Dorette Corbey Over De Harde Politieke Strijd in Europa Het Moet Schoner

# Rood 07dev. 21-11-2005 10:31 Pagina 1

RLedenblad van de Partijood van de Arbeid • 2e jaargang • nummer 7 • december 2005 Afscheid van Ruud Koole Het rapport Goed wonen: voor iedereen, van iedereen Let op: 9 en 10 december Het Congres

Dorette Corbey over de harde politieke strijd in Europa Het moet schoner

Dorette Corbey (48) is Europarlementariër

Sterk en sociaal # Rood 07dev. 21-11-2005 10:31 Pagina 2

Op school vinden ze het de rode loper maar raar dat ze zoveel tijd De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter in de politiek steekt, maar de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in bij de Jonge Socialisten (JS) Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt voor Isabelle Buhre, kan ze haar ei kwijt. Isabelle hoofdredacteur van Lava, het ledenblad van de JS. Buhre (16) is al sinds haar

twaalfde actief lid. Sinds Tekst Maarten Jan Griethuysen Foto Tessa Posthuma de Boer kort is ze hoofdredacteur van Lava en steekt ze al haar vrije tijd in de JS. ‘Ik kom niet uit een rood nest’

Eigenlijk mag je pas lid worden van de Jonge Socialisten vanaf 14 jaar, maar Isabelle werd al actief bij haar lokale JS- Isabelle Buhre (16) wil afdeling op haar twaalfde. ‘Iedereen de Eerste Kamer in denkt altijd dat ik uit een rood nest kom, als ze horen dat ik zo jong al actief werd bij de PvdA, maar dat is niet waar. Ik ben me gaan interesseren in de politiek omdat ik de opkomst van Pim Fortuyn zo boeiend vond. Ik zocht een politieke leerschool en koos daarvoor de partij met de denkbeelden die het meest met de mijne overeenkwamen. Een fel socia- list ben ik echter nooit geweest. Mij lijkt een coalitie met de VVD zelfs wenselijk.‘ Ze begon met schrijven voor het ledenblad van de Amsterdamse afdeling van de JS op haar dertiende. Een jaar later schreef ze al artikelen over bestuurlijke vernieuwing voor het landelijke ledenblad Lava, en al gauw werd ze eindre- dacteur. Inmiddels is ze 16 en hoofdredacteur. ‘Ik houd van schrijven en vind het leuk om mensen te ontmoeten en te interviewen.’ Toch wil Isabelle niet per se journalist of politicus worden. ‘Ik wil Latijn gaan stu- deren en Latinist worden. Daarnaast wil ik ook verder gaan met mijn journalistie- ke bezigheden. Als ik in de politiek zou gaan, zou ik in de Eerste Kamer willen. De senatoren hebben naast hun bezigheden in de Kamer ook een gewone baan. Daardoor staan ze voor mijn gevoel dichter bij de samenleving. Bovendien heerst er rust en rationaliteit in de Eerste Kamer.’

2 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:32 Pagina 3

Inhoud redactioneel

5 FORUM Dit keer: Europa Dag Ruud!

6 INTERVIEW DORETTE CORBEY Over een paar dagen nemen we afscheid van Ruud Koole. In vijf jaar is het onze Ruud ‘Ieder compromis moet in het Europarlement bevochten worden’ geworden. We denken met afgunst aan de studenten die vanaf januari zijn verhalen mogen aanhoren. En zijn principes. Zaten wij daar maar, in die collegebanken. 12 PLATFORM Gaat de wet die het goedpraten en Gelukkig hebben we een cursus partijgeschiedenis van hem gehad (zonder tentamens). verheerlijken van terroristisch geweld John Jansen van Galen heeft een prachtig interview gemaakt met Ruud. U vindt het op verbiedt, te ver? pagina 22. En Ruud heeft zich ook niet onbetuigd gelaten. Met dit nummer van Rood 14 HET CONGRES ontvangt u zijn afscheidsessay. Bewaar het goed! Niet iedere voorzitter weet zo ver- Zorg, Democratie en Bestuurlijke vernieuwing schrikkelijk veel van politiek en geschiedenis, en niet iedere voorzitter heeft zulke duide- 16 IN MEMORIAM lijke principes. Niet altijd even makkelijk, maar we hebben er wel een prachtig beginsel- André van der Louw en Karin Adelmund manifest aan te danken. Om maar een voorbeeld te noemen. 18 ROOD IN DE REGIO Ondanks onze treurige stemming bij het ter perse gaan van dit nummer heten we Peter Boelhouwer, voorzitter van de PvdA- Michiel van Hulten van harte welkom. Kom maar op! Wij zijn benieuwd naar het effect projectgroep Wonen, over het leefbaar houden van nog meer democratie in de partij ( elk lid een stem) en doen graag verslag. In het van stad en platteland volgende nummer introduceren we Michiel van Hulten natuurlijk uitgebreid. Alvast 20 REPORTAGE iets over zijn ideeën en opvattingen vindt u in de rubriek ‘Kort’ op pagina 8. Werken in een zorgcentrum: onderbetaald idealisme Het congres vindt plaats op 9 en 10 december in Utrecht. Het programma is uitgebreid 22 INTERVIEW RUUD KOOLE ‘Als je niet weet waar je vandaan komt, begrijp en interessant. In de agenda op pagina 26 staat wat er zoal te doen is. Wij hopen u in je de toekomst niet’ Utrecht te ontmoeten! De redactie [email protected] Partijvoorzitterschap

Na bijna vijf jaar … ge het sterk verharde klimaat dat in ons land ontstond. Natuurlijk konden ook wij niet om de veranderde omstandigheden heen. En de verkie- In maart 2001 werd ik voor het eerst zingsnederlaag dwong ons meer dan ooit onze opvattingen tegen het tot voorzitter gekozen. Na het partij- licht te houden. Maar daar waar menigeen in de media en in de politiek congres in december leg ik mijn func- doorschoot in een nieuwe flinkheid en in het nieuwe dogma dat ‘alles tie neer. Dat waren vijf bijzondere gezegd moet kunnen worden’, probeerden wij in de PvdA het evenwicht jaren in de Nederlandse en in de te zoeken. Een balans van rechten en plichten, van behoefte aan veilig- internationale politiek. heid en respect voor de grondrechten, van vrijheid van meningsuiting Ik herinner me goed hoe ik op 11 sep- en nadenken over de mogelijke effecten van je woorden, van eigen ver- tember 2001, met de fiets op werkbe- antwoordelijkheid en opkomen voor de ander, van emancipatie en soli- zoek in de gemeente Den Haag, via de telefoon bij stukjes en beetjes dariteit. informatie binnenkreeg over de terroristische aanslagen in de Verenigde Dat was geen gemakkelijke opgave. De nuance wordt namelijk niet Staten. Toen we aan het eind van de middag de beelden zagen, bleek gauw als nieuws gezien, laat staan als een krachtig geluid. De grootste het onvoorstelbare werkelijkheid. De wereld zou er na die dag anders schreeuwlelijkerds krijgen de meeste aandacht. uit zien. Toch blijf ik ervan overtuigd dat uiteindelijk de tolerantie, het fatsoen, de Een half jaar later zaten we in Nederland in een van de opmerkelijkste redelijkheid en de solidariteit zullen overwinnen. De meeste mensen verkiezingscampagnes ooit. Een relatieve ‘outsider’, Pim Fortuyn, wist willen dat niet alleen zijzelf, maar ook anderen met respect worden de strijd succesvol om te zetten in één strijd, namelijk tussen hem als behandeld. Dat iedereen een menswaardig bestaan kan leiden, in eigen uitdager en de ‘gevestigde partijen’. De vreselijke moord op hem vlak land en elders op de wereld. En dat is waar de sociaal-democratie voor voor de Tweede Kamerverkiezingen in mei 2002 overheerste de verkie- staat. Dat is in de afgelopen vijf jaar niet veranderd. Ik ben blij dat ik zingen en de jaren daarna. Nederland zag er na die dag anders uit. daar als partijvoorzitter aan heb mogen bijdragen.

Die gebeurtenissen raakten ook de PvdA in het hart. Niet alleen vanwe- Ruud Koole, partijvoorzitter ge de verkiezingsdreun die we te verwerken kregen. Maar vooral vanwe-

december 2005 ROOD 3 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:33 Pagina 4

brieven Heeft u Rood iets te melden? Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, E-mailadressen 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. Laat ik bekennen dat ik Rood doorblader en (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.) opberg. Nu ik mij afvroeg waar het jongste nummer was gebleven, leidde dat ertoe dat ik met wat meer aandacht nummer 6-2005 doornam. Dit bracht mij tot de volgende Daarom vragen wij iedereen die zijn e-mail- nederiger kant zien. Men moet ook wel. De vraag, waar ik dan ook graag antwoord op adres nog niet aan de PvdA-ledenadminis- vraag is of de leden en de achterban zullen ontvang: tratie heeft doorgegeven, om dit alsnog te volgen. Welk deel van de leden beschikt over een e- doen. Dit kan op de volgende manieren: Hoe een droom een nachtmerrie werd? mailadres en welk deel niet? Deze vraag kwam U kunt een e-mail sturen naar ledenadminis- Natuurlijk ligt het niet aan Europa alleen, hoe bij me op bij pagina negen, waar gewezen [email protected]. Vergeet niet uw naam en weinig verheffend er ook over is gecommuni- wordt op de ‘Enquête zorgverzekering’. Mijn adres te vermelden! ceerd. Natuurlijk grijpt de pers elk slecht veronderstelling is dat het invullen van deze Of u kunt de ledenadministratie bellen op nieuwsfeit aan en blijft het goede buiten enquête voor de partij het meest interessant is 020-551 22 90 (maandag tot en met donder- beeld. Er is een reeks van schandalen, waarte- voor de populatie van niet pc-bezittende partij- dag van 9.00 tot 17.00 uur, vrijdag van 9.00 gen de waarde van Europa schraal afsteekt. De leden. Of heeft laatstgenoemde groep de PvdA tot 16.00 uur). breed uitgemeten nettobijdrage van al lang verlaten? Nou begrijp ik het kosten- Naar aanleiding van het tweede deel van uw Nederland zegt veel over onze ofﬁciële bene- plaatje best. Maar zou de partij toch mede de brief: de Zorgenquête wordt op verschillende penheid; daarbij verbleekt de waarde van het belangen van de onderkant van de samenle- manieren afgenomen, de enquête via de web- wegwerken van ongelijkheid binnen Europa, ving willen behartigen met meer dan alleen site invullen is slechts een van de mogelijkhe- die ermee samenhangt. woorden, dan dient er toch een vorm gevonden. Op de 50-plusbeurs bijvoorbeeld zijn De voorbeelden dat de samenwerking niet van den te worden om deze mensen per brief, dat enquêtes ingevuld en de lokale PvdA-afdelin- een leiden dakje gaat, zijn overvloedig; de zou bijvoorbeeld via de afdelingen kunnen, gen zijn opgeroepen, via de campagneﬂits zegeningen worden niet geteld. zo’n enquêteformulier te bezorgen. voor campagneleiders, de enquête te down- Het beeld van Europa als asociaal, a-democra- Johan de Bruin loaden en op straat af te nemen. tisch en bureaucratisch keert zich niet alleen in Frankrijk en Nederland tegen Europa, in Antwoord van de redactie: Nieuw standpunt Europa vrijwel alle lidstaten bestaat ongenoegen over De PvdA telt momenteel 61.821 leden, De uitslag van het referendum over de verwachtingen die niet werden vervuld. waarvan er 26.633 een e-mailadres aan de Europese grondwet is pijnlijk voor de Partij De referenda hebben de frustratie van de ledenadministratie doorgegeven hebben. van de Arbeid. Haar leden stemden verdeeld, Nederlanders en de Fransen zichtbaar Van 43 procent van de leden is dus een e- haar achterban stemde overwegend tegen. gemaakt. mailadres bij de PvdA bekend. Of de overi- Maar dat de partij het er niet bij heeft laten zit- Het Europa van de politieke Europese elite is ge 57 procent geen e-mailadres heeft of dat ten, is verheugend. De nieuwe standpuntbe- afgewezen – maar Europa? zij wel een e-mailadres hebben, maar dit paling toont een bescheidener ambitie en de Maar al te waar zijn Den Uyls woorden ‘Waar niet hebben doorgegeven, weten wij niet. gevestigde partijorde laat zich van een wat visie ontbreekt, komt het volk om’. Wat staat een sociale en democratische visie in de weg? De partij is meegegaan in een econo- Cartoon Roel Venderbosch mische visie op Europa, waarin naar onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau een meerderheid van de Nederlanders zich niet kan vinden. Europa is een neoliberaal en een neoconservatief project geworden. Dat een Nederlands kabinet binnen diezelfde kaders de publieke zaak verraadt, is de ware reden van het massale nee, van ons massale nee tegen Europa. Het ongenoegen over Europa is het ongenoegen over onze woning, onze straat, ons dorp en onze stad, waar woningnood heerst, de veiligheid beneden de maat is, het onderwijs en de gezondheidszorg worden uitgehold, waar de solidariteit opgeofferd wordt aan individueel begeren. De partij moet veel scherper stelling nemen in het lokale, regionale en nationale bereik om haar Europese ambities te kunnen verdedigen! Wie beneden afbreekt, kan boven niet bouwen! Klaas Swaak # Rood 07dev. 21-11-2005 10:33 Pagina 5

Tekst Ottolien van Rossem Foto’s De Beeldredaktie PvdA forum In het PvdA-forum drie opmerkelijke meningen van PvdA- beleid; 2. In de publieke sector moet ruimte zijn voor leden overEuropa. De PvdA-werkgroep Europa schreef de (hybride) vormen tussen markt en overheid zonder dat de discussienotitie Europa: Vertrouwen herwinnen. De discussie regels van de interne markt hierop meteen van toepassing in het PvdA-forum betreft de drie stellingen uit de notitie zijn; 3. De PvdA moet principieel openstaan voor verdere waarin gesteld wordt dat: 1. De logica van de interne markt uitbreiding van de EU met Europese landen die de waarden minder dominant moet worden in de vormgeving van sociaal van de democratische rechtsstaat met ons delen.

Louis de la Combe (53) is docent volwassenenonderwijs en woont in Amersfoort Niet alles opofferen aan de vrije markt ‘De logica van de interne Europese markt moet minder dominant worden in de vormgeving van sociaal beleid. Er moet ruimte zijn voor regionaal maatwerk, niet alles moet aan de dynamiek van de vrije markt worden opgeofferd. In de publieke sector moet er een duidelijke keus gemaakt worden: ofwel publiek orgaan met daarbij behorende bescherming, transparantie en bezoldiging, ofwel onder- nemer met alle daaraan verbonden ondernemersrisico's. Geen hybride constructies meer, met veel te veel ruimte voor misbruik! Verder heeft de Europese Unie niet primair te maken met de waarden van de democratische rechtsstaat, maar vooral met gemeenschappelijke economische belangen. Laten we ons daarop blijven focussen.’

Ilja Klink (28) is docente engels en woont in Amsterdam Vertrouwen in de toekomst van Europa ‘Europa heeft de toekomst en daarom is het belangrijk om aan een zo breed en eensgezind mogelijk Europa te werken. Een sterk Europa ligt in het ver- lengde van de PvdA-filosofie: samen sterk! Ik geef les op een middelbare school en daar heb ik gemerkt dat Europa wel- degelijk leeft onder de jeugd. Dit jaar doet mijn school mee aan de voorron- des van het Europees Jeugdparlement. Acht leerlingen zijn al enkele weken bezig met voorbereiden. Ik begeleid deze groep en ben onder de indruk van hun intelligentie, betrokkenheid en enthousiasme, ze inspireren mij als docent. Als ik hen aan het werk zie, versterkt dat mijn vertrouwen in de toekomst van Europa.’

Ad Ros (64) is vliegtuigwerkbouwkundige en woont in Beek Eerst verschillen wegnemen

‘Ik heb tegen uitbreiding van de EU gestemd, omdat er nog veel werk te doen is als het om één groot Europa gaat. Wat mij het meeste tegenvalt, zijn de grote verschillen tussen de Europese landen. Ik was van mening dat die verschillen eerst uit de weg genomen zouden worden. Als heel Europa gelijke sociale en economische rechten en wetten kent (cultuurverschil moet er blijven), dan zijn we op de goede weg en dan zijn we ook echt Europeanen. Dan moet de nieuwe grondwet er gewoon komen, vanzelfsprekend.’

U Kijk voor meer info op www.pvda.nl > forum

december 2005 ROOD 5 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:34 Pagina 6

interview Tekst Tessel Schouten Foto’s Tessa Posthuma de Boer Met veel know how en kleine stapjes

Dorette Corbey (48) is Europarlementariër. Na een carrière bij de FNV en Instituut Clingendael kwam ze ruim zes jaar geleden in het Europees Parlement. Daar is ze woordvoerder milieupolitiek, volksgezondheid, industrie, energie, onderzoeksbeleid en - sinds kort – visserij. Rood sprak met haar over het vak van Europarlementariër, milieubeleid, conservatieve krachten in Europa en de noodzaak van innovatie.

uchtvervuiling, klimaatverandering en trie bang voor verlies van werkgelegenheid. Dat meer werkgelegenheid te willen realiseren in de achteruitgang van de natuur zijn maar maakt het in het Europarlement ook moeilijk Europese auto-industrie. Nu kan ik me wel vin- enkele van de reusachtige milieupro- om tot goede milieumaatregelen te komen, den in dat soort uitdagende doelstellingen. blemen waarmee de wereldbevolking want de invloed van de lobbygroepen is groot.’ Maar toen ik hem vroeg of hij vond dat er dus worstelt. Iedereen begrijpt dat deze Maar de industrie heeft toch geen spreekrecht nagedacht moet worden over een hogere belas- Lproblemen alleen met een gemeenschappelijke in het parlement? ting op vuile auto’s in ruil voor een lagere Europese strategie zijn aan te pakken en om ‘Nee, maar de industrie is er wel aanwezig. Al belasting op arbeid, reageerde hij zeer afhou- die reden wordt er elke dag in Europa harde was het maar omdat het Europees parlement dend. Volgens hem waren de loonkosten niet politieke strijd gevoerd. Die politieke strijd ziet voor een groot deel afhankelijk is van informa- hoog en belasten auto’s het milieu helemaal er heel anders uit dan die in Den Haag. De tie van lobbyisten. Europarlementariërs houden niet zo erg als wordt beweerd. Terwijl iedereen Europese politiek kent geen regeerakkoord; zich met heel veel onderwerpen bezig en het weet dat auto’s schoner moeten. Er rijden nu Europarlementariërs mogen alleen wijzigings- parlement werkt nogal omslachtig. Er zijn per anderhalf miljard auto’s over de aarde. Met het voorstellen (amendementen) indienen op voor- onderwerp of wetsvoorstel vaak honderden, groeien van de economieën in India en China stellen van de Europese Commissie. soms duizenden amendementen. De lobbyis- komen er in snel tempo drie miljard bij. Dat Wat betekent dat in de praktijk? ten hebben tijd om al die amendementen te betekent dat het schoon moet.’ ‘Dat ieder compromis bevochten moet worden. lezen en politici vervolgens te beïnvloeden. En Hoe bereik je zo’n enorm ambitieus doel? Op mijn terrein, het milieubeleid, zit de moei- soms zijn er nauwe banden tussen industrie en ‘Dat is moeilijk. Gevestigde belangen zijn moei- lijkheid vooral in de praktijk. In theorie is ieder- parlementariërs. Wat dat betreft zie ik in mijn lijk te doorbreken. Het parlement heeft vorige een het er wel over eens dat er verregaande eigen fractie – de socialistische fractie – grote maand voor verhoging van de tabakssubsidies maatregelen nodig zijn voor de verbetering van verschillen. Mijn Duitse collega’s nemen het gestemd. Daar word ik wel eens een beetje het milieu en de luchtkwaliteit, maar zodra er snel voor de korte-termijn-belangen van de moedeloos van. Het heeft ook te maken met de concrete maatregelen op de agenda staan, industrie op, de Scandinavische collega’s gaan inrichting van het subsidiestelsel. Het is eigen- geven veel politieke partijen niet thuis.’ voor het milieu en voor innovatie, de Franse lijk onbegrijpelijk dat kolen en kernenergie wor- Geef eens een voorbeeld. collega’s zijn vaak weer tegen de belangen van den gesubsidieerd. Als je al subsidies uitdeelt, ‘Het parlement sprak vorige maand over grote ondernemingen. De Duitsers hebben veel zou juist duurzame energie een steun in de rug gefluoreerde gassen (f-gassen); zeer schadelij- invloed op het fractiestandpunt. Zij zijn zeer verdienen. Dat levert ook nog werkgelegenheid ke broeikasgassen die bijdragen aan klimaat- goed georganiseerd in het parlement, beter bij- op. Er is uitgerekend dat alleen al investeringen verandering en opwarming van de aarde. Deze voorbeeld dan de Fransen die vaak afwezig zijn in duurzame energie 900.000 banen kan f-gassen worden onder meer gebruikt in ijskas- omdat veel parlementariërs uit Frankrijk nog opleveren binnen de EU. Maar ik ben er ook ten, airco’s van auto’s, brandinstallaties en een andere politieke functie uitoefenen.’ op andere terreinen zeker van dat duurzaam- bouwschuim. Als je voorstellen doet om f-gas- Hoe precies worden de verschillende belangen heid en werkgelegenheid goed samengaan. sen aan te pakken, wijst de auto-industrie naar behartigd? Innovatie op milieugebied is zelfs een voor- de luchtvaart, de luchtvaart naar de industrie en ‘Soms door problemen gewoon te ontkennen. waarde voor de werkgelegenheid van de toe- zo verder. Alle betrokkenen onderkennen het Onlangs woonde ik een hoorzitting over auto’s komst. Maar je loopt soms tegen totale onwil probleem, maar proberen het op het bordje van bij. Daar sprak een vertegenwoordiger van de aan. En dan moet je creatief zijn. Als milieu- een ander te schuiven. Bovendien is de indus- Europese Vakvereniging, die zei 60 procent problematiek door sommige mensen wordt

6 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:34 Pagina 7

Dorette Corbey : ‘Je loopt soms tegen totale onwil aan’

port is dat mensen beter kunnen nadenken over welk type vakantie ze boeken. Een vliegva- kantie is per persoon twintig keer vuiler dan een autovakantie. Mensen maken die keuzes bewuster op het moment dat ze zich betrokken voelen. De strijd tegen klimaatverandering moet op alle niveaus worden gevoerd, en niet alleen maar een discussieonderwerp voor milieutechnologen blijven. Ik heb aan de milieubeweging gevraagd of ze voor Euro- ontkend, dan bestrijd je dat met kleine stapjes. Wat doet zo’n High Level Group met jouw aan- parlementariërs kunnen uitrekenen wat de En met steun van mensen die het kunnen bevelingen? milieubelasting is van een reis van Brussel naar weten, dus met know how. Begin dit jaar heeft ‘Dat is nog niet duidelijk. In ieder geval is het Straatsburg per vliegtuig, per auto en per trein. de Europese Commissie een zogenoemde initiatief enorm gewaardeerd, ook door de auto- Dan zijn wij als parlementariërs ons er in ieder High Level Group on Cars 21 opgericht. Deze industrie. Omdat er toch vaak besluiten worden geval van bewust dat het reizen naar Straats- groep heeft als taak aanbevelingen te formule- genomen buiten de industrie om. Daardoor burg niet alleen verspilling van geld is, maar ren voor de Europese auto-industrie. Daarbij voelen zij zichzelf vaak buitengesloten. Dat ook het milieu onnodig belast. En ik heb voor- gaat het vooral om concurrentievermogen, geldt ook voor de milieubeweging. Ik ben trots gesteld dat het Europarlement waterstofbussen werkgelegenheid, veiligheid en betaalbare prij- op het rapport en het netwerk eromheen. inzet tussen Brussel en Straatsburg. We moe- zen voor de consument. Ik vond juist dat het Realiseer je wel dat ook binnen mijn Low Level ten steeds weer nadenken over transport, over in de eerste plaats over milieuprestaties zou Group de auto-industrie en de milieubeweging hoe het schoner kan en hoe het minder kan.’ moeten gaan. We kunnen ons geen verdere botsten. Maar, en dat is opmerkelijk, ze zijn in Haalt Europa de Kyoto-norm? verslechtering van de luchtkwaliteit permitte- ieder geval bereid om te praten. Bereid om pro- ’In Kyoto is afgesproken dat de uitstoot van ren. Niet in Europa en niet in China. Als blemen te erkennen en oplossingen te zoeken.’ broeikasgassen in 2012 6 procent minder moet tegenhanger van de High Level Group heb ik Zijn er nog andere instrumenten om Europa zijn dan in 1990. Op de lange termijn moet het een Low Level Group opgericht. Een club men- schoner en progressiever te maken? 50 procent minder zijn. Dat kunnen we alleen sen die, op precies die punten, een milieube- ‘Een van de belangrijkste dingen is het betrek- halen met een echt commitment en met behulp wust en schoon alternatief heeft geformu- ken van mensen bij milieu en natuur. We moe- van technologie. Er is binnenkort een bijeen- leerd. De naam Low level groep klinkt ironisch ten niet doen alsof we vanuit Brussel of vanuit komst van de VN in Montreal, waar ik als verte- maar het heeft twee betekenissen: allereerst Den Haag de boel even schoon kunnen vegen. genwoordiger van het Europees Parlement naar- laagdrempelig, iedereen kon meedoen. Ik ben een groot voorstander van keurmerken. toe ga. Daar zal ik pleiten voor scherpe doelstel- Milieubeweging, industrie, brancheorganisa- Zodat consumenten beter geïnformeerd zijn en lingen voor de periode na 2012. Europa haalt de ties, wetenschappers, journalisten, vertegen- beter kunnen kiezen.’ Kyoto-norm als ze kiest voor een voorbeeldrol. woordigers van overheden en de Europese Biologisch vlees heeft een fantastisch keur- En een wereldwijde doelstelling is uiteindelijk het commissie. En parlementariërs natuurlijk. In merk. Maar niemand koopt het omdat het prijs- enige dat echt telt. De VS doet niet mee aan het de tweede plaats slaat de naam op Low Level verschil met regulier vlees te groot is. internationale klimaatbeleid, maar er zijn zeker emissions auto’s (auto’s die schoon en zuinig ‘Daarom moet het subsidiestelsel om. Maar hoopgevende signalen. Zo zijn er Amerikaanse rijden; red.). met die keurmerken bedoel ik ook labels voor staten en ook Amerikaanse bedrijven die mee Vanaf 1 januari 2007 komen er kleine goedko- schone auto’s, verantwoord gevangen vis, en willen doen aan het halen van de Kyoto-norm. pe Chinese auto’s op de markt. De Europese technologisch hoogwaardige en schone appara- Ook in de VS wordt steeds meer ingezien dat auto-industrie kan daarmee alleen concurre- ten. De consument moet eerst weten welk pro- innovatie en schone technologie de voorwaarden ren als ze innovatieve, schone auto’s maakt. duct schoon is, om een verantwoorde keuze te zijn voor duurzame groei.’ Werkgelegenheid, concurrentievermogen en kunnen maken. Ik wil bijvoorbeeld ook dat het een schoner milieu staan centraal in het rap- meer inzichtelijk wordt hoeveel uitstoot elk Zie ook: www.corbey.nl en port dat we afgelopen zomer aan de Europese transportmiddel veroorzaakt. Het voordeel van U www.diederiksamsom.pvda.nl Commissie hebben aangeboden.’ het inzichtelijk maken van vervuiling van trans- (initiatieven voor energiebesparing)

december 2005 ROOD 7 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:35 Pagina 8

kort Tekst Ottolien van Rossem, Tessel Schouten Foto Marjo van den Boomen Prijswinnaar bijzonder ouderenproject Programma van gezocht! nieuwe voorzitter! In 2006 zal voor de vijfde maal de Ko Suurhoff-penning worden uitge- Op 1 november kwam Michiel van Hulten als winnaar van de reikt. Deze tweejaarlijkse onder- ledenraadpleging over het partijvoorzitterschap uit de bus. Voor scheiding wordt uitgereikt aan een de PvdA stelt Van Hulten drie thema’s centraal: verdergaan met (maatschappelijke) organisatie die partijvernieuwing, een andere manier van politiek bedrijven en zich, naar inzicht van de jury, het een nieuw gelijkheidsoffensief. In het manifest Team over Rood, meest verdienstelijk heeft gemaakt dat hij tijdens de campagne op zijn website plaatste, werkt hij voor de emancipatie van ouderen. het thema partijvernieuwing verder uit. Zo pleit hij onder meer Denk aan werkzaamheden op het voor de invoering van individueel stemrecht voor leden op con- terrein van wonen, gezondheids- gressen (waarbij de afgevaardigden de niet-aanwezige leden ver- zorg, inkomen, werkgelegenheid, tegenwoordigen). Ook steunt hij het voorstel om een groot deel recreatie en verkeer & vervoer. van de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer regionaal te laten De jury laat in haar oordeelsvorming vaststellen. originaliteit, vernieuwing, ontwikke- Van Hulten wil dat de vergaderingen van het partijbestuur niet lingsgerichtheid en ouderenpartici- meer alleen plaatsvinden op het partijkantoor in Amsterdam, patie zwaar wegen. Ook de mate maar ook op steeds wisselende locaties in het land. Het partijbe- waarin een project anticipeert op de stuur kan op die manier beter in gesprek gaan met leden, volks- toenemende vergrijzing is een vertegenwoordigers, bestuurders en belangstellenden. Kijk voor meer info op belangrijk criterium. De prijs werd Het verkiezingsprogramma zou volgens Van Hulten een kort en www.pvda.nl > pvda politici eerder toegekend aan onder meer de bondig manifest moeten worden, dat ‘tijdens de rit’ en in gesprek U > kandidaat-voorzitter> Stichting Palet (1998) voor het pro- met de samenleving moet worden uitgewerkt, waardoor volksver- michiel van hulten of op ject Nij Statelân, centrum voor tegenwoordigers meer ruimte krijgen. www.michielvanhulten.nl wonen, zorg en welzijn in Menaldum en het project BRASA (2004), een multiculturele woon- vorm in Groningen. Mensenrechten op congres! De jury van de Ko Suurhoff-penning vraagt uw medewerking! Namen `Het PvdA-congres valt dit jaar Statkevich veroordeeld tot drie situatie in Wit Rusland. van instellingen, desgewenst beli- samen met de Dag van de jaar dwangarbeid in verband met Kijk op www.pvda.nl - agenda chaamd in personen die naar uw Rechten van de Mens. Voor de zijn deelname aan demonstraties voor de details. U kunt de demo- inzicht voor de prijs in aanmerking Alfred Mozer Stichting (AMS), in de stad Minsk na de fraudu- cratische oppositie financieel komen, kunt u aan ons doorgeven. een PvdA-stichting die onder leuze verkiezingen vorig jaar. steunen via het solidariteits- Suggesties kunnen tot en met 15 meer in Oost Europa sociaal- Zijn geplande deelname aan de fonds Wit Rusland van de AMS: december worden gestuurd aan democraten ondersteunt, reden verkiezingen van 2006 is hier- giro 279 05 30, ten name van Maria Dijkman: [email protected] om op het congres aandacht te mee verhinderd. Op het congres Alfred Mozer Stichting, onder of via de post: PvdA, Maria Dijkman, vragen voor Mikola Statkevich, van 9 en 10 december in Utrecht vermelding van solidariteits- Postbus 13010, 1000 BH partijleider van de Wit Russische wordt in samenwerking met fonds Wit-Rusland. Bert Amsterdam. Sociaal Democratische partij. Amnesty International een debat Koenders is ambassadeur van In mei van dit jaar werd georganiseerd over de huidige het solidariteitsfonds. Oproep kandidaten Politiek Forum 2006/2007

In 2006 start de nieuwe zittingsperiode van het Stel u dan kandidaat voor deze nieuwe zittings- Ledenadministratie: [email protected] Politiek Forum. Dertig leden daarvan worden periode! Uw kandidatuur dient uiterlijk vrijdag 6 of telefonisch: 020-551 22 90. Informatie (pro- rechtstreeks gekozen door ‘collega’ PvdA-leden. januari 2006 vóór 12.00 uur op het partijbureau ﬁelschets en procedure) vindt u op www.pvda.nl - Heeft u aantoonbare belangstelling voor en/of binnen te zijn. Via e-mail: [email protected] of vereniging – politiek forum, of kunt u opvragen beschikt u over maatschappelijke expertise op per post: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. bij Maria Dijkman: [email protected]. een bepaald interessegebied? Kunt u een kriti- De verkiezing van deze dertig leden (vijf per inte- Interessegebieden voor het Politiek Forum: sche inbreng leveren aan discussies en menings- ressegebied) gebeurt door alle partijleden op de Binnenlands bestuur en justitie, Buitenlands vorming – niet alleen op uw interessegebied website. Wilt u meestemmen maar beschikt u beleid en Europese Unie, Volkshuisvesting, maar ook in brede zin? Wilt u een spiegel vor- niet over internet, laat u dan registreren als kie- ruimtelijke ordening en milieu, Onderwijs, men voor de Kamerfracties, de Eurodelegatie en zer voor het Politiek forum en meld u vóór vrij- kunst en cultuur, Sociaal, economisch en ﬁnan- het Partijbestuur? dag 13 januari 2006 aan bij: PvdA, Afdeling cieel beleid, Zorg.

8 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:36 Pagina 9

PvdA Tekst Justus Cooiman Foto Thomas Schlijper

De regiocoördinatoren Onder van links naar rechts: Anouk Gijsbrechts, Egon Adel, Jan van der Meulen Boven van links naar rechts: Ineke Mos, Gijs Holla, Monique Wijlhuizen, Tessa Bijen, Danielle Koelemij

Om de PvdA naar buiten toe beter te kunnen profileren leggen de regionale steunpunten meer nadruk op samenwerking binnen de organisatie. Daartoe zijn zeven medewerkers Regionale steunpunten aangesteld. De regiocoördinatoren

e campagne voor de gemeente- onder haar hoede. ‘Het samenwerken tussen Gijs Holla (29) bevindt zich vaak in Parkstad- raadsverkiezingen in maart 2006 is partijonderdelen gaat niet in elke regio even Limburg, Limburg Noord-Midden, Westelijke begonnen. Zeven medewerkers goed. Maar de mensen in Kennemerland zijn Mijnstreek/Heuvelland, De Kempen, Brabant- Regionale steunpunten bevorderen momenteel wel erg enthousiast over de samen- midden en Brabant-Oost. ‘Rond Prinsjesdag en binnen hun regio’s de samenwer- werking, omdat het echt iets oplevert. Lokale de Dag van de Arbeid worden de “Rode slingers” Dking tijdens de campagne. volksvertegenwoordigers bijvoorbeeld werken georganiseerd. Onder aanvoering van een Door met vrijwilligers en politici binnen een veel samen bij het schrijven van verkiezingspro- kamerlid bezoeken vrijwilligers en raadsleden op regio activiteiten te organiseren, worden zo veel gramma’s. Zo blijkt het uitwisselen van informa- één dag een aantal dorpen en sluiten ze hun tour mogelijk kiezers bereikt. Debatten worden door tie op zowel inhoudelijk als organisatorisch af in een stad. Door rozen en folders uit te delen de samenwerking effectiever georganiseerd. Het gebied veel voordelen op te leveren.’ trekken we veel aandacht. Daar wordt vaak posi- gaat om initiëren, meer rood op straat, facilite- Anouk Gijsbrechts (33) houdt zich bezig met tief op gereageerd.’ ren, consulteren en adviseren. De medewerkers de regio’s Rivierenland, Knooppunt Arnhem- Daniëlle Koelemij (34) en Tessa Bijen (22, Regionale steunpunten zijn overigens géén tijde- Nijmegen, Brabant-West, Zeeland en de stagiaire) zijn verantwoordelijk voor de regio lijke campagnemedewerkers, maar maken deel Drechtsteden. ‘In de regio’s worden regelmatig Amsterdam. Daniëlle: ‘Binnen Amsterdam zijn uit van de permanente vernieuwingsoperatie van regionale trainingsdagen georganiseerd. er veel groepjes en clubjes die activiteiten organi- de PvdA. Tussen het partijbestuur, ‘Den Haag’ en Belangstellenden kunnen dichtbij huis bepaalde seren. Ik probeer deze samen te laten werken en de lokale mensen zijn zij het gezicht van en aan- praktische en inhoudelijke vaardigheden leren. te adviseren. Doordat ik nu veel mensen ken, kan spreekpunt voor de afdelingen en de gewesten. We hebben trainingen gegeven in bijvoorbeeld ik ze makkelijk koppelen. Tessa: ‘Ik probeer op De coördinatoren verzorgen ook trainingen: over debatteren, politieke programma’s opstellen en straat mensen te bereiken door het uitdelen van canvassen (direct kiezerscontact door bij men- het schrijven van persberichten. Momenteel bie- campagnemateriaal en het houden van enquê- sen thuis langs te gaan), over het uitwisselen van den we ook trainingen over canvassen en vrijwil- tes. Opvallend is dat mensen vaak heel positief ervaringen en bijvoorbeeld online-boekhouden. ligersbinding in de regio aan, om te leren hoe reageren als je ze aanspreekt.’ mensen te binden aan de PvdA.’ (Danielle wordt per 1 januari vervangen, omdat Monique Wijlhuizen (27) is verantwoordelijk Jan van der Meulen (58) bemoeit zich met ze een andere baan heeft.) voor Flevoland, Drenthe, ’t Gooi, Utrecht-West Rotterdam, Groningen, de Achterhoek, Veluwe, Egon Adel (29) houdt zich bezig met de regio’s en Utrecht-Heuvelrug. ‘Een aantal weken gele- Overijssel Noordwest en Twente. ‘De bijeenkom- Rijnmond-Noord, Bollenstreek, Rijnmond-Zuid, den organiseerden wij in de regio Utrecht- sten waarbij een bepaald thema centraal staat, Groene Hart en Haaglanden/Westland. ‘In cam- Heuvelrug de canvas de ‘Rode golf’. Vanwege de worden de laatste tijd goed bezocht. In de aan- pagnetijd is het erg handig om gezamenlijk gemeentelijke herindelingen vonden daar verkie- loop naar de verkiezingen wordt de nadruk materiaal aan te schaffen, van kartonnen achter- zingen plaats. Met een rode dubbeldekker gin- natuurlijk gelegd op het campagnevoeren. Er wandjes tot gummetjes. Op de website zijn de gen we op pad. We zijn langs de deuren gegaan wordt gesproken over het aantrekken van men- webgroepen nuttig, omdat je gemakkelijk een om mensen te overtuigen om te gaan stemmen. sen en het canvassen. Men kan zo leren om voor grote groep mensen kunt bereiken. Op provinci- Het was de eerste collectieve canvasactie, maar de PvdA het land in te gaan.’ aal niveau werken de Statenfractie en het vanwege het succes zullen er in de toekomst Speciaal voor de campagneperiode is Arjen Gewestelijk bestuur op dit moment goed samen méér georganiseerd worden.’ Overbeek (niet op de foto) aangetrokken. met de afdelingen uit de regio om eenzelfde Ineke Mos (44) heeft Friesland, Kop van Overbeek is verantwoordelijk voor het gebied PvdA-standpunt uit te dragen, waardoor er beter Noord-Holland, Waterland en Kennemerland Overijssel. naar geluisterd zal worden.’

december 2005 ROOD 9 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:36 Pagina 10

opinie

Alom wordt er gespeculeerd over de mogelijkheid van een grote linkse coalitie van PvdA, Groen Links en de SP na de volgende verkiezingen. Bij het ter perse gaan van dit stuk hebben deze partijen een nipte meerderheid in de peilingen. Dromen over een linkse coalitie zijn bedrog

enkend aan een linkse coalitie zie ik een einde aan de toene- publieke sector blijft achter bij de markt waardoor de overheid steeds duurder mende maatschappelijke ongelijkheid en het uitkleden van de wordt. rechtstaat. Na jaren van rechtse hypocrisie wordt eindelijk het Zolang links de ogen sluit voor overheidsfalen en de stijgende kosten van de mes gezet in de hypotheekrenteaftrek en de belastingsubsidies overheid, houdt rechts het initiatief bij hervormingen in de publieke sector. op de pensioenen. Bij het buitenlandbeleid lopen we niet meer Helaas maken linkse partijen voortdurend plannen om de effectiviteit van Dklakkeloos achter de Amerikanen aan. En aan de voortschrijdende verpesting iedere belastingeuro nog verder te verlagen. Makkelijke pleidooien voor een van het milieu en de leefomgeving wordt een halt toegeroepen. basisinkomen, een ‘cappucino-model’ in de sociale zekerheid en ‘terug naar Maar als ik wat langer denk aan een linkse coalitie krijg ik het toch Spaans de professionals’ illustreren dat. Links moet loslaten waar dat kan: meer eigen benauwd. En dat komt omdat alle leden van linkse partijen, hoe sympathiek bijdragen in het hoger onderwijs en zorg, minder ineffectieve publieke werkge- ook, vaak dromers zijn. Ze dromen net als ik over een betere, mooiere, sociale- legenheidsprojecten, korter durende uitkeringen, decentralisatie van uitvoe- re en rechtvaardiger wereld. ringsinstanties enzovoorts. Links zou eigenlijk Maar linkse dromerij is op dit moment haar ‘ideaal’ van de brede en toegankelijke wishful thinking. De komende jaren moe- Rood heeft ruimte voor een goed betoog. publieke sector moeten begraven om de zwak- ten alle zeilen bijgezet om de publieke Rood stelt graag iets aan de kaak. In de keren in de toekomst te kunnen blijven arrangementen zoals we die nu kennen, rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u beschermen. overeind te houden. een uitgesproken mening, of iets anders te Links geeft vrijwel zonder uitzondering al Veel linkse mensen bagatelliseren conse- decennia voorrang aan uitkeringen en inko- zeggen dan wat al gezegd is over een maat- quent de gevolgen van de vergrijzing. mensreparaties boven overheidsinvesteringen Door de vergrijzing nemen de overheids- schappelijk of politiek thema? Zet uw in onderwijs, kinderopvang, openbaar vervoer uitgaven aan AOW-pensioenen en zorg betoog op papier en stuur het ons: Redactie en milieu. De reden dat Nederland internatio- enorm toe. Zonder ingrijpen nu leidt dat Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, naal laag scoort op de overheidsinvesteringen, tot een generatieconflict later en stagnatie of per e-mail: [email protected]. is dat Nederland zeer hoog scoort op de uitga- van de economie door hoge belastingen. ven aan uitkeringen, niet omdat de belastingen Als de overheid te weinig geld in kas krijgt, te laag zijn. Nog steeds is circa 20 procent van moet er bezuinigd worden. Daarvan zijn uiteindelijk de maatschappelijk zwak- de Nederlandse beroepsbevolking op een of andere manier afhankelijk van keren de dupe, want arme ouderen en kinderen uit arme gezinnen kunnen een uitkering. niet terugvallen op hun familie voor zorg en onderwijs. Links wil terecht de uitkeringen niet verlagen. Maar ze kan het niet over haar Ingrepen in de sociale zekerheid, de pensioenen en de arbeidsmarkt zijn dus hart verkrijgen om de duur te verkorten en strenger te zijn. In de sociale zeker- nog immer zeer urgent. Denk hierbij aan een hogere pensioenleeftijd, schrap- heid is links synoniem met pappen en nat houden. In een linkse coalitie voor- pen in levensloop en prepensioen regelingen en hogere belastingen voor wel- zie ik dat de sociale zekerheidsarrangementen alleen maar verder opgetuigd varende 65-plussers. Terwijl de vergrijzing een links thema hoort te zijn, ont- worden. De houdbaarheid van de collectieve sector komt dan verder onder beert het links momenteel aan werkelijke politieke moed om deze zaken op de druk te staan. Zolang links blijft aarzelen bij ingrepen in de sociale zekerheid is agenda te zetten. er gewoonweg niet genoeg geld voor dringende investeringen. Links is dan op Het ontbreekt bij links aan vermogen tot zelfreflectie als het om het functione- korte termijn misschien sociaal, maar op lange termijn asociaal omdat de klad ren van de overheid gaat. De overheid moet veel maatschappelijke kwalen komt in het onderwijs, de kinderopvang, het openbaar vervoer en het milieu. oplossen, maar overheidsingrijpen is niet altijd even doelmatig en effectief. Hoewel een linkse coalitie in eerste instantie sympathiek oogt, is het naar mijn Links onderschat bovendien dat er steeds hogere belastingen nodig zijn om overtuiging een niet ongevaarlijk sociaal-economisch experiment. Veel linkse dezelfde overheidsvoorzieningen in stand te houden. Door de internationalise- dromen zijn bedrog, want ze brengen geen oplossing voor wezenlijke maat- ring van de economie wordt belastingheffing moeizamer en kostbaarder. De schappelijke kwesties zoals de vergrijzing, modernisering van de publieke sec- samenleving wordt steeds complexer door individualisering, veranderingen in tor, hervormingen van de sociale zekerheid en het op peil houden van de de levensloop en een grotere arbeidsmarktdynamiek door technologische ont- publieke investeringen. Linkse dromen kunnen eindigen in een nachtmerrie wikkelingen. Overheidsingrijpen wordt hierdoor steeds minder doelmatig en voor de zwakkeren. Daar is helemaal geen rechtse regering voor nodig. effectief. De verzorgingsstaat pompt steeds meer geld rond tussen mensen die geen hulp nodig hebben. Dit gaat met veel welvaartsverliezen gepaard. Dr. Bas Jacobs is universitair docent openbare financiën en macro-economie aan Baumols ziekte slaat bovendien genadeloos toe. De arbeidsproductiviteit in de de universiteiten van Tilburg en Amsterdam.

10 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:38 Pagina 11

FRANK VROLIJKS (41) is commercieel 5 vragen aan… directeur bij advies - en ingenieursbureau Grontmij. Veel PvdA-leden zullen hem Foto Tessa Posthuma de Boer echter kennen als voorzitter van het con- Tekst Justus Cooiman grespresidium. Ook het komende congres in Utrecht zal onder zijn leiding staan. Aan hem de taak om voor de derde keer als voorzitter van het presidium de besluitvorming en het debat op het congres te bewaken.

1 Typisch Frank..? ‘Als sociaal-democraat geloof ik in vooruitgang. Ik ben zowel bij mijn werk als bij de PvdA een bouwer. Ik probeer mensen bij elkaar te brengen en te begeleiden bij besluitvormingsprocessen. Ik kan de successen en tegenslagen van de PvdA goed relativeren. Door de professionaliteit van de partij blijkt het namelijk altijd goed te komen.’

2 Waar moet meer aandacht voor komen binnen de politiek? ‘Politici beperken zich steeds vaker tot het maken van statements en het verkondigen van principes. Maar dat is pas het begin, wat ontbreekt is het vervolg; maatregelen, concrete plannen en de financiële onderbouwing om deze principes ook te verwezenlijken.’

3 Hoe scheid je politiek en privé? ‘Politiek ís voor mij privé, omdat ik de activiteiten voor de PvdA in mijn “vrije tijd” doe. Ik kan en wil politiek en privé niet scheiden. Voor mijn werk ben ik nooit afhankelijk geweest van de politiek en ik ben dus gewend om mijn rol in vrijheid te spelen.’

4 Waar heb jij slapeloze nachten van? ‘Slapeloze nachten ken ik niet, natuurlijk gaat het niet altijd voor de wind, maar ik lig er niet wakker van. Dat mijn dochter of mijn vrouw iets zou kunnen overko- men, kan mij wel eens verontrusten. Bij een congres ben ik wel geconcentreerd en dus ben ik vroeg wakker.’

5 Wat zijn je ambities? ‘Als voorzitter van het congrespresidium heb je de taak om ervoor te zorgen dat alle leden zich thuis voelen bij de partij en dat ze een eerlijke kans krijgen om hun mening te geven. Het is een kunst om in het debat het evenwicht te vinden tussen enkel consen- sus en voortdurende confrontatie. Annemarie Grewel bijvoorbeeld had de legitimiteit om zo nodig in te grij- pen in debatten. Dat is belangrijk. Het is ook een uit- daging om de nieuwe media die we nu onder meer gebruiken voor de ledenraadplegingen, in de toekomst ook te benutten voor bijvoorbeeld plaatselijke referenda.’

december 2005 ROOD 11 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:38 Pagina 12

MEDIA OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT, IN

Volgens prof. Frank Bovenkerk, hoogleraar criminologie, vinden mensen uit steeds meer verschillende D66-minister Alexander Pechtold noemde bevolkingsgroepen een bedreiging in hun mailbox. het gekakel, al die ophef over de toenemende terreurdreiging in ons land. Veel politici ` denken daar anders over. Minister Donner Sterke toename van Justitie bijvoorbeeld. Hij bereidt een wet voor die het goedpraten en ver- bedreigingen per e-mail heerlijken van terroristisch geweld verbiedt. Een fikse inperking op het recht van ROTTERDAM, 24 OKT. Het aantal bedreigingen per e-mail is de meningsuiting. Terecht, of gaat dit te ver? laatste jaren 'explosief' toegenomen. Er zijn aanwijzingen dat behal- ve politici ook journalisten, notarissen en advocaten sinds 2002 vaker en ernstiger worden bedreigd.

Dat staat in een vandaag verschenen, gen, die volgens hem speciﬁek is verkennend onderzoek van de voor Nederland. ‘Het heeft te maken Vrij en/ o Utrechtse hoogleraar criminologie met de politieke verwikkelingen rond Frank Bovenkerk en enkele collega’s Pim Fortuyn,’ aldus de criminoloog van het Willem Pompe Instituut voor tegen het persbureau ANP. ‘Dat is Strafrechtswetenschappen. (…) een interpretatie. Het zal ook iets met vdA-Tweede-Kamerleden Aleid Wolfsen het algemene verval van waarden en (woordvoerder justitie) en Peter van In een toelichting zegt Bovenkerk dat normen te maken hebben.’ (…) PHeemst (woordvoerder terrorismebestrij- er vanaf 2002 sprake is van een vrij ding) vinden dat deze wet te ver lijkt te gaan. plotselinge toename van bedreigin- Uit: NRC-Handelsblad Wolfsen tijdens het PvdA OpPositiedebat over terrorismebestrijding: ‘Het is belangrijk dat wan- neer mensen een aanslag verheerlijken, je ze daar op aan kunt spreken als de openbare orde in het geding is. Maar met de apologiewet is ook de vrijheid van meningsuiting in het geding. Dus ik ben nog niet overtuigd.

ANTI-TERREURMAATREGELEN Sinds de brute moord op cineast Theo van Gogh, nu alweer ruim een jaar geleden, staat het onderwerp veiligheid hoger op de politieke agenda dan ooit. Ondertussen is al een aantal maatregelen ingevoerd. Het ‘openbare’ - want democratische - Tweede-Kamergebouw komt u zonder legitimatie niet meer in. Sinds Tweede- Kamerleden Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders moesten onderduiken wegens serieuze bedrei- I Het rapport Vreedzaam raad die alle aspecten behan- gingen aan hun adres, gaan veel politici zonder veilig van de projectgroep delt die op kabinetsniveau beveiliging de deur niet meer uit. En ook rech- Internationale Vrede en worden besproken op het ter- ters, advocaten en journalisten blijken te worden Veiligheid kunt u download- rein van terrorismebestrij- bedreigd. en op pvda.nl>service> ding en inlichtingen- en vei- Is onze angst voor terreuraanslagen terecht en bibliotheek. Op 9 en 10 ligheidsdiensten. de politieke behoefte aan verregaande veilig- december vindt er op het heidsmaatregelen dus gerechtvaardigd? Of ken- PvdA-congres in Utrecht een I In het onlangs verschenen we het internationale terrorisme daarmee te discussie plaats over de con- nen boekje Elf September en veel eer toe? clusies van de projectgroep. het internationale recht zet Vlak na de moord op Van Gogh stond een fikse Nico Schrijver zijn eigen Kamermeerderheid achter het apologieverbod, I De Raad voor de opvattingen over de zoge- maar het tij lijkt te zijn gekeerd. Ook de PvdA Nationale Veiligheid, inge- noemde brede meersporen- heeft ‘grote aarzelingen’. De vrijheid van steld in mei 2004, is een strategie uiteen. meningsuiting is ons blijkbaar toch te lief. Aleid onderraad van de minister- Wolfsen: ‘Van alle maatregelen die zijn aange- kondigd, lijkt dit ons de minst nuttige. Maar op dit moment weten we nog niet meer dan één zin

12 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:39 Pagina 13

T, INTERNET EN REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: VEILIGHEID platform

M.m.v.: Daniëlle van der Wekken, Tessel Schouten Het onderwerp is te veelomvattend om onder te foto’s Hollandse Hoogte brengen bij één minister.’ De projectgroep stelt wel voor de aandacht en verantwoordelijkheid van de RNV (Raad voor de Nationale Veiligheid) te verbreden. Alle onderwerpen die raakvlakken hebben met de nationale veiligheid zouden punt van aandacht moeten worden. Schrijver: ‘En dat is dus beslist meer dan enkel het gevaar voor terroristische aanslagen. Ook deelname aan een militaire interventie of zelfs een VN-blauwhelmenoperatie kan van invloed zijn op de interne veiligheid.’ De projectgroep IVV kreeg onder meer de opdracht de samenhang tussen binnenlandse en buitenlandse veiligheidskwesties te analyseren, waaronder het terrorisme. Hierop kwam de commissie met de volgende suggesties: zorg voor meer kennis over het Midden-Oosten en de Islam, / of veilig? meer adequate informatie-uitwisseling en uitleve- ring van verdachten, maar vooral: voor goede internationale samenwerking tussen politie- en veiligheidsdiensten. Ofwel: Nederland kan het niet in een brief. We hebben zeer grote aarzelingen, gebied van terrorismebestrijding kan er namelijk alleen. ‘Maar,’ voegt Nico Schrijver toe, ‘er moet maar wachten het voorstel af.’ voor zorgen dat de AIVD en het gehele politieap- ook veel meer in een brede ‘meersporenstrategie’ Over andere nieuwe wetgeving op het gebied van paraat al worden ingezet bij een moeilijk te achter- geïnvesteerd worden. Voorkomen is beter dan terrorismebestrijding zijn Wolfsen en Van Heemst halen gerucht. Noodzakelijk of overdreven? Van genezen, is een oude wijsheid.’ positiever. ‘Ondanks het risico dat je zo nu en dan Heemst: ‘Je mag het risico niet lopen. Je moet het iemand onterecht oppakt, móet het mogelijk zijn strafrecht snel inzetten – ook als iemand wat van RESPECT EN DIALOOG om bij terrorisme sneller op te treden en op te plan is. Maar: als je het eerder inzet, maak je ook Volgens de projectgroep werkt wederzijds respect sporen dan nu het geval is,’ aldus Wolfsen. ‘Het is wel eens een fout. Daarom moet er altijd sprake en de dialoog met de Islam het beste tegen radica- onmogelijk eerst de daadwerkelijke aanslag af te zijn van een redelijke onderbouwing enerzijds en lisering. Terwijl we al jaren de ‘haperende integra- wachten. En ook het gebruik van AIVD-informatie een rechter die de onderbouwing kan beoordelen tie’ willen aanpakken, dwalen we de laatste tijd in strafzaken kan beter.’ Van Heemst: ‘Het is onge- anderzijds.’ juist steeds verder af van het ideaal van een suc- looflijk belangrijk dat we met goed werk van inlich- cesvolle integratie. Als de problemen in de islami- tingendiensten mensen die echt gevaarlijk zijn, MINISTERIE VOOR VEILIGHEID tische wereld worden aangepakt en opgelost (in scherp in de gaten houden. Met strafrecht ben je Is het wellicht tijd voor een ‘ministerie voor het Midden-Oosten conflict of in Irak), dan verbe- bijna altijd te laat. En je mag het strafrecht niet Veiligheid’ zolang terreurdreiging en internatio- tert direct de veiligheid in Europa. ‘oprekken’ om er maar op tijd bij te kunnen zijn. naal terrorisme een rol spelen in onze samenle- Dan breng je verkeerde gedachten onder het ving? Nico Schrijver, hoogleraar Internationaal Wetboek van Strafrecht.’ Publiekrecht te Leiden en voorzitter van de PvdA- Discussier mee op De heren waarschuwen wel voor een ‘verwatering projectgroep Internationale Vrede en Veiligheid U www.pvda.nl > forum van de rechtstaat’. De nieuwe wetgeving op het (IVV) vindt van niet: ‘Dat is geen haalbare kaart.

Start Zoek Contact

FORUM Het forum op pvda.nl heeft twee stellingen aan het onderwerp gewijd. Een van de stellingen luidt: Vrijheid heeft z’n prijs. Het is ongewenst dat terreurverdachten wegens gebrek aan bewijs worden heengezonden. Het moet mogelijk worden om mensen langer vast te houden zonder bewijs.

Mohamed Bouhassani is het eens met Wouter Bos, die in februari van dit den. Maar er moeten dan wel gegronde verdenkingen zijn tegen die terreur- jaar stelde dat mensen onschuldig zijn zolang hun schuld niet is bewezen. verdachte.’ Bas Broesder vindt dat er voorzichtig moet worden omgespron- Geen nieuwe wetgeving zonder echte controle. Paul Hoppenbrouwers is gen met het vasthouden van mensen: ‘Ik vind dat we heel voorzichtig moe- van mening dat rechters beschikking moeten kunnen krijgen over alle nood- ten zijn in het vasthouden van mensen zonder dat er bewijzen zijn. De ter- zakelijke informatie: ‘Er is voldoende wetgeving. Wel moeten rechters alle reurverdachte die recent is aangehouden, had z'n huis vol liggen met informatie ter beschikking krijgen en die kunnen toetsen, ook de informatie wapens en ander verboden materiaal. Dit lijkt me voldoende bewijs om van de veiligheidsdienst. Als er meer tijd nodig is om alle bewijsmateriaal te iemand voor lange tijd achter de tralies te zetten, zonder dat er een direct verzamelen, moeten terreurverdachten langer kunnen worden vastgehou- bewijs is voor terreur.’

december 2005 ROOD 13 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:39 Pagina 14

Het congres over de toekomst Zorg, Democratie en Bestuurlijke Vernieuwing

Op 9 en 10 december vindt het congres van de PvdA plaats in Utrecht. Het worden twee belangrijke dagen, want er wordt niet alleen een nieuw partijbestuur gekozen, ook de inhoudelijke vernieuwing van de PvdA komt uitgebreid aan bod.

et afgelopen jaar hebben ringen in het zorgstelsel, maatschappelijk ben tot goede gezondheidszorg. verschillende projectgroe- ondernemen, de positie van patiënten, de Patiënten mogen nooit als consumenten pen gewerkt aan rapporten professionals in de zorg en de langdurige gezien worden, juist omdat mensen die op deelterreinen van de gezondheidszorg. ziek zijn, afhankelijk zijn van hun zorgver- inhoudelijke vernieuwing. In een discussietraject georganiseerd lener. Daarbij is het partijbestuur ook van HOver de inhoudelijke plaatsbepaling van door het Kenniscentrum van de PvdA is mening dat de PvdA terughoudend moet de PvdA in de Zorg, Democratie en het rapport op tal van bijeenkomsten en zijn in het idee dat commerciële zorgver- Bestuurlijke Vernieuwing, onderwerpen in verschillende settings besproken. zekeraars centrale regisseurs worden van die al in partijdiscussies besproken zijn, Mede op basis van de uitkomsten van die een deel van de gezondheidszorg. zal het congres op 9 en 10 december discussies heeft het partijbestuur van de Nagegaan moet worden welke anderen, besluiten nemen. In deelsessies zullen PvdA een resolutie opgesteld, waarin zoals de huisartsen, beter als zorgregis- daarnaast belangrijke onderwerpen als waardering wordt uitgesproken over het seurs kunnen optreden, zodat de belan- Volkshuisvesting, Internationale uitgebreide rapport. Het partijbestuur wil gen en keuzevrijheid van de patiënten Veiligheid, de Verzorgingsstaat, de het rapport overnemen, maar wel met beter gewaarborgd zijn. Publieke Sector en Europa besproken een aantal kanttekeningen en wijzigin- worden. gen. Zo vindt het partijbestuur dat in het In het rapport Zorg voor een gezond leven rapport de nadruk op de bezwaren tegen wordt ook gepleit voor het geven van een EEN GEZOND LEVEN marktwerking in de zorg nog sterker grotere rol aan de gemeente voor langdu- In april 2005 kwam het rapport Zorg voor benadrukt hadden mogen worden. De rige zorg. Gemeenten kunnen beter zorg een gezond leven uit van de projectgroep PvdA heeft toegankelijkheid van de op maat leveren, zo is de gedachte. De Waal. Het is een lijvig rapport gewor- gezondheidszorg hoog in het vaandel. Bovendien sluit dit aan bij het nieuwe den met daarin veel aandacht voor de Jong, oud, arm, rijk, gezond en onge- beginselmanifest, waarin wordt gepleit preventieve kant van de zorg, de verande- zond, iedereen moet gelijke toegang heb- voor nabij bestuur. Wel vindt het partijbe- INHOUDELIJKE DISCUSSIES

Op het congres worden naast de besluitvor- congres van december 2003. De werkgroep- Deze deelsessies vinden plaats op vrijdag- mende discussies in de grote zaal over de leden die zich op het onderzoeken naar en avond 9 december. Op vrijdagochtend vindt onderwerpen Zorg, Bestuurlijke Vernieuwing het schrijven over deze onderwerpen hebben de vrouwennetwerkdag plaats en gedurende en Interne kandidaatstelling ook discussies toegelegd, zullen veelal aanwezig zijn om de middag is er een Politiek Café waar ook georganiseerd over een aantal andere onder- met u in discussie te gaan, uw meningen te veel onderwerpen aan de orde zullen komen. werpen. Dat zijn: Internationale Veiligheid, horen en uw vragen te beantwoorden. De uit- Het congresprogramma staat op Wonen, De toekomst van de Verzorgingsstaat komsten van het werk van de werkgroepen U www.pvda.nl/congres. De rapporten en de Publieke Sector. Over deze onderwer- worden uitgebreid met hetgeen er op het over de hierboven besproken pen zijn rapporten in de maak of onlangs ver- congres gebeurt. Daarom is het van belang schenen. Deze rapporten zijn het gevolg van dat u van u laat horen. De eindresultaten onderwerpen vindt u op de doelstellingen die het congres en het par- zullen als bouwstenen fungeren voor het ww.pvda.nl>service>bibliotheek tijbestuur de partij hebben gesteld op het verkiezingsprogramma van 2007. Bel om u op te geven: 020 - 551 22 95.

14 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:40 Pagina 15

Tekst Lianne Raap, Angelina Scalzo Illustratie CoverMechanics redactioneel

stuur dat dit proces van decentraliseren cratie aan te vullen met elementen van in een rustig tempo moet gebeuren en directe democratie, zonder de represen- dat zolang gemeenten niet over voldoen- tatieve democratie uit te hollen. Het derde instrumenten beschikken om de taken de voorgestelde referendum, het raadple- uit te voeren, er niet moet worden gede- gend volksinitiatief, vindt het partijbe- centraliseerd. Op het congres kunnen stuur weliswaar interessant, maar wil het deze kanttekeningen van het partijbe- nog niet overnemen. Het is weliswaar stuur bij het Zorgrapport worden overge- raadgevend, maar in nomen of geamendeerd. Spannend, want de praktijk kan het het is heel lang geleden (hoe lang?) dat toch al snel bindend de PvdA zo'n allesomvattend rapport als zijn. Daarom advi- deze over de gezondheidszorg heeft aan- seert het partijbestuur genomen op een congres. eerst serieus te kijken naar welke onderwer- DE LEIDENDE BURGER pen op deze wijze De projectgroep Andeweg schreef een referendabel zouden helder rapport over de inrichting van kunnen zijn en of het onze democratie en bestuur. Dit rapport, niet de agenderings- De leidende Burger, is met veel waarde- functie van politieke ring ontvangen door het partijbestuur. In partijen ondermijnt. de vorm van een partijbestuursresolutie – mede op basis van de gevoerde partij- INTERNE KANDI- discussie – wordt het onderwerp ter DAATSTELLING besluitvorming aan het congres voorge- In 2003 droeg het legd. De discussie belooft spannend te congres het partijbe- worden. Het kiesstelsel, de bestuursla- stuur op om een gen, referenda en de Eerste Kamer zullen voorstel uit te werken voor een kandi- daarbij in elk geval aan de orde komen. daatstellingsprocedure waarbij de leden Een kiesstelsel met twee stemmen (één meer rechtstreekse invloed krijgen. landelijk, één in een district) zoals in ons Daarbij moest er tevens sprake zal zijn verkiezingsprogramma staat, is politiek van een gegarandeerde regionale sprei- onhaalbaar geworden. Zijn we tevreden ding van de kandidaten. Een partijbe- met het huidige kiesstelsel of willen we, stuurscommissie is met deze dubbele zoals de projectgroep Andeweg voorstelt, opdracht aan de slag gegaan en stelt het huidig kiesstelsel veranderen naar voor om voortaan in elke provincie één analogie van het Belgisch systeem: de regionale kandidaat voor de Tweede kiezer kan of op de partij als geheel stem- Kamer rechtstreeks door de leden te men en zo instemmen met de lijstvolgor- laten kiezen, middels de inmiddels de, of een voorkeursstem geven aan een bekende ledenraadpleging. Deze twaalf bepaalde kandidaat. Een versterkte voor- ‘regionale kandidaten’ krijgen dan een keursstem dus voor wie op een persoon plekje bij de eerste dertig kandidaten op wil stemmen, zodat de kiezer meer de lijst. De kandidaatstellingscommis- invloed krijgt op de personele samenstel- sie krijgt de opdracht bij het selecteren ling van de fractie. van de overige kandidaten een evenwichtige lijst samen te stellen voor wat commissie om een evenwichtige lijst REFERENDA betreft man/vrouw verhouding, experti- samen te stellen wordt dan wel kleiner. Het rapport Andeweg stelt verder voor de se, doelgroepen en natuurlijk regionale Er zitten haken en ogen aan de uitvoe- stem van de burger te versterken met de spreiding. ring van deze voorstellen. Het partijbe- invoering van drie type referenda. Bij een Het partijbestuur is van mening dat het stuur heeft er daarom voor gekozen om bindend correctief wetgevingsreferen- voorstel een goede uitwerking is van de het congres twee keuzes voor te leggen: dum vragen de kiezers zelf een stem- uitspraken van het congres. Er zijn ech- het voorstel overnemen (waarbij geko- ming door de bevolking aan over een ter ook andere uitwerkingen mogelijk, zen kan worden tussen 12 of 19 regionale door het parlement goedgekeurde wet. zoals in elke kieskring (19) de leden een kandidaten) of het voorstel niet overne- Een bindend correctief grondwetgevings- regionale kandidaat laten kiezen en deze men, maar wel de regionale spreiding referendum is verplicht bij het wijzigen een plek bij de eerste 40 op de lijst te van de kandidaten te verzekeren via een van de grondwet. Deze twee referenda geven. Zo wordt meer recht gedaan aan verscherpte opdracht aan de kandidaat- beschouwt het partijbestuur als een goede positie van de grote steden. stellingscommissie. De keuze is aan het de manier om de representatieve demo- De ruimte voor de kandidaatstellings- congres.

december 2005 ROOD 15 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:40 Pagina 16

Foto’s Marco Bakker / hh, Martijn Beekman / hh, Steye Raviez / hh en Frank Uijlenbroek

André van der Louw 1933 – 2005

Het noodlot treft de PvdA André van der Louw overleed op 20 oktober jongst- twee keer in een maand. leden. Jetta Klijnsma, wethouder en lijsttrekker in Den Haag, werkte enkele maanden voor hem. Het Een dag na het overlijden was haar eerste baan die vooral dankzij haar baas van André van der Louw veel indrukken achterliet. Voor Rood beschrijft zij ‘ sterft Karin Adelmund aan deze bijzondere periode uit haar leven. een hartstilstand.

rinsjesdag, september 1982. Ik had André, met zijn benen op tafel en met dampende menig partijgenoot verguisd, maar hij was zijn een sollicitatiegesprek en meldde me pijp, het kabinetsbeleid, de situatie in de wereld, tijd vooruit. op het Binnenhof. De portiers vonden de stand van zaken rond de sociaal-democratie Na een half jaar in de Tweede Kamer kon André het een vreemd moment, maar ze wil- en de situatie op het thuisfront met Gerard en voorzitter worden van het Openbaar Lichaam ‘ den best proberen om mijnheer Van mij. Gerard stak daarbij ook graag een sigaartje Rijnmond. Hij dacht dat hij daar beter op zijn Pder Louw op te roepen. Na een minuut of tien op. De kamer onder in het gebouw ‘Koloniën’ plaats zou zijn dan in Den Haag en nam zwaaide de deur open en zag ik een imposante werd gehuld in een blauwe wolk. afscheid. Hij gaf mij Het verdriet van België van man met een snor en een pijp. Hij kwam naar Ik heb in die maanden veel meer geleerd over Hugo Claus, dat toen net verschenen was en dat me toe en zei: ‘Jij moet Jetta zijn, want er is me al politiek, besturen en strategieën bepalen, dan tij- hij een prachtig boek vond. Maar wat bijzonder verteld dat je niet goed kunt lopen. Dus als je dens mijn hele studie geschiedenis. Maar wat ik was, hij gaf niet alleen zijn naaste medewerkers mijn persoonlijk medewerker wordt, kan ik je niet nog leerzamer vond, waren André’s contacten cadeaus, maar ook de bodes kregen een persoon- vragen om soep en koffie te gaan halen in het met de achterban. Als wij samen het Binnenhof lijk presentje en waren daar zeer van onder de restaurant,’ en hij lachte. Het ijs was onmiddel- verlieten en het Plein overstaken en de orgelman indruk, want die persoonlijke bejegening door lijk gebroken en we hebben lang zitten praten. had ons in het vizier, dan stopte het draaiorgel Kamerleden was bepaald geen schering en inslag. We spraken niet zozeer over wat de functie van en van het ene op het andere moment klonk de Na zijn vertrek uit de kamer bleef ik André via de persoonlijk medewerker inhield, maar meer over Internationale. De clientèle van McDonald’s media volgen, net zoals velen onder ons. Op hoe de wereld volgens ons in elkaar stak. kwam naar buiten en wilde graag met André op congressen of andere partijbijeenkomsten kwam André werd mijn eerste ‘baas’. Ik was een soort de foto. Hij vond het prima. ik hem nimmer tegen. veredelde secretaresse die samen met inhoude- Mensen konden met allerlei problemen bij hem Hij bleef wél de PvdA trouw, ook na de WAO-cri- lijk medewerker Gerard Heijne den Bak, André terecht. Maar hij was ook de man die vond dat sis en de beschuldigingen aan zijn adres, dat hij ondersteunde. Ondersteunen is eigenlijk niet het jonge werklozen met een jeugdwerkgarantie- een coup gepleegd zou hebben. goede woord. André had in de Tweede Kamer plan aan de slag moesten. Hij is daarvoor door Begin dit jaar hoorde ik dat André ernstig ziek nauwelijks ondersteuning nodig, omdat was en ik heb hem een briefje geschre- het Kamerwerk nu niet bepaald zijn lie- ven om hem te laten weten dat hij velingsbaan was. Het burgemeester- voor mij altijd een voorbeeld is geble- schap van Rotterdam had hij met hart ven. Niet omdat hij mijn eerste baas en ziel vervuld, maar toen hij na een was, maar omdat hij mij heeft geleerd kortstondig ministerschap toetrad tot dat politiek om mensen draait en dat de Kamerfractie van de Partij van de je daarom moet blijven knokken voor Arbeid voelde hij zich niet op zijn plek. het gedachtegoed van de sociaal- Hij hield zich een beetje bezig met de democratie. beleidsterreinen Binnenlandse Zaken en Sociale Zaken, maar eigenlijk was hij Bij de herdenkingsbijeenkomst in vooral de ex-burgemeester van Rotterdam zat ik in de kerk naast een Rotterdam. rasechte Rotterdamse van 82 – ‘met Iedere dag kwamen er brieven en tele- alleen een AOW-tje mevrouw’ – die foontjes van Rotterdammers binnen, me zangerig vertelde dat haar burge- die hem tal van vragen stelden, vaak meester, haar held, was gestorven en hele persoonlijke en hij had voor ieder- dat ze na 25 jaar afscheid kwam een een luisterend oor. Mij viel op dat al nemen; ‘want hij kwam voor ons op die Rotterdammers André nog steeds en zo’n burgemeester krijgt op handen droegen. Vaak bespiegelde Rotterdam nooit meer.’

André van der Louw in 1980 Jetta Klijnsma

16 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:41 Pagina 17

in memoriam

Karin Adelmund 1949 – 2005

arin doet het niet.’ Felix en ik kijken Op vrijdag 21 oktober overleed Karin Adelmund. elkaar somber aan. We zijn bezig de Ze werd slechts 56 jaar oud. Haar oud-collega en lijst voor de Tweede Kamerverkiezing vriend Ruud Vreeman tekende voor Rood zijn van 1994 samen te stellen. Mijn reac- tie is berusting; ze zal er wel goed herinneringen aan Karin op. ‘Kover nagedacht hebben. Felix is hier beter in dan ik. Nee, zegt hij, we gaan er nú op af. Aan de keukentafel bij haar thuis hebben we een lang gesprek over progressieve politiek, de rela- tie tussen de vakbeweging en de PvdA en de vraag of we de banden, na de WAO-crisis, weer kunnen aanhalen. Wat kan Karin daarin als vice- Karin is een wonderlijke combinatie: zich onder- en de emotie als kracht. voorzitter van de FNV betekenen? scheidend in haar stijl en opvattingen, maar ook Weer met Karin aan tafel. Nu in een café in Den Het gaat ook over geloofwaardigheid. Van de loyaal, trouw aan collega's en opofferingsgezind. Haag. Of ze Felix en mij wilde opvolgen als actievoerder met de rode lakjas tegen de WAO- Met de woede van een rebel, met een kracht als voorzitter van de partij. ingreep, overgestapt naar de PvdA, die zijn bruggenbouwer. Het doorlopende ongemak voe- Ook nu die opofferingsgezindheid en het ver- wonden likt. Uiteindelijk geeft Karins verant- len over ongelijke kansen en juist daardoor men- antwoordelijkheidsgevoel. De combinatie met woordelijkheidsgevoel de doorslag. In de Kamer sen op hun gemak kunnen stellen. het Kamerlidmaatschap werd kritisch ontvan- meehelpen om een stem te geven aan mensen Aan Karin moesten ze wel wennen, de vak- gen, maar de partij steunde haar. Op campagne in de knel. Ze heeft het geweten! bondsbestuurders en de werkgevers. Altijd te met Wim Kok. We gaan er tegen aan! Door haar verleden als kind uit een arm laat, wapperende kleding en die kaartjes met Kansen voor kinderen, ruimte geven aan lera- Rotterdams gezin was voor Karin het politieke aantekeningen, de dikke agenda vol briefjes. ren, de rode draad wordt door Karin als staats- persoonlijk. De ervaring van haar eigen emanci- ‘Ze sprak sneller dan wij konden luisteren,’ zei secretaris van Onderwijs doorgetrokken. Overal patie stimuleerde haar om de Vrouwenbond te Wim Kok. in het land aanmoedigen, energie geven. Maar vernieuwen. Ze sprak met liefde over de vrou- Maar, ze kon ook stil zijn en luisteren, wande- ook agenderen: de problematiek van de zwarte wen van de vakbondsleden ‘die de broodjes len langs het strand. Belangstellend zijn in per- scholen, de status van het vmbo-onderwijs. smeerden tijdens de staking’ en ze nam hen soonlijke zaken van collega's en vrienden. Karin wilde moderniseren: geen achterstanden- mee naar een bond die moderne vragen rond- Misschien wilde ze wel niet dat het wende. De onderwijs maar kansenonderwijs. Ze had het om vrouwenarbeid, kinderopvang, flexibilisering onrust om ideeën te ontwikkelen en te hande- zwaar, werd moe, wilde maar willen. en sociale zekerheid aan de orde stelde. Ze len, strategieën te bedenken, resultaten te Terug in de Tweede Kamer, terwijl de verharding mobiliseerde daarbij een nieuwe generatie behalen. Maar ook de discipline van het schone rondom de positie van minderheden in strijdbare vakbondsvrouwen. bureau, de studiedrang en de dossierkennis. De Nederland snel opkomt, werkt ze in de Ze zaten allemaal met dikke ogen in de kerk: spraakwaterwal en de stilte, de inhoudelijkheid enquêtecommissie aan de beoordeling van het Karin, hun voorbeeld. integratiebeleid. Tegen de modieuze stroom in. Vakbondsmensen en politici zitten Het integratiebeleid is niet mislukt, anders in elkaar. Een Tweede maar moet genuanceerd bekeken Kamerfractie als ‘een federatie van worden, positief en kritisch. De doos kleine zelfstandigen’ trekt of creëert met onderliggende dikke rapporten persoonlijkheden met een sterke indi- wordt bij mij thuis bezorgd. ‘Ruud, viduele geldingsdrang. dit gaat over de integratie in Tilburg, Onderscheidend gedrag als methode moet je lezen…’ om te overleven. Bescheidenheid, jezelf ondergeschikt maken, iemand Ik kijk naar Folkert, die achterblijft anders iets gunnen, en zelfs loyaliteit met de kinderen. werken meestal niet in je voordeel. ‘Het was je hart - waarmee je alles Overleven in de vakbeweging bete- deed.’ kent werken aan saamhorigheid, aan Loek Hermans had gelijk: Karin eensgezindheid. Omdat dit de enige Adelmund: een prachtvrouw. manier is om de belangen van werk- nemers te behartigen, vormt het je Ruud Vreeman is burgemeester van persoonlijkheid. Tilburg en was onder meer voorzitter van de vervoersbond FNV. Van 1992 Karin, met rode lakjas, overhandigt de tot 1997 was hij, samen met Felix Zilveren Troffel (april 2002). Rottenberg, voorzitter van de PvdA.

december 2005 ROOD 17 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:42 Pagina 18

Leefbaarheidsoffensief

Goed wonen: voor iedereen, van iedereen

Iedereen heeft recht op een betaalbare woning. In een veilige, ongedeelde, leefbare buurt. In de stad en op het platteland. Mooie woorden, maar de realiteit is anders. Peter Boelhouwer (47), hoogleraar aan de TU Delft en voorzitter van de PvdA-projectgroep Wonen, over manieren om stad en platteland leefbaar te houden.

e leefbaarheid van sommige stads- heid, sociale contacten en voorzieningen staan wachtingen en woongedrag hadden. Door de wijken holt achteruit. Wie het zich er onder druk. ‘ inspanningen van de bewoners, de corporatie en kan veroorloven, verlaat de wijk en De projectgroep pleit niet voor het slopen van zo de deelraad is de Peperclip inmiddels weer een kansarmen nemen hun intrek. Ook veel mogelijk woningen, maar voor een groot complex waar men graag woont. in het landelijk gebied staat een leefbaarheidoffensief in deze wijken. Dit kan vol- Devenwichtige bevolkingsopbouw onder druk: in gens Boelhouwer door diegenen die de boel ver- MEER SPREIDING Zeeland en de Noordelijke provincies is de werk- zieken, keihard aan te pakken en bij het toewij- Naast het leefbaarheidoffensief pleit de project- gelegenheid beperkt en trekken jongeren weg om zen van woningen meer rekening te houden met groep voor structurele oplossingen. Boelhouwer: werk te vinden. In de Randstad, Brabant, de leefstijl van de bewoners. ‘We willen op stedelijk niveau meer spreiding Limburg en Gelderland is er juist een enorme realiseren, onder meer door de wijze van druk op de woningmarkt, waardoor de prijzen DE PEPERCLIP woningtoewijzing en bouwprogramma’s.’ stijgen en jongeren en anderen met een minder Dat een leefbaarheidoffensief erg effectief kan Door sociaal-economische kenmerken te gebrui- gevulde beurs gedwongen worden de dorpen te zijn, blijkt onder meer in Rotterdam. Het woon- ken in de woonruimteverdeling kan er gericht verlaten. De projectgroep Wonen presenteerde complex de Peperclip in Rotterdam-Zuid was tot worden gestuurd op de bevolkingssamenstelling onlangs het rapport Goed wonen: van iedereen, voor kort een plek waar maar weinig Rotter- van wijken. Boelhouwer benadrukt dat het niet voor iedereen, met hierin concrete voorstellen dammers wilden wonen. Brandstichting, huise- om hele wijken gaat, maar om kleine ruimtelijke om de leefbaarheid van stad en platteland te ver- lijk geweld, gokken, dealen, inbraken en prostitu- eenheden zoals straten of zelfs complexen die groten. tie waren aan de orde van de dag. echt door het ijs zijn gezakt en waar al veel kans- Corporatiemedewerkers, reinigingsdienst en armen wonen. NEERWAARTSE SPIRAAL deelraad lieten het afweten. Tot in 2002 werd Boelhouwer: ‘De vraag is of je daar nog steeds Over het algemeen zijn Nederlandse huishou- besloten de Peperclip niet op te geven maar er die potentiële probleemgevallen moet huisves- dens tevreden over de leefbaarheid van hun werk van te maken: criminele overlastveroorza- ten. De meerderheid van de werkgroep vindt van buurt, maar in de grote steden laat die veel te kers werden uit hun woning gezet, er kwamen niet en is van mening dat je de mensen die daar wensen over. Sommige wijken zitten in een neer- veilige bergingen, betere verwarmingssystemen, wonen, tijdelijk moet ontlasten.’ waartse spiraal. Boelhouwer: ‘Het zijn buurten meer camera’s en de gemeentereiniging ging Een minderheid is overigens tegen deze vorm waar mensen onvrijwillig wonen. Zodra ze de zijn werk beter doen. Ook werden er drie ver- van uitsluiting, omdat men vreest dat dit leidt tot kans krijgen, vertrekken ze. Anderen, mensen die schillende leefstijlen met bijbehorende huisre- discriminatie en sociale uitsluiting. naar Nederland zijn gekomen bijvoorbeeld, gels opgesteld. Elke nieuwe huurder kon aange- Daarnaast is het belangrijk dat meer kapitaal- komen daar terecht en hebben geen geld om ven voor welke leefstijl hij wilde kiezen. Zo ont- krachtige mensen, vooral tweede generatie suc- weg te komen. Fundamentele zaken zoals veilig- stonden portieken met mensen die dezelfde ver- cesvolle migranten, niet uit de wijk vertrekken

18 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:42 Pagina 19

Tekst Michiel Reijnen Foto De Beeldredaktie rood in de regio

naar de suburbane woongebieden. ‘Als je kans in de plaats komt. Deze is afhankelijk van woningen wordt toegestaan: ’Sommige wonin- ziet die geslaagde etnische groep vast te houden, iemands woonbehoefte (grootte van het gezin, gen zijn veel te groot voor één oudere. Als je de is dat een voorbeeldfunctie voor de rest,’ aldus zorgbehoefte) en inkomen. woning verdeelt in vier appartementen, kunnen Boelhouwer. Leefbare buurten zijn hiervoor Boelhouwer: ‘Van de huidige hypotheekrenteaf- daar meerdere ouderen gaan wonen. Ze blijven noodzakelijk. trek profiteren vooral de hoogste inkomensgroe- zo in hun dorp. Ook voor bijvoorbeeld de thuis- pen: ruim 80 procent van de subsidies komt zorg is dit erg handig.’ GESPIEGELD BOUWEN terecht bij de 30 procent van de hoogste inko- Om de instroom van de meer kansrijken in de mens! Wij willen een systeem waarbij juist de ONDERDRUKGEBIEDEN probleembuurten te bevorderen en de segregatie middeninkomensgroepen gestimuleerd worden. In de onderdrukgebieden, zoals Zeeland en de verder aan te pakken, stelt de projectgroep voor Hoge inkomensgroepen zullen er op achteruit Noordelijke provincies, is het aanbod van (goed- dat er gespiegeld gebouwd wordt: in randge- gaan. Dat is helemaal geen probleem. Het is kope) woningen wel op orde, maar door de meenten en betere buurten moeten meer goed- natuurlijk te zot voor woorden dat je die mensen geringe werkgelegenheid trekken jongeren weg kope woningen worden gerealiseerd, in de grote überhaupt ondersteunt.’ en vergrijst de bevolking sneller dan elders. steden meer duurdere woningen. Ook moet de Kruijsen: ‘Voorzieningen verdwijnen en basis- inkomenseis om een sociale huurwoning te OVERDRUKGEBIEDEN scholen dreigen te sluiten, waardoor kinderen mogen betrekken worden versoepeld. Dit ver- Ook in het landelijk gebied staat een evenwich- soms wel vijftien kilometer naar hun basisschool groot de keuzevrijheid voor mensen met een wat tige bevolkingssamenstelling onder druk. moeten reizen. Er moeten daarom kleine depen- hoger inkomen, waardoor zij vaker in een goed- Kapitaalkrachtige mensen vestigen zich graag in dances komen, die een variabel minimum aantal kope stadswijk zullen gaan wonen en de segrega- de zogenoemde overdrukgebieden in onder leerlingen kennen.’ Daarnaast vindt de project- tie dus vermindert. meer de Randstad en Brabant. Joanneke groep dat de rol van bewoners groter moet wor- Boelhouwer: ‘Juist mensen met een midden- inkomen vallen tussen wal en schip. Voor een sociale huurwoning in een stadswijk met veel ‘Hypotheekrenteaftrek en huursubsidie goedkope huurwoningen verdienen ze net te veel, maar in de koopsector is het heel moeilijk om iets te vinden.’ moeten langzaam verdwijnen’

WOONTOESLAG Kruijsen, PvdA woordvoerder ‘vitaal platteland’ den: als directbetrokkenen zijn zij de beste kwali- Ook moet er makkelijker gekozen kunnen worden en lid van de projectgroep Wonen, wijst erop dat teitsbewakers. Ook woningcorporaties kunnen tussen kopen en huren, vindt Boelhouwer. ‘Er is de woningprijs daardoor voor starters en oude- een grote rol spelen bij de leefbaarheid van een een groot probleem op de woningmarkt, het ren te hoog is geworden. Voor die groepen moe- streek. doorstromen van huur naar koop is bijna stilge- ten daarom betaalbare woningen worden Zo heeft Castria Wonen in Tholen het concept vallen. Iemand die zijn eigen huurhuis kan kopen gebouwd, en dat kan prima zonder meteen het ‘Gold Service’ ingevoerd. Huurders van Castria en dus in de buurt kan blijven, zal ook meer hele platteland vol te bouwen. De gemeente kunnen waardecheques sparen om korting te betrokken raken. Nu hebben ouderen en starters Bladel geeft het goede voorbeeld. Starters heb- krijgen bij middenstanders. Castria stimuleert en het moeilijk en kunnen middeninkomens nauwe- ben in het dorp onder begeleiding van de beloont goed gedrag van huurders en de lokale lijks doorstromen.’ Om de positie van deze groe- gemeente relatief goedkoop een huis kunnen middenstand heeft een grotere afzet. Castria pen te verbeteren, wil de projectgroep dat de bouwen, waardoor de bevolkingsamenstelling draagt eveneens bij aan het realiseren van woon- hypotheekrenteaftrek en de huursubsidie lang- evenwichtig blijft. zorgcomplexen en het huisvesten van een huis- zaam verdwijnen en dat er een woontoeslag voor Kruijsen pleit er verder voor dat het splitsen van artsenpost.

ROL CORPORATIES

In de voorstellen die de projectgroep doet, is een belangrijke rol wegge- ties worden aangestuurd. De overheid stuurt hen niet aan en de markt legd voor de woningcorporaties. Deze zijn niet alleen opgericht om stuurt niet genoeg. De projectgroep vindt dat de corporaties meer vrij- voor huisvesting te zorgen, maar moeten ook zorgen voor leefbare heid moeten krijgen om de ingewikkelde sociale problematiek op te los- buurten, leefgenot en geschikte huisvesting voor verschillende groe- sen, maar de corporaties moeten wel duidelijker op hun prestaties wor- pen. Een aantal corporaties heeft zich in de jaren negentig heel sterk den afgerekend. als vastgoedondernemers gemanifesteerd. De corporaties moeten volgens de projectgroep weer terug naar de kern: emancipatiebeleid. Met Het rapport van de projectgroep Wonen wordt op 9 en 10 december in name de sociale effecten moeten centraal staan. Zo kunnen corporaties Utrecht door het congres besproken. in de stad zorgen voor betaalbare woningen voor de lage- en middeninkomens en kunnen zij op het platteland een grote rol spelen bij bijvoor- U kunt het rapport downloaden via beeld het instandhouden van voorzieningen. U www.pvda.nl>service>bibliotheek Het grootste probleem zit momenteel in de manier waarop de corpora-

december 2005 ROOD 19 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:42 Pagina 20

reportage Tekst Bas den Herder Foto Lucas van der Wee

Zorgcentra krijgen meer geld, maar ook meer inwoners. Om de stemming te peilen over de politiek en te verwachte veranderingen in de wetgeving ging Rood langs bij het Barbarahuis, een afdeling van het Zorgcentrum St. Jacob in Amsterdam, en sprak met een aantal medewerkers. Onderbetaald idealisme met uitzicht op Artis

n hartje Amsterdam, met uitzicht op ging, activiteitenbegeleiding en schoon- aan het bed’. ‘Ik haal de mensen uit bed, dierentuin Artis, ligt Zorgcentrum St. maak. Een koppeling van zorguren en help ze bij het ontbijt, het wassen, en ik Jacob. In het complex wonen onge- salariskosten ligt dan voor de hand, maar ben continu bereikbaar, bijvoorbeeld om veer 500 cliënten: 160 in het verpleeg- dat is te kostbaar. Vandaar dat er nu te helpen als er iemand gevallen is. Leuk huis, 60 in het op psychiatrische gestudeerd wordt op zorgarrangemen- is de spontaniteit van de mensen. Een Iklachten gerichte Catharinahuis, en 275 in ten, slimme combinaties van die zorgvor- wat dikkere vrouw met een puntbuik zegt het Andreas- en het Barbarahuis. men, waarbij die combinaties wel goed- dan bijvoorbeeld “Zo, het gebouw staat Manager Zorg en Verpleging Peter Duijst koper moeten uitvallen. Bij veranderin- weer” als ik haar uit bed heb geholpen. geeft een rondleiding door het complex. gen is er soms ook sprake van een opge- Daar moet je op in kunnen spelen.’ De We lopen langs een gezellige huiskamer legde efficiencykorting, of zoals vorig jaar grootste klacht is de werkdruk. ‘Je doet je die is ingericht met meubels waarbij de een productieverhoging van 1,25 procent. werk vaak met één voet buiten de drem- bewoners zich thuis voelen: eetkamer- Ik kan natuurlijk niet de verwarming lager pel,’ zegt Van Amsterdam. ‘Hier in het stoelen uit de jaren vijftig en kasten van gaan zetten om geld te besparen, zodat verzorgingshuis gaat het nog, maar mijn donker eikenhout met uitgestalde ik gedwongen kan worden om mensen te partner, die in het verpleeghuis werkt, Verkade-blikken. In het midden van het ontslaan. Politici bedoelen het goed, heeft echt heel weinig tijd.’ In de vijftien complex bevindt zich het oorspronkelijke maar hebben vaak weinig benul van de jaar die Van Amsterdam in de verzorging hoofdgebouw uit 1866, inmiddels op de consequenties van hun voorstellen. Wat werkt, ziet hij geen vooruitgang. ‘Bij veel Monumentenlijst. Op zolder een donker- aandacht betreft zijn bewoners er in de verzorgenden mis ik empathisch vermo- bruin café, met twee biljarttafels. Verder afgelopen twintig jaar in ieder geval op gen. Dat is lastig; mensen willen graag zien we oude glas-in-loodramen, kroon- achteruitgegaan. Terwijl medewerkers te hun verhaal kwijt. Je hebt als bejaarde luchters, een oud orgel en een antiek maken hebben gekregen met een grotere meer aan een goed gesprek dan aan een kapelgedeelte. Het St. Jacob is een op werklast en werkdruk.’ boterham. Natuurlijk bespaart het geld katholieke leest geschoeid zorgcentrum. om laagdrempelig werk te laten doen In het St. Jacob vinden we een verzor- ONDERBETAALD WERK door flexwerkers met tijdelijke contracten. gings- en een verpleeghuis. Het verpleeg- Teamleidster Belinda Wenink is al een Die krijgen minder betaald en stellen ook huis is gericht op intensieve, langdurige aantal jaar werkzaam in de verzorging en minder eisen. Maar hierdoor zie ik de verpleging die niet in de thuissituatie de verpleging. Ze doet nu voornamelijk bejegening van de bewoners in de loop geboden kan worden. Een verzorgings- administratief werk. ‘Regels zijn natuur- der jaren wel wat afglijden. Het is maar huis, zoals het Barbarahuis, biedt bewo- lijk nodig, maar ze veranderen zo vaak, wat je ervoor over hebt als samenleving.’ ners nog de mogelijkheid om een zelf- afhankelijk van welke regering er zit.’ standig huishouden te voeren. Wenink vindt het jammer dat de zorg nog STEMPEL steeds onderbetaald is. ‘Er wordt veel en Kok Pieter Bergmans is het hoofd van EFFICIENCYKORTING zwaar werk gedaan, voor naar verhou- de centrale keuken. Hij begeleidt met Wat merkt Duijst van politieke verande- ding weinig geld.’ Waarom ze het werk tien medewerkers het kookproces. ringen? ‘De overheid wil altijd graag din- toch blijft doen? ‘Om hier te werken moet Bergmans is positief over de nieuwe gen veranderen, maar het mag niks méér je een “mensen-mens” zijn. Elke bewoner ontwikkelingen: ‘Er is nu meer keuze kosten. De basis van verzorging en ver- is anders, dat houdt het interessant. Ik dan vroeger.’ De apparatuur in de keu- pleging is het uurloon van de medewer- probeer zo veel mogelijk te helpen: alleen ken is verbeterd, en er wordt meer met kers. Welke zorg dit is, wordt door het aan het weer kan ik niks doen.’ halffabrikaten en kant-en-klaarmaaltij- indicatie-orgaan vastgesteld op zeven den gewerkt. ‘Dat gaat niet ten koste gebieden. Hierbij wordt een bandbreedte WERKDRUK van de kwaliteit; de industrie is er goed aangegeven voor het aantal uren per Bejaardenverzorger Hans van op ingespeeld. Wel gaan er banen verlo- gebied, bijvoorbeeld persoonlijke verzor- Amsterdam is een van de echte ‘handen ren.’ Ook zijn er veel hygiëneregels bij-

20 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:43 Pagina 21

bewoners. Het is niet meer “ja zuster, Kamerleden Klaas ‘Je hebt als bejaarde meer aan een nee zuster”. Ze doen nu hun zegje. Af en de Vries en Varina toe help ik ook met veters strikken, of doe Tjon a Ten op stage goed gesprek dan aan een boterham’ ik een boodschapje.’ De nieuwe mede- in verzorgings- werkers zijn, volgens Langenberg, minder tehuis de Strijp gekomen: ‘Het is wel een tikkeltje door- sen krijgen een massage, en op die begaan dan de oude: ‘Vaak krijg ik te (Den Haag), geslagen: van alles moet een notitie manier krijgen jongeren ook de kans om horen dat niemand het werk meer wil 31 oktober 2005 worden gemaakt.’ Van de nieuwe kabi- het zorgcentrum eens van binnen te zien. doen, of dat het met de Franse slag netsplannen is in de keuken zelf niet zo Hendriksen wil de politiek één ding op gebeurt. Ze doen hun ding en ze gaan veel merkbaar. Wel in algemene zin: ‘Er het hart drukken: ‘Denk bij de nieuwe weer, voor gesprekjes nemen ze geen is veel onrust. Ik heb het gevoel dat WMO (Wet Maatschappelijke tijd.’ iedere keer weer een nieuwe minister Ondersteuning, die volgens planning van Volksgezondheid zijn of haar stem- ingaat in juli 2006 – BdH) aan de ver- HAAST pel wil drukken op het beleid.’ pleeg- en verzorgingshuizen. Besteed Door PvdA-Tweede-Kamerleden Jeroen niet alleen aandacht aan ziekten en klach- Dijsselbloem en Ella Kalsbeek werd een BEAUTYSALON ten. De focus moet naar hobby’s, naar praktijkonderzoek gedaan naar de publie- Geertina Hendriksen is teamleider activi- vrijetijdsbesteding, naar een waardige ke sector, samengevat in het boekje teiten en ontspanning. ‘De laatste tijd is levensinrichting. De laatste jaren wordt Tussen regels en realiteit, dat op 9 septem- het geld nog meer opgedeeld. Voordeel is uitgegaan van wat mensen nog wél lukt. ber verscheen (zie ook www.pvda.nl). Een dat je meer duidelijkheid hebt. Nadeel is Breek wat er is bereikt niet in een klap af.’ van de stellingen is dat de publieke sec- de enorme hoeveelheid administratie. tor kapot gaat aan de voortdurende ingrij- Die zou eigenlijk tot een minimum FRANSE SLAG pende beleidswijzigingen. Politici moeten beperkt moeten worden.’ De activiteiten Van alle mensen die ik spreek, werkt bewuster omgaan met verwachtingen die en ontspanning zijn geen franje, aldus Marie Langenberg hier het langst; zij is al ze wekken. Als minister van Hendriksen. ‘Wij zitten juist in de hoek meer dan dertig jaar schoonmaakster. Volksgezondheid Hoogervorst eens langs waar de meeste winst te behalen is voor ‘Het is zwaar werk, maar voor mij wel was gekomen bij St.Jacob, zou hem zeker een menswaardig bestaan in de laatste geschikt; ik kan niet de hele dag stilzit- het wandtegeltje zijn opgevallen dat een levensfase. We kijken constant: Wie ten.’ Sinds ze hier begon, is het aantal van de bewoners boven de deur heeft woont hier, wat doet hij, hoe kunnen we personeelsleden verminderd. ‘Ik maak hangen: ‘God schiep de tijd, over haast hem helpen er regelmatig even uit te altijd schoon op dezelfde gang. Vroeger werd niet gesproken.’ zijn?’ De buurt wordt er ook bij betrok- zat je er met z’n tweeën. Dan had je de ken. Er komen leerlingen van de schoon- tijd om het beter te doen. En als ik ziek Zie ook voor het plan ‘pvda heidsspecialistenopleiding van het plaat- ben, is er niet altijd vervanging.’ In de U investeert in medewerkers en selijke ROC, om een ‘beautysalon’ te loop der jaren zijn de bewoners mondi- bewoners’: www.pvda.nl> organiseren. Nagels worden gelakt, men- ger geworden. ‘Er is veel contact met de service>bibliotheek

december 2005 ROOD 21 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:44 Pagina 22

Hij trad in 2001 aan als partijvoorzitter, na het congres van 9 en 10 december draagt hij zijn functie over aan Michiel van Hulten. Ruud Koole blikt terug op de afgelopen vijf jaar. Over het debacle van 2002, de moord op Fortuyn en het herstel van de ‘democratische ledenpartij. ‘Er is veel onnodige ruis van de lijn gehaald.’

22 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:44 Pagina 23

Tekst John Jansen van Galen Foto Eddy Posthuma de Boer interview Constructieve tegenspeler

a, hij is wel ‘trots’ op een aantal veranderingen die hij in de PvdA tot vernieuwing, als man van Nieuw Links die een brug moest slaan naar de stand gebracht heeft, of laten we zeggen ‘tevreden’, maar ook bij dat jongeren.’ Nu is zo’n affiche ondenkbaar, zegt Koole, alleen al omdat er woord grijnst hij een beetje besmuikt, want het past een calvinist niet geen duidelijke stromingen meer zijn in de partij. om prat te gaan op zijn prestaties. Neem alleen de ‘menselijke ver- Niettemin zien velen in hem, tegenover de links-liberale Wouter Bos, toch houdingen’ in de partij, die op een dieptepunt waren toen Ruud de verdediger van de sociaal-democratische traditie? ‘Laat dat “traditie” er Koole in maart 2001 als partijvoorzitter aantrad. ‘Je kunt er om maar af,’ corrigeert hij streng. ‘Ik hecht erg aan de term sociaal-democratie, lachen, maar ik vind fatsoenlijke omgang in een partij heel belangrijk. Ik en die is toereikend. Je mag nooit vergeten (ik ben per slot van rekening heb mij vreselijk geërgerd aan de sfeer in de PvdA ten tijde van de beruchte ook historicus) dat je in een beweging staat met een lange geschiedenis. Je bestuurscrisis. Die bevestigde het beeld dat socialisten het goede willen begrijpt de toekomst niet, als je niet weet waar je vandaan komt. Hans voor de wereld, maar hun buurman niet zien staan. Wansink noemde mij in de Volkskrant de constructieve tegenspeler en dat Hoe breng je daar verbetering in? Door het zelf beter te doen, door mensen spreekt mij aan. Want uiteindelijk zijn Wouter en ik er na lange discussies er op aan te spreken. Dat heb ik geprobeerd en daar ben ik redelijk in toch altijd uitgekomen. Je doet hem geen recht meer door hem liberaal te geslaagd, geloof ik. Je blijft natuurlijk altijd in gebreke, want aandacht voor noemen, hij is echt de man geworden van de hele partij.’ het menselijk aspect kost veel tijd. Je laat steken vallen, en dan moet je het op weten te brengen te excuseren. Je moet interne kritiek niet meteen WESPENNEST terugvoeren op het verdedigen van belangetjes, niet alles in eeuwige Koole komt niet uit een ‘rood nest’, maar uit een milieu van ‘kleine luiden’ machtsstrijd vertalen, maar vertrouwen geven; dat krijg je dan vanzelf ook (zijn vader was beroepsmilitair) in Zeeland. ‘Wel erg sociaal, dat is mij met terug. Nu merk je, na het overlijden van Karin Adelmund, dat men in de de paplepel ingegoten maar uit een antirevolutionaire, gereformeerde ach- Kamerfractie heel goed met elkaar omgaat. En van wijlen André van der tergrond.’ Op zijn zestiende raakte hij zijn geloof al kwijt. Hij studeerde Louw heb ik nog mogen horen hoezeer hij waardeerde wat Wouter Bos en geschiedenis in Groningen, later politicologie in Parijs en was aanhanger ik speciaal op dit punt trachtten te veranderen.’ van de PSP. In 1977 stemde hij voor het eerst op Den Uyl. Vanwege zijn functie als directeur van het Documentatiecentrum Politieke Partijen had SAAMHORIGHEID hij ‘aarzeling’ over een partijlidmaatschap, die hij halverwege de jaren tach- Het was zo ongeveer Van der Louws handelsmerk: warmte, het gevoel van tig overwon, waarna hij PvdA-lid werd. saamhorigheid. ‘Je moet, vind ik, het scherp inhoudelijk oneens kunnen De moderne politieke partij is, ook later aan de Universiteit Leiden, zijn zijn, zonder dat je elkaar lullig beconcurreert en onmenselijk behandelt.’ wetenschappelijke specialisatie en hij was op weg om hoogleraar te wor- Van der Louw had zelf lang het gevoel dat de PvdA hem in de steek had den. Waarom verruilde hij de academische wereld in 2001 voor de PvdA, gelaten. ‘Ook aan dat soort ervaringen proberen we structureel wat te die toen een wespennest was? ‘Mede daarom. De crisis was de directe aan- doen. We hebben nu een speciale sectie voor nazorg aan wethouders en leiding. Ik vond dat de PvdA als vereniging weer een gezicht moest krijgen. burgemeesters die uit de boot vallen, om te voorkomen dat ze in een zwart En toen voor het voorzitterschap een kandidaat kwam uit de fractie leek mij gat belanden. Daar mobiliseren we een heel netwerk voor – dan wordt bij- dat – die persoon niet te na gesproken – een enorm testimonium pauper- voorbeeld aan Job Cohen gevraagd eens met die-en-die oud-collega-burge- tatis: heb je 65.000 leden, kies je uit 45 fractieleden! Kom nou toch! Daar meester te praten. Dat wordt gevoed. De inzet is er.’ kwam bij een soort calvinistisch verantwoordelijkheidsgevoel: als men een beroep op je doet en je had altijd al commentaar op de gang van zaken in SOCIAAL-DEMOCRATISCHE TRADITIE? de PvdA, mag je niet vanaf de zijlijn blijven staan roepen. Gebruik die ken- In de twee dagen voor ons gesprek heeft hij de uitvaart van twee van zijn nis dan ook, als de partij het vraagt.’ voorgangers als partijvoorzitter bijgewoond: Adelmund en Van der Louw. Bij de plechtigheid voor de laatste in de Laurenskerk te Rotterdam refereer- LEDENRAADPLEGING de Koole aan het verkiezingsaffiche uit 1971, waarop naast Joop den Uyl de Het begin was voor Koole ‘heel lastig’. De campagne voor de verkiezingen beeltenis van partijvoorzitter Van der Louw te zien is. ‘Hoogst ongebruike- van 2002 stond ‘al tamelijk dichtgetimmerd’ in de steigers, en het campag- lijk: iemand die niet eens kandidaat is! Het had te maken met het feit dat er neteam vergat wel eens de nieuwe partijvoorzitter (die er tegenover het par- twee stromingen in de PvdA waren. Van der Louw gold als symbool van tijcongres verantwoordelijk voor is) erbij te betrekken, soms zelfs met ‘kwa-

december 2005 ROOD 23 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:45 Pagina 24

interview

de opzet’. ‘Kwam ik op mijn kamer, hadden ze gedacht Maar zou ook de kiezer dat beeld van een duidelijke dat ik er die dag niet zou zijn en zaten ze zonder mij te PvdA al herkennen? ‘Het staat in de steigers, maar is vergaderen. Kregen ze prompt allemaal rooie koppen.’ nog niet bij iedereen gevestigd. De gemoderniseerde Ook had hij geen invloed meer op de kandidatuur voor sociaal-democratie is een dalend cultuurgoed en het het partijleiderschap want ‘duidelijk was dat Melkert de duurt geruime tijd voordat dat overal is doorgedron- beoogde opvolger was’. ‘Er dienden zich geen andere gen. Daarom moeten we het iedere keer scherp neer- kandidaten aan, misschien ook omdat het zo duidelijk zetten, zoals bij de plannen van Hoogervorst voor de was.’ Die zomer kondigde Wim Kok zijn afscheid als zorg: dat wij ook een basisverzekering willen, maar partijleider aan en presenteerde Ad als zijn opvolger. tegen commercialisering zijn en tegen die verheerlijk- ‘Dat was mij te geregisseerd. Ik schreef toen al in het te keuzevrijheid – alsof de mens een keuzebeest is.’ ledenblad: nu moest het maar zo, maar een volgende keer moeten de leden erbij betrokken worden.’ INSTITUUT VAN ‘BELANGSTELLENDEN’ Daarvoor schiep de grote nederlaag na de moord op Is de PvdA weer klaar om te regeren? ‘Vind ik wel. Fortuyn de ruimte. ‘Het was een enorme dreun en een grote ramp maar Klaar en af is het nooit, dat is de les uit het debacle van 2002. Maar de ook een window of opportunity. Als de lijsttrekker op de verkiezingsdag zelf meeste bouwstenen voor een degelijk verkiezingsprogramma liggen klaar, al terugtreedt, moet je een manier vinden om de leden te betrekken bij zijn vanaf dat rapport over migratie van de commissie-Patijn waar ik echt trots opvolging. Omdat het om het fractievoorzitterschap ging, was ik was toen op ben, tot aan het rapport over wonen dat de macht van het grote geld en afhankelijk van de instemming van de fractie en het heeft mij heel veel de speculanten op de bouwmarkt met moderne middelen aan banden wil moeite gekost om die daarvan te overtuigen. Maar puristen als Bart leggen. Als je nou vraagt of er al wetsvoorstellen in onze la liggen… nee, dat Tromp, die zeggen dat de fractie haar eigen voorzitter hoort te kiezen, ken- moet nog gebeuren. Maar de richting is er.’ nen de geschiedenis van de partij niet. De leden kozen altijd de lijsttrekker, Ondertussen bedreigen vergrijzing en afkalving de partij. ‘Ik verlang niet die de facto ook fractievoorzitter werd. Anderen wilden dat we het hele- nostalgisch terug naar de massapartijen, die trouwens zo massaal niet maal opengooiden, ook voor mensen van buiten de Kamer, maar dan had waren. Op het hoogtepunt was 10 procent van de bevolking partijlid, nu je het risico gelopen dat iemand op een zolderkamertje partijleider moest nog 2 procent. Het is vanaf de jaren zestig gaan dalen, die trend stopte tij- gaan zitten wezen. Na de val van Balkenende I konden we de ledenraad- dens de polarisatie en zette zich weer voort vanaf ’85. Politiek heeft uit een pleging die we gepland hadden, echt openmaken: toen ging het om een oogpunt van polarisatie baat bij een zekere polarisatie. Dat was ook mijn lijsttrekker.’ bezwaar tegen Paars II, het één-pot-nat-beeld van tegenpolen die structureel samen in het kabinet zaten. Sinds 2002 wordt politiek weer interes- MACHTSCONCENTRATIE DOORBREKEN santer gevonden. Daar profiteren opleidingen politicologie van, en wij ook. De ledenraadpleging voor het aanwijzen van lijsttrekkers heeft inmiddels We krijgen veel nieuwe jonge leden, de laatste jaren daalt de gemiddelde breed ingang gevonden in de partij. Koole ziet er met voldoening op terug, leeftijd van ons leeftijdsbestand jaarlijks met een jaar. Maar door de verg- maar waarschuwt ook: ‘Er hoort een hechte partij bij waarin leden zich rijzing is het netto resultaat van vijftienduizend nieuwe leden slechts drie- kunnen organiseren, eventueel als interne oppositie. Ik ben politicoloog duizend. Met de instelling van het instituut van ‘belangstellenden’ beogen genoeg om te weten: hoe meer formele bevoegdheden je rechtstreeks aan we nu mensen die aarzelen over een partijlidmaatschap over die streep te de leden geeft, des te groter is de kans dat dit tot versterking van de partij- trekken. Dat werkt, maar voorlopig niet genoeg.’ top leidt. Zie veel congressen van D66, die een speelbal zijn van de partij- Het bedreigende is dat partijen zo steeds afhankelijker worden. ‘Ja, van de leiding. De opgave is dus de machtsconcentratie aan de top te doorbreken overheid of private financiers. Ik heb er veel aan gedaan om via wetgeving zonder de constitutionele organisatie van de partij te verwateren.’ vooral dat laatste te voorkomen. Het kabinet is wat dat betreft op de goe- Naast het bevorderen van fatsoenlijke onderlinge omgang in de partij was de weg met voorstellen inzake transparantie. Mijn ideaal is dat je finan- een van Koole’s drie doelstellingen het herstel van de ‘democratische cieel niet op een paar grote geldschieters steunt, maar op heel veel kleine ledenpartij’, waartoe hij ook de vitalisering van het Politiek Forum en de schenkers.’ instelling van een adviesraad-verenigingszaken rekent: ‘Er is veel onnodige ruis van de lijn gehaald.’ Zijn derde doelstelling was: een duidelijker MOEILIJKE JAREN ‘sociaal-democratisch profiel’. Dat is een ‘taaiere’ opgave gebleken, geeft Was het bestaan als PvdA-voorzitter boeiend? ‘Het waren moeilijke jaren, hij volmondig toe. ‘Het is werk op lange termijn, niet iets wat je zomaar voor Nederland en voor de partij. De gruwelijke, voor je gevoel on- kunt invoeren.’ Nederlandse sfeer hier op de avond na de moord op Fortuyn. De bedreigingen, vooral aan het adres van Ad Melkert, dat gun je niemand. Toen DALEND CULTUURGOED onze grootste nederlaag ooit! De uitslagenavond in Paradiso waar je door ‘Paars II vond ik te technocratisch, zonder boodschap of missie. In een detectiepoortjes binnen moest komen en we onder de vloer door kropen, lezing in Groningen heb ik ontkend dat wij onze ideologische veren had- omdat het volgens de beveiliging anders niet veilig was! Daar ook het den afgeschud, zoals Kok zei. Ik verzet mij tegen dat beeld, wij hebben aftreden van Ad waarin ik bewust een actieve rol speelde, maar wat ik toch onze beginselen nooit overboord gegooid, maar kozen steeds moderne heel lastig en pijnlijk vond.’ middelen om die doeleinden te bereiken: standvastig in onze doelen, flexi- Maar: ‘Ik heb met veel plezier voor de partij gewerkt. Al heb ik dingen bel in de middelen. Dat vind ik terug in ons nieuwe beginselmanifest, gedaan die anders hadden gemoeten. Mijn eerste voorbarige kritiek op de waar ik heel tevreden over ben, vooral omdat het in wisselwerking met de harde persoonlijke toon in het rapport van de commissie van Margreet de hele partij tot stand is gekomen. Neem de toegang tot publieke voorzienin- Boer was ongelukkig. Die had overigens wel het effect dat het rapport gen. Die moet geborgd worden door de overheid, maar als de markt dat meteen in het middelpunt van de belangstelling kwam en misschien is beter kan uitvoeren (wat ik me sterk afvraag), moet je daar niet dogmatisch daardoor de louterende werking ervan per saldo vergroot, al was dat niet in zijn.’ mijn vooropgezette bedoeling.’ Hij schiet in de lach.

24 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:45 Pagina 25

Tekst Tessel Schouten Illustratie CoverMechanics binnenkort

Binnenkort behandelt een maatschappelijk onderwerp, een wetsvoorstel of vergevorderd plan waar veel mensen binnen afzienbare tijd mee te maken zullen krijgen. In dit nummer de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. De deuren langs

oor de PvdA breekt een gen worden daarbij zo veel mogelijk ‘op dentsverkiezingen een experiment uitge- spannende periode aan. Nu maat’ bediend. Dat geldt ook voor de voerd in de staat Texas. Twee vergelijkba- zijn verkiezingen per defini- inkoop en productie van spotjes voor re (Democratische) wijken werden beke- tie spannend, maar wie aan radio en tv. ken. In één wijk werd gecanvast; in de de nederlaag bij de andere niet. In de wijk waar was gecan- gemeenteraadsverkiezingenV van 2002 ‘Iedere campagne bestaat uit twee onder- vast, bleek de opkomst maar liefst 10 terugdenkt, weet dat het deze keer beter delen: de mediacampagne en direct kie- procent hoger te liggen. moet. De afgelopen vier jaar hebben de zerscontact. Het één kan niet zonder het Als je begint met canvassen in typische inwoners van steden en dorpen kunnen ander,’ zegt campagne-manager Marco PvdA-wijken is de drempel niet zo hoog. zien dat de PvdA in veel gemeenten het Esser. ‘In navolging van de Meer Rood op Esser: ‘In een wijk met 30 procent PvdA- verschil kan maken. Het is nu tijd voor Straat-acties van de afgelopen jaren, stemmers heb je bij één op de drie deu- een spetterende campagne om het ver- wordt de gemeenteraadscampagne dus ren een PvdA-er te pakken. Die mensen trouwen van de kiezers te winnen met ook vooral op straat gevoerd.’ kun je vragen om PvdA-belangstellende onze plannen voor de toekomst. Het canvassen, het van-deur-tot-deur- te worden. Mensen die aangeven al hun gaan, is daarbij van groot belang. Esser: hele leven PvdA te stemmen, kun je vra- ‘Met een één-op-één-gesprek leg je gen of zij vrijwilliger willen worden. Zo CANVASSEN: TRAINING EN DVD namelijk echt persoonlijk contact. kunnen we gezamenlijk flink campagne Om te laten zien dat iedereen kan canvassen is een dvd Onmisbaar in een tijd waarin kiezers voeren om uiteindelijk op 7 maart 2006 gemaakt. Afdelingen kunnen die bestellen door een mail tweezijdige communicatie verlangen.’ de winst binnen te halen.’ te sturen naar Lennart Zut: [email protected]. Daarnaast Hoewel sommige afdelingen al jarenlang worden trainingen aangeboden. Afdelingen kunnen met succes canvassen, heerst in andere daarvoor contact opnemen met hun regiocoördinator. afdelingen nog koudwatervrees. ‘Terwijl dat niet hoeft,’ aldus Esser, ‘want mensen waarderen het echt als de PvdA interesse Het landelijk campagneteam is dienst- in hen toont. In het verleden heeft de baar aan de lokale campagnes. Vanuit de Universiteit Leiden daar onderzoek naar filosofie ‘eenheid in verscheidenheid’ gedaan. Het bleek dat mensen die worden de lokale campagnes zo goed iemand aan de deur hadden gehad, daar mogelijk ondersteund. Zo is de campag- positief over waren.’ neschool opgericht waar campagnecoör- dinatoren worden getraind. Informatie Tevens wees het onderzoek van de wordt onder meer uitgewisseld via de Universiteit Leiden uit dat ten opzichte regiocoördinatoren (zie ook pag. 9). Het van folders uitdelen, kiezers opbellen en campagneteam werkt koortsachtig aan brieven versturen het van-deur-tot-deur- nieuw campagnemateriaal, zoals de pos- gaan het meest effectief is. Recenter, in ter, folders en hebbedingetjes. De afdelin- 2004, is tijdens de Amerikaanse presi-

december 2005 ROOD 25 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:46 Pagina 26

agenda Uitgesproken

December ‘Het debat over de collectieve sector tus- 2 Max van den Berg over HIV/Aids sen links en rechts in ood In het kader van zijn campagne ‘Allemaal dit land heeft te lang R gezond: verdubbel de kansen’, houdt Euro- geleden onder de Ledenblad van de Partij van de Arbeid parlementariër Max van den Berg een voor- platheid van plei- 2e jaargang • nummer 7 • december 2005 dracht over het de HIV/AIDS-problematiek dooien voor meer of voor studenten Buitenlandse Journalistiek van voor minder geld. Colofon de Academie voor Journalistiek in Tilburg. Dat is niet het issue,’ Rood is het positief/kritische ledenblad van 9 zei Wouter Bos, in de Partij van de Arbeid waarin leden van de Congres De eerste dag van het congres: een lezing over de partij centraal staan. Leden worden van harte beleidsverslag van het partijbestuur, de Eerste- Vergrijzing en Verzorgingsstaat, ‘Waar het om uitgenodigd te reageren op de inhoud van en Tweede-Kamerfracties, discussie over de gaat, is of we het rendement voor de belas- Rood en de redactie van ideeën, suggesties resoluties ‘Zorg’ en ‘Interne Kandidaatstelling’, tingbetaler kunnen verhogen. Als dat lukt, zijn of kopij te voorzien. Rood verschijnt acht- maal per jaar en wordt gratis verspreid onder verkiezing van de nieuwe partijvoorzitter mensen nog altijd bereid hun steentje bij te de leden van de PvdA in een oplage van (accordering uitslag ledenraadpleging) en het dragen.’ 63.000 exemplaren. Niet-leden kunnen een nieuwe partijbestuur. ’s Avonds worden er Dat is nog maar de vraag. Veel burgers zijn abonnement aanvragen via de leden- deelsessies georganiseerd over de onderwer- ontevreden over politiek en overheid, stellen administratie ([email protected] Tweede Kamerleden Ella Kalsbeek en Jeroen of 020-5512290). Rood verschijnt ook in pen Verzorgingsstaat, Publieke sector, Wonen, gesproken vorm voor mensen met een lees- Europa en Internationale Veiligheid. Vrijdag- Dijsselbloem in hun onlangs gepubliceerde handicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. ochtend vindt de vrouwennetwerkdag plaats boekje Tussen regels en Realiteit. Aan de hand en gedurende de middag is er een Politiek van praktijkvoorbeelden schetsen zij een ont- Partij van de Arbeid hutsend beeld van de falende (semi) publieke Herengracht 54 / Postbus 1310 Café, waar vele onderwerpen aan de orde sector, ondanks de grote inzet en compassie 1000 BH Amsterdam zullen komen. Er is ’s avonds gelegenheid om van de medewerkers in deze sectoren. Waren 020-5512155 na te praten. De avond wordt begeleid door www.pvda.nl de lotgevallen van Jozef K. in de fenomenale muziek. Redactieadres: roman Het proces van Franz Kafka al gekma- Postbus 1310 10 Congres Op deze tweede dag van het con- kend; de door Dijsselbloem en Kalsbeek 1000 BH Amsterdam gres wordt de resolutie ‘Democratie en beschreven pogingen om nieuwe verpleeghui- [email protected] Bestuurlijke vernieuwing’ bediscussieerd. Ruud zen te bouwen, tarten elke verbeelding. Redactie: Koole en Wouter Bos houden hun speech. Samenleving en politiek menen bijvoorbeeld Michiel Reijnen, Tessel Schouten, al vele jaren dat ouderen in verpleeghuizen op Tevens is er gelegenheid om afscheid te nemen Daniëlle van der Wekken een fatsoenlijke, menswaardige manier moe- van Ruud Koole en de andere vertrekkende Eindredactie: ten worden verzorgd. Maar nieuwbouw van leden van het partijbestuur en het presidium. Roselie Kommers, Tessel Schouten verpleegtehuizen gaat tergend langzaam. Er is een wandelprogramma over verschillende Art direction en vormgeving: Door bureaucratie en mismanagement duurt onderwerpen, waaronder Europees Nabuur- Studio Pollmann, Amsterdam het vaak tien jaar en langer eer er met de schapbeleid, Oppositie in Wit-Rusland, Energie Medewerkers aan dit nummer: bouw kan worden begonnen. Al die tijd is er Berent Daan, Wouter Bos (column), Justus en Milieu, Cultuureducatie en Amerikaanse vergaderd, gepland, gerekend, maar werden Cooiman, Maarten Griethuysen, Bas den toestanden. Op beide dagen zullen er diverse ouderen niet in fatsoenlijke omstandigheden Herder, Bas Jacobs, Jetta Klijnsma, Ruud trainingen in het kader van de gemeenteraads- verzorgd… Koole (column), Lianne Raap, Ottolien van verkiezingen plaatsvinden. Rossem, Angelina Scalzo, Jan Schuurman In het gedurfde praktijkonderzoek van beide kamerleden wordt aan de hand van sprekende Hess, Ruud Vreeman Voor het gehele programma voorbeelden uit de sociale zekerheid, de Fotografie: U van het www.pvda.nl/congres De Beeldredaktie, Hollandse Hoogte, Eddy jeugdzorg en de nieuwbouw van verpleeghui- Posthuma de Boer, Tessa Posthuma de Boer, zen aangetoond dat de bureaucratie niet werkt Martijn van de Griendt, Thomas Schlijper, of erger, meer problemen veroorzaakt dan dat Frank Uijlenbroek, Lucas van der Wee RECTIFICATIE het oplossingen biedt. Grote stelselherzienin- Cartoon en illustraties: In het vorig nummer is een fout geslopen in de column van Wouter gen moeten evenwel worden afgewezen stel- CoverMechanics, Amsterdam Bos: ‘... Het is dus niet de Goed Nieuws Show geworden die het kabi- len Ella Kalsbeek en Jeroen Dijsselbloem, want Roel Venderbosch, Nijmegen net zo graag had gezien(...) Geen CDA-er ook die we tijdens de daar gaat de publieke sector aan kapot. En de Drukwerk: Algemene Beschouwingen met afschuw of compassie hoorden spre- verwachtingen van burgers en politici moeten PrintConsult, Bloemendaal ken over de toenemende ongelijkheid in Nederland. En ondanks het realistischer worden. feit dat veel mensen aan deze debatten zich vooral het gebaar van een Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid U kunt Tussen regels en realiteit gratis bestellen van het partijbestuur. brakende Hoogervorst zullen herinneren, vond ik dat gebaar politiek een van de meest interessante constateringen.’ De laatste zin moet bij de afdeling publieksinformatie van de PvdA Overname van (delen van) artikelen, foto’s of luiden: 'En ondanks het feit dat veel mensen van deze debatten zich Tweede-Kamerfractie: 070-31 830 25. illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming vooral het gebaar van een brakende Hoogervorst zullen herinneren, van de uitgever. vond ik dát een van de meest interessante constateringen. ‘dát’ slaat Jan Schuurman Hess ISSN 1574-2733 op de in de voorgaande zin gemaakte observaties over het CDA.

26 ROOD december 2005 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:46 Pagina 27

varia Breinbreker 8

Nu eens geen cryptogram, maar een sudoku! Weet u ’m op te lossen? Stuur uw oplossing dan vóór 8 januari 2006 naar: PvdA, Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. Voor de prijswinnaar ligt ‘Kaaskoppen en zoete wijn’, een publicatie van de PvdA-afdeling New York, waarin een flink aantal frisse, progressieve ideeën uit de (conservatieve en rechtse) Verenigde Staten wordt beschreven. Ideeën die in Nederland praktische waarde kunnen hebben... De winnaar wordt in de volgende editie van Rood bekendgemaakt.

WAT U MOET DOEN: In een aantal hokjes staat al een getal. De andere hokjes moeten ingevuld worden. In elk hokje komt een cijfer van een tot en met negen te staan. Elke rij, elke kolom en elk vierkant van drie bij vier (aangegeven met de dikke lijn).

OPLOSSINGEN BREINBREKER 4: Horizontaal: 1. Minima's 5. Tk 6. Kleefbom 8. Zbo (zelfstandig bestuursorgaan) 10. Ton 11. Opener 13. Es 14. Nadeel 16. Zegel 17. Boer 18. NY 19. Strijdlied 21. Walkman 23. Teer 24. Aan de kant 25. Tien 26. Hamer 27. Noten Verticaal: 1. Motie 2. Inkopper 3. Steken laten vallen 4. Bot 7. Modepolitie 9. Bosrand 12. Ra 15. De bijstand 16. Zeiklijster 17. Boswachter 20. Evenaren 22. maas PRIJSWINNAAR BREINBREKER 7: Sonja Abas uit Apeldoorn Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]!

Foto Roel Rozenburg Prijsvraag Wat gebeurt hier?

Heeft u een idee of scherpe associatie bij deze foto of Schrijf dan een origineel, krachtig onderschrift dat de foto ver- duidelijkt en win ‘De Toekomst van het Koninkrijk’ door John wéét u gewoon welk politiek moment hier wordt verbeeld? Jansen van Galen, over de dekolonisatie van de Nederlandse Antillen, waarin de vraag ‘hoe ziet de toekomst van het Koninkrijk der Nederlanden eruit’ centraal staat. Stuur uw onderschrift vóór 8 januari naar: PvdA, Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected]. In de volgende editie van Rood wordt het werkelijke onderschrift bij de foto prijsgegeven.

De winnaar van de prijsvraag uit Rood nr.6 is A. Veenema uit Emmen. Het onderschrift ‘Kamer-raden’ werd door de redactie als het meest origineel bestempeld. Het werkelijke bijschrift luidde: Aftreden minister de Graaf. Kamerdebat v.l.n.r. Bos, Dittrich, van Aartsen en Verhagen, op de voorgrond kamervoorzitter Weisglas.

december 2005 ROOD 27 # Rood 07dev. 21-11-2005 10:47 Pagina 28

Foto Martijn van de Griendt / hh column Frankrijk

Kunnen de Franse rellen ook in Nederland plaatsvinden? Alles kan, maar het is de vraag hoe waarschijnlijk het is. De schaal van de Franse voorsteden is nauwelijks te vergelijken met de pro- bleemwijken van Nederlandse steden. Ook de opeenstapeling van sociale ellende is van een heel andere orde.

Toch zou het onverstandig zijn om ons dan maar helemaal niets van de Franse rellen aan te trekken. Want ze laten wel wat anders zien. Allereerst dat het zo bewierookte Franse integratiemodel kennelijk toch niet zo succesvol is als vele Fransen, en sommige Nederlanders dachten. De forse nadruk op het uitbannen van reli- gie uit het openbare leven, uitmondend in de beroemde/beruchte hoofddoekjeswet, lijkt in ieder geval op dit moment niet in staat alle Fransen een gevoel van gedeeld burgerschap te bieden. Daarnaast blijkt ook nog eens hoe explosief een situatie is, waarin sociaal-economische scheidslijnen samen vallen met etnische. Als de verschillen tussen kansrijken en kanslozen samen vallen met de verschillen tussen blank en zwart, gaat het snel mis. Lotsverbondenheid en saamhorigheid komen dan onder druk. En daarmee de basis voor solidariteit.

De rellen zijn misschien ver weg in Nederland, het onderliggende proces van samenvallende sociale, economische en etnische segregatie neemt ook hier in omvang toe. Ook in Nederland heb je als allochtoon een grotere kans op armoede, werkloosheid of een strafblad. Daar moeten wij ons nooit bij neerleggen. Ons beginselprogramma had er Frankrijk niet voor nodig om er het volgende op te zeggen: ‘De belangen van deze verschillende groepen lopen zo uiteen, dat de bereidheid om verantwoordelijkheid te dragen voor elkaars lot onder druk komt te staan. Solidariteit gedijt op een stevige ondergrond van saamhorigheid en lotsverbondenheid. De toenemende diversiteit zet dat fundament onder druk. Het keren van die ontwikkeling vraagt om selectieve migratie, het ontwikkelen van gedeelde oriëntaties op verleden en toekomst van onze maatschappij en het radicaal bestrijden van ach- terstelling en achterstand.’ Actueler kan het niet.

Wouter Bos, fractievoorzitter

De volgende Rood verschijnt begin februari 2006