Finansowanie Kampanii Prezydenckiej 2005
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Program Przeciw Korupcji Finansowanie kampanii prezydenckiej 2005 raport wstpny W arszawa, padziernik 2005 Spis tre ci I. W stp............................................................................................2 II. W nioski ogólne...........................................................................4 III. Omówienie zauwaonych nieprawidŁowoci.......................6 IV. Rekomendacje.........................................................................22 V. Dalsze dziaŁania zespoŁu monitoruj#cego............................24 1 W stp Jako organizacje pozarz#dowe, media, akademicy, a przede wszystkim jako wyborcy mamy prawo do peŁnej informacji o tym, kto finansuje polsk# polityk, kto za ni# stoi, sk#d te pieni#dze pochodz# i co si z nimi wi#e. Ryzyko, jakie ponosimy w zwi#zku z brakiem takiej kontroli spoŁecznej, dotyczy nie tylko pienidzy publicznych, ale faktu finansowania polityki i wyborów z pienidzy prywatnych, a co za tym idzie zobowi#za(, jakie politycy maj# w stosunku do w#skich grup interesów. Od 2000 roku obowi#zuj# w Polsce doĆ rygorystyczne reguŁy dotycz#ce finansowania kampanii wyborczych. Jednake w debacie publicznej przewaaj# opinie, i prawo to nie jest egzekwowane. Fundacja im. Stefana Batorego we wspóŁpracy z Instytutem Spraw Publicznych wspierana przez wolontariuszy organizacji obywatelskich podjŁy si przeprowadzenia pierwszego w Polsce monitoringu finansowania prezydenckiej kampanii wyborczej. Zdecydowano si na monitoring kampanii prezydenckiej, poniewa przepisy Ustawy o wyborze Prezydenta RP w Polsce byŁy nowelizowane jako pierwsze i maj# najmniej zabezpiecze( przed naduyciami, a co za tym idzie, wyst#pieniem korupcji politycznej. W trakcie kampanii prezydenckich w 1995 r. i 2000 r. dochodziŁo do licznych patologii, takich jak przekraczanie limitu wydatków na kampanie, finansowanie kampanii przez instytucje publiczne (fikcyjne darowizny pracowników urzdów pa(stwowych), wykorzystywanie zasobów instytucji publicznych do prowadzenia kampanii wyborczej. CzeĆ z tych narusze( zostaŁa zauwaona podczas monitorowania wyborów 2005 roku. Celem monitoringu jest poinformowanie opinii publicznej o Łamaniu obowi#zuj#cych przepisów jak i wskazanie na nowe zagroenia korupcyjne. Aby zwikszyĆ skutecznoĆ dziaŁa(, Fundacja im. Stefana Batorego i Instytut Spraw Publicznych zaproponowaŁy wspóŁprac partnerom reprezentuj#cym zarówno sektor pozarz#dowy, jak i instytucje pa(stwowe (Pa(stwowa Komisja W yborcza i Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji) i prywatne (dom mediowy Media Direction OMD). Przeprowadzony przez organizacje pozarz#dowe monitoring stanowi uzupeŁnienie kontroli sprawowanej przez PKW i media. Monitoring umoliwia nie tylko zweryfikowanie legalnoci finansów wyborczych, ale moe staĆ si skutecznym dziaŁaniem profilaktycznym, ograniczaj#cym poziom korupcji politycznej 2 zwi#zanej z wyborami. Cele i metodologia monitoringu zostaŁy omówione szczegóŁowo na stronie internetowej projektu www.prezydent2005.org.pl. Monitoring na szczeblu centralnym prowadz# pracownicy Programu Przeciw Korupcji Fundacji im. Stefana Batorego oraz Dom Mediowy Media Direction OMD, który wspomaga projekt na zasadzie pro publico bono (bezpŁatnie). Monitorowanie kampanii na szczeblu lokalnym prowadzi grupa ok. 50 wolontariuszy, którzy zostali specjalnie przeszkoleni i utworzyli w swoich miejscowociach kilkuosobowe grupy monitoruj#ce. Raport z pierwszej czci monitoringu analizuje przede wszystkim wybrane wydatki komitetów wyborczych, przypadki naruszenia i obchodzenia obowi#zuj#cych przepisów, przypadki wykorzystywania funkcji i rodków publicznych dla prowadzenia kampanii wyborczej. Program monitoringu nie sko(czy si wraz z zako(czeniem II tury wyborów, czy zŁoeniem sprawozda( finansowych komitetów; pozostaje jeszcze weryfikacja sprawozda( finansowych przez zespóŁ monitoruj#cy i PKW . 3 W nioski ogólne Zasady finansowania prezydenckiej kampanii wyborczej reguluj# nastpuj#ce przepisy prawne: 1) ustawa z dnia 27 wrzenia 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególnoci przepisy art. 40a, dotycz#ce wyŁ#cznego prawa komitetu wyborczego do prowadzenia kampanii wyborczej, i rozdziaŁu 12 „Finansowanie wyborów”, dotycz#ce BródeŁ i zasad pozyskiwania przychodów, dokonywania wydatków i prowadzenia gospodarki finansowej przez komitety wyborcze, obowi#zku przedŁoenia Pa(stwowej Komisji W yborczej sprawozdania wyborczego komitetu; 2) ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, a w szczególnoci rozdziaŁ 4 „Finanse i finansowanie partii politycznych”, dotycz#cy tworzenia i funkcjonowania Funduszu W yborczego partii, a take sposobu finansowania udziaŁu partii w wyborach prezydenckich; 3) rozporz#dzenie Ministra Finansów z 19 lipca 2000 r. w sprawie okrelenia wzoru sprawozdania wyborczego, szczegóŁowego zakresu zawartych w nim informacji oraz wykazu rodzaju dokumentów zaŁ#czonych do sprawozdania; 4) Ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych, w zwi#zku z art. 87 ustawy o wyborze Prezydenta RP. Projekt ten miaŁ pokazaĆ, czy powysze regulacje s# Łamane, kto je Łamie i w jaki sposób. Monitoring przeprowadzony w okresie marzec-paBdziernik 2005 potwierdziŁ, i istnieje due prawdopodobie(stwo, e w finansowaniu prezydenckiej kampanii wyborczej dopuszczono si nastpuj#cych narusze(: • rozpoczcie kampanii wyborczej przed oficjalnym zarejestrowaniem komitetu wyborczego, • prowadzenie kampanii przez inne podmioty (partie polityczne) ni komitet wyborczy, 4 • przekraczanie limitu wydatków wyborczych, limitu wydatków na reklam i obchodzenie zakazów dotycz#cych pŁatnych reklam telewizyjnych, • wspieranie kampanii wyborczej ze rodków publicznych, • wykorzystywanie wyborów do Sejmu i Senatu do poredniego finansowania kampanii prezydenckiej, • obchodzenie limitów wydatków wyborczych pod pozorem promocji ksi#ki, • brak oznaczenia materiaŁów wyborczych. W ramach monitoringu zebrano materiaŁy dowodowe dotycz#ce wyej wymienionych narusze(. MateriaŁy te zostan# przekazane Pa(stwowej Komisji W yborczej w celu uŁatwienia czynnoci kontrolnych. Dodatkowo monitoring kampanii wyborczej wskazaŁ na powane zagroenia korupcyjne wynikaj#ce z: • braku peŁnej jawnoci finansowania kampanii, co umoliwia anachroniczna instytucja zbiorek publicznych, • braku przepisów reguluj#cych skŁadanie owiadcze( maj#tkowych przez wszystkich kandydatów na Prezydenta RP, • braku moliwoci zweryfikowania darowizn rzeczowych, wydatków wyborczych i zasŁanianiem si tajemnic# handlow# przez firmy z brany reklamowej. 5 Omówienie zauwaonych nieprawidŁowo ci Rozpoczcie kampanii wyborczej przed zarejestrowaniem komitetu wyborczego i prowadzenie kampanii wyborczej przez inne podmioty ni komitet wyborczy kandydata na prezydenta. Pozyskiwanie i wydatkowanie rodków finansowych jest dozwolone od dnia wydania przez Pa(stwow# Komisj W yborcz# postanowienia o zarejestrowaniu komitetu wyborczego. W zwi#zku z obowi#zkiem gromadzenia rodków finansowych komitetu na rachunku bankowym, pozyskiwanie rodków finansowych jest moliwe dopiero od dnia otwarcia rachunku bankowego komitetu. Po pierwsze, finansowanie kampanii wyborczej po zarejestrowaniu komitetu jest warunkiem koniecznym, aby wpŁywy i wydatki byŁy ewidencjonowane oraz wykazane w sprawozdaniach przedkŁadanych Pa(stwowej Komisji W yborczej. Po drugie, kampania wyborcza moe byĆ prowadzona na zasadzie wyŁ#cznoci tylko przez komitety wyborcze kandydata, które zgŁosiŁy kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W wypadku naruszenia tych zasad osoby prowadz#ce kampani naraone s# na sankcje przewidziane w Art. 88g i Art. 88j ustawy o wyborze Prezydenta RP. Ten, kto narusza te zakazy dopuszcza si przestpstwa.1 Billboard kandydata na prezydenta RP finansowany przez Komitet W yborczy SdPL 1 Art. 88 j. (2) Kto prowadzi kampani wyborcz# bez zgody komitetu, a koszt ich przekracza 50 000 zŁotych, podlega grzywnie nie mniejszej ni koszt takiego dziaŁania oraz karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2. 6 W arszawa, dnia 23 marca 2005 r. PAGSTW OW A KOMISJA W YBORCZA - Komunikat dla Polskiej Agencji Prasowej (… ) partie polityczne nie mog# finansowaĆ telewizyjnych i radiowych audycji wyborczych przed zarz#dzeniem wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i utworzeniem komitetów wyborczych, a jedyn# dopuszczaln# form# finansowania takich audycji jest przekazanie na ten cel rodków wŁaciwemu komitetowi wyborczemu, który moe zamówiĆ odpŁatne audycje wyborcze przy zachowaniu warunków dotycz#cych okresu i czasu ich rozpowszechniania okrelonych w art. 83a ust. 1 ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Poniszy wykres pokazuje orientacyjny koszt kampanii medialnej i przy tej okazji mona zobaczyĆ, którzy kandydaci wbrew zasadom prowadzili kampani wyborcz# przed oficjalnym zarejestrowaniem swojego komitetu. W ykres I – W ydatki reklamowe przed zarejestrowaniem komitetów wyborczych Wydatki reklamowe w PLN œ podziaˇ na media 2005 3 ródˇo: AdExpertdane cennikowe PLN ( bez rabatów) Dodatkowo, zarówno przed rozpoczciem kampanii, jak i podczas jej trwania, czynnoci zwi#zane z pozyskiwaniem rodków finansowych i dokonywaniem wydatków nie mog# byĆ prowadzone samowolnie przez kandydatów, ani przez partie polityczne, stowarzyszenia i inne organizacje, których czŁonkiem jest dany kandydat. Naruszenie tej zasady moe powodowaĆ odpowiedzialno Ć karn#. 7 Przekraczanie limitu wydatków wyborczych i Łamanie zakazów dotyczcych pŁatnych reklam telewizyjnych. ozporz#dzeniem z dnia 12 sierpnia 2005 r. Minister Finansów ustaliŁ maksymaln# kwot wydatków komitetu wyborczego w wyborach Prezydenta RP w wysokoci 13 800 000 zŁ. W tegorocznych