MAPS: Minutes and Appendices ::::: ::::: ::::: ::::: ::#12 (94.1) E

Nederlandstalige TEX Gebruikersgroep

MAPS: Minutes and APpendiceS ::::: ::::: ::::: ::::: ::#12 (94.1) e

Verslag: 1. Opening 12 NTG bijeenkomst 18 november 1993 : :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: : 1

2. Verslag NTG bijeenkomst van 10 juni 1993 : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: : 1

3. Ingekomen stukken en Mededelingen : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: :: 1

4. Begroting 1994 :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: 2

5. Wat verder ter tafel komt :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :2

6. LATEX3 ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: 2

7. MAPS :: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: 3

8. Verslag bijeenkomsten :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::3

9. Verslag werkgroepen : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: : 3

10. Rondvraag : :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: :: 4

11. Voordrachten: `(LA)TEX gebruikersomgeving' : :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :5

12. Volgende bijeenkomsten : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: 5

13. Sluiting : :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: 5

Bijlagen: A Het weten waard :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: 6

B Van de Voorzitter ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: 8

C Van uw MAPS Editor : ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: : 11

D Jaarverslag NTG 1993 :: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :13

E Financieel verslag NTG 1993 :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: 15

FUseofTEXandLATEX within the NTG community :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: : 17

G The making of the 4allTEXCD-ROM : :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: : 19

H FGBBS: de jonge jarige :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: : 22

I 4TEX 3.20 a technical note ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: 25

J Frequently Asked Questions about 4TEX :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: 27

KTEX zonder omhaal; voor Atari ST en andere PC's (III) :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: : 31

LTEX zonder omhaal; voor Atari ST en andere PC's (IV) :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: :: 34

A : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: : MLTEX2" , an overview 37

N Standard Document Classes and Packages :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: 47

O Upgrading old styles : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: 50

P A brief guide to TEX assistants : :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: 53

Q Building virtual fonts with `fontinst' :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: 58

R Text to Hypertext Conversion with LATEX2HTML : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: : 60

S Colour slides with LATEX and `seminar.sty' :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: : 63

TMakingTEXwork : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :69

U Review of `Making TEX work' :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: : 92

V Typesetting Greek texts by TEXandLATEX:: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: 93

W Springer authors do it with TEX : ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: 97

XTEX-verwerking bij PRAGMA :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: 100

Y Computerondersteund tekstgebruik : :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: :: 103

Z Data publishing :: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :106 : :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: ::

A Table design 108 : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :

B BLUe's Transparencies 111 : :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :

C BLUe's Bibliography 115 : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: ::

D BLUe's Verbatim 116 :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :

E TUGboat BLUes 119 ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::

F Book review: `Practical SGML' & `Math into TEX' 151 : :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :

G The TEX Hierarchy 153 :: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: ::

H Obtaining TEX 155 :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: : I A

L TEX2" Second Test Release 157 : :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :

J Literate Programming Frequently Asked Questions 159 : :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: ::

K Report BachoTEX'94 165 : :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: ::

L Report NTEX'94 167 : :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: ::

M Announcement TUG '94 168 : ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :

N Announcement EuroTEX'94 170 ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :

O Announcement 4allTEXCD-ROM 171 :: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: ::

P Cursusaankondiging 4TEX 175 : ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: :: Q Table of Contents TUGboat 176 De NTG vereniging

Voorzitter: C.G. van der Laan, Internet: [email protected] Secretaris: G.J.H. van Nes, ECN, Afdeling Informatica, Petten. Internet: [email protected] Penningmeester: J.L. Braams, PTT Dr Neher Laboratorium, Leidschendam. Internet: [email protected] Bestuursleden: E.H.M. Frambach, RUG, Groningen. Internet: [email protected] J.J. Winnink. Internet: [email protected]

Postadres: Nederlandstalige TEX Gebruikersgroep, Postbus 394, 1740 AJ Schagen. Postgiro: 1306238, 000-1662209-17, t.n.v. Penningmeester NTG, t.n.v. Ph. Vanoverbeke (NTG) Zoetermeer. Langenhoekstraat 28, B-8210 Veldegem E-mail bestuur: [email protected]

De Nederlandstalige TEX Gebruikersgroep (NTG) is een vereniging die tot doel heeft het bevorderen van de kennis en het gebruik van TEX. De NTG tracht dat te bereiken door het uitwisselen van informatie, het organiseren van congressen, symposia en tentoon- stellingen m.b.t. TEXen`TEX-produkten', en door het onderzoeken en vergelijken van TEX met soortgelijke/aanverwante produkten. De NTG biedt haar leden ondermeer het volgende:

Tweemaal per jaar een NTG-bijeenkomst.

Tweemaal per jaar de uitgebreide NTG MAPS (Minutes and APpendiceS).

Speciale MAPS uitgaven (o.a. TEX cursusmateriaal en PR set).

De 4allTEX CD-ROM met een volledige en direct te gebruiken TEX PC-DOS implementatie inclusief een zeer uitgebreide verzameling van utilities. De CD-ROM bevat ruim 100 Mbyte aan documentatie, inclusief discussielijsten van vele jaren, alle MAPS uitgaven, en zeer veel tutorials.

De discussielijst TEX-NL waarop vragen gesteld worden. Ook worden er via deze listserver ervaringen uitgewisseld.

De ®leserver TEX-NL waarop algemeen te gebruiken `TEX-produkten' staan. De meeste van deze TEX-produkten zijn, tegen geringe vergoeding, ook op diskette verkrijgbaar. Daaronder valt ook de 4allTEX distributie set: een gebruiksvriendelijke en `volledige' LATEX/TEX implementatie voor PC-DOS systemen.

Het NTG FGBBS Bulletin Board met ruim 100 MByte aan TEX en aanverwante software.

Aktiviteiten in werkgroepen. Enkele belangrijke werkgroepen zijn: `Nederlandse TEX', `PC's en TEX', `educatie' (cursussen), en `communicatie'.

Korting op (buitenlandse) TEX congressen en cursussen, en op het lidmaatschap van TUG.

Eenmaal per jaar een ledenlijst met per lid informatie welke software en welke hardware, in relatie met TEX, wordt gebruikt.

Lid worden kan door overmaking aan de penningmeester van het verschuldigde contributie bedrag. Daarnaast dient een

informatieformulier te worden ingevuld, welke laatste via het secretariaat te verkrijgen is. f De contributie voor een persoonlijk lidmaatschap bedraagt f 75,±, de contributie voor een instituutslidmaatschap bedraagt 200,±. Een instituutslidmaatschap geeft het recht om drie personen aan te wijzen die informatie welke aan de leden wordt verstuurd, ontvangen. Van die drie personen dienteÂ Âen persoon te worden aangewezen als rechtsgeldige vertegenwoordiger van het bedrijf/instituut, een ander als vervangend vertegenwoordiger.

Indien meer leden per bedrijf/instituut lid willen worden, geldt als additioneel tarief f 50,± per persoon.

Voorstudenten geldt eveneens een tarief van f 50,± (geen stemrecht; bewijs van inschrijving vereist). Voor afwijkende regelingen dient

contact met het bestuur opgenomen te worden. f Een gecombineerd NTG/TUG lidmaatschap voor 1994 bedraagt f 171,- per jaar (i.p.v. 75,- + $ 60). Belgische leden kunnen de lidmaatschapskosten van BF 1420 (individueel), BF 3790 (instituutslidmaatschap) of BF 3240 (NTG/TUG lidmaatschap) overmaken op de NTG Belgische postgiro te Veldegem (zie hierboven).

De statuten van de Nederlandstalige TEX Gebruikersgroep zijn via het secretariaat of via de ®leserver te verkrijgen. Verslag 12e NTG bijeenkomst 18 november 1993 1

Nederlandstalige

TEX

Gebruikersgroep

Aanwezig : A. Al-Dhahir (UT); E. Algera (EGD); P. BÈaumer; A.W.W.M. Biegstraaten (TUD); P. Bloemen (TUE); T. Bloo (Jonge Onderzoekers); E.P.M. Boets; P.J. Braakman; J. Braams (PTT Neher Lab.); R. Breedveld (TUD); L. de Coninck (de Kraal); N. Cox (KUN); M.M.M. Dings (AKZO Research); F. van Ditmarsch (EGD); W. Dol; W. Dolman (Hogeschool van Amsterdam); E. van Eynde (Univ. Rekencentrum); C.M. Fortuin (Hogeschool Gelderland); E. Frambach (RUG); M. van Geest (CA- WCS/Koninklijke Marine); W.L. Gilberts (Hogeschool van Amsterdam); F. Goddijn; W.J. van de Guchte; H. de Haan (TUD); J. Hagen (Pragma); S. van Harreveld (Actual Business Group); B.H. Hasselman; R. van der Heijden (Hogeschool Utrecht); J.B.W. Hoebeek (TUD); C.F.A. Janssen; R. de Jeu (Wolters Kluwer); A. de Jong (UU); W.J. Karman (KUN); G. Kiers; R. Klop (TUD); N.S. Kroonenberg (RUG); M.J. Krugers (Techn. Marketing Consulting); C.G. van der Laan; E.J.W. Lam; M. Lavaud (Univ. OrlÂeans); A. de Leeuw van Weenen (RUL); H.A.N. van Maanen; H. van der Meer (UvA); A.J. de Meijer (UU); G.J.H. van Nes (ECN); A. van der Neut (ElectroGIG); J.H.B. Nijhof (RUG); G. Oomen (Wolters Kluwer); P. van Oostrum (UU); H. Op den Brouw (KUB); N.A.F.M. Poppelier(Elsevier); J. Pijnenburg (KUB); J. Renkema (Theol. Univ.); W. Rombouts (OcÂe); A. Schuitman; W. Smit; A. Soos (UT) J.H.M.J. Soutberg (ISYS Prepress Serv.); J.H. van de Stadt; G. Stappers; F. Terlouw (OcÂe); J.T.W.M. Tissen (RUG); J. Timmerman (O&W); P. Tutelaers (TUE); E. Ulijn (TUD); P. Vanoverbeke; M. van Veen; J.E. van Weerden (UU); E.A.G. Weits (NS); J.J. Winnink; W.J. Withagen (TUE); R. Zielman. Notulist : Jos Winnink

1 Opening J. van der Ende, E.J. Evers, A. Heijs, P.E.M. Huygen, Op deze tweede bijeenkomst in het lustrumjaar van de T.A. Jurriens, W. Kraay, E. Luijten, W.J. Maas, R.D.A. NTG, die gehouden wordt bij OcÂe in Den Bosch, zijn maar Pauly, R. Smedinga, J. van der Zanden, R. Veldhuyzen liefst 72 leden aanwezig. van Zanten, B. Verhegge.

Van een enkele buitenlandse zustervereniging Om 10:00 uur worden wij door de heer Rombouts van OcÂe (DANTE) zijn weer tijdschriften ontvangen. Deze welkom geheten. Alvorens de vergadering te openen stelt liggen zoals gewoonlijkweer op de leestafel ter inzage. de voorzitter het bestuur voor aan de aanwezigen. In het Ook diverse andere TEX/LATEX documenten kunnen openingsgedeelte wordt tijd ingeruimd voor een videopre- ingezien worden sentatie van OcÂe. Tevens deelt de voorzitter mee dat de Addison-Wesley is aanwezig met een uitgebreide boe- redactie van de MAPS aan het einde van het openingsblok kentafel met ondermeer TEX/LATEX en PostScript boe- voor een kleine verrassing zal zorgen. ken. Ook kan men reeds intekenen voor het LATEX Hierna opent voorzitter Kees van der Laan de vergadering. companion boek van Goossens, Mittelbach en Sama- rin. Boeken waren met 10% koring aan te schaffen.

2 Verslag van de NTG bijeenkomst van De secretaris merkt op dat hij de volgende zaken heeft meegenomen, die voor belangstellenden te koop 10 juni 1993 zijn: Bij het verslag van de NTG bijeenkomst van 10 juni 1993 ± De originele versie van de syllabus van David Salo-

zijn geen opmerkingen en aldus wordt het ongewijzigd mon voor de weggeefprijs van f 10,±. Er zijn nog goedgekeurd. slechts enkele exemplaren beschikbaar. ± De volledig herziene versie van de syllabus van Da- 3 Ingekomen stukken en Mededelingen vid Salomon voor de veeleisende TEXer voor de prijs

van f 50,±. Het is een boekwerk van meer dan 500 De volgende mededelingen worden gedaan: pagina's met hoogstaande TEX-informatie. Berichten van verhindering ontvangen van de volgende ± De PR-set, waarvan alle leden inmiddels een exem- leden: plaar hebben ontvangen. Extra exemplaren zijn voor B. Bulder, B. Doppenberg, P. Eilers, E.G.M. Embsen,

de prijs van f 2,50 te verkrijgen.

Editors van deze MAPS zijn: Wietse Dol, Gerard van Nes en Jos Winnink. Oplage MAPS: 290. Het verslag van de NTG bijeenkomst op 18 november 1993 is (in concept) eind maart 1993 via de post reeds gestuurd naar alle NTG leden.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 212eNTG bijeenkomst 18 november 1993 Verslag

5 Wat verder ter tafel komt

De voorzitter heeft nog de volgende mededelingen/verzoeken: Blijkbaar vond de vergadering dat er reeds voldoende op ±Hetverzoekomlocal guides naar de redactie van de de tafel lag, want ze kwam niet met punten voor dit agenda MAPS te sturen. punt naar voren. ± Dat vrijwilligers voor het verenigingswerk nog steeds welkom zijn. 6LATEX3 ± In het voorjaar van 1994 zowel hijzelf als Jos Win- Jos Winnink doet verslag van de onlangs onder de le- nink zullen aftreden en niet herkiesbaar zijn. Het den gehouden enquÃete over het gebruik van TEX/LATEX. bestuur heeft voor de opvolging enige actie onder- Een schriftelijk verslag wordt door hem toegezegd voor nomen en meldt dat: MAPS 94.1. ± Johannes Braams te kennen heeft gegeven de kan- didatuur voor het voorzitterschap te willen aan- Vervolgens geeft Johannes Braams een korte uiteenzetting A vaarden. m.b.t. de situatie rondom het L TEX3-project. De ontwik- ± Wietse Dol, die inmiddels ook in de redactie van kelingsgroep is inmiddels twee keer bij elkaar geweest. Er A de MAPS zit, kandidaat wil zijn voor het pen- is besloten om een interim release (L TEX2" ) uit te bren- ningmeesterschap. gen. Een eerste publiekelijketestversie zal aan het eind van ± Frank Goddijn, wel bekend van het FGBBS, kan- 1993 of in het begin van 1994 beschikbaar komen. Deze didaat wil zijn voor bestuurslid. interim release heeft tot doel om te komen toteÂ Âen format, zodat alle neuzen weer gericht zijn. Alleen NFSS2 wordt Het bestuur meende dat, hoewel de verkiezingen nog hierin standaard opgenomen. De stijlen `array', `multicol', een half jaar weg zijn, het toch verstandig was in een `theorem' en `babel' zullen apart gedistribueerd worden. vroegtijdig stadium naar kandidaten te zoeken. Dit Ook is er overleg met Leslie Lamport en Addison Wesley neemt overigens niet weg dat ook andere kandidaten geweest, omdat de ontwikkelgroep van mening is dat er welkom zijn, mits tijdig aangemeld. ook een nieuwe versie van Lamport's boek moet komen. De nieuwe versie van LATEX zal een compatibiliteits- 4 Begroting 1994 mode kennen zodat bestaande documenten nagenoeg ongewijzigd kunnen worden verwerkt. Hiertoe is de op-

Wietse Dol merkt op dat bij de toelichting op de inkomsten n dracht ndocumentstyle vervangen door documentclass en een post staat van `3 aanvullingen'a Á f 50,± staat. Volgens

nuse package. f hem moet dat f 150,± zijn en niet 350,± zoals vermeld. Johannes Braams merkt op dat het om een drukfout gaat. Discussies tussen de ontwikkelgroep en Leslie Lamport over wat er aan LAT X moet worden toegevoegd en wat er Op de vraag wat de post sponsoring omvat wordt geant- E moet worden gewijzigd, hebben geleid tot extra vertraging, woord dat deze ondermeer een bijdrage aan het LAT X3 E maar de indruk is dat men het nu eens is. project zal omvatten, als de vergadering daar later op de In LATEX3 komt ondersteuning voor graphics. ochtend toe besluit. Er is veel tijd besteed aan het boek The LATEX companion, Computerfaciliteiten. Om mogelijke problemen in de toe- van Goossens, Mittelbach en Samarin. A komst voor te zijn, is deze post als PM-post op de begro- Ten gunste van het werk aan L TEX2" is het werk aan ting gezet. Tot op heden is het gebruik van faciliteiten van LATEX3 wat naar de achtergrond verschoven. SURF nog gratis. Een uitgebreid verslag van de activiteiten rondom het De tweede PM-post (investeringen). Het bestuur merkt op LATEX3 project komt in TUGboat, TTN en in de MAPS. dat de NTG nogal hangt op faciliteiten geboden door werk- Er is duidelijk vooruitgang geboekt sinds de vorige NTG gevers van actieve(bestuurs)leden. Binnen het bestuur leeft bijeenkomst. dan ook de gedachte om eigen apparatuur aan te schaffen Paul Braakman vraagt zich af of er afspraken komen voor voor de vereniging om zo ondermeer de afhankelijkheid de namen van document classes en packages. Johannes van werkgevers te verminderen. Als eerste zal hiertoe een antwoordt hierop dat dit niet in de bedoeling ligt. Namen laserprinter bij het NTG secretariaat geÈõnstalleerd worden. blijven vrij. Sacha van Harreveld vraagt zich af of we niet moeten stre- Phons Bloemen merkt op dat een mogelijke oplossing voor ven naar een sluitende begroting. Johannes Braams merkt het naamgevingsprobleem gevonden zou kunnen worden op dat dat op zichzelf wel zo is, maar dat de begroting door namen te laten claimen bij een centrale instantie. met name aan de uitgaven kant zodanig ruim is dat er geen Het voorstel van het bestuur om het LAT X 3 project te problemen verwacht worden. Ook is de ®nanciÈele situatie E

steunen met een bijdrage van f 1000,± wordt met alge- zodanig dat weeÂ Âena Á twee jaar de tijd hebben om de situ- mene stemmen aangenomen. atie aan te kijken. Op den duur zal een verhoging van de Johannes bedankt namens de projectgroep hiervoor de ver- contributie vermoedelijk onvermijdelijk zijn. gadering. Vervolgens wordt de begroting met algemene stemming goedgekeurd.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Verslag 12e NTG bijeenkomst 18 november 1993 3

7MAPS een reeds langlopende activiteit waar een zeer grote groep Alvorens dieper op de verschillende werkgroepverslagen van (DOS gebruikende) NTG-ers al een hele tijd op zat te in te gaan, wordt eerst tijd besteed aan de verschillende wachten. onderdelen van de MAPS. Een klein en vluchtig lezers- Jules van Weerden merkt op dat Kees van der Laan op de onderzoek wordt door de voorzitter gehouden onder de NLUUG-dag een award heeft gekregen voor het beste arti- aanwezigen om na te gaan hoe de MAPS worden gelezen. kel uit de NLUUG-proceedings. De aanwezigen reageren Een eerste indruk: hierop met een ovationeel applaus. Het verzoek van de redactie is om de maps.sty te gaan MAPS 93.2 Zwaartepunt Gelezen gebruiken voor artikelen, zodra deze beschikbaar is. bijlage onderwerp door (%) A ± D (verenigingszaken) 100 Met betrekking tot de MAPS is nog vermeldenswaard dat E ± J (netwerkzaken) 60 in het verleden vaak eerder verschenen artikelen werden K ± P (verslagen) 20 overgenomen. Ook vindt vaak voorpublikatie plaats in de Q±Y (TEX/LATEX algemeen) 70 MAPS. Denk aan het artikel van Taupin over MusicTEX

Z±E (PC-DOS implementatie) 85 dat onlangs in TUGboat verscheen en reeds 2 jaar geleden H

F ± (voor de gevorderden) 15 in de MAPS stond. L

I ± (idem; TEX) 10 Q

M ± (voor de gevorderden) 5 8 Verslag bijeenkomsten U R ± (boekbespreking; info) 20 8.1 TUG

V (NTG ledeninformatie) 10 Op de van 26±30 juli 1993 gehouden TUG'93 bijeenkomst te Aston (zie bijlage N van MAPS 93.2) merkte De redactie van de MAPS bestaat op dit moment uit Wietse Malcolm Clark op dat de NTG de best geÈõnformeerde TEX- Dol, Gerard van Nes en Jos Winnink. Zij worden bij hun gebruikersgroep is. werk ondersteund door Frank Goddijn en Henk de Haan. Inmiddels heeft ook de eerste redactievergadering plaats- 8.2 CyrTUG gevonden en kan de maps.sty binnenkort worden vrijge- Over de CyrTUG bijeenkomst van 4±7 oktober 1993, bij- gewoond door Kees van der Laan (zie ook bijlage P in geven. De gehele MAPS 93.2 is met behulp van LATEX gepubliceerd, waartoe slechts een beperkt aantal artikelen MAPS 93.2), werden geen vragen gesteld. behoefde te worden aangepast. 8.3 NLUUG Om de omvang van de MAPS in de toekomst in de hand te kunnen houden en de kosten enigszins aanvaardbaar te ma- Een uitgebreid verslag van deze in november 1993 gehou- ken, zal een deel van de informatie die nu met een zekere den bijeenkomst te Ede van de Nederlandse UNIX gebrui- regelmaat in de MAPS wordt opgenomen, mogelijk in een kersbijeenkomst (lezingen door Kees van der Laan en Piet aparte losse publikatie worden opgenomen. Te denken valt van Oostrum; postersessie door het 4TEX team) zal in de hierbij aan de ledeninformatie, de verschillende FAQ's e.d. volgende MAPS verschijnen. Ook wordt geprobeerd om de artikelen zodanig te docu- De NLUUG telt ongeveer 500 leden; op de NLUUG-dag menteren dat duidelijk is wat de beoogde doelgroep is voor waren ook 500 deelnemers aanwezig. De Proceedings lig- het betreffende artikel. Ook zal getracht worden om een gen op de leestafel ter inzage. De speciaal voor deze dag gerubriceerd overzicht te maken van reeds verschenen ar- vervaardigde CD-ROM is ook nog na te bestellen voor tikelen, die op verzoek, tegen kostprijs, kunnen worden f 35,±. Mogelijk dat de proceedings ook te bestellen zijn, verkregen. maar de NLUUG moest hier nog over nadenken. Daarnaast heeft de redactie besloten om ter stimulering van 9 Verslag werkgroepen auteurs over te gaan tot het instellen van een MAPS-award. Voor dit jaar zijn de genomineerden: 9.1 PC-zaken

Piet van Oostrum, Robert Best, Kees van der Laan, Piet 4allTEX bevindt zich in een -test en omvat nu 28 diskettes Tutelaers, Philippe Vanoverbeke, Phons Bloemen, Frank van 1.44 Mbyte. Het ligt in de bedoeling om twee keer Goddijn, Henk de Haan, John Timmerman, Jules van Weer- per jaar een update uit te brengen omdat ook leden die den, Johannes Braams, Wietse Dol en Rob de Jeu. niet op een netwerk zijn aangesloten behoefte hebben aan Het vele werk dat deze auteurs voor de MAPS in welke up-to-date informatie. vorm dan ook, geleverd hebben, zorgde uiteindelijk voor Frans Goddijn (FGBBS) krijgt ter vergadering het eerste een record aan pagina's vol met informatie voor zowel be- exemplaar onder luid applaus overhandigd. Het tweede ginnende als gevorderde T X/LAT X gebruiker. E E exemplaar is voor de secretaris. Binnen enkele dagen zal

De jury ( MAPS-redactie) heeft na enige discussie ge- 4allTEX ook op de ftp-sites beschikbaar zijn. Omstreeks de meend om de eerste MAPS Author Award voor 1993 (een jaarwisseling gaat er een versie richting Oost Europa ter on- grote zak spekkies; symbool voor het gehele TEX gebeu- dersteuning van de aldaar plaatsvindende TEX-activiteiten. ren) toe te kennen aan student Phons Bloemen, wegens De vernieuwde documentatie zal naar verwachting ook be- zijn inzet als betrekkelijk jong lid bij het katalyseren van gin van het komende jaar beschikbaar zijn.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 412eNTG bijeenkomst 18 november 1993 Verslag

Het ligt in de bedoeling om het 4TEX-manual als MAPS- keur zo snel als mogelijk veranderd moeten worden omdat special uit te brengen. mogelijk binneneÂ Âena Á twee jaar BITNET in elk geval in Nederland zal verdwijnen (eventueel hiervoor contact op- Voorts wordt het verzoek gedaan om 4allT X ondersteu- E nemen met Jules van Weerden). ning voor met name: MS-Windows, OS/2 en LINUX. Ge- vraagd wordt naar vrijwilligers hiervoor. 9.4 Nederlandstalige TEX Hans van der Meer brengt onder de aandacht dat OzTEX De situatie met betrekking tot de afbreekpatronen is wat (voor de Apple Macintosh) vernieuwd en uitgebreid is. sluimerend meldt Piet Tutelaers. Het probleem is de on- De huidige versie heeft versienummer 1.6. Hij heeft een dersteuning van de DC-fonts. De DC-fonts maken nog update van OzTEX(ÂeÂen diskette) die hij voor verdere dis- geen onderdeel uit van standaard TEX. Mogelijk kan door tributie aan de secretaris overhandigd. het werk dat in Duitsland wordt gedaan aan de DC-fonts binnenkort wel collectief worden overgegaan. Ook is de Uit de vergadering komt de opmerking dat er ook voor situatie m.b.t. de tekenverzameling ISO-latijn nog ondui- andere platforms dan MS-DOS behoefte is aan ondersteu- delijk. ning. Te denken valt met name aan de Macintosh en de Atari. Opgemerkt wordt dat 4allTEX voor een groot ge- Piet Tutelaers heeft de uitgever van het `Groene Boekje' deelte niet speci®ek voor PC's is en derhalve ook op andere benaderd met de vraag of de lijst met afbreekpatronen be- platforms bruikbaar is. schikbaar was. Het antwoord was ontkennend. Mogelijk moet de vraag langs een of®ciÈelere weg worden gesteld, Alaaddin Al-Dhahir doet het verzoek om op het net ook bijvoorbeeld door het bestuur van de NTG. vriendelijk te zijn voor PC-gebruikers, er waren niet lang geleden enkele minder prettige discussies op het net. Overigens is het voordeel van een public domain lijst dat je deze zelf kunt onderhouden. 9.2 Communicatie: FGBBS Frans Goddijn geeft het woord aan Henk de Haan. De 10 Rondvraag zojuist ontvangen 4allT X zal zo spoedig mogelijk (binnen E Nico Poppelier had iets willen meedelen over recente ont- enkele dagen) op FGBBS beschikbaar komen. OzT X1.6 E wikkelingen bij TUG. Maar omdat dit agenda punt naar het is inmiddels ook beschikbaar. eind van de middag was verplaatst, en hij helaas niet meer Voor NTG-leden is toegang tot het internet gerealiseerd en aanwezig was om zijn zegje te doen, verviel dit punt. ook COMP.TEXT.TEX is beschikbaar. Inmiddels geeft het FGBBS ook de mogelijk om diskettes te bestellen. Kees van der Laan kan met betrekking tot TUG nog het volgende meedelen: Johannes Braams informeert naar het bijhouden van het

Volgend jaar bestaat TUG 15 jaar. Dit zal worden ge- FGBBS. Henk de Haan antwoordt hierop dat hij ®les uit vierd in Santa Barbara. de CTAN servers haalt en regelmatig controleert of er op

TUGboat en TTN blijven beide in regelmaat verschij- deze servers nieuwe bestanden staan dan wel dingen zijn nen. gewijzigd.

Er wordt gewerkt aan een PC-versie van TEX.

Piet van Oostrum merkt op dat er eigenlijk een programma Een CD-ROM distributieis in de maak. Gedacht wordt zou moeten zijn zodat je automatisch zou kunnen bepalen aan een prijs van $ 100.

of je over de meest recente versie van een pakket beschikt. Een aantal `getrouwe' werkers, waaronder Alan Hoe- nig, heeft zich teruggetrokken. Opgemerkt wordt dat CTAN gebruik maakt van mirroring

De verspreiding van de TUGboat in Oost Europa heeft en dat er een mailing list is waarop melding wordt gemaakt de aandacht. van updates. Het aantal BBS gebruikers schommelt gewoonlijk rond de John Timmerman stelt de vraag of er mensen zijn die er- 15 per week. varing hebben met het in een WP-bolwerk promoten van TEX/LATEX. 9.3 Communicatie: TEX-NL, CTAN Kees van der Laan antwoordt hierop:

Sinds vorig jaar (Portland) is CTAN na jaren van discussie Er moet nog steeds een document komen met als titel: beschikbaar gesteld. Dit betekent dat de drie grote ar- `Waarom TEX'. chieven met TEX informatie door middel van automatische Langzamerhand komt er steeds meer informatie op de updates worden gesynchroniseerd. plank te liggen die voor dit soort zaken gebruikt kan worden. Henk de Haan vraagt naar de mogelijk om het CTAN ar- De NTG kan docenten leveren. chief op CD-ROM te verkrijgen. Mogelijk komt TUG met een dergelijke CD-ROM. Daarnaast wordt opgemerkt dat je het niet op cursussen of Van de aanwezigen heeft zo'n 40a Á 50 de beschikking over training moet gooien. Je moet de voordelen proberen te een CD-ROM drive (dan wel binnen een half jaar). Een benadrukken, zoals het verwerken van `oude' documenten. dertigtal maakt regelmatig gebruik van CTAN. Een twin- Er zijn diverse hulpmiddelen beschikbaar. Zo is er een tigtal aanwezigen gebruikt regelmatig het ftp-archief in WP2LATEX convertor en zijn er frontends voor TEX/LATEX Utrecht. Opgemerkt wordt dat BITNET adressen bij voor- beschikbaar.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Verslag 12e NTG bijeenkomst 18 november 1993 5

Piet Tutelaers merkt op dat er op de NLUUG dag door 12 Volgende bijeenkomsten Johan Vromans een frontend werd gedemonstreerd met de De voorlopige planning van de volgende bijeenkomsten naam `Squirl DAB', dat in staat is om een ASCII-tekst naar ziet er als volgt uit: LAT X om te zetten. Het programma zou in het Public Do- E voorjaar 1994 main komen. Rijksuniversiteit te Groningen op 9 juni 1994. Willem Smit vindt dat je moet beginnen met LAT X. Ge- E Onderwerp: TEX/LATEX-, MET A F O N T -en rard van Nes stelt dat je het (= LATEX) resultaat bij printers gereedschappen-educatie. moet laten rondslingeren, `dan verspreidt het zich vanzelf najaar 1994 als een virus'. Universitaire Instelling Antwerpen (UIA) Voorzover bekend is er slechtseÂ Âen organisatie (CWI) die op 17 november 1994. de overgang naar T X/LAT X centraal heeft doorgevoerd. E E Onderwerp: `TEX en publiceren'.

Discussies met het management worden in het algemeen voorjaar 1995 niet als zinvol ervaren. Universiteit Twente op 24 mei 1995. Onderwerp `Multimedia en TEX' (onder voorbehoud). Dit soort discussies gelieve men zeker op TEX-NL te voeren, omdat dan meer mensen er wat aan hebben.

11 Voordrachten: 13 Sluiting Op het programma staan de volgende voordrachten: Om ongeveer 17:00 uur wordt de dag door de voorzitter,

`4TEX: a TEX workbench for MS-DOS PC's', na OcÂe bedankt te hebben en de deelnemers een goede reis door Wietse Dol aan de toetsen en Erik Frambach voor toegewenst te hebben, gesloten. de microfoon. s Hierna gaat een gedeelte van de deelnemers nog natafelen `Scienti®c Working Environment: A T X', E en van een `Beaujolais Primeur' genieten. door Michel Lavaud. De volgende vergadering is op: De 4TEX presentatie en demonstratie blijkt een zeer groot succes te zijn. De belangstelling voor de software was donderdag 9 juni 1994 ook zeer groot. As TEX daarentegen kent de nodige beper- te Groningen. Het thema: `TEX en Educatie'. kingen en zal daarom ook zeker geen grote markt binnen Nederland hebben.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 6 Het weten waard Bijlage A

1TEX kalender 1993/1994 3NTG'sTEX Bulletin Board Systeem Op het TEX Bulletin Board van de Nederlandstalige TEX 31/4 jul/aug '94 TUG'94 Santa Barbara Gebruikersgroep (FGBBS) is een zo volledig en actueel CA, USA mogelijke TEX, emTEX, LATEX, TEX-NL en MusicTEX 26/30 sep '94 EuroTEX'94 Polen collectie beschikbaar voor alle bezitters van een modem. Het BBS is kosteloos toegankelijk voor iedereen en er zijn 17 nov '94 NTG (14 e ) Antwerpen geen beperkingen aan de hoeveelheid bestanden die kun- 24 mei '95 NTG (15 e ) Twente nen worden opgevraagd. Het systeem is aangesloten op een High Speed modem, vergeleken met de transmissie- snelheid die een directe Internet link biedt misschien niet geweldig, maar veel beter kan het niet over de gewone huis- tuin- en keukenPTTlijn. De beheerders zijn Frans Goddijn 2 Glossary en Henk de Haan. FGBBS is te bellen op 085-217041. Gebruikersgroepen Zie ook Bijlage H. TUG : TEX Users Group LUG : Local Users Group 4TX/LAT X en Silicon Graphics CSTUG : LUG Tsjecho Slowakije E E CyrTUG : LUG USSR (het Cyrillisch Van NTG lid Anton Heijs ontvingen wij het volgende be- taalgebied) richt. DANTE : LUG Duitsland (het Duits De Nederlandse Silicon Graphics Gebruikers Groep (SG3) taalgebied) is opgericht op 28 februari 1991. GUTenberg : LUG Frankrijk (het Frans taalgebied) De beoogde doelstellingen zijn die zoals vermeld in de HunTUG : LUG Hongarije uitnodiging van de oprichtingsbijeenkomst en kunnen als ITALIC : LUG Ierland volgt worden geresumeerd:

JTUG : LUG Japan delen in gemeenschappelijke kennis en legale software Nordic : LUG ScandinaviÈe, Denemarken, (sourcecode en documentatie),

en IJsland organiseren van onderlinge contacten middels 4 jaar- NTG : LUG Nederland en Belgie lijkse evenementen en e-mail communicatie,

SibTUG : LUG SiberiÈe belangen van Silicon Graphics gebruikers behartigen,

UKTUG : LUG Engeland verzorgen van een nieuwsbulletin,

YUNUS : LUG Turkije (feitelijk een en vele andere activiteiten (zie b.v. schrijven van 12 discussielijst) februari 1991). GUST : LUG Polen De meetings, waarvan het bestuur er minimaal 2 per jaar wil organiseren, zullen 1 dag duren, van 10:00 tot 16:00 uur. Er wordt gedacht aan lezingen van experts, presenta- Bulletins/journals tie van demo's, aandacht voor gebruikersproblemen en hun Baskerville : UKTUG oplossingen en natuurlijk het onmoeten van andere Silicon Cahiers GUTenberg : GUTenberg Graphics gebruikers. Zpravodaj : CSTUG De nieuwsbrief maak ik altijd met LATEX een versie die TeXnische Komodie È : DANTE ik van Piet Tutelears heb gekregen. Binnen de SGI ge- TeXline : Malcolm Clark; UK bruikers bleek er toen ook vraag te zijn naar een tape met GUST bulletin : GUST TEX versie 3.141 voor SGI en zodoende heb ik een aan- TTN : TEXandTUGNews; tal tapes gemaakt om rond te zenden, zoals net aan uw TUG MAPS-editor, Gerard van Nes. Omdat een gebruikers ge- TUGboat : TUG meenschap (SGGG en NTG) het moet hebben van het delen MAPS : Minutes and van gezamelijke kennis en tools, wil ik bij deze hier mel- APpendiceS; NTG den dat alle geÈõntereseerde bij mij kunnen aankloppen voor deze tape of voor SGI aangelegenheden (ftp-sites, pd-tools Diversen en natuurlijk lidmaatschap). AMS : American Mathematical Anton Heijs (editor SGGG newsletter), Staring Centrum, Society afdeling Micromorfologie & Bodemstructuur, Marijke- BoD : Board of Directors weg 11, 6700 AC Wageningen, tel: 08370-74596, e-mail: SGML : Standard Generalized [email protected] Markup Language of anders: ltxiii : LATEX3.0 SG3 p/a T.U.D., faculteit der Technische Natuurkunde, FGBBS : NTG's Bulletin Board

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage A Het weten waard 7 vakgroep Computational Physics, Lorentzweg 1, 2628 CJ Stuur de gegevens naar: Delft, t.a.v. A.F. Bakker (voorzitter van de SGGG). Erik Frambach [email protected] Rijksuniversiteit Groningen, 5 NTG's winkel vakgroep Econometrie, postbus 800, 9700 AV Groningen Via de NTG is beschikbaar: tel. 050-633785

4allTEX CD-ROM: Ruim 470 Mbyte (ongeveer 19.000 ®les) aan onder- 8 NTG/TUG lidmaatschap meer 4TEX utilities, fonts, TEX/LATEX/ MET A F O N T /etc documentatie, de volledige MAPS 1 t/m 12, discussie- Het blijkt soms dat nieuwe NTG/TUG leden na onge- lijsten TEX-NL, TEX-HAX, UKTEX van de afgelopen veer een half jaar nog geen TUGboat of TTN van TUG 5 jaren, etcetc. hebben ontvangen. Ondanks dat men een TUG lidmaat-

Kosten inclusief het uitgebreide 4TEX manual: f 60,±. schap via NTG aanvraagt, blijkt in bijna alle gevallen de administratie- en verzendproblemen bij TUG zelf te liggen. Syllabus Advanced TEX course: Insights and Hindsights, David Salomon (revised;ruim Mocht na enige tijd geen post van TUG ontvangen worden, 500 pagina's). dan worden de betreffende NTG/TUG leden dringend ver-

MAPS'92 speciale uitgave. zocht om kontakt op te nemen met de penningmeester van f Kosten f 50,± voor leden en 60,± voor niet-leden de NTG: Johannes Braams.

(extra verzendkosten: f 10,±).

PR set MAPS'93 speciale uitgave: 9 MAPS 94.2

Ruim 25 pagina's; 1 exemplaar gratis voor leden; extra Sluitingsdatum voor het inleveren van artikelen, bijlagen, f exemplaren: f 2.50; niet-leden: 5,± (extra verzenden/of mededelingen voor de volgende MAPS uitgaven is: kosten: f 5,±). 1 oktober '94 (MAPS 94.2) en 1 april '95 (MAPS 95.1). Bestellingen kunnen gedaan worden door overmaking van het verschuldigd bedrag (plus verzendkosten) op de post- Aanleveren kopij voor de komende MAPS:

A giro van NTG (1306238) t.n.v. de penningmeester Johan- Bij voorkeur in L TEX gebruikmakend van de: maps.sty nes Braams te Zoetermeer, met vermelding van hetgeen gewenst is. Deze stijl®le is via de redactie te verkrijgen en beschikbaar op de TEX-NL ®leserver, archive.cs.ruu.nl (ftp-site) en FGBBS (085-217041). 6 4allTEX: NTG's TEX voor MS-DOS Daarnaast kunnen bijdragen ingestuurd worden ge- In de vorige MAPS (93.2) is informatie te vinden over de maakt met ltugboat.sty of TEX MS-DOS implementatie 4allTEX. De volledige dis- article.sty/report.sty.

tributie set van 30 high-density (1.44 Mb) diskettes is op Verder zijn bijdragen vanzelfsprekend ook welkom in te vragen bij de secretaris van de NTG. Daarnaast is de TEX of ongeformatteerd. complete 4allTEX distributie set te vinden op het FGBBS Plaatjes bij voorkeur als (Encapsulated) PostScript ®le. (085-217041).

7 Oproep Local Guides Bij onduidelijkheidgaarne kontakt opnemen met de redactie. Regelmatig blijkt dat op verschillende plaatsen erg goede `Local Guides' beschikbaar zijn. Helaas heeft (voor zover Daar MAPS bijdragen in plain TEX worden omgezet in A bekend) niemand een overzicht van wat er allemaal op de L TEX, verdient vanzelfsprekend aanbieding van materiaal A markt is. Daarom wil de NTG een inventarisatie maken, in L TEX de voorkeur! die te zijner tijd gepubliceerd zal worden. Eventuele nadere richtlijnen voor auteurs zijn op te vragen Graag zou de NTG de volgende gegevens ontvangen van bij de redactie. alle in omloop zijnde Local Guides: Bijdrage kunnen gestuurd worden naar: titel; auteur(s); doelgroep (beginners/gevorderden, TEX, [email protected] LATEX, Metafont, etc.); (ruwe) inhoud; taal (Nederlands, Engels, etc.); aantal blz.; prijs; hoe te bestellen; contact- Niet Internet-gebruikers kunnen hun bijdrage ook via mo- persoon; dem/PTT lijn direct naar de redactie sturen. Gaarne hiervoor eerst kontakt opnemen met Gerard van Nes.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 8 Van de Voorzitter::: Bijlage B

Van de Voorzitter:::

Activiteiten gende dag is er de low-budget 4allTEX cursus. Kortom een NTG's 4allTEX CD-ROM gaat het helemaal maken, daar interessant educatief gebeuren al met al. ben ik van overtuigd. Afgelopen November hebben wij In November zullen wij bij onze zuiderburen op be- kennis genomen van de 4allTEX functionaliteit, levendig zoek gaanÐUniversitair Instituut Antwerpen om precies voorgetoverd door Erik en Wietse. te zijnÐmet als thema Publiceren met (LA)TEX. Volgend Komende Juni, om precies te zijn de 10de, kunnen wij voorjaar zijn wij te gast bij de Technische Universiteit onder begeleiding hands-on ervaring ermee op doen. Twente. Het thema van die bijeenkomst luidt Multi-media en TEX. Suggesties voor bijdragen zijn welkom. Het tastbare resultaat van de cursus is in ieder geval het CD-ROMmetje in de tas en de documentatie onder de arm, 4allTEX. A onder het bewustzijn dat het (L )TEX-en met deze werk- Na de laatste bijeenkomst, en mogelijk door het voorbeeld omgeving stukken eenvoudiger is geworden. Later in het van de NLUUG CD-ROM gestimuleerd, is het idee van een week-end zal men ongetwijfeld op de CD-ROM rondzwer- NTG CD-ROM geboren. Kinch had in Aston al een `TeX' ven, voluit en voor de wind, op zoek naar ander fraais, je CD-ROM, en het CTAN wordt op CD-ROM gezet. Het weet maar nooit. gonst alom dat dit nieuwe medium uitermate geschikt is Moeder de vrouw, en andere huisgenoten, zullen zich zo als extern geheugen bij een PC. Zeg maar zo'n 600MByte, langzamerhand toch wel afvragen wat voor een magisch met redelijk snelle toegang, gepaard aan compactheid, re- persoon die Don Knuth wel niet moet zijn, die een TEXie delijke prijs en lange levensduur. Wat wil een mens nog zo lang aan het scherm gekluisterd kan houden, ongevoe- meer? lig voor elk signaal uit de directe omgeving, als een kat Ook TUG is bezig op dit vlakÐlees geeft NTG het loerend op zijn prooi. voortouwÐom te komen tot een TUG CD-ROM set, de Ach wij moeten nu maar eens met SURF gaan babbelen en canonieke TEX and Metafont set. Hier liggen de zaken dit fraais niet alleen voor onszelf houden. echter wat ingewikkeliger, omdat men het (nog) groot- schaliger wil aanpakken. Niet alleen (LA)T X etc. voor een De CD-ROM wordt voor de Europese markt op de EuroT X E E DOS omgeving maar voor vele platforms. En dit alles zo '94 gelanceerd. Erik en Wietse hebben inmiddels toege- uniform mogelijk. Kortom een haast onmogelijke opgave. stemd daar als `invited speaker' op te treden. Hulde heren, Dan is er nog het selectie probleem, onder de beperking dat ere wie ere toekomt! Deze lof geldt ook voor Phons natuur- een aantal goede omgevingen niet meer vrij zijn. Enerzijds lijk, en ook Maarten zijn wij dank verschuldigd, al blijven is er veel en anderzijds moet het goede gekocht worden. zij wat op de achtergrond. Over goede documentatie en het geheel op bruikbaarheid MAPS.sty. te veri®Èeren zal ik verder maar zwijgen. Inmiddels is er een CD-ROM discussielijst geopend door George Green- Lang gewacht en stil gezwegenÐnou jaÐhij is er dan toch wade. De discussie hierop lijkt erop uitgelopen te zijn dat maar onze eigen MAPS.sty, voor LAT X. Dank Gerard en E niemand meer weet wat de meest geschikte directory struc- Wietse! Persoonlijk, zou ik de inner formatting zaken on- tuur is voor zo'n brede set. Het blijft moeilijk constructief afhankelijk van LAT X willen hebben. Bijvoorbeeld voor E en effectief via een discussielijst de gang erin te houden. verbatim niet LATEX gebonden macros gebruiken,maar macros in plain, met de eis dat ze in elke omgeving gebruikt Aan de andere kant moest de markt afgetast worden. Welke kunnen worden. Verder heb ik natuurlijk nog wel wensen, LUGs willen participeren en in welke mate? Wat zou men c.q. ideeÈen, maar dat moeten wij maar eens in de Evenaar er graag op willen hebben, en voor hoeveel exemplaren doorpraten op 9 Juni bijvoorbeeld. zou men willen intekenen? Om maar een paar harde vragen te noemen. Christina Thiele heeft daartoe een fraaie Komende bijeenkomsten. email/brief uitgezonden, waarvan ik de response niet weet. Op 9 Juni is de NTG voorjaarsbijeenkomst met als thema Informeel weet ik dat UKTUGÐvooral de duizendpoot Educatie. Piet van Oostrum zal ons op de hoogte brengen Sebastian RahtzÐde Nordic GroupÐons aller Roswitha van de perikelen rondom de installatie van TEX vooral op GrahamÐen GUTenbergÐo.a. in de persoon van Michiel UNIX systemen. Erik-Jan Vens zal ons bijpraten over de LavaudÐgeÈõnteresseerd zijn. De positie van de Oost- en ontwikkelingen op het gebied van fonts. Johannes Braams Midden-europeanen wordt nog wat bemoeilijkt doordat de zal eens haar®jn het hoe en waarom van document classes CD-ROM driver als algemeen goed nog wat ver af is, nog uit de doeken doen. En ondergetekende zal de vergeten verder dan bij ons. Parallel speelt dat de NTS groep zich bladzijde Manmac in het juiste daglicht plaatsen. De vol- ook gebogen had over de TUG (LA)TEX set, en natuurlijk

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage B Van de Voorzitter::: 9 ook op de CD-ROM als medium is uitgekomen. In hoe- bieden. Meestal zijn dromen bedrog. Wij zullen zien. Ik verre TUG, NTS en de CD-ROM-ers op een lijn zitten, hoop in ieder geval dat NTG's redactie het idee adopteert, weet ik eerlijk gezegd niet. In het begin doemde er wel iets evenals TUG. van competentie c.q. competitie op. De consequentie is dat het wat meer tijd vraagt om tot een realistische doelstelling te komen, dan wel zoveel mogelijk Prototype, revise, rewrite. betrokkenen op een lijn te krijgen (en te houden). Daarnaast doe ik in de studie nog veel meer suggesties,

Het leek ons nuttig ondertussen wat ervaring op te doen zoals de verbatim mode, om onafhankelijk te zijn van of je 1 met de beperktere NTG 4allTEX CD-ROM. Gewoon prac- nu in TEX, LATEX, of :::TEXwerkt. tisch bezig zijn en de ervaring t.z.t. inbrengen kan mijns De rode draad door mijn conclusies is het geheel eenvoudi- inziens nooit kwaad. Sterker nog dat is toch voetje-voor-- ger te maken. Mijn tug.ppt voorstel is ruwweg 100 regels, voetje voortgaan in de goede richting. De logistiek van in ieder geval een educatief opstapje. Zelf gebruik ik dit 4allTEX alleen al wordt veel handzamer via CD-ROM en voor mijn verhalen nu. kan economisch uit. Daarnaast bevat het extras, zoals: het TEXbook en het Metafont book, veel nuttigs uit het wel en wee van de NTG, en andere goodies. Een waar verzame- LUGs lingsobject. UKTUG is geweldig actief. De Baskervilleverschijnt weer NTG-ers go for it! regelmatig met een fraaie inhoud en dito opmaak. Hulde. Ook hebben zij een indrukwekkende lijst van bijeenkom- A PR set, het kan verkeren. sten met boeiende themas. De primeur van de L TEX2" Wat dacht je wat? De PR set is in electronische vorm cursus is algemeen bekend. Dat daarnaast Sebastian BoD beschikbaar, op de CD-ROM natuurlijk. 600dpi voor de lid is en betrokken bij de TUG '94, de CD-ROM, CTAN gedrukte vorm en in verband met gangbare printers 300dpi e.d. activiteiten, doet je alleen maar afvragen hoe hij dat allemaal klaar speelt. En dan zwijg ik nog maar over de voor de CD-ROM (MET A F O N T code aanpasbaar natuurlijk). Dank Jos (en auteurs) voor al het werk! Leden die prima samenwerking die hij weet te onderhouden, o.a. met een bijdrage hebben worden als immer aangemoedigd con- onze redactie. Gelukwensen! tact op te nemen met de redactie van de MAPS, en niet te Ook heb ik gehoord dat GUTenberg de spits zal afbijten wachten tot de volgende bijzondere gebeurtenis. met de Cahiers in kleur! Ik ben benieuwd. DANTE's Stammtisch blijft trekken, alleen is het er weer TUG niet van gekomen om eens aan te schuiven. De grenzen worden in Santa Barbara, TUG '94, wederom GUST laat steeds meer van zich horen. CyrTUG krijgt al verlegd. TEX in geuren en kleuren! onderafdelingen, alhoewel hun ledental vergelijkbaar met Voor1995 is de annual meeting in Florida, en daarna in Eu- ons is. ropa. Het komt dus steeds dichterbij. Ondertussen zijn nut- tige documenten ontwikkeld, de zogenaamde Info-sheets, EuroTEX'94 met informatie over wat er op (LA)TEX gebied beschikbaar is voor de diverse systemen. Ongetwijfeld zal dit t.z.t. Het verheugende nieuws is dat GUSTÐlees Wøodek opgenomen worden in de resource directory. BzylÐde Europese September 1994 bijeenkomst op een Baltisch waddeneiland organiseert. Nog verheugender Wat mij treurig stemt is dat er nog steeds niets geregeld voor NTG is dat Erik en Wietse met hun 4allTEXgeÈõnvi- is met CyrTUG over de beschikbaarheid in electronische teerde sprekers zijn. En, als het even meezit zullen zij er de vorm van de TUGboat inhoud. Zelfs geen gedeeltelijkeop- Groningse cursus herhalen, low-budget vanzelfsprekend. lossing om wederzijds de goede wil te tonen, en te kijken hoe het loopt in de praktijk. Mijn persoontje zal de TUGboat BLUes kwinkeleren, en vooral de idee van de xxx.ppt stijl uitbazuinen. Ook heb ik tug.ppt proposal. aangeboden een Manmac workshop te houden. Zelf heb ik mijn studie over de TUGboat stijlenÐen afgeleidenÐaangeboden aan de BoD van TUG met het Future of TEX

A $ minimale verzoek er kennis van te nemen, en een TUG Er is van alles gaande L TEX2" ,NTS,PostScript TEX preprint stijl, zeg tug.ppt, te adopteren. Het laatste is nuttig (kleuren!), ontpoppende LUGs en dergelijke. Wat er naar omdat er voor auteurs dan geen verschil meer is in tug- mijn mening over het hoofd wordt gezien is dat Knuth al boat.sty en tugproc.sty, om maar iets concreets te noemen. lang voor een toekomst van TEX gezorgd heeft, door het te Mijn dagdroom is dat LUGs deze preprint stijl idee in plaats koppelen als formatter aan zijn WEB systeem voor literate van, c.q. naast, hun stijl adopteren, en daarmee tonen com- programming. Het formatteren van een bepaalde klasse patibel met elkaar te willen zijn. Een auteur kan dan zijn van documenten heeft hij ondergeschikt gemaakt aan een copy met ongewijzigde markup aan iedere LUG/TUG aan- groter doel: fraai gedocumenteerde software structureel

1 Dit overigens in navolging van Knuth's latere werk, o.a. de markup van het CWEB manual.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 10 Van de Voorzitter::: Bijlage B makkelijker te maken en te onderhouden, better known als Conclusie. literate programming. De WEPT is voor de happy few, en niet voor de zwijgende meerderheid die dagelijks resultaten met (LA)TEX uitwis- GNAÐglobal network academy. selen via het internet, bijvoorbeeld. Binnen de LP discussielijst is een interessant idee geboren, een nieuwe mogelijkheid van het gebruik van het inter- Meetinstrumenten en de invloed op de meting net: de GNAÐglobal network academyÐvoor de educatie Dit verschijnsel is algemeen bekend binnen de experimen- m.b.t. literate programming. Marcus Speh is de geestelijk tele natuurkunde. Wat heeft dit nu met (LA)TEX te maken? vader en leider. Ik moest hieraan denken toen ik de ingewikkeldheidÐ eufemistisch: ongewoonheidÐvan (LA)TEX weereens pro- De wereld om ons heen beerde te plaatsen. Dit laatste kwam bij mij op bij het bestuderen van de TUG stijlen. Knap, erg knap, en ge- Door de oogharen heenziend zijn wij helemaal bij met A zien het doel te knap, naar mijn smaak. Sorry, en met (L )TEX, etc. Het netwerk en de BBS zijn niet meer weg alle respect, dat ik het zeg. Ik heb dat soort zaken al eens te denken. NTG is welbekend in Oost en West. Naar de eerder meegemaakt in de geschiedenis van de computer. MAPS wordt uitgekeken. 4allTEX gaat op zwerftocht door Programmering in de jaren 60 was ongeloo¯ijk knap, maar Europa en verovert de wereld, zodat wij ons weer kunnen veelal ook ingewikkeld. Je zou kunnen zeggen dat het richten op wat wij er eigenlijk mee willen doen. een vorm van suboptimalisatie was. Tony Hoare zei het al (geciteerd overigens door Knuth) Niettemin gaf de WEPT folderÐa Week of Electronic Pub- lishing and TypographyÐstof tot overpeinzing. Qua ti- `Premature optimization is the root of all evil.' tel en inhoud zou dat de belangrijkste bijeenkomst op het Uit die tijd stamt het epitheton ornans monolytische code,3 computer-ondersteund documentgebeuren moeten zijn. Is met als remedie de Reduced Instruction Set Computer, en dat ook zo? Hoe zit dat eigenlijk? het modulair, generiek en functioneel programmeren. La- ter kwam de gebruikersvriendelijkheidook nog eens om de Het is 4-in-1. RIDT94 legt de nadruk op `rendering'en font hoek kijken, en de object-oriented variant van het functio- kwaliteit. PODP94 is een workshop over `:::document neel programmeren houdt de gemoederen tot op de dag van formatting, conversion, representation, recognition, en re- vandaag bezig. Als je Knuth's Manmac bestudeert en kijkt trieval' gerelateerd aan hypertext. TEP94 kondigt aan `The wat hij er zoal mee kanÐde eenvoud en compactheid van teaching of multimedia is focussed upon as a form of elec- de markup van het TEXbook en latere publicatiesÐdan zeg tronic publishing that presents its own challenges.' Dan is ik laten wij streven naar eenvoud en eerst maar eens proberen de kwaliteit van Knuth te benaderen. Het formatteren er nog de EP94 met als trekker `:::extended its range of topics to include hypertext and hypermedia systems, docu- via een computer moet het probleem van het publiceren niet vergroten, niet vertroebelen wat je eigenlijk wilde commu- ment recognition and analysis, and application of database niceren. Het moet makkelijk en ondersteunend werken. techniques to document handling.' Dit leidt tot mijn boodschap als aftredend voorzitter, aan-

Fraai, prachtig, daar is de research kennelijk op gericht. sluitend bij De Vinne, van Krimpen, Schumacher, ::: Hypermedia en hoe om te gaan met de complexiteit, hoe laten wij het zo simpel mogelijk houden te navigeren op de woelige baren van het vele. (LA)T Xen E en streven naar de eenvoud en kwaliteit van Knuth's com- Metafont als zodanig komen nauwelijks voor noch literate puter typogra®e. programming.2 Is dit wel een getrouwe afspiegeling, of Een tipje van de sluier wordt opgelicht in mijn BLUe's heeft men toch geen weet van wat er werkelijk gaande is? serie. Vergelijk eens de eenvoud van BLUe's Bibliography Ik bedoel Adobe was de trendsetter de afgelopen decade, met BiBT X, mijn tug.ppt met de tugboat stylen, om een en waar is hun recente Portable Document Format? E practisch idee te krijgen wat ik bedoel te zeggen. Een ding Voor de doorsnee wetenschapper, om maar een belangrijke nog op de valreep. Pas op voor het je laten meesleuren door klasse van (LA)TEX gebruikers te noemen, zijn (LA)TEXen geÈõntroduceerde problemen, problemen die er eigenlijk niet Metafont de gereedschappen, de ®xed points, waar men ja- zijn, maar opgeroepen door een verkeerde techniek. ren mee vooruit kan, in samenwerking met andere goodies Het voorjaar is weer in aantocht, de seizoenen komen en zoals PostScript, PDF, en de hypernavigatie in een World- gaan. Wide-Web.

2 Yannis houdt echter zijn `Parametrisation of PostScript fonts through Metafont,' en vanuit Duitsland is er zonder blikken of blozen `Weaving a WEB, the structure and creation of an object network representing an electronic reference work.' 3 Ook wel mammoet code genoemd.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage C Van uw MAPS Editor 11

Van uw MAPS Editor

Gerard van Nes

Weer een MAPS gevuld! omgevingen blijkt 4TEX de ideale oplossing te zijn. En met wat voor bijdragen! Ook de redactie kijkt altijd Tevens is een deel van het editor werk gedaan m.b.v. de op van de verschillende en veelal zeer actuele onderwer- 4allTEXCD-ROM. Om de gold-CD te testen heeft Wietse pen die weer geplaatst worden. Natuurlijk het nodige over Dol een aantal avonden de CD-ROM gebruikt voor al zijn A A editors werk. Conclusie na deze zware duur test is dat L TEX2" en (L )TEX op PC systemen. Verder hypertekst de CD-ROM al hetgeen wat van hem verwacht wordt ook zaken, locale (LA)TEX gebruiksaspecten en ervaringen, an- derhalf hoofdstuk uit een onlangs gepubliceerd boek, BLU- daadwerkelijk kan presteren. De snelheidsverlies vergele- e's bijdragen uit de bekende hoek, heet-van-de-naald ver- ken met een harde schijf is `slechts' 10-20% slagen, etcetc. Het aantal pagina's is wel wat verminderd Overigens redactielid Jos Winnink heeft het deze keer wel t.o.v. de vorige twee MAPS uitgaven, doch de inhoud is al te erg te verduren gehad. In de volgende sectie laten we minstens even interessant! We kregen al wel van de oplet- hem even aan het woord. tende penningmeester het mes al op de keel gezet. Doch na een jubileumjaar mag het best wel eens wat rustiger er

To convert or not to convert::: aan toe gaan. Al hoewel rustiger? De 4allTEXCD-ROM dient zich al aan als het volgende klapstuk! De redactie van de MAPS staat bij elke uitgave weer voor de vraag: `Moeten de bijdragen in plain TEX naar LATEX Deze MAPS uitgave bevat dus weer voor elk wat wils: worden omgezet worden of niet?' zowel de nieuweling, de grote groep van gemiddelde ge- Op het eerste gezicht ben je geneigd te zeggen laten we bruikers, als ook de doorgewinterdedocumentverwerkende de vormgeving vasthouden, die de auteur van de bijdrage guru komt weer genoeg aan zijn trekken. Deze MAPS is heeft bedoeld. En op basis van zijn/haar typogra®sche weer goed voor een half jaartje rust aan de kant van de kennis klaarblijkelijk zinvol vindt. Helaas een blad op een redactie! dergelijke manier vullen levert als eindresultaat vermoedelijk op dat alle artikelen er aardig uitzien, maar dat het Maar wat er voor af ging? geheel een rommeltje is. De redactie, bestaande uit Wietse Dol, Jos Winnink, en bo- De redactie stelt zich ten doel om leden een blad in han- vengenoemde heeft deze tweejaarlijkse klus ook nu weer den te geven dat bijdragen bevat over een breed terrein geklaard. Het snuffelen zowel naar mogelijke auteurs als (LA)TEX beslaand zo mogelijk ingebed in dezelfde typo- naar algemene en interessante bijdragen (en dat vormt gra®sche vormgeving. feitelijk al de basis van de MAPS), het vervolgens con- Ik hoor u nu al opmerken: Dus de redactie vindt van zich- verteren van de ontvangen artikelen naar de uiteindelijke zelf dat ze meer meer typogra®sche kennis heeft dan de maps.sty layout, het omzetten van de ASCII en plain auteurs. TEX bijdragen naar standaard LATEX, het zo goed als mo- Het antwoord is eigenlijk ja. En wel omdat het niet zozeer gelijk verdelen van alle tekst over de bladzijden, de altijd gaat om de vormgeving van de losse bijdrage, maar vooral aanwezige (kleine) technische (veelal font) problemen, en ook om de vormgeving van het geheel. een (laatste) `vluchtige'controle, kost altijdweer de nodige tijd. Maar het zit er weer op. Om hier een handvat voor aan de auteurs te geven is Overigens zijn we gelukkig enkele jaren geleden niet over- de MAPS-stijl ontwikkeld. Weliswaar niet revolutionair, gegaan op een tugboat.sty ofeÂ Âen of andere andere maar toch zodanig dat ze in principe de redactie die moge- bestaande TUG style®le (zie de bijdrage `enige suggesties lijkheden geeft om haar werk te doen op een manier, die aan de redactie van de MAPS' in MAPS 91.2). De TUG- zij nodig acht. A boat redactie heeft helemaal een zware klus. Zouden wij Voor artikelen aangeboden in L TEX is het zeer eenvoudig als MAPS redactie niet hebben aangekund. om deze geschikt te maken (voorzover dat nog nodig is) voor de MAPS-stijl. Artikelen aangeboden in plain TEX Een deel van de bijdragen werden in deze MAPS verwerkt vormen echter een geheel ander verhaal! Moet de redactie A via de langzaam opkomende L TEX2" . Jawel aanwezig de auteurs verplichten om hun bijdragen aan te leveren in onder de niet te evenaren 4TEX! Overigens zonder nieuwe LATEX onder gebruikking van de MAPS-stijl? Of moet de format binnen 4TEX gebruiksomgeving was het onmogelijk redactie (die ook maar vrijwilligers zijn) de bijdragen zelf om de voor u liggende MAPS op tijd klaar te krijgen! De maar omzetten, met een poging om de vormgeving te laten 4TEX shell heeft de uitgebreide klus weer enigszins kunnen aansluiten bij de MAPS-stijl? verlichten. Zeker voor (al dan niet complexe) produktie-

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 12 Van uw MAPS Editor Bijlage C

Op dit moment kiest de redactie voor de laatste optie. Het- Building virtual fonts with `fontinst', geen er overigens wel toe heeft geleid dat voor de voor u Colour slides with LATEX and `seminar', liggende MAPSeÂ Âen van de redacteuren alleen al in totaal Text to Hypertext Conversion with LATEX2HTML, ruim 40 uur gewerkt heeft aan het omzetten van plain TEX Obtaining TEX. bijdragen die uiteindelijk zo'n 50 pagina's omvatten. Hopelijk heeft deze UK-NL samenwerking een lang leven! Was al dit werk nu nodig? Geen van de bedoelde TEXar- tikelen was zodanig dat het niet mogelijk was geweest om ze in LATEX op te zetten. In feite zou het voor de auteurs Alle MAPS uitgaven op de 4allTEX CD-ROM! eenvoudiger zijn geweest om dat wel te doen. Het omzet- De MAPS heeft de CD-ROM gehaald! Aanvankelijk was ten bestaat voor een belangrijk deel uit het verwijderen van het de bedoeling alleen de laatste 2 uitgaven van de MAPS (ongetwijfeld handige en slimme) eigen T X constructies E (93.1 en 93.2) op de nu reeds veel besproken 4allTEXCD- van de auteurs. De resulterende artikelen bevatten geen ROM te plaatsten, doch spoedig bleek dit medium toch de plain TEX instructies meer. ideale mogelijkheid te zijn om oude, en veelal niet meer te Is het resultaat te zien zult u zich nu afvragen? Onge- verkrijgen MAPS uitgaven (een enkel oud exemplaar ligt in twijfeld, maar voor een belangrijk deel komt dat omdat een archief ergens op zolder weg te kwijnen), toch weer on- de bijdragen zijn opgenomen in de MAPS en daarom zijn der de aandacht van geÈõnteresseerde lezers te brengen. En gegoten in een MAPS-stijl-confectiekostuum. niet alleen NTG leden! Ook vanuit het buitenland (vooral De redactie zou van auteurs dan ook eigenlijk willen vra- Oost Europa) is grote belangstelling voor de electronisch gen om de bijdragen alleen in LATEX te willen aanbieden beschikbare informatie: de MAPS bevat nu eenmaal zowel en eventueel gebruik te maken van de MAPS-stijl zodat de Nederlandstalige als Engelstalige bijdragen. werkzaamheden ook voor een redactie bestaande uit vrij- Alle MAPS uitgaven, t.w. de nummers 1 t/m 12, staan in willigers te behappen is. ongeveer 160 PostScript ®les op de CD-ROM. Totaal ruim Dank u! 25 Mbyte. De verwerking gaf hier ook weer de nodige problemen. En de kleine layout aanpassing al gezien? Gelukkig waren wel alle sources nog bewaard gebleven! Jawel, als u goed kijkt zal u een iets bredere bladspiegel Alle bestanden (en dat waren er heel wat!) werden eerst zien. Past beter, kan weer meer op een pagina, en geeft overgebracht van een SUN systeem waarop de eerste uit- soms minder problemen met ondermeer `verbatim' stuk- gaven waren gemaakt, naar de 486 PC met het 4TEXsys- jes. Overigens ook andere (kleine) aanpassingen zijn in de teem. De nodigeSUN speci®eke zaken werden verwijderd, toekomst zeker te verwachten. Suggesties zijn welkom!. tot zelfs uit enkele .vf ®les (waarin niet-unieke ®lenamen Trouwens ziet u het resulaat van de nieuwe NTG PostScript met meer dan 8 karakters waren opgenomen!). Plaatjes laserprinter? Begin dit jaar door de NTG aangeschaft en die als `prints' waren aangeleverd moesten worden ge- direct al vol op in gebruik bij redactieen Â NTG secretariaat. scand. Antieke (1990) tugboat.sty ®les werden gelukkig Werkt een heel stuk gemakkelijker. Kunnen we eens wat nog onder een stof®ge VAX gevonden (van compatibiliteit meer doen, zeker ook op het gebied van plaatjes etc. gesproken:::). Doch uiteindelijkkonden de ruim 1600 (!!) bladzijden gecontroleerd (lees gepreviewd) worden en in PostScript bestanden worden weggeschreven. De snelheid Thanks to Sebastian Ratz! van de redactie DX2 maakt het vele werk nog enigszins De samenwerking tussen editors van gelijksoortige dragelijk. Ook de veel gebruikte `hotline' met 4TEX guru tijdschriften kan er voor zorgdragen dat interessante Wietse Dol zorgde uiteindelijk voor de totale realisering. TEX/LATEX/etc bijdragen een grotere verspreiding krijgen dat aanvankelijk de bedoeling was.

En we gaan gewoon weer door::: Sinds de vorige MAPS zijn er ook uitstekende contacten Niet aan denken, doch over een klein half jaartje is het weer met de editor van het Engelse UK-TEX tijdschrift Basker- ville: Sebastian Ratz. Uitwisseling vindt nu plaats van zo ver. Denk aan uw bijdragen, suggesties, ideeÈen! Zonder bijdragen tussen Baskerville en MAPS! deze kan de MAPS niet verder bestaan. Een halve pagina zou al mooi zijn. Een beetje meer mag ook. Bijdragen mo- Ook in de voor u liggende MAPS vindt u,dank zij Sebastian gen in de steigers staan. Als collega (LA)TEX-ers er maar (en de betreffende auteurs die daarvoor hun toestemming wat aan hebben. gaven!), een aantal prachtige bijdragen, t.w.: Sluitingsdatum MAPS 94.2 is komende 1 oktober. Iets

A brief guide to TEX assistants, eerder mag natuurlijk ook!

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage D Jaarverslag NTG 13

Jaarverslag NTG jan±dec 1993

Gerard van Nes

1 Algemeen Het jaar 1993 was voor de NTG het lustrumjaar. De 4 De NTG bijeenkomsten NTG bestond 5 jaar! Twee druk bezette NTG bijeenkomsten vonden plaats met vele goede lezingen van spre- Er zijn in 1993 ook weer twee NTG bijeenkomsten ge- kers van zowel binnen als buiten de NTG. Er verschenen organiseerd welke gekenmerkt werden door een levendige een tweetal uitgebreide MAPS uitgaven (Minutes & AP- discussieen een hogemate van informatie-uitwisseling. De pendiceS). Medewerking werd wederom verleend aan het voorjaarsbijenkomst was tevens de eerste NTG lustrumbij- A eenkomst: L TEX2" projekt. En voor de rest is er het diverse door de leden gedaan waar- 1. Op 10 juni 1993 bij het KNMI te de Bilt. Aanwezig waren 55 leden. onder de beschikbaarstelling van de 4allTEX distributieset en de uitgebreide hulpverlening bij vragen op de TEX-NL 2. Op 18 november 1993 bij OcÂeteDenBosch. discussielijst. Aanwezig waren 72 leden. Op deze bijeenkomsten, met als thema respectievelijk: 2 Het NTG bestuur `Van Font tot Boek' en `(LA)TEX Gebruikersomgevingen'

Het NTG bestuur bestond uit de volgende personen: vonden de volgende lezingen plaats: C.G. van der Laan, voorzitter, `NTG's lustrum: terug- en (interactief) vooruitblik',

G.J.H. van Nes, secretaris, door Kees van der Laan; J.L. Braams, penningmeester, `De harmonieleer van het schrift',door Frank Blokland;

A J.J. Winnink, bestuurslid, `Ervaringen met het maken van boeken via L TEX',

T.A. Jurriens, bestuurslid (tot juni 1993), door Rein Smedinga; E.H.M. Frambach, bestuurslid (vanaf juni 1993). `Writing reports with more than 100 people', door Jo- hannes Braams;

Op de NTG bijeenkomst in juni vonden wederom bestuurs- `Het boek is een heel nuttig hulpmiddel', door Huub verkiezingen plaats. T.A. Jurriens en J.L. Braams traden van Krimpen; af, waarvan de laatste reglementair. Laatstgenoemde stelde `4TEX: a TEX workbench for MS-DOS PC's', door zich ook herkiesbaar. De door het bestuur voorgestelde Wietse Dol en Erik Frambach;

s twee kandidaten, E.H.M. Frambach en J.L. Braams, wer- `Scienti®cWorking Environment: A TEX', door Michel den bij acclamatie gekozen. Lavaud. Philippe Vanoverbeke werd benoemd tot BelgiÈe- commissaris, vooral om de contacten met de Vlaamse leden Van bovengenoemde twee vergaderingen (en lezingen) ver- te verstevigen. schenen verslagen met bijlagen (zie MAPS 91.2, 93.1 en 93.2). 3 Het NTG ledenbestand Een deel van de lezingen werd gepresenteerd door spre- Het ledenaantal bleef ook weer in 1993 duidelijk stijgen, kers, die door de NTG speciaal voor deze gelegenheden zelfs nog sterker dan in 1992. Eind 1993 telde de NTG 232 waren uitgenodigd. leden waarvan 33 instituutsleden. T.o.v. eind 1992 betekent De leestafels met TEX-achtige boeken, tijdschriften, dit een toename met 39 leden (waaronder 3 instituutsleden). brochures en andere aan TEX verwante documenten, De contributie bleef in 1993 wederom ongewijzigd. trok wederom de nodige belangstelling. Bij de na- De duidelijke samenwerking van NTG met TUG, waarbij jaarsbijeenkomst konden de aanwezigen Addison-Wesley het lidmaatschap gecombineerd kon worden overgemaakt, (LA)TEX/PostScript boeken met reductie aanschaffen. bleek te resulteren in 74 NTG/TUG leden eind 1993; t.o.v. eind 1992 een toename van 26(!) leden. 5DeNTGMAPS Helaas bleek bij een aantal leden de toezending van zowel Ook in 1993 verschenen er twee `jubileum' MAPS uitga- TUGboat als `TEX en TUG news' zeer lang uit te blijven. ven met ongeveer 475 (!!) goed gevulde bladzijden (in De oorzaak hiervan bleek gelukking niet bij de NTG te 1992: ongeveer 340) met ondermeer als inhoud: verslagen liggen. van nationale en internationale bijeenkomsten, book- en De volledige NTG ledenlijst met aanvullende hardware- software reviews, artikelen m.b.t. de NTG lezingen, veel en software informatie werd wederom gepubliceerd in de tutorial- en ander soortig educatiemateriaal, TEX/LATEX& beide verschenen MAPS uitgaven.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 14 Jaarverslag NTG Bijlage D

PostScript bijdragen, font artikelen, TEXenPC's,TEXma- Van beide bezoeken is uitgebreid verslag gedaan in cro's, delaatsteinformatieover LATEX3, algemene- en tech- MAPS 93.2. nische TEXenLATEX bijdragen. De MAPS heeft nu een vaste redactie, bestaande uit Wietse Op 4 februari en 28 oktober vonden telefonische NTG Dol, Gerard van Nes en Jos Winnink. bestuursvergaderingen plaats waarin naast de algemene gang van zaken binnen de NTG, de organisatie van de 6 De NTG werkgroepen NTG bijeenkomsten, Public Relation activiteiten, en de gebeurtenissen binnen TUG en andere zusterorga- De functie van de NTG werkgroepen blijkt toch wat op nisaties ter sprake kwamen. Daarnaast werd aandacht zijn retour te zijn. Bijdragen komen hoofdzakelijk van in- besteed aan ondermeer bestuursverkiezingen en NTG's dividuele leden. De veel gebruikte TEX-NL discussielijst toekomst. zorgt dikwijls voor een vorm van `overleg'. 10 Diversen

7 De 4allTEX distributieset Van zowel de TEX-NL ®leserver als de TEX-NL list- Op de najaarsbijeenkomst werd de 4allTEX distributieset, server werd in 1993 wederom veel gebruik gemaakt. bestaande uit 30 DOS diskettes beschikbaar gesteld. Rea- Het aantal abonnees van de listserver steeg tot ruim lisatie hiervan vond plaats dank zij Phons Bloemen, Wietse 180 (eind 1992: 162). Gedurende 1993 werden in to- DolenErikFrambach. taal 1047 (in 1992: 1097 mails) verstuurd. Daarnaast Als basis de reeds enige jaren in gebruik zijnde 4TEX versie, werd via de NTG diverse bestanden op de TEX-NL omringd met alle benodigde utilities,vond deze implemen- ®leserver geplaatst. tatie bijde NTG leden gretige aftrek. Naast het distribueren Het NTG-FGBBS BulletinBoard van Frans Goddijn en van het pakketje langs een lijst van adressen in Nederland Henk de Haan werd door zowel NTG-ers als niet NTG- en BelgiÈe, werd ook kopieerservice geleverd t.b.v. een aan- ers dagelijks bezocht. Het FGBBS bevat op dit moment tal leden. Bulletin Board gebruikers konden aleÂ Âen dag na een indrukwekkende hoeveelheid (LA)TEX materiaal. de NTG najaarsbijeenkomst de software via modemverbin- Vele leden maakten via e-mail dan wel via ftp dankbaar ding ophalen. De 4allTEX software is tevens beschikbaar gebruik van de RUU ®leserver van Piet van Oostrum gesteld via de bekende RUU ftp-server en CTAN. voor het verkrijgen van diverse soorten TEX materiaal. Daarnaast werd ook gebruik gemaakt van de ftp-server 8 De NTG CD-ROM van de Piet Tutelaers (TUE).

Actieve medewerking werd verleend aan het L T X2" Het begon allemaal met een onschuldige suggestieeÂ Âen dag E project door het LAT X3 team lid Johannes Braams. voor de najaarsbijeenkomst op het NTG bestuursnetwerk. E

Door NTG leden werd een belangrijk aantal artikelen Direct gevolgd met een sterke discussie binnen het bestuur gepubliceerd in TUGboat, het tijdschrift van de inter- en bij de NTG bijeenkomst een zeer positieve belangstel- nationale T X Users Group: ling. Vervolgens een week weer met ontelbare e-mails E ± Victor Eijkhout (1993): The bag of tricks, TUGboat zowel binnen het bestuur als met TUG en omliggende zus- 14#1, 23±24. terverenigingen. Dit alles zou het begin worden van een ± Kees van der Laan (1993): FIFO and LIFO sing the 4allT X CD-ROM welke een half jaar later beschikbaar E BLUes, TUGboat 14#1, 54±60. zou moeten zijn. Veel werk werd hiertoe verzet door het ± Johannes Braams (1993): An update on the babel koppel Wietse Dol & Erik Frambach. system, TUGboat 14#1, 60±62. Eind 1993 was nog niet te verwachten wat voor een groot ± Nico Poppelier (1993): The Donald E. Knuth Scho- impact voor de NTG dit gehele gebeuren wel niet allemaal larship: 1993 Scholar and 1994 announcement, zou hebben ::: TUGboat 14#2, 102±103. ± Theo Jurriens (1993): From observation to publica- 9 Bestuursactiviteiten tion, TUGboat 14#2, 123±126.

De voorzitter had vanuit zijn functie zitting in de Board ± Nico Poppelier (1993): Review of recent LAT X of Directors van TUG. E books, TUGboat 14#2, 127±128.

De NTG wisselde informatie uit met de bekende LUGs: ± Kees van der Laan (1993): Syntactic sugar, TUG- Exemplaren van de MAPS werden verstuurd. Van een boat 14#3, 310±318. aantal LUG's ontvangt de NTG regelmatig hun perio- ± Kees van der Laan (1993): Sorting within TEX, dieken (zie ook leestafel NTG bijeenkomsten). TUGboat 14#3, 319±328.

Namens de NTG werden in 1993 de volgende bijeen- ± Victor Eijkhout (1993): The bag of tricks, TUGboat komsten bezocht: 14#4, 424±424. ± TUG'93 te Aston, Birmingham, UK Victor Eijkhout was editor van de macro column van Van 26 tot 30 juli werd ondermeer door de voor- de TUGboat. zitter en de penningmeester deelgenomen aan deze Nico Poppelier was lid van de TUG Board of Directors jaarlijkse TUG meeting. en het `Knuth scholarship committee'. ± CyrTUG'93 te Pereslav'-ZaleskiÆõ, Russia Door Kees van der Laan werd op de TUG94 conferentie Van 4 tot 7 oktober werd door de voorzitter deelge- te Aston twee lezingen gegeven. nomen aan deze Oost-Europese TEX gebruikersbij- eenkomst. Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage E Financieel verslag NTG 1993 15

Financieel verslag 1993 Nederlandstalige TEX Gebruikersgroep

Johannes Braams

Mei 1994

1 Inleiding 2.2 Uitgaven

Voor U ligt het ®nancieel jaarverslag van de vereniging Evenementen NTG over het jaar 1994. De ®nanciÈele ontwikkeling van de In 1993 vierde de NTG haar eerste lustrum. In het vereniging wordt aan de hand van de winst en verliesreke- kader daarvan zijn sprekers uitgenodigd voor wie een ning en de balans besproken. vergoeding moest worden betaald.

Administratie Deze post bevat uitgaven voor het voeren van de admi- 2 De winst en verliesrekening nistratie zoals portokosten, enveloppen, ordners. Ook In tabel 1 is de winst- en verliesrekening over 1993 weerge- de kosten van het verzenden van informatiemateriaal geven. Dediverseposten worden in devolgendeparagrafen zijn in deze post opgenomen. De kosten zijn bijna kort toegelicht. twee maal zo hoog uitgevallen als bij het opstellen van de begroting werd geschat.

Bedragen in guldens Debet Credit KvK en notaris Deze post omvat de kosten van de inschrijving bij de Contributie 16.762,30 kamer van koophandel in Groningen. Sponsoring

Bestuurskosten Rente 1.785,88 Deze post bestaat uit de kosten van telefonische be- Evenementen 1.593,55 stuursvergaderingen. Administratie 1.161,06 KvK en notaris 61,00 Mededelingen aan de leden Bestuurskosten 334,50 Deze post bevat de uitgaven gedaan voor het maken, Computer faciliteiten reproduceren en verzenden van het `verslag met bijla- Mededelingen a/d leden 13.823,57 gen'. Voor deze post is bijna ¦6.000,± meer uitgegeven Reisbijdragen 2.279,75 dan was voorzien. Hiervoor zijn twee oorzaken aan Representatie 2.266,21 te wijzen. Enerzijds was het ledental hoger dan ver- Boekverkoop 927.65 wacht, anderzijds zijn de MAPSen in 1993 vanwege het Diversen 1.586,28 lustrum extra dik geweest. Saldo 3.630,19

Reisbijdragen 23.106,02 23.106,02 In 1993 zijn bijdragen gegeven voor het bijwonen van de conferentie in Aston door Kees van der Laan en het Tabel 1: De winst en verliesrekening over 1993 bijwonen van de CyrTUG bijeenkomst in Moskou door Kees van der Laan.

2.1 Inkomsten Representatie

Contributies In deze post zijn de kosten van cadeaus, de kosten van

De groei van het aantal leden is in 1993 doorgegegaan, de PR-sets (f 1198,86) en de kosten van de als present

waardoor de contributie-inkomsten dit jaar ongeveer exemplaar weggegeven syllabi (f 814,80) opgenomen. ¦3.700,± hoger zijn dan begroot. Extra inkomsten ont- Doordat meer syllabi zijn weggegeven dan verwacht is

staan doordat voor elk TUG lid dat door de NTG wordt deze post f 966,21 hoger dan begroot.

afgehandeld een vergoeding door TUG wordt betaald. Diversen

Rente Het bestuur heeft in 1993 besloten om een bedrag De inkomsten uit rente zijn hoger dan begroot. De in- (¦1530,28) beschikbaar te stellen voor het bursary fund. schatting van de hoeveelheid rente inkomsten van de Dit fonds wordt gebruikt om mensen die het bijwonen Leeuwrekening was te laag. van een conferentie niet kunnen betalen ®nanciÈeel te

Boekverkoop ondersteunen.

In 1993 heeft de NTG een vernieuwde versie van het Saldo cursusboek van David Salomon uitgegeven. Op de ver- Deze post is geen inkomsten, maar het bedrag dat de koop van de syllabus wordt een kleine winst gemaakt. vereniging in 1993 te kort is gekomen. Dit tekort is ont- staan door de (eenmalig) hogere kosten van de MAPS,

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 16 Financieel verslag NTG 1993 Bijlage E

de hoge PR uitgaven en de bijdrage aan het bursary Het kapitaal is in 1993 afgenomen met ¦3.580,19; dat was fund die niet was begroot. niet begroot, bij de bespreking van de verlies en winst rekening is dit al toegelicht.

3 De balans 4 Samenwerking met TUG In tabel 2 is de balans per 1 januari 1993 weergegeven. Eind 1991 is een overeenkomst met TUG gesloten die NTG leden 10% korting geeft op het lidmaatschap van beide Bedragen in guldens Aktiva Passiva verenigingen. Daar is door ongeveer de helft van de per- Giro 23.256,16 soonlijkeleden van de NTG gebruik van gemaakt. Vanwege Kas het succes van de regeling is deze in 1993 gecontinueerd. Contributies 675,20 Debiteuren 267,00 De regeling geldt nu ook voor mensen die die als instituuts- Crediteuren 2.103,85 vertegenwoordiger lid zijn van NTG zij ontvangen 10% Kapitaal 12.916,36 korting op het TUG lidmaatschap. Daarnaast is het nu zo dat alle lidmaatschapsbetalingen van mensen in Nederland 15.020,21 15.020,21 nu via NTG lopen. Ook studenten kunnen van deze rege- Tabel 2: De balans per 1 januari 1993 ling gebruik maken, zij krijgen echter geen extra korting vanwege het scherpe studententarief. Bedragen in guldens Aktiva Passiva Is de overeenkomst vanwege de ®nanciÈele voordelen een Giro 14.078,01 succes, het is gebleken dat de verzending van TUGboat en Kas TTN naar mensen die op deze wijze in 1993 lid zijn gewor- Contributies 675,20 den van TUG niet geheel vlekkeloos is verlopen. Een aantal Debiteuren 267,00 leden heeft niet alle numers of zelfs geen enkel nummer Crediteuren 2.053,85 Kapitaal 12.966,36 ontvangen. Dit moet achteraf gecorrigeerd worden hetgeen tot extra werk heeft geleid. Hopelijk verloopt een en ander 15.020,21 15.020,21 in 1994 beter. Tabel 3: De balans per 31 december 1993 5Conclusie In tabel 3 is de balans per 31 december 1993 weergegeven. Voor het eerst in haar bestaan heeft de vereniging NTG meer Depost `Contributies' betreft leden diehun contributievoor geld uitgegeven dan zij heeft ontvangen in hetzelfde jaar. 1993 niet of onvolledig betaald hebben. Het onvolledig be- Een groot deel van het tekort kan worden verklaard uit het talen wordt veroorzaakt door het geen rekening houden met feit dat dit een lustrumjaar was, waardoor extra kosten zijn transfer provisie bij een betaling vanuit BelgiÈe. gemaakt. Wel moet erop gelet worden dat in 1994 de kosten beter in de hand worden gehouden. Afhankelijk van de De post `Debiteuren' betreft nog niet betaalde, maar wel ®nanciÈele situatie van de NTG in het najaar zal bij de be- geleverde syllabi alsmede geld dat van de TUG rekening groting een voorstel worden gedaan het lidmaatschapsgeld moet worden overgeboekt. per 1 januari 1995 te verhogen met ¦10,±. De post `Crediteuren' betreft geld dat naar de TUG- rekening moet worden overgeboekt en een paar nog niet betaalde declaraties.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage F Use of TEX/LATEX within the NTG community 17

Use of TEX and LATEX within the NTG community

Jos Winnink

Abstract At the 1993 spring meeting of the Dutch TEX User Group (NTG) the NTG Board was asked to ®nd out in what way TEXandLATEX is used by its members. Main motivation for this question was to ®nd out how important funding of the LATEX-3 project for the members of NTG is. Therefore it was necessary to have insight in the use of TEX and related products/macro packages. It was decided that the board should held a inquiry among the members and if possible present the results at the fall 1993 meeting. This article describes the results of the survey.

Participation percentage LATEX individual members institutes At the moment the inquiry was held, NTG had about 125 %% individual members and 62 institutional members. A total 90 % 56 73 of 73 inquiry forms was sent back. Of which 43 forms 70±89% 16 10 were ®lled in by individual members and 30 were ®lled in 50±69% 2 7 by institutional members (institutionswere asked to ®ll out 30±49% - 3 1 form for the whole institute) 10±29% 7 3

9% 14 3 Institutes that returned the forms ranged from 2 to 200 ± 300 can't indicate 5 - TEX/LATEX users. The table below shows the distribution of the institutes with respect to the number of T X/LAT X E E Table 2: % of work done with LATEX users.

#ofTEX/LATEX users # of institutes future use: individual members institutes %%

43 5±9 8 will grow 51 43 10±19 7 will be stable 40 53 20±49 8 will decline - - 50±99 1 don't know 9 4

100 3 Table3: Future use of TEX/LATEX Table 1: Number of TEX/LATEX users per institute Why/when is plain T Xused? The use of TEXandLATEX E The members were asked to indicate what percentage of 44 % of the individualsand 53 % of the institutional members are using plain-T X to support or enhance macro pack-

their TEX/LATEX work was don by using (plain) TEX and/or E S

A A ages, like L T Xen(L) M -T X. plain-T X is not used what percentage of their work was done by using LATEX. E E E As can be seen from the table members of the NTG prefer at 22% of the institutes and also not used by 15 % of the individual members. to use LATEX much more than they use (plain) TEX. Local macro packages are being developed by 29 % of the Use of TEX/LATEX in the (near) future individual members by using TEX, this use is also found at 19% of the institutes. About 50% of NTGs members think that their use of TEX/LATEX in the future will grow. No one thinks their use of TEX/LATEX will decline in the (near) future.

In this and other places the term TEX is used whenever the system described in the THE TEXBOOK is meant

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 18 Use of TEX/LATEX within the NTG community Bijlage F

Macro packages in use individual members institutes The following list lists in alphabetical order the distinct macro packages that have been named in the survey. %% (totally) unimportant 71 83 ARABTeX BABEL (very) important - - BEZIER BIBTeX

DOC/DOCSTRIP EPSF

A S

EDMAC Eplain Table 6: Importance of (L) M -TEX FANCYHEADINGS GloTeX Harvard macro's (L)AMSTeX MANMAC MULTICOL MultiTeX NFSS2 individual members institutes -styles Phyzzx %% PICTeX PSFIG PSTRICKS SHADOW (totally) unimportant 21 21 TABLE TABVERB (very) important 57 71 TeXinfo TeXsis TUGBoat styles own styles/macro A publishing companies Table 7: Importance of L TEX-3 project (Elevated and Springer etc.) Should NTG actively support activities to come to successors for T X/LAT X? Frontends for TEX/LATEX that were mentioned: Scienti®c E E Word and NTS. The fast majority thinks that NTG should actively support

the development for the successors of TEX/LATEX. S A A What is the importance of TEX/L TEX/ M - TEX? support actively? individual members institutes The fast majority of the people that answered the survey %%

think that LATEX is of great importance for them. For TEX yes 78 86

A S the importanceis felt less. L M -TEX is felt to be of hardly yes, but .... 7 7 no importance. don't know 15 7 Nevertheless the great number of uncertainties about the no, but .... - - LATEX-3 project, this project is regarded as important for no - - the NTG members. Table 8: Support actively new developments?

individual members institutes Conclusion %% Members of NTG mainly using LATEX as their primary in- (totally) unimportant 44 38 terface to the TEX system. The expectation is that the use (very) important 44 31 of TEX/LATEX will be stable with a tendency to grow in the (near) future. This expectation is partially based on the ex- Table 4: Importance of TEX pectation that the work that is undertaken for the LATEX-3 project will succeed. individual members institutes %% (totally) unimportant 17 10 (very) important 74 83

Table 5: Importance of LATEX

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage G The making of the 4allTEXCD-ROM 19

The making of the 4allTEX CD-ROM

Erik Frambach [email protected]

Abstract In about one half year the world's ®rst turn-key TEXsystemonCD-ROM was produced. It contains the ms-dos TEX workbench 4TEX version 3.20 in perhaps the largest form ever, plus many TEX sources that are valuable to any TEX user. In this article we present a look behind the scenes, so you get some insight in the course of events that mark the production of NTG's ®rst CD-ROM.

Keywords: CD-ROM, 4allTEX, 4TEX, ISO 9660

1 Just an idea::: We soon realized that this CD-ROM could easily support At the NTG meeting in Den Bosch last year the idea came packages from other TEX users groups, and so our decision CD-ROM up to produce a CD-ROM with TEX stuff. The idea was to produce this was announced to many people inspired by the Dutch Unix Users Group who presented its all over the world. Anyone who thought he or she had own CD-ROM at their conference a few months before. a package that should be on the CD-ROM was invited to contact the `producers', Wietse Dol and me. Although the majority of the audience did not actually have (access to) a CD-ROM player, it seemed certain to many that Many, many suggestions came in, and most of them were they would within a year. So it seemed like a good idea to accepted. Especially the contacts with East-European TEX investigate the possibility of producing a CD-ROM. users groups was very fruitful. As CD-ROMs were and still are becoming more popular, we In the mean time we contacted a cd-manufacturer to dis- were not the ®rst to think of producing one. At the interna- cuss technical and ®nancial details. By this time it was tional level discussions were going on about the production clear from the presells that we should produce at least 350 copies. of a CD-ROM that would contain runnable TEX installations for a number of operating systems. As the word was being spread, The Kinch Computer Com- pany (remember PC-TEX?) got interested. They wanted to become the exclusive dealer for the United States. We turned them down because we preferred distribution through local TEX users groups. Springer Verlag wanted the rights to reproduce this CD-ROM. Naturally, we turned them down, too. Addison-Wesley, who knew about our activities from the start, failed to produce any proposal for co-operation, in spite of our repeated suggestions.

3 Preparing the data We wanted to store the data on a network drive for two reas- In spite of the good intentions, the goal of this project ons. First, we don't have any large enough disk available, turned out to be too ambitious. The discussions about the second, a network drive behaves much like a CD-ROM,i.e. set up and the contents led to nothing substantial. Too many it is read-only. That is a useful characteristic for testing people were talkingabout too many details. An agenda was purposes. never made, let alone a time table for decisions to be made. Our ®rst estimate was that we could ®ll up some 200 to 2 De®ning our own way 300 MB on the CD-ROM (maximum is about 600 MB). It was no problem to convince the system manager of the Still we were convinced that it should be possible to pro- Faculty of Economics in Groningen to grant us 300 MB duce a CD-ROM that would be valuable to at least the Dutch on the network to store all data, but soon we passed that TEX community or the MS-DOS community, because all limit. We had to move several packages on the network resources for such a disk are readily available Ð 4allTEX, disk elsewhere to make room for more CD-ROM data. 4TEX, MAPS, TEX-NL etc. But a CD-ROM can contain much more, so what else is worth while? ISO 9660 de®nes the standard from CD-ROMs that should be readable on any operating system. The `8.3' rule for ®le

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 20 The making of the 4allTEX CD-ROM Bijlage G names comes natural to MS-DOS users, but other rules are business. Besides, it gave us some more time to complete more dif®cult to obey: the documentation.

only the letters A±Z, the numbers 0±9 and the under- score ` ' may be used in ®le names, nothing else; 5 Transferring the data to cd-rom

®le extensions are like ®le names, except that numbers We had set a deadline for any contributions to May 2, be- are not allowed; cause May 3 the cd-manufacturer, Euroreseller Distribution

directory names cannot have extensions; BV, would come to collect the data.

hidden ®les are not allowed. The data was transferred to Wim Maasdam's PC through 4DOS, the powerful command.com replacement, proved a network card that we installed for the occasion. The very helpful here. In stead of writing a program to check transfer took more time than expected because the network for ISO 9660 compliancy, we could ®nd all deviating ®les performance was rather low that day. and directories by entering a single command: DIR *[!A-Z0-9 ]* *.*[!A-Z ]* /AD .[!]* What really puzzled us for a whilewas that Wim's hard disk The ®rst part lists ®le names that contain illegal characters; showed about 700 ®les more than the original, although the the second lists ®les with extensions that contain illegal total number of bytes occupied by all ®les matched. What characters; the third lists directories that have extensions. is wrong here? Nothing, we deduced. The Novell network Impressive, isn't it? doesn't show the `.' and `..' directories. MS-DOS on Wim's computer does show them as directories, but counts We had to rename some ®les and directories in order to them as ®les! How I love MS-DOS. Unfortunately Wim comply to ISO 9660. The spell-checker needed to learn a did not get home in time for the elections that day. completely new naming method for dictionaries. The next day Wim called me to inform me about two ®les 4 Last minute decisions (out of more than 18,000) that did not comply to ISO 9660. That was easily ®xed. He would try to make the so-called A Should L TEX2" be on this CD-ROM? No, say the authors, `gold-cd' that afternoon. The `gold-cd' or `master-cd' is because it is a beta version. Yes, absolutely, say many a gold-colored cd from which the normal `silver-cd's are others. Nobody likes to be a guinea pig, and so few people replicated, after veri®cation of the contents. A even attempted to install L TEX2" .IfthisCD-ROM would contain a complete, installed version they will give it a try. There is more. Accidently we discovered a serious bug in We decided that the user's requests should prevail. On the the software that writes the gold-cd. It turned out that the CD-ROM you will ®nd an installed version, but no install- number of ®les per directory was limited to 650. We had one directory that contains 651 ®les! Luckily, the software ation ®les. When using 4TEX, the main menu will show clearly that this is a test version. dealer sent an update in just two days.

6 Testing the gold-cd Immediately after having received the gold-cd, I loaded it into the CD-ROM-player and browsed through the directories. All looked well, and the installation script run just ®ne. Within 40 seconds I had installed 4TEX, compiled the sample ®le, and was viewing the output! Wietse and I decided we needed two gold-cd's, to be able to test independently. So Euroreseller also sent a copy to Wietse. Unfortunately, they made a terrible mistake. Wietse's CD-ROM could only generate the The time table we had in mind when we started this project infamous message `DRIVE NOT READY. (A)BORT, turned out to be a good guess. Of course too many things (R)ETRY, (I)GNORE'. At ®rst Euroreseller wouldn't had to be done on the last days. Michel Lavaud reported believe it, but eventually they had to admit that they had that he had forgotten to update some of the ®les in the sent a completely empty CD-ROM. Deeply embarrassed French PC-Gutenberg distribution set; Johannes Braams they personally delivered a new, working gold-cd. A sent us bug ®xes to L TEX2" that forced us to generate new formats; Luigi Bianchi sent updates of his Italian spell- We could ®nd only a few minor glitches, but we considered check dictionary; Gerard van Nes sent updates of the MAPS them important enough to correct in a new gold-cd. Wietse PostScript ®les, Piet van Oostrum sent the AucTEX pack- tested this last version and then made the order to produce 600 copies. age, :::All of this on or just before CD-Day. I guess that is inevitable when you set a deadline. We deliberately took a month time for the actual produc- 7 The ®nal production tion, although theoretically two weeks is enough. After Meanwhile Siep Kroonenberg designed the label for the all, it is better to be on the safe side if you are new in this CD-ROM, the back-inlay of the cd-box, and the front page

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage G The making of the 4allTEXCD-ROM 21 of the manual. Context BV, who printed the manual, also One special case is worth discussing in more detail. The made a ®ne offer to produce a full color front-inlay for TEX Users Group, TUG for short, at ®rst showed little in- the cd-box. We gladly accepted, though we would have to terest. They were prepared to buy 10 copies; another 40

insert the inlays by hand::: copies they would keep in store, and possibly return if not sold. Why are they so prudent? Surely they can easily Up until the last day it was unclear what number should be sell at least 100. Remember that Kinch, a commercial on the CD-ROM.AllCD-ROMs must have a unique num- company, already requested exclusive selling rights. ber, but there is no equivalent to e.g., ISBN for CD-ROMs. We kept it simple Ð NTG0001 Ð anticipating more NTG Is it money? TUG's ®nancial situation seems weak, though CD-ROM productions. Christina Thiele (the president of TUG) could not give ac- curate ®gures. So what is their strategy? Stay put, things 8 Writing the documentation will get better? That is silly. They can easily make money selling this CD-ROM, can't they see that? It took some Many things had changed since the last edition of the `T X E serious discussions to convince them, thanks to Michel & T X Local Guide'. We rearranged the whole document, 4 E Goossens (vice-president of TUG) and Sebastian Ratz (UK- revised and updated large parts and added several sections. TUG). Still, it makes you wonder how TUG is performing

at present :::

10 Looking ahead The NTG 4allTEX CD-ROM is the world's ®rst turn-key TEX system on CD-ROM. Being the ®rst is nice, but naturally some errors and omissions will soon be found. This CD-ROM represents the current state-of-the-art in TEX (related) programs for MS-DOS at, say, April 1994. Im- proved versions of programs will appear and new programs make others obsolete. So what is the expected life time of this CD-ROM? We hope the changes and extensions will improve the read- There are (at least) two possible answers: ability and make the manual even more complete. 1. 25 years (a rough estimate of the life time of CD-ROM Compared to last edition's, the print quality is much higher. technology). TEX is stable, so who needs updates? The manual is no longer photographicallyresized, but prin- 2. 3 months. Soon software updates will appear. Natur- ted directly on a 600 dpi PostScript printer. In fact, it in- ally, people want the newest features. stantly prints four pages on one A4 page. Then another machine cuts the pages and binds them. The ®rst answer is tempting, but a bit naive. Nobody can afford to stand still. The second is also naive because new We could print the cover in full color for just the price of versions are not always better. New bugs and decreased the paper as a commercial stunt by Context BV. performance (because of `featuritis') may make you to stick with the good old versions. 9 Looking back We have no plans as yet for producing an update of this The enthusiastic promotion campaign that the NTG de- CD-ROM, simply because of the time it costs to make one. veloped almost entirely accounts for the high number of However, when software updates are released, you can run copies we could make. If it weren't for Kees van der Laan them in combination with the software on CD-ROM,even and Gerard van Nes, the CD-ROM would never have sold within 4TEX. We will not discuss this in detail here because in such quantities. Obviously they believe in the quality of it is beyond the scope of this article. this product, and were able to convince many others, not We hope that our initiative will encourage others to pro- in the least the EuroT X committee that will integrate the E duce CD-ROMs with T X material. I am sure an equivalent CD-ROM in the package that each congress attendant will E CD-ROM for Unix would sell very well. It seems that plans receive. are being made for producing a CTAN CD-ROM.Thatis Still, we wonder why some users groups showed so little good news. interest. We suspect that political issues are involved here. Let me ®nish here by expressing my gratitude to the NTG E.g., the German users group Dante didn't even respond that immediately saw the potentials of this project and sup- to our ®rst announcement. Although emT X is very popu- E ported it wholeheartedly. Many, many people contributed lar in Germany, they didn't order any CD-ROMs. However, to the contents, made valuable suggestions, or promoted the the German Buchhandlung Hofman ordered 25 copies, and CD-ROM on various occasions. The list of names would several individuals ordered a copy. Surely more German become too long, so I will just say thanks to all for your T X users will be interested. Let's wait and see. E co-operation!

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 22 FGBBS: de jonge jarige Bijlage H

FGBBS: de jonge jarige

Frans Goddijn & Henk de Haan Postbus 30196 6803 AD Arnhem BBS tel: 085-217041 (uuencoded ®les a.u.b. naar [email protected]) [email protected] & [email protected]

6 april 1994

Abstract Stonden de eerste zes maanden van het FGBBS in het teken van onafgebroken uitbreiding van ®le- en berichtengebieden en het telkens vergroten van de beoogde gebruikersvriendelijkheid, het afgelopen halfjaar hebben we met succes gestreefd naar stabilisatie van het systeem, overigens zonder de actualiteit uit het oog te verliezen.

Klaar? MusicTeX - muziekschrift in TeX 14 2796k Inzendingen van/voor gebruikers zelf 1 8k Hoewel een project waarbij een computer wordt ingezet Internet - PC programma's en utilities 7 724k Offline Reader Software 9 2550k nooit echt af is, begint het er toch naar uit te zien dat 4allTeX disk 1 27 1392k 4allteX disk 2 13 1414k het FGBBS is geworden wat het in de ogen van de op- 4allTeX disk 3 13 1384k richters moet zijn: een kwalitatief goede en actuele soft- 4allTeX disk 4 111 1346k 4allTeX disk 5 18 1361k warebibliotheek/vraagbaak, voor iedereen toegankelijk, op 4allTeX disk 6 15 1409k 4allTeX disk 7 17 1407k alle uren van de dag. Aanvankelijk kostte het ons beiden 4allTeX disk 8a 10 1373k 4allTeX disk 8b 26 1274k enkele uren per dag om alle verschillende programma's 4allTeX disk 9 15 1403k en utilities die samen de FGBBS-dienst uitmaken, in het 4allTeX disk 10 9 1409k 4allTeX disk 11 18 1397k spoor te houden. Vooral de combinatie van FIDONET- 4allTeX disk 12 20 1408k 4allTeX disk 13 39 1393k en INTERNET-software, draaiend onder OS/2 besturings- 4allTeX disk 14 25 1201k systeem, gaf in het begin veel problemen, die we zelf op 4allTeX disk 15 11 1399k 4allteX disk 16 14 1407k moesten lossen aangezien nog bijna niemand anders deze 4allTeX disk 17 8 1405k 4allTeX disk 18 8 951k combinatie werkende had. Sinds een paar maanden echter 4allTeX disk 19 13 1370k 4allTeX disk 20 15 1404k is het systeem verrassend stabiel. 4allTeX disk 21 13 1394k 4allTeX disk 22 10 1413k 4allTeX disk 23 12 1382k 4allTeX disk 24 12 1406k De kwantiteit 4allTeX disk 25 17 1391k 4allTeX disk 26 29 1244k De hoeveelheid ®les is ook toegenomen. Een recente lijst 4allTeX disk 27 34 1110k met totalen ziet er als volgt uit: 4allTeX disk 28 26 1404k 4allTeX disk 29 16 1357k Directory name Files Size 4allTeX disk 30 4 921k ------Main Directory FGBBS 5 325k Totals: 1508 170047k Utilities van algemeen nut 45 6559k Specifieke (LA)TeX utilities 52 7390k DOC files, LaTeX / TeX manuals & tips 35 2250k NTG, Nederlandse TeX Gebruikersgroep 6 36k TEX-NL, complete collectie berichten 53 2468k Archief files TeX Internet-berichten 2 76k Het ®les-aanbod van 170 MB betekent een ®kse groei die TeX, LaTeX, emTeX standard files 7 2311k voor een groot deel is te danken aan 4allT X. En dan te LATEX2e ! The newst and hottest 7 937k E emTeX extensions - uitbreidingen emTeX 9 3114k bedenken dat we een half jaar geleden, toen de honderd Tiny TeX - piepkleine versie 3 1223k ozTeX, voor Apple Mac 25 8345k megabyte-grens werd overschreden, dachten dat we zo wel gTEX, voor 386+ PC's (en DOS box OS/2) 17 7310k ongeveer alles hadden... Linux-TeX Complete versie voor LINUX os 12 5419k WEB - weef uw eigen TeX (v. slimme spin) 3 1800k STYle Files collectie 347 5738k TeX shells en editors 43 15174k Berichten Fonts 39 22515k Font Utilities 17 5846k DC-Fonts (8 bits extensie op CMR fonts 6 2258k Wie zijn verhaal over het werken met TEX kwijt wil, of tips BIG TeX - voor snelle CPU's, veel RAM 4 1020k van anderen erover wil lezen, kan terecht in verschillende DVI utilities, drivers etc. 28 4010k MetaFont 60 6690k berichtengebieden. FGBBS.LOKAAL is er voor bellers PostScript 4 424k Zorba (Grieks) 9 2412k van FGBBS onderling. Het gebied is voor iedereen toegan- Other TeX versions 7 3608k kelijk, zowel lezend als schrijvend. TEX.512,verspreid Bibliography - utils voor bibliografie 8 1111k Spell Checkers 6 2071k over het FIDONET is ook voor iedereen toegankelijk.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage H FGBBS: de jonge jarige 23

De INTERNET-berichtengebieden zijn voor allen te lezen, uit de 4allTEX-collectie gaat. In totaal zijn er ruim 3500 maar alleen NTG-leden kunnen (op verzoek) autorisatie bestanden overgehaald, waarvan 60% betrekking heeft op krijgen om er zelf ook berichten in te plaatsen. TEX- 4allTEX. Er is ongeveer 120 maal een complete disk uit de NL, 4TEX en COMP.TEXT.TEX behoeven hier geen ver- 4allTEX-collectie gedownload. dere toelichting. Vooral COMP.TEXT.TEX is een afdeling waarin vrij grote hoeveelheden post omgaan. Verder zijn er: LATEX-2E, EMTEX en LATEX-L, alsmede voor mu- File 4 # File 4 # MUTEX FGBBS.ARJ 82 LATEX.ARJ * 14 ziekliefhebbers , en voor wie samenvattingen van ALLINALL.ARJ 24 LAT-A4.ARJ * 14 de COMP.TEXT.TEX zoekt zijn er TEXHAX en UKTEX. NEMO02.ZIP 22 INSTAL01.BAT * 14 TYPO-L tenslotte is een plek waar bij vlagen schitterende 4ALLDOC.ARJ * 20 F-4ALL1.ARJ * 14 discussies over typogra®e zijn te vinden, met bijdragen van FGBBS.NEW 19 BABEL-IN.ARJ * 14 TUG NEWS FG-TEX.ARJ 18 ASK.EXE * 14 `TEXand '-columnist Peter Flynn. WHATS-ON.001 * 18 TXZM220T.ZIP 13 LITTCOM.ARJ 17 UNSETTEX.BAT * 13 FG-READM.ARJ 17 TFM.ARJ * 13 Hitparade LKORT.ARJ * 17 MAKEINDX.ARJ * 13 FGBBS kent twee categorieÈen gebruikers. Er zijn men- INSTALL.TXT * 16 LATEXTFM.ARJ * 13 sen die interactief, met een communicatieprogramma zoals EMTEXDOC.ARJ * 16 LATEXNF1.ARJ * 13 DVISCR.ARJ * 16 LAT-FMI.ARJ * 13 LittleComm, opbellen en via de menu's van het FGBBS- DVIHPLJ.ARJ * 16 FDREAD.EXE * 13 scherm op zoek gaan naar ®les en berichten. En er zijn DVIDOCS.ARJ * 16 F-4ALL3.ARJ * 13 BBS-gebruikers die al dit werk snel en automatisch laten 4ALLTEX.TXT * 16 F-4ALL2.ARJ * 13 doen door zogeheten `mailers'. De laatsten komen bijna JOHN LOG.DOC 16 DVIDOT.ARJ * 13 LATEX1.ZIP 15 BIBTXMAN.ARJ * 13 anoniem binnen, hun software levert een `verlanglijstje' in WHATS-ON.002 * 15 BIBTEX.ARJ * 13 bij de mailer van FGBBS en de overdracht van bestanden LKURZ-NL.ARJ * 15 ARJ.EXE * 13 vindt plaats zonder dat er aan een van beide zijden iemand DVIDRV.ARJ * 15 LITTCOM.TXT 12 op hoeft te letten. Vaak zijn deze bellers zelf systeembe- LATEX2E.ARJ 14 LATEX2.ZIP 12 TEXCHECK.ARJ * 14 WHATIS.NTG 12 heerder van een BBS en geven zij de opgehaalde software TEX86.ARJ * 14 PKZ204G.EXE 11 weer door aan hun gebruikers. TEX.ARJ * 14 LATEXDOC.ZIP 11 SET-TEX.BAT * 14 INSTAL02.BAT * 11 Hieronder volgt een `hitparade' van de interactieve BBS LATEXSTY.ARJ * 14 DVIPS.ARJ * 11 bellers tussen 15 november 1993 en 1 april 1994. Het sterretje (*) geeft aan dat de bewuste persoon NTG-lid is. In totaal zijn er 165 verschillende mensen langs geweest, Snelheid waarvan grofweg de helft vaker dan 1 keer. Van deze laatste De snelheid van FGBBS is niet alleen op het 80486 DX / groep zijn er 17 NTG-lid (uitgaande van de lijst in MAPS 50 mHz moederbord te vinden, maar ook bij cosysop Henk 93.2). Het BBS is deze periode 883 keer gebeld, wat neer de Haan die niet zelden een nieuwe versie van bijvoorbeeld komt op ruim 6 bellers per dag. De eigen sysops van het A L TEX2" op het FGBBS plaatste, enige uren nadat deze op FGBBS en 4allTEX medewerker Wietse Dol zijn hier buiten het INTERNET was vrijgegeven. Ook heeft Wietse Dol er beschouwing gelaten. meermalen, samen met Gerard van Nes, voor gezorgd dat een nieuwe 4allTEXdistributie op zijn minst even snel op Top Naam NTG # het FGBBS was als op de diverse FTP-sites van INTER- 1 John Timmerman * 169 NET. 2 De Coninck Luc * 143 3 Jan Riesebos 39 4 Gerhard Hoogterp 30 Gebruikersmogelijkheden 4 Bert Bulder * 30 De beginnende en de incidentele gebruiker van FGBBS zul- 6 Jeroen Smulders 28 len voldoende hebben aan de LittleComm software met de 7 Willem Nijenhuis * 26 bijbehorende utilities zoals John Timmerman die in zijn 8 Ben Geels * 18 FGBBS-handleiding heeft genoemd. Wie vaker belt, kan 9 Philippe Vanoverbeke * 17 enige leertijd investeren in het ophalen en installeren van de 9 Joachim Schmitz 17 Silver Express software waarmee `of¯ine' post kan worden 11 Phons Bloemen * 15 gelezen en voorbereid, hetgeen op den duur tijd en com- 12 Carel Fenijn 13 12 Berend De Boer 13 municatiekosten spaart. Bellers die `stamgasten' worden 14 Jean Prickaerts 10 en die regelmatig een bijdrage leveren aan het FGBBS,in de vorm van hulpvaardige antwoorden op vragen van andere bellers of anderszins, kunnen worden uitgenodigd om En dan de hit-parade van bestanden zoals die in de pe- een zogeheten `point' te worden, waarmee opnieuw meer riode van 15 November 1993 tot 1 April 1994 van het mogelijkheden worden ontsloten. FGBBS zijn gesponst. In deze lijst zijn niet alleen de recht- streekse downloads verwerkt, maar ook de bestanden die Hoewel het technisch goed haalbaar is om meer men- via de mailer en via het 4allTEX download-menu zijn over- sen meer faciliteiten te geven zoals een eigen persoonlijk gehaald. De sterretjes geven aan dat het om een bestand INTERNET-adres en E-mail access via het INTERNET,

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 24 FGBBS: de jonge jarige Bijlage H houden we dat beperkt. Verdere uitbreiding zou ook ho- Plannen gere kosten met zich meebrengen, en aangezien die kosten We zijn vooral van plan het te houden zoals het is: stevig en tot nog toe zijn gedragen door de beheerders zelf, houden wendbaar. Binnenkort wordt er een nieuwe, ruimere sys- we de koers aan dat alles in principe moet dienen om het teemkast aangeschaft, waarin voor eigen gebruik een CD- T X-gehalte van FGBBS te verbeteren. E-mail en andere E ROM±drive wordt bijgeplaatst. We hopen dat de 4allTEX verdergaande individuele INTERNET-faciliteiten dragen CD-ROM technische aangrijpingspunten zal bevatten (wat hiertoe niet vanzelf bij. Het ligt eerder voor de hand dat betreft de directory-indeling en ®les-lijsten) voor koppe- wie de huidige INTERNET-mogelijkheden meer en direc- ling aan het FGBBS. Als dat proefondervindelijk zo blijkt ter wil exploreren, zelf een aansluting neemt (bijvoorbeeld te zijn, dan zou het NTG kunnen besluiten een CD-ROM± bij de Stichting Internet Access). drive te bekostigen die 24 uur op alle dagen uitsluitend zal zijn toegewijd aan het via FGBBS beschikbaar stellen Floppy-post van deze NTG±CD-ROM. De hoeveelheid aangeboden ®- Nog steeds is het mogelijk per post ®les op te halen: stuur les zal daarmee opnieuw behoorlijk toenemen, alles binnen hiertoe een aan jezelf geadresseerde en gefrankeerde ende specialisatie op TEX-gebied van het FGBBS. De vrij- velop naar het FGBBS, met daarin voldoende ¯oppies en komende ruimte op de huidige hard disk kan dan deels een exact verlanglijstje: welke ®les uit welke directories worden gebruikt voor de actualiteit, zodat daar snel up- moeten erop komen te staan? dates kunnen worden geplaatst die nog niet op CD-ROM beschikbaar zijn.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage I 4TEX 3.20 a technical note 25

4TEX 3.20 a technical note

Wietse Dol Landbouw-Economisch Instituut (LEI-DLO) P.O.Box 29703 2502 LS Den Haag The Netherlands [email protected]

Introduction ies and with emTEX version 11 it is possible to scan a dir-

With the release of the CD-ROM there will also be a new ectory and all its subdirectories simply by adding an `!' to n your variable. I.e. TEXINPUT=C:nEMTEX TEXINPUT!

release of the 4TEX workbench (version 3.20). In this note n I will try and explain what will be different from the earlier will scan C:nEMTEX TEXINPUT and all its subdirectories. Note that this directory expansion is not yet avail- versions (e.g. installed with 4allTEX). able for the METAFONT programs. With 4TEXwehave All changes are such that a novice 4TEX user wouldn't see also made it possible to add directory expansion to several the difference. I.e. the updates are all more or less of a METAFONT variables (e.g. MFINPUT variable), however, technical nature. This note is therefor for those people this expansion shouldn't be to long. To use this feature who want to know more about the inside of 4TEX and per- you have to set the variable EXPANDDIR=Y in the tex- haps want to (or need to) change the batch®les to suit their user.set. 4TEX will use the batch ®le expand.btm own preferences. This note will be far from complete but to add all subdirectories of the directories with an `!', and is a ®rst attempt to make some kind of technical reference. will give a warning when the variable becomes to long. lastdrive=t: Utillities The most important update (we considered this a giant step With 4TEX version 3.20 it also becomes possible to add forward for 4TEX) is that it is now no longer necessary to your own utilities to the `run Utility' option of the main add the line LASTDRIVE=T to the config.sys.This menu. This can be simply done be adding a batch ®le

means that T X no longer uses the SUBST or MAP com-

n n 4 E (.btm) in the directory nEMTEX BTM UTILS.The®rst mand. This solves many problems for those who want to line of the batch ®le is displayed in the `utility selection' use 4TEX and also have a network attached to their PC. menu. We advise you to make the ®rst line of your batch- Instead of using the driveletter T:, we have introduced ®le a comment string (e.g. the ®rst line could look like the environment variable EMTEXDIR. This variable indic- : Start my own utility). After this you can do ates where the root directory of the emTEX system will whatever you like. Do not forget that when you run batch- be (e.g. EMTEXDIR=C:nEMTEX) and is de®ned in the ®les within your batch®le they should be proceeded with ®le texuser.set. Because of making 4TEX T: drive the CALL statement. Just take a look at all those utilit- independend, the con®guration ®les (system.set and ies already available and making your own utility should texuser.set) changed a bit and the Qedit editor mac- be simple. Of course you can add, modify and run user ros need to be recompiled. People who install the new speci®c utilities by pressing the F5 key anywhere in 4TEX. 4TEX only need to run a batch ®le (inst4tex)andall the necessary things for a 4TEX installation will be done automaticly. So, even the installation becomes simple (on Printers and viewers my computer the installation of 4TEX from CD-ROM only Adding a new printer or viewer type is really simple.

takes 45 seconds). People who want to use Graphic Work You only have to create a ®le in the directory n Shop (GWS) have to install the program and specify the nEMTEX PRNDEST specifying the printer and some con- path where to ®nd GWS. This is done by running the in- ®guration settings and the printer can be selected from

stallation program gwsinst.exe. the output menu. Just take a close look at the ®le

n n nEMTEX PRNDEST EXAMPLE and you see all the pos- emT X version 11 and DVIxxx version 1.5a sibilities. After looking at several printer de®nitions, you E can easily make your own. Remember that printer de®n- Of course we integrated the new emTEX releases, i.e. itions have the ®le extension .prd. The ®rst line of the beta 11 versions of the TEX compilers and the 1.5a DVI printer de®nition is displayed when you want to select a drivers. This means even more printers to select and more printer in the output menu. To add a viewer type, just cre- advanced features within 4TEX. E.g. the TFM ®les and ate a ®le with the extension .vie containing only one line TEXINPUT style ®les can be stored in several subdirector-

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 26 4TEX 3.20 a technical note Bijlage I with the description of the viewer type. This discription of that format ®le. In this case lplain is the LATEX is displayed in the selection menu and for de®nitions and format and the discription will be `LaTeX + Babel'. The variable settings, the printer de®nition with the same name second line contains the iniTEX format options necessary as the viewer de®nition is used. to generate the format. This will often be empty but some languages (e.g. Cyrillic or Greek) need speci®c iniTEXset- Format ®les tings. After these two lines the rest of the ®le contains

the commands that are given within iniTEX to generate n In the directory nEMTEX FORMATS you will ®nd all kinds the format. In this case the ®le lplain.tex is used of format ®les that can be generated with T X. The CD- 4 E for the format de®nition and after a while this ®le wants ROM, for instance, contains 31 format ®les, ready to use. to load the hyphenation ®le. Beacuse it will not ®nd the If you want to add your own format, or change an existing speci®ed hyphen.tex,iniTX will prompt for another one, here's how to do it. The utility FORMATS will look in E

hyphenation ®le. In this case the ®le babel.hyp will n the nEMTEX FORMATS directory for ®les with the exten- be used to specify the hyphenation patterns to be loaded. sion .for. These ®les are used within T Xto generate a 4 E After a while iniT X will prompt for the font de®nition format. As an example we will discuss the lplain.for E ®le and lplain.for will use lfonts.old. After this ®le: the command \dump will create the format ®le. After the % lplain : LaTeX + Babel format ®le creation, 4TEX will create a format selection ®le

% format options :

n n nemtex compiler lplain.frm with all the settings lplain necessary for choosing the format. T X will aslo store babel.hyp 4 E the newly created format ®le in the appropriate directory

lfonts.old

n n n nEMTEX TEXFMTS EMTEX BTEXFMTS \dump ( or ). The ®rst line contains the name of the format ®le to be Knowing about the .for ®les also explains how 4TEX generated (the % sign is a comment sign and the whole knows which formats are available and how to generate them. line after the % is ignored by iniTEX) and the discription

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage J Frequently Asked Questions about 4TEX27

Frequently Asked Questions about 4TEX

Wietse Dol Landbouw-Economisch Instituut (LEI-DLO) P.O.Box 29703 2502 LS Den Haag The Netherlands [email protected]

Introduction 10. Eight magic spaces in loadpars.btm dvips32 Since the presentation of 4allTEX last year, many people 11. Problems with who tried to install the system on their PC encountered 12. Problems with the T: drive some problems. All these problems are often solved easily with the help of a few tips (i.e. knowing the correct set- 1 Out of memory error when previewing a tings of the variables). We thank all the people who took document their time trying to install 4allTEX and reporting their prob- With emTEX there are two programs to view .DVI lems. We are not able to test everything and are therefor ®les: DVISCR and DVISCRS. DVISCR needs some more depending on users to report errors and problems. memory then DVISCRS but is also faster. When you have To have some kind of quick response on problems we de- memory problems you should use DVISCRS. With 4TEX cided to open a discussion list. This discussion list is it is possible to select which viewer you would like to use. This is possible by pressing CTRL-D in the main only for asking 4TEX, 4allTEXandemTEX questions. If you want to subscribe to [email protected] send menu (i.e. this is a toggle selecting between DVISCR and an e-mail to [email protected] containing DVISCRS). If you always prefer DVISCRS you can add just one line: VIEWSIZE=S to your texuser.set (VIEWSIZE= will subscribe 4tex Foo Bar select DVISCR). where `Foo Bar' is your real name. Note that you should not send your request for subscription to 2 The MODE command in autoexec.bat [email protected], because this is the mailing I'm using a memory management system resulting in 634 list itself. In that case your request would be distributed kbytes free RAM. After using 4TEX I notice a decrease of to all subscribers, which will not be appreciated. You are available free RAM of 27k!! A memory map shows me also invited to mail your suggestions to this discussion list. that after the 4TEX session, 26k free memory was encapsu- We are proud to say that we already have more than 65 lated by a resident 4DOS part (0.3k) and a resident MODE participants from all over the world (yes the only continent program (0.5k) resulting in an unavailable RAM part of we are missing is Africa). 27k. The 4TEX discussion list is not only for specialist. Weintent However after including the following line into the au- it to be an open list i.e. everyone with whatever question toexec.bat ®le: MODE LPT1 retry=r the amount should be able to get a quick and satisfactory answer. So of available free RAM remains now unchanged: 634k also please anyone, ask your questions. You may think they are after the 4TEX session. stupid, but we really like them and also get to know the weak points of our system. This means: points for future 3 ANSI.COM and the screendisplay of the updates:::So keep on asking. 4TEXmenu In the sections below we will present some questions and We have had some problems with ansi.com.Nor- tips from the discussion list, hoping that they are useful to mally 4TEX checks if ansi.sys is loaded (in the con- anyone who wants to use 4allTEX. fig.sys). If not it will load ansi.com.However, if you have installed ansi.com (e.g. in the auto- Questions and tips exec.bat) and you have loaded it into high memory 1. Out of memory error when previewing a document (e.g. with the LOADHI command) than you are in real 2. The MODE command in autoexec.bat trouble. ansi.com doesn't recognize itself (when loaded 3. ansi.com and the screendisplay of the 4TEXmenu high) and the result of a 4TEX session will be a screen 4. Undocumented TSE feature with a lot of rubbish. So, add ansi.sys to your con- 5. Double side PostScript Printing ®g.sys (there are more programs that use ansi)orleaveit 6. config.sys and QEMM out completely (4TEX will load ansi.com and unload it 7. VCPI error messages when leaving 4TEX). 8. TEX capacity exceeded, save set = 1000 9. Some OS/2 remarks

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 28 Frequently Asked Questions about 4TEX Bijlage J

4 Undocumented TSE feature Answer: There is always a problem that people want more Just for the people who are using the TSE editor: there of a package than the package offers (yes a new update and is an undocumented toggle (CTRL-B in the main menu). a lot of money can help but we don't think that is the right This allows you to switch between single error mode and answer...) We can not and will not support all possible multiple error mode for the compiler. Compiling a docu- printer gadgets (It would become a never ending story). ment will try to compile the whole document (not stopping However, just to proof how ¯exible 4TEX really is I will for errors) and when errors occur the editor is called and prompt a solution to your question. Note that this is not the errors are displayed (one for one). 4TEX and therefore you can use it at your own risk. To overcome a lot of questionsto add utilitieswe developed 5 Double side PostScript Printing a user menu system that can add/remove/run user utilities. This is invoked by pressing the F5 key (did anyone know Is it possible within 4TEXtosendTEX PostScript output to that? I am interested if anyone uses this utility, I do!) a twoside page PostScript printer (not by using the 4TEX two-pass method). This means starting the PostScript ®le What you want is what I would call a user utility. There- with: fore press F5 and add the following utility: I would call it twoprtps.btm (see below). %!PS-Adobe-2.0 I didn't test it (we do not have a postscript printer!) and I statusdict begin true setduplexmode end suggest you can perfect the batch ®le yourself. Note that I %!PS.... %The actual PS file... use (parts) of batch ®les already used by 4TEX.

REM twoprtps.btm @echo off pushd cdd %TEXFILES set OLDPRNDEST=%PRNDEST iff not exist %FNAME.ps then cls whi on bla echo The PostScript file %TEXFILES\%FNAME.ps doesn't exist! echo We first make the Postscript file and then print it echo on a twoside page PostScript printer. echo. pause set PRNDEST=%FNAME.ps ctty nul %P_PRE ctty con call %DRIVE\btm\output.btm postscr ctty nul %P_POST ctty con endiff iff %@line[%FNAME.ps,1] ne "statusdict begin true setduplexmode end" then del _dump_ >& nul echo %!PS-Adobe-2.0 > _dump_ echo statusdict begin true setduplexmode end >> _dump_ copy _dump_+%FNAME.ps /a _dump_.ps /a del _dump_ >& nul move _dump_.ps %FNAME.ps >& nul set PRNDEST=LPT1 : change this to specify the correct printer call %DRIVE\btm\output.btm %DVICLASS endiff

:quit set PRNDEST=%OLDPRNDEST unset /q OLDPRNDEST popd

6 CONFIG.SYS and QEMM ; 4TeX does not reset the old DOS ; set environment (incl path) For QEMM users: take care not to handle command.com ; using next line: loading by QEMM: elsewhere all your environment vari- ; SHELL=C:\QEMM\LOADHI.COM /R:2 ables and path are lost by leaving 4TEX and coming back ; C:\DOS\COMMAND.COM C:\DOS\ /e:1536 /p to your starting MS-DOS shell!! This is part of my local SHELL=c:\dos\command.com c:\dos\ /e:1536 /p .... config.sys ®le: ....

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage J Frequently Asked Questions about 4TEX29

But, using 4TEX as your standard shell, you can in- if it has been disabled (for instance, remove the NOEMS clude the following line into your config.sys without keyword from the command line of the EMS driver). any problem: SHELL=c:\qemm\loadhi.com /r:1 It means that you probably have the following line in your /lo c:\emtex\utils\4dos.com con®g.sys: device = c:\dos\emm386.exe noems You will have to remove the `noems' option, or replace the 7 The TEXINPUT environment variable line by: device = c:\dos\himem.sys or, if you have This variable in the 4TEX workbench is de®ned QEMM: device = c:\qemm\qemm386.sys ram as: TEXINPUT=t:\texinput!;.;c:\texfiles\texinput! QEMM is a much better memory manager that will give you The search sequence is in my opinion different from what both XMS and EMS on demand. Highly recommended a user should expect: (though commercial) software. 1. the current directory, 2. the user texinput directory, 9 Some OS/2 remarks 3. the general 4TEX texinput directory. 4TEX has an excellent feature to create.PK versions of post- Answer: script fonts `on-the-¯y' using the PS2PK program. This feature can be extremely useful for previewing or printing emTEX always looks in the current directory ®rst. You don't need to include the `.' directory! You even can't on a non-PS printer. 4TEX however does not contain the standard postscript fonts in a decent format, since these get emTEX to look in, say, t:ntexinput ®rst.

fonts are payware. n t: texinput! comes ®rst to discourage users to name their style ®le identical to of®cial ones. We hate People who are using OS/2 have gotten some postscript to see people use styles like article as a LATEX style fonts for free, due to a build in version of the Adobe Type if they have a personal version. Sooner or later it will Manager. These fonts however have different names as

become incompatible, while other users have no prob-

n n n suggested in nemtex ps fonts psfonts.inf,they lem running the very same ®le. Confusion all around! are located in another directory (npsfonts) and do not

It should make no difference that the user input direct- have associated .AFM ®les (OS/2 uses a binary ®le with ory is at the end. If your style ®le has a unique name, the extension .OFM for the font metrics). emTEX will ®nd it anyway. That is the key: unique names prevent confusion. We don't want two or more With some ®ddling it is possible to use these fonts in 4TEX:

styles with identical names. However, we can't stop Change the PSFONTS directory in texuser.set to you from using an article.sty in the current dir- the directory where OS/2 stores the postscript fonts

ectory, as explained above ± in fact, we use this feature (e.g. d:npsfonts)andrestart4TEX to reload the myself for testing purposes. texuser.set ®le.

Copy the relevant .AFM ®les from \EMTEX\TEXFONTS\PS Only the TeX compilers (version 3c-beta9 and higher) handle the '!' by themselves ± emTEX is great! Some PTMR.AFM PTMRI.AFM PTMB.AFM PTMBI.AFM other programs use TEXINPUT (e.g. bibtex, metafont), PCRR.AFM PCRRO.AFM PCRB.AFM PCRBO.AFM PHVR.AFM PHVRO.AFM PHVB.AFM PHVBO.AFM so 4TEX expands TEXINPUT before running them. For PSYR.AFM those who like to know how this is done in 4DOS,have

Put this version of psfonts.inf into your

a look at expand.btm. Postscript-font directory (you also can modify the exist-

n n n ing nemtex ps fonts psfonts.inf and copy that version to the Postscript-font directory): 8 VCPI error messages * Courier: After installing disk 1 through 4 LATEXand4TEX rpcrr -apcrr.afm cour.pfb were running without problems. After installation of rpcrb -apcrb.afm courb.pfb disk 5 (T X for 386 and up) I tried to run LAT X rpcrro -apcrro.afm couri.pfb E E rpcrbo -apcrbo.afm courbi.pfb (or compiling in 4TEX) but all I got was the fol- * Helvetica: lowing error message VIRTUAL MODE NOT SUPPOR- rphvr -aphvr.afm helv.pfb TED WITHOUT VCPI What's wrong here? rphvb -aphvb.afm helvb.pfb rphvro -aphvro.afm helvi.pfb rphvbo -aphvbo.afm helvbi.pfb Answer: The 386 version of the emTEX compiler uses the rphvrrn -aphvr.afm -E0.82 helv.pfb dos-extender EMX. The documentation of EMX explains the rphvbrn -aphvb.afm -E0.82 helvb.pfb above error message as follows: rphvron -aphvro.afm -E0.82 helvi.pfb rphvbon -aphvbo.afm -E0.82 helvbi.pfb A VCPI server is required to run EMX if the CPU is in vir- * Symbol: tual mode. You'll get this message if you're using an EMS rpsyr -apsyr.afm symb.pfb rpsyro -apsyr.afm -S0.167 symb.pfb driver (EMS emulator) which doesn't support VCPI or if psyr -apsyr.afm symb.pfb you've disabled EMS. Remedy: remove the EMS driver, psyro -apsyr.afm -S0.167 symb.pfb use an EMS driver which supports VCPI or enable EMS * Times: rptmr -aptmr.afm tnr.pfb rptmb -aptmb.afm tnrb.pfb

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 30 Frequently Asked Questions about 4TEX Bijlage J

rptmri -aptmri.afm tnri.pfb change ALT-255 in 32). So, check the variable %EMPTY rptmbi -aptmbi.afm tnrbi.pfb in the ®le loadpars.btm and restart TEX. rptmrrn -aptmr.afm -E0.8 tnr.pfb 4 rptmrre -aptmr.afm -E1.2 tnr.pfb rptmro -aptmr.afm -S0.167 tnr.pfb 11 TEXcapacity exceeded, save set = 1000

After these modi®cations you should be able to use the Sometimes when preparing your document you get (when Courier, Times, Helvetica and Symbol fonts in you're compiling your code) the `TEX capacity exceeded' error. documents without using a postscript printer (or using This doesn't mean that you made a mistake (it is possible those ugly Ghostscript fonts). However the font met- though) but that the default memory settings are not large rics will probably be imperfect, since the .AFM and enough. The default memory settings depend on wether .PFB come from different manufacturers. you use BIG or normal emTEX and the default values can be found in tables (tex.doc and tex386.doc)Justas an example we present the table for normal emTEX. 10 Eight magic spaces in loadpars.btm Here we see that `the save size'is by default 600 (and for After starting 4TEX I get the following errors big=1000). So if this is not enough you can enlarge this ECHO is OFFx (maximum 16000). How? ECHO is OFFx 1. by adding the statement /ms16000 to the variable EM- TEXOPT.Sointhe4TEX main menu give the `D' for Invalid Parameter "@index[%file,%empty]" MS-DOS-command and type ESET EMTEXOPT and USAGE: IF [not] condition ... es add the /ms16000 2. in the system.set ®le there is the variable Answer: These errors are caused by an unde®ned environ- COMPILEROPT add to this /ms16000, e.g. COM- ment variable %EMPTY. Normally, this is set at startup in PILEROPT=/MA200 /MS16000 loadpars.btm and is equal to 8 `spaces', that is, equal to 8 times ALT-255. Some editors (like the Norton Ed- Both should work (do not forget to restart 4TEX with the /R itor) change these hard spaces into normal spaces (i.e. they option).

Option Removes this TeX error message: Range Default TeX capacity exceeded, sorry [...=###] min-max DOS / OS/2 /ma# parameter stack (macro parameters) 60±1000 60 /mf# font memory (font metric data) 5000±65500 32766 /mn# semantic nest size (mode nesting) 20±3000 40 / 100 /mp# pool size (strings) 20000±65500 50000 /ms# save size (values saved by grouping) 100±16000 600 /mt# pattern memory (hyphenation) 5000±65500 10000

Table 1: Memory sizes for emTEX

12 Problems with DVIPS32 13 Problems with the T: drive I sometimes have a problem with DVIPS (in about 5% of We get a lot of e-mail from people nowadays having prob- the cases). Sometimes the task is not ®nished (all pages are lems with the LASTDRIVE=T and especially with the printed to the printer or to ®le but he gets stuck afterwards) SUBST or MAP commands. The problem arises when and so now and then he quarrels with QEMM (result: QEMM someone wants to install 4TEX on a stand-alone bases with Exception errors). In both cases the computer has to be a Novell network attached. Novell claims all the drives rebooted. from the G: upwards, so it becomes not possible to use the SUBST command. A real problem and not so simple to Answer: With a 386 machine or higher 4TEXusesthe solve because many of the applications we use need the T: DVIPS 32 bits program which has his own memory man- drive. ager. This can cause problems with e.g. QEMM. Solution: I However, we are always trying to get the most out of think there will be a new version of dvips32.exe on the the PC and yes I think we are almost ready to have a CD-ROM. But that is not the straight solution. You can also T X version that doesn't need a T: drive (and also not rename the dvips.exe to dvips32.exe. Now you 4 E a LASTDRIVE=T). We are testing it and looking where will use the normal DVIPS instead of the 32 bits version problems might occur. It will be on the CD-ROM. and is therefore a little bit slower (what is slow). Try this and probably no errors will occur. Just remember: 4TEXis not causing the problem: DVIPS is.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage K TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (III) 31

TEX zonder omhaal voor Atari en andere PC's (III)

Robert Best

Abstract TEXDraw wordt getest. Veel Atari ST's worden gebruikt om electronisch muziek te maken, op te nemen (MIDI) en af te drukken in muziekschrift. Dat afdrukken kan ook met TEX. Uitbreidingen van TEXzoalsLATEX, TEXsis en MusicTEX maken het zetwerk makkelijker en mooier, maar TEX heeft ook meer werkruimte nodig. We maken een BigTEX en een trefwoordenregister voor een lange

tekst. 2 Deze cursus is een herdruk van een serie artikelen uit het blad ST1 , uitgegeven door Stichting ST . Daar zijn de in de tekst genoemde schijfjes te verkrijgen.

Keywords: TEXDraw, MIDITEX, MusicTEX, BigTEX, MakeIndex

1TEXDraw Kortom, TEXDraw is alleen bruikbaar voor heel simpele TEXDraw is een tekenprogramma, geschreven door Gre- illustraties. gor Fritz en Jens Pirnay, dat een tekening omzet in een TEX-®le met LATEX-tekencommando's. Het is te vergelij- 2 MIDITEX ken met ZPCAD (zie MAPS 93.1, blz. 66), dat de tekening Vroeger tekende een componist noten met stokken en vlag- kan opbergen in een CSG-bestand voor Strunk-TEX. De gen, sleutels, kruizen en mollen op notenbalken om de me- output van TEXDraw kan met bijna iedere computer ver- lodie vast te leggen die hij zojuist op de piano gespeeld A werkt worden, omdat L TEX algemeen verbreid is, terwijl had. Ook dat handwerk is geautomatiseerd. Met een elek- Strunk-TEX beperkt is tot Atari. tronisch klavier (keyboard, sequencer), aangesloten op de TEXDraw staat op PD disk B 113. Het installeren is sim- ST, wordt de melodie direct opgenomen als MIDI-bestand, pel: texdraw.prg en texdraw.rsc copiÈeren naar dat vervolgens met een programma (b.v. NOTATOR)au- een werkschijf. Er zit een duidelijke handleiding bij, an- tomatisch afgedrukt kan worden in muziekschrift. Dat leitun.dvi, die zo bekeken en afgedrukt kan worden. afdrukken kan ook met TEX. In vergelijking met ZPCAD zijn de tekenmogelijkheden MIDI (Musical Instument Digital Interface) is voor tonen zeer beperkt. Tekenen uit de vrije hand kan niet. Omdat wat ASCII (American Standard Code for Information In- schuine lijnen worden gemaakt met een speciaal font, kun- terchange) is voor tekst. Een MIDI-bestand bestaat uit een nen ze niet onder elke willekeurige hoek getekend worden. reeks bytes die o.a. toonhoogte voorstellen, net zoals een Cirkelstralen kunnen niet elke waarde hebben om dezelfde ASCII-bestand een reeks bytes bevat die letters en der- reden. Ellipsbogen zijn te benaderen met BÂezier krommen; gelijke weergeven. Er bestaan ook electronische gitaren, LATEX heeft dan bezier.sty nodig. Voorstippellijntjes violen, drumstellen enz. om MIDI-®les te maken. is epic.sty gewenst dat op schijf B 82 staat. Op schijf B 179 staat MIDITEX, geschreven door Hans Het importeren van rastertekeningen is mogelijk,maar nau- Kuykens. Dit converteert een MID-®le in een TEX-®le welijks bruikbaar. Het PAC-formaat van STAD is om te met MusicTEX-commando's. Op dezelfde schijf staat zetten in een TEX-bestand, al duurt het lang. De IMG MusicTEX van Daniel Taupin, waarmee dit TEX-bestand

±> TeX omzetting werkt niet, ondanks de vermelding in gepreviewd en afgedrukt kan worden. de handleiding, maar vrijwel elk raster formaat is met een Copieer st m2tex.tos naar een werkschijf en start programma zoals convert.prg van Wolfram Heiden- deze zelf-uitpakker. Dat levert een folder met o.a. reich in een PAC-®le te converteren. Erger is dat, als de midi2tex.ttp en example.mid. Start midi2tex ®guur meer voorstelt dan een paar lijnen, het zo verkre- en tik example -s1 -o1,4,3,2 -b2 gen TEX-bestand erg groot wordt, het inlezen in TEXDraw eindeloos duurt, en LATEX het niet meer aankan en `TeX capacity exceeded' meldt.

1 Uitgave ST47 en ST 48. 2 Stichting ST, Postbus 11129, 2301 EC Leiden, tel. 071-130045. ST is een onafhankelijk tijdschrift van en voor gebruikers van Atari ST computers.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994

32 TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (III) Bijlage K

No. 24

Aria en tik de toverspreuk:

(La Creation)

&plain nmode=atari; mag=1; input musicn20

Joseph HAYDN

Transcription p our Orgue et Tenor, D. Taupin (1990)

U musicn20.gf gftopk.ttp

U om te produceren. Met

1 2 3

! !

! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! z!

4 }

! ) !

}

( !

? ! ! ! !

! ! ! ! ! !

! converteer je dat naar musicn20.pk en dat gaat in de

! ! ! ! ! !

! ! !

! ! ! !

Manuel

! ! !

! ! ! !

# ?

# font0096

! folder op de TEX-werkschijf. Maak op de-

! !

I >

S S

U zelfde wijze beamn20.pk voor de font0096 folder.

{

Ped.

I >

O N

N example.tex O

O Zet ten slotte op de TEX-werkschijf om

O N

5 6 7

! !

! ) ! ! !

! ! ! !

) ! ?

( " !

. te previewen. De ®guur met de aria van Haydn is gemaakt

? ! ! " " !

! ! ! ! ! "

! ! ! ! !

! ! ! ! ! !

! ! ! ! !

! ! !

! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! !

! met hcreatim.tex en creation.tex.

! ! ! !

! !

?# ?

! "!

! !

# I

} 4 Handleidingen

! ! ! ! !

! ! ! !

9 10

! ! ! !

! ! ! ! 4

N !

N ! ! N

O N

O !

! A

! -

Met L T X en de zojuist gemaakte fonts is manual.tex

! ! !

! E

! ! ! 4

- -

! !

! ! ! !

! ! ! ! !

! ! ! !

voor MIDIT X af te drukken. Mijn pogingen om de hand-

! ! ! ! ! ! !

T E

! ! ! 4

> ! ! leiding bij MusicTEX af te drukken strandden op de fout-

melding `Font not loaded, not enough room left'. Ik heb

I " " " " "

B B

R A

13 14

12 de L T X- naar T Xsis-commando's omgezet, dat werkt. T

! E E

! ! !

( !

! ! ! ! G

> Deze versie van musicdoc staat op de ST disk behorende

Mit Wurd und Ho- heit an- ge- tan, mit hon-heit, Stark und

Sc bij de ST47 uitgave.

! ! ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! ! ! !

# # #

I >

! !

> >

! !

I ! > vril 1994 5a Het afdrukken van de LATEX handleiding bij MusicTEX stuit op ruimteproblemen. Met de T Xsis-versie op de disk Muziekschrift gezet met MusicTEX E behorende bij de ST47 uitgave gaat het wel goed. Zet musicdoc.tex en de index musicdoc.ind, het hulpje Dat geeft example.tex. (Op een Atari TT werkt dit musicdoc.aux,deMusicTEX bestanden musictex, niet, misschien had ik niet de goede versie van MIDIT X.) E musicnft en musicvbm uit de folder mtexnmusic De opties -s1 enz. worden verklaard in de handleiding van (zie hierboven), tien TFM-®les uit mtexnfonts (zie MIDITEX; daarover straks meer. eveneens hierboven) en texsis.fmt (zie MAPS 93.2, blz. 114) op de TEX-werkschijf. Zo is musicdoc.dvi te 3MusicTEX maken. Maar de index is dan al voorgekookt.

mtex.tos

n fg MusicTEX is verpakt in . Op een harddisk pakt Op regel 6 van musicdoc.tex staat ndef index#1 dat prachtig uit door dubbelklikken, als er nog 2,4 Mb waarmee de de®nitie van index leeg gemaakt is. Als je een ruimte is. Op een schijf van 720 kb werkt dat dus niet. % voor deze regel zet wordt er wel een index gemaakt. Maar deze TOS-®le is eigenlijk een ZIP-®le met een aan- Maar dan krijg je na 16 pagina'seÂ Âen van de betere TEX- geplakt uitpakkertje. Met stzip van A 545 of B 182 kan meldingen: mtex.tos je als ZIP-®le behandelen. Er zit een folder TeX capacity exceeded, sorry ::: mtex in met daarin folders metafont, music,enz. If you really absolutely need more capacity, you can ask a wizard to De belangrijkste musicTEX-bestanden zitten in de folder music. Copieer daaruit musictex, musicadd, enlarge me. musicnft en musictrp op de TEX-werkschijf, dus Gelukkig staat BigTEX op disk B 101, zodat je geen tove-

bij tex.ttp. Copieer de volgende TFM-bestanden uit naar in huis hoeft te halen. n mtexnfonts tfm naar de TFM-folder op de TEX- werkschijf: 5BigTX beamn11, -13, -16 en -20, musicn11, -13, -16 en -20, E slurn16 en -20. Waarschuwing: BigTEX heeft minimaal 2 Mb RAM nodig. Een harddisk is ook vereist voor wat hier volgt. Er moeten nieuwe fonts gemaakt worden, zoals beschreven

I.p.v. tex.ttp moeten we tex l.ttp gebruiken, die n in MAPS 93.1 blz. 62/63. De fonts in mtexnfonts pk zijn onbruikbaar, omdat ze niet in een folder fontxxxx staat in bigtex.lzh. Haal daar ook initex l.ttp uit staan. Het zijn geen scherm fonts; wat zijn het wel? (zie MAPS 93.1, blz. 60) om een nieuw format te maken. Maak op een werkschijf een folder metafont en zet De l staat voor `large'; er zijn ook h-versies (`huge', voor 4 daarin de bestanden (mf.ttp omgedoopt in) mf.tos, Mb), maar dat is niet nodig voor musicdoc.Hoetex- gftopk.ttp en plain.bse van disk B 102. Maak sis.fmt gemaakt wordt staat in MAPS 93.2, blz. 114. in dezelfde folder een folder inputs en copieer daarin Het vergrote format wordt net zo geproduceerd,alleen moet beamn20, beamngen, musicn20, musicd20 en mu- INITEX vervangen worden door INITEX L.Gebruikde Engelse hyphen.tex.Datleverttexsis.fml (let op sicgen uit de folder mtexnmetafont.Startmf.tos

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Bijlage K TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (III) 33 de L). Met dit format en nog een hulpje index.tex van encap '£'

disk B 182 is musicdoc.tex nu echt te verwerken. preamble "fnnobeylines " g postamble "nn " Met het originele LATEX-bestand musicdoc.tex op group skip "" B 179 en een vergroot LAT X-format (L) lukt het niet. Mis-

E item 0"nn" nn schien gaat het wel met een Huge format, dat heb ik niet item 1"nn indent " geprobeerd. Start makeindx.ttp en tik -s plain.ist musicdoc 6 Index om musicdoc.ind te maken van musicdoc.idx. Hoe maak je een index, een lijst van trefwoorden met pa- ginanummers? Daarvoor moet iedere term in de tekst, b.v. De handleiding voor MakeIndex is ind.tex dat met een

cmr10, die je in de index wilt opnemen, gemarkeerd wor- aantal hulpbestanden in makeindx.lzh zitopdiskB99.

f g

den met nidx cmr10 . Je kunt ook een trefwoord niet in Het is af te drukken met LATEX. Het resultaat is een weten- f de tekst en wel in de index krijgen met b.v. nindex cmr schappelijk artikel dat het maken van trefwoordenregisters fontg. Plain TEX kent de commando's idx en index niet; in vele tekstverwerkers behandelt. Hoe je een index style in een plain TEX-bestand moet je vooraan moet maken voor een plain-TEX bestand vereist wat studie. In tabel 1 en 2 in het artikel staat de syntax, d.w.z. de

ninput INDEX verklaring van de toverkreten in plain.ist. zetten om index.tex in te lezen. T Xsis zoekt automa- E Een aardig probleem is hoe je iets vet of cursief in de index

tisch dit hulpbestand op. g krijgt. In de IND-®le moet b.v. fnbf Atari komen,

Als je alle trefwoorden gemarkeerd hebt levert tex.ttp maar hoe vertel ik MakeIndex dat deze `entry' niet bij fnbf

of tex l.ttp naast het DVI-bestand ook een IDX-®le. alfabetisch gesorteerd moet worden maar bij de A? Daar- g Met het MakeIndex programma wordt deze ®le omgezet voor moet in de IDX-®le Atari@fnbf Atari komen in een IND-®le waarin de trefwoorden alfabetisch gerang- volgens het artikel (par. 2.3). Wat vÂoÂor @ staat wordt ge-

schikt zijn. De IND-®le kan dan ingelezen worden in bruikt bij het sorteren en wat er achter staat komt in de IND-

f fn

het TEX-bestand met een input-commando. In music- ®le. In de TEX-®le moet je dan nindex Atari@ bf n doc.tex staat dit commando in het hoofdstuk Index. Atarigg tikken. idx werkt hier niet; om `Atari' in de teksten Á in de index te krijgen moet je `Atari' dus drie maal

7 MakeIndex tikken. Zoiets schreeuwt om een macro:

n f n f fn ggg makeindx.ttp, de Atari versie van het index pro- ndef idxbf#1 #1 index #1@ bf #1

gramma van Pehong Chen, staat op disk B 99. Omdat

f g waarmee je alleen nidxbf Atari hoeft te tikken. Dan het voor allerlei tekstformaten bedoeld is, heeft het een vult TEX overal `Atari' in waar de parameter #1 staat in

`index style' nodig die het formaat speci®ceert. Voor

f fn gg plainTEXenTEXsis heb ik het volgende bestandje gemaakt #1nindex #1@ bf #1 . en plain.ist genoemd:

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 34 TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (IV) Bijlage L

TEX zonder omhaal voor Atari en andere PC's (IV)

Mark van Veen

Abstract A Deze keer gaat het over een recent uitgekomen macro-pakket, dat L TEX2" heet. Dit pakket vormt een krachtige set macro's, waarmee je zonder al te veel van TEX af te weten goed uitziende teksten kan

produceren. 2 Deze cursus is een herdruk van een serie artikelen uit het blad ST1 , uitgegeven door Stichting ST . Daar zijn de in de tekst genoemde schijfjes te verkrijgen.

A Keywords: L TEX2"

1 Macropakketten Ook dit commando heeft invloed op de vormgeving van EÂen van de sterke kanten van het TEX-tekstverwerkingssys- de tekst. Zo zal met het voorgaande documentstyle- teem is dat er gemakkelijk krachtige macro's in geschreven commando een twaalf-puntstekst voor a4 papier gemaakt kunnen worden. Deze nemen niet alleen veel werk uit han- worden, met behulp van de macro's gede®nieerd in het den, maar door anderen geschreven macro's zorgen voor article-pakket. het uitvoeren van ingewikkelde bewerkingen met een sim- Het voordeel van deze werkwijze is dat de schrijver zich op pel commando. Het belang van macro's in TEX is zelfs de struktuur en inhoud van de tekst kan richten en niet af- zo groot, dat TEX zonder macro's onbruikbaar zou zijn. geleid wordt door de vraag of dit woordje vet of schuin-vet Daarom heeft Knuth, de maker van TEX, een standaard afgedrukt moet worden. Bovendien wordt een consequente macropakket bij TEX gemaakt, plain geheten. Iedereen die vormgeving bereikt, doordat alle kopjes op bijvoorbeeld kale TEX-commando's gebruikt, zal in veel gevallen com- section-nivo op gelijke wijze worden afgebeeld. Dit voor- mando's uit het plain-pakket gebruiken. Later werden er deel zou in een nadeel omslaan als je als schrijver helemaal

andere pakketten gemaakt, waaronder de bekendste onge- geen invloed meer hebt op de vormgeving. Gelukkig is dat S A A twijfeld L TEXen M -TEX zijn, respektievelijk gemaakt niet zo, veel commando's zijn te beÈõnvloeden met parame- door Lamport en Spivak. Maar daarnaast zijn er nog andere ters en daarnaast kun je zelf nieuwe commando's maken pakketten, zoals TEXsis, Lollipop en TEXinfo. die uitvoeren wat jij wilt. In het LATEX-macropakket is geprobeerd het schrijven en het opmaken van de tekst te scheiden. De schrijver kan A 2LTEX2" zich op de struktuur van de tekst concentreren, waarbij het Zeer recent, zo recent dat er momenteel alleen een testver- vormgeven door LAT X gebeurd. Daarom bevat LAT X veel E E sie te verkrijgen is, is het LATEX-pakket geheel vernieuwd commando's waarmee de schrijver strukturele kenmerken A en als nieuwe versie uitgebracht: L TEX2" . Deze versie is van de tekst aangeeft. Zo zijn daar de part-, chapter-, gemaakt door een aantal mensen onder wie F. Mittelbach, section-, subsection-, subsubsection-, paragraph- en sub- C. Rowley en R. SchÈopf. De eerstgenoemde heeft tesamen paragraph-commando's die de opdeling van de tekst in met M. Goossens en A. Samarin een boek doen verschij- hierarchische eenheden aangeven. A A nen over L TEX2" : The L TEX Companion. Later zal ook Ook commando's als Lamport een nieuwe editie van zijn boek A Document Pre- A A

paration System L TEX uitbrengen, gebaseerd op L TEX2" .

f g

nfootnote dit is een voetnoot of In de Companion staat veel informatie over het veranderen

f g :::n f g nbegin quote end quote van de standaard-vormgeving van LATEX. Daarnaast be- (om een citatie te geven) geven aan wat voor een soort tekst vat het boek veel informatie over allerlei `style-®les', dat het is, niet hoe het vormgegeven moet worden. Bij de start zijn kleine pakketjes die een aantal speci®eke macro's be- van een LATEX-tekst wordt aangegeven wat het type tekst vatten. Deze zijn vaak heel handig in combinatie met de is dat geschreven wordt, waarbij eventueel opties meege- standaard LATEX-commando's om allerlei effecten sneller,

geven kunnen worden: makkelijker of mooier te bereiken.

f g ndocumentstyle[12pt,a4] article

1 Uitgave ST49. 2 Stichting ST, Postbus 11129, 2301 EC Leiden, tel. 071-130045. ST is een onafhankelijk tijdschrift van en voor gebruikers van Atari ST computers.

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands

Bijlage L TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (IV) 35 S multicol.sty A Een voorbeeld van een style-®le is , toch van de sterke kanten van M -TEX of Slides gebruik waarmee ook midden in de tekst meerdere kolommen gezet maakt. Bovendien is in een document, door de usepackage- kunnen worden. Als dat al in een omgeving met kolommen of documentclass-commando's te zien wat gebruikt wordt. gebeurd, dan worden de kolommen erg smal en levert het Dat schept duidelijkheid bij anderen die een tekst willen wel lelijke regels op. bewerken en printen. Het boek van Lamport zal voor degenen die LAT Xmetde E A standaard-vormgeving gebruiken handig zijn, daar het niet 3 Verkrijgen van L TEX2" zo diep op het veranderen van de vormgeving ingaat. Dit A De nieuwste test-versie van L TEX2" is momenteel in de boek beschrijft hoe LATEX te gebruiken is. public domain bibliotheek van de Stichting ST aanwezig. A De eerste of®ciele release wordt dit voorjaar verwacht. Op In L TEX2" zijn veel verbeteringen en uitbreidingen op het het moment dat die beschikbaar komt zal de test-versie oorspronkelijke LATEX aangebracht. Als eerste valt op dat het startcommando gewijzigd is van door de of®ciele versie vervangen worden. Daarvan zal in ST melding gemaakt worden.

ndocumentstyle naar A Om L TEX2" uit te pakken wordt van de zogenaamde

ndocumentclass. docstrip-utility gebruik gemaakt. Dat klinkt geheimzin- A nig, maar het is een instrument om commentaar uit LATEX- Ontdekt L TEX2" het documentstyle-commando dan ®les te halen en daarbij de documentatie te genereren voor neemt het namelijk aan dat het om een oud LATEX- document gaat en schakelt over naar `compatibility mode'. de uitgepakte ®le. Allereerst zul je met het decompres- sieprogramma de ®le latex2e.zoo moeten decompres- Het blijft dus mogelijk de oude LATEX-documenten te be- A sen in een lege directory op de harde schijf. Dan krijg werken. In L TEX2" worden de style ®les geladen met het usepackage-commando, dat na het startcommando volgt. je een ¯ink aantal ®les, met een gezamelijke grootte van ongeveer 2 megabyte. Start nu de TEX-shell op en ga De meest in het oog springende verbeteringen zijn het naar `environment'. Daar staan de zoekpaden voor TEX. nieuwe font selektie schema (NFSS2) en het inpassen van Voeg dan aan de inputs-variabele het pad naar de direc-

enkele afzonderlijke macro-pakketten zoals het mathema- tory waar latex2e staat toe met `;pad'. Verander de S A A tisch gerichte M -L TEX en het op overheadsheets ge- outputs- en formatpaden in een pad naar de directory richte SliTEX. Met behulp van het font selektie schema in waar latex2e staat. Start nu INITEX. In plaats van A L TEX2" is het veranderen van fonts een stuk makkelijker een INI-®le te kiezen ga je naar de directory waar la- geworden. Stel dat je een document in een ander font dan tex2e staat en kies je unpack2e.ins. Dit verzorgt het standaard Computer Modern font wilt zetten, bijvoor- het uitpakken met de docstrip-utility, wat wel 1-2 uur kan beeld in het Pandora-font. In het oude LATEX moest je dan duren. Andere INS-®les kun je uitpakken door ze, als A elke fontdeclaratie veranderen. In L TEX2" is het in feite ware het een tekst, door tex.prg te laten bewerken. Zet genoeg om het nu de ®les met als extensie cls, clo, def en fd

nDeclareFontSubstitution en de ®les slides.ltx, docstrip.tex en sfont- commando te gebruiken, waarin panr als nieuw stan- def.ltx ergens in de inputs-directory weg en zet de ®les A daardfont voor het document aangegeven wordt. L TEX2" met de extensie sty in de styles directory. Je moet nu zal daarna de benodigde informatie over het font van A nog met INITEX het L TEX2" -format genereren. Dat doe een speciale ®le lezen, die in het geval van panr, je door latex2e.ltx te kiezen met INITEX.Zethet ot1panr.fd zal heten. gegenereerde format in de formats-directory en maak de Om midden in de tekst van font-familie te wisselen, wor- veranderingen in de environment ongedaan (door even uit den de commando's en in de TEX-shell te gaan). Alle ®les die nu nog in de

latex2e directory staan kun je nu in principe wissen. Je

fn gf gn nrenewcommand rmdefault panr rmfamily A A bent dan klaar om L TEX2" te gebruiken. gegeven. Het eerste verandert het font dat L TEX2" voor de roman tekst neemt en het tweede commando effectueert dat. Referenties Daarnaast kunnen met NFSS2 diverse kenmerken van een Goossens M., Mittelbach F. en Samarin A. (1994) The font apart ingesteld worden. Ben je met een tekst in type- LATEX Companion, Addison-Wesley, writer bezig en gebruik je een commando om tekst vet te ISBN: 0-201-54199-8. A zetten, dan krijg je in L TEX2" typewriter-vet. In het oude De oude versie van Lamport: A L TEX kreeg je het standaard vette font, Computer Modern Lamport L. (1986) LATEX: A Document Preparation Sys- Bold. tem, Addison-Wesley.

Het opnemen van vroeger afzonderlijke macropakketten S A A als M L TEX en SliTEX betekent een standaardisatie van

LATEX. Nu kun je door de style of document class ®les

A S voor M -TEX en Slides te laden de macro's binnenhalen A in L TEX2" . Het voordeel is dat je van de hele machi- A nerie van L TEX2" gebruik kan blijven maken, terwijl je

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 36 TEX zonder omhaal; voor Atari en andere PC's (IV) Bijlage L

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands A Bijlage M L TEX2" , an overview 37

A L TEX2" , an overview

Michel Goossens

CN Division, CERN CH1211 GenÁeve 23 Switzerland goossens@cern.ch

Abstract A A This article gives an overview of the new or extended user commands available with L TEX2" , the new L TEX release, compared to the previous version LATEX 2.09. After introducing the new preamble commands, the extensions for de®ning new commands and environments, and handling length and boxes are discussed. The new font selection commands are explained, both for text and math, and it is shown how to easily use different font families. A list of supported class and package ®les is given and new possibilities for controlling page contents and ¯oats are discussed. Most of this material is described in much greater detail in `The LATEX Companion' [1] and in the second edition of the LATEX Reference Manual [2].

A 1WhyLTEX2" ? `Spring' and `Autumn') consolidationreleases are planned, in order to keep all versions of the ®les in synchroniz- Since LATEX became generally available in 1986, its pop- ularity has increased ever since, and many extensions have ation. Bug reports are handled centrally by inviting the been developed. Unluckily, these extensions were included users to ®ll out an electronic form, distributed with the A

L T X2" distribution, and sending it via electronic mail to in incompatible formats, e.g., `standard' LATEX with and E

[email protected]. Note that S NFSS LI A A without ,S TEX, M -L TEX, and so on. From only bug reports referring to the last two releases will be the LATEX source alone, it was dif®cult to determine for A which of these (or other) formats a document was com- considered. You can also subscribe to the L TEX2" dis- posed and, because different sites could have different con- cussion list on [email protected] and post ®guration, document portability was a problem. questions (and answers) to that list. Already in 1989 at the Stanford TUG Conference Frank Mittelbach and Rainer SchÈopf got together with Leslie 2 Initial and preamble commands Lamport to discuss these (and other) topics and they pub- In this section commands which can only be used before or lished their ideas about possible ways to evolve LATEXin in the preamble will be discussed. The ®rst two below can TUGBoat [3, 4]. This lead a few years later to the start of only appear before the \documentclass command. the long-term LAT X3 project [5±8]. E 2.1 Initial commands However, to help end the confusion for the present LATEX \NeedsTeXFormat{format-name}[release-date] users, after a meeting in Spring 1993 between Leslie Lam- port and Frank Mittelbach in Mainz, it was decided to re- This command, which is normally present in package and A A lease an upgraded version of L TEX, called L TEX2" ,which class ®les, can also be useful in user documents to make was of®cially announced in August 1993 at the TUG Con- A sure that the ®le is run with L TEX2" . Users who try and ference at Aston. run it with LATEX 2.09 or plain TEX will get a reasonably Its stated aims are: clear error message. An example is

bring all extensions back under a single format; \NeedsTeXFormat{LaTeX2e}[1994/02/01]

prevent proliferation of mutually incompatible dialects of LATEX 2.09; If you want to make sure that your document can be pro-

NFSS becomes the `standard' font selection scheme; cessed at another site, it could make sense that you include

A S amstex A make style ®les like (formerly M -L TEX all packages and ®les that your document needs together format) or slides (formerly SLIT X format) into exten- A E with the main ®le. L TEX2" provides the following syntax sion packages, all using the same base format; to facilitate this

add a small number of often-requested features;

retain the `touch and feel', or the `¯avour' of \begin{filecontents}{®le-name}

LAT X 2.09. i E h®le-contents A \end{filecontents} The ®rst beta version of L TEX2" was released at the end of 1993, while the ®rst production release is fore- A seen for `Spring 1994'. After that, twice a year (in When your document ®le is run through L TEX2" the body of each filecontents environment is written verbatim

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 38 Michel Goossens Bijlage M to a ®le whose name is given as the argument ®le-name.If top of processing the list of options speci®ed in the a ®le with such a name already exists in any of the director- argument option-list on its \usepackage command, ies `visible' to TEX only an informative message is given, each package also processes the option option-list on the the body of the environment is by-passed, and the ®le is \documentclass command. not replaced. 2.2 Preamble commands \listfiles The next commands in the preamble are speci®cally de- A To help you get an overview of the ®les read in by your doc- signed to differentiate L TEX2" documents from those needing LATEX 2.09. ument during processing, you can place a \listfiles command in the preamble of your document. This will display the list of all ®les used at the end of the run. \documentclass[option-list]{class-name}[release-date] 2.3 Example of document preambles The following preamble references the article class with A This command or `declaration' replaces the L TEX2.09 the (global) options twocolumn and a4paper,andloads command \documentstyle. the multicol and babel packages, the latter with the There must be exactly one \documentclass declara- german and french options. Other document paramet- tion in a document, and it must come ®rst (except for the ers (e.g., the textheight) can also be speci®ed. `initial' commands described above). \documentclass[twocolumn,a4paper]{article} option-list: list of options that each can modify the format- \usepackage{multicol} ting of document elements de®ned in the class-name ®le \usepackage[german,french]{babel} \addtolength{\textheight}{2cm} or in packages loaded with \usepackage declarations, \begin{document} as described below. ... \end{document} class-name: name of the class ®le (®le extension .cls). release-date (optional) speci®es release date of the class The following shows three equivalent ways of specifying ®le, using the format YYYY/MM/DD.Ifaversionofthe the loading of packages. class older than this date is found, a warning is issued. \documentclass[german]{book} \usepackage[german]{babel} \usepackage[german]{varioref} \documentstyle[option-list]{style-name}[release-date] \usepackage{multicol} \usepackage{epic} This command, which is supported for compatibility reas- \documentclass ons, is similar to , but it loads a `com- Somewhat less verbose is: patibility mode' which rede®nes certain commands to act as they did in LATEX 2.09 and thus allows you to run your \documentclass[german]{book} A \usepackage[german]{babel,varioref} old ®les unchanged through L TEX2" . Note, however, that A \usepackage{multicol,epic} in thismode, you cannot use any of the L TEX2" extensions described in this article. With german as global option you can write: You can de®ne new or change existing document element- s by loading package ®les with \usepackage, whose \documentclass[a4paper,german]{book} syntax is: \usepackage{babel,varioref,multicol,epic}

\usepackage[option-list]{package-name}[release-date] A complex document might look something like the following: package-name: name of the package (®le extension .sty); \NeedsTeXFormat{LaTeX2e}[1994/05/01] a package can \begin{filecontents}{varioref.sty}

de®ne new document elements; .... % Code for varioref package

modify elements de®ned in the class ®le; \end{filecontents} \listfiles % print list of files referenced

extend the range of documents that can be processed. \documentclass[a4paper,german]{book} % book class \usepackage{varioref} option-list: list of options, each of which can modify the \begin{document} formatting of elements de®ned in the package. %------front matter of document \maketitle release-date: (optional) earliest desired release date of \section*{...} % e.g. section named "Preface" package ®le (see \documentclass command above). \tableofcontents % chapter with table of contents \listoffigures % chapter with list of figures A Any number of \usepackage are allowed, but L TEX2" \listoftables % chapter with list of tables makes sure that each package is only loaded once. On %------body of the document

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen,The Netherlands A Bijlage M L TEX2" , an overview 39

\part{...} after the \begin{document}) command. Let us ®rst \chapter{...} look at what is available for de®ning new commands and \section{...} \chapter{...} environments. \part{...} %------back matter of document 4.1 De®ning commands \appendix \chapter{...} % chapters labelled appendix Commands are de®ned or rede®ned in LATEX with: \chapter{...} \begin{thebibliography} ... % bibliography entries \newcommand{\mycom}[narg][default]% \end{thebibliography} {command de®nition} \begin{theindex} ... % index entries \renewcommand{\mycom}[narg][default]% \end{theindex} {command de®nition} \end{document} \providecommand{\mycom}[narg][default]% {command de®nition} Note that, to ensure that the recipient of the document can process the ®le correctly, the code of the varioref package is shipped with the ®le inside a filecontents environ- The ®rst and second commands show enhancements with ment. respect to LATEX 2.09 by providing the possibility to have an optional argument when (re)de®ning a user command. 3 Option processing The presence of such an optional parameter is ¯agged by the presence of the second optional argument default, Options that are speci®ed in the option-list argument of which speci®es the default value of that argument when the \documentclass or \usepackage commands it is not speci®ed explicitly when the command is used. are handled as follows: The last form is useful for general purpose ®les that are included in a document and over which the user does not 1. They are ®rst divided into two types, local and glob- always have control (e.g., BIBTEX databases). If \mycom al: is not yet de®ned, the \providecommand will act as for a class, the options from its \newcommand and de®ne it, otherwise the existing de®n- \documentclass command are local and ition is kept. there are no global options;

for a package, the options from its The number of arguments, which includes the optional ar- \usepackage command are local but the op- gument, is in the range 0narg 9. If the command has tions from the \documentclass command no arguments, then the [0] can be omitted. Inside the are global. command de®nition part, the arguments are referenced as #1 to #narg, the optional argument, if present, being the ®rst one. 2. The local and global options that have been declared within the current class or package are processed For example, compare the following commands, with no, ®rst, normally in their order of declarations, thus one mandatory, one optional, and one optional and one their order in option-list is irrelevant. mandatory argument, allowing the user more freedom in each case. 3. Any local options not declared in the current class or package are then processed. For document classes, \newcommand{\seq}{x_{0},\ldots\,x_{n}} this usually means that they are ignored, except for \newcommand{\seqm}[1]{#1_{0},\ldots\,#1_{n}} this fact being recorded by adding the option to a \newcommand{\seqo}[1][k]{x_{0},\ldots\,x_{#1}} list of `unused options'; they may, of course, be \newcommand{\seqom}[2][k]{#2_{0},\ldots\,#2_{#1}} $$\seq\quad\seqm{z}$$ used later since they become global options for every $$\seqo\quad\seqo[l]$$ package subsequently loaded. For packages, usually $$\seqom{y}\quad\seqom[i]{q}$$ an error message is produced, giving the choice of retyping the option name in case it is incorrect.

This gives:

x ;::: x z ;::: z

n 0 n Finally, when the \begin{document} command is 0 A reached L TEX2" will produce a list of all global option-

s not used by the class or any package ®le, and issue a

x ;::: x x ;::: x

0 k 0 l

warning message for each.

y ;::: y q ;::: q

k 0 i 4 De®ning new commands and 0 environments If a command should work both in math and in text mode, A This section and the following describe commands and en- special care should be taken in its de®nition. In L TEX2" vironments that are used inside the document body (i.e., you have the following command:

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 40 Michel Goossens Bijlage M

\ensuremath{math code} entry in the list as an optional argument, you ensure that the description parts of all entries line up nicely. As its name implies \ensuremath ensures that its ar- The result below ®rst shows the (default) behaviour of the gument is always typeset in math mode by surrounding it deflist list and then what it looks like when using the if necessary with $ signs. For instance, the above can be optional argument. rewritten as: \newenvironment{deflist}[1][\quad]% \renewcommand{\seq}{\ensuremath{x_{0},% {\begin{list}{}{ \ldots\,x_{n}}} \renewcommand{\makelabel}[1]{\textbf{##1}\hfil}% \renewcommand{\seqm}[1]{% \settowidth{\labelwidth}{\textbf{#1}}% \ensuremath{#1_{0},% \setlength{\leftmargin}{\labelwidth+\labelsep}}} \ldots\,#1_{n}}} {\end{list}} \seq,\quad\seqm{z} or $\seq,\quad\seqm{z}$ \begin{deflist} \item[First] This is a short term.

\item[Long term] This is a long term.

x ;::: x z ;::: z x ;::: x ; z ;::: z

n 0 n 0 n 0 n 0 ,or \item[Even longer term] A very long term. \end{deflist} 4.2 De®ning New Environments \begin{deflist}[Even longer term] In LATEX 2.09, environments are de®ned or rede®ned with ..... the commands: \end{deflist}

\newenvironment{name}[narg]{begdef}{enddef} First This is a short term. \renewenvironment{name}[narg]{begdef}{enddef}

Long term This is a long term. The number of arguments is in the range 0narg 9; and, Even longer term A very long term. in the case of no parameters, you can omit [0].Inside the de®nition part, begdef , these parameters are referenced as #1 to #narg. If arguments are present, then they are First This is a short term. de®ned when entering the environment by specifying them Long term This is a long term. on the command \begin{myenv} as shown below.

Even longer term A very long term. k \begin{myenv}{arg1 }...{arg }

When exiting an environment with the com- 5 Playing with lengths mand \end{myenv} no parameters can be spe- Lengths can be de®ned, set and changed by the following ci®ed. Moreover, the parameters speci®ed with the commands. \begin{myenv} command when entering the environment (see above) are no longer available in the de®nition \newlength{cmd} \setlength{cmd}{len} part enddef where you de®ne the actions which should \addtolength{cmd}{len} take place when leaving the myenv environment. \settowidth{cmd}{text} \width A \settoheight{cmd}{text} \height

As with commands, in L T X2" you can now also de®ne E \settodepth{cmd}{text} \depth environments with an optional (®rst) argument. \totalheight

\newenvironment{myenv}[narg][default]% The new \settoheight and \settodepth com- {begdef }{enddef } mands, in analogy with the \settowidth command, already present in LATEX 2.09, allow one to `measure' The default for the optional argument is given between the height and depth of some TEX material. The length- the second pair of square brackets [default]. Inside the s \width, \height, \depth,and\totalheight begdef part, which is executed when the environment my- A are also new in L TEX2" , and can be used inside the box env is entered, the optional argument can be accessed with commands described in the next section. #1, while the mandatory arguments (when present) are ad- dressed as #2 to #narg. When the myenv environment is For ease of reference an overview of TEX's units of length used without an optional parameter, #1 will contain the is given below. string speci®ed as [default]. sp As an example, a variant, deflist,ofadescription scaled point (65536 sp = 1 pt) TEX's smallest unit.

pt point = 1 in = 0.351 mm

:27 environment will be constructed. The deflist en- 72 bp big point (72 bp = 1 in), also PostScript point

vironment behaves somewhat like a standard LAT X 1

=0:376

E dd DidÃot point = of a French inch, mm 72 description environment if it is used without an op- mm millimeter = 2.845 pt tional argument. If an optional argument is speci®ed, then pc pica = 12 pt = 4.218 mm the width of the description label will be put equal to the cc cicero = 12 dd = 4.531 mm width of the argument. Thus, by specifying the widest cm centimeter = 10 mm =2.371 pc

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen,The Netherlands A Bijlage M L TEX2" , an overview 41

in inch = 25.4 mm = 72.27 pt = 6.022 pc \newcommand{\HS}[1][1.]{\hspace{\stretch{#1}}} ex height of a small `x' for the current font \begin{center} em width of capital `M' in current font left \hfill right\\ left \HS[.5]\fbox{$\frac{1}{3}$}\hfill right\\ mu math mode unit (18 mu = 1 em) left \HS middle \hfill right\\ left \hrulefill\ middle \hrulefill\ right\\ left \dotfill\ right\\ left \dotfill\ \HS[.5] \dotfill\ right\\ The following lines show how length commands are cre- left \dotfill\ \HS \dotfill\ right\\ ated, de®ned, changed, and used. They work, most of the left \dotfill\ \HS[2.] \dotfill\ right time, both for rigid and rubber lengths. \end{center}

\newlength{\Mylen} Mylen = \the\Mylen left right

Mylen = 0.0pt left 1 right 3 \setlength{\Mylen}{10mm} Mylen = \the\Mylen left middle right \setlength{\Mylen}{5mm plus 1mm minus .5mm} left middle right \par Mylen = \the\Mylen % Use a rubber length

left :: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: :: :: :: :: ::: :: :: :: ::: : right : :: :: ::: :: :: :: :: :

left : :: :: :: ::: :: :: :: : right :: ::: :: :: :: :::

Mylen = 28.45274pt left :::::::::::::: right : :: ::: :: :: left :: :: ::: :: : right Mylen = 14.22636pt plus 2.84526pt minus 1.42262pt

\setlength{\Mylen}{1em} One em is \the\Mylen; \documentclass{article} \addtolength{\Mylen}{1pc} add one pica \the\Mylen. \usepackage{times} \thispagestyle{empty} \newcommand{\HRule}{\rule{\linewidth}{1mm}} One em is 10.0pt; add one pica 22.0pt. \setlength{\parindent}{0mm} \setlength{\parskip}{0mm} \settowidth{\Mylen}{May} The width is \the\Mylen \begin{document} \settowidth{\Mylen}{\Large May} and now \the\Mylen. \vspace*{\stretch{1}} \HRule \settoheight{\Mylen}{May} The height is \the\Mylen \begin{flushright} \settoheight{\Mylen}{\Large May} and now \the\Mylen. \Huge Geoffrey Chaucer\\[5mm] The Canterbury Tales \settodepth{\Mylen}{May} The depth is \the\Mylen \end{flushright} \settodepth{\Mylen}{\Large May} and now \the\Mylen. \HRule \vspace*{\stretch{2}} \begin{center} The width is 18.33pt and now 26.39519pt. \Large\textsc{London 1400} \end{center} The height is 6.73pt and now 9.6912pt. \end{document} The depth is 2.18pt and now 3.13919pt. `Rubber' (variable) lengths are very useful for placing information on the page.

\fill

This is a rubber length with a natural length of zero. It can stretch to any positive value and its value should not Geoffrey Chaucer be changed! The Canterbury Tales

\stretch{dec num}

This is a more useful rubber length, since \fill is equivalent to \stretch{1}. More generally, \stretch{dec num} has a stretchability of dec num times \fill. It can be used to ®ne-tune the position- ing of text horizontally or vertically. Examples of the use of these stretchable lengths for controlling the horizontal and vertical page layout are given LONDON 1400 below.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 42 Michel Goossens Bijlage M

5.1 Page MarkupÐSeveral Kinds of Boxes \begin{center} Boxes are at the very heart of T X's basic typesetting A centred sentence.\makebox[0cm][l]{$Ã{123}$}\\ E Some more text in the middle. \\ paradigm, and LATEX provides several commands which \makebox[0cm][r]{$Ã{321}$}A centred sentence.\\ make it easy to make use of this functionality. \end{center} \noindent\makebox[0cm][r]{$\Leftrightarrow$}% As seen in the margin of the current line, boxes \mbox{text} \makebox[width][pos]{text} with a vanishing width can stick out in the margin. \fbox{text} \framebox[width][pos]{text}

A centred sentence.123 Some more text in the middle.

In addition to centreing the text with positional argument 321 A centred sentence. [c] (the default), you can position the text ¯ush left ([l]) A or ¯ush right ([r]). L TEX2" also offers you an [s] speci®er that will stretch your text from the left margin ,As seen in the margin of the current line, boxes with a to the right margin of the box provided it contains some vanishing width can stick out in the margin. stretchable space. As already mentioned in the previous A 5.2 Moving boxes section, L TEX2" also allows you to make use of four special length parameters inside the width argument of Boxes can be moved up or down by the command: the box commands: \width, \height, \depth,and \totalheight . These parameters specify the natural \raisebox{lift}[depth][height]{contents} size of the text,where\totalheight is the sum of \height and \depth. The simple example below shows its principle of use. The examples below show how these various parameters are used to control the layout in the box. Note that use \begin{flushleft} is also made of the calc package, which allows arithmetic x111x \raisebox{-1ex}{downward} x222x \\ operations in the arguments of the commands. x333x \raisebox{1ex}{upward} x444x \\[1em] x111x \raisebox{-1ex}[0cm][0cm]{downward} x222x\\ x333x \raisebox{1ex}[0cm]{upward} x444x \framebox{A few words of advice} \par \end{flushleft} \framebox[\width + 6mm][s]{A few words of advice} \par \framebox[1.5\width]{A few words of advice}

x111x downward x222x A few words of advice x333x upward x444x

A few words of advice x111x x222x downwardupward A few words of advice x333x x444x

A more useful example is the generation of text `between' \rule[lift]{width}{total height} two rows in a table (by `hiding' the boxes' content from TEX.) Rules come in handy for controlling the height of a box. Together with the new LAT X commands for measuring the \begin{center} E \begin{tabular}{|c|c|c|} \hline height and depth of your boxes, they allow you to per- & \multicolumn{2}{c|}{title}\\\cline{2-3} form micro-typographic adjustments for tuning the visual \raisebox{1.5ex}[0cm][0cm]{100} presentation of your document elements. & A & B \\\hline 20000000 & 10 & 10 \\\hline \end{tabular} \newsavebox{\Maybox}\savebox{\Maybox}{\Large May} \newlength{\Mdp}\settodepth{\Mdp}{% \end{center} \usebox{\Maybox}} \newlength{\Mht}\settoheight{\Mht}{% title \usebox{\Maybox}} 100 \addtolength{\Mht}{\Mdp} A B 20000000 10 10 \framebox[1.6\width+1em][s]{\usebox{\Maybox}} \quad \framebox[1.6\width+1em][s]{\usebox{\Maybox}% Finally, when your printer driver allows it, you can rotate \rule[-2\Mdp]{0mm}{2\Mht}} boxes. In this case the use of the various box dimension parameters becomes apparent.

\newcommand{\DoT}[1]{\begin{turn}{45}#1\end{turn}} May May x1 \DoT{\fbox{Not so Good.}} x2 \DoT{\raisebox{\depth}{\fbox{I like it.}}} x3 Zero-width boxes are also useful in other circumstances. \DoT{\raisebox{-\height}{\fbox{Bad Choice.}}} x4

Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen,The Netherlands A Bijlage M L TEX2" , an overview 43

xx \fbox{\parbox[b][1.5\height][s] {30mm}{Some text on top. \par\vfill In the middle. \par\vfill And a few lines on the x1 Not so Good. x2 I like it. x3 x4 bottom of the box.}} Bad Choice. \fbox{\parbox[b][\height+\baselineskip][s] {30mm}{This time a few lines on the 5.3 Placing parboxes and minipages top of the box. But only one line \par\vfill down here.}} xx In LATEX 2.09, boxes, which can contain more than one paragraph are de®ned as follows. Some text on top. This time a few lines \parbox[pos]{width}{text} In the middle. on the top of the box. \begin{minipage}[pos]{width} But only one line text And a few lines on the \end{minipage} xx bottom of the box. down here. xx 5.5 Manipulating Boxed Material A simple example of its use is the following Material can be typeset once and then stored insidea named box, so that its contents can be retrieved later. LAT Xoffers \parbox{.3\linewidth}{This is the E contents of the left-most parbox.} the following commands for dealing with this situation. \hfill Centerline \hfill \parbox{.3\linewidth}{This is the right-most parbox. Note that the typeset text looks \newsavebox{cmd} declare box sloppy because \LaTeX{} cannot nicely balance \sbox{cmd}{text} ®ll box the material in these narrow columns.} \savebox{cmd}[width][pos]{text} ®ll box \usebox{cmd} use contents This is the right- \begin{lrbox}{cmd} ®ll box most parbox. text Note that the \end{lrbox} typeset text looks This is the con- sloppy because tents of the left- Centerline Note that the environment lrbox is an addition in LAT X cannot A most parbox. E L TEX2" . cmd should be a box register previously alloc- nicely balance ated with \newsavebox. The environment lrbox will the material in save text in this box for later use with \usebox. Leading these narrow and trailing spaces are ignored. Thus, lrbox is basically columns. the environment form of \sbox. You can make good use 5.4 Generalized parboxes and minipages of this environment if you want to save the body of some Sometimes it is helpful to prede®ne the vertical dimen- environment in a box for further processing. For example, A the following code de®nes the environment fminipage sion of a paragraph box. For this L TEX2" has additional optional arguments for minipage and \parbox. that works like a minipage but surrounds its body with a frame. Note the use of the optional argument for controlling the width of the boxed minipage, and the fact that verbatim material can be used inside. To be able to do the \parbox[pos][height][inner-pos]{width}{text} arithmetic operations you will also need to have the calc \begin{minipage}[pos][height][inner-pos]{width} package loaded. text \end{minipage} \newsavebox{\fminibox} \newlength{\fminilength} \newenvironment{fminipage} [1][\linewidth]% default width is \linewidth The inner-pos determines the position of text within the {\setlength{\fminilength}% box. It can be t, c, b,ors. If not speci®ed, the value of {#1-2\fboxsep-2\fboxrule}% pos will be used. You can think of height and inner-pos \begin{lrbox}{\fminibox}% as the vertical equivalent of the width and pos arguments \begin{minipage}{\fminilength}} \makebox s {\end{minipage}\end{lrbox}% of a . If you use the position the text will be \noindent\fbox{\usebox{\fminibox}}} vertically stretched to ®ll the given height. Thus, in this case you are responsible for providing vertically stretch- \begin{fminipage} able space if necessary using, for example, \vspace or In this environment verbatim text like \verb=\fminibox= can be used. \vfill commands. \end{fminipage} As with the other box commands you can use \height, \totalheight, and so on to refer to the natural dimen- In this environment verbatim text like \fminibox can sions of the box when specifying the optional argument. be used.

Dutch TEX Users Group (NTG), P.O. Box 394, 1740 AJ Schagen, The Netherlands Preprint MAPS#12 (94.1); May 1994 44 Michel Goossens Bijlage M

\begin{fminipage}[.5\linewidth] This is an empty item. .... \end{fminipage} First This is the ®rst item in the list.

In this environment Veryyy long This is a veryyy long item. verbatim text like \fminibox can be This is an empty item. used. 5.6 For hackers only: a list with two optional para- First This is the ®rst item in the list. meters Veryyy long This is a veryyy long item. What if we want to de®ne a command or environment with, This is an empty item. e.g., two optional arguments? Suppose we want a list where we are able to specify not only the width of the label, but also whether the list should be `dense' or not, i.e., we want 6 Font commandsÐan overview A a syntax like: This section covers the user commands in L TEX2" for specifying fonts, both in text as in mathematics. We also \begin{Description}[][