MEDLEMSBLAD FOR KRINGKASTINGSRINGEN NR. 4, 2008

Temanummer (side 2-10) Barnefjernsyn LEIAR

Gode barneprogram på nynorsk!

Det er viktig å arbeide for meir møte ansvarlege – eller leikne nynorsk overalt i etermedia, og – vaksne som snakka til born. særleg viktig er det i program for No er det stadig oftare born vi barn og unge. I dette nummeret møter som programleiarar, skode- syner vi fram nokre som lagar spelarar og røyster. Det er ikkje nynorsk barnefjernsyn. tvil om at denne endringa har kome fordi vi tek born meir på Håvard B. Øvregård alvor. Det er bra, men samtidig leiar i Kringkastingsringen skapar det ekstra utfordringar. Dei to siste åra har Kringkas- Det er godt å sjå at NRK tek tingsringen arbeidd særleg med desse utfordringane på alvor, og Dersom NRK skal greie kravet å få meir nynorsk i program for legg fleire produksjonar til dis- om å senda 25 prosent nynorsk barn og unge. Vi har teke opp triktskontora. I dette nummeret på NRK Super, så må vi òg få sjå spørsmålet i møte med både har vi snakka med dei ansvarlege teiknefilmar dubba til nynorsk og NRK-leiing og politikarar, og i bak Her er eg! og Newton, to po- møte programvertar som bruker fjor haust skipa vi til eit seminar pulære program der nynorsk og nynorsk. under Dei nynorske mediedagane dialekt vert brukt som den mest Det er godt når arbeid gjev der vi prøvde å sjå på emnet frå sjølvsagde saka i verda. Andre resultat. Eg må vedgå at eg vart fleire synsstader. distriktskontor har òg merkt seg at eg vart mjuk om hjarta då eg Barn er ei viktig målgruppe ut med solide produksjonar på såg Yasmin Syed på Julemorgon for fjernsyn, trass i at bar- dialekt, til dømes Tromsø med og høyrde henne syngje kjen- nefjernsyn tradisjonelt sett har dyreprogrammet Ugler i mosen. ningsmelodien på nynorsk. No hatt liten status. Dei har lenge Det ligg òg eit stort potensiale har vi nådd langt, og NRK prøver hatt tilgang til internasjonale hjå uavhengige produksjons- verkeleg. kanalar som Disney Channel og selskap. NRK er bundne til å Dette er siste leiarteigen frå Cartoon Network, og for eit år kjøpa ein del av programma sine mi hand. Det har vore tre gode sidan kasta NRK seg på med ein frå eksterne produsentar. Det år, og eg har stor tru på arbeidet eigen barneka- finst solide pro- til Kringkastingsringen vidare. nal, NRK Super. «Det er godt å sjå at duksjonsmiljø Når vi diskuterer mange stader i barnefjernsyn, NRK tek utfordringane Noreg, og når er det viktig på alvor, og legg fleire desse skal tevle å hugse på at produksjonar til om å få NRK- borna har ein distriktskontora.» oppdrag, trur stor marknad å vi at det kan velje frå og at dei er kompetente vere eit konkurransefortrinn å mediebrukarar: Dei er snøgge tilby produksjonar som kan visa til å velje bort det som er dårleg. fram heile Noreg. Difor er det avgjerande at barne- Når det er sagt, så skal heller program på nynorsk og dialekt ikkje heile ansvaret for meir også har høg kvalitet. nynorsk barnefjernsyn kvile Forma på barnefjernsyn har på distrikta. Marienlyst ligg i òg utvikla seg mykje berre dei Oslo, den staden i Noreg der siste tiåra. Før var det vanleg å dialektmangfaldet er størst.

2 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 3 MEDIEMÅLLAGET

Barneprogram viktig for språkleg mangfald og toleranse

Er det så viktig korleis det vert av det skriftlege mangfaldet då tala i barneprogramma i radio og vi tok til med nynorskundervis- fjernsyn? Kva slags spørsmål er ninga. det i eit land som Noreg? Her er Mine eigne erfaringar har gitt mitt eige, personlege svar. meg ei særskild uro for at borna i dag ikkje får tilsvarande mang- Berit Rekve leiar i Mediemållaget felte språklege inntrykk gjennom kultur og underhaldning i radio Det vil ikkje minst handla om far og fjernsyn. Det dreiar seg ikkje min. Han er ein framifrå opp- berre om at dei ikkje får høyra lesar, noko eg fekk stor glede av korleis andre talar, men òg at i oppveksten. Då var han mykje dei ikkje får oppleva at måten rundt og las Prøysen-tekstar, men dei sjølve talar på, er bra nok. på ulike dialektar og nynorsk. framfor alt las han for meg om For skal ein ikkje kunna krevja Ikkje alle er så heldige at dei kvelden. Ei spesiell oppleving var av kringkastinga – som ein veks opp med eit heilt høyrespel det når han las høgt frå Stompa- kulturell institusjon i Noreg – at av talemålsvariantar når det bøkene. Det er grunnen til at eg ho medverkar til å styrkja den skal lesast godnattsoger. Dess vil gi han slik plass her. språklege sjølvkjensla, mangfal- viktigare er det at dei som syter Når far las Stompa, høyrdest det og toleransen i landet? for programtilbodet til borna, òg det ut som eit radiohøyrespel. Sjølvsagt finst det grenser for tek eit ansvar for det språklege Han las med rett dialekt på alle kor langt ungar kan reisa for å mangfaldet. personane. Vel er han svært god vera med i produksjonar, slik vi til å ta desse talemåla, men han har høyrt frå Marienlyst. Men må ha vore inspirert av høyre- allmennkringkastarane må ta spela frå Laurdagsbarnetimen eit stort ansvar for å leita fram og filmane. Slik styrkte han krefter som kan sikra at barne- opplevinga og innsikta mi i noko programma gir eit langt betre av talemålsmangfaldet i Noreg. uttrykk for talemålsstoda. Nokre Eg lærte å skjøna og setja pris dosar normert nynorsk må det òg på at det finst mange variantar vera rom for. Det finst skodespe- av norsk tale. Kanskje var dette larar som kan dubba film, og det kimen til at norsklæraren min finst miljø ved distriktskontora kunne skapa ei forståing hjå meg som kan laga gode barneprogram

Kringom nr. 4/2008 mars 2009 Nettstad: www.kringkastingsringen.no Framsidebilete: Kringkastingsringen Foto: Tarjei Vågstøl Postboks 9161 Grønland Redaktør: 0134 Oslo Tarjei Vågstøl Trykkeri: Telefon: 23 00 29 50 Oslo Aksidenstrykkeri [email protected] Form: Tarjei Vågstøl Takk til alle bidragsytarar.

2 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 3 TEMA: BARNEFJERNSYN

Her, i Sogn og Fjordane, er eg!

Når ein skal snakka om barne- fjernsyn på nynorsk i dag, er det heilt umogleg å koma utanom Her er eg!

Tarjei Vågstøl [email protected] I desember 2008 gjekk serien rett etter julekalenderen Jul i Blåfjell, ein av dei mest populære programpostane NRK har for born. Serien er likevel ikkje ny, og heilt sidan 2004 har Eva West- vik ved NRK Sogn og Fjordane laga dokumentarhistorier om dei store hendingane i liva til små barn: Korleis er det å få ein hund, å byrja på skulen, å få ei veslesys- ter eller overnatta i telt for fyrste gong? Serien har fått mykje merk- semd, og mange lyfte nok litt på augneloka då det vart kjend at den arabiske TV-kanalen Al- Jazeera skulle senda kvardags- historier frå Sogn og Fjordane i heile Asia.No står Westvik midt i sluttføringa av åtte nye episo- dar (til saman 27), og vi spurde henne kva som er hovudideen bak serien. – Eg utvikla ideen i 2004, to år etter at eg hadde kome til NRK Sogn og Fjordane frå Dagsrevy- en. Det eg gjer, er ganske enkelt å følgja små born gjennom ei Eva Westvik. Foto: Anne Liv Ekroll,NRK oppleving som er spanande for dei. Det er den indre spaninga på det. Eg trur ungar liker å sjå hjå ungane som står i fokus og på andre ungar, og dei historiene – Korleis finn du fram til borna du driv historia fram. vi fortel er allmenne og ganske lagar reportasjar om? spanande. Det er ikkje alltid ein – Det handlar mykje om å – Og dette er noko ungar likar å får sjå så mykje av det: ofte møter god, gamaldags research. Når eg sjå på? vi born i ein dramatisert setting har ein ide til ei sak det kunne – Responsen vi har fått tyder eller i studioproduksjonar. vera spanande å laga ein episode

4 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 5 TEMA: BARNEFJERNSYN

om, må eg ut og leita etter ungar som kan passa. Då eg skulle laga saka om ei jente som fekk ein hund, leita eg i avisa etter lysingar der folk ville gje vekk ein hund. Etter kvart som serien er vorten meir kjend, får eg òg inn tips. – Før vi set i gang med ein episode, reiser eg heim til borna for å møta dei. Då leikar me og pratar saman ein times tid, slik at eg kan vurdera om dei passar el- ler ikkje. Samstundes har eg ein god diskusjon med foreldra der vi utvekslar idear om korleis vi kan leggja opp episoden. Episodane er til ein viss grad iscenesette, men likevel ekte og opplevde.

– Kva slags born ser du etter? – Alle typar born, eigentleg. I Her er eg prøver vi ikkje å vera hippe og kule, og det kan vera like bra med ein som er litt tenk- sam og reflekter enn ein som er kvikk i replikken.

I «Her eg eg!» får vi vera med born på spanande og nye opplevingar, som til dømes Eva Westvik har bakgrunn frå då Regine Nesheim skulle få gå på breen for fyrste gong. Foto: NRK Dagsrevyen og andre nyhendere- daksjonar. Utanom Her er eg ar- fordrande: born kan vera brutalt og dialekt på skjermen beider ho stort sett med nyhende ærlege. Vaksne intervjuobjekt – Det er eigentleg ikkje noko og reportasjar om og for vaksne. prøver ofte å gjera sitt beste for å eg tenkjer noko særleg over. – Er det annleis å arbeida med svara på eit spørsmål sjølv om det Normalisert nynorsk er arbeids- born? er uklart eller upresist. Dersom språket mitt, så det er det eg – Ikkje så veldig. Sidan eg har du stiller same spørsmålet til un- bruker, medan ungane snakkar bakgrunn som nyhendejourna- gar, får du rett og slett ikkje svar. dialekt. Eg tenkjer sjølvsagt ikkje list, er utgangspunktet mitt at Så eg er kanskje vorten ein betre over at eg lagar barnefjernsyn på det eg fortel skal vera sant og rett. intervjuar etter å ha arbeidd med nynorsk, men eg meiner det er Slik er det når eg arbeider med ungar, og dei har den fordelen viktig at ungar får møta dialektar born òg. Det handlar om å stilla at dei ikkje sensurerer seg sjølve frå heile landet på skjermen. spørsmål som får ungane til å slik vaksne gjer, heller. fortelja si historie. Etter kvart har NRK Sogn og – På ein måte er det meir ut- – Og korleis er det å bruka nynorsk Fjordane fått mange gode tilba-

4 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 5 TEMA: BARNEFJERNSYN

NRK Sogn og Fjordane om Her er eg: – Vil laga eit godt og heilstøypt produkt

Kai Aage Pedersen, distriktsre- siste at dette er ein sjanger som att år etter år, får vi ei stadfesting daktør for NRK Sogn og Fjordane, ungane liker. på at vi leverer eit godt produkt. fortel at han har fått veldig mange gode tilbakemeldingar innetter i Strenge krav Internasjonal merksemd NRK for serien. Pedersen fortel at han gjerne Tone C. Rønning opplevde for kunne tenkja seg å produsera nokre år sidan at den nære, person- – Vi har hatt ein tradisjon på å meir barnefjernsyn ved distrikts- lege historia frå Sogn og Fjordane produsera slike småepisodar for kontoret, men at volumet ikkje er har internasjonal appell. I Beijing NRK, og i fjor kom dei med ei det viktigaste: heldt ho eit seminar for den asiatis- større tinging enn nokon gong – Det er sjølvsagt viktig for ke kringkastingsunionen (ABU), før. Eg trur det er fordi vi har oss å synest på riksnettet, i fleire og synte ein episode frå serien. greidd å laga eit heilstøypt og ulike programsegment. Når – Alle var heilt frå seg, frå godt produkt, og har sett svært det gjeld barneprogram, har vi Brunei, Kambodsja og Al-Jazeera, gode folk til å produsera denne kanskje ikkje vore så synlege før, fortel ho. Det var eit unisont krav serien. Eva Westvik og fotogra- men i år vart Her er eg sett opp om at serien måtte koma med i fane er absolutt i Noregstoppen. rett etter Jul i blåfjell, så i år var stoffutvekslingsprogrammet ABU – Kvifor har de valt å laga repor- det nok mange som såg oss. har med den europeiske systeror- tasjefjernsyn for born? – Hovudfokus for oss er likevel ganisasjonen sin, der NRK er med. – I utgangspunktet lagar vi det å laga eit godt og heilstøpt pro- Redaksjonssjef i NRK Super NRK Super tingar frå oss. Dessu- dukt, ikkje å produsera så mykje Småbarn, Ingrid Hafstad, fortel tan passar formatet godt for eit som råd. Frå NRK Super har vi at tre episodar av serien kom like distriktskontor som oss: For vorte møtte med strenge krav til med i utvekslinga i fjor, og innan ein episode treng vi berre eit kvalitet, dei vil ikkje ha program utgangen av mars vert det klart kamera og ein mikrofon. Dessu- som er halvdårlege. Det tykkjer om fleire episodar skal utvekslast tan trur eg det har vist seg i det eg er heilt flott. Når dei då kjem i 2009.

kemeldingar på Her er eg, og dei på serien Gaven. Så vi opplever at så må det vera i ei form vi kan. får stadig tingingar frå «dei inni det vi gjer vert sett pris på. Vi er spesialistar på å formidla Oslo» på fleire episodar. Etter – Kan du tenkja deg å arbeida fakta og fortelja ei historie ut frå kvart har dei byrja å spørja om vidare med produksjonar av og for røynda. Drama og studioproduk- andre ting òg. born? sjonar er andre betre på, men – Ja, vi laga ein serie enquetar – Sjølvsagt, så lenge det er når det gjeld reportasjefjernsyn til Julemorgon, og nyss fekk vi interesse for det. Men eg trur tykkjer eg absolutt at vi har noko spørsmål om å finna nokon som at dersom vi skal produsera å koma med. kunne leggja eit kommentarspor meir her ved distriktskontoret,

Her er eg! kan du mellom anna sjå kvar morgon klokka 7.30 på NRK Super siste halvdel av februar 2008.

6 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 7 TEMA: BARNEFJERNSYN

Nyfikne Solveig

I 2008 har Solveig Hareide presentert naturvitskap for born i programmet Newton kvar sundag.

Tarjei Vågstøl [email protected] Mange kjenner nok Hareide først og fremst frå Barne-TV, der ho har arbeidd sidan ho gjekk ut frå 2. kullet på praktikant- utdanninga ved Nynorsk medie- senter.

– Kvifor er du i Newton no? – Det er eit program eg alltid har sett på sjølv, og eg har hatt Solveig Hareide får undersøkja alt ho lurer på i Newton. Kva gjer til dømes små- veldig lyst til å arbeida der. Etter å krypa når det vert vinter? Foto: Ingvill Warholm, NRK ha teke utdanninga ved Nynorsk mediesenter, arbeidde eg litt i P3 for journalistar å intervjua born: vert best på fyrste forsøk: Då er i Trondheim og i Barne-TV for å ofte ser ein journalistar som spør ungane mest naturlege. få litt røynsle. I år fekk eg høvet ein niåring i skiløypa etter fyrste til å byrja i Newton, og det er snøen har falle «er det kjekt å – Teiknefilmar er kanskje greitt for ingen stad eg heller ville vore. med snø», og får eit enkelt «ja» born å få servert, men naturvitskap attende. Så følgjer dei opp med er kanskje eit vanskeleg emne? Er – Kvifor? eit like dumt «tykkjer du det er det noko du må tenkja på når du – Når du arbeider i Barne-TV fint at det endeleg kom snø», og skal formidla slikt stoff til born? sit du inni eit studio og presente- får same «ja» til svar. – Vi plar spørja oss kva ein rer teiknefilmar. I Newton får eg Eg lærte òg noko om det å vera åtteåring vil skjøna. Alle vil sjølv- sjansen til å vera ute og prøva ut arbeidsleiar for born: I Påske- sagt ikkje få med seg alt, men ting og eksperimentera. Eg var morgon var medprogramleiaren ein åtteåring skal kunne skjøna nett med på ein fødsel, eg har min ni år gamal, og det er min det meste. Her går eg mykje etter laga satelittutstyr og alt mogleg. jobb å få borna til å kjenna seg magekjensla: Eg har røynsle frå trygge i situasjonen, til å slappa Barne-TV, og veit at i Newton kan – Lærte du noko av Barne-TV? av og vera seg sjølve. Det har vore eg sikta ligg høgare. – Absolutt. Eg var mellom til hjelp når eg har born med i Det ligg òg ei sikring i at eg anna programleiar på Påskemor- Newton òg. skal skjøna det sjølv. Eg har jo gon, der vi sende direkte med Scenene i studio med assisten- ikkje naturvitskapleg bakgrunn, barn i studio. Det å snakka med ten min er sjølvsagt regisserte, slik forgjengaren min hadde, eg ungar er noko ein må læra seg; og vi har høve til å ta om att er journalist. For er det viktig ein må stilla betre spørsmål. Det klypp som ikkje vert så bra, men når eg intervjuar vitskapsfolk at burde vera obligatorisk trening erfaringa mi er at det som oftast eg skal skjøna det dei seier. Dei

Sjå: Newton kvar sundag klokka 18.30 på NRK1 og NRK Super

6 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 7 TEMA: BARNEFJERNSYN

fyrste gongane eg var på opptak – Korleis er det å bruka dialekt på forfattaren Unni Eikeset, som òg var eg så nervøs at eg lot som eg skjermen? har vore programleiar for New- skjøna ting som gjekk rett over – For meg er det heilt naturleg. ton, er nynorskbrukar. hovudet på meg. No er eg meir Eg er frå Florø, og snakkar slik eg sikker i rolla mi, og grev og grev alltid har gjort. Men eg vart nok – Korleis er det å arbeida med heilt til eg tykkjer eg skjønar litt meir medviten på dialekten Newton i Trondheim, langt frå svara sjølv. min etter at eg gjekk på Nynorsk Marienlyst? Dessutan trur eg det hjelper at mediesenter. Eg har kjensla av at – Det er jo bra å vera nær det er born på skjermen. Ungar dei heiar på dialekt i NRK, at det fagmiljøa i byen, og vi får stort identifiserer seg med andre er noko dei leitar etter. sett tak i alle dei fagfolka vi treng ungar, og då vert stoffet meir her, men når det gjeld det reint interessant. På same viset trur – Du normerer ikkje til nynorsk? «barneprogramfaglege» er vi litt eg kanskje at fleire jenter seg på – Det ville eg nok gjort dersom åleine. Vi er om lag ti stykk som Newton no som eg er program- eg arbeidde med nyhende, men arbeider med Newton, resten her leiar. Eg trur denne identifika- eg tykkjer ikkje det høver i eit oppe er i P3 eller lagar vaksen- sjons-effekten òg gjer at det er program som rettar seg mot program. Så vi har stor nytte av å viktig å visa fram programleiarar ungar. Men eg skriv sjølvsagt samarbeida med NRK Super på med ulik hudfarge og med ulik nynorsk på Newton-bloggen. Marienlyst og i barneredaksjonen dialekt. Newton-boka er òg på nynorsk, i Tromsø. men der meir tilfeldigheiter:

Bjarte Ytre-Arne: – Trur på barnefjernsyn frå heile landet

– Vi opplever eit flaum av gode filmproduksjonar frå Ytre-Arne Bjarte rundt om i landet no, og eg vonar at det dukkar opp fleire som har lyst til å laga film og fjernsyn for born, seier Bjarte Ytre-Arne. Som direktør for lanseringsav- delinga i Norsk Filminstitutt er han nett heimkomen frå Berlin, der den trøndelagsproduserte filmen Nord har vore høgt profilert.

Tarjei Vågstøl [email protected] Tidlegare har Ytre-Arne både arbeidd i Barne- og ungdomsavdelinga i NRK og vore med på å byggja opp det uavhengige produsentselskapet Fabelaktiv Kringkastingsringen Foto: på Hamar. Vi spurde han kva som kunne gjerast for å få meir barnefjernsynsproduksjon rundt om i landet: – Eg trur det er stor interesse i NRK for å satsa på dei uavhengige produksjonsmiljøa, og det er òg vilje til å stø produksjonar for born økonomisk. Men då må det koma inn gode manus frå miljø som kan

8 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 9 TEMA: BARNEFJERNSYN

gjennomføra dei. som heitte Nysgjerrigperiskopet, så og seia ein for- Då han kom inn i Video Øst, som seinare vart til løpar for Newton, med naturvitskap for born. Der Fabelaktiv, i 1992 var dei fem medarbeidarar. Då hadde vi tre hedmarkingar som programleiarar, og han slutta fjorten år seinare var dei tretti. dei snakka tydeleg hedmarksmål. Vi gjorde nesten – Mange av dei små produksjonsselskapa som eit poeng ut av at vi produserte på Hamar; vi hadde vart starta med «ein mann og eit videokamera» på til og med ein episode der vi synte fram «slik lever 1990-talet, er borte no. Dei som har greidd seg, er dei i Oslo». dei som har vore i stand til å byggja opp eit større miljø der ein kan dra vekslar på einannan. Ein annan suksess var Kykkelikokos, som vart sendt direkte på laurdagsmorgonane frå 1996 til 2003. Han har ingen tru på at teknikken kan løysa heile – Det var enormt populært, og vi profilerte problemet: Hamar ganske mykje. Eg hugsar ei spørjegransking – Du må framleis ha gode folk på manus og regi. der ein skulle finna ut kva folk visste om Hamar, og Ny teknologi gjer sjølvsagt at det er lettare å klyppa Kykkelikokos hamna over Domkirkeodden, Norsk og redigera, men det er framleis eit ganske stort Tipping og Vikingskipet. apparat som må i sving for å laga produksjonar med høg kvalitet. Skodespelarar, derimot, trur eg ikkje Låg prestisje er noko problem. Du finn flinke barneskodespela- Ytre-Arne ser føre seg at marknaden for uavhengige rar overalt i landet. produsentar berre vil veksa i tida som kjem. – Dei store internasjonale barnekanalane sender Gaute og Gullit mest dubba, utanlandske animasjonsserier. Men Ytre-Arne skreiv i si tid manus til serien Gaute og heldigvis har jo NRK Super opna opp ein stor mark- Gullit, som NRK Sogn og Fjordane produserte i nad for norskprodusert barnefjernsyn. NRK har jo 1992. Han er overtydd om at det er viktig at bar- ei større sendeflate enn dei kan dekkja med eigne nefjernsyn visar fram heile landet. produksjonar, og der er det rom for dei uavhengige – Det var eigentleg heilt sprøtt, men vi spelte inn produsentane. heile serien på tolv dagar. For oss var det viktig å På tampen spør vi om det er nokre tiltak som kan bryta ned fordommane som finst om det å veksa stimulera denne produksjonen: opp på ein gard i Sogn og Fjordane. Gaute var ein – Eg trur ikkje det er så lurt å øyremerka pengar gut med langt hår som sykla cross-sykkel, og mora eller oppdrag til distrikt og nynorsk – dersom kva- arbeidde i ei dataverksemd. Musikken spelte òg ei liteten er bra nok, er òg interessa der. Det er viktig viktig rolle. at det kjem inn gode manus og prosjekt, og som eg Han fortel at han møtte stor velvilje hjå Kalle sa, å byggja opp sterke produksjonsmiljø. Sit ein på Fürst, som då leidde barne- og ungdomsavdelinga i kvar si tue er det vanskeleg å få gjort noko. NRK, då ha sette i gang prosjektet. – Det må vera lyst og interesse som må motivera – Eg trur verkeleg Fürst er ein av dei som har dei som vil produsera barnefjernsyn. Ein tenar ik- opna opp for meir mangfald i barnefjernsyn; både kje noko særleg med pengar på slikt i Noreg i dag, dialektar og ny fleirkultur. Sidan, då eg sat på andre og det har kanskje heller ikkje så høg status. Det sida av bordet i Fabelaktiv, opplevde eg han òg som tykkjer eg er litt rart – sjølv opplevde eg at barnepro- veldig positiv til oss som ville levera til NRK. gram var ein flott stad der det var mogleg å eksperi- mentera med formspråket og gjera artige ting. Slik lever dei i Oslo Alt i 1988 hadde VIDEO ØST fått produksjonen av Lotto-trekninga frå Hamar. Og seinare har fleire program sett byen på kartet. – Noko av det fyrste eg var med på, var ein serie

8 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 9 BARNEFJERNSYN

Masterstipend om barnefjernsyn

Vil du skriva masteroppgåve om borna vert påverka av språket dei styrer språkvalet i norske aviser. språket i barnefjernsyn? Då kan ser på fjernsyn. Når vi arbeider I oppgåva synte ho både korleis du søkja om stipend frå Kringkas- for meir nynorsk og dialekt i redaktørane står frie til å avgjera tingsringen. program for born og unge, står vi stort og smått i språkspørsmål, mykje sterkare dersom vi òg kan og at dei ofte gjer det på grunn- Tarjei Vågstøl visa til forsking. Kanskje dette lag av ei magekjensle. [email protected] stipendet kan motivera studentar – Oppgåva til Ims gav oss Dei siste åra har Kringkastings- til å ta fatt på slike problemstil- meir innsikt i korleis språkvalet ringen arbeidd mykje for å få lingar, vonar han. i avisene fungerer, forklarar meir nynorsk i barne- og ung- Øvregård. domsprogram. Dei fleste meiner Frie rammer Han presiserer at Kring- det er viktig at born får møta Det er ikkje sett nokon søknads- kastingsringen ikkje bed om noko anna enn bokmål på fjern- frist for stipendet, og styret legg oppdragsforsking: det er framleis synsskjermen, men vi saknar opp til å handsama søknadene studentar og fagmiljø som må forsking som kan fortelja noko etter kvart som dei kjem inn. stilla spørsmål og laga program- om korleis born vert påverka av – Det viktigaste for oss er at stillingar: språket dei møter på skjermen. dette skal vera eit ope tilbod til – Vi kan leva med at desse Det er bakgrunnen for at sty- studentar, kanskje særleg inn- spørsmåla ikkje er nett dei same ret, i framlegget til budsjett for anfor nordisk og mediefag, som som vi, ein interesseorganisa- 2009, går inn for å setja av pen- kunne tenkja seg å sjå nærare på sjon, ville stilt. Det vil gagna saka gar til studiestipend for studentar emne som handlar om språk og vår med meir forskingsarbeid som vil skriva masteroppgåve barnefjernsyn. her. om språk i fjernsynsprogram for Stipendet skal nyttast til å barn og unge. fullføra ei avhandling på mas- tergradsnivå om emne knytt til Manglar fakta språk og barnefjernsyn. Ut over – I Kringkastingsringen får vi dette ligg det ingen føringar for mange tilbakemeldingar om at emnevalet. språket i barneprogramma er noko av det viktigaste vi kan ta Ikkje fyrste stipendet fatt i, seier Håvard B. Øvregård, I 2007 fekk Ingunn Ims 25 000 styreleiar i Kringkastingsringen. kroner i stipend frå Kringkas- – Likevel ser det ut til at det tingsringen for arbeidet med ei har vore lite forsking på korleis avhandling om kva og kven som

Studerer du media eller nordisk? Vil du skriva masteroppgåve om emne knytt til barnefjernsyn og språk?

Då kan du få stipend frå Kringkastingsringen. Open søknadsfrist. Kontakt oss gjerne for meir informasjon.

10 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 11 GÅVER TIL KRINGKASTINGSRINGEN

Tusen takk!

462 personar gav til saman 114 500 kroner i gåver til Kringkastingsringen i 2008. Vi takkar så mykje for gåvene – utan dei hadde det vore uråd å ha den aktiviteten vi hadde i fjor (lista er oppdatert til 31.12)

Leif A. Flem (200), Sverre og Klara Aga (200), Ekeberg (200), Olav Bernhard Ekerhovd (200), Hans Agneberg (200), Olaf Almenningen (450), Kåre Eldøy (200), Dag-Erik Eriksmoen (450), Ann- Dagfinn og Inger Alstadsæter (500), Ingebjørg Elisabeth Ertresvåg (200), Kjellrun Hamnes Alvestad (200), Anders M Andersen (200), Dag og Espe (200), Gard Espeland (200), Olav Fagerbak- Tid AS (200), Landsbylegane Stord AS (200), ke (200), Torodd Fagerheim (200), Johannes Aslaug Astad (200), Egil Ingvar Aune (200), Helge Falnes (200), Oddmund Farbregd (200), Jon Aursland (200), Petra Synnøve Austenå (200), Faukstad (250), Bård Magnus Fauske (200), Mård Lillian Austnes (200), Ivar Austrheim (200), Torgeir Fauskevåg (200), Randi og Olav Fel- Johannes Bakka (200), Lars Bakka (450), Maria land (200), Øyvind Fenne (200), Inger Lise Høgetveit Berg (200), Hallgrim Berg (200), Fiskvik (200), Audun Fitje (200), Magnhild Wenche Berg (200), Gunvald Bergan (200), Daniel Fjermedal (200), Erlend Fjose (250), Mass Flatrå- Berge (200), Marit Berge (200), Wenche Berg- ker (450), Synnøve Flesland (200), Kåre Floke- Rusten (200), Vidar Bergset (200), Eli Bergs- nes (200), Sverre og Liv Flugsrud (200), Rakel vik (250), Tor Bergum (250), Eva Bergø (200), Flå (200), Lærdal Folkebibliotek (200), Sverre Helge og Dagrun Berntsen (200), Siri Solvik Norvald Folkestad (200), Birgit Foss (450), Tordis Bertelsen (200), Ola Birkeland (200), Trygve Fosse (200), Else Fossgard (200), Olav Johs Bjerland (200), Bjørg Gullbekk Bjørgo (200), Narve Frøystadvåg (200), Torfinn Fuhr (200), Berge Bjørgo (200), Aa. Bjørgum Øwre (500), Andreas Ragnar Furre (200), Haldor Fykse (200), Ivar Bjørkum (200), Normann Bjørlo (200), Erling Johan Fylling (200), Øystein Færøvik (200), Ottar Bogstad (200), Annlaug Bolstad (200), Jarle Færøyvik (200), Harald Gammelsæter (200), Bortne (200), Jon Bossum (200), Oddveig Benum Gunvor Gammelsæter (200), Eldbjørg Gjels- Botnen (200), Berit Brandseth (200), Olav Brei- vik (250), Odd Gjørstad (200), Anne Marit Gjø- land (200), Ånund Breiland (200), Aslaug Kvile- stein (200), Kåre Johs. Glette (700), Sigve Gram- kval Breivik (200), Magnhild og Herfinn Brek- stad (250), Rolf Grankvist (200), Jarle ke (200), Reidar Bremerthun (200), Herbjørn Grimstad (200), Kari Raftevold Grodås (450), Hans Brennhovd (450), Kjetil O Brottveit (450), Styrkår Grunnaleite (200), Øystein Grønmyr (200), og Kjellaug Brørs (200), Konrad Bråtveit (200), Oddrun Grønvik (450), Gunnvald Grønvik (450), Jostein Budal (450), Oddvard Burheim (200), Oskar Gusevik (450), Nils J Gvammen (200), Otto Eivind Burheim (250), Reidunn Byrkjeland (200), og Arnbjørg Hageberg (200), Tonnie og Gunnar Gerd Bø (450), Sigrid Bø (200), Kjell Bø (200), Hagelia (200), Haldor Hagen (200), Ole Andreas Arne Bøyum (200), Olav Bøyum (450), Eirik Hagen (200), Jan R Hagland (200), Svend L Bøyum (200), Willy Dahl (200), Alv Reidar Haldorsen (200), Bjarte Halkjelsvik (200), Anders Dale (500), Anna H Dale (200), Knut O Dale (200), Hallanger (200), Tor Halle (250), Radio Halling- Astrid Dalslåen (200), Olaug Denstadli (200), Olav dal (200), Ingebjørg Hals (200), Ingeborg Ham- Digernes (200), Ingeborg Donali (200), Hildegun re (200), Sverre Fjell Hamre (200), Olav Ham- Dybdal (200), Ingeborg Døssland (200), Bjarne re (200), Rolf Hanoa (200), Asbjørn Nes Dåe (450), Gunnar Eide (200), Lars og Bergljot Hansen (200), Olav Haraldseid (200), Harald Eidhamar (700), Kristine Eidhamar (200), Tove K Haraldseide (200), Gudrun Vik Hareide (200), Eidhammer (200), Lars Eikehaugen (250), Ole Kari Harsheim (200), Magnhild Harsheim (200), Johan Eikeland (200), Solveig S. Eiken (200), Sigmund Haug (200), Arthur Karl Hauge (450), Erling L Eikenes (200), Randi Einrem (300), Arne Ola Martin Haugen (200), Tone Hauggrav (200),

10 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 11 GÅVER TIL KRINGKASTINGSRINGEN

Liv Ingebjørg Haukanes (250), Hans Torleiv Krossvoll Løberg (200), Arnt og Hulda Løftings- Haukås (200), Øystein Havrevoll (200), Johannes mo (200), Kolbjørn Løken (200), Marta Løkke- Havstad (450), Hjørdis og Johs Heggland (450), Eva bø (250), Torstein Løning (200), Jon Låte (100), Birgit Heide (450), Sigbjørn Heie (200), Hagbard Anna Margrete Tylden (200), Viking Mestad (450), Heien (200), Oddny Heimlid (450), Ingeborg Olga Meyer (200), Olav Midttun (200), Nils Aksel Heitmann (200), Ingrid Helen Idsø (200), Gaute og Åslaug Mjøs (200), Oddvar Moen (450), Aud Elvesæter Helland (200), Nils Johan Helland (200), Moen (450), Øystein Mogen (200), Olav Mol- Borgny Helle (450), Botolv Helleland (200), Aslak ven (200), Arnold Mundal (450), Odd Munke- L. Helleve (200), Kåre og Ålaug Herdlevær (450), by (200), Magne Myhren (450), Ola Myk- Norvald Hestholm (450), Torger G og Ella Het- keltveit (200), Finn Myrvang (250), Nils land (200), Kåre Hidle (200), Helga Hirth (200), Mæhle (200), Finn Måge (450), Magne Måge (200), Andrea Hjelde (200), Oddmund Hjermann (200), Sandefjord og Sandar mållag (200), Olav Nes- Johannes Hjønnevåg (250), Oddvar Hoel (450), se (200), Trygve Nesse (450), Trygve Nesset (200), Petter Hole (700), Kåre Jarl Hole (200), Oddrun Egil Nestande (200), Bjarne og Gudny Nevest- Holsvik (200), Johan Torgeir Holvik (200), Arne veit (200), Pål O Nomeland (200), Øyvind Per Homb (200), Karl Hope (200), Ragnar Hot- Norang (200), Anne og Øystein Nordang (200), vedt (250), Theodor Hovda (200), Marit Hovde- Tormod Nordeng (200), Bjørn Egil Nordland (100), nak (200), Ingrid Espelid Hovig (200), Aslaug Sigurd Nordlie (200), Hallvard Nordås (200), Åsta Husdal (200), Håvard Huseby (200), Helge L. Norheim (250), Fridtjov Nuland (200), Kjell Hveding (200), Per Hæreid (200), Asbjørn Nyland (200), Gabriel O Nærland (200), Olaf Høgden (200), Olav Høgetveit (200), Øystein Nøkleby (450), Bergljot Nøkling (200), Ragnhild Høgetveit (200), Mia Høydal (200), Eldbjørg Trine Naadland (200), Martinus og Astrid Lø- Øverås Ildahl (200), Randi Indrebø (200), Halvard vik (500), Jakob Olimstad (200), Inge og Kristi Jansen (200), Kåre Johannessen (200), John Gustav Oltedal (200), Steffen Oma (450), Gunnhild Johansen (450), Geirmund Johnsen (450), Jorunn Austlid Oppigard (200), Borge Otterlei (200), Johnsrud (500), Ingebjørg Jordal (200), Konrad Kjartan Gyduson Ottosson (200), Elfrid Ove- Juveli (200), Birgit Jørgensen (450), Ragnhild dal (200), Einfrid Perstølen (200), Helge Raft- Jørstad (450), Guri Kamsvåg (250), Laurits Killing- evold (450), Jon A. Ramstad (200), Nils Reisæ- bergtrø (200), Erling A Killingbergtrø (200), ter (200), Bjørn Rike (200), Frode Viste Rannveig Tveit Kirkebø (200), Terje Kjøde (200), Ringheim (200), Svein Risa (200), Hanne Jorunn Turid Kleiva (200), Agnar Kleppe (200), Oddborg Risøy (200), Jostein Rivedal (200), Olav Rive- og Ivar Klævold (200), Bård Johannes Koll- dal (100), Christian Robak (200), Magnus Robber- tveit (200), Kåre Sigurd Krakhella (250), Mållaget i stad (200), Vida Rommetveit (200), Olaug Romme- Kristiansand (450), Noralf Krogsæter (200), Olav tveit (250), Tor Inge Romøren (250), Ole Bjørn Kuvås (200), Gustav Kvendbø (250), Jorunn Marie Rongen (200), Fredrik og Eldbjørg Rongevær (200), Kvendbø (450), Oddmund Kyllesø (200), Klaus Halvard O Rui (200), Olga Støylen Runde (200), Kyte (200), Magny Kårstad (200), Helga Lade- Arne Ryssdal (200), Magne Atle Røe (200), Ottar haug (250), Sigrid Landsverk (200), Torfinn Rønningsgrind (200), Asbjørg Rørstad (200), Langelid (200), Aase Haugan Larsen (200), Per Au- Sigrun Røssbø (200), Karoline Råd (200), Hugfrid dun Larsen (200), Audun Laukeland (200), Margit Raaheim (200), Det Norske Samlaget (200), Emil Leiknes (200), Sigrid Lid (200), Lars Lien (300), Johannes Samuelsen (200), Steinar Sande (450), Anstein Lohndal (200), Arnold Lund (200), Solveig Olav G Sandnes (200), Helge Sandøy (200), Lunde (200), Fridtjof Lundekvam (450), Per Oddmund Saur (200), Amund Schanche (450), Lykkja (200), Arnold Lyngstad (200), Signe Johan Anton Schulze (200), Knut V. Seim (200),

12 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 13 GÅVER TIL KRINGKASTINGSRINGEN

Torkjell Sekse (200), Erik Simensen (200), Bjarte saas (200), Ingolv Vevatne (250), Alv og Øylaug og Karen Anna Sindre (450), Pål Skalle (450), Vik (200), Oddmund Viken (200), Erling Vikes- Hogne Skeidsvoll (200), Birgit Skjevrak land (450), Lars S. Vikør (200), Kjetil Vistad (200), Skeie (200), Olav Johs Skeie (300), Jon Steinar Høgskulen i Volda (200), Askill Voll (200), Kåre Skeie (250), Gunvald Skeiseid (200), Ivar Skjel- Vølstad (200), Ingebjørg Helkås og Jon Vaa (200), van (200), Sigrun Skjesol (200), Arnlaug Skjæve- Torgils Vågslid (200), Turid Witzøe (200), Ola land (200), Per Skjæveland (500), Øystein Skjæve- Waagbø (200), Vidar Ystad (500), Egil Ytrear- land (200), Trygve Skomedal (200), Ingeborg ne (200), Håkon Ørjasæter (200), Ola Dag Øst- Skundberg (200), Brynjar Skåra (250), Lars hus (200), Ola Øverland (450), Herlov Øver- Slåttå (200), Birger Smedstad (2000), Margrete land (50), Magni Øvrebotten (250), Nils Sognefest (200), Jon Solberg (450), Målfrid Øvstedal (200), Magnus Øydvin (200), Kristen O Solberg (200), Herbjørg Solberg (200), Kari Øyen (250), Ola P Øyen (450), Halvor og Wenche Solberg (200), Asbjørn Solberg (450), Eldrid Øygarden (200), Bjørg Øyri (200), Karstein Solheim (200), Eli Solveig Freim (200), Harald Aaberge (200), Mait Veslemøy Åbjør (200), Olav I Stallemo (250), Tor og Randi Stallvik (250), Jon Aabø (200), Bergfinn Aabø (200), Bjug Åkre (500), Stangeland (250), Arvid Staupe (450), Kristian Sigbjørn Aalvik (450), Knut Åm (200), Eldbjørg og Staveland (200), Oddvar Steinrud (200), Harald Olav Åm (200), Nikolai Åmland (200), Svein Steiro (200), Ivar Stige (200), Gerhard Inge Ånestad (200), Magne og Ingebjørg Århus (200), Storebø (200), Nelly Storebø (200), Anne Karin Svein Aarnes (200), Jorun Ingeborg Aarsby (200), Stormyr (250), Svein Anders Strømme (200), Kjell Arne Årseth (500), Sverre Åsen (200), Ivar Åsmund L Strømnes (200), Harald og Ingegerd Aasen (450), Straand (200), Liv Støverstein (200), Solveig Sudmann (450), Sigmund og Turid Sunnanå (200), Arne Sunnanå (200), Syver og Asbjørg Svare (200), Oddmund Svarteberg (450), Sigrid Solbjørg Svartefoss (200), Ellen Marie Svea (200), Else Marie Sæbø (250), Stein Sæbø (450), Gunleiv Sæland (200), Hans Søreng (100), Nils Søvik (450), Svein Kåreson Søyland (200), Ingrid Søyland (200), Tone Telnes (200), Tore Thingvold (200), Olav Tho (200), Odd Roger Thorkildsen (250), Arnkjell Tingstad (200), Jostein Tjore (200), Harald Tjønn (200), Erling Toft (200), Arne Tok- heim (200), Øystein Tormodsgard (200), Nils T Torsrud (200), Ola Tronsmoen (200), Finn Trædal (450), Leif og Marta Tufte (200), Hans Olav og Liv Tungesvik (200), Kurt Tunheim (200), Jon Tvitekkja (200), Halgrim Ulsaker (200), Per Kristian Ulveraker (200), Synneva Urheim (200), Kjellmod Vada (200), Ragnvald Valheim (200), Ottar Vandvik (450), Kjell Vartdal (150), Sigurd Vasseljen (200), Anker Vassend (200), Olav og N Colemann Veka (200), Sigurd Verdal (250), Bendik Vestheim (200), Guri Vesaas (200), Olav Ve-

12 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 13 TIL MINNE OM MAGNE ROMMETVEIT

Til minne om Magne Rommetveit

Magne Rommetveit døydde i 6. brytingstid mellom mellomkrigs- nynorskbrukarar frå å søkja januar 2009. Ved sidan av mykje tida og framtida. stillingar i NRK. Arthur Klæbo anna ruvande arbeid for norsk – Etter at Kringkastingsringen og Hartvig Kiran tok kontakt mål, var han òg skrivar for Kring- var skipa flytta vi ned i første med Noregs Mållag for å få hjelp. kastingsringen dei fyrste femten etasjen, til Noregs Boklag, fortel Nokon laut ta att i media, og åra. Kringkastingsringen er svært Rommetveit. Forlagssjef Øyvind Mållaget hadde tidlegare gjort eit takksam for det arbeidet han har Dybvad leigde ut eit større kon- vedtak om å starta Norsk lydar- gjort, og prentar her eit stykke torrom til Kringkastingsringen lag. Men det drog ut før Mållaget som stod på trykk i 50-årssoga og Studentmållaget i Oslo. I eit kom i gang med arbeidet. vår: «Kringkastingsringen person- anna rom ved sida av fekk Land- Rommetveit fortel at Hartvig leg» av Kjell Arve Straumsvåg. bruksordboka plass. Huseigar Kiran og dei andre kringkas- var Bondeungdomslaget i Oslo. tingsfolka vart utolmodige og På 50-talet var åtaka mot nynor- Dette huset vart etter kvart eit at dei tok kontakt med fleire sken i kringkastinga aukande, «målreir», ein stikkinnom-plass einskildpersonar i miljøet i Kr. og Noregs Mållag var prega av for målfolk i Oslo eller på tur til Augusts gate 14 for å finna andre indre strid. Nokre framsynte Oslo. måtar å gjera arbeidet på. Den målfolk var leie av å krangla om store aktiviteten til riksmålsrørsla normering og ville heller demma Skipinga saman med eit handlingslamma opp for åtaka frå riksmålsrørsla. Då denne tida dreiv riksmåls- Noregs Mållag var bakgrunnen Kringkastingsringen vart skipa rørsla gjennom Foreldreaksjonen for at arbeidet med å starta ein ny og Magne Rommetveit tok til mot samnorsk, ein hard kam- organisasjon kom i gang. som skrivar for laget. Dette vervet panje mot bokmålsrettskrivinga, Skrivaren i Samlaget, Olav hadde han fram til 1970, og i 15 læreboknormalen og den statlege Langeland fortalde Rommetveit år var det på mange vis han som samnorskpolitikken. at han uformelt hadde teke opp var Kringkastingsringen. – Men i bladet Frisprog og på eit styremøte i Samlaget kva Våren 1955 vart Magne tidsskriftet Ordet hadde det meir som kunne gjerast med hetsen Rommetveit redaktør for Norsk og meir kome fram at Foreldre- som Foreldreaksjonen mot sam- landbruksordbok. Han fekk snart aksjonen i røynda var ein aksjon norsk og bladet Frisprog hadde kontorplass på forkontoret til Det mot nynorsken, fortel Romme- sett i gang. Norsk Lytterforening Norske Samlaget i andre etasje tveit. Alt i nummer 2 av tidsskrif- var skipa og det vart varsla at i Kr. Augusts gate 14. I dette tet Ordet (1952) slo forfattaren kampanjen skulle skjerpast. bygget låg ei av kaffistovene, Carl Keilhau fast at «Samnorsk er – Ein dag vart eg spurt om Parkstova, og Noregs Boklag i før- bare et annet navn på nynorsk.» eg kunne ta på meg arbeidet ste høgda. I etasjane over hadde Riksmålsforbundet arbeidde med å førebu ein kringkastings- mellom anna Norsk Tidend, som òg aktivt mot nynorsk som ring, seier Magne Rommetveit då var ei sjølvstendig avis, og Det hovudmål i skulen. Formann i smålåtent. Vi lodda stemninga Norske Samlaget kontor. Det var Riksmålsforbundet var den tidle- litt mellom folk som var innom før den store veksten i Samlaget gare radikale forfattaren Arnulf Samlaget. Eg vart rådd til å setja kom. Då Rommetveit kom til Øverland. i gang i samarbeid med Arthur huset, var Olav Langeland skri- Samstundes vart dei ganske få Klæbo, Hartvig Kiran og andre var, og einaste tilsette i forlaget. nynorskmedarbeidarane i NRK nynorskfolk i NRK. Etter nokre Studentmållaget i Oslo hadde òg utsette for mykje sjikane. møte med Arthur Klæbo på lagsrom her. Det sikra kontakt – Føremålet var å få bort dei restaurant «Håndverkeren» og med framtidas aktive målfolk i ei som brukte nynorsk og skremma heime hjå Klæbo, gjorde eg det

14 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 15 14 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 15 TIL MINNE OM MAGNE ROMMETVEIT

meste arbeidet på fritida mi, den nye organisasjonen, og Norsk Før skipingsmøtet 1. desember fortel han. Det vart skrive fram- lydarlag kom aldri i gang. 1955 var det verva fleire tusen legg til vedtekter og førebudd medlemmer. Vi hadde verve- skipingsmøte. Programsekretær Stor medlemspågang tevlingar mellom medlemmene Eilif Heiberg Hanssen i NRK vart Det vart lagt vekt på å ikkje gå i med premiar. Mange var svært brukt som bod mellom Klæbo og vegen for Noregs Mållag, og det dyktige og ivrige. Slik rekrutterte meg. er hovudgrunnen til at det ikkje Ringen i miljø Noregs Mållag Ei skipingsnemnd vart sett vart skipa lokallag i Kringkas- ikkje nådde. Tonen var tøffare og ned i samråd med sentrale per- tingsringen. stilen aktivistisk. sonar i målmiljøet i og utanfor – Det vart satsa på å få beinve- Magne Rommetveit redigerte Kr. Augusts gate 14. I skipings- ges innmelde einskildpersonar. ein skriftserie som vart sendt nemnda sat dr. philos. Olav Bø, Danning av lokallag var aldri til medlemmene og brukt som lærarinne Åsa Færavåg, stud. tema. Men eg verva medlemmer motinformasjon og vervefaldarar. pilol. Olav N. Klonteig, sekretær under landsmøtet i Noregs Mål- I alt 13 småskrifter vart utgjevne Olav Langeland, landbruksdirek- lag. Viktigast for medlemssan- frå 1955 til 1966. Den første tør Aslak Lidtveit, lektor Jørund kinga vart det tette samarbeidet brosjyren vart trykt i 50 000 Mannsåker, sekretær Rolf Nesje, med Noregs Ungdomslag, ved at eksemplar. cand. philol. Magne Rommetveit, mykje materiell vart spreidd gjen- – Medlemsavis hadde vi ikkje professor Magne Skodvin og nom deira lokallag. dei første åra. Det kom først med avdelingssjef Daniel Varen. – Det var lett å få medlem- særnummer av Norsk Tidend frå – Vi gjekk inn for at den nye mer. Mange var irriterte over at og med 1962, fortel Rommetveit. organisasjonen skulle arbeida Noregs Mållag ikkje makta møta Professor Magne Oftedal for nynorsken generelt og vera riksmålspropagandaen. skreiv i ein av brosjyrane ein varsam med å ta stilling i rett- Også mange bokmålsbrukarar artig parodi på propagandaen frå skrivingsspørsmål. Dette for å som hadde sett seg leie på desse Foreldreaksjonen mot samnorsk. unngå indre strid og splitting. aksjonane, vart medlemmer. Teiknaren Bjarne Kristoffersen Innbydingsfaldaren vart skriven Trygve Bratteli vart medlem, laga slåande karikaturteikningar av Arthur Klæbo. Han var den og var det til han døydde. Til til. Saman med Rommetveit eigentlege opphavsmannen til oppropet før skipingsmøtet vart plukka Kristoffersen ut setningar Kringkastingsringen, hevdar det samla mange underskrifter frå sjikanebrev Hartvig Kiran Magne Rommetveit. Sidan han på Stortinget, mellom profilerte hadde fått, som skulle siterast i var sendeleiar i NRK kunne han bokmålsbrukarar og aktive ny- brosjyrane. ikkje stå fram med namn. Nam- norskfolk. Mellom desse var Brat- – Dette virka godt, fortel Rom- net Kringkastingsringen var det teli, Helge Seip, Reidar Carlsen, metveit. Folk utover bygdene likte seinare sjef for Skulekringkas- Trond Hegna og Magne Schjødt. ikkje at målet deira vart karakte- tinga, Trygve Fosstveit, som fann I alt 93 namn stod på lista. risert så nedsetjande. på. – De fekk òg mange medlem- I brosjyre nummer 3 frå Ikkje alle var like optimistiske mer? november 1956 ser vi at Johs. når det galdt den nye organisasjo- – Ja, frå skipingsmøtet 1. Kyvik i Haugesund har vunne 1. nen. desember 1955 til 27. juli året premien, etter hard kamp med – Sigmund Skard var redd etter hadde vi fått om lag 7000 lærar Per Engene i Valdres og læ- prosjektet ikkje kunne tevla med medlemmer. I 1957 hadde talet rarskuleelev Jakob Thingnes på Noregs Mållag, fortel Romme- passert 10 000. I 1970, då eg Hamar. Kjell Snerte verva seg til tveit. Men etter kort tid melde dei gjekk frå borde, viste medlems- ein bandspelar tidleg på 60-talet. fleste av dei få «Ring»-motstan- bøkene at det samla talet på – Vart det verva på andre må- darane i Noregs Mållag seg inn i innmelde hadde auka til 15 000. tar?

16 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 17 TIL MINNE OM MAGNE ROMMETVEIT

– Ja, vi brukte telefonen. Eit å bruka i religiøse program. Vi bad oss òg vera meir varsame. par kveldar i veka kom Arthur arbeidde òg for å auka produk- Bakgrunnen var nokre brev vi Klæbo ned frå NRK og brukte sjonen av grammofonplater med hadde sendt. Dei var noko kvasse Samlaget sin telefon til å sanka tekster på nynorsk og dialekt. i kantane. Neste gong var då medlemmer. Han fekk ja frå – Fekk de gjennomslag for første prøvenummeret av Dag og mellom anna Edvard Drabløs, meir nynorsk i barneprogram- Tid hadde kome. Det hadde seg Jon Leirfall, Klaus Sunnanå og ma? slik at NRK på den tida hadde ein Lars Tvinde. Alfred Maurstad bad – Ingebrigt Davik, Arne programpost med det namnet. seg friteken sidan han arbeidde Grimstad og Marie Takvam fekk Då eg arbeidde ut eit utkast til på Nationaltheatret. «Du er ei sleppa til. Programma til Davik det første nummeret av Dag og knehøne», svarte Klæbo. vart kjøpte av islandsk og svensk Tid sette eg berre det namnet på fjernsyn. Det er eit prov på at utteikningskladden. Og så vart Kontakten med NRK kvaliteten var god. avisa heitande det. Kringkas- – Korleis arbeidde Kringkastings- – Kva med dagsnytt og utan- tingssjefen var ikkje berre glad ringen den første tida? riksstoff? for det, men han likte avistiltaket. – Vi skreiv brev til NRK om – Vi skaffa i alt 20 studentar til – Viste nynorskmedarbeida- spørsmål vi ville ta opp, og vi mikrofonprøve. To av dei var dug- rane i NRK like stor entusiasme hadde møte med NRK. Ofte nadsmedhjelparar på kontoret til for målarbeidet seinare som dei hadde vi møte med avdelings- Kringkastingsringen, og begge gjorde i starten? sjefar og programredaktørar. Det vart tilsette på lokalkontoret i Sta- – Ja, eg vil særleg nemna var ofte fleire med frå Kringkas- vanger: Egil Johan Ree og Sigvart Olga Meyer og Erling Lægreid. tingsringen, alt etter kva avdeling Østrem. Når det galdt utanriks- Dei har gjort mykje godt arbeid ein skulle møta og kva saker som stoff tilsette Toralv Øksnevad Per for å fremja nynorsken i NRK. skulle drøftast. Riste som fast kronikør. Olga Meyer høyrde til i Opp- – Både Dagfinn Mannsåker, – Kringkastingsringen tok òg lysningsavdelinga. Ho var ein Kåre Grytli og Einfrid Perstølen opp diskriminering av samisk? uredd pådrivar for å få fleire representerte Kringkastings- – Ja, i 1961 vart det sendt eit nynorskmedarbeidarar, og kom ringen under møte med NRK, ordskifteprogram der vi fekk med stadige påminningar om at minnest Magne Rommetveit. høyra om mindretalsspråk i jamstellingsomsyn måtte telja – Vi arbeidde òg for å skaffa Norden. Svensk i Finland og med i programsaker og tilset- dyktige nynorskbrukarar stil- finsk i Sverige vart drøfta. At vi jingar av nye folk. Elles hadde lingar i NRK. Det gav resultat. her i landet hadde to målformer eg god kontakt med dei fleste Hartvig Kiran fekk Olga Meyer som kvar hadde offisiell status, nynorsktalande NRK-folka. Eg inn i NRK. Andreas Skartveit vart ikkje nemnt. Vi påtala òg at nemner her Trygve Fosstveit i var den første sportsreporte- diskrimineringa av samisk i alle Skulekringkastinga, sjefen for ren som brukte nynorsk, etter dei tre landa var forbigått. Vi var landbruksprogramma Steinar påtrykk frå Kringkastingsrin- den første store norske organisa- Brautaset og Ottar Odland, som gen. Kringkastingsringen tipsa sjonen som påtala dette. seinare vart utanrikskorrespon- òg NRK om Ragnhild Sælthun Rommetveit fortel at kringkas- dent og distriktssjef i Stavanger. Fjørtoft, Ingebrigt Davik og Arne tingssjefen to gonger tok kontakt – Kva med Olav Rytter? Grimstad, Ottar Odland, Egil med han for underhandsmøte. – Eg hadde brevskifte med han Johan Ree, Sigvart Østrem og Per – Den eine gongen ringde i åra 1961 til 1963 medan han var Øyvind Heradstveit, for å nemna Kaare Fostervoll til meg i romjula direktør for FNs informasjonste- nokre. Vi laga til og med ei plate i 1961 og undrast på om vi kunne neste i Kairo. Eg prøvde å få han med nynorske songar av Matias møtast. Fostervoll sa seg glad til å søkja stillinga som utanriks- Orheim, som vi rådde NRK til for arbeidet vi gjorde. Men han redaktør etter Toralv Øksne-

16 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 17 TIL MINNE OM MAGNE ROMMETVEIT

vad. Men han måtte stå ut den det sjølvsagde midtpunktet i det kroner til avisa. Med pengar frå kontraktsbundne tenestetida si i førebuande arbeidet. lotterioverskotet betalte Kring- FN. Han kjende til at Fostervoll – Eg var den i nemnda som kastingsringen også tilbake lånet skulle gå av som kringkastings- fekk i særoppgåve å førebu det Lyngstad hadde gjeve. sjef i 1962 og søkte i staden på redaksjonelle opplegget. Eg – Miljøet i Kr. Augusts gate var denne stillinga, men fekk ho arbeidde då ut eit allsidig utkast, spennande og fornyande. Er det ikkje. der baktanken var at avisa i ein spesielle personar du vil trekkja – I brevskifte med Rytter kom viss mon skulle likna på seriøse fram? eg etter kvart inn på planane for publikasjonar av typen Times, – Ja, tre av dei faste støtte- Dag og Tid og nemnde at mange Observer, Le Monde, men då spelarane i boklagskontora til ønskte han som redaktør. Blad- sjølvsagt med sikte på at stoffet Ringen fortener særskilt om- styrar Per Håland i Gula Tidend skulle vera interessevekkjande tale. Fyrst sjølve sjefen: Øyvind hadde høyrt rykte om dette og for norske lesarar. Arthur Klæbo Dybvad. (Dybvad var forlagssjef rådde ifrå. Dette av di Rytter vart også ein pådrivar for dei nye i Noregs Boklag i fleire tiår. Før hadde vore redaktør for dagsavisa avisplanane, og baud seg til å re- det var han i Norsk Barneblad. Norsk Tidend halvtanna år før digera det første prøvenummeret Han var òg forfattar og teiknese- krigen. Avisa måtte då leggjast i 1962. Utgjevaradressa ved dei to rieskribent. Han starta Tuss og ned på grunn av økonomiske første prøvenummera var «Mel- Troll og skreiv Smørbukk-tekster, vanskar. Rytter vart vonbroten for lombels kontor for redaksjonen: før han gjekk over til Noregs Bok- dette, men han sa seg viljug til å Noregs Boklag, Kr. Augustsgt. lag då Johannes Farestveit vart vera utanriksredaktør og redak- 14, Oslo.» redaktør i Norsk Barneblad. Red. sjonell konsulent i Dag og Tid. For å tryggja økonomien til merknad). Han hadde eit arsenal Dag og Tid vart Riksfondet for av idéar og personalkunnskapar Dag og Tid nynorsk presse oppretta, etter og fann på gode løysingar i van- – Kva rolle spela Kringkastings- tiltak frå Kringkastingsringen. skelege situasjonar. Adjunkt og ringen og du i arbeidet med å dra – Eg tok først kontakt med lektor Jon Ous var den som førde i gang og halda liv i Dag og Tid landbruksminister Lyngstad, dagbok til minste detalj og heldt dei første åra? som då var styreleiar i Dag og orden på sakene. Han arbeidde – Det var fleire som arbeidde Tid. Han hadde ikkje noko imot i Norsk Tidend. Og så var det for å få i gang ei ny avis tidleg på tiltaket. Så utarbeidde eg i samar- Erling Lægreid. 1960-talet. Ivar Eskeland sytte beid med Erling Lægreid utkast – Erling Lægreid var ein fø- for at Noregs Mållag stilte seg til vedtekter for Riksfondet. Før rande person mellom målstuden- attom planane om å skipa eit dette hadde Kringkastingsringen tane, fortel Magne. Han starta nytt nynorsk blad i 1962. Det sett i gang eit stort presselotteri studentbladet Apropos, og fekk var stormøte i Teatersalen til med bilar som førstepremiar. Det i sin unge alder fleire viktige til- BUL med dei røynde pressefolka var Arne Haukvik som skaffa litsverv i målrørsla. Han var den Vegard Sletten og Anton Beinset. bilane. Egil Ytre-Arne reiste land fremste rådgjevaren min. Han Skrivaren i Noregs Mållag, Olav og strand rundt med ein av lotte- var tidleg med i styret i Dag og Engan vart første disponenten i ribilane og selde lodd. Tidlegare Tid, etter kvart som formann, og avisa. Kringkastingsringen var kontorsjef i Bondeungdomsla- i Riksfondet for nynorsk presse. òg med og drog lasset. Eg var get i Oslo, Njål Kolbeinstvedt med i førebuingsnemnda, der førde rekneskapen til lotteriet. Hestemøkk og godt lag Arne Haukvik var formann. Dei Overskotet gjekk til Dag og Tid Rykte om at riksmålspøbel tømde andre medlemmene var Olav via Riksfondet. Ein gong Dag hestemøkk framfor inngangsdø- Engan, Njål Kolbeinstvedt og og Tid var i stor beit for pengar ra i bakgarden i Kr. Augusts gate Trygve Nørve. Olav Engan var lånte styreleiar Lyngstad 25 000 14, vil korkje Vida eller Magne

18 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 19 TIL MINNE OM MAGNE ROMMETVEIT

Rommetveit kommentera. Andre kringkastingsprogram. tveit i Kringkastingsringen. som arbeidde i huset stadfestar Rykta om dette laget har – Eg måtte slutta då Norsk soga om hestemøkka. Mistanken gått i alle år. Ein av dei sentrale landbruksordbok flytta til Lek- gjekk til damene i «Frisprog-mil- medlemmene der var adjunkt sikografisk institutt i Chateau jøet». Den eine av damene hadde Jon Ous, som arbeidde mykje i Neuf. Då tok eg òg over ei stil- hest. Men det vart aldri stadfesta. Norsk Tidend. Han samla i et- ling som hjelpelærar i praktisk – Derimot så vart det ofte nytta tertid notatane frå dagboka si i eit nynorsk på Det historisk-filoso- nemningar på slikt som luktar referat frå aktivitetane i Punsjar- fiske fakultetet ved Universitetet vondt når nynorsk, arbeidarmål laget frå starten og til 1971. Her i Oslo. Det vart då for mykje å og bygdemål vart karakteriserte, finn vi datoar, kven som var til halda fram med tilsynsarbeidet seier Magne. Radiojournalis- stades og kva som var aktiviteten med Kringkastingsringen. Eg tar som brukte noko anna enn og kor lenge samkoma varde. bad difor styret spørja cand. jur. konservativt bokmål, fekk ofte Såleis står det for «22. november Audun Heskestad om å ta over. ufyselege brev i posten. 1969 (laurdag): kl. 20 (19.30)-: – Fekk de nokon gong betalt Rommetveit fortel at det hende Møte i Punsjarlaget, på NT-kon- for arbeidet i Kringkastingsrin- det vart praktiske forviklingar toret. Til stades: Øyvind Dybvad, gen? mellom riksmålsfolk og ny- Reidar Djupedal, Jon Ous, Magne – Vida fekk litt løn for arbei- norskmiljøet i Kr. Augusts gate. Rommetveit, Bjarni Einarsson, det. Men eg tok ikkje ut ei krone Riksmålsrørsla heldt til rett rundt Erling Lægreid, Anders Fjøsne i løn den tida eg var skrivar i hjørnet, i Universitetsgata. (ny) og Jan-Magnus Bruheim Kringkastingsringen. – Ein gong kom det ein (gjest). – Fludium, spekekjøt, – Du fekk arbeid i NRK òg? riksmålsmann, lektor Arne Roll poteter (innkjøpt ved Romme- – Ja, først var eg programkon- frå Narvik inn på kontoret til tveit, Dybvad og Ous); musikk. sulent medan Torolf Elster var Magne Rommetveit. Han hadde Den fyrste (Rommetveit) måtte kringkastingssjef. Eg skulle få gått seg vill. Vi fekk sendt han gå ca. kl. 01.30, dei siste Fjøsne tak i fleire nynorskbrukarar til vidare til Riksmålsforbundet, dit kl. 05 og Lægreid kl. 07! Så hadde NRK. Det var interessant. Eg var han hadde ærend. Rommetveit eg 1 1/2 time opprydding og la med på møte heilt på topplanet humrar godt. meg kl. 08.30.» Jon Ous fortalde i NRK. Seinare vart eg språk- Miljøet i Kr. Augusts gate 14 ein gong intervjuaren at han konsulent frå 1973 til 1977. Først var både dynamisk og sosialt. I hadde ein sofa på bakrommet til var eg underordna Finn-Erik tillegg til at Kringkastingsringen, Norsk Tidend. Der overnatta han Vinje. Seinare vart bokmåls- og målungdommen, Dag og Tid, rett som det var etter ein lang nynorskkonsulentane jamstelte. Noregs Boklag og Det Norske arbeidskveld eller sosialt lag. Medan eg dreiv med dette arbei- Samlaget utvikla seg der, og ein det hadde eg permisjon i 1 1/2 år hadde ein målpolitisk opposisjon Arbeidet tek slutt frå Norsk landbruksordbok. i Opplysningsnemnda for norsk – Men Magne var ikkje åleine – Kva utfordring vil du opp- mål, vart det 8. februar 1965 i familien som arbeidde med moda Kringkastingsringen til å skipa eit nytt sosialt lag, Punsjar- Kringkastingsringen. Kona Vida arbeida med no framover? laget. var òg med. Ho hadde ansvar for – Eg meiner Kringkastings- – Laget vart starta av Øyvind rekneskapen og heldt styr på dei ringen har ei stor oppgåve i å få Dybvad, Jon Ous, Erling Lægreid andre som hjelpte til. Dei 15 000 kulturministeren til å krevja at og meg, seier Rommetveit. På medlemmene i 1970 var det ho alle riksdekkjande norske radio- programmet stod fluidum (eld- som fyrst hadde ført inn i med- og fjernsynsstasjonar må bruka vatn) og klassisk musikk. Samta- lemsregisteret for hand, sidan på minst 25 % nynorsk i tekst og leemna skifta, men var ofte bøker etikettar. tale. (ordbøker), aktuell litteratur og I 1970 slutta Magne Romme-

18 Kringom 4–2008 4–2008 Kringom 19 ��� �� �� � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � �

Sendar/retur: KRINGKASTINGSRINGEN Postboks 9161 Grønland 0134 OSLO

Vi minner om Årsmøte i Kringkastingsringen

Tysdag 17. mars kl. 18.00 Litteraturhuset, Wergelandsv. 29, Oslo

Innleiing ved Rolf Theil Vanlege årsmøtesaker

Sjå www.kringkastingsringen.no/arsmote/09