175 Optie 2:01 10-02-11 15:14 Pagina 1

01_Cover 175 optie 2:01 10-02-11 15:14 Pagina 1

28e jaargang, februari 2o11 nummer 175175 www. devoetbaltrainer.nl Trainer Trainer

Voetbal

De 'Graag iets meer Barcelona' De 02_CBV:02 04-11-10 14:05 Pagina 2

De CBV Geen vakbond, maar een vakvereniging! Is daar dan verschil tussen? Jazeker, een vakbond behartigt als eerste de belangen van haar leden. Een vakvereniging gaat het er in de eerste plaats om de kwaliteit van het voetbal te verhogen. Het lijkt een detail, maar het is uitermate belangrijk bij discussies met andere entiteiten in het Betaald Voetbal. Door deze stelling wordt vastgesteld dat het voetbal in zijn totaliteit belangrijker is dan de individuele belangen van spelers, trainers, scheidsrechters en andere professionals. Natuurlijk is het ook zo, dat wanneer het goed gaat met het Nederlandse voetbal, het ook goed gaat met alle mensen die in de voetballerij werkzaam zijn. Dan is er voldoende werkgelegenheid en veel vraag naar in Nederland opgeleide Trainer/coaches.

Naast het verhogen van de kwaliteit van het voetbal heeft de CBV nog twee doelstellingen. Het behartigen van de belangen van haar leden en het vergroten van het imago van het vak Trainer/coach. Dat vele Trainer/coaches het daarmee eens zijn wordt bevestigd door het ledenaantal van de CBV. Meer dan 400 Trainer/coaches, allen werkzaam in het Betaald Voetbal in Nederland of in het buitenland zijn lid van de CBV. Dat is een score van ruim 98%, een percentage om zeer trots op te zijn!

Het CBV-kantoor is gevestigd in Zwolle.

CBV Postbus 1 8000 AA Zwolle Bezoekadres: Hogeland 10 8024 AZ Zwolle Telefoon: 088 850 8610 Fax 088 850 8613 E-mail: [email protected] Website: www.coachesbv.nl

Het Bestuur: Voorzitter: Leo Beenhakker Vice-voorzitter: Wiljan Vloet

Portefeuille Technische Zaken Betaald Voetbal: Pieter Huistra Erik ten Hag

Portefeuille Financien en Commerciele zaken: Martin van Geel Rini de Groot

Portefeuille Sociale zaken: Gert Kruys

De Directie: Directeur: Gerard Marsman Officemanager: Petra Balster 03_Inhoud-redactie:03 10-02-11 17:09 Pagina 3

In dit nummer Van de redactie We spreken de bondscoach niet vaak, maar als we het doen, doen we het goed. Het kan niet an- ‘Graag nog iets meer Barcelona’ 4 ders of iedere voetbaltrainer zal na het lezen van het openingsartikel even nadenken over zijn ei- Bert van Marwijk gen trainingspraktijk. En dat is precies wat we In het openingsverhaal legt bondscoach Bert met dit vakblad beogen te bereiken. Wilt u een van Marwijk uit hoe hij op basis van intuïtie verzorgde opbouw van achteruit? In welke mate en ervaring vaak beslissingen neemt. We la- zet uw team druk op de helft van de tegenpartij? ten een bondscoach aan het woord met een In hoeverre moeten uw buitenspelers echt langs vakinhoudelijk zo sterk verhaal, dat elke de zijlijn spelen? Het zijn allemaal details die voetbaltrainer zal smullen bij het lezen eraan bod zijn gekomen in gesprek met Bert van van. Van Marwijk over communicatie, de Marwijk. ontwikkeling van de speelwijze van Oranje, zijn aanpak en normen. De redactie van De Voetbaltrainer bezoekt regelmatig een training van Oranje. Een terugkerend thema valt ons dan iedere keer weer op: de pass- ‘Topklasse vereist mentaal meer van spelers’ 16 en trapvormen, de actieve coaching daarbij en de aandacht voor details bij elke voetbalhandeling. Ron van der Gracht In deze editie van De Voetbaltrainer legt de ‘Elke fout wordt in de Topklasse genadeloos bondscoach nog eens uit dat dit geen toeval is. afgestraft. Dus moet je domweg minder fou- Het is noodzaak. ten maken. Technisch brengen wij echt niet Dit zet alle, vooral tactische trainingsvormen die veel meer dan in de hoofdklasse.’ De oefen- we met z’n allen doen, in juist perspectief. Wat meester van Hollandia traint daarom vaak zou je ook ingewikkeld trainen als je niet een positie- en partijspelen om zijn spelers bij goede pass kunt verzenden of geen bal goed kunt de les te houden. Na de promotie naar de aannemen? Het is niet zo dat je als trainer de Topklasse heeft Hollandia ook aanpassingen complexe oefenvormen moet nalaten, maar ver- gedaan. geet vooral niet de basisvaardigheden bij te houden. ‘Het kan altijd beter’, doceert Van Marwijk.

Dee opleidingsfilosofie van de Spaanse voetbalbond 22 Die laatste opvatting Arno Buitenweg geldt ook Dat vele wegen naar Rome leiden, is een be- voor ons kend gegeven. Zo ook bij het aanleren van en zeker tactische en technische vaardigheden bij voor onze jeugdspelers. De Spaanse voetbalbond han- voormali- teert een volstrekt andere benaderingswijze ge web- dan wij gewend zijn. Arno Buitenweg werkt al site. Met jaren als jeugdtrainer in Spanje en is sinds plezier wijzen wij u op de totaal vernieuwde in- 2006 jeugdtrainer bij Real Club de Mallorca en ternetsite van dit vakblad. Investeer 2 minuten kan die verschillen uitstekend verwoorden. van uw tijd in het (opnieuw) registreren. Bewaar daartoe het wikkel van dit vakblad voor uw abonneenummer. Daarna kunt u inloggen en profite- Verder: ren van alle onderdelen die nu al online staan. Bekijk artikelen in het archief, zoek oefenstof n Totaal vernieuwd: de website van De Voetbaltrainer 29 voor uw volgende training, plan oefenwedstrijden n Hoe leer ik als trainer meer over techniek? 30 of plaats een vacature. Het kan allemaal. En om helemaal bij de tijd te blijven: volg De Voetbaltrai- n Vakliteratuur 35 ner via Twitter! Gaande- weg dit jaar zal dat steeds n Dossier Amateurtrainer (4) 36 meer de moeite waard n Kopsterk: mentale weerbaarheid 40 blijken te zijn. Een betere voetbaltrainer wordt men n Verwerken van de voorzet door juniorenkeepers 44 wellicht niet direct achter een computerscherm, n De A-, B-, C- en D-jeugd 48 maar het helpt wel om ge-

n De Verlenging 56 regeld nieuwe bronnen Paul Geerars aan te boren! Hoofdredacteur VOLG De VoetbalTrainer 3 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 4

Tekst/ Paul Geerars en Tjeu Seeverens

‘Graag nog ie

In dit openingsverhaal legt bondscoach Bert van Marwijk uit hoe hij op basis van intuïtie en ervaring vaak beslissingen neemt. Als jour- nalist ga je ook vaak op je intuïtie af. Die zegt deze keer dat we een bondscoach aan het woord laten met een vakinhoudelijk zo sterk verhaal, dat elke voetbaltrainer zal smullen bij het lezen ervan. Van Marwijk over communicatie, de ontwikkeling van de speelwijze van Oran- je, zijn aanpak en normen. Foto: Pro Shots Pro Foto: www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

Bert van Marwijk over Oranje g iets meer Barcelona’

Op 16 februari kreeg Bert van Marwijk mee moeten lopen. Als bondscoach nal denkt: ‘Met de klacht die ik nu er weer een prijs bij. Het gaat deze ben je bijna elk moment van de dag heb, hoef ik niet bij de trainer aan te keer om de prestigieuze Machiavelli- met communicatie bezig en steeds komen’, weet hij dat hij ook niet naar prijs voor zijn verdiensten op het ge- vraagt elke situatie om een andere, de andere coaches hoeft te gaan. Ster- bied van communicatie. We citeren specifieke aanpak. Niet volgens een ker nog, Cocu draait zich waarschijn- uit het juryrapport: ‘De bondscoach theoretisch model, maar juist vaak op lijk al om als hij zo’n speler ziet ko- van Oranje let er volgens de jury op basis van intuïtie en ervaring en voor- men. Die aanpak dragen we samen dat hij 'naast onnavolgbare techni- al op mijn eigen manier.” uit. Dat is ook teambuilding, want sche aspecten van het voetbal ook de zeurende spelers kunnen een behoor- waarden van de sport uitdraagt zoals Ontspannen discipline lijk negatieve stempel op een spelers- fair play en teamgeest. Saamhorig- Bert van Marwijk: “In mijn manier groep drukken.” heid, daar draaide het om, zowel bij van leidinggeven zit altijd een bepaal- winst als verlies. Sport als bindend de wijze van ontspannen discipline Geen vrienden middel oversteeg daarmee de relevan- opgesloten. Ik hou heel erg van disci- Bert van Marwijk: “Daarmee wil ik tie van de uitslag van de wedstrijden pline tijdens een training en in een niet beweren dat een spelersgroep al- op het WK. Van Marwijk slaagde erin wedstrijd, maar ook van lachen, van leen maar uit vrienden moet bestaan. een hechte eenheid te creëren en te samen plezier hebben. Mijn manier Sterker nog, in de top kan dat dodelijk bewaren'. van leidinggeven is in elk geval niet zijn. In de aanloop naar het WK heb het uitdelen van een pak papier met ik de groep het verhaal verteld van de Communicatie regels. Voor mijn regels richting twee roeisters Van der Kolk en Van De startvraag: studeert de bonds- spelersgroep heb ik nog geen A4-tje Eupen die op de Olympische spelen in coach op moderne communicatietech- nodig. Peking goed voor goud waren. Op z’n nieken? Een speler komt te laat? Dan is mijn zachtst gezegd: die twee mochten el- Bert van Marwijk: “Nee, hoe ik met aanpak dat ik die speler een vraag kaar privé absoluut niet. Maar ze zijn spelers en in de media communiceer, stel. ‘Te laat komen, waarom doe je tegenover elkaar gaan zitten, hebben haal ik niet uit boeken of cursusmate- dat nou?’ In dat zinnetje, in die vraag elkaar recht in de ogen gekeken en riaal. Ik weet zeker dat ik dan heel zit alles opgesloten. Dat heeft meer uitgesproken: ‘Als we voor Olympisch onnatuurlijk zou overkomen. Topspe- effect dan een boete. Het probleem goud willen gaan, telt niet wat we van lers zijn allergisch voor coaches die blijft waar het thuishoort: bij de spe- elkaar buiten het water vinden, maar zich anders voordoen dan ze zijn. Ze ler. Die moet na wat we samen zijn zo boerenslim, dat ze het meteen mijn vraag gaan op die roeibaan in de gaten hebben als je op een ge- nadenken over ‘Teambuilding is presteren.’ kunstelde manier met hen omgaat. zijn gedrag. Teambuilding Wat dat betreft, is elke topvoetballer De spelers van eigenlijk een te is eigenlijk een op zijn manier ook een kleine psycho- het Nederlands te vriendelijk loog. Ik probeer in elk geval onder alle elftal weten ook vriendelijk woord woord in de omstandigheden mezelf te zijn. dat ik een bloed- sportwereld ge- Uiteraard heb ik een beeld over hoe ik hekel heb aan in de sportwereld worden. Te veel graag overkom. Ik wil beoordeeld wor- spelers die over- wordt dat be- den op mijn kwaliteiten als coach, op al over zeuren. geworden’ grip geasso- de wijze waarop ik mijn vak uitoefen. Daar heb ik geen cieerd met al- De rest vind ik volstrekte bijzaak. Het betoog over ge- lerlei leuke is ook moeilijk om uit te leggen hoe ik houden. Nee, dat voelen spelers aan dingen met het team doen, zodat spe- precies met spelers communiceer. Om door de manier waarop ik, maar ook lers elkaar goed leren kennen en de dat goed te kunnen inschatten en be- de andere leden van de staf op zulke sfeer binnen de spelersgroep vooral oordelen, zou je maanden met me spelers reageren. Als een internatio - vriendschappelijk is. Dat botst met

4 5 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 6

een echt topsportklimaat. Teambuil- dan erg veel respect heeft voor zijn ding is voor mij de bereidheid van medespeler, die de tegenstander heeft spelers om elkaars kwaliteiten te res - opgevangen die hij in zijn rug heeft pecteren en daarmee in de wedstrijd laten weglopen. En dat vervolgens die hun voordeel te doen. De internatio- andere speler heel bewust de bal nals hoeven van mij geen vrienden te speelt naar een medespeler van wie zijn. Kliekjes binnen de groep? Dat in- hij weet dat die in deze situatie beter teresseert me helemaal niet. Ik heb is in het geven van een beslissende gemerkt dat spelers elkaar juist eer- steekpass. Dan ontstaat er uiteinde- der opzoeken als je als coach niet al- lijk een echt topteam dat ook veel be- lerlei geforceerde trucs uithaalt om ter met weerstand kan omgaan dan spelers buiten het veld verplicht met een elftal dat uitsluitend uit vrienden elkaar te laten optrekken. Een voorge- bestaat, die elkaar nauwelijks de schreven tafelindeling bij het ontbijt? waarheid durven te vertellen.” Ik geloof er niet in. Net als in het be- drijfsleven een weekendje Ardennen Begeleidingsteam plannen en spelers die elkaar minder Bert van Marwijk: “Belangrijk vind ik goed liggen wat gevaarlijke opdrach- dat het hele begeleidingsteam op de- ten laten uitvoeren? Het werkt in het zelfde lijn als de coach zit. Dat bena- topvoetbal niet. Als de spelers die druk ik elke keer opnieuw. Als we geen vrienden van elkaar zijn maar voor een interland bij elkaar komen, ‘Teambuilding is voor mij dat de ene gearmd na de wedstrijd het veld aflo- neem ik eerst de tijd met alle begelei- speler een knal achter zich hoort en pen, omdat ze op basis van dat res- ders. Iedereen is dan aanwezig: de dan erg veel respect heeft voor zijn pect voor elkaars kwaliteiten samen technische staf, de medische staf, de medespeler, die de tegenstander een wereldprestatie hebben geleverd. kok, de materiaalmensen, de team- heeft opgevangen die hij in zijn rug Karakters mogen buiten het veld van managers, de persvoorlichters en de heeft laten weglopen.’ mij best botsen. Sterker nog: ik vertel videoploeg. Zij moeten ook weten de groep dat dit me niet interesseert. waar het om gaat en vanuit hun eigen Als het in het veld maar klopt en je specialiteit dezelfde boodschap uit- leiden, dan is het angst. Ik moet dus het niet in je hoofd haalt om een spe- dragen. Het verhaal aan die groep ver- durven dingen uit handen te geven, ler minder in het spel te betrekken, schilt nauwelijks met dat wat ik een waardoor de mensen om me heen omdat hij niet je vriend is. Als je het uur later aan de spelers vertel. Die zich kunnen ontplooien. Daar krijg ik individuele belang boven het teambe- krijgen er alleen nog een als coach zoveel voor terug! Ik heb dat lang stelt, grijp ik altijd en overal me- technisch/tactisch deel bij. ook in interviews met stafleden én teen in. spelers teruggelezen en dan weet ik Als ik merk dat er iemand in die bege- dat mijn boodschap is aangekomen.” Ik kan heel goed samenwerken met leidingsgroep is, die er met de pet iemand die ik niet mag. Voor mij telt naar gooit of uitstraalt dat hij niet Mentaliteit of ik die persoon kan vertrouwen. Dat gelooft in wat mijn ambitie en bood- Onder jouw bewind worden ook de op is overigens mijn waarheid en niet de schap zijn, dan grijp ik in en is het het oog minder belangrijke interlands waarheid. Er lopen in de topsport heel voor die persoon einde oefening. Van gewonnen. Dat was in het verleden wat mensen rond, die daar anders de andere kant geef ik ook heel veel anders. Hoe is die mentaliteitsveran- over denken. Die komen ook regelma- vrijheid aan diezelfde mensen en wil dering bereikt? tig in De Voetbaltrainer aan het woord. hen vooral in hun waarde laten. Tot Bert van Marwijk: “We zijn in Neder- Ik heb respect voor hun mening, voor het tegendeel bewezen is, wil ik te land altijd kritisch als we onderweg hun theorieën zijn naar het en weten- bereiken van schappelijke ‘De coaches en leiders die alle touwtjes een gemeen- modellen, maar schappelijk bij mij werkt in handen willen hebben, zijn in mijn doel. Zo ben ik het anders. Aan zelf ook opge- de top heeft ogen vaak de angstleiders’ voed: wees een coach veel nooit te snel eerder in de gaten wat er binnen zijn goeder trouw handelen en deze stafle- tevreden. Maar als dat doel ook een- groep speelt dan de wetenschapper den het gevoel geven dat zij zich bij maal is bereikt, volgt al snel de euforie die een half jaar al zijn modellen toe- Oranje ook kunnen doorontwikkelen. en lopen we meteen in de polonaise. past om achter datzelfde teamproces De coaches en leiders die alle touwtjes En juist dat bleken in het verleden te komen. Zo kijk ik ernaar. in handen willen hebben, zijn in mijn voor het Nederlands Elftal de gevaar- Teambuilding is voor mij dat de ene ogen vaak de angstleiders. En als er lijke momenten. In de aanloop naar speler een knal achter zich hoort en iets is waardoor ik me niet wil laten het WK heb ik aan dat facet steeds op-

www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

ten we elke wedstrijd opnieuw het al- lerbeste uit onszelf halen en elke tegenstander serieus nemen. Vóór en tijdens het WK.”

Bondscoach We hebben voor De Voetbaltrainer met elkaar aan tafel gezeten toen je trainer was van Meerssen, Fortuna Sittard, Feyenoord, Borussia Dort- mund en het Nederlands elftal. Heb je in de afgelopen periode als bondscoach veel nieuwe dingen bijgeleerd? Bert van Marwijk: “Natuurlijk leer ik steeds van nieuwe ervaringen en ont- moetingen. Dat geldt voor iedere coach. Als amateurtrainer gedroeg ik me langs de kant als een soort radioverslaggever. Ik wilde alles onder controle hebben. Als speler had ik een hekel aan trainers, die langs de kant stonden te schreeuwen. Dat deed ik dus ook niet, maar ik was wel voortdurend bezig om allerlei instructies te geven, die ervoor moesten zorgen dat de spelers de gemaakte afspraken ook

Foto: Pro Shots Pro Foto: nakwamen. Door ervaring leer je dat die aanpak niet werkt. Je bereikt nieuw aandacht besteed door elke als een feestwedstrijd benaderen. Wij meestal alleen dat je spelers onrusti- keer weer te benadrukken dat je op hebben dat als groep in elk geval niet ger in het veld worden. Zelfs in mijn dit niveau nooit een wedstrijd mag la- gedaan. Vóór de wedstrijd in Glasgow Feyenoord-tijd ben ik daar nog door ten lopen, of het nu een vriendschap- was er een sfeer in dat stadion, die ik spelers op aangesproken. Vooral toen pelijke wedstrijd, een kwalificatie- of nog nooit had meegemaakt. Zo intens ik wat meer cynisme in mijn coaching een EK- of WK-duel betreft. We wonen ongelooflijk mooi. De rillingen lie- stopte, omdat ik het gevoel had dat ik nen in de kwartfinale van Brazilië en pen over mijn lijf toen het Schotse sommige spelers steeds weer op het- heel Nederland stond op z’n kop. De volkslied werd gespeeld. Je voelde in zelfde moest wijzen. Nu slik ik vaker spelersgroep en de staf hebben echter elke vezel van je lichaam dat heel een opmerking in en laat ik heel bena de wedstrijd uit zichzelf met de Schotland die avond maar één ding wust een coachmoment lopen. Door rem op gefeest. Er was bij hen abso- zeker wist: we verliezen niet van Ne- ervaring heb ik geleerd wat de mo- luut geen sprake van ongekende eufo- derland. In die ongekende ambiance menten zijn die er echt toe doen om rie, omdat ze wisten dat het slechts en met de natuurlijke sympathie voor langs de lijn actiever te coachen. een tussenstap was naar het einddoel: de Schotten in het achterhoofd kun je wereldkampioen worden. En dus kon- in principe als team vrij snel tevreden Zo heb ik ook geleerd dat ik wat meer den we ons ook helemaal focussen op zijn met bijvoorbeeld een gelijkspel. rekening moet houden met de verde halve finale tegen Uruguay. We wa- Die uitslag bood voor Schotland ook schillende culturen binnen de spe- ren toen ook niet al bezig met de fina- nog mogelijkheden om aan het WK lersgroep. Daar ben ik wat milder in le. Dat heeft alles te maken met deel te nemen. Maar toen zat al in dit geworden. Ook dat heeft weer alles steeds het benadrukken van het be- Oranje het gevoel: ‘Wij willen alles met respect voor elkaar te maken. lang van elke afzonderlijke interland. winnen. Punt.’ We wonnen ook door Van de andere kant moet elke speler dat doelpunt van Elia. Na afloop had wel begrijpen dat er in het veld maar Nadat we ons al vroeg voor het WK ik een heel goed gevoel, wist ik dat één speelwijze geldt. Ik kan niet op hadden gekwalificeerd, dook in de Ne- we op het WK zouden kunnen terug- z’n Marokkaans, Surinaams, Neder- derlandse pers opeens de term ‘feest- grijpen op wat we met z’n allen op lands, Spaans en Duits tegelijk spe- wedstrijden’ op voor de resterende die septemberdag in Schotland had- len. Ik kijk naar de kwaliteiten van de duels in de WK-kwalificatie-poule. Zo den gepresteerd. Daarom was ik ook spelers in mijn team en bij de tegen- moesten we nog tegen Noorwegen en niet bang dat we op het WK na de stander en leid daar de meest ideale uit in Schotland spelen. poulefase teams als Slowakije en Uru- speelwijze vanaf. Daaraan dient elke guay in de halve finale zouden onder- speler zich ondergeschikt te maken, Als je géén wereldkampioen wilt wor- schatten. Wij wilden hoe dan ook we- ook al zou hij in z’n hart misschien den, moet je vooral zulke interlands reldkampioen worden en dus moes- graag anders willen spelen.

6 7 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 8

Wat ik als bondscoach ook heb ge- indrukken en gesprekken zien en ho- bij die andere drie heb ik een goed geleerd, is dat je nieuwe ontwikkelingen ren. Volgens mij hebben de interna- voel. Dus heb ik de deur geopend en niet moet forceren. Ik ben echt over- tionals dat gevoel ook.” hun gevraagd om mee te denken en te tuigd geraakt van het groeimodel. Ik praten over die selectie. Ook van hun herinner me de eerste dag in Zeist Lekken inzichten en ervaring kan ik altijd wat nog. Ik zat aan mijn bureau en keek Wat ook opvalt, is dat onder jouw opsteken. Over dat gesprek is nooit rond. Er was niemand, er lag geen leiding nooit de minder leuke momen- iets uitgelekt naar de pers, maar dat plan op tafel en dus stelde ik me de ten binnen de groep zijn uitgelekt. wist ik ook toen ik hun vroeg om aan vraag: ‘En nu Van Marwijk, wat ga je Hoe is je dat gelukt? te schuiven. nu doen?’ Even later kwamen de staf- Bert van Marwijk: “Ook dat heeft met Tegen mijn spelers heb ik het volgen- leden binnen, die ik vooral op basis vertrouwen te maken. We waren bij- de gezegd: “Realiseer je dat tijdens van intuïtie had uitgezocht. Frank de voorbeeld een keer in Zeist bezig met zo’n WK alles onder een vergrootglas Boer, Phillip het samenstel- wordt gelegd. En ik realiseer me als Cocu, mijn len van de se- coach heel goed dat jullie allemaal klankbord Dick ‘Als amateurtrainer lectie van het lijntjes naar de pers hebben lopen. Voorn, keepers- Nederlands Daar is niets mis mee, want dat hoort trainer Ruud gedroeg ik me Elftal. Opeens bij je vak. Lek dus vooral naar jouw Hesp en scout hoor ik in de bevriende journalisten, maar haal het Ronald Spel- langs de kant gang de stem niet in je hoofd om belangrijke zaken bos. Er was van Johan door te spelen. Jullie zijn slim genoeg geen agenda. als een soort Neeskens, die om aan te voelen wat ik daarmee pre- We zijn alle- op dat mo- cies bedoel: alles wat het teambelang maal blanco radioverslaggever’ ment tegen kan schaden. Voor de rest interesseert aan de klus be- Bergkamp, Nu- het me echt niet welke ‘nieuwtjes’ gonnen, maar vervolgens ontstond er man en Van Zwam aan het praten rond Oranje jij de wereld in helpt. Doe al snel en vooral op een heel natuur- was. Ik ken Johan al heel lang en ook er vooral je voordeel mee.” lijke wijze een heel heldere structuur van overlegmomenten en werkafspra- ken. Niet gekopieerd uit een boek, maar wel helemaal afgestemd op de kennis, de ervaring en de behoeften van deze technische staf. En steeds pas je dan tijdens het hele proces op dezelfde manier dingen aan. Tijdens het WK sliepen bijvoorbeeld de scouts Spelbos, Schrijver, Metgod en Numan in het spelershotel. Dat hadden ze nog nooit meegemaakt. Maar ik vond het prettiger om hen er live bij te hebben als we de komende tegenstander gingen analyseren. Door die combinatie van eigen indrukken, wedstrijdbeelden en de mening van de scouts ontging ons nooit iets. Wat die eigen indruk betreft, ook daarin is spontaan een gedegen aanpak ontstaan. Frank en ik zagen vanuit de dug-out en de rand van het veld alles op ooghoogte, Dick en Phillip vanaf de tribune. Maar ook hoe de pers tegen de wedstrijd aan- keek of de analisten namen we mee. Op basis daarvan keek iedereen nog eens naar de wedstrijdbeelden en als je dan al die indrukken bundelt en met elkaar bespreekt, kan je niets

ontgaan. Dat houdt ook automatisch Shots Pro Foto: in dat de spelers altijd goed voorbe- ‘FC Barcelona speelt geregeld met maar liefst zes man op het midden- reid zijn als ze uiteindelijk in een veld, die voortdurend van positie wisselen en tussen de linies spelen. kwartier de samenvatting van al die Dat is niet te verdedigen.’

www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

Ook dit is geen aanpak of afspraak die op papier staat, maar wel helemaal in het verlengde past van ’te laat komen, dat doe je toch niet?’ ‘Lekken over belangrijke zaken, dat doe je toch niet?’ Zo creëer je een ‘natuurlijke’ norm en blijft er voldoende ruimte voor spontaniteit binnen de groep over.”

Oranje We laten Van Marwijk wat specifieke beelden zien van de in oktober 2010 gespeelde kwalificatiewedstrijd Ne- ‘In balbezit tijdens het opbouwen en aanvallen willen wij graag op het derland-Zweden (4-1). Al snel blijkt middenveld tussen de linies voetballen en wisselen van positie.’ waar de bondscoach naar toe wil met het spel van Oranje. ‘Graag iets meer Barcelona’. Bert van Marwijk: “In balbezit tijdens het opbouwen en aanvallen willen wij graag op het middenveld tussen de linies voetballen en wisselen van positie. Dat is voor onze spelers ook een kwestie van dúrven. Zij moeten dan voortdurend naar elkaar kijken. Wij willen graag dat alle spelers, maar vooral zij die tussen de linies spelen, in één aanname wegdraaien naar de ruimte. Vooral tegen tegenstanders die compact spelen, moeten we dan in staat zijn om het spel snel te ver- plaatsen van de ene naar de andere kant. In dit fragment loopt Mark van ‘In dit fragment loopt Mark van Bommel bewust diep, zodat achter hem Bommel bewust diep, zodat achter een gat ontstaat waardoor de inspeelpass naar Wesley Sneijder mogelijk hem een gat ontstaat waardoor de in- wordt.’ speelpass naar Wesley Sneijder mogelijk wordt. Die laatste komt uit de dekking. Dat is top. Ik heb hem later dit moment nog eens terug laten zien. Wesley speelt hier zelfs de bal in één keer door naar de diepgaande Ra- fael van der Vaart, die voorgeeft op Klaas Jan Huntelaar die de 1-0 scoort.”

Zie videobeeld op www.devoetbaltrainer.nl

Barcelona Bert van Marwijk: “Wij kijken met ‘Ik heb Sneijder later dit moment nog eens terug laten zien.’ veel belangstelling naar het positiespel van FC Barcelona. In de opbouw dan de linker centrale verdediger dat schuin in, richting het middenveld. spelen de twee centrale verdedigers - naar links doet. De rechtsback posi- Belangrijk: hij gaat niet schuin naar vaak zijn dat Carlos Puyol en Gerard tioneert zich behoorlijk diep en wordt voren, maar schuin naar achteren, Piqué/Eric Abidal - ver uit elkaar, eigenlijk middenvelder. De aanvallen- weg van de centrale verdediger. An- waarbij de rechter centrale verdediger de speler aan de rechterflank, bijvoor- ders maak je het de tegenpartij te nog wat verder naar rechts uitwaaiert beeld Pedro of Lionel Messi, zakt makkelijk.

8 9 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 10

Aan de linkerkant gebeurt bij Barcelo- na hetzelfde: de back stelt zich diep op en de flankaanvaller (David Villa)

komt schuin naar binnen. De verdedi- A gende middenvelder Sergio Busquets B C komt tijdens de opbouw uit de dekking en vaak als eerste in balbezit. Of Piqué, als die vrijgelaten wordt (zie tekening 1). Dat laatste deden wij trou- wens in de WK-finale bewust niet: we wilden niet dat de Spaanse opbouw via hem zou verlopen. 1 2

Terug naar FC Barcelona: dit team speelt geregeld met maar liefst zes Speelwijze FC Barcelona tijdens Wanneer de buitenste aanvaller man op het middenveld, die voortdu- de opbouw. van FC Barcelona schuin (terug) rend van positie wisselen en tussen inzakt, heeft zijn directe tegen- de linies spelen. Dat is niet te verde- stander een aantal keuzes. Wil je digen. Als tegenstander ben je in dat dat de back méégaat (optie A)? geval voortdurend bezig met de keu- ruimte voor de opkomende back van Moet je de buitenspeler overgeven zes voor je eigen backs: wat doe je als Barcelona (zie tekening 2). aan een middenvelder (optie B/C)? de buitenspelers van Barcelona naar Het grote verschil met de Nederland- binnen spelen? Wil je dat de back se competitie is dat bij Barcelona ie- méégaat? Dat is vaak gevaarlijk als hij dere speler in staat is een goede in- kunnen wij fantastisch passen en dan in het middenveld eindigt. Moet speelpass te versturen. Zij hebben de aannemen. je de buitenspeler overgeven aan een techniek. Ook bij Oranje besteden we middenvelder? In dat geval moet die vaak tijd aan de techniek van de pas- De volgende stap is dat we meer be- laatste zijn eigen man vaak loslaten, sing en de aanname. Over het alge- zetting krijgen op het middenveld. die ook weer moet worden overgeno- meen zie je bij veel spelers in Neder- Het gevaar daarvan is echter dat je te men. Dat zou natuurlijk kunnen ge- land dat ze één, twee of drie aanna- weinig diepte in het spel krijgt. Daar beuren door de eigen back, maar als mes te veel nodig hebben. Barcelona moeten we dus voor waken. Je moet er slim wordt gelopen, ontstaat er dan spant de kroon, maar ook bij Oranje niet allemaal ‘in de bal’ willen komen.

‘Del Bosque vond dat de twee beste teams van het WK in de finale hebben gestaan en dat we beide ons topniveau niet behaald hebben.’ Foto: VI Foto: Images

www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 11

P R O F V O E T B A L

Kiesouw Na het WK stopt inspanningsfysioloog Luc van Agt bij Dat respecteer ik en dan kies ik voor de persoon in wie ik Oranje. Waarom kies je dan voor Egid Kiesouw als opvol- op basis van eigen ervaringen veel vertrouwen heb. Daar- ger en niet voor Raymond Verheijen, die internationaal zijn mee zeg ik niets over de kwaliteiten van Verheijen. sporen heeft verdiend als het om het voorkomen van blessures bij topspelers gaat? Uiteraard doe ik een beroep op de vakkennis van de inspan- Bert van Marwijk: “Ik wil eerst kwijt dat ik het heel jammer ningsfysioloog. In ons overleg stel ik natuurlijk de vraag: vond dat Luc van Agt besloot om zijn werkzaamheden voor welke trainingsbelasting kunnen de spelers aan? Maar ik ga Oranje na zoveel jaren te beëindigen en zich alleen nog te ook af op wat ik zie. Als Sneijder ’s nachts om half twee na concentreren op zijn werk voor PSV. Maar ik begrijp het wel een doodvermoeiende reis in het spelershotel arriveert, en respecteer ook zijn keuze. Ook dat heeft alles met hoeft niemand me te vertellen dat ik hem de volgende dag (over)belasting te maken. Ik heb voor Egid Kiesouw gekozen, met rust moet laten. En de dag daarna weet ik ook hoever ik omdat ik al eerder met hem heb gewerkt bij Feyenoord en kan gaan als ik hem in de ogen heb gekeken. Een inspan- Borussia Dortmund. En bij de KNVB was hij in dezelfde ningsfysioloog vind ik vooral belangrijk in het meedenken functie al actief bij Nederland B en Jong Oranje. Ook Luc van over een verantwoorde voorbereiding op en de nasleep van Agt en Egid werkten veel samen. Tijdens het WK heeft hij een groot toernooi. Op dat gebied heeft ook Verheijen hele bijvoorbeeld de taken van Luc bij PSV overgenomen. Dus zinnige discussies op gang gebracht: moet je een speler na voor mij was het een hele logische keuze. Wat Raymond een WK of EK in de voorbereiding extra belasten als hij zich Verheijen betreft: net als in de medische wereld heeft ook wat later bij de groep meldt of juist nog steeds extra rust in het topvoetbal elke specialist zijn eigen mening en visie. geven?”

Egid Kiesouw voor een training van Oranje. Foto: Orange Pictures Orange Foto:

Kijk naar Barcelona: met spelers als ry van der Wiel moet dan eigenlijk op team wel de momenten herkennen Villa, Xavi, Iniesta, Messi en Pedro de plaats van Dirk Kuyt komen, en om druk te zetten. Speel je de bal veel zorgen ze altijd voor diepte door loop- Kuyt komt dan schuin ingezakt wat te ver achter de verdediging, dan is acties van minimaal één van die (of naar binnen. Ook willen we sneller de het soms beter om eerst terug in de andere) spelers. Ze spelen soms bijna spits inspelen door middel van een eigen organisatie te komen.” zonder echte spits. En omdat de te- goede inspeelpass. Daarnaast moet je genpartij zelden tot nooit zal door- eens naar Barcelona kijken op het Attractief dekken op de inzakkende spits, heeft moment dat ze de bal verliezen. Dan Bert van Marwijk: “Op het WK in Barcelona bijna altijd mensen over op zie je dat al hun kleine creatieve spe- Zuid-Afrika hebben wij met Spanje het middenveld. Dat overtal op het lers vrijwel altijd direct druk op de bal het best drukgezet van alle landen, zo middenveld, samen met het goed be- uitoefenen. Dat willen en doen we bleek uit de statistieken. In balbezit is spelen van de diepte, maakt je zeer met Oranje ook veelvuldig. We heb- Spanje tijdens het WK nog iets ‘vas- moeilijk te bespelen! ben daar de afgelopen jaren ook veel ter’ aan de bal geweest. Zeg maar zo- tijd aan besteed. De dichtstbijzijnde als wij in deze kwalificatiereeks tegen Deze kant willen wij ook wel een speler moet druk op de bal uitoefenen Zweden speelden. Omdat we vier keer beetje op met Oranje, vooral als wij en de rest van de spelers moet daarop scoorden in die wedstrijd, werd op- opbouwen over de rechterkant. Grego- anticiperen. Natuurlijk moet je als eens de term ‘attractief spel’ weer ge-

10 11 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:04 Pagina 12

gestaan en dat we beide ons topniveau niet behaald hebben. De teams hadden wel groot respect voor elkaar en waren ook bang voor elkaar, omdat de spanning zo groot was. Verder vertelde Del Bosque dat hij in de tweede helft van de finale had gehoopt dat het 0-0 zou blijven en dat Spanje dus ‘Als we zeggen dat Ibrahim Afellay bijvoorbeeld voorin moet blijven als de verlenging zou halen. Nadat ik de wij een hoekschop tegen krijgen, dan kan hij links, centraal of rechts wedstrijd in alle rust nog eens in zijn gaan staan.’ geheel heb teruggezien, kan ik me dat goed voorstellen. We zijn zó dichtbij geweest! Dat gevoel van teleurstelling was direct bij veel spelers aanwezig. Logisch ook. Bij mij voelde het direct na de finale iets anders: ik was zó bezig met die wedstrijd dat bij mij het gevoel overheerste dat ik ‘gewoon’ een wedstrijd had verloren. Ik reali- seerde me wel dat de echte teleurstel- ‘Bij een hoekschop tegen moeten we eerst een tegendoelpunt voor- ling later zou komen.” komen.’ Omschakeling Bert van Marwijk: “Elk voetbalteam heeft bepaalde ‘wapens’ om de strijd te winnen. Dan kunnen we het bijvoorbeeld hebben over lengte, snelheid, kracht, creativiteit of liever nog een combinatie van deze factoren. Vooral snelheid is een belangrijk wa- Afellay scoort de 4-0 tegen Zweden binnen 13 seconden na balverove- pen als het gaat om een gevaarlijke ring in het eigen zestienmetergebied. uitvoering van de omschakeling na balverovering. En snelheid, dat heeft bruikt. Dat is wel belangrijk om te tuurlijk door de uitslag, ongehoorde Nederland! noemen: in het hedendaagse voetbal kritiek gekregen in Spanje. Vanzelfsprekend hebben we bij hoek- kun je bijna alleen nog maar je cre- schoppen tegen de verdedigende or- atieve, mooie spel laten zien op het Na het WK heb ik met Vincent del ganisatie in detail doorgenomen. Toch moment dat je de tegenstander op de Bosque gesproken. Ook Spanje was laten we wel ruimte voor het gevoel knieën hebt. Tegenwoordig moet het tijdens het WK niet in topvorm en van de spelers. Als we zeggen dat spel in een kleinere ruimte en sneller hun spelers hebben een enorme Ibrahim Afellay bijvoorbeeld voorin gespeeld worden. Dat gaat ten koste spanning ervaren, ondanks de erva- moet blijven als wij een hoekschop van de creativiteit. Teams als Arsenal, ring van de meeste spelers bij hun tegen krijgen, dan kan hij links, cen- Milan of Madrid tonen hun creativi- club of dankzij de EK-finale twee jaar traal of rechts gaan staan. Hij zal so- teit vooral vanaf het moment dat de eerder. Zijn team zette in Zuid-Afrika wieso minimaal twee tegenstanders tegenstander ‘gebroken’ is. Dat is veelvuldig druk, maar hij vertelde mij achterin houden. meestal niet in het eerste half uur. Ik dat hij zich weldegelijk zorgen heeft Bij een hoekschop tegen moeten we denk dat slechts één team, FC Barce- gemaakt over dit onderdeel. Hij vond eerst een tegendoelpunt voorkomen. lona, in staat is om in vrijwel de ge- zijn middenvelders goed drukzetten, Als dat is gelukt, kunnen we proberen hele wedstrijd creatief voetbal te la- maar af en toe ‘vergaten’ ze het ook. door middel van een goede snelle om- ten zien. Dan hebben we het dus over En dat kunnen in internationale top- schakeling zelf tot een kans of doel- de absolute top. wedstrijden wel de momenten zijn punt te komen. Terwijl Oranje’s om- waarop je een wedstrijd verliest. Hij schakeling over het algemeen nog wel We moeten de veelbesproken termen was daarom zeer alert op de restver- kan worden verbeterd, ging dit onder- creatief en attractief voetbal dus wel dediging in de achterste linie van deel in de kwalificatiewedstrijd tegen in juist perspectief blijven plaatsen. Spanje. Hij had daarbij het duidelijke Zweden juist erg goed. Bijvoorbeeld bij Persoonlijk heb ik enorm genoten van voordeel zes spelers van Barcelona te de 4-0, die volgde na onze counter na de WK-wedstrijd Zwitserland-Spanje kunnen opstellen. Die zijn per defini- een hoekschop van Zweden. (1-0), waarin de Spanjaarden zeer at- tie meer ingespeeld op elkaar. tractief voetbal hebben laten zien. Del Bosque vond dat de twee beste In de omschakeling na balverovering Toch hebben ze na die wedstrijd, na- teams van het WK in de finale hebben kun je drie dingen doen. Optie 1: de-

www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:05 Pagina 13

P R O F V O E T B A L

gene die de bal verovert, kan direct diep spelen op een van onze aanvallers. Hij moet de mogelijkheid dan wel gezien hebben én hij moet de techniek hebben om de pass te verzenden. (zie tekening 3) Optie 2 is het aanspelen van een speler die het vermogen heeft na zijn aanname diep te spelen, vaak is dat een middenvelder. Wij hebben veel aandacht besteed aan het inspelen door de achterhoede richting de middenvelders en vervolgens het anticiperen van de spitsen om diepte te creëren. We laten nu nog steeds momenten voorbijgaan om bijvoorbeeld onze balvaste middenvelder Sneijder aan te spelen. Dankzij zijn tweebenig-

‘Als technische staf moeten we prioriteiten stellen. Je kunt niet op 20 dingen tegelijk trainen.’ Foto: Orange Pictures Orange Foto:

heid kan hij altijd twee kanten op wordt dan toch beloond voor het feit draaien. Op het moment dat Sneijder dat je de bal hebt veroverd, want je de bal gaat aannemen, moeten onze ploeg houdt balbezit. (zie tekening 5) lopende spelers zoals Afellay, Lens of Aanvallers moeten, op het moment Robben het moment herkennen om dat hun ploeg aan het verdedigen is, uit de rug van hun tegenstander te altijd actief zijn. Als ze niet direct komen. Dan ben je nauwelijks te dek- kunnen helpen met het verdedigen, ken. Sneijder is immers in staat zeer dan moeten zij op zijn minst ‘loeren’ vlug te draaien. Ook heeft hij oog voor naar hun directe omgeving op het de diepte- en steekpass en de tech- veld. We kunnen wat dat betreft veel 3 niek om het uit te voeren. Maar ook leren van spitsen van Uruguay of Bra- spelers als Afellay, Van Persie of Van zilië: het is niet voor niets dat juist Omschakeling. Optie 1: degene der Vaart kun je moeiteloos (half) in deze spitsen na een omschakelmo- die de bal verovert, kan direct de dekking aanspelen. (zie tekening 4) ment levensgevaarlijk zijn. Zo’n spits diep spelen op een van onze aan- De derde optie na balverovering is het loopt namelijk tijdens het verdedigen vallers. ‘uithalen’ van de bal. Optie 1 en 2 kun- achter zijn tegenstander aan, maar nen niet en dan moet je niet gaan for- stopt op een gegeven moment. Hij ceren. Dan moet je geduld hebben. Je gokt dan op het moment dat zijn eigen ploeg de bal verovert. Types als Diego Forlan of Kaká staan meestal vrij na de omschakeling (balverovering) van hun team. Dat is niet toevallig meer. Hun gok van positioneren is dan ook meer een keuze die ze maken op basis van inzicht, ervaring en gevoel. Daarom waren wij op het WK enorm gefocust op onze restverdedi- ging op het moment dat wij zelf aan het opbouwen waren. Spelers hebben dan de neiging om verder van zo’n te- 4 genstander weg te lopen, maar juist dan moet je alert zijn. Omgedraaid Omschakeling. Optie 2 is het aan- weten onze aanvallers wat ons strijd- 5 spelen van een speler die het ver- plan is bij drukzetten. Als je als aan- mogen heeft na zijn aanname valler weet dat de kans groot is dat je diep te spelen, vaak is dat een De derde optie na balverovering is team ergens op het veld de bal gaat middenvelder. het ‘uithalen’ van de bal. veroveren, dan kun je daar op antici-

12 13 De Voetbaltrainer nr.175 2011 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:05 Pagina 14

peren. In dat aspect kunnen wij bij men en dus zorgvuldig met onze in dit vakblad dat het topvoetbal zich Oranje nog wel beter worden in de (trainings)tijd moeten omgaan bij steeds meer in de richting van 1:4:6:0 uitvoering. Oranje. Als technische staf moeten we zal evalueren. Vier verdedigers en zes dus ook prioriteiten stellen. Je kunt middenvelders die van alle kanten Een clubcoach heeft veel meer tijd om niet op 20 dingen tegelijk trainen. door elkaar bewegen. Barcelona laat, de uitvoering van de speelwijze te Daar raakt een team van in de war. zeker sinds het vertrek van een diepe perfectioneren. Voor een interland heb Sommige elementen hebben we dus spits als Ibrahimovic, zien dat dit ze- ik meestal twee trainingen waarin ik juist aandacht gegeven in de aanloop ker een optie is. Maar dat hangt na- echt inhoudelijk ergens aandacht aan naar het WK. Toen hadden we immers tuurlijk ook weer allemaal samen met kan besteden. Dat is niet iedere keer relatief veel trainingstijd met elkaar. de kwaliteiten van je spelers. Vitesse iets nieuws. Je moet als trainer ook Ik kan er gelukkig wel vanuit gaan speelde met dat systeem onlangs een herhalen. Dat passen en trappen, het dat ik met topvoetballers te maken hele ongelukkige wedstrijd. Rinus Mi- spelen tussen de linies, het agressieve heb die dingen snel oppikken. Het is chels benadrukte al: “Je moet als trai- denken en handelen in de omschake- tenslotte hun vak, ze moeten er dage- ner altijd een systeem kiezen waar je ling na zowel balverovering als balver- lijks mee bezig zijn.” spelers achter staan en dat ze vooral lies: allemaal aspecten die altijd te- kunnen uitvoeren. Je moet je spelers rugkomen in onze trainingen. niet iets laten doen wat ze niet kun- Naast deze ‘vaste thema’s’ wil ik ook Zie videobeeld nen. Bij Barcelona heb je het over ex- nog een aantal extra verbeteringen op treme kwaliteiten en dus is de kans aanbrengen, want het kan en moet www.devoetbal- op een perfecte uitvoering ook groot. altijd beter. Ik noem bijvoorbeeld de trainer.nl Maar elk systeem kun je slim aanpas- snelle omschakeling via het juiste sen aan je eigen kwaliteiten. Dat is tussenstation, maar ook de iets ande- juist de kunst en de uitdaging voor re veldbezetting tijdens de opbouw, Internationale trends een trainer. En wat ook belangrijk is: vergelijkbaar met die van Barcelona. Je hebt op het WK bewezen een mon- welk systeem je ook speelt, je moet Centraal staat dan, ik heb het eerder diale topcoach te zijn en je coacht een eerst zorgen dat je ruimte voor jezelf gezegd, het positiespel op het mid- wereldteam. Dus heb je ook een goe- creëert en daarop goed anticipeert.” denveld en het behouden van ons de kijk op de ontwikkelingen in het dieptespel. En nu noem ik echt nog internationale voetbal. Welke trends Belasting maar een paar van de dingen die on- signaleer je? Louis van Gaal heeft voorgesteld om ze aandacht hebben. Het mag duide- Bert van Marwijk: “Al een tijdje gele- de kwalificatiewedstrijden in een lijk zijn dat we altijd tijd te kort ko- den voorspelde een bekende trainer soort toernooivorm aan het einde van het seizoen te spelen om zo de belasting van de topspelers wat te verminderen. Wat is jouw mening? iPad niets missen van wat er op het veld Bert van Marwijk: “Elk idee en elk De trainer, die in de dug-out met wed- gebeurt en vraag liever aan m’n as- voorstel dat ertoe leidt dat de interna- strijdbeelden op zijn iPad wisselspe- sistent om een bepaalde situatie te tionals na een seizoen langer de tijd lers instrueert en de techniek ook in- noteren. Maar een assistent met een krijgen om te herstellen en weer top- zet om in de rust zijn spelers al beel- iPad met geselecteerde beelden voor fit te worden, juich ik toe. Zelf heb ik den van de eerste helft te laten zien… de wisselspelers of voor een snel gesteld: laten we maar eerst eens be- Zou je van die optie gebruikmaken? overlegmoment met mij vind ik een ginnen met alle internationale com- Bert van Marwijk: “Als hoofdcoach wil ander verhaal, al weet ik niet of dat petities op hetzelfde moment te laten ik niet met een iPad in de dug-out zit- volgens de regels mag. beginnen en eindigen. Dan heb je al ten. Er zijn ook trainers die voortdu- Met beelden in het meer mogelijkheden om een voorstel rend aan het schrijven zijn. kleedlokaal moet je als dat van Van Gaal of een ander Volgens mij mis je dan voorzichtig zijn. Spelers initiatief in praktijk te brengen. Wat ik te veel. Ik kan het nog luisteren dan onvol- in elk geval zeker weet: zoals het nu herinnen van mijn eer- doende naar het ver- gaat, kan het niet langer meer. Het ste wedstrijdanalyse tij- haal van de trainer. Dan topvoetbal gaat eraan ten onder. De dens een trainerscur- zou ik ervoor kiezen om druk op de topspelers is nu onmense- sus. Ik was nog een eerst snel de beelden te lijk groot, zowel fysiek als geestelijk. half mislukte corner laten zien, dan het Ik heb dat nu zelf in de afgelopen aan het uittekenen scherm uit te zetten en maanden ondervonden als coach en toen aan de andere vervolgens pas aan dan hoefde ik nog geen wedstrijden kant een belangrijk mijn korte bespreking te spelen. Al die topvoetballers spelen doelpunt viel… Daar- te beginnen. Ik wijs in in teams, die meestal tot aan het ein- om zie je mij zelden elk geval zulke ontwik- de van het seizoen op meerdere fron- iets opschrijven, ik wil kelingen zeker niet af.” ten voor de prijzen gaan. Daarnaast zijn ze ook nog international en

www.devoetbaltrainer.nl 04-15_Marwijk:04-15 10-02-11 17:05 Pagina 15

P R O F V O E T B A L Foto: Pro Shots Pro Foto:

Wesley Sneijder scoort de 1-0 tegen Oostenrijk. 'Iets meer Barcelona', kondigt Bert van Marwijk in deze editie van De Voetbaltrainer aan. Op sommige momenten werd de bondscoach tegen Oostenrijk op zijn wenken bediend.

wacht hen na elk tweede seizoen een zijn, als ze na het seizoen ook echt de optimaal gefocust waren op winst en loodzwaar EK of WK, waarna een aan- tijd kregen om bij te tanken. Liefst zes de nieuwe uitdaging, het EK.” tal zich alweer na 10 dagen bij hun weken. Nu dat niet gebeurt, zijn we club moet melden, omdat de voorron- bezig om die topspelers kapot te ma- Samenvatting: des van de Champions League zo be- ken, fysiek en mentaal. Ik denk dat • Voor zijn regels richting spe- langrijk zijn voor de club. Dat is dit ooit een keer helemaal misloopt. lersgroep heeft Bert van Mar- moordend, kan niet en moet fout wijk nog geen A4-tje nodig. gaan. Ik word er al moe van als ik er Zelf had ik dat als coach na het WK • Teambuilding is voor Van Mar- nu over praat. Daarom heb ik na het ook. Ik heb misschien wat ongelukkig wijk de bereidheid van spelers WK ook geweigerd om met het WK- geformuleerd dat ik helemaal leeg om elkaars kwaliteiten te team in de Oekraïne te spelen. was, maar ik had wel het gevoel dat respecteren en daarmee in de de hele wereld me een week of drie wedstrijd hun voordeel te doen. Je moet niet vergeten dat die spelers met rust moest laten. Maar dat ging • De bondscoach wil niets weten ook steeds meer status krijgen. Ik niet, want tussen de huldigingen en van het begrip ‘feestwedstrijd’. merk het aan mezelf. Waar ik ook de nasleep van het WK en de voorbe- • Van Marwijk heeft tijdens zijn kom, wat ik ook doe, de wereld kijkt reiding op de wedstrijd tegen Oekraï- carrière geleerd wat meer over mijn schouders mee. Ik kan ner- ne zat maar anderhalve week. Dat rekening te houden met de ver- gens meer komen of mensen spreken bleek onvoldoende. Het duel tegen schillende culturen binnen de me aan. Dan moeten die spelers ook Oekraïne kwam veel te vroeg, ik kon spelersgroep. nog voortdurend van het ene naar het het eigenlijk niet opbrengen en dat zal • Op belangrijke details wil hij andere stadion in het buitenland rei- zeker ook wel zichtbaar zijn geweest. het spel van Oranje spiegelen zen en ook dat kost enorm veel Maar tegen Moldavië in oktober zag je aan het huidige FC Barcelona. kracht. Dat zou nog allemaal te doen opeens weer dat het team en ik weer

14 15 De Voetbaltrainer nr.175 2011 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 16

Tekst/ Ron Weinbrecher

Trainer Ron van der Gracht stipt het grote verschil aan met de hoofdklasse. “De concentratie. Elke fout wordt in de Topklasse genadeloos afgestraft. Dus moet je domweg minder fouten maken. Technisch brengen wij echt niet veel meer dan in de hoofdklasse.” De oefenmeester traint daarom vaak positie- en partijspelen om zijn spelers bij de les te houden. Aanpassingen heeft Hollandia ook gedaan na de promotie naar de Topklasse. De technische staf is uitgebreid, er is een nieuw kunstgrasveld aangelegd en de club maakt gebruik van een inspanningsfyioloog om de conditie te verbeteren en op peil te houden.

Hollandia uit Hoorn houdt ook in Topklasse vast aan offensieve speelstijl ‘Topklasse vereist mentaal m

Ron van der Gracht begint met een onachtzaamheid wordt meteen afge- tie is wel dat meer spelers een plek in grap als wordt gevraagd naar de ver- straft in de Topklasse. In de hoofd- het eerste claimen. Dat betekent meer schillen met de hoofdklasse. De trai- klasse kon je een fout maken, want spanning onderling en tussen spelers ner rept over de veel langere reistij- een kans betekende lang niet altijd en trainer. Belangrijk is wel dat wij den bij uitwedstrijden dan in de een doelpunt. Mentaal vereist het ervaring hebben teruggekregen. Klaas hoofdklasse. Maar het grote verschil meer van de spelers en dat is een Vriend en Matthieu Boots zijn terug- is volgens de oefenmeester de con- proces waarmee wij steeds bezig zijn. gekomen, beiden hebben betaald centratie. Zijn ploeg speelt namelijk Dat is voor mijn spelers een heel an- voetbal bij Volendam gespeeld en niet anders dan in de hoofdklasse. dere situatie dan in eerdere seizoe- Klaas Vriend loopt ook allang mee in Offensief en met veel positiewisselin- nen. Ik vind dat zij daar tot nu toe de top van het amateurvoetbal. Hij is gen: ‘een georganiseerde chaos’. goed mee omgaan. Wij spelen vanuit dit jaar teruggekomen van Spaken- een strakke organisatie en dat biedt burg. Dat zijn twee spelers met veel Verschil houvast. Iedereen weet dat het niveau ervaring die weten wat er nodig is om Ron van der Gracht: “In de hoofdklas- een stapje hoger is en wat er kan ge- te presteren in de Topklasse. Zij ma- se had je nog wel eens wedstrijden beuren als je niet scherp bent. Free- ken daar de jonge spelers bewust van waar je van tevoren vrij zeker wist wheelen kon af en toe in de hoofd- en houden steeds in de gaten dat ie- dat je die ging winnen of die je in ie- klasse, nu niet meer. dereen 100 procent bij de les blijft.” der geval behoorde te winnen. Dat is niet meer zo. Sportief is de topklasse Inherent aan de situatie is dat je een Staf een niveau hoger. Je moet iedere wed- grotere selectie nodig hebt. Je moet Ron van der Gracht: “Hollandia heeft strijd honderd procent scherp zijn en scherper trainen en er moet meer door de promotie naar de Topklasse gefocust zijn. Dat geldt nu voor alle concurrentie zijn. Blessures en een grotere technische en medische elf spelers of beter gezegd: alle zes- schorsingen dien je beter op te van- staf gekregen. Ik vond dat onze staf tien spelers. Een klein moment van gen. Een nadeel van een grotere selec- voor een hoofdklasser al aan de ma-

www.devoetbaltrainer.nl 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 17

A M AT E U R S Foto’s: Orange Pictures Orange Foto’s: al meer van spelers’

gere kant was. Ik heb op dit moment ken ook al op deze manier, FC Twente Spelopvatting een vaste assistent, voormalig eerste bijvoorbeeld. Ron van der Gracht: “Mijn tactiek en elftalspeler Kees Stavenuiter, en we spelopvatting zijn hetzelfde gebleven. hebben een extra keeperstrainer aan- Onze spelers lopen regelmatig met We weigeren ons aan te passen aan getrokken in de persoon van Eelco hartslagmeters en gps-meters op de andere clubs. Aanvallend en initiatief- Zeinstra. Hij zit ook op de bank als re- training. Daarmee zijn wij vorig jaar rijk voetbal, daar ga ik voor met mijn servekeeper. Verder hebben wij de begonnen en dus hebben we in dit sei- team. Ik wil niet als coach op de bank laatste twee jaar al een inspannings- zoen referentiekaders. Wij kunnen nu zitten met het credo ‘het resultaat is fysioloog in dienst. Ook voor een top- zien hoe wij er conditioneel voorstaan heilig’. We praten ook niet over syste- klasse is dat tamelijk professioneel. vergeleken met dezelfde periode vorig men en formatie, maar over zwerven- Hij werkt globaal, afhankelijk van de jaar. De inspanningsfysioloog kan op de aanvallers met veel positiewisse- fase in het seizoen, volgens het perio- basis van deze cijfers zien welke spe- lingen. En dat is misschien een ander diseringsmodel en is verantwoordelijk ler conditioneel op een minder niveau verschil met de hoofdklasse, daar voor het conditionele aspect van Hol- acteert dan hij zou moeten kunnen. werd wat vrijer gevoetbald. In de Top- landia. Elke dinsdag is hij van de par- Dus wordt er daarna bijvoorbeeld een klasse gaat het meer om de punten. tij. Zijn oefenvormen worden inge- training gegeven met een hogere con- Buiten Hollandia vind ik alleen dat past. Hij stelt elke vier weken, waar ditionele prikkel. De hartslagmeters Hilversum, Achilles' 29 en Haaglandia nodig, het programma bij. Bij Hollan- geven verder een goed beeld welke een positieve spelopvatting hebben. dia proberen wij de cyclus van zes spelers zich ‘verstoppen’ op de trai- Dus met een verzorgde opbouw en al- weken waarmee Raymond Verheijen ning. De cijfers spreken altijd duidelij- tijd uitgaan van eigen kracht. De werkt, te verzwaren naar een cyclus ke taal. Daar kun je je spelers op aan- meeste ploegen hebben de tactiek om van vier weken. Op die manier willen spreken. Spelers begrijpen dit proces eerst doelpunten te voorkomen en wij sneller een hoger conditioneel ni- wel. Zij beseffen dat de Topklasse in proberen van daaruit een doelpunt te veau halen. Verschillende bvo’s wer- alles een hoger niveau vereist.” maken. Wij gaan de wedstrijd in om

16 17 De Voetbaltrainer nr.175 2011 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 18

te proberen een doelpunt te maken. maar vreemd genoeg hoeft onze goede ervaringen mee. Ik distilleer de Wij gaan altijd uit van onze eigen keeper maar zo’n vijf of zes keer per belangrijkste informatie. Als de tegen- kwaliteiten, willen pressie spelen en wedstrijd in actie te komen, omdat stander met twee spitsen speelt, staat vooruit voetballen. De meeste ploegen wij de bal op het middenveld al weer Nick Velseboer meestal rechts op het in de Topklasse maken er een sport hebben veroverd. En als wij de bal middenveld omdat hij verdedigend van om zo snel mogelijk achteruit te niet hebben veroverd en er ontstaan sterk is. Speelt een tegenstander met lopen. Onlangs speelden wij tegen Ge- kansen voor de tegenstander, dan drie spitsen, staat Ricardo Pengel op mert, de landskampioen. Op het mo- redt hij ons bijna altijd.” het veld, omdat hij aanvallend weer ment dat wij de bal hadden, renden beter is.” zij terug tot tien meter vóór de mid- Trainingen denlijn om daar een groot blok te vor- Ron van der Gracht: “Mijn trainings- Verbetering concentratie men. Wij spelen uiteindelijk gelijk, methodes heb ik niet echt aangepast. Ron van der Gracht: “We trainen heel omdat wij niet de kwaliteiten hadden In grote lijnen weet ik hoe onze tegen- scherp en maken elkaar steeds be- om daar doorheen te komen. Zelfs FC standers spelen. Het belangrijkste voor wust van elkaars fouten en van de Oss, gedegradeerd uit de Jupiler ons is te weten of een tegenstander dingen die we goed doen. Constant League, hanteert deze counterstrate- met drie of met twee spitsen speelt. hameren we op details. Kijk eens waar gie. Als wij de bal verliezen, zetten wij Daarnaast kijk je naar de belangrijkste je staat, sta je wel goed? Als de aanval meteen druk om de bal weer te vero- spelers en hoe de spelhervattingen over de linkerkant wordt begonnen, veren. Zonder bal spelen wij gewoon worden ingevuld. Wij hebben onze staf waar moet je dan staan als rechts- niet goed. Strijd en veel fysieke duels wel aangevuld met een scout die naar back. Moet je breed blijven staan? liggen ons veel minder, Hollandia tegenstanders gaat kijken. Vooral bij Moet je naar binnen knijpen? Wat moet de bal hebben en voetballen. wedstrijden tussen de betere ploegen kunnen we doen als we balverlies lij- in de Topklasse gaat hij op pad en bij den? Dat soort momenten komen tij- Wij spelen achterin één tegen één, ploegen waar wij nog niet eerder tegen dens trainingen steeds aan de orde. omdat wij een topkeeper voor de Top- hebben gespeeld. Het grote voordeel Trainingsvormen die wij daarvoor ge- klasse hebben, Ron Sijm. Elke wed- daarvan is dat je niet meer wordt ver- bruiken, zijn vooral 7:7, 8:8 en 10:10. strijd maakt hij twee honderdprocent rast door een tegenstander. Een nadeel kansen van de tegenstander on- vind ik dat je soms te veel informatie Het niveau van de trainingen is hoger schadelijk. Wij spelen, nu ook in de hebt. Je moet je eigen ploeg niet te veel geworden door de verbreding en ver- Topklasse, eigenlijk enorm riskant, waarschuwen. Daar heb ik minder sterking van de selectie. Ik heb nu

www.devoetbaltrainer.nl 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 19

A M AT E U R S

ongeveer 20 man die op topklasse- voetballen, daarvan ben ik overtuigd. onze passing beter. Dat is goed train- niveau kunnen spelen en dat waren Zolang ik als trainer daar invloed op baar door positie- en partijspelen en er vorig seizoen minder. De keus is heb, zal dat niet zo snel gebeuren. de ruimtes steeds kleiner te maken. groter en spelers zijn makkelijker Wel ben ik een voorstander van een Dat betekent nog sneller handelen en vervangbaar. Voetballers die in een tweede kunstgrasveld om de trai- nog sneller beslissen. Bij vlagen be- mindere periode zitten, kun je nu ver- ningsfaciliteiten uit te breiden. De heersen wij het positiespel heel goed, vangen en dat was de vorige jaren jeugd van Hollandia speelt namelijk maar we hebben ook momenten dat een stuk moeilijker.” ook in de top van de amateurs. On- ik me afvraag waar we nu al weken langs is berekend dat wij tot de top op het trainen zijn. Die wisselvallig- Gras tien van Nederland horen als het gaat heid moet eigenlijk steeds minder Ron van der Gracht: “Wij trainen nog om de jeugdafdelingen. Deze jeugd - worden. steeds op echt gras. Hollandia heeft elftallen trainen drie keer in de week een prima trainingsveld. Wel hebben en dan heb je ook goede faciliteiten Een belangrijk verbeterpunt is ook de wij nu de beschikking over een kunst- nodig. De jeugdelftallen spelen hun eindpass. Als Ricardo Pengel bijvoor- grasveld, het nieuwste van het nieuw- wedstrijden op het nieuwe kunstgras- beeld doorbreekt op rechts, welke ste, waarnaar we kunnen uitwijken veld en dat is voor het eerste elftal keuzes heeft hij dan? Wat zijn de mo- en waarop wij de hele week trainen een voordeel. Het hoofdveld blijft op gelijkheden? Daar valt nog heel veel als wij zondag een tegenstander tref- deze manier voor ons goed bespeel- winst uit te halen. Die keuzes moeten fen die op kunstgras speelt. Dat is baar. Hollandia heeft een aantal jaren goed zijn. Moet hij nog tien meter weer een stapje verder in het profes- een mindere jeugd gehad, maar nu doorlopen? Moet hij meteen voorge- sionaliseren, maar ik moet zeggen dat komen er weer heel veel talenten ven? Wanneer moet hij een bal ge- alles bij Hollandia prima voor elkaar aan. Dat is ook altijd het credo geven? Verdedigers in de Topklasse zijn is. Hollandia is dan wel gepromoveerd weest van Hollandia: het opleiden ook weer een stuk beter, dus de per- naar de Topklasse, maar dat was niet van eigen jeugdspelers. Hollandia soonlijke tactiek van een aantal spe- echt een reden om wat te veranderen. moet herkenbaar blijven en daarom lers moet beter worden. Dat is ook Ik hou van puur natuur. Ik ben een voetballen hier veel spelers uit de weer een kwestie van heel veel posi- liefhebber en speel het liefst op mooi Westfriese regio. tie- en partijspelen en daarin steeds groen gras. Maar ik sluit mijn ogen veel coachen en aanwijzingen geven. niet voor de toekomst. Uiteindelijk De aantrekkingskracht op jeugdspe- Niet door het spel veel stil te leggen, gaan de meeste ploegen op kunstgras lers, maar ook op voetballers van bui- maar vooral door persoonlijke tenaf, is wel toegenomen door onze coaching. promotie naar de Topklasse. Van hein- de en ver melden zich voornamelijk Scorend vermogen spelers, die bijvoorbeeld in de Jupiler Ook al komt Hollandia nu uit in de League hebben gespeeld en mogelijk- Topklasse, de ruimte voor individuele heden zien bij Hollandia. Er zijn zelfs training blijft klein. Hollandia traint spelers uit Spanje en Brazilië geweest drie keer in de week en daarin komt die zich hebben gemeld. Daar doen voorlopig geen verandering. Als de wij in principe niet aan mee mee. staf evenwel de kans krijgt worden Hollandia wil de regionale binding de momenten aangegrepen om de houden. zwakke punten te verbeteren. Zoals het spel van buitenspeler Kalvin Ro- Leermomenten bert en centrumspits Bob Kortenbos. Ron van der Gracht: “Ik leer iedere Ron van der Gracht: “Scoren blijft een dag als coach. Van mij wordt ook moeilijk trainbaar gegeven. Kalvin Ro- meer verwacht in de Topklasse. Scher- bert bijvoorbeeld is een speler die per coachen, meer focussen, betere veel kansen krijgt, maar daar nog iets concentratie, ik moet weten hoe de te weinig rendement uit haalt. Hij tegenstander speelt. Wat ik van de moet rustiger worden voor de goal en spelers eis, moet ik ook van mijzelf hij moet weten wat hij gaat doen eisen. Ik moet tijdens wedstrijden voordat hij de bal krijgt en dat dan sneller inzien waar het gevaar van de ook uitvoeren. Er mag geen twijfel tegenstander is en waar nodig ingrij- meer zijn. Als je gaat nadenken, is het pen. Als je daar te laat mee bent, heb te laat. Als je dan een kans mist, is je in de Topklasse snel een doelpunt het niet erg. Met zo’n speler praat je om je oren. Verbeterpunten bij Hol- heel van, je probeert hem bewuster te landia zijn er genoeg. We moeten le- maken van zijn kwaliteiten en aan- ren om zuiniger te zijn en nog minder dachtspunten. Het gaat dit seizoen fouten te maken in balbezit. Betere alweer een stuk beter dan vorig keuzes maken en onder druk moet seizoen.

18 19 De Voetbaltrainer nr.175 2011 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 20

Onze andere spelers scoren wel te weinig. Met on- Trainingsvormen Ron van der ze centrumspits Bob Kortenbos bijvoorbeeld werken we hard om dat te verbeteren. Bob komt graag in de bal en staat heel vaak met zijn kont naar de 1. Warming-up in spelvorm goal. Er zijn veel foefjes om daaruit profijt te kunnen trekken en het gezicht naar de goal te krijgen. Handig wegdraaien, beter het lichaam gebruiken, hem op een andere manier inpassen: naast hem in plaats van in zijn voeten. Zo kan hij gevaarlijker worden. Dat wil hij ook en daarmee zijn wij nauw- gezet bezig. Een mooi voorbeeld is de rol die de aangever daarbij kan vervullen. Stel dat Bob Kor- tenbos op de rand van de zestien staat met een man schuin in zijn rug. Dan kun je hem aanspelen aan de kant waar de verdediger niet staat. Bob Kortenbos weet vervolgens dat de pass met opzet zo is gegeven, zodat hij die kant kan opdraaien. Bob Kortenbos en Kalvin Robert zijn dus twee spelers die allebei een andere benadering nodig hebben. Bij Kalvin praat en coach je anders en leggen we vooral niet de nadruk op het missen van kansen. Dat gaat alleen maar tegen hem werken. Bob Kortenbos is een jongen die graag beter wil wor- Organisatie den en in die situaties op het trainingsveld wil n bijvoorbeeld in middencirkel worden gebracht. Hij is daarin goed kneedbaar.” n 14 –24 spelers n voldoende ballen Toekomst n aantal spelers zonder bal Ron van der Gracht: “Hollandia heeft de ambitie om op het hoogste amateurniveau te spelen, maar Inhoud wil niet naar de Jupiler League. Dit jaar willen wij n tikspel ons zo snel mogelijk veilig spelen en daarvoor n tikker mag iedereen tikken zonder bal hebben wij 32 tot 35 punten nodig. Vervolgens n spelers kunnen elkaar helpen door de bal te passen als gaan we kijken of we hoog op de ranglijst kunnen de tikker in de buurt is eindigen. De toekomst van de Topklasse? Op za- n iedereen moet in beweging blijven en iedereen moet in terdagavond rond zes, zeven uur spelen. Je trekt de cirkel blijven dan het meeste publiek en je zit het amateurvoet- n als je bal buiten de cirkel komt, moet die blijven liggen bal uit de regio ook niet meer in de weg. En dan bedoel ik de huidige Zaterdag Topklasse, maar ook Variatie de Zondag Topklasse. Ik had liever gezien dat er n meer of minder ballen twee topklassen waren samengesteld die allebei n grotere of kleinere cirkel op zaterdag zouden spelen en geografisch waren verdeeld. De reizen waren dan veel minder ver voor alle clubs. Dan heb je vrijdag Jupiler League, 4. Pass- en trapvorm met afronding zaterdag Topklasse en zondag Eredivisie. Maar misschien is dat iets voor de toekomst. Wij hebben nu één keer op zaterdagavond gespeeld, tegen FC Oss, en dat is ons uitstekend bevallen.” 1

Samenvatting: 2 6 • Spelen in de Topklasse vergt meer concen- 5 tratie • Hollandia blijft offensief voetbal voorstaan 3 4 • Ron van der Gracht doet veel aan individuele coaching tijdens positie- en partijspelen • De trainer waakt ervoor niet te veel informatie over de tegenstander te geven

VOLG De VoetbalTrainer

www.devoetbaltrainer.nl 16-21_Gracht:16-21 10-02-11 15:18 Pagina 21

A M AT E U R S n der Gracht

2. Positiespel 8:8 met twee keepers 3. Positiespel 7:7 met twee kaatsers

Doel Doel n verbeteren van de pressing en de onderlinge samenwerking n verbeteren van het positiespel en het moment van daarbij drukzetten n zo snel mogelijk van balbezit tegenstander in balbezit komen n verbetering van de omschakeling Organisatie n afgebakende ruimte van ongeveer 15 bij 30 meter Organisatie n 18 spelers n half veld n voldoende ballen bij de trainer n 18 spelers n bij uitbal brengt trainer nieuwe bal in n voldoende ballen bij de doelen n bij uitbal of corner start andere keeper weer met opbouw Inhoud n positiespel 7:7 met twee kaatsers Inhoud n de twee kaatsers staan op de korte kant n positiespel 8:8 + 2 kaatsers n als je je eigen kleur kaatser inspeelt, hoeft deze niet te kaatsen, want er volgt een plaatswissel Coaching n speel je de andere kleur kaatser aan, dan wel kaatsen n Aanvallend: n 3 keer 3 minuten, 2 minuten pauze - ‘Veld groot maken.’ - ‘Veel beweging in balbezit, vooral in diepte.’ Coaching - ‘Op juiste moment diepte maken. ’ n Verdedigend: - ‘Na omschakeling balbezit-balverlies direct druk op bal - ‘Snel in organisatie bij balverlies.’ zetten.’ - ‘Direct pressing spelen bij balverlies.’

Doel speelt de bal direct in op de doorgelopen 2; deze speler n verbeteren van de traptechniek en de basistechniek legt de bal direct breed en 3 werkt af n iedereen loopt een station door Organisatie n de bal mag niet stil liggen, één keer raken en er moet van n half veld buiten de zestien worden geschoten. Welke ploeg maakt n 8 tot 12 spelers als eerste vijf goals (een set)? n voldoende ballen n ploegen spelen om drie gewonnen sets

Inhoud Coaching n passen trapvorm met twee partijen in een stroomvorm - ‘Speel in op juiste been.’ n 1 speelt in op 2; deze kaatst de bal terug op 1 en die ver- - ‘Kaats terug op juiste been.’ stuurt een lange pass door de lucht naar 3; speler 3 - ‘Enkel aanspannen bij lange trap.’

20 21 De Voetbaltrainer nr.175 2011 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 22

Tekst/ Gino van den Broecke De opleidingsfilosofie va ‘Talenten leren a

Dat vele wegen naar Rome leiden, is een bekend gegeven. Zo ook bij het aanleren van tactische en technische vaardigheden bij jeugdspelers. De Spaanse voetbalbond hanteert een volstrekt andere benaderingswijze dan wij gewend zijn. Arno Buitenweg werkt al jaren als jeugdtrainer in Spanje en is sinds 2006 jeugdtrainer bij RCD Mallorca en kan die verschillen uitstekend verwoorden.

In Nederland en België wordt veelal uitgegaan van de wedstrijd als vertrekpunt. In Spanje geldt dat voor de drie elementen techniek, tactiek en fysiek. Daaraan zijn tientallen uiteen- lopende definities oftewel voetbal- handelingen gekoppeld, die binnen het voetbalspel en de latere wedstrijd van belang zijn. Je kunt hierbij denken aan verdedigende en aanvallende situaties en vaardigheden, zoals het vertragen of juist versnellen van het spel, tackelen, rugdekking geven, achterom komen, passen en trappen, afwerken of het creëren van ruimte.

Allemaal elementen, die in de visie van de Spaanse bond én van veel clubs waaronder ook RCD Mallorca, bij de jeugdopleiding aan bod dienen te komen. Zowel op het veld als tijdens theoretische sessies, waarbij veelvuldig gebruik wordt gemaakt van ondersteunend beeldmateriaal.

Veelal wordt op analytische en geïso- leerde wijze stap voor stap de definitie uitgewerkt en in trainingsvormen aangeboden. Een complexe voetbalsi-

www.devoetbaltrainer.nl 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 23

J E U G D

fie van de Spaanse voetbalbond n alles over de definities van het voetbalspel’

tuatie of voetbalmoment wordt eerst de keeper en dan steeds met de doel- 1, 2 en 3) verwerkt en theoretisch uit- tot in detail ontleed en daarna in klei- man mee te bewegen. Deze loopactie gelegd: waar op het veld en wanneer ne stapjes aangeleerd. Eerst worden moet ervoor zorgen dat de keeper niet kun je welke passes gebruiken. dan de belangrijkste elementen ge- direct met een lange bal een counter Een lange bal van achteruit geef je als traind en daarna steeds verder en kan inleiden. Zo haal je als aanvaller je onder druk komt te staan of om complexer uitgebouwd, totdat uitein- door deze actie de snelheid weg uit een succesvolle counter in te leiden, delijk het hele voetbalmoment tijdens het spel. We leren de aanvallers aan passing over de grond pas je toe om trainingsvormen terugkomt in een welke loopactie de beste is, hoe zij met korte combinaties een spits vrij positie- of partijspel. zich positioneel moeten opstellen ten te spelen voor het doel, een overtalsi- opzichte van de keeper en de verdedi- tuatie te creëren of de opbouw van Nieuwe fase gers van de tegenpartij én wat het re- achteruit in te leiden. Arno Buitenweg: “Op dit moment zit- sultaat ervan is. Dit ondersteunen we ten we bij RCD Mallorca overigens in met duidelijke videofilmpjes uit voet- Binnen de trainersopleiding van de een totaal nieuwe fase, omdat de club balwedstrijden, zodat ze tijdens hun Spaanse bond gaat men uit van héél net voor de start van het seizoen is eigen wedstrijden uiteindelijk deze si- veel verschillende definities, zelfs ook overgenomen door Lorenzo Serra Fer- tuaties gaan herkennen.” enkele waarvoor in het Nederlands rer. Hij was ooit hoofdtrainer bij de niet eens woorden of betekenissen club en werkte daarna ook bij onder Techniek bestaan! We werken ook met drie ver- andere FC Barcelona, Real Betis en Waar bij de oudere jeugdteams van schillende veldzones. Zo hebben we AEK Athene. Een man met een uitge- RCD Mallorca steeds vaker de tacti- achterin de Opbouwzone (Zona de In- sproken visie én een liefde voor de sche definities tot uiting komen in iciación), op het middenveld de Cre- doorstroming van eigen jeugd. Voor positie- en partijspelen tijdens trai- atieve zone (Zona de creación) en ons als jeugdtrainers bij deze club is ningen, ligt de nadruk bij de U13 voorin de Afwerkzone (Zona de finali- dat natuurlijk alleen maar mooi. Serra vooral op het technische vlak en de zación). We geven dan tactisch aan Ferrer heeft ook voor een deel ge- beheersing ervan. dat spelers achterin weinig tot geen werkt volgens de ‘Hollandse school’ Arno Buitenweg: “Natuurlijk proberen risico mogen nemen qua passing, ac- en is daarnaast uiteraard bekend met we de spelertjes wel al direct met be- ties enzovoorts, op het middenveld de werkwijze van de Spaanse bond. paalde wedstrijdfacetten kennis te la- iets meer en dat voorin alle risico Het doel van Real Mallorca is om nu, ten maken, maar de basis is vooral mede door de financiële situatie, in te techniek. We trainen dat geïsoleerd, zetten op de doorstroming van eigen zoals het maken van een een-tweetje, Afwerkzone jeugdspelers. Het moet dan gaan om het goed aannemen en verwerken jonge spelers, die de definities en de- van een bal of het passen van de bal. tails van het voetbalspel goed beheer- Volgens de filosofie van de Spaanse sen én die vooral kunnen vertalen voetbalbond kun je deze definitie ook naar de wedstrijd. weer uitsplitsen. Zo wordt er onder- Bij Mallorca wordt er daarom bij de scheid gemaakt tussen passing over zes jeugdteams gewerkt in concept- de grond, tussen grond en knie, tus- Creatieve zone blokken, waarin we de talenten dui- sen knie en hoofd of boven het hoofd. delijk maken wat we verwachten in En ook die verschillende pasvormen bepaalde situaties. Bijvoorbeeld welke worden weer uitgesplitst in korte pas- vaardigheden ze moeten beheersen in ses (minder dan tien meter), middel- verdedigend of aanvallend opzicht als lange (tussen tien en 25 meter) en Opbouwzone het gaat om het vertragen van het lange passes (meer dan 25 meter). Dit spel. Bijvoorbeeld door een aanvaller allemaal wordt dan weer in talloze aan te leren om door te lopen richting trainingsvormen (zie trainingsvormen

22 23 De Voetbaltrainer nr.175 2011 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 24

men en tactische training onze spelers uiteindelijk leren wat een wedstrijd op welk moment vraagt van het individu en het team. We hebben nu een eerste selectie die ongeveer voor de helft uit spelers van de eigen opleiding bestaat. Dat geeft ons als jeugdtrainers veel bevrediging. We zien vanaf de U19 veel jongens door- stromen richting het filiaal Mallorca B, dat in de Tweede Divisie B uitkomt. Van daaruit maken ze dan de stap naar het eerste en dat is mooi. Je in- vesteert als club heel veel tijd om op deze gedetailleerde manier spelers op te leiden en door te laten stromen. Bij Mallorca moeten we gezien de finan- ciële situatie creatief zijn en onze filosofie nog meer richten op de jeugd. De nieuwe clubleiding geeft daarom aan de jeugdopleiding een hele hoge prioriteit. Dat blijkt ook uit het feit dat we volgend seizoen zes leeftijds- categorieën erbij krijgen en al beginnen met een team van U7 jaar. Het mag worden gelegd in de acties om dere jeugdteams profijt van hebben grote voordeel daarvan is dat we dan tot doelpunten te komen. doordat spelers sneller de juiste op- al eerder met isolatievormen kunnen lossing weten te bedenken, dan win gaan werken en de definities kunnen Het is niet onze bedoeling om robots je die tijd weer snel terug. De spelers aanleren, zonder dat we daarbij de te maken van onze jeugdspelers. moeten simpelweg de taal van de jongste talenten hun eigen creativiteit Maar we willen wel dat ze weten principes beheersen op elke leeftijd ontnemen. Het verwerken en combi- waar op het veld ze welke handelin- en voor elk principe. Zo krijg je nooit neren van de losse onderdelen in bij- gen kunnen en mogen verrichten. het probleem dat een speler niet weet voorbeeld een positiespel met overtal- Hoe en waar kan er worden gedrib- wat een bepaald principe zowel tech- situatie kan dan veel sneller plaats- beld met de bal, hoe moet ik uit de nisch als tactisch van hem vraagt. En vinden dan nu het geval is. dekking komen en wat moet ik dan dat is voor de trainers prettig en dui- Als je naar de eerste selectie kijkt, daarna doen? Wij leren ze aan op delijk werken.” dan werpt deze werkwijze momenteel welk moment ze los moeten komen de nodige vruchten af en dat geeft de van de verdediger, dat ze het lichaam Opleiden centraal bevestiging dat we op de goede weg goed tussen de verdediger en de bal Net als bij alle clubs is ook bij RCD zijn. Het is een filosofie waarin we ge- moeten houden en dat er vervolgens Mallorca de doelstelling van de loven, die we uitdragen en die de rode ook diverse afspeelmogelijkheden jeugdopleiding om uiteindelijk jeugd- draad is binnen onze werkwijze.” zijn. Dat trainen we eerst geïsoleerd, exponenten te zien schitteren in het om daarna stapsgewijs te komen tot eerste team, dat op dit moment wordt Blokken een volledige oefening waarin ver- getraind door Michael Laudrup. Door- Buitenweg werkt als trainer van de schillende facetten zijn verwerkt. Dit stroming is het toverwoord en dat U13 volgens een vast spelidee en kan het indribbelen door de midden- gaat volgens Buitenweg bij Mallorca heeft binnen zijn werkwijze een jaar- velder zijn tot het uit de dekking ko- net even vlotter dan bijvoorbeeld bij planning als leidraad. Er wordt ge- men van de spits, het openen op de een club als Real Madrid. werkt met conceptblokken, waarin de buitenspeler en een voorzet vanaf de Arno Buitenweg: “Als jeugdtrainer zie verschillende definities terugkomen zijkant met afwerken op doel. je graag dat eigen talenten doorbre- in tal van oefenvormen. Het zijn allemaal onderdelen die van ken in het eerste. Daar leid je voor op. Arno Buitenweg: “We trainen nage- belang zijn voor onze manier van Maar in Spanje verliezen trainers noeg alles met bal en werken in blok- spelen en die op een zeer gedetail- soms wel eens het opleidingsdoel uit ken van zes weken. Daarin komen leerde en analytische manier worden het oog. Ze kiezen te snel voor het di- dan steeds elementen aan bod, zoals aangeleerd. We zijn er ons natuurlijk recte wedstrijdresultaat. Bij Mallorca afwerken, passing, 1:1 aanvallend/ver- wel van bewust dat we in de onder- gaat het vooral om het opleiden van dedigend, dribbelen en koppen. We bouw veel tijd ‘verliezen’ om onze ta- goede spelers en is het resultaat van trainen ook altijd de loopcoördinatie, lenten deze principes duidelijk te ma- ondergeschikt belang. Wij willen via schijnbewegingen, rondo’s, positie- ken. Maar als we daar dan bij de ou- technische, Coerver-achtige oefenvor- spelen en er wordt gewerkt aan

www.devoetbaltrainer.nl 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 25

J E U G D

Bloktraining 1. Real Mallorca (voorbeeld)

Blokdoel is hier afwerken. Dit

komt terug in de verschillen-

de oefenvormen.

- 15 minuten warming-up

- 15 minuten coördinatie-

oefening a. Warming-up b. Coördinatie - 20 minuten positiespel – Doel Doel n inspelen en verwerken van de bal n loopcoördinatie verbeteren in com- rondo 3:1 binatie met afwerken op doeltje - 20 minuten positiespel – 6:3 Inhoud n pass en controle tussen de hoedjes Inhoud - 20 minuten partijspel n speler 1 speelt de bal in op speler 2 n speler 1 en 2 werken gelijktijdig n deze verwerkt de bal en passt op de n ze werken het aangegeven parcours 1:3:2:3 vs 1:4:3:1 inlopende speler 3 af om daarna direct de klaarliggen- - 10 minuten rompstabilisatie n speler 3 verwerkt de bal en speelt in de bal af te werken op het doeltje op inlopende speler 4

c. Positiespel (rondo) d. Spelsituatie 6:3 Doel Doel n verbeteren passing en controle n aanvallend: gebruik maken van de (technisch) wisselpass en via goed positiespel komen tot afwerken op doel Inhoud n verdedigend: verdedigers dienen te n 3:1 leren ‘knijpen’ en elkaar rugdekking e. Partijspel 8:8 met keepers n spelers 1, 2 en 3 spelen de bal rond te geven en dekking over te nemen n tactisch: de speler in balbezit AL- TIJD twee afspeelmogelijkheden Inhoud bieden n aanvallers spelen de bal rond om f. Rompstabilisatieoefeningen n omschakelen (voor verdediger) via de middenzone de bal door één n verdediger kan scoren door de bal van de drie poortjes te dribbelen. af te werken in het doeltje waar Als dat is gelukt, mag er worden af- géén tegenstander staat gewerkt op doel

rompstabilisatie. We hebben in Spanje trainingen met de thema’s domineren bod. Alle elementen en definities wor- niet de mogelijkheid om zeven keer te en beschermen van de bal, den tijdens de trainingen daarbij trainen met de spelers, maar moeten passing/controle, afwerken op doel, verwerkt in rondo’s, technische oefen- het met veel minder trainingsmo- koppen, 1:1-duels aanvallend en tot vormen, spelsituaties, coördinatieoe- menten doen. Daarom moeten we slot 1:1 verdedigend. feningen en partijspelen. Qua tijds- ook altijd meerdere facetten samen- Steeds duren de bloktrainingen één duur en opbouw gaan we per blok- brengen in één training. week waarin op één van de zes the- training uit van negentig tot honderd Dit seizoen hanteren we bijvoorbeeld ma’s dan tijdens de drie doordeweek- minuten met één centraal thema dat de volgende opbouw: er werd in sep- se trainingen het accent ligt. Binnen we in de verschillende onderdelen tember uiteraard gestart met de voor- de blokcyclus van zes weken komen laten terugkomen (zie voorbeeld blok- bereiding. Daarna begonnen de blok- de zes spelthema’s dus wisselend aan training 1).

24 25 De Voetbaltrainer nr.175 2011 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 26

Ligt het accent op dribbelen/drijven van de bal, dan kan dit onderdeel in Arno Buitenweg (39) emigreerde op de afwerkvorm terugkomen, maar zijn 19e naar het Spaanse eiland Mal- ook binnen de loopcoördinatie een lorca waar hij nog altijd woont en plek krijgen. Passing en control kan bij- werkt. Hij volgde diverse trainerscur- voorbeeld prima in een rondo worden sussen bij de Spaanse voetbalbond en verwerkt. Je daagt de buitenste spe- werkte bij tal van clubs op het eiland lers uit om met een bal een grote py- in de Balearen. lon om te trappen met een strakke Sinds 2006 is hij actief als trainer van pass binnenkant voet. De verdedigers de U13 bij RCD Mallorca. Tevens runt in het vak proberen dit te voorkomen. hij voor hen de voetbalschool, doet Je traint dus aanvallend het passen en scoutingwerkzaamheden en verzorgt verdedigend het geven van rugdek- clinics in Europa om de werkwijze van king en het voorkomen dat er gescho- de club te promoten. Daarnaast is Arno ten kan worden op de pylon (zie trai- Buitenweg op het eiland organisator ningsvorm 4). van de jaarlijks sterke bezette internationale jeugdtoernooien, gehouden in Verder moeten de jeugdspelers bij ons Cala Millor en Palma, met deelnemers als Real Madrid, Barcelona, Valencia, Porto, tien minuten per training werken met Ajax, Bayern München, Inter Milan en Arsenal. hun slechte been. We streven ernaar om spelers tweebenig op te leiden. Dat doen we door hen een pass/trap- afstand nemen als een spits wordt weerstand, is de juiste plek van trai- vorm of een dribbelvorm te laten aangespeeld? De andere keer leert de nen en handelen op het speelveld, het doen met hun minder sterke been. verdediger te zien welke ballijn hij creëren van wedstrijdechte situaties Dat levert in onze ogen uiteindelijk moet afschermen om gevaar af te én het trainen vanuit vastgestelde resultaat op. wenden, enzovoorts. De andere week veldposities vaak leidend. Tijdens de training is er dan ook nog kan dan bijvoorbeeld worden ge- Arno Buitenweg: “Al deze onderdelen het tactische aspect, waarbij we een coacht op de actie van de spits. Met komen natuurlijk ook bij ons aan bod, definitie de ene keer uitsluitend welk been moet hij de bal aannemen, alleen veel later in de opleiding of la- coachen op het aanvallend handelen moet hij het fysieke contact wel óf ter tijdens het seizoen. Prioriteit één en een volgende keer alleen op het niet zoeken met de verdediger, moet zijn de herkenning en beheersing van verdedigend handelen. Moet de ver- hij doordraaien richting doel of juist die definities, waarbij we spelertjes dediger kort verdedigen of juist iets de bijsluitende middenvelder inspe- leren zelf beslissingen te nemen. Dat len? Zulke details zijn in die bloktrai- proberen we onze talenten te leren. ningen van belang. Het gaat er dus om dat ze verder gaan nadenken. De tactische concepten Hoewel we in beginsel uitgaan van worden meer uitgewerkt vanaf de U- geïsoleerde vormen met een definitie 15. Maar hun creativiteit stimuleren als vertrekpunt, streven we uiteinde- we ook. Juist daar ligt een grote lijk altijd naar het wedstrijdecht ma- kracht van het huidige Spaanse voet- ken van de oefenstof. Wel is het zo, bal als je kijkt naar spelers als Xavi en dat we eerst de losse facetten bena- Iniësta. Als je ziet hoe ons eerste drukken en voor de spelers pas daar- team het doet in de competitie, dan na de spelsituaties of specifieke veld- zie je dat de filosofie die we bij de posities belangrijk worden. Dus eerst club nastreven zijn effect sorteert. Ze zonder weerstand en zonder vaste beheersen de principes en voeren die posities, terwijl bijvoorbeeld ook de prima uit tijdens de wedstrijden. Veel juiste plaats op het veld waar de oefe- bewegen zónder bal is een deel van ning plaatsvindt in eerste instantie het succes, plus de perfecte beheer- niet belangrijk is. Al dat soort zaken sing van de verschillende principes komt pas aan de orde als ze de be- die van jongs af aan zijn aangeleerd heersing hebben over het specifieke en uitgebouwd in hun complete spel. onderdeel dat we willen trainen.” Ik begrijp dat er in Nederland scep- tisch wordt gekeken naar deze ma- Spaanse filosofie nier van trainen en dus de opleidings- Deze Spaanse filosofie staat daarmee filosofie van de Spaanse bond. Maar soms haaks op de manier van werken ja, Spanje is toch Europees én Wereld- met de jongste jeugd bij veel Neder- kampioen. Dus dan zal het toch niet landse en Belgische bvo’s. Hier gaat zo’n verkeerde manier van werken men veelal uit van het trainen onder zijn, lijkt me.”

www.devoetbaltrainer.nl 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 27

J E U G D

Trainingsvormen Arno Buitenweg

1. De eentweecombinatie 2. De overlap – achterom komen

5 3 2 1

6 4 2 3 1

Doel Doel n verbeteren van de inspeelpass en de kaats bij een een- n aanleren om na de inspeelpass achterom te komen en tweecombinatie diepte in het spel te creëren

Organisatie Organisatie n 10 spelers n 10 spelers n ruimte van 25 x 30 meter n 4 hoedjes n 4 kleine hoedjes n voldoende ballen n 3 pylonen of oefenpoppen n voldoende ballen Inhoud n speler 1 speelt de bal in op speler 2, die aanbiedt in de Inhoud loop n speler 1 speelt de bal strak in op speler 2, die zich n speler 2 draait weg naar binnen aanbiedt n speler 1 komt achterom en vraagt de bal in de diepte n speler 2 kaatst de bal in de loop van speler 1 en vraagt n speler 2 passt de bal direct in de loop van speler 1 de bal aan speler 1 n speler 1 speelt de bal strak in op speler 3 die dribbelt n speler 1 speelt diep op speler 3, die kaatst in de loop van met de bal naar beginpunt speler 1 n deze speelt in op speler 4, die direct de bal inspeelt op Coaching speler 3 - ‘Aanbieder moet op snelheid ‘uit de dekking’ komen.’ n speler 3 kaatst op 4 en deze speelt de bal in op speler 2 - ‘De bal strak inspelen.’ n speler 2 kaatst op speler 4, die inspeelt op speler 1 - ‘De bal met de buitenste voet direct verwerken en naar binnen dribbelen.’ Coaching - ‘Na de inspeelpass op tempo achterom komen.’ n Passing - ‘De bal diep in de loop van de diepgaande speler - ‘Bal strak inspelen.’ passen.’ - ‘Bal inspelen op de verste voet.’ - ‘De dribbel naar het beginpunt op snelheid uitvoeren.’ - ‘Let op de balsnelheid.’

n Kaatsen - ‘In de bal komen.’ - ‘Let goed op de lichaamshouding.’ - ‘Bal kaatsen met de verste voet.’ - ‘Bal kaatsen in de loop van de aanbiedende speler.’ VOLG De VoetbalTrainer - ‘Juiste balsnelheid.’

26 27 De Voetbaltrainer nr.175 2011 22-28_Buitenweg Mallor:22-28 10-02-11 15:23 Pagina 28

J E U G D

3. Afwerkvorm met eentweecombinatie, 4. Positiespel / Rondo 7 : 2 overlap en dribbel

Doel Doel n de drie eerdere elementen in één oefening op tempo n aanvallend: verbeteren van het rondspelen van de bal en op leren uitvoeren en komen tot scoren het juiste moment met een strakke pass komen tot scoren n verdedigend: verbeteren van het geven van rugdekking én Organisatie voorkomen van scoren door het spel te vertragen n 10/12 spelers n 1 groot doel Organisatie n half speelveld n 9 spelers n 4 hoedjes n rond speelveld 12 x 12 meter (afhankelijk van leeftijd) n 6 coördinatiestokken n 7 kleine hoedjes n 1 pylon of oefenpop n 1 grote pylon n voldoende ballen n voldoende ballen n 7 aanvallers + 2 verdedigers Inhoud n speler 1 dribbelt langs de stokken en maakt een één- twee met speler 2 Inhoud n n speler 1 speelt de bal in op speler 3, die dribbelt richting aanvallers spelen de bal rond naar elkaar de verdediger (speler 4) n aanvallers proberen het juiste moment te zoeken om te sco- n speler 2 komt op tempo achterom en creëert zo een 2:1 ren met een strakke bal binnenkant voet op de grote pylon situatie n de verdedigers proberen het scoren te voorkomen door goed n speler 3 kiest voor óf de passeeractie óf de pass op de rugdekking te geven achterom gekomen speler 2 n één verdediger geeft druk op de man met de bal om op die n komen tot afwerken manier het spel te vertragen en de aanvallers te dwingen tot het maken van fouten Coaching n Techniek Coaching - ‘Dribbel laag uitvoeren.’ n Passing bij de aanvallers - ‘Houd tempo tijdens de dribbel.’ - ‘Zorg voor nauwkeurigheid bij het inspelen van de bal.’ - ‘Pass stevig inpassen.’ - ‘Denk aan de juiste balsnelheid.’ - ‘Kaats de bal in de loop én op de goede voet.’ - ‘Zorg ervoor dat de bal wordt ingespeeld om het goede - ‘Inspeelbal na de één- twee moet stevig zijn.’ been.’ - ‘Direct controle van de bal in voorwaartse richting.’ - ‘Coach duidelijk de speler die de bal gaat ontvangen.’ n Tactiek - ‘Hou snelheid in het rondspelen om zodoende de verdedi- - ‘Kies de juiste richting en loopsnelheid bij het achterom komen.’ gers uit te spelen.’ - ‘Kies als overtal voor de juiste oplossing in de 2:1-situatie’ n Verdedigers - ‘Kijk dus aan de bal goed wat de verdediger doet.’ - ‘Blijf met elkaar communiceren en rugdekking geven.’ n Verdediger - ‘De voorste verdediger druk geven op de aanvallers met - ‘Probeer de aanvallers te vertragen.’ de bal.’ - ‘Probeer de bal te veroveren in samenwerking met de - ‘Zorg ervoor dat de aanvallers fouten gaan maken bij het keeper.’ rondspelen door af en toe fel door te dekken.’ - ‘Scherm altijd goed de kortste weg naar het doel af.’ - ‘Weet altijd goed waar je jezelf bevindt op het veld ten op- - ‘Grijp direct in op het moment de dribbel niet goed zichte van het te verdedigen doel.’ wordt uitgevoerd.’ - ‘Beweeg als verdediger goed op de voorvoeten om snel te - ‘Keeper, coach goed je verdediger.’ kunnen reageren. Zorg dat je niet ‘vast’ komt te staan.’

www.devoetbaltrainer.nl 29_Website:29 10-02-11 15:24 Pagina 29

W W W. D E V O E T B A LT R A I N E R . N L

Geheel vernieuwd! www.devoetbaltrainer.nl Website De Voetbaltrainer geheel vernieuwd!

www.Nieuwe website, nieuwe inloggegevens Welkom op de vernieuwde devoetbaltrainer.nl. Oude inloggegevens werken niet meer. Bent u abonnee? Dan kunt u op basis van uw abonneenummer een nieuwe account aanma- ken. Om toegang te krijgen tot de afgeschermde onderdelen van de website dient u zich te registreren. U kunt na regi - stratie deelnemen aan discussies en uw eigen vacatures en De webwinkel is nu nóg gebruiksvriendelijker. oefenwedstrijden beheren. Bent u abonnee van vakblad De Zo kunt u nu bijvoorbeeld ook betalen met be- Voetbaltrainer? Dan kunt u op basis van uw abonneenum- hulp van iDeal. En nog steeds geldt: abonnees mer (te vinden op de wikkel van het blad) ook onder meer devoetbal-krijgen 7,5% korting! toegang krijgen tot de uitgebreide database met oefenstof.

Plaats vacature. Volg het laatste trainersnieuws op de voet. Op zoek naar een nieuwe baan in de trainerswe- In woord en beeld blijft u op de hoogte van al het reld? Of zoekt uw club een nieuwe voetbaltrainer? nieuws dat interessant kan zijn voor u als voet- Vind of plaats de juiste vacature op de website baltrainer. trainervan De Voetbaltrainer!

Plan uw oefenwedstrijden. Video’s van oefenstof. Nu nog handiger en gebruiksvriendelijker ge- Nu nog toegankelijker: video’s van oefenstof, bij- maakt: zoek of plan oefenwedstrijden voor uw voorbeeld van Oranje ten tijde van het WK 2010. team.

Volg De Voetbaltrainer op de digitale snelweg via Twitter, Facebook, LinkedIn en YouTube.

.nl28 De Voetbaltrainer nr.175 2011 29 30-34_Biessels:30-34 10-02-11 15:25 Pagina 30

Tekst/ Ton Biessels

Leervelden & Leerstrategieën Hoe leer ik als trainer meer over TECHNIEK?

In de Voetbaltrainer van mei 2010 verscheen een artikel over ‘hoe trainers/coaches leren en zich ontwikkelen’ op basis van een onderzoek door Universiteit Utrecht. Er zijn inmiddels diverse praktijktoe- passingen uit dit onderzoek voortgekomen. De rode draad is hoe je het leren en je ontwikkeling als trainer zélf kunt aanpakken, verbreden en verbeteren.

In dit artikel worden twee onderzoeks- werp zal spreken. Een prima aanpak, De leerstrategieën (HOE) vragen met elkaar verbonden, name- zo lijkt het. Vakliteratuur lezen, je oe- Als je eenmaal weet wát je wilt le- lijk de WAT-vraag met de HOE-vraag. fenstof op orde, een clinic volgen. ren, volgt vanzelf de vraag: hoe ga De WAT-vraag is bekend: trainers (wil- Niets mis mee, maar… er is meer on- ik dat aanpakken? Welke manier of len) leren op technisch, tactisch, fysiek der de zon. Lees verder over de moge- methode kies ik daarvoor uit. Om- en mentaal terrein. Uit het onderzoek lijkheden die er zijn om je leren te dat het inderdaad om aanpakken blijkt dat er zeven manieren (strate- verbreden. Lees over ‘de 15 (!) aspec- gaat, is het woord strategie het bes- gieën) zijn om dat aan te pakken, dus ten van coachleren’. Dat begint met te op zijn plaats. Een strategie in om antwoorden te vinden op de HOE- twee centrale vragen, die even simpel het algemeen heeft dat planmatige vraag. Maakt het niet uit welke strate- als krachtig zijn: wát leer je en hóe en doelmatige in zich. Léérstrate- gie je kiest? Is het altijd goed om een leer je? gieën doen dat ook: wat wil ik dit cursus of clinic te volgen? Of heeft elk seizoen leren en hoe pak ik dat leerveld een eigen voorkeursstrategie? De leervelden (WAT) aan? Zeven leerstrategieën zijn We zoomen deze keer specifiek in op Het begin van leren en ontwikkelen voorhanden om je eigen leer- en het leerveld ‘techniek’. start met de vraag: WAT moet er ge- ontwikkelingsplan vorm te geven. leerd, ontwikkeld en beheerst worden Zij vormen als het ware het dak van Een praktijkvoorbeeld om een goede trainer/coach te wor- je eigen opleidingshuis. Daarom Een trainer/coach houdt uiteraard zijn den. En te blijven! Onderzoek naar dit staan ze ook bovenaan, in het dak vak terdege bij. Je verdiept je in tech- WAT-aspect levert een eensgezind van de tabel. De vervolgvraag ligt nu nische en tactische ontwikkelingen beeld onder de coaches van de diver- voor de hand: en let goed op de hiervoor beschikba- se sporten in Nederland op, die je zel- re oefenstof. Je hebt een of meer vak- den ziet. Er worden door alle ervaren bladen en leest daarin hoe andere toptrainers consequent vijf gebieden Welke strategieën passen trainers hun doelen proberen te berei- onderscheiden, waarop wordt geleerd. het best bij welk leerveld? ken. Ook let je op trainingsbelasting, Deze leervelden zijn: 1. techniek, 2. In de komende uitgaven van ‘de Voetbal- periodisering en de balans tussen in- tactiek, 3. fysiologie (fysieke conditie), trainer’ wordt elke keer één leerveld onder en ontspanning. Het onderdeel men- 4. psychologie (mentale begeleiding) de loep genomen! Kijkend door deze loep tale begeleiding, altijd lastig, heb je en 5. management. Zie de vijf leervel- proberen we in het hart te komen van een nog op je lijst staan van vakkennis den in tabel 1. Deze velden staan niet leerveld, in de kern. En zo komen we dich- waar je nog meer over te weten wilt toevallig in het midden. Zij vormen terbij het antwoord op de vraag: hoe krijg komen. Voor dat doel heb je jezelf in- het hart van deze tabel. Want: wát je je dit veld onder de knie? Wat is de beste geschreven voor een clinic, waarin leert is immers het doel van elke leerstrategie voor dit veld? een sportpsycholoog over dit onder- training.

www.devoetbaltrainer.nl 30-34_Biessels:30-34 10-02-11 15:25 Pagina 31

M E N TA A L

A. Leerstrategieën

6 4 2 1 3 5 7

imiterend reflectief buiten je eigen binnen je eigen leren in en van interactief theoretisch leren, de kunst leren, vóór en sport/praktijk sport/praktijk extreme, span- leren leren afkijken ná denken leren leren nende situaties

B. Leervelden

1 2 3 4 5

techniek tactiek fysiologie psychologie management

C. Leerpijlers

1 2 3

zelfinzicht: mentaliteit: job rotation: zelfkennis en permanent wisselen van net-werken willen leren werkomgeving

Tabel 1. 15 aspecten van coachleren.

30 31 De Voetbaltrainer nr.175 2011 30-34_Biessels:30-34 10-02-11 15:26 Pagina 32

Het leerveld techniek vaardigheden in de diverse situaties en de vele oefeningen. Hoofd en hart In deze uitgave staat het leerveld die kunnen voorkomen. In de kern worden genoemd. Wat betekent dit ‘techniek’ in de schijnwerpers. Welke gaat het eigenlijk altijd om fysieke voor techniektraining? strategie past hier nu het beste bij? vaardigheden: bal aannemen, de Ga jezelf technieken ontwikkelen die steekpass, de stift, de gerichte kopbal, Een ander voorbeeld: Gertjan Verbeek. je uitprobeert in je trainingen? Of ge- de lichaamsschijnbeweging, etc. De Bekend is zijn aanpak, zeker sinds bruik je elementen uit de Wiel Coer- toepassing van de juiste techniek op zijn periode bij Feyenoord. Hij kiest vermethode? Braziliaanse inspiraties? het juiste moment vraagt om het in- voor veel aandacht voor krachttrai- Een grondige analyse geeft je inzicht. slijpen van de betreffende techniek. ning ter verbetering van diverse ba- Lees de 8 stappen hieronder en trek je Het verbinden van meerdere onderde- sisvaardigheden: conditie, explosivi- conclusies. len (bijv. van balaanname tot trap- teit en (duel)kracht. Verbeek gelooft in techniek) is een logisch vervolg. Ver- een individueel krachttrainingspro- 1. Je wilt je ontwikkelen en denkt na volgens gaat het om inzicht: welke gramma, voor elke speler op maat, in over het inzetten van (meer) manie- techniek in welke situaties? En de uit- relatie tot zijn specifieke taken in het ren van leren. daging: het creatief toepassen van al- veld. Zo ook legt Verbeek de relatie Je kijkt bij de leerstrategieën in het le technieken die een speler of atleet techniek en kracht. Een bal kunnen model, zeven stuks, en overweegt om in huis heeft op de onverwachte mo- controleren in een training, dat is één. het breder aan te pakken. Je leest in- menten. Is dit ‘techniek? Of moet je Dat doen in een fors duel is twéé. Een terviews met andere coaches, ook uit dat breder zien? bal mooi aannemen is ook één. Met andere sporten. Je ziet hoe zij het iemand in je rug? Inderdaad! aanpakken. Wat is nu de meest ideale 3. Techniek in de praktijk; specialisten aanpak en zijn er eigenlijk voorkeurs- aan het woord! Jan Mulder legt de techniek van de aanpakken per veld? Wiel Coerver: Wie kent niet de voet- strafschop onder het vergrootglas als Elk veld heeft inderdaad z’n eigen balschool van Wiel Coerver; vanuit hij weer eens zijn eenvoudige slogan kenmerken en eigenschappen; elk een eigen visie op techniektraining gebruikt: “Train op de belangrijkste veld moet dus anders worden ‘bena- (veel, heel veel balcontacten, hoge fre- trap in het voetbal”. Zijn visie gaat derd’. Wat kun je bijvoorbeeld doen quentie en veel herhalingen) timmert verder dan louter de techniek van de op het leerveld techniek? Kies je voor hij al jaren aan de weg. Maar, zegt hij trap. Hij doelt op de mentaliteit bij de workshops of clinics? Of ga je in over- ook niet: “Voetballen doe je 20% met “pienantie”. Hij doelt op de diverse leg met andere trainers die er ook je hoofd, 20% met je benen en 60% malen dat strafschoppen op cruciale kennis over willen uitwisselen. met je hart. Dus speel met je hart. momenten werden gemist. Niet het Fouten maken mag, sterker nog: durf missen op zich, maar over de “visie” 2. Het leerveld ‘techniek’. Wat houdt fouten te maken, dit is goed voor je op de strafschop die vigeert binnen het nu precies in? We pakken een de- persoonlijke ontwikkeling. Je wordt Oranje: penalty’s? Een tombola! Wit- finitie: het draait om beheersing en rustiger en krijgt daardoor meer ver- heet wordt Jan hiervan. Zo ook over toepassing van álle voor de tak van trouwen. Door mentaal sterker te de gemiste strafschop van Ronald de sport essentiële, motorische vaardig- worden, word je weerbaarder”. Blijk- Boer in de halve finale van het WK in heden. Het gaat om controle van deze baar draait het niet alleen om de bal Frankrijk 1998, die Nederland huis-

www.devoetbaltrainer.nl 30-34_Biessels:30-34 10-02-11 15:26 Pagina 33

M E N TA A L

waarts deed keren. “Ronald was er met op het doel” en niet zoals De Boer “het In de 1e kolom zie je 7 onderdelen van zijn hoofd niet bij”, was de verklaring zware geweer met één hand vanuit de ‘techniek’. Niet allerlei soorten oefe- achteraf. Jan ergert zich op zijn Mulde- heup op doel richten”. [delen van deze ningen, maar gezien vanuit een trai- riaans en in zijn typische stijl bekriti- alinea uit ‘Tobsport’, Gerson Heidinga, ner/coach die zichzelf wil ontwikke- seert hij coach Guus Hiddink (en TobSport.nl, 10-09-2008] len op dit leerveld. In deze kolom zie Cruijff, Van Gaal en “nog betere trai- Wat Jan Mulder in de kern bedoelt, is je de WAT-vragen: wat moet je weten, ners”), die op dat moment voor een sa- dat techniek(-van-de-strafschop-)trai- kennen en kunnen in dit veld? laris van 7 miljoen “de beste club van ning meer, veel meer is dan alleen de de wereld” Real Madrid traint, maar motoriektechniek. Net zo belangrijk is In de 2e kolom lees je de vraag, die in die de strafschop niet interesseert. het trainen op de grondhouding van feite de motor wordt van alle acties. Hiddink is er van overtuigd dat het de strafschop: de mentaliteit, de visie, De vraag daagt je uit en zet je aan tot ontbreken van wedstrijdspanning het de wil en de perfectie. het beantwoorden ervan. trainen op strafschoppen niet mogelijk maakt. Mulder: “Hetgeen onjuist is. De 4. De analyse van leerveld ‘techniek’. In de 3e kolom zie je hoe je de acties spanning is er dan wel niet, maar die Op zoek naar de best passende leer- vorm kunt geven. Hier komen we op zenuwen kun je aan de hand van een strategieën. het terrein van de HOE-vraag, de aan- paar grondregels beter beteugelen”. Hoe pak je het leerveld ‘techniek’ aan pak! Welke strategieën horen hier bij? Mulder noemt als grondregels: een als coach om er zelf beter in te wor- Dit lees je weer in de laatste kolom. strakke aanloop nemen, schieten met den? Bovenstaande visies en opvattin- binnenkant voet, onderweg niet je gen helpen al mee voor de nodige in- In de 4e kolom lees je de codes van de plan aanpassen. De bal dient wegge- spiratie. We leggen het veld onder het leerstrategieën die bij de acties in de trapt te worden “zoals een geweer- vergrootglas: wat is het eigenlijk en 3e kolom passen. schutter een kogel afschiet richting wat komt er allemaal bij kijken? Door alle codes te benoemen kunnen schietschijf, met een schouder achter In deze analyse werken we in 4 kolom- we inzicht krijgen welke strategieën de kolf en de ogen en armen gericht men: dominant zijn.

Wat houdt techniek in?... Wat je jezelf afvraagt... Hoe pak je het aan... Nr. in tabel

1. je eigen voorbereiding - wat is er? - lezen, cd-roms, TV s7 - in de eigen praktijk kijken s1 - buiten de gebaande paden gaan kijken s2 - binnen de gebaande paden de kunst afkijken s6

2. je eigen visie - wat komt eraan? - denken over de ontwikkelingen s4 - in overleg gaan met de werkomgeving s5 - informatie over toekomst van het spel verzamelen s7

3. je kennis - wat is basis? - clinics/bondsopleidingen volgen s7 - wat is speciaal? - zelf een ordening maken s4 - overleg met vakgenoten s5

4. de voorbereiding specifiek - heb je inzicht - observeren in de praktijk s1 in je team(niveau)? - observeren in de extreme momenten s3

5. de uitvoering, - hoe bereik je je doel? - inzicht in alle praktijksituaties s1, s3 training en wedstrijden - weten hoe het (beter) moet worden s4 - oefenstof maken die past s1 bij het doel dat je wilt bereiken

6. je vermogen - hoe leer je in de - praktijk zelf ontwerpen en vorm geven s1 tot analyseren oefenstof te ‘wonen’? - extreme praktijksituaties analyseren s3 - vele voorbeelden van anderen zien s6

7. improviseren, - eigen creativiteit - in de eigen praktijk patronen signaleren s1, s3 reageren en vergroten - deze patronen bespreken met anderen s4 anticiperen - buiten de routines om werken s2 - techniek durven toepassen s3

Tabel 2. analyse van het leerveld ‘techniek’.

32 33 De Voetbaltrainer nr.175 2011 30-34_Biessels:30-34 10-02-11 15:26 Pagina 34

M E N TA A L

5. In het leerveld techniek springen er uit……… Als we nu alle codes van de genoemde leerstrategieën in kolom vier optellen kunnen we een ‘ranking’ maken. En komen we tot de volgende score:

6 4 2 1 3 5 7

imiterend reflectief buiten je eigen binnen je eigen leren in en van interactief theoretisch leren, de kunst leren, vóór en sport/praktijk sport/praktijk- extreme, span- leren leren afkijken ná den-ken leren leren nende situaties

2x 4x 2x 6x 5x 2x 3x

Tabel 3. uitkomst van de analyse.

6. De strategieën die het meeste ople- stante en consequente reflectie op veren in het leerveld ‘techniek’ zijn: wat je ziet gebeuren met je team in - No 1. leren binnen je eigen de praktijk geeft je steeds de noodza- sport/trainingspraktijk: technische kelijke inzichten en feedback. Reflec- aspecten zélf ontwerpen; oefen- tie houdt je scherp op wat er steeds stof zélf maken, op maat, op de beter kan. Wat je in de wedstrijd ziet persoon, op de functies in het of juist mist, kan via gedegen reflectie veld, op de situaties. leiden tot verbetering van jouw tech- - No 3. leren in en van de wedstrij- nische oefenstof in de trainingen. En den: wat gebeurt er op technisch zo is de cirkel rond. vlak in de wedstrijden, maar dan vooral op de momenten dat het er 8. Wat kun je nu zelf doen? echt om gaat: play-offs, de extra Je legt nu jezelf onder de loep: speeltijd, de penaltyserie? Wat zie - Hoe heb ik mijn eigen ontwikkeling je en hoe verklaar je dat? Deze in- op het leerveld ‘techniek’ de laatste formatie neem je mee naar het jaren aangepakt? trainingsveld en gebruik je voor - Bestudeer de conclusie van de ana- het maken van je trainingspro- lyse en de top-3 ideale leerstrate- gramma’s, op maat, op de per- gieën voor het leerveld techniek. soon. - Welke van de drie deed je al en wel- - No 4. reflectie: een prima verbin- ke niet of nauwelijks? der tussen 1 en 3!! Denk zelf die- - Wat je niet of nauwelijks deed, is je per door op wat je ziet en wat je missie voor de komende maanden, wilt verbeteren. Reflectie is meer verwerkt in je eigen trainingen. dan denken. Dat gaat vanzelf wel, - Maak nu voor dit voetbalseizoen een maar is nogal ‘springerig’ en onge- eigen plan van aanpak. richt. Hier wordt het denken in ál- - Verbreed je leren door te kiezen voor le vormen bedoeld. Niet alleen na- een strategie die je hebt verwaar- denken over wat heel nuttig is, loosd of waar je eigenlijk nooit aan maar ook vooruitdenken, béden- toe bent gekomen. ken en índenken. Veel terugden- - Zorg dat je vooral leert in de strate- ken, ook wel evalueren genoemd. gieën die het meest bijdragen aan je Dit moet je organiseren, het gaat ontwikkeling als technisch trainer- niet vanzelf. Plan momenten in de coach. week waarop je dat doet heel be- - Wees kritisch op de strategieën die wust in je (digitale) agenda. je al wel gebruikte. Haalde je er alles wel uit? 7. Conclusie. Uit deze “wat-is-de-kern-van-tech- Wilt u meer weten over dit onderwerp? niek-benadering” blijkt dat het ont- Stuur een e-mail naar [email protected] wikkelen van je trainer/coachschap op het technische leerveld bij voor- keur verloopt via de eigen trainings- en wedstrijdsituaties. Con-

www.devoetbaltrainer.nl 35_Boekrecencie:35 10-02-11 15:27 Pagina 35

VA K L I T E R AT U U R

Marc Lammers In een van de laatste edities van dit vakblad schreef Rob Baan over de crisis in het betaald voetbal. Wij la- zen voor u een bijpassend boek dat Yes! Een crisis al enige tijd verkrijgbaar is.

‘Je wint niet van een crisis, maar van je concurrenten’. Het is één van de vele ra- ke uitspraken die voormalig hockeybondscoach Marc Lammers doet in zijn boek ‘Yes! Een crisis’. Acht jaar lang was hij als bondscoach actief bij de Nederlandse hockeydames waarmee hij uiteindelijk op de Spelen in Peking goud won. In zijn boek kijkt Marc Lammers terug op zijn 'gouden missie'. Lammers had voor zijn boek vele gesprekken met bedrijfsconsultant Ton Hendrickx.

Ideaal moment 3 Focus op het proces, niet op het re- “Het eerste wat ik dacht na de gewon- sultaat. nen Olympische finale in en tegen In crisistijd is de neiging groot om te China was: ‘Dit had mijn tweede gou- fixeren op resultaat. Zinloos! Focus den medaille kunnen zijn….’, aldus de op je plan, je proces. Als dat klopt, succesvolste dameshockeycoach uit volgt het resultaat vanzelf. de Nederlandse historie, die daarmee refereert aan de verloren finale in 4 Zet je prestatie af tegen de concur- 2004 in Athene. We wonnen daar im- rentie. mers niet het zilver, maar verloren er Het is zinloos om in een crisis te kij- het goud! Een dieper dal heb ik nooit ken naar resultaten van vóór de cri- meer meegemaakt in mijn carrière. sis. Kijk naar de concurrentie. Als je Maar ik ging de uitdaging aan om in zelf 25 procent minder bent en de de daaropvolgende vier jaar de Olym- concurrent veertig, dan maakt het de pische missie tot een goed einde te crisis een stuk overzichtelijker. brengen. Bij een crisis moet je niet vluchten maar vechten.” 5 Blijf vernieuwen, zoek het niet Marc Lammers: dichtbij. Yes! Een crisis Elf kansen Mijn beste ideeën kwamen niet uit Meer informatie: www.defonteintirion.nl De ervaringen die Lammers mee- maar van buiten de hockeywereld. Prijs: €19,95 maakte gedurende zijn periode als Denk out of the box in je zoektocht bondscoach resulteren in elf direct naar vernieuwing. toepasbare kansen om een crisis te lijf te gaan. Geen loze wijsheden 6 Vijftig keer twee procent is ook hon- 9 Laat je coachen als coach. maar een aantoonbare aanpak om je derd procent. Wie coacht de coach? Wie managet tegenstander en concurrent te over- Maak een lijstje van vijftig dingen de manager? In een crisis heb je winnen. Met een gouden medaille als die tijdens een crisis het proces twee slechter overzicht. Verzamel dus be- tastbaar bewijs. Hieronder de elf door procent kunnen verbeteren. Maak ze trouwbare coaches om je heen die je Marc Lammers aangemerkte kansen, meetbaar en vink ze af. kennen en maak gebruik van hun wijze raad.

‘Mijn beste ideeën kwamen niet uit 10 Creëer een flow in je organisatie. Maak tijd vrij, schep ruimte om te maar van buiten de hockeywereld’ denken en bedenk oplossingen voor een beter rendement. die zeker ook vertaalbaar zijn naar de voetbalwereld: 7 Meet wat je weten wilt. 11 Bepaal waar je zit in de crisis. Leg jezelf in een crisis niet neer bij Als je weet waar je in de crisis zit, 1 Koester de rust van een crisis. een gebrek aan informatie, want bij- weet je ook wat je moet doen om Gebruik de rust om jezelf als team of na alles is te meten en doe er je eruit te komen. Check dat dus regel- bedrijf te verbeteren en na te denken voordeel mee. matig. over de koers van morgen. 8 Gun mensen inspraak. Yes! Een crisis is een prima boek 2 Wijk af van je normale pad. Er is niets mis met het wisselen van om van een crisis een kans te ma- Een crisis vergt nieuwe inzichten die leiderschapsstijl. Inspraak kan leiden ken, de koers te wijzigen en nieu- je niet krijgt in oude omstandighe- tot nieuwe inzichten of oplossingen we strategieën toe te passen. den. Stap dus uit je eigen biotoop en voor de crisis, mits het past binnen Lammers won er uiteindelijk zijn zoek iets nieuws. de doelstelling. grootst mogelijke prijs mee…

34 35 De Voetbaltrainer nr.175 2011 36-39_Dossier Verschuren:36-39 10-02-11 15:29 Pagina 36

Tekst/ Qasim Hakim

Het voor een langere periode volgen van een hoofdtrainer Proces v zorgt voor een andere kijk op het vak van voetbaltrainer. Dit seizoen volgen we Erick Verschuren bij tweedeklasser taak werd het om ervoor te zorgen Sportclub Irene. Na een zeer moeizame competitiestart, dat er meer zekerheden werden inge- bouwd bij onze directe passing, waarna zeven wedstrijden slechts één punt, wist Verschuren door we op balbezit konden blijven spelen. Dat kun je doen door de op- met een nieuwe speelstijl de laatste drie dracht mee te geven dat de lengte van een pass maximaal tussen de acht wedstrijden niet meer te verliezen. Hoe meter en de vijftien meter mag zijn tussen speler A en B, waarbij speler B gingen zijn spelers het afgelopen half- het liefst ook nog ‘onder’ A of ‘voor’ hem speelt. Belangrijk is dat er veel jaar om met de ontwikkelingen? spelers in de buurt van de speler in balbezit voetballen, zodat deze meerdere opties heeft om af te kunnen Erick Verschuren: “Het eerste elftal spelen. Het is zaak om voor de mak- van Sportclub Irene is onder mijn kelijkste oplossing te kiezen en mede- voorganger gepromoveerd naar de spelers op de juiste wijze in te spelen tweede klasse via een versterkte pro- op het goede been, vervolgens te motieregeling. In de reguliere compe- coachen (‘draai’ of ‘kaats’) en ervoor titie was het team als vijfde geëindigd te zorgen dat je zelf vervolgens door- en het behoorde dus niet tot de ploe- beweegt om weer mee te doen in de gen die op basis van de stand van de voortzetting van de aanval. ranglijst streden om rechtstreekse Ik kreeg tijdens mijn theoretische uit- promotie. Het doel was in eerste in- leg over dit belangrijke aandachts- stantie om te bekijken hoe het ons punt geen reactie uit de groep noch zou vergaan op een niveau dat qua was er sprake van bewustwording. spelerspotentieel op technisch en tac- Toen we hierop veelvuldig gingen tisch gebied ogenschijnlijk misschien trainen, door veel passen trapvor- wel te hoog gegrepen was voor deze men aan te bieden en steeds situatief selectie. Toch had ik het idee dat ze te coachen, merkte ik dat het steeds het niveau van de tweede klasse on- beter ging.” derschatten en dachten dat ze de kwaliteiten bezaten om ook bepaalde Juiste veldbezetting risico’s in hun spel te kunnen leggen. Door middel van passen trapvormen Het spel van Sportclub Irene typeerde probeert Verschuren de juiste veldbe- zich door in de meeste gevallen voor- zetting te creëren. uit proberen te spelen, zeg maar Erick Verschuren: “In tekening 1 is de blind, zonder overleg, de aanval te bezetting goed en staan de spelers ge- zoeken. Het spelen op balbezit verliep staffeld ten opzichte van elkaar, heel moeizaam. Eén van de reden was waardoor de bal er altijd kan worden het spelen van de risicovolle breedte- uitgehaald. In tekening 2 is dat niet passes over meer dan 15 tot 25 meter. het geval. De kans op balverlies lijden Daarnaast waren de afstanden tussen is minder groot als je in een driehoek de spelers enorm. Eén verkeerde in- gestaffeld staat en niet naast elkaar speelpass betekende vaak dat vijf tot op één lijn speelt. Je moet de bal altijd zes spelers voor de bal stonden en ‘uit’ een linie kunnen halen en ver- een goede omschakeling bij balverlies plaatsen om door te kunnen voetbal- daardoor niet meer mogelijk was. len. Daardoor bouw je zekerheid in. Het initiatief ligt altijd bij de man Het besef was er niet of nauwelijks zonder bal: hij bepaalt of hij de bal dat deze specifieke tekortkomingen wil hebben. De speler aan de bal verbeterd of zelfs helemaal uit ons maakt de keuze. Wat er in ieder geval spel moesten worden gehaald. Mijn moet zijn, is contact tussen beiden. 36-39_Dossier Verschuren:36-39 10-02-11 15:29 Pagina 37

A M AT E U R S

Dossier Amateurtrainer (4) s van bewustwording

Positioneel: goed. Juiste bezetting; spelers staan gestaffeld ten opzichte van elkaar.

Positioneel: fout. Onjuiste bezetting; risico’s zijn enorm groot. ‘Zelfmoord’. zelf met een variant kwam. Hij wilde legd en zestig tot zeventig procent tac- met twee controlerende middenvel- tisch minder sterk. Toen ik mijn spe- Mijn spelers zijn zich hiervan door ders gaan spelen. Zijn uitleg was goed, lers ging uitleggen waarom ik anders veel herhalingen van specifieke trai- maar er zaten wat risico’s in. Ik heb wilde gaan spelen, waren ze het er al- ningsvormen bewust geworden en hem toen verteld dat je niet moet lemaal mee eens en ondervond ik het wordt ook steeds meer een auto- gaan wijzigen om het wijzigen. Het geen weerstand. Ze zagen in dat onze matisme.” nieuwe systeem moet namelijk ook manier van voetballen een kansloos uitvoerbaar zijn en dat wordt bepaald traject was. Ik wilde wat reacties los Meedenken door de specifieke kwaliteiten van je maken, spelers aan het denken zet- Verschuren heeft te maken met een spelers. De ‘voetbalinhoud’ van de ten, discussies creëren. Waarom ga je spelersgroep die van nature niet ge- spelers bepaalt of datgene wat je wilt veranderen? Wat ga je veranderen? wend is om mee te denken. Hier pro- bewerkstelligen ook daadwerkelijk Waar ga je veranderen? Hoe meer spe- beert hij verandering in te brengen. kan. Ik stond er niet onwelwillend te- lers meedenken, hoe beter. Ik wilde Erick Verschuren: ‘’Na zeven wedstrij- genover, maar concreet betekende dit wat meer van het introverte naar het den hadden we pas één punt gehaald. dat ik onze beste aanvallend ingestel- extroverte, oftewel de dialoog tussen Het zelfvertrouwen was ver te zoeken de speler twee linies moest laten zak- speler(s) en trainer tot stand brengen. bij mijn spelers. Ondanks dat we wis- ken om meer evenwicht te creëren. ten dat het ontzettend moeilijk zou Hij is namelijk één van de spelers die Na de wedstrijd koos ik tijdens de worden, lag het verwachtingspatroon een wedstrijd ook kan ´lezen´. Een eerstvolgende training op dinsdag toch even goed hoger bij mijn spelers. keuze die prima heeft uitgepakt tot op willekeurig een speler die ik het Er was géén sprake van realiteitszin, heden. woord gaf. Mijn vraag: ‘Geef in het althans zo kwam het bij mij over. Er Maar ik was wel blij dat er tenminste kort aan wat je er van vond? Bijvoor- heerste een bepaalde vorm van teleur- één speler meedacht. Ongetwijfeld beeld: hoe stond de organisatie? Hoe stelling, maar ondanks dit gegeven zullen meer spelers dat hebben ge- verliep de coaching? Hoe speelden we bleef de trainingsopkomst optimaal. daan, maar hij sprak het ook uit en bij balbezit en balverlies tijdens de Voordat ik aangaf dat we anders dat vond ik een uitstekende manier betreffende wedstrijd?’ Praten over de moesten gaan voetballen en ik van om hier verder op in te gaan. Als je wedstrijd en voetbal in het algemeen een 1:4:4:2-formatie terug wilde naar kijkt naar tactisch denkvermogen van met je spelers wordt vaak als zeer een nog meer behoudende 1:4:5:1-for- mijn spelers, dan is dertig tot veertig prettig en leerzaam ervaren. Dat doen matie, was er welgeteld één speler die procent tactisch redelijk goed onder- we veel te weinig naar mijn mening.

36 37 De Voetbaltrainer nr.175 2011 36-39_Dossier Verschuren:36-39 10-02-11 15:29 Pagina 38

Waar het om gaat is dat ze er iets van worden meegetrokken naar het ni- voetbal (mentaal sterk zijn, teambe- oppikken en beter van worden. Hier- veau van de tweede klasse en dan lang centraal stellen, dienend kun- door verloopt de communicatie ook moet je hem als trainer beschermen. nen spelen); beter tussen spelers en trainer en zijn Ik heb hem een compliment gemaakt - Vorm (bij nagenoeg gelijke kwaliteit). de bedoelingen sneller duidelijk. Maar voor datgene wat hij tot dan had la- Natuurlijk denkt iedereen bij het spe- dat we nog stappen op dit vlak moeten zien. Ik heb hem gezegd dat hij len van degradatievoetbal alleen aan ten maken, is een gegeven.” het volledige vertrouwen geniet van verdedigen en tegenhouden, maar je mij als trainer, maar dat het even tijd moet natuurlijk ook proberen om Degradatievoetbal was voor een pas op de plaats. Anders wedstrijden te winnen. Mijn spits Met het hanteren van een nieuwe was hij er volledig aan onderdoor gemaakt zich ondergeschikt aan het elf- speelwijze heeft Verschuren spelers gaan. Hij had begrip voor de situatie tal en loopt denk ik tien kilometer per moeten teleurstellen, omdat ze niet en heeft zich fantastisch opgesteld. wedstrijd. Hij kan het de verdedigers geschikt zijn voor het spelen van de- Een andere speler had erg veel moeite van de tegenstanders ontzettend gradatievoetbal. met de situatie. Het betreft een tech- moeilijk maken in de opbouw. De spe- Erick Verschuren: “Een nieuwe speel- nisch goed onderlegde speler met een ler die voorheen als tweede spits fun- wijze brengt wijzigingen met zich uitstekende pass, maar tegelijkertijd geerde, heb ik nu als één van de con- mee en spelers die vervangen moeten iemand die tekortschiet in mentaal trolerende middenvelders geposteerd. worden. In totaal heb ik drie van mijn opzicht. Hij prevaleert eigen belang Een speler met ontzettend veel loop- basisspelers die meegedaan hebben boven het teambelang en dat is vol- vermogen, zowel verdedigend als aan- in de eerste zeven competitiewedstrij- gens mij funest. Vandaar dat ik hem vallend. Dat is vooral belangrijk in de den vervangen door ander type spe- heb gepasseerd. Speler nummer drie slotfase van de wedstrijd. Tegenstan- lers. Twee hebben een reserverol en had ontzettend veel moeite met het ders zijn toch in de wetenschap dat de derde speelt inmiddels in het maken van de juiste keuze(s), was on- wij onderaan staan en dat ze tegen tweede elftal. Dat kan leiden tot te- zeker en je zag aan de manier van ons de punten moeten pakken. Als leurstelling bij de betreffende spe - spelen (twijfel) dat hij kampte met het lang 0-0 blijft, worden ze ongedul- ler(s), maar als coach moet je kijken vormverlies.” dig en gaan ze risico’s in hun aanvals- naar het teambelang en niet naar het spel leggen. Daardoor ontstaat er individu. Ik heb met deze drie jon- Criteria ruimte voor ons. Dit is vaak het mo- gens individueel gesproken en uitge- Erick Verschuren: “Voor mijn ‘nieuwe’ ment waarop ik hem dan vaak twintig legd waarom ik voor een ander type speelwijze heb ik mijn basiself naar meter dieper laat spelen. Hij heeft het speler ging kiezen. Eén van hen was aanleiding van de volgende criteria vermogen om een wedstrijd alsnog in een talentvolle speler uit de A -jeugd, geselecteerd: ons voordeel te beslissen. Dat dit vaak die op zijn tenen liep. Door gebrek - Tactisch denkvermogen; veel van hem vergt, lijkt mij duidelijk aan ervaring in ons team kon hij niet - Het kunnen spelen van degradatie- maar de tegenstander wordt er in elk geval niet geruster op. Degene die nu als tweede spits fungeert is technisch bekwaam, kan behoorlijk in kleine ruimtes uit de voeten en heeft ook het overzicht aan de bal. Maar zijn rendement is nog te laag. Ik heb hem er op geattendeerd dat zijn speelse manier van spelen omgezet moet gaan worden naar effectiviteit.”

Druk zetten Gegroepeerd druk zetten is één van de belangrijkste elementen in de nieuwe speelwijze van Sportclub Ire- ne. In tekening 3 heeft de linker spits van de tegenpartij balbezit. De rech- termiddenvelder van het team zonder bal moet dan het inzicht hebben om zijn directe tegenstander lost te laten en in te zakken. Op deze manier on- dersteunt hij de rechtsback en ver- hoogt hij de druk op de linkerspits. Erick Verschuren: “Tactisch inzicht is vaak niet meer naar links of naar rechts gaan en opnieuw anticiperen op de nieuwe situatie. Op die manier 36-39_Dossier Verschuren:36-39 10-02-11 15:29 Pagina 39

A M AT E U R S

Ondanks het klassenverschil wonnen de spelers een beetje aan zelfvertrouwen terug. De drie daaropvolgende Keeper en aanvoerder Rob Keulen ziet wedstrijden hebben we niet verloren het eerste team van Sportclub Irene en we kregen slechts één doelpunt te- groeien dit seizoen, maar is zich ook gen, en dat was ook nog eens een bewust van de tekortkomingen. 3 strafschop. We geven nog wel kansen Rob Keulen: “We wisten van tevoren weg, maar een stuk minder dan voordat handhaving het maximale is. Het heen. Dat komt mede doordat we in is een goede zaak geweest van de trai- Tactisch inzicht: de linker spits de organisatie blijven spelen. Onze ner om te switchen naar een 1:4:5:1 van de tegenpartij heeft balbezit. keeper en tevens de aanvoerder, de systeem. Hij heeft dat ook perfect ge- De rechter middenvelder van ons enige met ervaring op het niveau van communiceerd naar de spelersgroep. team moet dan het inzicht hebben de tweede klasse, speelt hierin een Alle spelers stonden achter het wijzi- om zijn directe tegenstander los cruciale rol. Hij is een fantastische gen van de speelwijze. Het is niet al- te laten. Hij moet inzakken om de doelman: goed in de coaching, sterk tijd even mooi wat we laten zien, druk op de balbezittende linker- op de lijn, heeft een juiste wedstrijd- maar wel effectief. En daar gaat het spits te kunnen verhogen. Dit is instelling en is een winnaar pur sang. om. Ik merk dat we een groei doorma- goed situatief te coachen tijdens Hij houdt ons bij regelmaat door cru- ken. Spelers voetballen slimmer, staan partijspelen. ciale reddingen in de wedstrijd, waar- positioneel beter en weten waar ze door de spelers geloof houden in een moeten lopen. “We zijn ook gegroeid, goed resultaat. omdat we in de slechte beginperiode Ondanks dat er nog voldoende verbe- een eenheid zijn gebleven en de trai- terpunten zijn, is een groot winstpunt ningsopkomst optimaal was. De jon- dat mijn spelers zich aan de wed- gens zijn gedreven, dat is mede te strijdopdracht houden. We hebben na danken aan het fanatisme en de uit- tien wedstrijden zes punten gepakt, straling van de trainer.” waarvan vijf in de laatste drie wedstrijden. We zijn doortastender ge- 4 worden en raken niet meer zo snel de met de aard van de persoon te ma- kluts kwijt als voorheen. De ploeg is ken. Echte leiders worden geboren, wat stabieler en constanter geworden dat staat voor mij als een paal boven 4:4-situatie op eigen helft. Tactisch in de manier van spelen.” water. En natuurlijk speelt een rol dat inzicht is vaak niet meer dan op het de gemiddelde leeftijd van mijn selec- juiste moment een meter links of Plus- en verbeterpunten tie 21 jaar is.” rechts te gaan en opnieuw anticipe- Verschuren constateert een groei van ren op de nieuwe situatie. Op die het collectief, maar er blijven proble- Samenvatting: manier zorg je ervoor dat er voort- men die bij een degradatiekandidaat • Erick Verschuren heeft na een durend sprake is van rugdekking in passen. reeks slechte resultaten de de laatste linie. Ook dit is prima si- Erick Verschuren: “Ik ben tevreden 1:4:4:2-formatie ingeruild voor tuatief te coachen tijdens een trai- met de huidige ontwikkeling van mijn een 1:4:5:1-systeem. Hij onder- ningsvorm of partijspelen: knijpen, groep. We zijn niet op een onover- vond wel dat op dit niveau rugdekking, drukzetten, afstanden brugbare achterstand gekomen en niet alle spelers tactisch even klein houden. hebben daardoor aansluiting weten te sterk zijn. houden met de onderkant van de • Het nieuwe spelconcept bete- zorg je ervoor dat er voortdurend middenmoot. Er ontstaan steeds meer kende wel dat hij een aantal sprake van rugdekking is in de laatste vastigheden binnen onze speelwijze. spelers moest ´slachtofferen´. linie: knijpen, rugdekking geven, druk Linies spelen korter op elkaar, com- • Zowel binnen als buiten het zetten en afstanden klein houden zijn pactheid is duidelijk zichtbaar en de veld is de communicatie niet de kernzaken.” ploeg heeft op basis van de behaalde optimaal. Door onder andere resultaten vertrouwen gekweekt. spelers voorafgaand aan trai- Goede resultaten Vooral dat laatste is van groot belang ningen het woord te geven De nieuwe speelwijze heeft inmiddels omdat dit fenomeen weer onlosma- probeert hij hen mee te laten zijn vruchten afgeworpen. Alleen kelijk staat van het geloof in eigen denken. speelt een gebrek aan scorend vermo- kunnen. Mijn groep is zich dus er van • Verschuren ziet verbetering in gen Sportclub Irene nog parten. bewust geworden dat we alleen op de uitvoering, maar blijft hame- Erick Verschuren: “Nadat we van deze manier ons kunnen handhaven. ren op een betere coaching en speelwijze waren veranderd, hebben Natuurlijk zijn er ook verbeterpunten. wil dat spelers meer gaan we eerst een oefenwedstrijd ingelast Mijn spelers zijn zich er gelukkig van meedenken. tegen een goed draaiende vierdeklas- bewust dat de coaching beter moet. ser. Dat duel werd met 4-1 gewonnen. Maar mondigheid heeft natuurlijk ook

38 39 De Voetbaltrainer nr.175 2011 40-43_Kopsterk:40-43 10-02-11 15:32 Pagina 40

Mentale w Foto: Pro Shots Pro Foto:

Wat is mentale weerbaarheid? Wat zijn verklaringen hierna eerst een toelichting op het begrip mentale weerbaarheid. voor de ontwikkeling van mentale weerbaarheid in de Speler en team jeugdjaren? Hoe kan mentale weerbaarheid verbeterd Tijdens de ontwikkeling van een speler is zijn mentale weerbaarheid van worden? Wanneer kan bewust worden gestart met het grote invloed op zijn voetballoopbaan. Hoe gaat hij om met verwachtingen, verbeteren van de mentale weerbaarheid? Het mag dui- tegenslagen en teleurstellingen? Denk hierbij aan momenten in de wedstrijd delijk zijn: een artikel over mentale weerbaarheid. als het geven van een verkeerde pass, het publiek dat hem uitfluit, een tegenstander die hem uitdaagt, de Iedere voetballer en voetbaltrainer Deze vaardigheden kunnen stuk voor scheidsrechter die een foutieve beslis- heeft er mee te maken: het mentale stuk verbeterd worden om zo de men- sing neemt, de hoofdtrainer die kri- aspect binnen het voetballen, op zo- tale weerbaarheid te vergroten, op- tiek op hem uit en het missen van wel team- als individueel niveau. nieuw zowel individueel als op team- een grote kans. Maar ook aspecten Voorbeelden van mentale vaardighe- niveau. Wanneer de mentale weer- buiten het veld kunnen de mentale den zijn: doelen stellen, spanningsre- baarheid van de spelers toeneemt, weerbaarheid van een speler beïn- gulatie, focussen, visualiseren, emo- groeit de kans dat zij optimaal kun- vloeden: het verwachtingspatroon tionele controle en zelfvertrouwen. nen presteren. Om die reden volgt van zijn familie, de interesse van een

www.devoetbaltrainer.nl 40-43_Kopsterk:40-43 10-02-11 15:32 Pagina 41

M E N TA A L e weerbaarheid

andere club, een aflopend contract, iedere situatie met zich meeneemt en vindt deze ontwikkeling zowel bewust een negatief stuk in de krant of een hem tot op zekere hoogte wapent te- als onbewust plaats. De bewuste ont- gesprek met de hoofdtrainer. gen negatieve invloeden uit de omge- wikkeling begint wanneer de speler Het doel van elke speler moet zijn om ving, gedachten en gevoelens. Het is min of meer fysiek volgroeid is, onge- zich niet negatief te laten beïnvloeden belangrijk om te beseffen dat elke veer vanaf zijn zeventiende levens- door deze verwachtingen, tegenslagen speler van zichzelf een bepaalde mate jaar. De onbewuste ontwikkeling van en teleurstellingen. Wie hiertoe in van mentale weerbaarheid heeft. Om mentale weerbaarheid vindt daarvoor staat is, beschikt over een grote men- hiervan ‘gebruik’ te kunnen maken is plaats: voorafgaand aan en deels tij- tale weerbaarheid. Hij kan onder elke het zaak om, naast het trainen van de dens de puberteit. Over deze onbe- omstandigheid optimaal zijn vaardig- mentale vaardigheden, vooral de fy- wuste ontwikkeling bestaat binnen de heden benutten zonder daarbij afge- sieke vaardigheden te verbeteren. Ver- sportpsychologie veel discussie. Er leid te worden door zijn omgeving, moeidheid is namelijk de grootste be- zijn twee verschillende modellen die gedachten en gevoelens. dreiger van mentale weerbaarheid. de ontwikkeling van mentale weer- Natuurlijk is het onmogelijk om je als Daarnaast is het goed om te onthou- baarheid in teamsporten proberen te speler of spelersgroep niet te laten den dat deze tijdens de wedstrijd kan verklaren: het ‘deliberate play model’ beïnvloeden door bovengenoemde as- wisselen. Door bijvoorbeeld het geven van Côté, Baker & Abernethy en het pecten. Wij zijn tenslotte allemaal van een slechte pass, een fluitconcert ‘free play model’ van Salmela. mensen. Onze omgeving, gedachten van het publiek, een onverwachte en gevoelens maken ons tot wie we achterstand, een rode kaart of een be- Het deliberate play model veronder- zijn. slissing van de scheidsrechter kan stelt dat sportdeelname de ontwikke- Het is mogelijk een speler te wapenen een speler of elftal uit zijn normale ling van mentale weerbaarheid ver- tegen aspecten die zijn prestatie ne- doen worden gehaald. Bondscoach sterkt en dus karaktervormend is. gatief beïnvloeden en hem dus men- Bert van Marwijk heeft al vaker in ons Door deelname aan sportactiviteiten taal weerbaarder te maken. Een spe- vakblad aangegeven dat daar meestal kunnen jonge sporters ervaring op- lersgroep kan eveneens een grote één onverwacht moment in een wed- doen met verschillende vormen van mentale weerbaarheid hebben en zich strijd bepalend voor is. bewegen en belangrijke vaardigheden niet laten afleiden door de omgeving, aanleren. Dit alles gebeurt in een gedachten en gevoelens van de spe- Definitie stressvrije omgeving. Het model on- lers. Teambuilding is een instrument Voor mentale weerbaarheid in het derscheidt drie ontwikkelingsfasen: om dit te bereiken. Een mentaal weer- voetbal wordt de volgende definitie bare groep is in staat betere prestaties gehanteerd: - fase 1: beginners (6-12 jaar), F-, E- te leveren. De spelers zullen minder Mentale weerbaarheid stelt de spe- en D-pupillen – het laten ervaren snel hun kop verliezen, minder snel ler(sgroep) in staat onder alle omdat voetbal leuk kan zijn; uit vorm zijn en sneller uit een moei- standigheden optimaal gebruik te - fase 2: gevorderden (13-15 jaar), lijke situatie kunnen komen. maken van de vier basisvaardigheden C- en B-junioren – spelers gaan zich De conclusie dat mentale weerbaar- in het voetbal, zonder daarbij te wor- steeds meer specialiseren; heid een zeer belangrijke rol speelt in den afgeleid door storende gedachten, - fase 3: prestaties op hoog niveau het hedendaagse voetbal, is dan ook negatieve gevoelens en negatieve in- (16 jaar en ouder), B- en A-junioren gerechtvaardigd. En de enorme belan- vloeden uit de omgeving. – het investeren in jarenlange gen en media-aandacht zullen deze training om uiteindelijk de stap rol in de toekomst alleen maar in om- Uit deze definitie blijkt dat mentale te zetten van de junioren naar de vang doen toenemen. Het is daardoor weerbaarheid essentieel is voor het senioren. van het grootste belang dat een speler optimaal functioneren van een speler en de totale groep op de mentale of spelersgroep over een langere pe- Dit model schrijft zo veel mogelijk vaardigheden worden getraind en be- riode. Uit onderzoek in de sport komt voor wanneer welke ontwikkeling geleid om op die manier de mentale naar voren dat mentale weerbaarheid plaatsvindt. De diversiteit van licha- weerbaarheid te vergroten. ontwikkeld kan worden en dus train- melijke activiteiten, in plaats van baar is. Dit betekent dat iedere speler vroege specialisatie, wordt veronder- Grondhouding zijn huidige niveau van door training steld verantwoordelijk te zijn voor Uit een groeiend aantal sportpsycho- en begeleiding kan verbeteren. een optimale ontwikkeling van vaar- logische studies blijkt dat mentale digheden in teamsporten. Deze in- weerbaarheid in diverse sporten es- Ontwikkeling vloeden zie je steeds meer terugko- sentieel is voor het presteren. Het is Mentale weerbaarheid kan dus ont- men in de jeugdopleidingen in het een grondhouding die een speler in wikkeld worden. Binnen het voetbal voetbal van dit moment.

40 41 De Voetbaltrainer nr.175 2011 40-43_Kopsterk:40-43 10-02-11 15:32 Pagina 42

Het tweede model dat de ontwikkeling van mentale weerbaarheid ver- klaart, is het free play model. Dit model gaat er, in vergelijking met het deliberate play model, meer vanuit dat sportdeelname karaktertonend is. Het free play model is gebaseerd op de sportbeoefening in Brazilië. De passie voor voetbal is in Brazilië cultureel in- gebed en verplicht bijna ieder kind om te gaan voetballen. De schatting is dat 12 miljoen Braziliaanse kinderen in de leeftijd van zes tot twaalf jaar voetballen. De beginners- en gevor- derdenfase uit het deliberate play model zijn hier samengevoegd in een fase van vijf tot vijftien jaar. Het bestaat uit vrij spel zonder vaste regels. On- der zeer sobere omstandigheden worden spelers gevormd en gehard. Er is geen trainer, laat staan ouderlijke be- landen waar het free play model lijk onmogelijk om gedurende een geleiding. Veel van de talentvolle spe- wordt gehanteerd, over het algemeen voetbalcarrière of zelfs een voetballers komen uit de lagere sociale klas- tactisch beperkt zijn. Zij zijn echter seizoen tegen alle storende gedach- se en hun ouders hebben geen tijd en vaak wel creatief en mentaal weer- ten, negatieve gevoelens van jezelf en geld om hun kind te ondersteunen. baar, doordat zij vroeger niet alleen negatieve invloeden uit de omgeving Een van de oudere spelers wordt ge- maar konden teren op hun talent. bestand te blijven. Mentale training zien als voorbeeld en is min of meer en begeleiding kunnen een speler de trainer. De derde fase uit het deli- Om vast te stellen welk model de bes- hierbij helpen. Om mentale vaardig- berate play model begint ook hier on- te verklaring geeft voor de ontwikke- heden te trainen moeten allereerst geveer op zestienjarige leeftijd. Op de- ling van mentale weerbaarheid, is specifieke probleemgebieden en com- ze leeftijd gaan de meest talentvolle meer sportpsychologisch onderzoek municatieve belemmeringen opgelost spelers, wanneer zij geluk hebben, nodig. De waarheid zal ergens in het worden. voetballen in teamverband. Dit biedt midden liggen. Een jonge speler heeft een verklaring waarom spelers uit aan de ene kant structuur nodig en Probleemgebieden aan de andere kant moet hij de vrij- Om daadwerkelijk mentaal optimaal heid krijgen om zijn eigen gang te te kunnen functioneren, is het aller- Toon Damen, Bram Meurs, gaan. Vanuit die gedachte is het toe te eerst belangrijk om bepaalde specifie- Oliver de Koning en Ruud juichen dat uit beide modellen tegen- ke problemen waar een speler of Bröring: woordig ontwikkelingen voortvloeien. hoofdtrainer mee zit, aan te pakken. Kopsterk-Mentale training en Zo zijn de Cruyff Courts een mooi Hierbij kan gedacht worden aan pro- begeleiding in het voetbal voorbeeld van het free play model en blemen in de privésfeer, zoals ingrij- is de wens om meerdere takken van pende gebeurtenissen, onvolwassen sport (zoals judo en turnen) bij het gedrag van ouders, echtscheidingspe- voetbal te betrekken, toe te juichen rikelen en omgaan met grote druk vanuit het deliberate play model. Wel van bijvoorbeeld ouders, partner, sup- KOPSTERKKOPPSTERK is duidelijk dat in de jeugdjaren hoe porters en hoofdtrainer. Maar ook aan dan ook een bepaalde mate van men- lichamelijke problemen, zoals gewicht tale weerbaarheid wordt ontwikkeld. en conditie. Tot slot kunnen randza- ken een rol spelen, zoals het omgaan Verbeteren met een eventuele contractverlen- Vanaf het moment dat een speler in ging, belangstelling van een andere competitieverband gaat spelen en er- club en een negatief of positief stuk MentaleMentale trainingtraining en vaart wat zijn mogelijkheden zijn, in de media. Om met deze specifieke bbegeleidingegeleiding in hethet voetbalvoetbaal kan zijn mentale weerbaarheid ge- problemen om te gaan en ze een ToonToon Damen,Damen, BramBram Meurs,Meurs, OliverOliivver dede KoningKoning en RuudRuud BröringBröring traind en begeleid worden. Dit mo- plaats te geven, is individuele menta- ment is voor elke speler verschillend le begeleiding van een sportpsycho- Meer informatie: en zal dus individueel moeten wor- loog (of eventueel van de hoofdtrai- www.kopsterk.nl den bepaald. Zeker is dat elke speler ner) de beste oplossing. Het doel van € 47,70 of spelersgroep baat heeft bij mentale individuele mentale begeleiding is er- training en begeleiding. Het is name- voor te zorgen dat de specifieke pro-

www.devoetbaltrainer.nl 40-43_Kopsterk:40-43 10-02-11 15:32 Pagina 43

M E N TA A L

Louis van Gaal enthousiast Dit artikel is grotendeels gebaseerd op een hoofdstuk uit het recentelijk verschenen boek ‘Kopsterk-Mentale training en begeleiding in het voetbal’. Aan de orde komen diverse onderdelen van de sportpsychologie die we ook in dit vakblad de revue hebben laten passeren. Denk bijvoorbeeld aan de mentale vaardigheden die Rico Schuijers voor ons beschreef: doelen stellen, span- ningsregulatie, visualiseren en zo voort. Of de persoonlijke voorkeuren van spelers die we onder meer aan de orde hebben laten komen bij monde van Peter Murphy of Foppe de Haan. Ook besteedt het boek aandacht aan de verschillende teamfasen: van oriëntatiefase, via conflictfase, cohesiefase, presta- tiefase naar eindfase. Daarnaast bespreken de auteurs op praktijkgerichte wijze talloze andere thema’s die van belang zijn voor de trainer en zijn spelers op mentaal vlak. Elk onderdeel wordt afgesloten met de vertaling van de theorie naar de praktijk. Daarin staat de voetbalvereniging ‘Kopsterk’ centraal. Dit geeft voor de lezer veel herkenningspunten.

Het boek werd in december op originele wijze gepresenteerd. Er werd een persconferentie in scene gezet waar men meldde dat de ene trainer (van voetbalvereniging Kopsterk) ontslagen was en dat de nieuwe trainer gepresenteerd zou worden. De nieuw vastgelegde trainer was Ger van Geel, een rol bleemgebieden niet de uiteindelijke die werd gespeeld door Louis van Gaal. Bij zijn perspresentatie vertelde hij prestaties in de weg staan. zijn visie over mentale training en begeleiding. Termen als het totale mens- principe, vragenlijsten voor de spelers en mentale weerbaarheid kwamen Belemmeringen aan de orde. Voetbal is een teamsport. De trainers, begeleiders en spelers zullen met el- Het mag duidelijk zijn dat Van Gaal zich kan vinden in de inzichten die in kaar moeten samenwerken om tot het boek worden verschaft. Dat bleek uit zijn aanwezigheid tijdens de pre- een optimaal resultaat te komen. sentatie en het feit dat hij het voorwoord van het boek voor zijn rekening Hierbij speelt communicatie een heeft genomen. Daarin schrijft hij onder meer: enorm grote rol. In het voetbal ont- ‘Het boek Kopsterk is een standaardwerk dat geldt als handboek voor menta- staan problemen als gevolg van een le training en begeleiding in het voetbal. Ondanks dat het is geschreven van- gebrekkige communicatie. Denk daaruit het perspectief van de hoofdtrainer, zal eenieder er op zijn eigen wijze in- bij onder andere aan conflicten tussen spiratie uit weten te halen. Na lezing zult u niet alleen begrijpen hoe mentale spelers onderling en tussen spelers en training en begeleiding een bijdrage kunnen leveren aan het vormen van een de technische staf. Deze conflicten winnend team, maar bent u ook zelf beter in staat een team te trainen en te staan een goede prestatie in de weg. begeleiden op het mentale vlak. En dat kan net de kennis zijn die bepaalt of Om de communicatie optimaal te la- uw team een wedstrijd wint of verliest.’ ten verlopen is het van groot belang om te weten hoe je zelf in elkaar zit, maar ook hoe anderen denken, voelen verbonden met mentale weerbaar- • De ontwikkeling van mentale en reageren. Op die manier kan een heid. weerbaarheid vindt onbewust hoofdtrainer, begeleider of speler zijn en bewust plaats. De onbewuste communicatie zodanig aanpassen dat Als bovenstaande problemen zijn op- ontwikkeling van een speler men elkaars sterke punten benut en is gelost, kan de mentale weerbaarheid komt voornamelijk tot stand in er meer begrip voor elkaar. Het in van een speler of spelersgroep verbe- de jeugdjaren. kaart brengen hoe iemand in elkaar terd worden door training van de men- • Wanneer met de bewuste ont- steekt, geschiedt via de mentale ken- tale vaardigheden en teamprocessen. wikkeling van mentale weer- merken. Het betreft bepaalde persoon- Een sportpsycholoog kan een hoofd- baarheid kan worden gestart, lijke voorkeuren en voorkeuren die trainer hier uitstekend bij helpen. verschilt per speler en moet in- betrekking hebben op de motivatie, dividueel bepaald worden. concentratie en emotie. Samenvatting: • Om de mentale weerbaarheid te Wanneer een hoofdtrainer, begeleider • Een grote mentale weerbaar- kunnen vergroten, moeten al- of speler op basis van deze vier ken- heid stelt een speler of spelers- lereerst specifieke probleemge- merken wordt geanalyseerd, is de groep in staat om onder alle bieden en communicatieve be- kans groot dat de communicatie beter omstandigheden optimaal te lemmeringen worden opgelost. verloopt. Daarnaast is het inventari- kunnen presteren. • Het inventariseren van mentale seren van de mentale kenmerken een • Elke speler kan zijn mentale kenmerken is een goede basis uitstekend beginpunt voor de menta- weerbaarheid verbeteren met voor communicatie. le training en begeleiding. Deze men- behulp van mentale training en tale kenmerken zijn onlosmakelijk begeleiding.

42 43 De Voetbaltrainer nr.175 2011 44-47_Susebeek:44-47 10-02-11 15:37 Pagina 44

Tekst/ Ruud Doevendans

Van basisvaardigheden aanleren naar perfecte uitvoering Het verwerken van voorzette

www.devoetbaltrainer.nl 44-47_Susebeek:44-47 10-02-11 15:37 Pagina 45

K E E P E R S T R A I N I N G

VOLG De VoetbalTrainer etten door jeugdkeepers

De Edwin Susebeek Methode is inmiddels een begrip geworden in de opleiding van doelverdedigers. De bedenker past zijn werkwijze op diverse terreinen toe: als keeperstrainer bij de jeugd van De Graafschap en PSV en op zijn eigen Gelderse Keepers School. In De Voetbaltrainer 173 spraken wij eerder met Susebeek over zijn visie en trainingsmethoden als het gaat om het verwerken van flankballen. Toen richtten we ons specifiek op de F-, E- en D-pupillen. In dit nummer belichten we dit thema voor de C-, B- en A-jeugd.

In de eerste aflevering legde Edwin Susebeek helder uit waar in zijn visie 2 de opleiding van keepers begint: op 3 3 een zo jong mogelijke leeftijd. Hij wil 5 2 ieder moment kunnen aangrijpen om 3 1 zijn keeper te beïnvloeden. Hoe eer- 1 der en hoe vaker de jeugdige doelman 4 7 traint, des te groter is zijn slaagkans. 6 Een keeper die echt talent heeft, zo denkt de trainer uit Zelhem, zal ook alleen maar in het doel willen staan. Susebeek past zijn aanpak sterk aan de leeftijd van de keeper aan. Maar voor elke jeugdkeeper geldt: elke trai- een keeper al basiszaken leren com- Gelderse Keepers School van D7 naar ning moet uitdagend genoeg zijn en municeren met zijn verdedigers. Als D4 kan brengen, maakt hem even ge- de doelstelling haalbaar. Zo creëert de keepers naar de D gaan, worden lukkig. Susebeek succesmomenten en ple- ook hun trainingen steeds wedstrijd- Edwin Susebeek: “Wat ik bij de D-pu- zier. Dat leidt er toe dat de keeper echter. Zij dienen de basisvaardighe- pillen al kan doen, is op amateurni- graag wil komen trainen. den nu echt onder de knie te hebben veau misschien toepasbaar bij C- Tijdens de periode waarin de keeper en leren deze toe te passen in situ- keepers. Zij hebben waarschijnlijk net F-pupil is, worden de belangrijkste aties waarbij ook veldspelers geïnte- iets meer tijd nodig om de stof te be- technische vaardigheden aangeleerd: greerd worden. heersen. Ook als ze op deze leeftijd de uitgangshouding en het boven- komen, blijf je als keeperstrainer al- hands vangen. In deze fase wordt ook Trainen op juiste niveau tijd goed kijken: wat kan mijn keeper veel tijd besteed aan het voetenwerk. Edwin Susebeek verkeert in de geluk- op dit moment aan? Ook nu nog blij- De trainingen zijn erop gericht om de kige omstandigheid dat hij bij De ven succesmomenten belangrijk, om- keeper snel macht over de bal te laten Graafschap en PSV met keepers van dat deze momenten de keeper nu verkrijgen. Al snel daarna komt het topniveau kan trainen. Maar een eenmaal motiveren. Is een keeper nog coachen erbij. Op de E-leeftijd moet keeper die hij bijvoorbeeld op zijn niet zo ver als je eigenlijk zou willen,

44 45 De Voetbaltrainer nr.175 2011 44-47_Susebeek:44-47 10-02-11 15:37 Pagina 46 Foto: Pro Shots Pro Foto:

begin dan toch (of misschien wel: Dat brengt tevens grote voordelen kant van het veld met een pass over juist) op zijn eigen niveau. De echte voor de veldspelers met zich mee. afstand bereikt. Deze speler (speler 2) top is voor slechts weinigen wegge- Edwin Susebeek: “Trainen bij de C-ju- neemt de bal aan, passt een verdedi- legd. Progressie boeken, dat is waar nioren wordt eigenlijk weer voortbor- ger in (speler 3), die kaatst op speler het om gaat. Het is toch geweldig als duren op wat je bij de D hebt aange- 2. Deze passt vervolgens naar een een keeper van D7 naar D4 gaat, om- leerd en toegevoegd. Uiteraard is het buitenspeler (speler 4). Die buitenspe- dat hij beter is geworden? Daar kan ik ook hier weer belangrijk dat je de vor- ler heeft zich laten uitzakken, draait echt blij van worden. men goed aanpast aan de mogelijkhe- met de bal uit en zet voor op het an- Te vaak zie ik nog dat spelers de ‘ba- den en behoeftes van de keeper. Waar dere doel. Speler 1 is inmiddels aan- sics’ missen. Ik kijk bij een wedstrijd ik in de D het Kopbalspel doe (zie De valler geworden en kiest de eerste tussen C-elftallen en zie dan keepers Voetbaltrainer 173, pagina 29, red.) paal. Speler 3 wordt ook aanvaller en bij voorzetten niet half opengedraaid pas ik in de C de afmetingen van het kiest de tweede paal. De keeper gaat staan en ook gebruiken ze niet hun veld aan (25 x 32 m). Ik laat zowel van nu die voorzet verwerken. Zo combi- juiste afzetbeen. Ze maken geen of een de linkerflank als van de rechterflank neer ik diverse vormen, integreer ik te kleine laatste pas, waardoor ze niet buitenspelers de flankballen in het veldspelers en creëer ik een wed- goed omhoog komen. De grote teen vijfmetergebied spelen. Het gaat erom strijdechte training, waarbij de na- moet als laatste in de grond knijpen duels te krijgen voor de keeper, in de druk nog steeds ligt op het verwerken voor een goede afzet. De ellebogen lucht. Vangen de keepers de bal in de van flankballen. Natuurlijk is zo’n oe- moeten bijna gestrekt worden. Het lucht, dan volgt er een partijspel. Elke fening weer goed uit te breiden met vangen gebeurt in een V-vorm waarbij spelhervatting wordt genomen als verdedigers. Op een bepaald moment de vingertoppen het eerste contact een flankbal. Dit kan uitlopen in een vloeit het zo door in een partijvorm, met de bal maken. Ik zei het al: ze partijspel 7:7 of 8:8, waarbij ook de als je dat wilt.” (zie trainingsvorm) missen vaak nog die basisvaardighe- veldbezetting van belang wordt. den. Dit kan een teken zijn dat je een Je kunt bij elke leeftijdsklasse de oefe- Enthousiaste teamtrainers stap terug moet doen. Kom je namelijk ningen beïnvloeden. Ik kan nu als Susebeek merkt dat zijn methode niet op een hoger niveau en beheers je dit trainer in actieve zin een stapje terug- alleen bij keepers én veldspelers soort zaken niet, dan kom je gewoon doen en spelers verder integreren. Ik aanslaat, maar dat daardoor ook de tekort en ga je het dus niet redden. De stel buitenspelers op, die verantwoor- teamtrainers enthousiast worden. trainer zal dat waarnemen en uiteindelijk worden voor de voorzetten. Te- Edwin Susebeek: “Bij De Graafschap delijk voor een andere kee per kiezen.” vens voeg ik toe dat keepers gaan en PSV is het mooie, dat de teamtrai- trappen. Je krijgt dus een combinatie ners ook heel enthousiast zijn over Wedstrijdecht trainen van flankballen verwerken en de dit soort vormen. Toen ik daar begon, In de D kunnen we al starten met het voortzetting met de voet. Dit betekent was de integratie van keepers en integreren van veldspelers in de dat een keeper een bal ontvangt van veldspelers op de training veel min- keeperstraining. In de C worden de speler 1, op de juiste manier aan- der. Nu zien ze dat hun veldspelers er vormen ook steeds wedstrijdechter. neemt en een speler aan de andere ook echt baat bij hebben. Wat is er

www.devoetbaltrainer.nl 44-47_Susebeek:44-47 10-02-11 15:37 Pagina 47

K E E P E R S T R A I N I N G

mooier dan een buitenspeler die in strijdechte situatie. Daar is alles om juiste afzetbeen, hoe is zijn vangtech- een training in de situatie komt dat begonnen: wat je leert, moet je in niek?. Kortom, de zaken waar we het hij in korte tijd tientallen voorzetten wedstrijden kunnen gebruiken.” inmiddels al jaren over hebben, ko- moet geven? Of twee aanvallers die men altijd weer terug. Het is een onderling moeten bepalen hoe ze de B- en A-junioren kwestie van herhalen en uitdiepen. In ruimte voor het doel bij een flankbal Edwin Susebeek benadert B- en de A moet dit nu wel echt goed voor het best kunnen bezetten? Als ik dit A-keepers op dezelfde wijze, maar elkaar zijn, want anders ga je het eer- soort dingen niet goed bewaak, dan differentieert vooral in het tempo ste elftal niet halen.” heeft mijn keeper op zaterdag of zon- waarmee de oefeningen worden dag een probleem. De tegenstander uitgevoerd. Meetmoment heeft daar vast op getraind en dan Edwin Susebeek: “De aanpak bij de B Alle inspanningen die een keeper met moet mijn keeper in de wedstrijd een en de A verschilt inhoudelijk nog zijn trainer levert, zijn gericht op een keuze maken. Daar wil ik hem op maar weinig van elkaar. Jongens op vlekkeloze uitvoering in de wedstrijd. voorbereiden en de spelers evenzeer. deze leeftijd zijn fysiek al hele kerels Susebeek vindt dan ook dat de keep- en we kunnen hen bijna als één groep erstrainer wedstrijden moet zien. Het wordt dus heel wedstrijdgericht beschouwen. Er is wel een aanmerke- Edwin Susebeek: “Mijn meetmoment en wedstrijdecht trainen. Ik krijg dan lijk verschil in de snelheid waarmee is de wedstrijd. Hierin wil ik zien wat ook alle ruimte om deze oefeningen je dingen doet. Bij de B-junioren moet mijn keeper doet. Als ik niet meer in neer te zetten. De trainers weten dat de keeper in feite alles kennen en staat zou zijn om de keeper te bekij- het goed zal zijn. ‘Ongelooflijk’, zei- kunnen. Hij hoeft het echter nog niet ken en te beoordelen in zijn wedstrijden ze, ‘onze spelers hebben er mini- op het hoogste niveau en op de hoog- den, dan moet ik als keeperstrainer maal net zo veel baat bij als de kee - ste snelheid uit te voeren. Maar de stoppen. Als ik wel eens hoor - en pers. Dit is geweldig!’ Ik voel me dan vaardigheden moet hij wel in huis vooral op amateurniveau gebeurt dat ook veel minder puur een keepers- hebben. Bij de B-jeugd accepteer ik vaak - dat een keeperstrainer zelden trainer, maar meer een assistent-trai- dan nog wel eens een foutje, bij de A- of nooit bij de wedstrijden aanwezig ner die inhoudelijk inbreng heeft als jeugd moet op ons hoge niveau alles is, ben ik altijd weer stomverbaasd. het gaat om het laten functioneren goed gaan én in het hoogste tempo. Hoe kan dat nu? Hoe wil je een zin- van het hele elftal. Hoe hoger het ni- Een mooie vorm die ik nu vaak ge- volle training samenstellen op het niveau is, hoe meer het aankomt op de- bruik, is weer een voortzetting van veau van die specifieke keeper als je tails. Op het oog kleine dingetjes be- het kopbalspel, dat we bij de jongere niet met eigen ogen hebt gezien hoe palen, samen met de scherpte waarop jeugd zagen. We spelen nu het flank- hij het geleerde in de wedstrijden toe- het (ook en vooral door de trainer) balspel. In feite is dit een partij 5:5 past? Dit is voor mij onbestaanbaar. wordt uitgevoerd, de kwaliteit van je plus twee keepers. Het bijzondere is Alles wat je doet, staat toch in het te- training en daarmee uiteindelijk je dat iedere spelhervatting (doelschop, ken van het optimaal uitvoeren tij- succeskans in wedstrijden. Dat bete- ingooi, vrije trap, hoekschop) geno- dens wedstrijden?” kent ook dat ik een spits kan beïn- men wordt als een flankbal die dan vloeden. Het komt wel eens voor dat voor het doel moet komen: indraai- Samenvatting: een speler te vroeg inloopt en de eer- end, uitdraaiend, strak, met een boog, • Op welk niveau je ook keepers ste paal al voorbij is terwijl de voorzet op alle mogelijke manieren. De trai- traint, het belangrijkste is nog moet komen. Op die manier scoor ners staan aan de buitenkant en ne- progressie boeken. Dat kan ook je natuurlijk niet. Daar kan ik dan op men deze flankballen voor hun reke- op een relatief laag niveau. corrigeren. Die spits blijft scherp en ning, maar je kunt hier ook spelers • Integratie van veldspelers kan denkt: ‘Ik loop hier niet alleen voor die neerzetten en die dan regelmatig in de C-categorie leiden tot keeper, maar heb er zelf ook wat aan.’ doorwisselen. wedstrijdechte trainingsvormen Uiteindelijk is het allemaal weer in met veel voordeel ook voor het voordeel van mijn keeper, die de Je kunt deze oefening ook nog kunst- veldspelers. maximale weerstand krijgt. matig beïnvloeden. Als je roept dat • Samenwerking en overleg tus- De keeper moet op deze leeftijd ook een doelpunt, rechtstreeks gescoord sen teamtrainers en keepers- afspraken gaan maken met zijn ver- vanuit een flankbal, dubbel telt en trainers is van groot belang dediger. Wie pakt de eerste paal? Als een ‘gewoon’ doelpunt maar enkel, voor het ontwikkelen van keep- de speler dat doet, wat is dan de juis- dan weet je zeker dat de aanvallers ers én veldspelers. te positie voor de keeper? Communi- een extra inspanning zullen doen om • In de B- en A-junioren wordt catie is hier weer heel belangrijk en juist uit flankballen te scoren. Het ge- gestreefd naar perfectie. Vooral dit is de juiste leeftijd om dat te opti- volg is weer dat mijn keeper onder in de A moeten de handelingen maliseren. maximale druk komt te staan en dat van de keeper correct worden in de oefening de wedstrijdsituatie zo uitgevoerd. Nog steeds ligt de nadruk op het aan- dicht mogelijk wordt benaderd. En al- • Alleen in wedstrijden kan daad- leren van techniek, maar op deze tijd weer let ik op de details: wat is de werkelijk gemeten worden of de leeftijd moeten we met die techniek uitgangspositie van mijn keeper, hoe keeper het juiste niveau heeft echt naar toepassing in een wed- staat hij ingedraaid, gebruikt hij zijn bereikt.

46 47 De Voetbaltrainer nr.175 2011 48-49_A-jeugd:48-49 10-02-11 15:42 Pagina 48

A-JEUGD

Dennis de Bruijn voetbalde in zijn jeugdjaren bij vv G.S.B.W. uit Goirle, de club waar hij ook als jeugdtrainer begon. Op het CIOS haalde hij zijn TC3-diploma en via de KNVB kwam daar in 2007 ook het TC2-diploma bij. De Bruijn was enkele jaren geleden trainer/coach van de eerstejaars D-pupillen van Willem II en trad op als regionale voetbaltrainer bij de RJO Willem II/RKC Waalwijk. Inmiddels traint hij de A1 van Sarto uit Tilburg, waarmee hij vorig seizoen rechtstreekse promotie afdwong naar de nieuwe landelijke derde divisie. In het dagelijks leven werkt hij bij een penitentiaire inrichting als sportinstructeur.

PLEZIER PERSOONLIJKHEID

Dennis de Bruijn: “De basis om te leren is ple- Dennis de Bruijn: “Het verschil tussen de jongere en de oudere jeugd- zier. Hoe meer plezier en spelvreugde er is bij spelers is in mijn ogen onder andere hun persoonlijkheid. Persoonlijk- de spelers, hoe leergieriger ze zijn. Een trainer heid speelt een grote rol bij spelers in de leeftijd vanaf 16 jaar. Respect, heeft invloed op de mate van plezier binnen mentaliteit, uitstraling, de wil om te winnen zijn aspecten die wat zeg- het team. Om als trainer de factor plezier aan- gen over de persoonlijkheid van een speler. Spelers zonder de juiste wezig te laten zijn, zul je soms midden in de persoonlijkheid zullen uiteindelijk het eerste elftal niet halen. In de A1 groep moeten staan. Dit kan tijdens een team- ben ik daarom erg met het kweken van die persoonlijkheid bezig, voor buildingsactiviteit, maar ook bij een dolletje zover ik daar nog invloed op heb. Binnen het jeugdvoetbal staat de ont- op de training. Ik probeer tijdens trainingen wikkeling van spelers centraal. Naarmate spelers ouder worden, kun- dan ook altijd een balans te vinden tussen ui- nen er meer eisen worden gesteld aan de voetbalkwaliteiten van de terst geconcentreerd werken en plezier ma- speler en de prestaties van het team. Ik wil zelf altijd zo hoog mogelijk ken. Het gevolg van die positieve sfeer op de eindigen en streef dat met mijn groep ook na. En om zo hoog mogelijk training is dat spelers meer rendement halen te eindigen heb je ook persoonlijkheden nodig in je team. Jongens die uit hun training. En ik zie dat terug in de het elftal op sleeptouw kunnen nemen als het tegenzit. Jongens die wedstrijd.” een voorbeeldrol vervullen voor een aantal anderen.”

TRAINING

Dennis de Bruijn: “Bij de A1 ligt de nadruk vooral op het ont- diverse passen trapvormen en stilstaande situaties. Bij wikkelen van tactische, fysieke en mentale kwaliteiten. Je passen trapvormen ligt het accent vooral op de eerste aan- ziet duidelijk het verschil met de jongere jeugdelftallen, waar name en de passing. Als een aanname goed is, houd je balbe- je nog veelal bezig bent met het aanleren van basisvaardig- zit en creëer je meer tijd voor jezelf om een vervolgactie te heden en het teamgericht leren voetballen. Het fijne van het maken. Trainen is voornamelijk herhalen en dat zorgt voor werken met A-jeugd vind ik onder andere dat je meer eisen automatismen. Als je dat vervolgens terugziet in het veld, is kunt stellen aan een groep. Een speler weet bij ons wat zijn dat toch wel genieten. Als trainer heb je een taak om spelers taken zijn binnen de hoofdmomenten in het voetbal en spe- zelf situaties te leren herkennen in de wedstrijd. Je training is lers durven elkaar er ook op aan te spreken. Heeft ook weer daar een uitstekend middel voor. Een speler zal steeds moe- met een stukje persoonlijkheid te maken. Mijn teamtactische ten proberen de juiste keuzes te maken op het veld. Op don- trainingen bestaan uit blokken van vier tot zes weken, waar- derdag ligt het accent op het trainen van een teamfunctie, bij per blok verschillende teamfuncties aan bod komen. Ik het spelen van een positiespel en afwerkvormen. We sluiten vind een goede verdedigende organisatie de basis en besteed de training af met een wedstrijdje Brazilië - Argentinië, waar- daar ook veel aandacht aan. Van daaruit bouwen we verder. bij de spelers een shirt van Brazilië of Argentinië krijgen uit- gereikt. Het accent ligt hier met name op het maken van ple- De voorbereiding op een nieuw seizoen begint ook altijd met zier. Om het mentale aspect te trainen krijgt de verliezende het aanleren en verbeteren van het verdedigen op eigen partij sprintvormen. Het verschil in doelpunten is het aantal helft. Op de dinsdag staat de voetbalconditionele training op keer dat er gesprint moet worden door de verliezers. Dat is het programma. Daarnaast besteden we ook aandacht aan vooral leuk voor de partij die wint.”

www.devoetbaltrainer.nl 48-49_A-jeugd:48-49 10-02-11 15:42 Pagina 49

P R O F V O EJ ETUBGADL

TRAININGSVORM

Doel 1 n verbeteren van de overgang van op- 7 bouwen naar aanvallen op de helft 6 van de tegenpartij, wat moet leiden 3 4 tot een aanval over de flanken, een 9 5 schot of een kopbal op het doel 2 4 6 Organisatie 3 5 11 10 n het speelveld is 55 meter lang en 2 7 55 meter breed 1 10 n 2 grote doelen, waarvan 1 groot doel op de middellijn staat 1 n 2 keepers en 12 spelers 8 6 n voldoende hesjes en ballen

Inhoud n de te coachen ploeg speelt in een 1:2:3:1 formatie n de niet te coachen ploeg speelt in n eerste balaanname van 7 moet naar n ‘Speel de bal over lange afstand een 1:4:1:1 formatie binnen zijn met de wreef.’ n zodra er gescoord is of een bal is n voordat 7 voorzet geeft moet hij n ‘Denk aan je balans bij het schieten uit, starten we weer bij de te kijken hoe de bezetting voor het en springen.’ coachen ploeg doel is n de keeper begint en speelt een bal Methodiek in op 8 Coaching n variëren in de opbouw door 6 in te n 7 zorgt ervoor dat zijn voorzet Voor verdedigers spelen in plaats van 8 steeds wegdraait van het doel n ‘Houd je lichaam over de bal als je n verdedigers laten scoren door n 9 loopt eerst diep weg en komt dan kaatst.’ middel van lijndribbel in de bal en kaatst op 10 n ‘Speel de ballen zuiver en hard in.’ n oefening ook uitvoeren over de n 7 moet vanuit een vooractie de bal n ‘Speel de bal over korte afstand met linkerkant diep vragen binnenkant voet.’

48 49 De Voetbaltrainer nr.175 2011 50-51_B-Jeugd:50-51 10-02-11 15:43 Pagina 50

B-JEUGD

Martijn de Vogel doorliep de gehele jeugdopleiding van Rohda Raalte. Hij debuteerde op 17- jarige leeftijd in het eerste elftal en behaalde in seizoen 2002/2003 onder toenmalig trainer Andries Ulderink het kampioenschap in de eerste klasse. Bij hetzelfde Rohda trainde hij de C1 in de tweede en derde divisie, promoveerde met de A1 vorig seizoen naar de derde divisie en is dit seizoen trainer/coach van de B1, dat uitkomt in de tweede divisie landelijk. De Vogel treedt namens de KNVB op als trainer bij de Regionale Voetbal Trainingen die in samenwerking met FC Twente georganiseerd worden. Hij is in het bezit van het diploma TC2 en tech- niektrainer (cursus René Meulensteen).

ZELFBEELD tatie bij zijn teamgenoten. Er zijn ook spelers die in Martijn de Vogel: “B–junioren hebben bijna altijd de intentie om te plaats van zich te manifesteren juist erg bescheiden winnen, waarbij ze moeten leren dat alles draait om het teambelang. zijn en zich terughoudend opstellen. Spelers moeten le- Hierdoor ontstaat er wel eens onenigheid of onduidelijkheid, maar de ren na te denken over waar ze goed in zijn en waar ze spelers moeten dit leren te herkennen en op te lossen. Ik probeer de nog aan moeten werken. Een teamproces kan ook niet spelers bewust te maken van hun zelfbeeld. Als ze geen reëel zelf- zonder spelvreugde. Daarnaast zijn normen, waarden beeld hebben, kunnen zij zich nooit verder ontwikkelen. Als een spe- en respect essentieel. De één krijgt dat van thuis mee, ler zichzelf beter inschat dan hij in werkelijkheid is, leidt dat tot irri- de ander veel minder.”

AANVALLEN TRAININGSMETHODE Martijn de Vogel: “Binnen de huisstijl van Rohda Raalte spelen Martijn de Vogel: “Een trainer van de B-jeugd zal reke- de selectieteams 1:4:3:3, waarbij er op het middenveld met de ning moeten houden met belastbaarheid van de spe- punt naar voren of naar achteren kan worden gespeeld. lers. Ik maak gebruik van een trainingsmethode waar- Wij spelen met drie gelijkwaardige middenvelders, die constant in kracht, stabilisatie, coördinatie, uithoudingsvermo- in beweging moeten zijn ten opzichte van de bal en van elkaar. gen en snelheid aan bod komen. De verschillende on- Op het moment dat er een speler diep gaat, zal er een andere derdelen maak ik trainbaar in ‘wedstrijdechte’ vor- speler in de bal moeten komen. Veel tegenstanders proberen men, waarin de bal steeds centraal staat. Dit valt vaak door pressie de opbouw richting de back te dwingen, waarbij wij uitstekend te combineren met het trainen van tech- juist proberen om het centrale duo aan de bal te krijgen. Op het niek. De snelheid van handelen moet bij B-junioren moment dat er een back wordt aangespeeld, moet deze de bal er namelijk nog meer rendement gaan opleveren. De bal- meteen weer uithalen via het centrum. De concentratie en het aanname is daarbij erg belangrijk. Zodra een speler in baltempo moeten hierbij hoog zijn, waardoor de vrijgespeelde staat is een bal zo aan te nemen dat hij gelijk in een verdediger initiatief in voorwaartse richting kan nemen. Dit kan vrije ruimte het spel kan verleggen, is dat pure winst. tot problemen leiden als een aanbiedende middenvelder met Heeft een speler macht over de bal, dan heeft hij meer een man in de rug wordt ingespeeld. Dan is het van belang om tijd om keuzes te maken. Een speler kan namelijk nog strak in te spelen aan de kant waar de tegenstander niet zit, zelf zo goed zien waar hij de bal heen moet spelen, maar weer aanspeelbaar te zijn en de bal ‘een boodschap’ mee te ge- als hij de technische vaardigheid niet heeft om de bal ven. Door kruislings te bewegen kunnen de middenvelders dia- naar de juiste plek te spelen, dan heb je niets aan het gonaal in de bal komen. Er ontstaat meer dynamiek in het spel, herkennen van het juiste moment. Daarnaast is een waardoor er meerdere afspeelmogelijkheden kunnen worden succeservaring aan de bal de sleutel tot meer zelfver- gecreëerd.” trouwen.”

VERDEDIGEN denvelders eerder bereid zijn om fouten van hen te her- Martijn de Vogel: “In de teamfunctie verdedigen willen wij graag stellen als ze zelf ook bereid zijn hard te werken om die pressie spelen. We willen de bal het liefst zo snel mogelijk herove- bal terug te veroveren. Ik probeer hier steeds verschil- ren van de tegenstander. Hierbij dienen de linies kort op elkaar te lende accenten in te leggen, door afhankelijk van de spelen, zodat er voldoende rugdekking gegeven kan worden in de kwaliteiten van de tegenstander, voorin druk te zetten of buurt van de bal. Vooral de spitsen moet je laten inzien, dat mid- juist meer in te zakken richting eigen helft.”

www.devoetbaltrainer.nl 50-51_B-Jeugd:50-51 10-02-11 15:44 Pagina 51

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

Doel n verbeteren van de opbouw via de centrale verdedigers, op eigen helft en rond de middenlijn, waarbij er gebruik wordt gemaakt van positiewisselingen van de middenvelders 1 4 Organisatie 9 3 n eigen helft plus 20 meter 6 10 n twee grote doelen met keepers n het speelveld van de tegenpartij schuin 10 8 7 afbakenen 6 8 Inhoud 7 11 n partijspel 8:8 plus keepers n 6 formaties 1:4:3:1 tegen 1:2:3:3 (punt naar 5 5 2 achteren) 9 3 n de oefening start steeds bij de keeper 4 3 n inspelen op één van de centrale verde- 2 digers, van daaruit één van de 3 mid- 4 1 denvelders aanspelen, die vanuit een 1 vooractie diagonaal in de bal of van de bal weg bewegen n de verdedigende partij zakt eerst wat in en zet pas druk als de back wordt ingespeeld n nummers 2 en 5 moeten vrijkomen door eerst breed uit te waaieren en aanspeelbaar worden door uit te zakken of dieper weg te gaan staan n de middenvelder die kan worden inge- Coaching n ‘Centrale verdedigers aanspeelbaar speeld, vormt een driehoek met op een zijn, sta opengedraaid en schuif opkomende vleugelverdediger of de an- Positioneel afwisselend in.’ dere centrale verdediger n ‘Keeper moet goed meedoen aan de n ‘Middenvelders: wees bezig met n wanneer de passlijn vrijkomt, moet de balkant en de wisselpass mogelijk vrijkomen.’ spits zich diagonaal aanbieden en laten maken.’ n ‘Lok tegenstanders weg en maak vallen op nummer 6, 8 of 10 die onder n ‘Backs eerst uitwaaieren, dan aan- tegengestelde loopacties.’ de bal bewegen bieden en aanspeelbaar zijn.’ n ‘Spits: maak het veld zo groot mogelijk en wees aanspeelbaar.’

Tempo/Communicatie n ‘Hanteer een hoge balcirculatie.’ n ‘Speel ballen strak in aan de kant waar de tegenstander niet zit’ n ‘Concentreer je bij het aannemen van de bal.’ n ‘Coach elkaar en maak contact zodra er kan worden ingespeeld.’

Methodiek n andere variaties van loop- en pass- lijnen, bijvoorbeeld door met een andere veldbezetting te spelen n verdedigende ploeg voorin druk laten zetten n vrij spel en het hele speelveld gebruiken

50 51 De Voetbaltrainer nr.175 2011 52-53_C-jeugd:52-53 10-02-11 15:46 Pagina 52

C-JEUGD

John Boham speelde in het verleden voor DCV, CKC, Hellevoetsluis en Nieuwenhoorn. Bij die laatste club is hij op dit moment eindverantwoordelijke voor de C-selectie. De C1 speelt in de derde divisie en de C2 speelt in de hoofdklasse. Boham is al zo’n vijftien jaar jeugdtrainer, heeft alle leeftijdscategorieën al onder zijn hoede gehad, maar werkt toch het liefste met C-junioren. Hij is in het bezit van het diploma TC3 en is in het dagelijks leven commercieel manager bij een ICT adviesbureau.

VERANDERING DEUR

John Boham: “Nieuwenhoorn is een John Boham: “Ik heb in de jaren dat ik met jeugdspelers werk een kap- ambitieuze club. Het is daarom nood- stok ontwikkeld, dat als handvat dient voor het goed kunnen samen- zakelijk dat de technische opleiding werken bij vooral C-junioren. Het geheel is samen te vatten in het van jeugdspelers een optimale invul- woord ‘DEUR’. ling krijgt. Jeugdtraining is in mijn De D staat voor Duidelijkheid. C-junioren hebben heel sterk de behoef- ogen het voorbereiden op een latere te aan duidelijkheid. Een aantal voorbeelden. Ik maak als trainer altijd periode. Een periode waarin de uitein- duidelijk waarom ik iets wil. Waarom we een bepaalde oefening doen delijke sportieve prestaties zullen bijvoorbeeld en waarom ik wil dat we een bepaalde situatie trainen, moeten worden behaald. Wij zijn van die in de wedstrijd niet goed gaat. Ook buiten het veld is er duidelijk- mening dat jeugdspelers, of zij nu heid. Regels en afspraken die we maken, worden nagekomen. De trai- meer of minder getalenteerd zijn, recht ner is degene die consequent moet zijn en hij is ook degene die toeziet hebben op voetbaltrainingen die zowel op het naleven van deze afspraken. zorgen voor de ontwikkeling van hun De E staat voor Eenvoud. Tijdens trainingen houd ik van eenvoudige voetbalvaardigheden als voor het ple- oefeningen, die de spelers zelfvertrouwen geven. Zodra spelers het ge- zier die zij zoeken in voetbal als vrij- voel hebben oefeningen onder de knie te hebben groeit het vertrouwen etijdsbesteding. in eigen kunnen. Dat zie je dan op de zaterdag weer terug. Mijn ervaring is dat C-junioren erg gevoelig zijn voor een positieve benadering. Als trainer van de C-jeugd betekent dit De U staat voor Uitvoering. Spelers willen graag hun creativiteit en nogal wat. Want voor C-junioren, alle- techniek etaleren en verliezen snel het doel van een bepaalde hande- maal in de leeftijd van twaalf tot veer- ling of oefening uit het oog. Ik vind het de verantwoordelijkheid van de tien jaar, verandert er zowel fysiek als trainer om erop toe te zien dat oefeningen op de juiste manier worden mentaal het nodige. Aan de ene kant uitgevoerd. heb je namelijk te maken met een De R staat voor Repeteren, Rol en Rekening houden met de groep. Het fysieke disharmonie, die ontstaat door principe ‘oefening baart kunst’ is een oud gezegde, maar wel zeker de intredende groeispurt. De ene waar. Door het constant herhalen van handelingen zullen C-junioren speler heeft hier meer last van dan de voetbalvaardigheden steeds sneller eigen maken. Herhaling is mijn ander, dus ook in trainingsbelasting en inziens zeker geen synoniem voor eentonigheid. Wat de rol betreft: -beleving kan dit gevolgen hebben. Aan met C-junioren kun je uitstekend praten over de rol die hoort bij een de andere kant wordt hun psychische bepaalde positie of linie. Sterker nog, mijn ervaring is dat je hele inte- gesteldheid beïnvloed door de puber- ressante gesprekken hebt met spelers, mits je ze maar de ruimte geeft teit. Deze kenmerken maken dat een om mee te denken. Hoe bouwen we op en waarom doen we dat zo? trainer van een C-junioren veel meer Kan het ook anders? Dat soort zaken. Rekening houden met de groep moet hebben dan alleen kennis van is iets dat elke trainer zal doen, maar ik wil het toch even benoemen. het spelletje. Competenties als geduld, Een trainer kan door bewust en objectief te kijken naar zijn spelers diplomatie en communicatie zijn beter inschatten wat het team of een bepaald individu op dat moment essentieel om goed te kunnen werken nodig heeft. En door goed te kijken kun je spelers beter maken en daar met deze leeftijdscategorie.” gaat het om.”

www.devoetbaltrainer.nl 52-53_C-jeugd:52-53 10-02-11 15:47 Pagina 53

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

Doel n verbeteren van de opbouw van achteruit op eigen helft, op het moment dat de keeper een doeltrap neemt 1

Organisatie n het speelveld is 50 meter breed en 70 meter lang 6 10 8 n 2 grote doelen 8 n 10 ballen in het doel van de keeper van team A dat 10 6 opbouwt n 8 pylonen 7 2 11 5 9 Binnen! 2 5 4 Inhoud 3 n te coachen ploeg speelt 1:4:3 en de ploeg die niet 4 3 wordt gecoacht 1:3:3 n de achterhoede loopt bij een uittrap van de keeper op 1 tot zo’n 20 meter vanaf de middenlijn. n 3 geeft door een teken (binnen of buiten) aan welke acties uitgevoerd moeten worden. n Binnen: 3 en 4 sprinten terug naar het zestienmeter - gebied om de bal te vragen. De keeper speelt een van deze twee spelers aan. Indien bijvoorbeeld 7 en 9 van de tegenpartij meelopen, kan de keeper de bal naar de vrijstaande 5 spelen. n Buiten: 2 en 5 sprinten terug naar het zestienmeterge- 1 bied om de bal te vragen. De keeper speelt een van deze 2 spelers aan. Indien 7 en 11 meelopen met 2 en 5 kan door de keeper de bal naar de vrijstaande 3 of 4 6 10 8 gespeeld worden. 8 n als de bal uit gaat, opnieuw starten bij de keeper van 10 6 het team dat opbouwt 7 11 9 Buiten! Coaching 4 4 3 n Communicatie - ‘Let op de bewegingen van de voorhoede van de 3 tegenpartij.’ 5 2 - ‘Kijk welke speler vrij is om in te spelen’ 1 - ‘Houd de rust bij balbezit’ - ‘Coach elkaar tijdens het vragen van de bal.’

n Aanpak - ‘Let goed op het teken voor de actie’

n Positioneel - ‘Speel de speler in die het meest vrij staat.’ - ‘Wees als keeper altijd aanspeelbaar.’ - ‘Zorg dat het veld breed en diep wordt gehouden.’ - ‘Probeer waar mogelijk diep te spelen.’ (diep gaat voor breed, breed gaat voor terug)

n Houding - ‘Vleugelverdedigers ga met de rug naar de zijlijn staan, zodat je je tegenstanders en medespelers ziet.’

Methodiek n het aantal doelen vergroten n het aantal keer raken verminderen

De VoetbalTrainer VOLG 52 53 De Voetbaltrainer nr.175 2011 54-55_D-jeugd:54-55 10-02-11 15:48 Pagina 54

D-JEUGD

Mark Vaessen is bij de Voetbal Academie NEC/FC Oss de trainer van D2, het team voor eerstejaars D-pupillen. Zelf speelde hij in de jeugd van NEC Nijmegen, om vervolgens als senior in de amateurs te spelen. Op zijn 25e werd hij hoofdtrainer van Sc. Millingen, dat op dat moment in de vierde klasse uitkwam. Vaessen heeft het Cios afge- maakt en heeft daar zijn diploma TC2 behaald. Op dit moment is hij 30 uur per week in dienst bij de Voetbal Academie NEC/FC Oss en hij traint het eerste elftal van Vitesse Gennep, dat in de derde klasse uitkomt.

ZELF ERVAREN BEWEEGLIJKHEID

Mark Vaessen: “Dit jaar ben ik trainer van de eerstejaars D- Mark Vaessen: “In trainingsvormen komen vooral de basis- pupillen van de Voetbal Academie NEC/FC Oss. We gaan uit principes van het voetbal aan de orde. Veelal technische van een 1:3:4:3 formatie, waarbij we willen bereiken dat de vormen en op tactisch gebied het groot en klein maken van jongens zoveel mogelijk in bepaalde voetbalsituaties te- het veld. Ook het duel één tegen één oefenen we vaak, rechtkomen. Door de aanvallende speelstijl ontstaan er vooral omdat dit tijdens de wedstrijd veel voorkomt. Toch veel leermomenten, want de frequentie waarmee een ben ik van mening dat ik hen ook iets extra’s mee moet ge- situatie wijzigt op het veld is erg hoog. Mij eigen rol daarbij ven wat betreft hun beweeglijkheid. In de warming-up bied is vooral begeleidend. Ik ben een trainer die er niet van ik daarom een beweeglijkheidsvorm aan die weer op een houdt om alles voor te zeggen, maar laat spelers het liever andere manier terugkomt in de rest van de training. Deze zelf ervaren. In trainingen en wedstrijden help ik mijn spe- vorm is een aan voetbal gerelateerde vorm, maar de twee lers bij oplossingen die ze zelf gekozen hebben. Ik bevraag aanwezige trainers zullen vooral letten op hoe de spelers hen en laat de spelers zelf veel vertellen. Uitgangspunt zich bewegen: op het draaien, springen, sprinten, zijwaarts hierbij is dat de spelers nadenken over de keuzes die ze bewegen enzovoorts. Zeker bij het spelen in een 1:3:4:3 for- maken en niet alleen maar luisteren naar wat een trainer matie is veel beweging, met en zonder bal, een vereiste om belangrijk vindt.” goed voetbal te kunnen spelen.”

SCHOOL PLEZIER

Mark Vaessen: “Bij de Voetbal Academie NEC/FC Oss leiden Mark Vaessen: “Ondanks het dagelijks moeten presteren, we spelers op om door te stromen naar het eerste elftal. In zowel op het trainingsveld als op school, hebben we wel de praktijk blijkt dat ongeveer één à twee spelers per lich- met kinderen te maken. Dat betekent dat de factor plezier ting die stap daadwerkelijk kunnen maken. Het is mede waar mogelijk aanwezig moet zijn. Toch wordt dat in de daarom dat wij de prestaties van spelers op school erg be- praktijk nog wel eens vergeten. We spelen met de D2 in de langrijk vinden en in de gaten houden. Zowel voor de jon- tweede divisie, waar we veelal tegen tweedejaars D-pupil- gens die het eerste elftal niet halen, maar ook voor dege- len komen te spelen. De coaching van mijn collega-trainers nen die dat wel lukt, is het hebben van een diploma erg be- is vrijwel altijd puur gericht op het resultaat. Je merkt dat langrijk. Als Voetbal Academie NEC/FC Oss voelen we ons dat zijn weerslag heeft op de spelers in het veld: er is min- daar verantwoordelijk voor. School maakt deel uit van de der plezier. Doordat de trainer heel fanatiek op het resul- totale opleiding en is een onderdeel van de ontwikkeling taat coacht, worden kinderen in hun gedrag richting tegen- van de persoonlijkheid van een speler. Een sterke persoon- standers en scheidsrechters ook anders. Ze reageren hevi- lijkheid maakt de kans op profvoetballer worden groter en ger en dat vind ik zeker bij deze doelgroep niet wenselijk. geeft daarnaast betere kansen op de arbeidsmarkt.” Ik vind opleiden nog steeds belangrijker dan winnen.”

www.devoetbaltrainer.nl 54-55_D-jeugd:54-55 10-02-11 15:48 Pagina 55

J EJUEGUDG D

TRAININGSVORM

Doel n verbeteren van de beweeglijkheid in een één-tegen-één duel verdedigend

Organisatie n het veld is 5 meter breed en 15 meter lang n 4 pylonen n 1 bal

Inhoud n speler A dribbelt met de bal, zig zag n verdediger (B) beweegt schuin, achterwaarts mee en draait mee bij richtingsverandering

Coaching n ‘Sta op je voorvoeten.’ n ‘Houd de afstand tussen je voeten klein.’ n ‘Houd je lichaam schuin gebogen.’ n ‘Draai met je hele lichaam.’ n ‘Start met kleine passen.’

Methodiek n variëren met de snelheid van dribbelen n laat spelers op vaste punten kappen

54 55 De Voetbaltrainer nr.175 2011 56_Verlenging:56 10-02-11 15:49 Pagina 56

Colofon De verlenging Uitgave: Eisma Businessmedia bv Een terugkerend thema in deze editie blijkt de aandacht voor tech- Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden Bezoekadres: Celsiusweg 41 nische vaardigheden. Het is een veelbesproken onderwerp in De Telefoon: 088-2944800 | Fax: 088-2944810 E-mail: [email protected] Voetbaltrainer. Voorheen mondde dat vaak uit in het verschil tussen de zogenaamde Zeister Visie en de Coerver-visie. Gelukkig heeft die Directie: Egbert van Hes, algemeen directeur polarisatie zich de laatste jaren niet doorgezet en zoeken de partijen Bouke Hoving, financieel directeur met een verschillende basismening elkaar wat meer in het midden Gerbert Tiecken, uitgeef directeur op. Wij menen zelfs dat dit vakblad daar een constructieve rol in Uitgever: heeft weten te spelen. Het voetbal – en dan met name het jeugd- Gerbert Tiecken voetbal- is daarmee een dienst bewezen. Aan de ene kant is het een Hoofdredactie: Paul Geerars (hoofdredacteur) te eenzijdige ontwikkelmethode om alléén maar de geïsoleerde Telefoon: 088-2944826 | 06-51904854 technische vaardigheden te leren en aan de andere kant lijkt het Fax: 088-2944810 | E-mail: [email protected]

ook niet raadzaam om voetballers die groot gebrek hebben aan ba- Tjeu Seeverens (adjunct-hoofdredacteur) sisvaardigheden alléén maar partijtje te laten spelen. We realiseren Telefoon: 043-4502304 | 06-23941973 E-mail: [email protected] ons dat we hier natuurlijk veel te kort door de bocht gaan en tegen veel zere benen schoppen, maar het punt is nu wel duidelijk. Adviseur: Henny Kormelink Vooral het artikel met Arno Buitenweg deed de redactie weer den- Telefoon: 06-50686964 | E-mail: [email protected] ken aan de discussie van weleer. De jeugdtrainer van RCD Mallorca Redactiemedewerkers: benoemt namelijk letterlijk dat bij zijn club geïsoleerd wordt ge- Rob Baan, Gino van den Broecke, Ruud Doevendans, Theo Ducaneaux, Pieter Fischer, Qasim Hakim, traind. We citeren uit het artikel: ‘Veelal wordt op analytische en geï- Henk Mariman, Hans Nijboer, Alex van Vogelpoel, soleerde wijze stap voor stap de definitie uitgewerkt en in trainings- Gerjos Weelink, Ron Weinbrecher

vormen aangeboden. Een complexe voetbalsituatie of voetbalmo- Aan dit nummer werkten verder mee: ment wordt eerst tot in detail ontleed en daarna in kleine stapjes Ton Biessels, John Boham, Dennis de Bruijn, Arno Buitenweg, Ron van der Gracht, Rob Keulen, Bert van Marwijk, Bram aangeleerd. Eerst worden dan de belangrijkste elementen getraind Meurs, Edwin Susebeek, Mark Vaessen, Erick Verschuren, en daarna steeds verder en complexer uitgebouwd, totdat uiteinde- Martijn de Vogel lijk het hele voetbalmoment tijdens trainingsvormen terugkomt in Foto’s: een positie- of partijspel.’ Maar de nuance is al snel gemaakt: Bui- Gino van den Broecke, Orange Pictures, Pro Shots, Jan Trepels, VI Images tenweg is zich er namelijk terdege van bewust hoe veel en met wel- Redactie-adres: ke leeftijdsgroepen je dat al dan niet moet doen! De Voetbaltrainer, Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden Diezelfde koppeling weet bondscoach Bert van Marwijk natuurlijk Lay-out en productiebegeleiding: ook te maken: veelvuldig schotelt hij de internationals een passen ZeeDesign, Postbus 13 - 8748 ZL Witmarsum trapvorm voor. Dat zou men ook kunnen beschouwen als een geïso- Telefoon: 0517-531672 | E-mail: [email protected] leerde trainingsvorm, want er is bijvoorbeeld geen sprake van een Druk: tegenstander of al te veel keuzes. Van Marwijk legt echter direct de Scholma Druk, Bedum koppeling naar de wedstrijdsituatie: ‘…in balbezit tijdens het opbou- Boekbestellingen: wen en aanvallen willen wij graag op het middenveld tussen de li- Johan de Boer Telefoon: 088-2944812 | E-mail: [email protected] nies voetballen en wisselen van positie. Dat is voor onze spelers ook Abonnementen voor Nederland: een kwestie van dúrven. Zij moeten dan voortdurend naar elkaar Nieuwe opgaven, adreswijzigingen en correspondentie over kijken. Wij willen graag dat alle spelers, maar vooral zij die tussen abonnementen: Abonneeservice Eisma Businessmedia de linies spelen, in één aanname wegdraaien naar de ruimte.' Postbus 2238 - 5600 CE Eindhoven Telefoon: 088-2266648 | E-mail: [email protected]

Abonnementen voor België: Henk Mariman, Pontweg 35a, 9160 Lokeren (B.) Telefoon: 0499/171834 | Fax: 09/3483439 E-mail: [email protected]

Abonnementsprijs: De Voetbaltrainer verschijnt acht keer per jaar. De abonnementsprijs bedraagt voor de jaargang 2010-2011, die van juli tot juli loopt € 83,50 en € 3,- administratiekos- ten (exclusief 6% BTW) en is bij vooruitbetaling verschul- digd. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden en minimaal een maand voor het einde van het abonnementsjaar. U ontvangt dan In het verrassende artikel over leerstrategieën kunnen we –om het van ons een schriftelijke bevestiging. onderwerp af te sluiten- lezen op welke manier trainers zich het Advertentie-exploitatie: beste kunnen bekwamen in hun kennis en vaardigheden op het ge- Account Manager, Jaap de Blaauw Telefoon: 06-53312306 | 088-2944846 bied van ‘techniek’. Een paar eruit springende tips zijn dan: oefen- Traffic, ZeeDesign stof zélf maken, op maat, op de persoon, op de functies in het veld, Telefoon: 0517-531672 | Fax: 0517-531810 E-mail: [email protected] op de situaties; leren in en van de wedstrijden: wat gebeurt er op technisch vlak in de wedstrijden, maar dan vooral op de momenten Bankrelatie: Friesland Bank 29.80.05.298 dat het er echt om gaat: play-offs, de extra speeltijd, de penalty- © 2011, Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden serie? En: niet alleen nadenken over wat heel nuttig is, maar ook Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, het- zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke vooruitdenken, bédenken en índenken. Veel terugdenken, ook wel toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijk- evalueren genoemd. Dit moet je organiseren, het gaat niet vanzelf. heid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseeerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. www.devoetbaltrainer.nl INTERNATIONAL INSTITUTE FOR TRAINING I.I.T.VOF OUDE BAAN 19 5854 PJ NIEUW BERGEN (L) NEDERLAND TEL 0031-(0)485 34 34 26 E-MAIL [email protected] HOMEPAGE www.toinevandegoolberg.nl

ALLROUND CURSUS DOCENT CONDITIE / HERSTELTRAINER FYSIEKE TRAINER VOETBAL TOINE VAN DE GOOLBERG, IIT

• Erkend door het NGS en Korps Mariniers • Erkende methode Betaald Voetbal • Fysieke trainer 1ste team Feyenoord • 12 avonden van 19.30 – 22.30 uur, - NEC-Nijmegen 1ste team Rotterdam seizoen 2009-2012 ca. 50% praktijk - Feyenoord-Rotterdam 1ste team • Fysieke trainer 1ste team NEC • Hoofdthema’s zowel voor individuele sport • 4 dagdelen: Nijmegen seizoen 2008-2009 als teamsport: - Dag 1 13.00 – 21.00 uur • Conditie-Hersteltrainer Feyenoord I - Revalidatie, conditieopbouw, kracht-, - Dag 2 09.00 – 16.00 uur 2000 – 2005 snelheid- en uithoudingsvermogen volgens • Hoofdthema’s: • Voormalig bondscoach KNAU De Rehaboom® en trainingsprogramma’s - Opbouw loopvermogen • Fysieke trainer NOC*NSF, NSkiV schrijven - Opbouw kracht periode 2005 -2008 - Transfer naar voetbal • Kerndocent Masteropleiding • Cursus start maandag19 september 2011 • Cursusdata of/of: Sportfysiotherapie Avans+ te Breda • Cursus start woensdag 16 november 2011 - Cursus A 27 + 28 mei 2011 • Nederlands Paramedisch Instituut (NPi) - Cursus B 03 + 04 juni 2011 • Locatie NSC Papendal te Arnhem • Locatie NSC Papendal Arnhem Voor meer informatie over de docent, • Cursusprijs € 875,00 • Cursusprijs € 375,00 cursus en data (cursusagenda): www.toinevandegoolberg.nl

U kunt voor aanvullende informatie ook contact opnemen:

Telefoon 0485-34 34 26 Fax 0485-53 09 54 E-mail Mobiel 06-53 33 2678 [email protected] Hét Voetbalopleidingsplan Van Speelstijl naar Trainingsvormen

Han Berger en Andries Ulderink De boeken ‘Voetbalopleidingsplan: Speelstijl’ en ‘Voetbal opleidings plan: Trainingsvormen’ zijn hét hulp-

Voetbalopleidingsplan middel bij de invoering van een gestructureerd voetbal- Setprijs:- technisch jeugdbeleid. Aan de hand van hun ervaringen Trainings en werkzaamheden bij diverse clubs geven Han Berger € 49, vormen en Andries Ulderink hieraan invulling. Abonnees krijgen In beide boeken wordt diverse malen verwezen naar de Han Berger en Andries Ulderink 7,5% korting DVD, waarop geanalyseerde fragmenten staan uit het

Voetbalopleidingsplan betaald voetbal. Speelstijl Deze boeken zijn ook los verkrijgbaar, met DVD, voor € 29,- per stuk

INCLUSIEF www.devoetbaltrainer.nl DEEL2 Online Bestellen Veilig bestellen en snel in huis? Ga naar de nieuwe webshop op: devoetbaltrainer.nl

Woont u in België? Bestel dan via: marimanfootball.be

INCLUSIEF INCLUSIEF www.devoetbaltrainer.nl DEEL1 VT 2011 | 01 (abo-werf):VT 09-02-11 13:36 Pagina 1

Maak kennis met kennis.

Nu 3 nummers voor € 15,- Kies uw abonnement(en) met de bijgevoegde antwoordkaart. Digitaal aanmelden kan ook. Ga naar www.eisma.nl

Deze actie is geldig in Nederland t/m 31 maart 2011 _Halve Keeperstraining-nieuw:02 10-02-11 14:45 Pagina 2

Keepers training compleet! Prijs: Prijs: € 29,50 € 25,- Abonnees krijgen Abonnees krijgen 7,5% korting 7,5% korting

Op deze DVD van Maarten Arts Deze DVD staat boordevol staat zijn trainingsfilosofie – de Pro praktische informatie van Nederlandse Goal-Methode – centraal. toptrainers.

Een praktische en inspirerende DVD, Een unieke DVD, samengesteld naar met o.a.: aanleiding van het Trainerscongres 2008 en 2009. Technieken 'Aanvallen van de bal' Topcoaches als Sef Vergoossen, Foppe Uitgebreide en gevarieerde wedstrijd de Haan, John Lammers en Raymond warming up Verheijen Positie van de doelman bij Geschikt voor trainers en coaches corner & vrije trap op elk niveau Nieuwste trainingshulpmiddelen Toont hoe je als coach je team beter Praktische oefeningen en inzichten kunt laten voetballen

Michel Vorm, keeper bij het Nederlands Elftal, die op deze DVD centraal staat, heeft aangegeven mede dank zij de jarenlange sa men werking met Maarten Arts Natuurlijk zijn ook de en door zijn trainingsmethoden eerder verschenen DVD’s in de top te hebben bereikt. deze serie verkrijgbaar! Online Bestellen Online Bestellen Veilig bestellen en snel in huis? Veilig bestellen en snel in huis? Ga naar de nieuwe webshop op: devoetbaltrainer.nl Ga naar de nieuwe webshop op: devoetbaltrainer.nl

Woont u in België? Bestel dan via: marimanfootball.be Woont u in België? Bestel dan via: marimanfootball.be Stopper VBT website:0 10-02-11 12:40 Pagina 1 DeDeVoetbalTrainerTrainer

Uw website devoetbaltrainer.nl is geheel vernieuwd!

Als abonnee profiteert u direct van de volgende 5 voordelen.

1. Webshop. Direct toegang tot de webshop met 7,5% abonneekorting op alle producten. 2. Vacatures. Overzichtelijk plaatsen en verwijderen 3. Oefenwedstrijden. Snel wedstrijden zoeken of gevonden worden. 4. Praktische oefenstof. Direct toepasbaar en exclusief toegankelijk voor abonnees. devoetbaltrainer.nl 5. Actueel. Het laatste nieuws door en voor coaches.