Majadiliano Ya Bunge
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA ______________ MAJADILIANO YA BUNGE _____________ MKUTANO WA NNE Kikao cha Kumi Na Moja – Tarehe 23 Juni, 2011 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Anne S. Makinda) Alisoma Dua HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI Hati zifuatazo ziliwasilishwa Mezani na:- MHE. PINDI H. CHANA - MWENYEKITI WA KAMATI YA KATIBA, SHERIA NA UTAWALA: Mheshimiwa Spika, kwa mujibu wa Kifungu cha 99 (3), cha Kanuni za Kudumu za Bunge, Toleo la 2007, naomba kuwasilisha Mezani Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge Katiba, Sheria na Utawala, Kuhusu Utekelezaji wa Majukumu ya Ofisi ya Waziri Mkuu kwa Mwaka wa Fedha 2010/2011 pamoja na Maoni ya Kamati Kuhusu Makadirio ya Mapato na Matumizi kwa Mwaka wa Fedha 2011/2012. Mheshimiwa Spika, naomba kuwasilisha. MHE. DAVID E. SILINDE (K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI YA UPINZANI): Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Msemaji Mkuu wa Upinzani, naomba kuwasasilisha Taarifa ya Msemaji Mkuu wa Kambi ya Upinzani Kuhusu Makadirio ya Matumizi ya Fedha kwa Ofisi ya Waziri Mkuu kwa Mwaka wa Fedha 2011/2012. WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, SERA, URATIBU NA BUNGE: Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, naomba kuweka Mezani Hotuba ya Bajeti ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, Tawala za Mikoa na Taasisi zote zilizopo chini ya Ofisi yake, kwa Mwaka wa Fedha 2011/2012. 1 Mheshimiwa Spika, naomba kuwasilisha. MASWALI NA MAJIBU Na. 106 Kero Kiwanda cha Mtibwa MHE. AMOS G. MAKALLA aliuliza:- Uwepo wa kiwanda kimoja tu cha sukari (Mtibwa) unasababisha matatizo mengi kama vile kuchelewesha malipo ya wakulima, mafao na bei ndogo ya miwa:- (a)Je, kwa nini Serikali isiwashawishi wawekezaji kujenga kiwanda kingine na vingine vidogo vya sukari guru ili kuleta ushindani? (b)Je, Serikali iko tayari kuwawezesha wazawa ki-mtaji endapo watajitokeza ili wajenge kiwanda? SPIKA: Hii meza ya mbele hii ni ya wale watakaojibu maswali, sasa naona mnatokea huko mnakotokea; sijui wapi! NAIBU WAZIRI WA VIWANDA NA BIASHARA alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Viwanda na Biashara, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Amos Gabriel Makalla, Mbunge wa Mvomero, kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, Kiwanda cha Sukari cha Mtibwa kina uwezo wa kusindika kiasi cha tani 50,000 cha miwa kwa mwaka. Kwa sasa, uzalishaji wa miwa kwa kiwanda na wakulima wadogo ni wastani wa tani 38,135.875 kwa kipindi cha miaka 2000/2001 hadi 2009/2010. Vilevile, bado kiwanda kina uwezo wa kusindika miwa mingi sana. Kimsingi mpaka hapo uwezo wa kiwanda cha Mtibwa wa kusindika miwa utakapokuwa mdogo ikilinganishwa na wingi wa miwa inayolimwa katika eneo hilo, ndipo kiwanda kingine kinaweza kusajiliwa vinginevyo tutakuwa tunavunja Sheria na Kanuni za Sukari. Aidha, ili Mtibwa pasiwepo na upungufu wa miwa, kiwanda kingine kinaweza kujengwa umbali wa Km. 80 kutoka kiwanda cha sasa kilipo, kuwezesha wakulima wa miwa wanaouza miwa Mtibwa waendelee kuuza miwa Mtibwa walikosajiliwa na wakulima wapya. Na pia wale wengine wasajiliwe kuuzia kiwanda kipya ili kila kiwanda kiweze kuwa na wakulima wake wanaolima miwa ya kutosha kukidhi mahitaji ya kiwanda husika. 2 (b)Mheshimiwa Spika, Serikali imeshajiondoa kabisa katika uendeshaji wa moja kwa moja wa biashara na kuiachia sekta binafsi ambayo ni injini ya maendeleo ikiendelea kufanya hivyo. Aidha, kufuatia mageuzi ya uchumi, Serikali iliruhusu mabenki na taasisi za fedha kuanzishwa nchini ili zitoe huduma kwa sekta binafsi wakati wa kuwekeza. Wananchi wengi wanaowekeza kwenye kilimo wanawezeshwa na taasisi hizo za fedha. Endapo kuna wananchi wanaotaka na wangependa kujiunga kwa nia ya kujenga kiwanda cha sukari, hili ni jambo jema linalokubaliwa na kuungwa mkono na Serikali. Na katika kufanya hivyo mchanganuo wa mradi wa kiwanda utatoa picha kwa taasisi zinazokopesha fedha ili ziwapatie mkopo. Serikali kupitia taasisi zake za usimamizi itaratibu uanzishwaji wa kiwanda hicho kwa maslahi ya wadau wote. MHE. AMOS G. MAKALLA: Mheshimiwa Spika, nashukuru kwa majibu ambayo hayajajitosheleza swali langu. Lakini naomba niulize maswali mawili ya nyongeza:- Mheshimiwa Spika, kwanza Mheshimiwa Naibu Waziri alivyojibu si kweli kwamba kiwanda cha Mtibwa kimewahi kuzalisha sukari tani 50. Hizo ni takwimu za uwongo kwa hiyo, amejibu uwongo. Kwa sababu, takwimu nilizonazo…(Makofi) SPIKA: Mheshimiwa Mbunge, hiyo sio lugha inayotumika humu ndani, unatakiwa useme hizo takwimu sio sahihi; neno uwongo, kasome ile Kanuni, itakwambia sivyo hivyo tunavyosema. Unaweza kuanza tena kuuliza swali lako. MHE. AMOS G. MAKALLA: Mheshimiwa Spika, ahsante. Takwimu za ukweli tulizonazo ni kwamba mpaka mwaka jana, tangu kiwanda kibinafsishwe mwaka 1997, kiwanda kimezalisha tani 40,000 na sasa matarajio ya mwaka huu ni tani 47,000 kwa hiyo, hakijawahi kuzalisha tani 50,000. Kwa hiyo, ninayo orodha hapa na uzalishaji wa tani kwa kila mwaka mpaka mwaka jana? (a)Mheshimiwa Spika, swali; kwa kuwa, Serikali inasema kwamba kwa kuanzisha kiwanda kingine tutakuwa tunakiuka sheria. Serikali haioni kwamba kwa kero zilizopo katika kiwanda cha Mtibwa, ndio kitaendelea kuwadidimiza wakulima? Kwa sababu, zipo kero za kuchelewesha mishahara, kulipa bei ndogo ya sukari? (b)Mheshimiwa Spika, kwa kuwa ipo haja sasa ya kuwawezesha watanzania wenye nia ya kuwekeza kiwanda kingine. Na kwa kuwa, lipo dirisha la wakulima kupitia benki ya TIB na fedha nyingine ziliwahi kuongezwa hata za EPA. Je, Serikali sasa haioni kwamba ipo haja ya kuondoa monoksoni iliyopo kiwanda cha Mtibwa, ili kuwawezesha wazawa na wananchi wengine kuweza kuweka kiwanda kingine na kuondoa kero hizi nilizozitaja? NAIBU WAZIRI WA VIWANDA NA BIASHARA: Mheshimiwa Spika, kwanza nichukue nafasi hii kumpongeza sana Mheshimiwa Makalla, kwa juhudi zake na 3 jitihada zake za kuwatetea wakulima wa miwa katika eneo hili la Mtibwa, kule kule Morogoro. Mheshimiwa Spika, katika jibu la msingi ambalo nimelitoa Serikali imesema kwamba kiwanda hiki cha sukari kina kitu kinachojulikana kwa kitaalam installed capacity ya tani 50,000. Na hatujasema kwamba kinazalisha tani 50,000. (Makofi) Mheshimiwa Spika, la pili Katika jibu la msingi tumesema, uzalishaji wa miwa uliopo katika hili eneo la Mtibwa, kwa wakulima wote wadogo wadogo ni tani 38,000. Kwa maeneo mengine uzalishaji wa miwa ni mdogo kuliko installed capacity na chini ya Kanuni za sukari zinazosimamiwa na Bodi ya Sukari, ni lazima kwanza kiwanda kilichoanzishwa kiweze kukidhiwa mahitaji ya kuwa na uzalishaji wa kutosha kabla ya kiwanda kingine hakijaruhusiwa. Utaratibu unaotumika kuruhusu uanzishwaji wa kiwanda kingine ni sharti kiwe umbali wa kilometa 80 kutoka kiwanda kilichopo cha kwanza. Lakini la pili, ni lazima mahitaji halisi ya kiwanda cha kwanza yawe yametimizwa na kuwe na uwezo kiukulima wa kuweza kutoa miwa yakutosha kwa ajili ya kiwanda cha pili. Mheshimiwa Spika, mwisho, nimshukuru sana Mheshimiwa Mbunge, kwa kuendelea kuwahimiza wananchi wake, kuwa tayari kuanzisha kiwanda cha sukari, TIB, katika dirisha la kilimo. Serikali itaendelea kuwa tayari kuwasaidia na wakati muafaka wa ukulima huu utakapoongeza capacity, Serikali itawaunga mkono katika juhudi hizo. (Makofi) MHE. SALIM HEMED KHAMIS: Mheshimiwa Spika, nashukuru. Kwa kuwa, miongoni mwa matatizo yanayowakabili wakulima wa miwa wale wanaouzia viwanda vikubwa, yaani out growers, ni kodi nyingi tokea usafirishaji mpaka usindikaji. Je, Serikali ina mpango gani kusaidia upunguzaji wa kodi hizo ili kipato cha mkulima wa miwa kikue? NAIBU WAZIRI WA VIWANDA NA BIASHARA: Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Viwanda na Biashara, naomba nijibu swali la nyongeza la Mheshimiwa Mbunge, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, chini ya utaratibu wa Serikali wa KILIMO KWANZA, Serikali inahuisha mfumo mzima wa Kodi ili kuweza kumsaidia mkulima kufanya ukulima wenye tija. Tunaangalia uzalishaji, tunaangalia uwezo wa kuwa na mbegu bora, tunaangalia mfumo mzima wa usafirishaji, ikiwa ni pamoja na juhudi za Serikali kuwekeza katika miundombinu ya vijijini kuwawezesha wakulima kupeleka bidhaa zao masokoni. Na kwa kufanya hivyo, tunaamini kabisa ukulima huu utakuwa na tija na utamsaidia mkulima. MHE. SUSAN L. A. KIWANGA: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kuniona. Kwa kuwa matatizo ya wakulima wa miwa katika kiwanda cha Mtibwa yanafanana kabisa na wakulima wa miwa wa kiwanda cha Kilombero; kwa matatizo ya wakulima kulima miwa na inapofika wakati wa kuuza miwa imeshaiva na wamekopa SACCOS, 4 miwa hiyo wenye kiwanda cha Kilombero wanakataa kuinunua na kuwaingizia hasara kubwa wakulima hao. Na wengine mpaka wamekufa kwa sababu ya mshtuko watalipa vipi. Mheshimiwa Spika, je, Serikali ina mpango gani wa kutazama kwa karibu matatizo ya wakulima wa miwa wa Kilombero katika haki zao za kimsingi? NAIBU WAZIRI WA VIWANDA NA BIASHARA: Mheshimiwa Spika, hoja kwamba kuna miwa inalimwa lakini wazalishaji au wale wenye viwanda wanakataa kwa makusudi kuinunua ni hoja nzito. Serikali italiangalia hilo suala na kulichukulia hatua kama kweli lipo. (Makofi) NAIBU WAZIRI WA KILIMO, CHAKULA NA USHIRIKA: Mheshimiwa Spika, kwanza naomba nimpongeze Mheshimiwa Naibu Waziri wa Viwanda na Biashara, kwa majibu mazuri. Nilitaka tu kuongezea kidogo kwamba wakulima hawa wa miwa katika mashamba yote yanayozunguka viwanda, wanalima kwa mikataba maalum (Contract Farming). Na katika mikataba yao wanayo makubaliano kati ya wakulima na wale wenye viwanda. Makubaliano hayo pia yanaonesha jinsi ya kutatua migogoro iliyopo. Sasa hatua ya kwanza ni kumpata mpatanishi kati ya wakulima na wenye viwanda; wakishindana hapo, ndipo tunaingia hatua ya pili. Kwa hiyo, tumekuwa tunawashauri kwanza wafuate yale makubaliano,