DeVoetba lTrainer 30 e JAARGANG | JUNI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 194

Trainerscongres 2013 Mini-special Training, discussie en Cursus Coach Betaald Voetbal Awards

Remy Reijnierse Leercoach

25 jaar na EK 1988 Succesfactoren

KNVB-katern

Iedereen heeft Voetbaltalent GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN

nummer nummer 7

Danny Volkers Relatiegerichte trainer

Peter Wesselink Bewust handelen

Coachen van emoties Wat kun je doen als trainer?

Spelregels Kennis voorkomt frustratie

Goede initiatieven Clubs maken er werk van

Robur et Velocitas verhoogt participatie in club

Column Geen excuus

Thema-nummer Sportiviteit en respect

trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 194 2013

55_coverknvb-katern.indd 55 21-05-13 16:05 De JeugdVoetbalTrainer

De JeugdVoetba lTrainer

3e JAARGANG | JUNI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 17

Normaal gedrag René Koster

Zelfregulatie Onderzoek

Talentontwikkeling Rijpen van hersenen

Vrijheid geven Balanceren

Thema: Aanvallen op helft tegenstander

A-jeugd John Dooijewaard

B-jeugd Paul Bremer

C-jeugd René Kepser Giovanni van Bronckhorst D-jeugd Edwin Krohne

31_JVT-cover.indd 31 22-05-13 08:20 ‘Ideaal leerjaar’

01_cover.indd 1 22-05-13 08:23 Superactie van DeVoetba lTrainer Word ook abonnee & profi teer mee!

DeVoetba lTrainer 30 e JAARGANG | APRIL 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 193

Voetbaltrainer Omgang met media

De sliding Vooroordelen

Aad de Mos Zoekt creatieve trainers

Presteren onder druk Mentaal trainbaar

KNVB-katern

Iedereen heeft Voetbaltalent GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN nummer nummer 6 Gratis

Voetbalontwikkeling Regionale Voetbalontwikkeling

Vertegenwoordigend voetbal Winkelwaarde Speelwijze ontwikkelen 8 x per jaar +

trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 193 2013 €

55_coverknvb-katern.indd 55 11-04-13 14:12 69,95 De JeugdVoetbalTrainer het blad op De JeugdVoetba lTrainer

2e JAARGANG | APRIL 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 16

Talentontwikkeling Kies uit zwart Nieuwsgierigheid

Zelfwaardering Overgewaardeerd?

Techniektraining Bram van Wijk

Thema: Verdedigen op eigen helft de mat

A-jeugd Gert van Duinen of blauw B-jeugd

Willem de Koning

C-jeugd Ron Carli Frank de Boer D-jeugd Rob Ooms

31_JVT-cover.indd 31 10-04-13 08:13 ‘Spelen met afstanden’

01_cover.indd 1 11-04-13 14:14 Neem nu een jaarabonnement op En ontvang deze Pelé Sports De Voetbaltrainer voor slechts hoody/sweatshirt t.w.v. € 98,- en profi teer van vele € 69,65 nu gratis als abonneevoordelen welkomstcadeau

Profi teren van deze superactie? Ga snel naar www.devoetbaltrainer.nl/abonneren

DeDe Voetba l Trainer?? • ?? • ?? devoetbaltrainer.nl/abonneren In dit nummer Van de redactie

De cursus Coach Betaald Voetbal 4 Tijdens het elfde Nederlandse Trai- nerscongres zijn de Rinus Michels Mini-special Awards uitgereikt. Deze awards zijn In drie artikelen besteden we uitgebreid langer dan een decennium geleden aandacht aan de cursus Coach Betaald Voet- op initiatief van De Voetbaltrainer bal. Aan het woord komen leercoach Remy in het leven geroepen. Frank de Reijnierse, cursist Giovanni van Bronckhorst Boer werd, zoals verwacht, door en drie docenten. Kernzaken: coachmomen- zijn collega’s verkozen tot beste ten gebruiken binnen de complexe situatie trainer van het betaald voetbal. Het Paul Geerars 11:11, van speler tot manager, alsmede in- hardste applaus klonk echter bij de Hoofdredacteur zicht in jezelf, in de ander, in het team en in uitreiking van de oeuvreprijs aan de organisatie. bondscoach Louis van Gaal, de man die tweemaal eerder de Rinus Michels Award won en een uitpuilend curriculum vitae 25 jaar na die ene hoofdprijs voor Oranje 26 op trainersgebied kan voorleggen. Een man die ook meer dan voldoet aan de criteria die voor de prijs werden gesteld: De winnende coach en zijn een langdurige carrière, gebaseerd op een eigen filosofie die succesfactoren men terugziet op het veld en waarbij zowel nationaal als in- Dinsdag 25 juni heeft het Nederlands voetbal ternationaal de Hollandse School wordt vertegenwoordigd. echt iets te vieren. Dan is het precies 25 jaar Frank de Boer reikte de oeuvreprijs aan Van Gaal uit. “Ik geleden dat het Nederlands elftal in München ben zeer vereerd”, sprak De Boer. “Het is een dik- en dikver- door een 2-0 overwinning op de Sovjetunie de diende prijs. Van Gaal heeft mij gevormd. Als speler, maar enige hoofdprijs in de Oranje-historie pakte. ook zeker tot de coach die ik nu ben. Als ik straks de helft Wij blikken terug op basis van de aanpak van van zijn prestaties heb geëvenaard, dan zou ik daar al zeer de winnende coach, Rinus Michels. content mee zijn.” Van Gaal – “Eigenlijk had ik het Nederlands Trainerscongres 70 niet verwacht, maar de juffrouw beneden versprak zich door te Demonstraties en presentaties vragen of ik de oeuvreprijs kwam Het elfde Nederlandse Trainerscongres werd ophalen” – roemde op zijn beurt gekenmerkt door een gevarieerd programma, Leo Beenhakker, die de begelei- gadegeslagen door meer dan duizend aanwe- dende toespraak hield. Daarin zigen. Zij konden onder meer de trainingsde- stelde Beenhakker onder meer dat de oeuvreprijs voor Van monstraties van Hans Tanner en Art Langeler Gaal door 99 procent van de voetbalgemeenschap wordt zien, de workshop van Life Kinetik en de fo- gedeeld. rumdiscussie met Fred Rutten, Frank de Boer “Ik begon bij Ajax met het trainen van de jeugd, voordat ik en Ronald Koeman bijwonen. De Voetbaltrai- werd aangesteld bij het eerste elftal”, zei Van Gaal. “Leo ner doet verslag. voegde me aan zijn staf toe. Als beginnende trainer keek ik mijn ogen uit. Hij zei destijds al: ‘Jij hebt geen persoonlijk-

De JeugdVoetba lTrainer heid om assistent te zijn. Jouw tijd komt nog wel.’ Toen

3e JAARGANG | JUNI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

De JeugdVoetbalTrainer: nummer 17

Normaal gedrag Leo een jaar later vertrok, werd ik zijn opvolger. Van hem René Koster

Zelfregulatie Het creëren van normaal gedrag 32 Onderzoek heb ik ook de belangrijke spreuk geleerd: controle is geen Talentontwikkeling Rijpen van hersenen

Vrijheid geven Zelfregulatie en eigen verantwoordelijkheid 38 Balanceren wantrouwen.”

Thema: Aanvallen op helft tegenstander

A-jeugd ‘Volgroeiing hersenen pas op latere leeftijd dan gedacht’ 42 John Dooijewaard

B-jeugd Paul Bremer

Vrijheid geven binnen kaders 45 C-jeugd Marcel Groninger werd verkozen tot amateurtrainer van het René Kepser

D-jeugd De A-, B-, C- en D-jeugd 46 Edwin Krohne jaar. Groninger bivakkeert al jarenlang met Be Quick 1887 31_JVT-cover.indd 31 22-05-13 08:20 in de top van de Hoofdklasse C. Dit seizoen volgde met het Verder: kampioenschap de kroon op zijn werk. Volgend jaar wordt Aan de zijlijn: interessante links voor voetbaltrainers 25 hij assistent bij FC Groningen en hoofdtrainer bij Topklasser HHC Hardenberg. KNVB-katern (Themanummer Sportiviteit & Respect): De stimuleringsprijs voor de beste jeugdopleiding ging voor • Danny Volkers handelt relatiegericht 56 het derde opeenvolgende seizoen naar Feyenoord/Excelsior. • Peter Wesselink maakt spelers bewust van gedrag 57 Het vormt een passend afscheid voor de naar Azerbeidzjan • Coachen van emoties 58 vertrekkende Stanley Brard, het Hoofd Jeugdopleidingen • Wistjedatjes over spelregels 60 van de club. • Goede initiatieven van clubs 61 VV De Meern sleepte de stimuleringsprijs bij de amateur- • Robur et Velocitas maakt werk van normaal gedrag 62 clubs in de wacht. De club uit de provincie Utrecht onder- • Column: Geen excuus 64 scheidde zich volgens de vakjury door de geïnitieerde pro- jecten. Met name ‘Ontwikkel jezelf, ontwikkel de club’, en Hoe trainen en coachen ex-topspelers hun eigen kinderen? 67 de denktank voor young professionals maakten indruk. De Verlenging 80

2 3 De Voetbaltrainer 194 2013

03_inhoudvoorwoord.indd 3 22-05-13 08:24

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS Tekst: Ruud Doevendans en Paul Geerars

Coaches Betaald Voetbal in opleiding Herkennen van coachmomenten

Remy Reijnierse is leercoach bij de opleiding Coach Betaald Voetbal. Dit jaar worden negentien trainers klaargestoomd voor het grote werk. Evenals zijn collega’s Hans Boersma en Wim van Zwam begeleidt Reijnierse een deel van die groep. Hij constateert dat juist in het geven van een training nog aanmerkelijke progressie te boeken is: ‘Een goede trainer-coach hoeft de coachmomenten niet te zoeken, maar herkent ze.’

Na een ruim tien jaar durende carrière De Voetbaltrainer over deze cursus: het gaat om details. In de training zal als betaald voetballer bij respectieve- “Iemand is echt vakkundig als trai- de complexiteit van het voetbal moe- lijk Eindhoven en FC VVV bekleedde ner wanneer hij in de meeste com- ten terugkomen en is het de compe- Remy Reijnierse diverse functies als plexe situatie van 11:11 een situatief tentie van de trainer om op het juiste trainer en opleider: Hoofd Opleidingen coachmoment kan laten plaatsvinden moment, met oog voor detail, het en hoofdtrainer bij FC VVV, Hoofd in een teamtactische training. En daar coachmoment te herkennen.” Opleidingen bij PSV en daarna interim valt nu nog winst te boeken als we bondscoach van het Nederlands vrou- kijken naar het coachen in onvoor- Opzet wenelftal en assistent van Foppe de spelbare situaties die zich kunnen In de volksmond heet het nog wel eens Haan bij Jong Oranje. Anno 2013 is hij voordoen. Daar dagen we de cursisten dat de cursisten bij Coach Betaald trainer-coach van het Onder 18-team in uit. Dát moeten ze ons laten zien. Voetbal het diploma min of meer krij- en de Beloften en tevens leercoach Dit zijn namelijk de eisen die gesteld gen toegeworpen. Zij zijn vaak oud- bij de opleiding Coach Betaald Voet- worden aan de trainer m.b.t. training topvoetballers en, zo wordt gezegd, bal. In dit artikel praat Reijnierse met geven in het topvoetbal. Daar waar komen ‘even’ het diploma ophalen. U

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 4 16-05-13 16:01 Foto: VI Images

kunt vanuit uw rol als leercoach vast hoger te liggen. Examentrainingen beoordeeld, bij trainingen altijd door uitleggen hoe de cursus is opgezet en vinden plaats bij eerste elftallen in het twee. dat de eisen hoog zijn. betaalde voetbal. Wedstrijdbegeleiding Remy Reijnierse: “Leercoaches tij- vindt voor sommige cursisten ook bij Wij adviseren cursisten vanaf de eer- dens de cursus Coach Betaald Voetbal een wedstrijd in het betaalde voetbal ste dag onderdeel uit te maken van bezoeken hun kandidaten met regel- plaats. Trainers die nu bij die clubs de staf door zich ook als zodanig op te maat. Ze zien trainingen, bezoeken zitten, geven daarvoor de gelegenheid. stellen. Je moet er veel zijn, met veel wedstrijden en geven feedback. We Dat is fantastisch, dat vind je nergens mensen communiceren. Spelers moe- zitten er kort op, nog korter dan tij- anders ter wereld. De rest doet het bij ten jou als een natuurlijk onderdeel dens de vorige cursussen. Op die een wedstrijd van de Beloften, of bij van het geheel gaan beschouwen. Op manier bieden we maatwerk voor oefenwedstrijden van het eerste die manier wordt jouw aanwezigheid iedere cursist. We faciliteren het leer- elftal. Daarop volgen een aantal Proe- heel normaal en is het ook niet meer proces, dat voor tachtig procent bij de ven van Bekwaamheid. Bij wedstrij- zo’n grote stap wanneer jij een keer clubs plaatsvindt. De lat komt steeds den worden ze door één leercoach die training leidt.

4 5 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 5 16-05-13 16:01

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS

Naast geven van training is er nog Rooster CBV 2012/2013 een aantal werkgebieden van de trai- 12345 678 ner waar we ons op richten. Deze werkgebieden zijn: coachen van wed- 17-04-12 18-04-12 15-05-12 16-05-12 18-09-12 19-09-12 23-10-12 24-10-12 09-11-12 21-11-12 22-01-13 23-01-13 19-02-13 20-02-13 12-03-13 13-03-13 strijden, ontwikkelen van het team/ Kennismaken Krachtenveldan Voorkeurs- Betekenis Presenteren Topcoach Processen de speler, managen van de staf en het Geef een training Bezoek BVO Bezoek BVO Bezoek BVO Leiderschaps- Bezoek BVO Uitleg cursus Wat is leren? Alg Boven-Onderstr systemen beleid voor Bespreking Intercultureel Instrumenten Pers Media 1.4 Eigen principes 2.3 Beleid 5.2 Beleid 5.2 Beleid 5.2 stijlen 4.1 Beleid 5.2 mede richting geven aan het tech- methode irt opleiding Positie CBV 5.2 3.1 + 3.2 CBV 5.2 houden 1.4 Management beheersen 4.1 Prof gedrag 09.00 - 10.30 docenten Leerstijlen Zelfscan TOS 0.2 nisch beleid. Juist de relatie tussen de Teambuilding Voorbereiding Krachtenveldan Voorkeurs- Betekenis Trainen Voorbereiden Intercultureel Financieel Presentatie Leiderschaps- verschillende werkgebieden in relatie Stageplan 0.1 Begeleiding 4.1 Stageplan irt VCT Boven-Onderstr Training BVO 2.3 systemen beleid voor toekomstige tst Persconferentie management management Buitenland Training BVO 2.3 Training BVO 2.3 stijlen 4.1 Opdrachten Opdracht Felen Plannen 2.1 2.2 Positie CBV 5.2 3.1 + 3.2 CBV 5.2 2.3 Jansma 1.4 4.1 5.2 Stage 2x Evaluatie tot de thema’s inzicht in jezelf, de an- 11.00 - 12.30 LC+cursisten opleiding Structuur Differentieren der, het team en de club zijn de basis Volgen Trainer- VCT tijdens Toekomstige tst Communicatie voetballen Voorbereiden op Trainer-Coach Trainer-Coach Persconferentie Trainingsweek Geef een training Teambuilding Jeugdspelers Trainer-Coach Stageplan SWOT Coach BVO irt voorbereiding WA beelden Gesprekken Topcoach van de opleiding CBV. Veel aanwezig Zelfscan 2.1 CveW 1.3 BVO 2.3 BVO 2.3 1.4 volgen 2.3 2.3 TC BVO 4.1 Periodiseren 1e- BVO 2.3 Beleid BVO stageteam 2.3 2.1 LvAgt SWOT 1.3 voeren 3.1 zijn bij de club is dan ook van belang 13.30 - 15.00 periodiseren 2.2 LC+cursisten 2e team 2.2 Individueel Periodiseren irt Differentieren VCT tijdens Trainen ahv Communicatie SMC Voeding i.v.m. het monitoren en ervaren (voor Eigen principes volgen / Teambuilding Europa Cup Teambuilding Leiderschaps- Trainingsweek Jeugdspelers Teambuilding CveW 1.3 Opdracht EK 1.1 voorbereiding Trainingsweek Gesprekken Supplementen Prof. gedrag Gesprek met TC BVO 4.1 Blesspreventie TC BVO 4.1 stijlen 4.1 volgen 2.3 Periodiseren 1e- TC BVO 4.1 zover mogelijk) van het totale proces 15.30 - 17.00 Zelfscan TOS 0.2 2.1 LvAgt volgen 2.3 voeren 3.1 Revalidatie een speler 3.1 2.2 LvA 2e team 2.2 ? van team- en spelersontwikkeling Individueel Periodiseren irt Conclusies Conclusies Conclusies Voorinfo Wedstrijd 2x30 Presentatie SMC Voeding Trainen ahv volgen / Nabespreken Nabespreken EK Europa Cup Opdrachten Leiderschaps- SWOT Scouting Opdrachten Opdrachten en alles wat daarmee in relatie staat. WA 1.2 Buitenland Speelwijze tov Buitenland Supplementen Trainingsweek Gesprek met CveW 1.3 1.1 Blesspreventie Evaluatie stijlen 4.1 5.1 Evaluatie Evaluatie Stage elkaar 2.3 LC+cursisten Stage 2x Revalidatie volgen 2.3 LC+cursisten LC+cursisten Daarbij gaat het om het observeren 17.30 - 19.00 een speler 3.1 2.2 LvA ? van alle factoren die binnen en bui- Conclusies Conclusies Conclusies Conclusies Conclusies ten de lijnen van invloed zijn op het Opdrachten Opdrachten Opdrachten Opdrachten Opdrachten Evaluatie Evaluatie Evaluatie Evaluatie Evaluatie functioneren van de trainer. Dit leidt 19.30 diner LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten tot bewustwording en zorgt voor een

eerste aanzet tot het (nog meer en Groepjesdagen aug + sept Groepjesdagen okt + nov Groepjesdagen dec + janGroepjesdagen feb + mrt 30-09 / 3-10 diepgaander) nadenken over: ‘Hoe Week trainen volgen 2 kanten + Trainen n.a.v. kansen en Week trainen volgen 2 kanten + Week trainen volgen 2 kanten + zou ik hier mee omgaan, hoe zou ik training 2.3 bedreigingen 2.3 training 2.3 training 2.3 UEFA dit oplossen.’ Dan hebben we het ook over de dilemma’s waar een trainer op Evaluatie Voorbereiding Zelfreflectie Visie op periodiseren Spelen met Visie op periodiseren Jaarplan Visie op periodiseren Jaarplan opbouw + diffrentieren 2.1 sterkste team irt blessures 2.2 evalueren Zelfreflectie 2.2 evalueren Zelfreflectie 2.2 UEFA topniveau mee te maken heeft. Eigen principes Prof. gedrag Visie Eigen principes Prof. gedrag Visie op voetballen, coachen en trainen op voetballen, coachen en trainen Beelden selecteren Presenteren Beelden selecteren Presenteren 0.2 0.2 video analyse 1.4 video analyse 1.4 UEFA De cursus bestaat uit achtmaal twee dagen, centraal georganiseerd, waar- UEFA van vijf dagen bij een BVO ingepland Betekenis Beleid voor CBV 5.2 Teamontwikkeling 4.1 Betekenis Beleid voor CBV 5.2 Teamontwikkeling 4.1 staan. Elf dagen verblijven we dus in Individueel volgen speler Gesprek Volgen coach stageteam irt Individueel volgen speler Gesprek speler 3.1 + 3.2 Processen Beheersen 5.2 opdrachten speler 3.1 + 3.2 UEFA Zeist. Verder vinden er acht groep- jesdagen plaats, die ze bij hun club doorbrengen (zie schema). Telkens is den opdrachten doen. Ook dit vraagt verantwoordelijk voor periodisering, één cursist dan verantwoordelijk voor de nodige tijdsinvestering.” Luc van Agt is daarbij ook betrokken. de organisatie, in acht genomen dat Daarnaast zijn er onderwerpen die op die dagen een aantal onderwerpen Hot item door de leercoaches vormgegeven behandeld dient te worden. De andere We zien aan de hand van het pro- worden. Denk daarbij aan een week leden van de groep praten dan over gramma inderdaad dat de cursus training volgen. Een cursist houdt dan een van die onderwerpen, waarop Coach Betaald Voetbal enorm divers een week bij van een club in voorbe- door de overige cursisten gereageerd is. Dat sluit ook aan bij de eisen die reiding op een wedstrijd. Een andere kan worden. We proberen bij een club tegenwoordig aan trainers op het cursist doet hetzelfde bij de tegen- steeds de actualiteit als uitgangspunt hoogste niveau gesteld worden. Waar- stander. Daarbij komen ook beelden te nemen. Speelt er iets bijzonders, op ligt nu écht de nadruk? kijken, zowel van de voorbereiding als zoals eerder dit seizoen bij AGOVV Remy Reijnierse: “Zoals ik al heb van de evaluatie. Een heel praktische dat er financieel slecht voorstond, gezegd werken we met een onderver- aanpak dus. Ik vind dit een heel mooi dan zorgt de organisator ervoor dat deling: inzicht in jezelf, inzicht in de onderdeel. Je volgt een hele week alle er sprekers komen die daarover ver- ander, inzicht in je team, inzicht in ingrediënten van het trainerschap in tellen. Door het regelmatig doorwis- je club. Voor al die aspecten hebben de praktijk. Meer toegespitst op de re- selen binnen de groepen realiseren we specialisten die hierin les geven, aliteit is niet mogelijk. Alles zit erin. we dat de cursisten uiteindelijk een zoals Leon Vlemmings en Paul van Alle cursisten moeten de vaardig- kijkje in de keuken hebben genomen Zwam, René Felen en Berend Rubingh. heden die je als trainer nodig hebt, bij vijftien BVO’s. Kortom, het is een Die onderwerpen komen ook terug aan de leercoaches en aan de mede- cursus die je allesbehalve cadeau in de groepjesdagen (zie ook schema cursisten hebben laten zien: training krijgt. Naast het bijwonen van al deze hierboven). De overige onderwerpen geven, het coachen van een wedstrijd, bijeenkomsten moeten de cursisten in worden ook behandeld door specia- besprekingen en videoanalyse. Niet relatie tot de verschillende werkgebie- listen. Peter van Dort is bijvoorbeeld alleen ik moet weten dat hij die han-

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 6 16-05-13 16:01 12345 678

17-04-12 18-04-12 15-05-12 16-05-12 18-09-12 19-09-12 23-10-12 24-10-12 09-11-12 21-11-12 22-01-13 23-01-13 19-02-13 20-02-13 12-03-13 13-03-13

Kennismaken Krachtenveldan Voorkeurs- Betekenis Presenteren Topcoach Processen Geef een training Bezoek BVO Bezoek BVO Bezoek BVO Leiderschaps- Bezoek BVO Uitleg cursus Wat is leren? Alg Boven-Onderstr systemen beleid voor Bespreking Intercultureel Instrumenten Pers Media 1.4 Eigen principes 2.3 Beleid 5.2 Beleid 5.2 Beleid 5.2 stijlen 4.1 Beleid 5.2 methode irt opleiding Positie CBV 5.2 3.1 + 3.2 CBV 5.2 houden 1.4 Management beheersen 4.1 Prof gedrag 09.00 - 10.30 docenten Leerstijlen Zelfscan TOS 0.2

Teambuilding Voorbereiding Krachtenveldan Voorkeurs- Betekenis Trainen Voorbereiden Intercultureel Financieel Presentatie Leiderschaps- Stageplan 0.1 Begeleiding 4.1 Stageplan irt VCT Boven-Onderstr Training BVO 2.3 systemen beleid voor toekomstige tst Persconferentie management management Buitenland Training BVO 2.3 Training BVO 2.3 stijlen 4.1 Opdrachten Opdracht Felen Plannen 2.1 2.2 Positie CBV 5.2 3.1 + 3.2 CBV 5.2 2.3 Jansma 1.4 4.1 5.2 Stage 2x Evaluatie 11.00 - 12.30 LC+cursisten opleiding Structuur Differentieren Volgen Trainer- VCT tijdens Toekomstige tst Communicatie voetballen Voorbereiden op Trainer-Coach Trainer-Coach Persconferentie Trainingsweek Geef een training Teambuilding Jeugdspelers Trainer-Coach Stageplan SWOT Coach BVO irt voorbereiding WA beelden Gesprekken Topcoach Zelfscan 2.1 CveW 1.3 BVO 2.3 BVO 2.3 1.4 volgen 2.3 2.3 TC BVO 4.1 Periodiseren 1e- BVO 2.3 Beleid BVO stageteam 2.3 2.1 LvAgt SWOT 1.3 voeren 3.1 13.30 - 15.00 periodiseren 2.2 LC+cursisten 2e team 2.2 Individueel Periodiseren irt Differentieren VCT tijdens Trainen ahv Communicatie SMC Voeding Eigen principes volgen / Teambuilding Europa Cup Teambuilding Leiderschaps- Trainingsweek Jeugdspelers Teambuilding CveW 1.3 Opdracht EK 1.1 voorbereiding Trainingsweek Gesprekken Supplementen Prof. gedrag Gesprek met TC BVO 4.1 Blesspreventie TC BVO 4.1 stijlen 4.1 volgen 2.3 Periodiseren 1e- TC BVO 4.1 15.30 - 17.00 Zelfscan TOS 0.2 2.1 LvAgt volgen 2.3 voeren 3.1 Revalidatie een speler 3.1 2.2 LvA 2e team 2.2 ? Individueel Periodiseren irt Conclusies Conclusies Conclusies Voorinfo Wedstrijd 2x30 Presentatie SMC Voeding Trainen ahv volgen / Nabespreken Nabespreken EK Europa Cup Opdrachten Leiderschaps- SWOT Scouting Opdrachten Opdrachten WA 1.2 Buitenland Speelwijze tov Buitenland Supplementen Trainingsweek Gesprek met CveW 1.3 1.1 Blesspreventie Evaluatie stijlen 4.1 5.1 Evaluatie Evaluatie Stage elkaar 2.3 LC+cursisten Stage 2x Revalidatie volgen 2.3 LC+cursisten LC+cursisten 17.30 - 19.00 een speler 3.1 2.2 LvA ? Conclusies Conclusies Conclusies Conclusies Conclusies Opdrachten Opdrachten Opdrachten Opdrachten Opdrachten Evaluatie Evaluatie Evaluatie Evaluatie Evaluatie 19.30 diner LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten LC+cursisten

Groepjesdagen aug + sept Groepjesdagen okt + nov Groepjesdagen dec + janGroepjesdagen feb + mrt 30-09 / 3-10

Week trainen volgen 2 kanten + Trainen n.a.v. kansen en Week trainen volgen 2 kanten + Week trainen volgen 2 kanten + training 2.3 bedreigingen 2.3 training 2.3 training 2.3 UEFA

Evaluatie Voorbereiding Zelfreflectie Visie op periodiseren Spelen met Visie op periodiseren Jaarplan Visie op periodiseren Jaarplan opbouw + diffrentieren 2.1 sterkste team irt blessures 2.2 evalueren Zelfreflectie 2.2 evalueren Zelfreflectie 2.2 UEFA Eigen principes Prof. gedrag Visie Eigen principes Prof. gedrag Visie op voetballen, coachen en trainen op voetballen, coachen en trainen Beelden selecteren Presenteren Beelden selecteren Presenteren 0.2 0.2 video analyse 1.4 video analyse 1.4 UEFA

Betekenis Beleid voor CBV 5.2 Teamontwikkeling 4.1 Betekenis Beleid voor CBV 5.2 Teamontwikkeling 4.1 UEFA

Individueel volgen speler Gesprek Volgen coach stageteam irt Individueel volgen speler Gesprek speler 3.1 + 3.2 Processen Beheersen 5.2 opdrachten speler 3.1 + 3.2 UEFA

delingen beheerst, maar de mede- ze zelf als speler ervaren hebben. We len met beelden. Maar uiteindelijk cursisten moeten dat ook zien. kunnen daar nog een kwaliteitsslag wordt met al die informatie toch te maken. Er wordt veel getraind in sja- weinig gedaan in trainingen. Je ziet We dachten dat tijdens de cursussen blonen als warming-up, pass- en trap- dan dat tijdens trainingen oefeningen TC III, TC II en TC I het geven van een vorm, positiespel en partijspel. Het worden gegeven die in de wedstrijden training wel voldoende behandeld gaat dan te weinig over teamtactische helemaal niet terugkomen. Op basis was, maar vaak zie je dat kandidaten zaken die getraind kunnen worden en van ‘voetballen leer je door te voetbal- al jaren geleden die cursussen heb- die een directe link hebben naar de len’ moet je in trainingen geen dingen doen die je zaterdag of zondag niet ‘Je moet tijdens trainingen geen hoeft te doen.” Verstand van voetbal dingen doen die je zaterdag of U wilt het voetbal naar de voorgrond hebben tijdens trainingen. Hoe doe je zondag niet gaat doen’ dat? Remy Reijnierse: “Iedereen analyseert ben gedaan en nu opeens opgaan voor wedstrijd. Vanuit het oogpunt van het wat er tijdens wedstrijden is gebeurd. Coach Betaald Voetbal. We moeten effectief en efficiënt ontwikkelen van Maar je ziet bijvoorbeeld positiespelen de puntjes op de i zetten, dat is ge- team en speler, op basis van transfer zonder richting en idee, of pass- en woon nodig. De grootste winst die we van het geleerde bevragen we de cur- trapvormen die een rechtstreekse kunnen boeken is: wat doen we op sisten waarom ze doen wat ze doen. voortzetting zijn van de warming-up. het voetbalveld. We doen nog te veel Hoe zorg je dat het rendement van De vraag is: is dit zinvol of zijn er dingen omdat we dat al honderd jaar trainen wordt verhoogd? oefenvormen, waarin je hetzelfde zo doen. Veel trainers doen ook wat We kunnen inmiddels alles terugha- doet en oefent, die dichter bij de echte

6 7 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 7 16-05-13 16:01

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS

wedstrijd staan? Te vaak geven we oppikken. En als je dan in je team- nog vormpjes die weinig betekenis tactische trainingen laat zien dat je hebben. Als je dat in een week optelt, kwaliteit hebt, gaan spelers je ook veel kun je nog winst boeken. meer serieus nemen.” Iemand is echt vakkundig als trai- ner wanneer hij in de meeste com- Voorwaarden plexe situatie van 11:11 een situatief Wat zijn nu de ingrediënten van een goede training op het niveau Coach Betaald Voetbal? ‘Iemand geeft blijk Remy Reijnierse: “Het formuleren van een trainingsdoelstelling bevat van voetbalverstand altijd vijf elementen (de vijf W’s). Bij- voorbeeld het verbeteren in de team- als hij een situatief functie aanvallen (1. wat willen we in relatie tot wat het moet opleveren) op coachmoment kan de helft van de tegenstander (2. waar wil het aanvallen op de helft van de op het veld vindt het plaats) van de tegenstander oefenen (een natuurlij- laten plaatsvinden samenwerking tussen middenvelders ke, te verwachten situatie) dan moet en aanvallers (3. wie zijn de hoofd- de tegenstander op de training niet de in een teamtactische rolspelers) als de spits is aangespeeld opdracht hebben om op Ajax’ en balbezit heeft met zijn rug naar helft druk te zetten. Dat zou on- training’ het doel (4. wanneer vindt het plaats) natuurlijk zijn. Het valt zondag tij- om te komen tot het creëren van sco- dens de wedstrijd namelijk niet te coachmoment kan laten plaatsvinden ringskansen. Het vijfde element, de verwachten. in een teamtactische training. Het speelwijze van de tegenpartij, wordt Het is mooi om te zien dat de trainers gaat om de vaardigheid om een doel- stelling te kunnen bereiken in een teamtactische training, in de meest ‘Als we trainers willen die spelers complexe situatie van 11:11. Dus of- wel hetgeen de vorige wedstrijd ver- ontwikkelen, moeten die trainers keerd ging, ofwel hetgeen je voor de komende wedstrijd wilt trainen (in het eerst bereid en in staat zijn kader van het – verder – ontwikkelen van de speelwijze), te laten gebeuren zichzelf te ontwikkelen’ op het trainingsveld en daar op de goede momenten de goede opmerkin- vaak onderschat terwijl dit voorwaar- met wie we nu aan het werk zijn, zich gen bij plaatsen. Dat vergt enorm veel. delijk is voor het kunnen werken aan helemaal openstellen voor deze werk- Allereerst moet je organisatie op orde de doelstelling (5. welke rol speelt de wijze. We hebben een interessante zijn. Dus de ploegen moeten juist zijn tegenpartij). Als je dit wilt, moet de situatie meegemaakt met een trainer ingedeeld en je moet ervoor zorgen trainer er wel voor zorgen dat zijn te die zijn sporen al behoorlijk verdiend dat de situatie die je zoekt op de juiste coachen team ook daadwerkelijk op heeft, maar jaren geleden zijn TC I plaats op het veld zich gaat voordoen. de helft van de tegenstander komt te haalde. Bij de eerste training die hij Dan kom je dus aan de speelwijze van voetballen. De bal moet dus door de ons liet zien kreeg hij de setting niet beide ploegen. Het is zaak de juiste tegenstander niet al op de helft van op orde. Het voetbalprobleem dat hij momenten te herkennen en de spelers die te coachen ploeg veroverd wor- wilde trainen, deed zich niet of nau- die het betreft op de juiste manier te den. Dan neemt die tegenstander het welijks voor. De trainer in kwestie had beïnvloeden. spel over en komen je coachmomen- er ook onvoldoende bij stilgestaan dat ten niet voor. Om dit te organiseren hij eerst de juiste voorwaarden moest Trainers willen spelers en teams ont- moet je al een heel goede trainer zijn. aanbrengen. Na afloop liep hij het wikkelen. Maar daarvoor moet die Die voorwaarden aanbrengen kan zo veld af met een uitdrukking op zijn trainer eerst zichzelf willen ontwik- een kwartier in beslag nemen. gezicht van ‘vertel me maar niets, ik kelen. En dan wordt één plus één ook De trainer moet er vervolgens voor weet dat het niet goed was’. Maar als twee. Als jij doorlopend toont aan je zorgen dat het spel zich op een na- je dat wél lukt, dan maak je meteen omgeving dat je bezig bent als trai- tuurlijke wijze ontwikkelt. De op- grote stappen. Dan moet je alleen op ner te leren en je openstelt voor de drachten, met name voor de niet te de goede momenten de goede dingen visie en kwaliteit van anderen, dat je coachen partij, moeten daarop afge- zeggen. Maar dat zal vaak wel lukken, openstaat voor reflectie en evaluatie, stemd zijn. Dus als Ajax tegen VVV want deze mannen hebben allemaal dan zul je zien dat je spelers dat ook gaat spelen, en de trainer van Ajax kennis van zaken.”

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 8 16-05-13 16:01 de momenten waarop je moet gaan ingrijpen in de training. Die momen- ten vinden plaats in een split second, zeker wanneer je zoals we hier doen ongeorganiseerde momenten gaat trainen. De omschakelmomenten volgen elkaar snel op, en dan opeens zie je het moment waar het om gaat. En dan moet je de woorden vinden die raak zijn. Hoe vaak horen we na een training niet van een trainer: ‘Ik zag het moment, ik had er iets mee moeten doen maar kreeg het toch niet voor elkaar. Ik vond niet de juiste ‘Het gaat binnen de CBV-cursus om de vaardigheid om een doelstelling te kunnen woorden.’ bereiken in een teamtactische training, in de meest complexe situatie van 11:11.’ Als een trainer een teamtactische Daarbij maakt het nogal verschil of je Leersituatie creëren training verzorgt, zie je binnen tien een spelmoment traint dat je vooraf De trainer over wie u spreekt, moest minuten of hij dat vaker doet of niet. al in scène kunt zetten of een spel- dus nog stappen maken. Wat gebeurt De trainer die dat niet vaak doet, die moment dat opeens tijdens het spel er nadat hij hoofdschuddend van het loopt te drentelen en te zoeken naar plaatsvindt. veld stapt? het moment waarop hij wat kan gaan Remy Reijnierse: “Dat klopt. Een as- Remy Reijnierse: “Het was belangrijk zeggen. Je moet niet zoeken, je moet pect dat daar nog bij genoemd moet om te constateren dat de betreffende het herkennen. Je hebt je organisatie worden, is dat wij inderdaad graag trainer dus dezelfde mening had staan, dus de momenten gaan logi- georganiseerde zaken en ongeorgani- over zijn training als wij en het ook scherwijs komen. Die moet je zien, seerde zaken uit elkaar willen halen. geen goede training vond. Je laat zo’n en dan benoem je ze. Als je dat met Voetbal wordt vaak beslist op onge- trainer dan vooral zelf vertellen: wat regelmaat doet, krijg je er feeling voor. organiseerde momenten. Ik geef een wilde hij met die training, wat heeft En dat hoeven helemaal niet zo veel voorbeeld: een georganiseerd moment hij gedaan om de doelstelling te halen momenten te zijn. Trainers hebben is wanneer de keeper de bal heeft. en wat is de reden dat het niet gelukt de neiging om te veel te praten. Alsof De twee centrale verdedigers gaan is? Tot zover gaat het nog prima. Het er maar één didactische werkvorm uit elkaar, de backs rukken op en we probleem voor de meeste trainers is is, praten. Wij zeggen tegen trainers: voetballen door naar het middenveld. die theoretische informatie, de reflec- zet het stil, ga niet praten maar ga Dat kun je ook op het verdedigen toe- tie, ook echt (terug) te vertalen naar passen. De keeper van de tegenpartij het veld. Dus deze trainer krijgt dan bouwt op, je laat een centrale verdedi- van mij het advies om daarmee in de ‘Drie korte situatieve ger aanspelen, de spits loopt met een komende tijd bij zijn club regelmatig boogje aan en dwingt die verdediger aan de slag te gaan. Waar op het veld coachmomenten in een tot een bepaalde opbouw. Dat is moet ik die oefening nu geven, welke TC I-niveau. aantallen zijn dan handig, et cetera. training van twintig Bij de cursus Coach Betaald Voetbal En zo zelf dus ontdekken hoe het an- willen we vooral de ongeorganiseerde ders kan. Zelf veel oefenen, daar gaat minuten en de momenten, veelal omschakelmo- het om. En betrek er een collega bij. menten, herkennen en trainen, in de Vraag wat hij ervan vond. De trainer doelstelling wordt meest complexe situatie. Dus vanuit moet zijn eigen leersituatie creëren. de 11:11 waar we bij TC I vaak nog Daar begeleiden wij hem bij.” bereikt, prima!’ starten vanuit de georganiseerde situ- atie. Alle mogelijkheden die het spel Coachmoment vragen. Neem de bal erbij en laat het biedt, zitten erin. Alle ruimtes zijn Zodra die trainer erin slaagt om zijn zien. Die vaardigheid zie je nog te bezet. En dan moet die trainer zijn organisatie op orde te hebben, komt weinig, maar degene die het wél heeft doelstelling zien te behalen. Dat is erg het op de coachmomenten aan. Hoe valt meteen in positieve zin op. Stil moeilijk als je de juiste voorwaarden ziet het juiste coachmoment eruit? zetten doe je op het juiste moment, niet aanbrengt. Doe je dat wel, dan Remy Reijnierse: “Ook het herken- op de juiste plaats op het veld, bij de komen de coachmomenten als het nen van het coachmoment is in deze juiste spelers. Je stelt een korte vraag, ware vanzelf. Die coachmomenten cursus elementair. Uiteindelijk zal laat het door de spelers uitvoeren en hoef je dan niet of nauwelijks voor te iedereen erin slagen om de organisa- je gaat weer verder. Als je met drie bereiden.” tie op orde te hebben. En dan komen keer kort stoppen in een oefening van

8 9 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 9 16-05-13 16:01

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS

twintig minuten kunt laten zien wat je wilde, dan is dat prima. Dát is trai- nen! Het gaat erom dat je de spelers bewust maakt van de situatie en ze betrekt in het bedenken van een op- lossing. De speler wordt gestimuleerd om zelf keuzes te maken. Net als in de wedstrijd. De trainer begeleidt dit proces en creëert de voorwaarden gebaseerd op de doelstelling van de training.”

Vereenvoudigen Het is vast niet de bedoeling om de hele week alleen maar 11:11 te spelen. Wat kan daaraan voorafgaan? Remy Reijnierse: “Veel trainers bou- wen hun training van voor naar ach- ter op. Dus ze hebben een beginvorm en bouwen dat verder uit naar een eindvorm. Het kan ook andersom. Ga nu eens uit van je eindvorm, in de situatie van Coach Betaald Voetbal 11:11. Ga van daaruit de zaak eens eenvoudiger maken, door bijvoorbeeld in de vorm die daaraan voorafgaat de spelers weg te halen die niet de hoofdrolspelers in je eindvorm zijn. ‘De trainer als vakman moet de training zó organiseren dat het gedrag van de spelers

spontaan plaatsvindt’ te maken in relatie tot de wedstrijd. al veel werk van die trainer. Dat is Er zijn tegenwoordig echter ook we- waar we het hier ook over hebben. Daarmee kan een positiespel ontstaan. tenschappers die zeggen dat je spe- Uiteraard zie ik ook graag dat de cre- Maar dat doe je dan wel in de vorm lers juist zo veel mogelijk in voor ativiteit uit de speler zelf komt. Maar en op de plek waar dat ook in de wed- hen nieuwe situaties moet brengen. ik verkies het dan wel om dat in een strijd plaatsvindt. Simplificeer je het Het zou het brein meer aanzetten tot situatie te laten gebeuren die ook be- nog verder, dan kan dit een pass- en activiteit en daarmee de leerkansen tekenis heeft voor de wedstrijd. Het trapoefening zijn. Maar dan heb je wel vergroten. gaat steeds weer om die betekenis van direct de relatie tussen al je oefenin- Remy Reijnierse: “Ik ben het hiermee de training. gen te pakken. Je kunt de hoofdrolspe- eens. De nuancering erop is dat de lers beïnvloeden in hun handelingen trainer als vakman de organisatie De trainer moet het altijd op het veld die je later in een grotere context, in moet aanbrengen om het gedrag van laten gebeuren en laten zien. Zo snel de eindvorm, wilt zien. Op die manier spelers spontaan te laten plaatsvin- mogelijk aan het werk, zo weinig mo- kun je aan je spelers ook laten zien, den. Dus je moet de juiste poppetjes gelijk praten. Ik verbaas me ook altijd dat de training betekenis heeft. Ze her- op de juiste plaats hebben staan en wanneer een trainer de spelers na af- kennen die momenten echt.” ‘dwingende’ organisaties neerzetten. loop van een training bij elkaar roept: Als dan het gedrag dat je als trainer ‘Jongens, kom even bij elkaar.’ Dan U pleit ervoor om trainingen voor graag van hen wilt zien, plaatsvindt vertelt hij vervolgens wat er zojuist op spelers zo veel mogelijk herkenbaar dan is dat goed. Maar dat vergt dus het veld gebeurd is, maar die situatie

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 10 16-05-13 16:01 hebben het over zet en tegenzet zoals dat ook plaatsvindt in de echte wed- strijd.”

Wedstrijdanalyse Tijdens een gesprek dat De Voetbal- trainer onlangs had met Aad de Mos bleek dat deze trainer een wedstrijd analyseert door een papier in vier delen te vouwen en dan de veldbezet- ting in de vier hoofdmomenten uit te tekenen. Remy Reijnierse: “Bij onze cursussen gebruiken we daarvoor een aantal formulieren. Je noteert de feiten. Heel in het kort hoe het spel loopt, je be- noemt de kansen, het spelaandeel van beide ploegen. Wie is veel aan de bal, op welk deel van het veld speelde het spel zich vooral af. Je moet daarmee al direct een beeld hebben hoe de wed- strijd er uitzag. Je maakt een starttekening waarbij de teams uit elkaar staan weergegeven, zodat de beginbedoeling helder wordt. Je hebt het dan over de teamorganisa- tie. In de volgende tekeningen komt tot uiting hoe de situatie in het veld staat. Dat kan dus anders zijn, omdat een team in de praktijk zich natuur- lijk aanpast aan wat er daadwerkelijk gebeurt. We hebben het dan over de speelwijzen t.o.v. elkaar (eigen team tegenover de tegenpartij). Je komt dan tot vier tekeningen, in de teamfunc- ties verdedigen, aanvallen en de beide omschakelmomenten. Op die manier

Foto: Pro Shots heb je overzichtelijk in beeld hoe de ‘Je hebt je organisatie staan, dus de momenten gaan logischerwijs komen. Die moet wedstrijd zich afspeelt qua teamorga- je zien, en dan benoem je ze.’ nisatie en speelwijze. En op die ma- nier kun je ook zien waar de kansen is voor de spelers al niet meer echt Het gaat erom dat we de cursisten en bedreigingen ontstaan. te reconstrueren. Ze staan daar, be- prikkelen om na te denken of er Het is handig om deze volgorde aan zweet, hebben gewonnen of verloren manieren zijn die effectiever zijn en te houden. Wanneer je eenmaal de en zijn in ieder geval hun focus kwijt. dus meer rendement opleveren. Als teamorganisaties hebt opgeschre- De setting is er niet meer. Zou het je teamtactisch wilt trainen, is het ven zoals ze aan de aftrap staan, is niet veel beter zijn om aan het einde juist van belang dat partij A niet de verdedigen de teamfunctie die daar van de oefening dan nog even te laten informatie heeft die voor partij B van het dichtst bij komt. Speelt een team zien waar het om gaat? Dan heeft dat belang is. Want dan steken ze er bij 1:4:3:3, doen ze dat vaak ook in de ver- praatje ook echt betekenis. En dan voorbaat een stokje voor en is je doel- dedigende situatie. Eerder in ieder ge- naar binnen.” stelling eigenlijk al niet meer haal- val dan bij het aanvallen, waar spelers baar. Je kunt beter de ploegen gewoon ook vaak in andere positie terechtko- Toch zien we ook op topniveau veel neerzetten, niet te veel van tevoren men. Backs gaan hoogop staan, bui- trainers die aan het begin van de trai- vertellen, ze laten voetballen, en dan tenspelers trekken naar binnen, linies ning de complete groep bij zich roe- door je organisatie het spel beïnvloe- gaan over elkaar heen. Dan ziet het er pen, en dan uitleg geven. den. Dat is de kunst. Kun je dat in de al snel anders uit. We praten dan over Remy Reijnierse: “Dat klopt, en het meest complexe situatie, dan hebben de strategie bij opbouwen op de eigen gaat hier ook niet over goed en fout. we het over trainen op topniveau. We helft, op de helft van de tegenpartij en

10 11 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 11 16-05-13 16:01

MINI-SPECIAL

CBV-CURSUS Dit zijn de formulieren die kunnen worden ingevuld Wedstrijdanalyse FC – FC Datum: om een wedstrijdanalyse mee te maken.

Aantal toeschouwers Toestand veld Weersomstandigheden Wedstrijdanalyse FC – FC Datum: Soort Wedstrijd competitie Scheidsrechter Assistent scheidrechters Geblesseerde spelers Geschorste spelers Beide formaties situatief tekenen Bijzonderheden Scoreverloop Ruststand Eindstand Trainer-coaches Gele kaarten Rode kaarten Algemeen wedstrijdbeeld eerste helft :

Nr. FC wis Nr. FC wis

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Wisselspelers Wisselspelers

Teamfunctie verdedigen. Teamtaken: storen en doelpunten voorkomen: Algemeen wedstrijdbeeld tweede helft:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Teamfunctie omschakelen van verdedigen naar aanvallen:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Teamfunctie aanvallen Teamtaken: opbouwen en scoren:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Teamfunctie omschakelen van aanvallen naar verdedigen:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Formulier t.b.v. wijzigingen:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum:

Spelhervattingen en eventueel gescoorde doelpunten:

Wedstrijdanalyse FC – FC Datum: Tekst Tekst dd

Adviezen in teamfuncties in volgorde van belangrijkheid:

Teamfunctie verdedigen Teamtaken: storen en doelpunten Teamfunctie: aanvallen Teamtaken: opbouwen en scoren: voorkomen:

Tekst Tekst

Teamfunctie omschakelen: van verdedigen naar aanvallen: Teamfunctie omschakelen: van aanvallen naar verdedigen

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 12 16-05-13 16:01 de fase waar opbouwen overgaat in jaagd moet worden om de bal weer te Mocht er nu tijdens de wedstrijd scoren. veroveren, of in ieder geval te voor- structureel iets wijzigen in de veldbe- komen dat deze diep gespeeld kan zetting, bijvoorbeeld na een wissel of In een paar zinnen vertel je vervol- worden. Reijnierse specificeert dit nog na een rode kaart, hebben we hiervoor gens de basisintenties. Deze is voor verder. het formulier ‘Wijzigingen’. De cursist alle teams hetzelfde bij de diverse Remy Reijnierse: “Bij TC I moet de moet daarmee pragmatisch omgaan. teamfuncties. Bijvoorbeeld: opbou- trainer na een dergelijke analyse Als er in de tiende minuut een rode wen op eigen helft is gericht op het kunnen beschrijven wat hij de vol- kaart valt, is zijn analyse van de eer- aanspelen van een speler op de helft gende training zou doen om de ste tien minuten niet erg waardevol van de tegenpartij, opbouwen helft te- geconstateerde verbeterpunten te meer. Hij moet dan focussen op wat genpartij is gericht op het creëren van trainen. Hij moet per teamfunctie er na die tiende minuut gebeurde. In kansen. Ploeg A wil snel de lange bal één kernprobleem beschrijven om ieder geval is van belang dat de ana- op de spits spelen. Je ziet dan meteen te verbeteren. De cursist moet ook list één specifieke teamfunctie kiest voor je hoe die ploeg wil spelen. Dit kunnen aangeven op welke wijze hij waarin de wijziging het meest zicht- noemen we de strategie in de teamta- denkt gebruik te kunnen maken van baar is geworden.” ken om de intentie te realiseren. Los de tekorten die de tegenstander in de van wat ploeg A doet, heeft ploeg B verschillende teamfuncties laat zien. Balverlies ook een basisintentie en strategie bij In het verlengde van de analyse moet Krijgen bij de cursussen TC I en Coach het verdedigen. Je praat hier dus over hij natuurlijk ook kunnen aangeven Betaald Voetbal alle vier de team- de bedoeling en de manier waarop de op welke wijze hij dit in zijn training functies evenveel aandacht van de ploeg deze wil gaan realiseren, nog gaat verwerken. Bij de cursus Coach cursisten? niet over de concrete uitvoering in Betaald Voetbal doen we dit dus van- Remy Reijnierse: “Wat mij opvalt is de praktijk. Want de speelwijze van uit de 11:11, in de ongeorganiseerde dat de teamfunctie ‘omschakelen van teams heeft natuurlijk invloed op wat situatie, op basis van zet en tegen- aanvallen naar verdedigen’ meestal de ander kan doen, dus de praktijk zet. het minst uitgebreid wordt omschre- ziet er soms anders uit. ven. Dat is een vreemd fenomeen. Daarna begint het echte analyseren, Bij het beschrijven van de omscha- Terwijl deze teamfunctie voor een het kijken naar wat daadwerkelijk kelmomenten geeft de cursist steeds trainer juist heel goed te beïnvloeden. gebeurt en praat je dus eerst over in één zin aan hoe het globale beeld Ook hier beschrijft de cursist weer het verdedigen. Eerst kijk je naar is van die teamfunctie. Daarna analy- eerst hoe de aanvallende partij globaal het team. Waar op het veld gaan ze seert hij waar op het veld de meeste aangevallen heeft, en hoe de verdedi- verdedigen. Daarna ga je verder met balveroveringen plaatsvonden. Ver- gende partij globaal heeft verdedigd. de linies. Hoe zet de aanvalslinie volgens geldt het motto ‘Omschake- Daarna komt het moment waarop de druk op de opbouw. Het volgende len is een foto plus drie seconden.’ bal verloren wordt. Je geeft aan wie aspect is hoe de middenvelders ten De foto is het moment waarop de dat doet en op welke plaats op het opzichte van de tegenstanders van bal veroverd wordt, de drie seconden veld. Dat is de foto. De drie seconden de tegenpartij hun werk doen. En beschrijven exact wat na dat moment daarna worden in beeld gebracht: daarna komen je verdedigers aan de plaatsvindt. Je beschrijft dan uiter- wat doen bijvoorbeeld de aanvallers orde, en hoe zij de aanvallers van de aard wat het meest voorkomt, en wat bij balverlies. Zetten zij direct druk? tegenstander bespelen. Vervolgens de gevolgen ervan zijn. bespreek je de samenhang. Als laatste Drie seconden, niet korter en niet geef je aan wie de opvallende spelers langer want daarna wordt het al weer ‘Het analyseren van zijn als we het over verdedigen heb- meer de teamfunctie aanvallen of ben (en natuurlijk waarom). De lijn verdedigen. Een belangrijk verschil omschakelen is het waarlangs dit gebeurt, is dus: team, moet je dan maken tussen balver- linie, individu. Uiteindelijk kom je overingen na een hoge, verre bal en beschrijven van een tot de conclusie. Door deze structuur balveroveringen na een pass over de heeft het analyseren van een wed- grond. In het eerste geval is het vaak foto plus drie seconden’ strijd handen en voeten. Het is een niet de man die de bal verovert, die voortzetting van de wijze waarop we daarna een actie uitvoert. Na een Wordt er naar binnen geknepen? werken in TC I. Juist hetgeen de ana- onderschepping van een pass over Trekken zij zich direct terug? Dat zijn lyserende trainer tijdens zijn analyse de grond, is dat juist vaak wél zo. Je de essentiële momenten waarop in opvalt en wat hij weet te verwoorden, geeft aan wie de hoofdrolspelers zijn het huidige voetbal de wedstrijd vaak maakt het verschil.” bij het veroveren en de eerste actie beslist wordt. Je sluit weer af met de daarna. En wat doen de linies na bal- conclusie. Foto plus drie seconden verovering, sluiten ze aan of blijven Bij Barcelona geldt dat de eerste zes ze juist achterin hangen? En dan sluit Het thema ‘wedstrijdanalyse’ zit aan seconden na balverlies direct doorge- je weer af met een conclusie. het begin van de cursus en komt ver-

12 13 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 13 16-05-13 16:01

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS

Said Ouaali merken van een bepaalde periode? Felen situaties te herkennen, tijdig stop te zet- Een van de cursisten tijdens de cursus vertaalt het proces vanuit de theorie naar ten en spelers te helpen. Daarbij vind ik Coach Betaald Voetbal 2012/2013 is Said de praktijk. Het is in deze cursus in detail het belangrijk dat je de spelers in kwestie Ouaali. De huidige trainer van Ajax A2 specifieker gemaakt. aanspreekt en betrekt bij het oplossen heeft voor zijn dienstverband bij de Am- Zowel bij mijn eigen team als bij het eer- van het voetbalprobleem. Hierdoor vorm sterdammers ruime ervaring opgedaan ste elftal van Ajax wordt dat toegepast. je draagkracht en ontwikkel je het oplos- als hoofdtrainer van FC Lisse en sv Mar- De leden van de technische staf van Ajax send vermogen van de spelers binnen het ken en als jeugdtrainer en trainer-coach 1 herkennen dergelijke processen ook. veld.” van de beloftes van FC Volendam. Voor mij was het erg boeiend om daar ook met hen over te praten.” Opbouw Said Ouaali: “Het is een cursus met een Said Ouaali: “In de cursus CBV is het flinke belasting qua omvang en inten- Ontwikkeling uitgangspunt, dat je altijd uitgaat van de siteit, maar het is het allemaal volledig Said Ouaali: “Ik heb altijd sterk bege- 11:11 situatie. Je analyseert een voetbal- waard. Ik ervaar het zowel als een voor- leidend gecoacht, zowel in het veld als probleem tijdens de wedstrijd, bedenkt deel als een nadeel dat ik mijn cursus vanaf de zijlijn. Daarnaast heb ik uiter- een passende oefening en traint deze TC I lang geleden heb behaald. Het aard situatief gecoacht. Zo was ik het met de spelers die betrokken zijn bij het voordeel is dat ik vanuit de praktijk gewend. We leren nu vooral dit toe te voetbalprobleem, bv. in een vorm 8:8. heb kunnen leren van de verschillende passen in ongeorganiseerde situaties. Indien de oefening voldoende ingeoefend processen die zich voordoen binnen or- Het gaat dus sterk om het anticiperen is, vertaal je deze weer naar de 11:11-si- ganisaties. Je kunt die toevoegen aan je op situaties, het herkennen daarvan en tuatie, waarin je de oefening binnen het ervaring. Nadeel is dat de inhoud van de vervolgens in woord en daad zichtbaar spel laat terugkomen. Dit kan in een huidige TC I-opleiding meer aansluit op maken naar de spelers: wat je ziet, wat je positiespel of partijspel gebeuren.” de cursus Coach Betaald Voetbal dan die wilt veranderen en wat de bedoeling van van TC I die ik gevolgd heb. Het voordeel de verandering is. Voor mij werd dit een Buitenlandse stage en het nadeel tegen elkaar afgewogen van de aandachtspunten. Said Ouaali: “Ik ben voor mijn buiten- ben ik blij dat ik vanuit de praktijk heb Mijn eerste training verliep niet naar landse stage bij Borussia Mönchenglad- kunnen leren.” wens, maar was een waardevol leermo- bach geweest. Het is een enorm goed ment. Ik ging inzien wat er nu precies georganiseerde club, met heel open en Toegevoegde waarde van mij als trainer gevraagd werd op het herkenbare structuur. Als je in Nederland Said Ouaali: “De belangrijkste toege- hoogste niveau. Het is een verrijking voor naar clubs gaat, zijn de kernwaarden van voegde waarde is dat ik door de leercoa- iedere trainer dit proces te doorlopen. Je zo’n club vaak wel ergens te lezen. Maar ches richting het hoogste niveau bege- laat spelers voetballen en in die situatie daar blijft het dan bij. Bij Borussia Mön- leid word. We komen in aanraking met maak je ze duidelijk wat je wilt zien ver- chengladbach zijn ze overal zichtbaar, trainer-coaches van ere- en eerstedivisio- anderen ten goede van het spel. hoorbaar en voelbaar. Je bent welkom, ze nisten. Gastdocenten informeren je over staan open voor alles en er wordt, op en hun specifieke vakgebied. Ze dragen veel Het probleem van ‘te veel praten’ heb naast het veld, zeer professioneel en ge- kennis over. We leren daarnaast hoe een ik als trainer zelden gehad. Ik ben af- disciplineerd gewerkt. Al vanuit de jeugd BVO op verschillende niveaus, ook inter- komstig uit het ZMOK-onderwijs (Zeer worden deze elementen erin gebracht. nationaal, geleid dient te worden. Verder Moeilijk Opvoedbare Kinderen, red.). Voor iedereen die bij het eerste elftal ga je uiteraard doorlopend de diepte in Daar hebben kinderen korte en heldere betrokken raakt, is het vanzelfsprekend als het gaat om teamontwikkeling. Tot instructie nodig. Dat kun je ook op voet- dat er gewerkt wordt vanuit deze visie. slot vind ik het stage lopen binnen Ajax 1 ballers toepassen en dan het liefst met Daar kunnen wij nog veel van leren. Aan erg leerzaam en een toegevoegde waarde een plaatje erbij. Vertel je verhaal, laat de andere kant kun je ook zien dat ze aan mijn leerproces.” het zien en laat de spelers het uitvoeren. over sommige En houd het dus kort. Kortom: praatje, aspecten van Teamontwikkeling plaatje, daadje.” het trainings- Said Ouaali: “Ik kende de werkwijze van vak anders René Felen al, omdat ik jaren geleden al Verschil denken dan nieuwsgierig was naar zijn visie en er het Said Ouaali: “Het TC I-niveau is toch wij. Een nodige over gelezen heb. Ik pas deze visie vooral het trainen van de georganiseerde element als ook toe in mijn werk als leerkracht licha- situaties. De keeper heeft balbezit, we periodisering melijke oefening binnen het onderwijs. willen opbouwen via de verdedigers en is daar nog Het mooie is dat je nu een traject vanaf wat doen we dan. In de cursus Coach maar zeer ten de voorbereiding kunt volgen. Wat zijn Betaald Voetbal ga je een stap verder. Je dele doorge- gedragingen van spelers, wat zijn ken- moet tijdens het lopende spel leren om drongen.” Said Ouaali

www.devoetbal trainer.nl

04-15_cbv-cursus.indd 14 16-05-13 16:01 Foto: Pro Shots ‘Omschakelen is een foto plus drie seconden.’

volgens voortdurend terug in relatie Samenvatting: – ongeorganiseerde – situaties tot wedstrijden, trainingen, maar ook • De cursus Coach etaald Voet- in 11:11 op basis van zet en te- in het kader van het begeleiden van bal is een opleiding waarbij de genzet. spelers (ook dat is gebaseerd op waar- cursisten achtmaal twee dagen • De trainer moet niet te veel nemen, en dus analyseren). De cursist centraal verblijven en verder in praten, maar de situatie creëren die recentelijk nog TC I heeft gedaan, groepen vijftien BVO’s bezoeken. op het veld waardoor de spelers is in het voordeel. Indien je lang ge- Daarnaast worden er opdrachten ervaren waar het om gaat. leden je laatste cursus hebt gedaan, gedaan afgeleid van de verschil- • Het analyseren van een zorgen we er vaak voor dat we tussen- lende werkgebieden van de trai- wedstrijden is door middel van tijds deze vaardigheid nog wat bijspij- ner. formulieren gestandaardiseerd. keren. Kandidaten zien de waarde van • Het ormuleren van een trai- Het formulier is een hulpmiddel de wedstrijdanalyse absoluut in. Het ningsdoelstelling bevat de vijf om het kijken te structureren en is het begin van alles. Op basis van de W’s: Wat trainen we, Wie betreft te richten. Het gaat om het veel analyse ga je een speelwijze ontwik- het, Waar op het veld, Wanneer zien van weinig in plaats van kelen. Je analyseert, beschrijft bijvoor- vindt het plaats en Welke rol het weinig zien van veel. beeld wat getraind moet worden en speelt de tegenpartij. • ij omschakelen moeten de dan ga je aan de slag. Het creëren van • innen de cursus moeten de acties gedurende de eerste drie een training op het hoogste niveau in kandidaten trainingen organise- seconden na het omschakel- de werkelijke situatie, is de norm in ren en coachmomenten moment beschreven worden. de cursus Coach Betaald Voetbal.” toepassen in de meest complexe

14 15 De Voetbaltrainer 194 2013

04-15_cbv-cursus.indd 15 16-05-13 16:01

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS Tekst: Ruud Doevendans en Paul Geerars

CBV-docenten aan het woord Inzicht in jezelf, in je team en in je club

In de cursus Coach Betaald Voetbal wordt gewerkt met een onderverdeling: inzicht in jezelf, inzicht in de ander, inzicht in je team, inzicht in je club. Voor al die aspecten zijn er specialisten die hierin les geven. We vroegen de docenten Paul van Zwam, René Felen en Berend Rubingh over hun bijdrage aan de cursus.

Paul van Zwam, ‘Inzicht in de ander’

Paul van Zwam: “Samen met Leon zélf ook iets aan de materie proberen antwoordelijkheid Coach Model, een Vlemmings heb ik het bedrijf Vlem- toe te voegen. Het houdt voor hen methode waarmee je spelers helpt mings & Van Zwam en wij verzorgen niet op bij informatie opnemen, op- om goede keuzes te maken en zich te in deze cursus het onderdeel ‘Inzicht dreunen en het diploma in ontvangst ontwikkelen. Het uitgangspunt daarbij in de ander’, waaraan ook ‘Inzicht in nemen. Zij ontwikkelen ook zelf me- is dat je inzicht krijgt in de ander door jezelf’ gekoppeld is. Juist door jezelf thodieken en modellen waarmee ze contact te maken met de ander. We goed te kennen en je eigen gedrag te met spelers aan de slag gaan. Dat is zitten dus sterk op de communicatie. managen, kun je ook anderen beïn- erg leuk en inspirerend. Kun je een gesprek voeren met de vloeden. Onze aanpak sluit sterk aan ander, vragen stellen en doorvragen bij de praktijk van de cursisten. Voetballen is telkens keuzes maken, en de essentie te pakken krijgen, dan We constateren dat diverse cursisten door spelers en coaches. Het gaat in krijg je inzicht. Het staat haaks op ons onderdeel erom te begrijpen hoe de stroming in de sportpsychologie en waarom we bepaalde keuzes ma- die meer wil testen. Voor ons is het ken. Indien een trainer hier inzicht gesprek de basis, en hoe ga je nu dat in heeft, is hij beter in staat om die gesprek aan?” speler te beïnvloeden. Het is een van de belangrijkste taken die een trainer Op welke manier kunnen cursisten heeft. Onderdelen daarin zijn de visie laten zien ‘bekwaam’ te zijn op het op het coachen van voetballers, span- gebied van je expertise? ningscontrole, voetbalvisie, coachprin- Paul van Zwam: “De cursisten moe- cipes, gedachtencontrole van de coach ten als eindopdracht een ontwik- en de speler en aandachtscontrole. Je kelgesprek voeren met een speler. leert hoe je de speler kunt helpen keu- Dat kan op twee manieren. Allereerst zes te maken en die uit te voeren, en onder supervisie van Leon of mij, of- je leert om een ontwikkelgesprek te wel nemen zij het gesprek op video houden. Je stijl van leidinggeven komt op waarna ze feedback krijgen. Het aan de orde en we hebben het over de gaat dan om de gespreksstructuur manier waarop je de verantwoorde- en de gespreksvaardigheden. Daar- lijkheid van spelers kunt vergroten.” naast moeten zij in staat zijn om een ontwikkelplan voor die speler op te Hoe gaat dat in zijn werk, welke stellen. Verder is er niet echt een exa- werkvormen gebruik je? menmoment dat betrekking heeft op Paul van Zwam: “Dat kunnen zowel dit onderdeel, maar wordt dit ontwik- plenaire sessies zijn als individuele kelgesprek meegenomen in de totale opdrachten en in groepsverband. Onze beoordeling van de vorderingen van kernmethodiek is het VCM, het Ver- de kandidaat tijdens deze cursus.”

www.devoetbal trainer.nl

16-17-18_docenten.indd 16 16-05-13 16:02 Inzicht in jezelf, in je team en in je club

gang met conflicten’ en ‘opbouwen van vertrouwen’.”

Hoe gaat dat in zijn werk, welke werkvormen gebruik je? René Felen: “In totaal geef ik drie bijeenkomsten. De eerste is een meer algemene waarbij gekeken wordt in hoeverre de kennis van team- ontwikkeling aanwezig is. De twee bijeenkomsten daarna gaan over de vaardigheden ‘conflicthantering’ en ‘opbouwen van vertrouwen’. Deze onderwerpen worden eerst algemeen besproken en daarna middels prak- tijkvoorbeelden verder doorgenomen. Soms is er een werkvorm met de helft van de groep en de andere keer met de gehele groep. Dit hangt af van de mogelijkheden tijdens zo’n dag. Het belangrijkste tijdens de bijeenkomsten is om de onderwerpen zo praktisch mogelijk te houden zodat er veel her- kenning ontstaat waarbij de cursisten ook zoveel mogelijk hun eigen erva-

Foto: Pro Shots ringen delen.”

René Felen, ‘Inzicht in je team’ Op welke manier kunnen cursisten laten zien ‘bekwaam’ te zijn op het René Felen: “Ik mag het onderdeel ‘In- van de trainingsvormen, conditio- gebied van je expertise? zicht in je eigen team / managen van je nele aspecten, het analyseren van René Felen: “Elke cursist moet een begeleidingsteam’ geven. Samen met wedstrijden en dit uiteraard weer Proef Van Bekwaamheid indienen. Luc van Agt, Paul van Zwam (Inzicht in kunnen doorvertalen naar het trai- Dit betekent in mijn geval dat elke jezelf) en Berend Rubingh (Inzicht in de ningsveld. Daarnaast heeft de CBV’er cursist een schrijven stuurt met een organisatie) vormen wij de groep van ook te maken met aspecten als een aantal onderwerpen als doelstelling experts. En naast de vaste docenten, begeleidingsstaf die meehelpt met het van de begeleidingsstaf, welke analyse gastdocenten en hun stageplaatsen, creëren van een professionele werk- heb je gemaakt, welke stappen zou je zijn dit de momenten waarbij de cur- omgeving. Hoe wordt er omgegaan aanbevelen om het team door te laten sisten hun expertise vergroten. met teleurstellingen of wanneer je als groeien. En het belangrijkste ‘wat is Ik ben begonnen met het filmpje van ‘nieuwe’ CBV’er een wat andere werk- je zelfreflectie’. Dit laatste is zeer be- Draadstaal/Neonletters over voetbal- wijze wilt introduceren, hoe wordt er langrijk omdat elke coach moet weten trainer Henk (http://www.youtube. dan door de stafleden op gereageerd waar hij goed in is en waarin hij zich com/watch?v=QU1pKxA1FA8). Ik heb (vooral interessant wanneer ze het er meer moet bekwamen, dan wel dat toen aan de groep gevraagd: ‘Zeker niet mee eens zijn). Dit zijn facetten hij stafleden om zich heen heeft die weten dat je cursus wilt volgen?’ die vaak worden vergeten maar wel aanvullende vaardigheden hebben. van zeer groot belang zijn om te sla- Wanneer je tot dit inzicht komt, wordt Als Coach Betaald Voetbal moet je gen als coach. Dus als coach moet je de kans van slagen als coach alleen uiteraard heel veel kennis hebben ook vaardigheden beheersen als ‘om- maar groter.”

16 17 De Voetbaltrainer 194 2013

16-17-18_docenten.indd 17 16-05-13 16:02

MINI-SPEC IAL

CBV-CUR SUS

aantrekken?’ Door de informatie tij- dens het onderdeel dat ik geef, wordt het vak niet makkelijker maar voor- kom je veel ellende als je eenmaal bij een club zit.”

Hoe gaat dat in zijn werk, welke werkvormen gebruik je? Berend Rubingh: “Ik reik een aan- tal instrumenten en modellen aan waarmee je de club kunt analyseren. Vervolgens ga je de consequenties daarvan doortrekken naar je techni- sche beleid. Hoe kun je nu grip krijgen op die bredere omgeving waarin je functioneert? Het gaat om de strategie van de organisatie, wat is het beleid en wat zijn de uitgangspunten, welke kant gaat de club op. Verder is het van belang hoe de club gestructureerd is, Berend Rubingh, ‘Inzicht in je organisatie’ welke functies er zijn, met wie heb je te maken. En het gaat om de cultuur Berend Rubingh: “Ik verzorg op deze niet. Je functioneert in een groter ver- van de organisatie, hoe de mensen cursus het onderdeel ‘Inzicht in je band dan alleen de voetbalclub, wat met elkaar omgaan en welk krachten- organisatie’. Het speelveld van de met zich meebrengt dat dit ook con- veld zich daaromheen afspeelt. Dat trainer-coach gaat verder dan alleen sequenties heeft voor jouw technische bieden we aan in ‘klassikale’ vormen, het elftal, de reserves, zijn technische beleid en de wijze waarop jij als coach en vanuit hun eigen club reiken de en medische staf. Binnen dat grotere tot je recht komt. Past jouw aanpak bij cursisten elkaar aan hoe dat bij di- speelveld zal de trainer-coach zich die club? verse clubs toegaat. Ze nemen deelop- moeten kunnen bewegen. drachten mee naar hun praktijksitu- Een voetbalorganisatie heeft veel In het algemeen kom je vaak tegen atie, passen die toe en nemen ze weer nodig: geld, een stadion, supporters, dat cursisten schrikken van wat zich mee naar de cursus. We nemen verder veiligheidsmensen, logistiek et cetera. allemaal afspeelt binnen een club. één of meer clubs onder de loep en Met andere woorden, om het elftal en Blijkbaar is het geen kwestie van een kijken hoe het bij zo’n club werkt.” de direct betrokkenen heen zit een veld en elf spelers, maar gebeurt er enorme organisatie die niet over voet- veel meer dan zij ooit voor mogelijk Om welke manier kunnen cursisten bal gaat. Zij realiseren echter wel dat hebben gehouden. In sommige geval- laten zien ‘bekwaam’ te zijn op het jij als Coach Betaald Voetbal je werk len leidt dat zelfs wel eens tot de ge- gebied van je expertise? kunt doen. Er zijn mogelijkheden en dachte: ‘Bij deze club wil ik misschien Berend Rubingh: “De eindopdracht is onmogelijkheden, bepaalde spelers wel helemaal niet werken, want het dat zij alle theorie toepassen op de kunnen wél of juist níet aangetrok- past niet bij mij!’ Ze merken dat een organisatie waar zij stage lopen. Tege- ken worden. Er zijn derbies die zich in gesprek, als je solliciteert bij een club, lijkertijd moet ik zien dat ze de conse- een totaal andere context afspelen, en wel wat verder moet gaan dan ‘Wat quenties kunnen inschatten voor hun de media bij de ene club is de andere verdien ik en welke spelers kan ik eigen beleid.”

www.devoetbal trainer.nl

16-17-18_docenten.indd 18 16-05-13 16:02

MINI-SPEC IAL

Tekst: Paul Geerars CBV-C URSUS Foto: VI Images

Het ideale leerjaar van Giovanni van Bronckhorst Hoofdtrainer, assistent- trainer en cursist CBV

Giovanni van Bronckhorst is trainer/coach van de Beloften van Bij een club zijn er altijd veel factoren Feyenoord/Excelsior en assistent-trainer bij Feyenoord. Daar- die van invloed zijn. Denk aan team- processen, de media, de technische naast volgt hij dit seizoen de cursus Coach Betaald Voetbal. en medische staf, bestuur, supporters. Dat heb ik de laatste jaren natuurlijk Het blijkt een ideaal leerjaar. Hoe gaat de Rotterdammer te ook wel bij Feyenoord zo ervaren, maar de cursus heeft dat nog eens werk en hoe ziet hij zijn eigen ontwikkeling als voetbaltrainer? bevestigd. Dan word je bewust op de feiten gedrukt. Ik heb nu bijvoorbeeld het beleidsplan van Feyenoord door- Giovanni van Bronckhorst: “Het groot- het vooral om de rol die je speelt op genomen om te zien wat de speer- ste verschil tussen TC I en CBV vind ik het veld en bij je eigen team, terwijl punten voor de komende jaren zijn. de aandacht voor de rollen die je als de nadruk bij de CBV-cursus ligt op Dat is leerzaam, hoort bij de cursus trainer kunt vervullen. Bij TC I gaat de rollen die je hebt in de totale club. en wie weet komt die kennis nog eens

18 19 De Voetbaltrainer 194 2013

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 19 16-05-13 16:05

MINI-SPEC IAL

CBV-C URSUS

Het doelpunt van pas. Ook de samenwerking met maar enige houvast hebben de jeugd- atie om een cursusjaar in te vullen, van Jordy Cla- Excelsior is een aandachtspunt. Om- spelers dan wel. Ook het contact tus- omdat mijn stageclub tevens de club sie tegen AZ dat ik ook trainer ben van de Beloften sen de Feyenoord-trainers is goed. Dat is waar ik daadwerkelijk trainer ben.” (februari 2013) van Feyenoord/Excelsior heb ik hier komt niet in de laatste plaats doordat is een voor- ook op een natuurlijke manier mee het trainers zijn die soms nog met Training beeld van een te maken. Hetzelfde geldt eigenlijk elkaar hebben gevoetbald. Dat schept Giovanni van Bronckhorst: “Er zijn situatie die ook voor de samenwerking met de jeugd- een band. Zelf heb ik destijds voor in mijn ogen twee soorten trainingen. getraind wordt trainers op Varkenoord. Ik ben daar mijn TC I-cursus een seizoen lang bij Dat komt terug bij Feyenoord, maar tijdens de linie- zelf begonnen, dus weet de weg. De Jean-Paul van Gastel (A1) meegelopen. ook op de CBV-cursus. De eerste is trainingen bij werkwijze op Varkenoord is vergelijk- Hij is nu wekelijks op Varkenoord de ontwikkeling van je eigen speel- Feyenoord. baar met hoe we bij het eerste team bij het trainersoverleg aanwezig, dus wijze. De tweede soort training heeft werken. Je ziet dat bijvoorbeeld in de lijnen zijn kort. Ik heb zelf vooral te maken met het bestrijden van de de trainingsmethodieken terug. Dat met de A1-trainer Damiën Hertog te komende tegenstander. We gaan altijd vergemakkelijkt de overgang van de maken in relatie tot de wedstrijden uit van onze eigen speelwijze, maar jeugdspelers naar de eerste selectie. van de Beloften. Tot slot kom ik ook zullen nuances aanbrengen met het De periodisering en veel trainings- vaak op Varkenoord om bij mijn zoon oog op de volgende tegenstander. Dat vormen zijn herkenbaar voor over- te kijken die in Feyenoord D3 speelt. doen we onder meer op basis van komende jeugdspelers. Het niveau is Dus ook voor mij zijn de lijnen kort. Al videobeelden die we eerst als staf weliswaar hoger, het spel gaat sneller, met al is het eigenlijk een ideale situ- doornemen en dan filteren richting

www.devoetbal trainer.nl

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 20 16-05-13 16:05 len gewoon dat een team iets anders man terughoudend kan zijn met de moet gaan voetballen, terwijl het spel ‘stopmomenten’ tijdens een trainings- aan de gang is. Ik denk dat ik later vorm. We maken als trainers vooral als hoofdtrainer een juiste balans zal gebruik van begeleidende coaching en moeten vinden tussen begeleidende we pakken ieder rustmoment tussen coaching en de situatieve stop. Als oefeningen aan om spelers te beïn- voetballer wilde ik graag dóórvoet- vloeden. En als we nog iets hebben ballen, ook tijdens trainingen. Toch gemist of bewust hebben laten lopen, ontkom je er als trainer niet aan om kunnen we er altijd de volgende dag op sommige momenten het spel stop nog op terugkomen. Individueel, per te zetten. linie of met het complete team.

Bij een tactische training moet je er- Toen we met het cursusgroepje van voor zorgen dat de voorwaarden in trainers bij Feyenoord te gast waren, orde zijn. Het niet te coachen team heb ik een training verzorgd met speelt zoals de komende tegenstan- als thema het omschakelen na bal- der. Dit vergt overleg met collega- verovering. Dat vind ik altijd leuke trainers. Het te coachen team geef je trainingen. We hebben een grote spe- vooraf informatie over het accent van lersgroep en het niet te coachen team die training. Bij Feyenoord hebben Ro- speelt doorgaans ‘trouw’ in functie nald Koeman en Jean-Paul van Gastel van het accent van die trainingsvorm. tijdens de training de leiding over het Ik vind het belangrijk dat je juist bij basisteam. Ik coach dan het andere het omschakelmoment het hele team team dat speelt zoals de komende beïnvloedt. Een verdediger verovert de tegenstander. Dat is in de cursussitu- bal, maar dan begint het pas: de eer- atie anders. Het te coachen team, het ste bal moet bij voorkeur diep zijn, de basisteam, geven we vooraf niet aan middenvelders moeten zich aanbieden welke speelwijze het andere team of ruimte maken, de aanvallers moe- gaat hanteren. Anders worden som- ten daarop reageren, zodat onderlinge mige zaken te voorspelbaar. afstanden intact blijven. Dit speelt zich dan af in een 11:11 waarin het

Foto: Pro Shots Wij nemen de tactische training bij spel gewoon gespeeld wordt. Dus niet Feyenoord standaard op video op. Een twintig keer bij de keeper beginnen als de spelersgroep, eventueel per linie. praktisch voordeel hiervan is dat Koe- het om opbouwen of drukzetten gaat. Bij Feyenoord kennen we vanzelf- sprekend tactische trainingen. Ook bij de CBV-cursus is dat het geval, De week maar dan leer je ook expliciet gebruik Giovanni van Bronckhorst: “Ervan uitgaande dat we zondag-zondag spelen en midweeks geen te maken van methodische stappen. wedstrijd hebben, is maandag de zogenaamde uitlooptraining voor de basisspelers die op Bijvoorbeeld wanneer ‘de tegenpartij’ zondag hebben gespeeld. Ongeveer acht spelers van de eerste selectie zullen echter minder iets doorheeft en anders gaat spelen, dan 45 minuten hebben gespeeld bij Feyenoord 1 en komen die maandagavond in actie bij moet het te coachen team weer een het team waarvan ik hoofdtrainer ben, de Beloften. Dinsdag is de vrije dag. Woensdagochtend tegenmaatregel nemen. Of andersom, trainen we in twee groepen. De ene groep heeft eerst krachttraining en daarna de na-analyse je coachploeg voert iets heel goed uit. van de zondagse wedstrijd. De andere groep, de Beloften, heeft een uitlooptraining en een In dat geval moet je juist het niet te krachtprogramma voor alleen het bovenlichaam. Op woensdagmiddag zijn de Beloften vrij coachen team helpen. We bespreken en de basisspelers krijgen dan een training met een conditionele prikkel. Die training bestaat voor de tactische training welke opties meestal uit een warming-up, passen/trappen en partijspel, allemaal in het teken van de con- de tegenpartij heeft, zodat we die aan ditionele prikkel, afhankelijk van het moment in de periodisering. Spelen we bijvoorbeeld 4:4 ons eigen team kunnen laten zien. Het op het eind van de training, dan zal ook het passen/trappen met korte afstanden zijn. Het komt misschien op hetzelfde neer, passen/trappen is niet standaard vanuit de posities. We coachen op balsnelheid, de aannames maar we gebruiken hier dus niet de en het gebruiken van zowel links als rechts.” echte stopmomenten voor. We vertel-

20 21 De Voetbaltrainer 194 2013

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 21 16-05-13 16:05

MINI-SPEC IAL

CBV-C URSUS

Positiespellen spelen we doorgaans met twee, drie of zelfs vier neutrale spelers. Er is dus altijd sprake van een overtal. Bij 9:9 is het meestal ‘plus drie’. De middenvelders zijn meestal de neutrale spelers, die dan centraal spelen (zie tekening 1). In zo’n positie- spel willen we graag zien dat er niet te veel onnodig (zonder bal) gelopen wordt. In principe zijn er drie spe- 3 lers vrij en moeten de andere spelers eromheen positie kiezen zonder al te grote afstanden af te leggen. Met 1 2 Koeman spelen we dit positiespel aan een zijkant van het veld, zonder dat spelers echt vaste posities hebben. Ik weet nog dat Bert van Marwijk zo’n trainingsvorm in de as van het voet- balveld liet spelen, waarbij spelers meer op hun eigen positie kwamen te 1 ‘Positiespellen spelen lopen. Waar je de oefening ook laat we doorgaans met plaatsvinden op het veld, centraal twee, drie of zelfs vier blijft staan dat de posities ten opzich- neutrale spelers.’ te van elkaar goed moeten blijven. We kunnen de drie neutrale spelers ook op de kopse kant van het veld opstellen, maar dat doen we meestal bij de kleinere positiespellen zoals 4:4/5:5.”

Linietraining Giovanni van Bronckhorst: “Op de 5 vrijdag hebben we meestal een linie- training. Dat doen we al langer, maar 4 aanvankelijk deden we dit in twee groepen. Sinds een paar maanden 3 doen we het in drie groepen. In prin- cipe staat Ronald Koeman dan bij de achterhoede, ik bij de middenvelders 2 en Jean-Paul van Gastel bij de aanval- lers. Daarnaast staan ook Patrick Lo- 1 dewijks, Cor Adriaanse, Gaston Tau- ment en Roy Makaay op het veld. De middenvelders doe ik meestal in mijn eentje. De oefeningen die ik dan laat uitvoeren zijn bijna altijd gericht op Voorbeeld van een onze eigen speelwijze. Bijvoorbeeld linietraining met de het bijsluiten door de middenvelders middenvelders. bij Graziano Pellè, het zelf vragen om de bal in de diepte of de passing van de bal achter de laatste linie van de tegenpartij. Iedere week is er wel een ander accent, gedurende een half uur. Bij elke linie gebruiken we een kee- 2 per, dus Lodewijks beweegt zich over het gehele veld langs de drie keepers. Wat betreft de middenvelders heb ik er zo’n vijf à zes. Zelf doe ik meestal

www.devoetbal trainer.nl

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 22 16-05-13 16:05 ook actief mee. Ik ben dan bijvoor- beeld de spits die aangespeeld moet worden, of de verdediger die ballen inspeelt. Het kan ook best voorkomen dat per toerbeurt een middenvelder even als buitenspeler fungeert, die moet worden aangespeeld om een voorzet te geven. Door geregeld te wisselen van functie komt iedereen voldoende aan bod wat betreft het ac- cent waarop we trainen. In principe is de linietraining zonder weerstand van verdedigers. Een oefening is bijvoor- beeld dat ik zelf in de spits sta, mid- denvelders rond de middencirkel goed ten opzichte van elkaar laat bewegen waarna de dan balbezittende speler na een fluitsignaal de spits - mij dus - moet zoeken. Vervolgens moet de derde man eronder komen om af te

ronden of de aanval voort te zetten Foto: Pro Shots (zie tekening 2). Dit soort oefeningen vinden spelers erg leuk om te doen Bij City is alles aanwezig. De facili- den, lijkt me dat echt van toegevoegde omdat het vanuit de positie is en op teiten op het trainingscomplex zijn waarde. echte wedstrijdsituaties lijkt. Dan super. Het video-analysesysteem is Omdat ik bij Feyenoord verantwoorde- is het mooi om onze middenvelders geweldig. De medische afdeling is lijk ben voor de na-analyse van de wed- tijdens wedstrijden op die manier te ongeëvenaard. Dan is het wel zaak strijd, was ik bij Manchester City extra zien scoren, zoals bijvoorbeeld Tonny om als hoofdtrainer bijzaken van geïnteresseerd hoe ze dat daar doen. Vilhena tegen Willem II of Jordy Cla- hoofdzaken te scheiden. Wat doe je Bij City krijgen alle spelers de relevante sie tegen AZ.” met alle informatie die voorhanden beelden te zien op een Ipad als ze de is? De ‘coach als manager’ is daar dus volgende dag weer op de club komen. Manchester City van toepassing. Hoofdtrainer Roberto Spelers kunnen zelf op allerlei knoppen Elke CBV-cursist dient een stage af te Mancini heeft negen voetbaltechni- drukken om te zien wat ze willen zien, werken bij een buitenlandse club. Gio- sche assistenten bij zijn trainingen! goed gerubriceerd naar teamfuncties, vanni van Bronckhorst ging met vier Vijftien man medisch personeel. Maar spelhervattingen, eigen partij of tegen- medecursisten naar Manchester City, dit is allemaal nog steeds geen garan- stander. In het zogenaamde post-game- de club van de schier onbegrensde mo- tie voor succes. analysis krijgen de spelers van City gelijkheden. Na ons bezoek aan Manchester City te lezen en te zien wat er wel of niet Giovanni van Bronckhorst: “Van de heb ik een presentatie gehouden over is uitgekomen in relatie tot het ‘game buitenkant leek Manchester City mij de toepassing van video-analyse bij plan’ van vóór de wedstrijd. een club die het succes vooral met die club. Tijdens de wedstrijd worden Dit is iets waar ik me nu ook mee be- geld probeerde bij elkaar te kopen. de beelden al gecodeerd. Vervolgens zig houd om te ontwikkelen binnen Nadat ik er een paar dagen had rond- kan Mancini in de rust gebruikma- Feyenoord. We hebben het als tech- gelopen en mensen had gesproken, ken van de geselecteerde beelden uit nische staf al voor elkaar dat we alle ben ik van mening dat ook deze club de eerste helft. Ik ben daar wel een analysebeelden (voor- en na-analyse) probeert om volgens een bepaalde voorstander van. Bij Feyenoord zijn op een Ipad hebben en kunnen uitwis- visie en werkwijze te werk te gaan. we nog niet zo ver, maar we zijn wel selen. Uiteindelijk willen we ernaartoe Men ziet ook wel in dat ze niet met aan het bekijken of we dit in de nabije dat ook de spelers hier gebruik van geld kunnen blijven smijten. Zo zul- toekomst kunnen implementeren. kunnen maken. Bij Manchester City len ze structureel aan de jeugdoplei- Ik denk dat het goed is dat we aan werken vijf mensen aan de video- ding moeten werken en slim moeten spelers kunnen laten zien waarover analyse, dus daar is dat sneller gezegd omgaan met het aan- en verkoopbe- we het hebben. Een beeld zegt toch en gedaan dan bij ons. De technologie leid. Men zegt nu dat er vanaf 2016 meer dan honderd woorden, zelfs in is er in ieder geval.” minimaal vier jongens uit de eigen de rust. Natuurlijk is het dan druk in opleiding in de basis moeten staan. zo’n kleedkamer, maar er is altijd een Inzicht in team Dat is een vooruitstrevend doel voor minuut of vijf dat de trainer zijn zegje Giovanni van Bronckhorst: “In de een club die tot nu toe alles bij elkaar kan doen. Als je dat dan kunt onder- CBV-cursus wordt onderscheid ge- kocht. steunen door middel van videobeel- maakt in inzicht in jezelf, inzicht in

22 23 De Voetbaltrainer 194 2013

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 23 16-05-13 16:05

MINI-SPEC IAL

CBV-C URSUS

het team en inzicht in de club. Ik denk vallig komt ook René Felen, die binnen beeld bij individuele gesprekken. Bij dat ik al voldoende inzicht in mezelf de CBV-cursus het onderdeel ‘inzicht basisspelers gaat het wekelijks mo- had. Ik wil me niet anders voordoen in je team’ voor zijn rekening neemt, tiveren van spelers makkelijker dan of iets doen wat niet bij mij past. Ik een paar keer per seizoen bij Fey- bij wisselspelers. Wat dat betreft heb wil altijd honderd procent mezelf zijn. enoord langs om ons als technische ik dit seizoen een goede leerschool, Dat heb ik als speler ook altijd gedaan. staf te ontwikkelen. In de cursus gaat als trainer van de Beloften. Dat zijn Ik denk dat qua karakters Guus Hid- het om de ontwikkeling van het team spelers die niet altijd als basisspeler dink en Frank Rijkaard het dichtst bij in verschillende fases, hetgeen ook in Feyenoord 1 spelen. De ontwikke- mij staan. Zij zijn over het algemeen een aantal keren in De Voetbaltrainer ling van de spelers staat centraal. Dat vrij rustig en kunnen goed omgaan heeft gestaan. Teamontwikkeling is is ook hetgeen ik steeds maar weer met een spelersgroep. Omdat Paul een niet te onderschatten aspect voor duidelijk maak aan die eventueel te- van Zwam ook voor Feyenoord werkt, de hoofdtrainer. Je hebt te maken met leurgestelde spelers. Het is mijn taak hebben we ons in de cursussituatie meer dan twintig individuen die al- dat ze er staan als ze nodig zijn in het vooral gericht op het inzicht in de spe- lemaal hun eigen verhaal hebben. Dat eerste door bijvoorbeeld blessures of lersgroep, uitmondend in persoonlijke moet je goed managen en welke rol schorsingen. Een goed voorbeeld was ontwikkelingsplannen per speler. Toe- geef je dan aan je assistenten, bijvoor- Miquel Nelom, die op linksback moest invallen voor de geblesseerde Bruno Martins Indi. Nelom is een van de spe- lers die in het tweede altijd alles geeft. Trainers Dat maakte voor hem de kans dat hij Giovanni van Bronckhorst: “Als ik destijds als speler had geweten nu trainer te zijn, dan goed zou spelen in het eerste groter. had ik mezelf een plezier gedaan om van al mijn trainers bepaalde oefenstof vast te leggen. Naarmate het seizoen vordert heb Van Louis van Gaal is me bijgebleven hoe zorgvuldig hij zijn team tactisch voorbereidde op ik echter ook te maken met spelers de komende tegenstander. De trainingen zijn voor hem even belangrijk als de wedstrijden. tegen wie inmiddels verteld is dat er Verslappen was niet mogelijk. Dick Advocaat maakte ik bij Glasgow Rangers mee. Zijn Ne- geen toekomst is voor hen bij de club. derlandse manier van werken waren ze daar niet gewend. Dat waren bijvoorbeeld tactische Ook daar moet je als coach mee leren trainingen op basis van de eigen speelwijze en formatie, ten opzichte van de tegenstander. omgaan.” Bert van Marwijk is in staat om veel vertrouwen te geven aan een spelersgroep. Hij houdt een team lang intact en als (basis)speler weet je dat je daar lang op kunt vertrouwen. Ik denk dat Samenvatting: dit ook een van de pijlers is geweest onder het halen van de WK-finale in 2010. Ondertussen • ij C gaat het volgens Giovan- gaf hij verantwoordelijkheden aan de spelers in het veld. Als we minder goed speelden, waren ni van ronckhorst vooral om de we toch in staat te vertrouwen op sommige constante waarden in onze speelwijze waarop rol die je speelt op het veld en we altijd konden terugvallen. Dan hoefden we in ieder geval niet te verliezen. Van Marwijk bij je eigen team terwijl de na- maakte gebruik van vaste, herkenbare trainingsvormen. Ik denk dan aan de pass/trapoefenin- druk bij de CV-cursus ligt op gen tussen de linies of met afronding op het doel, de positiespellen in de as en de tactische de rollen die je hebt in de totale oefeningen van klein naar groot met daarin de kenmerken van onze eigen speelwijze zoals de club pressie naar voren of de opbouw van achteruit. Ik denk dat ik als trainer ook gebruik ga ma- • Voor de tactische training be- ken van een aantal ‘vaste’ trainingsvormen en daaromheen dan voldoende zal variëren. Daar- spreekt de sta met de spelers bij zal ik altijd goed moeten monitoren hoe de groep op mijn trainingsstof reageert. Aan de van eyenoord welke opties de ene kant moet tegenpartij heet odat e die je waken voor aan het eigen team kunnen la- een overkill aan ten ien herhaling, aan • eestal op vrijdag verorgt Van de andere kant ronckhorst de linietraining voor ontkom je niet de middenvelders van aan herhaling eyenoord om vastigheden • mdat Van ronckhorst bij in je speelwijze eyenoord verantwoordelijk is te creëren. De voor de na-analyse van de wed- voetbaltrainer strijd was hij bij anchester anno 2013 zal City extra genteresseerd hoe e zich moeten dat daar doen aanpassen aan • Van ronckhorst denkt dat ua de spelersgroep, karakters Guus Hiddink en rank zonder daarbij Rijkaard het dichtst bij hem zichzelf te ver- staan ij ijn over het algemeen

loochenen.” Foto: Pro Shots vrij rustig en kunnen goed om- gaan met een spelersgroep

www.devoetbal trainer.nl

19-20-21-22-23-24_bronckhorst.indd 24 16-05-13 16:05 Snel herstellen

Om na een wedstrijd zo snel mogelijk te herstellen, zouden voetballers binnen één uur na een wedstrijd een koolhydraat- en eiwitrijke maaltijd moeten Voetbalschoen eten in combinatie met het drinken van gezoete melk. Daarnaast zouden ze de omstandigheden De Kinderschoen Monitor van Gigagaaf.nl heeft uitgewezen dat één op de drie moeten optimaliseren om goed te kunnen slapen. ouders niet regelmatig kijkt of de schoenen van hun kind nog groot genoeg zijn Dit zijn de uitkomsten van een onderzoek van en één op de vijf ouders denkt dat sneakers en linnen schoenen geschikt zijn Mathieu Nédélec en zijn team. De Franse onderzoe- voor dagelijks gebruik. Als voetbaltrainer is het volgens Marjolein van der Steen kers, onder meer werkzaam bij Lille, schreef hier- van Gigagaaf verstandig om ouders en spelers hierop attent te maken. “De in- over het boek Recovery in Soccer. vloed van schoenen op de ontwikkeling van kindervoeten wordt nog al eens Het eerste hoofdstuk is op de web- onderschat. Zo is het belangrijk om te weten dat het zeer aan te bevelen is om site van Topsport Topics te lezen. sneakers en linnen schoenen af te wisselen met stevige leren schoenen. Hetzelf- de geldt voor de maat: kindervoeten kunnen zo snel groeien dat een maandelijk- http://bit.ly/VJey8C se check geen overbodige luxe is.” Knieën en enkels zijn voor voetballers gewrich- ten die vaak voor blessures zorgen. Juist daarom is het van belang om aan het Secrets to Sports schoeisel aandacht te schenken, aldus po- dotherapeut Eric van den Berg. “Te kleine De app van Secrets to Sports biedt je als trainer, schoenen of dagelijks gebruik van kinder- speler en ouder een overzicht van al je voetbalacti- schoenen met onvoldoende ondersteu- viteiten. Met deze complete applicatie heb je infor- ning kan lijden tot ernstige voetklachten, matie beschikbaar over trainingen (inhoud van oe- maar ook enkel- en knieklachten.” feningen met video’s en tekeningen), wedstrijden (resultaten en statistieken) en spelers (kalender met aan- en afwezigen). De statistieken worden automatisch bijgehouden in een logboek per spe- Kennisbank ler, waardoor je alle gegevens automatisch bij de hand hebt. Bijkomend voordeel is dat je meerdere Uitgeverij Boom Nelissen heeft met Coachlink een online kennisbank voor trainers teams tegelijkertijd kunt beheren. De app wordt geïntroduceerd. De website brengt een uitgebreid aanbod van vakinformatie met automatisch gesynchroniseerd met de webversie ruim 1300 artikelen over coaching en persoonlijke ontwikkeling, met daarbij te- van s2s.net, waardoor je thuis op je desktop alle vens een aanbod van ruim 120 boeken over ditzelfde vakgebied. Coachlink biedt data nog rustig kunt terugkijken. tevens een online community waar ervaring kan worden uitgewisseld. Ook worden relevante nieuwsberichten geplaatst en evene- http://bit.ly/15bTGuM menten aangekondigd. Om gebruik te kunnen maken van de volledige databank is er wel een jaarabonnement vereist. Er is voor trainers en coaches de mogelijkheid om een maand lang gratis kennis te maken met Coachlink.

http://bit.ly/Yrv9uU

CODE

Martin van Straaten en Ton Biessels willen met CODE Sportcoachdevelopment de positie van de sportcoach verder professionaliseren. Daarbij gaat het vooral om de stap om de theorie over te brengen naar de praktijk. Sinds kort is hun visie op leren, ontwik- kelen en opleiding ook online te lezen via sportcoachdevelopment.com.

http://bit.ly/10Z8viO

24 25 De Voetbaltrainer 194 2013

25_zijlijn.indd 25 16-05-13 16:07

T ACT IEK Tekst: Tjeu Seeverens

25 jaar na die ene hoofdprijs voor Oranje De winnende coach en zijn succesfactoren

Dinsdag 25 juni heeft het Nederlands voetbal echt iets te vie- ren. Dan is het precies 25 jaar geleden dat het Nederlands elftal in München door een 2-0 overwinning op de Sovjetunie de enige hoofdprijs in de Oranje-historie pakte. Wij blikken terug op basis van de aanpak van de winnende coach, Rinus Michels.

Rinus Michels koos in die magistrale sportzomer onder meer voor een bij- zonder concept (het zes- en vierblok), korte en uiterst scherpe partijspelen en een individuele trainer voor een buiten- Van Basten 4-blok speler. Daarmee was hij tijdens dit EK zijn tijd vooruit. Een overzicht van de teamtactische succesfactoren van 1988. A. Mühren Gullit Vanenburg

Het concept Wouters In 1988 kiest Rinus Michels voor een E. Koeman R. Koeman 6-blok concept dat de voetbalwereld verrast. Het is een combinatie van de realisti- sche kijk van de coach op wat nodig Van Tiggelen Rijkaard Van Aerle is om succes te hebben, de specifieke kwaliteiten binnen de spelersgroep en de tactische historie van het Ne- derlandse voetbal. Het resultaat is de keuze voor een zesblok en een vierblok naast keeper Van Breukelen. Het zesblok bestaat uit een achterste Van Breukelen linie van drie verdedigers (Van Aerle, Rijkaard, Van Tiggelen) en een linie van drie verdedigende middenvelders (Wouters, Ronald Koeman en Erwin

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_michels.indd 26 21-05-13 09:24 gespeeld als hij fit was geweest en niet Van Tiggelen. Hun taak is niet alleen de directe tegenstander uit te schakelen, maar ook voor rugdek- king te zorgen, zowel in zijwaartse (‘knijpen’) als voorwaartse richting. 6. Het blok dient altijd als een eenheid te opereren met de linies kort op elkaar. 7. Van elke speler in dit blok wordt opperste concentratie geëist. Mi- chels: ‘95% speel je op routine, maar ik beoordeel je daar niet op. Wel op die vier of vijf momenten in een

Foto’s: Pro Shots wedstrijd waarbij een persoonlijke oplossing van je wordt gevraagd om je tegenstander te elimineren. Als Koeman). Het vierblok bestaat uit een moeten altijd de discipline kunnen de bal niet gespeeld kan worden verre spits (Van Basten) en daarachter opbrengen om achter de bal te blij- door de verdedigers of midden- drie opbouwende middenvelders met ven. Zij vormen de restverdeding velders van de tegenpartij hoef je aanvallende kwaliteiten (Vanenburg, vervangen door: Daarvoor introdu- niet altijd achter je tegenstander te Gullit en Mühren) (zie tekening). ceerde Rinus Michels het nieuwe staan. Laat dan niet het initiatief tactische begrip ‘restverdediging’. aan de spits over, maar ‘provoceer’ De taken van het zesblok: Die hebben vooral de taak de zo- en bepaal zelf.’ 1. De basistaak voor elke speler van genaamde operationele ruimtes te het zesblok is zijn verdedigende dekken: de gebieden waar de af- De taken van het vierblok: taak: die gaat altijd voor. Daarna geslagen bal komt of waar de snel 1. Voorwaarden creëren om aanval- komt de opbouwende en dan pas de omschakelende verdedigers van de lend de dieptepass mogelijk te ma- aanvallende taak. tegenstander graag gebruik van ma- ken door veel te bewegen zonder 2. De drie achterste spelers moeten ken. Het is dus niet zo dat die rest- bal en het goed anticiperen als de hun tegenstander meestal via per- verdedigers zich uitsluitend bezig neutrale speler op het middenveld soonlijke dekking uitschakelen. Maar moeten houden met de achtergeble- aan de bal komt. mandekking met het volgen van de ven aanvaller(s). Zij moeten steeds 2. De diepe spits bindt altijd twee spe- tegenstander mag niet tot desorgani- opnieuw positie kiezen naar voren lers van de tegenpartij. We spelen satie binnen het zesblok leiden. toe in samenhang met medespelers achterin zelf met drie in plaats van 3. In de linie met de drie verdedigende in de opbouw en aanval en mogen vier spelers. Dat betekent dat er er- middenvelders gaat het vooral om vooral geen ‘toeschouwer’ worden. gens op het middenveld een speler het slim toepassen van zoneverde- 5. De vleugelverdedigers dienen over vrij moet staan als we in balbezit diging. Dit drietal moet als het ware veel loopvermogen en snelheid te zijn. Die ‘neutrale’ speler wordt op- door onzichtbare touwtjes met el- beschikken. Daarom speelt Van gezocht en is verantwoordelijk voor kaar verbonden zijn. Aerle en niet de langzamere Troost de dieptepass, die hij zo snel moge- 4. Vier van de zes spelers in dit blok en zou de snellere Silooy hebben lijk moet geven.

26 27 De Voetbaltrainer 194 2013

26-27-28-29-30_michels.indd 27 21-05-13 09:24

T ACT IEK

3. De spitsen moeten meteen de situ- komen en dan op het juiste moment atie herkennen als op het midden- weer een loopactie richting eigen veld de neutrale speler gevonden goal te maken (achteruit). Op dit is, die de dieptepass kan geven en onderdeel werd in de voorbereiding daarop anticiperen. heel gericht en apart getraind met 4. De neutrale speler mag de bal niet Koeman, Rijkaard en Van Tiggelen. ‘brengen’, moet vooraf al weten - Belangrijk bij de uitvoering van het waar de dieptepass naar toe moet. concept is de middenas Rijkaard- 5. Bij balverlies moet dit blok zo snel Ronald Koeman-Gullit. Is de te- mogelijk omschakelen. Het viertal genstander sterker, dan moet dat moet de speler van de tegenpartij drietal heel dicht bij elkaar spelen, die in balbezit is, voor zich houden zodat Ronald Koeman zelfs als libero en door goed onderling positiespel achter Rijkaard kan gaan spelen. de afspeelmogelijkheden naar ande- In die situatie wordt ook van Gullit re spelers op dat deel van het veld verwacht dat hij in de buurt van zijn beperken. Het moet niet nodig zijn eigen zestienmetergebied assisteert. dat een speler uit het vierblok over Bij balbezit moeten de onderlinge een afstand van bijvoorbeeld vijftig afstanden tussen het drietal weer meter achter zijn directe tegenstan- meteen worden vergroot (zie teke- der aan rent. ‘Maar zet niet meteen ningen 2a en 2b). te aanvallend druk, want dan is de kans groot dat je vroegtijdig wordt Uitvoeren basistaak uitgespeeld.’ Het consequent uitvoeren van je ba- sistaak heeft tijdens het EK ’88 bij Algemene richtlijnen: Oranje de allerhoogste prioriteit. Dat Binnen dit systeem benadrukt Michels moet volgens Rinus Michels sowieso steeds opnieuw de volgende algemene de grondregel voor elke speler en richtlijnen: coach zijn. Je kunt een keer een onge- - Speel zo ver mogelijk van de eigen lukkige wedstrijd spelen, maar nooit goal af; door het verwaarlozen van je basis- tegen Oranje voor dat Ruud Gullit niet - Linies zo kort mogelijk op elkaar; taak. Dan voel je je als speler blijkbaar aan zijn basistaak als aanvaller en - Win terrein op basis van goed posi- belangrijker dan het team, de teamor- schaduwspits toekomt. Hij koppelt na- tiespel; ganisatie en het teamefficiënt spelen. melijk heel bewust Michajlitsjenko aan - Dwing de tegenstander terug naar Zo’n speler mag je als coach geen plek Ruud Gullit. Deze Russische sterspeler eigen helft, maar speel in eerste in- in je team gunnen. gebruikt zijn geweldig loopvermogen stantie niet op buitenspel: daarvoor Die grondregel heeft ook gevolgen om in balbezit meteen bij Gullit weg te is de communicatie en de samen- voor de aanpak van een coach, vindt sprinten. Daardoor moet Gullit in dat werking binnen het zesblok niet op- Michels. Die moet er door zijn wed- eerste duel voortdurend achter hem timaal genoeg. ‘Pas de buitenspelval strijdtactiek voor zorgen dat spelers aan gaan. Het is een belangrijke oor- alleen toe bij spitsen, die geen gevoel ook aan hun basistaak kunnen toe- zaak van het uiteindelijke verlies, om- voor dieptespel hebben.’ komen. Tijdens het EK’88 zorgt de dat Gullit daardoor niet meer de kracht - Haal de diepte uit het spel van de legendarische Russische coach Valeri heeft om zijn basistaak uit te voeren: tegenstander door er eerst snel uit te Lobanovski er in het openingsduel het ondersteunen van de diepe spits, in dit eerste duel John Bosman. In de finale zorgt Michels er door een tactische ingreep voor dat Gullit wel weer aan zijn basistaak toekomt.

Gullit Ronald Koeman krijgt de opdracht om dichter op Gullit te spelen en hem Aanvallend R. Koeman vanuit die positie te coachen wanneer hij wel of niet Michajlitsjenko moet Rijkaard volgen. In eerste instantie is het aan Gullit Koeman om hem zelf op te vangen. Rijkaard Verdedigend Daardoor kan Gullit in die finale op- R. Koeman eens wel de diepe spits Marco van Basten ondersteunen en wordt het probleem bij de tegenstander gelegd: de Russen moeten maar bedenken

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_michels.indd 28 21-05-13 09:24 het herkennen van dat ene moment waarop onder hoogste druk voor een efficiënte dieptepass gekozen moet worden. Tijdens deze voorbereiding grijpt Michels meteen in als een spe- ler tijdens die twintig minuten in zijn ogen te slap traint en daardoor het belangrijke trainingsdoel in gevaar brengt. Het ontbreken van honderd procent inzet bij die partijspelen kost Aron Winter zijn basisplaats tegen Bulgarije, het eerste oefenduel in de voorbereidingsperiode. Met deze korte, felle partijen stopt Michels na die voorbereidingsperiode. Volgens hem kunnen tijdens een EK of WK spelers niet meer de motivatie en ook concentratie opbrengen om zich met een heel specifiek teamtac- tisch doel bezig te houden. Ze zijn dan met hun gedachten al te veel bij de wedstrijden. Daarvoor in de plaats komen langere partijspelen 10:10 met twee vaste formaties: de basisformatie minus de diepe spits tegen de rest. De B-formatie speelt tactisch anders: met twee spitsen (Kieft en Van Basten) en een persoonlijke mandekker (Troost) op Gullit: de verwachte speelwijze van hoe ze op het middenveld de steeds moet worden. Uiteindelijk blijkt de de meeste tegenstanders. vaker vrijstaande Gullit, voor wie we tijd toch te kort om Van ’t Schip hierin Het spelen met vaste formaties tijdens ze toch al veel ontzag hebben, kunnen de noodzakelijke progressie te laten de trainingspartijen zorgt ervoor dat er bestrijden. Volgens Michels is deze maken en verdwijnt hij uit de basis steeds sprake is van natuurlijke con- tactische variant alleen verantwoord ten gunste van Erwin Koeman. currentie en dat leidt tot de gewenste dankzij het spelinzicht van de ervaren scherpte bij iedereen. Opvallend: Ronald Koeman. Bij zo’n ingreep blijf Trainen op details Michels wil de partijen zelf fluiten, zo- je als coach altijd afhankelijk van de Rinus Michels noemt het in 1988 een dat hij met de spelregels kan manipu- extra kwaliteiten van de spelers die gouden richtlijn: je realiseren dat het leren in het belang van het trainings- het moeten uitvoeren. Dat geldt uiter- middenveldspel een middel is om doel. Hij gebruikt daar ook gele kaarten aard ook al in 1988. zo snel mogelijk diep te spelen. Het voor. Als bijvoorbeeld Erwin Koeman Een ander voorbeeld is John van ’t mag geen doel op zichzelf zijn. Hij de snelheid eruit haalt door Van Aerle Schip. Rinus Michels vindt dat zijn benadrukt steeds opnieuw dat ‘zo niet in de loop maar in de voeten aan buitenspelers, in eerste instantie Va- snel mogelijk’ vooral ook inhoudt ‘zo te spelen, krijgt hij zo’n gele kaart en nenburg en Van ’t Schip, verschillende effectief mogelijk’. De ene keer zul je zijn team een vrije trap tegen. Dat ge- looplijnen moeten beheersen. Met na- meer stations moeten benutten om beurt ook als een speler een algemene me het naar binnen snijden als er van het juiste moment van de dieptepass kreet slaakt waar gerichte coaching op de andere vleugel een voorzet kan ko- te herkennen dan de andere keer. Met zijn plaats was geweest. men, vindt Michels tot de basistaken andere woorden: ‘Graag zoveel moge- Pas op de dag voor de finale wijkt van een vleugelspeler behoren. Daar lijk dieptepasses, maar niet ten koste Michels van dit principe af. Om voor heeft Van ’t Schip veel moeite mee: hij van de zuiverheid’. extra scherpte te zorgen, kiest hij dan kiest te eenzijdig voor de actie buiten- In de voorbereiding kan dit belang- voor een partij Jong tegen Oud en dat om. Michels besluit om zijn assistent rijke detail elke training terugkomen, blijkt ook nog eens goed voor de sfeer. Nol de Ruiter vrij te maken om tijdens omdat het basisconcept van de laatste trainingen en zelfs oefeninterlands kwalificatiewedstrijden het vertrek- De staf langs de lijn de Ajacied voortdurend punt blijft. Michels kiest voor het In het recente interview met Louis van dichtbij te coachen (‘Nu!’) op het steeds weer opnieuw herhalen van van Gaal benadrukt de huidige bonds- herkennen van de momenten waarop uiterst scherpe partijen van twintig coach hoeveel tijd hij heeft besteed de loopactie naar binnen gemaakt minuten (9:9) met als centrale thema: aan het samenstellen van de juiste

28 29 De Voetbaltrainer 194 2013

26-27-28-29-30_michels.indd 29 21-05-13 09:24

T ACT IEK

staf. Ook Rinus Michels maakt in 1988 nadrukkelijk eigen keuzes. De KNVB stelt een uitgebreid EK-comité en -bureau samen, maar de bondscoach selecteert stevig door. De assistenten Piet Buter en Ron Groenewoud moe- ten zich uitsluitend bezighouden met de analyses van de tegenstanders en Michels duldt bij het managen van de dagelijkse voetbalzaken alleen de trai- ners Bert van Lingen en Nol de Ruiter, persman Ger Stolk en wedstrijdsecre- taris Carel Akemann in de vaderrol in zijn buurt. Officieel moet hij ook elke dag met KNVB-voorzitter Jacques Hogewoning overleggen, terwijl hij vindt dat een lershotel behandelt. Bondsarts Frits het geval te zijn. Dan ken je op dat bestuurder zich niet met voetbal- Kessel ziet dat niet zitten, want hij is moment je verantwoordelijkheid voor technische zaken moet bemoeien. Hij bang dat de media dit zullen uitleg- het team niet. Datzelfde geldt voor Be- lost het op door tegen Hogewoning te gen als een gebrek aan vertrouwen in lanov. Hij mist op een beslissend mo- zeggen: ‘Overdag heb ik geen tijd, jij de medische staf van de KNVB. Dat is ment in de finale een penalty omdat hebt dat ’s avonds niet door al die re- niet ondenkbaar, omdat Troost ook in hij zichtbaar de druk niet aankan. De cepties en dus blijft alleen ’s morgens die tijd al graag de publiciteit zoekt. afspraak was dat in zo’n geval Michaj- voor het ontbijt als tijdstip over…’ Michels bedenkt een slimme oplos- litsjenko de penalty zou nemen. Een Michels ziet hem daarna welgeteld sing: hij verbiedt behandeling in het topspeler hoort niet alleen zijn fysieke één keer. Drie andere situaties zorgen spelershotel, daarbuiten mag het wel. maar zeker ook zijn mentale grenzen er vervolgens voor dat Michels besluit Zijn motivatie: ‘De coach is gebaat bij te kennen. Daarom ben ik op beiden de bondsbonzen (bobo’s) slim als ge- spelers, die denken dat ze het maxi- na de wedstrijd heel kwaad geweest. meenschappelijke vijand te gebruiken male gedaan hebben om fysiek en Wat ook een rol heeft gespeeld, is de en daarmee als bindmiddel binnen de mentaal topfit te zijn.’ schorsing van een bepalende speler selectie. Situatie 1: er ontstaat onrust als Koesnetsov, maar daar kon ik wel als de ene speler via de KNVB veel Finale mee leven. Dat geldt niet voor de be- meer kaartjes voor het openingsduel Niet iedereen is er op 25 juni 1988 slissingen van Protasov en Belanov op krijgt dan de andere. Situatie 2: de vooraf van overtuigd dat Oranje de fi- zo’n cruciaal moment in de geschiede- spelersbus van Oranje komt bijna te nale zal winnen. Het Nederlands elftal nis van het Sovjet-voetbal. Zij kunnen laat voor de openingswedstrijd, om- heeft een paar dagen eerder gastland een voorbeeld nemen aan Ruud Gullit, dat de chauffeur in opdracht van een West-Duitsland in een uiterst beladen die tijdens het EK wel tijdig begreep KNVB-bestuurder verplicht een drukke en historisch duel verslagen. De eu- dat hij zijn capaciteiten in dienst route langs het hotel van de KNVB en forie is dan zo groot dat het maar de moest stellen van het teambelang. haar sponsors moet nemen. Situatie 3: vraag is of Gullit c.s. zich nog een keer Daarom was hij de echte vedette.” Afgesproken is dat er na een wedstrijd maximaal kunnen opladen. Bovendien een neutrale ruimte voor de spelers heet de tegenstander Sovjetunie, die is waar ze kunnen wachten op de bus Oranje in het openingsduel verslagen Één van de bronnen voor dit naar het hotel of om even met hun heeft. Ook heeft het team van Loba- artikel is het door Eisma Business- vrouwen en kinderen bij te praten. novski in de halve finale Italië voet- media uitgegeven boek ‘Rinus Wat blijkt? Via de KNVB krijgen ook balles gegeven. Diezelfde Lobanovski Michels Teambuilding als route bestuursleden, sponsors en zelfs jour- legt direct na het EK exclusief aan naar succes’. nalisten toegang tot die ruimte. De Voetbaltrainer uit waarom het in http://iturl.nl/snpIG Diverse internationals willen graag dat de finale toch mis gaat. ‘In de eerste haptonoom Ted Troost hen in het spe- twintig minuten kunnen we net als tegen Italië agressieve forechecking spelen. We zijn beter dan Oranje, krij- Over deze historische finale heeft Andere Tijden gen kansen. Maar wil je op die manier Sport vorig jaar een prachtige documentaire druk kunnen uitoefenen, dan moet gemaakt, ook vanuit Russisch perspectief, die bij elke speler topfit zijn. Vooraf waren Uitzending Gemist nog steeds terug te zien is: er twijfels over de fitheid van spits http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1262240 Protasov. Hij gaf aan dat hij helemaal hersteld was en al snel blijkt dat niet

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_michels.indd 30 21-05-13 09:24 De JeugdVoetba lTrainer

3e JAARGANG | JUNI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 17

Normaal gedrag René Koster

Zelfregulatie Onderzoek

Talentontwikkeling Rijpen van hersenen

Vrijheid geven Balanceren

Thema: Aanvallen op helft tegenstander

A-jeugd John Dooijewaard

B-jeugd Paul Bremer

C-jeugd René Kepser

D-jeugd Edwin Krohne

31_JVT-cover.indd 31 22-05-13 08:20 De JeugdVoetba lTrainer Tekst: Alex van Vogelpoel

Als je aanpak tóch niet blijkt te werken Het creëren van normaal gedrag

Afgelopen seizoen beleefde René Koster een bijzonder jaar met de toenmalige B1 van Almere City. Na zeven wedstrijden stonden er pas drie punten op het bord en was het vooral zeer onrustig in zijn spelersgroep. De ploeg bleek niet in staat om goed om te gaan met de onderlinge afspraken. Koster veran- derde de manier van het benaderen, coachen en begeleiden van zijn spelers en dat pakte zeer goed uit.

De B1 van Almere City beleefde een aantal jongens zo goed ging spelen dat René Koster was eerder moeizame start van het seizoen ze binnen een jaar de stap naar het al actief als jeugdtrainer 2011/2012 maar wist via de nacom- eerste elftal van Almere City hebben van AZ en Telstar. Zes petitie alsnog te promoveren naar de gemaakt, voor nationale jeugdteams jaar geleden maakte hij eredivisie. Veel spelers profiteerden werden uitgenodigd of zijn verkocht de overstap naar de C1 van het uiteindelijk succesvolle jaar. aan een grotere club. Terwijl er tijdens van Almere City. Een Koster blikt terug op de wijze waarop de eerste zeven wedstrijden niemand seizoen later werd hij te- hij het team aan de praat kreeg. naar ze omkeek. vens Hoofd Opleidingen. Deze rol combineert hij Normaal gedrag Aan het begin van het seizoen wil ik met het trainen van de B1. Na het lopende seizoen René Koster: “Het individu kan pas de spelers zelf altijd de kaders laten vertrekt Koster naar Bangladesh. Hij wordt daar uitblinken als het team draait. Dat is bepalen. In een gesprek met de groep assistent-bondscoach van Lodewijk de Kruif en bij de B1 ook gebleken. Pas toen het maak ik afspraken waarmee we als verantwoordelijk voor de academie met alle natio- team goed begon te functioneren kon- team willen gaan functioneren. Dit gaat nale jeugdteams. den individuele spelers zich duidelijk onder meer over onderlinge acceptatie laten gelden. Het zorgde ervoor dat een tussen de spelers en de manier van

www.devoetbal trainer.nl

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 32 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer

coachen. Daarbij vind ik het van belang Strakke afspraken groep werd toen duidelijk dat het niet dat iedereen vooraf coacht en niet al- René Koster: “Ik merkte vorig seizoen langer zo door kon gaan. Daarop heb- leen achteraf aangeeft dat iemand een al vrij snel dat er spelers waren die ben we na overleg binnen de begelei- slechte bal inspeelde of een kans voor zichzelf belangrijker vonden dan het dingsgroep in november besloten om open doel miste. Daarbij spreken we ook team. En misschien ook wel te goed te kiezen voor een andere aanpak. gelijk af wat de consequenties zijn als vonden voor het team. Er werd erg spelers zich daar niet aan houden. Door naar elkaar gewezen van ‘jij doet het In een gesprek met de spelersgroep de groep hier zelf in mee te laten praten, fout en ik ben juist heel goed’ en ‘jij hebben we duidelijk gemaakt dat de worden de spelers hiervoor zelf ook ver- kunt er niets van’. Door dit rare ge- grens was bereikt. We hebben beslo- antwoordelijk. Het moeten namelijk niet drag ontstonden eilandjes binnen het ten om de afspraken die de groep had mijn regels zijn, maar de regels die de team. Er waren spelers in het team die gemaakt los te laten. Daarvoor in de jongens zelf hebben bepaald. De KNVB probeerden om dit gedrag onderling plaats kwamen heel strakke afspraken noemt dit ‘normaal gedrag’ in plaats van te corrigeren en op te lossen. De on- die wij vanuit de begeleiding hadden regels en zo kijk ik er zelf ook tegenaan. derlinge acceptatie was echter zo laag bepaald. Die zijn we heel strikt gaan Je moet een jaar met elkaar aan de slag dat het geen kans van slagen bleek handhaven zodat alle spelers binnen en daar hoort een bepaald gedrag bij.” te hebben. Voor ons als begeleidings- de lijnen bleven lopen. In een periode

32 33 De Voetbaltrainer 194 2013

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 33 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer

van een maand moest het echt even keihard en helder zijn voor de spelers tot waar ze konden gaan. Een minuut te laat voor een training of een wed- strijdbespreking had gelijk heel dui- delijke gevolgen. Iedere misstap was op dat moment gewoon te veel. Eén speler bleek ook binnen het nieuwe kader niet te kunnen functioneren. Hij bleef de sfeer binnen de spelersgroep verstoren en daarnaast hield hij zich simpelweg niet aan de afspraken. Zijn invloed op het teamproces bleek ook in de maand waarin de afspraken wa- ren aangescherpt zo negatief dat we moesten besluiten om hem definitief uit de selectie te zetten. In dit geval ging het om een jongen die indivi- dueel een van de betere spelers was. Als hij echter een dusdanig negatieve rol binnen een team heeft, ontkom je er niet aan om toch maatregelen te nemen.”

Motivatiefilmpje René Koster: “Naast het aanscherpen van de regels heb ik in het gesprek een aantal motivatiefilmpjes laten zien waarbij duidelijk naar voren kwam dat je elkaar nodig hebt om als team succes te kunnen beleven. Vanaf dat moment zag je wel een besef doorkomen bij het overgrote deel van de spelersgroep. Ik merkte dat vooral het filmpje goed was binnengekomen bij de spelers. Daarop hebben we een aantal motivatiefilmpjes laten maken waarin fragmenten van ons eigen team waren verwerkt. Ook hebben we een aantal uitjes georganiseerd, waar- bij de teambuilding centraal stond. Als ik nu terugkijk op het jaar zou ik bijvoorbeeld een duidelijk verschil. De Het begon stukje bij beetje beter te de verandering van de benadering spelers maken onderling al direct an- draaien binnen het team en dat resul- naar de spelers niet eerder in het dere afspraken en ik hoef me daarin teerde ook in betere wedstrijden. We seizoen hebben ingezet. Je moet de al minder te mengen of te corrigeren. begonnen wedstrijden te winnen en spelers de tijd gunnen om zich als Ook heb ik duidelijk gemerkt dat het de spelers zagen dus dat het nu wel groep te ontwikkelen. Daarbij is het werkt om bij problemen andere me- resultaat had. Na de winterstop heb ik juist belangrijk dat ze de kans krijgen thoden te hanteren. Probeer dus niet toen heel voorzichtig de teugels weer om elkaar te corrigeren als er iets alleen maar op het trainingsveld en iets laten vieren. Opvallend genoeg misgaat. Als trainer vind ik het wel rondom wedstrijden aan de slag te ging er vanaf dat moment niemand belangrijk dat je iedere speler goed gaan, maar organiseer teamactivitei- meer over de schreef. Uiteindelijk kent en weet hoe iedere speler in ten die volledig losstaan van voetbal hebben we de laatste maanden van elkaar zit. Daarvoor zijn individuele en laat motivatiefilmpjes zien. Ten het seizoen dus alsnog kunnen afma- gesprekken op het moment dat je een slotte moet je ook gewoon durven ken met de afspraken die de spelers team samenstelt van groot belang. in te grijpen. Ik heb uiteindelijk een aan het begin van het seizoen onder- Eenmaal tijdens het seizoen zou ik jongen weggestuurd die wel een van ling hadden gemaakt. Tussendoor de mogelijke problemen wel eerder de betere spelers van het team was. hebben we echter een fase de touw- gaan signaleren. Bij het maken van Zodra een individu ervoor zorgt dat tjes heel strak moeten aantrekken. de teamafspraken merk ik dit seizoen de ontwikkeling van het team en alle

www.devoetbal trainer.nl

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 34 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer

staan, zodat je veel gerichter training kunt geven. De belangrijkste omslag die we hebben gemaakt is dat we het individu voorop stellen. Dat kan alleen maar wanneer er ook veel trainers bij een team aan de slag zijn. Wij hebben niet het budget om meerdere trainers voor vast aan een team te koppelen, waardoor bijvoorbeeld de trainers van A1, B1 en C1 bij elkaars teams meehelpen op het trainingsveld. Voet- balinhoudelijk willen we de visie van Ajax overnemen. Dat is ook belangrijk voor spelers die tussen beide opleidin- gen heen en weer gaan of straks bij het eerste elftal terechtkomen.

Ook krijgen we steun in de scouting. Ajax heeft al veel spelers in kaart gebracht en daar kunnen wij ons voordeel mee doen. Tevens komen er spelers die bij Ajax net zijn afgeval- len naar ons toe. Dan gaat het om spelers die voetballend wel het niveau van Ajax aankunnen, maar ze hebben vaak andere problemen. Zodra een speler naar ons komt, maken we een plan van aanpak waarbij de uitein- delijke doelstelling is dat een speler binnen een aantal jaar weer terug kan keren naar Ajax. Voor de eerste speler is dat gelukt en dat geeft voor andere spelers weer een nog duidelij- ker doel. Tot dusver gaat dit nog om individuele gevallen. Spelers hebben tenslotte zelf de keuze om als ze weg moeten bij Ajax ook naar een andere club te gaan. Daarnaast is het niveau van onze opleiding tegenwoordig zo hoog dat spelers die om voetballende andere spelers stagneert, moet je ge- Ajax gaat binnen de jeugdopleiding redenen afvallen bij Ajax over het al- woon ingrijpen.” vooral om het uitwisselen van trainers gemeen ook niet meer bij ons kunnen en spelers. Zo is Casimir Westerveld aanhaken.” Ajax van Ajax twintig uur per week als Als Hoofd Opleidingen is Koster na- coördinator van de onderbouw in Al- Thematrainingen drukkelijk betrokken bij de groeiende mere aanwezig. Hierdoor is er inten- Op het trainingsveld is er in de laatste samenwerking met Ajax. De samen- sief contact en overleg over de manier jaren ook veel veranderd bij Almere werking tussen Ajax en Almere City van opleiden. De visie van Ajax wordt City. De club werkt tegenwoordig met krijgt rondom het eerste elftal steeds waar mogelijk geïmplementeerd bin- thematrainingen. meer vorm. Fred Grim, aanvankelijk nen onze opleiding. Daarbij moeten René Koster: “In de bovenbouw gaat jeugdtrainer in Amsterdam, is inmid- we wel goed naar de mogelijkheden op maandag de loop- en krachttrai- dels hoofdtrainer van Almere City. kijken. Ajax heeft simpelweg een veel ner twintig minuten met de volledige Daarnaast zullen er steeds meer spe- groter budget en betere spelers waar spelersgroep aan de slag. Daarna lers uit het belofteteam van Ajax aan hun eigen visie ook op is afgestemd. wordt er veertig minuten een thema Almere City worden verhuurd. Bij de We kijken wel heel specifiek naar de behandeld, op maandag is dat altijd jeugd is de samenwerking voor de manier van trainen. Daarbij proberen een technisch thema. Dit deel wordt buitenwereld minder zichtbaar. we ervoor te zorgen dat er bij iedere begeleid door vier tot zes trainers. Het René Koster: “De samenwerking met groep meerdere trainers op het veld laatste half uur sluit ieder team de

34 35 De Voetbaltrainer 194 2013

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 35 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvormen René Koster

Techniekthema

Doel • verbeteren van de voorzet van de buitenspelers • verbeteren van het afwerken van de voorzet door de spits en middenvel- ders

Organisatie • er wordt gespeeld op een half speel- veld • voldoende ballen bij de middenvel- ders

Inhoud vorm 1a • de linkermiddenvelder maakt een driehoek met de doorgeschoven middenvelder en de rechtermidden- velder • de rechtermiddenvelder stuurt de buitenspeler diep, die vervolgens een voorzet geeft training zelfstandig af. De technische druk op het geven van de voorzet van • de spits maakt een voorbeweging en thema’s zijn bijvoorbeeld passen-trap- de buitenspeler, op donderdag wordt komt naar de eerste paal om af te pen met specifiek aandacht voor de dat verlegd naar hoe de spits en de ronden eerste aanname, kappen en draaien, middenvelders moeten bewegen voor • de doorgeschoven middenvelder het domineren van de 1:1-situatie, het doel en wanneer komt de andere maakt een voorbeweging en komt aanvallend en verdedigend koppen. buitenspeler naar binnen. Hiernaast naar de tweede paal om af te ronden Het thema komt drie weken terug, staan op dinsdagavond vaak oefen- • vervolgens dezelfde opzet via de an- waarbij we telkens een stap verder wedstrijden gepland en op vrijdag is dere flank gaan. Op donderdag werken we vanuit er een wedstrijdtraining richting het • ter variatie een steekpass door de hetzelfde principe, maar dan met een weekend.” middenvelder op de buitenspeler in tactisch thema. Denk dan bijvoor- plaats van een bal richting corner- beeld aan de samenwerking tussen Samenvatting: vlag de verdediging en het middenveld in • Ren oster moest noodgedwon- de opbouw, of het samenwerken bij gen awijken van ijn normale vorm 1b het voorkomen van doelpunten. Op aanpak van een team, doordat • een van de twee middenvelders de donderdag beginnen we met een spelers niet om konden gaan geeft na een korte combinatie een voorbereidende vorm waarin het heel met elgemaakte aspraken lange bal op de buitenspeler klein begint. Een voorbeeld daarvan • oster heet het team weer op • de spits maakt een voorbeweging en is dat we de nummer 9 laten samen- de rails gekregen door ijn spe- komt naar de eerste paal om af te werken met twee middenvelders. De lersgroep een maand lang op ronden spits wordt met zijn rug naar het doel een andere manier te begelei- • de doorgeschoven middenvelder ingespeeld en hoe moeten de twee den maakt een voorbeweging en komt middenvelders dan bewegen. Dit bou- • oster wil voortaan nog beter naar de tweede paal om af te ronden wen we vervolgens uit tot 9:9 of 11:11. weten met wat voor spelers hij • vervolgens dezelfde opzet via de an- Of de buitenspeler geeft een voorzet aan de slag gaat om problemen dere flank en hoe is dan de bezetting voor het eerder te kunnen signaleren • ter variatie krijgt de buitenspeler de doel. Bij dit soort situaties smelten de • lmere City werkt met thema- lange bal in zijn voeten en maakt technische en tactische trainingen van trainingen gericht op owel een korte combinatie met de maandag en donderdag ook wel eens technische als tactische rechter- of linkermiddenvelder samen. Op maandag leggen we de na- acetten

www.devoetbal trainer.nl

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 36 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer

• ‘Open staan zodat je de keeper, verdedigers en de buitenspeler ziet.’ • ‘Honderd procent concentratie en overtuiging in de afwerking.’

Tactiekthema

Doel a • verbeteren van het benutten van de kansen door de spits, de links- of rechtsbuiten en de linker- of rechtermiddenvelder wanneer de rechts- of linksbuiten een voorzet geeft

Organisatie • er wordt gespeeld op een half speelveld • voldoende ballen op de middenlijn

Inhoud • partijvorm 2:3 – 1:3 • aanvallende partij neemt de bal telkens uit op de middenlijn en moet een aanval opzetten via de buitenspelers, uit de door de buitenspeler gegeven voorzet moet worden gescoord • de verdedigende partij kan bij balverovering scoren op de twee doeltjes b op de middenlijn

Coaching Coaching Buitenspeler Team communicatie Passes over de grond • ‘Afstemming tussen de loopacties voor het doel en de voorzet van de • ‘Binnenkant voet opendraaien.’ zijkant.’ • ‘Binnenkant voet half opendraaien.’ (bijvoorbeeld wan- • ‘Afstemming van de loopacties, eerste paal, tweede paal en elf meter.’ neer speler aan de zijkant van het veld vanuit het midden wordt aangespeeld, en hij de bal vooruit wil aannemen.’ Buitenspelers • ‘Binnenkant voet meenemen vanuit een sprint in de • ‘Vrijlopen door middel van een vooractie.’ diepte.’ • ‘Herken de situatie voor het doel, wie is de vrije speler en wie loopt in • ‘Binnenkant voet wegdraaien, over het standbeen heen.’ welke ruimte.’ • ‘Binnenkant voet wegdraaien, achter het standbeen • ‘Let op het aansnijden van de voorzet waardoor je ruimte maakt.’ langs.’ • ‘Buitenkant voet wegdraaien.’ Middenvelders en spits • ‘Maak ruimte voor de buitenspelers.’ Passes vanuit de lucht aannemen • ‘Sluit snel bij om positie te kunnen kiezen voor het doel.’ • ‘Binnenkant voet, op moment van raken bal nog in de • ‘Kom niet te snel te dicht op de keeper, houdt ruimte om in te lopen.’ lucht.’ • ‘Herken het moment wanneer de voorzet gaat komen.’ • ‘Binnenkant voet, meenemen op het moment dat de bal de grond raakt.’ Methodiek • ‘Buitenkant voet, meenemen op het moment dat de bal • moeilijker maken door de verdedigende partij een middenvelder erbij de grond raakt.’ te geven • ‘Bal met punt wreef uit de lucht plukken.’ • moeilijker maken door de verdedigende partij positioneel te coachen • ‘Balaanname met het bovenbeen.’ • uitbreiden naar 7:7-partijvorm (1:3:3 – 1:4:2) • ‘Balaanname met de borst.’ • ‘Balaanname met het hoofd.’ 1

Voorzet 3 • ‘Binnenkant wreef trappen.’ 2 • ‘Lichaam iets schuin achterover geleund.’ 11 9 5 Spits en middenvelder (middenvelder mag ook apart) 7 • ‘Direct afwerken.’ • ‘Hoge voorzet vanaf de zijkant op doel koppen.’ 8 10 • ‘Halfhoge voorzet vanaf de zijkant op doel koppen.’ • Voorzet over de grond of net boven de grond met de voet afwerken.’

36 37 De Voetbaltrainer 194 2013

32-33-34-35-36-37_kosteralmere.indd 37 16-05-13 16:08 De JeugdVoetba lTrainer Tekst: Sanne te Wierike e.a.

Zelfregulatie en eigen verantwoordelijkheid Onderzoek onder voetbaltalenten

Voetbal is steeds vaker onderwerp van onderzoek door we- tenschappers. De onderzoeksrapporten zijn vaak taaie kost. De Voetbaltrainer laat onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen aan het woord om de praktische uitkomsten van onderzoeken te presenteren. Op de site van De Voetbaltrainer staan ook de andere auteurs van dit artikel en alle literatuur- verwijzingen vermeld.

Slechts een klein percentage van FC Groningen en SC Heerenveen. In- spelers de opleiding moeten verlaten. de jeugdige voetballertjes heeft het middels is ook onderzoek uitgevoerd Deze beslissing wordt genomen door stempel ‘talent’ gekregen en zit in de bij AZ en FC Twente. de trainer van het huidige team waar jeugdopleiding van een Betaald Voet- de speler in speelt, het hoofd van de bal Organisatie (BVO). Een nog kleiner Op basis van welke kenmerken jeugdopleiding als eindverantwoor- percentage daarvan haalt ook daad- worden de talentvolle voetballers delijke, het hoofd van de scouting en werkelijk de top. De weg naar deze geselecteerd bij verschillende betaald- door Robbert de Groot. De Groot bena- top is afhankelijk van verschillende voetbalclubs en hoe gaat dit proces drukt dat tijdens de selectieprocedure factoren, waarbij de selectieprocedure in zijn werk? Om deze vragen te be- niet naar slechts één specifiek ken- een belangrijke rol speelt. Door be- antwoorden, zijn Robbert de Groot, in merk wordt gekeken. wegingswetenschappers van het Uni- het seizoen 2010/2011 inspannings- Robbert de Groot: “Een speler wordt versitair Medisch Centrum Groningen fysioloog van de jeugdopleiding van bij ons geselecteerd op basis van tech- (UMCG) en de Rijksuniversiteit Gro- AZ, en Theo ten Caat, in het seizoen nische ontwikkeling, positie kiezen ningen (RUG) wordt hier al meer dan 2010/2011 trainer van de A-jeugd van en besluitvorming, zelfregulatie, leer- tien jaar onderzoek naar verricht bij FC Twente, door ons benaderd. vermogen (ontwikkelingsvoortgang), de jeugdopleidingen van onder andere fysieke ontwikkeling en gedrag.” Veelzijdige procedure Bij de jeugdopleiding AZ wordt het Naast FC Groningen en SC Heerenveen hele jaar door gekeken naar de ont- doet AZ sinds het seizoen 2009/2010 Op de website van De Voetbaltrainer vindt men wikkeling van de talentvolle voetbal- ook mee met het onderzoek dat wordt alle auteurs van dit artikel en de bijbehorende lite- lers. Eind maart/begin april wordt uitgevoerd door de RUG Bewegingswe- ratuurverwijzingen. bekendgemaakt welke spelers er vol- tenschappen. Hierbij worden testen gend seizoen mogen blijven en welke afgenomen die de kwaliteiten van de

www.devoetbal trainer.nl

38-39-40-41_groningenuni.indd 38 16-05-13 16:10 De JeugdVoetba lTrainer

Robbert de Groot: “Daarnaast doe ik zelf ook nog fysieke testen met de spelers, zoals sprint- en sprongtesten. Door zelf veel data te verzamelen door de jaren heen, wil ik bijvoor- beeld kijken of het percentage snelle spiervezels belangrijk is. De bedoeling hiervan is dat je uiteindelijk kunt zeg- gen dat een speler van een bepaalde leeftijd een bepaalde hoeveelheid spiervezels moet scoren om kans te maken om uiteindelijk een professio- nele voetballer te worden.”

Kenmerken Op de vraag welke van bovenstaande kenmerken de belangrijkste rol speelt bij het wel of niet selecteren van voetballers antwoordt De Groot dat de opleiders bij AZ er steeds meer achter komen dat gedrag en zelfregulatie een doorslaggevende rol spelen bij het feit of iemand succesvol wordt. Een zelf- regulerende sporter weet wat hij moet verbeteren en welke stappen hij moet doen om dat te bereiken. Het is echter niet zo dat één factor doorslaggevend is, want ook hier benadrukt De Groot weer het multidimensionale karakter van voetbal. De Groot veronderstelt dat de beslissingen in de selectiepro- cedure voor 65-70 procent bepaald worden door de technische en tac- tische vaardigheden. Ook Groningse spelers meten op het gebied van men- en besluitvorming’ en ‘omgaan met bewegingswetenschappers hebben tale, tactische, technische en fysieke veranderingen’. Met name het onder- aangetoond dat de combinatie van zo- kenmerken. Deze vier kenmerken deel ‘positie kiezen en besluitvorming’ wel technische als tactische vaardig- geven het multidimensionale karakter blijkt goed te kunnen voorspellen of heden een goede indicator is voor het van voetbal weer. een speler later de top zal halen. Om maken van onderscheid tussen top- de technische vaardigheden te me- pers en subtoppers. De toppers scoren Testen ten, kan er gebruik worden gemaakt namelijk op beide vlakken beter dan Allereerst worden de prestaties van van de Shuttle Sprint en Dribble Test. de subtoppers. de spelers tijdens trainingen en wed- Hierbij legt de voetballer driemaal een strijden meegenomen in de beslissing parcours af zonder bal en driemaal Groeispurt of een speler door mag naar het vol- met de bal. Tevens is het een fysieke Wanneer jeugdige voetballers de doel- gende team of niet. test die het (herhaald) sprinten meet. groep zijn, zijn groeispurt en rijping Daarnaast laat AZ jeugdspelers testen. Deze test geeft een voetbalspecifieke twee belangrijke factoren waarmee Tactisch inzicht is ontzettend lastig situatie weer, want ook in wedstrijden rekening gehouden moet worden. om te testen. Om een totaalbeeld komt veel herhaald sprinten voor, zo- Volgens De Groot wordt er bij AZ dan van de tactische vaardigheden van wel zonder als met bal. Uit de resulta- ook tijdens de selectieprocedure in de een speler te krijgen, kan gewerkt ten van langlopend onderzoek, uitge- voetbalschool en bij Onder 12 gelet worden met een vragenlijst zoals de voerd door Bewegingswetenschappen op deze twee factoren. Zo wordt met Nederlandse versie van de Tactical Groningen, blijkt dat de prestaties van betrekking tot de groeispurt gekeken Skills Inventory for Sports (TACSIS). Deze veertien- tot achttienjarigen in deze naar de periode wanneer een talent vragenlijst bestaat uit vier onderdelen, dribbeltest kunnen bijdragen aan het de hoogste groeisnelheid (in de onder- namelijk ‘inzicht in acties met de bal’, voorspellen van een al of niet succes- zoeksliteratuur Peak Height Velocity) ‘inzicht in anderen’, ‘positie kiezen volle toekomst in het profvoetbal. bereikt. In de praktijk houdt dit in dat

38 39 De Voetbaltrainer 194 2013

38-39-40-41_groningenuni.indd 39 16-05-13 16:10 De JeugdVoetba lTrainer

wanneer iemand in de groeispurt zit, zijn programma qua belasting wordt aangepast om blessures te voorkomen. Robbert de Groot: “Bij de selectiepro- cedure moeten we rekening houden met de rijping van de spelers en met het feit of iemand vroeg of laat in het jaar geboren is.” Bij AZ doet men dat door de spelers die geboren zijn in het eerste zes maanden van een jaar samen te laten trainen en de jongens uit de laatste zes maanden van een jaar met el- kaar te laten trainen. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat de voetbal- lers die kleiner en minder ver in hun fysieke en cognitieve ontwikkeling zijn, ook opvallen. Door ze apart te laten trainen, kan er beter naar de specifieke kwaliteiten van de voetbal- spelers gekeken worden.

Toekomst AZ werkt in ieder geval vier seizoenen samen met de RUG. In de toekomst wil de club zo veel mogelijk dingen zelf doen. Een andere ambitie die bij de jeugdopleiding van AZ leeft, heeft betrekking op het selecteren van steeds jongere spelers. de ontwikkeling van de spelers wordt belangrijker is wat hij doet zonder de Robbert de Groot: “Wij zouden heel gekeken. De trainers zijn elke week bal. Er zijn namelijk meer momenten graag aan de poort willen selecteren bezig met het beoordelen van de spe- dat de speler niet in balbezit is, dan en op dat moment al kunnen zeggen lers. Daarnaast hebben de trainers en dat hij wel in balbezit is.” of we een speler wel of niet in de op- spelers gedurende het seizoen drie leiding willen hebben. Maar dit blijkt keer een gezamenlijke bespreking FC Twente voert testen uit die het uit- erg lastig te zijn. Wij zijn momenteel over de doorstroming. Hierin wordt houdingsvermogen, sprintvermogen ook met de RUG in gesprek om in de onder andere besproken hoe de spe- en de kracht meten. Ook meten ze de voetbalschool (selectie Onder 12) te lers er voorstaan en hoe ze zich ont- hartslag tijdens voetbalconditionele kijken of we onze selectieprocedure wikkelen. De trainer van de desbetref- trainingen. De resultaten van deze op deze doelgroep kunnen aanpassen. fende speler, de coördinator van de testen worden meegenomen in de se- Kunnen we bijvoorbeeld de zelfregu- onderbouw en het hoofd van de oplei- lectieprocedure. Ook uit wetenschap- latietest ook afnemen bij jongere leef- ding zijn verantwoordelijk voor de be- pelijk onderzoek blijkt dat voetbal een tijden? Dit gaat niet zo makkelijk. Je slissing of een speler nog een seizoen multidimensionaal karakter heeft. kunt niet zomaar de moeilijke vragen in de jeugdopleiding mag blijven Naast goede technische vaardigheden uit de vragenlijst halen om de zelfre- moeten spelers ook over voldoende gulatietest aan te passen aan de leef- Selectiecriteria tactisch inzicht beschikken, om zo op tijd van de spelers. Om de betrouw- Ook van FC Twente willen we graag het juiste moment de juiste actie te baarheid van de aangepaste test bij weten op welke basis spelers al dan kunnen uitvoeren. jongere spelers vast te stellen, zal er niet geselecteerd worden voor een eerst opnieuw onderzoek naar gedaan volgend jaar. Mentaliteit moeten worden.” Theo ten Caat: “Dit verschilt per spe- Van de technische, inzichtelijke, men- ler. Je kijkt in eerste instantie naar de tale en fysieke kenmerken van een FC Twente prestaties van iemand. Dit ga je daar- voetbalspeler is volgens Ten Caat de Naast AZ hebben we ook gekeken hoe na ontleden in de factoren die invloed techniek het minst belangrijk bij alle de selectieprocedures bij FC Twente hebben op deze prestatie. Dit kan op leeftijden. Daartegenover stelt hij dat werken. Theo ten Caat, tegenwoordig technisch, inzichtelijk, fysiek en men- de mentaliteit van een speler bepa- trainer bij hoofdklasser WHC Wezep, taal gebied zijn. Het makkelijkste is lend is of iemand succesvol wordt. vertelt dat ook in de jeugdopleiding om te kijken naar wat de speler doet Theo ten Caat: “Als een speler de van FC Twente het hele jaar door naar wanneer hij in balbezit is, maar veel mentaliteit niet heeft om hard te

www.devoetbal trainer.nl

38-39-40-41_groningenuni.indd 40 16-05-13 16:11 De JeugdVoetba lTrainer

kwaliteiten en doelen van een speler aanmerking komen voor het eerste zijn en hoe hij deze doelen wil gaan elftal. bereiken. De wetenschappelijke definitie van Conclusie zelfregulatie is dat voetballers weten De Groot als Ten Caat zijn het erover welke aspecten ze moeten verbeteren eens dat, naast de prestaties op het om een topvoetballer te worden en trainings- en voetbalveld, ook psy- hoe ze dit moeten doen, dat ze gemo- chologische kenmerken erg belangrijk tiveerd zijn om dit te doen en dat ze zijn. AZ hecht waarde aan gedrag en ook daadwerkelijk actie ondernemen. zelfregulatie en FC Twente aan inzet Een onderzoek dat door bewegingswe- en mentaliteit. Hoewel verschillende tenschappers uit Groningen is uitge- termen worden gebruikt, komt het voerd, laat zien dat zelfregulatie het in de praktijk op ongeveer hetzelfde verschil kan maken tussen toppers en neer. Daarnaast houden beide clubs subtoppers. op hun eigen manier veel rekening met de rijping en het geboortemaand- Rijping effect. Zowel AZ als FC Twente blijven Net als bij AZ, wordt bij FC Twente op zoek gaan naar verbeterpunten tijdens het selecteren van de spelers in hun jeugdopleiding, zodat de op- rekening gehouden met de groeispurt leiding nog effectiever wordt en het en met de lichamelijke, geestelijke en eerste elftal de vruchten plukt van het emotionele rijping van de spelers. selectiebeleid. Naast de psychologi- Theo ten Caat: “Als we zien dat ie- sche kenmerken, genoemd door AZ mand laat rijp is en zich dus nog moet en FC Twente, komt uit verschillende ontwikkelen ten opzichte van de an- onderzoeken naar voren dat techniek dere spelers uit het team, dan houden en tactiek doorslaggevende factoren we deze speler gewoon bij de groep. kunnen zijn voor een talent om een Je hoopt dan dat hij zijn achterstand profvoetballer te worden. nog kan inlopen ten opzichte van de trainen, komt er een remming in de vroeg rijpe jongens. Maar vaak zien Samenvatting: ontwikkeling op allerlei gebieden. Ta- we dat dit erg lastig is. Er kan tussen • echnische vaardigheid tactisch lent is namelijk ook het vermogen om de spelers onderling wel vier ontwik- inzicht en fysieke kenmerken je te ontwikkelen. Wanneer iemand kelingsjaren verschil zitten in één zijn te meten met verschillende wel zijn best doet wanneer hij bij de kalenderjaar. Met dit soort feiten dien testen. beloften mee mag spelen, maar zijn je dus rekening te houden wanneer je • elregulatie wil eggen dat motivatie zakt wanneer hij terug bij spelers gaat selecteren.” voetballers weten welke aspec- de A1 moet spelen, dan heb je vaak te ten ze moeten verbeteren om maken met spelers die het uiteindelijk Bij de Twentse voetbalacademie geldt een topvoetballer te worden en niet gaan redden. Hieruit blijkt dus de regel dat wanneer een speler ge- hoe e dit moeten doen dat e dat de intrinsieke motivatie een erg middeld 0,8 centimeter in de maand gemotiveerd zijn om dit te doen belangrijke rol speelt. Als de omgeving groeit, hij zich in de groeispurt be- en dat ze ook daadwerkelijk ac- of trainer bepalend is voor hoe hard vindt. Wanneer dit het geval is, moet tie ondernemen. jij traint, dan heb je een probleem de speler tijdelijk iets minder gaan • optalenten nemen vaker de als topsporter. Je moet vanuit jezelf trainen of soms zelfs wedstrijden verantwoordelijkheid voor de elke training weer opnieuw hard je overslaan, zodat er geen overbelasting eigen ontwikkeling dan subtop- best doen, ongeacht met wie of waar ontstaat. Naast het feit dat een speler pers. je traint. Dit is de basis om succes te vroeg of laat rijp is, heb je te maken • wente houdt rekening met het hebben.” met de maand waarin iemand gebo- geboortemaandeffect door jon- ren is. Ongeveer 75 procent van de gere spelers meer tijd te gunnen Persoonlijkheid spelers in jeugdopleidingen is gebo- om te rijpen doet dit door Wat duidelijk naar voren komt bij de ren in de eerste helft van het jaar. FC jongere spelers apart te laten visie van Ten Caat is dat het gedrag Twente en AZ verschillen dus in hun trainen van de oudere spelers. en karakter van de spelers erg belang- benadering hoe om te gaan met fy- rijk zijn. Zo houden de spelers van sieke verschillen, veroorzaakt door rij- FC Twente een persoonlijk ontwik- ping en het geboortemaandeffect. De kelingsplan en een actieplan bij. Deze tijd zal moeten uitwijzen of het zinvol Met dank aan Robbert de Groot (AZ), plannen worden besproken tussen is om deze spelers extra tijd Theo Ten Caat (FC Twente) en Jan van Norel de trainer en de speler. Hierbij wordt (FC Twente) of extra aandacht (AZ) voor hun medewerking. onder andere gekeken naar wat de te geven, zodat ook deze spelers in

40 41 De Voetbaltrainer 194 2013

38-39-40-41_groningenuni.indd 41 16-05-13 16:11 De JeugdVoetba lTrainer Mirelle van Rijbroek en Annemarie van der Eem

Jelle Jolles (2): ‘Hersenen zijn pas op latere leeftijd volgroeid dan gedacht’

In deze serie binnen De JeugdVoetbalTrainer staat het boek ‘Ellis en het verbreinen’ van Jelle Jolles centraal. De hoogle- raar Hersenen, gedrag & educatie aan de Vrije Universiteit geeft hierin een aantal interessante inzichten in de rol van

het brein bij talentontwikkeling. Vandaag in deel 2: recente zal ik nemen, binnendoor of langs de lijn? Zelf schieten of overspelen?” onderzoeken tonen aan dat hersenen langer doorrijpen dan Pas in de midden- en late adolescentie ontwikkelen de complexe hersen- werd gedacht. Wat betekent dit voor het opleiden van jeugd- systemen zich. Deze systemen zijn nodig voor de integratie van handelen voetballers in de vereniging? en het plannen van complexere activi- teiten. Ook zijn deze systemen nodig om het perspectief van de ander te Bepaalde hersensystemen zijn klaar kunnen begrijpen. “Voor een jeugdige ‘Hersenen ontwikkelen in de kindertijd, zoals de systemen die is het lastig om tijdens een activiteit zich tot ver na het twin- nodig zijn voor simpele motorische te moeten bedenken: ‘Wat vindt de tigste jaar’ vaardigheden. “Andere hersensyste- coach ervan?’ Of: ‘Welke regels gelden men kunnen - na veel oefenen - uitrij- hier eigenlijk?’ De hersenen moet hier Lange tijd werd gedacht dat hersenen pen in de vroege adolescentie. Dit zijn eerst veel ervaring mee krijgen voor- aan het eind van de kindertijd, rond systemen die complexe motorische dat die complexe vaardigheden wor- het twaalfde jaar, zo goed als volgroeid vaardigheden aansturen, zoals turnen den beheerst. Bij de meeste jongeren zijn. “Hersenonderzoek van het laatste of kunstjes doen op een skateboard”, is dat pas na het twintigste jaar.” decennium toont echter aan dat her- aldus Jolles. “Nog moeilijker zijn com- senen veel langer doorrijpen, zelfs tot plexe handelingen waarvoor het hele ver na het twintigste jaar”, stelt Jolles. lichaam nodig is. Denk aan de prach- ‘De prefrontale schors Het brein verandert voortdurend, van tige oefeningen van Epke Zonderland moet continu worden uit- kind tot adolescent en van adolescent aan de rekstok op de Olympische Spe- gedaagd’ tot volwassene. Dit is het ‘verbreinen’ len. Of handelingen waarbij je snel en waar Jolles in de titel van zijn boek ‘El- efficiënt je inzicht moet gebruiken om Jelle Jolles: “De zogenoemde prefron- lis en het verbreinen’ op doelt. beslissingen te nemen; welke route tale schors zorgt dat we kunnen plan-

www.devoetbal trainer.nl

42-43-44_jolles2.indd 42 23-05-13 15:54 De JeugdVoetba lTrainer

Jelle Jolles

hebben. Natuurlijk kun je op jonge leeftijd simpele keuzes maken. Een kind van vijf is behoorlijk goed in staat om te kiezen of hij een blauw ijsje of een groene lolly wil. Maar een kind kan nog geen keuzes maken op een hoger niveau, waarbij hij rekening houdt met zijn eigen capaciteiten, prioriteiten stelt, de voors en tegens afweegt, de verwachtingen van de ouder of coach meeweegt en de con- sequenties overziet. Een kind van tien kan bijvoorbeeld een termijn van ‘over een week’ nog niet goed overzien. Een veertienjarige is daartoe al beter in staat en begint net te leren om vooruit te zien naar nog (veel) later.”

nen, vooruitdenken, consequenties van ons handelen en gedrag overzien, ‘Tieners kunnen ‘Ontwikkeling hersenen impulsen beheersen, prioriteiten onvoldoende organiseren is te vergelijken met de stellen. De zelfevaluatie staat hierin en plannen’ bouw van een huis’ centraal: ‘Wat was de bedoeling, hoe heb ik het gedaan, wat zou ik nog Belangrijke onderdelen van de pre- Volgens Jolles is de ontwikkeling van meer moeten doen?’ Die schors moet frontale schors ontwikkelen zich pas het brein te vergelijken met de bouw continu worden uitgedaagd, waardoor in een later stadium. Dit betekent dat van een huis. Daarbij begin je ook met belangrijke ervaringen worden opge- veel tieners nog onvoldoende zelf- de fundering, om geleidelijk via de slagen. Dat is een langdurig proces, op standig kunnen werken, organiseren kelder naar de zolder toe te bouwen. basis van ervaringen die het kind op- en plannen. Ze kunnen dat wel voor Zo heb je in de hersenen primaire, doet, met hulp van de omgeving. Het relatief simpele taken, maar nog niet secundaire, tertiaire en quartaire ge- duurt wel tien tot vijftien jaar voor voor taken waarvoor inzicht noodza- bieden. die complexe planningsfuncties goed kelijk is. Of taken die een beroep doen Jelle Jolles: “Tertiaire gebieden zijn zijn uitgerijpt. We moeten kinderen op emoties of die een moeilijke sociale bijvoorbeeld nodig voor de integratie dan ook de kans geven ervaringen op inschatting vereisen. Het duurt ook van visueel, ruimtelijk waarnemen - te doen, zowel positief als negatief. gemiddeld tot na het twintigste jaar plus tegelijk het verwerken van een Dat vraagt van volwassenen dus veel voordat mensen hersentechnisch toe verbale opdracht (‘Ga nu daarheen!’) sturing, steun en inspiratie, tot laat in zijn aan die complexe vormen van en de complexe motorische handeling de adolescentie. Trainers, coaches en zelfsturing en zelfevaluatie. Iets waar die daar het gevolg van is. Vergelijk ouders zijn daar dus voor nodig; voor volgens Jolles ook voetbalverenigingen het met de zolder. Voor je deze kunt het geven van feedback, om te wijzen rekening mee moet houden. bouwen, moeten eerst de verdiepin- op alternatieve mogelijkheden of op Jelle Jolles: “Kinderen van tien tot gen daaronder gereed zijn. Dus eerst een andere aanpak. Maar ook om te veertien jaar hebben minder plan- moet je de simpele en iets complexere steunen en motiveren als het even ning- en keuzevaardigheid dan wij handelingen beheersen, voordat je niet goed gaat.” allemaal de laatste dertig jaar gedacht naar iets echt complex gaat.”

42 43 De Voetbaltrainer 194 2013

42-43-44_jolles2.indd 43 23-05-13 15:54 42-43-44_jolles2.indd 44 De Jeugd l Voetba en pijn.Enniettevergetenhetin- komt, ishetinschattenvanemoties Wat ookpaslatertotontwikkeling kunnen schieten.” motorische vaardighedenenhetzuiver is namelijkveelmeerdanalleendie een totalevoetballerteworden.Dat het complexegedragdatnodigisom het schavenaandeveleaspectenvan komen. Hijmoetwordengeholpenbij steun ensturingnodigomverderte op hetveld.Diespelerheeftnogveel maken, zelfinzichtensociaalgedrag het gebiedvanzelfevaluatie,keuzes Want eigenlijkishijnogeentienerop beter speeltdanveelleeftijdsgenoten. achtige passeskangeven,alerterisen omdat hijeruitzietalsachttien,fabel- je hemalseenvolwassenebeschouwt, len. Alscoachbenjeverkeerdbezigals van zestienjaardiegoedkanvoetbal- gedaan. Neembijvoorbeeldeenjongen leven alveelmeerervaringheeftop- eenmaal geenvolwassenedieinhet aan terekenen;eenadolescentisnu van schoolendocent.Ditishunniet ben nogstructuureninspiratienodig studenten niettelukken;ookzijheb- hoger onderwijsblijktditdemeeste niet voldoendetoeinstaat.Zelfshet Jelle Jolles:“Quabreinzijnzijdaarnog Jolles vanafstappen. leerproces, daarmoetenwevolgens voetballer alsregisseurvanzijneigen Het ideevaneenscholierofjeugd- ‘ ‘ ‘ soms rebelleren’ Een jeugdspelermóet eigen leerproces’ regisseur zijnvan zijn Kind kannoggeen Trainer

maken vankeuzes.” naast elkaarenbegeleidhembijhet zijn handelen.Legdealternatieven cent inzichtindeconsequentiesvan bieden, maargeefeenkindofadoles- opleider ofopvoedergeendingenver- heid moetgeven.Gaalstrainer-coach, betekent datjediejongenveelhelder- sommige dingennietaccepteren.Dat brein vanhem.Uiteraardmoetje zelfs tothijtwintigis;datvraagtzijn móet rebellereninzijnjeugd,soms voor hetfeitdateenjongensoms Als coachmoetjeverderooghebben van hetspel. vaak indefout,zekeremotie Ook jongvolwassenengaandannog niet eenszijnmetdescheidsrechter. volwassenheid. Bijvoorbeeldalszehet (bijvoorbeeld achtjarigen)totverinde leeftijdsbereik: vanafdepupillentijd sing iscruciaalovereenzeerlang kunnen beheersen.Dieimpulsbeheer- dat zesomsmoeilijkhunimpulsen Voor jeugdspelersisdatlastig,netals een zekerdoelpunttevoorkomen. vallen. Denkaaneenhandsbalom afweging voormakeninextremege- mag. Hijkandaarzelfseenrationele kan krijgenalshijietsdoetwatniet vaak inschattendathijeenrodekaart Jelle Jolles:“Eenvolwassenspelerkan deren, zoalsmedespelersencoaches. schatten vandebedoelingenan- met eenzestienjarigekunjehem tot Jelle Jolles:“Alsjealscoachevalueert houden. lers hebbennadertegenhetlicht te evaluatiegesprekken diezijmet spe- raadt Jollestrainer-coachesaande Op basisvanbovenstaandeinzichten ‘ ‘ Meer inhoudge evaluatiegesprekken’ www.de voetbal voetbal trainer.nl ven aan

meringen zijn,eninzicht.” verwoorden watdedoelenenbelem- ling, ruimtelijkdenken,hetkunnen sche vaardigheid,complexehande- van eenkindinbijvoorbeeldmotori- optimale ontwikkelingvanhettalent ken. Metalsgezamenlijkdoeleen en wetenschapsamenkunnenoptrek- een vandeuitdagingenwaarbijsport Dat iswaarwenuvoorstaan. er meerinhoudaantegegeven.Hoe? Jelle Jolles:“Nee.Welishetzaakom stoppen metdergelijkeevaluaties? Kunnen wedannietbeterhelemaal bijvoorbeeld.” kunnen komen.Het‘mentaliseren’ jonge voetbaltalentenvanpaszouden technieken dieindebegeleidingvan ropsychologie zijnervoorbeeldenvan is vanhet‘doorleven’.Vanuitdeneu- zijn volgroeid.Datispasalsersprake senmechanismen hiervoornogniet handeling. Ditkomtdoordatdeher- jeugdige matchenechternietmetde begrepen heeft.Dewoordenvande bij hetgevoeldatzijnpupilprima nen overkomen.Decoachkrijgtdaar- uit blijktdatjeugdigenrationeelkun- ren. Erisveelonderzoekgedaanwaar- antwoord, ietswatdecoachwilho- kinderen geveneensociaalwenselijk veel gevallenisheteenlegeevaluatie; tot zelfevaluatiegebracht.’Maarin ‘Dat hebikgoedgedaan,hem spelen.’ Dankunjealscoachdenken: ik minderegoïstischzijnenmeeraf- zo goedvandaag’of‘Misschienmoet uitspraken brengenals‘Hetgingniet • • • Online

23-05-13 15:55 Foto: Pro Shots Tekst: Gerjos Weelink De JeugdVoetba lTrainer

De kunst van het balanceren Vrijheid geven binnen kaders

Jeugdtrainers hebben het niet altijd even gemakkelijk, want ze werken met jongeren die streven naar volwassenheid en er- gens bij willen horen. Veel trainers zijn op zoek naar de balans tussen het enerzijds geven van erkenning en anderzijds het zorgen voor duidelijkheid en het stellen van regels. De Voet-

baltrainer praat over deze balans met Jan Kornelis Dijkstra, Foto: Pro Shots werkzaam als universitair hoofddocent aan de vakgroep socio- ‘Jongeren worstelen logie van de Rijksuniversiteit Groningen. met een maturity gap’

Jan Kornelis Dijkstra: een jeugdspeler die laat merken het vanzelf. De populaire jongens in je “Voor jongeren zijn niet eens te zijn met beslissingen van groep fungeren als een rolmodel voor relaties met leeftijds- een trainer of scheidsrechter. Het kan de rest.” genoten erg belangrijk. zijn populariteit in de groep vergroten. Binnen die relaties kun Voor trainers ligt daar de uitdaging, Medeverantwoordelijkheid je een onderscheid want het gaat erom dat je een balans Jan Kornelis Dijkstra: “Door jeugdspe- maken tussen hori- vindt tussen jongeren de erkenning te lers medeverantwoordelijk te maken zontale en verticale geven dat ze meetellen en geen kind voor het proces, benadruk je hun verhoudingen. Horizontale verhoudin- meer zijn, maar tegelijkertijd duidelijk- volwassenheid. Betrek ze bij de ma- gen gaan over het verlangen ergens bij heid te scheppen en te eisen dat ze nier van spelen en geef ze inspraak. te willen horen, bijvoorbeeld vriend- zich aan regels houden.” Stel samen met je spelersgroep aan schappen waarin je min of meer gelijk het begin van het seizoen regels op. bent. Bij verticale verhoudingen gaat Erkenning Laat enkele bepalende jongens na de het over de pikorde in je spelersgroep. Jan Kornelis Dijkstra: “In hun zoek- winterstop, als je voor de tweede keer Wie staat er bovenaan en wie niet?” tocht naar erkenning kunnen spelers speelt tegen een team, vertellen wat moeite hebben met autoriteit. Ze geven ze nog weten van die ploeg. Het meer Maturity Gap trainers en begeleiders een grote mond betrekken van jeugdspelers bij het Jan Kornelis Dijkstra: “Waar jongeren en zijn brutaal. Bij de jongere jeugd proces moet niet worden gezien als mee worstelen wordt wel omschreven valt dit nog wel mee, want die groep een teken van zwakte, integendeel. Je als de maturity gap. Aan de ene kant is doorgaans nog vrij volgzaam. Maar geeft als trainer immers nog steeds de worden ze biologisch gezien volwas- bij bijvoorbeeld C-junioren en hogere kaders aan. Maar binnen die kaders sen. Maar sociaal gezien zijn ze dat leeftijdsgroepen zul je meer weerstand geef je spelers wel de ruimte die ze nog niet. Het gat dat daartussen zit, ervaren. Je hoeft dit natuurlijk niet te nodig hebben.” proberen ze soms te dichten met anti- accepteren, daarmee het is wel goed sociaal gedrag. En dat kan zich uiten in te kijken hoe je daar mee omgaat. Het woord of in gebaar. Denk aan: roken, is als trainer de kunst met name de alcoholgebruik, het geven van een populaire jongens uit de groep achter Online grote mond. Zeker in een spelersgroep je te krijgen. Als zij namelijk het goede www.rug.nl/staff/jan.dijkstra wordt nog wel eens opgekeken tegen voorbeeld geven, volgen de anderen

44 45 De Voetbaltrainer 194 2013

45_verantwoordelijkheid_Voetbaltrainer 194.indd 45 16-05-13 16:17

A-JEUGD

Doorbewegen

John Dooijewaard: “Spelen op de helft van de tegenstander in 1:4:3:3 kan voorspelbaar worden, want je ziet in het jeugdvoetbal dan veel koppeltjes ontstaan. Spelers zijn nog erg positiegebonden. Dit statische element zie je ook terug bij het aanspelen van bal- len. Veel spelers blijven staan na het inspelen van een bal. Dat onderdeel doorbewegen is belangrijk, zeker bij het aanvallen op de helft van de tegenstander, en een aan- dachtspunt voor vrijwel alle junioren. Want door veel te bewegen zonder bal ontstaan er ruimtes. Het is bovendien goed te trainen. Je kunt allerlei vormen verzinnen waarin je de derde man kunt zoeken of waarin spelers niet terug mogen spelen naar de speler John Dooijewaard speelde in de van wie ze de bal hebben ontvangen. Of vormen met een overtalsituatie, waarin de na- jeugd van FC Horst en DVS’33 druk ligt op het zoeken van de vrije man en dus ook het vrijlopen. Het is de kunst een uit Ermelo. Hij ging terug naar koppeling naar de wedstrijd te maken. Dat gaat, naarmate je dit oefent, steeds beter. FC Horst en speelde daar, net Door automatismen te kweken als je praat over vrijlopen en doorbewegen wordt het als later bij vv Hierden, in het spel op de helft van de tegenstander steeds beter.” eerste elftal. Hij trainde DVS’33 C1 en tegenwoordig VVOG A1. Bij dat team staat hij voor het eerste seizoen aan het roer. Het elftal speelt in de vierde divisie landelijk. Dooijewaard is in het Valse linksbuiten bezit van het diploma TC3. John Dooijewaard: “Ik heb op papier drie spitsen, maar mijn linksbuiten speelt wat meer naar binnen. Doordat hij dat doet, krijgen mijn linkshalf en mijn linksback ook ruimte om aanvallend meer in te brengen. Mijn linksback heeft een goede voorzet in huis, dus in aanvallende zin heb je er een wapen bij door zo te spelen. Met een valse linksbuiten breng je de tegenstander ook in de problemen. Want de rechtsback van de tegenstander moet mee met mijn 11 wanneer die zich laat zakken en komt daardoor Sportiviteit tussen de linies te spelen. Er ontstaat ruimte op linksvoor, waar bijvoorbeeld een 8 en Respect weer in kan duiken. Op de rechterkant doen we dat niet en de reden daarvoor is dat mijn rechtsback een ander type speler is. Mijn 2 is meer een echte verdediger, een John Dooijewaard: “Ik heb aan het mandekker.” begin van dit seizoen duidelijke regels opgesteld over hoe we ons gedragen tegenover tegenstan- ders, scheidsrechters en bezoe- kende clubs. Tegenstanders wor- den altijd bedankt en we gedra- Variatie in speelwijze gen ons netjes. Spelers moesten in het begin van dit seizoen wel John Dooijewaard: “Wanneer mijn laatste man doorschuift naar het middenveld, kun- aan die aanpak wennen, maar het nen beide controleurs ook wat dieper gaan spelen. Mijn valse linksbuiten gaat weer werkt nu wel. Ik vind ook dat we meer op links spelen. Doordat 7 en 11 het veld breed houden ontstaat er meer ruimte de naam van de vereniging hoog voor de steekbal. Het zoeken van de vrije man wordt dus belangrijk, vooral iemand die hebben te houden. Tot op heden tussen de linies speelt. Iemand aanspelen tussen de linies, snel handelen en dan via is er weinig gebeurd.” een steekbal een voorzet geven. Voorwaarde voor die steekbal vind ik wel dat er een spits diep staat. De 9 kan namelijk snel worden ingespeeld en middenvelders kunnen daar dan onder komen. Als 9 kaatst, kan de middenvelder de steekbal geven. Norma- liter spelen we met de punt naar voren, maar als een tegenstander op de eigen helft heel compact speelt zetten we dat nog wel eens om. Dan gaan de buitenspelers meer op de zijkanten spelen en gaan we met de punt naar achteren spelen. Er komt meer ruimte voor steekballen en dan kennen de spelers de manier van lopen voor de goal. Stel dat we over de rechterkant aanvallen, komt mijn spits steevast naar de eerste De VoetbalTrainer paal. Mijn 10 komt daar schuin achter op de rand van de zestien. De rechtshalf komt VOLG ook op de zestien, zodat ik daar twee jongens heb om de afvallende bal te pakken.”

www.devoetbal trainer.nl

46-47_a-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 46 16-05-13 16:19 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm 5 D 4

Doel B 3 • verbeteren van het doorbewegen op de helft van de C tegenstander 2

Organisatie 1 • minimaal 5 ballen A • 6 pylonen • een groot doel • minimaal 6 spelers

Inhoud • afwerkvorm • A speelt op C, die kaatst op B • B speelt op D, die aflegt op C • C werkt af • de spelers schuiven een positie door

Coaching • ‘Blijf niet staan nadat je hebt ingespeeld, maar beweeg gelijk door.’ • ‘Speel alle ballen strak in en houd het tempo hoog.’ • ‘Maak een vooractie voordat je de bal vraagt.’ • ‘Maak contact met degene die de pass geeft, door te vragen of te wijzen.’ • ‘A, speel C aan op zijn linkerbeen, zodat hij goed kan afleggen.’ • ‘B, speel D aan op zijn linkerbeen, zodat hij goed kan afleggen.’ Methodiek • B kaatst de bal op A, die de bal speelt naar D • D geeft een diepe bal naar de zijkant op de naar voren lopende B, waarna zowel C als D de voorzet van B afwerken (je kunt vanaf de achterlijn een verdediger laten starten om de voorzet weg te koppen) • D geeft een diepe bal naar de zijkant op de naar voren lopende A, waarna zowel C als D de voorzet van A afwerken (je kunt vanaf de achterlijn een verdediger laten starten om de voorzet weg te koppen) • speler A laten starten bij de pylon aan de rechterkant van het veld, zodat de oefening over de andere kant wordt uitgevoerd

46 47 De Voetbaltrainer 194 2013

46-47_a-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 47 16-05-13 16:19

B-JEUGD

Aanvallen

Paul Bremer: “Bij DTS speel je tot en met de C-jeugd in 1:4:3:3. Op dit moment speelt DTS ‘35 B1 1:4:4:2. Wij laten de zijkanten voorin vrij, zodat een van mijn twee spitsen in de breedte kan aanbieden of mijn back over de middenvelder heen kan komen. Ik wil dat mijn spitsen continu bezig zijn om aanspeelbaar te zijn. Als de achterhoede in balbezit is, moeten ze al bezig zijn met de vraag of, en zo ja hoe, ze in balbezit kunnen komen na bijvoorbeeld een lange bal. Dit vereist dat de spitsen constant contact met elkaar hebben. Dat kan verbaal, maar het liefst door goed naar elkaar te kijken. De een Paul Bremer speelde betaald moet weten wat de ander doet. Wat die lange bal betreft: Ik ben voor voetbal met een voetbal bij FC Wageningen en in verzorgde opbouw, maar in Nederland zijn we wat doorgeslagen in het principieel wil- de top van het amateurvoetbal len blijven opbouwen. Soms is de lange bal richting de spits een prima oplossing wan- bij vv Rheden. Na een decennium neer je onder druk wordt gezet.” zonder voetbal begon het weer te kriebelen en werd hij assistent bij het eerste. Bremer haalde TC III en begon bij DTS ’35 met het trainen van de B1. Bij dat team staat hij nu voor het tweede jaar aan het roer, promoveerde Samenspel spitsen in zijn eerste jaar en speelt op dit moment in de derde divisie. Paul Bremer: “In 1:4:4:2 is de samenwerking tussen de beide aanvallers essentieel. Daarin draait DTS ’35 bovenin Neem bijvoorbeeld dus die lange bal van achteruit. Het is voor die spitsen belangrijk mee. om bij een lange bal van achteruit dicht bij elkaar te blijven en achter elkaar te komen. Als een bal dan wordt doorgekopt door de een, is de ander erbij in de buurt. Wanneer we aanvallen over links en de spits die op dat moment wat aan de linkerkant staat wordt gedekt, is het zaak dat hij wegloopt. In de ruimte die ontstaat kan de andere spits dan komen. Spitsen moeten zoveel mogelijk in de breedte lopen waarbij ze in de ruimte moeten komen en er niet al staan. Wanneer een van de twee spitsen toch in de Sportiviteit & bal komt, wil ik dat mijn nummer 10 achter hem de diepte zoekt. Door veel situatief te Respect coachen op de training probeer ik dat helder voor ze te maken. Jongens begrijpen dan steeds beter dat ze van tevoren moeten bepalen wat er kan gebeuren en hoe ze moeten Paul Bremer: “Bij DTS hebben we anticiperen. Ze moeten in het veld hun directe omgeving continu scannen. Hoe staan sinds de gebeurtenissen in Alme- de mensen voor en achter mij?” re geen speciale dingen opgestart. We werken sinds jaren al met een disciplinaire commissie. Dat zijn mensen binnen de club die worden ingeseind indien er over- schrijdend gedrag plaatsvindt. Ze Willen winnen passen hoor en wederhoor toe. Bij DTS hebben we geen lijst met re- Paul Bremer: In principe proberen wij zo verzorgd mogelijk op te bouwen, maar spe- gels opgesteld, waar spelers zich lers mogen bij mij gerust een diepe bal geven wanneer ze op eigen helft niet onder de aan moeten houden. Het gaat om druk uitkomen. Ik snap heel goed dat het om opleiden draait, maar winnen is ook een de gewone, normale omgangsvor- onderdeel van opleiden. Er zijn situaties waarin ik niet wil dat spelers risico nemen. En men. Als trainer en elftalleider die lange bal moet je voorin dan proberen te winnen. Want als je op de helft van de te- controleer je daar op en dat gaat genstander het duel wint, kun je gelijk een kans creëren doordat de tegenstander nog hier prima.” in een aanvallende beweging is. Dat willen winnen probeer ik in trainingen te bena- drukken. Door tijdens de Voetbal Conditionele Training regelmatig in kleine partijtjes te spelen, creëer je scherpte. Er ontstaan veel duels en de spelers moeten bij die kleine partijtjes steeds hun posities ten opzichte van elkaar in de gaten houden. B-junioren volgen veelal de bal in plaats van de man. Zeker in aanvallende zin op de helft van de De VoetbalTrainer tegenstander is het belangrijk dat spelers elkaars positie in de gaten houden. Je kunt VOLG bijvoorbeeld ruimte maken voor elkaar door weg te lopen.”

www.devoetbal trainer.nl

48-49_b-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 48 16-05-13 16:21 De JeugdVoetba lTrainer

1 Trainingsvorm 3 Doel 7 2 9 • verbeteren van het aanspeelbaar zijn van de buitenspelers en het 11 verbeteren van de samenwerking tussen de buitenspelers en backs op de helft van de tegenpartij, wanneer de middenvelders in balbezit zijn

Organisatie 5 8 • half speelveld • minimaal 5 ballen • 6 pylonen Coachen • een groot doel Paul Bremer: “Na het inspelen hoor je spelers nog wel eens zeggen dat minimaal 10 spelers (1 keeper, 2 verdedigers, 7 aanvallers) • de medespeler ‘tijd’ heeft. Bij mij • 2 kleuren hesjes mogen ze dat woord ‘tijd’ niet zeg- gen. De ontvanger moet namelijk Inhoud nog steeds zelf een keuze maken. • afwerkvorm Mijn spelers kunnen kiezen uit vast- houden, doordraaien of kaatsen.” Coaching Handelingen zonder bal • ’11 maak een goede tegenbeweging, waardoor de verdedigende back op het verkeerde been wordt gezet.’ • ‘Beweeg eerst van de bal af en daarna naar de bal toe.’ • 11 geeft een voorzet geven op de spitsen (7 en 9) of 8 op • ‘Vraag duidelijk hoorbaar om de bal.’ de zestienmeterlijn • ‘7 en 9 overleg met elkaar wie naar de eerste en tweede paal gaat.’ • bij de spitsen staat één verdediger (3) die moet kiezen • ‘8 coach 11 of hij diep moet gaan, moet kaatsen of moet draaien.’ welke spits hij dekt; de buitenspeler moet dus goed kijken • ‘9 kom niet te vroeg, maar wacht de voorzet af.’ waar de verdediger staat • ‘5 coach 11 of hij weg moet blijven of de bal vast moet houden.’ • ‘5 bepaal het juiste moment van diepgaan. Kijk naar je medespelers.’ Stap 2 • 11 kaatst de bal eerst op 8 voordat hij diep gaat Handelingen met bal • ‘Speel elkaar op het juiste been in, zodat er in één keer doorgespeeld Stap 3 kan worden.’ • 11 gaat eerst diep en beweegt daarna naar 8 toe • ‘8 speel de bal met de juiste snelheid en richting diep op 11 of 5.’ • verdediger dekt bij het bewegen naar 8 niet door • 8 speelt de buitenspeler in en coacht om door te draaien Methodiek • 11 passeert de passief verdedigende back, geeft een Stap 1 voorzet op de spitsen of 8 • 11 beweegt naar 8, vraagt vervolgens de bal diep • in de volgende stappen komt de aanvallende back (5) erbij • 2 dekt passief door • 8 speelt een steekpass langs de verdediger loopt door naar de Stap 4 zestienmeterlijn • idem als stap 2, alleen nu gaat 5 diep, vraagt om de bal en geeft de voorzet

Stap 5 • idem als stap 3, alleen nu coacht 5 de buitenspeler om de bal vast te houden • 5 komt vervolgens buitenom lopen bij 11 en vraagt op het juiste moment om de bal • 11 geeft de bal mee in de diepte • 5 geeft de voorzet

Stap 6 • 5, 8 en 11 bepalen zelf volgens welke voorgaande patronen ze de aanval opzetten • na bepaalde tijd functies doorwisselen

48 49 De Voetbaltrainer 194 2013

48-49_b-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 49 16-05-13 16:21

C-JEUGD

Doorlopen zonder bal

René Kepser: “Wij spelen in een 1:4:3:3 en beginnen met aanvallen vanuit de keeper. Eenmaal op de helft van de tegenstander aangekomen willen we de 9 bereiken, die erg balvast is. Het is, na het inspelen van 9, weer zaak voor een derde speler om bij te sluiten. Een belangrijk onderdeel in onze manier van voetballen is het vrijlopen zonder bal. Veel C-spelers, of beter gezegd: jeugdspelers in het algemeen, hebben de neiging na een ingespeelde bal stil te blijven staan. Ik hamer steeds op het vrijlopen zonder bal, maar ook op het doorlopen na een inspeelbal. Als een 2 of een 5 een bal inspeelt René Kepser speelde bij SV op een middenvelder of een buitenspeler, moet hij waar mogelijk gelijk doorlopen. Hij Blerick ruim zeven jaar in het kan dan namelijk een kaats ontvangen of over de buitenspeler heen gaan. Bij afwerk- eerste elftal. Hier begon hij ook vormen, waarbij we via de zijkant een voorzet geven, geef ik dit aan. De eerste keer als trainer. Na eerst de F1 en de staan de spelers je dan wel wat gek aan te kijken, omdat ze niet begrijpen wat het doel D1 getraind te hebben, stond hij van dat doorlopen is. Maar daarna wordt het steeds meer een gewoonte. Voorafgaand bij B en C op divisieniveau aan het aan de wedstrijd kun je, door een positiespelletje te spelen, spelers alweer dwingen roer. Kepser staat nu alweer voor om vrij te lopen zonder bal.” het achtste jaar bij Venlosche Boys op het veld. Hij traint de C1, waarmee hij uitkomt in de derde divisie. René Kepser is in het bezit van het diploma TC2. Op elkaar letten

René Kepser: “Het vrijlopen zonder bal en het loslaten van je positie komt ook terug in de manier waarop we de taken verdeeld hebben op het veld. Voorin mogen de spitsen switchen zoveel ze willen. Zolang de posities maar bezet zijn. Stel dat de 9 zich wat laat zakken, kan de 7 in het centrum komen. Dat is het moment dat de 6, of misschien zelfs wel de 2, de ruimte heeft om diep te gaan. Door veel te trainen op dat soort situa- ties merk je dat ze het steeds sneller gaan zien en doorhebben. Ik zeg tegen mijn 11 of 7 ook dat ze moeten letten op de spelers achter hen. Zorg dat je nooit op dezelfde lijn Sportiviteit & staat als de middenvelder achter je, maar zorg dat je wat naar binnen gaat zodat de Respect middenvelder over je heen kan komen. Of houd het veld breed, waardoor de midden- velder wat meer naar binnen kan spelen om bij de 9 aan te sluiten.” René Kepser: “Op 16 maart heb- ben alle Venlose clubs in het kader van ‘Zonder respect, geen voetbal’ een aantal acties op touw gezet. Een voorbeeld is het ruilen van shirts. Voorafgaand aan elke In de voet óf diep wedstrijd in Venlo, wisselen de teams van shirts en spelen dus René Kepser: “Spelers moeten bewust een keuze maken. Óf je speelt een 9 in de voet in het shirt van de tegenstander. aan, óf je speelt hem in de diepte aan. Spelers bedenken dus voordat ze passen al wat Respect voor het eigen shirt be- ze willen. Speel je de 9 in de voet aan? Dan loop je je bal achterna om te zorgen dat je tekent ook respect voor het shirt zijn kaats kunt ontvangen. Speel je de 9 in de diepte aan? Dan blijf je hangen om te als de tegenstander erin loopt. controleren. Door nadruk te leggen op de intentie van het inspelen, dwing je je spelers Uiteraard worden na het laatste ook tot nadenken. Wat wil ik met mijn inspeelbal en wat moet ik dan gelijk doen? Mijn fluitsignaal de shirts opnieuw 6 en 8 proberen dicht bij de 10 in de buurt te blijven. Doordat je 6 en 8 redelijk diep laat geruild.” spelen, heb je meer kans om tweede ballen te pakken die door de verdediging van de tegenpartij worden weggekopt. Het is belangrijk dat de ruimtes achter 6 en 8 wel wor- den opgevangen door je verdedigers. We werken bij Venlosche Boys dan ook toe naar een 1:3:4:3, waarbij de 4 steeds meer het middenveld instapt. Als een 6 of 8 een duel aangaat op het middenveld, wil ik sowieso dat een centrale verdediger gelijk doorstapt. De VoetbalTrainer Achterin staan we dan even 1-op-1, maar het doorstappen van 4 zorgt voor meer druk VOLG in het gebied waar het duel aangegaan wordt.”

www.devoetbal trainer.nl

50-51_c-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 50 16-05-13 16:21 De JeugdVoetba lTrainer

5 5 4 Trainingsvorm 4

Doel • verbeteren van het aanvallen via de vleugels B B 3 Organisatie 3 2 2 11 er wordt gespeeld op een half speelveld • A voldoende ballen bij spelers A A • C C • 8 pylonen • 1 groot doel • 12-15 spelers en een keeper

Inhoud • de oefenvorm start bij speler A • speler A speelt op B, die na een vooractie zich aanbiedt • speler B legt de bal terug op C, die ook vanuit een vooractie gestart is • speler C speelt de bal langs de lijn diep op speler A, die achterlangs gelopen is • speler A zet voor en speler B, die de loopactie naar binnen heeft gemaakt, werkt af • de oefening zoveel mogelijk in één keer raken uitvoeren • de spelers rouleren, nadat ze een pass hebben gegeven

Coaching • ‘Kom los en maak een vooractie.’ • ‘Vraag duidelijk om de bal.’ Methodiek • ‘Speel de bal strak in over de grond.’ • na deze vorm verder gaan in een wedstrijdvorm • ‘Speler B, stem je loopactie af op degene die de voorzet geeft.’ 7:7 + 2 keepers • ‘Voer de oefenvorm op tempo uit.’ • oefening links- en rechtsom laten uitvoeren

50 51 De Voetbaltrainer 194 2013

50-51_c-jeugd_Voetbaltrainer 194.indd 51 16-05-13 16:22

D-JEUGD

Sportiviteit & Respect

Edwin Krohne: “Bij vv Actief is Sportiviteit en Respect een hot item. Er is net een bord geplaatst bij de ingang van het sportpark: ‘Zonder respect geen voetbal’. Mijn spelers moeten de scheidsrechter en de tegenstander ook altijd een hand geven na de wed- Edwin Krohne speelt vanaf zijn vijfde bij vv Actief uit Eelde, problemen hebben gehad.” momenteel in de eerste selectie. Sinds vijf jaar is hij er jeugdtrainer. Via zijn studie aan het Alfa College Sport & Ruimte zoeken Bewegen haalde hij zijn TC3- diploma. Bij vv Actief begon hij Edwin Krohne: “Op de helft van de tegenstander gaat het er om dat spelers de vrije zijn trainersloopbaan bij de lagere ruimte zoeken. Het gebeurt regelmatig dat 7 of 11 wordt aangespeeld en vervolgens pupillenteams en staat nu aan met de bal weer naar binnen dribbelt. Hij kan dan 6, 8 of 10 aanspelen waarna het het roer bij de D1. Met dat team spel weer wordt verlegd naar de andere kant. Als 11 naar binnen dribbelt, kan de 8 er komt hij uit in de tweede divisie. trouwens ook overheen komen. Voor dit soort situaties is tactisch inzicht vereist, maar sommige D-spelers zijn al zo ver. Je kunt op het vrijlopen en zoeken naar die vrije op vier kleine doeltjes gescoord kan worden. Of we spelen een vorm 5:5 met neutrale Rouleren vakken aan de zijkant, van waaruit een voorzet gegeven mag worden.”

Edwin Krohne: “We spelen op het middenveld met de punt naar voren. Onze controleurs, de 6 en POP 8, spelen een behoorlijk eindje naar binnen. De backs staan hoog Edwin Krohne: “Tijdens een stageperiode van vier dagen gingen jeugdselectietrainers op en de 7 en 11 houden het veld van vv Actief naar FC Groningen. Daar heb ik een lijst gezien waarop handelingen breed. Bij mijn D-pupillenteam worden beschreven waarop spelers zichzelf moeten scoren met ‘nooit, soms, zelden kan dit al. Er ontstaan dan op het of vaak.’ De lijst is verdeeld over een aantal deelgebieden: Jij aan de bal, jij als mede- veld heel veel driehoekjes en in aanvaller, jij als verdediger en jij als mede-verdediger. Bij vv Actief heb ik samen met het positiespel op de helft van de andere jeugdtrainers deze lijst wat bijgewerkt en we werken er nu sinds drie maanden tegenstander proberen de spelers mee. Het is een middel om met spelers in gesprek te komen en van gedachten te wis- daar ook op te letten. Zodra de selen. Enkele voorbeelden horend bij aanvallen op de helft van de tegenstander: opbouw achterin start, kan er een back worden aangespeeld • ter hoogte van de middellijn. • Dit gebeurt nog niet vaak, maar • • hamer er bij mijn spelers op om • zoveel mogelijk diep te kijken. • De 3 of 4 kan ook een diepe mid- denvelder aanspelen. De midden- Zodra een speler zichzelf beoordeeld heeft op deze punten, ga ik met hem om tafel om velders rouleren. Als een 10 de te vertellen hoe ik het zie. En vervolgens kom ik er in trainingen op terug. Als mijn 7 of bal ophaalt, schuift 6 of 8 door tot 11 zich in een partijspel niet goed aanbiedt wanneer 10 de bal heeft, haal ik hem even achter de spits.” bij me. Het partijtje loopt dan wel gewoon door. We praten dan over de situatie die zich zojuist heeft voorgedaan en over de keuze die de speler heeft gemaakt. Door tij- dens de trainingsvorm dus terug te komen op je gesprek uit het POP, maak je duidelijk De VoetbalTrainer VOLG wel gewoon doorlopen, maar benoem het individueel dus wel.”

www.devoetbal trainer.nl

52-53_d-jeugd.indd 52 16-05-13 16:22 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm

4 3 Doel • verbeteren van het aanvallen op de helft van de 2 tegenstander, met het accent op het uitspelen van een aanval wanneer de buitenspelers de bal krijgen 1 Organisatie • het veld is 40 meter breed en 60 meter lang • 10 ballen • 6 pylonen • 14 hesjes in twee verschillende kleuren • 2 doelen

Inhoud • 7:6 met 2 keepers • de te coachen partij speelt 1:2:2:3 • de niet te coachen partij speelt 1:4:1:1 • de te coachen partij moet binnen 30 seconden scoren • bij een uitbal starten bij de keeper van de te coachen partij

Coaching • ‘Coach elkaar: man, kaats, draai.’ • ‘Probeer een stap vooruit te denken.’ • ‘Houd het veld breed.’ Methodiek • ‘Maak vooracties om aanspeelbaar te zijn.’ • veld groter of kleiner maken • ‘Blijf bewegen en zorg dat je aanspeelbaar bent.’ • extra man toevoegen aan de te coachen partij • ‘Middenvelders, sluit bij wanneer de vleugelspeler aangespeeld wordt.’ • extra man toevoegen aan de niet te coachen partij • ‘Probeer het spel snel van links naar rechts te verplaatsen.’ • de niet te coachen partij ook gaan coachen

52 53 De Voetbaltrainer 194 2013

52-53_d-jeugd.indd 53 16-05-13 16:23 INTERNATIONAL INSTITUTE FOR TRAINING I.I.T.VOF OUDE BAAN 19 5854 PJ NIEUW BERGEN (L) NEDERLAND TEL 0031-(0)485 34 34 26 E-MAIL [email protected] HOMEPAGE www.toinevandegoolberg.nl

ALLROUND CURSUS WORKSHOPS CONDITIE / HERSTELTRAINER FYSIEKE TRAINER VOETBAL • Duur: 3 uur op locatie • Erkend door het NGS (35 studiepunten) • Erkende methode Betaald Voetbal • Datum, tijdstip en groepsgrootte in overleg • Accreditatie KNGF voor RRS/KRS/ARS/HRS/FWS/RB® en Korps Mariniers, Atletiekunie (8 studiepunten) - NEC-Nijmegen 1ste team • 12 avonden van 19.00 – 22.00 uur, - Feyenoord-Rotterdam 1ste team Keuze uit de thema’s: ca. 50% praktijk • Erkend door Atletiekunie (2 studiepunten) • Rug Revalidatie Systeem (RRS) • Hoofdthema’s zowel voor individuele sport • 4 dagdelen: • Kracht Revalidatie Systeem (KRS) als teamsport: - Dag 1 14.00 – 21.00 uur • Aeroob Revalidatie Systeem (ARS) - Revalidatie, conditieopbouw, kracht-, - Dag 2 09.00 – 16.00 uur • Heart Rate System (HRS) / Polar Team2 System snelheid- en uithoudingsvermogen volgens • Hoofdthema’s: • Free-Weight System (FWS) / FitroDyne De Rehaboom® en trainingsprogramma’s - Opbouw loopvermogen • De Rehaboom® schrijven - Opbouw kracht • Onderwerp naar keuze • Cursus start maandag 23 september 2013 - Transfer naar voetbal • Cursus start woensdag 13 november 2013 • Cursusdata: Groepsprijs per workshop op aanvraag • Locatie NSC Papendal te Arnhem - 07 + 08 juni 2013 • Cursusprijs € 875,00 - 14 + 15 juni 2013 DOCENTEN - 09 + 10 augustus 2013 NIEUW: • Locatie NSC Papendal Arnhem • Cursusprijs € 375,00 TOINE VAN DE GOOLBERG, MEDICAL PERSONAL TRAINER • Fysieke trainer 1ste team Feyenoord • Erkend door Atletiekunie (8 studiepunten) Rotterdam seizoen 2009-2013 en Korps Mariniers U kunt voor aanvullende • Hoofddocent Masteropleiding • 6 zondagen van 10.00-16.00 uur, informatie ook contact opnemen: Sportfysiotherapie Avans+ te Breda / NPi ca. 70% praktijk • Kerndocent Erasmus Universiteit Rotterdam, afd. Geneeskunde • Cursus start 22 september 2013 Telefoon 0485-34 34 26 • Voor trainers uit de sport, Fax 0485-53 09 54 EVERT VAN DE GOOLBERG, fitnessbranche en revalidatiewereld Mobiel 06-53 33 2678 • Fysieke trainer, praktijkdocent • Locatie Van Ghentkazerne te Rotterdam E-mail [email protected] • Cursusprijs € 975,00 Internet www.toinevandegoolberg.nl

Onmisbare vakinformatie - praktijkgerichte boeken

Han Berger en Andries Ulderink

Voetbalopleidingsplan Voetbalopleidingsplan Setprijs: -

Trainings€ Voetbalopleidingsplan Trainingsvormen Trainings De boeken ‘Voetbalopleidingsplan: speelstijl’ De boeken alléén kunnen echter geen wonderen verrichten. Nee, je zult het eerst eens moe- ten worden met alle relevante betrokkenen binnen je club. Wat is de clubvisie? VolgensHan Berger en Andries Ulderink en ‘Voetbalopleidingsplan: trainingsvormen’ vormen vormen welke lijn willen we straks42, gaan werken? De gekozen speelstijl wordt in Boek 1 (Speelstijl) op overzichtelijke wijze en aan de hand van veel tactische tekeningen onderverdeeld in ‘op- moeten worden gezien als een hulpmiddel bij bouwen’, ‘aanvallen’ en ‘verdedigen’. Hierin zit een methodische opbouw. Van de basis naar gedetailleerdeAbonnees afspraken. Hoe ouder de spelers krijgen worden, des te meer wordt er gewerkt in de invoering van een gestructureerd voetbal- linie of individu. Op basis van de uitgediepte speelstijl zijn in Boek 2 (Trainingsvormen) technisch jeugdbeleid van een club. Aan de meer dan 507,5% trainingsvormen op gestructureerde korting wijze uitgewerkt. Door middel van een Voetbalopleidingsplan Voetbalopleidingsplanbeschrijving van de doelstelling, organisatie, inhoud, variatie, methodiek en coachaccenten hand van hun ervaringen en werkzaamheden krijgt de (jeugd)trainer en Hoofd Opleiding concrete handvatten om invulling te geven aan bij diverse clubs geven Han Berger en Andries een doordachte voetbaltraining of zelfs een jeugdopleiding. In beide boeken wordt diverse malen verwezen naar de DVD (Wedstrijdfragmenten), waarop geanalyseerde fragmenten Ulderink hieraan invulling. staan uit het betaald voetbal. Een beeld zegt tenslotte vaak veel meer dan 1000 woorden.

Andries Ulderink Andries Ulderink speelde op het hoogste amateurniveau in Nederland bij HSC’21/Brein in Haaksbergen. Gedurende zijn CIOS-opleiding heeft hij uiteindelijk zijn TC1-diploma Speelstijl Speelstijlgehaald. Ulderink is onder meer trainer geweest bij vv Reünie Borculo, AZSV, DCS, Rohda Raalte en De Graafschap. Bij die laatste club was hij onder meer Hoofd Op- De boeken ‘Voetbalopleidingsplan: speelstijl’ De boeken alléén kunnen echter geen wonderen verrichten. Nee, je zult het eerst eens moe- leiding op het moment dat Han Berger er Technisch Directeur was. Na zijn periode Voetbalopleidingsplan Speelstijl ten worden met alle relevante betrokkenen binnen je club. Wat is de clubvisie? Volgens in Doetinchem werd Andries Ulderink hoofdtrainer bij Go Ahead Eagles. en ‘Voetbalopleidingsplan: trainingsvormen’ welke lijn willen we straks gaan werken? De gekozen speelstijl wordt in Boek 1 (Speelstijl) op overzichtelijke wijze en aan de hand van veel tactische tekeningen onderverdeeld in ‘op- moeten worden gezien als een hulpmiddel bij Han Berger bouwen’, ‘aanvallen’ en ‘verdedigen’. Hierin zit een methodische opbouw. Van de basis naar Han Berger kende een lange carrière als voetbaltrainer. Hij was daarin twee periodes de invoering van een gestructureerd voetbal- gedetailleerde afspraken. Hoe ouder de spelers worden, des te meer wordt er gewerkt in actief als hoofdtrainer bij FC Utrecht. Verder was hij trainer bij onder meer FC Gro- Tactische Training Aanvallend De coach en linie of individu. Op basis van de uitgediepte speelstijl zijn in Boek 2 (Trainingsvormen) ningen, Fortuna Sittard, Sparta, Cambuur Leeuwarden en Jong Oranje. Bij de KNVB, technisch jeugdbeleid van een club. Aan de meer dan 50 trainingsvormen op gestructureerde wijze uitgewerkt. Door middel van een FC Utrecht en De Graafschap is Berger tevens Technisch Directeur geweest. Na zijn beschrijving van de doelstelling, organisatie, inhoud, variatie, methodiek en coachaccenten verblijf in Doetinchem, waar hij twee seizoenen heeft samengewerkt met Andries Ul- € hand van hun ervaringen en werkzaamheden INCLUSIEF 19,50 (200 pag.) Voetbal zijn Keeper krijgt de (jeugd)trainer en Hoofd Opleiding concrete handvatten om invulling te geven aan derink, ging Han Berger dezelfde functie vervullen bij de Australische voetbalbond. bij diverse clubs geven Han Berger en Andries een doordachte voetbaltraining of zelfs een jeugdopleiding. In beide boeken wordt diverse malen verwezen naar de DVD (Wedstrijdfragmenten), waarop geanalyseerde fragmenten 9 789053 220207 € € Ulderink hieraan invulling. staan uit het betaald voetbal. Een beeld zegt tenslotte vaak veel meer dan 1000 woorden. Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden 22,50 (322 pag.) 22,50 (223 pag.) www.devoetbaltrainer.nl DEEL Andries Ulderink Andries Ulderink speelde op het hoogste amateurniveau in Nederland bij HSC’21/Brein 2 2 in Haaksbergen. Gedurende zijn CIOS-opleiding heeft hij uiteindelijk zijn TC1-diploma gehaald. Ulderink is onder meer trainer geweest bij vv Reünie Borculo, AZSV, DCS, Rohda Raalte en De Graafschap. Bij die laatste club was hij onder meer Hoofd Op- leiding op het moment dat Han Berger er Technisch Directeur was. Na zijn periode in Doetinchem werd Andries Ulderink hoofdtrainer bij Go Ahead Eagles.

Han Berger Han Berger kende een lange carrière als voetbaltrainer. Hij was daarin twee periodes actief als hoofdtrainer bij FC Utrecht. Verder was hij trainer bij onder meer FC Gro- ningen, Fortuna Sittard, Sparta, Cambuur Leeuwarden en Jong Oranje. Bij de KNVB, FC Utrecht en De Graafschap is Berger tevens Technisch Directeur geweest. Na zijn verblijf in Doetinchem, waar hij twee seizoenen heeft samengewerkt met Andries Ul- INCLUSIEF derink, ging Han Berger dezelfde functie vervullen bij de Australische voetbalbond.

9 789053 220191 Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden 1 www.devoetbaltrainer.nl DEEL1 INCLUSIEF

De boeken ‘Voetbalopleidingsplan: Speelstijl’ en ‘Voetbal-

opleidings plan: Trainingsvormen’ zijn hét hulpmiddel bij de invoe- Handboek Scoren met Verdedigend ring van een gestructureerd voetbaltechnisch jeugdbeleid. Aan Voetbalconditie Jeugd Voetbal €32,50 (336 pag.) €42,- (226 pag.) €22,50 (247 pag.) de hand van hun ervaringen en werkzaamheden bij diverse clubs geven Han Berger en Andries Ulderink hieraan invulling.

Deze boeken zijn ook los verkrijgbaar, met DVD, Abonnees ontvangen 7,5% korting voor  29,- per stuk op alle bestellingen in onze webwinkel.

De Voetba l Trainer devoetbaltrainer.nl/winkel Iedereen heeft Voetbaltalent GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN

nummer nummer 7

Danny Volkers Relatiegerichte trainer

Peter Wesselink Bewust handelen

Coachen van emoties Wat kun je doen als trainer?

Spelregels Kennis voorkomt frustratie

Goede initiatieven Clubs maken er werk van

Robur et Velocitas verhoogt participatie in club

Column Geen excuus

Thema-nummer Sportiviteit en respect

trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 194 2013

55_coverknvb-katern.indd 55 21-05-13 16:05 SPORTIVITEIT&RESPECT Tekst: Paul Geerars Danny Volkers handelt relatiegericht

Danny Volkers is trainer van derdeklasser SVME uit het Lim- en vanuit mijn werk ook zeer conse- quent. Dit zijn als trainer belangrijke burgse Eijsden. Deze relatiegerichte voetbaltrainer hecht veel eigenschappen, zeker als je deze kop- pelt aan relatiegericht werken. Ik denk waarde aan een goede verstandhouding met spelers, collega- dat mijn eigenschappen kenmerkend zijn voor een trainer die langere tijd trainers, scheidsrechters en bestuur. Hoe doet hij dat? aan een club verbonden wil zijn. Als trainer ben ik altijd aanspreekbaar voor supporters, zowel in goede als Danny Volkers: “Ik ben van mening wensen elkaar succes bij onze wed- in slechte tijden. Ze mogen me ook dat de onderlinge band tussen spe- strijden. Op het moment dat je de bevragen op bepaalde keuzes. De band lers, trainers en scheidsrechters beter scheidsrechter dan een keer ontmoet die ik heb met de supporters is uitste- zal zijn wanneer je elkaar beter leert bij onze wedstrijd is dat prettig. Ik kend. Wel zorg ik er voor dat ik twee kennen. Daarmee bedoel ik dat je de zou er een voorstander van zijn als uur na de wedstrijd weg ben. Dan zijn persoon achter de speler, trainer of de scheidsrechter na de wedstrijd nog er soms mensen die te veel gedronken scheidsrechter kent. Als trainer zit ik dertig minuten in de kantine blijft en hebben. Vorig jaar heb ik me tijdens voor en na de met spelers of supporters een praatje de wedstrijd omgedraaid en de sup- ‘Ik maak wedstrijd in de maakt. Sommigen doen dat en dat porters gevraagd om zich te gedragen bestuurskamer werkt positief. Presteren gebeurt dan richting de scheidsrechter. Omdat er spelers bewust samen met de in een positievere sfeer. wederzijds respect is, kan dit en ac- scheidsrechter Spelers maak ik voor elke wedstrijd cepteert men dit van mij als trainer. van de rol en praat over bewust van de rol van de scheids- Mijn contact met het bestuur is ook alles behalve de rechter en dat de club en ik er veel prima. Er is wekelijks contact, omdat ik van de wedstrijd. Ook tijd en energie in steken om de relatie veel op de club ben. Ik ben niet alleen heb ik diverse te verbeteren. Verder denk ik dat er trainer, maar voel me voor andere zaken scheidsrechter’ scheidsrechters momenten gecreëerd moeten worden verantwoordelijk. Dit komt uiteraard ook als Facebook- waarop spelers en scheidsrechters el- omdat ik als speler tien jaar in het eerste vrienden. Dat klinkt wellicht vreemd, kaar ontmoeten buiten een wedstrijd elftal heb gespeeld, waarvan de laatste maar we sturen elkaar berichtjes, om. Denk aan een sponsoravond, zes jaar als aanvoerder. De band met bijvoorbeeld bij een verjaardag of spelregelquiz, feestavond, thema- supporters en bestuur was toen en is nu avonden. Je leert dan de man in het ook goed. Dat is dan het voordeel als je zwart beter kennen als mens.” je trainerscarrière begint bij de club waar Voorbeeldfunctie je als speler bent gestopt.” Danny Volkers: “Uiteraard vind ik dat een club een Rol van trainer bepaald kader moet hebben, waarbinnen trainers Wat is volgens u de rol van de trai- Online zich mogen bewegen. Ook vind ik dat clubs sneller en ner? Wat kan hij doen om in gesprek • harder moeten optreden als een trainer of speler zich te komen met bestuur en supporters? • Danny Volkers: “Buiten mijn rol als • vertegenwoordigt de club naar buiten toe. Maar de trainer ben ik ook iemand die met • manier waarop ik het invul is persoonlijk, zo ben ik iedereen goed overweg kan, zowel pri- als mens. Gelukkig past dit goed bij de doelstellingen, vé als binnen mijn werk als ambulant De KNVB is graag op de hoogte van uw wensen en gedragscodes van SVME. De voetbalwe- hulpverlener in de jeugdzorg. Ik heb ideeën, initiatieven of eventuele behoef- reld lijkt groot, maar is eigenlijk maar klein. Zeker in voor iedereen respect en ben ook vrij tes qua ondersteuning door de KNVB. Reageren kan via het mailadres de amateurwereld kom je elkaar vaak tegen.” vergevingsgezind. Ondanks dat ben [email protected]. ik wel iemand die eerlijk en open is

www.devoetbal trainer.nl

56_volkers-n.indd 56 21-05-13 16:17 Voetbaltalent SPORTIVITEIT&RESPECT Tekst: Ruud Doevendans TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDEN

Peter Wesselink maakt spelers bewust van gedrag ‘Rare dingen doen helpt niet voor een beter resultaat’

Peter Wesselink (nu eersteklasser sv Silvolde, volgend seizoen DTS ’35 dat uit de Hoofd- klasse degradeerde) is een rationele trainer. Het winnen van wedstrijden is uiteraard zijn uit- gangspunt. Wesselink handelt daarbij zódanig, dat hij zo veel mogelijk zijn beste team kan opstellen. Daarbij is het van groot belang dat spelers bewust met hun gedrag bezig zijn.

Peter Wesselink: “De kans dat ik win uitliepen. Met de ploeg had ik altijd als een van hun spelers die geblesseerd is groter wanneer ik het in mijn ogen stelregel: geen onnodige overtredingen op de grond lag te laten behandelen. beste elftal kan opstellen. Het gaat als en geen kaarten oplopen door bijvoor- Wij wierpen daarna in, richting hun trainer dus steeds om de afweging: beeld commentaar op de leiding of het laatste man, die niet echt oplette. Mijn wat werkt het beste? Dit geldt ook wegtrappen van een bal. Het eerste spits pikte de bal op en schoot hem voor het maken van overtredingen en gevolg was dat ik die wedstrijden in- hard en hoog richting hun keeper, die het oplopen van kaarten. Dat moet je derdaad mijn beste elf kon opstellen. In ook niet oplette: 1-0. Wij stonden voor zoveel mogelijk voorkomen, want het beide wedstrijden liepen de gemoederen een dilemma. Het was zaak snel te zorgt ervoor dat je spelers kwijtraakt toch tamelijk hoog op. Mijn spelers wis- handelen. Ik heb toen besloten dat dit door schorsingen. Kaarten loop je sneller op wanneer de ruimtes groot zijn. Immers, indien je dan gepasseerd ‘De kans op winnen is groter wordt, weet je dat je onvoldoende rugdekking hebt. Je maakt sneller als je je beste elftal kunt opstellen’ een ‘noodzakelijke’ overtreding en loopt tegen een kaart op. Het gevolg is vaak dat er frustraties in het team ten zich wel te beheersen. De tegenstan- zo niet kon. Direct na rust hebben we ontstaan, juist door die kaart maar ders echter minder en die ontvingen de 1-1 cadeau gedaan. Zo’n incident ook doordat je voelt dat je overal een dan ook rode kaarten. Het gevolg laat gaat snel een eigen leven leiden, met stapje te laat bent. zich raden: wij wonnen die wedstrijden alle mogelijke gevolgen voor de rest in de verlenging en promoveerden, van de competitie vandien. Dat moet Ik hamer er altijd op dat spelers zich vooral ook omdat wij ons beter wisten je niet willen.” bewust moeten zijn van hun handelen, te beheersen en met de omstandighe- ook in hun gedrag. Het kan je prijzen den konden omgaan. Rare dingen doen De KNVB is graag op de hoogte opleveren. Als trainer van sv Vaassen helpt je niet. Je focussen op je taak wel. van uw ideeën, initiatieven of speelde ik met mijn team twee jaar ach- eventuele behoeftes qua onder- ter elkaar een beslissingswedstrijd om Ik heb eenmaal een merkwaardige steuning door de KNVB. het kampioenschap. Dat waren span- situatie meegemaakt. Ik speelde met Reageren kan via het mailadres nende wedstrijden waar iets te winnen CSV Apeldoorn tegen DETO. Op slag [email protected]. was en die allebei op een verlenging van rust schoten zij de bal uit om

Online: trainers.voetbal.nl 56 57 De Voetbaltrainer 194 2013

57_wesselink.indd 57 21-05-13 16:16 SPORTIVITEIT&RESPECT Tekst: Paul Geerars en Afke van de Wouw Coachen van emoties

‘Voetbal is emotie’ is een veel gebruikte uitdrukking. De laatste tijd merken we dat deze emoties hoog kunnen oplopen. Hoe zorgen we er voor dat spe- lers hun emoties onder controle hebben en zich alleen met het voetbal zelf bezig houden? Oftewel: hoe coach je de emoties van je spelers?

Wetenschappers maken vaak onder- andere gedachte kiezen, met een ande- scheid tussen twee typen emoties: pri- re emotie als gevolg. Door spanning en maire emoties en secundaire emoties. vermoeidheid wordt het wel lastiger om Primaire emoties zijn directe reacties je emoties te controleren. Dit zie je vaak maar als de spanning te hoog oploopt op iets uit de omgeving, zoals het terug bij internationale toernooien, kan dit negatieve gevolgen hebben gevoel van angst als je bijna geraakt waar meer kaarten uitgedeeld worden voor de prestatie en de emotiebeheer- wordt door een auto. Secundaire reac- naarmate het toernooi vordert. sing. Wedstrijdspanning kan er na- ties zijn complexer en niet aangeboren, Ook privéomstandigheden kunnen melijk voor zorgen dat de ademhaling maar aangeleerd op basis van eerdere energievreters zijn. Zowel positieve oppervlakkiger en meer in de borst ervaringen. In deze gevallen is het niet als negatieve situaties, zoals trouwen, dan in de buik plaatsvindt waardoor zozeer de situatie zelf die de emotie kinderen krijgen, (onzekerheid over) de speler minder zuurstof binnenkrijgt veroorzaakt, maar de manier waarop transfers, verhuizen, scheiden, ruzie, en er dus minder zuurstof naar zijn je de situatie interpreteert. Ervaar je de ziekte of overlijden van een dierbare, spieren gaat. Vermoeidheid kan er situatie als bedreigend, dan ontstaat hebben invloed. De speler betreedt weer voor zorgen dat hij emotioneel een gevoel van angst en spanning. Dit dan het veld met een lager energie- en wordt en in een opwelling domme gevoel is vervolgens van invloed op je hoger stressniveau, waardoor het ook dingen doet. Dus is het goed om als gedrag (je beweegt houterig, vermijdt lastiger voor hem kan worden om zijn coach aan de ene kant de spanning te risico´s). Interpreteer je de situatie op emoties onder controle te houden. verlagen en aan de andere kant spe- een andere manier, dan ontstaan er lers te leren omgaan met druk. andere gedachten en dus andere emo- Wat te doen als coach? ties. Dit resulteert in ander gedrag. Het eerste waar een coach invloed op Spanning verlagen De situatie zelf veranderen, is veel las- kan uitoefenen is de conditie van een De spanning kun je als coach verlagen tiger. Er is altijd wel een scheidsrechter speler. Indien deze goed getraind en door: die een discutabele beslissing neemt. fit is, is de kans veel groter dat hij aan - wedstrijdspecifiek te trainen en daar- Of een tegenstander die loopt te ‘zui- het eind van de wedstrijd nog steeds bij ook ‘what if’ scenario’s door te gen’. Deze situaties of personen kun je voldoende energie heeft om zijn emo- nemen. niet veranderen of uitsluiten, ze horen ties te controleren en zijn gedachten - in de voorbereiding op een belangrij- bij het voetbal. Wel kun je de manier te sturen. Ook vaste afspraken en ke wedstrijd niet veel anders te doen waarop je ermee omgaat, beïnvloeden. automatismen kunnen energiebespa- dan voor een ‘normale’ wedstrijd. rend werken en de spelers een gevoel - in de voorbespreking het zo min Gedachten kiezen van controle geven. mogelijk te hebben over winnen en Je dient je bewust te zijn van je gedach- verliezen en de eventuele gevolgen tes om deze aan te passen, te relative- Daarnaast is het goed om aandacht te daarvan, maar meer over de tactiek ren en je aandacht weer te richten op je besteden aan wedstrijdspanning. Spe- en de specifieke taken van de spelers. taak. Je bént namelijk niet je gedachtes, lers hebben een bepaalde mate van - spelers, voordat ze het veld opgaan, je hébt ze. Je kunt daarom ook voor een spanning nodig om goed te presteren, niet te veel opdrachten mee te geven.

www.devoetbal trainer.nl

58-59_emoties.indd 58 21-05-13 16:17 Voetbaltalent TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDEN

Jan Zoutman Begin dit seizoen had toenmalig trainer van IJsselmeervogels Jan Zout- man zijn emoties even niet onder controle. Een ongelukkige botsing met een grensrechter volgde en de trainer werd langdurig geschorst.

Bent u als trainer veranderd in uw handelen na het incident met de grensrechter? Jan Zoutman: “Eigenlijk niet, behalve dat ik me heb voorgenomen om nog minder energie in de arbitrage te stoppen. En als ik vragen heb, stel ik ze op een rustige manier in de rust of na de wedstrijd. Dan zijn de ergste emoties meestal wel weer wat weggezakt. In mijn situatie begon het met een discussie over de kleur van de slidingbroekjes. Maar uiteindelijk ging het over in een staaltje machtsvertoon en daarin heb ik me mee laten slepen. Ik heb me na mijn rode kaart toch nog laten provoceren en, ondanks dat dit zeker niet de bedoeling was, fysiek contact gehad met een assistent-scheidsrechter. Dit had natuurlijk niet mogen gebeuren. Wat de arbitrage ook zegt of doet, je moet jezelf als coach altijd onder controle weten te houden. En door de hele nasleep en de straf zal zoiets mij niet meer overkomen.”

Hoe houdt u uw eigen emoties onder controle? Jan Zoutman: “Het is als mens, en zeker als trainer van welke sportploeg dan ook, in ieder geval belangrijk om te weten hoe je zelf bent en hoe je reageert op situaties die emoties kun-

Foto’s: Pro Shots nen veroorzaken. Als je jezelf kent, ben je beter in staat die emoties onder controle te houden. In mijn geval is het zo dat ik meestal vrij rustig en analytisch de wedstrijden van mijn ploeg - zelf als coach rust en vertrouwen uit bekijk en coach. Hoewel ik ook zeer fanatiek kan zijn, ben ik geen trainer die negentig minu- te stralen. ten zijn ploeg staat te coachen omdat ik vind dat spelers zelf verantwoordelijkheid moeten - persoonlijke aandacht te geven aan nemen in het veld. Coachen is prima maar óvercoaching leidt vaak tot irritatie bij spelers. En de speler. voorzeggen remt vaak het proces van ontwikkeling van je spelersgroep af. - rekening te houden met de persoon- Je moet als trainer ook beseffen dat er zaken zijn waar je geen invloed op hebt. En dat zijn lijkheid van de speler. bijvoorbeeld beslissingen van de arbitrage, een bal op de paal of een strafschop die gemist wordt. Ik ben het met basketbalcoach Ton Boot eens dat je daar als ploeg en als trainer geen Tools geven aan spelers energie in moet stoppen. Want dat is verloren energie en gaat ten koste van het focussen op Daarnaast kun je spelers tools geven, je taak. Maar het is nou eenmaal zo dat je als sportman of coach denkt dat je toch invloed hoe ze met spanning en druk om kun- kunt uitoefenen op de arbitrage. Want dat zijn tenslotte ook maar gewoon mensen en ze zijn nen gaan. soms best gevoelig voor kritiek, waardoor ze soms eerder gemaakte fouten willen compense- - Maak ze bewust van hun eigen lijf, ren. En daar hoop je dan als speler of trainer toch een beetje op.” gedachtes en emoties en hoe ze deze kunnen beïnvloeden. - Leer ze hun ademhaling te reguleren. spelers daar al vroeg mee in aanraking tend om volledig in één artikel te behande- - Leer ze ontspannen (bijvoorbeeld met te laten komen. Bijvoorbeeld door jon- len. Voor vragen mail naar info@afkevan- ontspanningsoefeningen). ge spelers al te laten ervaren hoe het dewouw.nl. Voor praktische oefeningen - Leer ze regelmatig visualiseren (door- is om in een groot stadion te spelen. (zoals ontspannings- en visualisatie-oefe- dat een speler zich in gedachten Echter ervaring is ook niet alleszeggend. ningen) check www.sportsimagery.nl. voorbereidt op de wedstrijd, krijgt hij Zo ontdekte de Noorse wetenschapper een gevoel van controle en daardoor Geir Jordet dat oudere en meer ervaren De KNVB verzorgt een cursus ‘Omgaan minder stress). voetballers het minder goed deden in met opvallend gedrag’. Voor meer infor- - Leer ze tijdens de wedstrijd alleen beslissende strafschoppenseries dan matie: http://iturl.nl/sn2IKC met hun taak bezig te zijn (zodat ze de jongere spelers. Volgens Jordet komt niet afgeleid worden door hun omge- dit doordat ervaren spelers een groter Op de website van De Voetbaltrainer ving, eigen gedachtes of emoties). verantwoordelijkheidsgevoel hebben en vindt men extra informatie bij dit artikel. dat iedereen juist van hen verwacht dat Natuurlijk speelt ervaring van spelers ze wel zullen scoren. Dit veroorzaakt hierin ook een grote rol. Hoe vaker een nog grotere druk. De KNVB is graag op de hoogte van uw een speler spannende wedstrijden ideeën, initiatieven of eventuele behoef- heeft gespeeld, hoe makkelijker het Dit artikel heeft getracht meer inzicht tes qua ondersteuning door de KNVB. Reageren kan via het mailadres voor hem zal zijn om met die druk om te geven in emoties en hoe ermee om te [email protected]. te gaan. Het is dus zeker een pré om gaan. Emoties zijn echter te veelomvat-

Online: trainers.voetbal.nl 58 59 De Voetbaltrainer 194 2013

58-59_emoties.indd 59 21-05-13 16:17 SPORTIVITEIT&RESPECT Spelregels

Een aanzienlijk deel van de frustratie op het voetbalveld ontstaat door Wist je dat… …bij twijfel over een hoekschop of de onbekendheid met sommige spelregels, of de onjuiste naleving ervan. doelschop het voordeel naar de verde- digende partij gaat? Daarom wordt iedere club gestimuleerd om de voetballende leden bij te Als de scheidsrechter in twijfel ver- keert of de bal over de doellijn is scholen op het gebied van spelregels. In dit artikel een paar Wistjedatjes op gegaan via een aanvaller of een verde- diger (natuurlijk uitgezonderd het ge- het gebied van (spel)regels. deelte tussen de doelpalen), zal hij een doelschop toekennen. Dezelfde beslis- sing neemt hij als een aanvaller en een Wist je dat… Inworp: deze wordt op normale wijze verdediger gelijktijdig de bal raken en …er een nieuwe regel is omtrent de genomen. Foutief genomen inworpen deze vervolgens over de doellijn gaat. uitrusting van de spelers? moeten worden overgenomen. Kousen: als tape of soortgelijk mate- We noemen de scheidsrechter bij E/F- Wist je dat… riaal is aangebracht op de buitenkant pupillen spelbegeleider. Dit betekent …in Duitsland en België voetbal- van de kousen moet deze van dezelf- dat ook hij/zij een bijdrage levert aan wedstrijden worden gespeeld zonder de kleur zijn als de kous. het leerproces van de E/F-pupil. grensrechters? De clubgebonden grensrechter kan Wist je dat… Wist je dat… een grote bron van ergernis zijn wan- …bij E/F-pupillen bijzondere spelre- …ook bij D-pupillen bijzondere spel- neer hij te veel vlagt. In andere landen gels van toepassing zijn? regels van toepassing zijn? wordt inmiddels op bepaalde niveaus Strafschop: slechts bij hoge uitzonde- Een vrije trap die wordt toegekend zonder grensrechters gespeeld. Een ring. De afstand is acht meter. F-pupil- binnen het zestienmetergebied aan andere optie is, zo lazen we al in De len gebruiken hun handen ter bescher- de verdedigende partij mag worden Voetbaltrainer 177, het omdraaien van ming, dus niet bestraffen. Indien een genomen op de zestienmeterlijn, als de grensrechters. Willem den Besten: werkelijke doelkans door een overtre- ware het een achterbal. “Waarom draaien we dit niet om? ding (opzet) wordt ontnomen, dan kan Clubgrensrechters vlaggen in de hui- een strafschop worden gegeven. Wist je dat… dige opzet vijf tot tien gevaarlijke situ- Vrije schop: bij F- en E-pupillen wor- …hands inhoudt dat de speler de bal aties voor het doel af, met alle irritaties den alle overtredingen bestraft met opzettelijk met de hand of arm speelt/ en gevolgen van dien. Als ze niet bij een directe vrije schop, waarbij de te- raakt? hun eigen verdediging vlaggen maar genstanders op een minimale afstand De scheidsrechter moet hierbij het juist aan de kant bij hun eigen aanval- van vijf meter staan. volgende in overweging nemen: lers zal er ongetwijfeld iets veranderen. • Er komen vijf tot tien interessante situ- bal (niet de bal naar de hand); aties bij, waardoor iedere wedstrijd een • boeiender schouwspel zal worden.” en de bal (onverwachte bal); • Wist je dat… noodzakelijkerwijs in te houden dat er …op de website van NSV’46 uit Noor- altijd sprake is van een overtreding; den een uitgebreide spelregelquiz • (met antwoorden) te vinden is? in de hand gehouden wordt (kleding, http://iturl.nl/snS-5

De KNVB is graag op de hoogte scheenbeschermer etc.) wordt gezien van uw ideeën, initiatieven of als een overtreding; Wist je dat… eventuele behoeftes qua onder- • …ook Arag, partner van de KNVB steuning door de KNVB. te gooien (schoen, scheenbescher- scheidsrechters, een online spelregel- Reageren kan via het mailadres mer etc.) wordt gezien als een over- test aanbiedt? [email protected].

Foto: Pro Shots treding. http://www.voetbalspelregeltest.nl/

www.devoetbal trainer.nl

60_spelregels.indd 60 23-05-13 15:56 Voetbaltalent SPORTIVITEIT&RESPECT TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDEN Initiatieven van clubs

De Van de Kaart kaart Een spiegel voorhouden Alle jeugdspelers van RKSV Pancratius uit Badhoeve- ‘Zonder respect geen voetbal. Hoe gedraag jij je van- dorp én hun tegenstanders delen vóór hun wedstrij- daag? Veel plezier en sportiviteit gewenst’. den alvast de rood met gele kaart uit. Aan hun ouders Bezoekers van de sportparken van Rotterdams groot- en andere supporters, welteverstaan. ste amateurverenigingen De ‘Van de Kaart kaart’ is een signaal dat het fijn Alexandria66, Xerxes DZB, moet blijven langs de lijn. Raakt iemand toch van de VOC en Neptunus Schiebroek, kaart en verzanden aanmoedigingen in geschreeuw, kunnen zich voortaan extra gescheld of zelfs geweld? Aan alle liefhebbers rond het recht in de ogen kijken. Ten- veld de schone taak hem of haar met ferme hand de minste, als zij deze boodschap roodgele prent te tonen… op de aldaar aanwezige spie- gels ter harte nemen. De drie regels dienen letterlijk te wor- Waarden en Normen Radar den genomen; door spelers, Allemaal meedoen aan FairPlay. Alleen FairPlay-scores van leiders, trainers, scheidsrech- 8 of hoger. Geen tuchtzaken en gele/rode kaarten meer. ters en publiek, oud en jong! Alle leden die het convenant voor waarden en normen on- dertekenen. Geen KNVB-boetes meer. En allemaal op tijd contributie betalen. Iedereen heeft Positief Voetbaltalent Bij CKC in Rotterdam houden ze nauwgezet een Waarden GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN De coverfoto van dit

nummer nummer 7 en Normen Radar bij, met zes voor de vereniging belangrijke indicatoren. Zijn de KNVB-katern is afkomstig gemiddelde scores acceptabel? Dankzij de heldere grafieken en kleuren is het al- van DZC’68 uit Doetin- Danny Volkers Relatiegerichte trainer

tijd in een oogopslag duidelijk. Peter Wesselink chem. De club maakt Bewust handelen

Coachen van emoties Wat kun je doen als trainer? werkt van het thema

Spelregels Kennis voorkomt frustratie Sportiviteit en Respect Goede initiatieven Clubs maken er werk van De Aanvoerders Robur et Velocitas en van Positief Coachen. verhoogt participatie in club

Column De Aanvoerders is een verbond van prof- en amateurvoetballers die hun verant- Geen excuus Dat blijkt onder meer uit woordelijkheid nemen en staan voor de kracht en schoonheid van het voetbal. de banners die de club Thema-nummer Zowel binnen als buiten het veld. Sportiviteit en respect op verschillende plaatsen

trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 194 2013

Het is een initiatief van o.a. Ruud Gullit, Aron Winter, Arthur Numan en Ben Foto: Luc Verheij, archief DZC’68 Doetinchem gebruikt: 55_coverknvb-katern.indd 55 21-05-13 16:05 Wijnstekers - stuk voor stuk voetballers en voetballiefhebbers in hart en nieren. Voetbal is van ons allemaal. En daar moeten we met z’n allen van kunnen blijven genieten. De Aanvoerders zullen de komende jaren, in samenwerking met de KNVB, Ere- divisie, Jupiler League, Stichting Meer dan Voetbal en de overheid, acties onder- nemen die bijdragen aan de positieve beleving van de sport. Bijvoorbeeld, ieder jaar kiezen De Aanvoerders ‘Het idee van het Jaar’. Het winnende idee wordt landelijk uitgerold naar alle voetbalclubs en sportverenigingen in Nederland. Ook worden er jaarlijkse bijeenkomsten georganiseerd, waarbij betaald-voetbalclubs de amateuraanvoerders binnen hun regio uitnodigen om te praten over actuele thema’s. De kennis die bij De KNVB is graag op de hoogte de betaald-voetbalclubs aanwezig van uw ideeën, initiatieven of is, wordt op deze manier structureel eventuele behoeftes qua onder- gedeeld met amateurverenigingen steuning door de KNVB. binnen hun regio. Reageren kan via het mailadres www.deaanvoerders.nl [email protected].

Online: trainers.voetbal.nl 60 61 De Voetbaltrainer 194 2013

61_collageenonline.indd 61 23-05-13 15:57 SPORTIVITEIT&RESPECT Tekst: Ruud Doevendans

Robur et Velocitas maakt werk van normaal gedrag Participatie in de club verhogen

Het is een vraag die bij menige club leeft: hoe betrekken we de jeugdspelers en diens ouders nu zodanig bij de club dat we uit- eindelijk verstoken blijven van ongewenste incidenten? Robur et Velocitas ging deze uitdaging aan. Hoofd Opleidingen Ewald de Boer vertelt erover.

Robur et Velocitas is een club met een geconfronteerd die we binnen onze lange traditie (opgericht in 1882) waar club niet wenselijk vonden. Het waren fatsoenlijke omgangsregels minimaal vooral individuele uitglijders, maar even belangrijk zijn als de drie punten we wilden er wel heel graag iets aan op zaterdag en zondag. Toch ontkwam doen. Een extra zet in rug kregen we ook deze Apeldoornse vereniging niet via de trainersopleiding van Jeugd altijd aan problemen op het gebied van Voetbalstad Apeldoorn, waar een van normen en waarden. Enige jaren ge- onze trainers naartoe ging. Een van de met zo’n speler altijd vooraf een in- leden was dit het sein om ongewenst drie aspecten die daar werden aange- takegesprek. Daarin vragen we onder gedrag met wortel en tak te bestrijden. boden, is de Sportkanjertraining. Daar meer waarom hij zich nu juist bij Ro- Ewald de Boer, Hoofd Opleidingen, werd diep ingegaan op het positief bur aanmeldt en wat hem in onze club is een spil in die aanpak. Hij gelooft coachen van kinderen en leerde je aantrekt. Tevens maken we van die ge- in participatie van spelers en ouders: diverse karakters te onderscheiden. legenheid gebruik om hem onze regels “Normaal gedrag moet een onlosmake- We zagen deze trainer zienderogen duidelijk te maken. Vertelt zo’n speler lijk onderdeel zijn van je club.” veranderen. Aanvankelijk was hij een een verhaal over zijn verleden waaraan fanatieke trainer die veel opdrachten we twijfelen, doen we ook navraag bij Kanjerregels gaf, gaandeweg paste hij een veel zijn voormalige club. Nieuwe spelers Ewald de Boer: “Ook wij werden in meer kindgerichte wijze van opleiden krijgen een boekje mee, ‘Zo doen we het verleden wel eens met incidenten toe, bediende zich veel meer van vra- dat bij Robur et Velocitas’, en kunnen gen en was duidelijk positiever. Dat daarin op een overzichtelijke manier opende ook onze ogen en we zijn van nalezen hoe het bij ons toegaat. Contact met andere clubs werkt deze methode vervolgens uitgebreider gebruik gaan maken. Uitgangspunt Een belangrijke manier waarop wij Ewald de Boer: “In het Paasweekeinde werden we nog hierbij zijn onder meer de vijf Kanjer- spelers bewust willen maken van eens geconfronteerd met een incident. Bij een wed- regels. Deze aanpak is zijn weg gaan gedrag, is door hun te vragen scheids- strijd in de E-jeugd ontstond commotie toen de ouders vinden binnen de jongste jeugd van rechter te zijn. Dat doen we vanaf de van de bezoekende vereniging richting onze (jonge) Robur et Velocitas. Kinderen die hier C. Jongens volgen een korte opleiding scheidsrechter fel tekeergingen. De scheidsrechter en als Mini binnenkomen, worden daarin binnen de club, waarbij we de KNVB de spelers waren daardoor nogal van slag. In dergelij- op een natuurlijke manier meegeno- inschakelen. Die scheidsrechters leiden ke situaties nemen wij altijd contact op met de betref- men, ook door de wekelijkse nieuws- de wedstrijdjes van de F en de E. In be- fende vereniging. Deze club reageerde daar prima op brieven die we versturen. ginsel wordt nu iedere wedstrijd in die en gaf aan actie te zullen ondernemen door het team categorieën door een C-speler gefloten. te gaan monitoren. Je ziet steeds vaker dat contact We hebben speciale aandacht voor Zeker dertig jongens en meisjes doen tussen clubs over dit soort kwesties prima werkt.” spelers die van andere clubs komen. dat. Komen ze in de B en A, fluiten Een van onze jeugdbestuursleden heeft sommigen ook D-wedstrijden.”

www.devoetbal trainer.nl

62-63_robur.indd 62 21-05-13 16:22 Voetbaltalent TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDEN

Trainers steunen ging. In algemene zin beginnen we een verenigingstaak te verrichten. Ewald de Boer: “Bij onze club kunnen het seizoen altijd met een Startdag. Dat kunnen allerlei dingen zijn, zoals probleempjes nog steeds in eerste in- Alle spelers, ouders, trainers en lei- bardiensten, opruimwerkzaamheden Participatie in de club verhogen stantie binnen het team worden opge- ders worden uitgenodigd. De teams of anderszins onderhoud, of scheids- lost. Vervolgens is er een afdelingsco- gaan voor het eerst trainen, de ouders rechter zijn. Uiteraard doen we dit ordinator die kan worden ingeschakeld krijgen een algemeen verhaal van de omdat ook wij het moeilijk hebben om om te helpen een situatie op te lossen. afdelingscoördinator, waarna wij hen voldoende vrijwilligers te vinden om Met deze duidelijke structuur hebben bij elkaar aan tafel laten plaatsnemen al die taken op zich te nemen. Maar we de negatieve incidenten goeddeels en onder een kopje koffie laten kennis- daarnaast willen wij de participatie kunnen stoppen. Belangrijk daarin is maken. Sociaal gezien is dat een prima van onze leden en hun achterban ver- dat de trainers en leiders zich actief start. Maar we hebben er een diepere hogen. We zijn daarmee begonnen bij gesteund weten door het jeugdbestuur bedoeling mee. Behalve dat ouders bij de ‘World Cup ouders’, een aantal ja- indien zij vinden dat er ingegrepen Robur van tijd tot tijd de teamkleding ren geleden. Die spelers hebben nu de moet worden. Afspraken zetten we op moeten wassen en naar uitwedstrijden C-leeftijd. Daarmee is de structuur al papier en sturen we aan een ieder die zullen moeten rijden, kan het voorko- aardig ingebed binnen onze club, te- er rechtstreeks mee te maken heeft. men dat we van hen vragen leider of meer daar van nature A- en B-spelers zelfs trainer te zijn. Natuurlijk zien we bij ons vaak bereid zijn om iets voor Het concrete gevolg van deze aanpak is het in eerste instantie als een opdracht hun club te doen. In praktijk zien we dat we dit jaar nog slechts geconfron- voor de vereniging om deze posities vaak dat bij de D ongeveer het om- teerd zijn met één probleem rondom in te vullen. Echter, onze vereniging slagpunt ligt. Vanaf dat moment gaan een C-speler die zich misdroeg en een begint dusdanig grote vormen aan te spelers zélf een steentje bijdragen. rode kaart kreeg. Met hem zijn we nemen, dat dit soms niet lukt. Vaak zie nadrukkelijk in gesprek gegaan, met je dat, indien zij met elkaar aan tafel In de jongste categorieën doen we positief resultaat. Daarnaast is er een in- zitten, er wel iets ontstaat in de zin dus een beroep op de ouders. We cident geweest met een speler in onze B- van ‘Als jij nu leider wordt en jij vlagt, benaderen hen op een ouderavond, categorie. Ook met hem zijn we het be- dan zal ik wel trainer zijn.’ Zo ontstaat via e-mails en telefoontjes. Overigens geleidingstraject ingegaan, met een flink een gedeelde verantwoordelijkheid kunnen ouders die écht niet in staat aantal gesprekken waarbij ook zijn vader voor het laten functioneren van een zijn deze taken op zich te nemen, die betrokken was. Helaas niet met het jeugdteam. Er blijkt verrassend veel be- afkopen door middel van een jaarlijkse gewenste resultaat. Deze speler speelt reidheid te zijn om iets te doen.” storting. Die was aanvankelijk € 25,= inmiddels niet meer bij onze club.” en daar werd ruim gebruik van ge- Verenigingstaken maakt. Té ruim naar ons gevoel, want Participatie ouders Ewald de Boer: “Ieder lid van onze in feite willen we niet dat mensen geld Ewald de Boer: “Het is lastig om, wan- vereniging wordt (dringend) gevraagd storten maar juist dat ze deelnemen neer ouders al jarenlang langs de lijn aan het clubproces. We willen saam- staan en zich op een bepaalde manier horigheid kweken. Daarom hebben gedragen, dat gedrag dan nog om te we het bedrag waarmee zij hun werk- buigen. Daarom zijn wij begonnen zaamheden kunnen afkopen, verdub- met de groep ouders van kinderen beld. We zijn benieuwd hoe dit werkt. die bij Robur et Velocitas in de World Ook Robur et Velocitas zal wel weer Cup spelen, de zgn. Mini’s. Door hen eens met een akkefietje te maken zal vanaf de start kennis te laten maken krijgen, maar ik durf tegelijkertijd te met de manier waarop wij over gedrag beweren dat we er grip op hebben. In- denken, maak je hen deelgenoot. Over dividuen die in het verleden het plezier twee jaar spelen hun kinderen in de van velen konden verpesten, dat kan F, en is er een heel nieuwe lichting nu niet meer gebeuren. Spelers komen in de World Cup. Zo heb je al twee met ontoelaatbaar gedrag niet meer categorieën die je hebt beïnvloed, en weg. Ons beleid werkt.” verspreidt het zich in de club. De KNVB is graag op de hoogte van uw ideeën, initiatieven of eventuele behoef- Daarnaast heeft Robur et Velocitas tes qua ondersteuning door de KNVB. sterk ingezet op het verhogen van de Reageren kan via het mailadres [email protected]. participatie van ouders in de vereni-

Online: trainers.voetbal.nl 62 63 De Voetbaltrainer 194 2013

62-63_robur.indd 63 21-05-13 16:22 SPORTIVITEIT&RESPECT Geen excuus - ook niet als het spannend wordt -

Na de dramatische gebeurtenis in Almere en de (terechte) golf van opschudding die hierdoor in Nederland is ontstaan, moest ik aan een verhaal denken, dat mij is verteld door een trainer die bijna dagelijks op het veld staat. Daarnaast spoken er ook eigen ervaringen door mijn hoofd. Ervaringen zoals iedereen die vaak op het voetbalveld komt wel eens heeft meegemaakt en op zijn of haar eigen manier heeft beleefd.

Dit verhaal gaat over een trainer die werkzaam is bij een grote club in trokken bij het voetballen. Al was het alleen maar omdat mijn zoon en Midden-Nederland. Hij is trainer van de A1 die landelijk tweede divisie dochter actieve voetballers zijn. Al gauw was ik de coach van het team speelt. Op een mooie zaterdagmorgen vooraf aan weer een belangrijke van mijn dochter. Tijdens een wedstrijd raakte ik in discussie met de wedstrijd loopt hij de jeugdvoorzitter tegen het lijf. Beiden uiten in coach van de tegenpartij. Ik weet niet eens meer waar het over ging. Op woord en gebaar dat ze er zin in hebben. Verwachtingen worden uit- het moment dat de scheidsrechter floot voor de rust ging de woorden- gewisseld. De voorzitter vraagt geïnteresseerd naar de opstelling. Hij is wisseling door. In het voorbijgaan zei mijn dochter: “Hoe oud zijn jullie verbaasd als hij de naam van een speler niet hoort in de opsomming nu eigenlijk?” Dat was confronterend. Er was geen excuus te bedenken van de opstelling. De vraag lijkt logisch: “Waarom speelt hij niet?” Ach- voor mijn gedrag. Niet als coach, maar ook niet als vader. In ieder geval teraf lijkt het antwoord van de trainer ook logisch: “Omdat hij geschorst was en is dit mijn conclusie. is, voorzitter.” Er volgt een discussie. Natuurlijk weet de voorzitter dat hij geschorst is, maar de trainer weet toch ook dat dit een ‘sleutelwed- In het bedenken van excuses zijn we (trainers, spelers, clubs en ieder- strijd’ is. En daarbij komt ook nog dat de vorige trainer zich niks aantrok een die betrokken is bij het voetballen) erg goed. Zeker als het span- van schorsingen. Hij stelde gewoon de beste elf spelers op. “De bond nend wordt. Als het gaat om het moment van: nu gaan we de wedstrijd heeft er nooit iets van gemerkt”, voegt de voorzitter er nog aan toe. De winnen of verliezen. Het doel heiligt de middelen, zullen we maar zeg- trainer weerspreekt de voorzitter door aan te geven dat de bewuste spe- gen. We hebben het dan over ‘de professionele overtreding’, maar ook ler niet voor niets is geschorst. Daarnaast voegt hij toe dat je een signaal over de trainer van de E6 die zijn beste spelers laat spelen en wederom afgeeft aan alle spelers en trainers van de club als je schorsingen niet dezelfde (mindere) spelers niet laat spelen of wisselt. Het excuus is na- serieus neemt. Ook al is dit onbedoeld. Aan het einde van het seizoen melijk dat het wel een ‘heeeeel belangrijke’ wedstrijd is. zijn beide partijen in goed overleg uit elkaar gegaan. Zoals dat heet. Sinds een tijdje hebben we het bij de trainersopleidingen over de twee Een verhaal dat verschillende gedachten en gevoelens losmaakt. Dat kerncompetenties van een trainer. Ongeacht het niveau waarop hij of maakt het vaak ook zo moeilijk om tot iets gezamenlijks te komen. Om zij traint. Het gaat dan om: de ‘kennis van de inhoud en de vaardigheid te komen tot ‘de conclusie’ en daaropvolgend ‘de oplossing’. We moe- om dit over te brengen’ en het ‘bekwaam zijn in het omgaan met men- ten het dan ook omdraaien. Iedereen die betrokken is bij het voetbal- sen’. De laatste krijgt steeds meer aandacht. Bij competenties gaat het len moet zich bedenken wat het vertrekpunt is voor bijvoorbeeld het om een combinatie van: kennen, kunnen, willen en zijn. Daar hebben spelen en trainen. Als we dan kunnen vaststellen dat voetballen draait we durven aan toegevoegd. Terug naar de eerdere verhalen. Het is voor- om het plezier dat wordt beleefd aan het meten van je krachten met de al de durf die deze trainers hebben getoond die ze competent maakt. ander, dan zijn we snel klaar. Dan is winnen en verliezen inherent aan Naast natuurlijk alle andere bouwstenen van het competent zijn. deze krachtmeting. En we accepteren dan ook dat de spelregels horen bij deze uitdaging. Het binnen deze beperkingen komen tot een presta- Elkaar aanspreken op gedrag binnen en buiten de lijnen is niet nieuw, tie is dus waar we de spelers in willen bekwamen. Dit betekent dan ook maar wel weer erg actueel. Er is geen enkel excuus te bedenken om dat dat je ze moet voorbereiden op winnen en verliezen. niet te doen en… te durven. Vanuit het vertrekpunt dat voetbal een feest moet zijn voor iedereen Ik zie lezers al zuchten. Dit is een gedachte die niet met de werkelijk- die erbij betrokken is, zijn er dus geen excuses meer. Ook niet als het heid strookt. De schrijver van dit verhaal komt uit een ei en heeft geen spannend wordt. Soms is een ‘goed gesprek’ met je dochter nodig om oog voor de realiteit. Daar komen de eerste excuses. dat te beseffen.

Na mijn start als coördinator opleidingen bij de KNVB Academie moest Nico Romeijn ik stoppen met het actief trainen van een team. Natuurlijk bleef ik be- Coördinator opleidingen KNVB Academie

www.devoetbal trainer.nl

64-65_actie plan en box_.indd 64 21-05-13 16:23 Voetbaltalent TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDEN

Wat heeft de KNVB op dit moment te bieden voor trainer-coaches op het gebied van Sportiviteit & Respect?

1. Verenigingstraject Sportief Coachen ondersteuning vindt plaats door individuele begeleiding (feedbackgesprek) na observatie Het traject ‘Sportief Coachen’ heeft als doel trainers, coaches en begeleiders te leren om tijdens training en wedstrijd. binnen de vereniging invulling te geven aan hun pedagogische rol. Door hier met alle trainers, coaches en begeleiders mee aan de slag te gaan kan de vereniging draagvlak 5. De reeks ‘Allemaal Uitblinkers! creëren voor een gezamenlijke visie op het begeleiden van jeugdspelers. De reeks Allemaal Uitblinkers (per categorie een boek en dvd) staat vol praktische tips In een gesprek met het bestuur van de vereniging wordt het programma door de traject- over het trainen, coachen en begeleiden van D-, E-, F- en mini-pupillen. Er wordt niet begeleider en het bestuur op maat ingevuld. Het programma voor de trainers bestaat alleen ingegaan op de oefenstof voor deze kinderen, maar ook hoe met hen om te gaan uit twee bijeenkomsten, waar middels interactieve werkvormen (presentaties, discus- tijdens de trainingen en wedstrijden. Tevens wordt de rol van de ouders belicht en wel- sievormen, filmfragmenten, praktijkopdrachten) wordt gewerkt aan de pedagogische ke afspraken met hen te maken zijn qua gedrag langs de lijn. De serie is te verkrijgen kennis en vaardigheden van trainers, coaches en begeleiders. Afgesloten wordt met een via www.voetbal.nl/cursusmateriaal. Meer informatie is te verkrijgen via het mailadres gesprek met het bestuur om ervaringen te delen en verdere wensen te bespreken. [email protected].

2. Bijscholing Omgaan met Opvallend Gedrag 6. Aanbod Samen naar een Veiliger Sportklimaat De bijscholing Omgaan met opvallend gedrag biedt individuele trainers de mogelijkheid In 2012 is er een sportbreed programma gestart onder de naam ‘Samen naar een zich bij te scholen in de opvoedende rol van de trainer. Veiliger Sportklimaat’. Het doel van dit programma is het terugdringen van ongewenst In vier bijeenkomsten wordt aandacht besteed aan opvoedingsstrategieën en het toe- gedrag binnen de sport en het bevorderen van gewenst sociaal gedrag. Vanuit het passen hiervan. Daarnaast wordt er geoefend met het 4G model , een model dan kan programma worden trajecten aangeboden aan sportverenigingen gericht op het sterker dienen als basis bij het geven van gerichte feedback bij verstorend gedrag. maken van het bestuurlijk en technisch kader. Daarnaast is er een kosteloos aanbod van bijscholingsmodules voor trainers, coaches, teambegeleiders en scheidsrechters. 3. Verenigingsbox Sportiviteit & Respect Zie de informatie over de Verenigingsbox elders in dit artikel. - Er is meer te winnen (coachen op sociaal gedrag) - Trainen & Coachen van 6- tot 12-jarigen 4. Coach de coach - Trainen & Coachen van Pubers In het najaar 2013 gaan enkele pilots van het verenigingstraject Coach de coach van - Trainen en Coachen van jongeren met Autisme start bij verenigingen. Doel van dit project is trainers binnen verenigingen op te leiden - Mentale weerbaarheid voor Trainer-coaches voor de rol van trainerscoach. Verenigingen worden daarmee in staat gesteld de eigen - Mentale Weerbaarheid voor Scheidsrechters trainers/coaches in de praktijk te ondersteunen bij het begeleiden van jeugdspelers. De - Voorkomen en herkennen van Seksuele Intimidatie

ondersteuning van de KNVB kunnen vragen. De Verenigingsbox is in 2013 op kleine schaal (200 verenigingen) Voor meer informatie: geïntroduceerd, om het product sa- men met deze verenigingen door te knvb.nl/respect ontwikkelen. In het seizoen 2013/14 www.veiligsportklimaat.nl gaan nog eens 500 verenigingen er- trainers.voetbal.nl/voetbaltechnisch/opleidingen mee aan de slag. www.knvb.nl/nieuws/28178/actieplan-tegen-ge- weld-voor-sportiviteit Voor trainers, coaches en leiders www.aragvoetbaliqquiz.nl zijn er voorbeelden van: • [email protected], [email protected], [email protected], team [email protected], [email protected], [email protected] • • - lers Verenigingsbox Met de Verenigingsbox ‘Samen aan Er is materiaal beschikbaar voor de de slag met Sportiviteit en Respect’ invulling van een leuke en leerzame De KNVB is graag op de hoogte kunnen bestuurders binnen hun avond voor: van uw ideeën, initiatieven of vereniging met dit onderwerp aan • eventuele behoeftes qua onder- de slag. Verenigingen kunnen hier- (jeugd)teams steuning door de KNVB. bij zelf keuzes maken, waarbij ze • Reageren kan via het mailadres op elk gewenst onderdeel (extra) • [email protected].

Online: trainers.voetbal.nl 64 65 De Voetbaltrainer 194 2013

64-65_actie plan en box_.indd 65 21-05-13 16:23 COACHES BETAALD VOETBAL INTEGER DESKUNDIG PROFESSIONEEL

Coaches Betaald “ Winnen doe je Voetbal met z’ n allen.”

“Coaches Betaald Voetbal is de belan- kwaliteit van het voetbal en het verder Zij heeft aanzien en een groot draagvlak genvereniging van trainer/coaches in het ontwikkelen en professionaliseren van in het betaald voetbal. In het buitenland Betaald Voetbal. Het is een vereniging het vak van trainer/coach in het Betaald wordt de CBV gezien als hèt voorbeeld van met een duidelijke visie en missie. Ze Voetbal. Als centrale taak ziet ze de ont- een goed georganiseerde belangenvereni- maakt daarop gebaseerd heldere keuzes wikkeling van de trainer/coach en van het ging voor de professionele trainer/coach. in haar beleid. In deze visie is prioriteit vak van trainer/coach. Het is een gezamenlijke taak om deze sta- gegeven aan kwaliteit en professionali- tus te handhaven en daar waar mogelijk te teit in opleiden, ontwikkelen, gedrag en Doelstelling verbeteren. Het consequent naleven van presteren. Coaches Betaald Voetbal ziet De CBV is de belangenvereniging van de statuten, huishoudelijk reglement en van voor zichzelf een belangrijke maatschap- trainer/coach, werkzaam in het Betaald de afgesproken gedragscode en erecode pelijke rol en zal haar kennis en ervaring Voetbal en voor een club of voetbalbond in is daarbij van het grootste belang. ook gaan inzetten voor de samenleving.” Nederland of daarbuiten. Daarnaast staat de CBV voor Sportiviteit en Respect. Met in het achterhoofd de CBV – visie Wij willen: gedachte dat voetbal voor iedereen is en De CBV is een goed belangenbehartiger • de kwaliteit van het voetbal in zijn alge- van iedereen, wil de CBV een vereniging van en voor haar leden. Ze wil zich mani- meenheid verhogen, en van het betaald zijn met oog voor (mede-) mens en maat- festeren als een vaste en betrouwbare voetbal in het bijzonder schappij. Coaches Betaald Voetbal is Meer waarde in het Betaald Voetbal. Ze wil een • de belangen van al onze leden goed dan Voetbal. volwaardig gesprekspartner zijn van de behartigen KNVB en andere belangenorganisaties. Ze • het imago van het product voetbal en CBV biedt zich aan als adviesorgaan en kennis- van het vak trainer/coach naar een nog Postbus 1 8000 AA Zwolle centrum voor overheid, businesspartners hoger plan tillen Bezoekadres: en overig bedrijfsleven. Hogeland 10 8024 AZ Zwolle Coaches Betaald Voetbal als Telefoon: 088 850 8610 CBV – missie belangenvereniging Fax: 088 850 8613 De CBV vertegenwoordigt haar leden in De CBV is een stabiele en sterke organisa- E-mail: [email protected] diverse organisaties, ten behoeve van de tie en telt momenteel bijna 500 leden. Website: www.coachesbv.nl

Onze partners

BOEK

Hoe trainen en coachen ex-topspelers hun eigen kinderen? Vaders en zonen van Oranje

Als het gaat om het voetbalgeluk van een kind moet een trainer-coach soms een vaderfiguur zijn. Andersom – een vader met coachaspiraties – is een minder gelukkige mix. ‘Ga nou eens… waarom doe je niet wat ik zeg?’ Kinderen verdragen die bemoeizuchtige papa slecht; het wordt er met zo’n man langs de lijn, in de auto op de terugweg en thuis aan tafel niet gezel- liger op. Hoe doen topvoetballers dit met hún kinderen?

Met elf voetballegendes keek ik naar kamp laten zien dat er ook niets mis hun kind op het voetbalveld. Onder- mee is als je juist veel met je voet- weg naar de top pikten deze vakman- balgekke zoon over voetbal praat. Zo nen wijze voetballessen mee, en lieten bewaakt Glenn het leerproces van onbruikbare aanwijzingen voor wat ze Jilani (10) als een leeuw en laat zijn waren – zij móeten weten waar een tanden zien aan iedereen die hun spelend kind behoefte aan heeft. Wat geluk dreigt te verstoren. Pierre van blijkt? Hun rijke ervaringen doen er Hooijdonk gaat nog weer een stapje niet meer toe. Het spelletje doorzien verder – hij vindt het lastig het spel Elf voetballegendes weten het soms ze nog altijd als geen ander maar nu aan zijn zoon over te laten. Hij her- ook niet meer. Maar meer dan gewone ze vader zijn, moeten ze een ander kent dingen in Sydney (12), dingen voetbalvaders vertrouwen ze erop dat spel spelen. Stimuleren en op de juiste waar hij zelf vroeger ook mee wor- hun kind, net als zijzelf destijds, elke momenten zwijgen, waken en toch stelde. Doe nou maar zoals ik deed, week een beetje beter leert voetballen. genieten. Elke vader doet dat op zijn dan komt het goed. In de geest van de Hollandse School. manier. Zelfs Dean Gorré, die Kenji (17) tijdens Ook Ruud Geels maakt zich zorgen. diens opleiding bij Manchester United Als Roy Makaay naar Dani (10) kijkt, Als Quinn (15) bij opa logeert, neemt voorbereidde op de profwereld en hem zwijgt hij vooral. Ooit was Dani een Ruud hem altijd mee naar een trap- in privésessies achterin de tuin prik- veel scorend spitsje, nu mag hij van veldje en onderwerpt hem aan Spar- kelde en hardde en hem inprent dat zijn coach alleen nog ballen afpak- taanse trainingssessies. Om hem te hij elke wedstrijd iets bijzonders laat ken en naar voren roeien. Toch harnassen. Niet doen, zou Kenneth zien, waakt nog elke dag over het Hol- houdt Roy zijn mond. Hij hoopt: een Pérez zijn collega-vaders adviseren. landse voetbalidee en leert zijn zoon eigen weg in voetbal vindt Dani toch Vaak voorzeggen en stevig spel leidt dat voetbal iets is dat je sámen doet. wel. Glenn Helder en Dennis Berg- tot gewonnen wedstrijden, zo ervoer Aanvallen en verdedigen, winnen en ook hij bij het coachen van Daniel verliezen. Erwin Koeman wil dat Len (13), maar spelers beleven er minder (21) vaker in de zestien komt; van John Zojuist verscheen Voetbalgenen, Vaders en zonen plezier aan en leren het spel minder de Wolf hoeft Desley (22) als nummer van Oranje. Daarin kijkt Jeroen Siebelink met elf goed te spelen. 4 juist nog even niet in te schuiven. voetballegendes naar hun kind op het voetbalveld. Observeer in stilte, zo doceert de Deen Maar één ding hebben ze gemeen: zij Eerder schreef hij De Voetbalbelofte, Achter de volgens het Nederlandse bondsboekje, en hun kinderen genieten volop van Schermen van de Jeugdopleiding en maakte hij help ze individueel, concentreer je op hun voetbalgenen. Zorg goed voor ze, de handboekenreeks Allemaal Uitblinkers voor de voetbalhandelingen en bij oudere pu- is hun boodschap, wees liever een KNVB. Voetbalgenen, uitgeverij Nieuw Amsterdam, pillen op het samenspel. Toch verliest vader dan een trainer, dan komt goed 17,95 euro, 272 pagina’s. ook hij soms het geduld – hij is maar voetbal vanzelf. Voor die les hoef je een vader. geen voetballegende te zijn.

66 67 De Voetbaltrainer 194 2013

67_boeksiebelink_Voetbaltrainer 194.indd 67 21-05-13 09:25

ADVERTORIAL

Trainingskampen op maat voor iedere club en op elk niveau!

Welke trainer wil er nou niet aan het begin van het nieuwe voetbalseizoen of in de winterstop met zijn spelers een paar dagen tussenuit? Dan is een trainingskamp in de voorbereiding natuurlijk ideaal! Maar is een trainingskamp niet louter weggelegd voor profclubs? Natuurlijk niet! Trainingskampen.nl biedt clubs op alle niveaus de mogelijkheden om tegen elk beschikbaar budget een mooi trainings- kamp te organiseren. Trainen op perfect onderhouden velden, overnachten en relaxen in prima hotels met uitstekende maaltijden én ook als team naar elkaar toegroeien tijdens een stapavond of georganiseerde voetbalquiz. Het ideale scenario voor spelers én trainers!

“Afgelopen winter zijn we met de eerste selectie en staf vijf dagen naar de Portugese Algarve geweest. Toen in Nederland de velden door sneeuw en vorst slecht lagen, hebben wij onder perfecte omstandig- heden op perfecte velden getraind. Of het een direct gevolg is geweest van het trai- ningskamp weet ik niet, maar na de winterstop hebben we uitstekend gepresteerd en veel punten gepakt. Je werkt voetbaltechnisch met elkaar, terwijl Trainingskampen. nl voor alle randzaken zorgt. Alles is op elkaar afgestemd en uitstekend geregeld. Als trainer worden je dat soort zorgen uit handen genomen. Er is altijd iemand aan- spreekbaar op locatie die de taal beheerst en dat is toch erg handig. Ik kan als trainer mezelf focussen op het contact met de spelers in een ongedwongen sfeer en werken Of het nou gaat om een trainingskamp aan ons voetbalidee. Dat is uitstekend bevallen en zeker voor herhaling vatbaar.” voor profclubs als FC Utrecht, ADO Jeroen Rijsdijk, hoofdtrainer SHO Oud-Beijerland, zaterdag eerste klasse Den Haag, Roda JC Kerkrade, Sparta Rotterdam, een topamateurclub, la- gere amateurs of voor een vrienden- van compleet verzorgde trainingskam- altijd goed naar de wensen en be- team, Trainingskampen.nl vindt altijd pen in binnen- en buitenland. Met een hoeften van club en trainer. Deze zijn een geschikte locatie voor een trai- keuze uit tientallen toplocaties in lan- hierin altijd leidend. Wil de trainer ningskamp. Maar ook voor jeugd- en den als Spanje, Portugal, Turkije en op veel teambuilding of vooral veel trai- damesteams wordt met dezelfde pas- eilanden als Tenerife, Gran Canaria, ningen? Echt gras of kunstgras? Wil sie en nauwkeurigheid ingespeeld op Mallorca en Malta. Maar ook in Neder- de club een oefenwedstrijd spelen? de wensen van de club en trainer. Van land, België en Duitsland staan voor Gaan er bestuurders/sponsors mee of hostel tot 5-sterrenhotel, compleet clubs, trainers en spelers de beste is het een trainingskamp puur voor met sponsorevents, teambuildings- faciliteiten ter beschikking. Trainings- spelers? Trainingskampen.nl regelt activiteiten, oefenwedstrijden of kampen.nl inspecteert bovendien het allemaal tot in de puntjes, want andere (voetbal)activi- jaarlijks alle locaties van zowel de de klant is nog altijd koning! teiten. auto- als vliegbestemmingen, dus de Bij buitenlandse trainingskampen is er kwaliteit is gewaarborgd. altijd eigen Nederlandstalige begelei- Dé specialist ding aanwezig. Vanaf het inchecken Trainingskampen.nl is Wensen club zijn leidend op het vliegveld bij vertrek tot het be- alweer bijna tien jaar dé Trainingskampen.nl kijkt bij het sa- geleiden van (voetbal)activiteiten. De specialist op het gebied menstellen van het trainingskamp begeleiders zijn 24 uur per dag aan-

www.devoetbal trainer.nl

68-69_advertorialtk.indd 68 23-05-13 15:59 “We hebben de afgelopen acht jaar met VOC al via Trainingskampen. nl een weekend doorgebracht in Zuid-Europese steden zoals Rome, Va- lencia, Barcelona en Lissabon. De expertise die zij daar ter plaatse heb- ben en de goede communicatie ten aanzien van onze wensen en behoef- ten zijn fantastisch. Ze vullen in samenspraak met de club het programma in met trainingen, wedstrijden en nevenactiviteiten zoals een stadstour en diner. Omdat we altijd met het eerste en tweede elftal, staf, bestuur en sponsoren reizen is het iedere keer een hele operatie, de laatste keer zelfs met 87 personen! De kennis van zaken en de goede communicatie maken Trainingskampen.nl voor ons de perfecte partner. Al- les verloopt altijd probleemloos en we kijken er ieder jaar weer naar uit.” Kim van der Kooij, teammanager VOC Rotterdam, zondag hoofdklasse

spreekbaar en ‘ontzorgen’ de trainers qua randzaken zodat bij hen de focus op het voetbaltechnische vlak blijft. Alles vraagt om een maatwerkpro- duct, waarbij het gehele traject vanaf de boeking tot het uiteindelijke trai- ningskamp wordt geregeld en begeleid Waarom Trainingskampen.nl? door Trainingskampen.nl. - Arrangementen op maat o.b.v. wensen en budget van de club - Intensieve en deskundige reisbegeleiding Trainingskampen en meer… - Transfer luchthaven – hotel v.v. en trainingsveld – hotel v.v. zijn inbegrepen Naast de trainingskampen heeft - Toplocaties in binnen- en buitenland, van low-budget tot luxe Trainingskampen.nl nog veel meer te - Jarenlange ervaring en vele referenties bieden. Een onvergetelijke seizoens- - Scherpe prijs, gemak en kwaliteit afsluiting, toernooien, gastsprekers/ - Organisatie oefenwedstrijden en toernooien -trainers en clinics. Trainings- - UEFA Match Agent (officiële licentie wedstrijdorganisatie) kampen.nl beschikt over de UEFA Match Agent-licentie, waardoor het bevoegd is om internationale oefen- “We zijn twee keer in Barcelona geweest in een prima hotel, met wedstrijden te organiseren in heel prima velden die we tot onze beschikking hadden om te trainen. Dat Europa. Dankzij een groot netwerk is regelen ze altijd perfect. Voor aankomende winter hebben we al een Trainingskampen.nl de perfecte part- trainingskamp geboekt in het Portugese Albufeira. We zijn een twee- ner voor het organiseren van goede deklasser die qua vergoedingen niets betaalt aan de spelersgroep. Het regelen van oefenwedstrijden voor zowel amateur- zo’n trainingskamp is wat dat betreft een ‘extraatje’ voor de jongens. Trainingskam- als profteams. pen.nl weet prima onze wensen om te zetten in een mooi totaalplaatje, waarbij we op locatie 24 uur per dag een aanspreekpunt hebben. Dat is natuurlijk in het buiten- Uniek land een geweldig voordeel als je zelf daar de taal niet machtig bent. Op die manier In het aanbieden van een dergelijk hoeven wij ons als club geen zorgen te maken over randzaken, dat is allemaal tot in totaalpakket is Trainingskampen.nl de puntjes geregeld. Zo kunnen spelers en staf optimaal genieten van dit jaarlijkse uniek te noemen. Jaarlijks maken uitstapje waar sportieve en teamontwikkelingsactiviteiten op een ongedwongen ma- honderden clubs van uiteenlopende nier samenkomen. Vanaf de aanvraag tot terugkomst regelt Trainingskampen.nl de niveaus en met zéér verschillende zaken perfect. Niet voor niets natuurlijk dat we nu ons winterkamp alweer hebben budgetten, wensen en eisen uit vastgelegd.” binnen- en buitenland gebruik van de Remko Hendrikse, teammanager v.v. Woudenberg, zaterdag tweede klasse expertise van Trainingskampen.nl.

68 69 De Voetbaltrainer 194 2013

68-69_advertorialtk.indd 69 23-05-13 15:59

TRAINERSCONGRES Tekst: Sander de Vries

Elfde Nederlandse Trainerscongres

Veelzijdigheid Dat gold niet voor Minno van der Werff, trainer van derdeklasser VV Rijperkerk uit Friesland. Hij volgde de coördinatietraining, die gelijktijdig met Life Kinetik plaatsvond. Deze troef in Zwolle sessie werd verzorgd door Hans Tan- ner, een Zwitser die onder meer een verleden heeft bij FC Zürich. “Ik ben Het elfde Nederlandse Trainerscongres werd ge- een fan van de ladders waar Tanner kenmerkt door een gevarieerd programma. Ruim gebruik van maakte”, zegt Van der Werff. “Het is echter wel belangrijk duizend voetbaltrainers waren aanwezig in het dat je het niveau waarop je traint in multifunctionele IJsseldelta Stadion van PEC Zwolle, het achterhoofd houdt. Lang niet ie- dat zich wederom een warme gastheer toonde. dere voetballer van mij heeft baat bij zo’n coördinatietraining. Toch neem De organisatie, die in handen was van zodat ik mij verder in Life Kinetik kan ik deze informatie wel mee, voor de het CBV, de VVON, De Voetbaltrainer verdiepen. Je wilt je als trainer toch zo enkelingen die daar wel profijt van en de KNVB ontving veel lovende breed mogelijk blijven ontwikkelen.” kunnen hebben.” woorden over de workshop Life Kine- tik. Dat is een wetenschappelijk on- derbouwd trainingsprogramma, met als doel om het prestatievermogen van de hersenen uit te dagen. “Erg interessant”, vond John van ’t Schip. Hij verblijft sinds enkele weken weer in Nederland, na zijn avontuur bij de Mexicaanse topclub Chivas. “Life Kinetik draait om sneller denken en handelen, reactievermogen en beslis- Volgens Booy is het Trainerscongres Tussen de demonstraties was er voor singen nemen. En in de top van het vooral een meerwaarde voor amateur- trainers volop mogelijkheid om van voetbal zijn het juist de fracties van trainers. “Dat is ook goed, omdat meer de nieuwste ontwikkelingen op de seconden die het verschil maken. Ik dan tachtig procent van de aanwezi- hoogte te blijven. In het stadion ston- blijf dit programma zeker in de gaten gen amateurtrainer is”, meent Booy. den diverse stands die de aanwezige houden.” “Neem de demonstratietraining van oefenmeesters van de meest uiteen- PEC Zwolle, die ’s middags op het pro- lopende informatie en trainingsma- gramma stond. Ik vond het erg leuk teriaal konden voorzien. De middag om het positiespel van die ploeg te stond vooral in het teken van de uit- bekijken. Je kon echt zien dat daar een reiking van de Rinus Michels Awards idee achter zat. Toch moet ik beken- en de podiumdiscussie, die beide nen dat het grootste gedeelte van de werden gepresenteerd door Joep trainingen die op Nederlandse con- Schreuder. Het vormde een boeiend gressen worden aangeboden, voor mij slotstuk van een interessante voetbal- gesneden koek is.” dag.

Van ’t Schip vond bijval van Foeke Booy. “Life Kinetik leidde bij mij tot nieuwe inzichten”, stelt Booy. ”Dit programma gaat diep in op de wer- king van het brein en de verschil- lende facetten daarvan. In het voetbal wordt daar relatief weinig aandacht aan besteed. Ik ben dan ook van plan

om hier literatuur over op te zoeken, Foto’s: Pro Shots

www.devoetbal trainer.nl

70_impressie.indd 70 21-05-13 13:29

Tekst: Ruud Doevendans & Paul Geerars TRAINERSCONGRES Life Kinetik We gebruiken nauwelijks vijftien pro- dusdanig moeilijk bleek dat het tot moeten we op zoek naar alternatieve cent van onze hersencapaciteit. Horst grote hilariteit in de zaal leidde. Jürgen trainingsmethodieken die tóch winst Lutz vroeg zich af hoe we prestatie- opleveren. We doen deze oefeningen verbetering kunnen verkrijgen door de Dortmund, maakte al kennis met Life nu eenmaal per week en raken steeds hersenen intensiever te trainen. Zijn Kinetik en heeft het een integraal on- meer overtuigd. We gaan er zeker mee werkwijze en voortschrijdende inzich- derdeel van zijn programma gemaakt. door en zullen het uitbouwen.” ten ontwikkelden zich tot Life Kinetik. Jürgen Klopp: “Life Kinetik is van de Life Kinetik is een trainingsprogram- beste methoden die ik de laatste jaren Online: ma waarbij zintuiglijke waarneming, - www.lifekinetik.de lichaamsbeweging en cognitieve sche training, bewegingsgedrag. Als je http://iturl.nl/sndSWt opdrachten worden gecombineerd. dit alles meer gedetailleerd gaat doen, Hierdoor wordt het brein telkens voor krijg je uiteindelijk betere prestaties. nieuwe uitdagingen geplaatst, waar- door hersencellen nieuwe verbindin- eerst eenvoudige sommen moet kun- gen maken en we beter gaan preste- ren. Op het Trainerscongres werden de te kunnen oplossen. Je kunt op deze enkele honderden aanwezigen die be- manier verbetering bereiken zonder sloten hadden deze interessante work- de spelers fysiek uit te putten. Dat is shop te volgen, zelf geconfronteerd voor mij als trainer ontzettend belang- met de realiteit. Diverse oefeningen rijk. Ik wil het liefst acht uur per dag

moesten worden uitgevoerd, hetgeen trainen, maar dat is niet mogelijk. Dus Foto’s: Pro Shots Loop- en coördinatietraining Hoewel je volgens loop- en coördina- springen, keren en sprinten doe je de • tietrainer Hans Tanner in één training andere 97%. Ik hecht daarom grote inslijpen en dan steeds tempo ver- slechts een beperkt aantal (nieuwe) waarde aan loop- en coördinatietrai- hogen in uitvoering.’ coördinatieoefeningen moet aanbieden ning.” aan de spelers, liet hij tijdens het Trai- Adviezen voor de trainer bij loop- en Online: nerscongres tientallen verschillende coördinatietraining: http://iturl.nl/snSX0 variaties zien op dit gebied. Hierdoor • kregen de aanwezige trainers op de tri- • In de mediatheek van De Voetbaltrainer bune een goede indruk van alle moge- •- verschijnen voor de abonnees op deze lijkheden. Wat Tanner betreft zou elke ten en niet vanuit de heupen.’ service de videofragmenten die horen bij trainer, hoe vaak je ook traint per week, • deze presentatie. de getoonde oefeningen als onderdeel blijven van de grond.’ van de warming-up kunnen toepassen. • Mocht je als trainer geen eigen voor- horen, omdat je lichtvoetig moet beeld hebben, laat dan een vaardige bewegen.’ speler het goede voorbeeld geven. • Hans Tanner: “We zijn allemaal voet- • baltrainers, maar in een wedstrijd heb je maar drie procent van de tijd •- balbezit. Misschien kunnen we beter om uit, niet alleen over je voorkeurs- spreken van ‘loopbal’, want lopen, kant.’

70 71 De Voetbaltrainer 194 2013

71_kinetiktanner.indd 71 21-05-13 09:39

TR AINER SCONGRES Tekst: Ruud Doevendans en Paul Geerars

PEC Zwolle-trainer Art Langeler demonstreert werkwijze Al tien jaar positiespel als warming-up

Na twee jaar stond tijdens de 2013-editie van het Nationaal Trainerscongres weer eens een hoofdtrainer uit het betaalde voetbal op het veld voor een demonstratietraining. Art Langeler gaf in zijn (nog) thuisstadion inzicht in zijn werk- wijze. Niet geheel verrassend bleek ook ditmaal dat hetgeen getraind wordt, vaak ook terug te zien is in de wedstrijden.

In het geval van PEC Zwolle praten we dan over een sterk doen. Dat is ook een van de redenen waarom er met plezier en hard ge- ontwikkeld positiespel. werkt wordt.”

Warming-up Tegen veler verwachting in bleek PEC het gebied van positiespel. De citaten Art Langeler: “Je ziet, ook in het ama- Zwolle het afgelopen seizoen volko- hieronder zijn deels afkomstig van teurvoetbal, dat er soms langdurig men eredivisiewaardig. Sterker nog, Langeler tijdens de demo, deels van aandacht wordt besteed aan de war- op basis van het vertoonde spel én het nagesprek dat De Voetbaltrainer ming-up. Dat vind ik de grootste onzin de behaalde resultaten mag gerust met hem voerde. die bestaat. Dat doen trainers doen gesteld worden dat de ploeg een aan- ofwel weinig variatie in hun pakket winst voor de Eredivisie was. Basis Plezier hebben of die het zichzelf makkelijk onder het succes was een rotsvast Tijdens de demonstratietraining wa- willen maken en het eerste half uur vertrouwen in een speelwijze. Dat dit ren de discipline en het spelplezier lekker met de armen over elkaar wil- vertrouwen niet uit de lucht kwam van de PEC Zwolle-spelers opvallend. len staan kijken. vallen, werd duidelijk tijdens de de- Art Langeler: “Dat heeft uiteraard ook Wanneer een kind buiten gaat spelen, monstratietraining van Art Langeler. te maken met de resultaten die we begint het direct als het buiten komt. De Voetbaltrainer was uiteraard ter dit seizoen geboekt hebben. Plezier Dus zonder warming-up. Ook bij PEC plaatse en legde haarfijn vast wat is de basis van werken. We proberen Zwolle kennen we misschien een de visie van een van de meest op- daar met de vormen die we doen afwijkende manier van warming-up zienbarende trainers van het seizoen ook zoveel mogelijk rekening mee te vergeleken met veel andere profclubs. 2012/13, niet voor niets genomineerd houden. We variëren veel en leggen We doen niet aan rekken en strekken. voor de Rinus Michels Award, is op altijd uit waarom we bepaalde dingen Na een paar minuten warmlopen gaan

www.devoetbal trainer.nl

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 72 21-05-13 09:36 je bij dit soort positiespellen (rondo’s) in de kleine ruimte dat spelers elkaar zouden kunnen ‘naaien’ door bijvoor- beeld een bal extra hard in te spelen, waardoor je medespeler moet verde- digen, maar bij PEC Zwolle zijn we die fase gelukkig voorbij. Het gaat echt om het positiespel, de goede hande- lingssnelheid en toepassing van func- tionele techniek teneinde de verdedi-

Foto’s: Pro Shots gers zo lang mogelijk in het midden te houden. Bij 8:2 doen we dat met één keer raken. Bij 7:3 maken we de ruim- we al snel over naar een positiespel in armzwaaien vind ik onzin. Een speler te iets groter. Het zevental mag spelen een relatief kleine ruimte. Spelers ko- die dagelijks traint is gewoon gewend met een zogenaamde centrale speler, men om te voetballen, dan moet je ze aan de inspanningen. maar die mag alleen centraal kómen dat ook zoveel en zo snel mogelijk la- Mocht ik ooit weer hoofdtrainer wor- ten doen. Natuurlijk, de voetbalwereld den bij een club, implementeer ik de- is tegenwoordig een carrousel en ieder ze visie zeker weer. Ik word nu Hoofd ‘Een warming-up jaar heb je nieuwe spelers in je groep. Jeugdopleiding bij PSV en ook daar zal Daar zitten natuurlijk ook spelers bij ik die discussie voeren. En ik durf de van een half uur voor die wél gewend zijn om te rekken. Dat uitspraak wel aan dat over twee jaar kan bij PEC Zwolle. Wij starten om de warming-up bij de jeugd van PSV een training vind ik tien uur met de training. De spelers er heel anders zal uitzien.” dienen om negen uur aanwezig te complete onzin’ zijn. Er is dus voldoende ruimte om Altijd positiespel in de eigen tijd een alternatieve war- Art Langeler: “Het positiespel aan en niet blijven staan. Vanuit het mid- ming-up te doen wanneer een speler het begin is niet iets wat ík verzon- den moet hij na zijn balcontact dus daar behoefte aan heeft. Gewoon een nen heb, maar wat misschien al wel weer naar de buitenkant. Anders krijg kwestie van eerder naar buiten gaan. tien jaar een goed gebruik is bij PEC je een as-speler die alleen maar rond- Daar is geen trainer voor nodig, dat Zwolle. Mijn voorgangers Dwight jes draait op een vierkante meter mid- kan de speler wel zelf. Ik vind het in Lodeweges en Jan Everse hebben het den in het veldje. Iedereen mag even ieder geval zonde van de tijd om daar ook gebruikt aan het begin van hun centrale speler worden. Hierdoor train verder aandacht aan te besteden. Je trainingen: positiespellen in de kleine je ook het inzicht bij het zevental om moet voetballen. Vier rondes warmlo- ruimte. Elke training, zeker een kwar- een keer al dan niet voor je tegenstan- pen, allerlei coördinatieoefeningen en tier. Soms langer, nooit korter. Nu zie der te komen.

72 73 De Voetbaltrainer 194 2013

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 73 21-05-13 09:36

TR AINER SCONGRES

Het laatste wat je wilt in deze positie- spellen is discussie over wie er moet verdedigen: degene die slecht passte of degene die de pass verspeelde. Een volwassen groep gaat hier in alle redelijkheid mee om. Vooral nieuwe spelers bij PEC Zwolle moeten hier wel eens aan wennen. De laatste training(en) voor de wed- strijd maken we ook een hiërarchisch onderscheid tussen de twee groepen die het positiespel spelen. De beste spelers vormen dan één groepje. Daar hoort, voor sommigen misschien ver- rassend, ook keeper Diederik Boer bij. Dat is geen toeval, want hij voetbalt al tien jaar bij deze club.”

Positiespel grote ruimte Art Langeler: “Bij PEC Zwolle willen we graag dat je dóórbeweegt als on- derdeel van ons dynamisch positie- spel. Na je pass moet je dus niet stil blijven staan, maar een nieuwe positie ‘In het spel van PEC Zwolle is het kiezen. Om dit te trainen, doen we bij- steeds een wapen geweest om de voorbeeld 8:8 plus twee neutrale spe- steekpass te geven op de rechts- lers. Beweegt een speler niet dóór na buiten.’ zijn pass, dan kan de trainer ingrijpen door bijvoorbeeld het balbezit aan de andere partij te geven. bal altijd wat je verwacht. Dat scheelt er niet op, maar moet je doorbewegen. In een groot positiespel is het soms enorm. Van 8:8+2 kan een volgende stap zijn verleidelijk om onnodig een hoge, om 9:9 te spelen. Dan wordt het vrij lange pass te geven. Dat levert echter Het belangrijkste element in dit po- spel. Er bestaat dan een gevaar dat vaak balverlies op, dus heeft zeker sitiespel is, dat je nadat je de bal ge- spelers te veel gaan lopen met een niet onze voorkeur. Probeer, als het speeld hebt ogenblikkelijk een nieuwe bal of te veel balcontacten gebruiken. kan, de oplossingen zo veel mogelijk positie moet kiezen. Daar zijn we erg Dat is een soort natuurlijke luiheid over de grond te zoeken. Gebruik tus- scherp op, en het zorgt er ook voor die erin sluipt, alleen maar omdat het senstations. dat dit geen statisch positiespel of een mag van de spelregels. Toch moet je Eigenlijk is dit positiespel, zoals we statische pass- en trapvorm wordt. als trainer ook bij vrij spel blijven be- dat tijdens de demo laten zien, meer Bijna al onze spelers moeten meteen nadrukken dat twee keer raken vaak een pass- en trapvorm met weer- na hun pass doorbewegen. Dit houdt de beste oplossing is, voor jou en je stand. Die weerstand is beperkt, tijdens wedstrijdvormen ook in dat medespeler(s). want je hebt in balbezit twee spelers posities moeten worden bewaakt, met Natuurlijk kan het gebeuren dat je in meer. Het dus geen partijvorm, met name als het gaat om de restverdedi- de wedstrijd, terwijl sommige posi- richting en met goals. Dat komt pas daarna. Eerst willen we de voorwaar- den scheppen om voetballend aan de ‘Het risico van een overkant te komen. Daarbij is zuivere passing en doorbewegen essentieel. counter-tegen nemen we graag’ En ik kan zeggen dat dit bij PEC Zwol- le inmiddels heel behoorlijk wordt ging. Het spreekt voor zich dat nooit ties net verlaten zijn, balverlies lijdt uitgevoerd. Een reden daarvoor is dat beide backs tegelijkertijd mee kunnen en je een counter om je oren krijgt. de functionele techniek van onze spe- in de aanval. Schuift een centrale ver- Daar staat tegenover dat je ook veel lers sterk getraind is. En daarbij mag dediger in, moet een andere spelers kansen zult creëren. Het risico dat het ook niet vergeten worden dat we op afhaken. Dat zijn zaken die in tacti- een keer mis gaat, nemen we graag. een ideale ondergrond spelen. Op ons sche trainingen goed te oefenen zijn, Wel is het van tijd tot tijd voer voor kunstgras hoef je nooit met oneffen- maar het gaat me om het principe: na discussie geweest in de technische heden rekening te houden en doet je de bal te hebben gespeeld zit je werk staf. Je kunt je voorstellen dat de ver-

www.devoetbal trainer.nl

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 74 21-05-13 09:37 opties op welk moment ze de bal te eerder afgesloten worden. kunnen geven. In de vorm waarin het ook om het Ik heb helemaal niets met buitenspe- verdedigen gaat, kun je de stap naar lers die stilstaan, aangespeeld moeten 6:5 maken. Vergroot je achter de aan- worden en van daaruit hun eigen ac- tallen aan beide kanten, heb je wel tie willen maken. Dan is namelijk het het probleem dat je ruimte te kort moment al voorbij, is er rugdekking en heb je nauwelijks kans op succes. Er moet altijd beweging zijn. In de ‘Ik heb niets met aanloop daarnaartoe probeer je met korte combinaties de tegenstander buitenspelers die stil- stuk te spelen. Dit kun je ook trainen door nog verder vereenvoudigde vor- staan. Er moet altijd men toe te passen, zoals 2:2 of 3:2. Bij de andere organisatie ging het beweging zijn’ tijdens de demonstratietraining niet alleen om het creëren van aanvalspa- komt. Kiezen wij voor deze vormen tronen, maar ook om het voorkomen dan spelen die daarom altijd op ver- van doelpunten. Daarom hebben we schillende velden. Maar voor deze in de tweede vorm ervoor gekozen training was dat niet haalbaar, omdat om een van de centrale verdedigers het een demonstratie was.” snel uit te laten stappen op een vrij- komende middenvelder. Daardoor Afstemming kregen we achterin een 1:1-situatie Art Langeler: “Het belangrijkste mo- die in wedstrijden ook vaak voorkomt. ment in de coaching bij de aanvals- Dan is het zaak om met name de patronen is de afstemming tussen de ruimte achter je goed te bespelen. Het middenvelder en de aanvaller. Wan- primaire doel van de oefening in ver- neer gaat de aanvaller vertrekken, en dedigend opzicht was het voorkomen wanneer geeft hij aan dat hij de bal dediger Jaap Stam en de aanvaller Art van een doelpunt. Dat lukte goed. Het wil hebben? Die momenten zijn situ- Langeler daar wel eens anders over secundaire doel, het starten van een atief uitstekend coachbaar. Uiteraard denken.” tegenaanval, kwam er misschien iets bemoei ik me daar als hoofdtrainer minder uit. normaliter heel nadrukkelijk mee, Aanvalspatroon Je kunt vrij eenvoudig provoceren dat waar we tijdens de demo de taken an- Art Langeler: “Bij de vorm die we la- die tegenaanval er toch gaat komen. ders hadden verdeeld en ik vooral de ten zien, 5:4, trainen we een aanvals- Als je het overtal bij de balbezitter uitleg naar de mensen op de tribune patroon in. In het spel van PEC Zwolle inwisselt voor een ondertal – door verzorgde. is het steeds een wapen geweest om één speler naar de andere partij te In de andere vorm, de verdedigende de steekpass te geven op de rechts- brengen krijg je immers 4:5 – gaat de vorm, zul je de aanvallende ploeg buiten. De buitenspeler moet altijd ge- bal vaak verloren en heb je steeds eerder begeleidend coachen. Je sti- richt zijn op het passje binnendoor. In een tegenaanval. Het viertal moet muleert hen om zo snel mogelijk tot onze selectie hebben we met Furdjel dan na balverlies gelijk druk zetten een kans te komen, teneinde de keuze Narsingh een heel snelle speler, met en de counter eruit halen. Maar het voor de verdedigers zo lastig mogelijk Arne Slot hadden we een speler die moge duidelijk zijn dat het accent van te maken: moet ik instappen of niet? tot die steekpass perfect in staat was. de training dan wel compleet anders Hier leg je de situatieve coaching weer De vorm 5:4 is er in eerste instantie komt te liggen.” vooral bij de verdedigers.” op gericht om een middenvelder vrij te spelen, die vervolgens de aanval Methodiek Samenvatting: bedient. De middenvelder wordt in- Art Langeler: “In beide vormen kun • rt angeler vindt een traditio- gespeeld en draait open. De loopactie je methodisch zeker nog het een en nele warming-up niet zinvol. van de buitenspeler moet duidelijk ander doen voordat je bij 10:10 uit- • PC wolle gaat vrijwel direct bedoeld zijn om de bal óf in de voeten komt, zoals we in deze demonstratie- over op een positiespel 8:2 of te ontvangen, óf in de diepte. Ga je training gedaan hebben. Bij de vorm 7:3. diep, dan moet je daarvoor het juiste waarin het gaat om het snel aanspe- • Drbewegen na de pass is de moment kiezen. Daarop kunnen wij len van de spitsen kun je het meer kern van de samenspel. ons nog verbeteren. Het gaat erom complex maken door de aantallen • Het positiespel heet als doel om dat je aanvallers opties geeft wat ze groter te maken. De ruimte wordt de aanvallers zo snel mogelijk kunnen doen, en je middenvelders dan kleiner en de passlijnen kunnen vrij te spelen.

74 75 De Voetbaltrainer 194 2013

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 75 21-05-13 09:37

TRAINERSCONGRES

Trainingsvormen Art Langeler

Warming-up Groot positiespel

Doel Doel • warming-up voor de trai- • verbeteren van het positiespel ning 1 • verbeteren van de functionele techniek en het doorbewe- 2 • verbeteren van de functi- gen na de pass onele techniek Organisatie Organisatie • veld van zestienmeterlijn tot middenlijn, met doorge- • veld van 6 bij 6 meter trokken zijkanten van zestienmetergebied (8:2), of 10 bij 10 meter • trainer in middencirkel met voldoende ballen 1 (7:3), of 11 bij 10 meter • hesjes voor beide partijen en twee neutrale spelers (bij methodische stap, 7:3 met 1x raken) Inhoud • positiespel 8:8+2 Inhoud • maximaal twee keer raken • positiespel 8:2: • beweegt een speler niet dóór na zijn pass, dan kan de - 1x raken trainer ingrijpen door balbezit aan de andere partij te - niet terug naar de speler waar je de bal van ontvangt geven • positiespel 7:3: • voorkom de lange, hoge pass als het mogelijk is; zoek - jongste drie starten in het midden oplossingen over de grond - 2x/1x raken: als de speler van wie je de bal krijgt de bal twee keer • x-aantal rondspelen is een punt; na afloop beloning/straf heeft geraakt, mag je zelf maar één keer raken voor winnaar/verliezer - er mag gespeeld worden met een ‘middenman’, maar die speler mag er niet staan, hij mag er wel komen Methodiek - methodische stap: iedereen één keer raken en je mag maar één keer • 9:9; vrij spel en tien keer rondspelen is een punt terugspelen naar de man van wie de bal vandaan komt (dus niet steeds heen en weer tikken door een tweetal) • geen discussie over wie er moet verdedigen: snel oplossen en doorspe- len anvalspatronen en omschakeling

Coaching Doel • ‘Speel met goede balsnelheid: bal moet te verwerken zijn door je mede- • verbeteren van een aanvalspatroon speler.’ • verbeteren van de omschakeling (counter en voorkomen • ‘Speel op juiste been van de medespeler aan, in de richting waar hij van counter) heen kan.’ 4b • ‘Speel niet over je eigen standbeen heen, dankzij goed voetenwerk Organisatie vooraf.’ • half speelveld 3 • ‘Coach elkaar.’ • groot doel 4a 2 • ‘Goed vrijlopen, • trainer met voldoende ballen op middenstip (of aan de steeds korte stukjes.’ zijkant beginnen met de eerste bal) 1 • ‘Kom in de as voor je man op het juiste 2 Inhoud moment: medespe- • aanvalsvorm 5:4+k lers opties geven.’ • trainer speelt de eerste bal in • vijftal probeert tot scoren te komen Variatie • viertal plus keeper probeert het scoren te voorkomen, 1 • nooit terugspelen de bal te veroveren en te scoren in een doeltje op de naar de speler van middenlijn (of lijnvoetbal) wie je de bal krijgt • verplicht twee keer Methodiek raken 2 • centrale verdediger laten uitstappen, achterin tot 1:1 komen • uitbouwen naar 10:10 op het hele speelveld (twee keer 1:3:3:3, met alle normale spelregels)

www.devoetbal trainer.nl

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 76 21-05-13 09:37 3 4

4b 3

4a 2

1

5 6

76 77 De Voetbaltrainer 194 2013

72-73-74-75-76-77_langeler.indd 77 21-05-13 09:37

TRAINERS CONGRES Tekst: Sander de Vries

Hollandse School enige kans om mee te doen met top Verdedigen, valkuilen en voorbereidingen

Tijdens de forumdiscussie op het Nationaal Trainerscongres 2013 schoven de topcoaches Frank de Boer, Ronald Koeman en Fred Rutten bij gespreksleider Joep Schreuder aan om te praten over verschillende visies, recente inzichten en oude valkuilen. Een impressie.

Verdedigen bijvoorbeeld kenbaar dat hij zich echt ik als trainer eens een stapje terug kan Ronald Koeman: “Verdedigers worden als verdediger wil ontwikkelen.” doen. Dat heeft te maken met onze vaker goede trainers dan aanvallers, Frank de Boer: “Verdedigen is niet meer jonge ploeg, maar ook met het feit dat omdat zij gewend zijn om collectiever alleen een man uitschakelen en een wij voor dit seizoen vier nieuwe spelers te denken. Ze zijn altijd veel met de lange bal geven. Een verdediger moet moesten inpassen. Die ook nog eens in organisatie op het veld bezig. Dat moet communicatief sterk zijn en daarnaast de as van het veld voetbalden. Dat kost ook, anders komen ze zelf in de proble- gewoon heel goed kunnen voetballen. vanzelfsprekend tijd. Naarmate het men. Dat is een groot verschil met de Zie de verdedigers van Bayern München seizoen vordert, verschuift je focus wel meeste aanvallers, die zo snel mogelijk en Borussia Dortmund, en dan met van het team naar andere, specifiekere de bal willen om doelpunten te maken. name Mats Hummels. Dat vind ik een vlakken.” Het is voor mij gemakkelijker om bij- fantastisch intelligente speler.” Frank de Boer: “Dat is natuurlijk het voorbeeld Stefan de Vrij te coachen dan ideale plaatje. In het begin van het een spits. Dat komt omdat ik vroeger Voorbereiding seizoen is mijn coaching voornamelijk op dezelfde positie als Stefan speelde. Frank de Boer: “Voor mij zit het mees- op het systeem waarin we voetballen Het is de reden dat in het hedendaagse te werk in de beginperiode van het gericht. Later wordt dat individueel. voetbal veel met specialisten wordt seizoen. Dan maak je als staf aan het Bij Ajax zijn wij continu bezig om gewerkt. Roy Makaay is bijvoorbeeld team duidelijk hoe je wilt voetballen. heel veel verantwoordelijkheid bij de nauw bij onze aanvallers betrokken.” In die periode zien onze voetballers spelers neer te leggen. Ik wil hun niet Fred Rutten: “Verdedigers hebben in het dan ook de meeste videobeelden van allerlei informatie opdragen; het moet algemeen meer verantwoordelijkheid wedstrijdsituaties. Tijdens de laatste hun eigen ding worden.” naar het elftal toe. Ieder team begint maanden van het seizoen komt dit toch achterin. Daarom staan daar de bijna niet meer voor.” Kampioensdruk mensen die het elftal bij elkaar houden. Ronald Koeman: “Bij Feyenoord laten Fred Rutten: “Druk en stress speelt on- Hoewel in de jeugd nog steeds ieder wij nog steeds iedere week wedstrijd- getwijfeld een rol. Het belangrijkste is spelertje liever aanvaller of midden- beelden aan onze spelers zien. Ik denk dat spelers ervaring krijgen. Dan kun je velder wil zijn, merk ik de laatste jaren dat hier altijd aandacht voor moet zijn, daar beter mee omgaan.” een kentering in de manier waarop omdat er altijd aspecten zijn die goed Frank de Boer: “Een exemplarisch men naar het vak verdedigen kijkt. Een en minder goed gingen. Bovendien voorbeeld waarin stress bij ons de kop jongen zoals Patrick van Aanholt maakt hebben wij nog steeds geen elftal waar opstak, was de thuiswedstrijd tegen

www.devoetbal trainer.nl

78-79_forumdiscussie.indd 78 21-05-13 13:30 bijvoorbeeld Luuk de Jong bij Borussia Mönchengladbach zijn gebracht. Ie- dereen dacht: dit wordt een heel grote concurrent voor de spitspositie in het Nederlands Elftal. Nu zit hij bij die club op de bank.”

Hollandse School Frank de Boer: “Nederland is groot ge- worden dank zij de Hollandse School. Dat moet je dan ook uitstralen en in stand houden.” Ronald Koeman: “De Hollandse School is een unieke visie op voetbal. In an- dere landen zie ik vooral veel reactie- voetbal. In Nederland willen wij altijd zelf de bal hebben. Het spel domine- ren. Dat is een positieve insteek, maar of het voldoende is betwijfel ik. Toch denk ik dat de Hollandse School onze enige kans is om te concurreren met de grote voetballanden.” Fred Rutten: “Het grootste compliment dat je als Nederlandse voetbaltrainers kunt krijgen, is de werkwijze van Mat- thias Sammer. Toen hij werd aange- steld als Technisch Directeur bij de Duitse voetbalbond, heeft hij direct de

Foto: Pro Shots Hollandse School gekopieerd. Hij is bij- voorbeeld in plaats van twee met drie spitsen gaan voetballen. En die werk- Real Madrid. Toen merkte ik dat heel eens het grootste probleem. Mentaal wijze is in alle Duitse jeugdelftallen ge- veel voetballers van ons verlamd wa- komt er namelijk veel bij kijken. Inter- implementeerd. Dat zie je nu terug bij ren. Zeker de eerste helft. Ze moesten nationals moeten gewend raken om de Duitse voetbalclubs. De speelwijze echt de schroom van zich afgooien. in een heel korte periode iedere keer van Bayern München is daar natuurlijk Natuurlijk probeer je je spelers zo goed weer een topprestatie te leveren.” het schoolvoorbeeld van.” mogelijk voor te bereiden. Vertel je ze Fred Rutten: “Dat is een leerproces. De dat ze vooral geen rare dingen moe- goede voetballers nemen dergelijke Valkuilen ten doen. Soms heb je bijvoorbeeld ervaringen mee in hun rugzak voor de Frank de Boer: “Voor een beginnende jongens die in zo’n wedstrijd per se de toekomst. Sportief gezien wil iedere trainer is de grootste valkuil dat hij beslissende goal willen maken.” speler natuurlijk het Nederlands elftal afwijkt van zijn ideeën over voetbal. Ronald Koeman: “Bij ons zijn de meeste halen. Om geselecteerd te worden, is Voor Phillip Cocu geldt bijvoorbeeld dat voetballers stressgevoelig. Ze hebben de club waarbij je speelt heel belang- zijn ideeën dus moeten stroken met namelijk geen ervaring. Vanuit de jeugd rijk. Sommigen kiezen niet voor een de filosofie van PSV. Ik denk dat hij dit maakten ze direct de stap naar het sportieve carrière, maar voor het geld. heel goed heeft afgewogen, anders was eerste elftal. Ze gaan dus van een situ- Voetballers in de Eredivisie die een Phillip er niet ingestapt.” atie dat alles goed en leuk was naar het stap willen maken naar de Bundesliga Ronald Koeman: “Het maken van moeten presteren. Ineens wordt er over of Premier League, moeten zich er heel duidelijke afspraken is daarbij heel de Coolsingel gesproken en dat doet goed van bewust zijn of ze die fysiek belangrijk. Het voordeel van Phillip is men in Rotterdam al snel. Het is logisch en mentaal aankunnen.” dat hij al een aantal maanden met de dat dit iets met jonge spelers doet.” Frank de Boer: “Het blijft heel moeilijk selectie heeft gewerkt. Het is voor hem om aan te geven wat een goede keuze nu zaak om de juiste mensen in zijn Oranje voor een speler is. Bij je huidige club staf goed neer te zetten.” Frank de Boer: “Bij Ajax zijn jongens weet je wat je hebt. Dat is iets wat een Fred Rutten: “Ik vind Phillip niet on- gewend om iedere drie, vier dagen jongen als Daley Blind heel goed heeft ervaren als trainer. Hij weet exact wat een wedstrijd te spelen. Ineens komt afgewogen. En aan de andere kant: hij wil en is jarenlang assistent-bonds- daar een belangrijk duel met het Ne- die trein naar het buitenland komt coach geweest. Dan kun je trainingen derlands Elftal bij en dat onderbreekt niet altijd voorbij. Voetballers gaan er leiden en een koers bepalen. Als je het ritme van de club. Natuurlijk vergt vanuit dat ze de nummer één bij hun daaraan vasthoudt, dan kom je ook dat iets van het fysiek, maar dat is niet nieuwe club zijn. Zo zal het ook aan niet in die valkuilen terecht.”

78 79 De Voetbaltrainer 194 2013

78-79_forumdiscussie.indd 79 21-05-13 13:30 Colofon

Uitgave: Eisma Businessmedia bv Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden Bezoekadres: Celsiusweg 41 Telefoon: 088-2944800 | Fax: 088-2944810 De Verlenging E-mail: [email protected]

Directie: Deze uitgave van De Voetbaltrainer wordt gedomineerd door drie blokken: de Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur cursus Coach Betaald Voetbal, het Nederlandse Trainerscongres en het KNVB- Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

katern Sportiviteit & Respect. Het zijn drie onderwerpen die de nodige raakvlak- Uitgever: ken met elkaar hebben. Gerbert Tiecken Hoofdredactie: Paul Geerars (hoofdredacteur) Marcel Gronin- Telefoon: 088-2944826 | 06-51904854 Fax: 088-2944810 | E-mail: [email protected] ger, trainer van Tjeu Seeverens (adjunct-hoofdredacteur) het Groningse Be Telefoon: 043-4502304 | 06-23941973 Quick 1887, volgde E-mail: [email protected] dit jaar de cursus Adviseur: Henny Kormelink CBV en won op Telefoon: 06-50686964 | E-mail: [email protected]

het Nederlandse Redactiemedewerkers: Trainerscongres de Rob Baan, Gino van den Broecke, Yves Brokken, Ruud Doevendans, Theo Ducaneaux, Pieter Fischer, Qasim Hakim, Henk Mariman, Award voor ama- Hans Nijboer, Guy Oldenkotte, Alex van Vogelpoel, Sander de Vries, Gerjos Weelink, Ron Weinbrecher teurtrainer van Aan dit nummer werkten verder mee: het jaar: “Ik heb Ewald de Boer, Paul Bremer, Giovanni van Bronckhorst, Jan Kornelis Dijkstra, een ongelooflijk John Dooijewaard, Annemarie van der Eem, René Felen, Jelle Jolles, René Kepser, René Koster, Edwin Krohne, Art Langeler, Said Ouaali, jaar achter de rug. Remy Reijnierse, Mirelle van Rijbroek, Nico Romeijn, Berend Rubingh, Jeroen Siebelink, Danny Volkers, Peter Wesselink, Sanne te Wierike,

Foto: Pro Shots Ik ben kampioen Afke van de Wouw, Jan Zoutman, Paul van Zwam

geworden met Foto’s: Be Quick 1887 en naar de Topklasse gepromoveerd. Vervolgens win ik de Rinus Judith Bogaardt, Steffen Buikema, KNVB.nl, Herman Molenberg, Pro Shots, Jan Schuil, Van Ulft Venlo, Luc Verheij, VI Images Michels Award. Vanaf volgend seizoen ben ik trainer van HHC Hardenberg, een Redactie-adres: van de mooiste amateurclubs van het land, en word ik assistent-trainer van FC De Voetbaltrainer, Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden

Groningen. Tot slot hoop ik dit seizoen mijn diploma Coach Betaald Voetbal te Lay-out en productiebegeleiding: ZeeDesign, Postbus 13 - 8748 ZL Witmarsum halen. Zo’n jaar maak je nooit meer mee. Ik zie de Rinus Michels Award niet als Telefoon: 0517-531672 | E-mail: [email protected] een prijs voor het afgelopen seizoen, maar meer over een langere periode. Bij Be Druk: Quick wordt niet gewerkt met vergoedingen. We doen het met eigen jeugd en Veldhuis Media, Raalte

soms een aangewaaide student. De afgelopen drie jaar hebben we ongeveer twin- Boekbestellingen: Jolanda Bloem tig jeugdspelers ingepast. Ieder jaar raken we onze beste spelers kwijt, maar toch Telefoon: 088-2944865 I E-mail: [email protected] hebben we altijd in de top meegedraaid. Dat is een prachtige prestatie van de Abonnementen voor Nederland en België: club en daar ben ik zelf ook erg trots op.” Nieuwe opgaven, adreswijzigingen en correspondentie over abonnementen: Als íets blijkt uit de cursus CBV is het wel dat trainen op het allerhoogste niveau Abonneeservice Eisma Businessmedia Postbus 2238 - 5600 CE Eindhoven tegenwoordig ook vooral managen is. Dat kon niet duidelijker worden dan tijdens Telefoon: +31 088-2266648 | E-mail: [email protected] een uitzending van de realityserie Achter de poorten van het Kasteel, waarin Jupiler Abonnementsprijs: League-club Sparta gevolgd wordt. Tijdens en na de 0-1 nederlaag tegen Emmen, De Voetbaltrainer verschijnt 8 keer per jaar. De abonnementsprijs voor Nederland en België bedraagt voor jaargang 2012/2013 die uiteindelijk ook tot zijn ontslag zou leiden, moest trainer Michel Vonk alle (loopt van juli tot juli) € 97,50 incl. 6% btw en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen zeilen bijzetten om overeind te blijven. Als de druk zó hoog is, hoe bereik je dan ieder moment ingaan. Opzegging dient schriftelijk en minimaal een nog je spelers die vol zitten met adrenaline en emoties? Hoe houd je jezelf in maand voor het einde van de abonnementsperiode te geschieden; u ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. de hand en blijf je focussen op wat écht belangrijk is? Kun je dan nog het beste Marketing: halen uit de begeleiders om je heen, en je afsluiten voor hetgeen van de tribunes Heleen Rodenhuis Telefoon: 088-2944863 | E-mail: [email protected] rolt? Het managen van jezelf, de spelers, de staf én de supporters, allemaal tege- Advertentieverkoop: lijk en onder hoogspanning: prettige wedstrijd! Binnendienst Accountmanager De wijze waarop Michel Vonk bejegend werd door de supporters had weinig Nynke Miedema Eddy Hoornstra Telefoon: 088-2944852 Telefoon: 06-31768830 meer met respect te maken. Het zijn taferelen die we ieder weekend op alle E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

niveaus tegenkomen, met de soms dramatische gevolgen die we allemaal ken- Traffic, ZeeDesign Telefoon: 0517-531672 | Fax: 0517-531810 nen. Voor de KNVB en De Voetbaltrainer was dit aanleiding om een themakatern E-mail: [email protected] Sportiviteit & Respect te maken. Denken we hiermee de problemen op te lossen? Bankrelatie: Nee, natuurlijk niet. We proberen een bijdrage te leveren aan bewustwording Friesland Bank 29.80.05.298 en een aantal handvatten te bieden. Trainers die vertellen hoe zij handelen in

spannende situaties. Een club die aan de basis begint door spelers én ouders na- © 2013, Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden

drukkelijk bij de club te betrekken. En wat kun je nu eigenlijk doen om emoties Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zon- een beetje in de hand te houden? Want voetbal is emotie, en moet natuurlijk ook der voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen emotie kunnen blijven bevatten. Maar de grens ligt toch wel dáár, waar het ten uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor koste van anderen gaat. schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseeerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Leveringsvoorwaarden: zie www.eismamediagroep.nl

80 81 De Voetbaltrainer 194 2013

80_verlengingcolofon.indd 80 21-05-13 09:38 - advertorial - WFA NIEUWS WWW.WORLDFOOTBALLACADEMY.NL

‘Topcoaches zijn levenslang studenten van het spel!’

Cursus Voetbaltechniektraining met ‘Duits tintje’

Op 13 maart vond de Basiscursus Voetbaltech- Na de lunch werden de opnamen niektraining onder leiding van techniek- en van de praktijksessie geanalyseerd tactiek-trainer Marcel Lucassen (sinds 2008 bij met behulp van het ‘Voetbaltechnie- DFB) plaats. Dag l van deze volgeboekte cursus kanalyse model’, wat resulteerde in startte met een introductie van het ‘Voetbal- specifieke trainingsvormen. Deze zelf techniek-analyse model’. Nadat de cursisten ontwikkelde trainingsvormen werden aan de hand van video-clips het model onder in het laatste gedeelte van de cursus de knie hadden, werd het tijd om het veld op gedemonstreerd door Marcel. Hij te gaan. Gedurende de praktijksessie onder- legde daarbij voornamelijk het accent gingen de coaches zelf een training o.l.v. op het coachen van de details binnen Marcel, zodat ze de verschillende details de uitvoering van de verschillende binnen voetbalhandelingen konden ervaren. voetbalhandelingen.

Cursussen ‘Periodiseren van Voetballen’

Ruim 30 cursisten namen onder leiding van Jan Zoutman dit voorjaar deel aan de basis- en vervolgcursus van het “Periodiseren van Voetballen”. De eerste dag startte met een theoretische sessie waarbij de voetbalconditionele wedstrijdanalyse, de 4 voetbalconditionele eigenschappen, trainingsvormen en het periodiseringmodel aan bod kwamen. Ook tijdens deze cursus konden de cursisten de verschillende voetbalconditionele aspecten ervaren Agenda tijdens een praktijksessie. Hierna kwam de ontwikke- ling van teamperiodisering aan bod, waarbij Jan liet zien 12-16 juni hoe hij als trainer dit zelf uitwerkt voor een heel seizoen. In een aantal stappen maakte hij een 5-daagse Mentorship Periodiseren planning waarin elke training in grote lijnen staat beschreven. De cursisten stelden veel vragen, van Voetballen met Raymond in het bijzonder over allerlei obstakels waar zij in de praktijk tegen aan lopen, waardoor het Verheijen uitvoeren van een planning niet altijd even eenvoudig is. 19-23 juni 5-daagse Expert Meeting Periodise- ren van Voetballen te Londen Cursussen ‘Van Voetballen naar Psychologie’ (alléén op uitnodiging) 9 oktober In februari heeft Sportpsycholoog Bill Beswick aan ruim 4e Nationale Voetbal Symposium 45 cursisten de verbanden uitgelegd tussen de persoon- 20 november lijkheid van de coach en de vaak extreme omstandig- 1-daagse Basiscursus ‘Contactrau- heden waarin deze met zijn spelers prestaties moet ma, de kaak en de tanden’ kunnen garanderen. Tijdens vier sessies zijn de kracht van attitude, het bouwen van een winnaars mentaliteit, zowel team als individueel, en de coach als psycholoog Contact aan bod gekomen. Door middel van de vele praktijkvoor- beelden, ondersteund met videomateriaal, draagt Bill Beswick zijn kennis met veel energie en World Football Academy NL enthousiasme over aan de cursisten. Burg. Stramanweg 102T 1101 AA Amsterdam Postbus 48 Blijf op de hoogte 1190 AA Ouderkerk a/d Amstel

Wilt u ook tijdig op de hoogte worden gesteld van nieuwe cursussen en events van de WFA? T: 020 - 472 1992 Volg ons dan via ons Twitter-account: WFA_NL of meldt u aan voor onze nieuwsbrief op: E: [email protected] www.worldfootballacademy.nl. I: www.worldfootballacademy.nl

WORLD FOOTBALL ACADEMY NEDERLAND voor coaches, stafleden en spelers Nu als eBook verkrijgbaar

Iedereen heeft De JeugdVoetba lTrainer Voetbaltalent

3e JAARGANG | MEI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN nummer nummer 17 nummer 7

Normaal gedrag René Koster

Zelfregulatie Onderzoek Danny Volkers Relatiegerichte trainer

Talentontwikkeling Peter Wesselink Rijpen van hersenen Bewust handelen

Coachen van emoties Vrijheid geven Wat kun je doen als trainer? Balanceren Spelregels Kennis voorkomt frustratie Thema: Aanvallen op helft tegenstander Goede initiatieven Clubs maken er werk van A-jeugd John Dooijewaard Robur et Velocitas verhoogt participatie in club

B-jeugd Column Geen excuus Paul Bremer

C-jeugd René Kepser Thema-nummer D-jeugd Sportiviteit en respect Edwin Krohne

trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 194 2013

31_JVT-cover.indd 31 16-05-13 14:09 55_coverknvb-katern.indd 55 21-05-13 16:05

De JeugdVoetbaltrainer Voetbaltalent (KNVB katern)

✔ Gratis voor abonnees De Voetbaltrainer ✔ Gratis voor abonnees De Voetbaltrainer ✔ Voor niet VT-abonnees; per editie € 2,50 ✔ Gratis voor KNVB cursisten ✔ Abonnement van 8 edities per jaar € 15,- ✔ Voor niet VT-abonnees; per editie € 1,50

Gratis voor abonnees - eenvoudig te downloaden

Iedereen heeft De JeugdVoetba lTrainer Voetbaltalent

3e JAARGANG | MEI 2013 | www.devoetbaltrainer.nl GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN

nummer nummer 17 nummer 7

Normaal gedrag René Koster Zelfregulatie Voetbaltalent Onderzoek TRAINEN, COACHEN EN BEGELEIDENDanny Volkers De JeugdVoetba lTrainer De JeugdVoetba lTrainer OPLEIDINGEN Relatiegerichte trainer Talentontwikkeling Peter Wesselink Rijpen van hersenen de digitale omgeving moeten we dat sen spelers uit verschillende linies. Bewust handelen doorontwikkelen. We hebben elemen- Bij een speler van Onder 16 wordt al Trainingsvorm 1 ‘De scout moet het aantal Coachen van emoties Vrijheid geven igenaarschap 1:1 / lijnvoetbal ten benoemd die we terug willen zien veel meer gekeken naar samenspelen.Wat kun je doen als trainer? 2 Balanceren Peter Jeltema is Hoofd Jeugdopleiding bij FC Gro- dominante voetbalhandelingen in de speelwijze bij alle geledingen De inzichtelijke component is hier Spelregels ningen en gelooft in de meerwaarde voor de ta- Doel van Onder 12 tot en met Onder 16, o.a. veel meer aanwezig, ook als het gaat Kennis voorkomt frustratie Thema: lenten van het concept dat ten grondslag ligt aan • per positie beoordelen’ opkomende backs, een aanvallende om samenwerking tussen verschil- Aanvallen op middenvelder kort achter de voor- lende linies. Dat is een flink verschil helft tegenstander iFollow. snelheid met de bal te maken / om tot scoren te komen Goede initiatieven Peter eltema: “We zijn altijd bezig om de opleiding • 1 ten opstellen, dan betekent dit ook trainer in een interview met collega hoede, breed spelende buitenspelers. waarvan de coach zich goed bewust Clubs maken er werk van A-jeugd van onze jeugdspelers te verbeteren. Dat doen we bal aan de voet moet houden en wanneer je de bal in de ruimte weer iets voor onze scouting.” Wim van Zwam (De Voetbaltrainer Door middel van kwaliteitsmetingen dient te zijn. M.a.w. onze speelwijze is Robur et Velocitas John Dooijewaard onder andere door videoanalyse en door de vaar- moet spelen / waarmee je de ruimte benut om tot scoren te ko- 189, red.) al het nodige gezegd.” (wat doen we, wat zijn daarvan de re- dominant in veel opzichten; in hoe weverhoogt participatie in club digheden van onze coaches te verhogen. De ideeën men Scouting sultaten) en kwantiteitsmetingen (hoe kijken naar voetballers, wat we wil- B-jeugd achter iFollow sluiten goed aan bij de manier waar- • Indien je werkt met veel vrijwilligers, Indien de VTZ’er met een aantal vaak doen we dat) brengen we deze len ontwikkelen, op welke manier we Column Geen excuus Paul Bremer op we willen werken. Voorwaarde van het concept ment om in te grijpen, zodat je het duel wint / waarmee je voor- is het risico aanwezig dat zij door veel scouts bij elkaar zit om de instruc- aspecten in kaart. willen presteren en hoe we met elkaar is wel dat iedereen er vol voor moet gaan. Zelf- komt dat de tegenstander de ruimte kan benutten zodat je de verschillende brillen kijken wanneer ties te geven, hoe gaat dit dan in zijn Om de speelwijze te verspreiden, wer- evalueren. Los van het winnen of ver- C-jeugd sturing is een belangrijke factor bij ontwikkeling. bal kunt veroveren en een doelpunt voorkomt zij scouten. Wat doet de KNVB om dat werk? ken we nu ook binnen de districten liezen van een wedstrijd moet onze René Kepser Intrinsieke motivatie kan alleen ontstaan als de • gevaar aan banden te leggen? Edwin Petersen: “Dit wordt veelal in met videoanalyse. Op die wijze laten Nederlandse speelwijze altijd herken- relatie tussen coach en speler goed is. Succeserva- van de tegenstander / waarmee je voorkomt dat de tegenstan- Edwin Petersen: “Dit is een kernthema de praktijk gedaan. Men bezoekt een we zien wat gevraagd wordt binnen baar zijn!” Thema-nummer ringen zorgen ervoor dat je ergens in gaat geloven. der de ruimte kan benutten zodat je de bal kunt veroveren en D-jeugd waaraan we moeten werken. Ook als wedstrijd en gaat van daaruit samen de teamfuncties aanvallen, verdedigen Dat je het gevoel krijgt dat je iets kunt. Dat begint een doelpunt voorkomt Sportiviteit en respect Edwin Krohne Trainingsvorm 2 Trainingsvorm 3 we met tien trainers van een hoog bepalen hoe acties beoordeeld dienen en omschakelen. Per leeftijdsgroep Reageren op dit artikel kan via bij de trainer. In onze opleiding krijgen trainers en 2: 2 2 keepers grote doelen 5:5 2 keepers niveau naar een wedstrijd kijken, te worden. Scouts krijgen dan veelal brengen we nu in beeld wat karakte- het speciale e-mailadres spelers ruimte en vertrouwen om, binnen bepaalde Situatie zelfs dan komen er vaak verschillende een opdracht, een linie waarop zij spe- ristiek is voor die leeftijd, als je kijkt [email protected]. trainers.voetbal.nl De Voetbaltrainer 194 2013 kaders, zelf keuzes te maken. Geen ruimte laten, • Doel Doel meningen uit. Scouting is absoluut cifiek moeten letten bijvoorbeeld. Wat vingsdrang te ontwikkelen. In West II treden en met hem zijn werkzaamhe- naar wat ze kunnen wanneer we ze maar bewust ruimte creëren. Die autonomie zorgt zich heeft en waarbij een verdediger vanaf de zijkant komt en • • 31_JVT-cover.indd 31 16-05-13 14:09 een topprioriteit. Immers, indien je zijn dan de dominante handelingen en bijvoorbeeld werken zij in hun selec- den te bespreken. Belangrijk gemeen- binnenkrijgen en hoe ze er voor staan Samenvatting: 55_coverknvb-katern.indd 55 21-05-13 16:05 er voor dat trainers en spelers zich meer betrok- de bal probeert te veroveren door vrij te lopen ten opzichte van je tegenstander zodat je naar ruimte voor jezelf of een medespeler / waarmee je elkaar helpt scouting niet op orde is en je daardoor hoe vaak gaat dat goed of niet goed? tiebeleid met grotere aantallen spelers schappelijk vertrekpunt is dat we als aan het einde van het jaar. Die karak- • innen het P worden tegen- ken gaan voelen bij hun eigen ontwikkeling. Zo voren kunt vervolgen / waarmee je de ruimte benut om tot sco- om ruimtes te benutten om tot scoren te komen. wellicht talentvolle spelers niet in En wie houden die dominante hande- en daarom niet met halfjaarteams. Dit coaches het talent in alle opzichten teristieken kunnen we straks in beeld woordig vooral activiteiten in de wordt iedereen eigenaar van zijn eigen ontwikke- rganisatie ren te komen • beeld hebt, kun je onmogelijk bepalen lingen het langst en het best vol, en geeft tussen districten interessant ver- proberen te rechtvaardigen, en mijn brengen en fragmentarisch binnen amateurlijn georganiseerd. ling. In de onderbouw passen we dit nu toe. In de • • tegenstanders eruit / waarmee je voorkomt dat de tegenstan- of je een bepaald vertegenwoordigend zijn daarom de beste spelers? Het gaat gelijkingsmateriaal en blijft voer ge- vraag is dan altijd: ben je daartoe in alle teamfuncties laten zien. Dat is • Districten kunnen het P meer bovenbouw houden we vast aan POP-gesprekken. • waardoor de aanvaller aan de bal de ruimte kan benutten om der ruimtes kan benutten en zodat je de bal kunt veroveren en team al dan niet in stand moet hou- dan steeds meer naar het oordelen ven voor discussie met als doel steeds staat geweest? Waren de randvoor- nodig om uiteindelijk binnen het hele naar eigen inzicht inzetten. We hanteren daar een vergelijkbare werkwijze als • tot scoren te komen doelpunten worden voorkomen. den. aan de hand van de beschreven domi- dichter bij de waarheid te komen.” waarden optimaal? Heb je als coach proces dezelfde taal te blijven spreken • De scout moet leren beoorde- die van iFollow. Het gaat om het bespreken van de • • Scouts worden daarom geschoold. De nante handelingen per positie. de juiste beslissingen genomen?” en onze aanpak exact af te stemmen len aan de hand van dominante handelingen en ontwikkeling die ze laten zien. Het op basis hiervan houd je de tegenstander voor je, of kom je voor Situatie afdelingen VTZ in de verschillende Een heel interessant aspect daarin is, Coaches op die leeftijdsgroep. voetbalhandelingen gaat om het essentiële verschil tussen vrijlopen en nhoud je tegenstander / waarmee je voorkomt dat de tegenstander de • districten zijn daar nauw bij betrok- hoe we moeten kijken naar fysieke Zodra de scouting is afgerond, komen Zo moeten bijvoorbeeld door een spe- • De elementen die een rol spelen hoe kom ik in balbezit om een voorzet te kunnen • ruimtes kan benutten zodat je de bal kunt veroveren en je een benut door met name het maken van loopacties in de diepte, dit Speelwijze ken. De scouts leren bijvoorbeeld aan verschillen. Het geboortemaandeffect de spelers binnen. Die krijgen te ma- Welke elementen spelen, behalve di- ler van Onder 12 de basistaken nog geven, of om te kunnen scoren.” • doelpunt voorkomt kan nog meer worden gestimuleerd door het gebruik van bui- in de speelwije ijn nadrukke- • tenspel de hand van richtlijnen hoe zij in is daarin belangrijk evenals de biolo- ken met coaches. Hoe zorgt de KNVB gitalisering en verdere opleiding van geleerd worden. Dit moet hun nog lijk omschreven • Situatie eerste instantie de ‘grove’ scouting gische leeftijd, ofwel de vroegrijpers ervoor dat die coaches dezelfde taal scouts en jeugdcoaches, verder nog echt aangereikt worden. Je ziet de sa- • Door digitalisering al de speel- • rganisatie moeten verrichten. Dit betekent dat en de laatrijpers. Kinderen die een fy- spreken? een rol bij de ontwikkeling van Jeugd- menhang in een linie tussen spelers wije ook in de districten verder Coaching worden benut • zij met behulp van een aantal relatief sieke voorsprong hebben op anderen Edwin Petersen: “Dat is een volgend plan Nederland? nog veel minder, laat staan die tus- verspreid en ontwikkeld worden • • eenvoudig te herkennen indicatoren leveren nu eenmaal vaker een concre- kernthema. We praten dan vooral Edwin Petersen: “Dan denk ik vooral wikkeling Profiel rganisatie • in beeld brengen welke spelers voor te bijdrage aan het wedstrijdresultaat. over het ontwikkelen van talentcoa- aan de ontwikkeling van onze domi- • • • de vertegenwoordigende elftallen in- Maar zij zijn op termijn niet altijd de ches, zoals we die tegenwoordig noe- nante, initiatiefrijke en aanvallende moment, snelheid en richting • • teressant kunnen zijn. De fijnmazige meest talentvolle spelers. men. Zij hebben regelmatig centrale speelwijze. Die is erg belangrijk om • • scouting vindt daarna plaats door de Om aan die verschillen tegemoet te scholingen in de districten. Dit is de onze identiteit te bewaken en als ver- • • professionals. komen, worden in sommige districten basis van hun opleiding en ontwik- tegenwoordigend elftal herkenbaar • Je hebt gelijk als je stelt dat het een nu eerstehalfjaarsteams en twee- keling. De coaches worden daarnaast te zijn. Daarnaast is het een leidraad • nhoud gevaar is dat iedere scout zijn eigen dehalfjaarsteam gemaakt. Hiermee intensief begeleid, veelal op hun om succesvol te zijn bij onze presta- • referentiekader gaat gebruiken en dat krijgen in ieder geval ook de kinderen werkplek. Dit is de verdieping die tieteams. Daarin zitten elementen als nhoud • eer inormatie: we daarom appels met peren gaan die in de latere maanden geboren bovenop de centrale bijeenkomsten initiatief nemen en dominant zijn. Als • vergelijken. Om het inzichtelijker te zijn, gelijke kansen binnen JPN. Blijft gelegd wordt. Op die manier denken we de bal hebben, willen we doelma- • Coaching Reflectie-instrument: maken, hebben we spelersprofielen het risico dat een laatrijpe vroeggebo- we dat we nog beter in staat zijn om tig opbouwen van achteruit om bij het • • wwwiollownl per positie gestandaardiseerd. Dit zijn rene (dus een speler die in de eerste coaches handvatten te geven bij hun doel van de tegenstander te komen. doeling in Voetbal Talent Ontwik- de zgn. ‘dominante voetbalhandelin- maanden geboren is, maar zich pas op werkzaamheden. Zo zal ik zelf nooit Verliezen we de bal, dan willen we Coaching keling Profiel Leren reflecteren: gen’ per positie die leidend zijn als wat latere leeftijd ontwikkelt) alsnog schromen om, als ik ergens een wed- direct weer druk zetten om hem zo Voorbeeld van • • http:iturlnlsn7- het gaat om het kijken naar, en het buiten de boot valt. Misschien heeft strijd van een vertegenwoordigend snel mogelijk te veroveren. De ruimte de organisatie- wikkeling Profiel met betrekking tot richting, mo- beoordelen van voetballen. Hierover is hij het juist nodig om zich tussen gro- jeugdelftal bezoek, het moment aan te tussen de bal en het doel moet altijd structuur van • ment, snelheid en richting Intrinsieke motivatie: in een eerder stadium in De Voetbal- tere jongens te begeven, om overle- grijpen om met de coach in contact te goed verdedigd worden. Ook binnen district West II. moment, snelheid en richting http:iturlnlsns5o

Leertheorie: http:iturlnlsnVm

www.devoetbal trainer.nl 40 41 De Voetbaltrainer 192 2013

www.devoetbal trainer.nl Online: trainers.voetbal.nl 62 63 De Voetbaltrainer 192 2013

36-41_FC Groningen.indd 40 28-02-13 12:09 36-41_FC Groningen.indd 41 28-02-13 12:09

60-61-62-63_JPN op maat_Voetbaltrainer 192.indd 62 27-02-13 11:59 60-61-62-63_JPN op maat_Voetbaltrainer 192.indd 63 27-02-13 11:59

Alle reeds verschenen edities van De Jeugdvoetbaltrainer en Voetbaltalent (het KNVB katern) zijn als eBook verkrijgbaar via www.devoetbaltrainer.nl/winkel.

De Voetba l Trainer Praktische eBooks ‘Voetbaldossiers’

NIEUW! NIEUW! NIEUW! NIEUW!

Winterstop Voorbereidingsperiode Voetbalpsychologie Coachen van culturen € 1,- (ca. 12 pag.) € 3,- (ca. 38 pag.) € 2,- (ca. 24 pag.) € 2,- (ca. 20 pag.)

NIEUW! NIEUW! NIEUW! NIEUW!

Euro 2012 Trainerscongres 2012 Trainerscongres 2011 Trainerscongres 2010 € 3,- (ca. 38 pag.) € 3,- (ca. 38 pag.) € 2,- (ca. 20 pag.) € 2,- (ca. 25 pag.) eBooks Jeugd - unieke samenstelling

A-jeugd € 10,- B-jeugd € 10,- C-jeugd € 10,- D-jeugd € 6,- (ca. 150 pag.) (ca. 150 pag.) (ca. 150 pag.) (ca. 95 pag.)

E-jeugd € 6,- F-jeugd € 2,50,- Jeugdkeeper € 4,- Mini pupil € 2,50,- (ca. 95 pag.) (ca. 35 pag.) (ca. 55 pag.) (ca. 35 pag.) Voordelen van onze eBooks

✔ goedkoop, al vanaf € 1,- ✔ altijd bij de hand op uw thuiscomputer/ ✔ direct te downloaden (na online betaling) smartphone en/of tablet ✔ praktijk staat centraal ✔ abonnees ontvangen 7,5% korting ✔ online te bestellen via devoetbaltrainer.nl/winkel

devoetbaltrainer.nl/winkel