URSZULIN PRZEWODNIK TURYSTYCZNY

URSZULIN 2012 OPRACOWANIE PRZEWODNIKA Adam Panasiuk (legendy i opisy historyczne) Andrzej Różycki (opisy przyrodnicze)

REDAKCJA / KOREKTA Tomasz Antoniuk, Sara Grabowska, Magdalena Kępa, Adam Panasiuk

WYDANO NA ZLECENIE , ul. Kwiatowa 35, 22-234 Urszulin tel. (82)5713024, fax (82)5713001 e-mail: [email protected] www.ug.urszulin.eu

PUBLIKACJA WYDANA W RAMACH PROJEKTU: „Urszulin – po pracy, Polesie” promocja marki lokalnej jako części marki regionu.

ZDJĘCIA

Archiwum Stowarzyszenia LGD Polesie Adam Panasiuk Agata Panasiuk Andrzej Różycki Zbigniew Niziński Zbigniew Giemza Zbiory historia.urszulina.net Zbiory Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie Archiwum Diecezji Prawosławnej w Lublinie STOCK.XCHNG / Fotolia Wikipedia Zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie oddział w Chełmie

OPRACOWANIE GRAFICZNE / SKŁAD DTP Maciej Pelc

WYKONANIE MAP Wydawnictwo Kartograiczne DAUNPOL Sp. z o.o. www.daunpol-pilot.com.pl

URSZULIN 2012, ISBN 978-83-7475-774-4

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane kopiowanie w całości lub fragmentów bez zgody wydawcy jest zabronione.

Autorzy i wydawcy publikacji starali się aby jej tekst był rzetelny jednakże nie mogą wziąść odpowiedzialności za ewentulane zmiany powstałe po terminie opracowania materiałów do wydawnictwa.

Nakład 2000 szt. Egzemplarz bezpłatny URSZULIN NA KAJAK 74 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA DROGI TURYSTODROGI . Przygotowując siędotrasy, pamiętaj o: Gminy Urszulin. czujesz więźznaturą –najwspanialszą atrakcją i po zapierające dechwpiersiachkrajobrazy Zapewniamy, naszej trasie że zobaczysz dzięki niepowinno Ci sprawić kłopotu. ży dowodnych przygotowanie woja kajakarstwa, Jeślijednakjesteś fanem wspaniałego sportu. amatorów, wcześniej nieuprawiali którzy tego Przygotowaliśmy również miniporadnik dla Ciebie. boisz sięwody, to naszatrasa dla jeststworzona spędzaćczas, aco więcejbisz aktywnie –nie lu nie Urszulin.Jeśliinteresujesz sięprzyrodą, zbiorników wGmi jednym znajpiękniejszych Zawiera pojeziorze trasę kajakową Wytyckim, ostatnia częśćOto naszego Przewodnika.

odpowiednich ubraniach – ważne jest, by jak –ważne jest, by jak - - - - . . się przyda, bardzo kierunek wskazujący na, więcprzyrząd –nawigacja potalijeziora trud bywa kierunek ków zpełnym naplażę. wyposażeniem Właściciele kwater oferują dostarczenie kaja kwaterach agroturystycznych. w pobliskich gdyż istnieje możliwość jego wypożyczenia kajakowy. musimy Nie miećwłasnegosprzętu, i toaletami, więc beztrududowieziemy sprzęt dojazdem, pomostem wybrzeże, zdobrym -wschodniej posiadazagospodarowane Jezioro odstronyWytyckie południowo schować rzeczy, by nie przemokły; będziemożna wktórych pojemniki, sła, kapoki, raj odzieżdopasowaną dopogody, wybie schły; najmniej chłonęły wilgoć i szybko

sprzęcie kajakowym sprzęcie kompasie – pomoże Ci wybrać odpowiedni –pomoże odpowiedni Ci wybrać – oczywiście kajaki, wio kajaki, –oczywiście - - - - -

trzciny, częste występują mielizny iwystające wodnej trasy bujnieporasta wodna roślinność, wody. Trudno gdyż brzegi naszej wbok, skręcić lustrem paszczystym pozostał kilkumetrowy ka dlategoWłodawka, do dniadzisiejszego Przed powiększeniem jeziora tędy płynęłarze my całyczasprosto. drogą wodną metrów oszerokości płynie kilku łąkowych zakrzyczeniach. Tą swoistego rodzaju konarówniem liczniewystających po dawnych sięwystępowacesie melioracji. Charakteryzuje Jest to część jeziora, która została zalanawpro dojeziora. do ujściakanału prowadzą sprzętu wodnego. wypożyczalnię Tutaj możemy rozbić namiot, znajdujesięrównież sanitariat. Kajaki możemy umieszkańców wypożyczyć Wytyczna, którzy azanimpoprawejsię kapliczka), stronie odchodzidroga gruntowa. Po przystani. przejechaniu nią0,5km znajdziemy sięprzy szutrową przecinającą osadę Kochanowskie. Po przejechaniu wrośnięty 1,7 km w 4 lipy miniemy (naprzeciwko krzyż znajduje osiedluKochanowskie.Początek przy Aby skręcić tamdojechać należy sięodprzystani szlaku zdrogi zaczyna krajowej wdrogę » » » Wpływamy w „drogę wodną”, prowadzącą szych terenach jeziora),szych (szczególnie wokolicy waż one bywają naprawdę uciążliwe na na ponie stworzenia, te kąśliwe odstraszający dy, m.in.komary. środek Warto dobry zakupić uciążliwe owa bywają pleksy leśneniezwykle szarach obitych wtereny ikom podmokłe się, kiedy nieopodalniemażadnegosklepu, się, kiedy więc wziąśćze sobąprowiant, by mócposilić nawet niedługa,może byd męcząca. Warto w pierwszej części naszegow pierwszej Przewodnika: podanych zapominajowskazówkach Nie . . . Zaraz zapomostem skręcamy wlewo. Ruszamy odpływając z plaży naprzystani. Ruszamy zplaży odpływając

SZLAK KAJAKOWYSZLAK apteczce zapasie wody ijedzenia zabezpieczeniu insektami przed Długość PRZEWODNIK RADZI : 7,5km – to jedyny ratunek, gdy zdarzy się się –to jedyny gdyzdarzy ratunek, Start: przystań przy jeziorze przy przystań -Jezioro Wytyckie – każda wyprawa, wyprawa, –każda – na ob ------Urszulin. Przewodnikiem poGminie z naszym -wraz te rzeczy zmieściwszystkie rym w któ plecak, oraz nieprzemakalny ty sobą telefon komórkowy, dokumen powinien także mieć ze turysta Każdy lał namnakontynuowanie wyprawy. lowe, wrazie gdyby bólniepozwa sięrównieżPrzydadzą przeciwbó środki utleniona to podstawowe elementy). (bandaże, zestaw plastrowy, woda czy Powinna być wyposażona dobrze nam nieszczęśliwy wypadek. - - - -

75 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA „Jesienią jezioro i okoliczne rozlewiska stanowiły doskonałą bazę żerowiskową dla licznych stad gęsi, czajek, łabędzi, kaczek i innego ptactwa wodno-błotnego”. kiem dostarcza niesamowitychkiem wrażeń. odcin tym zalanych Spływ zakrzaczeń. konary z naszej wodnej trasy w prawo ikierować się więc wodległości 550modpomostuodpłynąć metrów.nej trasy nawet nakilka Proponujemy uniemożliwiają oddaleniesięodnaszej wod owania zwody gdyżwystające spływu, konary z tamtego miejsca nie ma możliwości kontynu regulującej poziom wody w jeziorze. Niestety, wodnej, ażdopłyniemy dośluzy 1,3km, przez » Odcinkiem tym możemy spokojnie płynąć możemy tym spokojnie płynąć Odcinkiem która przepompowuje wodę naobszarpobliskiego Krowiego Bagna. spełnia rolę retencyjnego wsystemie zbiornika kanału Wieprz-Krzna. Nadjeziorem przepompownię wybudowano gospodarowało Państwowe iniebyło ogólniedostępne. Gospodarstwo Rybackie zsiedzibąwSosnowicy Dzisiaj brzegową ipodtopione łozy. krzaki wierzby gdzieniegdzieniewielkie wyspy jeziora wyznaczają Wcześniej jeziorem żerowiskową dla licznych wodno-błotnego. łabędzi, kaczek stad gęsi, czajek, i innego ptactwa Dzisiaj starą linię ków zrzędu siewkowych irodziny bekasowatych. Jesieniąjezioro iokoliczne rozlewiska stanowiły doskonałą bazę dziła siętutajrównież dużapopulacjaperkoza rdzawoszyjego par)ikrwawodziobów (kilkanaście (ok. 80par)pta 2000 gniazd) rzeczne kolonia (ok. 100 par). Gnieź śmieszki, lęgowa z którą wspólnie gnieździłymewy się rybitwy polodowcowe, takie jakbrzozę lapońską. iwierzbę niską Wówczas najeziorze znajdowała ok. siędośćduża(licząca można Nanich spotkać niskim byłoi torfowiskiem i przejściowym. owadożerne rosiczki ipływacze, atakże relikty 3.511 tys. m wtedy 2.855 m długości, a jego linia brzegowa 7.420 m, maksymalna głębokość 3,40 m, a pojemność wynosiła 270,1haibył wówczasniem wynosiła drugim pojeziorze Uściwierz co dowielkości naPojezierzu. Jezioro miało głębokość wynosi 5,50m,apojemność9.174tys. m głębokość wynosi trzeniu wody wzbiorniku, maksymalna brak jestobwałowań. Obecnie, po spię wsiKoloniana wysokości Kochanowskie niej oraz częściowo odpołudnia.Jedynie strony wschodniej, północnej i zachod 9.850 m.Jezioro otoczone jestgroblą od 487 ha,adługośćliniibrzegowej wynosi na potrzeby mapowierzchnię rolnictwa i przekształceniu wzbiornikretencyjny sko-Włodawskiego. Po obwałowaniu wodnym naterenie Pojezierza Łęczyń zbiornikiem Jest aktualnienajwiększym Jezioro Wytyckie 3 . Niebyło wówczas dostępnym zkażdej strony. północny Od izachoduotoczone było lasemolchowym - - -

3 . Dla porównania. Dla powierzchnia akwenu przed przekształce - - -

ciem. tak duża,byśmy mieliproblemy zprzepłynię roślinność.i pływającą Ichilośćniejestjednak 250m,uważając nawystające konary płynąd ok. w stroną widocznych wysp. Musimy kilku prze na jeziorze. Bez trudu możemy zaobserwować na jeziorze. trudu możemy Bez zaobserwować w niejczyste. Jestto chyba najładniejsze miejsce nie sprawi problemów,ki gdyżlustro wody jest Przepłynięciesem olsowo-kępokowym. zatocz Największewyspami. znichporośnięte sąla » Wpływamy otoczonej dozatoczki, kilkoma ------

77 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA 78 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA na wystających konarach. na wystających możemyziora. Licznegatunki zaobserwować two szczególnie upodobałosobie tę część je ornitologii, gdyżliczniewystępujące tutajptac miejsce ciekawe szczególnie dla miłośników zwody konarów.wystających Jestto również proponujemy płynięcielewą stroną wpobliżu jestutrudniona,dlatego dalsza cześć spływu wiatr.ście warunkuje pogodzie wietrznej Przy sięzfaląwodną, której oczywi rzyć rozmiary Wpływając na wody”„otwarte musimy zmie akwenu. stronie mamy dootwartego ujściezzatoczki Jest to także jedno z ulubionych miejsc wędkarzy. Jest to także jednozulubionych miejscwędkarzy. żeremie bobrowe oraz liczneodmiany ptactwa. » » Opływamy jezioro, polewej mającbrzeg stro Po minięciunajwiększej wyspy poprawej - - - - -

sza, co pozwala napodpłynięciebliżej brzegu.sza, co pozwala konarówgo kożucha i wystających jest mniej nie. roślinne ilość pływającego Gdzieniegdzie rów ptaków, dlatego sięwjego też wybierając Jezioro stanowi nieladagratkę dlaobserwato musimy pokonaćponad3km. szej przystani plażach. możemy Odpocząć kami. namijanych kilku zatoczjamy zlicznymi malutkimi trzcinowiska fali. wiatrumusimy iwysokość uwzględnićkierunek dlatego decyzją szczególnie1,5 km, taką przed gą stronę. Szerokość jeziora wacha sięod1do trasę, środek przez jezioraprzepływając na dru momenciemożemygo wkażdym sobieskrócić » » » Z plaży napółnocnym jeziora dona krańcu Zplaży jezioro Opływając odstrony wschodniej mi dlate mamy północnegobrzegu Do 2,3km, ------

Świat płazów, ssaków iptaków i bekasik. zsiewkowych bieguszmienny,i bielaczek, ikanadyjska, berniklabiałolica –kamusznik, terekia batalion czy szara czaple nadobneipurpurowe oraz hełmiatka, kaczki: rożeniec, świstun,gągoł, ohar, markaczka, także tracz nurogęś liczne stada gęsi zbożowych i białoczelnych, brodźce śniade, samotne, kwokacze i krwawodzioby. Zalatują tu także W czasie wiosennych i jesiennych przelotów i rdzawoszyje, żerujączarnoszyje małe i siwe, tu rybołowy, mewy nury kormoranów,czy aleteż obserwowanych czasembocianów czarnych naryby, ipolujących bielików. kaczki czy stawowe. Wody jeziora stanowią doskonałą bazę pokarmową ibiałych, dlaliczniepojawiających sięczaplisiwych jeziora może znajdować samców 4-6buczących bąka. ok. Tutaj także zakładająswoje gniazda drapieżne błotniaki zamieszkuje także bąkibączek oraz dwa gatunki czapli,prowadzące się, życia. Szacuje że wokół tryb bardzo skryty tkamy licznetrzciniaki, trzcinniczki, brzęczki iświerszczaki, a także potrzosa, wróblem zwanego trzcinowym. Trzciny krajem. Lęgną siętutajtakże liczniegęgawy, nasze wyhodowano gęsiodktórych gęsidomowe. W szuwarach spo szarego) bywa –jestto odmianałabędzia,zwana to zwykle „polską”, dotychczas nieobserwowana poza naszym Narodowego. Gnieżdżą siętutajtakże łabędzie(3-5par),ajednazparczęsto wodzi pisklę koloru białego(niejak tych ptakówkę. zlasamiPoleskiego można 2-3pary wzachodniejczęści granicy spotkać Zwykle jeziora Parku przy krakwy, czernice, cyraneczki, cyranki, też głowienki, czy bardzo płaskonosy rzadkie wPolsce inajrzadszą podgorzał W obrębie jeziora możemy spotkać także gniazdujące najpospolitsząkrzyżówkę, wtym liczniekaczki, jakirzadsze rzeczne, białowąsowatemniej lubbardziej jużmniej)lęgnątutakże licznie(niestety rybitwy ibiałoskrzydlate. dowe, jajaipisklętainnych czy ptaków, bardzo wtym często śmieszek. ichmniejszych kuzynek W różnych latach wszystkożernym, awdiecieprzeważają różnorodne ryby, owady, mięczaki, atakże odpady, drobne lą zwierzęta Mewa białogłowa, to duża,drapieżna mewa długoścido68cmirozpiętości do1,5m.Jestgatunkiem skrzydeł 2009 roku właśnie w tej lęgowe białogłowe, kolonii pojawiłymewy się po 50 liczącerazgniazd. dzisiaj ok. pierwszy części jeziora, wokół dużego żeremia bobrowego, druga wczęści zachodniejwotoczeniu największej wyspy. Od (w 1999roku) dwieduże idzisiajtworzą kolonie, 3500gniazd. liczące ok. Jednaznichznajdujęsięwpółnocnej zostały pozalewane,i rybitw więcprzestały siętugnieździć. Ponownie powróciły podkoniec lat dziewięćdziesiątych powróciły śmieszki. Po mewy napełnianiujeziora w1984 roku tereny wszystkie dogodneogniazdowania dlamew drapieżnego gronostaja, jestświat lisyiborsuki. Najciekawszy ptaków. Najezioro powielulatach nieobecności wnaszej –gatunek faunie, obcy zawleczony Północnej.rykańską zAmeryki Najeziorem możemy spotkać także czownik ziemnowodny. Natomiast dorzadkości tugłównie należą przez dzisiajpiżmaki, wytępione norkę ame Liczniejsza populacjatego zamieszkuje kanał-doprowadzalnik ssaka dojeziora. ikar takżeW wodzie wydry żyją są tutaj przez bobry, mające na terenie jeziora co najmniej 5 żeremi. wate, głównie wbrązowej Ssaki reprezentowane odmianiebarwnej. a często można również siężmijezygzako napotkaćwygrzewające liczniejaszczurkiwałach czasemtakże występują zwinki, padalce, żółwie błotne, a z innych gadów zaskrońce. jezioro Na otaczających biuszkę także ziemną,zwaną huczkiem. sątakżeW wodzie spotykane tu także i grzebieniastą, oraz traszki kumaki nizinne i grze zwyczajną samce wokresie Spotkamy barwę. rych niebieską godów przybierają nie żaby zielone, alewiosnąrównież żaby trawne imoczarowe, któ W wodach jeziora inadbrzegami można licznepłazy, spotkać głow - - - -

- - - - -

79 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA 80 Urszulin - Przewodnik turystyczny TRASA KAJAKOWA Oczywiście, nie sposób wyliczyć wszystkich wszystkich niesposóbwyliczyć Oczywiście, wiele bardzo rzadkich. gatunków, ciekawych my być kilka wtym może Na pewnoniezawiedziemy sięizaobserwuje ilunety. lornetki wacji, czyli doobser sięwsprzęt zaopatrzyć okolice należy białych północnych. oraz zespół rzadki grzybieni Rośliny te, popularnie zwane „liliami wodnymi”. kraju wnaszym przez zespoły popowierzchni roślin wody. odużych liściachpływających to Są zespoły grążela żółtego igrzybieni wodnejstrzałki ijeżogłówki gałęzistej. zapasemtrzcin rozciągają Zwykle sięrozległe powierzchnie zajmowane pałki szerokolistnej oraz gdzie niegdzie szuwar oczeretu jeziornego. W płytszych wodach spotkamy zbiorowiska ścią oraz podtopionymi głównie szarej. wierzby krzakami, Roślinność szuwarową stanowią trzcinowiska iszuwar znajdująsiępiaszczystemiejscach podwodne łachy. W streie jezioro przybrzeżnej obicieporośnięte jestroślinno zezwolenie Koła u skarbnika PZW w Urszulinie. jeziora Dno jest dość płaskie, w większości muliste, tylko wkilku Państwa. Skarbu należą do właściciela, czyli Osoby chcące wędkować dodatkowe zbiorniku muszą wykupić na tym można ze Urszulin.Korzystać ponieważGminę wszystkich, wszelkie budowle wodne naterenie wód państwowych Większość jestprzez atylko znichwybudowana dwa, postawione osoby pływające to przez prywatne, pomosty silników spalinowych) ilicznychużywania wybudowanych pomostów. nych brzegów jestniedozwolony idodatkowo utrudniony przez passzuwarów. Ryby można łowić złódki (zakaz uklejaoraz ostrakoilnajazgarz, różanka. Połów zobwałowa ryb japońcem. Ponadto tusumikkarłowaty, występuje słonecznica, ne także krasnopiórkami) ikaraś srebrzysty, lub zwany bękartem węgorze, sumy, atakże liny, leszcze krąpie, płocie, wzdręgi (zwa czają 30 kg. Poza szczupaki, pływają karpiem sandacze, okonie, gatunkiem jestkarp.a dominującym przekra Największe okazy ski Okręg PZW akwen, Chełm corocznie zarybia intensywnie Wody jeziora dzierżawione są przez Polski Związek Wędkar Wędkarstwo ifaunajeziora pod ciężarem człowieka. spleję (kożuch po wodzie), roślinny która może pływający łatwo się przerwać nie się po wyspie jestniebezpieczne tutajcienką ze względunawytworzoną nie siępowyspie pręcikowej oraz, nanajwiększej zwysp, rośnie niewielki lasolchowy. Porusza- podlegają ochronie Oprócz prawnej zespołów iniemożna ne ichzrywać. Natomiast na kilku wysepkach rosną krzewy wierzby łozy i wierzby pięcio iwierzby Natomiast rosną łozy wierzby krzewy nakilku wysepkach ramienicowe, zbudowane przez różne gatunki glonów z rodzaju ramienic. moczarki kanadyjskiej. można spotkać Głębiej jeszcze gdzieniegdziełąki nufarów spotkamy zbiorowiska rdestu ziemnowodnego, zespoły rdestnic, brzegu występują zbiorowiska rogatka i wywłócznika okółkowego zbiorowiskabrzegu występują rogatka iwywłócznika oraz głównie pływającej, rdestnicy ikędzierzawej. przeszytej w tym Dalejod - - szanowny turysto. tekście,nych pozostawiamy wniniejszym tobie Poszukiwanie coraz to innych, niewymienio wować. gatunków ptaków, tu możemy jakie zaobser - - - -

- - - - - Jez. Janówko Zbójno 82 Skomielno P. P. K . 189 Nowy-

Stary 23°05’ 23°10’ Wielki 23°15’ 819 23°20’23°20’ Orzechów Łan Staw Rybitwa Poleski Park Jez. Nowiny Staw Kołacze Trociany Kan. Cycowe Stawy POLESKI PARK M Komarówka i Bruskie Jez. etiu Wieprz-Krzna Zienkowskie Łąki Pociągi łka Staw Staw Krajobr. Zienki Perkoz Strujło Gmina 169 171 820 Piwonia Dln. Mietułka Kol. Kołacze

Gmina Lipniak a Bobrówka Jez. k 819 Moszne w a Szelobudy NARODOWY d o Rez. Jez. ł Jez. W Rez. Jez Kol. Wola Rez. Poleski Park Moszne Długie Długie Stary Brus Sosnowica Wereszczyńska Durne Bagno 82 Dominiczyn Łowszów Krajobrazowy 177 180 Lejno P 1812 i w Kol. Łomnica Kol. Dominiczyn o

n Łomnica Wola Wólka Wytycka Lubowierz i

a

G Wereszczyńska r 1939

n . P. P. K . Jez. Zamłyniec Rez. Jez. 1863 170 Babsk Wytyckie Karane Jez. 1944 Jez. Krasne 1915 Zagłębocze POLESKI PARK Zawadówka 51°25’ Kochanowskie 173 P. P. K . Więzienny Rów Zagłębocze Michałowska Grobelka Jelino NARODOWY 1915 P. P. K . 51°25’ Gmina

Park Jagodno Jez. Krowie Bagno 175 Łukie

Gmina a Jez. n

l Michałów o Płotycze Rozpłucie II D 82 Gmina a Nowe- Wiązowiec Nowy i n Andrzejów Krajobrazowy o 190 iw P Stare- 175 1863 Łysocha Piaseczno Ludwin 1944 Urszulin Granie Stara 173 Or. Dydakt.- Andrzejów Wie Muzealny PPN-Załucze Dębowiec Pojezierze Łęczyńskie 1243 Hańsk Siedziba 185 Rez. Jez.GMINA URSZULIN 172 Poleskiego Parku Kulczyn Narodowego Brzeziczno skala 1 : 85 000 Czarny Las Grabniak Urszulin Jez. 1920 Pikuławka PiasecznoGranica gminy; pozostałe granice Zabrodzie 82 819 Jez. Zastawie Drogi krajowe; drogiBikcze wojewódzkie Jez. Jez. Sumin POLESKI Rotcze Jez. 187 Drogi inne Bagno Uciwierz Jez. 172 Granice parków narodowych, krajobrazowych Wereszczyńskie Sumin 174 Kol. Włodawka Lasy Wereszczyn Bubnów Gatyska Szlak kajakowy Sęków Kaniwola Garbatówka Gatyska Muzea; pałace i dwory; inne zabytki PARK 1915 Klasztory; kocioły; kapliczki; pomniki; grodziska Kobyłki Jez. Ostrówek Zagórze NARODOWY Miejsca pamięci narodowej; cmentarze Gmina 1944 Narybie Podyski Wielkopole Karczunek Leniczówki; wiatraki; stadniny Wólka 175 Nadrybska Kol. Szczupak Świerszczów-Kol. Hotele; schroniska młodzieowe; agroturystyka; Kalinówka Nadrybie-Wie 192 Aleksandrówka zajazdy; zadaszenia Marcinowa Gmina Garbatówka-Kol. Cyców Świerszczów Niwa Punkty gastronomiczne; poczty; parkingiZaróbka 21°20’ 177 Gliny Kompieliska; łowiska; kempingi; pola biwakowe Szczupak ol. Szczecin Nadrybie-Dwór 82 Przymiarki Wierzbica Rez. Serniawy Punkty widokowe; wiee widokowe; Tarnów pomniki przyrody 23°05’ 23°10’ 190 23°15’ 23°20’ uchaczów-Kol. Brzeziny K Kopina Rez. Jez. Podbłocie Małków