DOCSLIB.ORG

Stefan Adam Zamoyski Był Potomkiem Jednego Z Najznamienitszych Polskich Rodów, Który Dał Krajowi M.In

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Stefan Adam Zamoyski Był Potomkiem Jednego Z Najznamienitszych Polskich Rodów, Który Dał Krajowi M.In Tadeusz Kondracki Kondracki Tadeusz TadeuszTadeusz KondrackiKondracki Stefan Adam Zamoyski był potomkiem jednego z najznamienitszych polskich rodów, który dał krajowi m.in. kanclerza i hetmana wielkiego koronnego z czasów panowania Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy – Jana Zamoyskiego (1542–1605). Spadkobierca tak wspaniałych tradycji dopisał do historii rodu, i najnowszych dziejów Polski, niejedną znaczącą kartę. Ziemianin, sam piszący o sobie „rolnik”, w chwili wojennej potrzeby, w latach 1939–1945, służył Ojczyźnie w mundurze na wyjątkowych, wymagających specjalnych kwalifikacji, posterunkach, m.in. jako adiutant premiera rządu RP na uchodźstwie i naczelnego wodza gen. Władysława Zamoyski (1904–1976) Stefan Adam Sikorskiego. Będąc formalnie tylko rotmistrzem (odpowiednikiem kapitana), był – ze względu na stanowisko i zaufanie, jakim cieszył się u gen. Sikorskiego – dopuszczany do najbar- dziej poufnych spraw. Wśród jego rozmówców znajdowali się ludzie z alianckiego politycznego i wojskowego świecznika – Polacy, Brytyjczycy, Amerykanie. Analiza pracy Zamoyskiego w Londynie, a później na placówce w Waszyngtonie, to świadec- two jego starań, by – w warunkach pogarszającej się koniunktury międzynarodowej – stać, do końca, na straży sprawy niepodległości Polski. StefanStefan AdamAdam ZAMOYSKIZAMOYSKI (1904–1976)(1904–1976) ■ ■ ZIEMIANIN ŻOŁNIERZ DZIAŁACZ EMIGRACYJNY 9 788365 880444 > http://rcin.org.pl Stefan Adam ZAMOYSKI (1904–1976) ZIEMIANIN ▪ ŻOŁNIERZ ▪ DZIAŁACZ EMIGRACYJNY http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Tadeusz Kondracki Stefan Adam ZAMOYSKI (1904–1976) ZIEMIANIN ▪ ŻOŁNIERZ ▪ DZIAŁACZ EMIGRACYJNY Instytut Historii PAN http://rcin.org.pl Warszawa 2018 Recenzja wydawnicza prof. dr hab. Tadeusz Dubicki prof. dr hab. Tadeusz Wolsza Redakcja, korekta i indeks Barbara Janicka Summary Nicholas Siekierski Opracowanie grafi czne i projekt okładki Dariusz Górski Nina Pisarska Na okładce Stefan Adam Zamoyski, mal. Wojciech Kossak, 1929 r., ze zbiorów rodzinnych © Copyright by Tadeusz Kondracki © Copyright by Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffl a Polskiej Akademii Nauk ISBN 978-83-65880-44-4 Publikacja dotowana ze środków publicznych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz przez Stefan Zamoyski Educational Fund Wydanie I, Warszawa 2018 Instytut Historii PAN Rynek Starego Miasta 29/31 00–272 Warszawa 22 831 02 61–62, w. 44 [email protected] www.ihpan.edu.pl http://ksiegarnia-ihpan.edu.pl http://rcin.org.pl Druk i oprawa Fabryka Druku SPIS TREŚCI W STĘ p . 7 R OZDZIAŁ PIERWSZY: ZIEMIANIN (1904–1939) . 13 Rodzina . 13 W świat po wiedzę . 16 Studia na Uniwersytecie Jagiellońskim . 24 Początki służby wojskowej . 30 Gospodarz na Wysocku i Jedlcu . 36 R OZDZIAŁ DRUGI: ŻOŁNIERZ (1939–1945) . 55 Wojna . 55 W kampanii norweskiej i francuskiej . 62 U boku gen. Sikorskiego . 76 Na placówce w Waszyngtonie . 98 R OZDZIAŁ TRZECi: DZIAŁACZ EMIGRACYJNY (1945–1976) . 126 Dyrektor Stadnin Polskich w Niemczech . 126 Uratowanie od zagłady koni z węgierskiej stadniny Bábolna . 138 Stefan Zamoyski w życiu Emigracji . 148 W służbie kultury polskiej na obczyźnie . 161 Z myślą o Kraju – sprawa Miecza Zygmuntowskiego . 183 Konie – największa pasja życia . 199 Z AMIAST ZAKOŃ CZENIA: FUNDACJA KULTURALNA IM. STEFANA ZAMOYSKIEGO . 214 BIBLIOGRAFIA . 222 SUMMARY . 232 INDEKS OSÓB . 234 SPIS ILUSTRACJI . 243 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl WSTĘP 5 września 1905 r. w księdze metrykalnej rzymskokatolickiego kościoła w Starosielu, nieopodal Orszy, w guberni mohylowskiej, na najdalszych ziemiach kresowych z czasów Pierwszej Rzeczypospolitej, dokonano wpisu treści następującej: Dnia dwudziestego czwartego czerwca tysiąc dziewięćset czwartego roku ochrzczone zostało w starosielskim rzymskokatolickim parafi alnym kościele, przez księdza Ignacego Urbanowicza, proboszcza tegoż kościoła, przy doko- naniu wszelkich obrzędów Sakramentu, imionami STEFAN – ADAM dziecię – syn austriackich poddanych Władysława – Zdzisława – Mariana – Antoniego – Adama – Tomasza – Józefa i Marii z Mężyńskich, prawnych małżonków hrabiów Zamoyskich, urodzony dnia czwartego lutego bieżącego [tj. 1904] roku, we wsi Racewie starosielskiej parafi i. Rodzicami chrzestnymi byli: hrabia Leon – Andrzej Żółtowski z hr[abiną] Zofi ą z hrabiów Potockich Zamoyską1. Takie były początki niezwykłej biografi i niezwykłego człowieka. Był potomkiem jednego z najznamienitszych polskich rodów, który dał krajowi m.in. kanclerza i hetmana wielkiego koronnego z czasów panowania Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy – Jana Zamoyskiego (1542–1605). Spadkobierca tak wspaniałych tradycji dopisał do historii rodu, i najnow- szych dziejów Polski, niejedną znaczącą kartę2. Ziemianin, sam piszący o sobie „rolnik”, w chwili wojennej potrzeby, w latach 1939–1945, służył Ojczyźnie w mundurze na wyjątkowych, wyma- gających specjalnych kwalifi kacji, posterunkach, m.in. jako adiutant premiera rządu RP na uchodźstwie i naczelnego wodza gen. Władysława Sikorskiego. Będąc formalnie tylko rotmistrzem (odpowiednikiem kapitana), był – 1 Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie-Rembertowie (dalej: CAW), sygn. AP 2772, Odpis wierzytelny wyciągu z księgi metrykalnej starosielskiego rzymskokatolickiego para- fi alnego kościoła o urodzeniu i chrzcie Stefana-Adama Zamoyskiego (data odpisu – 4 czerwca 1928 r.). Ten sam dokument w: Archiwum Adama Zamoyskiego (dalej: AAZ). 2 Potomstwo kanclerza Jana Zamoyskiego wygasło w linii prostej w postaci jego wnuka, III ordynata, Jana Sobiepana Zamoyskiego (zmarłego w 1665 r.). Ordynację po nim przejął http://rcin.org.pl kuzyn Marcin Zamoyski, od którego wywodzi się linia bohatera tej biografi i, Stefana Zamoy- skiego (informacja Adama Zamoyskiego, 13 września 2017 r.). 8 WSTĘP ze względu na stanowisko i zaufanie, jakim cieszył się u gen. Sikorskiego – dopuszczany do najbardziej poufnych spraw. Wśród jego rozmówców znajdo- wali się ludzie z alianckiego politycznego i wojskowego świecznika – Polacy, Brytyjczycy, Amerykanie. Analiza pracy Zamoyskiego w Londynie, a później na placówce w Waszyngtonie, to świadectwo jego starań, by – w warunkach pogarszającej się koniunktury międzynarodowej – stać, do końca, na straży sprawy niepodległości Polski. Po wojnie, aż do ostatnich dni życia służył sprawie polskiej na emigracji. Był fi larem polskich organizacji społecznych i ważnych instytucji na Zacho- dzie, takich jak Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Biblioteka Polska, czy Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny w Londynie. Choć pozo- stał na obczyźnie, lata ciężkiej pracy oddał dla oddzielonej „żelazną kurtyną” Polski. To z jego inicjatywy, i jego wysiłkiem, do kraju trafi ały skarby polskiej kultury. To on w latach 1945–1947 uratował dla Polski najcenniejszy materiał hodowlany krajowych stadnin, zrabowanych w latach wojny przez okupantów. * Badanie biografi i człowieka tak aktywnego na wielu polach, jak ppłk dr Stefan Zamoyski, nie było zadaniem łatwym i wymagało rozbudowanych kwerend archiwalnych oraz bibliotecznych. Te ostatnie były skomplikowane, ze względu na ogromne rozproszenie, po dziesiątkach publikacji, drobnych często wzmianek o aktywności Stefana Zamoyskiego na różnych polach pracy wojskowo-politycznej czy społecznej. Bibliografi a zawiera obszerny, acz z konieczności selektywny, wykaz wykorzystanych druków zwartych i artykułów. Poza tym wykazem pozostały pozycje pozyskane z Internetu oraz liczne wycinki prasowe ze zbiorów Archiwum Adama Zamoyskiego (poza dwiema, wymienionymi poniżej, pozycjami, szczególnie często przy- woływanymi w przypisach rozdziału trzeciego3). We wspomnianym wyka- zie literatury nie zostały uwzględnione także bardzo liczne wycinki prasowe pozyskane głównie ze zbiorów: Archiwum Adama Zamoyskiego, Biblioteki Polskiej, Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego oraz The National Archives w Londynie. Praca ma charakter źródłowy, gdyż zasadniczego budulca do odtworze- nia kolei życia i dokonań tytułowego bohatera dostarczyły liczne kwerendy archiwalne. Dzięki uprzejmości Pani profesor Aliny Kowalczykowej (córki profesora Stanisława Lorentza) możliwe było wykorzystanie ciekawego zespołu listów Stefana Zamoyskiego do jej ojca. http://rcin.org.pl 3 H. Sztuka, Stefan Zamoyski (nie)zapomniany bohater…, „Hodowca i Jeździec”, R. XII, 2014 (zima), nr 1; A. Krzyształowicz, Pięćdziesiąt lat temu, cz. 2, „Koń Polski” 1994, nr 5 (132). WSTĘP 9 Spośród krajowych placówek archiwalnych na podkreślenie zasługuje szczególnie owocna kwerenda w zbiorach Centralnego Archiwum Wojsko- wego w Warszawie-Rembertowie. Zachowana obszerna teczka osobowa Ste- fana Zamoyskiego (CAW, sygn. AP 2772) zawiera nie tylko jego dokumenty wojskowe, w tym listy kwalifi kacyjne i opinie służbowe z lat dwudziestych i trzydziestych XX w. W teczce tej znajdują się też m.in. dokumenty zwią- zane z edukacją młodego Zamoyskiego w szkole średniej w Wielkiej Bryta- nii (od 1916 r.), studiami w Krakowie, odpis metryki urodzenia, czy cenny odpis aktu ślubu cywilnego, zawartego w 1929 r., z Elżbietą z Czartoryskich. Duży walor poznawczy – dla uzupełnienia opisu służby wojskowej bohatera tej pracy w okresie Drugiej Rzeczypospolitej – mają materiały z zespołów akt pułków ułanów: 8, 16 i 17 oraz Samodzielnego Referatu Informacyjnego DOK VII Poznań i Oddziału II Sztabu Głównego (Generalnego) 1918–1939. Z Archiwum Akt Nowych w Warszawie wykorzystano zespoły: Ambasady RP w Londynie i Waszyngtonie, z lat II wojny światowej, oraz powojennego Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych (w dziale dotyczącym hodowli koni). Pozwalają one na pogłębienie wiedzy na temat obszarów aktywności rtm. dr. Stefana Zamoyskiego
Load more

Recommended publications
  • (Zamość, Polska) Ikonografia Jana Zamoyskiego
    Izabela Winiewicz-Cybulska (Zamość, Polska) Ikonografia Jana Zamoyskiego Sztuka, pełniąc na przestrzeni dziejów różnorodne funkcje, była zwykle dobrym środkiem politycznej propagandy. Szczególną rolę odgrywał portret, który upamiętniając postać wielkiego wodza, polityka czy mecenasa sztuki, zwykle jednoznacznie określał pozycję modela. Wizerunki - tworzone za życia i po śmierci osoby - były gwarancją wiecznie trwającej sławy. Z czasem tworzyły one galerie przodków, kopiowane i powielane przypominały o świetności rodu, jego ciągłości a przede wszystkim o ważnej pozycji założyciela rodowej potęgi. Tak było w przypadku Jana Zamoyskiego - wielkiego kanclerza i hetmana, wybitnego człowieka epoki odrodzenia. Wówczas właśnie portret uzyskał swoją malarską autonomię, stał się wyrazem renesansowego humani- zmu, uznając indywidualność i świecką godność człowieka. Portrety, tworzone dla celów urzędowo- reprezentacyjnych, służyły jako dary w stosunkach dyplomatycznych. Ich prawdziwość była zawsze niewątpliwą zaletą, lecz czasem - w celu szczególnego podkreślenia społecznej i ekonomicznej pozycji portretowanego - heroizowano je - pokazywano poważną twarz, sztywną i władczą pozę. Całość uzupełniano też elementami heraldycznymi, epigraficz-nymi, a nawet alegorycznymi i symbolicznymi. Poziom artystyczny takich wizerunków był zróżnicowany - zależny od tego, czy ich twórca to artysta mający gruntowne przygotowanie, czy jedynie tylko jakiś wrodzony talent i zmysł obserwacji. Należy też pamiętać, że autor musiał liczyć się często z zaleceniami i uwagami samego zleceniodawcy. Najstarsze wizerunki Jana Zamoyskiego, zwłaszcza w grafice i w numizmatach, świadczą niewątpliwie, iż sztuka była narzędziem propagandy. Portrety wykorzystywane do celów politycznych były wizualizacją majestatu portretowanego, jasno określały jego pozycję i szczególne miejsce w zhierarchizowanym ówczesnym społeczeństwie. Takie podkreślenie prestiżu czytelne było dla odbiorców tych dzieł sztuki, a samemu portretowanemu dawało wewnętrzne zadowolenie, umocnienie własnej pozycji i gwarancję wiecznie trwającej sławy.
    [Show full text]
  • N E W S L E T T E R September 2014 Nr 11
    N.E.S.T. New Europe with Stronger Ties N e w s l e t t e r September 2014 nr 11 N.E.S.T. WORKING MEETING Maria Rosaria Grasso for teachers Patrizia Campana POLAND 2014 Natalia Mikheeva Participants: Julija Musakova Doina Druta Maria Amparo Salcedo Andreu Luminita Ciocaru Ana Montiel Muñoz Manuel Gonzalez Garcia Georgia Kourakou Leonidas Leventis Konstantinos Papagiannopoulos Ewelina Ciemięga Paweł Ciemięga Paweł Pruś Kerim Koray Berktaş Ahmet Ertürk Sandomierz Page 8: Kozłówka Contents: (September 30th) (October 2nd) Page 2/3: Krzczonów, Page 6: Lublin Lublin and Pszczela Wola (October 1st) (September 29th) Page 7: Kazimierz Dolny Page 4/5: Baranów (October 2nd) Sandomierski and www.europroject.edu.pl troops took three bells from the local church – among September 29th them there was the royal one. The name Krzczonow- Sołtysy is connected with the reign of Stephen Batory. It was derived from the term “sołtysi łanowi” KRZCZONÓW – peasants who were granted with land and released from the duty of work for the head of the district The history of the settlement of (starosta). Their special rights were confirmed later Krzczonow dates back to ancient times. It is proved by other Polish kings – Michał Korybut Wiśniowiecki by archeological finds such as over 2000-year-old and August III. In the 16 th century Krzczonow and flint axes or knives and earthenware. The other neighbouring villages suffered severely from evidence is a “pagan barrow” which is known Swedish, Cossack and Tatar raids. In February 1656 nowadays as “Swedish mounds”. It is believed that Polish royal troops together with peasant’s guerilla they were made in the 10 th defeated a large unit of Swedish troops.
    [Show full text]
  • Jana Zamoyskiego 100-Lecie
    Zamoyscy zjadą do Zamościa - To będzie Pielgrzymka Zamoyskich do Ziemi Zamojskiej - mówi Marcin Zamoyski, Prezydent Zamościa, syn Jana hrabiego Zamoyskiego, ostatniego, XVI ordynata Ordynacji Zamojskiej. Jan Tomasz Zamoyski urodził się 12 czerwca 1912 r. w Klemensowie, zmarł 29 czerwca 2002 r. w Warszawie. Jego prochy, zgodnie z tradycją spoczęły w kryptach Katedry Zamojskiej, obok pozostałych 15 ordynatów. Ostatni ordynat, w uznaniu znamienitych zasług położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej, został odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego w 1995 r. Rok później został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Zamościa. Jan Zamoyski na Rynku Wielkim w Zamościu Powodem do spotkania się Rodziny Zamoyskich jest 100. rocznica urodzin i 10. rocznica śmierci Jana Tomasza Zamoyskiego. Jak mówi Prezydent Zamoyski - organizacją Zjazdu Rodziny Zamoyskich zajmują się jego trzy siostry: Elżbieta Daszewska, Maria Ponińska, Gabriela Bogusławska i Agnieszka Rożnowska. Zjazd rodziny Zamoyskich rozpocznie się w czwartek (21 czerwca) i potrwa do niedzieli. Marcin Zamoyski dodaje, że do Zamościa przybędzie ok. 160 osób. To będą cztery pokolenia Zamoyskich, po mieczu i kądzieli, z różnych stron świata. Najstarszym uczestnikiem będzie prawdopodobnie brat matki Prezydenta Zamościa, liczący sobie 90 lat. Program spotkania członków Rodziny Zamoyskich jest bardzo bogaty. W czwartek spotkają się przy wspólnej kolacji, zorganizowanej przez restaurację & caffe club Smak Story, w kazamacie Bastionu VII. Wieczorem zaplanowano udział w spektaklu "Odprawa posłów greckich" Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie w ramach 37. Zamojskiego Lata Teatralnego. Przypomnijmy, że to pierwszy polski dramat, którego autorem jest Jan Kochanowski. Prapremiera tej sztuki miała miejsce po zaślubinach Jana Zamoyskiego, fundatora Zamościa i jego ukochanej żony, księżniczki Krystyny Radziwiłłówny (12.01.1578r.) podczas hucznego przyjęcia w pałacu w Ujazdowie.
    [Show full text]
  • Archives of Tourism, Hospitality and Sport Science
    ARCHIVES OF TOURISM, HOSPITALITY AND SPORT SCIENCE Volume 2 Year 2017 Aims & Scope The biannual journal Archives of Tourism, Hospitality and Sport Science is an international, scholarly, and refereed periodical aiming to promote and further ATHSS research in the fields of tourism, hospitality, recreation and physical education. The journal is published is addressed by Vincent both Polto membersUniversity of in the Lublin, scholarly Poland. community dealing with tourism, hospitality, recreation and sport science, as well as business ATHSS aims at creating a platform where representatives of all aforementioned sciences are able to exchange their practitioners and professionals. developments, as well as to share their insights in hands-on and case-based knowledge and experience,Archives disseminateof Tourism, Hospitality research findings,and Sport achievements Science welcomes and original, conceptual or empirical research papers, book reviews, conference reports. The journal reports,The scope case of studies, the research and letters presented to the ineditor. ATHSS papers are subject to double blind peer review by the members of the Editorial is international. All submitted featuring new ideas, tendencies, predictions, hypotheses and achievements Board and qualified international reviewers. Of special interest are submissions within the fields of hospitality, tourism, recreation and physical education as well asThe related submitted areas relevantmanuscripts to scholars are andaccepted professionals for publication in these fields. based on the views expressed in the submitted texts are entirely those of the authors and not necessarilyrecommendations of the Editorial obtained Board in an and anonymous Staff of Archives review of Tourism,process. Hospitality However, andthe Sport Science . Criteria for evaluating submissions include the suitability of their Tocontent, ensure significance, professional conceptual integrity, focus,the journal clarity follows of presentation, strict policies and onquotation unethical of credible sources.
    [Show full text]
  • Marriage, Inheritance, and Family Discord: French Elite and the Transformation of the Polish Szlachta
    Blackburn: Marriage, Inheritance, and Family Discord 2 WORLD HISTORY REVIEW / Summer 2004 MARRIAGE, INHERITANCE, AND FAmily DISCORD: FRENCH ELITE AND THE TRANSFORMATION OF THE POLISH SZLACHTA by Christopher Blackburn [M. Damon to M. Wisdom] As to philosophy, you should know that our present age is one of enlightenment. Along with English frock coats, philosophy has come into vogue. In the boudoirs of the most fashionable ladies, right next to embroidery hoops and face powder you will find volumes of M. Rousseau, the philosophical works of Voltaire, and other writings of that sort. —Ignacy Krasicki (1776) Several important themes permeate Monsieur Damon’s instruc- tions to his aristocratic pupil. Most significant is not that Poland was a part of the general European Enlightenment, but that Polish enlight- ened thought resided primarily within “fashionable” elite circles and was ultimately based on the writings of the French philosophes. The wholesale acceptance of French culture brought a clear and conscious change to the szlachta’s traditionally Sarmatian character, while at the same time the szlachta family was unconsciously transformed by the more subtle Western notions of kinship and affective individual- ism, a process that culminated with the reign of the last enlightened despot—Napoleon Bonaparte.2 The mentalité of the Polish nobility was recast in the eighteenth century as its membership embraced selectively certain aspects of both the Enlightenment and ancien régime France. The piecemeal acceptance of these ideas by the traditionally Sarmatian nobility led to the evolution of an ideology resembling Enlightened Sarmatianism—one that embraced formal education, individualism, and Western appearance, which coexisted with agrarianism, anti-urbanism, and devotion to the Church.3 Once again the szlachta displayed its paradoxical nature by Produced by The Berkeley Electronic Press, 2003 1 World History Review, Vol.
    [Show full text]
  • Poland's Contentious Elites Enter the Age of Revolution
    Poland’s Contentious Elites Enter the Age of Revolution: ANOTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER Piotr Konieczny, John Markoff To cite this version: Piotr Konieczny, John Markoff. Poland’s Contentious Elites Enter the Age of Revolution: AN- OTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER. Sociological Forum, Wiley, 2015, 30 (2), pp.286-304. 10.1111/socf.12163. hal-01580961 HAL Id: hal-01580961 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01580961 Submitted on 23 Sep 2017 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. POLAND’S CONTENTIOUS ELITES ENTER THE AGE OF REVOLUTION: ANOTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER1 Piotr Konieczny John Markoff Pre-print version (will be replaced by post-print two years after publication per journal embargo policies) ABSTRACT Scholars of social movements commonly call for the field to be broadened in various ways because movements are often intertwined with other forms of conflict and because the causes or consequences of movements may operate differently in different contexts. Important change processes that were unfolding in Poland at the time of the French Revolution provide an instructive case.
    [Show full text]
  • Mariusz Nowak PUBLIC CONTROVERSIES OVER ZYGMUNT
    STUDIA HUMANISTYCZNO-SPOŁECZNE (HUMANITIES AND SOCIAL STUDIES) 10 2015 Edited by Radosław Kubicki and Wojciech Saletra Mariusz Nowak The Jan Kochanowski University in Kielce PUBLIC CONTROVERSIES OVER ZYGMUNT WIELOPOLSKI’S VOLUNTARY SERVICE IN THE TSARIST ARMY (1849-1855) DURING THE CONGRESS KINGDOM OF POLAND The article raises the issue of military service of Count Zygmunt Wielopolski (1833-1902),1 the eldest son of Margrave Aleksander Wielopolski (1803-1877),2 the Entailer of Chroberz and supporter of the agreement between Polish elites and the Russian Tsar. At the beginning of the 1850s this issue triggered heated discussions among the elites of the Kingdom of Poland on the limits of cooperation between representatives of the Polish nobility, “the former political nation” of the pre- partitioned Republic and the Russian “invading government”, suppressor of the recent November Uprising. It should be underlined at the outset that the case of Count Zygmunt Wielopolski’s voluntary entering into the tsarist army was not altogether unprecendented in Polish society. However, his case triggered widespread public attention in the Kingdom owing to highly controversial political calculations of Count Zygmunt’s father, Margrave Aleksander. The latter hoped, in fact, that this gesture of his will win the partitioning tsarist authorities and bend them to negotiate on the restoration of the autonomy for the Congress Kingdom of Poland, which was disestablished as part of repressions for 1 Zygmunt Wielopolski (1803-1877), the Entailer of Chroberz, acting as the president of War- saw from 08/1862-09/1863; the director of the Government Committee for Religious Affairs and Public Enlightenment in 1863; a counsel of the Central Committee of Land Credit Society in years 1876-1900; administrator of Łowicz Duchy; active in addressing and sending memori- als to the Tsar.
    [Show full text]
  • Kronika Pałacowa Zamoyskich Z Adampola” Ks
    RADZYŃSKI ROCZNIK HUMANISTYCZNY tom 15, 2017 ISSN 1643-4374 Piotr A. Czyż Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Humanistyczny [email protected] „Kronika pałacowa Zamoyskich z Adampola” ks. Romana Soszyńskiego z 1970 roku ”Zamoyski family’s palace chronicle from Adampol” by Reverend Roman Soszyński dating back to 1970 ABSTRACT The Zamoyskis are one of the most distinguished noble families in Poland’ history. It traces its origin to the 12th century. Jan Zamoyski, the first entailer, founded the Entail in 1589 and it was then recognized by the Seym in the same year. The lands of Włodawa became part of the substantial estate belonging to the Zamoyski family at the end of the 18th century as a result of the marriage of Zofia Czartoryski to Stanisław Kostka Zamoyski. Since 1837, one can talk about the Włodawa line of the Zamoyski family. The seat of the latifundium was located in Różanka, north of Włodawa, where stood the 18th century palace that had belonged to the former landowners. Destroyed during World War I, it has never been rebuilt. The Zamoyski family, who wished to frequent and administer the property, erected a new seat in nearby Adampol, in the western part of the estate. The classical palace was built in 1923-1927 based on the Jan Koszyc-Witkiewicz’s design. Here in the new seat of the family, headed by its owner Count Konstanty, they could live peacefully until the outbreak of World War II. Key words: Adampol, Chronicle, Zamoyski, source, property, entailer Słowa kluczowe: Adampol, Kronika, Zamoyscy, źródło, majątek, ordynat Zamoyscy to jeden z najznamienitszych rodów szlacheckich, jakie miała Polska w swojej historii.
    [Show full text]
  • Ordynacja Zamojska Wobec Prób Lokacji Ośrodków Miejskich Przy Jej Granicach W Pierwszej Połowie XVII W
    Pobrane z czasopisma Studia Iuridica Lublinensia http://studiaiuridica.umcs.pl Data: 25/09/2021 18:11:33 Studia Iuridica Lublinensia vol. XXV, 3, 2016 Artykuły DOI: 10.17951/sil.2016.25.3.881 Ryszard Szczygieł Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie [email protected] Ordynacja Zamojska wobec prób lokacji ośrodków miejskich przy jej granicach w pierwszej połowie XVII w. The Zamoyski Family Entail Towards the Attempts to Found Towns by its Borders in the First Half of the 17th Century STRESZCZENIE W artykule omówiono okoliczności lokacji czterech miast położonych w pobliżu granic dóbr Ordynacji Zamojskiej, które ich właściciele podjęli w pierwszej połowie XVII w., a mianowicie: Łaszczówki, Bełżca, Chocimowa i Modliborzyc. W przypadkach dwóch z tych inicjatyw: Bełżca i Chocimowa – właściciele i administracja Ordynacji starali się zmusić inicjatorów lokacji do ich przerwania, zaś lokacji Modliborzyc przeciwstawili osadzenie w odległości 8 km ordynackiego miasta Janowa. Nie ma zaśUMCS informacji o reakcji na lokację Łaszczówki, która – założona w od- ległości 5 km od Tomaszowa – nigdy nie rozwinęła się w większy ośrodek miejski. Uwaga ta dotyczy również Modliborzyc. Słowa kluczowe: miasto; lokacja; Ordynacja Zamojska; spory graniczne I. Tereny między Wisłą a Bugiem, na północ od doliny Sanu, stanowiły w śred- niowieczu peryferium osadnicze zajmowane przez zwarty kompleks leśny, ciąg- nący się od ujścia Sanu do Wisły na zachodzie aż do Wschodniego Roztocza. Znajdowały się tam południowe krańce ziemi lubelskiej i chełmskiej, zaś dalej województwo bełskie. Akcja kolonizacyjna rozpoczęła się na tym terytorium w XV w., ale dopiero w XVI w. rozwinęło się osadnictwo1. Przybywało osad 1 A. Janeczek, Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego.
    [Show full text]
  • The Polish Tradition
    PAUL SUPER THE POLISH TRADITION AN INTERPRETATIQN . OF A NATION THE POLISH TRADITION BY THE SAME AUTHOR ELEMENTS OF POLISH CULTURE AS. SEEN BY A RESIDENT FOREIGNER EVENTS AND PERSONALITIES IN POLISH HISTORY Photo by Plat Church and Street Market, Lublin THE POLISH TRADITION AN INTERPRETATION OF A NATION BY PAUL SUPER • Special Edition published for THE POLISH MINISTRY OF INFORMATION with · permission of Geo�ge Allen & U nwin Ltd. FIRST �UBLISHED IN I 939 SECOND IMPRESSION 1940 THIRD IMPRESSION 1941 POURTH lMPRESSION 1944 (PRODUCED BY MAXLOVE PUBLISHING CO. LTD., LONDON, N,1', FOR THE POLISH MINISTRY OF INFORMĄTJON) . All rights reserved PRINTED IN GREAT BRITAIN BY BRADFORD AND DICKENS., LONDON, W.C.I PUBLISHERS' NOTE The Po{ish Tradition was written before the outbreak of war, and although a number of sentences are rendered out-of-date we have purposely refrained from altering them as they serve to show the indomitable spirit of a great people. It will be seen that at the time the book was written a firm attitude to Nazi Germany was always backed by a willingness for conciliation right to the end. October 1939. ON PRONOUNCING POLISH NAMES EvERY writer on Poland who writes in the English language faces the problem of getting Polish names and significant words into a form manageable by one not speaking Polish. Long experience has led me to the conclusion that the best thing to do is as a rule to keep to the Polish spelling and give the reader . usable indications as to pronunciation. Here is a key which has been found useful : a broad as in "father." c pronounced as ts except as follows, but never as k.
    [Show full text]
  • (2009), Państwo Magnackie W Strukturach Polityczno
    PRZEGLĄD GEOGRAFICZNY 2009, 81, 2, s. 173–203 Państwo magnackie w strukturach polityczno-administracyjnych Rzeczpospolitej Szlacheckiej na przykładzie Ordynacji Zamojskiej The magnate lordship in the political-administrative system of the Polish-Lithuanian Commonwealth by the example of Zamość Entail MARIUSZ KOWALSKI Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55; [email protected] Zarys treści. Rozwój przywilejów szlacheckich doprowadził do decentralizacji władzy w I Rzeczpospolitej. Dzięki swej potędze magnateria zaczęła odgrywać główną rolę w życiu politycznym. Konsekwentna polityka prowadzona przez jej przedstawicieli zapobiegała po- wstaniu silnego ośrodka władzy centralnej, poszczególni magnaci umacniali natomiast struk- tury władzy we własnych posiadłościach. Przejawem tych tendencji było m.in. utworzenie Ordynacji Zamojskiej. Praca dotyczy zasad funkcjonowania wielkiej posiadłości ziemskiej (pań- stwa magnackiego) w ramach systemu administracji terytorialnej Rzeczpospolitej XVI–XVIII stulecia. Słowa kluczowe: Rzeczpospolita Szlachecka, przestrzeń władzy, państwa magnackie, Ordynacja Zamojska. Wstęp Badania z zakresu geografii historycznej stanowią ważną część współcze- snych analiz geograficznych. Istotną rolę w badaniach historyczno-geograficz- nych odgrywają między innymi zagadnienia związane z geografią politycz- ną. Spośród polskich autorów wymienić można W. Ćwika i J. Redera (1977), J. Kowalskiego (1986), J. Barbaga (1987), A. Piskozuba (1987), M. Najgrakow-
    [Show full text]
  • Text for the Leonardo Da Vinci Society
    LA BELLA PRINCIPESSA and THE WARSAW SFORZIAD Circumstances of Rebinding and Excision of the Portrait Katarzyna Woźniak 10.05.2015 In the study titled La Bella Principessa and the Warsaw Sforziad, published in January 2011, Professor Kemp provided evidence that the portrait of Bianca Sforza was a part of an illuminated book printed on vellum - La Sforziada by Giovannni Simonetta, stored in the National Library in Warsaw1. The excision took place, most probably, during the process of rebinding. This was done meticulously, as his paper showed, although the knife slipped at near the bottom of the left edge2. At that moment, the portrait and the book were separated from each other and ceased to share the same fortune. 1. Images indicating that portrait of La Bella Principessa was part of a bound volume Author: Pascal Cotte My research initiated as a result of this discovery shows that the most probable date of rebinding of the Warsaw copy of La Sforziada was the turn of the 18th and 19th century3. The following text is an introduction to the first general analysis of the problems concerning 1 Martin Kemp and Pascal Cotte, La Bella Principessa and the Warsaw Sforziad (2010), The Leonardo da Vinci Society: http://www.bbk.ac.uk/hosted/leonardo/#MM 2 M. Kemp and P. Cotte, op. cit., p. 5 3 Extensive study of the history of the Zamoyski book collection as well as scrupulous analysis of alterations to the original volume – decoration of new leather cover, watermarks on inserted sheets, bookplates, existing and obliterated inscriptions - will be presented in the book published by the British publishing house Ashgate.
    [Show full text]