De JeugdVoetba lTrainer

4e JAARGANG | FEBRUARI 2015 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 30

Percy van Lierop Koningsoefeningen en provocatieregels

Provocatieve coaching Hulpmiddel voor beïnvloeding

Thema: Verdedigen tegen twee spitsen

A-jeugd Mark Lakwijk

B-jeugd Jeroen Geerink

C-jeugd Jochem de Weerdt

D-jeugd Marc Jansen

33_jvtcover.indd 33 22-01-15 11:32 De JeugdVoetba lTrainer Tekst: Paul Geerars

Percy van Lierop: ‘Straatkwaliteiten en flexibiliteit maken het verschil’ Koningsoefeningen en provocatieregels

Percy van Lierop was zeven jaar lang werkzaam bij Red Bull Salzburg, in draaien denken bij het horen van de naam Wiel Coerver, maar dan doe je verschillende functies tot en met Hoofd Jeugdopleiding. Geïnspireerd door hem veel tekort. Dat is natuurlijk ook gedeeltelijk zijn eigen schuld, door zijn Wiel Coerver zette hij daar een manier van werken neer die vleugels gaf aan manier van presenteren, eigengereid als hij was. Ik weet dat zijn ideeën op de talentenfabriek van de Oostenrijkse club. Nu probeert hij hetzelfde te het gebied van voetbaltraining bedoeld waren om uiteindelijk in het stadion, bewerkstelligen in de buurt van München. De Voetbaltrainer tekende zijn 11:11, goed te voetballen. Uiteindelijk gaat het om het proces van 1:1 tot interessante verhaal op. 11:11 en dat spelers de juiste beslis- singen kunnen nemen en uiteindelijk het verschil kunnen maken. Dat de Percy van Lierop speelde zelf in de Deutsche Fussball Internat, een voet- basis daarvoor een goede (technische) jeugd van PSV en trainde als zeven- balschool in Bad Aibling, onder de basisvaardigheid is door middel van tienjarige met het eerste team mee. In rook van München (samenwerkings- vereenvoudigde trainingsvormen, daar 1996 begon zijn trainersloopbaan. De verbanden met Bayern München, 1860 waren we het wel over eens. laatste zeven jaar was hij o.a. Hoofd München en SpVgg Unterhaching). Bij Jeugdopleiding bij Red Bull Salzburg laatstgenoemde club waar Christian Het begint in mijn ogen bij flexibiliteit, en mede verantwoordelijk voor de Ziege trainer is, is Van Lierop ook op allerlei gebieden. Om goed te kun- ontwikkeling van eenzelfde filosofie opleidingsadviseur en veldtrainer. Hij nen functioneren als voetballer, of zelfs voor alle andere academies binnen zorgt er voor de voetbalinhoudelijke als mens, moet je in balans zijn. Wat Red Bull Soccer: Ghana, New York, rode draad binnen de jeugdopleiding er ook gebeurt. Je moet in staat zijn om Brazilië en Leipzig. Hij zag een aantal en de verbinding naar het eerste na een voorval binnen niet al te lange grote talenten naar de opleiding van team. In dit artikel wordt een essen- tijd weer goed te kunnen functioneren. Salzburg komen, terwijl deze op dat tieel gedeelte van de totale filosofie In je dagelijks leven heb je daar soms moment ook al de grotere clubs voor opgetekend. een dag of een week voor nodig. Op het het uitkiezen hadden. Valentino La- voetbalveld gaat het om seconden. Wat zaro (1996, nu Red Bull Salzburg), Ante Coerver er ook gebeurt, je moet direct weer be- Coric (1997, nu Dinamo Zagreb), Nika Percy van Lierop: “Ik heb vroeger als zig zijn met de volgende actie. Kvantaliani (1998, nu Atletico Madrid), speler een paar keer training gehad Ook moet op het voetbalveld je li- Antonio Trograncic (2000, nu Bayern van Wiel Coerver. Later als trainer heb chaam in de letterlijke betekenis van München) en Flavius Danilliuc (2001, ik hem vaker ontmoet en hij is ook het woord flexibel zijn. Binnen voet- nu Real Madrid/Bayern München) ge- drie keer langs geweest in Salzburg. ballen wordt veel van je lichaam ge- noten een deel van hun opleiding bij Hij was onder de indruk van de ma- vraagd en steeds wat anders, waarbij de club uit Oostenrijk. In dit land be- nier van werken die we in de gehele vooral topspelers niet worden gehin- haalde Van Lierop vorig jaar ook zijn jeugdopleiding hadden geïntegreerd. derd door een matige lichaamsbeheer- UEFA Pro Licence. We pasten een deel van het gedachte- sing en snelheid. Klein voorbeeldje goed van Coerver expliciet toe. Ik denk m.b.t. beweeglijkheid: ook de lange Momenteel is Van Lierop als ‘Sport- nu nog steeds dat veel mensen alleen Zlatan Ibrahimovic is op zijn manier licher Leiter’ werkzaam voor het aan techniektraining of kappen en heel flexibel en beweeglijk. Dat is niet

www.devoetbal trainer.nl

34-41_lierop.indd 34 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

alleen maar weggelegd voor de kleine, ten of teamfuncties. Als je die machtig voor of achter, de juiste veldbezetting makkelijk bewegende sporters etc. bent, dan gaat het daarna alleen nog op dat moment (lees: de verschillende Aan de bal moet een voetballer ook om een paar meter naar links, rechts, systemen).” flexibel zijn. Denk aan alle mogelijke vormen van de balaannames, manie- ren van passing, manier van afwerken, het koppen, de voorzetten. Hij moet in Zidane en Maradona (Cruijff-kwaliteit) elke situatie een oplossing kennen en Percy van Lierop heeft het in dit artikel vaak over het al dan niet extreem trainen van Zidane- en kunnen uitvoeren. Hij blijft dan aan de Maradona-vaardigheden. Wat is dat eigenlijk? Dit zijn de kwaliteiten die ervoor zorgen dat een speler bal of is in staat een goede voortzet- zelfvertrouwen krijgt, respect krijgt van de tegenstander en wel of niet het verschil kan maken. ting te geven aan het balbezit, in sa- Percy van Lierop: “Zidane-kwaliteit wil zeggen dat je je in alle omstandigheden kunt hand- menwerking met zijn medespelers. haven aan de bal. Dat je de bal vrijspeelt of dat je een voortzetting creëert, zodat je balbezit Ik zie ook een tactische flexibiliteit. behoudt. Je bent dan alleen nog maar te stoppen door een overtreding. De Cruijff-beweging Het is te beperkt als je enkel uit de (achter het standbeen, red.) is bedoeld om de bal vrij te maken, dit beheersen onder maximale voeten kunt in één systeem, zoals bij- druk is dus een voorbeeld van een Zidane-kwaliteit. voorbeeld 1:4:3:3 of 1:3:5:2. De meeste De Maradona-kwaliteit zou je tegenwoordig ook de Robben- of Messi-kwaliteit kunnen noe- voetballers krijgen na hun jeugdoplei- men. Je bent dan in iedere situatie in staat om iemand uit te spelen. Uit stilstand, een tegen- ding te maken met misschien wel tien stander naast, voor of (schuin) achter je, het maakt niet uit. Een Robinho-beweging (schaar- verschillende trainers, met ieder zijn beweging) of Maradona-beweging (uitvalspas) is bedoeld om een tegenstander frontaal uit te eigen visie. Dan moet je als speler niet spelen. Dit te beheersen onder maximale druk is dus een voorbeeld van een Maradona-kwali- vastgeroest zitten aan één bepaald sys­ teit, hierdoor kun je een overtalsituatie creëren. Met spelers die dat kunnen in je team, word teem. Bovendien vraagt een wedstrijd je ook tactisch flexibel en onberekenbaar voor de tegenstander. ook wel eens een tactische aanpassing, Het optimum is de ‘Cruijff-kwaliteit’, het beheersen van beide kwaliteiten op het hoogste ni- spelers moeten in een ‘split second’ veau! Door het veel trainen van deze kwaliteiten krijg je de Pepe-, Stam-, Lahm-kwaliteit als deze nieuwe tactische variant om kun- ‘cadeau’ daarbij want de ene speler heeft het initiatief en de andere is de verdediger en dat nen zetten. Liever praat ik over voet- wisselt zich uiteraard steeds af.” balprincipes binnen de hoofdmomen-

34 35 De Voetbaltrainer 207 2015

34-41_lierop.indd 35 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

Straat vol trots 1500 oefenvormen liet zien. Ik dezelfde oefenstof, maar op detail- Percy van Lierop: “We weten dat er betwijfel of er sprake kan zijn van een- niveau legt iedere trainer zijn eigen vroeger veel meer op straat werd zelfde opleidingsfilosofie als je zo veel accenten. Een ander voordeel van gevoetbald. Door allerlei oorzaken verschillende trainingsvormen hebt. het gebruik van Koningsoefeningen komt dat er nu minder van. Vroeger Ook vraag ik me af of je dan de kost- is er als er sprake is van beginnende speelde je op straat in steeds weer bare trainingstijd maximaal benut.” trainers: als ze de Koningsoefeningen veranderende omstandigheden. Was met hun spelers doen, weet ik in ieder je goed, dan kwam je vaak in ondertal Koningsoefeningen geval zeker dat er passend binnen de te spelen. Je maakte zelf doeltjes met Percy van Lierop: “Wij gebruikten bij filosofie is getraind. Ook al coacht de materiaal dat voorhanden was. Soms Red Bull en nu op de voetbalschool beginnende trainer nog niet of nauwe- speelde je tegen een fysiek sterkere een reeks van zogenaamde Konings- lijks, door de trainingsvorm zelf wordt jongen die drie jaar ouder en slimmer oefeningen. Dat zijn trainingsvormen er al goed getraind en komen spelers was. Of tegen je jongere broertje van die wat ons betreft alles in zich heb- automatisch in de door ons gewenste wie je wel wilde winnen maar met ben om een zo groot mogelijk rende- situaties. wie je iets voorzichtiger moest zijn. ment te behalen als het gaat om de Je flexibiliteit werd dus dagelijks op essentiële vaardigheden in beperkte Binnen deze vijftien Koningsoefenin- de proef gesteld. Toen ik als speler trainingstijd. Het zijn er op dit mo- gen komen alle essentiële functionele onderdeel was van de PSV-opleiding, ment vijftien, vanuit deze basis zijn voetbalvaardigheden aan bod, zoals: kregen we de gebruikelijke trainings- door details te veranderen natuurlijk • Tien ‘gouden bewegingen’ (voorbe- vormen zoals positiespel, afwerkoefe- meerdere oefeningen te maken bin- reiden ‘Zidane – Maradona’-kwali- ningen en partijtjes. Maar voordat ik nen dezelfde filosofie. Deze Konings- teiten) op de training kwam, had ik natuurlijk oefeningen zijn leeftijdonafhankelijk. • Eerste balaanname; aanname met wel thuis honderd of tweehonderd Ze zijn dus geschikt voor zowel Onder alle mogelijke en toegestane li- keer mijn ‘voetbalacties’ (lees: pas- 7 als Onder 19 of eerste elftal. We chaamsdelen seeracties) geoefend, categorie ‘Zi- passen wel de weerstanden zoals • Passing; binnenkant, buitenkant, dane – Maradona’, zonder dat ik mij tijd, ruimte en tegenstander aan. Dan wreef, chip, kort, lang etc. ervan bewust was dat ik dit aan het heb ik dus geen enkel probleem meer • Afwerken; voor het doel, met alle oefenen was. Ook de mentaliteit werd met het niveau van de speler of een mogelijke en toegestane lichaams- op straat automatisch geschoold, je nieuwe speler die instroomt. En hier delen moest je gewoon altijd en overal red- komen we op een belangrijk, zo niet • Koppen; uit alle posities, hoog, laag, den. De hiërarchie werd bepaald door cruciaal punt: de belangrijkste vaar- met één been afzetten, met twee be- de kwaliteit en winnaarsmentaliteit.” digheden van de trainer zijn dan ook nen afzetten naast het kunnen aanbieden van de • 1:1 offensief en 1:1 defensief (‘Zidane Drie versus 1500 juiste weerstand, het kunnen toepas- – Maradona’ kwaliteiten + ‘Pepe – Percy van Lierop: “Op het gebied van sen van de juiste situatieve coaching Stam – Lahm’-kwaliteit) oefenstof heb ik twee ‘Aha-Erlebnisse’ in het moment. Bijkomend voordeel • 2:1/3:2 etc. ondertal/overtal gehad. Het eerste was in Barcelona, van deze manier van werken is dat • Positiespel diversen toen ik over de manier van werken je als trainersgroep snel inhoude- • Wedstrijdvormen/partijspelen diver- van Johan Cruijff hoorde. Mij werd lijk komt te spreken over de details sen (aanvallen, verdedigen, omscha- verteld dat al zijn trainingsvormen binnen de oefenstof. We gebruiken kelen) eigenlijk waren terug te voeren naar drie basisvormen. En de volgende week dan? Hetzelfde, soms één per training, soms alle drie. Dit is natuur- Ante Coric lijk extreem weinig, maar je moet De Kroatische belofte Ante Coric (Dinamo Zagreb) trainde vijf jaar onder Van Lierop, daarbij bedenken dat Cruijff kon wer- waardoor een bijzondere band ontstond. ken met topspelers waarbij het vooral Percy van Lierop: “Ante Coric heeft vijf seizoenen in de jeugdopleiding van ging om het inslijpen van de speel- Red Bull Salzburg gespeeld. Aan het begin van dat traject kon hij bij de mooi- wijze en details. Voetballen konden ste clubs in Engeland of Duitsland terecht, maar hij koos voor ons. Toen ik de meeste spelers bij hem natuurlijk hem voor het eerst zag spelen, was ik direct verkocht. Voetbal liegt niet. Ik al. Ik denk dat ik inmiddels ook weet wist echter dat andere clubs hem graag wilden inlijven. Op een parkeerplaats waarom. Het gaat uiteindelijk om het heb ik met hem een balletje getrapt en daarna vertelde ik dat hij vooral op trainen en het herhalen, herhalen, proef moest gaan bij die grote clubs, maar dat hij als laatste in Salzburg herhalen van de essentiële dingen en moest langskomen. Ik heb hem verteld over onze manier van trainen, en deze tot in het kleinste detail! expliciet het gedeelte over Zidane- en Maradona-kwaliteiten. Onder andere Het tweede ‘Aha-Erlebnis’ was van re- vanwege die manier van werken koos hij na een trainingsstage voor ons. Hij centere datum, toen ik op bezoek ging scoorde inmiddels in de Europa League, kwam al voor Jong Kroatië uit en de bij Red Bull Leipzig en een trainer ont- grote clubs zitten nu opnieuw achter hem aan.” moette die zijn laptop openklapte en

www.devoetbal trainer.nl

34-41_lierop.indd 36 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

• Moet altijd gaan om winnen/ver- 1a). Bij de jongste jeugd zal de bal liezen de eerste weerstand zijn. Vervolgens • Variatie; ‘street rules’, spelen zon- gaan we het tempo opvoeren, en frontaal der overtredingen (grenzen opzoe- dan de combinatie maken met meer met ken!) overzicht. Een kind dat vaardiger is, tegenstander krijgt met een verdediger te maken. Voorafgaand aan deze oefeningen Lukt dit, dan geven we de speler een trainen we de basistechniek en dat optie erbij: al dan niet een medespeler behelst balgevoel, tweebenigheid en gebruiken om de tegenstander uit te frontaal 90˚ zonder coördinatie met bal. Dit zou je kunnen spelen. We werken in twee richtingen, zonder tegenstander zien als het snelle voetenwerk bij de eerst linksom en later rechtsom. En je tegenstander stof van Wiel Coerver. Je hebt alle vor- kunt natuurlijk als methodische stap men niet direct in de wedstrijd nodig, altijd een doel met keeper toevoegen maar het legt een goede basis voor (zie tekening 1b). Of je laat een speler jou als voetballer. Als je deze zaken met een verdediger in de rug zich aan- oefent, prikkel je het zenuwstelsel. bieden, waarna de oefening wordt af- Dat doet mij denken aan een training gemaakt of de aanval gezocht wordt.” van de PSV-selectie. Ik zat toen met Romario in de kleedkamer en zag hem Innerlijke rust een sponzen bal hooghouden. Hij was Percy van Lierop: “Het onmisbare bezeten van de bal. Hij vertelde opge- aspect bij passeeracties is zelfvertrou- 1a groeid te zijn met een tennisbal. Het wen en de innerlijke rust aan de bal. is wereldwijd bekend waar de fijnge- Dit gevoel is ook nodig bij alle andere voeligheid voor de bal van Romario situaties op het veld. Bij het afwer- toe leidde. ken op doel, in het één of twee keer deze speler raken etc. Een speler in balbezit met als optie voor Ik vind dat spelers op alle posities een tegenstander tegenover zich moet eentweecombinatie moeten kunnen opbouwen, aanvallen het geduld hebben en het vertrouwen en verdedigen. Dus ook de verdedigers om op het juiste moment zijn actie moeten aan de bal de vaardigheden in te zetten en soms zo lang te kun- hebben om het verschil te kunnen nen wachten totdat de tegenstander maken. Die basis moet in mijn ogen in de eerste actie maakt, of om in het hun jeugdjaren gelegd worden, door positiespel de bal zo lang vast te heel veel te herhalen aan de bal. Wor- houden als nodig, bijvoorbeeld om te den spelers ouder, kun je wat mij be- lokken. Deze typische kwaliteit noem treft meer gaan differentiëren richting ik de ‘Ronald de Boer’-kwaliteit. Een de positie. Ik wil dus niet zeggen dat Koningsoefening hiervoor is 1:1 op je als vleugelverdediger in de opbouw pylonen in plaats van doeltjes, waar- of aanval iedere keer je tegenstander door je je tegenstander echt helemaal moet opzoeken en moet uitspelen, voorbij moet of op het verkeerde been maar mocht je in de situatie van 1:1 moet zetten.” opbouwend/aanvallend terechtkomen, dan moet je wel voldoende bagage Roosterveld 1b hebben zodat je jezelf voldoende Percy van Lierop: “Een andere Ko- opties tot oplossingen aanreikt. Bo- ningsoefening is het ‘roosterveld’. vendien geeft je deze zekerheid een Door de verdediger al dan niet beper- Keuzes onder druk geweldig zelfvertrouwen waardoor je kingen op te leggen kan de speler aan Percy van Lierop: “Iedereen wil de Ma- beter in staat bent de juiste keuzes de bal met gepaste weerstand perfect radona’s, Zidanes, Cruijffs, Robbens, te maken en ook beter in staat bent zijn oefeningen doen. Eerst mag de Ronaldo’s, Messi’s van deze wereld in een hoge handelingssnelheid te verdediger bijvoorbeeld alleen op zijn in zijn elftal, maar ‘bijna niemand’ spelen met één of twee keer raken. Je lijn verdedigen (zie tekening 2a). Daar- wil ze ontwikkelen, opleiden of weet bent namelijk vrijer in je hoofd omdat na mag hij alleen vooruit verdedigen misschien ook niet hoe. Er zijn weinig je weet dat je te allen tijde je tegen- of in een beperkt gebied. Tot slot vrij clubs waar ze door de complete jeugd- stander kunt domineren.” spel. Je kunt werken met lijnvoetbal of opleiding kwaliteiten trainen waar- met goals, medespelers voor de een­ mee je het verschil kunt maken. Toch Magische zeshoek tweecombinatie, voorzetten en afwer- is een speler erbij gebaat als hij zich Percy van Lierop: “Met hulp van de ken (zie tekening 2b). Als trainer moet hier structureel in ontwikkelt. Omdat ‘magische zeshoek’ slijpen we de tien je bepalen hoe ver je spelers zijn en er in de wedstrijd straks sprake is gouden bewegingen in (zie tekening waar jij je accent wilt leggen.” van honderd procent weerstand zou

36 37 De Voetbaltrainer 207 2015

34-41_lierop.indd 37 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

de laatste verdediger wordt aanvaller en rondt af

2x frontaal

2a 2b

het mooi zijn als je dit op de training mate, hun Zidane- en Maradona-vaar- Maradona-vaardigheden, maar minder uiteindelijk ook kunt benaderen. We digheden laten zien.” extreem dan in de oefening met ge- zoeken dus naar organisatievormen lijke aantallen. Nu spelen ze immers waarbinnen de spelers min of meer Overtal op beide helften in overtal en kan de gedwongen worden om toch dát te Percy van Lierop: “Een variatie op oplossing ook gezocht worden in de trainen wat je als trainer voor ogen voorgaande oefening is dat er ook combinatie. Er wordt nu dus al een hebt. Komt een speler in een vrije bijgesloten mag worden om een over- duidelijkere verbinding gelegd naar de organisatie terecht, dan is het min- tal te creëren, of je begint al met een wedstrijdsituatie waarin ze de juiste der waarschijnlijk dat hij uit zichzelf overtal: 4:3 en 2:1 plus keepers (zie keuze moeten maken.” de moeilijkste optie gaat doen en al tekening 4). Ook dit is een wedstrijd- helemaal niet als het de eerste keer vorm met provocatieregels. Hier gaat Messi-regel mislukte. het over hoe te handelen met een Percy van Lierop: “Dit is wederom een Een geschikte trainingvorm, met hon- speler méér maar ook over hoe samen wedstrijdvorm met provocatieregels. derd procent weerstand is dan twee- te verdedigen met een man minder. Een partijspel, bijvoorbeeld 5:5 met maal 2:2 met keepers in het dubbele We hebben hierbij een strook in het keepers zoals in tekening 5, spelen we zestienmetergebied (zie tekening 3). midden van het veld waarin een ver- als variatie met de Messi-regel (ex- Het is een wedstrijdvorm met provo- dediger vooral ballijnen eruit moet treem trainen van de Maradona-kwa- catieregels. Het spel begint bij de kee- halen. Hij moet dus niet (alleen) bal- liteit). Dat betekent dat het een ‘gewo- per die een medespeler op eigen helft georiënteerd bezig zijn, maar zich ook ne’ partijvorm is, maar de Messi-regel aanspeelt. Die speler mag niet terug- goed opstellen ten opzichte van zijn houdt in dat je aan de bal bij je eerste spelen op de keeper. In beide zestien- tegenstanders. En hij moet dit doen in actie maar drie opties hebt: metergebieden wordt 2:2 (plus keeper) samenwerking met de verdediger in • schot op doel plaatsen gespeeld. Je mag niet op de andere zijn rug, die hem voortdurend coacht. • een eentweecombinatie aangaan helft komen. Er is nu overal maximale Wie pakt wie? • duel 1:1 aangaan druk en elke speler moet steeds weer Als de verdedigers (in ondertal) de bal Heb je een van deze opties uitgevoerd keuzes maken: doorspelen of aanne- veroveren, is er vrij spel. Dat bete- en indien je daarna de bal houdt of men en zo ja, hoe aannemen? Dat is kent dat de verdedigers snel moeten terugkrijgt, is er daarna voor jou tijde- het nadeel van 1:1-vormen: dan moet omschakelen om aan te vallen en lijk vrij spel. Bij elke volgende situatie je de bal praktisch altijd aannemen, de voormalige aanvallers goed moe- geldt in eerste instantie weer de Mes- terwijl dat in de wedstrijd niet altijd ten omschakelen na balverlies om si-regel. Dus wat mag niet: een pass de beste oplossing is. Bij 2:2 of grotere meteen weer te verdedigen en terug zonder de bal terug te krijgen, of een vormen verdwijnt dit nadeel. Spelers te pressen. De aanvallende spelers balletje laten vallen zonder dat je iets moeten nu steeds weer, en in extreme trainen ook nu weer hun Zidane- en doet. Maar belangrijker is wat hij wel

www.devoetbal trainer.nl

34-41_lierop.indd 38 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

3

2

1

2 1

4

4 3

3

2 ‘moet’ doen. En daar zit direct de crux: geen verstand van voetballen te heb- doordat ik als trainer deze spelregel ben, maar het wel opvallend te vinden 1 heb bepaald, is de speler vrij in zijn dat er bij voetbal – in het algemeen – hoofd. Als hij de bal verliest, is er geen zo veel uit de rug van de tegenstander medespeler, tegenstander of trainer weggelopen kan worden. Hij legde die hem iets kan maken of die iets zal uit dat dit in ijshockey van jongs af zeggen. Het moet immers zo, van de aan wordt afgestraft, anders dan bij trainer! Ik noem dat provocatieregels. voetbal. Ik vertelde hem dat wij hier De eerste keer dat je dit speelt, ont- daarom een heel geschikte Konings- staan er nog komische situaties. Ieder- oefening daarvoor hebben. Een par- een zal eraan moeten wennen. Acties tijspel 3:3, 4:4 of 5:5 op één doel met worden eerst wat geforceerd ingezet. keeper in een ruimte iets dieper dan Het gaat echter niet om de vijf schaar- het zestienmetergebied. Om aan te bewegingen, maar om het creëren van mogen vallen, moet eerst het recht overtalsituaties of doelpogingen. Als van aanval gehaald worden, door mid- 5 ze eenmaal gewend zijn, weet je niet del van het aanspelen van de trainer wat je ziet. Spelers worden eigenlijk die net iets buiten het veld staat (zie gedwongen om acties te maken on- tekening 6). Ook in deze oefening de rug worden verslagen. Dit kun je der maximale weerstand. En lukt het (wedstrijdvorm met provocatieregels) met en zonder buitenspel spelen en al niet goed genoeg: nog meer of beter je staan weer de Zidane- en Maradona- dan niet met een kleinere of grotere huiswerk doen! vaardigheden centraal. Omdat je als vrije ruimte voor de keeper”. Zo zijn er nog anderen provocatie- aanvallende partij per definitie dicht regels zoals bijv. de ‘Suarez-regel’, bij het vijandelijke doel speelt, moet je Principes allemaal regels waardoor de spelers snel ‘concreet worden’, oftewel doel- Percy van Lierop: “Binnen de voetbal- in de gewenste situaties komen en gericht zijn. Niet tikken om het tikken, tactiek hanteren wij de vier hoofdmo- gedwongen worden om alles onder als je daarmee een doelpoging voorbij menten (balbezit, balbezit tegenstan- maximale druk toe te passen met een laat gaan. Daarnaast zit in deze vorm der en beide omschakelmomenten). vrije geest!” ook het opbouwen, verdedigen en In Nederland heet dat tegenwoordig omschakelen opgesloten. Omdat je als teamfuncties maar iedereen snapt wel Uit de rug trainer meedoet met deze oefening, wat er bedoeld wordt. Deze worden er Percy van Lierop: “Vorig jaar kwam zie je continu welke spelers te lang- dan bij positiespelen en partijspelen er bij de voetbalschool een keer een zaam omschakelen, wie uit de rug van in getraind. Binnen de hoofdmomen- ijshockeycoach kijken. Hij vertelde mij iemand vrijlopen en wie juist vanuit ten kennen wij een aantal principes

38 39 De Voetbaltrainer 207 2015

34-41_lierop.indd 39 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

1

4

5 2 3

3

2

1

6 7

(voetbal-ABC), ongeacht de basisfor- bezit op kunnen vertrouwen. dedigen’. Dat moet je als trainer wel matie van het team. goed uitleggen en begeleiden. Eerst Voorbeelden van principes bij balverlies: moet de verdediger half drukzetten als Voorbeelden van principes bij balbezit • zes-secondenregel: proberen de bal de speler een bal krijgt aangespeeld tegenstander: direct weer terug te veroveren, bin- en alleen ballen wegtikken die echt • veld klein maken nen zes seconden te ver van de speler aan de bal raken. • druk op de bal (dit zie ik als iets in- • lange bal eruit halen Spelers moeten op dat moment dus dividueels, terwijl ik pressie zie als niet langer rekening houden met een een samenwerking met je teamge- Y-vorm 2.0 hoedje dat stil op de grond ligt, maar noten; druk op de bal kan ook op ei- Percy van Lierop: “Iedereen kent wel met een bewegende tegenstander. Uit- gen helft plaatsvinden, om een schot de standaard Y-vorm. Ideaal voor het eindelijk moet de weerstand worden te blokkeren) trainen van de technische vaardigheid opgebouwd tot honderd procent. Aan • pressie A, B of C; hoog, medium of maar ook voor tactische sjablonen, de bal moeten spelers dus, nog steeds laag (afhankelijk van het strijdplan al dan niet met het integreren van in de Y-vorm, extra bewegingen ma- van de trainer) de juiste keuze. Deze gebruik ik in de ken om vrij te komen. En de Y-vorm • passlijn eruit halen basis ook, maar dan net iets anders. kan worden afgesloten met een schot (zie tekening 7) Bij alle passoefenin- op doel na een duel 1:1 frontaal (‘Ma- Voorbeelden van principes bij balver- gen is de eerste bal geen rechte pass, radona’-kwaliteit). Ook daar weer met overing: maar deze wordt voorafgegaan door opgebouwde weerstand.” • eerste bal diep, zodat de tegenstan- een korte dribbel met kapbeweging of der gelijk terug moet. Dat je daarna afdraaibeweging (‘Zidane’-kwaliteit). Balbezit toch de bal even uithaalt, is prima, Daarna volgt de pass naar de cen- Percy van Lierop: “Een voorbeeld van afhankelijk van de situatie op het trale speler en kun je bijvoorbeeld een Koningsoefening met tactisch veld en de stand in de wedstrijd. eentweecombinaties invoegen. Eerst accent is 7:6 op (ongeveer) een half • medespelers rondom de bal veld met- zonder weerstand, om de oefening en speelveld. (zie tekening 8) Aanvallen een groot maken, diepte – breedte basisvaardigheden duidelijk te krijgen. en kansen creëren op de helft van de Daarna met steeds grotere weerstand tegenstander waar uiteraard ook het Voorbeelden van principes bij balbezit: en al dan niet een wisselend tactisch verdedigen en omschakelen in opge- • veld groot maken sjabloon. Dat kunnen spelers ook heel sloten zit. De aantallen kun je aanpas- • diepte voor breedte goed zelf doen, is mijn ervaring. sen, afhankelijk van je eigen speel- • derde man gebruiken Iedere speler moet het kunnen op- wijze of het aantal aanwezige spelers. • safety player, oftewel: terug kan al- brengen om een paar minuten in Op de middenlijn staat een leeg doel, tijd. Daar moeten alle spelers in bal- dienst van de speler aan de bal te ‘ver- of een keeper als aanspeelpunt voor

www.devoetbal trainer.nl

34-41_lierop.indd 40 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer

8 9

het verdedigende zestal. Het zevental door een spits/keeper/trainer in de er zit alles in. Hier gaat het erom dat moet proberen het zestal kapot te diepte aan te spelen. Formaties pas je de spelers uiteindelijk zoveel moge- spelen en te scoren op het doel met aan naar je eigen speelwijze. Als het lijk de juiste keuzes maken, als team keeper, rekening houdend met de verdedigende zestal de bal verovert, ageren en op het beslissende moment principes bij balbezit. Daarbij stellen hebben ze zeven seconden om tot een de individuele speler het verschil kan we prioriteiten, want je kunt niet alles doelpoging te komen op het doel met maken door zijn ‘Zidane – Maradona’- tegelijk trainen. Ik kan bijvoorbeeld keeper. Snelle omschakeling van beide kwaliteiten. Deze kwaliteiten worden beginnen met het benadrukken van partijen is dus gevraagd. functioneel gebruikt ten behoeve van wegblijven en het creëren van lopende Deze vormen zijn wedstrijdecht en het rendement!” mensen. Deze aanvallende patronen kunnen we met het aanvallende team als sjabloon goed intrainen door pass­ oefeningen, met mogelijke looplijnen, Motivatie timing en goede onderlinge afstanden. Percy van Lierop: “Intrinsieke motivatie van talenten is een voorwaarde om Komen de verdedigers erbij, dan ont- de top te halen. Clarence Seedorf geldt daarbij als voorbeeld. Spelers van on- staan er steeds weer nieuwe situaties ze voetbalschool, en voorheen bij Red Bull Salzburg, moeten elke avond voor waarbij je dan prima situatief kunt het slapen, kort een formulier invullen waarmee ze reflecteren op hun eigen coachen om de spelers te helpen. Als prestaties en welzijn. Wiel Coerver heeft mij geïnspireerd dit zo te doen en het verdedigende zestal scoort (in het ik heb naast de voetbalzaken (‘Hoeveel tijd heb ik besteed aan…’) ook het lege doel of door de andere keeper in functioneren op school toegevoegd, en de omgang met de medemens. Het de middencirkel aan te spelen), krij- gaat in mijn ogen niet alleen maar om voetballen. Hoe talentvol je ook op gen ze één punt. Scoort het aanval- het voetbalveld bent, je moet op school ook je best doen en respect hebben lende zevental, dan verdienen ze drie voor je medeleerlingen en docenten, voor je hele omgeving. Natuurlijk zijn punten. Aanvallen is immers moeilij- er slimme leerlingen die zichzelf ietwat te positief beoordelen, maar om- ker dan verdedigen, zo blijkt telkens dat ik veel met hen train en contact heb met de school, kan ik daar redelijk weer. snel doorheen prikken. Ik confronteer hen hiermee waardoor ze een betere zelfevaluatie ontwikkelen die uiteindelijk allesbepalend is om de top te be- Verleggen we het accent naar de reiken. Ik moet spelers duidelijk maken dat ze niet leerling of medewerker opbouw, dan zetten we de oefening zijn van het bedrijf, maar directeur-eigenaar. En die kan zich nergens achter op eigen helft uit, bijvoorbeeld we- verschuilen en zich niet veroorloven om naar huis te gaan als hij een keertje derom 7 + k : 6. (zie tekening 9) De moe is of iets niet precies zo loopt als hij graag zou willen. Uiteindelijk is hij opbouwende ploeg kan scoren in twee zelf verantwoordelijk voor alles!!” kleine doeltjes over de middenlijn, of

40 41 De Voetbaltrainer 207 2015

34-41_lierop.indd 41 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer Tekst: Anneke Dekkers en Gerjos Weelink

Provocatieve coaching als hulpmiddel voor beïnvloeding Spelers helpen door hen te provoceren

Een trainer of een coach wil zijn spelers verder helpen. Toch kan het soms Voorbeeld Stel je hebt een spits die al geruime tijd voorkomen dat je niet (meer) weet hoe je een bepaalde speler van iets niet scoort. Hij biedt zich niet of te laat aan, de kansen die hij krijgt, verzilvert moet overtuigen of hoe je moet omgaan met verschillen die er zijn in op- hij niet en in woord en gebaar uit hij zijn frustratie hierover. Uit gesprekken vattingen over een bepaald probleem. Je loopt als trainer-coach als het met deze speler blijkt dat hij de oorzaak vooral buiten zichzelf zoekt. Hij wordt ware vast in je manier van coaching. Op een gegeven moment irriteert dat door medespelers slecht aangespeeld, ze begrijpen zijn loopacties niet, hij en je voelt bij jezelf de frustratie opkomen. Provocatief coachen kan in mist het vertrouwen van de overige spelers et cetera. Deze speler heeft een zo’n geval een manier zijn om wel resultaten te bereiken. Mits je het op de vast verhaal over waarom hij niet kan scoren. Dat verhaal hoor je steeds terug. goede manier inzet. De speler in kwestie vindt het moeilijk om in de spiegel te kijken en aan jou de taak om te zorgen dat hij dat wél gaat doen en uiteindelijk die kansen liefst Provocatief coachen is een methode het tegendeel van wat de spelers geloven. wel gaat omzetten in doelpunten. waarmee je je spelers met warmte en Dat doe je natuurlijk niet zonder reden. humor uitdaagt. Je brengt ze in verwar- Je provoceert als je merkt dat je eigen Een voorbeeld van een provocatief ring, overdrijft en benoemt enthousiast methode (bijvoorbeeld LSD: luisteren, sa- coachgesprek met deze spits zou zo menvatten, doorvragen) niet meer werkt. kunnen gaan: Provocatief coachen is in het begin wat onwennig en vreemd. Je doet iets wat je Speler: “Trainer, dat ik niet scoor, ligt niet niet gewend bent: je zegt iets wat je niet aan mij. Mijn medespelers begrijpen mijn meent. Non-verbaal straal je warmte en loopacties niet en spelen me slecht aan.” ‘Je daagt de ander met warmte en humor uit’

humor uit. Je vertoont dus bewust incon- Trainer: “Ik heb er ook al over nagedacht gruent gedrag. Waar het je om te doen en ik vind dat je gelijk hebt. Sterker nog, is? Met provocatief coachen ben je niet er is eigenlijk nog veel meer waardoor het zozeer uit op een bepaald resultaat of een komt dat jij niet scoort.” uitkomst. Het gaat erom dat je iemand zelfvertrouwen geeft, assertief maakt en Speler: “O ja, wat dan nog meer?” Dekkers, A. & Galan de, K. (2009). ervoor zorgt dat hij reëel naar de situatie Lachen met Lef. Amsterdam: Pearson kijkt. Je wilt bereiken dat de speler ver- Trainer (enthousiast gebarend): “Denk aan Benelux BV. antwoordelijkheid gaat nemen. de zon! Hoe vaak schijnt die net in je ogen

www.devoetbal trainer.nl

42-43_provocatief.indd 42 22-01-15 11:19 De JeugdVoetba lTrainer Foto: Pro Shots

als je een voorzet krijgt? En dan heeft die lijk om te bepalen wanneer ik precies los nomen worden door hun spelers. Of ze ook nog de vorm van de bal. Heel verwar- moet komen van mijn tegenstander als de zijn bang de speler te kwetsen of boos rend allemaal. En trouwens, wat is je ster- bal op de zijkanten is.” te maken, met het idee dat je dan nog verder van huis bent. De ervaring leert anders. Spelers kunnen meer hebben ‘Samen kunnen lachen geeft lucht’ dan je denkt. Zolang ze maar weten dat je het beste met ze voorhebt. Door humor in te brengen zorg je voor lucht renbeeld? Ja, dat dacht ik al: Maagd. Geen Lucht en ontspanning in het gesprek. Humor schijn van kans om te scoren met zo’n In bovenstaand voorbeeld is het essen- relativeert. En samen om iets kunnen sterrenbeeld. Nee, het is jammer maar tieel dat je warmte (door je non-verbale lachen werkt daarnaast ook nog eens waar, scoren zul je niet. Te veel factoren houding of door de speler even aan te erg bindend. die tegen zitten. En dan hebben we het nog raken) en humor uitstraalt, zodat de niet eens gehad over je merk tandpasta.” speler gelijk weet dat het niet serieus is. De uitdaging voor de coach is de (De trainer kijkt de speler lachend en uit- speler zó te prikkelen dat deze bereid is Anneke Dekkers is senior- dagend aan.) naar zichzelf te kijken. In dit voorbeeld trainer en coach. Ze heeft wordt de speler in verwarring gebracht, sinds 2001 haar eigen bu- Speler (is in verwarring gebracht en be- want de coach reageert niet zoals de reau Strapa. Dekkers is een gint wat te lachen): “Nou ja, dat is toch speler had verwacht. Sterker nog, de ervaren opleider provocatief allemaal onzin! Maar goed. Misschien kan coach zegt dingen die nergens op slaan. coachen. Ze geeft sinds 2003 ik zelf ook wel wat dingen beter doen.” Met een grote glimlach. Het effect? De met veel plezier opleidin- speler is in verwarring, voelt zich door gen, workshops, trainingen Trainer (overdreven zuchtend): “Ach nee de absurde beweringen niet aangeval- en lezingen in provocatief coachen. Kenmerkend joh, dat wordt toch niets. Of had je wat in len en moet er zelfs wel om lachen. voor haar werkwijze is de combinatie van humor, gedachten?” Zoals gezegd, provocatief coachen is in warmte en scherpzinnigheid. Meer informatie over het begin onwennig. Sommige begin- provocatief coachen vind je op Speler: “Nou, naast dat ik vaak niet op nende coaches zijn bang dat als ze zo http://annekedekkerswerkt.nl. tijd ingespeeld word, vind ik het wel moei- ‘vreemd’ doen ze niet meer serieus ge-

42 43 De Voetbaltrainer 207 2015

42-43_provocatief.indd 43 22-01-15 11:20

A-JEUGD

Bedoeling

Mark Lakwijk: “In Nederland hebben veel mensen het idee dat het spelen met twee spitsen verdedigend is of negatief. Dat vind ik onzin. Het gaat erom wat de spelbedoe- lingen zijn. Waar wil het team de bal veroveren? Wat zijn vervolgens de bedoelingen bij het aanvallen? Welke individuele invulling wordt er gegeven en welke taken wor- den er aan de posities gehangen? Dat bepaalt of sprake is van verzorgd voetbal en de speelwijze aanvallend en/of attractief is. Bij een formatie met twee spitsen zie je dat er meer operationele ruimtes op het veld ontstaan. De keuzes die je maakt in het ver- Mark Lakwijk was twintig jaar dedigen tegen twee spitsen hebben alles te maken met de tegenstander in kwestie. speler bij BVV en tussendoor nog Want hoe een ploeg met twee spitsen speelt, kan erg uiteenlopen. Spelen die twee vier jaar bij FC Den Bosch. Na zijn spitsen achter elkaar of naast elkaar? Spelen ze dicht bij elkaar of ver uit elkaar? Hoe actieve carrière werd hij jeugd- en speelt de ploeg op het middenveld; in een ruit met een aanvallende en een verdedi- seniorentrainer bij BVV en twee jaar gende middenvelder? Of spelen ze met een vlak middenveld met vier middenvelders jeugdtrainer bij FC Den Bosch. Bij naast elkaar? Spelen de twee buitenste middenvelders wat naar binnen en echt op het die laatste club zou hij nog eens tien middenveld of spelen ze bij balbezit breed en diep, bijna als verkapte vleugelspitsen? jaar de functie van Hoofd Opleiding Komen hun backs mee op? Als trainer zul je dus in elke linie rekening moeten houden vervullen. Na twee jaar hoofdtrainer met het verdedigen tegen twee spitsen.” bij SBC en drie jaar beloftentrainer bij FC Den Bosch staat Lakwijk dit seizoen aan het roer bij de A1 van de nieuwe jeugdopleiding Brabant United. Ook is hij sinds enkele jaren Varianten docent bij de KNVB. Mark Lakwijk: “Wij spelen achterin met vier verdedigers op lijn, in de zone. Als de tegenstander met twee spitsen speelt en twee diep spelende buitenste middenvelders heeft, dan kun je gewoon zo blijven staan. De centrumverdedigers spelen dan één-op- Verrijking één als de twee spitsen naast elkaar spelen. De vleugelverdedigers pakken de buiten- ste middenvelders op en de centrale middenvelder speelt voor de centrumverdedigers Mark Lakwijk: “Dit seizoen treffen en verdedigt de ballijn naar de spitsen. Tegen een tegenstander met één centrumspits we eigenlijk alleen maar teams doen ze dat met z’n drieën ook op die manier als de aanvallende middenvelder diep die met drie spitsen spelen. In oe- gaat lopen. Het wordt al weer heel anders wanneer de buitenste middenvelders van fenwedstrijden tegen Engelse en de tegenpartij echt op het middenveld blijven spelen en niet zo diep staan. Je zult dan Belgische ploegen en tegen ama- zien dat de spitsen verder uit elkaar gaan spelen en meer naar de hoeken bewegen teurseniorenteams hebben we wel in de operationele ruimtes. In zo’n geval kan ik onze vleugelverdedigers niet zomaar gespeeld tegen twee spitsen. Voor laten doordekken op de middenvelders. Tegen een mindere tegenstander wellicht A-junioren vind ik dit belangrijk, nog wel, omdat je dan de bal toch wel snel verovert. Maar tegen een gelijkwaardige want ze doen ervaring op met spe- of sterkere tegenstander is dat doordekken geen goede optie. Doe je dat namelijk wél, len tegen een andere speelwijze. dan komt er in de hoeken te veel ruimte en wordt onze verdedigende organisatie uit Om spelers te helpen zich inzich- elkaar getrokken. De twee centrumverdedigers komen dan te ver uit elkaar te spelen, telijk te ontwikkelen is het spelen zodat het echt één-tegen-één situaties worden en ze elkaar niet goed kunnen helpen. in en tegen 1:4:4:2 heel nuttig. Dus als een gelijkwaardige of sterkere tegenstander 1:4:4:2 speelt en de buitenste Spelers komen andere voetbalpro- middenvelders blijven op het middenveld spelen, dan gaan wij spelen met drie verde- blemen tegen en maken andere digers en vier middenvelders. Het is belangrijk dat mijn spelers deze twee varianten inschattingen in voetbalsituaties. leren herkennen. Van A-junioren mag en kun je dit tactische inzicht wel verwachten. Als een speler in de jeugd altijd Wel is het zo dat dit twee varianten zijn en dat moet je gaan trainen. Het liefst doe in een formatie met drie aanval- ik dat gewoon in 11:11 (zie tekening), omdat een team dat met twee spitsen speelt, lers heeft gespeeld, komt hij in de vaak ook de vleugelverdedigers gebruikt om de vrijgekomen ruimte op de vleugel te problemen wanneer in de senioren bespelen. Je wilt elke linie meenemen in het trainen van het verdedigen tegen twee met twee spitsen wordt gespeeld.” spitsen.” VOLG De VoetbalTrainer

www.devoetbal trainer.nl

44-45_a-jeugd.indd 44 22-01-15 11:20 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm

Doel • verbeteren van het verdedigen tegen twee spitsen, waarbij de nadruk ligt op het omgaan met de operationele ruimtes 9 Organisatie er wordt gespeeld op een heel veld 11 7 • 10 20 hesjes in 2 verschillende kleuren • 8 • 10 ballen in de beide doelen 5 2

Inhoud 11:11 4 • 6 3 • de tegenstander speelt met vier spelers op het middenveld • de ruimte op de vleugels wordt beurtelings benut door de spitsen, de middenvelders of de vleugelverdedigers • afhankelijk van welke situatie de coach wil zien op 1 het veld coacht hij spelers (respectievelijk spitsen, middenvelders en vleugelverdedigers) om diep te gaan

Coaching • ‘Probeer situaties op te lossen door onderling te coachen en lopende spelers zoveel mogelijk in de positie op te vangen.’ • ‘Houd de linies kort op elkaar; speel compact zodat lopende • vleugelverdedigers van de tegenstander zoveel mensen makkelijk overgenomen kunnen worden.’ mogelijk de hoek in bewegen • ‘Middenvelders, probeer de ballijn (passlijn) naar de spitsen • ‘vrij’ spelen waarbij spitsen, middenvelders en af te schermen en verdedigers, coach middenvelders daarbij.’ vleugelverdedigers van de tegenstander steeds afwisselend de hoek in bewegen Methodiek • spitsen van de tegenstander zoveel mogelijk de hoek in bewegen • middenvelders van de tegenstander zoveel mogelijk de hoek in bewegen Mark Lakwijk: “Bij het het verdedigen tegen twee spitsen is de manier van spelen door de tegenstander erg van invloed. Op de training geef ik dan ook opdrachten aan de tegenpar- tij, om daarmee bepaald gedrag bij mijn eigen spelers uit te lokken. Het coachen van de tegen- partij is dus een belangrijk onderdeel van deze trainingsvorm.”

44 45 De Voetbaltrainer 207 2015

44-45_a-jeugd.indd 45 22-01-15 11:20

B-JEUGD

Eigen speelwijze

Jeroen Geerink: “Wanneer de tegenpartij met twee spitsen speelt, is het aan de spelers om daar in eerste instantie zelf mee om te gaan. Er is een aantal mogelijkheden waar uit te kiezen valt. Ze kunnen een verdediger doorschuiven, zodat er koppeltjes ont- staan op het middenveld. Onze 4 gaat op hun 10 spelen bijvoorbeeld. Een andere optie is om de vleugelspits aan de niet-balkant naar het middenveld te laten knijpen. Een derde optie is om te kantelen met de middenvelders. De buitenste middenvelder van de tegenpartij wordt dan losgelaten. Is dat niet te belopen, dan kan een vleugelverde- Jeroen Geerink speelde in alle diger op een buitenste middenvelder aan de balkant doordekken. Ik merk dat spelers vertegenwoordigde elftallen bij vaak kiezen voor de eerste optie, omdat die hun de meeste structuur biedt. We spelen TVC’28 in Tubbergen. Door een dan met drie verdedigers tegen hun twee spitsen. Toch wil ik als trainer mijn spelers knieblessure is hij al op vroege juist graag prikkelen om niet altijd de makkelijke optie te kiezen. B-junioren moet leeftijd het trainersvak ingerold je ook uit hun comfortzone durven te halen. Bij de laatste twee opties die hierboven bij TVC’28, waar hij de F1 t/m worden genoemd, worden spelers gedwongen om na te denken en met elkaar te com- de C1 trainde. Na het behalen municeren: dat is een leerproces waar B-junioren in gestimuleerd moeten worden. Ook van TCII is hij als trainer bij PH blijft de speelwijze bij balbezit hetzelfde, dat is een houvast voor het team en dat wil ik Almelo aan de slag gegaan. niet overboord gooien.” Geerink traint nu voor het derde jaar de B1, waarmee hij uitkomt in de Vierde Divisie Landelijk. Tevens is hij bij PH Technisch Coördinator in de onderbouw Zoneverdediging en verantwoordelijk voor het Masterplan waar alle F- en Jeroen Geerink: “Een team dat met twee spitsen speelt, wil vaak graag de open ruimtes E-pupillen aan deelnemen. Jeroen aan de zijkanten bespelen met lopende mensen vanuit het middenveld. Door te kie- studeerde af aan de ALO als zen voor zoneverdediging zorgen wij ervoor dat die open ruimtes er niet liggen, want docent lichamelijke opvoeding en mijn verdedigers blijven min of meer op hun plek staan. De lopende mensen kunnen sportmanager. in de eigen zone opgevangen worden. Deze manier van verdedigen vraagt veel van de communicatieve vaardigheden van mijn spelers. Zowel spelers in de laatste linie als spelers op het middenveld zullen veel met elkaar moeten praten. De middenvelders, 6 en 8, zullen moeten communiceren over het kantelen. In samenwerking met de vleugelverdedigers moeten zij bepalen of het te belopen is, of dat de vleugelverdediger De VoetbalTrainer door gaat stappen op de middenvelder aan de balkant. Daarnaast moeten zij commu- VOLG niceren over de dekking van de spitsen, zeker wanneer spitsen niet steeds hetzelfde gedrag vertonen. De ene keer wijken ze uit naar de zijkant en de andere keer staan ze beiden in het centrum. In het centrum kunnen ze ook nog eens naast elkaar spelen of wat meer onder elkaar. Bij B-junioren komt dit tactische aspect van het positiekiezen al steeds duidelijker naar voren. En als de tegenstander dat beheerst, moeten wij daar weer op inspelen door continu het spel te blijven lezen.”

Resultaat versus opleiden

Jeroen Geerink: “Voor B-junioren is het vaak moeilijk om de eigen ontwikkeling in verband te zien met het korte-termijndoel, name- lijk het winnen van de wedstrijd. Als trainer ben ik echter verantwoordelijk voor het lange-termijndoel, en dat is spelers opleiden en tactisch scholen. Als wij in een wedstrijd tegen een tegenstander spelen die twee spitsen opstelt, moeten mijn spelers in de eerste helft zelf de keuzes maken. Hoe lossen ze dat op? In de rust laat ik hun de gemaakte keuzes verantwoorden en vervolgens gaan we gezamenlijk kijken naar de beste oplossing voor deze wedstrijd. Het leren lezen van een wedstrijd is een kernwaarde voor een B- junior. Omdat bijna alle jeugdteams in Nederland voor de formatie 1:4:3:3 kiezen, is het juist interessant om te kijken hoe spelers met een andere speelwijze omgaan.”

www.devoetbal trainer.nl

46-47_b-jeugd.indd 46 22-01-15 11:22 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm

Doel 1 • verbeteren van het verdedigen tegen twee spitsen, met 3 de nadruk op het kantelen door de middenvelders en 4 verdedigers 2 9 Organisatie 6 8 • er wordt gespeeld op een veld dat loopt van de 7 10 achterlijn tot aan de zestienmeterlijn 16 hesjes in 2 verschillende kleuren • 8 6 • 10 ballen achter het doel van de keeper van de 10 opbouwende partij • met 6 pylonen worden de hoeken afgesneden 9 2 11 Inhoud 5 4 3 • 8:8 + 2 keepers • in de eerste fase begint de keeper na een uitbal, hoekschop of doelpunt weer met een 1 doeltrap richting 3 of 4 • er wordt met buitenspel gespeeld

Coaching • ‘9, dwing de centrale verdediger naar een kant door met een boogje naar hem toe te lopen.’ • ’10, je bent verantwoordelijk voor de 6. Dek aan de binnenkant en scherm de passlijn af.’ • ‘8, stap door op de 7 en durf je man over te geven aan 6.’ Eigen ervaring • ‘6, knijp richting 10 zodra de 8 uitstapt op 7.’ Jeroen Geerink: “Tijdens het seizoen 2013/2014 • ‘2 en 5, herken het moment om door te stappen.’ hebben we met PH B1 zelf in een 1:4:4:2 ge- • ‘2 en 5, blijf aan de balkant in de zone staan.’ speeld. Een overschot aan middenvelders en • ‘2 en 5, kantel als je niet aan de balkant staat, een tekort aan buitenspelers hebben mij en om rugdekking te geven aan 3 en 4.’ het team doen beslissen om deze speelwijze te • ‘3 en 4, blijf in de zone en kantel naar de balkant.’ gaan ontwikkelen. Veel tegenstanders kozen • ‘1, beweeg mee rond de zestienmeter.’ ervoor om 1:3:4:3 tegen ons te gaan spelen. Dat vonden onze spitsen heerlijk, want dan konden ze ruimtes belopen en creëren voor komende mensen. Tegen ploegen die in de 1:4:3:3-organi- satie bleven staan was het een stuk moeilijker om de vrije ruimtes te vinden. Ik vond het erg opvallend dat maar een paar ploegen tijdens de wedstrijd een antwoord kon bedenken op onze speelwijze. Voor mij bevestigde deze ervaring dat het erg goed voor de cognitieve ontwikke- ling van spelers is om tegen ploegen te spelen die een andere speelwijze hanteren dan de be- kende Hollandse School.”

46 47 De Voetbaltrainer 207 2015

46-47_b-jeugd.indd 47 22-01-15 11:22

C-JEUGD

Nuance

Jochem de Weerdt: “In een tradionele 1:4:4:2 speelt bijna geen jeugdelftal in Neder- land, maar in wedstrijden doen zich wel degelijk situaties voor waarin je tegen twee aanvallers moet verdedigen. Denk bijvoorbeeld aan de omschakeling van aanvallen naar verdedigen, waarbij de tegenstander een aanvaller terug had gehaald om mee te verdedigen. Of wanneer je een team treft met een valse linksbuiten, die steeds schuin naar binnen het middenveld in loopt. Het verschil tussen 1:4:3:3 en 1:4:4:2 kan dus een kleine nuance zijn.” Jochem de Weerdt is begonnen met voetballen bij CSV Apeldoorn, waarna hij een plekje bemachtigde in de jeugdopleiding van . Voor deze Overgeven club scoorde hij tussen 1996-2004 in 131 wedstrijden 33 keer in het Jochem de Weerdt: “Tegen twee spitsen zul je om te beginnen moeten bepalen of je eerste elftal. Na zeven jaar bij met mandekking en een vrije man gaat spelen, of dat je drie jongens op lijn zet en de de amateurs te hebben gespeeld beide spitsen aan elkaar gaat overgeven. Dit laatste heeft in ieder geval wel mijn voor- stapte hij bij CSV Apeldoorn het keur. Ik maak dus geen vaste koppeltjes achterin en doe dat trouwens ook tegen drie trainersvak in en werd bij het spitsen niet. Aan de ene kant is het zoneverdedigen voor C-junioren moeilijker dan eerste elftal assistent-trainer van mandekking, maar in het kader van opleiden leer je ze wel veel meer. Bij zoneverdedi- John van Loen. Na drie seizoenen gen zullen ze zelf veel meer inschattingen moeten maken over ruimtes en situaties en staat De Weerdt nu zelfstandig daarnaast is het onderling communiceren een stuk belangrijker. Wanneer geef je een aan het roer bij Go Ahead Eagles speler over en hoe laat je dat aan de ander weten?” C1 en volgt de cursus TC I.

Breedte Diepte Jochem de Weerdt: “Bij verdedigen tegen twee spitsen is het kantelen en het aan el- Jochem de Weerdt: “Doordat je kaar overgeven dus belangrijk. Om dat goed te oefenen, zul je op de training met name met je backs knijpt, komen er moeten letten op de speelruimte in de breedte. Als je op een te klein veld gaat spelen geregeld middenvelders van de is de noodzaak tot meeschuiven en kantelen niet groot genoeg en dan krijgt je coa- tegenpartij de diepte in gelopen. ching veel minder waarde. Je geeft principes van kantelen aan, maar daar blijft het dan Als de tegenstander met een ruit wel bij. Je moet er juist voor zorgen dat die drie verdedigers véél moeten kantelen en op het middenveld speelt, dus met dat het veld waarop gespeeld wordt breed is. Des te breder het veld, des te verder ze een 10 die kort onder de spitsen moeten kantelen om elkaar te helpen. Het gegeven dat afstanden ook op de training komt, dan moet er goed gekeken wedstrijdecht blijven, wordt nog wel eens onderschat naar mijn idee. Naast die ruimte worden of een middenvelder van zorg ik er ook voor dat het over- of ondertal niet te groot wordt. Eén speler of mis- ons mee gaat lopen of dat hij de 10 schien twee, dat is wel het maximum. Tijdens de wedstrijd wordt het overtal immers kan overgeven aan de vrije man. ook niet groter. Tijdens mijn vorm (zie tekening) spelen beide teams in een formatie Naast het overgeven in de breedte 3:2. Je zult als trainer deze formaties heel goed moeten bewaken. Als je die formaties is het overgeven in de diepte dus niet bewaakt, ontstaat er een situatie 5:5 waarbij er overal koppeltjes zijn. Dan kom je ook een keuze die gemaakt moet aan het verdedigen tegen twee spitsen niet toe. En dus ook niet aan het kantelen. In worden. Met C-spelers kun je dit deze vorm coach je met name als een spits naar de zijkant beweegt (zie looplijn van soort tactische zaken best bespre- 11). Wat doet dan de back die het verst van de bal af staat (in dit geval de 2)? Dát zijn ken. En soms moeten spelers hier belangrijke momenten. Uiteraard wordt er met buitenspel gespeeld om het nog wed- ook gewoon eens een gok in dur- strijdechter te maken.” ven te wagen. Als je wel overgeeft aan de vrije man kom je één-op- één te staan. De keeper zal dan wat meer moeten uitkomen om De VoetbalTrainer een diepe bal te onderscheppen.” VOLG

www.devoetbal trainer.nl

48-49_c-jeugd.indd 48 22-01-15 11:22 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm

Doel • verbeteren van het verdedigen tegen twee spitsen

Organisatie • het veld is 40 meter lang en 50 meter breed • 2 grote doelen • 4 pylonen om een veld uit te zetten 10 hesjes in 2 verschillende kleuren • 1 • 10 ballen in beide doelen 6 8 Inhoud 7 10 4 • 5:5 + 2 keepers • beide teams spelen in een formatie 1:3:2 9 bij een uitbal, hoekschop of doelpunt start de 11 • 5 3 2 keeper van de aanvallende partij met inrol • er wordt met buitenspel gespeeld 1 Coaching • Bij het coachen liggen de accenten voor de trainer-coach op het spel van de laatste drie verdedigers. Schuiven ze goed mee en geven ze de tegenstander op de juiste manier en het juiste moment aan elkaar door? Door hier ook situatief op te coachen kun je ze dit goed duidelijk maken.

Methodiek • uitbouwen naar 7:7 + 2 keepers (formatie 1:4:3), waarbij de breedte van het veld gelijk blijft

48 49 De Voetbaltrainer 207 2015

48-49_c-jeugd.indd 49 22-01-15 11:22

D-JEUGD

Vastigheden

Marc Jansen: “Bij D-pupillen komt het maar zelden voor dat teams met twee spitsen spelen. Het opleiden in 1:4:3:3 is in Nederland al jaren duidelijk de standaard. Bij Hoogezand D1 speel- de ik vorig seizoen zelf wél regelmatig met twee spitsen. Dit jaar wissel ik geregeld tussen een systeem met twee of drie spitsen. Ik vind dat je, ook in de D, bij het bepalen van je formatie best mag kijken naar het spelersmateriaal dat je hebt. Als je geen buitenspelers hebt, heeft het niet veel zin om toch 1:4:3:3 te gaan spelen. Wel is het zo dat er voor het spelen in 1:4:4:2, en dus ook het verdedigen tegen 1:4:4:2, al het nodige tactische inzicht om de hoek komt kijken. Marc Jansen is momenteel De meeste D-spelers zijn nog niet zo ver. Bij het verdedigen tegen een team met twee spitsen bezig aan zijn vijfde seizoen zet ik mijn twee beste mandekkers op de beide spitsen en ga met een laatste man spelen. Een als jeugdtrainer. Vorig jaar centrale verdediger schuift dan door naar het middenveld. In zo’n geval zijn de vastigheden promoveerde hij met Hoogezand van het vertrouwde 1:4:3:3 wel gelijk verdwenen. De onderlinge afstanden in 1:4:3:3 zijn beter D1 naar het hoogste landelijke herkenbaar. De beide backs staan dan tegenover de buitenspelers en de spits wordt opgevan- niveau, de . Als gen door een centrale verdediger. Daarachter of daarnaast staat de vrije man.” jeugdspeler trainde hij een jaartje mee met de A1 van het inmiddels opgeheven SC Veendam. Als senior speelde hij bij Nieuweschans, WVV, FC Beweeglijk of statisch Lewenborg en Engelbert. Marc Jansen: “Doordat er tegen een team dat 1:4:4:2 speelt ineens maar drie jongens ach- terin staan, zie je dat het wat onwennig is voor D-spelers. Dat komt onder andere doordat er ineens veel ruimte ligt aan de zijkant van het veld. Maar misschien is het voor D- De VoetbalTrainer pupillen (en voor jeugdteams in Nederland in het algemeen) juist wel eens goed om zo te VOLG gaan verdedigen, want het vraagt andere kwaliteiten van verdedigers dan in 1:4:3:3. Tegen 1:4:4:2 worden verdedigers meer op snelheid en loopvermogen getest, doordat de ruimtes anders opgevuld worden. De beide spitsen zijn veelal snel en beweeglijk en staan met hun gezicht naar het doel. In 1:4:3:3 is het allemaal wat statischer en de centrale spits staat juist veelal met zijn gezicht richting het middenveld, klaar om ingespeeld te worden. Met name aan de zijkant liggen er mogelijkheden voor de aanvallende partij om diep te gaan. Middenvelders van de tegenpartij lopen die diepte in en mijn middenvelders moeten daar dan weer achteraan. Dus ook voor middenvelders is het verdedigen tegen 1:4:4:2 al weer heel anders. Een diepgaande middenvelder kan worden opgepakt door de vrije verdediger, maar dat gebeurt maar zelden. Als het wél gebeurt, moet je in de laatste linie dus ook goed op lijn kunnen verdedigen met ruimte in de rug, omdat er ingestapt wordt. Voor het bepalen van het juiste moment van instappen en het inschatten van de afstanden wordt inzicht gevraagd. Slechts weinig D-spelers bezitten dit inzicht al.”

Accenten

Marc Jansen: “Op de training spelen we geregeld een vorm 2:2, in drie organisaties (zie tekening). In deze vormen kun je het accent op het verdedigen leggen. Bij D-spelers praat je tactisch gezien dan vooral over het schuin achter elkaar staan en het elkaar helpen. Het gaat daarbij steeds om de speler die het verst van de bal af staat. In een wedstrijdsituatie kan de ene spits van de tegenpartij worden aangespeeld, terwijl hij een verdediger in de rug heeft. Mijn andere centrale verdediger zal dan schuin rugdekking moeten geven. Door dit op trainingen veel te oefenen en regelmatig terug te laten komen, merk je dat ze dit wel gaan beheersen. Daarnaast is ook de manier waarop verdedigers hun lichaam draaien een aandachtspunt. Door op een bepaalde manier te gaan staan dwing je de tegenstander naar de zijkant. In deze vorm 2:2 richt ik me vooral op deze twee aspecten en ik merk dat spelers dit daardoor heel snel oppikken. Je moet als trainer ook niet te veel tegelijk willen zien in zulke vormen. Door te rouleren komen verdedigers steeds tegen andere aanvallers te staan, die weer anders bewegen. De afstanden in de velden in de getekende vorm zijn te klein om met buitenspel te gaan spelen. Een volgende stap zou zijn om op een groter veld te gaan spelen en ook buitenspel te hanteren. Spelers leren hierdoor nog beter om op elkaar te letten en samen te werken, vooral omdat de ruimtes groter worden.”

www.devoetbal trainer.nl

50-51_d-jeugd.indd 50 22-01-15 11:23 De JeugdVoetba lTrainer

Trainingsvorm

Doel • verbeteren van het verdedigen in een situatie 2:2

Organisatie • er wordt gespeeld op 3 veldjes • elk veldje is 20 meter lang en 15 meter breed • 24 (3 x 8) pylonen om aan de uiteinden van elk veld een apart vak uit te zetten

Inhoud 1 2:2 lijnvoetbal • 2 • beide teams kunnen scoren door over de doellijn van de 1 tegenpartij te dribbelen en de bal binnen een meter te 2 controleren (voet op de bal) • bij een uitbal, achterbal of hoekschop wordt er vanaf het midden van de eigen achterlijn gestart met een dribbel of een inspeelpass

Coaching (aanvallers) • ‘Durf een actie te maken wanneer je 1:1 staat.’ • ‘Probeer je medespeler in een 1:1-situatie te krijgen.’

Coaching (verdedigers) • ‘Probeer dicht bij elkaar te blijven.’ Methodiek • ‘Stel je zo op dat je de tegenstander naar een kant dwingt.’ • na bepaalde tijd laat je een tweetal doordraaien naar (trainer doet het voor) een ander veld • ‘Ga schuin achter elkaar staan, zodat je elkaar rugdekking geeft.’ • de ruimte groter maken (of van 3 naar 2 veldjes gaan, (trainer doet het voor) waarbij je steeds nieuwe tweetallen laat inwisselen), • ‘Zorg dat je de bal blijft zien tijdens het verdedigen.’ waardoor je met buitenspel kunt gaan spelen

50 51 De Voetbaltrainer 207 2015

50-51_d-jeugd.indd 51 22-01-15 11:23 Mobile Sports Lab Handig! Als abonnee kunt u alle online edities van Voetbaltalent (KNVB-katern) gratis downloaden. Uw fysieke partner voor maximale voetbalprestaties!

Iedereen heeft Mobile Sports Lab ondersteunt voetbalclubs in het creëren van een Voetbaltalent optimaal fysiek sportklimaat. Een sportklimaat waarin maximale GEEN TALENT MAG VERLOREN GAAN

nummer nummer 19 voetbalprestaties mogelijk zijn en blessures tot het verleden beho- ren. De fysieke ondersteuning wordt daarbij volledig afgestemd op de specifieke wensen en behoeften van een club. Voetbalontwikkeling Kwaliteit & Performance Voetbalclubs kunnen Mobile Sports Lab o.a. inzetten voor… Programma:

Nieuwe kwaliteitsimpuls • het testen en meten van de spelersgroep jeugdopleidingen • het monitoren van trainingen en/of wedstrijden Het reviewprogramma bij AZ • het opmaken van periodiseringschema’s Het reviewprogramma bij • het begeleiden van fysieke trainingen amateurclubs • presentaties, workshops en cursussen

Mobile Sports Lab maakt gebruik van de meest geavanceer- de technologieën, zoals elektronische testapparatuur, GPS- systemen, database, etc. De Voetbaltrainer 206 2014

trainers.voetbal.nl 04-12-14 11:14

Interesse? Neem vrijblijvend contact met ons op voor al 55_coverknvb-katern.indd 55 onze mogelijkheden. Ga naar www.devoetbaltrainer.nl/voetbaltalent voor Mobile Sports Lab alle gratis eBooks van het KNVB-katern. Nol Hornix, MSc, PRT Mobiel: +31638063200 +31630788847 E-mail: [email protected] De Voetba l Trainer devoetbaltrainer.nl Website: www.mobilesportslab.nl

Hoogtepunten van het Nederlands Trainerscongres 2014

Trainerscongres 2014

| JUNI 2014 | www.devoetbaltrainer.nl eBook Awards TrainerscongresFrank de Boer Simon Ouaali 2014Feyenoord Kon. HFC Ajax- en AZ-jeugd, oefenstof, Ron Jansz en‘De assistentmeer moet van dezelfde kerk zijn’

Ron Jans € ‘Voorbereiding op de 3,-KNVB-bekerfinale’

Ajax-jeugd ‘Differentieel leren bij Ajax’

AZ-jeugd ‘Initiatief nemen en ruimtes herkennen’

Terugblik uitreiking Rinus Michels Awards 2014

Oefenstof van diverse trainingsdemo’s zoals Ajax-jeugd

Bestel dit eBook of één van de andere 12 Trainerscongres eBooks via devoetbaltrainer.nl/winkel

De Voetba l Trainer devoetbaltrainer.nl