Ricardo Carvalho Calero, Orador. Discursos E Leccións
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
© Ricardo Carvalho Calero, orador. Discursos e leccións Edita: © Parlamento de Galicia, 2020 Rúa do Hórreo, 63 15701 Santiago de Compostela www.parlamento.gal Deseño e maquetación: As fotografías incluídas neste libro pertencen á familia de Ricardo Carvalho Calero, ao Parlamento de Galicia e á autora da edición. Cando existe constancia da autoría das mesmas, así se indica: Manolo Blanco, Pablo Ces, Luís García Soto, Eduardo Rodríguez Ochoa. A todas estas persoas e ao Parlamento, o noso agradecemento. ISBN: 978-84-7836-124-3 Depósito legal: C 349-2020 Prohibida a reprodución total ou parcial desta obra sen permiso debidamente autorizado e por escrito do propietario do copyright. O autor: Ferrol, 3 de xaneiro de 1931 ÍNDICE Prólogo.............................................................................................................................. páx. 9 Introdución..................................................................................................................... páx. 11 Discurso de inauguración do curso 1930-1931.......................................................... páx. 21 Aos escolares, aos universitarios, aos galegos............................................................. páx. 29 Poesías paralelas (BBC)................................................................................................. páx. 37 Discurso de ingreso na Real Academia Galega.......................................................... páx. 43 Discurso en Cambados................................................................................................ páx. 133 Quinze anos em Lugo................................................................................................ páx. 145 Homenaxe a Del Riego................................................................................................ páx. 159 Louvanza do Doutor Cunqueiro................................................................................ páx. 163 Louvança do vinho do Ribeiro................................................................................... páx. 169 Discurso inaugural do I Congresso da Língua Galego-Portuguesa na Galiza... páx. 179 Um brinde..................................................................................................................... páx. 185 Aportazón de Ferrol ás letras galegas........................................................................ páx. 191 Discurso inaugural do Congreso Rosalía de Castro e o seu tempo....................... páx. 209 Situaçom presente e orientaçom futura dos problemas gerais da nossa língua... páx. 215 Discurso inaugural do Congreso Castelao................................................................ páx. 231 A identidade galega na história. O pensamento contemporáneo. Otero Pedraio: Das Irmandades ao Seminário......................................................... páx. 247 Epílogo.......................................................................................................................... páx. 261 PRÓLOGO Como depositario da biblioteca e do legado documental e epistolar de Ricardo Carballo Calero, para o Parlamento de Galicia é unha regalía impulsar a edición do volume que o lector ten nas súas mans e co que no Día das Letras Galegas de 2020. A palabra constitúe unha das esencias do parlamentarismo democrático. E a palabra é unha das razóns de ser deste libro, que recompila discursos e leccións de Ricardo Carballo Calero, acreditando, máis unha vez, os seus elevados dotes oratorios, mais tamén a erudición dun dos grandes polígrafos da cultura galega contemporánea. de Ricardo Carballo Calero, Margarida e María Victoria, pola acollida entusiasta que dispensaron á proposta formulada desde o Parlamento de Galicia, e pola colaboración que brindaron para materializar esta inicia- Ninguén mellor ca ela para acometer este traballo na súa dobre condi- ción de discípula e experta na vida e obra de Carballo Calero, mais tamén pola súa condición de ex-deputada do Parlamento de Galicia. Xorde este proxecto editorial canda unha exposición do Parlamento so- neste ano. Casualidade ou non, tamén en 2020 se conmemora o primeiro na que Carballo Calero comezou a colaborar desde mociño. 9 Ricardo Carvalho Calero, orador do homenaxeado, herdeiras e titulares dos dereitos da súa obra. A ausencia INTRODUCIÓN de interpretacións é deliberada, porque a obxectividade constitúe a ma- neira máis honesta de achegármonos a un persoeiro polifacético, rico en matices e sempre comprometido con Galicia, como foi Carballo Calero. O 27 de Xuño de 1997, o Parlamento galego acollía, en acto solem- ne, a biblioteca e o legado documental e epistolar de Ricardo Carvalho Miguel Ángel Santalices Vieira Calero (Ferrol, 1910-Santiago de Compostela, 1990). Presidido por D. Presidente do Parlamento de Galicia Victorino Núñez, presidente da Cámara, e por Dª María Ignacia Ramos, viúva do profesor e escritor, contou coas intervencións de Dª Marga- rida Carballo Ramos, a súa primoxénita, en nome da familia, do Reitor da Universidade de Santiago de Compostela, D. Darío Villanueva, dos representantes dos grupos parlamentares e, naturalmente, do proprio Presidente. Depositado aquel legado na mellor sala da Cámara, ao dispor de investigadores e estudiosos da cultura galega, permitiu así arrequecer a bibliografía sobre un período decisivo da historia contemporánea da Galiza. Ten, pois, esta institución un papel central na conservación da memoria de tan ilustre personalidade, na difusión do seu legado e na divulgación do mesmo entre todos aqueles colectivos que a visitan pe- riodicamente. O actual Presidente do Parlamento, D. Miguel Santalices Vieira, sabedor da importancia da personalidade e da obra de Carvalho Calero, dedica- tario do Día das Letras Galegas 2020, honrounos cunha encomenda que supón para nós un emotivo reencontro coa persoa e obra do noso pro- fesor, do noso mestre. Estes atributos tivemos a ocasión de llos expresar en vida e, após o seu falecemento, continuamos a tratar diversos aspec- tos da súa obra, tanto en publicacións galegas como en congresos inter- nacionais. Cumprimentarmos, pois, esta encomenda é, para nós, unha feliz oportunidade de dar a valer, máis unha vez, o traballo incansábel a prol da cultura galega en xeral, da súa lingua e literatura en particular, de galegas na segunda metade do século XX. 10 11 Ricardo Carvalho Calero, orador Discursos e leccións - tanxentes a outros formatos: conferencias, pregóns, homenaxes… E é rias e lexítimas posuidoras dos dereitos da súa obra, decidimos compor que estamos a falar dunha fronteira lábil, sen divisorias ríxidas, que nos un volume que recollese unha parte ben importante da súa dedicación permite unha viaxe cronolóxica e temática de grande variedade e versati- intelectual, embora menos coñecida ou menos tratada. Trátase dunha lidade. De por parte, o discurso permite a expresión de pensamentos e de - sentimentos -credenciais do ensaio como xénero literario- que comporá cidade oratoria ao longo de toda a súa vida, exercida desde a máis precoz tamén unha “biografía” do autor ao longo do tempo. mocidade até os seus derradeiros días. Este volume contén, pois, unha mostra desta súa dimensión, que o fai continuador da mestría de grandes Hai, xa que logo, varias “cartografías”, varios espellos en que ollarmos oradores como o seu admirado Ramón Otero Pedraio e que oferecerán este aspecto da obra do noso escritor. Podemos compor un mapa loca- ao público leitor unha mostra representativa -en tempos e en temas- da tivo, espacial, que se pontuará en varias localidades galegas: Santiago de súa intervención pública en lugares e actos ben diversos, mais sempre Compostela, Ferrol, Lugo, A Coruña, Cambados, Ribadavia, Ourense, - Pontevedra, mais que comprenderá tamén lugares da Galiza extraterri- torial: Londres, Buenos Aires. O segundo espello permítenos trazar un cultural da nosa terra. itinerario temporal que vai desde 1930 até 1988: seis décadas de vida e traballo continuado. O terceiro devólvenos a imaxe dun escritor per- O Parlamento, pola súa propria natureza e función, é institución privi- tencente á Universidade compostelana e á Real Academia Galega, cum- lexiada para acoller un volume destas características: o uso da palabra pridor cabal de encomendas destas institucións. O cuarto facilítanos o pública elevado ao seu máis alto nível de calidade e erudición. coñecemento do extraordinario labor público desenvolvido na derradei- ra década da súa vida, en actos organizados por asociacións tan activas Criterios da selección como a Associaçom Galega da Língua ou a Mesa pola Normalización mapa de afectos particulares, tanto no Decidimos subtitular este libro co rubro “Discursos e leccións”, no gosto literario como no persoal, que o levan a se ocupar de Rosalía de Castro, por restaurarmos, no segundo substantivo, un nome que posúe asento le- Castelao, Otero Pedraio, Cabanillas, Cunqueiro ou Fernández del Riego. trado en múltiplos autores e literaturas. Por mencionarmos só referencias - Temos así a oportunidade de asistirmos a unha tribuna de enorme rique- te cos do século XX-, citaremos as Lições de Philologia Portuguesa (1911), za e plena de suxestións. A poucos días de facer os vinte anos, é quen de José Leite de Vasconcelos; a obra homónima de Carolina Michaëlis de proferir o discurso de inauguración do curso escolar na Universidade de Vasconcelos (1912) ou as Lezioni americane (1988), de Italo Calvino. de Santiago de Compostela, o 1º de Outubro de 1930, por delegación expresa dos seus compañeiros da Facultade de Dereito,