Doświadczanie Społeczeństwa. Muzyka, Obraz, Media
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DOŚWIADCZANIE SPOŁECZEŃSTWA MUZYKA, OBRAZ, MEDIA pod redakcją Agnieszki Kampki Wydawnictwo SGGW Warszawa 2019 © Copyright by Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2019 Recenzenci: Małgorzata Adamik-Szysiak, UMCS Yuriy Plyska, SGGW Projekt okładki – Marta Buchowiecka Opracowanie redakcyjne – Jan Kiryjow Opracowanie graficzne – Violetta Kaska ISBN 978-83-7583-884-8 Wydawnictwo SGGW ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa tel. 22 593 55 20 (-22, -25 – sprzedaż) e-mail: [email protected] www.wydawnictwosggw.p This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 Poland. The content of the license is available at http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl Druk: ZAPOL Sp.J., al. Piastów 42, 71-062 Szczecin SPIS TREŚCI Agnieszka Kampka, Słowo wstępu. Doświadczenie – wyobraźnia – zrozumienie ............................................................ 5 MUZYKA A DZIAŁANIE SPOŁECZNE Robert Bracki, Magdalena Popowska-Bracka, Czynne uczestnictwo w kulturze muzycznej a włączenie społeczne osób z niepełnosprawnością intelektualną ............................................................. 11 Michalina Chamuła, Więzi społeczne fanów zespołu muzycznego na podstawie obserwacji fanów The Kelly Family .......................... 20 Dominika Czarnowska, Dominika Dziwulska, Polityka kulturalna Korei Południowej – jak muzyka popularna wpływa na gospodarkę ............... 29 Monika Czekała, Rola muzyki w liturgii .................................... 37 Hubert Ludwin, Muzyka metalowa jako forma manifestu antywojennego ... 48 Edwin Olczak, Poszukując szczęścia, czyli o fenomenie disco polo ........... 56 Aleksandra Struczyk, Elementy życia codziennego w teledyskach muzyki disco polo i hip-hop ....................................................... 68 Alicja Piwowarska, Muzyka (nie)polska .................................... 82 MUZYKA TWORZENIE I SŁUCHANIE Ewa Skardowska, Ekspresja wykonawstwa muzycznego jako czynnik komunikujący i wyzwalający emocje u słuchaczy ........................... 103 Konrad Chalimoniuk, Przemysław Staszczak, Muzyczne festiwale akademickie .............................................................. 116 Elżbieta Chojnowska, Twórczość muzyczna – między plagiatem a inspiracją .. 132 Mirosław Pachowicz, Artystyczne i estetyczne postawy wobec funkcjonowania opracowań muzycznych ................................................... 144 Maciej Michaluk, Estetyka muzycznych kultur alternatywnych w dobie Internetu ................................................................. 154 Agnieszka Teodora Żabińska, Dlaczego muzyka „poważna” jest aż tak poważna? ............................................................... 162 Maciej Zaborski, Kanon D-dur Pachelbela oraz jego parafrazy .............. 166 OBRAZ I MEDIA Ilona Błocian, Rola obrazu rodziny – Anty-Edyp G. Deleuze’a i F. Guattariego .. 179 Ewa Kawiak-Jawor, Monika Kaczoruk, Paulina Kaczor-Szkodny, Media społecznościowe a zdrowie. Trendy w postrzeganiu zdrowego stylu życia .... 189 Aleksandra Majdzińska-Koczorowicz, Julia Ostanina-Olszewska, Pomiędzy tekstem a obrazem– memy internetowe jako twory multimodalne. Podejście językoznawstwa kognitywnego ............................................ 201 Paulina Ornatowska, Podróż się odbyła, program wykonano i bawiono się dobrze – o społecznym rytuale wykonywania zdjęć ...................... 213 Aleksandra Karaś, Patostreaming i jego społeczny odbiór ................... 222 Agnieszka Kampka Wydział Nauk Społecznych SGGW w Warszawie DOŚWIADCZENIE WYOBRAŹNIA ZROZUMIENIE. SŁOWO WSTĘPU Studenci socjologii od pierwszych zajęć przekonywani są, że wybrany przez nich kie- runek pozwoli im lepiej rozumieć społeczeństwo. Szybko jednak przekonują się, że zrozumienie to wymaga nie tylko wielu lektur i dyskusji, ale także wyostrzonego zmy- słu obserwacji. Charles Wright Mills, który w końcu lat 50. pisał o wadze wyobraźni socjologicznej, był głęboko przekonany, że socjologia jest w stanie zmierzyć się z nad- chodzącą przyszłością. „Ludzie potrzebują nie tylko informacji – w tym Wieku Faktu informacje często przytłaczają ich i przekraczają ich możliwości przyswajania. Potrze- bują czegoś więcej niż tylko kompetencji intelektualnych – choć walka o ich uzyska- nie często wyczerpuje ograniczony zasób ludzkiej energii moralnej. To, czego ludzie potrzebują – i co czują, że jest im potrzebne – to taka cecha umysłu, która pomoże im korzystać z informacji i rozwijać rozum po to, by w jasny sposób zgłębić to, co dzieje się na świecie i co może się dziać się z nimi samymi”, pisał Mills (2007: 51), przekonując, że „wyobraźnia socjologiczna pozwala nam zrozumieć historię i biografię oraz relację zachodzącą między nimi w ramach społeczeństwa. Oto jej zadanie i obietnica” (Mills 2007: 53). Koncepcje Millsa, wielokrotnie krytykowane przez jego współczesnych, z zainte- resowaniem czytane są przez dzisiejszych badaczy, którzy odkrywają, że socjologia może być narzędziem nawigacji, zestawem kompetencji, który pozwala nam poruszać się po świecie społecznym, wyobraźnia socjologiczna sprawia zaś, że to, co obce, staje się czymś bardziej znajomym, a to, co dobrze znane, okazuje się zaskakujące, zadziwia i domaga się bliższego oglądu (Gane, Back 2012: 405). Pytanie o przydatność socjolo- gicznej wyobraźni powraca w wielu kontekstach, na przykład, czy możemy odwoły- wać się do niej, badając współczesne społeczeństwo, jeśli źródłem naszej wiedzy bę- dzie Big Data (Uprichard 2012)? Generalnie jest to jedno z pierwszych socjologicznych pojęć, które przyswajają sobie studenci w czasie zajęć (Noy 2014), a którego wartość mogą odkrywać, gdy próbują swoich sił w pierwszych samodzielnych projektach ba- dawczych. 5 A. Kampka Gdy w Kole Naukowym Socjologów im. Władysława Grabskiego na Wydziale Nauk Społecznych SGGW dyskutowaliśmy o tym, co warto dziś badać, nieustannie powra- cały wątki codziennych doświadczeń, które inspirowały do pytania o to, co i dlaczego robią dzisiaj ludzie każdego dnia, w jaki sposób poznają świat, w którym żyją. Jedną z powtarzających się obserwacji była ta o wszechobecności muzyki. Według badań CBOS 65% Polaków codziennie słucha muzyki. Najmłodsi badani (18-24 lata) korzystają głównie ze źródeł internetowych (CBOS 2018). Polacy słuchają muzyki ponad 3 godziny dziennie, a 73% z nich słucha jej na smartfonie (w grupie wie- kowej 16-24 lata to 94%) (IFPI 2018). Zdjęcie tłumu, w którym każdy ze słuchawkami na uszach zapatrzony jest w ekran własnego laptopa czy smartfona, to standardowy obrazek ilustrujący dziś współczesne społeczeństwo. Natrafimy na niego w filmach dokumentalnych, w których stawiane są pytania o to, jak technologia zmienia nasze relacje społeczne i w reklamach, które przekonują, że ich produkt (czy będzie to napój owocowy, czy chipsy) pozwoli przywrócić harmonię, dobrą zabawę i bliskość. Okazało się, że nie sposób dziś oderwać muzyki od nowych mediów, a te z kolei wią- żą się z komunikacją wizualną. W efekcie dyskusji, współpracy z badaczami z różnych ośrodków oraz projektów naukowych realizowanych przez studentów na Wydziale Nauk Społecznych SGGW powstała niniejsza książka. Jest to próba przedstawienia, jak doświadczamy dziś życia w społeczeństwie, w której łączą się trzy wątki tematycz- ne. Po pierwsze, pytamy o muzykę: jak ją dziś tworzymy, gdzie jej słuchamy, jak ją przeżywamy, o czym mówią piosenki i teledyski. Po drugie, jak poznajemy świat spo- łeczny poprzez obrazy – te, które zakotwiczone przez mity tkwią w naszej zbiorowej wyobraźni, i te, które dzięki internetowych kreatorom memów szybko pozwalają nam komentować rzeczywistość. Po trzecie wreszcie, w jaki sposób wykorzystujemy media społecznościowe, by móc gromadzić doświadczenia i dzielić się nimi. Wszystkie te wątki przeplatają się ze sobą, jednak zaczynamy od pytań o społeczne funkcje muzyki. W pierwszej części mowa zatem o tym, że muzyka może służyć komu- nikacji i socjalizacji, rozwijając poczucie sprawstwa i skłaniając do porzucania stereo- typów. Obserwujemy to zarówno w wymiarze indywidualnym (o tym na przykładzie osób z niepełnosprawnością intelektualną piszą Robert Bracki i Magdalena Popowska- Bracka), jak i państwowym (co opisują Dominika Czarnowska i Dominika Dziwulska, odwołując do koreańskiego popu). To, że wspólne zainteresowania muzyczne łączą ludzi, jest zjawiskiem powszech- nie znanym. Michalina Chamuła (Więzi społeczne fanów zespołu muzycznego na pod- stawie obserwacji fanów The Kelly Family) pokazuje jednak także, w jaki sposób rozwój mediów społecznościowych zmienił relacje fanów, nie zmieniając podstaw ich więzi. Odczytanie muzyki i śpiewanych tekstów jest doskonałym źródłem wiedzy na te- mat przekonań i wartości danej wspólnoty. Monika Czekała, opisując muzykę litur- giczną (Rola muzyki w liturgii), i Hubert Ludwin, analizując teksty piosenek heavy- metalowych, udowadniają, że niezależnie od kontekstu i gatunku, utwory muzyczne nieodmiennie są narzędziem identyfikacji. 6 Doświadczenie – wyobraźnia – zrozumienie.... Muzyka, jak każda twórczość artystyczna, wiąże się z próbą oceny estetycznej, ale także wartościowana jest pod innymi względami. Edwin Olczak (Poszukując szczęścia, czyli o fenomenie disco polo) i Aleksandra Struczyk (Elementy życia codziennego w te- ledyskach muzyki disco polo i hip-hop) przyglądają się fenomenowi disco polo, zasta- nawiając się nad tym, jaki obraz świata i relacji międzyludzkich jest przedstawiany w słowach piosenek i teledyskach. Przykład łączenia indywidualnych doświadczeń i globalnych procesów przedsta- wia Alicja Piwowarska (Muzyka (nie)polska), dociekając, dlaczego polscy artyści piszą i śpiewają po angielsku.