rapaty finansowe. Rocznie przez hostel przewija się – Lepszym. Mam wspaniałą żonę i 2 synów, świet- 70 osób. Jedną z nich obejmujemy cyklem pełnego nych chłopaków w wieku 10 i 8 lat, którzy są blisko wsparcia, tak by po wyjściu z programu była sama tego, czym zajmuję się w fundacji. Wiedzą i widzą w stanie wynająć mieszkanie i je opłacić. Uczymy więcej niż ja w ich wieku. Czuję się za nas odpo- ją gospodarować finansami. Większość osób wyklu- wiedzialny. Kiedy mam czas dla nas, to jest to tylko czonych tego nie potrafi. Jak otrzymują pieniądze, nasz czas! Wciąż pamiętam, jak bardzo chciałem tracą je w ciągu kilku dni. Nie myślą, by wykupić być ważny jako dziecko i co z tego wyszło… stałe obiady lub wydzielić stałą kwotę na nie. Uczymy Fundacja „Zastopuj” budowy i przestrzegania budżetów obejmujących biuro: Plac Wolności 2-3, p.203. 75-622 Koszalin podstawowe koszty życia. wtorki: 18-21; środy: 16-18; czwartki: 10-12 • Plany na najbliższą przyszłość? Daniel Harasym, prezes Fundacji, koordynator warsztatów, tel. – W 2019 roku podjęliśmy decyzję, by – w ra- 697-212-132; mach rozwoju działalności – utworzyć z fundacji Karolina Pałasz – terapeutka ds. uzależnień, ekspert od FAS, tel. 506-265-504; przedsiębiorstwo społeczne. Docelowo chcemy Szymon Grzegorczyk, animator czasu wolnego, animator tech- w hostelu stworzyć miejsca pracy. Pracujemy nad niczny, tel. 786 232 255; Radosław Domżał – dyrektor hostelu modelem, który będzie przynosił dochody z wynaj- kryzysowego, tel. 572 159 442. mu. Dziś daje lokum 12 osobom, docelowo chcemy liczbę mieszkańców podwoić. Szukamy formuły, która pozwoli zarabiać naszym podopiecznym także Wsparcie OWES na usługach transportowych, przeprowadzkach. Fundacja rozwija kompetencje osób, które w niej działają. Chętnie Mamy samochód i ludzi do pracy gotowych przyj- korzysta z doradztwa, także specjalistycznego, kolejnych warsztatów mować zlecenia. O wsparcie poprosiliśmy OWES i szkoleń, m.in. tych dla kadry zarządzającej w ramach cyklu „Akade- Koszalin. Wypracowujemy model biznesowy. Po- mia Menedżera PES”. Skutecznie wnioskuje o opłacane przez OWES usługi prawne i księgowe, bony szkoleniowe i marketingowe. Objęta trzebujemy wsparcia w ekonomizacji i modernizacji wsparciem doradców, pracuje z nimi nad strategią budowy marki, hostelu, wyposażeniu go. Zespół zdobywa wiedzę rozwoju. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 17

Koszalińska Kompania Rycerska B OWES KOSZALIN

Wszystkie dostępne są w nowej, uruchomionej na początku 2019 roku, Gildii Rycerskiej przy ul. Jana z Kolna 38 w Koszalinie. O tym, że oferta jest dla Koszalina i okolic strzałem w dziesiątkę, świadczy rosnące z każdym dniem zainteresowanie miejscem i jego atrakcjami. Kim są członkowie stowarzyszenia? Lekarz, prawnik, pedagog, informatyk, farmaceuta, urzędnik, magazynier, nauczyciel akademicki – to tylko część zawodów, które koszalińscy rycerze wykonują w godzinach pracy. W stowarzyszeniu są równymi sobie „braćmi”. Serdecz- ność, równość, szacunek – tym się darzą i tego uczą swoich gości w średniowiecznych progach koszalińskiej Gildii. Ich historie przedstawiamy na kolejnych stronach. Stowarzyszenie Koszalińska Kompania Rycer- ska aktywnie sięga po kolejne granty w ramach projektów rozwojowych dedykowanych NGO. Aktywnie uczestniczy w życiu miasta. Do naj- większych przedsięwzięć zalicza otwarcie Parku FOT. WOJTEK GRELA Robin Hooda (600 000 zł z Budżetu Obywatelskie- go 2017 Koszalina pozwoliło stworzyć miejsce rekreacji dla mieszkańców i turystów, propagujące łucznictwo Gildia Rycerska tradycyjne, z 2 torami łuczniczymi, drewnianym placem zabaw w klimacie lasu Sherwood oraz areną do walk rycerskich). Barwna, gwarna, tętniąca Członkowie stowarzyszenia zrealizowali wiele innych projektów średniowiecznym życiem „Gildia (m.in. w ramach programu „Społecznik 2018): „Strzelaj jak Ro- Rycerska” najmłodsze dziecko bin Hood”, „Planszówki nad morzem”, „Festiwal Robin Hooda”, Koszalińskiej Kompanii Rycerskiej, „Warsztaty Żywej Historii w Grodzisku Średniowiecznym Mielno”. przypomina jedną z kryjówek towarzyszy Bractwo od 15 lat włącza się w zbiórki i organizację kolej- Robin Hooda. Jest ukoronowaniem nych finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Ubarwia 17-letniej pracy nad rozwojem obchody Dni Koszalina. Planuje rozbudowywać Park Robin stowarzyszenia. W rok 2019 organizacja Hooda, organizować w nim cykliczne Festiwale Robin Hooda. weszła jako podmiot silny, przygotowany W 2019 roku wzbogaciło program ferii zimowych w mieście, do funkcjonowania w realiach otwierając dla najmłodszych drzwi Gildii Rycerskiej. gospodarczych koszalińskiego rynku. Z przedstawicielami lokalnego biznesu i samorządu zamierza Oto, co proponuje mieszkańcom, przygotować rycerskie atrakcje o wymiarze regionalnym i ogól- turystom, placówkom oświatowym, nopolskim (m.in. turnieje łucznicze i rycerskie z udziałem rycerzy samorządom i biznesowi. z Pomorza i innych części kraju). Podnosi wartość turystyczną miasta jak i regionu. oszalińska Kompania Rycerska – niegdyś stowarzyszenie Podmiot dołączył do prestiżowego grona tworzącego markę Kpasjonatów działających wyłącznie non profit, z czasem „Made in Koszalin”. O rozpoznawalności bractwa i atrakcyjności nieśmiało włączających działalność odpłatną – w pierwszych oferty świadczy m.in. popularność w Internecie. W szczycie dniach 2019 roku przedstawiło się mieszkańcom regionu jako sezonu letniego posty koszalińskich rycerzy ogląda na FB ok. podmiot dojrzały gospodarczo, atrakcyjny pod względem unikal- 50 tys. osób! nej i szerokiej (także pod względem odbiorców) oferty edukacyj- no-rozrywkowej. W ustawieniu biznesowego profilu działalności, Stowarzyszenie Koszalińska Kompania Rycerska zakupie narzędzi niezbędnych do jego realizacji, dopasowaniu KRS: 0000097599 e-mail: [email protected] szkoleń wzmacniających kompetencje menedżerskie zespołu Gildia Rycerska koszalińskich pasjonatów średniowiecza wspomaga je kosza- ul. Jana z Kolna 38, 75-204 Koszalin liński Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie. tel. 515 659 515, e-mail: [email protected] Szkoła łucznicza oraz szermierki; bitwy łuczników; uro- Godziny otwarcia: dzinowe, integracyjne, okołobiznesowe biesiady z rycerza- Poniedziałek: 16.00 – 20.00 – Szkoła łucznictwa Wtorek: 18:30 – 20.30 – Szkoła fechtunku mi; barwne i niezapomniane wykłady historyczne, oryginalne Środa: 18.00 – 24.00 – Klub gier planszowych wieczory kawalerskie w średniowiecznej zbroi; warsztaty dla Czwartek: 16.00 – 20.00 – Szkoła łucznictwa najmłodszych; odkrywanie skarbów średniowiecznej zbrojow- Piątek: 18:30 – 20.30 – Szkoła fechtunku Sobota – niedziela: zadania specjalne – kontakt telefoniczny ni; wieczory pasjonatów średniowiecznych gier planszowych Niedziela 10.00 – 14.00 – Szkoła łucznictwa – lista atrakcji tworzonych przez stowarzyszenie jest długa. 18 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Koszalińska Kompania Rycerska

FOT. SANDRA POPIEL W glanach do Robin Hooda Tajemnicza podróż, którą goszczy. Na wyjazdach pod Grunwaldem pozna- ze średniowiecznych lasów Sherwood waliśmy kolejne. Wymienialiśmy doświadczenia, odbyli nad Bałtyk kompani legendarnego informacje. Robin Hooda godna jest spisania Część koszalinian patrzyła na nas ze zdziwieniem. i przekazania potomnym, co właśnie Mając 18-19 lat, biegaliśmy po lesie, ścigaliśmy się czynimy. Gandalfa, Harisa, Panka, między drzewami, walcząc na kije. Gdy zebrało się Fazika, Dorotę i innych bohaterów tej nas kilkanaście osób, postanowiliśmy założyć stowa- kroniki spotkacie w koszalińskiej Gildii rzyszenie i dzięki niemu szukać źródeł finansowania Rycerskiej – walczących w zbrojach, wspólnej pasji. Niestety, ówczesny zarząd nie potrafił naciągających cięciwy łuków, wykorzystać potencjału organizacji pozarządowej. tańczących, żartujących przy grach W 2005 roku zapadła decyzja o rozwiązaniu sto- rozłożonych na olbrzymich gościnnych warzyszenia. Podjąłem się poprowadzenia go jako stołach. Czekają, by was poznać! Mistrz. W nowym składzie postawiliśmy na regu- larne treningi, przyciągnęliśmy młode osoby, które przyniosły świeżą energię i pomysły. Są do dziś Bartłomiej Zielonka „Gandalf”, Mistrz w stowarzyszeniu. Formalnie zarejestrowanych jest Bractwa, jeden z założycieli w nim około 40 członków, aktywnie działa 10-15. – Nasza historia zaczęła się Spełniamy kolejne marzenia. Jednym z nich było w 1999 roku od spotkań w lesie posiadanie własnej siedziby. Mamy ją! Do Gildii grupy osób zafascynowanych Rycerskiej przy ul. Jana z Kolna 38 w Koszalinie grami RPG. Ich fabuły zachę- przenieśliśmy całoroczne treningi szermierki i łucz- cają do przenoszenia się w cza- nictwa, naukę tańców średniowiecznych. Miejsce sie i wcielania się w konkretną jest atrakcyjne, ułatwia kontakt z mieszkańcami, postać, np. rycerza. „A gdyby pozwala reagować na zgłaszane potrzeby. Jedną tak założyć prawdziwą zbroję i toczyć prawdziwe z nich jest chęć organizacji niezapomnianych urodzin walki na miecze?!” – wielu z nas o tym marzyło. dzieci – wypełnionych przygodą, walką z rycerzem, Spotykając się, trenowaliśmy, szukaliśmy źródeł osadzonych w ciekawej historii. Przyciąga też grupy historycznych, o które wtedy było trudno. Nawią- uczestników, którzy chcą stanąć naprzeciw siebie, zaliśmy kontakt z grupami z Polski, m.in. z Byd- postrzelać z łuków. Dla młodszych i starszych or- ODPOWIEDZIALNIE – 2019 19

Koszalińska Kompania Rycerska B OWES KOSZALIN

ganizujemy bitwy łuczników, takie łucznicze zbijaki. zyka Angielskiego, który miał zostać nauczycielem. Znakomita zabawa! I bezpieczna, dzięki użyciu od- Z czasem odkryłem, że mój ulubiony język to liczby powiednich strzał i kasków. Sport bardzo popularny i zawodowo poszedłem w kierunku rozliczeń i analiz. za granicą dzięki nam jest już dostępny w Koszalinie. Wiedzę tę wykorzystuję dla rozwoju bractwa. Udało nam się też przygotować ciekawą i szeroką ofertę dla szkół, łącznie z warsztatami edukacyjnymi. Grzegorz Pankowski, Marszałek Uruchomienie działalności gospodarczej zmobili- Bractwa, instruktor szermierki zowało do szerszej i odważniejszej promocji tego, – Do studentów toczących czym się zajmujemy – pokazujemy to na bieżąco na Górze Chełmskiej „średnio- na Facebooku. Samochód transportowy zakupiony wieczne” bitwy na kije, dołą- z dofinansowania, pozwala nam na mobilność i or- czyłem w II klasie liceum. Rok ganizowanie wydarzeń takich jak festyny historyczne, po zarejestrowaniu stowarzy- imprezy integracyjne dla hoteli, szkół, bibliotek, firm, szenia przyjąłem funkcję kanc- również poza Koszaline. Mamy masę własnych lerza (skarbnika). Skończyłem pomysłów, ale pozostajemy otwarci na inspiracje liceum i studia informatyczne. z zewnątrz. W pewnym momencie większą uwagę skupi- łem na dziewczynie (obecnie mojej żonie, której Krzysztof Brzeziński „Fazik”, Seneszal oświadczyłem się w pełnej zbroi płytowej) oraz Bractwa, instruktor łucznictwa córce i domu rodzinnym. Pochłonęła mnie też – Dołączyłem w 2004 roku. Rok inna pasja – strzelectwo sportowe. Oddaliłem później zostałem pełnoprawnym się od chłopaków na 10 lat. Wróciłem niedaw- Bratem. Ciągnęło mnie strzela- no, pozytywnie zaskoczony zmianami, które się nie z łuku. W Polsce, żeby strze- w bractwie dokonały. Dziś wspieram jego rozwój lać z łuku w sposób tradycyjny, gospodarczy, pracuję nad odbudową naszego trzeba się przebierać. Tak więc, rycerstwa. Szanuję ciężką pracę, jaką koledzy

FOT. SANDRA POPIEL FOT. zmotywowany przepisami, sta- wykonali przez lata, sięgając po kolejne dofinan- łem się średniowiecznym przebierańcem, który sowania i projekty. Wyposażyli bractwo w namio- równie namiętnie grał w komputerowe gry RPG, ty, zbroje, rozwinęli łucznictwo, stworzyli perspek- jak i naciągał cięciwę. Nie planowałem wcześniej tywę rozwoju. Dobrze, że zaczynamy zarabiać. działać w stowarzyszeniu, piąć się w jego hierar- Chcąc proponować usługi na dobrym poziomie, chii na kolejne szczeble. A robię to już od 14 lat, stanowiące dużą wartość dla miasta, mieszkań- patrząc jak się zmienia, a wraz z nim nasze życie ców, nie możemy wciąż pracować za przysło- prywatne. W tym czasie zakładaliśmy rodziny, od- wiową kiełbasę i talerz grochówki, ciesząc się naleźliśmy swoje drugie połówki, które spotykali- jedynie z samej możliwości przebierania się. Łą- śmy również w bractwach – zaprzyjaźnionych lub czymy pasję z życiem zawodowym i prywatnym. w naszym. Dzieci, praca – z czasem odciągały nas Zwyczajnie, nie stać nas, by bezpłatnie angażo- od regularnych spotkań. Pojawiały się kryzysy. Pa- wać się w działalność, która nie zarabia na sie- miętam jednak początki, gdy więzi łączące ludzi bie. Wprowadzenie odpłatności za część naszych były niezwykle silne. Pasja pochłaniała cały nasz propozycji pozwala pokrywać koszty amortyza- wolny czas. Dawała siłę do ciężkiej pracy. Chcąc cji i napraw sprzętu, rozbudowywać ofertę. Nie zgłosić stowarzyszenie do KRS i zarejestrować ma drugiej takiej w mieście. Jesteśmy jednym je, założyciele – czyli raczej niezamożni studen- z nielicznych bractw w regionie. Inne nie przetrwa- ci – musieli na to zarobić. Robili to, grabiąc liście! ły próby czasu, właśnie z powodów finansowych. Wierzyli, że stowarzyszenie będzie kiedyś zarabiać, W 2019 roku potrzeba nam jak najwięcej klien- sięgać po dofinansowania, darowizny i dzięki temu tów. Tych indywidualnych i grupowych, także tych się rozwinie. Na atrakcyjną perspektywę nałożyła związanych z koszalińskim biznesem. się szara rzeczywistość – z wpisanymi w nią kosz- tami i obowiązkami wynikającymi z prowadzenia Adrian Gojdź, Chorąży Bractwa, pełnej księgowości. Okazało się, że nie wszystko instruktor szermierki jest łatwe. Stowarzyszenie kilkakrotnie miało się – Poznałem Bractwo, gdy rozsypać. Brakowało finansów na działalność, po wizycie na wyspie Wolin, a raczej człowieka, który się o nie postara, zepnie zacząłem szukać osób zajmu- i zmobilizuje ludzi do działania. Dziś jesteśmy w ta- jących się odtwórstwem hi- kim momencie. Podzieliliśmy zadania. Z organizacji storycznym w Koszalinie. Wpi- działającej non profit, dojrzeliśmy do prowadzenia sałem wtedy w wyszukiwarkę działalności gospodarczej, także do zatrudniania „rycerze Koszalin” i wyskoczyła ludzi, dzięki dofinansowaniu z KARR-u, z OWES-u. mi Koszalińska Kompania Ry- Zmienia się stowarzyszenie, bo zmieniamy się my. cerska. Zgłosiłem się do grupy jako uczeń II klasy Do bractwa wstępowałem jako student Kolegium Ję- liceum, zainteresowany fantastyką, grami. By- 20 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Koszalińska Kompania Rycerska

łem częścią zmian. Nasze comiesięczne kapituły Bogusława Deryło „Bognaa”, w bibliotece publicznej, przekształciły się w coty- Sukiennik Bractwa godniowe spotkania z nauką łucznictwa. Z łucz- – Żeby zostać pełnopraw- nika strzelającego z innymi na Górze Chełmskiej, nym członkiem bractwa, trze- z czasem zostałem walczącym. Zakuty w zbroję ba przejść pół roku nowicjatu od stóp aż po samą głowę uczestniczę w poka- i skompletować w tym czasie zach walk rycerskich i turniejach. Zbroja, której średniowieczny strój. Większość teraz używam, jest zrobiona na miarę i znacznie szyje go sama. Wygląd konsul- lepiej wykonana niż sprzęt używany, gdy zaczy- tuje z sukiennikiem, czyli ze mą.

nałem przygodę z Bractwem. Moja aktywność SANDRA POPIEL FOT. Skończyłam historię i interesuję w Bractwie trochę zmalała, gdy musiałem wyje- się historią ubioru, więc chętnie doradzam. Jak chać na studia do Warszawy. Nauka biotechnolo- trafiłam do bractwa? Jesienią 2013 roku poszłam gii na Politechnice Warszawskiej nie powstrzymała na trening na Górze Chełmskiej, żeby nauczyć się mnie jednak, by choćby w wakacje uczestniczyć strzelać z łuku. Spodobało mi się i kupiłam sobie w życiu Bractwa. W końcu udało pogodzić się własny łuk i strzały. W następnym roku postano- moje życie zawodowe i zainteresowania. Pracu- wiłam pojechać pod Grunwald i musiałam skom- jąc w dziale jakości w koszalińskiej firmie mam pletować sobie strój. O uszycie prosiłam mamę. nareszcie czas na cotygodniowe treningi i resztę Szycie średniowiecznej sukni jest bardzo czaso- rzeczy związanych z odtwórstwem. chłonne, w dolną część wszywa się 4-6 klinów, żeby była obszerna. Z kolei w górnej części sukni, Dorota Janiszewska, Kanclerz po bokach lub z przodu, trzeba zrobić kilkadzie- Bractwa siąt dziurek, żeby ją ciasno zasznurować. Tkaniny – Jako entuzjastka w Stowa- muszą być naturalne – len albo wełna. Komplet- rzyszeniu Koszalińska Kom- ny strój kobiecy składa się z sukni, długiej koszuli pania Rycerska pojawiłam się zwanej giezłem, nogawiczek i chustki na głowę, już w 2005 roku, kiedy byłam z którą kobiety w średniowieczu się nie rozstawały. jeszcze w szkole średniej. Na- Trzeba jeszcze kupić sobie skórzane ciżemki, pa- tomiast oficjalnie do organizacji sek i torebkę. Są osoby, które produkują takie rze- wstąpiłam dopiero 3 lata temu, czy według średniowiecznych wzorów i sprzedają

FOT. SANDRA POPIEL FOT. już jako dorosła i ukształto- na różnych imprezach rekonstrukcyjnych, na przy- wana osoba. Wcześniej wiedziałem o nim, ale kład pod Grunwaldem. Również uszycie męskiego działałam aktywnie w bractwie Tańca Dawnego stroju zajmuje sporo czasu. Potrzebne są koszula, „Czarne Róże” ze Sławna, gdzie mieszkałam. nogawice na nogi i dublet na tułów, czapka lub W listopadzie 2004 roku pojawili się u nas ry- kaptur. Do tego odpowiednie buty, pasek i sakiew- cerze z Koszalina z zamiarem poznania kro- ka. Przydaje się też płaszcz na chłodniejsze dni. ków tańców dawnych. Po tym spotkaniu nasza Ubiory w średniowieczu były bardzo różnorodne, współpraca z koszalińskimi rycerzami zacieśniła są jeszcze inne części stroju, które można sobie się. Wkrótce my również odwiedziłyśmy człon- uszyć albo kupić u kogoś, kto specjalizuje się ków koszalińskiej organizacji, podpatrując w jaki w szyciu ubiorów historycznych. sposób działają i czym się zajmują. Z czasem organizowaliśmy również wspólne wydarzenia Leszek Jęczkowski „Haris”, Brat – my ubarwiałyśmy ich działania, a oni nasze. – Od szkoły podstawowej byłem My tańczyłyśmy, oni strzelali z łuków i walczyli pasjonatem historii. Czasem na miecze. W tym czasie w stowarzyszeniu było zgłębiałem ją bardzo aktyw- wielu zbrojnych rycerzy w lśniących zbrojach. nie. W 1999 roku np. ruszyłem Obserwowałam, jak z czasem przybywało w nim z ojcem szlakiem I Krucjaty za- osób strzelających z łuków. Obecnie w stowarzy- kończonej w 1099 r. zdobyciem szeniu pełnię funkcję Kanclerza, odpowiadając Jerozolimy. O rycerzach z Ko- w części za działalność finansową organizacji. szalina usłyszałem w 2003 roku Stowarzyszenie to dla mnie ciągła przygoda i od- od moich studentów. Trafiłem do grupy trochę roz- skocznia od codziennych obowiązków. W ciągu sypanej, bez potrzeb organizacji regularnych tre- 15 lat obserwacji i uczestnictwa w nim nauczy- ningów, ale z wielką chęcią działania. Pamiętam, łam się wielu ciekawych rzeczy związanych za- jak chłopaki robili kombinerkami zbroje kolcze. Za- równo z kulturą średniowiecza (strzelanie z łuku, fascynowało mnie to. W Internecie właściwie nie własnoręczne szycie strojów, kaligrafia dawna), było stron dla odtwórców historycznych, więc wie- jak i prowadzeniem takiej organizacji. Poznałam dzę o strojach, obyczajach czerpaliśmy z książek, tutaj też fajnych i wartościowych ludzi, na któ- filmów i spotkań z innymi zapaleńcami. Nasze spo- rych można zawsze liczyć i których darzę dużym tkania przypominały dziecięco-chłopięce zabawy, zaufaniem. inspirowane „Krzyżakami”. Lata 2000-2003 były ODPOWIEDZIALNIE – 2019 21

Koszalińska Kompania Rycerska B OWES KOSZALIN

kie, by jedna, dwie osoby mogły żyć z pracy dla stowarzyszenia, podejmując się zawodowo jego prowadzenia. Anita Nowicka „Ariadna”, Siostra – Pojawiłam się w wyjątkowym dla stowarzyszenia momencie, dokładnie na setnym turnieju łuczniczym Koszalińskiej Kom- panii Rycerskiej. Tata mi o nim powiedział, miałam wtedy 13 lat. Choć łucznictwem trochę się już interesowałam, byłam właści- cielką jedynie prostego łuku ze sznurkiem i strzał zrobionych z patyków znalezionych w lesie. Postrzelałam z rycerzami i tak już z nimi zostałam. Dzisiaj mam 18 lat i dalej na treningi dojeżdżam z Sianowa. Obserwowałam, jak bractwo wychodzi z aktywnością do szerszej grupy mieszkańców, jak otwiera się na kolejne wydarzenia, najpierw te w Ko- szalinie, potem w innych miastach. Patrzyłam, jak czasem rycerzy w glanach. To były nasze „mro- uczy się zarabiać, pokazując ludziom, jak strzelać ki średniowiecza”. Dlaczego? Jedynymi dostęp- z łuku i walczyć mieczem. Wciąż wchodzimy na ry- nymi butami „rycerskimi”, najbardziej pasującym nek z kolejnymi atrakcjami. To wszystko jest dla do całości, były dla nas wtedy właśnie ciężkie mnie cennym doświadczeniem. Chodzę do kosza- glany. Do nich zakładaliśmy czarne obcisłe leggin- lińskiego liceum, do klasy o kierunku biologicznym. sy. I tacy właśnie – przystojni faceci w „rajtuzach” Historią także się interesuję, zwłaszcza średniowie- – braliśmy udział w pierwszych inscenizacjach Bi- czem (uśmiech). twy pod Grunwaldem. W 2003 roku po raz pierwszy zaprezentowaliśmy się w zbrojach na Dniach Paweł Wolf „Eragon”, Brat Koszalina. Dlaczego wstąpiłem do bractwa? Bar- – Spotkałem ich podczas finału dzo chciałem strzelać z łuku. Wtedy jeszcze u nas Wielkiej Orkiestry Świątecznej nikt tego nie robił. Wszyscy skupieni byli na zbro- Pomocy pod koniec 2005 roku. jach i fechtunku mieczami. Koledzy z gimnazjum znaleźli Jako pasjonat historii uważałem, że określenia stronę internetową z informa- funkcji członków naszego zarządu, typu „prezes”, cją o miejscu, w którym dzia- „wiceprezes” nie przystawały do tego, co robimy. ła w Koszalinie takie bractwo. Ponieważ moim konikiem są dzieje krucjat i zakony Z wirtualnego świata gier kom- rycerskie tego okresu, sięgnąłem do reguły templa- puterowych przyszedłem do „prawdziwych” ryce- riuszy po odpowiednie nazwy. Zarejestrowaliśmy rzy. Żeby dołączyć – usłyszałem – potrzeba tylko je w sądzie. I tak do Starszyzny wybraliśmy Mistrza, chęci i minimum stroju, takiego jak średniowieczne Seneszala i Marszałka – tworzą zarząd stowarzysze- gacie i koszula, nogawice, buty i pas. Sukiennik nia. Pojawili się też Sukiennik, Chorąży i Kanclerz. pomógł. Dołączyłem w 2006 roku. Łączy mnie Naszą komisję rewizyjną nazwaliśmy… Inkwizycją! z tymi ludźmi niesamowita więź. Uwielbiam czas, Sędzia pewnie walczył ze sobą, ale ostatecznie który spędzamy ze sobą. Mimo różnych osobo- potwierdził prawo nadania naszemu stowarzyszeniu wości, dobrze się dogadujemy. Bractwo stało takich nazw. W ten sposób sądownie zalegalizowa- się moim hobby. Lubię tu być i robić to, co robię. liśmy Inkwizycję w Polsce. Od lat sprawnie działa W gry oczywiście nadal gram. Prywatnie jestem właśnie w Koszalinie! Nie wiem, czy do papieża pracownikiem magazynu w Koszalinie. dotarła ta informacja (śmiech). Wsparcie OWES Komunikację w stowarzyszeniu ułatwiło nam przybranie ksywek. U nas każdy jest sobie równy, Pomysł uruchomienia działalności gospodarczej zaszczepił bractwu jak przy okrągłym stole. Jednak, gdy wyjeżdżamy OWES. Pomógł sfinansować zakup samochodu transportowego i sprzę- tu, tj. strzały, łuki, kaski, przeszkody do Archers Areny. Wsparł działania na imprezy rekonstrukcyjne lub sami je organizuje- promocyjne, uruchomił cykl szkoleń i spotkań doradczych połączonych my, obowiązuje ścisła hierarchia dowodzenia i nie z tworzeniem i finansowaniem księgi znaku, projektów graficznych ma miejsca na demokrację! narzędzi reklamowych. Przyznany bon marketingowy pozwolił sfinanso- Ciekawy okres rozwoju przed nami. Ważne, wać film promujący stowarzyszenie. OWES objął bractwo wsparciem prawnika, zapewnił obsługę księgową. Finansuje udział w cyklu szkoleń by rok 2019 dobrze zamknąć finansowo, wypra- w ramach Akademii Menadżera. Wspiera w przygotowaniu kolejnych cować zyski i móc realizować kolejne plany. Są i ta- projektów w ramach Programu Społecznik i Mikrodotacje. 22 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Towarzystwo Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej Uratowali zabytek i 121 lat historii Początki stowarzyszenia sięgają roku 2001, w którym PKP zamknęły zabytkową Koszalińską Kolej Wąskotorową. Uznana za niepotrzebną, podstarzałą, nierentowną, została skazana na powolną śmierć. Przepisy nie pozwalały właścicielowi pozbyć się zabytku, wyłączył go więc z eksploatacji, nieszczególnie chroniąc przed zbieraczami złomu, wandalami, złodziejami. Wystarczyło, by w ciągu pięciu lat go rozkradli i zdewastowali. To czas, w którym budzi się w młodych mieszkańcach Koszalina myśl o powołaniu do życia Towarzystwa Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej.

orowisko, lokomotywy, wagony z wyposażeniem, Tpozostałe zaplecze techniczne – wcześniej cenio- ne jako jedne z największych na Pomorzu – zostały rozkradzione, w kawałkach posprzedawane w sku- pach złomu. Pozostały majątek PKP rozdzielił w przetargach. – Wydawało się, że koszalińska wąskoto- Paweł Gajdzica, prezes rówka rzeczywiście jest już trupem. W 2005 roku i inicjator założenia pojawili się jednak wolontariusze, którzy postanowili Towarzystwa Koszalińskiej otoczyć ją ochroną i przywrócić jej walor historyczny. Kolei Wąskotorowej

Jedną z takich osób był Paweł Gajdzica. Szukał SANDRA POPIEL FOT. chętnych, którzy zajęliby się ratowaniem resztek koszalińskiej kolejki, zbudowanej w 1898 roku. Udało Po trzech latach działalności, w 2008 roku, miło- mu się. Dziś zabytek ma już 121 lat! – opowiada śnicy wąskotorówki wyremontowali pierwszy stary z dumą Andrzej Kisiel, jeden z założycieli Towarzystwa wagon. Uruchomili przejazdy do Bonina. Systema- Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej. tycznie odbudowywali zniszczone torowisko, w wielu odcinkach stawiali je na nowo. Krok po kroku, Młodzi dla staruszka olbrzymim wysiłkiem, odbudowywali kolej. Zaczęli Paweł Gajdzica, prezes i inicjator założenia Towa- być zauważani i poważani w regionie. rzystwa Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej – Dla- Wysprzątali zdewastowane obiekty wąskoto- czego zająłem się ratowaniem koszalińskiej wą- rówki. Z determinacją szukali sponsorów i insty- skotorówki? Na to pytanie trudno odpowiedzieć, tucji, które w nich uwierzą i wesprą. Przekonywali tak jak na to, dlaczego zajmuję się koleją w ogóle. do tego co robią. – Ludzie zaczęli do nas zaglądać. Tak jest, taka była powinność. Przestała jeździć, Pytali, jak można nam pomóc. Oferowali narzędzia, a powinna, mimo zainteresowania i ciekawości finanse, czas i pracę. Okazało się, że dawna ko- ludzi wąskotorówką i mimo tego, że sprawdza- szalińska ciuchcia wciąż żyje we wspomnieniach ła się jako atrakcja turystyczna. Czasy były takie, wielu mieszkańców z Koszalina i okolic. Tą ciuchcią że dużo podobnych rzeczy likwidowano. Dziś pa- jeździli nasi rodzice, dziadkowie z regionu. Kiedyś mięta się o niewielu zlikwidowanych, a mówi o jeż- łączyła mniejsze i większe okoliczne miejscowości. dżącej kolei wąskotorowej w Koszalinie. Po wojnie to był jedyny sprawny środek transportu. Stowarzyszenie założyli dorośli. Działali w nim Na bazie tego sentymentu wspierało nas coraz głównie studenci i nastolatkowie – bez doświad- więcej osób – opowiada Andrzej Kisiel. czenia i wyobraźni, na co się porywają. – Wiem, Wspomina, jak w 2009 roku wydłużyli trasę że w wielu wzbudzaliśmy wtedy politowanie, do Manowa, a w 2010 wywalczyli pierwszą poważną uśmiech. Patrzono na nas jak na pełne entuzja- dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodo- zmu dzieciaki z ciekawą wizją, jednak o marnych wego. – Pewnie patrzono tam na nas jak na niezłe szansach na spełnienie. Nie mieliśmy pieniędzy towarzystwo dziwaków, bo o dotacje na remonty i doświadczenia. Narzędzia pożyczaliśmy z domów zabytków wnioskują ci, co dbają o kościoły, klasz- – wspomina Andrzej Kisiel. tory, pałace, zamki, zamki królewskie… A tu proszę, ODPOWIEDZIALNIE – 2019 23

Towarzystwo Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej B OWES KOSZALIN

dostaliśmy z ministerstwa pieniądze na odbudo- z branżą kolejową. Musieli się ich nauczyć – nie mieli wę torowiska na trasie do Rosnowa. Odbudowa przecież pieniędzy, by płacić za pracę fachowcom. sześciu kilometrów zajęła nam aż sześć lat. Dla Z pomocą przyszło im kilku życzliwych starszych porównania – pierwszy odcinek kolei wąskotorowej kolejarzy. Ujęli ich młodzi ludzie, którzy chcą coś został zbudowany 121 lat temu, w ciągu pół roku dla zabytkowej wąskotorówki zrobić. Przychodzili powstało 30 km. Cóż, tak jest, gdy za pracę, której więc do nich, pomagali, uczyli zawodu, wyposażali nikt inny robić nie chce, zabierają się entuzjaści bez w niezbędne umiejętności. Rozbudzali nadzieje doświadczenia. Udało nam się jednak odbudować na realizację marzeń. torowisko. Jeździmy nim do Rosnowa. I jest to naj- – W 2018 roku wolontariusze z kolei wąskotoro- ważniejszy punkt na naszej trasie. Zawozimy gości wej w Polsce koło Łodzi poprosili nas o pomoc przy do pięknych lasów, nad jezioro, do kąpieliska, nad pracach remontowych na swojej kolei. I pomyśleć, zadbaną plażę, którą aranżowała i uzbrajała w infra- że jeszcze pięć lat wcześniej to do nas przyjeżdżali strukturę koszalińska spółdzielnia socjalna. Staliśmy wolontariusze z Polski, by pomagać grupce osób się poważnym i wiarygodnym podmiotem na rynku. z Koszalina odbudowującej coś, czego już prawie nie było! – wspomina Andrzej Kisiel. Pociąg do ekonomii Z dzieciaków rozkochanych w wąskotorówce Potrzebni, wyjątkowi z czasem wyrosła młodzież. Część grupy wybrała W połowie 2018 roku starostwo powiatowe studia kolejowe, zdobyła wymarzone uprawnie- w Gnieźnie ogłosiło przetarg na budowę peronu nia kolejowe. Są dziś maszynistami z licencjami, wąskotorowego. TKKW wygrało go. Zrealizowało kierownikami robót. Podobną ścieżką poszło też poważną inwestycję polegającą na budowie toru, część wolontariuszy. I tak z zabawy, pasji, stwo- dwóch rozjazdów, budowie dodatkowego toru rzyli prężnie działające, szanowane w środowisku o długości 150 metrów. Koszalińskie towarzystwo stowarzyszenie prowadzące działalność gospo- darczą. Przyczynili się do uruchomienia koszaliń- skiej Spółdzielni Socjalnej NGT, specjalizującej się w robotach związanych z budową dróg szyno- wych i kolei podziemnej. Znajdują w niej zatrudnienie osoby zagrożone wykluczeniem społecznym m.in. z powodu długotrwałego bezrobocia. Spółdzielnia NGT została zarejestrowana w KRS w 2017 roku. Powstała, by realizować roboty torowe, taborowe i promować Towarzystwo. To, że przejęła od Towarzystwa aktywność remontową, usprawniło zarządzanie finansami obu podmiotów. Spółdzielni umożliwiło rozwój w wyspecjalizowanych kierunkach i podejmowanie działań także na kolei normalno- torowej. Doświadczenie w cenie – W stowarzyszeniu obowiązują nas te same prze- – Nasza działalność nie ma końca. pisy kolejowe, których przestrzegają pozostali Gdy wyremontujemy ostatni kilometr przewoźnicy. Nie mamy taryfy ulgowej. To nie jest torów, wrócimy do do remontu zabawa, lecz odpowiedzialne wypełnianie misji, pierwszego… – Paweł Gajdzica.

której się podjęliśmy – podkreśla Andrzej Kisiel. SANDRA POPIEL FOT. W Towarzystwie Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej działa dziś aktywnie około 20 osób – wśród nich współpracowało ze swoją spółdzielnią NGT. Jej kolejarze, dziennikarze, nauczyciele, prawnicy, me- pracownicy wykonywali prace torowe. chanicy, spawacze, lekarze, inżynierowie różnych TKKW zbudowało też przejazd kolejowy przy ul. branży. Bogate doświadczenie zawodowe zespo- Gnieźnieńskiej w Koszalinie. Wykonało go według łu jest jego atutem. Pozwala szybko dostosowy- najnowszej technologii. Przyjmuje zlecenia na na- wać się do zmieniających się realiów i radzić sobie prawę przejazdów w wielu miejscach w Polsce. z problemami. Motywuje do zdobywania kolejnych kwalifikacji w różnych dziedzinach. Zaowocowało Od stowarzyszenia po spółdzielnię m.in. opracowaniem własnego systemu szkolenia Głównym celem działalności statutowej Towarzy- i w konsekwencji powołaniem Komisji Egzamina- stwa Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej jest rozwój cyjnej przez Urząd Transportu Kolejowego. lokalnej wąskotorówki. Stowarzyszenie zarabia Twórcy Towarzystwa przez kilkanaście lat na- na wszystkim, co udaje się wpisać w tę działal- uczyli się wykonywać wiele zawodów związanych ność. Po inne atrakcyjne zlecenia, m.in. w ramach 24 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Towarzystwo Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej

przetargów, których na rynku kolejo- wym nie brakuje, sięga Spółdzielnia Socjalna NGT, z pomocą OWES Ko- szalin doposażona specjalistycznym sprzętem. – Zgodnie ze statutem wszystkie wypracowane przez stowarzyszenie zyski idą na naszą dzia- łalność statutową, a ta związana jest z odbudową zabytkowej kolei wąsko- torowej. Złotówki zamieniamy na kolejne inwestycje, remonty naszego zaplecza technicznego. By było ich Andrzej Kisiel, coraz więcej, prowadzimy działalność jeden z założycieli gospodarczą. Od kilku lat zbieramy Towarzystwa też pieniądze jako organizacja pożyt- Koszalińskiej ku publicznego. To zaszczyt, ale też Kolei Wąskotorowej i obowiązek szczególnie rozważne- go wykorzystywania przekazanych nam pieniędzy. Corocznie mieszkań- cy ofiarowują nam ok. 15-16 tysięcy FOT. ARCHIWUM: ANDRZEJ KISIEL złotych. To wystarcza na remont kilkuset metrów kiwanie pytania dlaczego transport kolejowy jest torów. Pracujemy na resztę, bo do naprawy mamy najbardziej ekologiczny itd. Wychodzimy z gośćmi kilometry – dodaje z uśmiechem Andrzej Kisiel. na ścieżki edukacyjne, doprowadzamy do ciekawych i pięknych miejsc. Na zlecenie przygotowuje- Motywacja bez końca my wycieczki z przewodnikiem lub bez. Rozwijamy Koszalińską wąskotorówkę pokochali mieszkań- ofertę dla seniorów lubiących turystykę nostalgicz- cy i turyści. Dostarcza frajdy dzieciom, seniorom, ną. Wchodzimy we współpracę z bazą hotelarską, całym rodzinom. Terminy i specjalne programy turystyczną w naszym pasie nadmorskim. Ob- rezerwują w niej grupy zorganizowane, w tym fir- sługujemy grupy z kraju i zagranicy. Tu postawię my, instytucje. Stowarzyszenie wciąż się rozwija. trzykropek. Naprawdę sporo robimy w obszarze – W 2018 roku przewieźliśmy rekordową liczbę ekonomii (uśmiech). Motywują nas cele statutowe. pasażerów. Było ich 14 tysięcy, a zaczynaliśmy One sprawiają, że nasza działalność naprawdę nie od 700 osób rocznie – cieszy się Andrzej Kisiel. ma końca. Jak wyremontujemy ostatni kilometr Dodaje: – Ze szkołami mamy bardzo dobrą współ- torów, będziemy musieli wrócić do remontu pierw- pracę. Realizujemy dla nich szereg programów szego… edukacyjnych. To zajęcia w plenerze, zawsze z ja- Spółdzielnia socjalna NGT realizuje te zlecenia, kąś niespodzianką. Raz jest to odkrywanie mecha- których nie może się podjąć stowarzyszenie. Współ- nizmu działania lokomotywy, innym razem poszu- praca obu pozwala na dobre wykorzystanie okazji Wsparcie OWES podrzucanych przez rynek. Uzupełniają się. Spół- dzielnia stworzyła miejsca pracy, sięgnęła po wspar- Doradztwo związane z utworzeniem podmiotu wspierającego dzia- cie na doposażenie w sprzęt. Szybko zaistniała łalność TKKW skutkowało powołaniem Fundacji Koszalińskiej Kolei na rynku gospodarczym jako stały i doświadczony Wąskotorowej. Stowarzyszenie wraz z fundacją jako osoby prawne powołały w lipcu 2017 roku Spółdzielnię Socjalną. wykonawca robót kolejowych. Zyski, które wy- pracowuje, trafiają do stowarzyszenia, wspierając OWES uruchomił usługi prawne, przygotowujące do prowadzenia stowarzyszenia oraz działalności związanej z przewozami koleją rewitalizację kolei. – System dobrze działa, oby wąskotorową. Przyznał pomoc marketingową na budowę spójnej pracy tylko było nadal tak dużo i oby pracowników komunikacji i marki podmiotu. Bony umożliwiły promocję koszalińskiej nam nie brakowało do jej wykonania – życzy sobie wąskotorówki w social mediach oraz finansowanie udziału w targach Andrzej Kisiel. branżowych. Kolejne bony szkoleniowe pokrywały koszty udziału pracowników stowarzyszenia oraz spółdzielni w szkoleniach i kur- sach podnoszących kwalifikacje. Miłośnicy wąskotorówki brali udział Towarzystwo Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej w warsztatach biznesowych oraz Akademii Menedżera PES. Coaching KRS 0000244589, NIP 6692409977, REGON 320118290 oraz tutoring pomagały im m.in. w lepszym poznaniu, zaangażowaniu, Adres do korespondencji integracji, komunikacji i koordynacji pracy. ul. Kolejowa 4, 75-108 Koszalin tel. 601154937, e-mail: [email protected] Doradcy OWES towarzyszyli w przygotowaniu biznesplanu potrzeb- Lokomotywownia (Biuro Stowarzyszenia): nego w staraniach o dotację na utworzenie spółdzielni socjalnej. ul. Lechicka 54g, 75-108 Koszalin Spółdzielnia uzyskała dofinansowanie na utworzenie 5 miejsc pracy tel. 601154937, e-mail:[email protected] w kwocie 100 000,00 PLN oraz tzw. wsparcie pomostowe podsta- Spółdzielnia Socjalna NGT wowe i przedłużone, dotacja została przeznaczona na zakup koparki ul. Lechicka 54 g, 75-108 Koszalin Atlas. Doradcy pomagali też w dopracowywaniu innych wniosków tel. 601154937, e-mail:[email protected] o dotacje (Program Społecznik 2018 r.). KRS 0000686650, REGON 367776710, NIP 6692537698 ODPOWIEDZIALNIE – 2019 25

Spółdzielnia Socjalna „Nowa Przystań” B OWES KOSZALIN Praca jak terapia

biznesie, który przede wszystkim ma nie tracić Oz oczu człowieka… – poruszająca rozmowa z Anną Milewską, prezeską Spółdzielni Socjalnej „Nowa Przystań”. W profesjonalnej pralni, którą zarządza, znajdują zatrudnienie ci, których lokalny rynek pracy wciąż unika. Spółdzielnia powstała z inicjatywy koszalińskiego Stowarzyszenia „Przystań” wspierającego osoby i rodziny osób z zaburzeniami psychicznymi. Działa od listopada 2013 roku. Jest

wyjątkowym miejscem na mapie miasta. SANDRA POPIEL FOT. „Co czwartą osobę z twojego środowiska dotknie Anna Milewska, prezeska Spółdzielni Socjalnej „Nowa Przystań” kryzys psychiczny, zaburzenie, choroba psychicz- na” – informacje, dobrze znane psychiatrom, wy- • Od razu uruchomiliście pralnię, czy testowa- brzmiewają w Koszalinie podczas corocznych akcji liście też inne pomysły na biznes? informacyjnych, happeningów organizowanych m.in. – Plan był taki, że będziemy świadczyć usługi z okazji Dnia Zdrowia Psychicznego. Olbrzymia skala prania dla szpitala psychiatrycznego w Koszalinie. zjawiska powinna skłaniać m.in. do przystosowania Okazał się nierealny, gdy okazało się, że nasz lokal lokalnych rynków pracy na przyjęcie osób, którym nie spełnia wymogów, podobnie jak sprzęt i tech- stan zdrowia pozwala po kryzysach psychicznych nologia prania, którymi wtedy dysponowaliśmy. wrócić do aktywności zawodowej. Dla wielu wła- Uruchomiliśmy więc na początek sklepik w szpi- śnie praca może być terapią umożliwiającą powrót talu przy ul. Słonecznej w Koszalinie. Gdy szpital do aktywności społecznej, szansą podniesienia się przeniósł się pod nowy adres, nie znalazł już dla po kryzysie, wyjścia z systemu pomocy społecznej. nas miejsca. Sklepik otworzyliśmy więc przy Ko- Mimo braku ludzi do pracy, dla większości lokalnych szalińskiej Agencji Rozwoju Regionalnego przy ul. pracodawców i samorządowców ten potencjał wciąż Przemysłowej 8 w Koszalinie. Mały ruch powodo- pozostaje niewykorzystany. wał, że dokładaliśmy do działalności. Musieliśmy • Marta Pisera: – Osoba informująca przyszłego go niedawno zamknąć. pracodawcę, że zmaga się z zaburzeniami • Pralnia jednak ruszyła. psychicznymi, chorobą wymagającą pomo- – Otworzyliśmy ją w wakacje 2014 roku, po tym cy specjalistów, czasem pobytu w szpitalu, jak uporaliśmy się z problemami. Potrzebowali- ma niewielkie szanse przejść rekrutację po- śmy zainstalować specjalną wentylację za ponad myślnie. Argument, że praca jest jej bardzo 50 tysięcy złotych. Nie mieliśmy takich pieniędzy. potrzebna – jest formą terapii, daje motywację Musieliśmy je zarobić. Biznes uruchomiliśmy dzięki do życia – też do pracodawców nie trafia. dotacji przyznanej w ramach projektu „Anioły eko- Anna Milewska: – Właśnie dlatego miejsca takie nomii społecznej”. Otrzymaliśmy wsparcie pomo- jak nasze są potrzebne. Korzystając z potencjału stowe na dopłaty do wynagrodzenia. Na wszystko i zaangażowania pracowników, dostosowujemy pozostałe musieliśmy już zapracować. do nich zakres obowiązków pracy, w zamian daje- • Trudno było Pani przekonać klientów do pierw- my stabilizację finansową, motywację do rozwoju, szych zleceń dla pralni, w której pracują m.in. samodzielnego życia. osoby z zaburzeniami psychicznymi? • Dlaczego spółdzielnia nie boi się zatrudniać – Nie wszystko spoczywało na moich barkach. osób zmagających się z chorobami i kryzy- Miałam bardzo dobrych dwóch pracowników, peł- sami psychicznymi, a inne podmioty mają nych zapału do pracy. Wsiadali w samochód i jeździli z tym problem? po okolicznych hotelach z naszą reklamą. To oni – Nie wiem, z czego wynikają ich obawy. Może przywieźli nam, do dziś pamiętam z jaką radością!, ze strachu przed nieznanym? Przewinęło się u nas pierwsze worki z praniem. Przepraszam… (cisza). wiele osób. Jedni odchodzili sami, innym musiałam • Łzy? podziękować za współpracę, jak w każdej firmie. – Myślałam, że czas mnie wzmocnił. Jednego Zespół, który dziś tworzymy, pracuje wzorowo. z tych fantastycznych chłopaków już nie ma. Odebrał Pracownicy są tak oszczędni w braniu zwolnień sobie życie… Wracając do pytania, do potencjal- lekarskich, że to ja wyganiam ich do domów wi- nych klientów docieraliśmy osobiście. Bez wiedzy, dząc, że chorzy próbują pracować. Bardzo chcą jak profesjonalnie należy to robić, pewnie czasem pracować. Dają z siebie dużo więcej niż wynika robiliśmy to nie tak jak należy. Otworzyliśmy się to z umowy. na klientów indywidualnych. Uruchomiliśmy ma- 26 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Nowa Przystań”

giel na telefon. Pomogli dobrzy ludzie. Gdy został na rynku decyduje codzienna zwykła ekonomia zamknięty w Koszalinie magiel z 35-letnią tradycją, i jakość usług. Przynależność do grona podmiotów zadzwoniłam do właścicielki. Życzliwie polecała ekonomii społecznej nie tworzy lokalnych preferencji nas swoim klientom. Podpowiadała jak maglować, dla firm takich jak nasza. Niestety. Mam nadzieję, by wszystko wyglądało jak trzeba. Pracowało u nas że to się zmieni. wtedy siedem osób. Wszyscy, łącznie ze mną, za- • Kto należy do grona waszych lokalnych sprzy- liczaliśmy się do grona wykluczonych społecznie, mierzeńców? z racji choroby, niepełnosprawności czy bezrobocia. • Jak radziliście sobie z utrzymaniem działalności? – Walczyliśmy o każdą złotówkę. Tak jest do dziś. Gdy już się wydaje, że wychodzimy na prostą, pojawia się kryzys. Dajemy sobie z nim radę, jesteśmy potem mądrzejsi, staramy się unikać tych samych błędów. • Jakich, na przykład? – Kiedyś cieszyliśmy się, gdy zdobyliśmy jednego dużego klienta zapewniającego nam stabilność zleceń i rentowność działalności. Na nim oparliśmy prawie cały biznes. I nagle… przegraliśmy przetarg, którym mieliśmy odnowić ten kontrakt. Zostaliśmy bez zleceń! To była tragiczna sytuacja. Gdy zaczy- – Dając pracę ludziom zagrożonym wyklu- naliśmy się finansowo dźwigać, w 2018 roku niespo- czeniem społecznym włączamy się w walkę dziewanie zaczęły się psuć maszyny. Przekonaliśmy o ich życie – Anna Milewska.

się, że jeśli coś kosztuje 140 tysięcy złotych, nie jest ZDJĘCIA: SANDRA POPIEL niezawodne. Naprawy, serwis sporo kosztowały. „Komplet bielizny pościelowej – pranie”. Pozycja jednego z przetargów • W rok 2019 weszliście już pełni optymizmu. w Koszalinie. Usługa wyceniona przez spółdzielnię była droższa zaledwie o 20 groszy od ceny proponowanej przez najtańszego oferenta. Nie zosta- – Cieszymy się uznaniem klientów. Potwierdzają ła wybrana. Gdyby w procedurze zastosowana została klauzula społeczna, to rekomendacje, które od niedawna ośmielamy punktująca to, że w przetargu startuje podmiot ekonomii społecznej, zlece- się zbierać. Kolejna dobra wiadomość: w kolejnym nie spółdzielni byłoby najlepszą ofertą. – Gdy koszt noclegu 1 osoby hotel określa na ok. 200-250 złotych, oszczędność 20 groszy na kliencie nie przetargu odzyskaliśmy już ważnego klienta. Wróciła zawsze stanowi dla podmiotu wartość. Dlatego warto właśnie rozważać szansa na stabilizację i wyprowadzenia spółdzielni włączanie w przetargi klauzul społecznych – przekonuje Anna Milewska. na finansową prostą. Nauczeni doświadczeniem, nie opieramy już jednak działalności wyłącznie na jed- – Zawsze możemy liczyć na pomoc Ośrod- nym dużym podmiocie. ka Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie • Co to za ważny klient? – na specjalistyczne doradztwo, pomoc w rozwoju – Park Wodny Koszalin. biznesu. Bardzo dobrze pracuje nam się z koszaliń- • Sporo dobrych wiadomości na rok 2019. skim urzędem pracy. Otrzymujemy środki na staże, Macie profesjonalną pralnię, zgrany, odpo- prace interwencyjne, tworzenie stanowisk pracy. wiedzialny i zmotywowany zespół, pełne ob- Spotykamy się z wielką przychylnością. Wiedzą, łożenie usług, dobre prognozy finansowe, że nie dajemy zatrudnienia na chwilę, bo naszym dobry kontrakt… pracownikom jest potrzebna stabilizacja. Z drugiej – Nie jeden. Od 2018 roku obsługujemy mie- strony, jeśli urząd pracy chce pomóc komuś zaistnieć leńskie apartamentowce Dune. To wymagający na rynku pracy, też zawsze może liczyć na naszą klient z nowiutką pościelą. Sprawdzał jakość naszej pomoc. Rozumiemy, jak ważna jest dla człowieka pracy. Sprostaliśmy wyzwaniu i współpraca trwa. możliwość wyrwania się ze środowiska, które dotąd Obsługujemy też m.in. Dom Pomocy Społecznej go ograniczało w aktywności zawodowej. „Zielony Taras” w Koszalinie, Przedszkole Integra- • Czego potrzeba, by podmioty ekonomii cyjne, Samorządowe Centrum Kultury w Sarbinowie. społecznej mogły mówić, że czują się w Ko- Co ciekawe, właśnie w Sarbinowie mamy w sezonie szalinie i okolicach doceniane, wzmacniane, największą liczbę klientów. Jeden drugiemu nas potrzebne? poleca. Przejeżdżając przez ulice, nasz samochód – Choćby włączenia w procedury przetargowe zatrzymuje się co rusz, zbierając w kolejne partie klauzul społecznych. Koszalin wciąż się ich oba- prania. wia. Ale jest pierwsza jaskółka – Dom Pomocy • Jak Koszalin radzi sobie ze współpracą z pod- Społecznej w Koszalinie. Od początku działalności miotami ekonomii społecznej? Zna je, rozu- punktuje oferentów usług za fakt zatrudniania osób mie na jakich zasadach funkcjonują? Dojrzał, niepełnosprawnych. To pierwszy bardzo ładny gest, by je wspierać? można powiedzieć, że ze strony miasta, bo DPS jest – Świadomość społeczna może jest nieco więk- placówką podległą samorządowi przecież. To też po- sza niż w czasie, gdy ruszaliśmy z działalnością. twierdzenie wrażliwości społecznej zarządzającego Nie zmienia to faktu, że o tym, że się utrzymujemy DPS-em. Mam nadzieję, że za tym przykładem pójdą ODPOWIEDZIALNIE – 2019 27

Spółdzielnia Socjalna „Nowa Przystań” B OWES KOSZALIN

wkrótce inne instytucje i firmy. Ta klauzula wyrównuje szanse takich podmiotów jak nasz. Tylko my wiemy, REKOMENDACJE że musimy dwa razy więcej pracować nad realizacją każdego zlecenia. Nasi pracownicy pracują mniej F.A.F. sp. z o.o. – podmiot wynajmujący apartamenty Dune w Mielnie. wydajnie, co zwiększa nasze koszty utrzymania, „Współpraca ze Spółdzielnią Nowa Przystań przebiega bez zastrzeżeń. zmniejsza zyski. Między innymi dlatego, że dajemy Z lekkim niepokojem podpisywaliśmy umowę, jednak po ponad rocznej pracownikom prawo do tego, by okresowo byli współpracy wiemy, że było to bezpodstawne. Usługa jest wykonywana rzetelnie, terminowo i bezproblemowo. Cieszymy się, że chociaż w ma- mniej wydajni, wolniejsi od osób z konkurencyjnych łym stopniu możemy przyczynić się do pomocy osobom niepełnospraw- podmiotów na rynku. Dlaczego na to pozwalamy? nym, chorym”. Dlatego właśnie, że jesteśmy podmiotem ekonomii Paulina Matusiak F.A.F. sp. z o.o. w Mielnie społecznej. Pełnimy misję społeczną względem ludzi, których inne firmy wykluczają z rynku pracy. To jest Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koszalinie nasza wartość. Społeczna wartość. Biznesowa „Jesteśmy zadowoleni z wysokiego poziomu świadczonych usług pralniczych, profesjnalizmu, rzetelności oraz zaangażowania całego ze- też, mam nadzieję. Zachęcamy innych, by tworzyli społu. Jako uczelnia kształcąca mi.in. kadry medyczne doceniamy fakt, miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem że Spółdzielnia tworzy nowe miejsca pracy dla osób niepełnospraw- społecznym. nych, które dzięki tej szansie mogą realizować się zawodowo.” Jan Kuriata • Dlaczego to takie ważne, by klauzule spo- rektor PWSZ w Koszalinie łeczne zaczęły funkcjonować w Koszalinie i okolicznych samorządach? Dom Pomocy Społecznej „Zielony Taras” w Koszalinie „Szczególnie ważnym aspektem we współpracy ze Spółdzielnią jest jej – Jeśli zafunkcjonują, będzie to oznaczać, że nasze bardzo duża elastyczność, otwartość oraz zrozumienie naszych potrzeb samorządy, firmy i instytucje, włączają się w wal- i dążenie do sprawnego rozwiązywania problemów. Z pełnym zaufaniem kę o życie każdego człowieka, który – mimo wiel- rekomendujemy Spółdzielnię jako rzetelnego partnera(…).” Grażyna Sienkiewicz, kich przeciwności losu – chce o siebie powalczyć. dyrektor DPS „Zielony Taras” w Koszalinie Znów muszę tu przywołać pamięć o Rafale, którego już z nami nie ma. Gdy ruszaliśmy ze spółdzielnią miał trzydzieści parę lat i bardzo chciał pracować. jest przykładem, że zawsze można wyjść na prostą, To była dla niego odskocznia od choroby, moty- nawet po tym, jak życie się posypie i dojdzie do tego wacja do zmian w życiu. Ponieważ absorbującej jeszcze trudna choroba. W pewnym momencie pracy na początku mieliśmy bardzo mało, tracił zapał. został bezdomny. Ponieważ jednak chciał wrócić Zrezygnował z pracy u nas tuż przed tym, jak na do- do „normalnego” życia – trafił do noclegowni, po- bre rozpoczęliśmy działalność. Nie miał alternatywy tem do mieszkania treningowego. Wreszcie dostał w żadnej koszalińskiej firmie. Wypadł z rytmu. Stwier- mieszkanie socjalne, potem komunalne – już do- dził, że popracuje gdzieś na czarno, dorobi może celowe. Właśnie byliśmy u niego na parapetówce, w weekendy, różne miał plany. Pogubił się. Choroba skromnej, bez alkoholu, oczywiście, ale radosnej. wróciła ze zdwojoną siłą. Odebrał sobie życie. Dosko- W tym czasie Piotr pracował w naszej pralni. Bardzo nale wiem, co mówię, powtarzając, że dając pracę chciał pracować. Wyszedł na prostą. Gdyby nas nie ludziom zagrożonym wykluczeniem społecznym, było, nie wiem, jak potoczyłyby się jego losy. bardzo dosłownie włączamy się w walkę o ich życie. • To nie jedyna historia z dobrym zakończeniem • Praca wielu przywraca godność. w Spółdzielni Socjalnej „Nowa Przystań”. – Pozwala się usamodzielnić, czego jako dorośli – Pracują u nas dwie panie, które w ramach ludzie bardzo potrzebują. Pozwala odessać się usamodzielniania się otrzymały miejsca w mieszka- od rodziców, poczuć dojrzale, wziąć odpowiedzial- niach chronionych opłacanych z projektów unijnych, ność za swoje życie, efekty pracy, podejmowane pozyskanych przez Środowiskowe Centrum Zdrowia decyzje. Nadaje zdrowy rytm życia. Piotr mogę Psychicznego w Koszalinie. Uczą się samodzielno- opowiedzieć twoją historię? Tak? Dziękuję. (Pani ści, mieszkając w warunkach hotelowych zbliżonych Anna zwraca się do przysłuchującego się rozmowie do domowych. Fantastyczna sprawa. Dziewczyny pracownika, właśnie przyszedł do pracy, przywitał dbają o siebie, dom, same gotują. Chudną, ładnieją. się z nami. Robi sobie herbatę… – dop. red.). Piotr Odzyskują pewność siebie, uśmiech. Mają wsparcie prawnika, psychologa, opiekuna socjalnego. Mają Wsparcie OWES pracę. Nie czują się wykluczone, czy naznaczone Podmiot otrzymał pomoc w staraniach o fundusze na zakup pralni- chorobą. Są częścią społeczności. I właśnie o wspie- co-wirówki. Korzystał z doradztwa w pisaniu biznes planu i wniosku raniu działalności podmiotów ekonomii społecznej w ramach projektu 7.4, udzielającego wsparcia finansowego na two- chodzi. O pomoc ludziom, którzy pragną i mogą rzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Sięgał m.in. po bon marketingowy na stworzenie strony internetowej i promocję żyć wśród nas samodzielnie. w mediach społecznościowych oraz bon pokrywający koszty szkolenia z zakresu komunikacji i pracy zespołowej. Korzystał usług doradczych Spółdzielnia Socjalna Nowa Przystań KRS 0000487324 z zakresu wdrażania innowacji i planów rozwoju, przygotowania do lu- BIURO/PRALNIA stracji, pozyskiwania środków z PFRON, odkrywania nowych rynków ul. Przemysłowa 8, 76-454 Koszalin zbytu, analizy zamówień i zapytań ofertowych, budowania marki i toż- tel. +48 510 868 746, [email protected] samości podmiotu – pracy nad logo, ofertą, sprawną komunikacją i in. 28 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Stowarzyszenie Hobbiton Między niebem a ziemią, Tolkienem a biznesem… Pomysł sprowadzenia Hobbitów Zdecydowali się zro- do zachodniopomorskiej wioski, bić coś dobrego dla – Nic u nas dwa razy tak zamieszkanej przez niespełna 500 osób, mieszkańców w ra- samo się nie zdarzy. Warto dojrzewał w głowach mieszkańców mach budowy stra- wracać, odkrywać nas od 2000 roku. Inteligentne, bezszelestnie tegii rozwoju gminy. i to miejsce wciąż na nowo poruszające się niziołki przeniesione nad Dostaliśmy zapro- – Mieczysława Juszczyk. Bałtyk wprost ze stworzonej przez Tolkiena szenie, żeby włączyć mitologii Śródziemia, miały przebudzić się do tych działań. mieszkańców. Gościnne i pracowite Zaproponowano stworzenia tchnęły życie w miejsce równie nam budowę wioski piękne jak zapomniane, ukryte na krańcu tematycznej na bazie gminy Sianów, najdalej odsuniętym twórczości Tolkiena. od Koszalina. Dziś Sierakowo Sławieńskie, • I to była dobra bo o nim mowa, słynie właśnie z Hobbitów. decyzja. Dowie- Nad tym, by miały co robić, także dliście, że je- z napływającymi szerokim strumieniem steście prężnie gośćmi, czuwa Stowarzyszenie Hobbiton. działającym sto- Dojrzało do tego, by łączyć misję warzyszeniem. społeczną z ekonomią. – Do 2005 roku zrealizowaliśmy • Marta Pisera: – O tym jak Sierakowo Sła- około 20 projektów. wieńskie – wioskę niezamożną, choć piękną, Rzeczywiście inten- zieloną i atrakcyjnie położoną – odkryć przez sywnie pracowaliśmy mieszkańcami i turystami, mieszkańcy zaczęli na rzecz naszego śro- rozmawiać kilkanaście lat temu. dowiska, wtedy jesz- Mieczysława Juszczyk, prezes Stowarzy- cze zapomnianego szenia Hobbiton: – Od 2000 i 2001 roku kolejne przez cały świat. Mało kto wtedy wiedział, że istnieje pomysły rodziły się na spotkaniach organizowanych Sierakowo Sławieńskie, gdzie leży i co ma ciekawe- przez szkołę, bibliotekę, uczniów i rodziców. Szukali- go do zaoferowania. śmy takich, które tchną życie w to miejsce, sprawią, • Zadbaliście o odpowiednią infrastrukturę że mieszkańcom będzie się żyło lepiej. i bardzo ciekawą ofertę dla gości. • Kiedy i jak włączyło się w te prace Stowarzy- – Trochę to trwało. W roku 2004 udało się nam szenie Hobbiton? opracować grę terenową – pierwszą ofertę dla tu- – Nieformalnie zaczęliśmy działalność rystów. Jej oprawa przypomina nasze dzisiejsze w 2003 roku. Rok później zostaliśmy zarejestrowani atrakcje. W grze wszystkie postacie pełnią określone w KRS. Jako stowarzyszenie mieliśmy w tamtym role. Turysta, przemieszczając się w terenie, napo- czasie wspierać szkołę i samorząd w pozyskiwaniu tyka przeszkody, przeżywa przygody, rozwiązuje środków na działania integrujące wszystkie pokolenia zadania. Wchodzi w świat Hobbitów. mieszkańców. Skupialiśmy się na tym, by rozruszać • Po dobrym początku na stowarzyszenie spa- środowisko wiejskie, zmniejszyć bezrobocie, budzić dły kłopoty. w mieszkańcach zaangażowanie w życie sąsiedz- – Zmiany w lokalnym samorządzie, polityce, inni kie i szerzej – społeczne. Naszym celem było tak burmistrzowie… To co się u nas działo było zależ- pracować z ludźmi, by pomóc wydobywać z nich ne od zmian w gminie. Olbrzymi wpływ na nasze talenty, rozwijać je. Na taką właśnie działalność losy miała decyzja o likwidacji miejscowej szkoły pozyskiwaliśmy dofinansowanie. Stopniowo też w 2008 roku. To ją przecież mieliśmy wspierać i dla pozyskiwaliśmy fundusze na realizację pomysłu niej powstaliśmy. Musieliśmy nagle poszerzyć ofertę na utworzenie wioski Hobbitów. działalności, poszerzyć strukturę stowarzyszenia, • Czyj to był pomysł? jeszcze bardziej zaangażować mieszkańców w na- – Inicjatorem działań był ówczesny burmistrz, szą działalność. Szukaliśmy nowych form, które Andrzej Jankowiak oraz socjolog dr Wacław Idziak. by nam w tym pomogły. Postawiliśmy na warsztaty, ODPOWIEDZIALNIE – 2019 29

Stowarzyszenie Hobbiton B OWES KOSZALIN

na które otrzymaliśmy środki z Urzędu Marszałkow- – Coraz częściej przyjmujemy grupy na spotkania skiego. Warsztaty cysterskie stały się atrakcją nie integracyjne, szkoleniowe, z ogniskiem, utrzymane tylko dla nas, przyciągały przyjezdnych. Organizowa- właśnie w klimacie przygód Hobbitów. Bywają cało- liśmy kolejne, np. bożonarodzeniowe. W 2012 roku dniowe lub z noclegiem, w przystających do scenerii powstała gra terenowa rowerowa, w 2014 – gra polowych warunkach, co samo w sobie też dla wielu nocna. Pozwalała ofertą objąć nie tylko mniejszą naszych gości jest atrakcją. i młodszą część naszych gości, lecz także zapropo- • Plany na przyszłość? nować atrakcje dla dzieci starszych, tych powyżej – Wkrótce zaproponujemy zupełnie nową ofertę 9 lat. Wykorzystywaliśmy naszą bazę noclegową. związaną z cyklem biegów przełajowych dla rodzin. • Co się na nią składa? Ma mieć swoje cztery wydania w 2019 roku. – Oferujemy całosezonowe noclegi w budynkach • Jak w kilku słowach zachęcić do odwiedzin po byłej szkole. Warunki są biwakowe, goście śpią tych, którzy jeszcze nie poznali wioski Hob- na 45 łóżkach polowych, w specjalnie przygoto- bitów? wanej czystej pościeli, korzystają ze wspólnych – To miejsce dobrej zabawy i wypoczynku w kli- łazienek na piętrach szkoły. To pozwala komfortowo macie prozy Tolkiena. W zależności, na jakie wy- jedną, dwie noce spędzić u nas czas i zapamiętać darzenie przyjedziemy, wygląda inaczej. Inny klimat to jako fantastyczną przygodę w wiosce Hobbitów, i wystrój panuje tu w czasie jarmarków – pełnych odskocznię od codzienności. Bezpłatne użyczenie barwnych postaci, muzyki, gwaru, gier i warsztatów nam obiektu i terenu wokół, przyspieszyło nasz otwartych dla wszystkich chętnych. Jeśli przyjeż- rozwój, pozwoliło wzbogacić ofertę i jeszcze lepiej dża do nas grupa w umówionym terminie, miejsce nią służyć gminie. Od lat słabszym punktem naszej przygotowujemy pod atrakcje, których oczekują, działalności był brak konkretnych propozycji dla organizowanych jednorazowo lub w ramach zleco- gości indywidualnych. Wypracowaliśmy ją we współ- nego nam cyklu spotkań, także tych całodniowych pracy z doradcą OWES. wypełnionych atrakcjami od godz. 9.00 do 22.00. • Do niedawna, jeśli ktoś przyjechał do was • Z czego się utrzymujecie? znienacka mógł poczuć się zawiedziony. Hob- – Z własnych środków, z wpływów za udział bici pochowani, wokół cicho, zwyczajnie. Ani w grach terenowych i warsztatach. Część tych nagłośnienia, ani wystroju. Wioska śpi. pieniędzy idzie na opłacenie naszych kosztów – Odżywa, witając umówionych wcześniej gości! utrzymania, część stanowi środki stowarzyszenia Od maja będą w niej zmiany. Otworzymy ją dla na realizację zadań statutowych. Nie mamy zy- przyjezdnych zawsze w jedną niedzielę miesiąca, sków, nie prowadzimy działalności gospodarczej. zapraszając chętnych na niezapomniane całodniowe Na dodatkowe działania staramy się pozyskiwać

FOT. ARCHIWUM STOWARZYSZENIA FOT. pobyty. To ukłon do osób, które chcą u nas aktywnie dotacje z projektów. zagospodarować czas sobie i dzieciom. Nie muszą • Wyzwania na rok 2019 i kolejne? się zapowiadać, jak to odbywa się w przypadku Motywowanie, rozwijanie zaangażowania grup zorganizowanych. Oferta powinna spodo- w mieszkańcach, to nasze wyzwanie na 2019 rok. bać się rodzinom. Cały dzień poza domem, z dala Udział w projekcie doradczym OWES pozwoliło nam od komputerów i schematów dnia codziennego, spojrzeć na wioskę Hobbitów bardziej biznesowo, na świeżym powietrzu, z udziałem w naszej grze te- czego bardzo potrzebowaliśmy. Nie ukrywam, że ta- renowej, z zabawą wpisaną w warsztaty, z radością kiego wsparcia wciąż na bieżąco też potrzebujemy. towarzyszącą wspólnemu przygotowaniu posiłku, W naszych głowach wiele jest marzeń, wizji. I tak jakim mogą być np. wspólnie lepione pierożki, ale sobie wisimy, zawieszeni między niebem a ziemią, nie tylko. To, co oferujemy zbliża rodzinę, cieszy Tolkienem a biznesem…(uśmiech). Czekamy na ko- starszych i młodszych. Nie ma takiej propozycji lejne inspirujące pomysły naszych potencjalnych drugiej wokół. Mogę zapewnić, że nic u nas dwa gości: rodziców i dzieci, nauczycieli i uczniów, pra- razy tak samo się nie zdarzy, więc warto wracać, cowników firm i instytucji, pojedynczych gości. odkrywać nas i to miejsce wielokrotnie. Ofertę za- • Czym zajmujecie się na co dzień, gdy nie mieścimy na naszej stronie www. pracujecie na rzecz stowarzyszenia? • Wasza wioska Hobbitów stała się też atrak- – Są wśród nas nauczyciele WF oraz klas 1-3, cyjnym miejscem dla firm. są osoby prowadzące firmę i gospodarstwo rolne, bezrobotni. Możemy liczyć na wspaniałych wolon- Wsparcie OWES tariuszy – mieszkańców. Działamy jak w wojsku, na zasadach pełnej mobilizacji. Gdy pada np. hasło: Członkowie stowarzyszenia brali udział w szkoleniach organizowanych przez OWES. Korzystali z usług marketingowych (przygotowanie „organizujemy jarmark!” – wszyscy biorą się do pra- filmu promującego Wioskę Hobbitów oraz mapy informacji turystycz- cy, bardzo pomagają. nej). Otrzymali pomoc w promocji (finansowanie udziału w Targach branżowych). Wsparcie uzupełniają szerokie usługi doradcze (m.in. Stowarzyszenie Hobbiton z budowania marki i tożsamości podmiotu, pomoc w przygotowaniu Sierakowo Sławieńskie 15 wniosku o dofinansowanie projektu w ramach konkursu Ministerstwa [email protected] Sportu i Turystyki) oraz doradztwo prawne. kontakt: Mieczysława Juszczyk, prezes, tel. 606 122 181 30 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Dobra Marka” Szycie jak… życie

Na zdjęciu: Joanna Pałka, prezes Spół- dzielni Socjalnej „Dobra Marka” wśród nagrodzonych w 2019 roku Karlińskimi Wieżami Sukcesu (czwarta od prawej)

Spółdzielnia Socjalna „Dobra Marka” nych. O odpłatny instruktaż prosi także coraz więcej działa w Karlinie od maja 2018 roku. mieszkańców Karlina i okolic. Powstała z inicjatywy lokalnej liderki, Spółdzielnia systematycznie rozwija park maszyn, społeczniczki. Potencjał założycieli zatrudnienie oraz działalność społeczną i gospo- (Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju darczą. Śmiało sięga po kolejne dotacje. Promuje Domacyńskiego Ośrodka Spotkań wolontariat, wdraża ciekawe projekty społecz- oraz Gminy Karlino) połączyła ne. W ramach programu „Tańcowała igła z nitką” z potrzebami lokalnego biznesu oraz utworzyła bezpłatny punkt krawiecko-szkoleniowo mieszkańców – zainteresowanych -naprawczy dla mieszkańców Karlina i okolic, za- pracą, ale wykluczonych zawodowo, chęcający do nauki szycia i napraw na maszynie ekonomicznie lub komunikacyjnie. Firma zatrudnia panie z Karlina i okolic, bierze pod skrzydła kolejnych stażystów. Za aktywny udział w życiu lokalnej społeczności, wyrównywanie różnic społecznych, integrację mieszkańców otrzymała w 2019 roku Karlińską Wieżę Sukcesu.

arliński podmiot ekonomii społecznej jest naj- Kwiększym w okolicy zakładem szewsko-kra- wieckim. Specjalizuje się w szyciu tapicerki meblo- wej. – Współpracujemy z różnymi firmami, także lokalnymi. Szyjemy np. pokrowce, poduszki, torby oraz akcesoria dla zwierząt i dzieci – mówi Joanna Pałka, pomysłodawczyni powstania spółdzielni i jej prezeska. Rozwija w firmie również odpłatną ofer- tę szkoleniową z zakresu kroju i szycia. Zajęciami zainteresowane są m.in. firmy realizujące projekty unijne nastawione na aktywizację osób bezrobot- ODPOWIEDZIALNIE – 2019 31

Spółdzielnia Socjalna „Dobra Marka” B OWES KOSZALIN

mieszkańców w różnym wieku (Społecznik 2018). Program FIO Mikrodotacje 2018 – „Życie na miarę”- umożliwił utworzenie nowego stanowiska i miejsca zatrudnienia dla kolejnego pracownika, wsparł dalszy rozwój spółdzielni. – Na czym polega misja społeczna naszej firmy? Za- trudniamy osoby, które z róż- nych względów miały trudności w znalezieniu pracy. Niektóre z powodu trudności w dojaz- dach do innych miejscowości, inne z racji niskich kwalifikacji. Inwestujemy w ich rozwój – tłu- maczy Joanna Pałka. Do największych wyzwań, stojących przed spółdzielnią, zalicza utrzymanie na rynku podmiotu ekonomii społecznej zmagającego się z bezwzględ- nymi realiami rządzącymi biz- Pasja, kreatywność, otwartość, radość nesem. Wspólnie z doradcami z kolejnych wyzwań – oto, co wniosły OWES „Dobra Marka” pracuje w zespół kolejne stażystki „Dobrej Marki”. m.in. nad produktem, który bę-

FOT. ARCHIWUM SPÓŁDZIELNI FOT. dzie mogła sprzedawać pod własną marką. – Szykujemy się do uruchomienia sprzedaży internetowej. Chcemy też otworzyć punkt doradczy, wspierający w aktywizacji zawodowej osoby wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym – wylicza kolejne plany prezeska. – Pierwsze miesiące działalności nauczyły mnie ograniczonego zaufania do doświadczonych pod- miotów na rynku, ostrożnego dobierania kontra- hentów, rozwagi w negocjowaniu stawek za usługi. Rozmowy z pracownikami też wciąż mnie wiele uczą. Staram się być otwarta na zmiany, którym podlega rynek, korzystać z nadarzających się okazji produk- cyjnych i sprzedażowych – mówi Joanna Pałka. Uczestnicząc w programie wsparcia doradczego oferowanego przez OWES łączy misję społeczną z profesjonalnym zarządzaniem biznesem. – Wciąż potrzebuję wsparcia w pozyskiwaniu kontrahentów, korygowaniu budżetu, negocjowaniu warunków

korzystnych dla nas oraz patrzeniu na rynek cza- ZDJĘCIA: SANDRA POPIEL sem jak „rekin biznesu”, a nie społecznik – mówi Wsparcie OWES z uśmiechem. W 2018 roku odebrała główną na- grodę w konkursie Marszałka Województwa Za- Spółdzielnia Socjalna „Dobra Marka” powstała dzięki pomocy Ośrodka chodniopomorskiego „Lider ekonomii społecznej” Wsparcia Ekonomii Społecznej w Koszalinie. Wciąż z OWES Koszalin współpracuje, rozwijając się w obszarze promocji, sprzedaży, wy- w kategorii „Animator”, właśnie za utworzenie spół- pracowując społeczną misję firmy. Inwestuje w rozwój zatrudnianych dzielni socjalnej. w niej osób. Korzystała m.in. z bonów szkoleniowych umożliwiających zatrudnianym paniom zdobywanie i poszerzanie umiejętności szycia. Spółdzielnia Socjalna „Dobra Marka” Podmiot korzysta ze wsparcia doradczego w rozwoju działalności, Szwalnia: ul. Szczecińska 3, Karlino. budowie marki, promocji. Sięgał po dofinansowanie udziału w targach. NIP 6722090518, REGON 330211159 Joanna Pałka – tel. 609 893 956 32 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Fundacja Regnum vegetabile Czarnoksiężnik w ogrodzie

w lutym 2016 roku kupiłem działkę pod ogród botaniczny. W lipcu 2016 roku założyłem fundację. Jako jej prezes zyskałem wiarygodność w instytucjach samorządowych i rządowych. Zależało mi na tym, bo chciałem pozyskać sporą dotację na uruchomienie i rozwój działalności. • Wpis do KRS oznajmił światu powołanie Fun- dacji vegetabile. – Nazwa w języku łacińskim znaczy tyle, co „ro- ślinność”. Tuż po rejestracji zorganizowałem pierw- szą konferencję o tym, jak nie szkodzić roślinom w ogrodzie. Funduszami wsparł mnie Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska. W tym samym czasie ówczesne Ministerstwo Rolnictwa i Środowiska potwierdziło możliwość dofinansowania działalności mojego przyszłego ogrodu botanicznego z RPO w ramach perspektywy 2014-2020, działania 4.3, którego celem jest ochrona i promocja różnorod- ZDJĘCIA: SANDRA POPIEL ności gatunków rodzimych na naszym terenie. Ru- szyła moja współpraca z OWES Koszalin. Pozwoliła O tym, by na terenie gminy Mielno oszczędzić czas, formalności i pieniądze. Otrzyma- otworzyć ogród botaniczny, Paweł łem profesjonalną pomoc merytoryczną, doradztwo Kaźmierski marzył jeszcze jako uczeń prawne i biznesowe. W efekcie w połowie 2017 roku szkoły podstawowej. W spełnieniu z pomocą OWES wystartowałem w konkursie RPO, pragnienia pomaga mu Fundacja ogłoszonym przez Urząd Marszałkowski. Projekt mo- Regnum vegetabile, której jest jej fundacji znalazł się na II miejscu listy rankingowej. założycielem i prezesem. Do ogrodu • A to oznaczało, że fundusze na uruchomienie w Niegoszczy koło Koszalina prowadzi ogrodu zostały zdobyte. historia człowieka o imponującej wiedzy – Prace przyspieszyły. Na powierzchni ponad przyrodniczej i ujmującej wrażliwości dwóch hektarów powstały dwa budynki. W jednym społecznej. mieści się dzisiejsza sala szkoleniowa z zapleczem socjalnym, toalety dla zwiedzających, kancelaria • Marta Pisera: – Niegoszcz, maleńka wieś od- ogrodów i pomieszczenie socjalne dla pracowników. dalona o 3 km od Mielna, 13 km od Koszalina. W drugim – pomieszczenia garażowe do maga- Dlaczego właśnie tu otworzyłeś wymarzony zynowania sprzętu ogrodniczego mechaniczne- ogród botaniczny? go, a na górze pomieszczenie z salą szkoleniową Paweł Kaźmierski, prezes Fundacji Regnum „brudną”. Prowadzimy w niej zajęcia warsztatowe, vegetabile. – Gmina Mielno ma znakomity klimat dla na których wypada brudzić się ziemią (uśmiech). uprawy roślinności, podobny do tego w południo- • Na czym polega podstawowa działalność wej Anglii, Europy zachodniej na wysokości Morza ogrodu botanicznego? Północnego. To daje możliwość uprawy szerokiej – Jako instytucja, realizujemy zadania regu- grupy roślin użytkowych i ozdobnych. Pochodzę lowane Ustawą o ochronie przyrody. To miejsce z gminy Mielno. Od dziecka chciałem otworzyć gromadzenia rzadkich gatunków roślin, ochrony tu ogród botaniczny. Odpowiednie miejsce znalazłem ich poza miejscem występowania, prowadzenia w Niegoszczy. badań naukowych oraz edukacji. Szczególnie ważna • Pamiętasz przygotowania do otwarcia? jest dla mnie właśnie edukacja ekologiczna oparta – Doprecyzowywałem plany, pisałem tu i tam, na szacunku do przyrody, wrażliwości do niej. Ma- analizowałem przepisy. Z prywatnych pieniędzy rzę, by nasi goście po opuszczeniu ogrodu mieli ODPOWIEDZIALNIE – 2019 33

Fundacja Regnum vegetabile B OWES KOSZALIN

świadomość, jakie cuda przyrody mijają na co dzień – pomocne do wykonania prac. Zdobywali wiedzę na ulicy, w parku. I tak się dzieje. pozwalającą ustalić, gdzie dane sukulenty powinny • Zależało ci, by było to miejsce bez barier? rosnąć, w jakiej ziemi, jak ją przygotować. Finałem – Taki był zamysł. To miejsce otwarte, gościnne, były piękne kompozycje w naczyniach szklanych, dostępne dla matek z dziećmi, także z wózkami. niesione do domów. Mają dobrze się w nim czuć osoby zdrowe i z nie- • Przyroda łączy pokolenia. pełnosprawnościami, zarówno intelektualnymi, jak – Jestem na to najlepszym przykładem! Wycho- i ruchowymi. Nie ma zbędnych schodów. Jest przy- wywali mnie dziadkowie. Do 6. roku życia byłem jemność obcowania z przyrodą. Tam gdzie rośnie pod ich opieką. Codziennie chodziłem z dziadkiem trawa, można na nią wchodzić. Chodniki są wy- na spacery, podczas których dzielił się ze mną wie- łącznie dla wygody. Niektórym łatwiej się po nich dzą. Wieczorem odpytywał, jakie spotkaliśmy rośliny przemieszczać wózkiem lub np. tuż po opadach, i zwierzęta, z jakimi państwami graniczy Polska, nad gdy na trawie robi się błoto. jakim morzem leży nasz kraj i tak dalej. Wiem, jak • Fundacja jest inwestorem i podmiotem za- wielką wiedzę i dar dzielenia się nią mają nasi dziad- rządzającym ogrodem botanicznym. Z czego kowie. Mają to, czego brakuje dziś wielu rodzicom się utrzymuje? – czas, by się nią dzielić. Ogród jest wymarzonym – Z darowizn, dotacji i odpłatnej działalności miejscem do takich rozmów. pożytku publicznego w ramach swojej działalności • Tematów do rozmów z gośćmi masz bardzo statutowej, czyli głównie na wzbogacanie oferty wiele. edukacyjnej. Jest ważna, coraz szersza. – W ramach cyklu „Tajemnice roślin cebulowych” • Przykład? uczestnicy tworzyli ze mną np. własne kompo- – Jeszcze w 2017 roku uruchomiliśmy dzięki zycje kwiatów, ucząc się ich pielęgnacji. Ozdobili wsparciu z WFOŚiGW w Szczecinie dwie edycje mieszkania i domy roślinami, które sami posadzili, zajęć „Poznaj florę wokół siebie”, skierowanych wyhodowali. To jeden z ważnych celów działań mojej do dzieci przedszkolnych i szkolnych oraz młodzie- fundacji – podnoszenie poziomu wiedzy oraz kultury ży. Chciało się na nie zapisać aż 3,5 tysiąca osób! ogrodniczej i ekologicznej w regionie. Fundusze pozwoliły objąć projektem ok. 1,5 tysią- • Szykujesz zaproszenie do hortiterapii, wyko- ca. Rozmawialiśmy z nimi o tym, czym jest życie, rzystującej rośliny, prace ogrodnicze i ogród biologia, jakie cechy posiada organizm żywy, jakie jako narzędzie terapeutyczne… są dyscypliny biologii. Utrwalaliśmy nazwy rodzi- – Chcę umożliwić dostęp do hortiterapii tym, któ- mych gatunków drzew i krzewów. Tuż po otwarciu rzy jej potrzebują. Obcowanie z przyrodą w ogrodzie ogrodu, jesienią 2018 roku, uruchomiliśmy „Ogród podczas samego spaceru, drobnych prac ogrod- w szkle”. Dzięki sponsorom zaproponowaliśmy bez- niczych, związanych z dotykaniem różnych faktur płatne wykłady i ćwiczenia. Uczestnikom rozdali- i tekstur, wpływa na polepszenie naszego stanu śmy składniki podłoża, rośliny, szkło, do tego łyżki, zdrowia. Doświadczamy tego nieświadomie w spo- patyczki, kawałki drutu dostępne w każdym domu sób bierny lub czynny. Dla osób niepełnosprawnych 34 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Fundacja Regnum vegetabile

ogród jest wspaniałym miejscem rehabilitacji. We- getacja roślin działa na wszystkich nas pozytywnie, wspomaga nasze procesy życiowe. Opiekunka mojej pracy inżynierskiej dzięki stosowaniu hortiterapii m.in. usprawniła swoją córeczkę w stopniu pozwalającym na znaczną samodzielność dziecka. • Pasję łączysz w działalności fundacji z silną potrzebą rozwoju, zdobywania wiedzy, dzielenia się nią. Tak już zostanie? – Studia na kierunku ogrodnictwo ukończyłem ze specjalizacją roślin ozdobnych. Wiem o nich bardzo wiele, ale wciąż się dokształcam. Pojawiają się nowe odkrycia botaniczne, hodowlane, nowe technologie w ogrodnictwie, nowe materiały. Chłonę, testuję i dzielę się nimi z innymi. • Na jakie pytania gości najczęściej odpowia- dasz w ogrodzie? – Jak przyciąć dany krzew, drzewo? Kiedy można go przesadzić? Jakie ma być siedlisko? Jak ekolo- – To kasztanowiec biały, odmiana monstrualna, czyli roślina, gicznie radzić sobie ze szkodnikami? Gdzie można która intryguje bardzo wielu gości ogrodu botanicznego w Niegoszczy – mówi Paweł Kaźmierski. FOT. SANDRA POPIEL kupić daną roślinę? • Wolą pytać, niż sprawdzić w Internecie? – Widocznie wolą rozmowę z człowiekiem, 5 prywatnych, jedna w naszym województwie. Moja pozytywnie zakręconym na punkcie tego co robi właśnie. (uśmiech). Wiesz, z nudów postanowiłem zrobić • Gratuluję. Można ją zobaczyć w Ogrodzie kiedyś encyklopedię gatunków i odmian drzew botanicznym w Niegoszczy? i krzewów, wskazując wysokość, do której rosną – Tak, została już tam przeniesiona o czym po- poszczególne jej elementy. Dlaczego? Bo w Inter- informowałem na stronie ogrodu botanicznego. necie można znaleźć zupełnie rozbieżne informacje. Dumny jestem także ze swojej kolekcji tulipanów. Sam lubię wiarygodne informacje i samodzielność Obejmuje wyłącznie gatunki, które występują w na- w działaniu. Babcia i dziadek, o których już wspo- turze. Gdybyś wyjechała do Armenii, Gruzji, Ka- minałem, uczyli mnie w komunizmie radzić sobie zachstanu, znajdziesz tam te same tulipany, które tak, by przetrwać, nie głodować. Dorastałem wśród rosną w Ogrodzie w Niegoszczy. Pełen jest odmian kur, kaczek, biegałem po ogrodzie pełnym własnych prymitywnych. warzyw, owoców. Uczyłem się zaradności i rado- • Co znajdziemy w Twoich marzeniach, prezesie ści, jaką daje rozmnażanie roślin. Dziś z trudem Fundacji Regnum vegetabile? przychodzi ludziom znaleźć czas, by przy domu – Moim marzeniem jest to, by każdy chętny mógł lub na parapecie wyhodować choćby namiastkę na zajęcia w ogrodzie przyjść i korzystać z nich bez- własnej zdrowej żywności. płatnie. To będzie możliwe, jeśli pozyskam wystar- • Rozumiem, że taką wciąż hodujesz na pry- czające środki zewnętrzne. Ogród i fundację stwo- watny użytek? rzyłem nie po to, by mieć za co wyjechać na wczasy – Uprawiam wiele gatunków roślin jadalnych. za granicę, tylko po to, by zyskać możliwość po- Mam stare odmiany pomidorów, figi w gruncie, krycia kosztów użytkowania obiektu, rozwijania go. krwawnik syberyjski, prymitywne warzywa kapustne. • Na razie musisz zarabiać. Na jakich zasadach Wiem, co jem. Co roku wypróbowuję nowe rośliny. udostępniasz obiekt? • Rozsypałeś przed Bałtykiem dywan pięknych – W ogrodzie można korzystać z szerokiej od- kwiatów. Z których jesteś najbardziej dumny? płatnej oferty edukacyjnej oraz zwiedzać go samo- – Z kolekcji roślin cebulowych bulwiastych. Wiesz, dzielnie lub z przewodnikiem po opłaceniu biletu lub że od 2014 roku jestem dobrem narodowym? Dzię- karnetu. Wpływy idą na pokrycie kosztów utrzymania ki Narodowej Kolekcji Zimowitów mogę cenić się ogrodu. niczym „Dama z łasiczką” (uśmiech). • Zdradź, co w ogrodzie szczególnie warto Wytłumaczę: Anglicy tworzą kolekcje narodowe zobaczyć. roślin, czyli zbiory roślin występujących na danym – Warto zobaczyć kwitnące zimą orzechy czarno- terenie o bardzo dokładnie udokumentowanym księskie, czyli oczary. Warto obejrzeć m.in. kolekcję pochodzeniu. Z opracowań musi wynikać, jaki to ga- sukulentów i kaktusów, pelargonie w niespotykanych tunek, gdzie został kupiony itd. W grę wchodzą odsłonach o pachnących liściach, szafran, stare tylko legalne źródła. O tym, czy zbiór spełnia kryteria odmiany drzew owocowych, wariacje na temat Kolekcji Narodowej decyduje specjalna komisja. pokroju, barwy liści naszych drzew, rabaty bylinowe W Polsce znajdują się tylko 24 takie kolekcje, w tym w stylu naturalistycznym. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 35

Fundacja Regnum vegetabile B OWES KOSZALIN

• Czym ogród przywita wiosnę? – Mamy dwa różne profile działalności. Do mnie – Eksplozją barw. Jesienią 2018 roku zasadziliśmy trafiają ludzie, którzy – poza oglądaniem i relak- w nim około tysiąca gatunków i odmian cebulowych sowaniem się na łonie przyrody, chcą się czegoś i bulwiastych. Tulipany, krokusy, przebiśniegi, sza- nauczyć. To wymarzone miejsce do nauki. chownice, narcyzy najpiękniejsze będą od marca • Powiedział pasjonat nauki. do maja. W maju i czerwcu ogród rozkwitnie piwo- – Od dziecka nim niami i irysami. Wiesz, że mam w kolekcji też ok. jestem. Pierwsze na- 500 odmian i gatunków piwonii zielnych? Powoli uki ogrodnicze i agro- do ogrodu botanicznego będę je przesadzać. Jest techniczne odbierałem w nim też rabata oparta wyłącznie o byliny rosną- od dziadków. W podsta- ce naturalnie w kraju. Kto powiedział, że ogród wówce biologia, chemia botaniczny ma przedstawiać wyłącznie rośliny eg- i matematyka były moimi zotyczne? Projekt RPO, który realizuję, zakłada ulubionymi przedmiota- ochronę i promocję gatunków rodzimych. My je więc mi. W II klasie liceum w Niegoszczy mamy i popularyzujemy. Jeszcze jed- przerobiłem z biologii na ciekawostka – w ogrodzie nie ma ani jednej tui. cały materiał „ogólniaka” Ściągnąłem w to miejsce wyłącznie czyste gatunki i startowałem w olimpia-

i odmiany drzew, czyli takie jakie występują w lesie. dzie zajmując 6. miejsce FOT. ARCHIWUM FUNDACJI • Jak pozyskujesz rośliny? w województwie. Na stu- – Na targach. Kupuję je w kraju i za granicą. diach ogrodniczych, Czasem jeżdżę sam, czasem sprowadzam zdalnie. ze średnią ocen bliską 5,0 zostałem laureatem kon- Pomagają bardzo dobre kontakty ze szkółkarza- kursu Primus Inter Pares pod patronatem prezydenta mi, także z tymi z największych obiektów w Pol- RP. Cały czas się uczę! W myśl sentencji Nietzschego, sce. Rośliny, które do mnie trafiają, są znakomicie którą podrzucił mi mój profesor: „źle się wywdzięcza rozpoznane pod kątem wymagań, których trzeba mistrzowi, kto tylko jego uczniem zostaje”. dopełnić, by rosły. • Łącząc naukę z wrażliwością i pasją, misję • Wybiegnij w przyszłość. Jaki będzie Twój społeczną z chłodną ekonomią z pewnością ogród za kilka lat? wszedłeś poziom wyżej. Robisz to w wyjąt- – Będzie piękny, unikalny, o dużych walorach kowy sposób. edukacyjnych. Będzie platformą sprzyjającą spo- – Kilka lat temu poznałem w pracy prostego, tkaniom mieszkańców, projektantów ogrodów skromnego człowieka, który trochę się w życiu pogu- oraz wnętrz oraz dorad- bił. W 2017 roku, kiedy pracowałem intensywnie nad cy z ogrodu botaniczne- wnioskiem o dotację na ogród, zadzwonił do mnie go. Tworzonym wizjom z informacją, że jest chory na raka żuchwy. Potrze- będę pomagał nadawać bował wsparcia emocjonalnego, rozmowy. Choroba barwę, kształt i zapach. go wyniszczała. Jedyne co mogłem mu dać, to na- Pewne pomysły pomo- dzieję oraz swój czas. Opowiedziałem co planuję, gę skorygować, oszczę- zaprosiłem do pracy dla ogrodu, kiedy już pokona dzając rozmówcom nie- raka, na tej drodze motywowałem do walki z choro- potrzebnych kosztów bą, pomagałem, odwiedzałem, rozmawiałem. Cieszył i zawodu w przyszłości, się, że będzie tu mieszkał i pracował. Chciał się inne uzupełnię. Namiast- uczyć, żył nowymi marzeniami, miał plany. Niestety, FOT. ARCHIWUM FUNDACJI kę podobnych spotkań choroba go pokonała zanim ogród powstał. Dziś planuję uruchomić dla współpracuję z jego bratem, co jest spełnieniem mieszkańców szukają- woli zmarłego. Jego brat też potrzebuje motywacji cych inspiracji do urządzenia ogrodu lub parapetu i wsparcia. Chcę, by ogród pomagał rozkwitać oso- w mieszkaniu. Jeśli zwrócą się do mnie przedsta- bom, które chcą wyjść z cienia, uwierzyć w siebie, wiciele spółdzielni mieszkaniowej, wspólnoty, także przestać się bać. Ma być nie tylko miejscem edu- chętnie im doradzę, zainspiruję (uśmiech). kacji, ale też miejscem budzenia dobra w ludziach. • Nie przeszkadza ci w planach rozwoju są- Dlatego przekopywanie, sadzenie, podcinanie, na- siedztwo innego pięknego ogrodu w okolicy? sadzanie… – to prace, w które zawsze chętnie będę włączał osoby potrzebujące finansowego lub Wsparcie OWES motywacyjnego wsparcia, lub – zwyczajnie – kon- Fundacja skorzystała m.in. z doradztwa specjalistycznego w zakresie taktu z człowiekiem, przyrodą. pozyskiwania środków z RPO WZ (Regionalnego Programu Opera- cyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020) Fundacja Regnum vegetabile na budowę ogrodu Botanicznego. Otrzymała wsparcie prawnika. ul. Generała Stanisława Maczka 21, 76-032 Mielno Jej rozwojowi sprzyjają kolejne szkolenia i warsztaty, m.in. Akademia KRS 0000627034, NIP 4990658171, REGON: 364872287 Lokalnego Animatora i Akademia Menagera PES). Bony marketingowe tel. 604 655 081, e-mail: [email protected] pomogły pokryć część działań promocyjnych podmiotu. www.obniegoszcz.edu.pl 36 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Budowlanka” Uczciwość w cenie

– Dla jednych dużą, dla innych żadną. W naszej branży wciąż wiele firm zatrudnia ludzi „na czarno” lub na umowy zlecenia. W ten sposób obniżają swoje koszty pracy i zwiększają szanse na wygrywanie przetargów. To pierwszy ważny problem, z którym jako podmiot musimy radzić sobie na rynku. Kolejny? Góra dokumentów, papierów kadrowych związanych z zatrudnieniem, rotacją ludzi. • „Budowlanka” została założona w maju 2016. Dość szybko zaczęliście zarabiać. – Dokładnie trzy miesiące później. Byliśmy dobrze przygotowani. Wiceprezes ma doświadcze- nie w branży. Pieniądze z OWES-u pomogły nam kupić maszyny. Płynnie ruszyliśmy z działalnością. Ponieważ mieliśmy za mało środków obrotowych, by startować w przetargach samodzielnie, począt- kowo pełniliśmy rolę podwykonawców. Stawki były tak niskie, że zarabialiśmy tylko na ZUS-y i pensje. O rozwoju nie było mowy. Przełomem było pozyska-

ZDJĘCIA: SANDRA POPIEL nie finansowania z TIESE (Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych – dop. red.) w marcu – Uruchomienie firmy w tej branży, 2018 roku. Kredyt obrotowy umożliwił start w prze- osadzenie jej w formule spółdzielni targu i wykonanie zlecenia, po które inaczej byśmy socjalnej, było dla nas czymś naturalnym. nie sięgnęli. Potrzebowaliśmy wtedy 100 tysięcy Pozwoliło połączyć wieloletnie złotych na środki obrotowe. Dostaliśmy je właśnie doświadczenie budowlane z naturalną z TIESE. Żaden bank by nam takiej kwoty nie dał, potrzebą wspierania ludzi poturbowanych bo byliśmy młodym podmiotem, bez historii kredy- przez życie, zagrożonych wykluczeniem towej. Szybko zarobiliśmy te pieniądze i mogliśmy społecznym – mówi Katarzyna Paprocka, je oddać. Nie zrobiliśmy tego wyłącznie ze względu prezeska Spółdzielni Socjalnej na korzystne warunki spłaty. „Budowlanka”. – Jako podmiot • Co wam się udało w ciągu tych niespełna ekonomii społecznej zyskaliśmy już trzech lat działalności? na starcie dostęp do dużego wsparcia, – Jesteśmy dumni z efektów zagospodarowania niedostępnego zwykłym firmom. plaży w Rosnowie latem 2017 roku. Projekt, łącznie Otrzymaliśmy je w OWES Koszalin. Wciąż z amfiteatrem, realizowaliśmy samodzielnie. Jako z niego korzystamy. podwykonawcy przeprowadzamy głównie remonty elewacji koszalińskich kamienic, np. przy ul. Wró- • Marta Pisera: – Korzyści wynikające z pro- blewskiego. To zdecydowanie nasza specjalizacja. wadzenia podmiotu ekonomii społecznej Rozmawiamy w czasie, gdy remontujemy, tym razem przeplatają się z ograniczeniami i trudno- samodzielnie, dom mieszkalny. Prace wykonujemy ściami wpisanymi w ten specyficzny model swoimi pracownikami, w wyjątkowych sytuacjach biznesowy. Jak jest u was? dobieramy osobę lub firmę, która zrobi dla nas Katarzyna Paprocka: – Bilans wychodzi na plus. coś specjalistycznego. Mamy taką zasadę, że gdy Rozwijamy się. Zapracowaliśmy na dobrą opinię podejmujemy się remontu kapitalnego całego obiek- na rynku. Realizujemy zlecenia terminowo i dobrze. tu, dbamy, by każdą z prac wykonywali fachowcy Pracowników zatrudniamy tylko legalnie na umowę z danej branży, ci od konstrukcji dachu na przykład. o pracę. A zleceń jest tak dużo, że czasem niektó- To oszczędność czasu i pewność jakości. Oba rych nie podejmujemy. Kolejny etap rozwoju przed czynniki są ważne dla nas i zleceniodawcy. nami. Sprowadza się do pozyskania nowych pra- • Co jest ważne dla waszego rozwoju? cowników i utrzymania ich. To w branży budowlanej – Czekamy na czasy, gdy dla lokalnego zlecenio- jest największym wyzwaniem. dawcy będzie miało znaczenie, że lokuje pieniądze • Jaką wartość na rynku pracy ma fakt, że za- w rzetelną lokalną firmę, która uczciwie zatrudnia trudniacie pracowników na umowę o pracę? i płaci wynagrodzenia, a przy tym wspiera oso- ODPOWIEDZIALNIE – 2019 37

Spółdzielnia Socjalna „Budowlanka” B OWES KOSZALIN

Wyremontowana kamienica by z kręgu wykluczenia społecznego w powrocie przy ul. Wróblewskiego w Koszalinie. do aktywnego życia, bez upokorzenia, biedy lub nałogów itd. Moim zdaniem Koszalin jeszcze się nie przyzwyczaił do tego, że działają na jego terenie potraktowana przyjaźnie, uczciwie, czyli otrzymała spółdzielnie socjalne, podmioty ekonomii społecznej. umowy i wynagrodzenie zgodne z prawem, we- Myślę, że nasi przedstawiciele w samorządzie wciąż szła przy tym w prawidłowe tryby pracy budow- nie doceniają wagi i specyfiki podmiotów takich jak lańca, została zachęcona do rozwoju kompetencji nasz. Nie widzą korzyści, które wypracowujemy dla – zapobiegalibyśmy zakrojonym na szeroką skalę miasta i które mogą być jeszcze większe, jeśli miasto w branży budowlanej zjawiskom patologii. Czarna nam pomoże. Nie jesteśmy wyłącznie biznesem. strefa, jak wiemy jest w niej szeroka. Koszalin nie Zdejmujemy z miasta ważny problem społeczny jest wyjątkiem. – dajemy pracę i nadzieję tym, którym inni jej nie • Wasze plany na rok 2019? dają. Oszczędzamy pieniądze podatników. – Realizujemy pierwsze zlecenie dla ZBM. Mam • W jaki sposób? nadzieję, że to początek dobrej i szerokiej współpra- – Jeśli nam się uda jednego na 10 pracowników cy z miastem. Potrzebujemy poczuć, że stanowimy zagrożonych wykluczeniem społecznym, przewijają- wartość dla samorządu właśnie jako podmiot ekono- cych się przez spółdzielnię, utrzymać w pracy, wdro- mii społecznej. Rozwój ułatwiłoby nam uruchomienie żyć w tryb regularnego wykonywania obowiązków, klauzul społecznych w miejskich przetargach. Wiele taka osoba wypada ze statystyk i budżetu opieki samorządów w Polsce już to robi. Koszalin nadal społecznej. Ciężko pracujemy nad zmianą życia się wstrzymuje. Mam nadzieję, że dołączy do miast tych ludzi. To my, jako pracodawcy namawiamy ich wspierających podmioty takie jak nasz. na legalne zatrudnienie, bo oni zwykle na początku • Co dałoby wam włączenie takich klauzul „mają to gdzieś”. To my im uświadamiamy, dlaczego w procedury przetargowe? czas najwyższy zadbać o przyszłość finansową, jeśli – Spowoduje, że podmiot ekonomii społecznej, w wieku czterdziestu lat i więcej nie ma się na koncie z definicji słabszy na rynku z racji skromniejszego ka- ani jednego roku legalnie przepracowanego. Zmie- pitału i mniej efektywnych pracowników, zyska równe niamy ich system wartości i perspektywę patrzenia szanse walki o zlecenia z rynku. Ceny w przetargach na życie. Uczymy stawiać się do pracy po wypłacie, budowlanych wynikają zawsze z kosztorysu. Jeśli szanować pracę, pracodawcę, wywiązywać się z zo- jest prawidłowo zrobiony to różnice cenowe między bowiązań zawodowych. Są efekty. Miasto ma szansę firmami są niewielkie. Moja sytuacja, to że wszyst- zyskać w nas cennego partnera do zapobiegania kie osoby zatrudnione w spółdzielni zatrudniamy takim postawom już u młodzieży. na umowę o pracę, powoduje, że jeśli proponuję • Co proponujecie młodszym? taką samą cenę jak wszyscy, mniej zarabiam albo – Gdyby młodzież ze szkół zawodowych o pro- nie zarabiam. Jeśli ktoś oferuje w przetargach cenę filu budowlanym trafiała do nas tuż po ukończeniu na granicy opłacalności lub poniżej tej granicy, czy- szkoły i od razu została przez nas – pracodawcę, tam: z dużym prawdopodobieństwem kombinuje 38 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Budowlanka”

Na zdjęciu: – Jesteśmy dumni z efektów zagospodarowania plaży w Rosnowie latem 2017 roku. Projekt, łącznie z amfiteatrem, realizowaliśmy samodzielnie – mówi Katarzyna Paprocka, prezes Spółdzielni Socjalnej „Budowlanka”.

z zatrudnieniem. Ja nie mogę sobie na to pozwolić. na dofinansowanie w 2019 roku, bo taka możliwość Uczciwość zatrudnienia powinna być wartością dla właśnie się pojawia. miasta. Klauzula społeczna w przetargach, jeśli jest • Nie jesteście jedyną lokalną spółdzielnią so- stosowana, robi dużo dobrego na rynku. Poza wy- cjalną działającą w branży budowlanej. równywaniem szans, skłania innych przedsiębiorców – W Akademii Menedżera, organizowanej przez do zatrudniania osób zagrożonych wykluczeniem koszaliński OWES, poznałam przedstawiciela ko- społecznym. Wskazuje kierunek – „jeśli tak robisz szalińskiej spółdzielni, która rusza z produkcją tyn- – zyskujesz”. W efekcie – wszyscy zyskują. ków, farb itd. Bardzo się cieszę, nie wykluczam • Bardzo zależy wam na współpracy z samo- współpracy. rządem… • Plany na 2019 rok? Oczekiwania? – Prace zlecane od prywatnych ludzi zawsze – Mam nadzieję, że w tym roku poszerzy się będą marginesem naszej działalności. Nie może- grono zleceniodawców, którzy docenią to, co robimy my sobie pozwolić, żeby ktoś nam nie zapłacił, w obszarze społecznym. Mamy rynkowe stawki. bo odpowiadamy za pensje naszych pracowników. Nie zatrudniamy pracowników „na czarno”, więc Prawdopodobieństwo niewypłacenia kwot, wynika- nie schodzimy w ceny poniżej kosztów. Wielu już jących z umowy z samorządem, jest zawsze dużo to rozumie, docenia, ale wielu wciąż liczy, że za „naj- mniejsze. Przydałoby się nam stałe zlecenie, np. taniej” można mieć „najlepiej”. Powtarzamy: w naszą konserwatorskie w obiektach należących od kosza- wysokiej jakości pracę wpisana jest wartość – mi- lińskiego samorządu, obiektach ZBM-u, dałoby tak sja dźwigania ludzi po życiowych turbulencjach. potrzebną stabilizację, pewność, że osoby, które Robimy to, dbając, by powierzoną pracę wykonali wspieramy zatrudnieniem będą miały zapewnione bezpiecznie i dobrze. pieniądze za swoją pracę. Wszystkim powinno • Jak najwięcej wrażliwych społecznie zlece- zależeć, by nie wróciły do systemu opieki spo- niodawców wam życzę. łecznej lub na ulicę. Dziś, startując w przetargach, – Dziękuję. konkurujemy z innymi firmami, zachowujemy się Spółdzielnia Socjalna Budowlanka jak każdy inny podmiot na rynku biznesowym. Nie KRS: 0000680702,NIP:6692536517,REGON:367415389 jest łatwo. Adres 75-704 Koszalin, ul. A. Struga 4 • Puszczamy w świat informację, że chętnie tel. 602 216 342, e-mail [email protected] przyjmiecie ludzi do pracy w budowlance. – Tak, ludzi z doświadczeniem, ale też takich, Wsparcie OWES którzy są odpowiedzialni, mają ochotę się przyuczyć Praca doradcza z grupą inicjatywną zainteresowaną utworzeniem i przy nas stabilizować swoją sytuację życiową. nowego podmiotu skutkowała powstaniem Spółdzielni Socjalnej Za uczciwą pracę otrzymają zatrudnienie na dobrych Budowlanka i uruchomieniem dalszego wsparcia. W ramach dotacji spółdzielnia uzyskała dofinansowanie na utworzenie 4 miejsc pracy warunkach. Doceniamy ludzi pracowitych i utoż- (80 000,00 zł) oraz wsparcie pomostowe podstawowe i przedłu- samiających się ze spółdzielnią. Jestem w stanie żone, dzięki czemu doposażyła biuro, kupiła maszyny budowlane zatrudnić też uczniów, którzy kończą zawodówkę. i samochód. Podmiot inwestuje w marketing (buduje z OWES spójną Im więcej ludzi, tym więcej dobrego możemy robić komunikację i markę podmiotu), korzysta z usług księgowych (OWES pokrywa koszty prowadzenia księgowości), usług prawnych. Kadra na rynku. Na pewno będę tworzyć nowe miejsca zarządzająca stale podnosi kompetencje (udział w szkoleniach, warsz- pracy. Także we współpracy z OWES Koszalin, licząc tatach i Akademia Menedżera PES). ODPOWIEDZIALNIE – 2019 39

Centrum Integracji Społecznej w Mielnie B OWES KOSZALIN Słońcu, miłości i biznesowi naprzeciw

Od lat rozwój bazy turystycznej w Mielnie i okolicach nie idzie, niestety, w parze ze wzrostem zainteresowania zatrudnieniem w branży. Pracowników brakuje zarówno w gastronomii, hotelarstwie, jak i sektorze remontowo- -budowlanym. Problem szczególnie mocno odczuwalny jest latem. Centrum Integracji Społecznej w Mielnie potraktowało go jako wyzwanie. Stworzyło podmiot łączący potrzeby rynku z potencjałem drzemiącym w zagrożonych wykluczeniem społecznym mieszkańcach powiatu koszalińskiego i miasta Koszalin. Przyucza chętnych do pracy, która na nich czeka. Oferta CIS budzi coraz większe zainteresowanie pracodawców i przedsiębiorców, turystów, ale też… nowożeńców!

entrum Integracji Społecznej w Mielnie działa Cod 2018 roku. Jako instytucja o charakterze edukacyjnym, wspiera mieszkańców w powrocie do zawodowej i społecznej aktywności. Należący do CIS całoroczny obiekt noclegowy z miłą obsługą

i domową kuchnią jest atrakcyjnym miejscem wypo- ZDJĘCIA: SANDRA POPIEL czynku dla rodzin i grup zorganizowanych. Właśnie tu od 2019 roku toczą się rozmowy o romantycz- wujemy do niej – mówi Justyna Węgrzynowska, nych ślubach na plaży połączonych z weselem tuż kierownik do spraw reintegracji społecznej i zawo- za wydmą. dowej w CIS w Mielnie. Program wsparcia CIS trwa od 6 do 12 miesięcy. Dla niektórych może zostać Budzenie motywacji wydłużony. Bierność społeczna i zawodowa u jednych wynika W wiedzę, umiejętności i mechanizmy radzenia z niepełnosprawności, u innych z przyzwyczaje- sobie w różnych życiowych sytuacjach wyposażają nia, czasem z niezaradności życiowej, problemów uczestników specjaliści prowadzący zajęcia grupowe z nałogiem, rozpadu rodziny i in. Powodów bywa i indywidualne. wiele. Skierowani do Centrum przez Miejski Ośro- dek Pomocy Rodzinie w Koszalinie oraz ośrodki Centrum Integracji Społecznej w Mielnie pomocy społecznej powiatu koszalińskiego, zy- Podmiot został powołany uchwałą Rady Głównej Krajowego Zrzeszenia skują szansę powrotu na rynek pracy oraz popra- Ludowe Zespoły Sportowe w sierpniu 2017 roku. 1 stycznia 2018 r woje- woda zachodniopomorski nadał mu status Centrum Integracji Społecznej wy jakości życia. w Mielnie. Został zmodernizowany i przygotowany do działalności pod – Udział w projekcie w pierwszym miesiącu jest potrzeby Centrum Integracji Społecznej (projekt 9.2 – Infrastruktura spo- próbą. Poznając nasz program aktywizacji zawo- łeczna zrealizowany w ramach RPO WZ na lata 2014-2020). W czerwcu 2018 roku uzyskał prawo użytkowania obiektu. Uruchomił w nim projekt dowej, każdy uczestnik może zdecydować, czy jest pn. „Aktywizacja społeczna i zawodowa osób zagrożonych ubóstwem gotowy go realizować. W tym czasie pracujemy nad i/lub wykluczeniem społecznym w Centrum Integracji Społecznej jego motywacją, wsłuchujemy się w oczekiwania w Mielnie” realizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjne- go Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, Działanie i obiekcje. Reagujemy na nie. Przyjmując taką osobę 7.1 Programy na rzecz integracji osób i rodzin zagrożonych ubóstwem do projektu, bierzemy na siebie część odpowie- i wykluczeniem społecznym ukierunkowane na aktywizację społeczno- dzialności za sukces w jego powrocie na rynek zawodową wykorzystującą instrumenty aktywizacji edukacyjnej, społecz- nej i zawodowej. Projekt realizowany jest do końca roku 2019. pracy. Szukamy odpowiedniej pracy i przygoto- 40 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Centrum Integracji Społecznej w Mielnie Powrót na rynek By ułatwić mieszkańcom miasta Koszalin i powiatu koszalińskiego dotarcie do CIS w Mielnie na zajęcia, podmiot zwraca uczestnikom koszty dojazdu. Gwarantuje deputat żywieniowy. Otacza opieką specjalistów od aktywizacji społeczno- -zawodowej, radcy prawnego, doradcy zawodo- wego, psychologa, psychoterapeuty. Wszystko po to, by mogli poukładać sobie życie na nowo, wyprostować część problemów. – Najlepszy GOPS czy MOPS nie ma narzędzi, które w tak wielkiej skali jak u nas, działałyby inte- gracyjnie i edukacyjnie na jednostkę, a zarazem na grupę ludzi potrzebujących wsparcia – informuje Justyna Węgrzynowska. – Każdy uczestnik przyjeż- dża do nas w dni robocze na 6-8 godzin, integruje się z grupą, wymienia doświadczenia, podciąga się CIS może rocznie społecznie, pracuje w ramach nauki zawodu, poma- objąć wsparciem ok. ga innym, sam korzysta z potrzebnego wsparcia. 50 osób. Zajęcia prowa- To daje olbrzymie możliwości trafnego rozpoznania dzą instruktorzy zawodu potrzeb i możliwości takiej osoby. Więcej widzimy, gastronomii, hotelarstwa szybciej reagujemy na problemy. W każdej chwili i grupy remontowo-bu- możemy poprosić do nas psychologa lub psycho- dowlanej, odpowie- terapeutę, by pomóc uczestnikowi, który tego po- dzialni za trzy obszary trzebuje lub też objąć wsparciem jego rodzinę, np. aktywizacji zawodowej dziecko, rodziców. Mamy środki na sfinansowanie prowadzonej przez pod- konsultacji specjalistycznych, diagnozujących stan miot. Odbywają się od poniedziałku do czwartku. zdrowia oraz na wykonanie niezbędnych badań Piątki są w CIS dniami reintegracji społecznej. Wy- lekarskich, które wynikną z wcześniej przeprowa- pełniają je spotkania z psychologiem, psychote- dzonych konsultacji. Wsparcie zdrowotne przewiduje rapeutą, radcą prawnym, doradcą zawodowym, również bon zdrowotny o wartości 500 złotych dla prowadzącym warsztaty indywidualne i grupowe. każdego uczestnika. To kolejny argument przema- Uczestnicy korzystają także z paneli edukacyjnych wiający za tym, żeby MOPS-y i GOPS-y kierowały czy zdrowotnych. do nas osoby, które chcą zaktywizować zawodowo Ukończenie warsztatów zawodowych potwierdzą i społecznie – wyjaśnia Justyna Węgrzynowska. stosowne zaświadczenia, mające wartość rekomen- dacji dla pracodawców. Większość uczestników Sukces do podziału uzyska pisemne potwierdzenie zdobycia konkret- – Robimy wszystko, by uczestnicy płynnie prze- nych kompetencji i kwalifikacji zawodowych. szli z projektu na rynek pracy i się na nim utrzy- mali – zaznacza Bartosz Domaszewicz. – Proces Korzyści dla biznesu i samorządu oswajania z pracą, podnoszenia kompetencji do- Forma aktywizacji zawodowej obranej przez CIS, stosowujemy do indywidualnych potrzeb. Osoby strategia włączania osób zagrożonych wyklucze- z większym potencjałem zawodowym, w ramach niem społecznym w lokalny rynek pracy jest do- praktyk będziemy wysyłać do podmiotów gospo- ceniana przez kolejne samorządy i placówki pod- darczych – hoteli, punktów gastronomicznych, ległe. – Pomagamy weryfikować rzeczywiste lub firm remontowo-porządkowych. Tam, pod okiem pozorne bezrobocie wśród osób pobierających instruktora zawodu, będą poznawać środowisko w GOPS-ach i MOPS-ach świadczenia socjal- zawodowe, panujące w nim zasady, wymogi. ne – mówi Bartosz Domaszewicz, dyrektor CIS To krok w ścieżce rozwoju i powrocie na rynek w Mielnie. Instytucjom pomocy społecznej, jak pracy. i nam zależy najbardziej na aktywizacji zawodo- Rozmowy z przedstawicielami hoteli i pensjona- wej mieszkańców i ich powrocie na rynek pracy. tów w Mielnie potwierdzają, że taka oferta współpra- Takie działania samoczynnie powodują oszczęd- cy z CIS jest atrakcyjna. Ponieważ brakuje im ludzi ności w wydatkowaniu środków publicznych do pracy, coraz częściej szukają pomocy w agen- – wyjaśnia Bartosz Domaszewicz. Chwali dobrą cjach zatrudnienia. To kosztowna współpraca. Czę- współpracę z samorządem Koszalina, Mielna, Bę- sto kończy się ściąganiem pracowników z zagranicy, dzina i Bobolic. W bieżącym roku wyzwaniem jest zwykle z Ukrainy. Wiąże się ze sporą rotacją za- uruchomienie podobnej z Sianowem, Manowem trudnienia. CIS daje atrakcyjną alternatywę. – Jeśli i Świeszynem. współpracującym z nami odbiorcą praktyk jest np. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 41

Centrum Integracji Społecznej w Mielnie B OWES KOSZALIN

hotel, zyska osobę przygotowaną do wykonywania Ponieważ nie może kierować uczestników warsz- konkretnych czynności i potencjalnego pracownika. tatów do świadczenia odpłatnych usług (oferu- Umowę może podpisać z nim tuż po zakończeniu je im wyłącznie praktyczną naukę zawodu) obrał naszego projektu – tłumaczy dyrektor CIS. – To wy- inny kierunek działalności zarobkowej. W oparciu marzony efekt współpracy z lokalnym biznesem. o własną bazę noclegową świadczy profesjonal- Zatrudnienie uczestników jest jednym z kluczowych ne usługi branży turystycznej. –- Mamy własny wskaźników skuteczności naszej pracy. obiekt w Mielnie, w świetnej lokalizacji, z olbrzy- Za współpracę z CIS pracodawcy nie płacą. mim potencjałem gospodarczym. To w pełni wy- Projekt pozwala pokryć koszt badań związanych posażony ośrodek wypoczynkowy o standardzie z przygotowaniem uczestnika do podjęcia pracy, 3-gwiazdkowym, w bliskiej odległości od morza, opłacać mu dojazd do pracy, wyżywienie. Pra- codawcy oszczędzają na kosztach prowadzonej działalności. Otrzymują przy tym przygotowanego do wykonywania konkretnych czynności pracownika. – Załóżmy, że któraś z lokalnych firm branży budowlanej, porządkowej czy hotelarskiej odma- wia w tej chwili realizacji drobnego zlecenia tyl-

z 38 miejscami nocle- gowymi i możliwością uruchomienia kolejnych 17. Ma swoją kuchnię, salę konferencyjną oraz drugą na przyjęcia oko- licznościowe, mieszczą- cą do 70 osób – wylicza dyrektor CIS w Mielnie. Pracuje nad maksymaliza- cją przychodów z tytułu wynajmu lokalu w sezonie, organizacji w nim imprez okolicznościowych tj.: wesel, komunii, urodzin itp., wykorzystania sali ko dlatego, że brakuje jej ludzi do pracy Możemy konferencyjnej, zaplecza kuchennego, realizacji ją wesprzeć! Mamy przecież grupę specjalizującą usług cateringowych i in. się w pracach budowlanych. Odpowiada za nią instruktor – specjalista w tej branży. Chętnie wy- Ślub na plaży, wesele tuż obok! kona proste zlecenie z podopiecznymi w ramach W 2019 roku CIS wychodzi do zakochanych z uni- nauki, nie biorąc za to wynagrodzenia. Osoby, które kalną ofertą. Oferuje organizację ślubów na plaży uczestniczą w praktykach w ramach aktywizacji połączonych z weselem we własnym ośrodku. zawodowej, otrzymają od nas 100 procent zasiłku Oferta dostosowywana jest do oczekiwań przy- dla bezrobotnych, to tzw. świadczenie integracyjne szłych małżonków. wypłacane przez nas, a pochodzące ze środków Powiatowego Urzędu Pracy, który jest częścią tego Centrum Integracji Społecznej w Mielnie ul. Mickiewicza 3, 76-032 Mielno wspaniałego przedsięwzięcia, realizowanego w CIS tel. 517 140 997, e-mail: [email protected] – wyjaśnia Bartosz Domaszewicz. – Może się też zdarzyć, że gmina ma chwilowy problem lub stałą potrzebę np. w zakresie zapewnienia pracowników Wsparcie OWES do prac porządkowych czy tych z zakresu drobnej Usługi prawne, księgowe oraz bony marketingowe (pokrywające kosz- budowlanki. Także nic nie stoi na przeszkodzie, żeby ty opracowania strony internetowej, drukowanych materiałów promo- pomogli w tym bezpłatnie uczestnicy CIS. cyjnych) były dla CIS Mielno ważnym wsparciem w pierwszym etapie działalności. Podmiot otrzymał doradztwo specjalistyczne z zakresu Misja z biznesem rozwiązywania problemów oraz metod pracy z osobami wykluczony- mi społecznie. Korzysta ze wsparcia w obszarze zarządzania (kadra Mieleńskie CIS musi wypracować część przy- kierownicza bierze udział w „Akademii Menadżera PES”). Skorzystał chodów ze świadczonych przez siebie usług. ze szkolenia wdrażającego przepisy RODO. 42 ODPOWIEDZIALNIE – 2019

B OWES KOSZALIN Spółdzielnia Socjalna „Nowy Dzień” w Koszalinie Nowa perspektywa: „Nowy Dzień”

Spółdzielnia zarejestrowana została w maju 2018 roku. Jako główny profil działalności obrała produkcję i dystrybucję materiałów budowlanych, głównie farb, lakierów i tynków, w tym tynków dekoracyjnych, typu trawertyn, stiuk. Dobry gatunek i atrakcyjna cena koszalińskich produktów oraz wyłącznie sprzedaż bezpośrednia mają wyróżniać firmę na rynku.

ferta ma trafić do lokalnych wykonawców, Oinwestorów i klientów indywidualnych. – Do- świadczenie w technologii tworzenia materiałów budowlanych pozwala mi oferować rynkowi produkty porównywalne z najlepszymi, dopasować je do potrzeb zamawiającego w zakresie właściwości produktu i jego ilości, z czasem może także i opa- Roman Ochociński, prezes spółdzielni Socjalnej „Nowy Dzień” w Ko- kowania – zapowiada Roman Ochociński, inicjator szalinie. W branży budowlanej, funkcjonuje od 28 lat. – Będę zachęcał lokalne firmy budowlane do współpracy, do wspierania lokalnego biznesu powstania i prezes spółdzielni. i podmiotu ekonomii społecznej. Plany na 2019 rok? Zakup samochodu dostaw- czego i zatrudnienie kierowcy, uruchomienie punktu sprzedaży detalicznej przy hali produkcyjnej, docelo- Od pomysłu do realizacji wo dający odbiorcom możliwość wyboru produktów Roman Ochociński przyszedł do OWES Koszalin zarówno tych znanych, jak i nowych – koszalińskich pod koniec 2017 roku z jasnym postanowieniem: – oferowanych przez spółdzielnię, uruchomienie – Chcę założyć spółdzielnię socjalną, budowlaną. sprzedaży internetowej. OWES będzie wspierał Możecie mi pomóc? – tak zaczął pierwsze spotka- podmiot w realizacji planów. nie z doradcą OWES. Podczas kolejnych budował strategię firmy, planował etapy jej rozwoju, szukał Misja społeczna firmy narzędzi finansowych. Wciąż korzysta ze szkoleń, została przez pomysłodawcę spółdzielni jasno wsparcia prawnika, pomocy w pozyskaniu mikro- określona. – Znajdą u nas na przykład zatrudnie- grantów na rozwój działalności. – Jakież to było nie osoby, które postanowiły wyjść z nałogu, wie- dla mnie ważne, że dzięki dotacji wygranej w kon- loletniego bezrobocia, problemów finansowych. kursie mogłem wyposażyć biuro w podstawowy Mogą liczyć na uczciwe wynagrodzenie, wsparcie sprzęt do działalności. Jeszcze nie zarabiamy, w wychodzeniu na życiową prostą – mówi Roman jeszcze nie mamy jak się reklamować, a już mam Ochociński. – Znam w Koszalinie bezrobotnych podstawowe urządzenia niezbędne do pracy ad- i bezdomnych, którzy są dobrymi fachowcami ministracyjnej i promocyjnej, której w pierwszym w branży budowlanej. Dokonali kiedyś niewłaści- etapie jest sporo – mówi. wych wyborów, popadli w nałogi, problemy finansowe. Jeśli będą chcieli u nas zarabiać, pracując *** jednocześnie nad zmianą życia na lepsze, pomo- Wybór lokalizacji hali produkcyjnej, kompletowanie żemy im. zespołu, dopracowywanie oferty handlowej trwały w czasie oddawania artykułu do druku. Z zatrudnieniem, produkcją i sprzedażą materiałów bu- Wsparcie OWES dowlanych podmiot planuje ruszyć w II kwartale 2019 roku. Spółdzielnia korzysta z usług księgowych opłacanych przez OWES, porad prawnika, wsparcia doradcy w pozyskiwaniu dostawców i od- Spółdzielnia Socjalna „Nowy Dzień” w Koszalinie biorców usług świadczonych przez spółdzielnię oraz budowaniu marki Biuro: ul. Morska 46, 75-950 Koszalin i misji firmy. Otrzymany bon szkoleniowy pozwolił sfinansować kurs, KRS 0000733597, REGON 380327896, NIP 6692546993 podnoszący kwalifikacje członka spółdzielni. Kadra kierownicza szkoli Kontakt: Roman Ochociński, prezes, tel. 514 519 029 się w Akademii Menadżera. Skutecznie aplikuje przy pomocy OWES o środki na rozwój (w ramach Mikrodotacji 2018 – otrzymała środki na rozwój młodej organizacji). Aplikowała o środki z PUP na utworzenie i doposażenie stanowiska pracy. ODPOWIEDZIALNIE – 2019 43

Centrum Integracji Społecznej w Rzyszczewie / Spółdzielnia Socjalna „Komunalka” B OWES KOSZALIN Centrum Integracji Społecznej w Rzyszczewie Praca nad pracą

entrum Integracji Społecznej w Rzyszczewie Czajmuje się reintegracją społeczną i zawodową mieszkańców powiatu sławieńskiego. Zwiększa szanse zatrudnienia osób długotrwale bezrobotnych, tych korzystających ze świadczeń socjalnych, również bezdomnych i niepełnosprawnych. Realizuje program, który ma wspierać ich we wchodzeniu na Wsparcie OWES rynek pracy, m.in. w formule zatrudnienia socjalnego. Mieści się w wyremontowanych pomieszczeniach CIS w Rzyszczewie korzystał dotąd m.in. z doradztwa, także prawnego świetlicy w Rzyszczewie. Część warsztatów prowadzi i biznesowego oraz szkolenia dla kadry kierowniczej prowadzonego w ramach „Akademii Menedżera PES”. w zaadaptowanych pomieszczeniach Spółdzielni So- cjalnej „Komunalka” w Sławnie przy ul. Polanowskiej. Biorą udział w szkoleniach i warsztatach prowadzo- prowadzący m.in. warsztaty budowy dobrego wi- nych pod okiem instruktorów nauki zawodu. Przez zerunku czy zakładania działalności gospodarczej. kolejne miesiące będą zdobywać nowe umiejętności Udział w zajęciach jest dla uczestników bezpłat- i uprawnienia zawodowe – mówi Lidia Siarnecka-Ro- ny. Finansują go środki Europejskiego Funduszu man, kierownik CIS w Rzyszczewie. Najwytrwalsi Społecznego. Podmiot funkcjonuje od listopada ukończą program jako specjaliści od konserwacji 2018 roku. Realizuje projekt „Centrum Integracji terenów zielonych, prac remontowo-budowlanych, Społecznej w Rzyszczewie gmina Sławno – insty- usług gastronomicznych, opieki nad osobami star- tucją wspomagającą aktywizację społeczno-zawo- szymi i niesamodzielnymi lub usług sprzątania i prac dową nieaktywnych mieszkańców” dofinansowany porządkowych. Otrzymają pomoc w znalezieniu pra- w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego cy. CIS może do projektu przyjąć łącznie 78 chętnych. Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020. Zajęcia warsztatowe w centrum trwają od ponie- Powstał na mocy uchwały Rady Gminy Sławno. Jest działku do czwartku przez 6 godzin dziennie. Piątki gminną jednostką budżetową. upływają uczestnikom na warsztatach społecznych, Centrum Integracji Społecznej w Rzyszczewie podczas których spotykają się z psychologiem, do- Rzyszczewo 40/12, 76-100 Sławno, radcą zawodowym, pracownikiem socjalnym oraz tel. 501-769-822, e-mail: [email protected] radcą prawnym. Wspierają ich też wolontariusze, czynne: od poniedziałku do piątku w godz. 7 – 15

Spółdzielnia Socjalna „Komunalka” Czysto i zielono

półdzielnia Socjalna „Komunalka” sławieńskiego), pracami remontowo- Szostała zarejestrowana w czerw- -budowlanymi oraz utrzymaniem zieleni. cu 2018 roku. Podmiot założyły gmina Wykonujemy też prace budowlane, np. Sławno i gmina Kępice. – Świadczymy przebudowę budynku byłej szkoły pod- usługi głównie na rzecz gminy Sławno, stawowej w Żukowie na cele świetlicy związane z transportem odpadów ko- środowiskowej – dodaje Maciej Stani- munalnych śmieciarką dwukomorową sławski, prezes spółdzielni. planuje rozwój. – Pomoże nam w tym (jedyną na terenie naszego powiatu Wśród kilkunastu pracowników prze- zakup sprzętu budowlanego typu ko- ważają osoby wcześniej bezrobotne. parko-ładowarka, równiarka drogowa Wsparcie OWES – Spółdzielnia wpływa na poprawę ich i inne maszyny, by mieć szerszą ofertę warunków życia, wzrost kompetencji usług. Będziemy szukać możliwości Spółdzielnia korzystała z bonów na finanso- zawodowych i społecznych – informuje sfinansowania takich inwestycji – dodaje wanie szkoleń dla pracowników i stażystów oraz bonów marketingowych na materiały prezes „Komunalki”. Dzięki grantowi Maciej Stanisławski. promocyjne. Bierze udział w „Akademii „Mikrodotacje 2018” spółdzielnia zor- Menedżera PES”. Wsparcie w przygoto- Spółdzielnia Socjalna „Komunalka” ganizowała dla mieszkańców zajęcia KRS: 0000737415, NIP: 4990672797, REGON: waniu wniosku o MIKRODOTACJE 2018 wspierające ich w samodzielnym pro- 380571113, pn. „Pomogę: Komunalka w Sławnie” dało wadzeniu remontu i drobnych prac bu- ul. Polanowska 44 A, 76-100 Sławno młodej firmie doposażenie w sprzęt biurowy i tel. 666 023 230, [email protected] komputerowy. dowlanych. W 2019 roku i kolejnych OŚRODEK WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ DLA REGIONU KOSZALIŃSKIEGO www.owes.koszalin.pl

Prowadzisz fundację, stowarzyszenie? Tworzysz miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym? Jesteśmy dla Ciebie! Pracujemy w Koszalinie oraz powiatach: koszalińskim, kołobrzeskim, białogardzkim i sławieńskim.

ZESPÓŁ DORADCÓW I ANIMATORÓW OWES

Piotr Mosiołek Paulina Gregorek Ewa Job Teresa Janik Marzena Zielenkiewicz [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] tel. 94 341 63 30 tel. 537007336 tel. 798395298 tel. 94 341 63 30 tel. 798277278

Piotr Kobus Dorota Chałat Anna Hołub Marta Pisera Anna Szczepańska [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] kierowniczka OWES Koszalin tel.798395315 tel. 798395244 tel. 94 341 63 30 tel. 798277364 [email protected] tel. 798 395 078

BIURO PROJEKTU OWES KOSZALIN ul. Przemysłowa 8, 75-216 Koszalin sekretariat tel.: 94 341 63 30 pon. - pt godz.: 7.30 – 15.30 Sieć Zachodniopomorska Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej

KOSZALIŃSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. ul. Przemysłowa 8, 75-216 Koszalin sekretariat: tel.: 94 341 63 30 pon. - pt godz.: 7.30 – 15.30

Projekt „Sieć Zachodniopomorska Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej – Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej dla regionu koszalińskiego” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz z budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020.