Meclis-I Mebusan'da Izmir Mebuslari 1908-1918
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. EGE ÜN İVERS İTES İ SOSYAL B İLİMLER ENST İTÜSÜ Yakınça ğ Tarihi Ana Bilim Dalı MECL İS-İ MEBUSAN’DA İZM İR MEBUSLARI 1908-1918 DOKTORA TEZ İ Serhan Kemal SAYGI TEZ DANI ŞMANI Prof. Dr. Engin BERBER İZM İR-2014 T.C. EGE ÜN İVERS İTES İ SOSYAL B İLİMLER ENST İTÜSÜ Yakınça ğ Tarihi Ana Bilim Dalı MECL İS-İ MEBUSAN’DA İZM İR MEBUSLARI 1908-1918 DOKTORA TEZ İ Serhan Kemal SAYGI TEZ DANI ŞMANI Prof. Dr. Engin BERBER İZM İR-2014 II YEM İN METN İ III DOKTORA TEZ SAVUNMA TUTANA ĞI IV İÇİNDEK İLER YEM İN METN İ ....................................................................................................... III DOKTORA TEZ SAVUNMA TUTANA ĞI ............................................................ IV İÇİNDEK İLER .......................................................................................................... V TABLO L İSTES İ ................................................................................................... VIII KISALTMALAR ................................................................................................... VIII ÖNSÖZ ...................................................................................................................... IX GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNC İ BÖLÜM OSMANLI DEVLET İ'NDE TEMS İL S İSTEM İ A- Osmanlı Devleti’nde Halkın Seçim Kavramıyla Tanı şması ...................................... 4 B- Osmanlı Devleti’nde Seçimler .................................................................................. 8 1- I. Me şrutiyet’in İlanı ve Meclis-i Mebusan ........................................................... 8 2- II. Me şrutiyet’in İlanı ve Meclis-i Mebusan ....................................................... 13 İKİNC İ BÖLÜM ME ŞRUT İYET DÖNEM İNDE YAPILAN SEÇ İMLER ve İZM İR A- Me şrutiyet’in İlanı ve İzmir’deki Yankıları ............................................................ 19 B- 1908 Seçimleri ve İzmir ......................................................................................... 25 1- Seçim Mevzuatı ve Uygulanı ş Şekli ................................................................... 25 2- Seçimlere Katılan Siyasal Partiler ve İzmir’de Seçim Kampanyaları .................. 30 3- İzmir'de Seçim Sonuçları ................................................................................... 38 C- 1912 Seçimleri ve İzmir ......................................................................................... 43 1- Seçim Mevzuatı ve Uygulanı ş Şekli ................................................................... 43 2- Seçimlere Katılan Siyasal Partiler ve İzmir’de Seçim Kampanyaları .................. 50 3- İzmir'de Seçim Sonuçları ................................................................................... 56 D- 1914 Seçimleri ve İzmir ......................................................................................... 59 1- Seçim Mevzuatı ve Uygulanı ş Şekli ................................................................... 59 2- İzmir'de Seçim Sonuçları ................................................................................... 63 V ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ME ŞRUT İYET DÖNEM İ İZM İR MEBUSLARI A- Türk Mebuslar ....................................................................................................... 67 1- Çelebizade Mehmed Seyyid Bey (1873-1925) ................................................... 67 2- Müftü Mehmed Sait (1853-1921) ....................................................................... 71 3- Musa Kazım Efendi ........................................................................................... 72 4- Mustafa Rahmi Köken (1881-1951) ................................................................... 72 5- Mehmed Ubeydullah Hatipo ğlu (1858-1937) ..................................................... 73 5.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri ................................................................ 75 B- Rum Mebuslar ....................................................................................................... 79 1- Aristidi (Pa şa) Yorgancıo ğlu (1848-1928) .......................................................... 79 1.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri ............................................................... 87 2- Emanuel Emanuelidi (1859/60-1943) .............................................................. 101 2.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 104 3- Pavlo Karolidi (1849-1930) ............................................................................. 114 3.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 125 4- Simonaki Simono ğlu (1866/67-?) .................................................................... 131 4.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 131 5- Vangel Mimaro ğlu ........................................................................................... 137 C- Ermeni Mebuslar .................................................................................................. 138 1- Ispartalızade İstepan ........................................................................................ 138 1.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 142 2- Vahan Bardizbanyan ........................................................................................ 142 2.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 143 3- İhsan Onnik ..................................................................................................... 143 3.1 Meclis-i Mebusan’daki Faaliyetleri .............................................................. 146 D- Musevi Mebuslar ................................................................................................. 151 1- Nesim Masliyah (1892-1931) ........................................................................... 151 1.1 Meclis-i Mebusan'daki Faaliyetleri ............................................................... 164 E- İzmir Mebuslarının Meclis-i Mebusan'daki Ortak Yasama Faaliyetleri ................. 181 I- Pasaport Kanunu .............................................................................................. 181 2- Hakk-ı Telif Kanunu ........................................................................................ 186 VI 3- Sicil-i Nüfus Kanunu ....................................................................................... 188 4- Gümrük Tarife-i Umumiyesi Hakkında Kanun Tasarısı ................................... 190 5- Sadaret Tezkeresi ............................................................................................. 192 6- Müsakkafat Vergisi Kanunu ............................................................................. 193 7- Meclis-i Umumi’nin 1327 senesi bütçe kanunu layihası ................................... 198 8- Hristostomos Hakkındaki Soru Önergesi .......................................................... 201 SONUÇ .................................................................................................................... 203 EKLER .................................................................................................................... 210 KAYNAKÇA........................................................................................................... 236 ÖZGEÇM İŞ ............................................................................................................ 254 ÖZET ...................................................................................................................... 255 ABSTRACT ............................................................................................................ 256 VII TABLO L İSTES İ Tablo 1: Aydın Vilayeti 1906/7 yılı Nüfus İstatisti ği. ................................................. 27 Tablo 2: Sivas Meclis-i İdare-i Vilayet Memurları .................................................... 83 Tablo 3: Aristidi Pa şa’nın Söz Aldı ğı Konuların Tasnifi ........................................... 101 Tablo 4: Emanuelidi’nin Söz Aldı ğı Konuların Tasnifi ............................................. 113 Tablo 5: Karolidi’nin Söz Aldı ğı Konuların Tasnifi ................................................. 131 Tablo 6: Masliyah’ın Söz Aldı ğı Konuların Tasnifi .................................................. 180 KISALTMALAR A. İ.İ.T Atatürk İlkeleri İnkilap Tarihi AÜHFD Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Bk. Bakınız BOA Ba şbakanlık Osmanlı Ar şivi ÇTTAD Ça ğda ş Türkiye Tarihi Ara ştırmaları Dergisi DEÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Dev. Devre Dpn. Dipnot DU İM Deniz Ula ştırma İş letme Mühendisli ği Haz. Hazırlayan İçt. İçtima İ.İ.F.D İktisadi İlimler Fakültesi Dergisi MMZC Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Ara ştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi SBFD Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TESAV Toplumsal Ekonomik Siyasal Ara ştırmalar Vakfı TTK Türk Tarih Kurumu Yay. Yayın YKY Yapı Kredi Yayınları Za. Zilka'de VIII ÖNSÖZ Bu tez, II. Me şrutiyet döneminde görev yapan İzmir mebuslarının biyografilerini, Meclis-i Mebusan’daki faaliyetlerini, siyasi ve sosyal alandaki etkilerini ortaya çıkarmak amacıyla yazılmı ştır. Tezin temel hedefi, II. Me şrutiyet döneminde İzmir’den siyasal ya şama yön verenler