Hrvatsko Ekspresionističko Slikarstvo I Pjesništvo Antuna Branka Šimića: Metode I Načini Povezivanja Sadržaja U Nastavi Predmeta Likovna Umjetnost I Hrvatski Jezik
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
FILOZOFSKI FAKULTET SVEUČILIŠTA U ZAGREBU Odsjek za povijest umjetnosti Odsjek za kroatistiku Jedinstveni diplomski rad Hrvatsko ekspresionističko slikarstvo i pjesništvo Antuna Branka Šimića: metode i načini povezivanja sadržaja u nastavi predmeta Likovna umjetnost i Hrvatski jezik Marina Majdenić Mentorica: dr. sc. Jasmina Nestić, doc. Komentor: dr. sc. Tvrtko Vuković, red. prof. Zagreb, 2019. Temeljna dokumentacijska kartica Sveučilište u Zagrebu Jedinstveni diplomski rad Filozofski fakultet Odsjek za povijest umjetnosti Odsjek za kroatistiku Diplomski studij Hrvatsko ekspresionističko slikarstvo i pjesništvo Antuna Branka Šimića: metode i načini povezivanja sadržaja u nastavi predmeta Likovna umjetnost i Hrvatski jezik Croatian Expressionist Painting and Poetry of Antun Branko Šimić: Methods of Interconnection between Visual Arts Classes and Croatian Language and Literature Classes Marina Majdenić SAŽETAK U diplomskom radu interdisciplinarno se pristupa hrvatskom ekspresionizmu u slikarstvu i pjesništvu. Ekspresionizam se kao jedan od avangardnih pokreta razvio u svim postojećim umjetničkim medijima očitovao kroz zajedničku novu viziju umjetnosti temeljenu na čvrstim teorijskim postulatima. Određenim značajkama ekspresionističkog slikarstva moguće je pronaći odgovarajuće pandane u poetičkim obilježjima ekspresionističke lirike. Važno obilježje ekspresionizma kao pokreta jest i izrazita književno-umjetnička suradnja. Antun Branko Šimić aktivno je sudjelovao u likovnom životu pišući likovne kritike, eseje i manifeste o umjetnosti, pri čemu je teorijom podržao ekspresionizam kao pokret, a likovnim kritikama afirmirao hrvatske ekspresionističke slikare. Šimićeva zbirka poezije Preobraženja najsnažniji je izraz hrvatskog pjesničkog ekspresionizma, a zbog vizualnih osobitosti moguće joj je pristupiti s gledišta povijesti umjetnosti. U metodičkom dijelu rada donosi se prijedlog interdisciplinarne nastave kojim se povezuju nastavni sadržaji iz predmeta Likovna umjetnost te predmeta Hrvatski jezik na temu hrvatskog ekspresionizma u slikarstvu i književnosti. Rad je pohranjen u: knjižnici Filozofskog fakulteta u Zagrebu. Rad sadrži: 129 stranica, 23 reprodukcije. Izvornik je na hrvatskom jeziku. Ključne riječi: Antun Branko Šimić, ekspresionizam, Proljetni salon, interdisciplinarna nastava, predmet Hrvatski jezik, predmet Likovna umjetnost, srednjoškolska nastava Mentor: dr. sc. Jasmina Nestić, doc., Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu Komentor: dr. sc. Tvrtko Vuković, red. prof., Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu Ocjenjivači: dr. sc. Josipa Alviž, doc., dr. sc. Tvrtko Vuković, red. prof., dr. sc. Jasmina Nestić, doc. Datum prijave rada: 25. siječnja 2016._ Datum predaje rada: 25. kolovoza 2019. Datum obrane rada: 30. rujna 2019.___ Ocjena: __________________________ IZJAVA O AUTENTIČNOSTI RADA Ja, Marina Majdenić, diplomantica na Nastavničkom smjeru diplomskoga studija povijesti umjetnosti na Odsjeku za povijest umjetnosti te kroatistike na Odsjeku za kroatistiku Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, izjavljujem da je diplomski rad pod nazivom „Hrvatsko ekspresionističko slikarstvo i pjesništvo Antuna Branka Šimića: metode i načini povezivanja sadržaja u nastavi predmeta Likovna umjetnost i Hrvatski jezik“ rezultat mog istraživanja i u potpunosti samostalno napisan. Također, izjavljujem da niti jedan dio diplomskoga rada nije izravno preuzet iz nenavedene literature ili napisan na nedozvoljen način, te da se tekst u potpunosti temelji na literaturi kako je navedeno u bilješkama, uz poštivanje etičkih standarda u citiranju i korištenju izvora. U Zagrebu, 24. kolovoza 2019. Potpis Sadržaj 1. Uvod ....................................................................................................................................... 1 2. Ekspresionizam u europskoj književnosti i slikarstvu ...................................................... 3 2. 1. Književni ekspresionizam u Njemačkoj i Austriji .......................................................... 3 2. 2. Slikarstvo njemačkog i austrijskog ekspresionizma ....................................................... 7 3. Ekspresionizam u hrvatskoj likovnoj umjetnosti i Proljetni salon ................................ 11 3. 1. Značenje pojma ekspresionizam u umjetnosti i hrvatskom slikarstvu ......................... 11 3. 2. Počeci ekspresionizma unutar prvog razdoblja Proljetnog salona .............................. 13 3. 3. Drugo razdoblje Proljetnog salona i ekspresionizam Praške četvorice ....................... 19 3. 4. Recepcija i važnost Proljetnog salona u hrvatskoj umjetnosti ..................................... 35 4. Antun Branko Šimić kao ekspresionistički pjesnik, teoretičar i likovni kritičar ......... 37 4. 1. Književni ekspresionizam u Hrvatskoj i Antun Branko Šimić ..................................... 37 4. 2. Šimićevo poimanje umjetnosti ekspresionizma ........................................................... 45 4. 3. Šimićeva likovna kritika i suradnja s hrvatskim slikarima ........................................... 51 4. 4. Vizualni i likovni aspekti pjesništva Antuna Branka Šimića ....................................... 60 4. 4. 1. Boja u pjesništvu Antuna Branka Šimića i teorija boja Kandinskog .................... 61 4. 4. 2. Grafičko oblikovanje i geometrizam u Šimićevu pjesništvu ................................ 71 5. Prijedlog primjene interdisciplinarnog pristupa ekspresionizmu u nastavi predmetâ Hrvatski jezik i Likovna umjetnost ...................................................................................... 78 5. 1. Interdisciplinarnost u nastavi u sklopu korelacijsko-integracijskog i timskog metodičkog sustava ............................................................................................................... 78 5. 2. Interdisciplinarnost u nastavi Hrvatskog jezika i Likovne umjetnosti u hrvatskim gimnazijama te drugim srednjim školama s četverogodišnjim programom Likovne umjetnosti ............................................................................................................................. 79 5. 3. Prijedlog interdisciplinarnog pristupa ekspresionizmu u nastavi Likovne umjetnosti i Hrvatskog jezika ................................................................................................................... 82 5. 3. 1. Prvi nastavni sat: Portret i subjekt u hrvatskoj likovnoj umjetnosti i pjesništvu ekspresionizma .................................................................................................................. 86 5. 3. 2. Drugi nastavni sat: Ekspresionizam u pejzažu i pejzažnoj lirici ........................... 90 6. Zaključak ............................................................................................................................ 96 7. Prilozi za nastavne sate ...................................................................................................... 98 7. 1. Prezentacije za nastavne sate ........................................................................................ 98 7. 1. 1. Prezentacija 1: Portret i subjekt u hrvatskoj likovnoj umjetnosti i pjesništvu ekspresionizma .................................................................................................................. 98 7. 1. 2. Prezentacija 2: Ekspresionizam u pejzažu i pejzažnoj lirici ................................ 102 7. 2. Nastavni listovi za učenike ......................................................................................... 106 7. 2. 1. Zadatak 1. ............................................................................................................ 106 7. 2. 2. Zadatak 2. ............................................................................................................ 107 7. 2. 3. Zadatak 3. ............................................................................................................ 108 7. 2. 4. Zadatak 4. ............................................................................................................ 109 7. 3. Tekstualni prilozi za nastavnike ................................................................................. 110 7. 3. 1. Prilog 1. Antun Branko Šimić (1920) Moja preobraženja ................................. 110 7. 3. 2. Prilog 2. Antun Branko Šimić, ulomak iz teksta O muzici forma ....................... 111 7. 3. 3. Prilog 3. Antun Branko Šimić (1920) Zavedena................................................. 112 7. 3. 4. Prilog 4. Antun Branko Šimić (1920) Mučenik .................................................. 113 7. 3. 5. Prilog 5. Antun Branko Šimić (1920) Hercegovina ........................................... 114 7. 3. 6. Prilog 6. Antun Branko Šimić, ulomak iz osvrta Slobodni prijevod slobodnih stihova ............................................................................................................................. 115 7. 4. Popis i izvori slikovnih materijala za nastavu ............................................................ 116 8. Popis i izvori slikovnoga materijala ................................................................................ 117 9. Popis literature ................................................................................................................. 120 10. Sažetak / Summary ......................................................................................................... 126 1. Uvod Interdisciplinaran pristup podrazumijeva razmatranje određenih tema ili problema iz gledišta dviju ili više znanstvenih disciplina.