AYT EDEBÝYAT SORU HAZÝNESÝ ÖN SÖZ

Altýn Anahtar Edebiyat Soru Hazinesi, 4 yýllýk (9, 10, 11 ve 12. sýnýflar) MEB lise Türk Dili ve Edebiyatý müfredatý ve ÖSYM edebiyat sorularý göz önünde tutularak hazýrlanmýþ kapsamlý bir soru bankasýdýr.

Konu anlatýmý için, 4 yýllýk “Türk Dili ve Edebiyatý” müfredatýný kapsayan ayrýntýlý konu anlatýmlý Altýn Anahtar kitabýndan yararlanýnýz.

“Altýn bir gelecek” dileðiyle… ÝÇÝNDEKÝLER

GÜZEL SANATLAR VE EDEBÝYAT TEST 1 Güzel Sanatlar ve Edebiyat ...... 8 TEST 2 Güzel Sanatlar ve Edebiyat ...... 12

METÝN TÜRLERÝ TEST 3 Metin Kavramý ve Metinlerin Sýnýflandýrýlmasý...... 18 TEST 4 Masal - Fabl...... 21 TEST 5 Destan - Efsane - Halk Hikâyesi - Mesnevi...... 25 TEST 6 Hikâye ve Roman...... 28 TEST 7 Hikâye ve Roman...... 32 TEST 8 Tiyatro...... 36 TEST 9 Sanatsal (Edebî) Metinler / Karma...... 39 TEST 10 Sanatsal (Edebî) Metinler / Karma...... 44 TEST 11 Sanatsal (Edebî) Metinler / Karma...... 48 TEST 12 Sanatsal (Edebî) Metin Yazarlarý ve Eserleri...... 52 TEST 13 Biyografi / Otobiyografi...... 55 TEST 14 Mektup - E-Posta...... 59 TEST 15 Günlük - Blog...... 63 TEST 16 Aný (Hatýra) - Haber Metni - Gezi Yazýsý...... 66 TEST 17 Makale - Sohbet ve Fýkra...... 70 TEST 18 Eleþtiri - Mülakat - Röportaj...... 74 TEST 19 Deneme - Söylev (Nutuk)...... 78 TEST 20 Öðretici Metinler / Karma...... 81 TEST 21 Öðretici Metinler / Karma...... 85 TEST 22 Öðretici Metinler / Karma...... 90 TEST 23 Öðretici Metin Yazarlarý ve Eserleri...... 94 TEST 24 Metin Türleri / Karma...... 98 TEST 25 Metin Türleri / Karma...... 102 TEST 26 Metin Türleri / Karma...... 107 TEST 27 Metin Türleri / Karma...... 111 TEST 28 Metin Türleri / Karma...... 115 TEST 29 Metin Türleri / Karma...... 119 TEST 30 Metin Türleri / Karma...... 123 TEST 31 Metin Türleri / Karma...... 127

SÖZ SANATLARI TEST 32 ...... 132 TEST 33 ...... 136 TEST 34 ...... 140 TEST 35 ...... 144 TEST 36 ...... 148 Ý Ç Ý N D E K Ý L E R

ÞÝÝR TEST 37 ...... 154 TEST 38 ...... 158 TEST 39 ...... 163 TEST 40 ...... 167 TEST 41 ...... 171 TEST 42 ...... 175 TEST 43 ...... 179 TEST 44 ...... 183 TEST 45 ...... 187

TÜRK EDEBÝYATININ DÖNEMLERÝ

ÝSLAMÝYET ETKÝSÝNDEKÝ TÜRK EDEBÝYATI

DESTAN DÖNEMÝ - ÝSLAMÝYET ÖNCESÝ TÜRK EDEBÝYATI VE ÝLK ÝSLAMÝ ÜRÜNLER TEST 46 ...... 193 TEST 47 ...... 197 TEST 48 ...... 200 TEST 49 ...... 204 TEST 50 ...... 208

HALK EDEBÝYATI TEST 51 ...... 214 TEST 52 ...... 218 TEST 53 ...... 222 TEST 54 ...... 225 TEST 55 ...... 229

DÝVAN EDEBÝYATI TEST 56 ...... 234 TEST 57 ...... 237 TEST 58 ...... 241 TEST 59 ...... 245 TEST 60 ...... 249

ÝSLAMÝYET ÖNCESÝ VE ÝSLAMÝYET SONRASI TÜRK EDEBÝYATI KARMA SORULAR TEST 61 ...... 254 TEST 62 ...... 258 TEST 63 ...... 263

BATI ETKÝSÝNDEKÝ TÜRK EDEBÝYATI

TANZÝMAT EDEBÝYATI TEST 64 ...... 270 TEST 65 ...... 274 TEST 66 ...... 278 TEST 67 ...... 283 TEST 68 ...... 287 Ý Ç Ý N D E K Ý L E R

SERVETÝFÜNUN VE FECRÝÂTÝ EDEBÝYATI TEST 69 ...... 292 TEST 70 ...... 296 TEST 71 ...... 300 TEST 72 ...... 304 TEST 73 ...... 308 MÝLLÎ EDEBÝYAT TEST 74 ...... 312 TEST 75 ...... 317 TEST 76 ...... 321 TEST 77 ...... 325 TEST 78 ...... 328 TANZÝMAT SERVETÝFÜNUN VE FECRÝÂTÝ MÝLLÎ EDEBÝYAT DÖNEMÝ KARMA SORULAR TEST 79 ...... 334 TEST 80 ...... 339 TEST 81 ...... 343 TEST 82 ...... 348 TEST 83 ...... 353 TEST 84 ...... 358

CUMHURÝYET DÖNEMÝ TÜRK EDEBÝYATI TEST 85 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Öðretici Metinler...... 364 TEST 86 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir...... 367 TEST 87 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir...... 371 TEST 88 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir...... 375 TEST 89 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman...... 379 TEST 90 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman...... 383 TEST 91 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman...... 387 TEST 92 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Tiyatro...... 391 TEST 93 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 394 TEST 94 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 398 TEST 95 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 402 TEST 96 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 405 TEST 97 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 409 TEST 98 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 413 TEST 99 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 417 TEST 100 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 421 TEST 101 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Karma...... 425 BATI EDEBÝYATI VE EDEBÝYAT AKIMLARI TEST 102 ...... 430 TEST 103 ...... 433 TEST 104 ...... 436 TEST 105 ...... 439 TEST 106 ...... 443 TÜRK VE BATI EDEBÝYATINDA ÖNEMLÝ ESERLER TEST 107 Türk Edebiyatýndaki Önemli Eserler...... 448 TEST 108 Batý Edebiyatýndaki Önemli Eserler...... 454

CEVAP ANAHTARI ...... 460 Hikâye ve Roman T E S T 6

1. Aþaðýdakilerden hangisinde “öykü veya romanýn 5. Türk hikâyeciliði ile ilgili olarak aþaðýdakilerden yapý ögeleri”yle ilgili doðru bir bilgi verilmemiþtir? hangisinde bilgi yanlýþlýðý vardýr?

A) Mekân, olayýn geçtiði yeri gösterir, olayýn veriliþ A) Ýlk hikâyeler, Efendi’nin Letaif-i amacýyla uyum içindedir. Rivayat adlý eseridir. B) Olay örgüsü, öyküde olaylarýn belirli bir amaca ve zaman sýrasýna göre düzenlenmesidir. B) Olay hikâyesinin temsilcisi Ömer Seyfettin, du- C) Olaylarýn neden-sonuç iliþkisi içinde sýralanmasý, rum hikâyesinin temsilcisi ise Sait Faik Abasýya- olay örgüsünün bir özelliðidir. nýk’týr. D) Öykü kiþileri insanlardýr; insan dýþý varlýklar öykü C) Samipaþazade Sezai’nin “Küçük Þeyler”i Batýlý kahramaný olamaz. baþarýlý ilk hikâye örneklerini içerir. E) Kiþiler gerçekten yaþayan insanlarýn özelliklerini D) Türk edebiyatýnda önce modern (Batýlý) hikâyeler taþýr, ancak onlarla özdeþ deðildir. geliþim göstermiþ, sonra “masal, destan, halk hikâyesi, mesnevi” geliþim göstermiþtir. E) Kerem ile Aslý, Ferhat ile Þirin halk hikâyesidir; Semaver, Kaþaðý ise modern (Batýlý) hikâyelerdir.

2. Aþaðýdakilerden hangisi anlatým tekniði deðildir?

A) Diyalog B) Ýç monolog C) Ýç diyalog D) Özetleme E) Çatýþma

3. Aþaðýdakilerden hangisi bir hikâyede okurun merak duygusunu oluþturur? 6. (I)Yaratýcý kurgusal yazýlardan masal, destan, hikâye, roman ve tiyatroda olaylar belli bir bakýþ açýsýndan A) Zaman B) Olay C) Gerilim ve çatýþma anlatýlýr; durumlar, belli bir bakýþ açýsýyla sergilenir. D) Kiþiler E) Mekân (II) Bu tür yazýlarda yazarla anlatýcýyý karýþtýrmamak gerekir. (III) Yazar, gerçek biridir; anlatýcý ise, yazar tarafýndan canlandýrýlmýþ bir figürdür. (IV) Anlatýcý her ne kadar yazar tarafýndan canlandýrýlmýþ olsa da, yazar bir olayý, düþünce ve duyguyu aktarmak için anlatýcýya muhtaçtýr. (V) Ancak anlatmaya baðlý ya- ratýcý kurgusal yazýlarda her zaman bir anlatýcý bulun- 4. Aþaðýdakilerden hangisi öyküde de romanda da mayabilir. bulunmayabilir? Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangi- A) Tema B) Konu C) Çatýþma sinde doðru bir bilgi verilmemiþtir? D) Kurgu E) Kiþileþtirme A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 28 Hikâye ve Roman / TEST 6

7. Öykü veya romandan alýnan aþaðýdaki kurgusal 9. Aþaðýdaki yazarlardan hangisi durum öyküleriyle parçalardan hangisinde “iç diyalog” söz konusu- ön plandadýr? dur? A) Ömer Seyfettin A) Ben yalancýydým. Bütün anlattýklarým yalandý. B) Refik Halit Karay Kýzlar belki biliyorlardý yalan olduðunu, belki bil- miyorlardý. Yüzüme vursalardý bütün bunlarýn C) yalan olduðunu, bir daha hiç anlatmazdým. Ben D) Necati Cumalý kendim için uyduruyordum bütün bunlarý, onlar E) Memduh Þevket Esendal için deðil ki… B) Üniversitede okuyorum, bir yandan da çalýþýyo- rum. Bir ailenin iki tatlý çocuðuna bakýyorum. Onlarda kalýyorum. Þimdi okul tatil, adadayýz. Ah, adadaki hayat nasýl güzel… C) Bir sabah ninem uyanmadý. Güneþ doðmadan kalkardý oysa. Çok þaþýrmýþtým. Ellerini tuttum. Buz gibiydi. Saatlerce aðladým. On beþ gün kom- þular bana baktýlar. Sonra nihayet annem geldi. D) Kýzgýnca uzaklaþtý. Ben ne yapacaðýmý bilirim. Ýkinize de gününüzü göstereceðim. Siz deðil mi- siniz beni yarý yolda býrakan! Herkese de anlata- caðým iþlediðiniz suçlarý. Polise de ihbar edece- ðim. Görün bakalým siz, kim kazanacak, diye ge- 10. Aþaðýdakilerden hangisi olay öykücüsüdür? çirdi içinden. E) Nuriye Teyze, kültürlü bir ihtiyar. Konuþtu mu þiir A) Sait Faik Abasýyanýk dinler gibi dinleriz onu. Öyle “ýssýz adaya yerleþe- B) Hüseyin Rahmi Gürpýnar yim” türünden de deðildir, hayata sýký sýkýya bað- C) Leyla Erbil lý, azimli bir kadýndýr. D) Vüs’at O. Bener E)

8. I. Bizde ilk hikâye örnekleri Servetifünun’la birlikte verilmeye baþlanmýþtýr. II. “Küçük Þeyler”, Samipaþazade Sezai’nin yazdýðý Batýlý anlamdaki ilk hikâye kitabýdýr. III. Maupassant tarzý klasik hikâyede esas olan olaydýr. IV. Çehov tarzý modern hikâyede olaydan çok insa- nýn belli bir zaman dilimindeki durumu ön plana çýkarýlýr. V. Bizde klasik öykünün öncüsü Sait Faik Abasýya- 11. Aþaðýdakilerden hangisi olay hikâyesi temsilcileri nýk, modern hikâyenin öncüsü de Ömer Seyfet- arasýnda yer almaz? tin’dir. A) Parçadaki numaralandýrýlmýþ yerlerden hangile- B) Ömer Seyfettin rinde bilgi yanlýþlýðý vardýr? C) Ahmet Mithat Efendi A) I ve III B) II ve V C) I ve V D) Halide Edip Adývar D) III ve IV E) IV ve V E) Nezihe Meriç 29 Hikâye ve Roman / TEST 6

12. Aþaðýdakilerden hangisinde betimleyici anlatým 14. Aþaðýdakilerden hangisi öykü yazmamýþtýr? aðýr basmaktadýr? A) Füruzan A) – Beni evime kadar götürür müsün? Yalnýzým. B) Leyla Erbil Hem konuþuruz da, seni göreceðim geldi. C) Vüs’at O. Bener – Nen var? diye sordu kadýn, çok fena, çok yor- D) Selim Ýleri gun görünüyorsun. E) Nurullah Ataç B) O gün yalnýz ninem vardý evde. Onun saçýmý baþýmý kurulayýþý, annemin paylamasýndan da daha sert gelirdi bana. Sert gelirdi ya, beni tar- taklayacak elin, yalnýz onun eli olmasýný isteye- cek kadar da severdim onu. C) Büyük Çetin’le Ayý Metin, yepyeni bisikletlerini çamurlara göme göme geliyorlardý bize doðru. Kuru çayýrda bile daha gezmemiþti bu bisikletler; istasyon asfaltý ile onun sonundaki parke kaldý- rýmdan baþka yol görmemiþlerdi. D) Havada sonbahar esintisi var. Ýnceden. Gökyüzü solmuþ bir mavi. Bir tek beyaz bulut yok. Sol uçtaki, çok hafif, eflatunsu pembelik, hiç belli etmeden bulut olmaya çalýþýyor. E) Yeþim, bu öykü üzerinde çalýþýrken aðlýyor. Bazen öyle çok aðlýyor ki, olduðu gibi býrakýyor. Bu öy- kü bitti mi, daha yazýlacak mý o da pek kestiremi- 15. Aþaðýdakilerden hangisi “hem roman hem öykü” yor.“Yazýlacak öyle çok aný var ki.” diye düþünü- yazan sanatçýlardan biri deðildir? yor. Düþünüp kalýyor. A) Yusuf Atýlgan B) Oðuz Atay 13. Aþaðýdakilerden hangisinde “iç diyalog” söz konu- C) Sait Faik sudur? D) Sabahattin Ali A) Bir vagonda yalnýz iki kadýndýk, rahat rahat uyu- E) Haydar Ergülen yabilirdik, arkadaþ haným ne kendi uyudu ne beni uyuttu. Eskiþehir’den buraya kadar oðlu ile kocasýnýn hikâyelerini dinledim. B) Sinirliydim, büfeden bir kahve içmek istedim. Kahveyi içip bitirinceye kadar oturmaya katlana- madým, gene dýþarý çýktým. Yavaþ yavaþ istasyon kalabalýklaþtý, benim gibi yolcularýný karþýlamaya gelenler çoðaldý. Açelya gelmedi... C) Bugünlerde ben bankaya uðramýyorum, kimseyi de gördüðüm yok. Fahri, Aydýn’a gelmiþ, beni aramýþ, bulamamýþ, eve bir mektup býrakmýþ. Eve gitmiþtim. Ziynet ilkin bu mektubu verdi, sonra da Ýskender’i hapsettiklerini söyledi. 16. Aþaðýdakilerden hangisinin öyküsü yoktur? D) Ah Yasemin ah! Ne iþler geldi baþýma! Kurtulmam A) Hasan Ali Toptaþ lazým bu kýzdan benim. Hayýr, ne yapsam uzak B) kalamýyorum ondan. Ýnsan kolunu kesebilir mi? Ah Yasemin! Acý verse de kurtulacaðým senden! C) Tahsin Yücel E) Güldü, cevap vermedi. Nedim Bey’le karýsýnýn D) Cemal Süreya iyiliklerini, kendisine yardýmlarýný anlatmaya E) Bilge Karasu baþladý. Lakýrdýyý uzattýk. 30 Hikâye ve Roman / TEST 6

17. Biz bugünlere yetiþmedik. Biz yetiþtiðimiz zaman 19. – Evvel Otel burasý mý? – Burasý. – Çok deðiþmiþ. bu çiftlikler kesimcilere, ortakçýlara veriliyordu. Bu – Eee? – Ne? – N’olmuþ deðiþmiþ de? – Hiç. devir babalarýmýzýn gençliklerinde baþlamýþ. Benim – Ne vardý? – Oda istiyorum, burasý otel deðil mi? aklým ermeye baþladýðý zaman para kimsede kalma- – Kapýda yazýyor, otel. – Ýyi o zaman. Bir oda. – Kaç mýþtý. Araya birçok ölümler de girmesiyle, bizim kiþisin? – Tek. Tek baþýmayým. – Kaç gün kalacaksýn? ailemiz Hasan Bey’in ailesinden daha çabuk daðýldý. – Bilmiyorum. – Ýyi. Buyur, anahtar. Biz, yedisi erkek, biri kýz, sekiz kardeþtik. Hepsi – Yerlere seramik döþetmiþsiniz, tahtaydý. Þu bina genç yaþlarýnda ya bir hastalýða tutularak yahut bir da yoktu. – Ne zaman? – Otuz sene evvel. kazaya uðrayarak öldüler. Bu parçada hangi anlatým tekniði kullanýlmýþtýr? Yukarýdaki roman alýntýsýnda aþaðýdaki anlatým A) Ýç Monolog B) Ýç Diyalog tekniklerinden hangisi söz konusudur? C) Diyalog D) Özetleme A) Diyalog B) Monolog C) Özetleme E) Betimleme D) Betimleme E) Gösterme

20. On iki yaþýndaydým. Þubat tatiliydi. Annem o gün erkenden uyandýrdý beni. Gün daha aðarmamýþtý. Kalk gidiyoruz dedi. Nereye, dedim. Babana dedi. 18. Ben biliyorum: Kadýn, kýzlarýný okutmuþ, yazdýrmýþ, Aldýrmadým, tekrar yorgana sarýldým. “Kalk dedim!” adam etmiþ. Oðlunu da okutmak istemiþ ama Fuat diye baðýrdý bu defa. Çok korktum, hemen fýrladým okumamýþ. “Þoför olacaðým” diye tutturmuþ. Elde yataktan, giyindim. Sobayý yakmamýþtý. Evin içi buz ne varsa satmýþ savmýþlar, kadýnýn gümüþ zarflarý, gibiydi. Ýlk treni kaçýrdýðýmýz için bu kadar sinirli ol- gümüþ kemeri, bir çift zümrüt küpesi de gitmiþ. Bun- duðunu sanýyordum. Ýstasyonda yan yana oturuyor- larla Fuat’a az kullanýlmýþ bir otomobil almýþlar. “Ba- duk. Usulca anneme bakýyordum, çene kemikleri ri iþe yarasa!” Ýki hafta geçmeden otomobil bozul- oynuyordu, çene kemikleri oynadýðý zaman annem- muþ. Hadi tamire. En sonunda da Büyükdere yolunda den çok korkardým. bir hendeðe düþmüþ, hurda yerine satmýþlar. Romandan alýnan yukarýdaki parça için aþaðýda- Yukarýdaki roman parçasýyla ilgili olarak aþaðýda- kilerden hangisi geçerlidir? kilerden hangisi söylenemez? A) Romanýn sonuç bölümden bir alýntýdýr. A) Özetleme yapýlmýþtýr. B) Zamanda geriye dönüþ yapýldýðý bir bölümden B) Hýzlandýrýlmýþ zaman söz konusudur. alýnmýþtýr. C) Gözlemci anlatýcý söz konusudur. C) Alýntýda okurda “merak” unsuru yaratýlmamýþtýr. D) Betimleme aðýrlýklý bir parçadýr. D) Dilde yabancý kelimelere aðýrlýk verilmiþtir. E) Öyküleme aðýrlýklý bir parçadýr. E) Diyalog ve betimleme aðýrlýklý bir parçadýr. 31 Söz Sanatlarý T E S T 3 3

1. Hani ne oldu aþkýmýz, þimdi bilmem ki nerdesin. 3. Aþktýr gülleri peyda eden, aþktýr gül yüzlüleri hüvey- Boþ geçmezdi bir anýmýz, þimdi esen yellerdesin. da eden, aþktýr zülfleri reyhan gibi saçan, aþktýr çe- Sevgi denen þey yalanmýþ, daldan dala konar için. mende reyhanlar açan. Her çiçeðin balý varmýþ aþk sarhoþu olmak için. Yukarýdaki cümlede olduðu gibi cümle içinde Yukarýdaki þiirin son dizesinde çiçeklerin birden çok sözcüðün sonlarýndaki ses benzerli- “bal”ýnýn olmasý “aþk sarhoþu” olmaya baðlan- ðiyle oluþan söz sanatý aþaðýdakilerden hangi- mýþ; yani bir olayýn ortaya çýkýþý gerçekliðe deðil sidir? de hayalî, baþka bir nedene baðlanmýþ ve hüsnütalil (güzel nedene baðlama) sanatý yapýlmýþtýr. Aþa- A) Aliterasyon ðýdakilerden hangisinde buna benzer bir B) Kafiye (uyak) söz sanatýna baþvurulmuþtur? C) Cinas A) Hiç boþ kalmayan ama hep yalnýz D) Seci Bir otel odasý gibiydik seninle E) Akis (çaprazlama) B) Baharýn ilk müjdesin verir gül ile nergis Hayatýmda yüz bahar olsa ne fayda sensiz C) Bir gün öleceðim biliyorum 4. Aþaðýdakilerden hangisinde “abartma” yapýl- Bunu her an ölür gibi biliyorum mýþtýr? D) Kolunu boynuma doluyorsun otobüste A) Daha çocuktuk gizlenmiþtik bir kovukta Çocuðunu seven bir anne gibi Bizi ýsýtan tek þeydi kendi soluðumuz E) Odandaki nem oralarýn havasýndan deðil B) Ýsli camlar titrerdi buðulu bir sese Duvarlara sinmiþ gözyaþlarýndan analarýn Ve hýçkýrarak inerdi ekim yaðmuru C) Taze sabahlarýn uyuduðu suyun üstünde Ani bir esintiyle eski bir gece titrerdi D) Anlatmak için her dizede bin kez yandým Ve bin kez dondum küllerinde dilsizliðin E) Bilirim hiç incinmeyecek uykularým Düþlerimde dolaþtýkça güzel ellerin

2. Ne baþka yer ne baþka zaman Bizler için hâlâ bir yerlerde çalýnan 5. Attilâ Ýlhan’ýn hayatý nasýl algýladýðýný en güzel þu Sis çanlarý var dizelerde görürüz: Belki bir gün buluþur diye Nasýl doðmakla baþlarsa ölüm Ayný ormanda kaybolan çocuklar Ölmekle baþlar öyle hayat

Yukarýdaki þiirde aþaðýdaki söz sanatlarýndan Attilâ Ýlhan’dan alýnan bu dizelerde aþaðýdaki hangisine baþvurulmuþtur? söz sanatlarýndan hangisi vardýr?

A) Hüsnütalil A) Tezat B) Tecahülüarif B) Kinaye C) Mübalaða C) Tevriye D) Ýrsalimesel D) Hüsnütalil E) Tevriye E) Mecazýmürsel

136 Söz Sanatlarý / TEST 33

6. Aþaðýdaki beyitlerden hangisinde adý verilen söz 9. Bir ben miyim periþan gecenin karanlýðýnda? sanatýna baþvurulmamýþtýr? Yosun tuttu gözlerim yalnýzlar rýhtýmýnda. A) Leff ü Neþr: Yukarýdaki dizelerde sanatçý kendi durumunu Yanaðýn u dudaðýn u teninle suretin olmuþ bilip de bilmezlikten gelerek tecahülüarif (bilmez- Biri rengîn, biri þîrin, biri nâzik, biri rânâ likten gelme) sanatýna baþvurmuþtur. Aþaðýdaki- B) Ýrsalimesel: lerden hangisinde buna benzer bir sanat kulla- Allah’a sýðýn þahs-ý halîmin gazabýndan nýlmýþtýr? Zirâ “Yumuþak huylu atýn çiftesi pektir.” A) Kanun çalacaðým diye çýkýp orta yere C) Teþbih: Kanunu çaldýlar yere Gül, hasretinle yollara tutsun kulaðýný Nergis gibi kýyâmete dek çeksin intizâr B) Hayyam’ý sevenler gece toplanmýþlar; Sazlarla, þiirlerle coþup anmýþlar D) Tecahülüarif: Nedîm- zârý bir âfet esir etmiþ iþitmiþtim C) Gelmiþem dünyaya bir daha gelmem Sen ol cellâd-ý din ol düþmen-i imân mýsýn kâfir Âlem bir yana olsa o yâri vermem E) Cinas: D) Þu dönen kubbe su renginde midir? Sînede evvel ne muhrik arzûlar var idi Yoksa gözyaþlarým mý gökyüzünü kaplamýþtýr? Lebde serkeþ ahlar aheste hûlar var idi E) Þarkýlarda ne ararsan var: Bahar, çiçek, yaðmur ve mutluluk 7. Aþaðýdakilerden hangisinde kiþileþtirme sanatýna baþvurulmuþtur? 10. Kanûnî’nin içki yasaðý üzerine içkiyi býraktýðý söylenen A) Sen elimden tutunca Bâkî, þu beytiyle söylentilere son verir: Bir mavilik çökerdi gözlerime Bâkî yine mey içmeðe and içti demiþler B) Sonra tüm denizler çekilir Dîvâne midir bâde dururken içe andý. Bir orman uðultularla sarsýlýr C) Bir güvercin sürüsü havalanýrdý Yukarýdaki “Dîvâne midir” sözüyle aþaðýdaki sa- Kýþ bürümüþ yüreðimden natlardan hangisine baþvurulmuþtur?

D) Sen tutunca ellerimden A) Tecahülüarif Beyaz taþlara dökülürdü yapraklar B) Seci E) Ve ben günlerce o kýrgýn yapraklara C) Hüsnütalil Gömülüp ölmek isterdim. D) Kiþileþtirme E) Mecazýmürsel 8. I. Dedim dilber yanaklarýn kýzarmýþ Dedi çiçek taktým gül yarasýdýr 11. Aþaðýdakilerden hangisinde güzel nedene baðlama II. Ben âþýkým el göðüste yüz yerde vardýr? Gel efendim del sinemi yüz yerde III. Yusuf’u kardeþi kuyuya attý A) Bu dünya, Hakk’ýn emriyle bezirgân tuttu Yoruldu mu kuþlar konsun diyedir. B) Yepyeni bir kent kurmalý Yukarýdaki dizelerde sýrasýyla aþaðýdaki söz sa- Mercan limanýnda yakuttan gemiler yüzen natlarýndan hangileri vardýr? C) Yalnýz A) Hüsnütalil – Cinas – Telmih Hüznü vardýr kalbi olanýn. B) Tezat – Telmih – Hüsnütalil D) Ve ben C) Cinas – Kiþileþtirme – Telmih En son senin sesini duyacaðým D) Kiþileþtirme – Cinas – Hüsnütalil E) Perdeler E) Hüsnütalil – Kinaye – Telmih Sabah rüzgârýnda savruluyordu 137 Söz Sanatlarý / TEST 33

12. Aþaðýdakilerden hangisinde benzetmeye baþ- 15. Aþaðýdakilerden hangisinde cinas vardýr? vurulmamýþtýr? A) Konsul üstünde pekmez A) Eski küçük bir limandýr gülmen, sýðýnýlan. Muhabbet candan gitmez B) Önümden camlarý bezgin yüzlerle kaplý otobüsler Senin aldýðýn para geçti. Benim süsüme yetmez C) Elleri yaprak gibi titriyordu ihtiyar kadýnýn. B) Turnamýn kanatlarý D) Çocukluðumuzu eski bir harita gibi önümüze Kýrmýzý yanaklarý serdi. Açýlmýþ güle benzer E) Zaman, gölgesini denize býrakmýþ bir daðdý. Yârimin dudaklarý C) Akan sular olaydým Kýz testine dolaydým Gümüþten kollarýna Bir bilezik olaydým D) Al benden al benden Yeþil senden al benden 13. Aþaðýdakilerden hangisinde “tezat” sanatýna Ya benim muradým ver baþvurulmuþtur? Ya bu sevdayý al benden

A) Sar beni ey aþk ey ölümsüz rüya E) Sabah oldu uyan yâr Ey unutuþ ülkesi ey yeni dünya Misk ambere boyan yâr Yastýk seni incitir B) Ölüm geliyor aklýma birden ölüm Gel göðsüme dayan yâr Bir aðacýn gövdesine sarýlýyorum C) Yürürsün, þekillerle deðiþtirerek yüzünü Günün düzelttiði her þeyi buruþturur gece D) Bir ada ýssýzlýðýnda keþfettiðim gerçek Aþktý ölümü geçersiz kýlan tek seçenek E) Ve soranlara durmadan þunu söyleyin Tüm kâinat küçük bir kýzýn kalbiyle yaþar 16. Aþaðýdakilerden hangisinde “kiþileþtirme” sana- týna baþvurulmuþtur?

A) Bak, nasýl da dayamýþ yanaðýný eline! Ah, eline giydiði eldiven olsaydým da Dokunsaydým yanaðýna. 14. Aþaðýdakilerden hangisinde istiareye baþvurul- muþtur? B) Koru onlarý, olduklarý gibi, Ve getir, ne getirebilirsen o aþktan sende kalan, A) Beyaz bir sayfa gözlerin Geri getir bu gece. Üstüne ne yazsam yalnýzlýk C) Ve çocuklarýn ilk gülüþü gibi B) Git diyemiyorum sana Bir nar fýþkýracak gün ýþýðýnýn Yokluðunla üþür deniz Göðsünden. C) Gözlerine benzer yaðmur D) Þiire, aþka ve ölüme inanýyorum, diyor Ne zaman seni düþünsem Ýþte bu yüzden ölümsüzlüðe de Ýnanýyorum. D) Her þey bir yalana karýþacak Kaygan kül gibi ne kara ne ak E) Ne bölme, ne çýkarma. Kendinden ötelere Bakabilmek. “Yalnýz sen” olmak deðil, E) Soðuk, karlý bir günde gelmiþtin “Sen de” olmak. Hoþ bir yaz akþamýydý gözlerin 138 Söz Sanatlarý / TEST 33

17. Yüzün kýzarmadý mý sahiden 19. Ekonomik kriz insanlarýn sadece cüzdanlarýný deðil Alýrken çiçeði onun elinden saðlýklarýný da etkiliyor. Ýçinden çýkýlmasý zor ekono- mik sýkýntýlarla boðuþmak bir süre sonra insanlarda Yukarýdaki þiirde “yüzün kýzarma”sý hem gerçek ruhsal ve bedensel hastalýklara neden oluyor. Dün- hem de mecaz anlama gelen bir ifadedir. yanýn çeþitli üniversitelerinde yapýlan araþtýrmalar, “Yüzün kýzarma”sý sözü ile asýl olarak mecaz krizin insan saðlýðýný tehdit ettiðini ortaya koydu. anlam kastedilmiþ ve bu söz “kinaye” li bir biçim- de kullanýlmýþtýr. Buna benzer bir kullaným aþaðý- Yukarýdaki parçada altý çizili sözle hangi söz sa- dakilerden hangisinde vardýr? natýna baþvurulmuþtur?

A) Yaðmurlu bir gece, çýt çýkmýyor yollarda A) Benzetme Onun kalp atýþlarýndan ve yaðmurdan baþka B) Ad Aktarmasý B) Sen raksýna dalarken için titrer derinden C) Ýstiare Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeðin D) Kiþileþtirme C) Her gün bu kadar güzel mi bu deniz? E) Kinaye Böyle mi görünür gökyüzü her zaman? D) Uzak, çok uzaðýz þimdi Çocuk sesinden, gül ve sarmaþýktan E) Göz açtýrmadý kimseye sabaha dek Iþýðýn etrafýnda durmadan dönen kelebek

20. Sansürlü, sýkýyönetimli günler… Hüseyin Cahit, Ziya Gökalp ve beraberindekiler, Viranbað’da 18. Odunsuz bir sobanýn öðle yemeði yemektedirler… Bir ara Ziya Gökalp’in Yanýnda titreyen kýzý Hürriyet’in ortadan kaybolduðu fark edilir. Gökalp Çocuðu görse yaðmur saða sola bakýndýktan sonra, baþlar baðýrmaya: Gözyaþlarýný odaya “Hürriyet! Hürriyet!” Hüseyin Cahit, acý bir gülüþle Tavan arasýndaki delikten çevresindekilere döner ve þöyle der: “Ziya Bey, hür- Usulca býrakýr riyetin kaybolduðunu yeni fark etti galiba!”

Yukarýdaki þiirde aþaðýdaki söz sanatlarýndan Yukarýdaki parçada altý çizili sözle hangi sanata hangileri vardýr? baþvurulmuþtur?

A) Hüsnütalil – Kiþileþtirme A) Kinaye B) Teþbih – Tezat B) Cinas C) Hüsnütalil – Kinaye C) Mecazýmürsel D) Tevriye – Ýstiare D) Tevriye E) Tariz – Tecahülüarif E) Hüsnütalil 139 Tanzimat Edebiyatý T E S T 6 4

1. Aþaðýdakilerden hangisinde Tanzimat edebiya- 4. Aþaðýdakilerden hangisi divan edebiyatý ile Tanzi- týyla ilgili yanlýþ bir bilgi verilmiþtir? mat edebiyatýnýn ortak bir özelliði olamaz?

A) Tanzimat romanýnda savunulan düþüncelerde A) Nazým ve nesir türünde eserler verilmiþtir. Fransýz düþünürlerinin payý büyüktür. B) Genellikle aruz vezni kullanýlmýþtýr. B) Tanzimat tiyatrosu ürünleri önceleri sahnelenme- C) Yüksek zümreye seslenmek amaçlanmýþtýr. ye, sonralarý ise okunmaya uygun biçimde yazýl- D) Arap ve Ýran edebiyatý nazým þekilleri kullanýlmýþtýr. mýþtýr. E) Arapça ve Farsça sözcükler kullanýlmýþtýr. C) Tanzimat romanýnda olay ilahi anlatýcýnýn deðil de kahramanlarýn aðzýndan aktarýlmýþtýr. D) Tanzimatçýlar heceyi savunmakla birlikte genel olarak aruzu kullanmýþlardýr. E) Tanzimat edebiyatýnda birçok Fransýz edebiyatý yapýtý dilimize çevrilmiþtir. 5. Ýbret gazetesindeki bir yazýsýndan dolayý uzaklaþtý- rýlmak amacýyla mutasarrýf olarak Gelibolu’ya gön- derildi. Bir piyesinin Gedikpaþa Tiyatrosu’nda gös- teriminin coþkusu Saray üzerinde korku yaratýnca bu kez Kýbrýs’a Magosa zindanýna sürüldü.

2. Aþaðýdakilerden hangisi edebiyatýmýza Tanzi- Parçada bahsedilen Tanzimat sanatçýmýz kimdir? mat’la birlikte giren edebî türlerden deðildir? A) Namýk Kemal A) Roman B) Ziya Paþa B) Hikâye C) Nabizade Nazým C) Makale D) Þinasi D) Mektup E) Recaizade Mahmut Ekrem E) Eleþtiri

3. Türk gazeteciliðinin özel alandaki ilk baþarýsý ...... dir. 1860’ ta Agâh Efendi’nin çýkardýðý; ama büyük oranda Þinasi’nin yönettiði gazetede, ilk tiyatro 6. Tanzimat dönemi edebiyatýnýn bu üretken yazarý bir eserimiz ...... de tefrika edilmiþtir. Ancak Agâh “yazý makinesi” gibi “halk için roman” anlayýþýyla Efendi ile aralarýndaki anlaþmazlýk yüzünden Þinasi, ömrünün sonuna dek býkýp usanmadan hikâyeler, kendi özel gazetesi olan ...... 1862’de çýkarýr. romanlar yazmýþtýr.

Parçada boþ býrakýlan yerlere sýrasýyla aþaðýdaki- Parçada hakkýnda bilgi verilen yazar aþaðýdaki- lerden hangisi getirilmelidir? lerden hangisidir?

A) Ceride-i Havadis – Zoraki Tabip – Tasvir-i Efkâr A) Ziya Paþa B) Tercüman-ý Ahval – Þair Evlenmesi – Tasvir–i Efkâr B) Hüseyin Rahmi Gürpýnar C) Tasvir-i Efkar – Zoraki Tabip – Tercüman-ý Ahval C) Namýk Kemal D) Ceride-i Havadis – Þair Evlenmesi – Tercüman-ý Ahval D) Ahmet Mithat Efendi E) Tercüman-ý Ahval – Þair Evlenmesi – Ceride-i Havadis E) Þinasi

270 Tanzimat Edebiyatý / TEST 64

7. Aþaðýdakilerden hangisinde yanlýþ bir deðerlen- 10. (I) Celaleddin Harzemþah, Moðollar’a karþý Ýslam dirme söz konusudur? dünyasýný koruyan Celaleddin Harzemþah’ýn ki- þiliði çevresinde geliþir. A) Tanzimat II. topluluðu “bireysel konulara yönel- me” bakýmýndan I. topluluktan ayrýlýr. (II) Yurtseverlik ve kahramanlýk temalý Vatan yahut Silistre adlý eseri yalnýz ülke içinde deðil, Avru- B) Tanzimat romanýnda Avrupa özentili tipler, köle- pa'da da ilgi uyandýrmýþ ve beþ dile çevrilmiþtir. lik ve cariyelik kurumu eleþtirilmiþtir. C) Tanzimat edebiyatý yenileþme hareketlerinin (III) Magosa’da yazdýðý Akif Bey'de, yurtsever bir doðal bir sonucudur. deniz subayýnýn göreve koþtuðu sýrada karýsýnýn kendisine baðlýlýk göstermeyiþini anlatýr. D) Tanzimat II. topluluðunda realist-naturalist özel- likler kendini göstermeye baþlamýþtýr. Yukarýda hakkýnda bilgi verilen üç eserle ilgili E) Tanzimatçýlar roman ve hikâyede ilk örnekler olarak aþaðýdakilerden hnagisi söylenebilir? olmasýna karþýn usta eserler vermiþlerdir. A) Bir tanesi romandýr. B) Ýkisi ayný yazara aittir. C) Ýki tanesi tiyatrodur. D) Üçü de ayný yazara aittir. 8. Divan þiiri ile ilk hesaplaþma ...... tarafýndan kale- me alýnan “Þiir ve Ýnþa” makalesiyle baþlar. Namýk E) Üçü de farklý türlerde yazýlmýþtýr. Kemal’in ...... adlý eseriyle sürer.

Parçada boþ býrakýlan yere sýrasýyla aþaðýdaki- lerden hangisi getirilmelidir?

A) Þinasi – Harabat B) Ziya Paþa – Tahrib-i Harabat C) Þinasi – Takip D) Ziya Paþa – Harabat 11. Ýnsanýn anlatmaya dayanan ilk sanat eseri olarak E) Þinasi – Tahrib-i Harabat ortaya koyduðu türün destan olduðu konusunda araþtýrmacýlarýn çoðu birleþir. Bu destanlarýn da akýlda kalmasý kolay olduðu için manzum olarak vücut bulduðu söylenir. Gerçekten de çeþitli toplumlarýn edebiyatlarýna bakýldýðýnda baþlangýçta destanýn olduðu, bunlarýn çoðunun da manzum olarak düzen- lendiði görülür. Destaný masal, efsane, menkýbe, 9. Az eser vermekle birlikte Sergüzeþt gibi edebiyat halk hikâyesi gibi türler takip eder. Saydýðýmýz tür- tarihimiz bakýmýndan önemli bir romana imza atan lerin hepsi de anlatma esasýna dayanan edebî tür- yazarýn sohbet, aný ve gezi yazýlarýndan oluþan Ru- lerdir. Bu bakýmdan bizde Tanzimat’la baþlayan muzü’l Edeb adlý kitabý da vardýr...... ve ...... baþlangýcýný destana kadar götürmek mümkündür. Bu parçada aþaðýdaki sanatçýlarýn hangisinden söz edilmektedir? Parçada boþ býrakýlan yerlere aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Þemsettin Sami A) gezi yazýsý – þiirin B) Namýk Kemal B) modern hikâye – romanýn C) Sami Paþazade Sezai C) tiyatro – romanýn D) Recaizade Mahmut Ekrem D) eleþtiri – makalenin E) Ahmet Vefik Paþa E) tiyatro – makalenin 271 Tanzimat Edebiyatý / TEST 64

12. Tanzimat dönemi içerisinde Türk tarihi yanýnda Türk 15. I. Âkif Bey dili üzerinde ilmî araþtýrmalar ve bazý teklifler de II. Ýçli Kýz olur. Onun Türk atasözlerini Durub-ý Emsâl-i Osma- III. Ýntibah niye adýyla derlemesi bunlardan biridir. Yine onun uzun yýllar üzerinde çalýþtýðý hâlde ölümü sebebiyle tamamlayamadýðý ve bugüne kadar elimize geçme- Yukarýda verilen eserlerin ortak yönü nedir? miþ olan Türkçe sözlüðü de hatýrlanmalýdýr. A) Göstermeye baðlý metinler olmalarý Parçada adý geçen derleme aþaðýdakilerden han- B) Ayný yazara ait olmalarý gisine aittir? C) Roman olmalarý D) Türlerinin ilk örnekleri olmalarý A) Ahmet Vefik Paþa E) Ayný dönemde yazýlmýþ olmalarý B) Ziya Paþa C) Þemsettin Sami 16. Batýlýlaþma sorununa yaklaþýmýnda savunduðu dü- D) Þinasi þünceleri gazeteciliði aracýlýðýyla halka iletmiþtir. E) Ahmet Mithat Efendi Bu amaçla kaleme aldýðý yazýlarýný önce Tercüman- ý Ahvâl’de daha sonra da Tasvir-i Efkâr’da yayým- lamýþtýr. Ýmparatorluðun iktisadi ve toplumsal yapý- 13. Aþaðýdakilerden hangisi Tanzimat dönemi sanat- sýnýn geliþimine iliþkin sorunlara deðinerek, halkýn çýlarýndan deðildir? yönetiminde söz sahibi olmasý düþüncesini savun- muþ, “ulus”, “özgürlük”, “kamuoyu”, “yasal haklar”, A) Abdülhak Hamit Tarhan “basýn özgürlüðü” gibi, o günün düþün yaþamýna henüz girmemiþ birtakým yeni kavramlarý tartýþma B) Hüseyin Rahmi Gürpýnar gündemine getirmiþtir. “Vatan Þairi” olarak ünlen- C) Ahmet Vefik Paþa miþtir. D) Ahmet Mithat Efendi E) Recaizade Mahmut Ekrem Bu parçada hakkýnda bilgi verilen sanatçý aþaðý- dakilerden hangisidir?

A) Ziya Paþa 14. (I) Namýk Kemal ve Þinasi’yle birlikte, Tanzimat’la B) Nabizade Nazým baþlayan Batýlýlaþma hareketinin etkisinde geliþen C) Þinasi ve çaðdaþ Türk edebiyatýnýn ilk aþamasýný oluþturan D) üç yazardan biridir. (II) Hece ile yazýlmýþ birkaç þar- E) Namýk Kemal kýsý dýþýnda, biçim bakýmýndan divan þiiri geleneðine baðlý kalmýþtýr. (III) Þiirlerinde, divan edebiyatýndan beri savunulagelen hak, adalet, özgürlük, uygarlýk 17. Aþaðýdakilerden hangisinde Türk edebiyatýnýn gibi kavramlarý savunmuþ; toplumdaki bozukluklar dönemleriyle ilgili yanlýþ bir bilgi verilmiþtir? üzerinde durarak “yeni insan”ý var edebilecek yeni bir düzenin nasýl oluþmasý gerektiðini iþlemiþtir. A) Divan edebiyatýnda kafiye göze göre, halk edebi- (IV) Kendi duygu ve düþünce evrenini dile getirdiði yatýnda kulaða göredir. þiirlerinde de felsefi yaný aðýr basar. (V) “Terci-i B) Tekke edebiyatýnda da âþýk edebiyatýnda da Bend”de insanýn yaþam gerçeði karþýsýnda anlaþ- þiirleri söyleyenler bellidir. mazlýklar içindeki durumunu, us ve inançlarý arasýn- daki gizi, “Terkib-i Bend”de de gene “kiþinin küçük- C) Divan ve Tanzimat edebiyatý þairleri, aruzu dene- lüðünü, insan iradesinin ve gücünün reddi”ni tema mekle birlikte aðýrlýklý olarak heceyi kullanmýþ- olarak iþlemiþtir. lardýr.

Ziya Paþa’yla ilgili olan bu paragrafta kaç numaralý D) Tanzimat ve divan edebiyatlarý arasýnda biçimsel cümlede bir bilgi yanlýþlýðý vardýr? bakýmdan bir ortaklýk vardýr. E) Ýslamiyet öncesinde de Ýslamiyet sonrasýnda A) I B) II C) III D) IV E) V da dini inanýþlarýn etkisi büyüktür.

272 Tanzimat Edebiyatý / TEST 64

18. Aþaðýdakilerden hangisinde doðru bir bilgi 20. Ahmet Mithat Efendi, gazetesinde o meþhur verilmemiþtir? tefrikalarýndan birini sürdürürken, eþ dosttan bazýlarý: “Üstad,” demiþler, “bitir artýk þu tefrikayý, çok uzadý, A) Yenileþme dönemini ortaya çýkaran zihniyet çok dal budak sardý.” Onlara hak veren Ahmet Mit- devrimin temelinde Rönesans, reform, pozi- hat, roman kahramanýný iki gün içinde öldürüp tef- tivizm, akýl, teknoloji, bilim ve hukuk gibi kavram- rikayý bitirmiþ. Vay! Sen misin bitiren! Gazeteye lar ve düþünce akýmlarý vardýr. mektuplar yaðmaya baþlamýþ. Okuyucular, “Kahra- B) Yenileþme hareketleri ilk kez kendini askerî maný niye öldürdün?” diye sitem ediyor, yazarý eleþ- sitemde göstermiþtir. tiriyorlarmýþ. Ahmet Mithat çok geçmeden gazetede þu notu yayýmlatmýþ: “Saygýdeðer okuyucularým, C) Osmanlý devletinde modernleþme hareketleri size bir müjde vereceðim: Geçenlerde öldüðünü yönetici sýnýftan kiþilerin deðil halkýn isteðiyle yazdýðýmýz roman kahramanýmýz meðer ölmemiþ, gerçekleþmiþtir. sadece bayýlmýþ. Þimdi saðlýk durumu çok yerinde D) Yenileþme dönemi, Osmanlý devletinin gerile- olduðundan tefrikaya kaldýðýmýz yerden devam ede- yiþinin bir sonucudur. ceðimizi müjdeleriz.” E) Osmanlýyý yeniden eski günlerine döndürmek isteyen Osmanlý aydýnlarý Osmanlýcýlýk, Ýslam- Yukarýdaki parçadan hareket ederek aþaðýdaki- cýlýk, Türkçülük ve Batýcýlýk akýmlarýna yönelmiþ- lerden hangisine varýlamaz? lerdir. A) Ahmet Mithat Efendi, halkýn nabzýný göz önünde tutan bir yazardýr. B) Ahmet Mithat Efendi, halka ulaþmak için gaze- teyi de araç olarak kullanmýþtýr. C) Ahmet Mithat Efendi, teknik bakýmdan baþarýlý romanlar ortaya koymuþtur. D) Ahmet Mithat Efendi, okurlarýnýn beklentilerine yanýt vermeyi ön plana almýþtýr. E) Ahmet Mithat Efendi, romanlarýyla belli bir popü- lerlik kazanmýþtýr.

19. Klasik doðu kültürü ile yetiþmiþ, bununla birlikte Batý kültürünü de bilen bir þairdir. Bu nedenle bir yandan Tanzimat edebiyatýnýn özelliklerini yansýtan eserler verirken diðer yandan klasik þiir geleneðinin her türünde þiir yazmýþtýr. Tanzimat’ýn getirdiði bütün yenilikleri benimsemiþ, yeni düþünceleri eski nazým biçimleri ile dile getirmiþtir. Böylece Batý etkisi altýnda yeni Türk edebiyatýnýn kurulmasýnda oldukça büyük hizmetlerde bulunmuþtur. Ama her zaman düþünceleri ile Avrupalý, duygularý ile yerli kalmaya özen göstermiþtir.

Parçada aþaðýdaki þairlerden hangisi hakkýnda bilgi verilmiþtir?

A) Abdülhak Hamit Tarhan B) Ziya Paþa C) D) Cenap Þahabettin E) Muallim Naci

273 Servetifünun ve Fecriâti T E S T 7 2

1. Aþaðýdakilerden hangisi Edebiyatýcedide döne- 4. Aþaðýdakilerden hangisi ötekilerden farklý tür- mi coþku ve heyecana dayalý metinleri için söyle- dedir? nemez? A) Ferdi ve Þürekâsý A) Terzarima, balad, sone gibi nazým þekillerini kul- B) Rübâb-ý Þikeste lanmýþlar, “göz için kafiye” anlayýþýna uygun ha- C) Þýk reket etmiþlerdir. D) Aþk-ý Memnu B) Anlam bir dizede tamamlanmamýþ, anlamý ta- E) Mürebbiye mamlayacak sözcükler diðer dizelere býrakýlmýþ- týr. C) Nazmýn nesre yaklaþtýrýldýðý þiirlerde konu bütün- lüðü þiirin tamamýna yayýlmýþtýr. D) Divan þiirindeki müstezat þeklini geliþtirilerek oluþturduklarý serbest müstezatla baþarýlý þiirler yazmýþlardýr. 5. Aþaðýdaki eser / tür / yazar eþleþtirmelerinden hangisinde bir yanlýþlýk yapýlmýþtýr? E) Þiirin, iç ve dýþ unsurlar bakýmýndan geliþme gösterdiði, Türk þiirinin olgunlaþtýðý bir dönem A) Þermin / þiir / Tevfik Fikret görümündedir. B) Elhan-ý Þita / þiir / Cenap Þahabettin C) Takdir-i Elhan / roman / Hüseyin Cahit Yalçýn D) Mezardan Sesler / mensur þiir / Halit Z. Uþaklýgil 2. Aþaðýdaki eserler türleri bakýmýndan ikiþerli sý- E) Yadigar-ý Þebap / þiir / Recaizade M. Ekrem nýflandýrýlýrsa hangisi dýþta kalýr?

A) Mai ve Siyah B) Mürebbiye C) Suriye Mektuplarý D) Frankfurt Seyahatnamesi E) Elhan-ý Þita 6. Edebiyatýn birçok türünde eser vermekle birlikte asýl kiþiliðini ortaya çýkaran eserleri roman ve hikâye türlerindedir. Roman ve hikâyelerinde realizmden 3. Aþaðýdakilerden hangisi Tevfik Fikret için söy- etkilenmiþtir. Hikâyelerinde Maupassant tarzý ege- lenemez? mendir. Romanlarýnýn konularýný Ýstanbul’un zengin ve aydýn kesiminden seçmiþtir. Roman ve hikâyeleri A) Aruzun kalýplaþmýþ þeklini bozarak þiiri nesre teknik yönden çok saðlamdýr. Cumhuriyet öncesi yaklaþtýrmýþtýr. dönemin en önemli romancýsý olarak deðerlendirilen yazarýn yerilen yönü süslü dilidir. B) Serbest müstezat nazým þeklini þiirlerinde baþa- rýyla kullanmýþtýr. Parçada sözü edilen yazar aþaðýdakilerden han- gisidir? C) Þiirlerinde noktalama iþaretlerini kullanmaya önem vermiþtir. A) Ahmet Mithat Efendi D) Tanzimat dönemindeki fikirleriyle Servetifünun’ B) Nabizade Nazým un hazýrlayýcýsý olmuþtur. C) Þemsettin Sami E) 1901’den sonra sosyal konularý iþleyen þiirler D) Halit Ziya Uþaklýgil yazmaya baþlamýþtýr. E) Namýk Kemal

304 Servetifünun ve Fecriâti / TEST 72

7. Baba ile kýzý arasýnda ne Behlûl’e ne Bihter’e iliþkin 10. Üst taraftaki komþu Emeti Haným, bahçe duvarýnýn bir küçük söz edilmiþti. O uðursuz anýdan kaçýyorlar- önünde dibi yukarý, yani ters dönmüþ bir eski küfenin dý. Geçmiþten son yýllarý unutmuþ gibiydiler. Gelecek üstüne çýkarak kýnalý saçlarýný gösterip: için seyrek dakikalarda bir iki sözle hülya kuruyorlardý. –A, çocuklar nedir telaþýnýz? Výcýr výcýr gene orada ne görüþüyorsunuz? Bu parça aþaðýdaki romanlardan hangisine ait Bedriye Haným – Kuyrukluyu söyleþiyoruz Emeti olabilir? Hanýmcýðým. Emeti Haným – Hangi Kuyrukluyu? A) Zehra Bedriye Haným – A, kaç tane var kadýným? B) Araba Sevdasý Emeti Haným – Kaç tane istersen… Sokak dolusu var. C) Aþk-ý Memnu Bedriye Haným – Biz o sokaktaki kuyruklularý söyle- D) Eylül miyoruz caným… Gökteki kuyrukluyu konuþuyoruz. E) Karabibik Birkaç haftaya kadar dünyaya çarpacakmýþ.

Bu parçanýn alýndýðý roman aþaðýdaki yazarlarý- mýzdan hangisine aittir?

8. Türk edebiyatýnda popüler roman anlayýþýnýn en bü- A) Recaizade Mahmut Ekrem yük temsilcilerindendir. “Halk için roman” geleneðine B) Ahmet Mithat Efendi sýký sýkýya baðlý kalmýþtýr. Töre romanlarý yazmýþtýr. C) Halit Ziya Uþaklýgil Gözleme dayalý bir roman anlayýþý vardýr. Tipleri ve D) Hüseyin Rahmi Gürpýnar olaylarý eleþtirirken mizahý kullanmýþtýr. Kahramanla- rýný, özellikle mahalle kadýnlarýný, kendi söyleyiþ E) Sait Faik Abasýyanýk özelliklerine uygun olarak konuþturmuþtur.

Parçada sözü edilen yazar aþaðýdakilerden han- gisi olabilir?

A) Ahmet Mithat Efendi B) Halit Ziya Uþaklýgil 11. Aþaðýdakilerden hangisi Ahmet Haþim’e ait deðil- dir? C) Mehmet Rauf D) Hüseyin Rahmi Gürpýnar A) Sanata Dair E) Ahmet Hamdi Tanpýnar B) Gurabahane-i Laklakan C) Göl Saatleri D) Piyale E) Bize Göre

9. Þiir hakkýndaki görüþlerini Þiir Hakkýnda Bazý Müla- hazalar baþlýðý altýnda ortaya koyan Fecriâti’nin bu büyük þairine göre “Gerçek þiir, herkesin kendisine göre yorumlayabileceði þiirdir." 12. Aþaðýdaki sanatçýlardan hangisi roman türünde Bu parçada hangi þairden söz edilmektedir? eser vermemiþtir?

A) Ahmet Haþim A) Halit Ziya Uþaklýgil B) Fuat Köprülü B) Tevfik Fikret C) Cenap Þahabettin C) Hüseyin Rahmi Gürpýnar D) Tahsin Nahit D) Mehmet Rauf E) Süleyman Nazif E) Hüseyin Cahit Yalçýn

305 Servetifünun ve Fecriâti / TEST 72

13. Her türlü siyasi baskýdan uzak olduklarý hâlde sanatý 16. Aþaðýdakilerden hangisi Fecriâti topluluðu için toplum yararýna kullanmak istemediler. Üyeleri sa- söylenemez? natta yenilik yapmak amacýyla bir araya geldi. Þiirde sembolizm ve parnasizm akýmlarýndan etkilendiler. A) Çoðunlukla aþk ve doðayla ilgili konularý ele al- dýlar. Parçada sözü edilen edebiyat topluluðu aþaðý- B) Aruz ölçüsünü ve serbest müstezatý kullandýlar. dakilerden hangisidir? C) Tiyatrodaki durgunluða, teknik yönden baþarýlý A) Fecriâticiler eserleriyle son verdiler. B) Edebiyatýcedide D) Günlük konuþma dilinden uzak bir dil kullandýlar. C) Tanzimatçýlar D) Garipçiler E) Fransýz sembolistlerini yakýndan tanýmaya çalýþ- týlar. E) Millî Edebiyatçýlar

17. Türk edebiyatýnda Millî Edebiyat akýmý öncesinde 14. 20 Mart 1909’da Hilâl gazetesi matbaasýnda topla- Tanzimat ve Servetifünun topluluklarý etkin görünür. narak yeni bir edebiyat topluluðu kuran gençler, bu yeni topluluk için önceleri Sina-yý Emel (Emelin Zir- Aþaðýdaki seçeneklerin hangisinde Tanzimat ve vesi) ismini düþünseler de bu isimden vazgeçerek Servetifünun sanatçýlarý bir arada verilmiþtir? Fecriâti (Geleceðin Þafaðý) adýný uygun bulurlar. Fecriâticiler, kendisi ile ayný adý taþýyan bir dergi A) Mehmet Rauf – Tevfik Fikret çýkarmaya karar verseler de Servet-i Fünun’un B) Cenap Þahabbettin – Tevfik Fikret ürünlerini yayýmlamasý üzerine bundan vazgeçerler. Fecriâticiler edebî anlayýþlarýný ortaya koyan bildiri- C) Recaizade Mahmut Ekrem – Mehmet Rauf lerini de 24 Þubat 1910’da Servet-i Fünun’da ya- D) Cenap Þahabettin – Halit Ziya Uþaklýgil yýmlarlar. E) Muallim Naci – Sami Paþazade Sezai

Aþaðýdakilerden hangisi bu parçada adý geçen topluluðu baþlatan sanatçýlardan deðildir? 18. “Kýrk Yýl”da özel aile ortamý, çevre ve arkadaþ orta- mýyla zamanýnýn edebiyat ve kültür dünyasýný bizlere A) Refik Halit Karay anlatan, siyasal ve toplumsal konulara daha az yer B) Yakup Kadri Karaosmanoðlu ayýran yazar, “Saray ve Ötesi”nde Osmanlý Ýmpara- C) Ahmet Haþim torluðu’nun içinde bulunduðu o en bunalýmlý dönemin D) Mehmet Fuat Köprülü üç yýllýk bir kesitini dile getirmektedir. Bu eser de önce üç cilt olarak yayýmlanmýþ, ikinci baskýsýný E) Reþat Nuri Güntekin yapan yayýnevi onu da tek ciltte toplamýþtýr. Anýlarý- nýn üçüncü bölümü tek bir cilttir. “Bir Acý Hikâye” adýný taþýyan bu son aný kitabý, onun genç yaþta yitirdiði büyük oðlu Vedat üzerinedir ve bir anýlar dizisinden çok bir çýðlýk niteliðindedir.

15. Aþaðýdaki sanatçýlardan hangisi Servetifünun Parçada “aný” türündeki eserleri hakkýnda bilgi veya Fecriâti topluluklarý içinde yer almamýþtýr? verilen yazar aþaðýdakilerden hangisidir?

A) Mehmet Rauf A) Hüseyin Rahmi Gürpýnar B) Þemsettin Sami B) Refik Halit Karay C) Ahmet Haþim C) Halit Ziya Uþaklýgil D) Hüseyin Cahit D) Yahya Kemal Beyatlý E) Tahsin Nahit E) Halide Edip Adývar

306 Servetifünun ve Fecriâti / TEST 72

19. Aþaðýdakilerden hangisi Servetifünun dönemi anlatmaya baðlý edebî metinleriyle ilgili söy- lenemez?

A) Konu ve karakter seçimine dikkat edilmiþtir. B) Hikâyeler durum hikâyesi anlayýþýna uygundur. C) Mekân tasvirleri gerçeklik duygusu uyandýracak ustalýkta yazýlmýþtýr. D) Süslü ve aðýr bir dil kullanýlmýþtýr. E) Kahramanlar aydýn, zengin kiþilerden seçilmiþtir.

20. Aþaðýdakilerden hangisinde doðru bir bilgi veril- memiþtir?

A) Servetifünun romanlarýnda olay örgüsünün, ko- nularýn, konuþmalarýn baþarýlý bir biçimde yer aldýðý görülür; bu nedenle bu dönemin romaný Tanzimat romanýndan daha saðlam bir tekniðe sahiptir. B) Edebiyatýcedide içinde dilinin yalýnlýðýyla dikkati çeken Ahmet Hikmet Müftüoðlu, Ýkinci Meþruti- yet’ten sonra, daha çok millî duygularý dile geti- ren öyküler yazmýþtýr. C) Fecriâti topluluðunun amaçlarý dil ve edebiyatýn geliþmesine çalýþmak, konferanslar düzenlemek, kamuoyunu aydýnlatmak, Batýnýn önemli eserleri- ni çevirtmek, Batý’daki benzer oluþumlarla iliþki kurmaktýr. D) Servetifünun döneminde “lirik” þiirin divan edebi- yatý içindeki biçimi olan “gazel”de sosyal konular iþlenir; “kaside”lerde peygamberler yerine bazý bürokratlar (paþalar) ululanýr. E) Sözcüklerin þiire anlamdan çok müzik deðerleri ile girdiðini savunan, konuyu sadece bir araç olarak gören Ahmet Haþim, müzik yönünden yetersiz bulduðu için heceyi deðil, hep aruzu kullanmýþtýr.

307 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý T E S T 8 6 Þiir

1. Bir ayna parçasýndan baþka beni kim anlar, 3. Aþaðýdaki þairlerden hangisinin þiirlerinde “mem- Bir mum erirken bu bitmeyen düðünde? leket sevgisi” en temel duygulardan biri olarak Bir kardeþ tecellisi verir bana aynalar; öne çýkmaz? Aynalar da olmasa iþim ne yeryüzünde? A) Necmettin Halil Onan Bu þiir dil, anlatým ve içerik özellikleri düþünül- B) Þükûfe Nihal düðünde aþaðýdaki þairlerden hangisine ait ola- bilir? C) Halide Nusret Zorlutuna

A) Cahit Sýtký Tarancý B) Ýsmet Özel D) Behçet Kemal Çaðlar C) Ataol Behramoðlu D) A. Kadir E) Asaf Hâlet Çelebi E) Ercümend Behzad Lav

4. Aþaðýdakilerden hangisi öz þiir anlayýþýnýn bir özelliði deðildir?

A) Ahmet Haþim ve Yahya Kemal öncüleridir. B) Biçime önem verilir. C) Bireysel temalar modern bir üslupla ifade edilmiþtir. D) Sembolizmden etkilenmiþlerdir. 2. I. Millî anlayýþa geçiþinde Ziya Gökalp’ten sonra E) Ýlk örnekleri Cumhuriyet Dönemi’nde verilmiþtir. etkisinde kaldýðý bir baþka önemli isim Ahmet Hikmet Müftüoðlu’dur. Son yýllarýnda metafizik konulara merak salmýþ ve tekrar aruz vezniyle ve eski kelime ve tamlamalarla dolu bir dil ve üslupla þiirler yazmýþtýr. Þiir kitaplarý þunlardýr: Miras, Vâridât-ý Süleymân, Güneþin Ölümü (Mi- 5. Aþaðýdakilerden hangisinde adý anýlan þairle il- ras’la birlikte) gili doðru bir bilgi verilmemiþtir? II. Öncelikle bir gurbet ve yalnýzlýk þairi olarak bili- A) Attilâ Ýlhan, çaðdaþ kentli bireyin duygularýný nir. Ýþgal yýllarýnýn ve Ýstiklâl Harbi’nin þairidir. yansýtan lirizmiyle ve gelenekten, özellikle müzi- Gurbet konulu baþlýca þiirleri þunlardýr: “Gurbet”, kal deðerler bakýmýndan, kendine özgü yararlan- “Hazan Yolcusuna”, “Gurbet Gecelerinde”, “En- ma tarzýyla dikkat çeker. ginde Hatýralar”. Paris’te bulunduðu yýllarda da B) Ece Ayhan’ýn þiir temalarý, daima bir rüya etrafýn- ülkemizi özlemiþ ve oradaki gurbet duygularýný da aþk, ölüm, hayat, tabiat, sanat olarak belirle- da “Gurbette Renkler” þiirinde yansýtmýþtýr. nebilir. Yukarýdaki numaralanmýþ parçalarda haklarýnda C) Rýfat Ilgaz’ýn þiirlerinde öyküleme ve ironi ile bilgi verilen þairler aþaðýdakilerden hangisinde yer yer yaþamdan gelen yoksul sahnelerin lirizmi bir arada verilmiþtir? dikkati çeker.

A) Zeki Ömer Defne – Kemalettin Kamu D) Destansý söyleyiþten imgeyi benimsemiþ top- lumsal duyarlýlýða uzanan tavýr ve sözcük çeþitli- B) Enis Behiç Koryürek – Kemalettin Kamu liði Ahmet Oktay’ýn þiirlerinin belirgin özellikleri arasýndadýr. C) Zeki Ömer Defne – Ömer Bedrettin Uþaklý E) Asaf Hâlet Çelebi, divan þiiriyle Batý’daki soyut D) Enis Behiç Koryürek – Ömer Bedrettin Uþaklý þiir akýmlarýnýn çarpýcý bir sentezini vücuda geti- E) Zeki Ömer Defne – Enis Behiç Koryürek rerek saf þiire ulaþmaya çalýþan bir þairdir.

367 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir / TEST 86

6. Aþaðýdakilerden hangisi Behçet Necatigil’e ait 8. Aþaðýdakilerden hangisinde hakkýnda deðerlen- deðildir? dirme yapýlan þairle ilgili doðru bir bilgi verilme- miþtir? A) Çevre B) Divançe A) Rýfat Ilgaz, ölçü, uyak, benzetme, imge gibi þiir C) Körfez D) Dar Çað araçlarýna uzak durmuþ bir þairdir. E) En/Cam B) Bedri Rahmi Eyüboðlu, halkýn beðenisine halk þiirine yaslanarak ulaþmak istiyordu. C) Ahmet Muhip Dýranas, Garipçilere, Ýkinci Yeni’ye uzak durarak kendi anlayýþýnda direnen bir þair olmadý; akýmlarla iliþki kuran, arayan, deðiþmek- ten korkmayan bir þiire yöneldi. D) Ahmed Arif, Doðu Anadolu halkýnýn türküleri, aðýtlarý, masallarýyla beslenen þiir yazdý. E) Hasan Hüseyin Korkmazgil’in, toplumsal geliþ- meler karþýsýnda yankýlanmayý görev bilen yük- sek sesli, kavgacý bir þiiri vardý.

7. 1921-1925 yýllarý arasýnda Berlin’de tiyatro öðrenimi gören þair, Batý dünyasýndaki yeni þiir akýmlarýyla ilgilenmiþ, yurda döndükten sonra, Gerçeküstücülük, Gelecekçilik, Dadacýlýk gibi akýmlarýn etkisinde þiirler yayýnlamaya baþlamýþtý. Eski þiire karþý çýkýþta ser- best nazmý seçmiþ olmanýn ötesinde. Nâzým Hikmet’ le ortak bir yaný yoktu, ondan etkilenmiþ de deðildi. Serbest nazmý Batý’da görüp özenmiþ, yýkýcý yönü- 9. Yoðunlaþan toplumsal olaylarýn etkisi, þiire Ýkinci ne yakýnlýk duymuþ, toplumsal bir eylem için kullan- Yeni’nin eteklerinde baþlamýþ olan …….., …….., mayý düþünmemiþti. Sonradan, 1950’lerde, ortaya …….., ……, …….. gibi genç þairler Ýkinci Yeni’den çýkan toplumsalcý eðilimleri de o günlerde açýk deðil- gittikçe uzaklaþarak toplum sorunlarýna aðýrlýk veren di. Gene serbest nazým anlayýþý içinde, ama daha bir anlayýþa yöneldiler. Belli bir þiir kuramý çevresinde çok biçimsel kaygýlarla, seçkin aydýnlara dönük bir birleþmiþ olmayan bu gençlerin ortak özellikleri Ýkin- þiir yazýyordu. Ýlk kitabý S.O.S. 1931’de. Ýkincisi Ka- ci Yeni’ye sýrt çevirmeleriydi. os, 1934’te yayýnlanmýþ, fazla bir ilgi görmemiþti. Bu parçada boþ býrakýlan yerlere aþaðýdaki þair- Parçada hakkýnda bilgi verilen þair kimdir? lerden hangisi getirilemez?

A) Ercümend Behzad Lav A) Özkan Mert B) Asaf Halet çelebi B) Ataol Behramoðlu C) Hasan Ýzzettin Dinamo C) Ýsmet Özel D) Ýlhami Bekir Tez D) Süreyya Berfe E) Nail V. E) Haydar Ergülen

368 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir / TEST 86

10. Olabildiðince sade bir dille yazar, “arý bakýþ”ýn doðal 13. Aþaðýdaki “akým – temsilcisi” eþleþtirmesinden bir sonucu olarak, arý-duru þiirlere imza atar. Ýmge hangisi doðru deðildir? yoðunluklu hiçbir þiirine rastlayamazsýnýz. Þaþýrtmaz onun þiiri, düze denilecek bir biçimde yürür ve öyle A) Varoluþçuluk – de sonlanýr. Neyi anlatacaðýdýr önemli olan; nasýl B) Dadaizm – Mümtaz Zeki Taþkýn anlatacaðýný o kadar da önemsemez. Hayatla nere- deyse birebir iliþkisi olan durum þiirleridir bunlar. C) Gerçeküstücülük – Rýfat Ilgaz Anýlara, tanýklýklara dayanýr genelde. Samimiyet esastýr, suyu bulandýrmamak da… Öyküye oturmuþ D) Fütürizm – Nâzým Hikmet ama þiirle kalkmýþ gibi duran isimlerden biridir. E) Sembolizm – Ahmet Muhip Dýranas Bu parçada hakkýnda deðerlendirme yapýlan þair 1980 Kuþaðý içinde hangi anlayýþa yakýn durmak- tadýr?

A) Ýmge Þiiri B) Anlatýmcý Þiir C) Folklorik/Mitolojik Þiir D) Metafizik Þiir E) Geleneksel Þiir

11. Aþaðýdakilerden hangisi Fazýl Hüsnü Daðlarca’ya 14. Aþaðýdaki þiir – þair eþleþtirmelerinden hangisi ait deðildir? doðru deðildir?

A) Türkçem Benim Ses Bayraðým/Türk Dil Kurumu A) Açlarýn Gözbebekleri – Nâzým Hikmet Koçaklamasý B) Orada Bir Köy Var Uzakta – Ahmet Muhip Dýra- B) Batý Acýsý nas C) Delice Böcek C) Bir Yolcuya – Necmettin Halil Onan D) Çakýrýn Destaný D) Git Bahar – Halide Nusret Zorlutuna E) Çaðrýlmayan Yakup E) Pia – Attilâ Ýlhan

12. Aþaðýdaki þair / þiir kitabý eþleþtirmelerinden han- 15. Aþaðýdakilerden hangisi Cumhuriyet dönemi gisi doðru deðildir? âþýklarýndan deðildir?

A) Ceyhun Atuf Kansu / Sakarya Meydan Savaþý A) Âþýk Þeref Taþlýova B) Fazýl Hüsnü Daðlarca / Aç Yazý B) Neþet Ertaþ C) Cahit Külebi / Adamýn Biri C) Âþýk Veysel D) Sabahattin Kudret Aksal / Çocuk ve Allah D) E) Özdemir Asaf / Dünya Kaçtý Gözüme E) Âþýk Murat Çobanoðlu 369 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Þiir / TEST 86

16. Aþaðýdaki þiir – þair eþleþtirmelerinden hangisi 19. Halk þiiri geleneðinden gücünü alan ………, hamasi doðru deðildir? vadide eserler vermiþtir. Millî bir edebiyatýn halk kaynaklarýndan beslenmesi fikrine sahiptir. Millî A) Hancý – Bekir Sýtký Erdoðan Mücadele ve Anadolu etrafýnda kaleme aldýðý þiirle- rinde kendine has bir söyleyiþle, ilk hececilerin dü- B) O Kadýn – Gültekin Samanoðlu þünce ve duyarlýlýðý sürdürür. C) Bu Vatan Kimin – Orhan Þaik Gökyay Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdaki þairler- D) Gün Eksilmesin Penceremden – den hangisi getirilebilir? E) Aðrý – Ahmet Muhip Dýranas A) Ýlhan Berk B) Orhan Þaik Gökyay C) Ataol Behramoðlu D) Orhan Veli E) Attilâ Ýlhan

17. Aþaðýdakilerden hangisi Attilâ Ýlhan’a ait deðildir?

A) Duvar B) Sisler Bulvarý C) Ben Sana Mecburum

D) Elde Var Hüzün 20. Duvara bir titiz örümcek gibi, E) Dirlik Düzenlik Ýnce dertlerimle iþledim bir ah. Ruhum gün doðunca sönecek gibi, Þimdiden hayata ediyor vedâ. Kalbim yýrtýlýyor her nefesinde; Kulaðým rûhumun kanat sesinde, Eserim duvarýn bir köþesinde; Dýþarda çýðlýðým geziyor dað dað. “………, ilk kitabýna adýný da veren Örümcek Aðý adlý yukarýdaki þiirini okuyan Ahmet Haþim’e: “Bu 18. Aþaðýdaki þair / þiir kitaplarý eþleþtirmesinden sesi nereden buldun çocuk?” dedirtecektir.” hangisi doðru deðildir? Bu cümlede boþ býrakýlan yere aþaðýdaki þairler- A) Cemal Süreya: Beni Öp Sonra Doður Beni, Sýcak den hangisi getirilmelidir? Nal ve Güz Bitiði A) Necip Fazýl Kýsakürek B) Ýlhan Berk: Çivi Yazýsý, Mýsýrkalyoniðne, Otað B) Ahmet Hamdi Tanpýnar C) Edip Cansever: Petrol, Kirli Aðustos, Bezik Oy- nayan Kadýnlar C) Yahya Kemal Beyatlý D) Ece Ayhan: Kýnar Hanýmýn Denizleri, Bakýþsýz D) Cahit Sýtký Tarancý Bir Kedi Kara, Zambaklý Padiþah E) Ahmet Muhip Dýranas E) Sezai Karakoç: Arz-ý Hâl, Her Pazartesi, Divan 370 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý T E S T 9 0 Hikâye - Roman

1. Aþaðýdaki “roman anlayýþý” – “yazar” eþleþtirmele- 4. Aþaðýdakilerden hangisinde romanla romanýn rinden hangisi doðru deðildir? kahramaný eþleþtirmesinde yanlýþlýk yapýlmýþtýr?

A) Toplumcu gerçekçi anlayýþ – Yaþar Kemal A) Anayurt Oteli – Zebercet B) Postmodern roman anlayýþý – B) Sodom ve Gomore – Necdet C) Modern roman anlayýþý – Yusuf Atýlgan C) Yaban – Selim Iþýk D) Toplumcu gerçekçi anlayýþ – Orhan Kemal D) Yalnýzýz – Samim E) Postmodern roman anlayýþý – Latife Tekin E) Harbiye – Þinasi

5. Aþaðýdakilerden hangisinde doðru bir deðerlen- 2. Aþaðýdakilerden hangisi modernizmi esas alan dirme yapýlmamýþtýr? eserlerin bir özelliði deðildir? A) Mustafa Kutlu, hikâyelerinde kahramanlarýnýn A) Bilinç akýþý, iç konuþma, geriye dönüþ gibi an- dýþ dünyalarý kadar iç dünyalarýný da yansýtmaya latým teknikleri kullanýlmýþtýr. özen göstermiþtir. B) Olay, karakter, mekân unsurlarý önemsizleþtiril- miþtir. B) Peyami Safa, bireyin iç dünyasýný konu alan ya- zarlarýn öncülerinden biridir. C) Simge, bakýþ açýsý, ironi, imge eserlerde önem kazanmýþtýr. C) , romanlarýnda aða - köylü, öðret- men - imam, halk - yönetici çeliþkisini ele almýþtýr. D) Yalnýzlýk, bireyin bunalýmý, huzursuzluk gibi tema- lar iþlenmiþtir. D) Yakup Kadri, romanlar, realist hikâyeler ve mistik mensur þiirler yazmýþtýr. E) Büyük kentlerde yaþayan iþçilerin, emekçilerin, yaþam mücadelelerini ele almýþlardýr. E) Sabahattin Ali, roman ve hikâyelerinde insan ruhunu realist bir bakýþla yansýtmayý baþarmýþtýr.

3. Yayýnlandýðý yýllarda büyük bir yanký uyandýran ilk 6. Deðirmen’de bir Anadolu kasabasýnýn kendi hâline romaný ……..’da, Türk okurunu deðiþik bir dünyanýn terk edilmiþliði, idarecilerin vurdum duymazlýðý ko- insanlarýyla karþýlaþtýrýr: Geçimini denizden saðlayan mik bir olay çevresinde iþlenir. Miskinler Tekkesi’nde, Bodrum balýkçýlarý... Aslî kiþi Süleyman Kaptan’ýn toplumsal bir eleþtiri yapýlýr. Günümüze kadar taþýn- Ege kýyýlarýnda geçen coþkulu serüveni. mýþ olan dilencilik konusu ele alýnarak para dilencili- ðinden, devlet dairelerindeki manevî dilenciliðe ka- Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdakilerden dar gidilir. Son Sýðýnak’ta ise amatör bir tiyatro top- hangisi getirilmelidir? luluðunun çektiði sýkýntýlar dile getirilir.

A) Aganta Burina Burinata Parçada eserleri hakkýnda bilgi verilen yazar aþaðýdakilerden hangisidir? B) Siyah Kehribar A) Reþat Nuri Güntekin B) Peyami Safa C) Huzur C) Halide Edip Adývar D) Orhan Kemal D) Lüzumsuz Adam E) Refik Halit Karay E) Kayýp Aranýyor

383 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman / TEST 90

7. “Edebiyat dünyasýna pek erken girdim denilebilir. 9. Aþaðýdakilerden hangisi Rasim Özdenören’in bir Gerçekten çocuk denecek yaþta yazýyordum ben. özelliði deðildir? Ýlk þiirimi ilkokul üçteyken ilk romanýmý da orta 2’de öðrenciyken yazdým. Yazmak bende önüne geçilmez A) Ýlk hikâyelerinde büyük þehrin kenarýnda deðer- bir hevesti. Þiiri de o gün duygulanýp þiir olarak ya- lerinden koparýlmýþ insanýn yalnýzlýðýný anlatýrken; zýp býrakmýyorum. Yazmak benim için sürekliliktir. ikinci dönemde aile kurumundaki çözülmeyi öne Liseye kadar bu þekilde sürekli olarak yazdým. 1946’ almýþtýr. da lise 2. sýnýftayken Cabbar Oðlu Mehemmed adlý B) Hikâyelerinin ana konusu toplumsal hayat ve þiirimle Cahit Sýtký’nýn Otuz Beþ Yaþ þiirinin ardýndan deðerlerdeki deðiþme ve çözülme; bunun getir- ikinci oldum. Ve edebiyat alanýna paraþütle bir iniþ diði yabancýlaþmadýr. yaptým. Kendimi bir anda þiir dünyasýnda buldum. Aslýnda o ana kadar yazýlmýþ on romaným vardý. O C) Hikâyelerindeki psikolojik ve metafizik buhran on romaný yayýnlayamadým. Ve artýk beðenmediðim içindeki insan, çözümü metafizik teslimiyette için de yayýmlamayacaðým. “Sokaktaki Adam” yani bulur. basýlan ilk romaným benim on birinci romanýmdýr.” D) Ýnsanýn iç dünyasýný baþarýyla tahlil eden, çevre- Bu parçada kendinden bahseden yazar aþaðýdaki- yi, mekâný konunun atmosferini saðlamak üzere lerden hangisidir? tasvir eden, yer yer þiire yaklaþan bir dil ve üs- lubu vardýr. A) Fazýl Hüsnü Daðlarca E) Yazarlýðýnýn birinci döneminde mensur þiire yak- B) Nâzým Hikmet laþan þiirsel bir üslupla romantik ve masa baþý hikâyeler yazarken ikinci döneminde sosyal ger- C) Attilâ Ýlhan çekçi hikâyeler yazmýþtýr. D) Sabahattin Kudret Aksal E) Oktay Rifat

10. “Memleket hikâyeleri” çerçevesinde deðerlendirebi- leceðimiz 150 civarýndaki hikâyesinde büyük ölçüde Söke ve civarýndaki insanlarýn hayatlarýný anlatýr. Topraða baðlý bir hayat sürdüren bu insanlar (ortak- çýlar, ýrgatlar, köylüler), özellikle makinenin (traktör) tarýma girmesinden sonra pek çok problemle yüz yüze kalýrlar.

Parçada hakkýnda deðerlendirme yapýlan yazar aþaðýdakilerden hangisidir?

A) Samim Kocagöz B) Sabahattin Ali C) Sait Faik Abasýyanýk D) Sadri Ertem 8. Modernist hikâyede gerçeklik karþýsýnda kuþkucu ve tedirgin olan, iç dünyasýna çekilen, topluma yabancýlaþ- E) Halikarnas Balýkçýsý mýþ, karamsar, bunalýmlý bir birey konu edilmiþtir.

Buna göre aþaðýdaki yazarlardan hangisi modernist hikâyeler yazmýþtýr? 11. Aþaðýdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi A) Orhan Kemal Türk edebiyatý öykü yazarlarýndan deðildir? B) Sabahattin Ali A) Orhan Duru B) Ferit Edgü C) Oðuz Atay D) Memduh Þevket Esendal C) Demir Özlü D) Ahmed Arif E) Halikarnas Balýkçýsý E) Nazlý Eray

384 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman / TEST 90

12. Aþaðýdakilerden hangisi Memduh Þevket Esen- 15. Aþaðýdakilerden hangisi Millî Edebiyat anlayýþýný dal’ýn bir özelliði deðildir? sürdüren, Cumhuriyet’in ilk hikâyecilerinden de- ðildir? A) Aile kurumu, yöneten-yönetilen iliþkisi, günlük hayatý çerçevesinde küçük insan, yozlaþma, A) Aka Gündüz çocuk ve çocukluk gibi birkaç ana konu etrafýnda B) Refik Halit Karay yoðunlaþmýþtýr. C) Reþat Nuri Güntekin B) Olay örgüsü için büyük olaylar ve çatýþmalara ihtiyaç duymaz. D) Halide Edip Adývar C) Doðallýk, yalýnlýk, açýklýk, iyimserlik ve yer yer E) Vüs’at O. Bener mizahilik, onun üslubunun belli baþlý nitelikleridir. D) Okuyucunun merak duygusunu kamçýlayacak gerilimlerden uzak durur. E) Yabancýlaþma olgusundan kurtulamayan içe dönük kahramanlarýn bunalým ve çatýþmalarýný 16. Aþaðýdakilerden hangisi kentli aydýn bunalýmýný derinlemesine çözümlemeye çalýþýr. yansýtan romanlardan deðildir?

A) Aylak Adam B) Tutunamayanlar 13. Aþaðýdakilerden hangisi Sait Faik Abasýyanýk’ýn C) Ölmeye Yatmak bir özelliði deðildir? D) Bir Gün Tek Baþýna A) Kelime hazinesi zengindir. E) Týrpan B) Bol mecaz kullanýr. C) Sýcak, samimi ve þiirli bir üslûbu vardýr. D) Yaþamýndaki daðýnýklýk, zaman zaman dili ve 17. Aþaðýdakilerden hangisinde adý verilen yazarla üslûbuna da yansýmýþtýr. ilgili doðru bir bilgi verilmemiþtir?

E) Kendi yaþamýný konu edinmeyi pek sevmeyen A) Samiha Ayverdi, romanlarýnýn yapýsýný geçmiþ- bir yazardýr. þimdi çatýþmasý üzerine kuran romancýlardan biridir. B) Mehmet Seyda, 1923-1946 yýllarý arasýnda Tür- kiye’deki toplumsal deðiþikliklerin geleneksel Türk ailesinde yaptýðý yýkýmlarý, büyük bir ailenin 14. Aþaðýdakilerden hangisinde öykücü/eserleri eþleþ- parçalanýþý ve çözülüþünü iþleyen romanlar yaz- tirmesinde yanlýþlýk yapýlmýþtýr? mýþtýr. A) Reþat Nuri Güntekin: Türk Kalbi, Türk’ün Kitabý, C) Füruzan, Berlin’in Nar Çiçeði’nde Almanya’daki Bu Topraðýn Kýzlarý Türk iþçileri ile ilgili anýlarýný romanlaþtýrýr. B) Memduh Þevket Esendal: Otlakçý, Mendil Altýn- D) Abdülhak Þinasi Hisar, konularýný çocukluk ve da, Temiz Sevgiler ilk gençlik yýllarýnda yakýn çevresinde tanýk oldu- ðu olaylardan ve bu çevredeki insanlarýn yaþam C) Mustafa Kutlu: Uzun Hikâye, Ya Tahamül Ya Se- öykülerinden alan romanlar yazmýþtýr. fer, Hayat Güzeldir E) Halikarnas Balýkçýsý, Ýstanbul’un kibar semtlerin- D) Halikarnas Balýkçýsý: Merhaba Akdeniz, Ege’nin den seçtiði eðlenmekten ve dedikodu yapmak- Dibi, Yaþasýn Deniz tan baþka bir iþleri olmayan varlýklý insanlarýn E) Kenan Hulusi Koray: Bir Yudum Su, Bahar Hikâ- hayatlarýný verirken geçmiþe ait özlemlerini de yeleri, Bir Otelde Yedi Kiþi dile getirir. 385 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý / Hikâye - Roman / TEST 90

18. Aþaðýdakilerden hangisinde “içedönük bireysel eðilimleri ya da geçmiþe özlemi” iþleyen yazarlar bir arada verilmiþtir?

A) Abdülhak Þinasi Hisar – Samiha Ayverdi – Ah- met Hamdi Tanpýnar B) Orhan Kemal – Kemal Tahir – Reþat Enes Aygen C) Refik Halit Karay – Reþat Nuri Güntekin – Yaþar Kemal D) Sabahattin Ali – Kemal Bilbaþar – Kerim Korcan E) Rýfat Ilgaz – – Dursun Akçam

19. Aþaðýdakilerden hangisinde verilen yazarla akým arasýnda yakýnlýk yoktur?

A) Selahattin Enis – natüralizm B) Reþat Nuri Güntekin – varoluþçuluk C) Yakup Kadri Karaosmanoðlu – realizm D) Leyla Erbil – varoluþçuluk E) Refik Halit Karay – realizm

20. Aþaðýdaki eserlerden hangisi postmodern eðilim- ler taþýmamaktadýr?

A) Bir Cinayet Romaný (Pýnar Kür) B) Bin Hüzünlü Haz (Hasan Ali Toptaþ) C) Boðazkesen (Nedim Gürsel) D) Puslu Kýtalar Atlasý (Ýhsan Oktay Anar) E) Karartma Geceleri (Rýfat Ilgaz) 386 CEVAP ANAHTARI

TEST 6 TEST 33 TEST 64 1. D 1. E 1. C 2. E 2. A 2. D 3. C 3. D 3. B 4. E 4. D 4. C 5. D 5. A 5. A 6. E 6. E 6. D 7. D 7. E 7. E 8. C 8. A 8. B 9. E 9. D 9. C 10. B 10. A 10. D 11. E 11. A 11. B 12. D 12. B 12. D 13. D 13. C 13. B 14. E 14. B 14. C 15. E 15. D 15. E 16. D 16. C 16. E 17. C 17. E 17. C 18. D 18. A 18. C 19. C 19. B 19. B 20. B 20. D 20. C

TEST 72 TEST 86 TEST 90 1. A 1. A 1. B 2. E 2. B 2. E 3. D 3. E 3. A 4. B 4. E 4. C 5. C 5. B 5. C 6. D 6. C 6. A 7. C 7. A 7. C 8. D 8. C 8. C 9. A 9. E 9. E 10. D 10. B 10. A 11. A 11. E 11. D 12. B 12. D 12. E 13. A 13. C 13. E 14. E 14. B 14. A 15. B 15. D 15. E 16. C 16. D 16. E 17. C 17. E 17. E 18. C 18. E 18. A 19. B 19. B 19. B 20. D 20. A 20. E