Tür Filmi Olarak Melodramlarin Ve Tv Programlarinin Reklam Filmi Yaratici Ve Yapim Sürecine Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TÜR FİLMİ OLARAK MELODRAMLARIN VE TV PROGRAMLARININ REKLAM FİLMİ YARATICI VE YAPIM SÜRECİNE ETKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Aydın Ziya Özgür* ÖZET Sinema filmleri, televizyon programları ve reklam filmleri temel anlatım aracı olarak görüntü, ses ve hareket öğesini ortak kullanmalarına rağmen, yapım amaçları, anlatım teknikleri ve özellikleri açısından farklılıklar göstermektedir. TV reklam filmleri, popüler kültürün ve ticaretin gücü ile sinemanın anlatım dilini ve tekniğini kullanarak ürün ve hizmetlerin tüketicilere tanıtılmasında, satışların arttırılmasında ve marka imajlarının yaratılıp sürdürülmesinde oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. Tüm Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de, günlük yaşamın basitleştirilmiş anlatımı olan reklam filmlerinin yaratım, yapım ve yayın sürecinde çeşitli mesaj stratejileri, yapım tarzları, formatları ve anlatım teknikleri kullanılmaktadır. Bunların en önemlilerinden birisi de sinema ve televizyondaki anlatım biçimlerinin, yıldız oyuncuların, yönetmenlerin, kullanılan efektlerin ve çok izlenen TV programlarının reklam mesajının oluşturulmasında ve filmin yapımının gerçekleştiril- mesinde kullanılmasıdır. Bu çalışma, Türkiye’de yaratımı, yapımı ve yayını 2000 yılında gerçek- leştirilen reklam filmlerinin mesajının oluşturulmasında sinema ve televizyondan hangi açılar- dan etkilediğini ortaya koymakta, tür filmi olarak melodramların reklam filmlerinin yaratıcı ve yapım sürecinde nasıl kullanıldığını reklam filmleri ile ilişkilendirerek açıklamaktadır. Anahtar sözcükler: Melodram, reklam, TV reklam filmi, mesaj stratejisi, yapım tarzı, yapım forma- tı ve tekniği AN EVALUATION OF THE EFFECTS OF MELODRAMAS AS GENRE FILMS AND TV PROGRAMS ON THE PROCESS OF CREATION AND PRODUCTION OF TV COMERCIALS ABSTRACT While cinema films, TV programs, and TV commercials use images, audios and motion elements as basic exposition means, they differ in terms of purpose of production, exposition techniques, and characteristics. TV commercials have a crucial role in introducing and promoting the goods and services, creating and sustaining brand images, using the power of popular culture and com- merce, and the techniques and styles of exposition of the cinema. In Turkey, like everywhere else, various message strategies, production styles, formats and exposition techniques are used in the process of creation, production and broadcasting of TV commercials which are the simplified exposition of the daily life. One of the most common ways is to use TV related elements -such as exposition styles, stars, directors, effects, most viewed programs- in creation of the message and production of the TV commercials. This study explores how commercial messages, produced and broadcasted in the year 2000, were influenced by cinema and television. It also explains how mel- odramas were used in the creation and production processes of commercial films, in connection with the TV commercials. Keywords: Melodrama, advertisement, TV commercials, message strategies, production style, production format and technique. sal, ideolojik, psikolojik, kültürel, teknolojik, GİRİŞ içeriksel ve anlatımsal (öykü ve söylem değeri olan) özellik ve yapılarından etkilenen, estetik Her türlü sanat eserinin olduğu gibi sinema ve ekonomik değeri olan sanayileşmiş popüler filmleri, televizyon programları ve reklam kültür ürünleri olduğunu söylemek olanaklıdır. filmlerinin de bir toplumun ekonomik, toplum- * Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Selçuk İletişim, 4,2, 2006 Temel anlatım araçları olarak görüntü, ses ve eleştirilen sektörlerin başında gelen televizyon hareket öğelerini kullanan sinema, televizyon reklam filmleri, belli bir izleyici grubu olan, ve reklam için üretilen tüm yapımlar gösterim belirlenmiş amaçlara göre, belli sürelerde açısından benzerlikler taşımalarına rağmen, hazırlanan, belli TV kanallarında tüketicilerin amaçları, anlatım teknikleri ve yapıları açısın- izleme alışkanlıklarına göre belli saatlerde, dan farklılıklar göstermektedir. belli yayın kuşaklarında, belirli sıralarda ve bir bedelle yayınlanan, televizyon ve sinema tek- Kitle iletişim araçlarının tarihi incelendiğinde, niklerine ve diline uygun olarak üretilmiş ya- ortaya çıkan her yeni araç kendinden önceki sal, etik, güvenilir ve doğru eserlerdir (Özgür araçtan etkilenerek kendi anlatım dilini ve 1994: 7). McLuhan tarafından 20. yüzyılın en tekniğini oluşturmuştur. Örneğin sinema ortaya büyük sanat dalı olarak gösterilen (Rutherford çıktığı ilk yıllarda kendine özgü bir anlatım 1996: 15) TV reklam filmleri, popüler kültürün yapısı geliştirmek için ya tiyatro ve edebiyattan ve ticaretin gücü ile sinemanın anlatım dilini etkilenip, esinlenerek çeşitli eserleri olduğu ve tekniğini kullanarak ürün ve hizmetlerin gibi aktararak yada yeniden üreterek kendisine tüketicilere tanıtılmasında, satışların arttırılma- ait bir anlatım dili ve tekniği oluşturmuştur. sında ve marka imajlarının yaratılması ve sür- Aynı şekilde televizyon da ilk yıllarında anla- dürülmesinde oldukça önemli bir rol üstlen- tım dili ve tekniği olarak sinema, tiyatro ve mektedir. radyodan etkilenmiş, haber, dizi, belgesel, eğlence gibi çeşitli program türleri belirli bir TV reklam filmlerinin en temel işlevi, tüketici- zaman süreci içinde ortaya çıkmıştır. 1950’li lerin yaşam standartlarını geliştirerek pazarda yıllarda ürün ve hizmetlerin tüketicilere tanıtı- varolan ve birbirleriyle rekabet eden binlerce mında televizyon reklam aracı olarak ilk olarak ürün, hizmet ve fikirler hakkında bilgi vermek, kullanılmaya başladığında da, ilk TV reklam onlara özel anlamlar yükleyerek satılmasını filmlerinin yaratımı ve yapımında radyodan teşvik etmek ve bunlarla ilgili tüketicilerde (cıngıllarının görselleştirilmesi) ve canlı TV olumlu ihtiyaç, tutum, düşünce ve davranış yayınlarından (ilk reklam filmleri siyah beyaz değişikliği yaratılmasını sağlamaktır (Özgür ve canlı yayın olarak gerçekleştirilmiştir) bü- 2001: 11). yük ölçüde etkilenilmiştir.(White 1986:5) Daha sonra teknolojinin gelişmesine paralel olarak Günümüzde pazarlama, iletişim, ulaşım ve televizyon reklam filmleri video banda kayde- bilgi sektöründe yaşanan değişme ve gelişme- dilmeye başlamış, kurgu ile anlatımlar daha ler toplumun her alanında olduğu gibi medya güçlü hale gelmiş, telesine’nin ortaya çıkma- sektörünü ve tüketicileri de etkileyip değiştir- sıyla da film teknolojisinin olanakları reklam miş, iletişim araçları çeşitlenmiş, medya yapısı filmlerinde yaygın olarak kullanılmıştır. Ar- değişmiş, tekelleşmiş, dağınıklaşmış, bireylerin dından siyah/beyaz olarak çekilen reklam demografik yapıları değişerek satın alma bi- filmlerinin renklenmesiyle tüketiciler için ger- çimleri farklılaşmış, TV izleme alışkanlıkları çeklik duygusu daha da etkili bir şekilde yansı- değişmiş, tüketici ve üretici arasındaki fiziki tılmaya başlanmıştır. Sonuç olarak sinema uzaklıklar ortadan kalkmış, ürün ve hizmetler sanatı, TV programları ve reklam filmleri aynı çeşitlenmiş, pazarlamanın kuralları değişmiş, görüntü, ses ve hareket öğelerini, kayıt teknik- reklam üzerinde hukuki baskılar artmış, araş- lerini kullansalar, aynı ortamlarda gösterilseler tırma önemi kazanmış, TV reklam filmi yapım de yapım amaçları, yöntemleri ve yayın biçim- ve yayın maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle leri açısından birbirinden farklı endüstri, sanat reklamverenlerin yerel, ulusal ve evrensel pa- ve kitle iletişimini içeren farklı disiplinlerdir. zarlarda tüketicilere ulaşmak için TV’yi reklam Dahası sinema tarihi içinde ortaya çıkan çeşitli aracı olarak kullanmasının önemi, avantajları film türleri, anlatım dili ve teknikleri, televiz- ve dezavantajları çok tartışılır olmuştur. Daha- yondaki farklı program türleri ve anlatım tekni- sı televizyon reklamlarında mesajlarının etkili, ğinin zenginliği tüketicileri etkileyebilmek için yaratıcı, özgün bir şekilde tüketicilere ulaştı- TV reklam filmlerinde mesajın oluşturulmasında rılması reklamverenler, reklam ajansları, med- sürekli ve yoğun olarak kullanılmaktadır. ya satın alma şirketleri ve TV kanalları açısın- Günümüzde üzerinde en çok konuşulan, merak dan sürekli olarak “zor bir iş” olarak algılan- edilen, olumlu ve olumsuz olarak en fazla maya başlanmıştır. 98 Tür Filmi Olarak Melodramların ve Tv Programlarının ... (97-114) Dünya’da ve Türkiye’de televizyon reklamları- biçimlerinin, yıldız oyuncuların, yönetmenle- nın yapımı ve yayını için oldukça büyük mik- rin, kullanılan efektlerin ve izlenme oranları tarlarda paralar harcanmasına rağmen bunların (rating) yüksek TV programlarının ürün ve üzerinde yeterli bilimsel araştırmaların yapıldı- hizmetle ilişkilendirilerek ya doğrudan aktarıla- ğı pek söylenemez. Örneğin 2004 yılında Tür- rak ya da esinlenilerek reklam mesajının oluş- kiye’de reklam sektörü ölçülebilir medya açı- turulmasında ve filmin yapımının gerçekleşti- sından göz önüne alındığında 2.441,10 rilmesinde kullanılmasıdır. YTL’lik bir reklam harcaması gerçekleştiril- miştir. Bu tutarın %39.10’luk miktarı olan 1. KURAMSAL ÇERÇEVE 956,886 YTL sadece televizyon reklam yayın- ları için harcanmıştır.Reklam filmlerinin yapım Bir toplumun sosyal, ekonomik, ideolojik, giderleri bu rakama dahil değildir (http:// kültürel, tarihsel ve teknolojik yapısı sanatın www.rd.org.tr). 2004 yılında % 27.90’lık oran- tüm alanlarında olduğu gibi, sinema sanatının, la basına 682,065 YTL, açıkhavaya ise televizyon programlarının ve reklam filmleri- %3.80’lik oranla 94,607 YTL harcanmıştır. Bu nin estetik geleneklerini, yaratım ve yapım veriler dikkatli bir şekilde incelendiğinde tüm süreçlerini, anlatım dili ve tekniklerini de