E IWUiIllI' -~D IANT f 'I REPRESE EMAS E8' ~ ,AKTUEEL, INHOUD ~o 205 5 The ANC election alliances " , Die Cuna-sage duurvoort 15 - 21 Januarie 1993 9 A New South Africa? Hmmf... 7 & 8 ul represent the masses," ' ,'_OMGEWlNG, , says Winnie Mandela in an interview 17St Lucia: die stryd het nou eers with HENNIE SERFONTEIN begin Kan SA 'nolieramp afweer? 10,- 16 'n Reeks hoogs vertroulike GODSDIENS dokumente van die Afrikaner 11 Huldeaan Willem Vorster . Broederbond wat vertel van die ,18 1993:, 'nKeerpunt vir die NG Kerke organisasie se eksistersele krisis en , 19 Vergeet dit, sa NicoSmith ' ,sy vasklou aan geheimhouding, ", ' ,INTERNASIONAAL word onthul 22 Bosne; Die Derde Wereldoortog begin dalk net hier 15 & 16 Broadcasting is creeping towards the top ofthe 23 Bosnia: Trying to douse the ethnic negotiations agenda as elections draw closer. Bufwhile the flames ANC and its allies begin belatedly to focus on the picture at 'RUBRIEKE & MENINGS , the SABe, IVOR POWELL asks: Who 'is holding the re- ' ' 4 Briewe van ons lasers '. ,mote control? And why is the pic­ 24 Brolloks ture so fuzzy? , • 32 Plant In Boom & Nettie Pikeur , 33 Klipoog oar dieweek selV ' 34 Christi speel pop , ,20 & 21 Calling the tribes - It ,started with techno and designer' ,BOEKE & FIKSIE drugs and people said the RAVE, , 25 RykHattingh bespreek 'n bookcordie 'grond ", " , SCENE was just apassing trend. ' ,26 Anton Lubowski: die' raaisel oly Butthe scene is getting bigger and onopgelos going higher, moving onto the street KUNS & VERMAAK and settling into the mentality of the 30 - 31 Ivor Powell onLeora Farber's South African-youth paintings, ' 35 Resensies van Gone By The Wind & 27 - 29 'n Drukkie onder die voetsool kari 'wondere verrig, The Woman in Black 36 & 37 Andrea Vinassa ocr sedie refleksoloe. ESMA ANDERSON kyk'na die ' Gas Food Lodging & The Playboys ontspannende terapie, waarin voetmassering gebruik word , am jou hele Iiggaam beter te laatvael , ' GIDSE 38 & 39 Watter movie wys woor 40 Vrye keuse 'OMSLAG:THETITANICDAYS DEUR RENE MAGRITTE

Vrye Weeldllad Is'n onathanklke nuuslj(lskrl wat uJtgegee \\llrd daur Wendng Publkas/es BepeI1I (Reg. No, Van die Redakteur se Lessenaat;~, 88/4016&\16), WENDING PUBLIKASES BEPERK EN VRYE WEEKBLAD SE ADRES IS: ,Ons het 'n span gretige en knap jong verslaggewers byVrye Weekblad, maar elkenouen Brees1raal 153, Newtown, Johannesburg, ' POSADRES: Posbus177, Newtown 2113. dan is dit ,duidelik dat ervaring nie te versrnaal is nie., . TaEFOON: (011) 836-2151 FAKS: 838- 5901. , Veteraan Hennie Serfontein, wat dertigjaar gelede'ookdie Broederbond segeheime , PRETORIA-KANTOOR (012) 834879. ' oopgevlek het, kom die week na vore met nuwe insigte oordie geheime organisasie na REDAKTEUR: MaxliJ Preez aanleiding van vertroulike dokumente wat hy belkom het. ,' ASSlSlENT-REDAKlEURS: Andrea VInassa (kuns), Ina van darUnde, Ivor Powell ' Die artikels oardie AS is 'ngoeie voorbeeld van hoe die wiel gedraai het: diemense wat POUllEKE KORRESPONDENT: HennIe Serfonletl SU&IlEDAKTaIR: Ryk Hatllngh dekadeslank "n magtige, arrogante kliekwas wat Suid-Afrika soos 'n private klein empire KOPlEREDAKlEUR: Johannes Brower beheerhet, sit nou en wonder wat hulle moet doen om tekan oorleef in'ndemokratiese , ONlWERP: Anton Sassenbe!g VERSLAOOEWERS: ChriQele Ten-ebIanche, Pear11e Joubert, beste!. £sma Mderson. Wally Mbhele, Chait Bllgnaut, Chrtstl van darYIe&lhulzen OMGEWlNOSKONSULTANT: T1en1e ill Plessis , . ~n dit hetweer eens 'n veteraan gelkos om ou kontakte en invloedtegebruik om in 'n week waarln a1mal haar gesoek het na haar omstredekritiek op die ANC, vir VVinnie , FOTOREDAKlEUR: SslyShorllend ~ Mandelaop tespoor en so ver tekryom te gesels. FIWlE.E 1lES'TUURDER: MIII1l BeanI ", Maar as die politieke dieettedik virjou raak, blaainabladsy' 27 envinci uit hoe jyvanjou BES1UURDER (BEIWIK1lG EN ADVER1ENSlES): UIevan derWalt ~ '. . - . ASSIS'IINT FINAHSIU BES1WRDEII: LouwIfns PagIeIer , sorgeen kwale ontslae kan raak met. refleksologie...' , , KANTOOR-ASSlS1EN1i: Jo6eIiI,t.bWII. Vemen Zull

2 -YRYE-WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 so sehulle vrydagoggend "Hewhohas the most toys when he dies, wins." .. A BUMPER STICKER SEEN IN JOHANNESBURG met max du preez

"Ekisdiegrootbaas. As hulle nie tevrede· ismet· dienuwe Suid-Afrika nie, is dittotdaamatoe." BEAU BRUMMELL, van die Beau Valley nUdistekamp Op pad na oopheid en oor sommige aanoeehouers se ongelukkigheid omdat die kamp sy deure vir homoseksuele oopgemaak het. verdraagsaamheid "The criminals have come back. " Iraqi president SADDAM HUSSEIN after the USA and ~s allies in the Persian Gulf sent more than 100 warplanes DIE Demokratiese Party, hoe "irrelevant" ook alin terrne van nasionale magspolitiek, is besig om ons almal 'n . to attack Iraqi missile and radar installations this week groot guns te doen. En ek hoop hulle gaan aanhou omdie pioniersrol te spee1. Die twee DP-vergaderings intownships wat opgebreek is, hoe ontstellend dieverskynsel ook is, het 'n baie positiewe nadraai gehad: alle politieke partye hetna yore gekom, die optredebetreur en belowe hulle saldie "Waaroor praat mense op kerkraadsvergadenngs? Oar boodskap aan hul volgelinge deurstuur datdie ontsegging van 'nplatform vir politieke standpuntstelling diebrandende vraagstukke van die dag? Nee. Oarsake onaanvaarbaar is. soos diedominee sesaens, die kerk setoilet wat Die DP isdie beste "proefkonyn" vir die soort ding. As die Nasionale Party severgaderings verhinder word, stukkend is en die soort spyker wat in diedak gebruik kan die swart heethoofde se hulle was die onderdrukkers en verdien dit, en die wit heethoofde kan se hulle moetword." verkoop die Afrikaner uit.As dit met die ANC, Inkatha of PAC se vergaderings gebeur, kan bitterheid weens die PROF JOHAN HEYNS, wat meen probleme tussen geweld of selfs etnisiteit asredes aangegee word. gemeentes en die Aigemene Sinode I~ nieby die stelsel Maar die DP is die liberales; die erfgename van 'n stryd om rnenseregte wat dekades lank aan die van kerkregering nie, maar diegebruik daervan. linkervleuel van die wit politiek gevoer is. In'n land vol skobbejakke is hullenogal die good guys. Die ergste wat van die DP gese kan word, isdat hulle wit en ryk en so half die politieke annisvanwit "Michelangelo's homosexuality and lack of hands on expe­ Groot Kapitaa! wat selfveel uit apartheid gebaat het. Endie aanklag van paternalisme wat die week deurdie rience are probably responsible for the misshapen and PAC gemaak is, is ook nie hee1temal ongegrond nie. misplaced breasts." . Hoe dit ook a1 sy, dit isgoed dat voorbeelde vanpolitieke onverdraagsaamheid nou uitkom enaandie groot klok gehang word. En iemand wat verbaas isdat ditgebeur - soos die stomme DP-LP Robin Carlisle watamper AN AUSTRALIAN PLASTIC SURGEON having donea histeries daaroor word - was nooit reallsties oor wat werklik inons land gebeurhet die laaste klompie dekades recent study on Michelangelo's work nie.

"Laat ons aan aile individue er organisasies wat die DITIS EENVOUDIG so dat ons nie 'nwafferse demokratiese kultuur in onsland het rue. Ensoiets - dithet onderwys van ons kinders wil offer vir hul eie agendas, s~: diegebeure in Oos-Europa en Afrika die laaste jaar of wat weer bewys - word nie sonuner oomag aangekweek Genoeg is genoeg,teveel skade is at aan die onderwys nie.' , vandieswart nasiegedoen en ons sal dit nie meer duld Ons wit gemeenskappe, wat weI 'nsoott demokrasie sedett Uniewording gehad het, het nie'n demokratiese nie." kultuur nie, want een party het die land die laaste paar dekades alleen geregeer en die res van die landse MAUTLE PHASHA, Azapo-woordvoerder inNoord­ burgers met 'nysterhand onderdruk. Die "wit demokrasie" was s6 swak dat kiesers en verkose Transvaal, oor die ontwngting van swart onderwys. vetteenwoordigers heel tevrede was om jare lank beleidsfonnulering aan die ondemokratiese, geheime Broederbond oor te laat enuiteindelik die be1angrikste besluitneming aan dieveiligheidsmagte via die Staatsveiligheidsraad oor te dra. Eerste Ministers, Presidente enMinisters het openlik en herhaalde1ik vir die parlement gelieg en is nooit daaroor opdie agterent geskop nie, Pers- en ander sensuur isdekades lank geduld. Baa 11.0:1. black sl ieep, Die swart gemeenskappe seenigste "demokratiese" ervaring was al die jare binne hul politieke en nm"C~'Ou alJ;}"wtJol? vakbondbewegings. En 'n "demokrasie" binne 'n verbode bevrydfugsbeweging in'npolisiestaat isniejuis 1'(ossir,J'eS sit', demokrasie rue. Die pogings van die swart politieke leiers om 'ndemokrasie inSuid-Afrika totstand te bring, 'l1l1'ce CJ1UU'(,S full... het juis gelei tot bloedige onderdrukking en uiteindelik 'n gewapende stryd. Swart koerante is deur die wit­ oorheersde "vrye mark" doodgedruk endeur die regering gesensureer en verbied.

DAN IS DAAR FAKTORE soos oorweldigende witrassisme, die baas-klaas-verhouding en die geweldige gaping tussen wit haves enswart have nots. Kortom: onshet by die poorte van die Nuwe Suid-Afrika '

aangeland as 'nuiters ondemokratiese, verdeelde en onverdraagsame nasie. j (G'n wonder nie dat dieMrikaner Broederbond, soosopbladsy 11 berig word, nou vreesagtig begin word dathydalk deur 'n nuwe regime verbied kan word - dieou wit vrees van: hulle gaan aan my doen watek so lank aan hulle gedoen het.) Caption: Margulies- New Jersey Record Maar 'ndemokrasie, vera! in'nras- enklasverdeelde land soos ons s'n, kan rue werklik werk asdaar nie 'n sekere minimum verdraagsaamheid en openheid isrue. Daarom isdie oorgangstyd waarin ons nou is, so kritiek belangrik want ons het nou tyd om dit tebegin vestig. Dis ook daarom dat ditsojammer isdatdie rassistiese het jy geweet? aanvalle van Apia, wat op sy beurt weer wit rassisme totnuwe hoogtes dryf, juis nou moes kom, Irak,waar die AmerikanersSaddam Hussein nou weer opclraande gee, EK HOOP VAN HARTE die DP gaan aanhou ompolitieke vergaderings in townships tehou indie weke wat was die eerste land in die bekende geskiedenis wat 'nwetgewende kom. As die vergaderings weer opgebreek word, moetonsweer alle politieke leiers indie bank sit en hulle ten vergadering - 'n ukkim - gehou het. Oit ukkim het twee kamers gehad aansien van die he1e nasie laat se dat dit onaanvaarbaar is en hulle laat onderneem am daadwerklik teen en het in 2800 vC in Erechgeslt. ondersteuners op te tree. Die lugaanvalWoensdag op Irak hetsowat 4 uur geduur (van opstyg Maar ons moet weer eens baie eerlik wees: daar is 'n ewe groot politieke onverdraagsaamheid onder diewit tot landing).Die kortste oorlog indiegeskiedenls wastussen die ekstreme. Ten minste het die ANC, PAC enAzapo die gebeure by die DP-vergaderings veroordeel; die leiers VerenlgdeKoninkryk en efte destydse zanzibar op 27 Augustus 1896 ­ dit het 38 minute geduur. DieBritse vloot het 'n ultimatum san die self­ vandie KP en die AWE het nog elke keer dathul ondersteuners 'nNP-vergadering met geweld opgebreek het, aangestelde sultan Said KhaJid gestel om sy paleis te ontruim. Hy het ditgoedgepraat. geweler.Maar nadat die vloot sypalels van 9.02 tot9.40dieoggend Daar hang 'ngroot, skerp swaard oor ons koppe: as'ons nie 'noper, meer verdraagsame gemeenskap tot gebombarcleer het, het hy hom oorgegee. stand kan bring voor ons oor'n jaar ofsoverkiesing gaanhou rue, gaan daar dalk net partye wees wat, SODS Mensepraatdeesdae van LosAngeles of sommer netLA, maar die Unita inAngola endie opposisie inKenia, dieverkiesingsuitslag gaan verwerp. plek se volle naam Is EI Pueblo deNuestra Senora Ia Reina de los Ensoos inAngola kan ditSuid-Afrika dalk dieper in 'n geweldsindroom dompel as ooit tevore. Angelesde Porcluncola.

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 3 NUWE..z GIFTIGE refreshing breeze in the cloying, APARTHEID sycophantic, self-congratulatory M GROBLER VANTZANEEN 8KRYF: miasma, prevailing especially in In So Sa hulle (VWB 4-10 Des Cape Town, where art show crits 1992) haal julie virTonie Botha aan are on parwith pizza restaurant oor ons onderwysstelsel en jeug ­ reviews. I especially like the old­ wat volgens hom deur die fashioned way in which Powell does Nasionale Party gelei is tot "the homework before writing. His piece beginning ofour own Dark Age. ­ on Ernest Pignon-Emest .was The Age ofApartheid". fascinating, mostly because he En net toe ditbegin Iyk asot daar gave us background as well as lig begin skyn en ons groei na opinion. positiewe aanvaarding van mekaar His writing about art reminds me se menswaardigheid s6nder of that of Robert Hodgins (this isa kleuNooroordele, spring Gazankulu huge compliment, PowelO, who is reg-om - terug indie Donker Eeu not only South Africa's foremost van Apartheid. GiftigeApartheid. painter, but also a disciplined Ek, en vele andersoos ek, hou al thinker whocan verbalise the jare skool indie soqenaarnde literaryand historical references in "swart ondervvys" omdat ons dit so hisown work. " verkies en gelukkig is'ln onswerk. I hereby invite Powell to come and trash a few revered Cape Town Die dag voor die skool sou sluit, het Leser?). As voyeurs isons steeds gepubliseer is, kan dit slags 'n die Direkteur van Onderwys in artintsitutions which constantly op onsbeste (Basic Instinct, inspuiting wees watgevolg gaan he Gazankulu ons skool besoek. Ons remind us oftheir importance, is meegedeel datons, let wei, op cultural relevance. and seriousness S/agplaas7). dat talle lesers Griet Skryf 'n grond van ons velkleuren net op of intent. A good starting point Spro/(je gaan soek en lees. grond daarvan, vervanq gaan word would be theNational Gallery, an VERKEERDE Skrywer Mot sit aile vroue deur "people ofcolour". astonishing museum saturated ina VERTREKPUNT (verteenwoordig deur Griet) op'n -Ons hoof, wat meer progressief weird and arcane atmosphereof .I VAN DER MERWE troon en gee die Iiefde tussen man kan dink, het gese hy stem nie met hubris, boerehaat, greed en deur­ YAN PRETORIA 8KRYF: en vroumeesterlik weer. Dit is'n die gegewe "directive" saam nie ­ die-ore-naai. Art comes second, Ekskryf na aanleiding van die moet vir elke man en vrou om te hy salons graag wi! behou omdat and much asI hate those large artikel 'Hoeveel swart Iyke is gelyk lees, veral omdat hy dietalle vrae Victorian oils ofkickable children ons 'n positiewe bydrae op ons aan een-wit Iyk" (lM-B 4-10 Des wat Griet in haarbaek vakgebied en virdie skool as carrying kittens, Iprefer them to the -1992).Die vertrekpunt van Max du onbsantwoordlaat, antwoord. geheellewer. Maar wat kanhy nou new Ndebele beadwork bits which (Die artikel waama u verwys was doen as daar bevele van be kom? look as though they're on loan from Preez se vergelyking isbntoepaslik. Nettoe ekdink dat 'n mens theSA Museum's exhibit of ethnic Die redes vir diemoorde op " nie 'n resensie nie, maar 'n bang uiteindelik opgrondvan verdienste dress. stokvels in dieVaaldriehoek. is soos oordie skrywer Mot ensyboek. erkenning sal kry en nie op grond metdie res vandie township­ Brief verkort - Red) van "wiejy ken" en "velkleur" en HALF-ARSED MENU geweld, onduidelik. Daar is sosiale ander belaglike bepalings nie, word ROBERT OF VLOTTENBURG WRITE8: en politiekefaktore tersprake. AI SELEKTIEWE MORALITEIT ons meegedeel - ons is nie Pleasestopadvertising The Labia in waaroor ons 'n mate van sekerneld ESTELLE ELOFF VAN aanvaarbaar nie, want God tiet in Cape Town as the last independent het, is die feit datdie slagoffers AUCKLANDPARK 8KRYF: Sy alwysheid besluit om ons nie in _cinema. Notlong ago you could waarskynlik nievermoor is omdat Ek kangoedonthou hoeMax du te kleur nlel cruise nightafter night on global hulle velkleurverskil het van hulle Preez verlede jaar 'n eier te _. cinematographic tours and walk out Ie AANVEGBARE dazed and inspired by the feast. aanvallers s'n nie. gehad het oordie Kwalulu­ KOERANTJIE Somewhere around 1990 The Labia Die King Williamstown-slagting is regering wat demokrasie in 8ARIE 8EEVARKVAN sold at least a large chunk of itself - egterop die oogaf'n blatante Kwazulu moet toelaat, en optogte LADYBRAND 8KRYF: to one of thetwo middle-line rassisnese aangeleentheid en as van dieANCin die gebied moet _ Ek lees graag julie koerant omdat monopolies, leaving it with a crap sodanig moor vergelykbaar met die' toelaat. Daarsonder soudaar nie dit informasie opdis wat nerens new signboard and a half-arsed gebeure rondomStrijdomplein in sprake van dernokrasle wees nle. anders te kry isnie en omdatjulie menu of circuit hand-me-downs Pretoria, waar Barend Strydom se Die IVPlKwazulu se verweer was waaragtig weet hoe om met and over-used favourites that are slagoffers vanwee hul velkleur datdie ANC self nie demokratiese woorde omte gaan. run until they die. vermoor is. prosesse in sy gebiede toelaat nie. Wat wei aan julie koerant afbreuk This causes the accolade of As 'n mens vergelykings wil Wat nouvan die opbreek van die doen, is die taamlik banale "enigste onafhanklike teater waarop maak, moet jy appels met appels DP severgadering in dieKaap? taalgebruik, sketse en foto's wat ­ 'n mens kan staatmaak" to be sadly hoewel baie amusant - nie eintlik false and indeed offensive; leaving vergelyk en pere met pere. Hoe Iyk Nou die tweede keer, laasjaar in deur my tiener kinders onderoe those who tasted the ambrosiaof dit DuPreez, krap 'n paar ou Desember ook, en toe hetVWB gekry moet word nie. Die Jazz­ therecent past reeling all the more koerante uit enskryfvirons 'n nuwe niks daaroor beng nie. bylae-interesseer my oak glad nie. from the subsequent pus. artikel. Kan jy werklikso 'n selekliewe Verder - doen so voort met julie moraliteit handhaaf?Ekdink nie 'n lekker aanvegbare koerantjie. ONS IS REPRESSED EOMENSLIKEINSPUITINO verkiesing isenigsins moontlik nie QUEENIE KOEKEMOER VAN EMILDA DE VILLlER8 en salnie binne vyfjaar moontlik PLEASE COME WESTHOVEN 8KAYF: . VAN PRETORIA 8KRYF: wees nie. TO CAPETOWN Noudat Die Skrywer en Die Popster Inavander Linde se artikel "'n Mot MADELEINE ROUX OF mekaar goed gedonner het, om Griet se kers" (VWB 4-10 Des CAPE TOWN WRITES: verkoop Die Skrywer se boek soos Briewe korter as 300 1992), het my dadelik nadie pen Is your art critic Ivor Powell blits. Maar Die Skrywer se boek ­ -woorde genietYoorkeur. himselfa painter? I hope so, (waarin hy hom veral besig houmet laatgryp. Het syooit insae in die becausehewould then achieve that diemanne, hul piele en balle?) se manuskripvan Mot-op-Griet Rig briewe aan: most felicitous of Positions inthe art skielikestygende verkope gehad? Uit haarresensie klink dit Die Brieweredakteur WJB world - anartist who can tell us onderstreep net weer hoe re­ beslis nle so nie. what he makes. pressed onsseksualiteit is M6t-op:Griet is'nweerqawsvan Posbus 177 Newtown 2113 Ivor Powell's critiques are a (senuagtige gegiggel, ne, Liewe eg-menslikheid en sodra dit

4 VRYE WEEKBLAD 15JANUARIE 1993 The ANC'squestion: Who'll stand by me? WALLY MBHELE looks at the ANC's strategies for possible alliances in th~ coming elections /.

WITH hopes high that the country's first 'dent Robert Mugabe tomediate between Also the recent attacks onwhites by the multi-party elections may take place this thetwo organisations for therevival ofthe PACsmilitarywing, Apia, have become so .year, the African National Congress has . PF. Instead, Mandela preferred to meet sensitive that the ANC isafraid to risk its begun toalign its forces. Mugabe separate from the PAC president, improved image during the election pe­ In the wake oftheorganisation's state­ darence Makwethu. riod. ~ ment ofintent for 1993 inwhich Nelson Ail election alliance only makes sense The ANC is also likely to conclude . Mandela outlined the ANC's vision of if one aligns with a party thathas signifi­ some form of election alliance strategy elections before the end ofthis year, the cantsupport. The PAC is riddled with with civic organisations. The majority of organisation's PWV region sealed aformal divisions. Whether it has any significant themare already led byANC activists and election deal with KwaNdebele's ruling support to boost the ANC is doubtful. officials. Intando ye Sizwe. The agreement, worked out in a two day conference also attended by the UN observers atGoedere Campin KwaNdebe1e last weekend, committed the two parties to "approach the coming national elec­ 'Cuna was bang vir SAP' tions as a united front". forthcoming elections". TheANC this week describedtheagree­ Hendrickse iskeen and almost impa­ DIEkomitee van die Goldstone-kommissie wat die ment as a "pace setter" and said the tient that members ofhis party enter into beweringe van die Mosambiekse dr6ster Joao possibility that similar arrangements could such an alliance with theANC -aproposal Cunaondersoek dat hy in opdragvan be entered with other parties was not that was calmly turned downatthe Labour Veiligheidsmaglede deelgeneem hetaan moorde excluded. party's congress two weeks ago. op ANC-Iede in Natal, het die week gehoor dat So who are the ANC's potential alli­ However itisbelieved that Hendrickse, Cunanie met sy beweringe na diepolisie wou ances for theforthcoming elections? who was elected the partyleader again, gaannie omdat hy geglo het dat hyonder Although the ANC/KwaNdebele alli­ will fmally succeed in convincing his con­ polisiebeskerming doodgemaak sal word. ance is an interesting case, for some time stituency that a deal with the ANC in the George Milaras, eienaar van dieCoffee Society­ since February 2 1990 the ANC has been forthcoming negotiations -likeinCodesa restaurant inYeoville, Johannesburg, waarCuna entering into informal alliances with some - issomething to rely on for the party's gewerk het, hetvoor adv Rob Wise, voorsittervan homeland parties and administrations. future in elections. die komitee, getuig dat Cuna aan hom gese het hy Since the organisation is now faced Using his still admired leadership among het mense inNataldoodgeskietendat hy bang isvirdie mense wat hom weer with the prospect ofanelection, itis likely the party's traditional loyalists, Hendrickse na Natal wou neemom werk vir hulle daar te doen - "ek was onder die indruk to formalise an election pact with all its islikely tofinally succeed in convincing dat die mense agente van die polisie was, dat hy indirekvir die polisie gewerk homeland Patriotic Front allies. them to strike anagreement with the ANC. het." According to Steven Friedman of the . The ANC issaid tobe"very careful" not to vroeer die week het maj Frank Dutton, 'n speurderen ondersoekbeampte Centre for Policy Studies, although the lose Hendrickse ashis support can playan van die Goldstone-kommissie, getuig dat hy geen enkele voorval kon opspoor KwaNdebele agreement continues atrend important role inhelping theorganisation wat ooreenstem met Cuna se beskrywing nie. uMaar ek kan nle,weens die which has already started, sometimes alli­ to get avote from the coloureds. groot hoeveelheid AK47-aanvalle in Natal, met sekerheid sedat so 'n insident ances formed at thetop are not welcomed There isalmost a possibllity that, like nie plaasgevind het nle," het Dutton getuig. atthegrassroots level. KwaNdebele, Kangwane will also join the .- "Dis ismoontlik dat so 'n insident wei plaasgevindhet. Ditis ook moontlik ANe alliance. Since the time ofthis home­ . dat so'ninsident by die polisie aangemeld is, maardat ditweggeraak het FOR INSTANCE, says Friedman, thereis land's former leader Enos Mabuza, tussen al die anderAK47-aanvalle wat aangemeld word," hetDutton gese. Hy atentative alliance between the ANC and Kangwane has always beenopen about its het 'n lang Iys voorgele met AK47-aanvalle wat tussen 1April 1991 en 1 April . Nelson Ramodike ofI.ebowa, but there is support to the ANC. It is one of the few 1992 plaasgevind het. an obvious tension between the ANC homelands where Mandela enjoystospend Vertede jaar het Cuna 'n huisin Yeoville uitgel/vYs en gese dat hy na die huis, constituency and thehomeland's leader. aholiday. ' waarANC-vergaderings gehou is, gegaan het. Daar word nou beweerdat hy Another case in point isthe existing ten­ Although Transkei hasalways been the tydens een van die vergaderings opdrag gekry het om met Sf beweringe na sion between the ANC aligned organisa­ ANC's PF partner in Codesa, there isno VWBtegaan. tions and Brigadier Gabriel Ramushwana certainty that Transkeiwillstill sandwith , Die huis islater ge'identifiseer asdie van Mac Maharaj, lidvan die of Venda, who firmly stood by the ANC the ANC ifthePAC decides tocontest the Uitvoerende Komitee van die ANC. . throughout Codesa. elections. Maharaj hetdie week getuig dathyglad nie vir Cuna ken nie. dat daar nog Friedman believes that itwill be a lot Holomisa has always been careful not nooit enige politieke vergadering bySfhuis gehou is nie endat hy nie weet more difficult to pursuade ANC members to choose sides between theANC and the hoekom sy huis deur Cuna uitgel/vYs isnie. uEk weetegter weidat die inthose regions to enter into formal elec­ PAC. Moreover, there is a rumour that the veiligheidsmagte in die land baiein my belangstel, datmy telefoongesprekke tion alliances, whereas inKwaNdebe1e itis .Transkeian delegation at Codesa included afgeluister worden dat my huisgoed dopgehou word,'het Maharaj getuig. much easier. some PAC members. Holomisa isthe only Hy het ook getuigdat 'n born insymotor gevind is na syvrylating in 1991 He points out that there has always homelandleaderwho addressed the PAC's na aanhoudingweens beweerdebetrokkendheid by Operasie Vula. Cuna het been a cordial relationship between the congress last year. Maharaj later glo positiefge'identifiseer asdie man bywie sehuisdie ANC and the ruling traditional leaders of vergaderings gehouis. KwaNdebele.AndtheKwaNdebeleagree~ AN ANC ALLIANCE withthePAC at the Kapt Johannes Meyer, regsoffisier van die SAP, het getuig dat Cuna op 30 ment "clearlyshowsthe ANC's willingness moment is still remote. Since the PAC's Oktober vertede jaar deur lede van dieNarkc>tika Suro in hegtenis geneem is towork with traditional leaders". withdrawal from the PF, theANC - Nelson op aanklag van moord. Oit was dieselfde dag waarop WIB Cuna se Sources within theANC say the organi­ Mandela in particular- has been very aantygings gepubliseer het. Op 'n vraag hoekom dit nie eerder ledevan die sation would continue to woo Venda, sensitive about apossible alliance with the Brixtonse Moord- en Roofeenheid was wat Cuna in hegtenis geneem het nle, I.ebowa, Kangwane, Transkei and theLa­ PAC. het Meyer gese: uOit was bloot 'n praktiese oorwegingen net 'n voortopige bour Party of RevAllan Hendrickse and The ANC still refuses to meet the PAC ondersoek. allow a space for dual membership .on forthe so-called revival ofthePF. 1biswas . uCuna het vir my gesedat hy entwee polisiemanne na Natal is om wapens condition that the homeland parties ac­ made more clear recently when Mandela te gaan soek, maarhullehet niksgekry nie." het Meyer getuig. - PEARUE cept "the leadership of the ANC in the . rejected an offer from Zimbwabwe's presi- JOUBERT

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 5 Evangelies moet as literatuur, as vertelling proponent was - totgevolg gehad her. Hy gesienword enopdieselfde maniergelees is uitgemaak as'n Godloenaarenstudente .Hulde aan Willem Vorster word as, se, Andre PBrink se Kennts van is teen hom gewaarsku. Die Gere­ "Professor se: "Lees die briljante jong teoloog aan Unisa, prof dtesand. Sosienhyookdie "ginekologiese formeerdes endieAksie More!e Standaarde Bybel soos'nstorieboek", willem SVorster. onmoontlikheid" van die maagdelike het op hom afgeklim. . was die opskrif van 'n Dit gaan nie daaroor of die Bybel geboorte as 'n manier van getuig oar die 'n Ringsaak het gevolg. profFerdinand artikel wat die joemalis geskiedkundig ofnatuurwetenskaplik waar heel besondersheid vanJesusse geboorte. Deist, destyds 'n kollega aanUnisa ennou Rykie vanReenenin 1977 is rue. Dit gaan om literatuur wat anders Dit was maar enkele van die uitlatings verbondeaan die DepartementOuNabye in Rapport geskryf het komrnunikeer as 'nfeiterelaas, her.Vorster wat 'n felledebat onder teoloein die land Oosterse Studie aan Stellenbosch, het sy oordie intreerede van'n die dag van die intreerede gese, Die en in die NG Kerk - waarvan Vorster 'n saak verdedig. Die bevinding van die ringskommissie was dat daar nie genoeg . . grond is vir 'n leerklag rue. Die einsteteoloog,watvandagallerwee erkenningkryas 'n uitstaandeakademikus, islaas Sondagoggend opSl-jarige leeftyd dood na 'ntrombose-aanval, gevolg deur beroerte. Hywas direkteur van die Instituut virTeologiese Navorsing aan Unisa, "Willem is destyds seergemaak. Wat my betref, permanent," se Deist die week. "Kerklik is hy nie juis benut nie enwas altyd half onder vriendelike verdenking. Willem was vir my sedertdien in die openbaar baie meer opdie agtervoet,half oorversigtig." Vorster,saam met Deistenander soos Wentzel van Huyssteen, was die NGKerk sejongTurke wat daarop begin aandring het datdie Bybel nie langer as'nsoortreel­ boek gebruik word om na teslaan of 'n vrou 'n langbroek magdra, of'n hoedin die kerk moet ophe nie;ofwaarin jy Inteks sal vind ofjymag deelneem aan 'nrevolusie, ofverdedigingsobligasiesmag koop nie. Bybelversies kan nie sommer uit konteks ensander begrip van die doel waarmeedit destyds geskryf is, aangehaal word nie. Dis uit cjie dissiplines van die nuwe taal- en Iiteratuurwetenskap en uit kommunikasiekunde dat die gereedskap vandag gehaal moet word om die QU, ou Boek wat kom uit 'n verre tyd,nog rele­ vant enverstaanbaar te maak vir die mens in die modeme wereld. . Deist bestempe1 Vorster as'n briljante akadernikus met 'n wye belangstelling en kennis. 'nNuwe-Testamentikus,maar ewe tuis in die Ou-Testamentiese wetenskap. Hy is dikwels gevraomreferate oorsee te lewer en was 'n bekendeindie Westerse wereld: Duitsland, Nederland, Belgie, Brittanje endie VSA. Hy was stiptelik, onverbiddelik eerlik en regverdigendaaromniemanipuleerbaar nie.Vir kollegas was hy" ngevreesde" by 'nakademiese kongresomdat hy so reguit .AGTER vir In referent se gorre! kon mik, maar in ELKE OPLOSSING SIT 'N MEESTERBREIN. die privaat vir menige akademikus 'n biegvader en steun in moeilike tye. Vir verdienstelike sakeenmense sou hybaklei, Geboreuitoorlogsnood,het dit iets geword om produksie, diewetsvan toerusting voor aflewering en maar asiets substandaard ofonvoorbereid op tro ts. te wees: die Suid-Afrikaanse krygstuig­ die bestuur van die onderhoud sprogram dwars deur was, souhydaarteenbaklei -al was die die nywerheid. die to erusting se lewensiklus. So rig en ondersteu n produk van sybeste vriend, seDeist. N~ud~ t daar vrede aan ons grense h eers, is Krygkor die plaaslike krygstuignywerheid. "Oatonshom indieKerk eintlik somin Krygkor In die belang van dieland herstruktureer en Krygkor handhaaf en slyp sy vermoens om te gebruik het- iemand met sovecl ervaring sy vervaardigingsvermoe elders heen gekanaliseer. kan voorsien in die militere b ehoeftes van al die Maar in vredestyd is 'n nasiesebehoefte aan m ilitere toekomstige geslagte ' Suid-Afrikaners wat vrede enkennis enmenslike deernis -isjammer. paraatheid . ~ e t so groot 5.005 i~ ~ye va~ oo rlog ­ begeer. Sonder vrede, geen vooruitgang.Maar sonder Sy kreatiewe vermoens en akademiese ongeag polineke veran denng. Dit IS al waarb org vir paraatheid, geen vrede. _ vaardighede kon baiemeer mense verryk . vrede. hetasnetonsklompiewat saam met hom Krygkor bly d us die meesterbrein wat verseker d~ t die Weerm~g en Polisiegoedt?egerus.is, nou en in gewerk het, sy vakgenote en nagraadse die..toekorns.Dit d o.e!1 hy deur.die ontwikkeling van KRYGKOR studente. "Met groot hartseer salueer ek my hoetegnologle-speslfIkasles, die kontraktering van TE GN %G IE AU DI E VOO RPUNT kollega envriend. Dieakademiese wereld inSuid-Afrika is annerensy vnendekring

.LMPA 1367 allener.....INA VAN DER LINDE 6 VRYEWEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 'ANC is losing touch with the masses' - One-time unofficial Rrst LadyWinnie Mandela isback in the public eye after a blistering attackon ANC elitism and , alienation from the masses, delivered at Helen Joseph's funeral. She was quickly repudiated by ANC secretary- . - \ general Cyril Ramaphosa and by her husband, Nelson. A senior ANC-Ie~der even referred to her "elitist lifestyle in amansion"; In an exclusive inteNiewWtth HENNIE SERFONTEIN she defends herself and explains her position

As we started talking you said Ithink we should passthat stage now , "my people are still in bond- . when we discuss national issues. We must age". What did you mean? pass over the stage of cabal statements, Imean precisely what I tried tosayin shrouded inmysteriously unnamed lead­ my speech atthe funeral. Here isthefull ­ ership. That is not how we should deal text. [See separate story] Ithas been totally with these issues. I was talking about misunderstood andtaken out ofcontextin political elitism and notmaterial elitism. the media. I was not specifically referring to any Doyou say that you are fully individual inthefirst place, and Iam a bit. behind the negotiating process, alarmed that a national issue of such that you support what happens x . importance should bereduced to person- • with Codesa? Support the full alities and individuals. process? l 1\ I did not refer to negotiations at all. Yes, but that should be done correctly Because we are allagreed on the concept with the masses behind the leadership, ofnegotiations. I was talking purely about power sharing. But they say the masses are It is crucial to take the masses along behind the process because it with usonthe question ofpower sharing. . was approved by various con­ ferences. And it is the masses who must give a Approval atconferences is not consul­ mandate totheleadership about the inter­ pretationsofpowersharing. Because ifwe tation with the masses. Themasses need a debate right nowastotheirunderstanding . do not do that we are likely to find . ourselves an elite groupleading themasses ofpower sharing. The whole debate has just missed the point. while we are not in touch with them. We donot know theiraspirations. Thisso-called sunset clause of . The general feeling on the ground is Siovo,this NEe plan, this that our organisation may enter into big interim government of national compromises withthegovernment. And it reconCiliation••• iscrucial that such a debate bestarted so It must not be seen as a shortcut to that we go along with the leadership tothe parliament for afew elite individuals in the negotiating table. organisation. The masses must bepart of I also raised the question ofthe Wom­ that debate. en's League in the speech, which the leadership should treat very realistically. Will you personally go along Iraised the question because itwas my with it a transitional coalition mother's funeral. I would like tobelieve govemment for an Indefinite or that thedemocracy that we are fighting for specific period? Are you op­ Pic: SALLY SHORKEND isthe same democracy I know to be in the posed to the principle? dictionary. One has every democratic right Iam not opposed tothatprinciple atall. toexpress one'sview. For those views to . But how we goabout itis what should be So what must the party do? ofmyown sweat and blood. It hasnothing bereduced tomaterial elitism really horri­ debated. It must notjust be a handful of How must It get to the grass­ whatsoever to do with the debate in fies me. individuals rushing toparliament. roots? question. And I suppose thenewly subur­ Surely the African National Congress is ban leadership will find itdifficult totalk in the spokesperson of the masses of this termsofpolitical elitism, they arenew in country. They know very well whattodo. the game, they are caught upin thefever I would not want tobetheone toprescribe of suburban elitism. 'Lool11ing disaster' to theleadership. My mansion, which is in the black WINNIE'S STATEMENT AT THE HELEN JOSEPH FUNERAL: township, isof my own sweat andblood Many people here would beforgiven thesedays ifthey haveforgottenwhat the Your President Nelson Mandela and hasnothing to dowith the debate. As original cause was for which Helen (Joseph) and other heroes of our struggle in a clear criticism of your .. you know itwas built from themonies I lived andfor which many died. But, surelya fool may suspect correctlythat position said politics are not .received from the international rights of these sacrifices werenotpaid in order to reach some so-called power-sharing about people and referred to my book. arrangements between the elite of the oppressed and the oppressors. Joseph disciplined membership. How Mduli, Steven Biko, Neil Aggett, Solomon Mahlangu, David Webster, Mathew do you respond? So you do not want specifically Goniwe andcountlessothers did not pay the supreme pricein order thatour That does not need my response atall. to refer to what Cyril freedom be allowed to disappear into the sunset ofpolitical oblivion. They Myremarks have absolutely nothing todo died, instead, in orderto usher in a new dawn ofreal freedom, justice and Ramaphoaa and Nelson withany specific individuals, we aretalk­ Mandela said?· lasting peace for our people. That was the cause towhich Helen Josephwas ing here about national issues. I suppose prepared to sacrificeherentire adult life.At the rate at which things aregoing, Ohno,Iwill not dothat. The debate has .it becomes difficult to think in terms of nothingtodo whatsoever with anyindi­ it isverydoubtful whether Helen Joseph would have ever seen the realisation political elitism for certain people. of a genuine democracyeven ifshe had rIVed tobe 100years old. Yet she viduals whoever they may be. musthave died in the full knowledge that thepeople ofSouthAfrica need nothing less than that. Inthis contextdeathmay have favoured Helen by You are refening to whom, Thus you have no problem if sparing herfrom the looming disasterin this country!which willresult from the when you say certain people? after negotiations, and If It . distortion of a noble goal infavour of a short-cut route to parliament by a I refer to remarks Isaw inthe newspa­ seems the only way to get out ...... handful of individuals. per, that Ilive inapalace. Ofcourse itis ofth. pre.ent Impasse for ,......

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993- 7 .. inisiatiewe in die armste townships aandie Rand tebevorder. Vandag word werkloses inPholaparkgeleerhoehullekos,geskenk deur die Nasionale Sorghumbrouery, kan versprei envoorberei teen 'nwins, om so hulle eie informele ondernemings op die beentebring. InProe-en-Ieer-sessie Ie in die brouery se pakhuis voor. "Ons glo ons kan nie armoede en geweld oplos sanderom met die praktiese aspekte van mense se lewens teworstel nie, Solank hulle kanonvoer vir die destabiliseringvan gemeenskappe is, kan ons nie annoede aanspreek nie. Enhoe, vra ek jou, gaan onsdie geweld oplosas mense sohaglikIeef? "Kodesa kan praat tot hy blou is,· maar , dit doen niks vir die mense wat die ANC binnekort gaan instem nie, Wat gaan ons virhulle voor die stembus belowe ense as ons nie nou al ingryp nie? Ons praat nie van ideologiese strukture nie, ons praat van mense," Sy wys na die groeiende skare van by­ die 200 wat haarnadie pakhuis gevolg het. "Die kinders hierkan weens die geweld al drie [aarlank nie meer skoal toe gaan nie. Hier span almal nou saam, Inkatha, ANC, PAC. Ek isblyam van mypolitieke hoed ontslae te wees. Nou kan ek selfs .die Foto: SALLY SHORKEND regses, wel, enige witmense help, waar claar nood is." .Sy se sy werk al vier jaar lankin die gemeenskap. "Wat ons hier doen isom te Winnie onder haar mense wys dat opheffmg ensell-versorgendheid moontlikis asdiegemeenskap saamspan. Dis net daar waar die sinkplaatpad deur snyerspakkie in herfskleure, klim uit en ideologiese wesens nie." Dit is eintllk die staat sewerk, jy weet." Later sesyvoorhaargehoor: "Dit is my die Pholapark-plakkerskamp lyk asof hy omhels die maer, verwaarloosde kinders. Is dit nou 'n kits-ontkenning vari die droom. Ons het te lank al net trane en nou gaan doodloop in sirikgate, waar die Inwoners staan nader. . - i jongste gerugte oor haar hertoetrede tot begrafnisse inPholapark gehad. Ons gaan skitterwit Mercedes met 'n Swazilandse "Dit ismaar wat ek elke dag doen," se die politiek? Mandela lag. "Kom ons skei registrasienommer van voor aftussen die sy, half verbaas oor VWB se nou die twee kwessies", stel syvoor, dit noustopsit." gehuggies en opgehoopte vullis aankom teenwoordigheid. "Dis hier waar ek die As beskermvrou van die Co-ordinated Sy slaan oar na Xhosa. Daar is 'n staande toejuiging, . en sti1hou. gelukkigste is. Ek voel bevry noudat ek Anti-poverty Project, CAPP, issytansbesig - CHRISTEllE TERREBIANCHE Winnie Mandela, elegant in 'n met mense kan omgaan,en nie net met met haar rondes om gemeenskaps-

some years, you need to have a bit more before' you can enter into any member ofthe ANC, And ifit is viewed as (Laughs) I am nota dove atall. I shall national government of recon­ compromise. being undisciplined to 'exercise the demo­ never bethat. Youknow me better. ciliation, or a coalition govern­ cratic rightto express one's views, then I ment. You have no problem You yourself have no problem have a problem with that. Since your resignation you have with that? with the principle of the inte­ no platform left in the ANC. I have no problem withthat at all. But gration of the forces? Are you bitter or angry about How will you promote your I have every problem withthe translation If.the masses agree that that is the the leaderehip'. 'reaction? ideas? I of power sharing. There are very many solution, Ihave no problem with that at all. Not at all. You know me better. am There isthesilly perception that I have issues we have not evenbegun to address But that crucial decision cannot be in­ only appealing tothe leadership to enter resigned from the ANC. I have only re­ in theANC, because ofthe political situa­ cluded in sunset clauses, it must come into a serious national debate whichisof signed from the NEC. There has been. a lot tion inthe country.. from thepeople, from the branches to the concern to every freedom-loving person ofnonsense in the press lately about me leaving because ofcorruption. Itistheold ' regions, from the regions to the' NEC. in this country, and not necessarily only With what issues of power . members of the ANC - everyone who is trick that has been used by the govern­ sharing do you have problems? . Bghtingfordemocracy, whoevertheymight ment with people inside the organisation You are not raising these playing along. I will no longer tolerate The leadership oughttobe aware that issues on your own -behalf as be. the masses fear being compromised. They such reports and intend taking legal ac­ Winnie Mandela but on behaU There has been speculation tion. fearthat our organisation isabout to enter of the people? that you might want to lead a into big compromises with the State. It You know Ihave always worked with new party. How'do you see 1993· which is mustbeobvious for the ordinary men in the masses. (Laughs) Why would L do it? It is . supposed to be the year oUhe the street how heshouldfear the question laughable. I have an organisation, the negotiation breakthrough? ofjoint control for exampleofthe security How do you propose to get this ANC. I do notbelong toanyother organi­ We are allVefy disappointed about the forces. That needs to be' explained thor­ debate going? sation. Itisourpeople's movement. Ihave progress made. We did not think that in oughly tothe people. The leadership will know. been branded as ahawk inthe movement. 1993 we would still be debating these It must be explained properly to the Chris Hani, Harry Gwala and myself have 'particular issues. The euphoria of the And what are you going to do? ordinary cadres what it means when there been brandedas hawks inthe movement. release ofthe leadership four years' ago is talk ofintegration of the SADF with MK ,No, it is not my personal task. It is a We did not brand ourselves. brought along a lotofexpectations. We have been fighting all along. We national debate. My viewas anindividual Thebrutal truthiswe didnot expect the 'regard each other as enemies. Surely the , is of no significance at all. I will merely Do you then say you are a Interim government totake this long. Four ordinary cadres needto understand alittle participate in the debate like any other dove? years later we are still not free.

8 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 A new South Africa? Hmmf... While politicians continuethe'negotiation proc.ess'-~ or negotiating about negotiations - the prosoects for the nearfuture remain bleak for ordinary backcitizens. On the streets of Soweto and .Johannesburg WALLY MBHELEfound little hope and much scepticism.

Paul Langane Solly Bogopane Mpumelelo Noyukela . Anna Mapela

WHAT do ordinary black citizens think · not going to be any solution here before Anna Mapela, Diepkloof: 'We seeMandela Oupa Modlkeng, Soweto: "Ifeel I'mrepre­ ofnegotiations - and does itoffer them­ there isa realfight. They are talking lies in is talking for us, but life in South Africa isa sented in negotiations. Ithink theyare going negotiations." . any hope of an improvement in their misery. We don't getmoney, so Mandela is to bring solutions tothecountry's problems. talking for us because he wants us to be Theway negotiations areprogressing, even lives? For many, VWB found in a snap Anonymous, Soweto: "I don't know any­ free. However we are now betterthan be­ though there can bedlsttnbancss happen­ survey inthe streets ofSoweto and thing about that. Lifeis just tough." fore. Itseems there'll be an answer. Then ing,negotiations are going ahead. They will Johannesburg this week, the idea of a fife will be better. People don't have food, bring solutions." "new" South Africa seems to be a Patricia Thwala, Pimville: "j understand that iswhy they arekilling eachother now." romantic dreamofthe negotiators - at what negotiations are about and I really Paul Langane, Johannesburg: "Toa cer­ don't know what to say. Evel}'lhing is so Ephraim Nkosl, Dobsonville: "I don't un­ tainextenllfeell am represented innegotia­ least for now. mixed uptoday. Theworldis not like before derstand anything about negotiations and tionsand Iknow what isgoing onthere. But . There is'no great excitement about because of tightings and killings. lifehas moved from bad to worse." presently, there hasn't been anysoluton.tt the prospects of a possible ,"early "I would like to see peace coming out of negotiations can beimplemented ina right resumption of negotiations', Many negotiations andI'mnotsureif negotiations Christopher Adams, Eldorado Park: "Ido way they can improve ourlives. bewail the time spent innegotiations . will improve our lives. Things are looking understand negotiations between the ANC "The current situation is characterised by very bad. The solution? Not now, when and the govemment but I don't think I am anarchy and misunderstanding between . without animprovement in their lives. things are likethis." represented there. It seems the ANC and political organisations. We no longeJ-know Violence and unemployment have • thegovemment arenegotiating forthe sake whichorganisation isright andwhich one Is undermined people's optimism and Andlle Mngqlblsa, Pimville: "No. I don't ofreaping forthelr own pockets. That isWhy wrong because they allwant to push them­ made the near future look bleak, know exactly what is going on in negotia­ there is so much unrest. selvesas saviours. While they believe there is no tions. Everytime wehearoftheANC and the "These negotiations are going at a slow "An interim government can improve life govemment. What about other people? It pace and time is against both sides. The because they say so. Maybe, but I don't alternative to negotiations, some argue seems these negotiations will bring war solution will come inten years maybe. 1don't quite believe." that the bargaining scene Is so pervaded because·other people are not represented.: think there isgoing tobeanimprovement of with dishonesty andlies that their lives · They must include everybody who is not lifenow. What Isee isabigcivilwarcoming, Mpurnelelo Nonyukela, Orlando West: "I have been dragged into confusion and represented because at present only the GUys like those of the AWB, I don't think understand negotiations toacertain extent. uncertainty. ANC and th~ government arethinking for they'll stt down and watch the interim gov­ Something like Codesa I don't see the themselves. . ernment taking over." solution in the short and near future unless Except for a few, including those "I don' know ifnegotiations willImprove my they Involve other organisations. I suppose tenacious political activists, most don't life. Iwill seeastime goes." Solly Bogopane, Kagiso: "Negotiations they will Improve life because they are an believe that negotiations will bring must produce justice and Ibelieve thatthey alternative to violence." about anearly settlement. Many do not Mpho Sihosana: "Yes, the ANC must de­ willlead to asolution forSouthAfrica. I will know what is really happening inthe feat the government thisyear. Negotiations appreciate itifthe government can dowhat Linda Ndalenl, Meadowlands: "Negotia­ are going tostart soon and there isno way wewant. Not everybody is goingto berich tionsdonot help people. Iftheydid,Codesa negotiations. Most appear bewildered. that 1993 will end without a new govern­ as aresult ofnegotiations." couldhave helped us. Thegovernmentonly The views of the people we can­ ment, no matter what Gatsha and Gqozo goes there to oppress other people. Many vassed may not represent the majority say. We are going to find a solution and Priscilla Mokone, Atterldgeville: "Although peopleare dying now and life is tough." thinking - but they must be taken things will improve because apartheid will one understands little about negotiations, I seriously if a future istobe built. These · be dead and burled. Thentheeconomy will don'tknowU Iam represented. I don't know GeorgeMolol, Katlehong:"People ofSouth improve and jobswillbe created." . if there'll be any solution but negotiations Africa must first understand eachother be­ are potential voters, a valuable bargain­ themselves will certainly improve my life," fore negotiations can succeed. Nowthere is ingpower for elections: Donald Mokana, Diepkloof: "I don't know no trust, that is why people are fighting. I what negotiations are about. It Is difficu~ Sipho Mlaba, Berea: "Sometimes I don't think it Isgoing totake usa very (ong tiine 'iusl Nhlapho, student nurse at because things aremoving slow. There are understand politics. I usually listenas they beforewe understand each other. Ifwedo' Baragwanath hospital; "I don't know what no lobs, many things are not here. I don't talk. I don't know what happens because believe ineach other, lifecan improve. But negotiations betweenthe govemment and work. Ithink things willfinallybecome okay". people are lighting. I! they (negotiations) now nis violence." theANC areabout.Weare confused.- Life Is really help,we would have founda solution confusing us. Elsie Ngcukana, Protea: 'We need tosee already. To me It seems they have failed Vusl Nyundu, Moletsane (Soweto): "Ifthe "There must be a government of all the some progress. Politics is boring because I already. . government and Inkatha can stop fighting, people, one that doesnotchoose according don' see any progress. Theyare talking and "Just think, for how long have they been negotiations can succeed. Presently, eve­ to races. Negotiations must be directed at blaming each other. Leaders are talking but negotiating? What's the solution? People ryone knows that the ANC is unable to . normalising the situation and combating people don't make it. arestill dying. Idon't think theywillimprove operate freely because ofviolence. 'vlolsnce, Iwish theycan succeed because 'What have negotiations achieved? I don't ourlives while people aredyinglikethis. II's "(thinkwhen there isnolonger violence and we want equal rights. Apartheid must be see any peace. What havethey achieved in negotiations and war. What's the use?" negotiations starts again, there will be a abolished. They mustalso create jobs." their talks? The killings have not stopped, solution because people must havelearnt they are continuing. 1am pessimistic about Aubrey Mokhatusl, Meadowlands: "In a from the mistakes ofCodesa. Thenlifewill Don Nhlanhla, Jabulanf (Soweto):· "They the future because Idon'tseeany progress. way I feel most ofthethings havechanged steadilyimprove. Ithink theANC iscapable made Codesa and it failed. Look what's Iftheysaythey arenegotiating, then itmeans since negotiations began. We'll have tofind of transfonning South Africa. The National happening - violence everywhere. The~e is they are wasting time: solutions. I am optimistic." . Party has failed."

. VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 9 \

. Broederbondlede op pad om 'n vleisie te , gaan braai(Foto's: SALLY SHORKEND) . waar's die braaivleis?' Daar's glo praatjies dat die Afrikaner Broederbond sy geheimhouding wi! laat vaar. Waarom, wonder HENNIE SERFONTEIN, was daar dan Saterdag saveel rooi gesigte op 'n afgelee plaas in Noord-Transvaal?

VERLEDE SATERDAG, 9JaIlUarie, so geparkeer, Regs daarvan sit drie mans in .teenwoordigheid van 'nkameraman by'n weet daar's 'n Broederbondnes. Daar is skuins naelfuur, het driejoernaliste stilweg . kakieklere met papiere in hul hand by 'n AB-byeenkoms is iets am te aanskou.. drie vanhulle. Gaanvoort endonder hulle geskiedenis gemaak. Virdie eerste keer in tafel. Blykbaar die ontvangskomitee van op." die Afrikaner Broederbond se byna 75­ die plaaslike sel wat die besoekers se ONS VERTREK NA clie krulsingvandie jarige bestaan het hulle as buitestaanders geloofsbriewe moet ontvang. Niemand Roedtan/Potgietersrus- en Singlewood/ , APRIL VANJAAR sal dit 30 jaar wees 'nperseelbetree waar 'n vergadering van anders is in sig nie - elke aankomeling: Zebediela-pad, vyf kilometer oos van die sedert die Broederbond vir die eerste maal die organisasie gehou is. verdwyn om die hoek van die skuur.. plaas, langs die Blinkpan-kontantwinkel. deur die media onthulis. InApril 1963 was Ditwas opdie plaasGegund, sowat 25 Virdiedrie here is dit duidelik 'nskok Die volgende uur en 'n half neem ons ek enCharles Bloomberg, clestyds politieke kilometer noordwes van Roedtan. 'n om ons te sien. Hulle staan op, onkant foto's van die voertuie wat afdraai na versiaggewer van die Times, Saamtrek van die Gebiedsraad van Noord­ betrap en onseker hoe om te reageer. Gegund. Sunday Transvaal- een van 12 gebiedewaarin die Ekgroet hulle vriendelik en stel myself De Lange endie Uitvoerende Raad mag claarvoor verantwoordelik. Bloomberg is AS verdeel is - is die dag daar gehou. enmy kollegas aan hulle voor. Ons isvan sedie AB wordoopgestel- maar die v.Yse na die eerste berig die land uit en die "Vriendevanoordiehele Noord-Irans­ die media, seek, enaangesien Pieter de waarop die insittendes van voertuig na volgende agtien maande sou ek - ironies vaal" isgenooi omvanaftwaalfuur "saam Lange, die hoof van die Broederbond, • voertuig reageer opdie besef dat ons weet nogal in. die geheim as 'n naamlose 'nvleisie te braai, waarna saam gesellig verklaar het die AB isbesig om in'nope van 'nAB-vergadering bewys duidelik: die medewerker van die Sunday Times ­ verkeer sal word". Die hoofgereg sou organisasie teontwikkel, wilonsgraag hut AB klou steedsaan die tradisie van abso­ voortgaan met reekse onthullings uit die wees"'nbesondere spreker"wat teen 3nm byeenkoms bywoon. lute geheimhouding. binnekringe .van die AB: name, aan die woord sou kom - klaarblyklik 'n -Diewoord 'Broederbond'Taatastware Veral een bestuurder van 'n-Mercedes omsendbriewe enbesluite wat skokgolwe verwysing na Staatspresident F\V de Klerk. - 'nelektriese skok deur hulle gaan. AI drie Benz - wat die goue AB-reel oortree om deur dieorganisasie gestuur het. Saam met my was Charles Leonard van dra naamplaatjies met dieSanlam-embleem nie alleen tereis nie -se reaksie is komieklik. In April 1963 sou die destydse twee­ die Sunday. Times en Stefan Pauli, 'n daarop, kiaarblyklik die borg van die Terwyl hyspoedverminder tot so 10 ~m/ jaarlikse Bondsraad in die ATKV-saal in reisende korrespondent van die Duitse byeenkoms. Dieeen heet DirkOerleman 11 amna Gegund aftedraai, sy flikkerligte Johannesburg gehou word. Ek en televisiestasie ZDF en die ander q Eksteen. van ver af reedsaan, gewaar hy skielik die Bloomberg het inligting bekom oor die Gegund, die plaas van Willie Pruis, Ie 5 Terwyl ek 'nrukkie met hulle praat, TV-kameras en fotograwe. Soos blits gee plek en datum en reelings getref om 'n kilometer wes van dieSinglewoocV wordditduidelik hulle is onmagtig Ollldie hy· vet en trek weg in die rigting van woonstel oorkant diesaal inBraamfontein Zebcdiela-kruising. Dis plat wereld die in woord "Broederbond" oor hulle lippe te Roedtan. 'n Paar honderd meter verder . te bekom. Van daar kon ons die -plek dicnoorde van die uitgestrekte kry. Daar isg'n so 'n byeenkomsnie, se hou hystil,seker om die kat uitclie boom dophou en foro's vandie Broeders neem Springbokvlakte -die laaste plek waar 'n Eksteen halfstotterend, hulle is maar net 'n te bekyk. Toe vertrek hy om die plaas soos hulle aankom. Weens die noue mens 'n geheime AB-vergadering'van paarvriende bymekaar. Ek hou egter vol, vanuit 'n ander rigting tebenader. sowat 700 lede sou verwag. samewerking tussen die AB en die onsbeskikoorinligtingdatso'nbyeenkoms Veiligheidspolisie, het die AB van ons Die opstal en buitegeboue, verskuil . wel onderdie dekmantel van 'n braaivleis NA 90minute daag 'n jongerige SOWAT navrae te haregekom. Destyds was genl deur digte borne en struike, staan sowat souplaasvind. Broeder in 'n bakkie op. Hy ry stadigoor Hendrik van den Berg - toe hoof van die 200 meter van die hoofpad. Ry jy vinnig Eksteen laat die aap uit die mou; "Hier die kruising, byons en ons motors verhy, Veilighcidspolisie en natuurlik ook 'n AB­ Yerby, lyk dit ofclaar niks aangaan rue. is geen vergadering rue. Dis slegs 'n engluur ons woedend aan, lly ry'n cntjie lid -dikwels deur dieUR ingeroep. Dit was Maar toe ons met die Zebedielal byeenkoms van 'nvriendekring waarheen verder en clraai terug. Ons meen hy wi! Van del' Berg en syVeiligheidspolisie wat Singlewood-pad aankom, sienons aan die menseopuitnodiging toegelaatword." Hy met 0115praat enStefan Pauli wulf dathy oostekant van die opstalreeds'nklompie maak ditduidelik: daar is geen manier dat . moet stop. Maar die woedende Broeder later claardie jaarvasgestel het dat die AB­ voertuie en mense langs 'n groot oop onsteenwoordig kan wees nie,alruik die versriel doelbewus -enPauli moet spring dokumente afkomstig was van 'n .sel skuur, Daar isniemand om ons intog met vleis ook hoe lekker. Uit die hoekvan my vir sy lewe. waarvan Beyers Naude'n lid was, endeur . drie motors teaanskou of verhinder rue. .oog sienekhoe Oerleman, 'nouer, ernstige Net daama hou 'nander bakkie met 'n die teoloog wyle profAlbert Geyser aan Ons houvoor die hekke van die huis stil. man, uit ongeloof en woede sprakeloos vriendelike boerstil. "Ek sienjulieis besig onsoorhandig is. Die ingangna die verrigtinge is'nmotorhek versteen soos Lot sevrou. ammenseafteneem," sehy.Eersdink ek . Die Bondsraadhet toe nooit plaasgevind so 25 meter verder aan die westekant van .Na sowat Vyf minute groet onsen stap . hyisis'n polisieman, maar toe blyk dit hy nie.Iare later, in die sewentigeriare, bekom die opstal. naons motors, waar twee fotograwe en'n is 'n KP-boer met 'n broertjie dood aan eknuweinligting enontdek tot my plesier televisiekameramanbuite sigwag. Verskeie "linkse Nattes", uitUR-notules van 1963 dit is opdie laaste ONS STAP 'DEUR die hek. Op die motors claag op en die insittendesse Ek vertel hom van die Broederbond­ nippertjie afgestel weens die ondersoek plaaswerf staan reeds 'n aantal voenuie verbaasde uitdrukkings oor :die vergadering by Gegund. "Ja,n se hy, "ek van myen Bloomberg.

10 VRYE WEEKBlAD 15 JANUARIE1993 \ .. . ,~Die Afrikaner B~ erbond: 'n Bedreigde spesie Hoehet die helde geva/!" Die skielike paranoJa van die eens oppermagtige.Afrikaner Broederbond (AS) in hul 75e bestaansjaar , dathul voortbestaandeur In demokratiese bestel bedreig word, 'illustreerdie merkwaardige storie van die ondergang van apartheid en " "Afrikaner-nasionalisme miskien beter as die heNormings sedert " . Februarie 1990.Drthennne'r aan die lot van diedinosourusse wat so lank die aardbol oorheers het, maarnou net 'n herihnering in ,-strokesprente en versteende voetspore is. HENNIE SERFONTEIN, wat 30 jaar gelede in dramatiese onthullings in die Sunday Times m~t die ontmaskering van die geheime organisasie begin het, het pas In besit gekom van 'n reeks hoogs vertroulike AB-dokumente.wat vertel van die AB se eksistensiele krisis en syvasklou aan geheimhouding

IN SLEUTELFAKTOR in die huidige en "sy Protestantse geJoofsgrondslag" herwaardering vandieAB Ocr sytoekorns Hier is die 18,hoof-Broers - bladsy 12 vervang met "ons Bybelse grondslag". is vrees onder sommige dat 'n nuwe Die Memoranclum verklaar onomwonde regering ditkan verbied asinstryd met die .. dat lidmaatskap, die keuring van lidmaatskap en die werkwyse steeds handves van fundamentele regte, of ,modontbind omdat dit wetlik verbied kan gaan uitoefen. Die besondere verband absoluut geheim sal bly. minstens dat dit aan emstige politieke en word. Andere glo ditmoet ophouom as 'n tussen die organisasie en sy lede in Dit isduidelik datdie AB besef dat hy sosiale druk onderwerp gaan word. vertroulike organisasie te bestaan en 'n verantwoordelike kringe sal noodwendig in die nuwe omstandighede heelsnel Sal Dit 'blyk duidelik uit die, belang­ openbareorganisasie word -"n aanpassing verander ofselfs verdwyn." '. moet optree. Die memorandum se: wekkende AB-dokument"Die AB en die wat baie implikasies het", wordgese. Die term "verantwoordelike kringe" is "Gebeurlikheidsplanne wat met Toekoms" wat tansbydieAB se sel- en Maar "die meerderheid afdelings het 'nverwysing nadienoue band tussen die verskillende toekomsontwikkelinge gebiedsvergaderings onder bespreking is. egter nie enige twyfe1 datdie organisasie AB endie regering. ' rekening hou, moet opgestel word. Die Die Uitvoerende Raad (UR) van die AB , moetblyvoortbestaan enselfs nogmeer in Die memo se dan: "Afdelings en lede URhet reeds verskillende pJanne, veral het in November verlede jaar ook 'n beJang van die Afrikanervolk moet optree sal gevolglik alhoemeerinhulle plaaslike ook vir sover dit die Hoofkan- • vraelysaan aileledegestuur wat moetdien ' nie", Die UR het tot die slotsom gekom gemeenskappe en in wyer'verband op tooradministrasie enbedrywighedebetret, asreferendum onderal20 0471ede oor die "dat die organisasie wel moet bly hulle eie optrede eninvloedmoetstaatmaak voorberei. Die planne sal voortdurend toekoms van dieorganisasie, voortbestaan omdat sy rol en lnvloed in om 'die belange van die Afrikaner te , hersien word om met die ontwikkeling Daar word bale Idem daarop gele dat ' ons volkslewe bale nodigIs", Maar die , behartig," van omstandighede tred te hou. diemening van elke AB-lid gehoor moet werkmetode moet verander en die word endat almaldie vraelys moet invul. organisasie sal moet aanpassings maak. OOK WORD DAAROP gewys dat die "DIE DOELTREFFENDE UITVOER­ Die memorandum versoek voorsitters om Dit word verduidelik dat ditvir die All veorgestelde handves van fundamentele , IN Gvan gebeurlikheidsplanne word egter dieselvergaderings ops6'nmanier te lei beteris "am pro-aktieftewerktegaan met regte nie diskriminasie op grond van ras, in 'n mate deur die bepalings van die dat e1ke lid die kans moet kry am 'n die oog op ons volgehoue, effektiewe Ideur ofgeslag toe1aat nie.Maar'dit voeg grondwet geraak - daarop is 'n mening uit te spreek. Daar word' funksionering in dienuwe bedeling", by: "Aangesien so'nhandves egter ook die vaartbelyning van die grondwet beklemtoon: "Dit isbelangrik om daarop Sedert die Bondsraad van 1991 was . ,reg van vrye assosiasie en dissosiasie sal noodsaaklk, teletdat lede hulle standpunte privaat en daar 'nAB-dinkskrum injanuarie1992 en waarborg, sal 'n private organisasie soos "Omstandighede mag meebring dat vertroulik moet deurgee endst daar nie 'n weer eenop 31Julie en1Augustus verlede ons s'n wel regtens kan voortbestaan, spoedige optrede deur die organisasie stemming in die afdeling gehou moet , jaar waarheen verteenwoordigers van maar sal dit aanmeer politieke ensosiale nodigisam bepaalde probleme die hoof word nie." ',' Streeksrade uitgenooi is. 'n Spesiale druk onderwerp word." ' .. te bied, Daar is egter sekere bepalings in Voorsitters wordspesiaal versoek om Bondsraad later vanjaar salfinale besluite Dit blyk datbaie sellegem het "of 'n die grondwet wat 'n snelle optrede vrygestelde en rustende lede ookna die -neem en die nodige grondwetlike wysigings vertroulike Afrikaanse organisasie soos ons orunoontlik maak." januarie- en Februane-vergaderings van aanbmg. s'nIn 'n nuwe bedelings toegelaat sal , Tans kan slcgs 'n blanke manlike die selle uit te 'nool, sodat ook hulle die Na die dinkskrums is die "rnissie van word. Sal daar nie aandrang wees dat die persoon van 21 jaar enouer lid word rnits vrae1yste kanInvul. Elke vrae1ys word deur die Afrikaner Broederbond" soos volg --­ organisasie verbied word nie? Hoewel hy Mrikaanssprekend is, van Protestantse elke lidafsonderlik ingevul enafsonderlik deur die DR geformuleer: "Die AB, daar nie verwag word dat dit in geloof is, "skoon van karakter en vas van aandie hoofkantoorgepos, (Sien volledige , uitgaande van sy Protestantse ge1oofs­ onderhandelinge as 'n vereiste gestel sal beginsel,ook indie handhawing van sy berig op bladsy 14.) , grondslag, aanvaar vrywillig die wordnie enditniedeurenige voorgestelde .Afrikanerskap is". Die DR waarsku in die dokument dat verantwoordelikheid omallebelange van handves verbied word rue,moet ons tog Soos De Lange reeds in die openbaar die Afrikaner in die toekoms "nie sovee1 die Afrikaner tot voordeel vandieland en daarvoor kJaarmaak dat dit wei geopper gese het, gaan die woord "blanke" verval • leidende posisiesindieland sal beklee nie, al sy mense te bevorder." kanword." ten einde "moontlike probleme" tevenny. ~ hoewel hynog 'n baie belangrikeinvl?Cd Sommige Broers dink blykbaar die AB Die URhet egter diesaak heroorweeg

I VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 11 ,! Hier is die Hoof-Broeders

JP de Lange PWBingle Ritzemade laBat Andreas van Wyk JF Steyn

WH Booysen TLde Beer JacCelliers PFTheron LJ Botha

Die Uitvoerende Raad Voorsitter:Prof JP de Lange. RS (Ritzema) delaBat is diebesturende van dieNederduits Hervonnde Kerk, vorige Ondervoorsitters: SW van der Merwe direkteur vandieKWV inStellenbosch. Hy redakteur van. Die Hervormer, oud­ (UR) van die geheime en RS de la Bat. is ook lid van die Universiteitsraad van redakteur van Die Transvaler en beklee Afrikaner Broederbond Gebiedsverteenwoordigers: Ds PW Stellenbosch en behoort tot die magtige tans 'n senior pas in Perskor. Bingle, RS delaBat, profJ GUiers, regter Afrikaner sake-establishment in die Kaap. Louis Swanepoel is hoofsekretaris van (AS) isdie superkabinet WH Booysen, prof PF Theron, prof CJ Hyis 'npersoonlikevrienden vertroueling .die Rapportryers en was die laaste twee in beheer van die Reinecke, dr PC Duminy, OAW van Zyl, van FW de Klerk. Toe De Klerk einde jaar baie bedrywig met pogings am beplanning, strategie profPB van der Watt, dr GC Velthuysen, November verlede jaar 'n private ete in kulturele samewerking tussen Afrikaners ­ LJ Swanepoel, profJ de Clercq, Iibertas hou om sy20 jaar in die parlement .ondanks politieke verskille - te en denke van die Gekoopteerde lede: JF Steyn, prof AH te gedenk, was De la Bat die bewerkstellig. magtige organisasie van Wyk, TL de Beer, LJ Borha. seremoniemeester. Prof'japie deClercq is'ncud-professor Die UR bestaan al sedert 1918 uit 'n Pieter Bingle, 'n predikant van die in Bantoetale ~an die Universiteit van . met 20074 lede wat soortgelyke mengelmoes van Afrikaner­ Gereformeerde Kerk in Kaapstad en lid Stellenbosch en boer nou in Oos-Trans­ georganiseer is in leiers wat die NP ondersteun.. van die bekendeDopper-familie, het diep vaal: .twaalfgebiedsrade en Die huidige UR het egter een spore in die onderwys endiekerk getrap. JF (Koos) Steyn is'n bekende op­ merkwaardige kenmerk - 'n regter dien By is 'n persoonlike vriend van De Klerk vocdkundige in Pretoria en'nleiervan die 1 392 selle, genoem daarin, na my wete die eerste keer in die enhetdie kerkdiens behartig toe De KJerk Transvaalse Onderwysvereniging. / afdelinge geskiedenis. Indie verlede was die praktyk in September 1989 as staatspresident Prof AH (Andreas) van Wyk isprofes­ altyd: as 'n senior advokaat wat 'nAB-lid ingehuldig is. sor in die regte 'aan die Univcrsiteit van is, 'n regter word, word hy onmiddellik 'n prof Jacques Cilliers is'n professor in Stellenbosch. Hy wasvoorheen 'n direkteur­ DIE AB-lidmaatskap verteenwoordig sogenaamde 'vrygestelde lid"endoen hy die politieke wetenskap aan dieUniversiteit generaal in die Departement van blanke Afrikaanssprekende NP­ nie meer mee aan die AB se roetine­ van Port Elizabeth. Staatkundige Ontwikkeling. Van Wyk is ondersteuners oor die hele spektrum van bedrywighede en vergaderings nie. Regter WH Booysen dien indieregbank onlangs benoem om Mike deVries einde die samelewing - kerk, staat, politiek, in NataL . vanjaar op tevolg as rektor van die akadernie, sakewereld, Dit sluit JP DE LANGE, nommer 7642, issedert Prof PF(Flip) Theron isprofessorindie Universiteit van Stellenbosch. Hy is ook Staatspresident FW de Klerkendie meeste {Julie 1983 voorsitter van die AB. Hyhet opvoedkunde aan die Universiteit vandie 0 die sterk gunsteling om De Lange later kabinetslede in. vyf jaar gelede as rektor van die Randse Oranje-Vrystaat inBloemfontein. vanjaar ofaanstaande jaar optevolg asdie Die Uitvoerende Raad (DR) bestaan Afrikaanse Universiteit bedank om, soos Prof CJ Reinecke is rektor van: die nuwe voorsitter van die AB. tansuit181ede. Indie eerstesowat 60 jaar hy dit gestel het, mee te werk om 'n Potchcfstroomse Universitcit virChristelikc TI(Tom) deBeeris'nseniorlid van die van dieAB se bestaan was diegetal nooit veelrassige alliansie van gematigde Suid­ Hoer Onderwys.. bestuur van Gencor. meeras12 nie. Veral in nie-AB geledere is Afrikaners oardie kleurgrens heen op te OAW (Olaus) van 2yl is lid van die Daar is vyf AB-amptenare. Die destyds na hulle verwys as die "twaalf bou - klaarblyklik as teenvoeter vir die Uitvoerende Komitee van Transvaal. Hyis hoofsekretaris is 1JN(Naude) Botha, wat apostels" - vanwee die UR en die AB se destydse United Democratic Front endie spesifiek belasmet plaaslike bestuur. die pas albyna 30jaar beklee. Hy isoak uitsprake dat hulle namens alle Afrikaners ANC. prof PWvan der Watt is'n oud-profes­ 'n oud-leier van die Nasionale jeugbond, praat en dink. SW(Billy) van der Merwe is 'nafgetrede sor indie teologie aan die Universiteit van Die ander amptenare is PJW Baden­ Die UR bestaan uit 'n voorsitter, twee prokureur en vennoot in een van die Pretoria en tans studente-dekaan en horst, DE Botma, AJD Herbst en LGJ ondervoorsitters, twaalfledewat die AB se o oudste en bekendste Afrikaanse viserektor. Hy vervang blykbaar prof[oh- . Trichardt. twaalfgebiede ofstreke verteenwoordig prokureursfirmas in Johannesburg, an Heyns, assessor van die Algemene • VolgensdiejongsteAB-dokumentedien envier benoemde lede.. Die volgende Hofmeyr &Van der Merwe. Hyis'nvorige Sinode van dieNederduitse Gerefonneerde . daar ook "14 dames" in die personeel. menseis tydens die Bondsraad van 1991 . voorsitter van die Suid-Afrikaanse Kerk, wat 'n aantal jare lid vandie URwas. Maar hulle word blykbaar hie belangrik aangewys. Prokureursorde. . ;. Dr GerritVelthuysen is'noud-predikant genoeg geag om hul name tenoem rue.

12 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARI E1993 I

OPIW4(;. V,Ml! lffil' S£ STANOI'UNT£

tiadat ellce afdeling die memorandum deeglik bespreek heten elk.e lid in 51 g\'lllOed oo~·tuig is dat hy die inhoud daarvan (cor onsekerhede moet navraag gedoeJl word) bcgryp. moet ~lke lid afsonderlik en sonder boinvlOOl1in!l •.J~J\" ~nclQr c~nh;\rt;!2 nn cli.. volo.;.n ~nt ..nnr

2. Hoet die missie Yen die AS. met die kIem cp die bevordering van die Afri~aner se belange tot die voorceel van ale land en al sy mense. uitgeleef ward?

_.-.-._... ----.-- 3. Gehelmnouding ten opsigte van keunng. en rr.ede-Iede sel idmaetskap. moet gehandnaaf word. S:em u saam? referendum _.-.._._ - ---

4. Mog individue!e 1",<:,,,, h•.rl I.;. ';'te lidma.;H

VAYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 18 - ' ...... , ,~.,\ .;t~... . !)~f\' Obsessie met .. geheimhouding bly

ABSOLUTE GEHEIMHOUDING is bevorder en te bevoordeel. Lede en enaan debatte dee! te neem. Totdusver is inligting sal seedsvertroulik en selfsgeheim steeds die hoeksteen van die Afrikaner afdelings sal ongetwyfe1d talle voorbee1de daar egter'nprobleem ondervind omlede gehanteer word." Broederbond. Waarom? Waarom die kan noem van hoe onsorganisasie in die tekry wat so'nblootstelllng kan oorleef geheime lidmaatskap, geheime operasies verlede, envandag nog, op allerlei wyses eerder dat hulle betrekkings ofberoepein EWE INSIGGEWEND is'nomsendbrief en besluite, geheime streeks- 'en' uitgekryt word." gedrang kom." wat op 22 januarie 1992 aari alle selle selbyeenkomste? . Dieskynheiligheid vandiescottoptrede En verder: "Daar word nou geoordeel gestuur is oor "Briewewisseling met Omdat die AB daarsonder sy blyk uit 'n gevallestudie, waaroor VWB dat die proses verhaas meet word en dat hoofkantoor". doeltreffendheid sal verloor, Hy sal maar omvattendeinligtinghet, van'nAfrikaner- . met fyn oorleg en op deskundige wyse te Dit skryf VOOl': "Slegs die volle naam en netnog 'norganisasie moetword wathom leierwatin"nbepaalde gemeenskap subtiel . werk gegaan moet word om 'n positiewe verwysingsnommer van die afdeling vir "Afrikaner-belange" beywer - maar in die sIagoffer geword het van 'ngeheime beeld van ons organisasie en sy verskyn bo-aan diebrief -vermy volledige praktyk verteenwoordig die 'AB as'die AB-veldtog teen hom. Die man, naief en werksaamhede na buite uit te dra. Dit hou adres. Die aanhef moet slegs geagte vriend Nasionale Partyse ondergrondsearm slegs idealisties, het maar eers onlangs tot sy onder meerin dat naas die voorsitter en wees -uskryf nieaandie hoofsekretaris of . daardie Afrikaners - maar nie verbystering besef dat diemense betrokke ander UR-lede, ook ander gewone lede 'nbepaalde persoon rue." . Engelssprekendes en swartmense nie ­ in die veldtog almal plaaslike ringkoppe van die organisasie en die hoofamptenaar, "Geagte Vriend" is die AS se roetine­ wat die NP ondersteun. van dieAB is. Mense wathomvan aangesig gemagtig word om in bepaalde term in korrespondensie tussen die Die laaste tyd het die AB-leierskap by tot aangesig ewe vroom en vriendelik omstandighede as 'nsegsman op te tree. hoofkantoor, .gebiedsrade en selle. Die monde van Pieter deLange, die voorsitter, behandel. "Daar word nie beoog datlidmaatskap selle word versoek om "n behoorlike in media-onderhoude dieindrukprobeer Die AB-memorandum lui voorts: "Oit algemeen bekendgestel word nie. brieweboek vir u afdeling aan te koop wek dat die organisasie nou agter die hetdusnodig geword dat die organisasie Lidmaatskap bly steeds vertrouliken selfs sodat afskrifte van u korrespondensie sIuier gaan uitkom. De Lange het selfs gesoutewaamerners soosFrederikvanZyl Slabbert enPatrick Laurence ore aangesit met die stories. 2. AGTERGROHD!HiLEIDHi6 Maar in die stadium, onthul die AB se jongste geheime dokumente,bly dergelike 0:'15 organisasie net in 1918 sy beslag ;~k;-y in ':1 t.ydvak toe jie Afr lkcncr' bcccndc.r mcailir.Q cms::andig~2rje bsIeef f:et _Ofr;;' eer$r:p groctliks praatjies 'n publisiteitsfoefie om vyf:ig joel'" van die organiSa,5ie word breecvoeri q in die bcek van AN dieAB sebeeld meer aanneemlik te maak. r'~!':t=r ,S:=~f;~~L,:)_ Mvc::ncl 'J~t:: '-'iu,)L~'HJi'::s:,t::'..1~ r c u ,~.\t\.Jc'::::i ,':',ic:: in ';3.t1.:. Die geheimhouding bly- dit blyk baie ops:g';e me: caar-dl,; tyd verge-.ky:< kan word rue. sta~;'1 die, ,:"frika~er·· duidelik uit 'n vertroulike memorandum vo lk vandag occ vocr greot en race i like ui:d:gings. '. van die DR gedateer November 1992 en getitel "Die AB en die toekoms". Seder: die stigtingsjare' net 'to bl.:nke noaoocl ie veri mag in Sflic­ Die ~n eKo~c:il~'es~ se·GleO~~~tn·. memorandum (agt bladsye) word t'.frfka op po!itieke, a,jr.:inistra'ClC'n'e Die iiosisie net r::et"Certyd so or: t·,.;Eke 1 cat dieAfd:,l;",..,;;;;, ;,c. ~ ••~ rnK2:12r li'l..- Ie tcsxcms Ole SO'leel steeds vertroulik enselfs geheim. Ook die le:aenc~ pO~lsies, lndi~ lend beklee ni e , hoe'rlel hv mig ';) bale belc:,rl~,lk~ wyse van keuring wattot lidmaatskap lei, Invloec gaen uft.oefen. Dfp jesond€re verDen; tussen di-e organlsa$le e!'l sy lede 1:1 ',ferant\oiooroe!ike xrince, Sc'! ncodwPiidIa­ blygeheim... 'n Uittrekseluit .ofse[r~ 1 'n' ~"re>;eel die ABse venTrce-r'.- _.yeraw'I;r.-•. ~ .~. iJ.... t •xen..... ;,,,,,,'",,'C'-l tlc,=,- voro' Q:-~\. J a1',::j 11 ._ nI uw~'" "Die werkwyse, besprekings, geheime srtuas rs a!gaanae sal vil~wlkkei.: .' omsendbriewe en stukke met sensitiewe dokument inligting sal steeds vertroulik enselfsgeheim hanteer word." Die kwessie van "vertroulikheid en aandag gee aan sy beeld na buite. Om "Slegs u lidnommer en paraaf daarby geheimhoudng" word behandelas een hierdie rede is daar al in die verlede met vanagt aanbevelings deur 'n"dinkskrum" goedkeuring van die Bondsraad daartoe moet op die briefverskyn en nie 'n volle wat op31 Julie en 1Augustus 1992gehou oorgegaan datdie voorsitter openoare naam of hancltekening nie" is tydens 'n byeenkoms van mededelings doen, enselfs stukke van die verteenwoorcligersvanstreekradelandwyd organisasie gepubliseer word.Die saak is geheim, ookdie wyses van keuringwat tot bewaar kan bly".·En: "In geen Die aanbevelings endie UR se besluite en weeraangeroer op die Bondsraad van lidmaatskap lei, bly geheim. omstandighede mag persoonlike voorstelle daaroor vonn die figlyne van 1991 en goedkeuring is verkry dat daar "Die Bondsraad het egter reeds,in briefhoofde, ofdievankerke, skole, finnas die dokument. nog meer in die opcnbaar oor die heginsel goe~lkeuring verleen dat Iede in ensovoorts gebnlik word nie." Op bladsy vier se die UR: "Die organisasie en sy werksaamhede 'nmeerder:einate toegelaat meetword Olll Handekeningeis ook uit: "Slegs u , geheimhouding en vertroulikheid het oor bekendgemaak moet word. opeie inisiatief hulle lidmaatSkap bekend lidnommer en paraafdaarby meet op die die jare van ons bestaan vyandiggesindes "Die UR voorsitter tree as die segsman temaak sIegs waar dit inbelang van die brief 'verskyn en nie 'n volle naam of en oningeligtes instaat geste! om op 'n van die organisasie na bUite op. Daar is organisasie is endit nie medelede in die handtekening nie". verskeidenheid van maniere 'n.baie egter reeds. in die vooruitsig. geste! dat .. gedrang bring of vir hulle .verleentheid Verder: "Wanneer na spesifieke lede negatiewe beeldvan dieorganisasie bydie meerlede van die OR, en ook ander lede,· ; veroorsaak rue. Oaarword gemeenom op verwys word, gebruik saver moontlik die bree gemeenskap te skep. Die gevolg is identiftSeer moet word om namens die hierdie pad voort te gaan maar lidnommer of voorletters en vermy die dat claar by sommige mense 'n beeld organisasiestandpuntetestel, aan openbare vanselfsprekend met die grootste mate volle naam. Indienvolledigebesonderhede bestaan van 'n organisasie wat in die debatte dee!teneern, onderhoude tevoer, van omsigtigheid. verskaf meet word met betrekking tot 'n donker knOO endaarop uit.is om sy lede en wanneer noclig, selfs deur midde! van "Die werkwyse, besprekings, lid meet die briefper geregistreerde pos op onbehoorllke wyse ten alle koste te die radio entelevisie mededellngs tedoen omsendbriewe en stukke met sensitiewe versend word." - RENNIE SERFONTEIN

14 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 ~ ) '" 'II f~.c .._1i •- • '" "

, , , - The State of playat the SABC. Broadcasting is creeping towards the topof the negotiations agenda as elections draw closer. But while the ANC and its allies begin belatedly to focus on the picture at the SABe, IVOR POWELL, investigating the corporation, asks: Who is holding the remote control? And. why is the picture ~9 fuzzy?

IT could be a drama, but then again it casting Act of1976, not only appoints the have direct financial interests in themedia could be a sitcom. Or a tale ofsome kind . board but also designates itschairman and or be'office bearers of any particular of intrigue, oragaina comedy oferrors.' vice chainnan - and is in a position to political party. Later versions want to One thing the unfolding story ofthe . reverse anyofthese appointments atwhim. depoliticise the process bytaking it away democratising of the SABC is not, is a With new apointments due to be an­ from Codesa. thriller. But the ongoing saga is worth nounced on 31 March this year, and in This panel would then consider nomi­ looking at in some detail as the govern­ view of the government's statedcommit­ nations - which were tobe publicly can­ ment's traditional propaganda machine ment to democratising the airwaves, the vassed until March 1-bymeans ofthekind goes totheworkshop in advance ofelec- OB argued that such unilateral exercise of ofpublic screening process that US sena­ nons, ' power was wholly "inadequate" for the tors and judges of the Supreme Court are On 28 DecemberlastyearHome Affairs purpose of appointing an independent subjected tobefore taking office. And only Minister Louis Pienaar put out a press and representative broadcast authority. at this point would the State President release topolitical interest groups inSouth come into the picture, and even then, Africa atlarge, calling fornominations toa IN THE PAST theprocedure ofappoint­ merely as a rubber stamp, to give legal newandmore broadlyrepresentative SABC ment has been effected mainly by means force to the decisions of the Eminent governing board - to be submitted by 18 ofinformal nominations by,the cabinet Persons panel. None ofthe decision-mak­ January. and members oftheNational Partycaucus ing involved would be left to hisdiscre­ Though a merely bureaucratic devel­ - and resulted in an overwhelming Wynand Harmse tion. opment in itself, the question ofthe ap­ Broederbond presence on the' control At the December meeting, with Na­ pointment of a new .and broadly repre- . board norities ofblacks and women tothe board tional Union ofMineworkers Acting Gen­ sentative SABC control board has become' According to Stellenbosch academic in the late 1980s, Broederbonders consti­ eral Secetary Marcel Golding playing akey one of the most pressing of the issues' andformerSABC board member Professor tuted an overwhelming majority". role in the negotiations, the government' facing politicians in advance of South Sampie Terreblanche - .whose 15 year Instead ofthe procedures outlined in agreed to the proposal inprinciple anda Africa's first democratic elections. tenure on the board was summarily termi­ the Broadcasting Act, the cm proposed technical committee was setupinorderto Pienaar's call for nominations was pre­ nated only amonth after heresigned from . initially that the appointments bemadeby finalise theprocess. This committee would sented as asolution to thelong history of the National Party in 1987 - "itwas com­ acommitteeheadedbythetwochairpeople meet on 6January this year toexpedite it. undemocratic control overthe statebroad- _. mon knowledge that at least until the of Codesa and comprising a panel often Only the process was, atleast tempo­ casting facility, and he further stressed the government started appointing small mi- "eminent people" who should not either rarily, sabotaged by Minister Pienaar's pre­ new openness ofthe policy byalso asking emptive call for nominations ofpersons to that recommendations be submitted re- be appointed under the old authoritarian

o garding procedures for appointment and procedures. regarding theconstitution ofthe board. Meanwhile back in In the end, however, it was Pienaar ButPienaar'sinterventionmerelyserved, who wasforced to abandon hisatternpted in the view of opposition media group­ hijack, and key members of the cm coa­ ings, toentrench theproblems. Theimme-: FaWity Towers••• lition are privately describing it as "an diate reason for this lies in the fact that aberration" within an otherwise relatively Pienaar was acting in defiance ofagree- . WHILE the future of the SABe is creeping to the forefront ofthe negotiations fluid process. ments concluded between himself and agenda, members ofthe corporation - if not the SABC as awhole - have not broadcasting lobbygroup the Campaign been merett sitting back and waiting. . ON JANUARY 6, the mandated techni­ for Independent Broadcasting - which According to aninformant of Vrye Weekblad, whohas ahistory of dealings cal committee did in fact meet, and though represents about 25 interested parties in­ with the corporation, he has been offered various items ofequipment by an agreement was struck tokeep proceed­ cluding Cosatu and the Campaign for members oftheSABC in recent months for only a fraction oftheir worth. ing confidential, Vrye Weckblad can re­ Open Media, and has the .backing of Hewas forinstance recenty told that he could acquire an Outside Broad­ veal that the ern proposal, which also among other groupings theexisting non­ cast Un~ - valued at aroundR6 miliion for only R1 million. The deal, hewas among otherthingsproposedrestructurlngs government broadcast media and theANC told would be written off as partof aseries of "inhouse auctions", which were . inthenewsdepartment, was provisionally -at a meeting held earlier in the month. currently in progress at Auckland ParR headquarters. . endorsed - if only for the reason that the At that meeting the QB hadpresented The same infonnant was also told he could acquire any number 'ofBarco government and SABC delegation hadno aproposal criticising asunacceptable cur­ television monitors at a mere R200 apiece - that is atone twenty fifthof their effective counterproposals to make on rent procedures for appointing the SABC approximate R5 000 selling price. . how thenewboard should beset inplace. governing board partirularly atissue was According to the source he was merett getting some ofthecrumbs from Howeverafurther meeting was scheduled the centralising of the process under the thetable. Hewastoldthe "auctionsB were aimed at moving equipment into forlaterinJanuaryinorderforcounterpro- ...... State President, who interms ofthe Broad- . .private hands in advance ofa pOssible SABe takeover.. posals to be discussed. Whether ornotthe ......

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 16 government and SABC representatives~'infact makesuch counterpro- posals remains unclear. . . .' ·SABC· plays Win. In .Spin But, according to representatives ofopp ition media groupings, fears are growing that Pienaar's prime motivation israther to stall the process THE SABC's current management has three years ago moves were afoot to sell CCV to a thantoexpedite it.Thisisparticularly so inthecontext ofanother part of basic scenarios for the corporation, each of which consortium ofblack business interests which went the SABC democratisation saga - ongoing negotiations on ihe subject has according to SABC insiders been formally under the name of Black Interest Group (Big). between the ANC and the government. worked up byspecially mandated persons. Though these negotiations fell through - Big's Sources said that atthelast government!ANC bosberaad where thelong The first ofthese and theone which the SABC capital resources did not match its name - Chief . deferred issue of the SABC was scheduled tobe discussed on abilateral would like to actualise entails the acceptance by . Executive Television, Quentin Greene, has on nu­ basis, the point wasdropped from the agenda for apeculiar reason: Pienaar the ANC and other interested groupings of the merous occasions intimated offthe record that such was reportedly taken ill with stomach problems. However at more or less basic recommendations oflast year's Viljoen: Task plans are far from dead. The sop which would the same time the point was due to be discussed, he was in fact seen in Force report into the broadcast media. Key among accompany such unbundling would bethe deploy­ public, apparently none the worse for wear. . these is the recommendation that existing rights ment of at least some of the money realised by The SABG issue is due to be discussed again duringthe course of the for the SABC and other existing broadcasters (like means of such a sale to the remaining public nextANC/governmentbosberaadlatetthismonth,onJanuary25.Whilethe M·Net and Bop) be carried. over into the new broadcaster - usually named asarevamped version ANC asaparty hasbeen careful tokeep some distance from tile CIB, VWB dispensation. The acceptance of this so-called of the current TSS. understands that itwillnevertheless beputting pressure onthe government grandfather clause would entail minimum disrup­ Interviewedthis week byVrye Weekblad how­ to accept the CIB proposals, and that it will be forcefully arguing that tion of the status quo and would allow forsome­ ever, Group ChiefExecutive WynandHannse placed thing like business as usual. This would be bal­ his hand over his heart as he denied that the continued control by the State President over theprocess will, as theyput . corporation hadany intention whatever toprivatise it, prove an impediment toprogress in negotiations. anced against the.creation of an independent broadcast authority (mooted these days as the tile corporation. , He didhowever point toapurely business logic MEANWHILE VETA THIRD intitiative aimed atdernocratisingthe SABC IndependentTe1econununicationsAuiliority) which which suggested the corporation would be well and making itmore representative also recently juddered into motion. It would among other thingslicense new broadcast­ advised inabstract termsto get rid ofcertain losing isnamely amulti partydraftingcommittee mandated byCodesa inJune and ers. operations which it currently holds. He noted July 1992 to examine legislation goveming the SABC and find ways of particularly thecase of someofthe "regional" - read turning the corporation into an independent broadcaster. In fact the first THE SECOND OF the scenarios involves a ethnic -radio stations whichsurvive only becauseof halflife ofthis drafting committee lasted all of24 hours; itmet for the. first radical privatisation ofexisting facilities. Thisis the cross-funding byotherstations within the broadcast time the day before Codesa 2broke down intatters. This week, however, extreme response of the corporation to feared family. It would make business sense, Harmse threats ofcomplete ANC takeover, and could be on Wednesday, the committee met again asaresult of agreements reached argued, to sell such stations to regional interest effected invarying degrees, from the selling offto at CIB/government meetings in December. groups, thusallowing morevoices to be heardover private interests ofnot only whole radio- stations tile airwaves. Even here however, thegovernment appears tobe embarked on itsown but also of either or both of the 1Vl and CCV However Harmse was adamant that such pre-emptive measures. VWB isreliably informed that itisbusy preparing channels. Thepossibility ofeffecting such radical restructurings would not be effected by the SABC itsown legislation packet, which may beunveiled in March, and which will changes through unilateral legislation onthe part unilaterally; they would be the work ofthe Inde­ address some of the issues wl:iich will be discussed by the drafting of government has been facilitated by the carving , pendentTe1ecommunicationsAuthoritywhich would committee. up of the SABC intofour divisions and within these be formed on a multi-party basis. six business units. IT STINKS as a plot of course. Nevertheless the election of the boardis While wholly SABC owned and funded from FINALLV, INTERMS ofscenarios, the SABC has of crucial importance to the way the immeasurably influential SABC outfit the SABC budget, these business units neverthe­ drawn upa kind ofhybridscenario, which involves will function during the runup toelections. Especially inrelation tonews less function essentially, as independent compa­ tile transformation of existing channels along the and actuality production, which in the pasthas routinely been shown to nies, keeping their own books and "paying" for lines ofthe national broadcasters inthe USA. Here have been used around election time aslittle more thananNP propaganda one another's services..Thus for instance drama part of the programming would be central and machine, the SABC could significantly influence outcomes and public . production outfit Safritelleasesorrents equipement national, but much, especialy in tile news and perceptions. for tile Teclmical Services division at specified current affairs fields, would be programmed by Inspectfic terms-the board, though it has usually in the past served rates, and 1Vl "buys" programmes which it has private regional interests groupings which would mainly as arubber stamptothe government's wishes - witness ihe summary commissioned from the outfit. buy into the national networks. . axing offormer Director General Riaan Ecksteen when hedared toallow Now, in terms of the scenario as it has been Thus, given the preponderance of white money criticism of former StatePresident PW Botha tobe carried on tile airwaves developed, such independent units could, should and the enormous cost of such ventures, a certain - in fact has certain importantpowers. For onething it determines policy the need arise, besoldofftoprivate interests, thus degree ofcontrol couldstill be maintained over the in broad terms, but perhaps more immediately importantly of these is the removing them from the control of a new flow of Information at the expense of a black­ power toappoint and dismiss the corporation's Director General- oras he goverment. dominated government. is termed these days Group Chief Executive. This functionary inturn is Particularly atissue hereare 1Vl and CCV. Two responsible for allother appointments throughout the corporation aswell as being in aposition to interpret policy andto control programming. . While of course there are limits to howmuch a new director general Who'S the Baas? could reasonably effect inrelation to changing the culture oftile SABC - . given that tile game isbeing played against the deadline ofelections -there ADISPUTE isbrewingbetweenmedia union Mwasaandthe management oftheSASe over aseries ofblack are nevertheless a few targetted interventions which, CIE representatives promotions recently effected inthe cevchannel, which the union believes reflects politically motivated unfair .believe, could significantly level out the piaying field, labour practices. . Primary among these would be a shakeup in TNP, the unit witltin the One such appointment wasthat of Mandla Msibi, who was placed in effective online control of the SABC controlling news production. Headed upby Chief Executive johan channel's news department. Formerly deputy to news editor Mike Mafane, Msibi wasrecently promoted . Pretorius - who has frequently been alleged to function as an internal above himas partof a recentshakeup. Misibi, likeat least twoof the other recent prornotees, isbelieved tobe a card-carrying memberoftheInkatha Freedom Party. political censor - the unitalso includes in key positions, known members Another similar case isthatofNewsline producer Lesley Mashokwe, whowas selected tobesent off on outfi~ of.the Military Intelligence Salti (South African Army Troop Unit). a special management training course last year, after he distanced himself from the recent Mwasa­ Basically a co-opted civilian force outfit, Salti was exposed by former organised strike. Mashokwe isbelieved to be closelyconnected to the government ofBophuthatswana, via SADF propaganda agent Nico Basson as being dedicated toinfiltrating its his wife who serves as a public relations official for theMangope regime. members into keypositions intile media - allegedly inorder to plant pro­ Mashokwe, formerly a minor economics producer, recently reappeared as a senior producer on government propaganda for prpaganda purposes. It was headed by Newsline, the eev equivalentofAgenda, promoted over far more experienced candidates like producer Brigadier Ferdi van Wyk, recently dismissed from the SADF inthe purge Mesh Masiloane. . resulting from the Goldstone Commission's Directorate ofCovert Collec­ Such reshuffles are alleged to be part of a concerted plan. According to independent informants a tionexposures. decision was taken to createsenior posts for polttical~ sympathetic individuals withinthepredominantly Included inthe list of Salti personnel attatched to TNP are Pretorius' black-run CCV.At the sametime care was taken to lock them into longrange contracts - thus making it second incommand and the man who headsupCCV's news and actuality difficult for a newdispensationtodislodge them inadvance of elections. The plan wasallegedly explicit in broadcast apparatus, Christo Kritzinger, andSalti Commandant Nico von . . looking only asfaras the elections inttsstrategy. Burick, an executive producer for Agenda. Despite the promotions however, the real control ofcev's news andactuality departments continues tobeexerted bywhites. Forinstance Freak Robinsonaseditor general ofAgenda continues tohave thefinal However, inorder to effect such changes, the new board would have . say inthe programming of Newsline, and the final control of news production stil vests intheperson of to appoint its own director general, thusbreaking contract with current Executive EditorChristo Kritzinger, second in command ofthe TNP network, and a known member of Director General Wynand Harmse, whohas, all things being equal, some Military Intelligence's Salti autftt. . years yet to run. 16 VRYE WE EKBLAD 15 JANUARIE 1993 11

Wat ookal die uiteinde gaan wees van die veldtog om St Lucia se duine te bewaar, sal niemandooit kan sa die kwessie het die Suid­ -Afrikaanse publiek koud gelaat nie, skryf INA VAN DER LINDE

verskeidenheid organisasies en • individue. Dis asof claar 'n beter begrip vir ons standpunt begin insink. • "Vir ons gaan dit nieom 'n konflik tussen die myn-eienaars en bewaringsmense nie, want ons besef die • belangrikheid van mynbou en ontwikkeling, Maar onsmeen 'n beter diestryd het nou eers begin manierom die gebied te ontwikkel is om te konsentreer op eko-toerisme en DIE stryd om St Lucia seduinegebied wat einde Maart voltooi behoort te Die publiek sesteun aandie die oorsese toeristernark." van die stootskrapers tered, is vinnig wees. sambreelliggaam van Nora Kreher, 'nlid van die besig om een van diemees geslaagde Die impakstudie, wat sowat drie jaar bewaringsorganisasies, bloot bekend as dagbestuur van die veldtog inJohannes­ bewaringsveldtogte in die land se geduur het en by die R3 miljoen kos, "Stryd om St Lucia/Campaign for St burg, se: "Die grootste aspek van ons geskiedenis te word. Enonne openbare moes ondersoek instel oor die gevolge Lucia", is "oorweldigend", se de Nolly veldtog isdie uitstuur van petisie­ steun isvir die veldtog verkry aan die van baggerontginning van diesandduine Zalournis van die Durban-kantoor, poskaarte wat aan die Staatspresident vooraand van die lankverwagte en die moontlikheid om dieduine "Ek dink dit gaan besonder goed. gerig is. Ons het reeds 300 000 omgewingsimpakstudie van die WNNR, daarna terehabiliteer. Onskry steun van 'n wye poskaarte uitgestuur waarin ons die ~

Quendalebaal, Skotland ­ skepe wat in die moeilikheid beland het, Televlslekameramanne besig om die was ouer as 13 jaar, en die Oceanos 39 ­ verbrokkelende Braerat te neem. besonder oud vir enlge skip. Kenners meen diemeestevan die oorspronklike 24,6 miljoengallon ru­ .Volgens die skeepstydskrif Motor Ship olle hst reeds Indie see geloop kos dit sowat R47 000 per dag om 'n nadat die skip invierdele gebreek tenkskip aan die gang te hou, terwyl dit het (Foto: AP) miljarde kos om 'n uitgediende skip te vervang. 'n Skip van 150 OOO-ton kos by die R150 miljoen om te bou. IN RAMP soos die van die Braer kan 'n Land soos Noorwee onderwerp aile . enige dag aan ons kusgebeur, se Willem .skepewat die land segebiedswater besoek Kempen, direkteur van die afdeUng aan 'n deeglike ondersoek. Indien hulle Skeepvaart van die Departement van ergverroes ofstruktureel onveilig is, word Vervoer, Die Kaapse kusstaan immers nie hulle die gebiedswaters geweier. ' verniet bekend aseenvan diegevaarlikste nie, met sy kwaai winterstonns en mon­ "HIER KAN ONS dit niedoen nie," se ster-golwe van by die 20 meter hoog ­ Kempen. "Ons stel wel sekere veral aan die Transkeise kus. navigasiekanale voor wat skepe behoort te In geval van 'n skeepsramp het die volg, maar ons kan ditnieafdwing rue. afdelingSkeepsvaartgebeurlikheidsplanne "Wanneersulke ou skepe byonshawens uitgewerk wat die hele Suid-Afrikaanse aandoen, doen ons 'n deeglike hawe­ kusin25 sones indeel. Vir elkeen van die inspeksie. As die skepe erg verroes of sones isplanne uitgewerk metinligting vir struktureel onveilig is, houons hulle aan - plaaslike owerhede oor wie hulle moet totdat ons tevrede isdat huile seevaardig kontak, waar hulle toerusting kankry am is.Maar die meeste skepe doen ruebyons vinnig op te tree, hoeommondings afte hawens aan rue." KanSA 'n seel, ens. Die seeroete wat aanbevcel word, is2S "Ons het van die sterkste skeepsbote seemyl van die kus, waar die Agulhas- en wat mens kan kry. Beland 'n skip in die die Benguela-seestroom 'n natuurlike moeilikheid, isdie JohnRoss en Wolraad versperringvonn wat olie van diekuste sal olieramp afweer? Woltemade in staatamdiegrootste tenkskip afhou indie geval van 'n skeepsramp. wegtesleep. Ons hetgereelde vlugte om DrLynnJackson, besoedelingsbeampte Se nou maar die Braer-tenkskip, die kus wat skepe dophou, ons het van dieAfdellng Seevissery, Departement oUestoorplekke op strategiese plekke op Omgewingsbewaring in Kaapstad, die kus, ons het toerusting am olie oor te verduidelik dat die Departement van wat dieShetland-eilande noord pomp." Vervoer verantwoordelik isviraIle tegniese Kyk 'nrnens nadiestatistiek blyk dit dat en wetlike aspekte van 'n skeepsramp, van Skatland nou met 'n die departement van Maart 1991 totMaart terwyl die afdeling Seevissery 1992 tien skepe am die kus moes help. verantwoordelik is vir die skoonmaak in vloedgo~ gestorte alie besmeer Vier van hulle het gesink - die Stafish, die die geval van oliebesoedeling. Manila Transporter, die Vasso en die Seevissery het vier kuswagvaartuie en Oceanos Die ander het almalemstige 'nvUegtuigwat oliekoile met oplosmiddels het, het aan ons kus gestrand, strukturele skade opgedoen en moes na kan bespuit as dit nodig is. veillgheid gesleep word. Maar, se Lynn Jackson: "Hoe goedons souSuid-Afrika dit kon hanteer? 'n Groot gevaar is die sogenaamde planne ookal is, hang alles af van die vragsoekers wat dikwels meer as 20 jaar omstandighede wat 'n ongeluk omring. INA VAN DERUNDE stel oud is en 'nal hoe emstiger bedreiging Met stonnsterkte winde enonstulmige see langs die verraderlike Suid-Afrikaanse kus soos in die Braer-tenkskip se geval kan ondersoek in ' .word Elkeen van die genoemde tien niemand iets daaraan doen nie." VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE1993 17 stryd steun om a'lie mynboubedrywtghede in die oostelike , duingebiedvan di~ meer tekeer en die Staatspresident vra 1993: 'n Keerpunt om dringend toe td\ sien dat die Konsepwet virrue bewaring van Vleigebiede deurgevoer word." Die sogenaamde Groter St Iuda-gebied - wat nie net die meer insluitnie, maar ook die omringende vleigebiede en die Ooste1ike Oewer Staatsbosse, vir die NG Kerke waaruit die grootste gedeelte van die beoogde mynbougebied bestaan - word bestempel as 'n buitengewoon waardevolle bewaringsgebied. Dit is een van Apartheid het 'nbittereverdeeldheid gesaai tussen die Suid-Afrika seeerste geregistreerde gebiede ingevolge die Ramsar-konvensie ' , vier Nederduits Gereformeerde Kerke inSuid-Afrika ­ oorVleilande van Intemasionale Be1ang, wat ook deur Suicl-Afrika onderteken is. die wit NG Kerk (NGK), die swart NG Kerk in Afrika Tony Ferrar, uitvoerende direkteur van die Natuurlewe-vereniging, se die (NGKA), die bruin NG Sendingkerk(NGSK) en die klein vereniging se arnptelike be1eid is al sedert 1976 dat claar geen ontginning noord van die Kaap St Lucia Vuurtoring aan die suidpunt van cue meer se Indierkerk, die Reformed Church in Africa (RCA). uitloop moet plaasvind nie. In elk gevalnie voordat Richardsbaai Minerale Vanjaar begin die lang pad naversoening, skryf INA (RBM) die heskikbare gebiede random Richardsbaai waarvoor hulle ook . VAN DER UNDE en HENNIE SERFONTEIN mynboulisensies het, klaar ontgin het nie. En OQk nietotdat hulle voldoende bewys kan lewer dat hulle ontginde duine kan rehabiliteer tot hul oorspronklike toestand nie. Die Oostelike Ocweris op die oomblik vir 80 persent bedek met denneplantasies, wat volgens 'nooreenkoms tussen die Staat en die Natalse Parkeraad, gekap sal word sodra die bome gereedisendaarna aan Natuurbewaring oorhandig sal word. . Waarom dan die ophef? "Die skade wat die denneplantasies aan die duine aangerig het, sal vanself herstel die oomblik dat die bome afgekap is. Die oorblywende saadbedcling en die plantvoeding in diegrond sal sorgdat die . gebied binne 'n paar jaar hersel," se Ferrar, . .Terwyl dennebome nie die hidrologiese funksie veranderwat sandduine in die vleigebied verrig nie, sal mynbou ditwei doen, se die bewaringsmense. Ferrar verduidelik: Die sandduine isoor 25000 jaar gevorm deurdat wind Pieter Potgieter Russel Bolman TakatSo Mofokeng en water sand in verskillende lae ensamestellings neergele het. Wanneer dit reen, vloei die varswater - anders asmetgewone grond - regdeur die VIR die vier ras-verdeelde kerke gaan teologiese regvercliging daarvan 'n sandduine na clie vleilande en varswatermere soos die Bhangazi-meer, In jare die jaar 1993 in die geskiedenis leerdwaling ("heresy") was. Die van kwaai droogte, wanneer die water in die St Lucia-meer so sout word dat opgeteken staan asdie jaar waarindie ontwikkeling het' dieweg voorberei vir geen organisme meer daarin kan lewe nie, dien die varswatermere en plofbare kwessie van kerkeenheid van . die twee belangrikste byeenkomste in Februarie enMaart vanjaar: '. .. vleigebiede as 'n soort teelplaas virdiegebied wat in goeie reenare weer die alvier kerke vir die eerste keel' amptelik St Luda-meer kan her-bevolk'," opdie agenda kom op byeenkomste • Op 17 - 19 Februarie ontmoet die; tussen die vier kerke.. ' Algemene Sinodale Kommissies (ASK) DIE METODE WAT gebruik word omstowwe soos rutiel, sirkoon en Terselfdertyd, waarsku kerkrnanne, van die NGK, die NGKA, die NGSK en hetdie geskiedenis deur die eeue heen .die RCA. Die hoofpunt opdie agenda is ilmeniet te myn, is om water deur die sand tespoel. Naas die geweldige geleer dar daar sovee! praktiese, die kwessie van kerkeenheid; met die klomp water watnodig sal wees am die taak te verrig, isdie vraag watter emosionele enander struikelblokke NGK wat moontlik die eerste maal in sy , plantvoedingstowwe in die sand gaan agterbly en wat gaan van die water betrokke isbykerkeenheid, dat sulke geskiedenis 'n kerkmodel vir '. word wat in die proses gebruik is. pogings in die verlede eerdergelei het kerkeenheid op clie tafel gaan plaas vir Selfs al word clie besoedelde water indamme opgegaar, sal dit tot groterverdeeldheid asgroter ' bespreking. -' onvermydelik deursyfer na die ondergrondse watertafel, wat weer die eenheid. • Tussen 3 ~ 5 Maart is daar 'n plantegroei indie gebiedvoed. En hoe op aarde kan mens ooit die duine wat Hier plaasIik sal dit nog veel ontmoeting inJohannesburg van al 13 tot 40 meter diep uitgegrawe is, herstruktureer? moeiliker gaan. Die vier kerke se lede van die uitgebreide NG Kerk­ Dan praat hy nog nieeens van die ontwrigting wat oat die 20 [aar wat dit grootste onmiddellike probleem is am familie hier en in die buiteland. Dit is .salduur om die gebied te m}n deur pypleidings, paaie enswaar mynvoertuie die groot vertrouenskrisis op te los wat gereel deur die Wereldbond van veroorsaak gaan word in 'ntoerismegebied nie. ontstaan het weens die bittere Gereformeerde Kerke (WBGK), wat IIicrentecn se mense soos narty Clements, voormalige werknerner van die geskicdenis van die lmd en veral (lie rol weer eens skerp sal kyk na die kwessie Natalse Parkeraad en nou bewaringskundige in (liens van RBM, aan wie die wat wit kerkmanne in die . van kerkeenheid. mynboulisensie toegeken is, dat die mynbougebied maar 0,05 persent van die totstandkorning van apartheid gespeel Prof Pieter Potgieter, moderator van Groter St Lucia Vleigebied uitmaak. het. ,die NGK, bestempel dit as"n dements se'op enigegegewe tydstip sal daar maar 0,0002 persent van die geskiedkundige byeenkoms" omdat gebied gemyn word. MAAR OP DIE LANG duur kan die feit kerkvereniging vir die eerste keer die datdievierkerkesedertdaardienoodlottige vernaamste besprekingspunt sal wees. "MYNBOU IS NIE die ware bedreiging vir die gebied nie. Daar bly 'n groat sinodebesluit indie vorige eeuom aparte Ook drTakatsoMofokeng, aktuarius aantal mense hier en armoede, ekonomiese agteruitgang en oorbevolking is'n byeenkomste virbruin enwit lidmate van van die NGKA en teoloog aan Drusa, se: grater bedreiging. Mense wat 'ndaaglikse stryd om voortbestaan voer is niein die kerk goed te keur, elkeen 'n "Dis 'n geskiedkundige byeenkoms staat om goeie bewaringspraktyke te beoefen rue. kenmerkende eie teologiese siening omdat ons nog nooit tevore op die vlak ontwikkel het, selfs 'n groter probleem ontmoet hetnie. Tot dusver was daar . "Daar is ernstige erosie in die gebied enop plekke Iyk dit soos 'n blyk te wees. netontmoetings tussen die moderature maanlandskap. Dit is geen 'natuurlike ongeskonde hawe' nie maar 'n see van Vir die oomblik is daar egter rede om . van dieverskillende kerke wat net 'n armoede. Ons kan die verdere skending van die gebied voorkom deur werk te 1993 te bestempel as die jaar waarin die paar mense ingesluit het. Hierdie is 'n skep." .' "'\fi:. lang, staclige enpynlike proses begin groot byeenkoms van al die ASK's wat , Ferrar se antwoord hleropl "Mynbou sal maar sowat aan 500mense hier ' hetom dievier kerke teherenig - aile meer as100 mensesal insluit." werk verskaf virdie volgende 20 jaar, terwyl eko-toerisme aan baieineer die volle hereniging dalk nog in die ' mense werk gaan verskaf vir'nbaie langer tydperk,' verre toekoms. DIE TWEE BYEENKOMSTE spruit " Dit Iyk asof clie stryd om St Lucia maar pas begin her. Die WNNR-verslag Die begin ismoontlik gemaak uitdie vergadering van die gaan wyd bekendgestel word en belangegroepe sal toegelaat word om deurdat clie wit NGK in 1992 vir die Gereformeerde Ekurneniese Raad (GER) kommentaar te lewer in'nopenbare verhoor, met 'n regter as voorsitter. eerste keer onomwonde aanvaar hetdat in Maar verlede jaar inAthene, waar die Daarna sal clie finale besluit by die regering berus, apartheid 'n sonde isendat die NGK-leierskap vir die eerste keer

18 VRYE WEEKBLAD 15JANUARIE 1993 onomwonde toegegee het dat apartheid afhang van dievordering wat opdie In sonde en die teologiese regverdiging politieke vlak van onderhandeling Vergeet dit, sa Smith daarvan 'n leerdwaling is. .gemaak word. Vir die NGK-manne was dit baie "Die probleem is dat die NGK bang belangrik om die woord "heresy" met is vir 'nskeuring enek kan rue sien dat "leerdwaling" te vertaal en rue "kettery" hulle enigiets gaan doen omdit te nie. "Die woord 'heresy' word vryin bevorder nie." ' Engels gebruik sonder die emosione1e Potgietermeen die twee grootste lading van die woord 'kettery'o Onder struikelblokke op die weg van · 'kettery' verstaan ons datlemand wat kerkeenheid is die Belhar-belydenis van hieraan skuldlg is buite die koninkryk die NGSK, watas 'n vierde van GOd verklaar word. Ons het dit so belydenisskrif deur soweldieNGSK as aan die leiers vandie NGKA gestel en ' -die NGKA aanvaar is; en die ' hulle hetdit aanvaar," seprof fiet ekumeniese siening van die NGSK en Meiringvan die ekumeniese kantoor die NGKA ten opsigte van organisasles vandie NGK en sendingwetenskaplike soos die SA Raad van Kerke endie aan UP. Wereldraad vanKerke. •. Dit isgevolgdeur 'n informele Terwyl die NGK bereidsal wees om "bosberaad" van die moderature van die die Belhar-belydenis te aanvaar as 'n vier NG Kerke buite Stellenbosch op standpunt oorapartheid, saldit moeilik uitnodiging van die NGSK. Daar is wees om ditas 'n belydenisskrif te probleme met die NGK sesteun aan aanvaar. apartheid in die verlede en die Ds Russel Botman, assessor van die huiwering om dit sonder omhaal van NGSK, vra in 'n onlangse uitgawe van woorde te verdoem, met mekaar Die Kerkbode ofdit betekendat die uitgepraat. NGK van die "teologiese benadering" Van die NGK sal nou by die twee van die NGSK verskil en of dit beteken byeenkomste gevra word om formeel "dat ons uit dieWRK moet bedank of hul finale standpunt oor apartheid dat ons bevrydingsteologie meet laat helder en duidelikte stel. In gesprekke met leiers vail diekerke isdit duidelik vaar?" , dathereniging steeds ver indie toekoms Hy stel dit duidelik datdie Belhar­ Ie. belydenis vir die NGSK "nie- NlcoSmith Die NGK se Algemene Sinode het in , onderhandelbaar is nie", In In gesprek 1990 'nbesluit tengunste van het hy egter die moontlikheid dat dit In DIE NG Kerk in Afrika (NGKA) moet alle planne laat vaar am met die NG Sendingkerk kerkeenheid geneem enaan die ASK saak iswat deur 'n nuwe verenigde kerk (NGSK) te verenig eneerder In eiepad loop onderdienaam Verenigde Gereformeerde Kerk opdrag gegee omverskillende modelle bespreek kanword. ' . (VGK), Boonop moet die NGKA ook rue indie stadiumenige gesprekke met diewitNG Kerk te ondersoek en dit aah dievolgende oordie moontlikheid van kerkeenheid tussen die vier ras-geskeide kerke van die NGK- Algemene Sinodein1994 inPretoria DAN IS DAAR natuurlik ook die hele familie voer rue. ' voor te Ie. ," proses van kerkeenheid tussen die Dit isdie standpunt van die omstrede dr Nico Smith, voormalige aktuarius vandieNGKA. . Meiring se: "Die ASK gaan met 'n NGKA endie NGSK. Die proses het Smith gaan optree as waamernende aktuarius in die gesprek oor kerkeenheid wat in. voorstel Vir kerkeenheid na die sedert 1990 verskeie terugslae be1eef, Februarie gaan plaasvind tussen die Algemene Sinodale Kommissies van die vierNG Kerke. ' byeenkoms in Februarie, maar onskan maar het die grootste kerkregtelike Hy isgevra om dieplek vol te staan van dr TakatsoMofokeng, wat virIn jaar studieverlof nie- en wil nie - met In klinkklare probleme nou uitgestryk en die plan is in die VSA is. model kom nie. Ons wiln voorstel op om vroeg in 1994 oor te gaan tot die Smith se: "Ons moet vergeet van eenheid metdie NGSK. AI ons pogings van dieafgelope dietafel sitwat onsmet die ander kerke &igting van dieVerenlgende twee jaar was verniet. Die NGSK het ons indie steek gelaat en ek kan nie sien dathulle in Maart 1994 gaan besluit totkerkeenheid met ons nie, soos wathulle nouondemeem het om wilbespreek. Noem dit maar In Gereformeerde Kerk (VKG). te doen'. dinamiese model.Ons wil met die ander . Die VKG salbestaan uit'n Algemene kerke In pad.loopensaam besluit op 'n Smith verwys na pogings in Oktober 1990 toe die NGKA en die NGSK 'n nuwe Sinode, enstreeksinodes en ringe wat Verenigende Gereformeerde Kerk tot stand wou bring, Dit het nie geslaag nie weens model watonsaan die Algemene geografies saamgestel word. Om mee te Sinode kan voorle, regstegniese probleme en 'n beswaar van die NGSK dat die NGKA nie die regte begin sal ditaan gerneentes oorge1aat "My standpuntis dat ons weer as regsprosedures gevolg het nie. Daar is gevrees dat dit kon lei totregsoptredes deur word om self tebesluit oor hoe hulle , verskillende NG Kerke moet herenig om konserwatiewes watdie kerkvereniging teengestaan het. te word soos ons in die verre verlede ' . binne die groter struktuur gaan inpas, Dit het die NGKA 15 maande gekos am hul regsprobleme op'n buitengewone sinode was. Dit is ons taak om die proses Hit te hetsy deur voort te gaan soos altyd, of in 1992 in Pretoria uittestryk. Die gedagte was dat dieNGSKterselfdertydhlll buitengewone werk hoe ons daargaan uitkom." siam tesmelt met ander gemecntes, .sinode sou hou endatdie kerkvereniging dadelik sou plaasvind, Die planne isegter gcfnuik . prof PieterPotgieter, moderator van met die voorwaarde dat diegemeentes omdat die he1fte vandie NGSK teen 'n buitengewone sinode gekant was. die NGK, erken openlik dat die grootste volkome toeganklik vir Iidmate van albei Die NGSK gaan nou in Maart 1994 byeenkom met die voorneme om dan tot probleern vir die NGK isom In model te kerke moet wees. kerkvereniging oorte gaan. vind wat deur a1 die lidmate aanvaar sal , Terwyl sommige elemente in die Hieroor seSmith: "Die NGSK was nooit ernstig oorkerkeenheid nie. Ek isbevrees dat die word. "Daar is geensin daarin om NGK meen datdie spanning wat steeds NGSK, soos ander Suid-Afrikaanse kerke, .ngevangene isvan die politieke realiteit. Die kerkeenheid tussendie vier kerke te oor kerkeenheid binne die NGSk en die huidige politieke neiging onderdie Kleurlinge om niedie ANC testeun nie, maareerder vir bereik en dan-weer 'n skeuring in die NGKA bestaan, gebruik moet word om DeKlerk, word ookin die NGSK weerspieel, Dis waar die teenstand teen kerkvereniging NGK tebewerkstellig nie." ' die proses te vertraag totdatdie NGK met die NGKA ookvandaan kom", ' gereed isom saam te gaan- 'n UITGESPREKKE MET ander standpunt waarvoor daar ook steun in OOR DIE WIT NGK seSmith: "Ongeag al hulle pietistiese verwerping van apartheid, moet kerkmanne klink dit ofdie probleem vir die bruin en die swartkerkis. mens onthou dat vereniging methulle in die praktyksalbeteken dat dieNGKA de facto net die NGK veral gaan Ieopdie vlak van Batman se:"Ons hoop dat ons by nog In departement van die NGK gaan word. die samesmelting van streeksinodes in ons ontmoeting in Februarie In , "Ons sal in presies dieselfde posisie wees as die huidige kragtelose Indier- en Kleurling­ die bekende konserwatiewe plattelandse , verbintenis van dieNGK kankry dat kamers van die parlement. Onssal inder waarheid In vierde kamer word met die wit kerk sinodes vanTransvaal endie Vrystaat. , hulle nie onskerkverkenning gaan in beheer, net soos die witVolksraad die driekamer-parlement beheer." Mofokeng se: "Ons weet nie hoe teenstaan nieendathulle dit eerder Smith se die NGKA moetonder die vaandel van dieVGK eerder probeer ommet ander reaIisties die NGK se voorstelle vir steun asdieeerste tree nagrater swart gerelormeerde kerke watook deur die wittesinhulkerke verstoot is, 'nlosse alliansie kerkeenheid is rue. Die probleem is dat kerkeenheid. Dis 'n manierhoe hulle van kerke tevorm. Hy praat vandie Metodiste, die Presbiteriane,die Hervormers en die die bes1uite van die NGK nog altyd deur hul bona fides oordie kwessie van Gereformeerdes, maar ookvanander lede van die wyer NGK-fanlilie buite dielandsgrense, ·poIitieke gebeure gedikteer is, Baie gaa.n kerkeenheid kan bewys." soos in Zambie, Zimbabwe, Malawi enNamibia. '

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 18 ------~~=~---- - youth culture youth culture

""Tho now songs oro about poaco, lovo, harmony. Thoy put a smllo on "Wo'ro uslno lochnolouy to HnhancH our Iduas rathor th'Bn cruato .: , , ( your face and It fllIBrs through. You can SOD II spread across thB thom. If you can control tho tochooloOY Instoad of IBttlng It control, donCH floor and hopofully from thoro out Inlo tho world." you thorB's .moro room for oxplorlng, going d08pBr and flnd~ng . .' yoursolf." GRAEME, LOCAL OJ - SPOOKY, -US HOiJSE MUSICIAN

aimedatcountering racism. Streetgear, grunge, while Trance and tribal house are ushering in soulish and positive. You can even find the Rhythm, Guerilla, Boy's Own, Strictly technicians calling themselves Activ-8 have firsttime people found themselves ina non­ 17 000people attended Germany's Mayday rave baseball kit, trainers and homeboy gearnood aspiritual ritual on thedance floor. Evendub yourself on a dance floor in darkness filled Rhythm, Land of Oz.Euphoria, Supereal. been working thescene foraboutthree years, aggressive space with massive videoprojec­ Derrick May: Techno..."AaaghlThat Word'" themarket. Ragga house and rap shift up to , reggae has re-entered the modem spectrum.. with three minutes ofsub-aqua sounds and ~, . . THE Baseline's inslaughter mode and the doing the odd party andtrying toinject new tionsandthe best techno available. The gear Less successful raves, perhaps an attempt whale calls, followed by seconds ofalone dance floor's packed with young people in 110 BPM and begin crossing into the rave "Clattering beats,rumbling baselines, ana­ 60 IT SEEMS that whatever goes down in sounds. Their vision fmally came together rangedfrom outlandish andfantastic todress tomake a quick buck on the techno wave, kick drum before the groovestarts pumping rave gear. Asoulful voice rises, "Ithink we've scene for a while. log noises, more strings," says local OJ Graeme South Africa manages tobreed its own unique when agroup effort in May 1992 produced down. Every element of the youth cu1ture have.gone down almost unnoticed. Hector, "The musicisbecoming more musi­ , again." found a better place to live in peace and Meanwhile, techno has stepped up the angle. Although weare yet tohear ahouseor the flrstrave tocapture imaginations and alter rockedup. , fastest house beats (125 BPM) to 136 BPM cal andmore listenable, lyrics mix withflows And the music is still gearedat building ­ harmony. Just close your eyes and dream techno track produced bylocal musos and perceptions. Working with SFX's Preston From there a scene seemed inevitable. MEANWHILE IN CAPE TOWN, a group and begins complicating the sounds with of energy and nature sounds, something higher and rushing as ecstasy(the feeling) with me." although the local rave scene is still at a Riptom and Simon Spiller, the rave took place .' The posse got down to work on a smaller called UFO have headed therave scene. Carl digital samples and synthesised rushes. As more oblique and seductive, but still pump­ weaves through the lyrics and electronic warehouse rave inAlbert street, deep down­ The wordsrepeat asthe musicbreaks to formative stage, it has already- packed an in Yeoville's derelict Picadilly Theatre and Mason andJesse Stagg have beenorganising techno beginstobepopularized, it begins to ing a hard dance beat. Dancing has become sounds. The names of the leading record intensity that can survive a struggle town Jo'burg, and then on an enormous sub base sounds and jungle noises, picking . I was attended bysome 1700 people. Although raves since1990 -Deep, Summer Love, Spike get harder. The dance floor is transformed less aggressive and more groovy, moresexy, labels of the newsounds are telling: React to In Johannesburg, a group of DJs and raveinthe abandoned Wembly ice-rfuk. By upaharderbase. It folds over and over and . the vibe was later tobecome a norm, for the andthis year's Tyrannosaurus Rox rave. The builds, the words gettingIouder.Arms rise on into aplace of endurance with raverscross­ then thefashion scene was already cooking .latter was a New Year's event held at the the dance floor... Something's going down ing the fatigue brink, easy enough when and state of the art video and computer Waterfront inthe Dinosaurs Alive exhibition, graphic projectionsbouncedoffwalls. With 011 the progressive front - and whether it's tripping or packing away energyboosters. funking with moving model dinosaurs. UFO so much toescape from, the raves have just atrend, atrip or anew unity,you can be Rave music forces people onto the dance taken on an out ofthe world experience have also opened a number ofCape Town sure it's goingtobearound forawhile. While floor and oncetheyre there, providesinstru­ and the escape of hardcore is a natural house and techno clubs - The Front, Eden 1992 saw South Africa pumping to the mental breaks before lifting them higher, andnow Uforia -with the emphasis also on The hypnosis of the experience sees tech­ groove. Attempts to cross racial divides electronic sounds of a new beat, 1993, say echoed and were later picked up by progressive house rather thanhardcore techno. ravers, is already seeing thescenetake flight nology taking the beat back to its ritual The Cape Town scene, however, lacks the origins. Riptorn and Activ-8 in a small rave in as South Africa links upto a global move­ Thembisa, intensity ofthe ]o'burg raves. With so many' ment in youth culture. What began as a mountains and so much sea there seems tobe music revolution called technois now mu­ STEPPING UP THE BEAT to a "grit your . less to escape from than [o'burg's urban teeth excursion into dissonance and RIPTORN AND TIM WHITE (co­ tating into new sounds - and picking up ordinator of Activ-8) gathered up leading playground thousands of groovy troupers along the, dischord", 'peaking at 168 BPM, hardcore December 1992 also saw promoter Danny techno is characterised bythe use ofbreak DJs Graeme and Pedro andbeganwork way. on the first progressive club in Jo'burg Shriver bring out agroup of Dls, post-erusty beats, air horns,screams, sirens. Forawhile hippies andrave organisers TheMuti Tribe, it seems that the music can't possibly get sincetheold days atIdols. Fourth World THE NEW MUSIC is not an overnight inJeppestreet opened inlate October '92 whostaged two-day raves outinthe country sensation. Most sources hypethe following harder or faster. Popular techno and rave andOnthebeach. The Muti Tribe introduced house sees thesummer of1992 labelraves - and hassubsequentlybecome thehubof history: thelocal progressive the full potential of tribal house and trance Detroit 1984, The aseither legalorillegal(re drugs) andravers andcookedJo'burg's Fourth World into1993 front. musicians Derrick May, simply follow the traffic jams on Saturday before returning to theUK. One nation under Done out in UV Juan Atkins and Kevin nights to find the party. 17 000 people a trance. Saunderson deddetopay attend 1992's Mayday ravein K61n, Ger­ reactive paintings homage to their musical many, and up to20 000 ravers are getting and holographic SOMEWHERE IN the middle ofall ofthis, inspiration - bands like together in Britain inmassive ice rinks or funk, the club feels anew culture is emerging. "Peace inthecity", Kraftwerk, Heaven 17, open fields with police helicopters for like anurban jungle "Energize me with your love", "My people New Order, Tangerine security. . playground and is can'tbe bound forever", "E - spread the joy" Dream and Ultravox. attracting the hard­ - the lyrics are grooving a new rhetoric. Stepping up the BPM BUTWHILE the marathon allnightdance core ravers. The Unlike earlier subcultural movements, the (beats per minute), De- party mode has maintained itself, themu­ scene is keeping rave scene's not trying to build barriers or troit techno isthefirst to sic ofthe rave scene has started changing abreast with inter- breakdown structures. There's beenenough fighting, there's been enough discrimination, kick disco and Hi Energy's butt. ashappy songs and groovy tunes emerge national urban undergroundclubs. Eric there's been enough apathy. The scene's Meanwhile, in Chicago, house music from the panic ofhardcore techno. In a Kirsten, one of the organisers was the projecting itsellhighec, riding ona"onelove" has become the new order. The new recent interview inOJ magazine, Derrick first to pick up on the' "smart drink" optimism that hasn't been met since the 60s, sounds are electronic experiments with a May, the godfather of techno, denounced trendsand these are soldatthe dub. In Jo'burg's Fourth World, the essence of strong baseline for dancing. the term, calling the teclmo of 1992 "a Basic energy boosters, legalvitamins debased term... created bysampler-toting therave mentality is shifting togetting off on By 1988, when the UK gets hip to and detoxifiers keep the adrenalin dickheads... It got out of hand with-the life rather than drugs. From professionals . Chicago house sounds: theydiscover De­ right upthere. whole bleep culture. The English scene needing, a weekend ofrave release troit techno aswell and English DJs start to hip hoppers on the streets, the . startedwiththe influence oforiginal techno, It's a bright young thing scene ­ mixing keyboard tunes over the dance from a posse called The Ninjas to message is hope and a discontent -, but they couldn't really figureit outso it beat of house. Ushering in Add House, Yeovil1e trendies, body-suited add withinfertile political manoeuvering. changedintosomething else. Now it's a the sununer of'88 gets the scene cooking. , bitches tofantasy dress-up, UV-reac­ Perhaps many of the new genera- ., ~om mutation ofa mulationof a: mutation." reunions ofthe trendy holiday spot tivegear and streetgear. Booze sales tion emerged into political aware­ ~~iza toWarehouse raves, thousands start Technowas never intended as a pop nessonlyonce talk ofpeace was on 'concept, having stuck totheunderground. are down, Lucozade sales are up. flC\cking 'to underground add parties. Welcome to a dub of DJs with a thecardsandsystematicideological British musos begin spinning out their Bands are comprised of faceless mem­ message, marathon raves and anon- oppression in the cities was an own tracks withsamplersandsynthesisers bers, allowing the dance consumer to .unfashionable concept. . convey "the image" ofthe music rather aggrovibe. . as techno, coupled with its designer It startedvvlth techno Bnd ..eslgner drugs'and people said the RAVE SCENE WBS Just .MeanwhileSpiller'sSFXgot down It'seasytodismiss the rave scene. than the bands doing sothemselves. With , , \ drugs ecstasy andacid, sweepthe conti­ to 'another mega-rave in conjunc­ as drug-induced idealism, asarich nent. techno hitting top twenty charts and white kid fashion trend and as a bands like the Shamen becoming pop a passing trend. But the scene Is oenlng blgoer Bnd Doing hlghe~ moving onto 'the~· tion with the editors of the only By 1990 techno anthems have begun qualitylocal 'Zine Damn New 7btng. politically mindless gathering of addheads calling the tribes and the hardcorerace is icons, the natural reaction is a return to and trendoids. . the house roots. The new sounds are This time it was held at the old onwith- dance music filtering from Bel­ street, grooving nevv sounds through Clubs and senllng Into tho mentality of the prisonin Hillbrow. The right time But then again, when last did you see a centering on about 135 BPM and are gium and the US. Disco has neverbeen and the right place (cyberdun­ fewthousand kids get together in one place asfast, hypnotic orpopu1ar. labelled anything from al- • South African youth_ CHARL BLIGNAUT looks at tho music Bod the history of the geons and prison cells, open-air andgenerate an attempt atunity andspeak of temative house andambi- Simultaneously, America startsexpe­ techno dance floor and' hidden one love? And when last could you travel to ent house to garage (a riencing the rise ofhip hop - rap with a movement that's takllJU yes for an answer quads)produced oneof the most any progressive city inthe world and find a -message andplenty of attitude - initially more soulful experience) uniquescenes inlocal rave history. similar vibe cooking?

20 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 21 internasionaal

Wereldoorl~

Die Serwiese president, Siobodan Milosevic, se etniese beleid bedreigdie begin dalknethle sekuriteit in Macedonia Diegeringste voorval kan 'n bloedbad. soortgelyk aan die in Bosrie­ -Herzegovina ontketen in Macedonia, sktyf RICHARD CAPLAN uit Skopje. Etniese spanning loop hoogtussen die Albaniers en die Macedoniers in die voormalige Joego-Slawiese republiek

EMIL GEORGIEV verkoop elektroniese een van Macedonie se vier vise-presidente. Revolusionere Organisasie, tansdiegrootste Radikale Party, het al die' partisie van _ware in sy winkel aan Maarskalk Tito "Maar hul verwagtinge is te hoog. Die party in die parlement. . Macedonie geeis, En Griekeland het al Boulevard in Skopje. 'n Mens sou verwag mense meen noudat ons 'n demokrasie Intussen word gese die omgekrapte en derduisende rande bestee aan 'n disdie soortwinkel watmaarswaarbehoort het, moet aIle problerne onmiddellik gefrustreerde Albaniers kan dalk hul steun advertensieveldtog wat wesenlik die te kry in Macedonie ise sukkelende opgelos word." aan die regering onttrek. En hoewe! die bestaan van nie-Griekse Macedoniers ekonornie, Georgiev seegter hydoen flink Selfs die flou simpatie watCrvenkovski Albaniese politieke leierskap tot dusver ontken. sake. Maar die redeswathy vir sy huidige uitspreek jeens die Albaniers se Macedonie se pogings gesteun het om Baie menseglovoortslepende onrus in voorspoed noem, gee 'n mens nie juis bekommernisse wordnie wyd gedee! nie. erkenning te verkry, het Santi Ihrahimi, die politieke niemandsland sal 'n goeie hoop vir die jong land nie. Die Albaniers ervaar groat teenstand teen onderpresident van die Party vir verskoning ,bied vir inmenging. "Enige "Almal.is bang vir oorlog, " se hy - 'n hul politieke agenda. "Telkens wanneer Demokratiese We!vaart, onlangs'nberoep klein voorval kan 'nkatastrofe ontketen," stelling wat 'nmens regdeur die land hoor. Albanieseinisiatiewe in die parlement ter op Europese lande gedoen om erkenning se VladimirMilcin,'n dramaturgenpolitieke "Daaromgee die mense wat geld het dit sprakekom, vorm dieMacedoniese partye , uit te steltotdat Albaniers die status van 'n ,aktivis. Oo~SaIPi Ibrahimi het algewaarsku uit.Hulle hetgeen vertroue in die toekoms 'n blok teen ons," kla Muhamed Halili, 'n ."grondwetlike nasie" verkry. as daar meer gewelddadige konflikte in nie." hooggeplaasteAlbaniese wetgewer. Hy dielandontstaan, "sal Macedonie verdwyn Die vrees is gegrond. 'n Kragtige noem as voorbeeld 'n mislukte poging TOG ISDIT JUIS omdat die stand van en'nstukkie koekwordvirdie buurlande... kombinasie van binnelandse onrus en onlangs om die wet te hervorm wat vereis sake so vloeibaar bly dat erkenning die Die Derde Wereldoorlog kan dalk nethier buitelandse bedreigings ondermyn die dat name op identiteitsbewyse, paspoorte sleutel is tot die stabibilisering van begin." brose vrede in die voormalige joego­ en aIle ander amptelike dokumente in Macedonie en'nvoorvereiste isvirvrede in Slawiese republiek. Enin teenstelling met Macedonies verskyn, eerderasindie taal die groterBalkan-gebied. Macedonie hetin BREEK GEEN OORLOG egter in die die konflikte wat die gebied reeds ervaar van 'n mens se eie keuse. ,~ januarie verlede jaar voldoen aan die suidelike Balkangebied uit nie, kan die het, sal 'n uitbarsting van geweld ill Tog meen baie mense die verskille Europese Gemeenskap (EG) se vereistes vonk indie kruitvat dalk nie uit Macedonie Macedonie baie maklik dieganse suidelike tussen Albaniers en Macedoniers is nie • virerkenning, maar Griekelandse beswaar selfkom rue, maaruit die Serwieseprovinsie 'I Balkanstreekinoorlogdompel. Macedonie, onoorkomelik nle en probeeralbei groepe teen die gebruik van die naam Macedonie Kosovo noordvandie land -die tuistevan tot onlangs beskou as 'n eiland vail op die oomblik om die verskiUe uit te het die EG endie VSA verhinder om met sowat twee miljoen Albaniers. Die span- betreklike kalmte, wordnou geteister deur stryk. Die huidige klimaat is egter nie erkenning voort tegam. Griekeland, 'nlid , ning hethierin dielaaste jaar toegeneem etniese spanningwat dreig om die bevorderlik vir versoening nie, Die land van -die Noord-Atlantiese Verdrag­ nadat Serwie die mense se universiteit bevolking te polariseer. Die spanning het gaan gebuk onder die laste van 'n drie­ Organisasie (Navo), vrees dat Macedoniers gesluit en hul parlement ontbind het. in November ontplof toe sowat 3 000 dubbele ekonorniese krisis weens dieWO 'nogiehetopsy eie noorde1ike gebied met Enige poging om Kosovo te"reinig", soos etniese Albaniers in Skopje met die se sanksies teen Serwie, normaalweg dieselfde naam . al het rvtacedonie oil (lie Serwiesc president, SlcbodartMilosevic, Macedoniese polisie gebots het nadat die Macedonie se grootste handelsvennoot; 'n ontkenen selfs sy grondwet gewysig 011\ . algedreig hetomte doen, sal waarskynlik polisie op Albaniese smokkelaars Griekse embargo teen Macedonie, wat vrese van ekspansie tebesweer. daartoe lei dat Albaniers uit. die toegeslaan het. deurAthene van ekspansionistiese motiewe Om die waarheid te se, as enige land aangrensendeAlbanle enMacedonie opruk , Die, onluste was 'n skok. Etniese beskuldig word; en die voortdurende rede het om besetting te vrees, is dit om Kosovo te verdedig. Albaniersv die land se grootste onwilligheid van die meeste lande (ult Macedonie, Op een ofander tydstlp indie Diewysers aandiehorlosie inSkopje se minderheidsgroep - word goed eerbied aan Griekeland) om Macedonie te , geskiedenis het byna elke land in die ou spoorwegstasie staan stokstil op 5.17­ verteenwoordig indieregering, waar hulle erken,wat feitIik aile buitelandse hulp en werelddeelalMacedonie probeeroomeem, diepresiese oomblik waarop 'naardoewing 'vierkabinetsposte en byna20 persent van . beleggings onmoontllk maak. Bulgarye hetdie land In kort ruk beset na ' eenoggendin 1963diestadgetrefhet. Die die setels indie parlement beklee. Hulle die oorlog tussen Rusland en Turkye in tyd staan egter nie stil vir die jong land geniet ook hee1wat meervoordele (onder DIEEKONOMIESE KRISIS verhoog 1878; Griekeland het 'n gedeelte daarvan Macedonlenie, endieonweerstekensneem meer hul eie skole en 'n aandee1 in die natuurlik die etniese spanning en plaas bekom na die Tweede l3alkanoorlog in toe. Tog kan'n oorlog vermy word. Die media) as taUe mlnderheidsgroepe elders druk opalbei kante om meeruiterste- dit 1913; eribinne die kortstondige Koninkryk onlangse besluit van die VVO se in Europa. Tog wordhullegefrustreer deur wil se nasionalistiese - houdings aan te vanJoega-Slawie(l918-44) wasMacedonie Veiligheidsraad omtroepe aan Macedonie hul onsuksesvolle pogings om te ontsnap neem. Die gematigde koalisie-regering .bekendas Suid-Serwie, se grense te ontplooi om die vrede te aan 'n erfenis vandiskriminasie en volle onder leiding van premier Branko Die gemengde boodskappe wat deur bewaar, is In stap 'in die regte rigting. gelykheid met Macedoniese Slawiers te Crvenkovski is veral kwesbaar solank Macedonle sebure uitgestuur word, is'n Erkenning deur die internasionale bereik, ' internasionale erkenning Macedonie erfenis van die deurmekaar. geskiedenis. gemeenskap en die goedgesindheid van ontwyk. Die voortgesette gebrek aan Bulgarye het die staat Macedonie erken, alIe Macedoniers word vereis om vrede te ,"DIE MEESTEVAN huleiseisredelikin erkenning skep 'n vrugbare teelaarde vir maar nie die nasie nie. Vojislav Seselj, die verseker. die lang termyn," se Steve Crvenkovski, die vurig nasionalistiese Macedoniese leier van Serwie se ultra-nasionalistiese e IN THESE TIMES

22 VRYE WEEKBLAD 8JANUARIE 1993

rd lnternational . - .' TrYing to douse the ethnic flames .' '. . ! From March until December 1992 Viktor Andreev was Civil Affairs Coordinator ofthe.United Nations Protec- ·tion Force (UNPROFOR), responsible forall political, information and humanitart~n issues in the UN protected area Sector South, the largest of the four areas in the formerYugoslavia underthe control ofthe UN. Starting , the 1st ofJanuary 1993, he was appointed UNPROFOR'· Civil Affairs Coordinator in Bosnia-Hercegovina, the war-torn republic with the besieged city of Sarajevo as capital. ANNE MARIE DU PREEZ spoke to himdurtng a recent private visit to South Africa

Protest against UNPROFOR... An United Nations Personnel Carrier is passing a street sign that is covered with a poster reading: 'Unprofor and Morrillon Go Home!". Tuesday in Sarajevo. After Bosnian Deputy Prime Minister Hakija Turajlicwas . assassinated by a Serb soldier on Saturday, the protest against the UN in Sarajevo is . increasing Viktor Andreev .•. "There are noangels in this conflict.' (Photograph: AP)

What is the basis of this conflict? million Serbs by Croats who belonged to the Ustashe, areas, .the demilitarisation of the area through the with­ Basically, the collapse: ofYugoslavia is part ofthe chain which wasaligned to the Nazis. Part ofthe problem here drawal ofthe JNA and paramilitary units, the establishment reaction ofchangesinEastem Europe startedbyGorbachev's was alsothat, when Croatia becameindependent, the Serb ofanew police force, reflecting the nationaIcomposition in Perestroika. The reasons include ethnical, religious, cul­ population declared their independence in their traditional the area before the conflict, and the return of displaced tural, political and economic differences between the areas. The]NA, which consists mainly of Serbs, moved in persons who fled as a result ofhostilities. different groups. Three independent countries from the from Serbia to support their brothers in croatia. They There are fourareas, Sectors East, West, North andSouth, former Yugoslavia, in addition to the former mother claimed certain Croatian territories which they considered where military batallions from different countries are located / country, arenow recognised by the UN: Slovenia, Croatia tobe mainly populated by Serbs. . to ensure that these tasks are accomplished. UN Civilian andBosnia-Hercegovina. And my personalopinion is that Another component of the problem was that Croatia Police monitor the activities and work ofthe local police, the premature recognition of Bosnia-Hercegovina by the offidallydeclared the Serbs a minority group. In the former and maintain security, law and order. The civilian compo­ international community contributed to the conflict. yugoslavia there was no such thing as minority groups, nent is conducting the very difficult negotiations with all The basic problem isthe borders which were estab­ and the Serbs protested stringently. This led to the fighting .sides, and also perform other humanitarian tasks. lished by the former Yugoslav regime, which are ques­ between thetwo groups, and atthis point the UN became What distinguishes UNPROFOR from other UN missions is, It tioned bycertain parts ofthe population. In the fIrst place involved in the conflict here. In Bosnia-Hercegovina the inthe first place,itssize. isnow thelargest UN mission bythe Serbs in Croatia and Bosnia-Hercegovina, as well as Muslims are the majority of the population, followed by ever, with more than 23 000 people deployed in theareas the Croatians in Bosnia-Hercegovina. For example, in Serbs and then Croats, which means there is a triangle of under its control. Andthe mandate evolves in accordance Croatia there are regions where the Serb population ethnic, cultural and religion aspirations. The Muslims live with the changing situation. constitutes aclearmajority. And inBosnia-Hercegovina the intowns inBosnia, the Serbs in rural areas in Bosnia, and Also, this isapeacekeeping operation, notpeacemaking. Serbs.who are thesecond largest minority group, consti­ the Croats mainly inHercegovina. Basically the problem the peacemaking responsibilities have-been given to the tute amajority inmany rural areas. TheMuslims live mostly isthe refusal ofthe different groupstocome to some kind International Conference on the Former Republic ofYugo­ inthetowns, and the Serbs, who are farmers, in the rural ofagreement about the division ofthe territory. .slavia in Geneva, jointly chaired byLord David Owen and Mr Cyrus Vance. . areas. So basically the conflict isabout territories. In Bosnia the most immediate problem facing theUN isthathumanitarian assistance must bedelivered assoon Inaccordance withits evolved mandate UNPROFOR is Who wants what? as possible tothe besieged townsand parts of the territory already operating in three of the Republics of the former Yugoslavia: Croatia, Bosnia-Hercegovina and - most re­ Outofthe three newly recognised republics, only Slovenia which is populated by Muslims andsurrounded bySerbs. didn't have majorproblems after independence. Ethnically cently -in Macedonia. We have already had to change the HQ three times, from Sarajevo toBelgrade to Zagreb. It is itis more or less homogenous, and the withdrawal of the . In the eyes of the world the Serbs are the Yugoslav National Army QNA) did not constitute anymajor a very difficult mission which takes ahigh toll on all levels. aggressors and therefore in the wrong. Are By the end of 1992 about 20 UNPROFOR personnel have problems here; In Croatia, there is a substantial Serb they? been killed and more than 250 wounded. population living mainly on the borders with Bosnia and My experience has made it clearthat there are noangels Serbia. These people historically lived in thearea for more in this conflict. All sides do things that are contrary to . Do you see the problem being solved in the than four centuries. They preserved their religion, (Ortho­ finding a solution tothe conflict. All sides are sometimes near future? dox, asopposedtothe Catholic religion ofthe Croats) and intheright, and sometimes in the wrong. Itis not as simple One has to take intoaccount that itis a deep-rooted conflict ethnic identity. More than half amillion Serbs now live in as it appears tobe. All sides are provoking each other, which will most probably take along time tobefully solved. these areas, in addition to- other areas in thecountry. The mandate forthe UN mission has been expanded, which At the same time the historic, ethnic, cultural and What is the UN hoping to achieve through indicates that the problem is not diminishing. Butthe UN is religious differences became accute. There was severe the UNPROFOR mission? making adifference, and the presence ofUNPROFOR has mistrust following the Second World War, when the two After Resolution 743 was adopted by the Security Council, stopped the war in Croatia. And we are working very hard groupssupported thedifferent sides. The Serbs supported which approved the Vance Settlement Plan, three UN toprevent any outbreak ofhostilities in Macedonia. And in the Allies, while the Croats supported Germany. The protected areas were established inCroatia. The main aims Bosnia-Hercegovina weare providing humanitarian reliefas mistrust was of course the result of the killing of about a ofUNPROFOR are to maintain peace within the protected best we can.

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE1993 23 brolloks TE HEL MET DIANA, KOM ONS SKINDER LOCAL BROLLOKS raak by die dag meer gatvo! vir die alewige geskinderoor die Britse koningshuis inSuid-Afrikaanse koerante. Dis asofonsrue ons eieroyalshet om oor teskinder nie! . . Hoekom skinder koerante rue liewer oor dierbare suster Winnierue war die ander dag 'neksklusiewe klerehoetiek gevra hetom huI deure tesluit sodat sy alleenkan shopping doen - en toe spandeer sy glo R50 000. Ofsoos diestories, enBrollokshetdit nooit bevestig gekry nie, clat Sol Kerzner vir Zinzi seduur troue betaal het. Of die feit dat Madiba self spesiaal afgevlieg het vir die troue van Clive Menell van Anglovaal se dogter in die Kaap. Ekwonder wat Anglovaal se anne onder-betaalde werkers daarvan sal seashulle dit hoar. En dan moet 'n mens onthou dat e1it clieselfde Menell is wat vyf jaar ge!ede aan die die jaar van besluite voorpunt was van die marine in die destydse PFP wat die parlementariers wat die ANC in Dakar gaan besoek het, uit die partywou skop. (maar 'n mens mag darem seker ook plesier he?) Local isjuicier, glo Brolloks, en soos die vryheidsvegters van gister nader daaraan kom . om die regime van more te word, sogaan die skinder aldikker word.

Hoe nader Suid-Afrika korn aan die verwesenliking van In BOERE-GOGGA MAAK VIR SABA BANG heeltemal nuwe politieke en sosiale bestel, hoe meer HIER is nouvirjou 'nserebraal-atmosferiese individu (diepolities-korrekte term vir'n man met poep in sy kop), - deurmekaar en verwarrend word alles. Dit is Agenda Sondagaanden Freek Robinson vra Wet enOrde-minister Hemus Kriel oor I VlYe Weekblad gaan vanjaar jou gidswees met syhisterie oor"Apla-basisse" in Transkei terwyl regse groepe soos dieAWE openlik basisse I ) betroubare, vars inligting, eerlike en ingeligte ontledings en binne Suid-Afrika het enmense oplei en Kriel doen niks daaraan rue. 'n wye verskeidenheid van prikkelende menings. "Nee, ditisnie korrek nie," antwoord Kriel. "Ek hetreeds vroeer gese dat dwarsdeur die Oar die politiek, die nasionale lewe, fllms,die kunste, land vind opleieling inwapenhantering plaas. In diebuiteland vind opleiding van MK-Iede gesondheid, boeke. enApla-lede plaas. Ditis so.Dietoetsis egter dat asjyterugkom en jysou'nmisdaad pleeg, dat jydan teen sodanige persoon moet optree. En ditis die basis van my argument." Ons steek niks weg nie, en ons neem die wereld Robinson: "Daar is, met respek, minister, regse mense watal misclade gepleeg het..... (enonssef) nooit teernstig op nie. "0 nee, dit isso. Maar hulle is in hegtenis geneem." Robinson: "Maar hulle het wapenopleiding gekry. Kan 'nmens nieclan redeneer dat hulle verhoedmoet word om sodanige opleiding te kry asdiedoelwit dan noodwendig sou wees Maakseker jy bly by -endiesekerste manierisom in miskien omopte tree ingevolgehu! politieke standpunte nie?":~ . te teken opVtye Weekbladen ditelke Vrydagopjou "Ek dink dat die kruks van die saak isdat asmense virhulself oplei in sellVerdediging hetdie SAPnie beswaar daarteen nie. Dit is die reg vanelke burger. Maar asmense hulself voorstoep te he. groepeeromopleiding teontvang om aggressiewe optrede claarmee vanstapel testuur, om OnsdoenhuisafleweringsopdieYolgende plekke: misdade daardeur tedoen, dan is dit'ntonal ander storie. Dan het dieSAP 'ndaadwerklike Die PWV-gebied. wat insluitJohannesburg. Pretoria. Verwoerdburg, Midrand. plig om teen hulle optetree." Sandton,Randburg. RoodepoortRandfonteln, Krugersdorp. Florida. Germiston. Daar het jydit. Die polisie sal, in Krie1 sewoorde, Apla-terroriste tot inTranskei of Alberton, Bedfordview. Kemptonpark. Benoni. Boksburg, Springs. Brakpan, Vereeniging enVanderbijlpark. Zimbabwe agternasit, maar hulle is te papgat om die AWB's en Wit Wolwe en ander In Transvaal is ons ook beskikbaar in die sentrale dele vanWitbank en Nelspruit, en in flentergat-terroristegroepies wat bomme plant, weermag-wapens steel en swartmense . die Vrystaat ook in sekere dele van Bloemfontein. In die Kaapse Skiereilarid lewer ons terroriseer net omdat hulle swart is, indie bek teruk. a~ in Woodstock. Rosebank, Observatory. Mowbray, Claremont. Newlands, Of dalk hang Kriel se regseonderrok net ver uit. Maar solank die regering die regse Bishopscocrt, Wynberg. Kenilworth. Constantia. Tulne, Oranjezicht, Vredehoek, Higgovale enBellville (slegssekere dele). VWBword ook inStellenbosch en Somer- terroriste metsagte handskoentjies aanpak, gaan dielot floreer. 'I set-Was afgelewer. , STAAN TOU As jy buite een van die streke val. stuur onsVwB teen dieselfde koste perpos CIT isgoeienuus dat die staat die voormalige verantwoordelike generaal vir die BSB, Eddie . aan. So moenle. elke Vrydag skarrel am jou gunsteling nuustydskrif in die Webb, weens meineed aangekla het nadat hy erken het hyhet voor die destydse Harms­ handete kry nie, stuur liewer nou R150 en ontvang VWB vir 'n jaar of RBO vir kommissie gelleg. ses maande (BlW en aflew~ring ingesluit). Miskien isdit hoekom die regering hesluit het om7 500 gevangenes vrytelaat: omplek Vul die vorm vandag nog In en stuur saam metjou tjek ofposwissel aan: temaak vir aldie manne watdie bastepaar jaar sovir howe en konunissies van ondersoek VWB Verspreiding, gelieg het oordie wandade van die vciligheidsmagte. Posbus 177, Eddie wasrue die enigste wat voorHarms gelieg hetrue, enclaarwas'nhele paar blatante Newtown leuenstydensdie si!ting van die regterlike ondersoek na David Webster semoord. En dan 2113. moet ons onthou hoeveel mense het die regter indiesaak tussen Lothar Neethling enVrye r------.., Weekblad in die oegekyk en geliegsonder om tebloos. : . Jammer'n mens kan nie 'n minister aankla wat vir dieparlement geJieg her nie, wantdir I Stuur WIlBvirmy per pos/tuisaftewering aan vir issekerdie ergste vorm vanmeineed.Want dan is daarook 'n lysie skuldiges, met Magnus : u.» Malan en PW Botha bo-aan. I .. 06 maande BE RUDER TO A BROEDER I HIER is die oplossing vir mense wat voel hulle het nie genoeg seggenskap in wat die I Naam , . owerhede met die burgers se lewens aanvang nie: bel we organisasie waar die beleid I Adres (aflewering) ;..~ geformuleer word en lig jou mening. . I . . . Die Afrikaner-Broederbond se telefoonnommer in Johannesburg is 482-1600. I . (Miskien moet hulle dit'n 087-nommer maak en dit noem Be rudertoa Breeder, want I Adres (korrespondensie) . hulle sal clalk baie geld maak.) .

I "11 , 11.11 1 ..""1 . KAN NIE TEL HIE Poskooe . I DIE storievandie SAPwat 'n dag lankvoet bystuk gehouhetclat hulleverledejaarop dagga I Telefoonnommer ; . van R593 triljoen beslag gele het (Brolloks het ditselfs oorCNN gehoor), bevestig maar net

IL -1 wat al van Sharpeville enSoweto '76 sedae a1 gese word: die polisie kan skiet, maar hulle ~~~~ .

24' VRYE WEEKBlAD 15 JANUARIEJ993 boeke I

van aile bestaan

SECRETS OF THE SOIL verander. Indie laaste paarFarmer's Week­ grond-alchemiste van dieeerste water. DeurPeterTompkins enChristopher Bird 'ly's word "modeme" boerderymetodes Saam met Tompkins en Bird teis 'n , Viking Arkana, 1991 . bevraagteken en boere aangeraai om na mens vankontinent totkontinent, plaas tot van die "altematiewe" metodes te kyk. plaas, en ontrnoet die een merkwaardige GROND is'nsensitiewe onderwerp. Almal Chris Nel, insyweekllkse rubriek Feeding mens op die ander: soos Alex Podolinski, wat daarmee werk, maar veral diegene the Nation (FW 1 januarie 1993), skryf: stigter van die Biodynamic Farming Asso:. -wat dit besit, weetgewoonlik aIles daarvan "...inthe longterm fertilizer leadstochanges .dation of Australia, wat so te se op eie . .af enniemand moet aan hulle probeer in the soil chemistry, soil structure and houtjie 'nwonderwerk indiesemi-woestyn voorskryfwathulle openmet hulle grond organisms. The soil degenerates and is bewerk het. As gevolg van sy invloed moet doen nie. unable to sustain crops without fertilizer word meer as 'n miljoen akker(ongeveer Dink maar aandie geykte beeld van 'n and the number of soil organisms is de­ 1,5 akker = een hektaar) in Australie boer wat langs synuwe eentonner hurk, 'n creased futher by the use of chemical biodlnamies bestuur. hand vol grond neem, diep en innig herbicides andpesticides." . Die leser word bekendgestel aan daaraanruik en, terwylhyoorsylappe en . In die verlede is die soort landbouers wat kwartskristalle fynmaal en lappe mielies tuur, weer stadig deur sy Wetenskapslastering rue geduld rue. Toe die wereld daarmee hermineraliseer, ander voortbestaan van die renoster of enige vingers na die aarde laat terugval. Rachel Carsonseboek SilentSpring, waarin wat koeihorings vol mis prop en in hul anderemosionee1 belaaide dierspesie wat "Ekleefvirdiegrond," salhyaan jouse. die dodelike eienskappe vankunsmis en lande begrawe, of homeopatiese die '. multinasionale petro-chemiese Ek dink 'n mens kan met veiligheid se gifstowwe met 'die van 'n atoombom konkoksies in 'n emrner met 'n stok roer maatSkappygebruik omoorjoulV-skerm dat alleboere daarop aanspraak salmaak vergelykword, in1962 inAmerika verskyn, totdat die regte maaikolk bereik word te hardloop en sodoende hul verbintenis . dat hulle lief is virdie grond. Kyk 'n mens was daar 'n geweIdige reaksie onder die voordat hulle die grond in die aancle met tot die omgewing by jou tuis te bring. egter na die toestand engehalte van Suid­ menseen talle hetskielik oornag "organies" volmaan daarmee besprinkel, ofVivaldi se Secrets ofthe Soil stel rue net 'n klomp Afrika segrond, wil dit voorkom of die begin boer. Die chemiese maatskappye Vier Seisoene aan hultamaties speel en, leuens van regerings en ander control grootse liefde in diemeeste gevalle blote het groot druk op The New Yorkergeplaas tuurlik, met hul plante praat. junkies aan die kaak nie,maar is'npraktiese sentimentaliteitis. Sentimentaliteit, het een om nie haar artikels te plaas nie en die secrets ofthe Soilis'nboekwat jou laat handleiding vir almaI wat besorg isoor die ofanderwysgeer op'ntyd gese, is gegrond uitgewers is met 'n hofgeding gedreig. {besef dat die gewone erdwurrn een van gesondheid van die grond omdat dit die . op onkunde en gaan dus altyd gepaard Carson, natuurlik, is as Kommunis die mens se grootste vriende is, endat die gesondheidvan alle lewe opaarde bepaal. met brutaliteit; indie geval is die grondself gebrandmerk. :wurm se voortbestaan belangrikerisasdie -RYKHAmNGH die slagoffer. Die met bloed gekoopte Nel severskeie vanonsland sevoorste grond wat nag nie weens erosie boere ondersoek nou die moontlikheid weggespoel hetnie, word met kunsmis en van die sogenaamde "alternatiewe" modemechemieseinsek-enonkruiddoders boerderymetodes -want, se hy, die boere PARA-LEGAL TRAINING PROJECT vergiftig. ". se skuldlas is besig om hulfmansieel te . Die natuurlike tempo van gronderosie knak. Selfs diegroen tjekskan rue voor die As a result of growth, Lawyers forHuman Rights, an organisation of human steriele grond staande blynie. Kunsmis en rights lawyers and activists striving forthe attainment ofequal human rights for in Suid-Afrika - dit is nou om die tempo all inSouthAfrica with links to the national andinternational humanrights van grondvorming uit tebalanseer - word chemiese onkruid- eninsekdoders se pryse movement isseeking to appoint a beraam op 6-14 mm per 1 000 jaar. Die het buitensporig gestyg, isonbekostigbaar tempo van gronderosie weens die mensse en dus noodgedwonge - ongelukkig nog CO-ORDINATOR OF CERTIFIED TRAINING optrede egter, is120 mm per 1000 jaar.Dit nie uit oortuiging nie- ietsvan die verlede. beteken grond word 20 keer vinniger .Amper soesapartheid. to be based at the Law Faculty of Potchefstroom University in the Western verloor as wat dit vorm. Daar is oak Transvaal. The incumbentswill include: DAAR IS MEER lewende organismes ­ , . bereken datdie perkapita grondverlies in • The co-ordination of a one year full-time advanced programme for community Suid-Afrika 20 keer hoer is as die mikrobes - in een hand vol humusryke based para-legals in the Transvaal which will be run at the Law Faculty of wereldgemiddelde. grond aswatdaar mense opdie aarde is. Potchefstroom University. Reeds in 1966 het die hidroloog prof Een mikroob verdeel in 300 rniljoen ander _ Des Midgeley .die totale grondverlies in binne 'ndag. Hulle isoral.Op ons Yelle, in "Ihedevelopment of appropriate training modules and supporting trainingmaterial. Suid-Afrika op 400 rniljoen ton per jaar ons ingewande, indiewaters enonder die beraam. Dis genoeg grond om 10 plase aarde - besig om organies afbreekbare • Uaising with.universitystaffaswell asother organisations andpersonsinvolved in materiaaI teverteer en inplantkos-humus .para-legal work and communitydevelopment in theTransvaal with the aim of co­ van1OOOhektaar elk met 'nlaagploegbare opting theirparticipation in theprogramme. bogrond te bedek. -teverander.Grondisniebloot'nmengsel ofsameste11ing van verskillende chemiese The successful incumbent will have a law degree and lecturing/teaching experi­ IN PAAR JAAR· gelede sou dit nie stowwe rue, maar 'nlewende sisteem, die ence. Practical experience WITh atternative education methods for adults, an moontlikgeweeshetomindiehoofstroom­ grondslag van menslike gesondheid. En involvement with communitybased organisationsand/or projects aswell as a landboutydskrifte n negatiewe woord te dis nle 'n nuwe insig nie. Paracelsus, knowledge of para-legal work and related issues will be an advantage. lees oor kunsmls en ander anorganiese Goethe, Blavatsky, Steiner, en nog vele ander mense wat verkieslik nie in . Salary will be commensurate with qualifications and experience and the usual chemiese bemestingstowwe en fringebenefits, l.e, medical aid and provident fund, are offered. insekdoders nie.Organiese boere -disnou wetenskaplikesirkels aangehaal wordnie, daardie ouensopdie periferie watnie die se dit nog altyd. Applications should be forwarded, together with OIs, to: The Director, Para­ deugde vanmodeme kunsmis besingnie InSecrets oftbe Soilword die lewende Legal Training Project, 730 Van Erkom Building, 217 Pretorius Street, Pretoria, enaan "natuurlike" bemesting soos misen sisteem beskryf aan die hand van die 0002 . kompos glo - is asweirdo's en dies meer skrywers se besoeke aan verskeie Tel: (012) 212135, Fax: (012) 3256318 uitgebeeld. . praktiserende organiese enbio-dinamiese Maar deesdae is dinge besig am te landbouers entuiniers - maanpIanters en .. - VRYEWEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 25 boeke

van'n ma vir haar seunwat nie die kans gegun is am sy ANTON LUBOWSKI ideale verwesenlik te sien nie, word getemper deurdat die ParadoxofaMan Ieser self die ge1eentheid kry am te oordee1. Dit. word Deur Molly Lubowski en Manta van der Vyver gedoen aan die hand van. onderhoude met vriende, Queillerie, 1992 (R40) kollegas, kamerade en naasbestaandes; uittreksels llit koerante (baie daarvan uit Lubowski seeie plakboeke - 'n CHRISTELLE TERREBLANCHE getroue dokument van sy Iewe in die kollig); sy eie DIE meeste ftksieskrywers sal wegskram van 'n"Who done toesprake en net genoeg feitlike inligting oor die· it?" waarvan die raaisel waarskynlik nooit opgelos kanword omstandighede random sybesluite en ontberings om rue rue.Min biograwe salerkenclat hulle onderwerp 'nraaisel die leser te vervee1 rue. bly. Drie jaar na die nag van 12 September 1989, toe Maar die boek, AntonLubowski: paradox ofaman, is'n Lubowski in 'nsluipmoord-aanval voor syhuisin Windhoek bietjie van albei -diestorie van 'nman wie selewe virbaie gesterf het, kan die boek nielig werp op wie die sneller 'n raaisel was en oakoar'n raaisel rondom 'nman se dood getrek het rue. Dit lig wel die sluiersoeffens en verduidelik wat nie opgelos kan word rue. waarom hy dalk 'n gesogte teiken kon wees, sam die Dit is'nfcitelike verhaal vol ironie van 'ngewone man I beskikbare feite random sy dood qp en opper 'n paar t metonwrikbareideale, maarterselfdertyd 'nsoort bedevaart oplossings. . t deur syma, Molly Lubowski, wat sy wrede, ontydige en Die -12 hoofstukke - met 'n voorwoord deur pres Sam raaiselagtige dood alleenlik kon aanvaar deur die raaisels Nujoma van Namibia - dell diep in die teenstrydige random haar seun se lewe en dood aan-ander teprobeer sproktewat ons boekrakke verlede jaar getrefhet. Ensoos persepsies van "Swapo sewitseun", soos Lubowski voor oordra, sy Sy se self is aangespoor om hom nie net as Grief, sit jy niesommer die boekneer nie...Miskien omclat sy dood bekend geword het. Was hy 'n flambojante geidialiseerde seun oor te dra nie, maar oakasromantiese ditweer eens'nstorie vertel wat eintlik aan die leser bekend pierewaaier wat te veel van vroue gehou het? Was hy die rebel. So 'nstorie oorLubowski is'n bietjie van 'nwaagstuk is. .eerste wit Swapo-lid am dit bekend te maak net am in terme van gevestigde gemes. sensasie te wek? Of was hy 'n toegewyde vegter vir die Daarom is dit nie 'n boek wat noodwendig te krities . DIE VELE FASmE van Lubowski se "larger than life" gelecs moet word nie. Wat dit makliker maak, is die persoonlikheid en die propvollewe wat hyinsy37 jaar op vryheid van sy mede-Narnibiersi Of dalk 'n agent soos vloeiende teks en boeiende skryfstyl van Marita van der aarde gehad het, ontvou teen die agtergrond van die Magnus Malan met parlementere priviligie na sy dood Vyver, mede-skrywer en navorser van die boek. Van der . stormagtige jare wat Namibia en ook Suid-Afrika in sy beweer het? Hieroor kan die leser'self besluit. Vyver isbekend vir haar omstrede roman Grief skryj '11 leeftyd op politieke terrein beleef het. Die heldeverering III AM SO MANY THINGS... I wear different hats," het I Lubowski kart voor sy dood gese toe hy gevra is am . homse1f voor testel. I In 'n prontuit voorwoord skryf Nujoma: "Many have accused him ofbeing opportunistic, but Anton's political I UMANYANO PUBLICATIONS change did not come inthe dramatic fashion that many a publishers of popular notion would have us believe. His was indeed a SA Labour Bulletin long pilgrimage." 'I and Die pclgrimstog ontvou nadie eerste hoofstukke waarin The COSATU Shopsteward seeks a GENERAL MANAGER Sf laaste dag/dae geskets word. Die skrynende ironiee in .sy lewe word lJitgelig: sygrootwordjare in'nAfrikaanse The growth o! UMANYA~O PUBLlCAT!ONS has ~abIed us to create the new post of General Manager to proVide strategic milieu aan die een kant, maar sy Afrikaanse rna en Duitse man~?me~t Ina ~narnJc ~ ch~lIenglr1~ workenvirornent, Umanyano Publicationsis planning expansion inthefield of labour pa se politieke andersdenkendheid aan die ander; sy . publlshlng,lnformatlon. radiO and Intemational communication. geborgenheid indie Afrikaanse kultuur ensy skerp kritiek An Innovative personls required for this Position to: . op mede-sfrikaners, sy pierewaaier-lewenstyl en sy • plan and implement the expansion ofUMANYANO PUBLICATIONS , toegewyde professionele stryd en ontberingsvrmenseregte. • establish mechanis~s for ~~ ensure implementation of strategic and financial plllMlng, bUdgeting fundraising s . persomel management, marketing. administration andcommunications, aswell as . - Dieteenstrydighede, ensyeie wroeginge daarmee, word • beresponsible for the supervision ofkeydepartments. - . treffend uitgebee1d. Applicants willbe reqUiredtodemonstrate experience and skills relevant to these key taskareas, and aetditionally to have: IN IN UlrrREKSEL uit 'nartikel uit Lubowski se pen • three tofive yearswork experience ina similar post • knowledge ofthe labour field skryfhyaandiehandvanCamussevraag("Butisitpossible : leadership potential, stall motivation skills andcommitment to the concept of teamwork to survive as apeople without doingreasonable justice to anunderstanding of publishing processes and thebusiness environment .• fluency Inthe English language and goodcommunication skills other people?"): "The dilemma the Afrikaner faces, how­ ever, isnot so much thepreservation ofhis identity, butthe Terms and conditionsof service include SALARY, ANNUALBONUS, PARKING. MEDICAL AID AND PENSION SCHEMES. fact that he wants to preserve it at the cost and expense of For further information, jobdescription and application fonn please contact: other peoples' basic rights...... DIANESTUART Die grootste ironie isuiteindelik dat'n man wat solief POBox3851 Johannesburg wasvir die lewe, sovroeg moessterf. Soos 'nvriend ditin 2000 dieboek opsom: "Of allthepeople I know, he surely was Tel: (011) 337-8511 Fax: (011) 337-9207 the one who loved life themost." En politick was in 'ngroat mate sylewe, soos die hoek CLOSING DATE forapplications IsTUESDAY 26 JANUARY 1993. duidelik uitlig. Toe hy voor sy dood oor syvisie vir'n vry INTERVIEWS forshor1listed candidateswilltake place in the week ofl - 5 FebrUary 1993. , Namibia uitgevra is, het hy dit as "happy reunions" bestempel. Hy isgeskiet enkele daevoor Nujoma na 30 jaar as uitgewekene na Namibia teruggekeer het. ·26 VRYE WEEKBLAD15JANUARIE 1993 d .alternatiewe terapiee .1 • II

IJY 'n Drukkie onder die voetsool kan wondere verrig, 'n Velgenvoudigde voorstelling van hoe .. se die refleksolos. ESMA ANDERSON kyk na die diellggaam verteenwoordig word Indievoele. ontspannende terapie, waarin voetmassering gebruik word am jou hele liggaam beter te laatvoel

liSE VOETI" hoor iY byskeptici wat die spesifieke kwale. Daar is ookaanduidings "Ek dink die voete is'nlogiese plek vir Ook gesonde mense kan baat vind by eerste keer vanrefleksologie vertel word: dat n soort refleksologie reeds omtrent blokkasies om op te bou," se hy. "Dis refleksologie, s~ hy "Ons isgeneig om te Vlfbaie mense is dit'nvergesogte ideedat 3000 vC gebruik isdeur die Egiptenare. amper 5005mense watprobleme hetmet dinkasonsredelik gesondis, hoefensniks 'n mens gesondheid kan bevorder deur Fitzgerald se tegniek was bekend as water-retensie.Jy salsien datdieareas om te doen nie. Mense gaan sien eers 'n iemand sevoetete masseer. gordel-terapie (Zone therapy) enhet gou dievoete en enkels gewoonlik eerste swel terapeut as hulle siek is. Ek dink die Maarmensewatrefleksologiealprobeer aanklank begin vind. Dit het basies behels - dis maar die effek van swaartekrag. houding is besonder dom - want as iY het endiegene wat ditbeoefen, hou voet dat die liggaam indie lengteverdeel word "Ek het al vera! die hande probeer, gesond is, is dit juis die beste tyd om te by stuk: dit werk-. Russell Baleson, 'n in'naantal gordels ofstreke. Die gordels .maar die resultate is nie so goed nie. Ek keer dat jynie siek word nie. Hoekom eers leermeester in refieksologie, verduidelik stem inbeginsel ooreen met die energie­ gebruik die ander punte net as iemand goed weesvirjou liggaamas jy'nprobleem hoekom. Sekere senuwee-eindpunte in meridiane van dieouChinese, maarisbaie eelte ofbeserings aanhulle voetehetwat het?" die voete verteenwoordig die verskillende vereenvoudig. kanvererger as'n mens ditmasseer." organe van dieIiggaam. Deur die voete te Sowat 20 jaarlater her Eunice Ingham Maar is dit nie maar net'ndroom-teorie REFLEKSOLOGIE ISniesoeenvoudig masseer, word die liggaam se natuurlike die .tegniek van sagter voetmassering nie? Hoe weet hulle die teorie agter soosbaie mense dink ditisnie, se Baleson. energie-kanale "oopgemsak". ontwikke1 as 'n vertakking van gordel­ refleksologie het werklik waarde? Neembyvoorbeeld In hoofpyn. Jykan die Dink aan 'n stomp wat 'nblokkasie in terapie. Sybeskryfdit inhaarboeke Stories Broderick sesyhetbegin belangstel in spesifieke punte vir hoofpyn behande1, 'nrivier ofstroom veroorsaak, se Baleson. 7be Feet Can Tell en Stories The Feet Have refleksologie nadat sydaarmee behandel maar dan het iY nog nie daaraan gedink •Allerhandevoorwerpesoos grasse, bottels, Told. is. Die resultate was verstommend ensy wat ditveroorsaak nie. Dit kanspanning, papiere, modder enslik begin daar opdam. Mettertydhetrefleksologieookbreedte- woumeer daaroor weet. Sy was egter 'n pankreas- of maagprobleme, menstruele Die deel van die stroom raak dan almeer, . gordels begin gebruik om te verduidelik kritiese student. "Ek was nie tevrede probleme of enige van 'n legio moontlike besoedel. Later worddie hele stroom se hoe die liggaam in die voete daarmee dat hulle se' die punt oorsake he. Dit is beter om die he1e voet vloei belemmer. verteenwoordig word. Die belangrikste verteenwoordig daai orgaan nie. Ekwou te behandel, want dan spreek jy ookaldie "Maar jyhetnie enige fancy fieterjasies van die gordels is die skouerlyn, die weet hoekom -enekkon ditselfleer deur moontlike oorsake aan. nodig om dit reg testel nie. AI wat iY hoef diafragma en die middellyn. Om die met mense se voete te werk. Jy spoor As'nrefleksoloog niedie he1e liggaam te doen is om die stomp los te wikke!' .beginsel van refleksologie eenvoudig te dikwelsiets op in'nspesifieke area van die elke keer behandel nie, se Baleson, is hy Wanneer diestroomweer vry kan vloei, illustreer kan 'n mens 'n denkbeeldige voet, ofdie klient dui aan dat'n spesifieke nie sysout werd rue. Enas'n refleksoloog spoel al die ander gemors wat daar prentjie van dieliggaam op dietwee voete puntmeer sensitief is,byvoorbeeld indie moet iY ook jou beperkinge ken. saamgepak het, mettertyd weg en spoel . teken soos indieillustrasies hiernaas. lewer-area. En vra jydie klient daaroor uit, Wanneer hy oor diebeperkinge begin die rivier hornself ni 'n rukkie skoon," . Jocelyn Broderick, 'naktrise endeesdae hoor jy dat hulle wel allewerprohleme uitwei, is dit later moeilik om te glo dat Net so, verduidelik Baleson, maak 'nrdleksoloog vanJohannesburg, se dit is gehad het weens siekte of alkohol. Die hulle wel iets gedaan kan key. "Jy moet refleksologie dieIiggaamlike energiestrome een van die opwindendste aspekte van doeltreffendheid van refleksologie slaan weet dat iY nie by magte isom 'n diagnose oop sodat die Iiggaam sigself op 'n refleksologie. "Ditis merkwaardig om te­ mynou nog dronk," . te maaknie -alhet iy'nkursusinanatomie natuurlike manierkan genees. Massering sienhoe die voete die liggiam weerspieel en fisiologie geneem. Jy kan ook nie . stimuleer die bloedsirkulasie, die Die vorm van 'n mens se rugstring is DIE BEHANDELING VAN stres is een voorskrifte uitdeel nie en jy kan geen immuunstelsel en verskeie anderbelangrike byvool'beeld dieselfde as diein die voet, van die gewildste gebruike van spesifieke siekte behandel nie." organe enllggaamstelsels,jouliggaam key die skouerlynis daar, die middellyn., 'n refleksologie. "Stres isverantwoordelik vir Maar wat kan jy dan doen? "Dit klink . as't ware.nnuwe inspuiting van energie Mens kan nie help om jou te verwonder tot 80 persent van diemoderne mens se baie beperkend, maar ditiseintlik nie," se -'nnuwe lewens1us wat jou liggaam se eie oor die menslike liggaam nie." . gesondheidsprobleme," se Baleson. "As iY Baleson. "Jy kan die algehe1e welsyn van geneSingsisteme 'n hupstoot gee om die stres dus op 'n natuurlike manier kan jou kliente bevorder. En hoe beter die aanslae van siekte, sires, besoedeling en verlig, verwyder dit die oorsaak van baie liggaam as'n sisteem werk, hoemakliker .ander struikelblokke vanself te oorkom. vanonsgesondheidsproblcme onmiddellik is dit vir jou liggaam om 'n spcsifieke en werk die liggaam se eie immuunstelsel probleem selfte bowe te kom," DIE TERAPIE IS nie werklik nuut nie, soveel beter," Broderick stem saam. "Refleksologie hoewel die moderne vorm begin is deur Heelparty algeinene praktisyns verwys gee nie voor om die alfa en omega van dieAmerikaanseoor-,neus-enkeelspesialis hul pasiente na hom vir diebehandeling behandeling te wees nie. Maar ons kan dr William Fitzgerald, wat die antieke van stres, sa Baleson, "Dis virmy'n baie baie .doen om te help en selfs ander beginsels van akupunktuur gebruik het. positiewe teken. Dit beteken hulle erken maniere van behandeling aan te vul. .Soos dieantieke Chinese al5 000 jaar HOEWEL DAAR VERSKEIE gewilde dat ons kan help of ten minste hulle Heelparty van my kliente vind dat gelede agtergekom het, het Fitzgerald in refleksologie-punte aandie kopenhande behandeling kan aanvul op 'n natuurlike refleksologie help om hulle vinniger terug die vroee 20e eeu ontdek dat sekere . is, verkies Baleson massering van die manier -want met refleksologie hetjy nie te bringopdie pad nagesondheid. Ek het drukpunte in die liggaam merkwaardige voete omdat hymeen die resultate vinnig nodig om kalmeer- of slaappille te drink resultate oplewer in die behandeling .van en goed is. rue." NA BLADSY 29 ~

VRYEWEEKBLAD 15JANUARIE 1993 27 alternatiewe terapiee Drokjouselfreg Wil jy self refleksologie probeer doen? Hou dan die wenke in gedagte: •.Koop 'n g'oeie book oorrefleksologie sodatjy nie heettemal indie donker rondtas nie. ". Vermy Iiefs dele van die voete watselte of seerplekke het. •. Onthou om die voete good teontsmet ente last ontspan voor jy begin masseer. • Masseer diehele voet van toon tothak, wikkel elkvandie tone tussen twee vingersen • Ditismoeilik om jou eievoete temasseer. Kry 'n maat, dan kan julie mekaar se voete moenie van die bokant van dievoet vergeet nie. masseer. . • Onthou jy kan nie daarop aanspraak maak datjy iemand kan genees nie, veral as jy nie • Maak seker dat die voete droog is - dan wer!< jy makliker daarmee. Oit is beter om opgelei is nie. Asjyversigtig is, kan jy'ngoeie effekhe (veral vir spanning) en behoort Iyfpoeier tegebruik as alias. ' ,," jy nie beserings te veroorsaak nie. • Begin bydietone - wat die kop verteenwoordig - enwerk geleidelik deur diehele voet. • As jy 'n gesondheidsprobleem het, isditraadsaam om eerder 'n opgeleide terapeutta, (Of doon eers een areaaan sen voet en daarna dieselfde area aan die ander voet.) raadpleeg - ofditnou 'n refleksoloog, dokter of enige ander geneser is. • Gebruik 'n goeie kaart vir kruisvel'\NYsings na hoe die verskillende Iiggaamsdele' • Joueieresu ItatesalwaarskynIiknle so goad weessoosdievan 'n opgeleide refleksoloog verteenwoordig word indie voete. ' nie, maarBroderick mean 'n mens kan meer goed as kwaad doenenenige stimulasie • Jy hoof nie vreeslik hardtedruk nie, net ferm. Pas op omtediep te grawe,ditkan die van dievoete kan 'npositiewe uitwerking opjouIiggaam he. Daaromsa syisditoak good voetkneus. Jy kan jou vingers, veral die duime, kneukels of enige deel van jou hand am soveel moontlik kaalvoet te loop - ditgeejou voote die kans om ocrverski/lende gebruik virdie massering. oppervlaktes tebeweeg en verskillende teksture envorms te vool.

KOP, SINUS EN TAND-AREAS

HARSINGSLYMKLlER

MANGELS I OORKEELBUISE RUGSTRING SKOUER SKILDKLlERI .SKOUER " BYSKILDKLlERE HART Ba-ARM BUIKVLEG

BYNIERE NIERE ELMBOOG ELMBOOG MIDDELLYN MIDDELLYN MIDDELLYN'

URINELEIERS

LAER RUG I HEUP , LAER RUG I HEUP BLAAS KNIEG KNIEG I HEUPSENUWEE I ONDER REGS LINKS ..,.. ONDER « 'I KEEL

BREIN ----1._ 06 ENORE

SLUKDERM/ GORRELPVP/ " EN LUGPVP

LONGE EN BORSTE

LEWER---~ .... MAAG .-~-"""'" ..,...,..-- MILT GALBLAAS -t~-+.} ~~~~§t.=--- PANKREAS ----.L_ DWARSDIKDERM MIDDELlYN MIDDELLYN MIDDELLYN STYGENDE D1KDERM ---_...... , INGEWANDE

DUNDIKDERMKLEP ~1-4.. BLiNDEDERM S-DERM -!:;:==~ ONDER REGS ONDER LINKS

28 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993

--"_..,.:,"'------~-- alternatievve terapiee

BUITEKANT - REGS EN LINKS BINNEKANT. REGS ENLINKS

HEUPGEWRIG HEUP-AREA ...... ,..\ FALLOPIUSBUIS

- HEUPAREA REKTUMI- --...... BORS I LONGE I SO-RUG BAARMOEDER I PROSTAAT, REKTUMI BAARMOEDER IPROSTAAT L1MFKLlERE -t1l7'-~ BOONSTE L1MFKLlERE LIES I ARMHOLTE LIMFKLlERE LIES I ARMHOLTE GONADE (GESLAGSKLIERE) BAARMOEDER OF PROSTAAT

BLAAS

NEKAREA LENDESTREEK STUITBEEN Bo-ARM LAER RUG I HEUP BORSKAS, "KRUISWERWEL I I-,---- RUGSTRING '

~--_ig te--in jy ontdooi • ••

DIT kan niebaie aangenaam wees om met mense sa voote te werk nie, sa-vraek aan skenk syekstra aandag. Jocelyn Broderick, 'n refleksoloog van Johannesburg. Nee wat, vertel .sy, sy het neg Maaraldie sensitiewe areas dui nieop iets wat verkeerdisnie. Sommige dele van die niemand teegekom wat regtig aaklige voete het nie. voet isvan nature maarsensitief- veral dieareas wat met dieseksueleorganeverbind word, Maardisseker ook netomdat sydie k1ientsevoeteeers in 'n voetspabaai in 'n v1oeistof sa Broderick. wat ontsmet en verfris. Dit help ook om die Sy sa sy handelliefs eenstelsel of orgaan vootete ontspanvir'diesessie. Hierna word dit op 'n slag af. "80mmige mense masseer deeglik afgedroog en bepooier. eers die een voet en dan die ander. Ek Ek leuen terug in dieLazyboy metmyvoete verkies om 'nhele stelsel of orgaan op een lekker uitgestrek op die vootstut. Eers word slag te doen. As ek die nek-area in die daarontspanningsoefeninge gedoen: die voete linkeNoot gedoen het, doanek earsdlesefde word gedraai, gevryf engestrek • amper soos areain die regtervoet voorekoorbeweeg na wat 'n mens opwarm voor jy gaan draf of die volgende orgaan, stelsel of, oofeninge doen. liggaamsdeel." Broderick begin my voete met haar duime knie(die duimword gebuig envorentoe geskuif. "OUCH!" S~ EK toe Broderick in die reguitgemaak en weergebuig - amper soos 'n omgewing van die bal vanmyvoet masseer. wurm loop). Sy begin bydietone en voetsool I. "Het jy nierprobleme?" vra sy. Nee, sa ek, netonderkant die tone.Soossydjeeen punt na IV maar nadat symy nog 'n bietjie uitgevra hat, dieander stimuleer. verduideliksywatter organe moat ek erken dat ekdielaaste paar dae 'n dit verteenwoordig. dowwe pyn aan die onderkant van my rug Maar 'n menemoet saamwerk: as "n area gehad het. 'Probeer om 'n bietjie meer sensitief vool of seer is.mootjyskrou sodat sy kanwoot. Die , 'nOu Egiptiese muurskildery - omstreeks 2330vC - indie water tedrinkenkyk of dit help. Dalk hetjy dielaastetyd nie massering selfis glad nieseer nie • dis ferm, maarsygrawe grafkelder van die geneesheer Ankhmahor (die hoogste genoeg water gedrink in die warm weer nie. As dit nie niehaarvingers in jou voete in nie. __ amptenaar naas die koning) by Saqqara. Die muurskildery. . verbeternie, moetjydit dalk oorweeg om 'n dokter te gaan word besplsqel, stel moontlik 'n refleksoloog en sypasient Hier en daar op my"toneen die boonste deel van my voor. Volgens die hierogliew9 s~ die pasient: 'Moet mynie spreek." voetsool netonderdietonevoel ditmeer sensitief.Dis mynek seermaak nle," En die geneesheer antwoord: "Ek salso Die sessie duur tussen 40 en 45 minute, maar dit voel enskouerswat so styfgetrek isvan spanning, sa Broderick optree dat jy my prys." soos 10. 'n Mens voellus omsoos 'n stout kleuter te neul Die hele voet word in 'n sessie gemasseer, nie net . dat syniemoet ophou nie.Ditiswerklik heerlik ontspannend. sensitiewe areas nie, sodatdiewerkingvan jou hele liggaam gestimuleerword. Terwyl sy Endieresultate? Ekwas verbaas: myskouers en nek was nie maar op 'n knop getrek my voete bewerk, mark Broderick elke dan en wan met 'n rooi pen op 'n voetkaart die nie enekhet rustig en ontspanne gevoel- soontspanne datek net wou huistoe gaan en plekkieswatvirmysensitief gevoel het, of waarsyonreelmatighede opspoor. Aandieareas slaap. Die lae rugpyn het ook intussenverdwyn nadat ek moor water begindrink het.

...... al kliente gehad met chroniese sinus-problerne, Dis nog 'nrede waarom ditbeterisom die hele voet te .nognie bewus is nie en wat hulle eers 'n paar weke later ...... wat vir die eerste keer ordentlik kon asemhaal na masseer, se Baleson. "Dit isin elk geval baie arrogant om sal begin voel, maardievoet-senuwees dui dit reeds aan." refleksologie-behandeling." te beweer dat'nmens al die kennis inpag het endatjou ' Die benadering klink baie rneer sinryk -want dieeinste kaart die enigste korrekte eenis. Diekaart wat ekook aan vriend het bietjie meer as'n rnaand na sy besoek aandie MAAR REFLEKSOLOGIE IS steeds nie heelternal mystudente gee, isopgestelna baienavorsing, vergdykings refleksoloog vreeslik begin kla van tandpyn, Gelukklg het ontwikkel en verfyn nie. Daar is nog heelwat ­ met ander kaarte enook my eie ervaring. Maar ekbehou hydarem niete angstig geraak oorsymoontlike "breingewas" . meningsverskille oor presies waar sekere organe in die nie kopiereg daarop nie, want ek glo so 'nhouding is nie. voete verteenwoordig word. teenproduktief. Ons kan almal bymekaar leeren uiteindelik Wat isBroderick se raad aan skeptid? "Kom enprobeer Die meeste refleksologie-kaarte verskil vanmekaar oor op die manter nader aan die waarheid kom.' refleksologie net een keer. As jy dit eers ervaar en die die Jigging van sekere punte. Dit isdee1s toe teskryf aan Maar dan kry 'nmens natuurlik ook die baie arrogante resultate daarvan beleefhet, sal jy nie meer skepties staan die kopiereg wat sommige leermeesters op hulle kaarte envoortvarende refleksolce.tn Vriend het In refleksoloog nie. Buitendien is dit 'n lekker ontspannende ervaring." voorbehou en deelsweens onsekerheid oor presies waar besoek wat na die behandeling gesehet hy moet dalk 'n En die behandeling kan jou enigiets tussen R40 en R90 sekere punte gelee is. tweede mening bekom, want sy vermoed daar skort iets uitdie sak jaag, afhangende van die betrokke retleksoloog. Die meningsverskille isproblematies, maarbeteken nie met sybrein- dalk 'ngewas. Broderick self vra RSO persessie -tussen 40 en 60 minute dat refleksologie nie werk nie, se Baleson. Die rneeste Toe Baleson daarvan hoor, lag hy tog te lekker. "Ek is - maar asmense dit nie kan bekostig nie, issy bereidom kaarte stem omtrent 80persent ooreen en die kaarte word blyjynoem dit," sehy. "Asjyietsin diebrein-area voel, kan haar fooi by hul vermoens aan te pas. "Ek doen ditnievir gewoonlik saamgestel uit ervaring en die .resultate wat . ditbaie dinge wees. Dit kan moontlik dui op spanning, of diegeld nie. Ek stelbaiemeer belangin genesing.Ek moet verkry word metdiebehandeling van spesifieke problerne.. 'nsinusprobleem, ofselfs 'ntandpynwaarvan die persoon egter self 'nbestaan voer - en dis nogal harde werk."

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 29

art

the bottom ~" ) left hand corner ofthe picturethere isthe conventional still-lifepainting.

The lobster, afam iliar motifinthe workofthe 17thand But what is itwhen we put it on the end ofapin? On 18th century trompe I'oeil Dutchpainters she is paro­ the surface it looks like a kind of arraqarn of ideas in dying, but here dismembered, hollowed out and the work oftwo of Farber'steachers atWits University, pierced through (or, better, penetrated) bya knITe.The thelandcapes asbodies in Clive van denBergh and the pretty posy of flowers, the acedernc shading exer­ overripe, disgusted still-lives of Penny Siopis. But cises inthe white on white chiaroscuro,the cups and Farbergoes beyond either.The work on the current random geometric objects rendered for little other exhibition is a feminist rhetoric, as surely as the reasonthan theconquest of difficulty. parodied still lITe, bottom left represents a patriarchal The still life as academic exerCise, as exercise in rhetoric. It is a schematic exercise in the forms of illusion, but more important as exercise in perception feminist reality constructionjust-as surelyasthe other and creating the world through naturalising ways of was an exercise in the other. From now on, the picturing it. discourse would have us believe, our world will no Forthe European artists ofthe past such essays in longer be given by its givenness. Its truths will' be objectivity were ends in themselves. In Leora Farber's revealed as gestations inthe secret blood-flux of the painting, though, the genre still lifeis nothing morethan womb,alwayson thepointof coming into being and a reference point for tts own dissolution. For the coming into imagery. explosion of the hollowed outinsides, nowattaining a' We will be wearing our insides onthe outside - and lITe and existence oftheir own (read here themetaphor our outsides in secret. - IVOR POWELL . of shell and flesh at every levelyou can think of), Real and ersatz objects - knives, forks, flowers, • LeoraFart>er's exhibition Seeing Through The Bodyopens attheGoodmanGallery plasticflowers, plasticcrustaceans, bits ofreal lobster in HydePark on 17 January. It hasbeenput together from work submitted at Wits shell, ribbons,doilies- drawn andpainted andcollaged Unrversityil partial fulfillment of requirements for an MAFAdegree -whichFarberwas versions ofall ofthe above. No one,isdefinitive, all swirl awardedCum Laude. The pictures reproducedhere areall ofparts or the whole ofone painting. entitledEn andwrithe inan indeterminate mess ofpaint, paint like Trails of Matter, Strata of Mind. 1991 . (144 x 200 x 35 cm. Found objects; fabric, entrails, paint like gristle, like mucous, like sex juices, plasticand oil paint on canvas.) like the swirling ofblood. The exhibition closeson Saturday 30January.

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 81 PLANT'NBOOM FYNPROE MET NETTIE PIKEUR .SNY 'N STUKKIE SMAAKLIKE VLEIS met handevol basiliekruid TERUG uitsalige Montagu rus Mies Pikeur nog steeds in'nstil voorstad wegvan die maalkolk vaka~ieg~nge:s wat nou injanuarie eersmooi koers kry metdie bruinword. Ons hetvandeesweek behoorlik gebraai in diehittegolf endietwee ruce girlsuitIerland wat ons moes onthaal, het opdie ergste dag, die derde Nuwejaar, uit 'n yskoue Belfast hier aangekom. .. Boy, het hulle goo aangepas, Voor jy kon se shorts, het die twee hul somenmiforms op Groentemarkplein gaan koop: Die Iigste katoenrokkies, eenkort-kort met sulke spaghetti-streps, en vrolike pienk rose, die ander 'nslaprok soos kunsstudente dra, kaal bo uitgesny maar onder hang dit nes 'nweeskind s'ntotop haar enkels. Meer Kaaps kan jynie kry nie. '. And they're having a ball. Anders asander toeriste wat ons ook kortliks onder hande gehad het, het die Ierse girls als geeet en gedrink, Die blinkblaar-wag-'n-bietjie (Ziziphus mucronata). Uit: Palgrave se Trees of Southern Africa (Struik) van kreef tot tjokka ensosaties, van pinotage tot witblits, want hulle was daardie plesierigste vanaile toeriste: avontuurlustig, alles isvirhulle lekker en mooi and why do all thegurrrrrls in Blues restaurant wear sunglassesreven at naite? Toe moes ek verduidelik wat 'n kugel isen I s die weerliq hier om jou begin slaan die twee poplappe uit Belfast Ie soos hulle lag. enjy moet skielik skuiling soek, is dit I miskien 'n goeie idee om onder In HULLE WAS HEELTEMAL anders as'nspulIngilse wat ook onthaal moesword. Kyk, Mies Pikeur verwys dikwels na die sonderlinge nasie, I A blinkblaar-wag-'n-bieljie (Ziziphus mucronata) te gaan sit. Die bome is glo immuun en nie altyd metdie. mooiste attitude nie, maar ons isdarem vandaar oak, hoor, ons kan daardie erfenis wat gestrek het van sub A tot matriek II teen dieweerlig. Hulle is wyd versprei oar Suid­ nie afskryf rue. Maar ek het beslis gemakliker gevoel met die Iere as die Ingilse. Laasgenoemde hetswaar gekou aan enigiets wat niesoos Afrika - Oos-, Noord- en Noordwes-Kaapland, aartappelstew gelyk het nie enhet uiteindelik witbrood met chips op geeet, Ons stel voor dathulle 'nbord pasta indie Waterfront komgeniet, I Transkei, Natal, Swaziland, die Vrystaat en so te maar hulle kykverlangend na die Wimpy Bar. . se diehele Transvaal - Botswana, Namibia, . Nou kyk, WImpy het sy gebruike. Daar isnikslekkerder as 'nvroemore-brekfs by die Wimpy neffens die BP-garage op Beaufort-Wes voor I Mosambiek, tot so ver noord as Ethiopia, en jy fl hoof dusnie wag-'n-bieljieloosarens te Ie en mens weer in die pad val nie. Maar eksitniemy voete indie eetplek in die St Georgesstraat sewandelhal nie- hoekom moet ek? Wimpy's Iyk hoeka vir my asof jy hulle met 'n tuinslang kanskoonmaak, nikssal omval behalwe die plastiek-mosterdpotte nie. 11 smeul nie. I; DisIn klein tot medium-grootte Toe los onsdie Ingilse by die Wimpy, enonsviergaan eet heerlike borde pasta met basiliesous, mosselroom, knoffel-en-tamatie en brokkoli­ I bladwisselende doringboom wat oor 'n wye met-rissie in 'n beskaafde restaurant. verskeidenheid van habitais voorkom: in oop Na al die braaiery, wat bulle ookdarem geniet het, kry ons toe Iusvir 'n delikate stukkie vleis. En ek vind die wonderlikste au boekvan bosveld, langs riviere en dikwels op miershope. Die bome duioak glo die teenwoordigheid van . ene Philippa Davenport, 'n kosskrywer wat die slim idee had om 'n groot eenvoudige hoek uittegeegenaamd100 Great Dishes Made Easy. onderqrondse water aan. Diewag-'n-bieljie se Disonge!ukkig seker lankal uit druk, maar asjyooiteenraakloop, koopditdadelik, Dis die bekende grand geregte-HoenderGalantine, Gravad enkelvoudig, afwisselend, ovaalliormige blareis Lax, Vitello Tonnato, Wienerschnitzel, sulke goed, van oor die he!e wereld - maar met een keurige foto byelk,ensoos sy sC, made easy. Enige glansend groen bo en 'n ietwat dowwergroen lomp maar geesdriftige kok kan diegeregte uit die hoek maak. onder. Elke blaar word onderspan deur twee Toe drafek af nadie wonderlike Sacks-slagtery, hoeka indie Waterfront, waar hulle behoorlike gehangde vleis verkoop. En ek koop vier dorings: een teruggebuig, dieander reguit. Die toumedos, dis dik stukke dwarsgesnyde beesfilet, top quality, duur maar elke sent werd want daar isgeen vennorsing nie. geel-groan blommetjies is baie klein en En ons maak klassieke filette met.maitre d'hotel-botter en al die trimmings. . okselstandig introsse gerangskik (November tot Februarie). Die vrug is 'n ronde bessie ongeveer 1,Scmindeursnit, glansendrooltotbruin TOURNEDOS MET KRUIEBOTTER wanneer ryp; is ietwat melerig met 'n groot pit Een uur voorjybegin kook, haal jydie tournedos uitdieyskas. (As hullegrootis, is vier meer asgenoeg virviermense.) Vryf die vleis saggies (MaarttotAugustus). met'nhalwe stukkie knoffel om effens geur te gee,enverf hulle met olyfolie. AN Fox enME Norwood Young se in hul Maak nou die maitre d'hote1-botter: gebruik regte botter, suster, margegaan nie werk nie. Mash sowat 'n driekwart koppievol met'n vurk boek, Foodfrom the Veld (Delta Books, 1982), (0 die die wag-'n-bietjiebessie is hongersnoodkos. Die fyn, voeg by 3 gekapte lepelsvol pietersielie, 4 of 5blare gekapte basiliekruid heerlik dat diegeur van wonderlike kruid weerdeurdie Boesmans in Botswana slaan ditglo nie hoag tuin trek), 1 teelepel suurlemoensap, 1knippie soutenvars peper. Maakdiebotter yskoud -in dievrieskas, indien nodig. aan nie, maar eet dit tog asaanvullende koso In Nou wasjy 'n groot bas bronkors - dis watercress -enverdeel in 4 bossies, met die dik starnme afgesny. Hou koeL Verhit 'nbietjie botter Zimbabweisdie vri.Jggies glo bitter en suur, . in 'npan en braai4 korsielose snye wit brood tot goudbruin en bros aan albei kane, Jy kan sommer toast maak, maar dis nie heeltemal eg maar in Malawi proe dit lekker en isdit 'n goeie nie. Hou die broodindie oond warm. dorslesser. Die Malawiers maak gloIn drankie Die tournedos smaak die heellekkerste asjyhulle braai in een van daardie swaarboompanne met riffels, want die vet dreineer weg indie daarvanwat soos dooderweerskop! Op ander basis tussen die riffels soos wat dievleis gaar word. . plekke word diebessies assmaaklose br~i plaasvervanger vir koffie gebruik. Maarin die Maak die pan blitswarm Gooi.'n klein bietjie olie in. Wanneer ditsizzle, soos die ad;ertensies re, plaas die tournedos daarin'en vir Gautshapan-gebied in noordoos-Namibia is die 1minuut aan die eenkant, draai omen braai anderkant ook 1minuut. Draai die hitte tot medium en draai die tournedos weer om. wag-'n-bietjiebessie, saammet die vrug van die Braai nouverdervir 4-10 minute, afhangende van hoe dik die steaksis,enhoe rou ofgaar jou gaste hulle verkies. Draai 'npaarkeerom. skurweblaarrosyntjie (Grewia flavescens), Haal dievleisuitdie pan, rangskik die snye broodop'nmodi bord elk, plaas die vleis bo-op, strooi sout en peper oor en versier metdie . stapelvoedsel van die !Kung. bronkors. Skep lepelsvol harde kruiebotter oor die vleis en bedien dadelik voor die botter begin smelt Die blinkblaar-wag-'n-bieljie beskik ook oor 'n magdom van medies-magiese eianskappe. 'n Pasta van die blare word opwande en pltswere AS JY REGTlG kan konsentreer, soos 'nhelikopter-vlieenier wat iemandin die mis in die berg gaan soek, kan jynog 'nmanoeuvre tussenin gesmaer, en 'n bietjie van die wortel by die pasta probeer: wanneerdie toumedos uitdiepan kom, hou warm, en skepvan die kruieboner indiepan. Gooi sowat'nkwartkoppie rooiwyn in dien as kuur virklierontsteking. Die Zoeloes die pan, tipdit heenen weer sodat dit'nsousie maak engooi die oar die steaks. . gebruik van dieverpoeierde blare an bas vir Bedien verdersoos vertel, en vergeet eintlik maarvan groente hierby: een gebakte aartappel isdie beste, en 'ntamatieslaai met vinaigrette. borskwaleen 'n treksel vandiebas as Die ding van tournedos is, e1it Iyk professioneel, jystaan met 'nbietjie voorbereiding vooraf slegs 15-20 minute indie kombuis, en as die hoesmedisyne. As 'n mens een van die borne vleis goed is, smaak dit SODS dit moet: naeenvoudige suiwer kos, bevredigend ennie oordadig nie, ook nie te swaar vir 'nwarm dag nie. afkap nadie eerste reens, saln grootdroogte noodwendig volg. . . Die wyn] WeI ekwens ek kon met elkeen van julie die vonds deel wat ek op Robertson gekry het: St Raphael indie ou botte! met die ou Blinkblaar-wag-'n-bietjies groei maklik en . etiket. Dit was jarelank my gunsteling rooie (sywitsussie, St Vincent Saragossa, is net so lekker), maar hlerdieversnit van pinotage en cinsaut , vinnig, is ryp- en droogtebestanden verdien 'n met sy sagte bessiegeur is onlangs opgetooi in'n nuwe bonel en nou kos dit teveel Or Robertson koop ek ou St Raphael vir R6 die bottel. ,!, plek in enige tuin. - RYK HATTINGH Perfekte wyn virtoumedcs, i

t_ 32 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 cohen setoekoms bra blee

LEONARD COHEN hartseer, die pyn waarvan hy vroeer -THEFUTURE gesing het. mkom voor of hy sy KANADA het 'n paar sangerst eertydse sensitiwiteit verloor het. musikante van gehalte opgefewer: Daardie intensiteitwat sy vroee musiek Leonard Cohen, Cowboy Junkies en, gekenmerk het, isfinaal verlore. Hy het nou, k.d, lang. In 1992 hetal drie van een keer gese: ''The best products of hullelaathoor: die Junkies het'n . our time areinagony. The finest kortstondige draai in die kalklig met sensibilities ofthe ageare convulsed Black EyedMan gemaak. Cohen se with pain." Hywas reg. tiende LP, The Future, is laat verlede jaar uitgereik. En k.d. lang se Ingenue is benoem asalbum van diejaar1992 by die Grammy's in Los Angeles. Van diedrieis Cohen diegrysaard: as digter issyeerste bundel, LetUs Compare Mythologies, in 1956 gepubliseer. Daarnahet nog'n verdere nege (waaronder die hobgvolprese BeautifulLosers in 1966)dieliggesien rose - die laaste, Book ofMercy, in 19S4. Sy eerste LP, Songs of Leonard Cohen, kom in 1967 uit met vroes treffers eoos "S6 Long, Marianne" en "Suzanne". As rustelose reisiger het Cohen van dieeksentrieke karakters wat hy in syreise teegekom het, verewig inliedjies soos die twas. . "Suzanne", byvoorbeeld, handel oor 'n vrouwatjouvatna 'n rMeren 'teaand oranges that came allthewayfrom China" voer. En "you know thatshe's halfcrazy and that's why you want to planned togo clear!...! So what canI ! I van Cohen se stem - en dis dit. be there,".sing hy. tell you, mybrother, my killer?/ What I'm Your Man (1988) is ietwat mear "It seems so long ago/ Nancy was . can Ipossibly say?!lf you ever come by luisterbaar. ''Take ThisWaltz" staan uit alone/looking at the latelate show/ here! for Jane or for me/ Well, your bo die ander. Tog raaksy diep mono­ through a semi-precious stone," sing enemy issleeping! andhis woman is tone gedreun oorelektroniese Cohen op "Nancy"oor eensaamheid. free". instrumentering te veal na 'n ruk. Veral K.D. LANG - INGENUE Endan: "Itseems so longago/Nancy ook oor dieoulike hoo hoo's van DIE kalklig het k.d. behoorlik getref na wasalone! a forty-five beside her head UVE SONGS (1973) bestaan uit vroulike agtergrondstemme wat haar hoofrol inPercy Adlon se and an open telephone". Iiedjies wat tydenssy Europese duidelik ingebring is om die Salmonberries, Blykbaar het lang Adlon "Teachers" bewys dat Cohen nie konserte opgeneem is. Dit sluit die eentonigheid sonouen dante verlig.. gevra om dieregie van een vanhaar netsomber isnie, maar - hoeswart weemoedige "Please Don't PassMe video's te behartig - hyis toe s6 bekoor ook af - wei in staat tot humor: "Some By IA Disgrace)" in. Die dertien minute NOU: 1992 BEThe Future tjommel deur haar dathydiesjarmante girlswander by mistake! intothemess lange song wys dat Cohen homselfas voort inwatsoos urevoel,Sy praat­ Salmonberriesspeelaal vir haargeskryf that scalpels make". profeet sien - maar skets ook sy sing sty! word weer gebruik- asook die het. Songs from a Room (1009) lewer ' algemene gemoedstoestand: "I want temende doo-ap-meisies as aanvulling. En sjarmant isdiewoord wat "Bird on theWire", "Lady Midnight" en you all togohome with somebody else; Die musiek isweer elektronies - maar Ingenue by uitstek beskryf. Dis 'n ''The Butcher". Wat opvalvan Cohen don'tbewiththe person that you came selfs met minder fut as op I'm Your romantiese musikale relsdeurweef met se Iirieke (soos in "Lady Midnight') is with. I'm going homewith somebody Man. lang se enigmaties-mooie stem. die sorntyds narratieweaard daarvan ­ else; I can't standwho I am". .Uriekgewys is Cohen uitgeput: dis Intellektueel beproef dit mensnie juis maarwat hyjou vertel, is nienetklein OpNew Skin For The Old Ceremony vaal en vervelend. Woordesoos nie - maar dit pia jounienie, s6 mooi is storietjies nie. Dit is emosioneel (1974) sing hyop "TakeThis Longing": "honey" word gereeld gebruik - 'n dit. belaaide wedervaringe met 'n sterk "Take this longing from my tongue/ all Iiedjie soos "Light As The Breeze" toon K1avier, k1arinet en kitaar; tjello's, simboliek. Cohen is SOO6 'n theuseless thingsmyhands have Cohen seagteruitgang as viole en marimbas word gebruik. Die ontdekkingsreisiger - in syeiekop. En done/ let mesee yourbeauty broken woordmeester onverbleemd: "0 baby I melodiee is eenvoudig maar hy sleurdieluisteraaronwillekeurig down/like youwould do for one you waited! so long for your kiss/ for betowerend - saam met haar mea. love". something to~ happen! oh something wonderlik-harmoneuee stem veer dit Cohen asmusikant maak mens nie like this". Nee regtig. die luisteraarweg na 'n wonderskone . MET SY DIGTERLIKE agtergrond juisopgewonde nie:die rnuslek (tydens Op The Future is dit opvaliend dat wareld van passievolle romanse. het Cohendoordie jarevirvan die die70's en SO's meastal slegs 'n . Cohen vrede gemaak het met die - CHRISll VAN DER WESTHUIZEN beste lirieke in pop gesorg. Bestof akoestiese ldtaar) dienas ruggraatvir Leonard Cohen sluit "Chelsea Hotel" in . dielirieke; dit vergesel slegs die lirieke wat oenskynlik oor sy verhouding met enisdaar asagtergrond. Die Iirieke is 'n sangeres gaan: "I remember you well so aangrypend dat 'n mens die musiek Mmmm... Grammy-tyd. Clapton is in sewe kategoriee in the Chelsea HoteV giving mehead on . skaars opmerk. genomineer, en nou wonder1': omdat hy so goed is, of omdat hy mooien the unmadebed! while the limousines veilig... nee, skrap dit - veilig is. Die Onuithoudbare OntalentvoUes sit natuur1ik wait in the streeV•..!we wererunning for MET VARIOUS poSmONS (19S4) the money andthe flesh". Later indie - enCohen se f1irtasie met country ­ die measte katergoriee vol: Billy Ray (Blubber) Cyrus (real nice all-American song sa syvirhom ''We are ugly butwe sypel daar 'n onheilspellende boy), Bryan Adams (ditto), Jon Secada, Shanice, Bobby Brown. Dan'sdaar have the music". ongemaklikheid deur die musiek. Die Die Maagdraaiende Middelmatiges: Genesis; VanessaWilliams, Whitney Ook op Bestofis die melancholiese snitle issender uitsondering,weI... Houston,Janet Jackson,Michael Jackson, Luther Vandross, Mariah Carey, "Famous BlueRaincoat"wat indie onuitsonderlik: "Dance Me To TheEnd Bton John, Alannah Myles, AI Jarreau, Chaka Khan. Een ding val op asl' na .: vorm van 'n briefis. Dieverteller skryf .Of Love", "Coming BackTo You" en aan sy broer: "And Jane came by/with "Heart With No Companion" is almal die name kyk: hulle is almal hoofstroom en het al ten minste twee LP's uit a lock of yourhair/ she said thatyou bewyse van dieonverklaarbare maar (behalwe Secada, Shanice en Cyrus). 0 ja, en volgens die Grammy-mense is gave it to her/the night thatyou . indrukwekkend plotselinge verdieping Tom wans altematief... - CVD W eHRISTI SPEE POP

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE i993 33 KLIPOOG ON THE·WEEK'S TV Bush flops at the box office . . AFRIKAANS WHEN the Gulf Warhappened two years It isjust not thesame,the innocence is mentpress people, but on the fewocca­ ago Klipoog, like mostpeople involved in gone, and Klipoog predictsthat the sequel sionswhen reporters did ask even mildly ··~·E news production, forgot tosleep for two will just not make much impression at the - awkward questions -theywere very few, days. CNN had just appeared on our box office. Fitzwater confmed questions to journalists ~'" television screens and the Gulf War was The US public knowstoomuch to be as with whom hewas onfirst nameterms • the moment that CNN had been waiting enthusiastic as,it wasin outgoing President hejustskipped the full stop which should HOOGTEPUNTE OP for, the opportunity forits tour deforce. George Bush's finest hour - when his havefallen between his not answering the AFRIKAANS STEREO Klipoog for one had never seen satura­ national popularity soaredto around 80 question and calling for the next. tion media bombing on these proportions, percent -and CNN no longer cuts away to Andthen, when he had run outoffIrst .1. Program: Klankbord - mense this shrinking ofthe world into aconsole, popular polls orthe freshfaces of honest names to call upon, he fled the room menings en muslek this kind of barrage of facts, figures, opin­ Americans urging greater efforts by our looking for all the world like a man in Aanbieder: Susan Booyens en ions, eyewitness reports, moment bymo­ Christian Soldiers against th~ Saddarnite danger ofdoing something socially unac­ Dawidvan un Anti-Christ. Nor for that matter has there ceptable inhis pants ifhe didn'tget out of Inhoud: 'n Tydskrifprogram vir almal ment developments right across the globe. wat oop is vir verandering (gOOagte, It was only laterthatitbecame appar­ been too much analysis of the situation, there quick. woord en daad) -, entthat for all thevolume ofcoverage, for the motivations etc, nor even of the way Thatwas the press conference as CNN Datum en.;,tyd: Maandag 18 . \\ all the sense ofbeingthere, CNN failed to that the Allied Strike will impact on the \ carri~d it.Itwas onlythe next mo~gthat Januarie 1993 om21:15, \, t ~ give as much useful information as agood ~w presidency of Bill Clinton. .the deathtoll- 3civilians and onesoldier ii reporten could providein five paragraphs : camethrough, Even then CNN reported 2. Program: Bure- kuier oordie "I , ; or 30 seconds. This was an American INSTEAD IN THE aftermath ofthe bomb­ the fact without comment. They didn't kultuurgrense Aanbieder: Susan Booyens I propaganda production perhaps only ings we were treated to a lowkey and seem to think that explanations of what ' Inhoud: Susan gesels met mev I equalled inmodern times by the Green basically defensive press conference held those civilians were doing in the missile Pauline Mkalipe van die Berets or Rambo. All the logistics and by White House spokesman Marlon • bases called for any comment at all. Ontwikkelingsbank van Afrika en I sharing of thoughts and whistlings of Fitzwater, which, for its bland sense of Norapparently does the network seem voorsitter van "Kontak" I bombs through the air,the graphs and the unaccountability, wasworthy ofPik Botha, tothinkitworth asking why - ifas the US Datum en tyd: Donderdag 21 graphics, served merely to deepen the though it lacked entirely his redeeming government claims, Saddam hasbeen rou­ Januarie 1993 om10:15 ignorance ofthe vastaudience worldwide cavalier humour. tinely violating UN resolutions for some glued as Klipoog was,to their televisions There had been an allied strike in the months, the US-led Allies shouldhave felt , 3. Program: lets van iets .sets. There was simplynomention ofthe South ofIraq, Fitzwater confirmed, and movedtoact atthis particular moment -in Aanbieder: Johannes Oosthuizen more orless random devastation wreaked Inhoud: 'n Inbel-program waar therewere US soldiers being deployed in thelastdays ofGeorge Bush'spresidency, luisteraars goedere ruil viriets of by the "Allies", the civilian deaths, the Kuwait, the strikes had been against mis­ onlydays before Clinton takes over. selts kontant women and childrencaught in the one­ sileinstallations only. Thenthere was alot Allweare treated toisthepressreleases Datum en tyd: saterdag 23 way crossfire, if you know what Imean. It of insistent mumbling about UN resolu­ posingas the news, a somewhat embar­ Januarie om 10:02 was deceit by overkill. tions and Saddam's arrogance and asort of rassed conspiracy ofsilence or ofmum­ Now, with theAllied strike in Southern talismanic clinging to the phrase 32nd blesreplacing the conspiracy of informa­ 4. Program: Dokument~r - Die Iraq on Wednesday, we are being treated parallel. tion that characterised the last Gulf War. Richtersveld Aanbieder: Frans van Rensburg to Gulf War 2- the Return of Bush, or as Itwas an essentiallyunsatslactcrymedia It does more or less the samething, but CNN emblazons it in lettering reminiscent Inhoud: Indiepte ondersoek oor die meal, with the same ingredients being it'sjustnotthe movie thelastone Was. And leeden leef vandiemense van die of film productions like Ibe Guns of served up in varying combinations for , if there is a moral, it is simply that itis Richtersveld. I Navarone or The Battle ofBritatn, the starters, main course and dessert. Ofcourse probably worth forking out 20 bucks and Datum en tyd: Sondag 17 Januarie Strike inthe Gulf. one doesn't expect candour from govern- getting BBC via M-Net. 1993 om 16:30 (heruttsending)

Kultu ur IS VROT MELKPOEIER WAT HULLE DESTYDS IN KOEVERTJIES VERKOOP HET.

Kultuurloop SJ' eie paiutft«. Jt." 1I,,"s Die Ski/JIJ("",,'I~J'(;,.iel Sill"):!, / 'II Sprokie: Hili Mm'i" CL,II"s I{JI/~I' Karla Krim/J{i(·JI. 'Vir die fell mens is t!iI kuns ell ,,,,,s;ek. rlr 'n under is dl! ~IHbllil'"s ell poliliek. l1,' die een is dit koslxlnr. rir 'n ander is 'iii "'("'~(Jo{I!,(H·(I. AJriktlallS Stereo is "II k"II""rslusie.· Illl·tI;,tltI~.'if!U'(II"I"l·/,,';'ulll'i';n·lt1 luisterons hoe die moderue Afrikm/llsspn.io.'"d,"("f. .l't,'I~,· tim'''. teat by se. "O(,'I1J' g/o. hoe bJ' sing. Itlg. bullell ontlrou.

Ons gtWlIlerllg lUI diegoete ,Roell "(III gbuer. baaltlit lIil ell rryf dil bliJik. AJrikllalls Stereo fOOl) oordie brite ua {lIIller/llllil ell (J,ulf.·'~(H.·k tlie

bande met OilS S/lllllkllltlln!. ()IIS sprillg 00" die drtuu! en ~(·s(·ls lilt"

, \ die IJff'''·kJlIIIII.... ellle"'e,,sk,.tlgli~. \ OilS 'li"k Ollttj7Jllllklik ons (/iells'is rars dit ertsen ': ,'erskei~l!lIbl!iil ell praat met iliSig. Outmoe! ons AfRIKAANS ! by UX/l104 FM ell 'J11ltlek die klflllllln.,.ere,d1'''" ~

r :.,~""':~'frl:a ns ~.: ~} r II d i o s o n d e .r g

t .... ,··· .. ·····,··"" 34 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 r--\LJ-. -I: o n l 1\ A/O \.J I IU V V\.I Suid-Afrika

CHARl BLIGNAUT kyk natwee nuwe uiteenlopende produksies: Gone bythe Wind en. The Woman in Black ...... - [GONE BY THE WIND] naleweHek1desThompsonsteeldiekalklig. CORRIE CAMPBELL, posmeester op So ook die heldin Visstok Viljoen (Clare die klein Natalse dorpie Nuka Moya, en sy Wrongeman) en die verstokte stommerik :whacky span is terug met hul jaarlikse Corrie Campbell (Brendan Grealyl.james . Kersfeeskonsert. Eers was dit ANativity Ngcobo as Empangeni Ambulance sweef (en die pas uitgereikte silwerdoek­ met system. weergawe daarvan), toe volg Cinderella, AI is die klem eerder oppretaspolitiek, en nou bied die Nuka Moya Postal Work­ dra GoneBy71JeWind'nkragtigepolitieke ers' Amateur Dramatic Society For All boodskap oor. Ellenbogen ontgm die Peoples InANew South Africa Not For kleindorpse mentaliteit in syskepping van Gain 'nverwerking vanMargaret Mitchell 'nfiktiewe plek. In Mens soudinkIn dorpie se epiese Gone With The Wind aan. As sy soos .Nuka Moya sal erg konserwatief nog geleef het, sou' die produksie haar wees, maar Ellenbogen bied geen keuse sekerlik graf toegestuur het. aan sy braai, boeresport en balsaal- • Ek meet bely ek is nie een vir die burokrate in die saak nie. Dis die nuwe jaarlikse genot-vir-die-hele-familie-tydens­ Suid-Afrikaanse gees die en hulle leef die-Kersvakansie .soort van ding met hul daarmee saam asof ditaltyd daar was. Die Whitehead, geidealiseerde" vredesboodskappe nie, wisselwerking word selfs verder gevoer McCarthy en Nietemin isTheatre For Africa seGone By deur die pantornime-agtige effekte van 'n die vrou in The Wind (too en regie deur Nicholas nie-tradisionele rolbesetting. 'nSwart man swart EllenbogenenNei1lSolomon}oorspronklik, sit 'n pruik op en speel 'n wit pa (met hond met dienaam Spider, die lee ongelokaliseerde verhoog doeltreffend genotvol en, kultuur-politiek gesproke, 'n ondertone van 'n rassistiese bullebak), optimisties stuk werk. wittes speel swartes. Ellenbogen voer dit kinderkamer, deure wat kraak, mistige voor die oog op teroep. Oeurdie gebruikvan elke rillertegniek Alles - die teks, regie, choreografie en selfs verder -mans trek rokkeaanenspeel moerasse en things that go bump in the night.Soos die meeste van Hill se v'erhale, denkbaar, ondersteun deur klankeffekte, spel - word Yerby die punt van satire vroue, vroue sped mans; nog verder ­ worddaar sterk gesteun opdie verbeelding . gevoer, oor diegrense van klug heen tot Engels, Afrikaans enZoeloe vloei saam in is ditsuiwere skiyfwerk met verwysings na diemag van die psige, die hiernamaals en van die gehoor. . . by die rand van etniese slapstick. En die een dialek. Andre Odendaal speel selfs 'n diebonatuurlike kragte indienatuur, maar Binn~sIie raamwerk van die riller, isdie boodskap isduidelik vir mense van enige mier en In erdwunn. DeW- konvensies te sonder die tematiese ensielkundige diepte ouderdom en uit enige laag van die oordryf en te laat vervaag sonder om tegniese iispel in tbe Womap inBlackheel van 'n Edgar Allan Poe ofselfs 'n Stephen samelewing. behep daarmee te wees, het Ellenbogen geslaag. McCarthy en Whiteh:eadontwikkef King. Sure, jou polsslagverdubbe1wanneer hul karakters met verbasende gemak en Die poswerkers kryprobleme opmet ensy span die volle verleidelike potensiaal die bloedstollende krete onverwags deur \ balanseer die melodrama met dikwels MGM se kopiereg op die oorspronklike van komedie treffend ontgin. . dieteaterweergalm, maar dit isnouliks die oortuigende karakterisering, Whitehead film enhul konsert word van die planke • Gone By The Wind word tot 23 Januarie in Wits se hoofteater opgevoer vertolk seweverskillende karakters sonder gehaaL Hulle besluit egter om die enigste bestanddeelvan 'ngoeie nagmerrie. Die stuk, In drama binne In drama, is .... moeite en, soos\\altyd, oorkom. hy die oorspronklike rolprentteverwerk: vandaar [THE WOMAN IN BLACK] struktureel uitgebou om die dramatiese uitdagings wat die teater aan hom stel. Gone bythe Wmd. Dan volg voorval op so PIETER TOERIEN het Sondagaand by Die dikwels aangrypende produksie komiese voorval totdathulle eindelik by'n en literere potensiaal van die teater aan te die Alhambrateater sy 30e jaar indie Suid­ vennaak In mens opdie Toerien-manier: belaglike verwerking uitkom. Rekwisiete, toon,en die regisseur, Marc Urquhart, se In veilig, teatraal, sjarmant eningevoer. . suggestiewe stelle, loschoreografie (deur Afrikaanse tearer gevier. 'n toespraak regieisindie kol. Hy slaag daarin om die voordieopeningvanStephen Mal1atrattse Jeanette Gins!ov), musiek (deur Neill Solo­ verwerkingvan 'nSusanHill- mon}, liedjies, tonelebinne tonele binne romanThe WomanlnBlack, tonele, karikature, diere, liefde, jaloesie en geweldtuimel deunnekaarindie geselskap het hy die hoogtepunte van se kenmerkende ensemble-benadering. sy teaterloopbaan aan die DOWNSTAIRS gehoor meegedeel. Die soort benadering vergoed uiteraard vir Amper net so vrees­ THEATRE WITS enige foute in die produksie, sodat die gehoor maar net kan terugsit en hulle aanjaem soos die toespraak was die opvoering van die THE HOMOSEXUALS verlustig aan die koddighede wat uit die (OUT IN AFRICA) ewe koddige Suid-Afrikaanse ervaring Gotiese spookriller met Neil McCarthy en Robert White­ gehaal word. head in die hoofrolle. The DIRECTED BY PETER HAYES SHIFTY RECORDS Soos altyd werp Theatre For Africa se OPENS 19 JAN 8.30PM seeks an alert young person with a span al. hul energie en eiesoortige Woman inBlack is'ntipiese genre-stuk met 'n laat- 2 WEEKS ONLY keen interest in innovative musicto dramatiserings heelhartigindie produksie train for a position inPRlmarketing. enblink elkeen op sy/haar eie manier uit. Victoriaanse geurtjie in die Matric desirable, salary negotiable. "n Stylvolle produksie wat Konvensionele toneelspel word by die taal. Alles is daar - die Please send CVplus a shortwritten nasionate btootstelling verdten" motivation on why you would be venster uitgegooi in huluitbeeldings van onskuldige jong man, die spookhuis opEel Marsh, die - BARRY HOUGH RAPPORT good forthe jobto: swak amateurspelers enhulle maak eerder SHIFTY, PO Box 93203, Yeoville staat op die fisieke aanslag en komiese bang en wantrouige inwoners 2143. BOOK AT COMPUTICKEf tydsberekening. Andre Odendaal se dof, vandiekleindorp, diegetroue

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 35 ilr- liE . iEdik£&bEUU&:. 1& 82---· a. ,/ .Terwyl mans hulse~ op die silwerdoek verwoss, is vroue nog barefoot en pregnant in

/-,-' MARKET diekombuis. ANDREA VINASSA hettussen at die macho-manewales 'nssdsame ontdekking gedoen: 'n vroue-prent waarin vrouene verkrag, vermoorofgeter­ THEATRE Iroriseer word nie. Gas Food Lodging begin vandag in teaters van Ster-Kinekor draai 832-1641

.RAYPHIRI- UNPLUGGED LAST2 SHOWS

LOUIS MOHOLO'S VIVA LA BLACK FROM 18JAN

LAAGER THEATRE 8321641

SINGING THETIMES THESONG OF THEIRLIVES AS TOLD BY PATTYNOKWE AND WRmENBY TU NOKWE. .STARRING: PATIY NOKWE, TU agter die kamera NOKWE, MARILYN NOKWE. DIRECTED BY BARNEY SIMON MON - FRI 8.15PM SAT6.15PM & 9.15PM LAST 3 SHOWS PRENTE soos Thelma & Louise, het 'n MOOI STREET MOVES mens verwag, sou 'n nuweera inlei waarin FROM 27 JAN vroue sterker hoofrolle sou inpalm en hu1 DIRECTED BY: PAUL invloed indie rolprentbedryf gevoel sou SLABOLEPSZV word. Te oordeel aan die oorvloed "men's PERFORMED BY: MARTIN LE movies" oor selfverwoestende manlikheid MAITRE AND SEPTULA DAN - soos Swoon, Glengarry Glen Ross en Of SEBOGODI Mice and Men -wat onlangs in die VSA te sien was, blyk die teenoorgestelde die geval tewees. UPSTAIRS THEATRE Daar is nou twee hoofkategoriee. prente 832-1641 waarin gewe1d (ofobsessiewe liefde, wat min ofmeer dieselfde ding is) teen vroue MARIANNE FAITHFULL'S gemik word enprente waarin vroue glad TELEGRAMS FROM HELL nie verskyn nie. . . . FROM 18JAN Dis daarom 'n verligting dat Allison DIRECTED BY: VANESSA COOKE Anders se Gas Food Lodging vervaardig is PERFORMED BY: FIONA RAMSEY en so hoog aangeprys word. Die onafhanklikeprent speelafinNieu-Mexiko en handel oor die emosionele KIPPIES omwente1inge van vrouevanverskillende 8321641 generasies. Die hootkarakter is die jongste dogter KALiMBA in'ngesin vroue, Shade(Fairuza Balk). As WITH TEASPOON jong tiener in die woestynagtige dorpie lone Skye as een vandie vroue in Gas Food Lodging FEATURING FITZROY NGCUKANA Laramie leef sy haar uit in die fantasie­ ONVOCALS wereld van Spaanse rolprente. Texas. Die prent isook in Nieu-Mexiko give the women is the freedom to be 15&16JAN93 Haar beeldskone ouer suster, Trudi verfilm enAnders vind die landskap, "n themselves andthepromise oflove when (WEEKENDS) R12.00 (lone Skye), het houdingsprobleme en geestelike woestyn", aanloklik. Anders is they're ready.Itried toachieve a dramatic besorg haar gesin heelwat hoofbrekens. self'n enkelouer met twee tiener-dogters balance betweenthe roadside Americana Haar promiskuiteit pIa haar ina, wat as ensiendie obskure roman ashaar"geheime reality ofthe trailer park and theunreality MARKET GALLERIES kelnerin werk indie Pull-Off Plaza Truck biografle". ofthe caves, rock formations andmoon-lit SAM NHLENGETHWA Stop. Terwyl sy die verhaal virdiesilwerdoek desert." FROM 24 JAN (OPENING AT 6.00 . Soos die gesin uitmekaargeskeurword, geskryf het, het sy haaral hoe meer met James Brolin, die akteur wat die pa PM WITH A LIVE JAl2 BAND) . besluit Shade dat haarrna'nnuwe man in die karakters vereenselwig. speel, se: "Diemans isdie oorsaak vandie SATODAY AND YESTERDAY ISA haarlewe nodig het. Intussen issy verlief Anders het ook besluit om meestal vroue se probleme, dus isdit nie snaaks UNIQUE TRAVELLING EXHIBITION op ene Darius (Donovan I.eitch) wat meer vroueaan testel as produksie-ontwerpers, . dat die vroue terughoudend- is nie." OFCOLLAGES BY SAM belang stel in Olivia Newton-John as in redigeerders, assistent-regisseurs, kamera­ Uiteindelik is dit die mans wat die . NHLENGETHWA. Shade. assistente, produksie-koordineerders en liefdesgebaar waag en die siklus van Die les wat Shade moet leer, is:geen klank-redigeerders. wantroue verbreek. mankanhaarmaen haarsusterseprobleme Die mans in die verhaal bekyk die Anders meensyherdefinieer dierolprent FLEA MARKET oplos nie. Sy is op soek na volmaakte vroue van 'n afstand: Darius is met Gas Food Lodging: "Mans sien die SPEND YOUR SATURDAYS AT romantiese liefde -maardiewerklikheid is onverkrygbaar, Dank is geheimsinnig, leweintennevandoe1witte-6fhulleslaag THE ORIGINAL JOHANNESBURG soos 'nindringer inhaar geesteswereld, Hamlet is belaglik. Hulle is almal 6f hulle skiet te kort. Vroue verkies FLEA MARKET WHERE YOU emosioneel impotent en kan dievroue nie betrokkenheidbydie proses, dieeindelike VROE~R , ENJOY LIVE ENTERTAINMENT ANDERS HET in haar . eintlik help nie. "These guys know they doe1wit is rninder belangnk." WHILE YOU BROWSEBARGAIN loopbaan - Gas Food Lodging is haar can't change their lives," se Anders. 'The Sy isook daarvan oortuig datmansnie HUNT IN OUR EXCITING SELEC- debuutprent -as die Duitse regisseur Wtm womenare more likely to tumtoice cream vervreem sal word deur die vroulike TION OF STORES. Wenders se assistent gewerk aan Paris, than men. But what the men can and do perspektief van Gas Food Lodging nie.

36 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 ..'''- The Wright stuff The Irish film industry has cornered the. market on impending doom The latest offering from' the land of verdant fields and thingsthat go bang in the night is a straight-laced romantic drama. ANDREA V1NASSA reviews the newest one from the people who brought EmirKusturica you My LeftFoot and Another Time AnotherPlace 'nCowboy urtEuropa Die regisseur Emir Kusturica lewe en bevind hom in Parys, berig ANDREA VINASSA

AANHANGERS van die buitengewoon talentvolle Joego~~lawiese regisseur Emir Kusturica kan hulle ophou bekommer oor sytoekoms. Kusturica, wat ~en Father Was Away on Business en Time of the Gypsies gemaak het, het sy eerste Amerikaanse rolprent voltooi. Volgens 'n berig inthe Intemational Herald Tribune het Arizona Dream pas in Parys begin draai. En Kusturica praat, loop en snysy hare soos'n cowboy. Hy hetin 1985 dieCannes GouePalm vir l.Vhen Father Was Awayon Business gewen en isin 1989 aangewys as die beste regisseurvir TIme of the Gypsies. Kusturica, wie sewer!< diepgewortel is in die kultuur en geskiedenis vansy geboorteland, is min of meer gedwing om Sarajevo te verlaat. Die Tseggiese regisseurvan OneRew Over the Cuckoo's Nest, Milos Forman, hetvir Kusturica 'n werkgekry as lektor inColumbia-Universiteitse filmskool en hy Albert Finneyand AidanQuinn in ThePlayboys hetgebars om homself verstaanbaar temaak. Arizona Dream word beskryfas 'n"tragikomedie, so ver moontlik van wages of sinisdeath," dec1areth a I11fE ers arrive to pitch theirtent on the green Hollywood aten begeester deur JD Salinger se Catcher in the Rye". Dis roadside sign, justincase we didn't know (shocking old women by taking off their . Kusturica sepersoonlike visie van die mislukkingvan die Amerikaanse Droom, we were intheOirish heartland where the shirts) and soon theskeleton ofthe story peasants are noble and social mores are becomes evident. Among the Playboys is vervaardig deurdie Franse eninAlaska, New York en Arizona verfilm. prehistoric.. Tom (Aidan Quinn) whofalls, playfully at "Amerika houvan wenners, maar ekstel meerbelang indiever1oorders. There isnothing new about the ingre­ first, for Tara. Hollywood-prente streetnaturalisme na, hulle kykna die oppervlak; deur dients ofthis old-fashioned story ofhard­ As is the way with all storybook ro­ mense se drorne uitte beeld,wil ekWls wat binne-in is," saKusturica, wiese ship, tragedy and unrequited love set in a mances, Tara rebuffs his advances, he is sty! nader aan magiese realisme as realisme is. village in1957. But for its central perform­ forced to behave foolishly to prove his Johnny Depp speel die jong seun wie se seksuele ontwaking aangekondig ance Tbe Playboys would be a turgid love, etc etc. Quinn dances on roofs and worddeur 'n vlieende vis... dievis word deur Faye Dunaway gespee!. melodrama filled with grotesque carica­ steals chickens and exudes boyish charm Kusturica se invloede is Salinger,. Richard Ford en Raymond Carver, maar tures and awkward moments. American . it's not a very taxing role. dieprent self is in wese Europees. Volgens hom het Europese regisseurs soos actress Robin Wright (the Princess Bride Rather more taxed is Albert Finney, Wim Wenders, Louis Malleen Ridley Scott se pogings om dieAmerikaanse and StateojGrace) plays the stubbornTara who seems tobetaking hisrole as Olivier's Droom vas te yang lelik misluk. "Omdat ek nie Amerikaans is nie, wou ek nie 'n Maguire, a thoroughly modem woman successor too seriously. He is the third realistiese prent maak nie. Amerikaners is bang virdie Europese ekslstenslele whogets pregnant, keeps the child, refuses corner ofthe love triangle. Obsessed with torepent andcommits the sin ofsins -she Tara and constantly haranguing her, he wareld-beeld." won't tell thetownsfolk who the father is. gives the impression of a man tortured The screenwriter Shane Connaughton, . with jealousy and bloated from too much KUSTURICA IS 'n Bosniese Moslem en s~ hy sal nooit weer voetaan walsit anOscar nominee for My LeftFoot, comes drink. He manages to emerge with his in Sarajevo nie. Hy is daarvan beskuldig dat hy kant gekies het teen sy mense from the quaint village where the film was dignity intact, solidly conveying the char­ omdat hyaan die hand gedoen het dat die verskillende etniese groepe'n made, Redhills in County Cavan. Hepeo­ aeter'sdesperate and irrationallonging, his oplossing soek. Hy voel niejuis Moslem nie en aanvaar nie die gedagt~ van 'n ples the film with the requisite naughty mean-spiritedness when driven by envy • Moslem-nasie nie, sahy: "Ekword deur my oostersheid beinvloed, ek beskik children, nosy priests, lecherous police­ and his tenderness when allowed to ex- ocr 'n mate van poetiese fataisme; maar ek het ook Joodse bleed." Sy pa, 'n men, rude old hags and morbidly intro- . press his feelings. joemalis virdieBosniese regerihg, is tydens die verfilming dood.Kusturica . spective peasant types, all of whom are . The Tara character andWright's acting skryf sy dood toe aan sy onvermoe om die oor1og geestelik te oor1eet. too interested in their neighbours' busi­ saves the day: men are drawn toher like Kusturicabeplan om in Parys tewoon, in New York klas te gee en nog ness. moths toalight, and, thewayWright plays Amerikaanse prente met Amerikaanse akteurs - virhulle het hy baie lot - te Grinding poverty and intimations of it, itiseasy to understand. Though sensi­ IRA violence are thestock in trade of Irish tive to their disapproval, the headstrong verfilm. Johnny Deppspeel waarskynfik Raskolnikov in Sf Crime and Punish­ films andJack Conroy's haunting cinema­ Tara defies the villagers' conventional ment. tography captures bruised skies andsod­ morality, andremains adamant about de­ "Ek het baie ongelukkige mense in Amerika ontmoet. Jy sien hulle nooitin den earth.. fending her independence. rolprente nie. DieAmerikaanse Droom funksioneer nie. Sou ek middel-Amerika toe gaoo, sou niemand na my(uister nie. Maar dieland word meer LIFE IN THE village isenlivened when a • The Playboys Is on at the kosmopolities en dalkword werk van Europeseregisseurs aanvaar. Ons beveg troupe ofmoth-eaten travelling perform- Seven Arts, Norwood. onssterflikheid deurons eie prente temaak."

VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 87 nu metro - jhb , i Ill' ::. : I "t' I;l '0 STAYTUNED STAY TUNED John Ritter, Pam Oawber (AI John Ritter, Pam Dawber (AI 515 745 1000 MON-SAT' 9.45, 12.15, 230, 515,7.45,10.00 MON·SAT: 9.45, 12.15, 1.30, .,.,. SUNOAV 2.30 5.30 8.00 SUNDAY 230,5.30,8.00 A S HONEYMOON IN VEGAS HONEYMOON IN VEG NIColas Cage, Sarah Jessica Parker (AI SEVEN ARTS - Grantlaan,Norwood, (011) 483-1680 NIColas Cage, Sarah Jessica Parker(AI MON.SAT: 945, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45, 1D.00 MON-SAT':u~5Dlg53J;03~~56J.45, 1000 SUNOAV 230, 530,800 The Playboys THE BODYGUARD THE BODYGUARD Tye: 12,2,6,8; Vr-Sa: 12,2,6,8,10. Kevin Costner, Whitney Houston(2-16) Kevin Costner, Whitney Houston l2-16J MON-SAT. 9.30, 12.00,230, 515,745,10.15 MON·SAT: 930, 12.00, 2.30,5.15,7.45,10.15 SUNOAV 2.30,8.00 SUNOAV' 2.30, 8.00 3 NINJA KIDS 3 NINJA KIDS Victor Wang, Michael Treanor (A) Victor Wong, Michael Treanor (AI KAAPSTAD • MON-SAT: 9.45, 12.15,1.30,5.15, 7.45,10.00 MON-SAT: 9.45, 11.15, 2.30, 5.15, 7.45,1000 SUNOAV·1.30 530 800 SUNOAV 23D 530 800 DEATH BECOMES HER UNFORGIVEN Goldie Hawn Bruce Willis (AI Clint Eastwood, Gene Hackman (2-16l DIELABIA, Oranjestraat 68,Kaapstad. (021)24-5927, MON.SAT: 9.45, 1215, 2.30, 5.15,7.45,10.00 MON·SAT. 93D, 11 00,230,5.15,7.45,10.15 SUNOAV 2.30,530,800 SUNOAV 1.30, 5.30, 8.00 MyOwn Privat~ Idaho, Valmont, LeavingNormal, Naked Tango, BEAUTY AND THE BEAST BEAUTY AND THE BEAST Rosencrantz & Gulldenstem, LaDiscrete, Windprints, Europa Europa, WaltDisney's Ammated Elassrc(A) Walt Disney's Ammated Elasstc (AI MON-SAT: 9 45, 12.15,2 3D, 515,7.45,10 00 MON·SAT. 945, 12.15, 2.30,5.15,7.45,10.00 MyFather's Glory, My Mother's Castle, MontyPytht;Jn's LifeofBrian. SUNOAV 130 530 8.00 SUNOAV130 530 800 MyOwn Private Idahodraa! by die LabiainKaapstad KNIGHT MOVES DEATH BECOMES HER Christopher lambert, Diane Lane (2-18) Goldie Hawn, BruceWlllis (Al MON-SAT' 93012 DO 230 515 7.45 10.15 MON·SAT: 945, 1215, 2.30, 5.15, 7.45,10.00 DIEBAXTER-. ·SUNDAV1.30 5308.60 ' SUNOAV230 530 800 Eating, Colonel Redl, Company ofStrangers, Unforgiven, Dark Eyes, The BOOMERANG BOOMERANG Eddie Murphy Hobm Givens (2-18J Eddie Murphy, Robin Givens (2-18l Babe, Ruch, La Lectrice, Double Life of Veronique, The Music Teacher. MON-SAT: 93D, 11.00,2 30, 515,745, 10.15 MON·SAT: 930,1200,1.30,5.15,745,10.15 SUNOAV 230 530 8.00 SUNDAY' 2.30, 5.30, 8.00 " . UNFORGIVEN PATRIOT GAMES Chnt Eastwood, Gene Hackman (2-16) Hamson Ford, Anne Archer (2-13) STAY TUNED MON-SAT. 930, 12.00, 23D, 515,7.45,10.15 MON-SAT. 930,12.00,2.30,515,7.45,10.15 kinekor / kaapstad ster STAY TUNED john Ritter, Pam Dawber (A) SUNOAv-2.30 530 B.OO SUNDAV.130, 530,800 John Ritter, PamOawber (A) MON-SAT: 9.45, 12.15, 2.30,5_15,7.45,10.00 - PATRIOT GAMES FAR AND AWAY MON·SAT:'9.45, 12.15,2.30,5.15, 7.45,1000 FRI &SAT 11.30 MIONIGHT SUN' 2.30 5.30 8.0 Hamscn leru Anne Archer (2-13) TonCnnse NicoleKidman lA) SUNDAY 2.30,5.30,8.00 1 MAN TROUBLE MON-SAT 9.30,11 DO, 2.30, 515,7.45,10 15 MON-SAT: 915, 1215,2.45h5.45, 845 Golden ACle 1·3 . IJf\iJJ,!ltEl(1 !iE'il =: arow 1·2 • SUNDAY 230 530 BOO SUNOAV. 230, J 30,0 00 Jack Nicholson, Ellen Barkin (A) Telephone: 25.2720 ; Telephone: 683·4063 HONEYMOON IN VEGAS MON-SAT: 9.45,12.15,2.30,5.15,7.45,10.00 " "I Mon.Sat:9.4S;12.15,2.45, 5.15. 7.45, 10.15 1 Mon-Sat: 9.45, 12.00, 2,30,5.15,8.00, 10.15 NIColas Cage, SarahJessicaParker (A) FRI &SAT' 12.30MIONIGHT SUN: 2_30, 5.30,8.00 Sun: 2.30,5.15.7.45 Sun: 2.30,5.15,7.45 MON-SAT: 9.45, 12.15,2.30,5.15,7.45, 10.00 Man Trouble A Gas Food Lodging 0-16 SUNDAY: 2.30, 5.30, 8.00 HONEYMOON IN VEGAS ------j Nicolas Cage, Sarah Jessica Parker (A) STAY TUNED John Ritter, Pam Oawber (AI Comedy starring Jack Nicholson & EllenBarkin I Aheartwarming & touchingdrama I- MON-SAT: 9.45, 12.15,2.30,5_15,7.45,10.00 JohnRitter, Pam Dawber (Al MON.SAT.945, 1215, 2.30, 5.15,745,1000 -MOn.Sat:~ lr.Jn4S."5',B:1~45;li[rS- - :\'Ion-Sal: 9.30,12.30,3.00,6.00,9.00 :u~5Dl;\531.;03~, ~56J45, SUNDAY 2.30,5.30,800 THE BODYGUARD FRI&SAT:l1.30MIDNIGHT SUN: 2_30, 5.30,8.00 MONSAT 10.00 1--"";:="'',-':''':--:'='-:7.=-:-;;:-'1 Sun: 2.30,5,15,7.45 Sun:2.30,5.15,8.00 Kevin Costner, Whitney Houston (2·16) WHISPERS IN THE DARK HONEYMOON IN VEGAS MON-SAT. 9.30,12.00,2.30,5.15,7.45,10.15 AlanAida,JIIIClayburgh (18) I------C--l Nicolas Cage, Sarah Jessica Parker (AI r~r~~:~ in the , ~"?~~!.~,~.O~~~ 7.45,10_30 MDN SAT. 945, 1215,2.30,515,745,10 00 SUNDAY 2.30,5.30,8.00 MON-SAT: 9.45, 12.15, 1.30,5_15, 7.45,10.00 MAN TROUBLE - Moil-Sat: t.®-;1]lr,"7.4~(OO-~-- ~-- Sun: 2.30,5.15,8.00 FRI &SAT: 12.30 MIONIGHT SUN: 2_30, 5.30,8_00 JackNicholson, Ellen Barkin (Al SUNDAY 2.30, 5.30, B.OO MON-SAr945, 12.15,2.30,5.15, 7.45,10.00 THE BODYGUARD Sun: 7.45 AFew Good Men PGI3-L 3 NINJA KIDS CAPTAIN RON SUNDAY 230, 530, 8.00 Kevm Costner, WhItney Houston (2-16) A Few Good Men PG1H Muo-S," 9.45, T2_00,2JO,5.t5,8.00, 10,30 Victor Wong, MlchaelTreanor (A) Kurt Russell, Martin Short (2-10) I------lMON·SAT:930,12.00, 230,5.15,7.45,10.15 Drama starrmg Tom tnnse. Jack Nicholson & Derm Sun: 2.30,5.15,7.45 MON·SAT: 9.45, 12.1253'02.3503'g. ~50J.45,.~0.00 MON-SAT: 9.45, 12.15, 2.30, 5_15,7.45, 10_00 SUNOAV 230, 530,8.00 SUNOAY: .,.,. FRI &SAT-12.30MIONIGHT SUN: 2.30, 5.30,8.00 THE BODYGUARD Moore The Lover R18-SN Kevin Costner, Whitney Houston(2-16) CAPTAIN RON AneplcmaslerpJecestarringJaneMarch MON-SAT. 930, 11.00,230, 5.15,7.45,1015 Kurt Russell, Martin Short (PG2-101 SUNDAV230, 530, 8.00 MON-SAT 945,1215,2.30,5.15,7.45,10.00 Mon-Sat:9.45,12.00, 2.30. 5.15, 8.00. 10.t5 SUNOAV 2.30,530,8.00 Sun: 230,5.15,7.45 Coming of Age 2-18 lue Roule 1-8 " Mon-Sat: 9.45,12.00,2.30.5.15,8.00.10.15 Sun: 2.30,5.15,7.45 Meditlerraneo 0-16 Ty ervalley 1·10 Telephone: 948-6710 WHISPERS IN THE DARK Mon-Sen9.45,12.15,2.45. 5.15, 8.00, 10.30 Alan Aida, Jill Clayburgh (18) 1--7::7;~~:;;;;:;----t Mon-Sat:9.4S,12.00, 2.30. 5.15, 8.00. 10.00 MON-SAT: 9.45, 1215,2.30, 5.15, 7.45,10.00 Sun: 2.30,5.15,7.45 ; Sun: 2.30,5.15.7.45 SUNOAV 230,5.30,8.00 Man Trouble A i The Lover RI8-SN ! Anepicmaslerp~':.e starnngJane March _ STAY TUNED CAPTAIN RON : Mon.Sat:l0,OO,2.00, 5.00. 7.45. 10.30 JohnRitter, PamOawber IA) Kurt Russell, Martin Short (PG2·1O) SISTER ACT MON-SAT: 9.45,12.15,2.30,5.15,7.45, lll_00 MON-SAT 9.45,12.15,230,5.15,7.45,10.00 Whoop" Goldberg, Maggie Smith (AI Sun: 2.30,5.15,8,00 _ SUNDAY: 2.30, 5.30, 8.00 SUNDAY' 230,5.30,8.00 MON-SAT: 9.45, 1215, 2.30, 5.15,7.45,10 00 ~ SUNOAV 1.30, 5.30, 8.00 A Few Good Men PG13-L -! Drama starring Tom Cruise. JackNicholson &Dem THE BODYGUARD NU METRO 1-2 . . UN FORGIVEN i Moore Kevin Costner, Whitney Houston - (2-)6) BALFOURPARK 887-8548 Clint Eastwood, Gene Hackman (2-16) MON·SAT: 9.30,12.00,2.30,5.15,7.45,10.15 ! Mnn-S,t, 9.45,12.00,2_30, 5_15, 8,00, to.15 MONSAT' S.30, 12 DO, 2.30, 5.15, 7.45, 10.15 ALL SUNOAY: 2.30, 5.30, 8.00 HONEYMOON IN VEGAS I---"""""=""::':"":":"'==---ISUNOAV 2.30 530 800 Nicolas Cage, Sarah Jessica Parker (AI KNIGHT MOVES MON-SAT: 9.45, 12.15, 230, 5.15, 7.45, 10.00 SUNOA1.2.30,5.30,8.00 MON~~1~~~P3~~rl}~o~~~3'o~5ar~,}~~~, \~~l~l SUNOAV 2.30,530,8.00

A FEW GOOD MEN 'j I t'" I: J, ' .' TomEnnse, Jack Nicholson (P.G.13L) MON-SAT: 9.30, 11.00, 23D, 5.15, 7.45, 10.15 HOME ALONE 2 SUNOAV' 2.30,5.30, B.OO Maca'ulayCulkin,Joe Pesci(A) STAY TUNED MON-SAT:9.30, 12.00, 2.30, 5.15, 745, 10.15 STAY TUNED JohnRitter, Pam Oawber . (A) I" 1 I ;1 ' .. JohnRitter, PamOawber (A) MON-SAT: 9.45, 12.15, 2.30,5_15, 7.45,10_00 BEAUTYAND THE BEAST SUN: 1.30, 5.30, 8.00 WaltDisney's Animated ClaSSIC (A) MON-SAT: 9.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45, 10.00 MON-SAT:945, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45,10.00 SUNOAY: 12.00, 2.30, 8.30 " MAN TROUBLE HONEYMOON IN VEGAS JackNicholson, Ellen Barkin (A) Nicolas Cage, Sarah Jessica Parker (A) MON-SAT: 9.45, 12.15,2.30,5.15,7.45, 10.00 MON-SAT:9.45, 1215,2.30, 5.15, 7_45, 10.00 BEAUTY AND STAYTUNED SUNDAY, 12.00, 2.30 830 SUNDAY' 2.30, 5_30, 8_00 THE BEAST John Ritter, PamIlawber(A) Mooi-SAT: 945, 1215, 2.30, 5.15, 7.45, 1000 THE LOVER Walt Disney's Animated Classic (A) SUNOAV 2.305.30 8.00 MON-FR1'700,900SAI500, 7 00,9.00 Tony long, Jana March 118SN) MON-SAT: 9.45, 12.15, 2_30, 5_15, 7.45, 10.00 SUNDAY, 12.00, 2.30, 8.30

THE PLAYBOYS THE BODYGUARD AlbertFinney, Aidan Quinn (2·16) THE BODYGUARD Kevin Costner, Whitney Houston (2-16) MON-THUR: 11.00, 2.00, 6.00, 8.00 Kean Costner, WhitneyHouston (2·16) MON-SAT: 9.30,12.00,2.30,5.15,7_45,10.15 THE BODYGUARD FRI·SAT.12.00, 2DO, 6DO, 8.00, 10.00 MON·SAT: 9.30, 12.00, 2.30, 5.15, 7.45, 10.15 SUNOAY: 12.00, 1.30, 8.30 Kevin Costner, Whitney Houston (2-16) SUNOAV. 230530 800 MON-SAT:S~~~~;·~:io~~~·~~_45,10_15 NUMETRO 1-2 3 NINJA KIDS HONEY I BLEW UP THE KID ALBERTON * 907-2362 MON~~;o9Wl~'1~,'~h3~~W~,af~~,\'6100 ONSAB~'PZT~rNUR&~23O(A " ~I~:~' STAY TUNED SUNOAV 2.30, 5.30, 8.00 MON-SAT: 5.15, 7.45, 10.00 SUN: 8_30(2-10) D '111(1111•• II John Ritter, Pam Oawber (AI Wh' ~~R~~~'~hA 1 (214) MO~"t.:~: 9~0, 1~!o, 5.1~~U5,1015 3 NINJA KIDS MON-SAT: 9,45, 11.15, 2.30,5.15, 7.45, 10.00 Hoi, MON-SAT: 9.45,12.15,1.30 SUN. 12.00, 2.30 (A) HONEYMOON IN VEGAS SUNOAV' 2.30 5.30 800 Nicolas Cage, Sarah Jessica Parker (AI WHISPERS IN THE DARK(A) MON-SAT: 9.45, 12.15, 2_30, 5_15, 7_45 THE BODYGUARD BOOMERANG MON-SAT: 5.15, 7.45, 10.15 SUN: 8.00 Kevin Costner, WhItney Houston (2·16) Eddta Murphy, Robin Givens (2-18) MON-SAT: 9.30, 12 00, 2.30, 5.15, 7.45, 10.15 MON·SAT: 9.30, 11.00, 2.30, 5.15, 7.45, 10.15 SUNOAV.1.30, 5.30, 8.00 BEAUTY AND THE BEAST SINGLE WHITE FEMALE MON·SAT.9.45, 12.15,1.30 SUN 12.00,2_30 (A) B'd IF da JenniferJason Leigh (218) I. DEATH BECOMES HER A FEW .G5105074D51MolE5N (P "J~N.S~~:9.45,11.15,2.30,5.15,7.45- Goldie Hawn, BruceWillis(A) Siellenbosch 1-4 * MON SAT. . , . , . SUN._8,G3O.13U THE BODYGUARD MON-SAT: S.45, 12.15, 2.30, 5.15, 7.45,10.00 Kevin Costner, Whitney Houston (2-16) SUNOAV 2.30, 5.30, 8.00 NU METRO MON-SAT:9.30, 12.00,2.30,5.15, 7.45, 10.15 '·2 UNLAWFUL ENTRY I MITCHELL'S PLAIN 32·2040 Kurt Russall, Madaleine Stowe (2-18) MON-SAT:9.45, 12.15, 2.30,5.15.7.45 MO'MONEY Damon Wayans (2-16) THE BODYGUARD MON-SAT: 9.45, 11.15, 2.30, 5.15, 7.45,10.00 3 NINJA KIDS Kevin Costner, Whitney Houston 12-16) MO'MONEY OamonWayans (2-16) ., PLUS ~ MON-SAT: 9.45, 12.15, 2_30, 5_15, 7_45 THE HIT MAN LETHAL WEAPON 3 MON-SAT.1000,2.00,700SUN.12.00,2.00,8.00 MelGibson, Danny Glover UNIVERSAL SOLDIER MON-FAI: 9.30, 2.00, 7.30 SAl11.00, 3.30,8.00 SARAFINA I'l.I!l SUN: 10.00, 2.00 . Whoopie Goldberg, loleti Khuma10 (2-141 TERMINATOR 2 MON·SAT: 10.1111, 2.00, 7.00 SUN' 12.00,2.00,8.00 BEAUTY AND THE BEAST RAPID FIRE WaltDisney's Animated Classic IA) INVINCIBLE KUNG FU LEGS Brandon lea (2-16) I'l.I!l HONEY I BLEW UP THE KID RUSH PLUS Rick Moranis, Uoyd Bridges (A) MDN-SAT: 10.00,1.00, 7.00 SUN' 12.00, 1.00, 8.00 MON-SAT:9.45, 12.15, 2.30,5.15,7_45 DEATH BECOMES HER Goldie Hawn, Steve Martin(A) MO'MONEY FAMILY HONOUR Damon Wayans (2-18) _ HOME ALONE 2 I'l.I!l MON-FAI: 9.30, 2.00, 7.30 SAT: 11.00, 3.30, aoo 3 NINJA KIDS Macaulay Culkin, Joe Pesci (A) NEW BARBARIANS SUN: 10.00, 2.00 MON-5AT: 9.30, 12.00. 2.30,5.15,7_45 Victor Wong, Michael Treanor (A) MON·SAT: 10 1111, 2.1111, 7.110 SUN. 11.110,2.110,8.110 38 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 ,1-J..,;Jl_i.L.~ .. It .. ~ ... ~ "

nu metro ster- kinekor pretoria johannesburg -en pretoria

15·21 Jan (BOOK AT COMPI1IMII

ALL CItlEMAS STAY TUNED ARE OPEN ON JohnRitter. Pam Dawber (A) M.Sat'OOO 11.'5.230 5311.145.10 III pm MON-SAT: 9.45, 12.15,2.30. 5.15.7.45, 10.00 SUNDAYS Sun 1200 230 530 I III pm EXCEPT WHERE ORKNEY SNORK NIE (ALL) HONEYMOON IN VEGAS INDICATED Nicolas Cage.Sarah Jessica ParkerIAI HONEY, IBLEW UP THE KID (All) MON-SAT:9.45.12.15. 2.30. 5.15.7.45,10.00 BYAN* WHISPERS IN THE DARK (A18-l) CAPTAIN RON (PG10) THE BODYGUARD Kevin Costner. Whitney Houston(2·161 BUFFY THE VAMPIRE SLAYER (PG13) MaN• SAT: 9.30. 12.00.2.30. 5.15.7.45.10.15 (PG10) HOME ALONE 2 (All) MAN TROUBLE (ALL) (R18·L) (ALL) Mon·SaIIO.OO 1215 2JI5JO 800. 10.30,m BOOMERANG (A18-SL) S,,·'200.230 53D lOOpm RAPID FIRE (2-16) 3 NINJA KIDS THE LOVER (A1B-SN) Moo·S.11000.1115.1~ 530 745.1000,m BEAUTY &THE BEAST (All) 5".1200.230.530 lOOp. Kr,U(M~' R,1H\1~s Mon-Sat 945.11'5 230.515.15D.I03llpm MON-SAT: 515. 7.45. 10.15(2·181 BUFFY THE VAMPIRE SLAYER (PG13) Sun'100.230530 81l1,m M.. ·S.IIO.IlI.12151~ 530.745.10.15pm THE BODYGUARD (0-16) NU METRO 1-7 Sun 1200.230.530.IOOp. Menlyn Park 348-8611 Mon-Thuo:230.5.15,1.45pm M.·51l'11lI.2155111.H5.1030pm ffl·S~·ID.00,2.30.5.15.1.45.10.00pm HONEY, IBLEW UP THE KID (ALL) Suo 11 III 245.530 I III pm STAY TUNED (2·16) Mon·Sat1DOD 1215pm Sun' 12 DO AFEW GOOD MEN (PG13-l) John Ritter. Pam Dawber (A) RAPID FIRE (2·16) BEAUTY &THE BEAST (ALL) MON-SAT: 9.45. 12.15.2.30,5.15.7.45,10.00 Moo·Sat23D 515 1.1II10.3Dpm M.·SaI IIIII 12.15.2311 pm SUNDAY: 2.30.5.30,8.l.") M"·11lu"'945.12.15,2.3II,5.15,7.45,10.15pm S"·245.530 il5p. Sun'11l123Dpm Fri-sat 9.45, 12.15, 23H UIllIO31p. EAST (PG13·L) THREE NINJA KIDS (All) THE BODYGUARD AFEW GOOD MEN M.Sat530 745 10,jJ,m Kevin Costner,Whitney Houston(2-16) THElllaODYGUARD (0·16) ~ " MonSal 945,1215 231lpm Sun 530.100,m MON - SAT: 9.30.12.00,2.30. 5.15.7.45,10.15 HOME ALONE 2 (ALL) SINGLE WHITE FEMALE (2,18) SUNOAY' 2.30. 5.30.8.00 Mon-T1Iu", '.45.12.15,2.3II,5.15,7.45,IO:OOpm Moo·SatI0.1lI.1215. 2.311. 5.30. 1.1ll.IO.15,m Moo,S'1530.81l1 'D'5pm Fri-Sat 9.45, 12.15, 2.30, 5.15,1.111, 1830", Sun: 12.00. 2311, 5.30. 8.00 pm THE LOVER Slln:12.1II,2.30,5.15.1I11p. MAN TROUBLE WHISPERS IN THE DARK (A18'L) Tonylong. Jane March (18SN) SARAFINA (2'14) Sull 12 III 230 515.IOOp. MON·SAT:9.45.12.15. 2.30.5.15.7.45.10.00 THE BODYGUARD SUNOAY: 2.30. 5.30.8.00 Mon-~'.45, 12.1l.!.311,5.15.7.45, 10.15pID I-T~H~E~LO~V~~ER,-=~---'"",,-,""-I" MooSat,IOO 1215.2311.530 145 '0 III pm HONE~ Suo 111l1.230.530.llIIIpm HONEYMOON IN.VEGAS Fn-sat9.45.12.15,2J11.5.15,8.IlI,tnJllpm20MERANG 1------....., I BLEW THE LOVER (R1HN) Nicolas Cage.Sarah Jessica ParkerIAI B0 (Rl8-SLI UP THt KID MON-SAT: 9.45,12.15.2.30.5.15.7.45.10.00 Moo-Satl0.1II,12.15pm MooSal '1III 215 5III. 745.1030,m SUNOAY: 2.30. 5.30.8.00 Sun: 12 1lI,2311 pm 5ull11l1.!45 530 I III pm AFEW GOOD MEN (PG13L) A FEW GOOD MEN HOME ALONE 2 Tom Cruise, Jack Nicholson (P.G.13Ll Mtn·Sat2.30,5.15.8.1ll,10.30pm MonS' 1000 '2152311pm Sun: 530. I 1lI1m 5ul'11l1.230pm MON-SAT: 9.30.12.00,2.30.5.15.7.45.10.15 ::W~45,12111 SUNOAY: 2.30. 5.30.8.00 AFEW !iOOD MEN (PG13·L) ~=~~~--!"---'-"!'H 10 HOME ALONE 2 (ALL) Moo Sa: 530.745 10 III pm HOME ALONE 2 - Mon·St 9.30. 12 1ll,2.3II. 5.15.8.1II,10.15pm Su11530 100pm _ORKNEY SNORK NIE LOST IN NEW YORK Son: 11 00.1 30. 53UIll pm Zackdu Plessis.Annette Engelbrecht(AI ORKNEY SNORK NIE MON-SAT: 9.45,12.15.2.30.5.15,7.45,10.00 Mon-Sat2.3O,515,8.1II,10.4Opm THE BODYGUARD SUNOAY' 2.30, 5.30.8.00 Sun: 2.45,5.30,8.15 pm ~ "AFEW GOOD MEN (PG13·L) ~ BEAUTY AND THE BEAS Mon-sat 10.00, 12.~, l'~' 5.00.145, 10.00 ,m Mon-sat '.30, 12 Ill,2.30, 5.15,1.45.10.15 pm MON-SAT: 9.45.12.15. 2.30 SUN. 2.30 IA) ;X~'t~bliBrE (ALL) Sun 12111,2311.5.311 8IIIpm M.·SaI '01111215.2311.530 1.45 10 III pm WHISPERS IN THE DARK Mon·Thuo:I000,12.15.2.3D.530.1.45pm 5ul '100230.530 I III pm MDN·SAT 5.15,7.45, 10.00SUN' 530,80012·181 AN AClIONCOMEOYSTARRINGJAC1'2152305151.5D.l0.15,m Mon-Satl0.1II, 12.15.2.~p. THE BODYGUARD (0·16) S..:12.1ll, 2.3O,m M.. ·Sun·10 1lI121S 2~ 5.30.1.45 10.111 pm ...sall.• ,2.15.5.•. 1.15, 11.31", SARAFINA 111:12.•. 2.15,5.31,115", Whoopie Goldberg,loleti Khumalo (2·14) BUFFY THE VAMPIRE SlAYER (PG13) HONEY I BLEW MON-FRI:7.oo. 9.00. SAT: 5.00.7.00. 9.00 Mon-sat5.3O,1.45,10.00pm ~~~==~~~_ AFEW GOOD MEN PGl:H.) Sun: 5.30, 8.111 pm UP THE KID (ALL) ...sa1I",12.15. 2.31,5.31. 1.15. 11.•'" BEAUTY AND THE BEAST WHISPERS IN THE DARK R18·l SINGLE WHITE FEMALE (2-18) 111:12.•. 2.31,5.31.1.", WaltDisney's Classic Animation (AI Mon-sat 10.1ll, 12.15, 2.~. 5.30. I111.10.15 pm SARAFINA CASABLANCA (All MON-FRI:7.00, 9.00. SAT: 5.00,7.00. 9.00 2 THE ANGB. THE BlCYQUKII NU METRO NELSPRUIT 1·3 li'oNEY -;s[MUPTHEKID (ALL) Mon·SatID.DD.1215.230.5.15pm "MO'MONEY * THE CHIWW'S ANGER All The Promenade /01311) 25767 _sat'.30,12.1lI,2.3II,5.15.7.45, 11.15 pm ~~~nJ~~ S6Il:12.1ll,2.3O,5.15,8.llIpm UP THE KID (All) ~ THE LOVER (Rll-lII) UNFORGIVEN THE BODYGUARD WHISPERS IN THE DARK (A1B-l) ...saUlU-1l,2JI.5.ll1.l1, 11.15", Clint Eastwood.Gene Hackman (2·16) Mon-satl.45,12.15,2.311", 111:12.1,2.15.5.31.11", MON-SAT: 9.30. 12.00.2.30, 5.15. 7.45, 10.15 5l1li: 12.1ll, 2.30", Mon-Satl0.00.2.3II.515.811110.3IIpm AFEW GOOD MEN (PG13-l) BETTY BLUE BEAUTY AND THE BEAST HOME ALONE 2 Moo-Sat 10.00.12.15. 2.30. 5.30.1.45. 10.00 pm _1l.I,2.15.5.1.1.llU", 1Ioo-SaI:5.30,8.1II,10.2Dpm Moo-SatIO.IlI. 12.15.2.30. 5.15.1311. 9.45 pm 111:12..te.5.31 ,II,. WallDisney's AnimatedClassic IAI 51111:5.3O,1.15.f'! ~~TU~EC08MEs MDN·SAT: 9.45.12.15. 2.30. 5.15.7.45.10.00 HER ORKNEY SNORK NIE (All) A FEW (jOOD MEN (PGl3-L) HOWARDS END HOME ALONE 2 :11 1 MacaulayCulkin.Joe Pesei IA} MDN-SAT: 9.30.12.00. 2.30. 5.15.7.45.10.15 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE 1993 38 • ,~-"....1 "s.; ,<~: <',,7­ vryekeuse '~b.' - _";" . ,'" -"-' :"::'~ _, ..r>,' '~i enigstegoeie eienskap van die riller. properly. - RY. ..;.'::::.',1 I DON'T KISS * BOOMERANG . ,.' . . .", :~.:<~ Mooi akteurs en Engelse subtitels. The movie's title sequence is a slick ~~ . Emanuelle Beart (Manon of the Spring) affair, all powder blue with light shad-: ". i en Philipe Noiret (Cinema Paradiso) ows, letters flung around an. empty . ,~ vertolkdiehoofrolle. 'n Jong man gaan space with a shallow background.\,~, Frankryk toeomakteur te word. Dis nie Whichis verymuchadescription of t~e ~;1 so maklik nie. Hyword 'n rentboy, maar filmitself, I mean sweet jesus, if you re"i hy soen nie. Dit wys in die Rosebank going to make a film about sensitive .~ Mall. males (get real) then at least include'~ HOME ALONE 2 some decent rumpy-pumpy to keep. .~ Lost In New York: Die vervolgverhaal the non-sensitive type interested. But.'; ROLPRENTE $ONDER STERRE ISNOG NIEBEOORDEEL NIE; HIERDIE ISNIE 'N VERGELYKENDE SKMLNIE; no, not even one nipple in si9.ht, just a ~ VERGELY~ van diemees suksesvolle komedie en . DITISONMOONTUK OM ROLPRENTE INVERSKILLENDE GENRES MET MEKAARTE derde grootste verdiener in diefilmge­ lotofmen hugging and getting in touch. "~ skiedenis. Macaulay Culkin isterug, so with their feminine sides and women . ~~ cute soos altyd en nog ryker, maar talking about how good old Ed. is in . ~ weer deursyrna agtergelaat. Die keer bed.He probablywotethescript, or at .~ is New York sy speelgrond. Meastal leastconceptualisedthisturkey, in or-,,1 · dieselfderolverdeling, met 'nverskyning der to enhance hisbedcredo - RY .'·4 deur Tim Curry, wat die hotel se *'** SINGLE WHITE FEMALE :~~ · concierge speel. John Hughes(Break­ 'nUitmuntendeJenniferJason Leigh is ';~ fast Club, Ferris Bueller, Curly Sue, in die spannende riller te sien. Leigh, Pretty in Pink, Home Alone) is weer speel'n vrouwat 'nobsessieontwikkel,.• J 'skrywer/vervaardiger en Chris oorhaarwoonstelmaat (Bridget Fonda);,:. ':! Columbus behartig weer die regie. Wat Single White Female uitsonder1!k . , :1 --EATING .. maak, isdat geenGreat White Ma!ed!e , " Henry Jaglom's brilliant docu-drama heldin op die ouendred nie. Ook IS d!e. t about a group of women at a party is gayman niejoustereotipiese slapg~g ~ J, back on screen and showing at acin­ Nellie-soosinFrankie&Johnnygeslen • '~ ema called Monte Carlo. Wherever that is - nie. Die storieboei enduit - goeie.ij is, it's worth travelling a serious dis­ Iigte vermaak as jy nie kans sien 'vir;~ tance to see it ifyou haven't already. Sarafina! nie.- C vd W~l **** MEDITERRANEO ****HOWARD'S END' . .'l 'n Lughartigeen oenskynlikonskuldige The Merchant Ivory team' and crew '~.~..: storieoorsoldatemet die opdrag om 'n . have again been doing what they're , . ,afgelee eiland in die Tweede best at - takingthecharmed modem- .~ Wereldoorlog tebewaak. Hulle verloor ists,ForsterorJames, andtransposi!1g'~ kontak met diebuitewereld en isdan them, filtered yellows, period details,' "1 afgesny van diegrootse gebeure in vastEnglish landscapes and all, to the -r, Europa, totdietandetoegewapen met big screen. It gaan's aan a bit, but it .' •.. riiemand omtesklet nie. Dievraag duik gaan'saan beautifully. Forgetthenovel, , J keer op keer op: hoe kan jy teen die . go see the movie. - CB . "~cl vyandveq asjyhom niekan sien nie­ - *** SARAFINAI ' "'1 ManTrouble met Jack Nicholson en Ellen Barkin of woothoe hyIyknie? Mediterraneo is . Uitstekend gechoreografeerde danse, . ';J - 'n sjarmante kyk na hoe die oortuigende speldeur Leleti \o91umalo .'~> uallerbelangrike" sake van dieoomblik en aangrypende geweldtonele maak'l ***** VOORTREFLIK Bruce Lee, is die ster van Rapid Fire, 'n verdof enverdwyn in die verblindende Sarafina! sekerlik.J:jlELbeste· Sukl-_ ::i **** STERK AANBEVEEL karate-movie.. Glo dit of te not. Die Jig vandiemidsomerson. - CvdW Afrikaanse filmn6g: Wat gewoonlik'j *** SIEN GERUS " appel val niever van dieboom afnie. * ORKNEYSNORKNIE - DIE MOVIE irriteerin struggle-films (soos Cry Free~ ";) ...* SO-SO . *'" WHISPERS IN THE DARK Faeces. Of meer presies: die dom en ADry White Season) is die \,~! '. * VERMYAS JY NUGTER IS Vol terte wat vermoor word en goeie kwantitatiewe uitskeidingdaarvan is die stereotipi~euitbeeldin9.vandie polisi~: "".;..1' meisies watuiteindeliktrou met dieboy hooftema van Orkney.' Willie , Darrell dames ROOOf beIand genadig '; 1 ***THE LOVER . . nextdoor. 'nGeneriese rillerwat ontstel r Esterhuizen, -die' regisseur en •niein die slaooat nie. Waar die film wei ':J 'Jean-Jacques Annaudkonsentreer te , nie oor die inhoud nie, maar omdat .. draaiboekskrywer, toots die perkevan faal, is in die idilliese en mitiese .c;~ ·iritens opdie sketsvan mooi prentjies ­ maniere omvroue fisiekengeestelik af anale humor metsukses. Orkney is'n .. uitbeelding. van ~and~la en die DB;g '. ~~1 en dit.doen hy goed: soet sekstonele tetakeIalhoemeergesofistikeerd raak. banale, infantiele oofening inskatologie vanBevrydinq. Diestone verval aan die\~ envisueelaangrypende sonsonder- ANDREA VINASSA - volkome vermybaer. C vd W einde jn pie-in-the-sky-retoriek wat·t!~ · gange -wel,disnettepragtigvirwoorde. '. ,** HONEY I BLEW UP THE KID *** BEAUTY AND THE BEAST . gewoor: naIef is -veral. noudat o~s<.."'.l Die onderliggende wan hoop is net te Ekhetdiesnert twee keer opvliegtuie .. Music is sweet and cheery and there reeds die Groot Dag geslen het en die ] subtier- dear word nie genoog gewys inAmerikagesien.Asjynieaan'nbeter. are loadsofcute. animals... no, actually toekoms ongelukkig eefsmeertroebel ,>:~ om die film werklik subetansle te gee rede-kan dink om Rick Moranis se they were pieces of furniture and a Iykas tevore. - C vdW ' '. -. .';~,:"l nle, CHRISTI VAN DERWESTHUIZEN idiotiese gedragte aanskou nie, moenie . great ambiguous ~ig i:fuy. Butthis, I!ke ***CiTY OF JOY . ",'i{~ MANTROUBLE , . ' , probeer nle, AV . . the last few Disneys, 'lacks the Vital -. Rol~r:'d Joffe i.s.back inthe miSSiOnary"'-;1 ( Harry Blissis the ownerofaguarddoq, *** A FEW GOOD MEN' substance oftheearly ones. Still, due POSition. In hls attempts to save the .';'~ , agency with an uncertain future and. . . As a pure exercise -ln one-liners" this to somegreat Visuals and heavy emo­ world, he undermines agreat idea for a,':;;] .: Jqan Spruence a. choral singer 'who snappy courtroom drama keeps you tions, get chemically inclined and go film.Hischieffailingis theincorporation :~':) :.puts herlife in his hands after a few . on your toesthroughout - suspending . see it.Imean,l'm pretty sureIfeltatear of _an American ptllyed by an over:.•• ::~ mysterious eventsthreaten hersafety... ". yourdisbelief, that is. The characters' roll downmy cheek at one point. - RY emotive Pat.rick S'!Jayze - he has ~me5,:'tj not quite 1he Bodyguard you might areeither outrageous stereotypes (Jack ** MO' MONEY ~ of the corniest dialogue ever wntten<.')C•• ·say. Anyway, with JackNicholson as a Nicholson asthe psychopathic Marine; I suppose it's nof thatbad, it's got . Muchmore interesting is the story of <'i' conman with a heart of gold coupling Oemi Moore as the toughcookie with · some pretty funny lines and themusic . thepeople whohave to.put upwith th!s.'.'::..':.'.'" ·with Ellen Barkin, things shouldn't be the sOft centre) or unlikely candidates . and MlV-styiecutting reallyhelp toget cigarillo-smoking Yank, the people of .:<: too bad. EverYone's favourite Repo :Jor thearmy. None of thismatters be" you involved in what is uttimately a Calcutta.- AV .,..; -. .(,.:;.;,,;. :;,::~:j Man, Harry Dean Stanton and Paul cause Tom Cruise and Rob Reiner are black; or atthevery least a non-white '** FAR AND AWAY. ' ..... -. :; Mazursky are also cast. Directed by having such a good timewith thesar- fairy talewhere everyone lives happily . If Far.and Awaywere not sofunny,it.~\q Bob Rafels6n (Five Easy Pieces, The .. ' . donicdialogue andthe predictableplot. ever afterexcept the bad guY, who of . would be offensive. This is the history Ea Postman Always' Rings Twice). Written Infact, itisthe very predictability of thE!, .- coursedies asuitablygruesomedeath. of the colonisation of North America ;;,:Y'l by Carole Eastman who collaborated narrative and the recognisability of the And asvillains go, on a scaleof one to" . couched in the terminology of pulp·:"!;~~ with Rafe/son on FiVe EasyPieces which situations that you enjoymost. Despite .. ten, he gets a six, penalised bytrying ,: roma.nee: It's a "'!awkish Po.tatoWest"\:;;J . was nominatedfor four Oscars. its odious Cold War message and a · too hard,to be an. upwardly mobile .. ern full of the tnumph of thehuman'J,~ **** UNFORGIVEN . military bent to curdle theblood of any DennisHopper. - RY· . spirit8.nd thetriumph ofShe... e.raVEiric.e..::..>.. Shortly after they killa man, therookie goodpacifist, it'srippingentertainment. - KNIGHT MOVES . and Tom Cruise's shapelybuttocks'-:i:X:I... ·.... ·assassin says:: to Clint Eastwood: -AV Oorvloedigeuitbeeldings vanvenninkte . 'AV . .' , . "'.' .... ",::Y .. "Guess he had it corning.: Clint turns, THE PHILOSOPHER vroue en benoude moederfigure sal - *** EUROPA,EUROPA>';", ,::;.:, looks at him. Clouds scoot by in the 'n Pretensieuse'verskoning Vir soft­ · f1iekgangers sahare laat rye van'pure Tot op 'n punt is Europa, Europa 'n:~~>:~ colddistance.- "We allhave it coming, . pom. , lekker. Kille begintonele en 'n aangrypende prentwat baie moor is as:~::~;.l kid."- RY' .CAPTAIN RON spannende storielyn laat mens wei vir net nog 'n Holocaust movie. 'Dis:;~~~j HONEYMOON iN VEGAS .. Kaptein Kurt Russell, dieman metdie . . oomblikke effens sweet en aan jou gegrond op dieware verhaal van.'11.1S- -:.ii~l " Met James Caa;" Nicolas Cage en mooiste tande in Hollywood. Hy's 'n onderlipk6u. Die OnvermydelikeGroot jarige Joodse seun se oorlewmg-.c.~7:;l Sarah Jessica Parkerooreen bruid en amfibiese hippie wat sorg dat'n You komindieHollywood-einde.Stap . strategiee tydens dieTweede Wereld- ~~~'i;l twee bruidegomme. Amerikaanse gasin niesoos die Swiss' eerdertien minute voor die einde uit en oorlo9;As rolprentkarakter is Solomon; d BUFFY THE VAMPIRE SLAYER Family Robinson opeindig riie. spaar jouself 'die vervelige Parelsjarmant, uitgeslepe en as vert.;:::~ , 'n Romantiese (onskadelike) komedie THE BODYGUARD voorspelbaarheid. C vel W van 'n verhaal is hyironies, snaaksenc;·l oor'ntienerwat vampiere doodmaak. .' Larry Kasdan hetdie draaiboekgeskryf, - MISSION OF .JUSTICE menslik. ·?~nder die gebrUiklike;.~...'.'l RAPID FIRE . maar disgeen aanbevelirig nie. Kevin There is nothing worse than a film that . propagandlstlese onderpens,·· sou ele '.'. ';' ~ ~ Dis tegoed omwaartewees Brandon Costneren WhitneyHouston in'nIiefde­ aspires to pure morals when it can't dit sondervoorbehoud kon aanbeveel.. ("1 Lee, die seun van die legendariese .oor-die-kleurgrens-roman - dis die . evensynchronise thesound ofapunch, -AV' ...... , '., ':c"i :_/~ , ~ , '< . 40 VRYE WEEKBLAD 15 JANUARIE1 993 .~, -- ~~ ~>,