24-1874 De Navorscher
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
De Navorscher, EEN MIDDEL TOT GEDAOHTE WISSELING EN LETTERKUNDIG VERKEER, TUSSCJXEN ALLEN DIE IETS WETEN, IETS TE VRAGEN REBBEN, OF IETS KUNNEN OPLOSSEN, P. LEENDERTZ, Wa. VIER EN TWINTIQSTE JAARQANQ. NIEUWE SERIE. zevenat Jaargang. TE AMBTERDAM, b;j J. C. LOMAN JR. 1874. DE NAVOiSCHER. xworscher 1 li 74 VRACMN. Huis te Teylingen. In 1605 werd er ernstig gedacht aan eene restauratie. De heer van Warmond, als houtvester van Holland, verzocht de staten Bhet Huys te Teylingen jegens alle verdere verval, ruïne ende inwateringe wat te repareren, als synde de eenige antiquiteyt van Rollandt.” Elierop werd de volgende reso- lutie genomen : ,De Staten enz. lasten ende ordonneren die van de Kamer van de Reeckeninge in Hollandt, ten minsten koste ende meesten oorbaer sulcke voorsieninghe te doen, dat den thoorn ende het vorder van den Huyse van. .Teylingen jegens alle meer- dere verval ende inwateringhe magh wesen bewaert, totdat daer- naer de ghelegentheydt van den lande sal konnen lyden, vordere onkosten tot de reparatie nodigh synde, ghedaan te worden.” Was er in die dagen nog meer van het oude slot over dan thans? Weet men ook hoeverre die restauratie zich toen heeft uitgestrekt, en of er later meer aan gedaan is? E. &nont van Zuylen van Ngvelt was kolonel bg het statenleger in 1602, en in 1603 kommandant van ‘s Gravenweert. Waar hem te plaatsen in de genealogie der van Zuylens 3 E. Kerokelycke historie, vertaald door Jan Fruytiers. In het Biogra- . phisch Woordenboek van van der Aa wordt hiervan geen gewag gemaakt. Toch lees ik in de Resolutien van de Staten Generaal 17 juli 1599: >Op de requeste van Jacob Vennecool cum suis, boeckdrucker, verzoeckende octroy om te mogen drucken de Kerc- kelycke Historie, soo die in Duytsche vuyte Francoysche sprake is overgeseth door Johan Fruytiers, totten jaere vierentseventich, is 2 VRAQEN. geordonneert, dat men desen bouck eerst aal stellen in handen van Merula, historieschryver, om denzelven tot costen van de druckers te visiteren, ende voornementlyck te letten op tgene dat daerinne gescreven werdt van den staet van dese landen, mitsga- ders op de waerheyt van de historie, om dheeren staten tsynder tydt daervan rapport te doen.” Blikbaar had men, door de uit- gave van de Historien van van Meteren voorzichtigheid geleerd. Er wordt in de Resolutien van dit boek verder niet gesproken. Heeft Merula het afgekeurd? Hebben de staten de uitgave om eenige reden tegengehouden? Welk was het fransche werk? H. c. ROOaE. Onderwijzer-koopman in zout. In sommige lagere scholen in Zeeland, o. a. in Goeree, had de onderwgzer het monopolie of althans de bevoegdheid tot het leveren van zout aan de ingeze- tenen. Daartoe stond in het schoollokaal eene kist, waaruit de gevraagde hoeveelheid telkens genomen werd, zonder dat dit tot eenig oponthoud of stoornis aanleiding gaf. Alleen werd dan de stok, dien de meester steeds in handen had, neergelegd en verder het onderwis weder voortgezet. Dit had nog plaats in den tgd van . 1840 tot 1850. Mijn berigtgever meent, dat het eene vergoeding was voor het verlies van emolumenten sedert den franschen tid. Indien ik dit niet wist uit de mededeeling van een ooggetuige, ik zou het haast niet gelooven. Was dit ook elders het geval ? en waaruit nam het zin oorsprong? Wie weet dat? D. C. J. Paardenschoeisel. In een, niet in den boekhandel verkrggbaar, geschriftjen, getiteld: A four-days tour in Holland in the summer of 1834, by Mrs. Gunn, wordt op bl. 12 vermeld, dat in Holland, vrij algemeen, in’ gebruik is de paarden met ijzeren pottingen, onderschoenen, holblokken (pattens) te voorzien : zi zan veel grooter dan de pooten van het beest en worden met een lederen band vastgehecht. Waar kan mrs. Gunn dit gezien hebben ? bg Rot- terdam? in moerassige landen bg het ploegen? J. D. L. VRAQEN. 3 ctravin van Ross. Qp het kerkhof te Diemerbrug ligt begraven: B Johanna Catharina Gravin van Ross geb. de Schubert, * 10 Dec. L772 + 15 April 1814.” Behalve haar wapen met de spreuk, pin magnis voluisse sat est”, staan op haar graf nog de volgende woorden: »Het vaderland te helpen bevcajden en menschenrampen ver- Pminderen was het beroep waarin zi stierf.” Waar en hoe oefende deze gravin haar Bberoep” uit en wat is er van hare levensgeschiedenis bekend? AZ. Adriaan de Vin. Wie kan mi eenige aanwi,jzing geven tot het bekomen van het volgende werkjen? ,De gezalfde Christen, begG- pende vele Christel. Gezangen. Vermeerderd met een 2de deel onder den naam van den Xeeuwschen Akker, en een Aanhangsel. Alle op meest bekende zangwgzen. Door Adriaan de Vin (in leven) schoolmr. en voorzi. te St. Laurens, in den eilinde van Walcheren. Naar den 3e druk, Svo., te Middelburg bi Adriaan de Vin, 1769. Ook te bekomen te Amsterdam bg M. de Bruyn. En wie weet mi ‘een en ander ten aanzien van dien schriver en drukker de Vin en hunne familie mede te deelen ? Wolfaartsdijlc. J. VAN DER BAAN. Joan Canter. Volgens Schelhorns Amoenitates 1. 503, schreef Philomusus aan den geneesheer Richardu@, dat de Friezen Joan Canter en’ Dirk Ulsenius goede aanteekeningen gemaakt hadden, de eene op Galenus, de andere op Hippocrates. Deze Joan Canterus schreef in 1593 te Rome in het album van J. 1. Pontanus (zie Levensbgz. v. Pontan. door Bode1 Ngenhuis bl. 89) en was een zoon van den geleerden Utrechtenaar Theod. Canterus. V. d. Aa vermeldt hem niet in zin Biogr. woordenb. Weet iemand iets meer van hem en van Dirk Ulsenius, wiens gro- ningsch geslacht, zoo ik meen, met dat van de Oanter verwant was? Q. A. SIX. 4 VRABEN. Joachim Botill. Behoorde Joachim Roëll, 1592-1606 abt van Hersfeld, de geleerde vriend van landgraaf Maurits vau Hessen, die hem in een latgnsch gedicht in 1603 ter jagt noodigde (zie v. Rommel Gesch. v. Hessen VI. 518), tot het thans in Nederland bekende geslacht van dien naam, waarvan Herm. Alex. Roëll, geboren in het graafschap Mark, zoo ik meen, de eerste was die zich, in 1679 als hofprediker van Elisabeth van de Palz, hier te lande vestigde 3 a. A. SIX. Geslacht de Witt. Kan iemand mij ook mededeelen, of Pieter Janzn. de Witt, getrouwd met Geertruyd de Haze, een zoon is geweest van Jan Pieterzn. de Witt, van 1609-30 schepen- en raad te Amsterdam, en van Susanna Catharina Ros, dochter van Michiel Ros, drossaart van Purmerend? Zoo ja, welk wapen voerde dan het geslacht Ros? N. aeslacht van Borneren. (vgl. XXIIl. bl. 580). Is Willem van Someren, zoon van Jan uit diens 2de huwelijk met Maria v. Wijdenes, ongehuwd en zonder (wettige) nakomelingen gestorven ? Jan van. Someren, Willemszoon, uit diens huwelgk met Elisabeth de Leeuw, huwt te.. en wie? Mr. Jacob van Someren, geb. 23 sept. 1652 en Mr. Corns. van Someren, geb. 26 sept. 1650 te Dordrecht, beide zonen van Johan, (zie v. Balen in v. v. Someren) gehuwd te.. .? met . ...? en overleden te.....? V. d. Aa vermeldt in zjjne Kasteelen van Oud-Nederland, jhr. Melchior Joost, baron van Someren van Vrjjenes, heer van Croy, gehuwd met Aletta Wilhelmina Tulleken, aan wie hij het huis Croy - c na zinen dood opdraagt (Zie in v. Croy). Welk wapen voerde hg, en Vanwaar droeg hg eenen adelljjken titel 3 Is het wapen der gemeente Someren in Noordbrabant hetzelfde dat de familie van dien naam te Dordrecht, of dat de familie te Utrecht gevoerd heeft 3 R. VRdQRN. 5 &sla&t v. Noordwijk. Gaarne zou men vernemen, wie de ouders waren van- mr. Johan v. Noordwik, raad en rentmeester der domeinen van Utrecht, met opgave van geboorte- huwelUks- en sterfjaar en der gevoerde wapens. S. Geslacht Brouwer. Wie waren de ouders van Arnoldina Brouwer, echtgenoot van Erans v. d. Duin, in 1616 ‘eigenaar van het, huis ten Donck, in den Biederwaard ? 5. Wapen van het geslacht Apeldoorn. Welk wapen voerde Peter V: Apeldoorn, burgetn. van Elburg, getr. met Ferme v. Holthe? (Zie Ferwerda Geneal v. Holthe 5de gen.) 8. Aardbevingen ín Nederland. Men weet dat de aardbeving, die in de vorige eeuw Lissabon verwoestte, ook in ons vaderland is ge- voeld. Vroeger en later zin er hier te lande meermaIen aardbe- vingen waargenomen, ofschoon men ook wel eens kleine plaatselgke bewegingen, waarschijnlijk het gevolg van eene grondverschuiving, voor aardbevingen heeft gehouden. Zou het niet van belang zin, de berichten omtrent werkelijke aardbevingen, hier te lande gevoeld in vroegere eeuwen, bijeen te brengen, door eenvoudig te vermelden door welke geschiedschrgvers of in welke boeken er gewag van gemaakt wordt? Zulke mededeelingen, misschiep aangevuld uit aanteekeningen van tidgenooten, uit brieven, of uit geschriften waarin men niet vermoeden zou dienaangaande iets te vinden, zullen bouwstoffen leveren voor een wetenschappelik onderzoek. Om met iets te beginnen, wil ik de aandacht vestigen op de aardbeving van 2 januari 1602. Wagenaar maakt er gewag van. In de staten-resolutiën van Holland wordt gezegd, dat de schok plaats had ‘s middags op slag van t.waalven en door vele personen op verscheidene plaatsen is gevoeld. Is toen hetzelfde verschgnsel ook waargenomen in andere landen3 R. 6 ANTWOORDEN. Luchtverschijnsel. Toen ik in 1840 te .Leiden studeerde en op een zomermorgen vroegtgclig naar buiten wandelde om te herbori- seren, zag ik, buiten de Rhgnsburgerpoort op den weg naar Endegeest gekomen, bij eene eenigzins benevelde lucht terwgl de zon opkwam, loodrecht boven mlJn hoofd de zonneschif in al hare praoht schÿnen, even als men dit bë het opkomen der zon aai de kim ziet. Dit treffend en voor mi onvergetelik schouwspel was geen ge- wone bijzon, zoo als die wel eens naast of rondom de zon. wordt waargenomen, Ik zou zulk eene zonneterugkaatsing tegenzon noemen. Is dit verschijnsel dikwils waargenomen en in welk natuurkundig werk kan men er eene beschr$ving van vinden ? 8.