- - - . PAARS 11 IS BETER DAN PAARS I 1'el. 050 -636830 - - -

DECEMBER 1994 Nr. 1426 ISBN: 0166- 8498

EN VERDER ,

- De voorzitter van de Vereniging 2 Gerrit Zalm, minister van Financiën, is een onconventio­ van Staten en raadsleden neel man. Hij praat over de discipline in het kabinet, over Ed Haaksman wil geen Haagse zijn afkeer van het plichtmatige kerstkaartengedoe en over eenheidsworst zijn collega-ministers. 'Je moet elkaar iets gunnen' en 'Geen van de coalitie-partijen heeft de macht' - Meer dan 300 jongeren togen naar de liberale jongerendag en - , ONZE VREDESTAKEN ZIJN HEEL BELANGRIJK ' \, ·~ amuseerqen zichlsg_stelijk

-Alle leeftijden bogen zich over de ouderenthemadag, want wie het nog niet is hoopt het wel te wor­ 2 den 4 Defensieminister Joris Voorhoeve - VVD-voorzitter Willem heeft diep respect voor Hoekzema en David Luteijn, het werk van onze VVD-fractievoorzitter in de Blauwhelmen. senaat, geven al wat startscho­ Hij is druk bezig met ten voor de Provinciale de uitvoering van de Statenverkiezingen en de verkie­ Prioriteitennota en de zing van de Eerste Kamer - herstrukturering van onze krijgsmacht, een van zijn belangrijkste taken. UW BESTUUR EN DE Maar in zijn MEDEWERKERS VAN HET ALGEMEEN spaarzame vrije tijd SECRETARIAAT blijft hij joggen. WENSEN U HEEL PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN VOORSPOEDIG 1995

Het algemeen secretariaat is tussen kerst en oud-en-nieuw gesloten. > Minister Gerrit Zalm (met dank aan Maduro dam)

treedt als bewindspersoon verplicht je jezelf om - zoals Bolkestein dat zegt - het regeerak­ koord naar letter en geest uit te voeren. De drie Kamerfracties hebben dat regeerakkoord ook onderschreven. Het is allemaal gezamen­ lijk beleid. Dus ik zie geen gaten komen. Tot nu toe gaat het goed.' Gerrit Zalm lijkt alleen maar uit zijn zonnig humeur te brengen wanneer die discipline wordt geschonden. 'je moet als partij niet even dingen uit dat regeerakkoord gaan rukken of extra uitgaven erbij willen hebben die niet zijn afgesproken. Voor de WD ligt daar een aparte verantwoordelijkheid. Het is de partij die het zwaarst hecht aan de beheersing van de col­ lectieve uitgaven en lastenverlichting. Dus die uitgavendiscipline is erg belangrijk, want anders loopt het mis. Als er op bepaalde terrei­ nen ideeën bestaan waarbij ook de dekking wordt aangewezen dan mag dat natuurlijk. Maar ja... , de geest is wel gewillig, het vlees blijft zwak.

Maar eerlijk gezegd heb ik tot nu toe over steun niet te klagen. Bij de Financiële Beschouwingen is de hele uitgavenlijn, die uit­ gavendiscipline, door alle partijen van dit kabinet gesteund en ook nog door de grootste oppositiepartij.' Nuchter voegt hij er aan toe: 'Er is natuurlijk een groot verschil tussen iets in abstracta te steunen en straks als de echte onderwerpen langskomen dan ook je discipline vast te hou­ den.'

Eerste Kamer Volgend jaar wordt de nieuwe Eerste Kamer ge_~~?.~w ..e.eq..~~!1.(:!~t. !=!~€ ~.Y.~D-m~~Lq.)s. .Q.Ei ?;i.!t~u~. de zich zal binden aan dit regeerakkoord. Verwacht hij dan moeilijkheden? Gerrit Zalm: 'Die Eerste Kamer neemt een wat afstandelijker houding in. Zij beoogt niet het Minister van Financiën, Gerrit Zalm: politieke werk van de Tweede over te doen. Als er fatsoenlijke wetgeving komt, mag je aanne­ men dat je de Eerste Kamer ook wel mee krijgt. Maar op zich kan de Eerste Kamer natuurlijk wetsontwerpen verwerpen. Naar wat ik begrijp Paars 11 is beter dan zijn de drie regeringspartijen wel overtuigd van die wat afstandelijker rol van de Eerste Kamer. Ik neem aan dat er zorgvuldige kandi­ datenlijsten worden gemaakt. Dat er geen mensen in die Kamer komen die ten doel heb­ paars I ben het regeringsbeleid onderuit te halen. Maar ik denk ook dat wij de Eerste Kamer kun­ nen overtuigen van de schoonheid van het door Reny Dijkman, foto: Theo Meijer beleid.'

Elkaar iets gunnen Dit PvdA/WO/D66-kabinet is een volstrekt andere koers den met de neus bovenop gezeten. Wijs gewor­ Een van de grootste verschillen tussen dit ingeslagen. De basis daartoe is het begratingsbeleid dat nu den door die ervaringen trok hij zijn conclu­ paarse kabinet en de reeks voorgaande is vol­ sies. 'De laatste vijftien jaar is het regeringsbe­ gens de Minister van Financiën dat geen van uitgaat van het uitgavenkader. 'Dat is de kern van de zaak,' leid erg amechtig geweest ... Paasbrieven, tus­ de partijen de macht heeft. 'Dat betekent dat zegt onze WO-minister Gerrit Zalm, 'want als het begro­ senbalans en hoe die dingen ook heetten, je op grond van redelijkheid en argumenten weken af van het reguliere begrotingsproces. binnen het kabinet toch tot overeenstemming tingstekort veel te groot is en de lastendruk te hoog dan zit Dat heeft bepaald niet geleid tot veel betere moet komen. Dat je elkaar een beetje het licht daar maar één oorzaak achter en dat zijn de uitgaven. Nu kwaliteit van het regeringsbeleid. Wel tot veel in de ogen gunt. Voor de ene partij is dit onrust. Door uit te gaan van het uitgavenka­ belangrijk en voor de andere partij iets anders. hebben we een heldere maatstafvoor ons beleid. Een doel­ der kun je met belastingmeevallers gewoon je moet elkaar niet die genoegens ontnemen. stelling. Dat is het mooiste dat er is.' tekorten laten inlopen en als het dan weer Verder is het natuurlijk zo dat geen enkele eens wat tegenvalt dan heb je een buffer. Dat partij die dit kabinet laat vallen er zeker van Minister Zalm is bepaald niet het type van een dorre cij­ is een punt van stabiliteit. Bovendien hoeven kan zijn dat zij in een volgende regering terug feraar. Alert, ontspannen geeft hij in dit interview zijn visie we ons nu maar een keer per jaar met de komt. Dat is ook een verschil met de afgelopen begrotingen bezig te houden.' veertig jaar'en dat leidt ook tot wat andere en menigmaal schalt zijn bulderende lach door de departe­ verhoudingen in het kabinet. mentale werkkamer. Afspraken en discipline Daarnaast constateer ik wat meer dualisme en Bewindslieden en de drie regeringsfracties heb­ dat de debatten levendiger zijn geworden. ben zich gebonden aan het regeerakkoord. Ik heb het gevoel dat we een goeie sfeer heb­ ls directeur van het Centraal Plan 'For better or worse,' zegt Zalm. 'Voor mij zit­ ben. je bent van elkaar afhankelijk en je weet A Bureau, dat zowel de doorberekeningen ten er natuurlijk ook dingen in dat regeerak­ dat je redelijk moet zijn. Waarschijnlijk was maakte voor vorige kabinetten als voor poli­ koord waarvan ik dacht: "Die had ik er liever het ook een gelukkige keus van personen. De tieke partijen, heeft hij er in zijn jonge verle- niet of anders in gehad". Maar als je aan- chemie is prettig. Mensen zitten elkaar geen

2 Een stampvolle zaalluistert aandachtig en vuurt vele vragen af op het forum.

vliegen af te vangen. Dat soort types hebben ten. Ook van de ambtenaren onderling. Het is we niet. Dat maakt de gang naar de wekelijk­ natuurlijk een kleinigheid, maar het is wel se ministerraad tot een genoegen. Ik ga er in leuk. Als minister kun je zeggen: " Nou is het ieder geval met plezier naar toe. Bij de vorige afgelopen." Ik ben niet van plan één kerst­ kabinetten scheen dat meer uitzondering dan kaart te versturen, behalve privé.' regel te zijn. Daar was het de nare dag van de week.' Bergen uitnodigingen Verder wenst hij naast zijn werk zijn huiselijke Paars I en 11 contacten stevig te houden. Thuis eten, zijn Gerrit Zalm vond het juist dat de VVD destijds sociale contacten houden, naar een ouder­ niet met de eerste 'paarse' poging om tot een avond gaan en met vrouw en kinderen op regeerakkoord te komen in zee is gegaan. vakantie. 'Sociale evenementen die aan mijn 'Zeker als je minister van Financiën zou moe­ functie kunnen vastzitten, maar die niet persé Public Affairs, loopbaanplanning en vrijwilli­ ten worden onder Paars I had je het heel nodig zijn, daar ga ik niet naar toe. Ik krijg JONGEREN· gerswerk, interne bedrijfsopleidingen tot work­ zwaar gehad.\Die bezuinigingen waren hele­ bergen uitnodigingen, dus kan ik niet overal shops over mogelijkheden binnen de VVD. maal niet goed geconcretiseerd. Er stond nog 6 op ingaan. DAG 1994 Het hele hotelleek op één zoemende bijenkorf. miljard te kort op de plank en dat moest wel De tas met werk die ik elke avond mee naar In alle vertrekken werd gediscussieerd. even worden verdeeld. Dat was geen lekkere huis neem, behandel ik thuis op de bank. Door Reny Dijkman, foto: Theo Meijer start. Rond negen uur gaat die tas open en dan lees De wereld ligt open Kijk je vanuit VVD-optiek naar Paars I en ik tot elf, twaalf uur nog alle stukken door. Den Haag- 'We zoeken geen toeschouwers maar Die middag was de start aan staatssecretaris naar Paars 11 dan leek paars I mooier. Er Daarnaast zijn er de VVD-contacten; avonden deelnemers,' zei Ankie Ayelts Ave rink-Winsemius Erica Terpstra. Die op haar eigen warm zaten meer bezuinigingen in, maar die waren in Kamercentrales en dergelijke wil ik met in haar openingswoord tegen de 320 jongeren in enthousiaste wijze sprak over vrijwilligerswerk niet goed ingevuld. Er waren geen goede enige regelmaat doen. Ik moet dat nu even het Haagse Bel AirhoteL 'We zijn vandaag hier om en het belang van deelnemen aan de maat­ afspraken over de meevallers. In Paars 11 is dat beperken, want mijn eerste taak is de begro­ te discussiëren over de eigen toekomst maar ook schappij ... ; 'er ligt een wereld voor ons open .. .' wel goed geregeld.' ting goed op orde te houden. over de toekomst van de maatschappij. Die eigen jan Sybesma, oud algemeen directeur en toekomst wordt er niet makkelijker op. Vandaag thans adviseur van de Raad van Bestuur Opleidingen Tussenstand proberen we u instrumenten aan te reiken voor de McDonald's Nederland, nam de flexibilisering Gerrit Zalm is vast van plan om zich naast Tot slot, wat verwacht hij van de tussenstand eigen toekomst.' van de arbeidsmarkt onder de loep. Dat deed zijn vakterrein op het departement met perso­ die dit kabinet in 1996 zal maken? ook Ruud Vreeman, vice-fractievoorzitter van neelszaken te bemoeien, met het manage­ 'Ik denk dat het goed zal gaan, dat de maatre­ De VVD- jongerendag werd weer een eclatant de PvdA. ment-aspect. 'Zonder de Secretaris-Generaal gelen die we nu op stapel hebben de verwach­ succes. De aanmeldingen overtroffen verre de Frits Bolkestein sloot de korte inleidingen af voor de voeten te lopen,' vult hij in een adem te effecten zullen sorteren. De economische verwachting. Ineke Sybesma, Petra Ginjaar en met een schets van de laatste generaties. 'Er is aan. 'De ambtelijke organisatie is hier deskun­ ontwikkeling zit natuurlijk mee. Dat is ook Suzanne Meijer moesten zelfs 50 jongeren nul geen sprake van een eenduidig te omschrijven dig, werkt hard en is loyaal. Zij is het enige gunstig voor de ontwikkeling van het aantal op rekest geven. Bel Air zat tjokvol! Wie durft generatie. Algemene tendensen zijn het zoe­ kapitaal dat wij op Financiën hebben. Op het uitkeringen. Ik denk niet dat we in '96 in de nog te beweren dat jongeren niet in politiek ken naar een evenwicht tussen betaald werk, CPB vond ik het ook leuk om te doen. Ik wil situatie terecht komen van nu moeten we weer geïnteresseerd zijn? onbetaald werk en een privéleven ... Noch de me echt bemoeien met trainingen, opleidin­ - doordat de sociale zekerheid uit de hand Arnoud Vermei onderbrak al tijdens de geza- oudere, noch de jongere burger is gediend van gen en het bevorderen van deeltijd. Dat laat- - loopt·-.iets-engs-gaan doen. '" · menlijke ochtendzitting met een cabareteske · een-overheid die op haar hurken gaat zitten-·" ste is hier op Financiën "not done"; zeker niet Een andere kwestie is dat we ook hebben afge­ inleiding de groepsvorming. Rij tegenover rij om hen voor te rekenen hoe de toekomst er uit in de academische rangen. Als ik naar de toe­ sproken dat we in 1996 zullen bezien wat we liet hij de zaal met elkaar kennismaken. ziet. En de wat oudere politicus doet er goed komst kijk zullen we hier veel meer vrouwen op de lange duur doen. Hoe we op de langere Arnoud gaf het advies mee: 'Zoek vandaag aan zijn jongere gehoor niet te willen vormen moeten werven. Een toenemend deel van het termijn, los van de acute budgettaire proble­ niet de mensen die u al kent, maar zoek iedere naar zijn evenbeeld.' arbeidsaanbod bestaat uit economen en juris­ men, ons stelsel van sociale zorg en welvaarts­ keer mensen die u nog niet kent...' Het begin ' .. .Ik wil pleiten voor deelname van jongeren ten. Dan is het wel een pré als je ook de moge­ staat willen inrichten. Dan kom je op kwesties van netwerkvorming. Essentieel. Je doet veel aan de politieke processen die ik onmisbaar lijkheden voor deeltijdarbeid hebt. Niet alleen van de financiering van de oudedagsvoorzie­ meer vóór en je pikt veel meer ván mensen die acht voor de gezamenlijke onderneming die op papier, maar ook in de praktijk.' ning, van het hele stelsel. Dan staan we wat je wel dan van wie je niet kent. 'Ga daarom een soevereine staat is. Als de politiek het ver­ minder onder de dreiging van de budgettaire vandaag vreemd in je eigen netwerk!' was zijn trouwen kan wekken dat zij zich aan afspra­ Op de vraag wat hij het eerst wil veranderen nood, maar het zijn wel kwesties om eens goed devies. ken houdt, zullen jongeren dat ook willen binnen het ambtelijk apparaat schalt zijn lach over door te denken.' doen. jongerenbeleid is dan niet langer een door het vertrek: 'Kerstkaarten afschaffen!' Werkgroepen beleid vóór jongeren, maar een beleid mét Minister Zalm vervolgt nog nagrinnikend: Daarna konden de jongeren aan de slag in 13 jongeren .. .' 'Daar heb ik me al jarenlang als ambtenaar 11 verschillende werkgroepen. Door wisseling na bij Financiën, Economische Zaken en het CPB een uur konden zij er twee bezoeken. De Discussie aan gestoord ... , aan die stapels van kerstkaar- thema's van dit 'winkelend werken' liepen uit­ Om de discussie op gang te brengen, slenterde een van werken en studeren buiten Nederland, Henk van Hoof, VVD-Tweede Kamerlid door de stampvolle zaal met een microfoon in de hand. Hij stelde links en rechts vragen aan jongeren over de inleidingen. Zo slechtte hij de drempel tussen het sprekersforum en de jonge­ ren. VVD-voorzitter Willem Hoekzema sloot het officiële deel af met een woord van waarde­ ring over de geweldige opkomst en de betrok­ kenheid van de aanwezigen. Daarna doken de meesten nog de hotelkelder in om onder een borrel verder te werken aan hun netwerk en om over de dag na te praten. Ook kon iedereen meewerken aan een kleine schriftelijke enquête over het geboden pro­ gramma.

Jolanda Hekman, jongerenvertegenwoordiger in het hoofdbestuur, kon met haar werkgroep trots zijn op deze goed georganiseerde en veel­ zijdige jongerendag. Dat geldt natuurlijk ook voor het eerder genoemde drietal van het alge­ meen secretariaat. 11

3 Defensieminister Voorhoeve: 'Krijgsmacht wordt flexibeler, mobieler en volledig beroeps'

door Reny Dijkman, foto: Theo Meijer

Minister van Defensie Joris Voorhoeve begon als strateeg op zijn depar­ tement. Opgezadeld met 2,6 miljard gulden aan bezuinigingen op zijn begrotingen voor de komende vier jaar, was een van zijn eerste daden om samen met zijn liberale staatssecretaris fan Gmelich Meijling en de chefs van de krijgsmachtstaven rond de tafel te gaan zitten om te bezien wat mogelijk en wat onmogelijk was. 1 De uitvoering van de Prioriteitennota moet overeind blijven. Dat is het uitgangspunt,' zegt hij.

Minister van Defensie Joris Voorhoeve (met dank aan Madurodam) namelijk de ombouw van ons leger tot een plichtigen heel behoorlijk. 'Van de taakstelling Bosnië beroepskrijgsmacht die in het jaar 2000 uit voor 1994 halen we 80 tot 90%. We hopen het Zijn voornaamste zorg is de situatie in Bosnië. 71.000 mensen moet bestaan. De opkomst­ volgend jaar ons streefgetal helemaal te De vraag van een leek: "Waarom wordt er niet plicht wordt na de lichting april '96 opge­ halen. Daarbij gaat het om mensen die voor ingegrepen?" (datum interview 1 ij kreeg van allen de volledige medewer­ schort. De krijgsmacht wordt mobieler en twee jaar als beroeps tekenen. En daar hebben december, red.) H king. 'We hadden een gemeenschappe­ flexibeler gemaakt mede door de invoering we een meevaller. Een groot deel van de men­ Voorhoeve: 'De NAVO kan pas met luchtwa­ lijk probleem. We moesten de schade van te van de luchtmobiele brigade. sen die de laatste jaren als Beroeps Bepaalde pens reageren als de Verenigde Naties daartoe forse bezuinigingen zoveel mogelijk beperken. Samenwerkingsverbanden met andere NAVO­ Tijd (BBT-er) hebben getekend, bevalt het uit­ een verzoek indient. Bovendien is de VN daar Onze inzet was de slagkracht van de krijgs­ landen zoals Duitsland en België worden geïn• stekend en tekent bij. Daardoor is het ook niet in de rol van oorlogvoerende partij, maar macht overeind te houden. Anders gezegd: tensiveerd. mogelijk de opkomstplicht eerder af te schaf­ als organisatie die humanitaire hulp probeert onze bijdragen aan NAVO- en VN-vredesope­ Joris Voorhoeve vat het met een paar woorden fen dan was voorzien. Voor Defensie is dat bij­ te beveiligen en andere vredestaken uitvoert. raties moeten in tact blijven. Dat is de eerste samen: 'De krijgsmacht wordt flexibeler, snel­ tekenen aantrekkelijk, want als je twee jaar De aanwezigheid van de VN in het voormalig linie. Alles wat daar achter ligt in de onder­ ler inzetbaar, kleiner en volledig beroeps.' dient en de opleiding neemt daarvan zes Joegoslavië is gebaseerd op veiligheidsraadsre­ steuning, opleidingen, overhead e.d., moeten Met voldoening constateert hij: 'We hebben maanden in beslag dan blijft maar anderhalf soluties die vredeshandhaving als uitgangs­ we efficiënter gaan doen. De loyaliteit van de het geld voor de luchtmobiele brigade en ook jaar effectief dienen over. Met langere contrac­ punt hebben. Als organisatie is de VN zelf bevelhebbers daarbij is onomstreden. Zij voor de invoering van bewapende helikopters ten is het rendement dus hoger.' geen partij in de oorlog in Joegoslavië. Zou weten ook dat in iedere democratie de defen­ in onze plannen overeind kunnen houden. men partij willen kiezen voor de Bosnische siebegroting door politici wordt vastgesteld en Daartoe hebben we wel met investeringen Veranderende taken regering en haar militaire steun willen geven wordt goedgekeurd door de volksvertegen­ moeten schuiven. In december (een week Het laatste wat men van Joris Voorhoeve kan dan zou men zich eerst uit UNPROFOR, de VN­ woordiging. Binnen dat kader moeten we wer­ nadat dit blad uit is, red.) komen Jan Gmelich zeggen is dat hij een krijgslustig heerschap is. organisatie die de peacekeeping in het voor­ ken.' Meijling en ik met een brief naar de Tweede Bij de fotosessie op Madurodam liet hij zich malig Joegoslavië doet, moeten terugtrekken. Twee maanden is er ongelooflijk hard gewerkt Kamer over de bewapende helikopter. Jan zit liever bij het Vredespaleis fotograferen dan bij Maar dan komt de huidige humanitaire taak, en zijn alle mogelijkheden bekeken. 'We heb­ daarover in de laatste fase. We hopen dat de de kazerne. zoals het bestrijden van hongersnood in de ben alle deuren en laden geopend en het hele luchtmobiele brigade niet te lang hoeft te Zelf benadrukt hij ook graag de veranderde winter, in de knel.' defensie-apparaat doorgelicht op zoek naar wachten. We hebben mogelijkheden die eerste taak van Defensie. 'Die taak is niet alleen zaken die efficiënter konden. Zonder over de helikopter eerst een aantal jaren te huren of te maar het verdedigen van het bondgenoot­ Blauwhelmen rand te gaan die bepaalt dat de gevechts­ leasen en pas rond het jaar 2000 te kopen. schap, maar ook de vredesoperaties in het Zijn waardering voor het moeilijke werk van kracht niet mag worden aangetast. Dat lever­ kader van de Verenigde Naties en van huma­ de Blauwhelmen is groot: 'Soms wordt de de de Novemberbrief op waarvan de conclusie Personeelsbeleid nitaire noodoperaties. Toen in de zomer die indruk gewekt dat die rol bescheiden is omdat is dat we een heel groot deel van de bezuini­ Voor de herscholing, herplaatsing en afvloei­ enorme vluchtelingencrisis uitbrak naar aan­ de Blauwhelmen de oorlog niet kunnen beëin­ gingsdoelstelling van dit kabinet kunnen ing van overtollig defensiepersoneel heeft leiding van de slachtingen in Rwanda heeft digen. Ze hebben een heel groot aandeel in invullen, maar een bepaald stuk niet. Om de Voorhoeve een pot van 1,1 miljard gereser­ Defensie onmiddellijk 120 mensen en een humanitaire taken. Ik durf de stelling te verde­ Prioriteitennota verantwoord te kunnen uit­ veerd. 'We schatten dat we drievierde van de enorme hoeveelheid materieelnaar Goma digen dat ze vele tienduizenden levens hebben voeren kom ik in 1997 en 1998 250 miljoen betrokkenen kunnen herplaatsen ofwel bin­ overgevlogen. Defensiepersoneel heeft met gered door in de moeilijkste oorlogspertodes tekort; bedragen die ook op de langere termijn nen Defensie zelf door natuurlijk verloop ofwel grote waterwagens en medisch materieel voedsel en medicijnen te transporteren en te aan de defensiebegroting moeten worden toe­ bij politie, gevangenissen, gemeenten of pro­ samen met niet-gouvernementele noodhulpor­ distribueren naar de door de oorlog getroffen gevoegd.' vincies. Het is onze bedoeling om het aantal ganisaties als het Rode Kruis en Artsen Zonder bevolking en de vluchtelingen. Voedsel dat mensen dat met gedwongen ontslag moet en Grenzen het mogelijk gemaakt dat binnen hen anders niet had bereikt. Kolossale klus op wachtgeld komt zo gering mogelijk te hou­ redelijk korte tijd die hele cholera-epidemie In een oorlog komen ongelooflijk veel burgers Met de publikatie van de Novemberbrief haal­ den. Overigens zullen de wachtgeldverplich­ onder controle was. Dat zijn heel nieuwe moti­ om. Veel meer dan militairen. De taak van de de Voorhoeve de spanning uit de lucht die tingen niet op onze begroting drukken, maar verende taken van Defensie. Wij hebben dat Blauwhelmen is vooral om het leed van de anders over zijn begrotingsbehandeling had op die van Financiën.' materieel daar aan de hulporganisaties over­ burgerbevolking te verzachten en zoveel gelegen. Nu was er een gedetailleerd en con­ gedragen. Zo zie je dat op dergelijke terreinen mogelijk levens te redden. Daarin zijn de creet stuk waar het parlement de tanden in Beroepskrachten een uitstekende samenwerking is tussen Blauwhelmen tot op zeer grote hoogte goed kon zetten. Joris Voorhoeve kon zijn tanden Tot zijn voldoening loopt de werving van Defensie en Ontwikkelingssamenwerking.' geslaagd. weer zetten in de grootste operatie aller tijden, beroepssoldaten ter vervanging van dienst- Waar ze niet in zijn geslaagd is de vrede afte

4 dwingen, maar dat is een taak die hen niet Breder kabelgebruik door de VN is gegeven. De Vereniging van Kabelexploitanten (Vecai) Natuurlijk begrijp ik best de frustraties die wil zo snel mogelijk in staat te zijn om alleen heersen over het feit dat die oorlog almaar of met anderen programma's op de kabel aan I voortduurt, maar dat ligt niet aan de aanwe­ te bieden. De doorbraak naar een veel breder zigheid van de Blauwhelmen. Dat ligt aan het gebruik van de kabel valt niet meer te stuiten. feit dat één van de drie daar vechtende partij­ Liberalisering van de kabelexploitatie zal in UI en nog steeds geen vredesregeling heeft willen hoog tempo moeten plaats vinden als waar­ accepteren: de Bosnische Serviërs.' borg voor de verscheidenheid van informatie I­ en amusement. Maar kunnen de Blauwhelmen ingrijpen? Voorhoeve: 'De Blauwhelmen zijn geen oor­ De WD is allang van dit besef doordrongen. I- logvoerende partij. Als landen rechtstreeks Reeds in 1989 hebben de liberalen middels een • aan de oorlog zouden willen deelnemen, bij­ initiatief-wetsontwerp van Dick Dees en Loek voorbeeld als zij partij willen kiezen voor de Hermans blijk gegeven van een vooruitziende N De kerstdagen staan voor de deur en het Bosnische regering, dan zullen zij veel zwaar­ blik. Dat wetsvoorstel betrof de wijziging van jaar 1994 zit er bijna op. Een goed der bewapende troepen moeten zenden.' de mediawet en van de wet op de telecommu­ I moment om terug te kijken maar ook nicatie. De grondgedachte daarvoor was en is om vooruit te blikken. Conditie dat de kabel net zo vrij moet zijn als papier, Met Joris Voorhoeve heeft Defensie niet alleen waarop de vrijheid van meningsuiting allang 0 1994 is voor de WO een zeer goed jaar een zeer intelligente, maar ook fysiek fitte van toepassing is. geworden. Drie schitterende verkiezings­ minister gekregen. Het WD­ Otto Vos Dit wetsvoorstel heeft evenals de Europese 0 overwinningen waardoor we vele nieuwe Kamerlidmaatschap, zijn politiek leiderschap Richtlijn de toekomst! raadsleden, bestuurders en parlementa­ en Clingendael hebben zijn fysieke vermogen overheidsbemoeienis. De toekomst is aan de riërs hebben kunnen verwelkomen. niet aangetast. Voor hem is de tijd voorbij dat kijker c.q. de abonnee die zelf bepaalt wat hij De WO is met 9 liberale bewindslieden hij op zijn fiets naar zijn Haagse werk kon rij­ wil zien. >duidelijk in het nieuwe kabinet aanwe­ den. Maar onlangs deed hij mee aan de proef 11 zig. Een kabinet dat niet alleen opvalt die de Koninklijke Landmacht bij elke militair Nieuw mediatijdperk doordat het zo'n frisse en andere uitstra­ afneemt. De 48-jarige bewindsman deed 30 Tijdens de discussies over het uittreden van ling heeft, maar ook doordat het zeer push up's en 40 situp's en liep 2650 meter in Veronica uit het omroepbestel en de overeen­ VANVSR eensgezind opereert en op een prakti­ 12 minuten. komst tussen Endemol en de resterende sche manier problemen aanpakt. De In de weekends en soms nog een enkele maal omroepverenigingen, moest de Tweede Kamer NAARVVD openbare discussie vindt weer plaats door de week trekt hij joggend door de duinen ook een schriftelijk antwoord inleveren op waar het hoort, namelijk in het parle­ van Noordwijk naar Katwijk en rent dan langs wetsvoorstel 23813. Dit wetsvoorstel tot wijzi­ BV ment. En dat heeft niets te maken met de zee weer terug. 'Dat is een leuk traject. Dan ging van het auteursrecht was ingediend naar verdeeldheid of ruzie, maar alles met ben ik 45 minuten onderweg en dan ben ik aanleiding van de Richtlijn van de Europese een gezonde en openbare discussie die Gemee_';lschapoverde rechten op het gebied past bij een moderne en open democra­ !E~~~~Il:.~.~~~ g~~.d.~?9rg~~~~h,t_,9l~"i~ ~h':l~~ .. -·. do~r.~~4~f1~~ J?ijJ:c:, ...... u ...... kom.' van satellietuitzendingen en doorgifte daar­ adjunct-secretaris VSR tie. Het is na 12 jaar Lubbers even wen­ van via de kabel. Hiermee wordt een funda­ nen, maar ik ben ervan overtuigd dat het In de Tweede Kamer en op Clingendael heeft mentele juridische pijler geplaatst voor het We spreken over 1946. De WD bestaat nog de betrokkenheid van de burgers bij de hij zich als het ware kunnen voorbereiden op nieuwe mediatijdperk. Producenten van radio­ niet, wel de Partij voor de Vrijheid. Liberale politiek ten goede zal komen. deze baan. Joris: Dat geldt natuurlijk vooral en televisieprogramma's zullen altijd het recht gemeente- en provinciebestuurders besluiten op het gebied van de internationale veilig­ houden op een financiële tegenprestatie voor zich te verenigen en zo ontstaat op 19 oktober Het succes van 1994 verplicht ook. Om te begin­ heid. Maar dat is slechts een deel van mijn uitzendingen en het gebruik van hun produk­ van dat jaar de Vereeniging van leden van nen zullen we gezamenlijk weer aan de slag taak. Nu is er ook het Defensiebedrijf. De ten. Ook als de kabel volledig is vrijgegeven. Provinciale Staten en Gemeenteraden, aange­ moeten om ook de Statenverkiezingen van 8 grootste onderneming van Nederland met Daartoe blijven internationale waarborgen sloten bij de Partij van de Vrijheid. Luttele maart 1995 tot een succes te maken, waardoor 80.000 mensen beroepspersoneel en met gewenst. maanden later wordt het eerste teken van we niet alleen in alle Provinciale Staten meer 20.000 dienstplichtigen. Als de hele herstruc­ integraal denken en handelen zichtbaar: de invloed zullen krijgen, maar ook het aantal Eerste turering is voltooid zullen er nog 71.000 Eén audio-visuele ruimte bestuurdersorganisatie wordt vernaamd tot Kamerleden kunnen uitbreiden. beroeps zijn. Defensie is dus een heel grote De Richtlijn waarop het wetsvoorstel is geba­ Vereeniging van Staten- en Raadsleden der werkgever en daarop was ik niet voorbereid, seerd, komt voort uit het streven van de partij van de Vrijheid. Ook deze naam houdt Van het allergrootste belang voor de verdere toe­ maar er staat hier een heel apparaat klaar om Europese Commissie naar één audio-visuele het nog geen jaar uit. De WD komt tot stand komst is dat we in 1995 het aantalleden van de mij daarbij te assisteren.' ruimte. Daarin mogen uitzendingen die -waar en de bestuurdersvereniging verhuist mee. WO zullen vergroten. Ledenwerving en ledenbe­ dan ook in de EU in overeenstemming met Resultaat van die handeling op 24 januari houd vormen dan ook de prioriteiten van het publiek- en privaatrechtelijke voorschriften - 1948: de huidige naam van de Vereniging van hoofdbestuur, waarbij wij u dringend nodig heb­ worden uitgezonden, in alle lidstaten ongehin­ Staten- en Raadsleden van de Volkspartij voor ben. Door het vergroten van het ledenbestand 11 derd door nationale belemmeringen worden Vrijheid en Democratie. Een mond vol en bin­ wordt de basis van de VVD verbreed en komt er doorgegeven. nen het WD-gezin is het al snel 'De een groter draagvlak voor de activiteiten die De WD ondersteunt in grote lijnen de invoe­ Vereniging' en in de latere afkortingsmanie nodig zijn voor het goed functioneren van een HET HEDEN ring van de Richtlijn. Daardoor zal het bin­ 'VSR'. politieke partij die invloed wil uitoefenen op het nenkort in alle lidstaten mogelijk worden om De oorspronkelijke doelgroep (primair de bestuur in ons land. onbelemmerd een radio- of televisieprogram­ gekozen gemeente- en provinciebestuurders) is EN DE ma via de schotel en/of kabel uit te zenden. in de loop der jaren aanzienlijk uitgebreid: Het succes van 1994 was nooit mogelijk geweest Wel moet dan aan de auteursrechten zijn vol­ burgemeesters, commissarissen van de zonder de inzet, vaak achter de schermen, van de TOEKOMST daan. Op langere termijn zal deze groei van Koningin, gemeente- en gewestssecretarissen, vele honderden vrijwilligers die onze partij rijk is. afzonderlijke (betaal)kanalen, gevoed door griffiers, stadsdeel- en deelraadsleden en sinds Namens het hoofdbestuur wil ik iedereen voor door Otto Vos, VVD Tweede-Kamerlid programma-dragende signalen van satellie­ 1993 waterschapsbestuurders. De oorspronke­ die inzet bedanken en ik hoop ook in 1995 weer ten, worden bevorderd. Daarmee kan aan de lijke naam dekt de lading niet meer. Een afwe­ op uw ondersteuning te kunnen rekenen. De NRC meldde het op 19 november op de voor­ wensen van specifieke doelgroepen worden ging tussen historische nostalgie en actuele pagina: 'Live concert in mono op Internet'. Die voldaan. zakelijkheid is nodig. Besloten is tot een nieu­ Het hoofdbestuur wenst u en de uwen prettige dag was het gebeurd. Om 04.41 uur Nederlandse we naam en die wordt per 1 januari 1995 kerstdagen en een goede jaarwisseling. tijd was de eerste uitzending van een popconcert De eerste tekenen van deze ontwikkelingen ingevoerd: Bestuurdersvereniging van de van de Rolling Stanes vanuit 'Dallas Catton Bowl' worden in Nederland al waargenomen. Denk Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, ver­ via het internationale computernetwerk 'Internet' maar aan de initiatieven van kabelexploitan­ kort aangeduid als de WD-bestuurdersvereni­ over de hele wereld een feit. ten als Casema en Noordwest Media voor de gihg. Binnen niet al te lange tijd wellicht in aanbieding van een pay-per-view faciliteit. het spraakgebruik van de wandelgangen afge­ Die kant gaat het op. Aan de hand daarvan kunnen de aangesloten kort tot WD BV. Informatie en amusement via computer- en abonnees zelf kiezen naar welke film ze willen kabelnetwerken. Beschikbaar voor iedereen kijken. Daarvoor wordt vervolgens direct afge­ die is aangesloten. Met een minimum aan rekend. 11 5 WO-voorzitter van de Eerste Kamerfractie David Luteijn

PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN OVERHEERSEN VSR·CONCiRES LUNTEREN door Reny Dijkman, foto's Marian de Goede

Tijdens de jaarlijkse vergadering van de belang van alle vrijwilligers. 'Zonder hun inzet Vereniging van Staten- en Raadsleden het eerste hadden we nooit zo'n goede campagne kun­ weekeinde van november te Lunteren stonden de nen voeren. Zet u deze mensen eens uitgebreid PS-verkiezingen centraal. VVD-voorzitter Willem in het zonnetje!' baar of aansprakelijk is. Het leidt tot groei van adviseert tot een snelle afronding van de her­ Hoekzema en de fractievoorzitter van de VVD in de bureaucratie. Door vast te houden aan die schikking van provincies te komen. Dat geldt de senaat gingen daar uitvoerig op in. Voortbestaan coalitie drie lagen kunnen we ernaar streven de uit­ zowel voor de ontwikkeling van twee of drie David Luteijn, VVD-fractieleider in de Eerste voering zo dicht mogelijk bij de burger te leg­ grootstedelijke provincies nieuwe stijl als voor Hoekzema noemde een eensgezinde uitstra­ Kamer, schetste in zijn inleiding het belang gen en overlapping en verspilling zoveel samenvoeging van enkele oude provincies. ling als de eerste basisvoorwaarde voor een van de PS-verkiezingen voor de samenstelling mogelijk te voorkomen.' goede verkiezingsuitslag op 8 maart. 'De kie­ van de Eerste Kamer. 'Door de De Eerste-Kamerfractievoorzitter van de VVD zers zijn allergisch voor ruzies en over de Grondwetswijzigingen van 1983 werden de PS­ 11 straat rollende politici. Dat weten we maar al verkiezingen van groter en direct belang voor te goed uit het verleden. Bij een partij die deel de landelijke politieke verhoudingen en zelfs uitmaakt van het kabinet en dus medeverant­ voor het voortbestaan van bestaande coalities. VSR·VOORZITTER woordelijkheid draagt voor soms pijnlijke De Provinciale Staten zijn vooral uitvoerder als besluiten, bestaat een grotere kans op onenig­ kiescollege van de selectieprocessen die eerder ED HAAKSMAN: heid in eigen kring of op botsende belangen binnen de partijen hebben plaatsgevonden.' die voor spanning kunnen zorgen. Op zichzelf Luteijn trok een parallel tussen staten-, 'ALSJEBLIEFT GÉÉN HAAGSE hoeft dat geen problemen op te leveren als we Senaats-en gemeenteraadsleden. 'Het zijn er voor zorgen dat we op een volwassen wijze deeltijdpolitici. Vaak meer bestuurder dan ermee omgaan.' politicus.' Zij vormen volgens hem een onmis­ EENHEIDSWORST!' bare schakel tussen de full-time politici en de Combinatie verkiezingen maatschappij. 'Juist in een tijd waarin de Als tweede basisvoorwaarde stelde de VVD­ afstand tussen politiek en burger groeit, zien door Reny Dijkman voorzitter een zo hoog mogelijke opkomst van we dat de positie van de part-time politicus Lunteren- Voor het eerst sinds vele jaren stond de al die kiezers die dit jaar VVD hebben wordt herontdekt en een herwaardering onder­ jaarvergadering van de Vereniging van Staten- en gestemd. 'Traditioneel kennen de verkiezingen gaat.' Raadsleden niet in het teken van de afkalving, voor de Provinciale Staten een lagere opkomst Eerste-Kamerleden en Statenleden zijn voor het maar van de groei. Deze bijeenkomsten, waarop dan de verkiezingen voor de gemeenteraad of overgrote deel niet echt financieel afhankelijk stevig wordt vergaderd, maar ook tot laat in de Tweede Kamer. En dat terwijl deze verkiezin­ van hun politiek werk. Dat beïnvloedt het nacht wordt gedold en bijgepraat, zijn voor de vele gen, mede gezien de verkiezingen voor de besluitingsproces en dat blijft de basis voor de vaste bezoekers een hoogtepunt. Dit jaar waren er Eerste Kamer, niet minder van belang zijn .. .' continuïteit van onze democratie. Part-time opmerkelijk veel nieuwelingen in het gezelschap. Willem Hoekzema is van mening dat de politici hebben immers elders hun hoofdfunc­ Verenigingsvoorzitter Ed Haaksman kon met vol­ komende PS-verkiezingen de laatste moeten tie. doening vaststellen dat bij de laatste raadsverkie­ zijn, die los staan van andere verkiezingen. zingen er 250 nieuwe VVD-raadsleden zijn bijge­ 'Wat is er op tegen om in de toekomst deze Drie bestuurslagen komen. Het aantal wethouders nam toe van 220 verkiezingen te combineren met de verkiezin­ Luteijn bepleit om bij alle struktuurwijzigin­ naar 330. gen voor de gemeenteraden? Provincie en gen toch strikt vast te houden aan de ook in gemeente worden in ons bestuurlijk bestel ons verkiezingsprogramma vastgelegde drie Haaksman deed een beroep op dit paars kabi­ steeds meer in relatie tot elkaar gezien.' In veel bestuurslagen: rijk, provincie en gemeente. net zich met kracht in te zetten voor decentra­ Ed Haaksman, voorzitter VSR andere landen worden verkiezingen allang 'Verdere decentralisatie leidt tot een ondoor­ lisatie. 'Paars is minder verweven met het cen­ gecombineerd. grondelijk doolhofvoor de burger. Er ontstaat tralistisch ingestelde maatschappelijke mid­ bestuurslagen) is bouwtechnisch goed, maar De VVD-voorzitter beklemtoonde het grote onduidelijkheid over wie voor wat aanspreek- denveld. Veel meer kan decentraal worden heeft een nieuwe binnenhuisarchitect nodig. geregeld en uitgevoerd. Het is niet erg als er Haaksman toont zich voorstander van klein­

VVD-voorzitter Willem Hoekzema verschillen tussen de ene en de andere schaligheid van het binnenlands bestuur. 'In gemeente of provincie bestaan. het algemeen wordt de burger in kleinere Gemeentebesturen zijn best in staat zelf te bepalen of winkels wel of niet op zondag open mogen zijn. Geen Haagse eenheidsworst alsje­ blieft! Nu zijn er ook al verschillen op allerlei terreinen en voorzieningen. Differentiatie is wat dat betreft een hoog goed!

Andere structuren De discussies over andere structuren interesse­ ren de burgers nauwelijks. De mensen verlan­ gen slechts een kwalitatief hoge overheid tegen niet te hoge kosten. Vaak overheerst huiver in de discussie over de vernieuwing van ons binnenlands bestuur. Ed Haaksman: 'Angst die soms veellijkt op afgunst. Als zij dat krijgen/mogen, moeten wij dat óók heb­ ben. Zijn we niet teveel bezig met de hakken in de grond te zetten vanwege korte-termijn­ eigenbelang? Als wij zeggen ergens voor op te komen, doen wij dat dan in het belang van onze burgers? Toetsen wij dat wel voldoende? Nogmaals, het huis van Thorbecke (drie

6 gemeenten aan het loket sneller geholpen. Dat vindt die burger belangrijker dan al die OUDERENBELEID VEREIST SOLIDARITEIT organisatie- en bestuursconstructies. Kleinere basiseenheden met efficiënt uitvoerende door Lody Pieters, foto: Peter Drent samenwerkingsconstructies komt de burger wellicht méér ten goede. Een kleinere schaal We leven momenteel in het 'tijdperk van de geeft ook de raadsleden meer ruimte het krasse knarren'. De ouderen van nu en van de raadswerk naast de hoofdtaak te doen en méér tijd om zich met de politieke kant van toekomst staan met beide benen in de het bestuur bezig te houden. We zijn benieuwd maatschappij. Het zou niet rechtvaardig naar wat binnenhuisarchitect Dijkstal ook zijn om hen op grond van hun leeftijd uit te voor ons aan inspiratie heeft.' sluiten van maatschappelijke en arbeids­ participatie. Leeftijd is namelijk relatief; het 11 gaat om de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van de individuele oudere.

Ruim 150 aanwezigen - oud en jong - woon­ NIEUWE den op 19 november jl. de VVD-themadag over Liberaal Ouderenbeleid bij. De grote INSPIRATIE opkomst en de heterogene samenstelling van het publiek benadrukten de actualiteit van het thema. Of zoals dagvoorzitter Fransje Roscam De inleiders: v.l.n.r. mevrouw mr. P. Swenker (directeur Zorg van de Vereniging van Nederlandse Zorgverzekeraars), mevrouw F.M. VOOR PS-VER· Roscam Abbing-Bos (dagvoorzitter), prof.dr. D.H. Sipsma (hoogleraar klinische geriatrie in Groningen en geneesheer-directeur van Abbing het verwoordde: 'Het Zwitserleven­ het psychogeriatrisch verpleeghuis 'Nieuw Toutenburg' in Noordbergum), mr.drs. F. Bolkestein (voorzitter Tweede-Kamerfractie van de VVD), dr. P.C. Plooij-van Gorsel (lid VVD-fractie in het Europees Parlement). gevoel is nu voor veel ouderen geen realiteit.' (foto Peter Drent) KIEZINGEN De inleiders waarschuwden echter voor een al door Reny Dijkman, foto: Peter Drent te pessimistisch beeld van de huidige en toe­ komstige ouderen. overdracht van kennis en kunde. leeftijd en/of sekse. Vergrijzing en ontgroening Ouwe rot in het PR-vak en oud-KC-voorzitter Fractievoorzitter Frits Bolkestein omschreef hen Het voorstel van VNO-voorzitter Rinnooy Kan vereisen een mentaliteitsverandering gericht van Amsterdam, Pam Evenhuis, gaf een dag als: 'mondig, fit, betrokken en ondernemend'. om de AOW-gerechtigde leeftijd op den duur op solidariteit tussen generaties. Of zoals lang een opfrissingscursus PR voor oude en Dit profiel staat in schril contrast met de te verhogen naar 67 jaar, achtte Bolkestein Plooij het formuleerde: 'solidair in plaats van nieuwere LPC-rotten. Deze sessie in Papendal dalende participatie van ouderen in het een serieuze overweging waard. In een aantal solitair'. was tegelijkertijd een bezinning op de komen­ arbeidsproces. In 1993 werkte nog maar 25% andere landen is dit reeds het geval. In de VS de Provinciale Statenverkiezingen. van de mensen tussen 55 en 65 jaar, terwijl zal die pensioengerechtigde leeftijd na het jaar Petra Ginjaar van de Haya van arbeid minder fysiek belastend is dan vroeger. 2000 geleidelijk worden verhoogd.(zie ook bij­ 11 Somerenstichting had deze dag voor de LPC­ Bolkestein sprak in dit kader van een 'twee­ gevoegd kadertje) PENSIOENLEEFTIJD ers georganiseerd om weer vers van de lever voudige en een dubbele vergrijzing: Nederland BESPREEKBAAR bij deze derde verkiezing in successie ..er tegen krijgt steeds meer ouderen en de ouderen wor­ Armoede aan te kunnen. den steeds ouder'. Dat dit ingrijpende gevolgen Ook op Europees niveau wordt nagedacht over Menig 50+-er is eind vorige maand de Pam behandelde ondermeer hoe gericht cam­ zal hebben voor onder meer de arbeidsmarkt, de gevolgen van vergrijzing en ontgroening. schrik om het hart geslagen. Politiek lei­ pagne moet worden gevoerd. Hij schetste de het voorzieningenstelsel en de zorg, is nu reeds Elly Plooij-van Gorsel, lid van de liberale frac­ der Frits Bolkestein zou - volgens een aan· ideale samenstelling van de provinciale cam­ zichtbaar. tie van het Europees Parlement, constateerde tal media - de. pensioengerechtigde leeftijd pagneteams plus hun onderlinge, duidelijke in haar inleiding dat de huidige verzorgings­ willen verhogen naar 67 jaar. taakverdeling. Ook benadrukte hij het belang AOW staat plaats zal moeten maken voor een parti­ Wat Frits werkelijk bezielt, is de discussie dat kandidaat en boodschap bij elkaar moe­ De arbeidsparticipatie van ouderen in cipatiestaat. Als co-president van de te starten over de betaaibaarheid in de ten passen. Nederland is momenteel veellager dan in de Intergroep over ouderen - een groep toekomst van oudedagsvoorzieningen. Research, goed drukwerk (dat is per provincie meeste andere landen. Onderzoek heeft aan­ Europarlementariërs die zich specifiek inzet Hieronder volgt de letterlijke tekst zoals verschillend, de tekstschrijver moet via onder­ getoond dat daardoor -tezamen met de huidi­ voor ouderen in Europa- werkt zij aan de hij die heeft uitgesproken tijdens de zoek weten wat de kiezers bezig hm,tdt) en een ge demografische ontwikkelingen - de betaai­ vormgeving van het Europese ouderenbeleid. Themadag Oudereiibeleid. goed servicenetwerk zijn onontbeerlijk. Dat baarheid van de AOW na 2010 problematisch De Europese liberalen zijn voorstander van geldt ook voor de onmisbare vrijwilligers, die wordt. De Algemene Ouderdomswet, zoals wij een wettelijke pensioenregeling. Met name een ... 'Tenslotte zou men kunnen overwegen de een duidelijke taak moeten krijgen en zeker die kennen, is namelijk gebaseerd op het soli­ steeds groter wordende groep van oudere vrou­ AOW-gerechtigde leeftijd, op tennijn, te ver­ recht hebben op de waardering van al dege­ dariteitsbeginsel: de werkenden betalen premie wen dreigt slachtoffer te worden van direct of hogen tot bijvoorbeeld 67 jaar, te beginnen nen voor wie zij zich inzetten. voor mensen met een AOW-uitkering. Dit indirect discriminerende bepalingen van pen­ met de 9eneratie die na 1950 is geboren, die Een denkertje voor onder de kerstboom ... : hoe principe gaat echter uit van een 'gezonde' ver­ sioenfondsen. Doordat zij als vrouw niet wer­ veellanger onderwiJs volgt,· die leiter op de maakt u anderen duidelijk dat zij op uw pro­ houding tussen het aantal werkenden en het den toegelaten tot een pensioenfonds of onder arbeidsmarkt ver~chijnt en die op zijn .vroegst vinciale VVD-ers moeten stemmen? aantal pensioengerechtigden. Na 2010 zal dat nadelige voorwaarden een aanvullend pen­ pas in hçt jaar2010 65 jàar wordt. evenwicht - zo is becijferd - ver te zoeken zijn. sioen moesten sluiten, leven nu veel oudere Een èVentuele overgang van 65 naar 6 7 jaar 11 Bolkestein pleitte daarom voor een aantal vrouwen in armoede. Overigens propageert de moet ruim van te voren worden aangekon­ maatregelen om een goede oudedagsvoorzie­ liberale fractie geen Europensioen. De afzon­ digd. Men heeft.dan dè. tijd om zich desge­ ning ook na 2010 te kunnen waarborgen. derlijke lidstaten moeten hun pensioenstelsel wenst op deze situatie voor te bereiden. Zo Allereerst meende hij dat het niet een taak van kunnen blijven afstemmen op hun eigen spe­ hebben de VS reedS in 1983 aarygekbndigd de overheid is om te bepalen of en wanneer cifieke landskenmerken. dat de pensioengerechtigde Ieeftijdin de iemand moet stoppen met werken. De over­ Ten aanzien van de ouderenzorg drong Plooij periode van 2000 tot 2025geleidelijk wordt heid moet juist het blijven werken na de pen­ aan op een zorgaanbod dat de autonomie van verhoogdmet twee jaar, van 65 naar 67 jaar. sioengerechtigde leeftijd financieel aantrekke­ de ouderen vergroot. Het Europees Parlement Landen als Denemarken; Noorwegen en lijk maken. Daarvoor zullen tevens bestaande legt daarbij het accent op verzorging in het I{sland kennen reeds een standaard pen­ belemmeringen moeten worden weggenomen. thuismilieu. Thuiszorg moet echter niet beteke­ sioenleeftijd van 67jilar. VNO" voorzitter Zoals de leeftijdsdiscriminatie in arbeidsover­ nen dat inwonende ouderen enerzijds afhan­ Alexander Rinnooy Kan heeft deze suggestie eenkomsten en ambtenarenreglementen. kelijk worden van hun familie en anderzijds al geopperd. Zij dient te worden overwogen, Flexibele pensionering zou een andere maatre­ zelf belast worden met gezinstaken, zoals de al zalhef laatste woord hierover nog lang op gel kunnen zijn. Wie vroeg stopt, krijgt een zorg voor hun kleinkinderen. Hierdoor en door zich la.tenwachten. relatief laag pensioen; wie lang doorwerkt, de toenemende mantelzorg, waarbij ouderen krijgt een relatief hoog pensioen. Met deeltijd­ aangewezen zijn op de zorg van kinderen, Het is volstrekt vqorbarig te concluderen, pensionering kan een oudere werknemer min­ buren en vrienden, dreigt er een zorgkloof te zoal~ sommigenhebben gedaan, datde WD. der uren per week gaan werken en met demo­ ontstaan waarvan vrouwen de dupe zullen hier nu voor pleit. Vóór het jaar 2010 is. dit tie accepteert hij vrijwillig een functie op een worden. Het zijn immers vooral vrouwen die alles absoluut niet aan de orde; Maar we lager niveau. Door deze maatregelen kan de belast worden met zorgtaken, naast een baan moeten het onderwt;rp wel durven beS[Jte- .. oudere werknemer zich geleidelijk terugtrek­ en een gezin. Het Europees Parlement streeft ken; •. ' ken uit het arbeidsproces. Ook voor de werkge­ daarom naar een volwaardig burgerschap van ver heeft dat voordelen: er is meer tijd voor de ouderen, zonder discriminatie op grond van

7 het aantal allochtonen. Dit voornemen haal­ BESTRIJDING DISCRIMINATIE: VERGROTING de het niet, omdat de heersende opvatting was dat een dergelijke eis niet gesteld kon en MAATSCHAPPELIJKE WEERBAARHEID mocht worden. De voorstanders toonden zich bedremmeld, immers er werd duidelijk de sug­ ALLOCHTONEN NOODZAKELIJK gestie gewekt dat de maatregel een discrimine­ rend karakter had. Toch vindt Van der Louw door Johan Hommes, foto: Hans van Kouwenhoven

Op 24 oktober van dit jaar vond in de Pieterskerk te Leiden een forum plaats, dat werd georgani­ seerd door de Mr Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting. Deze stichting, genoemd naar Annelien Kappeyne van de Copello, WO-Tweede Kamerlid en staatssecretaris van Sociale Zaken, is opgericht in 1990, het jaar waarin de politica overleed. De stichting heeft als doel de visie van Annelien Kappeyne op het liberalisme en de gedachtenis aan haar levend te houden. Een stich­ ting met als leidraad de geest van het onvervalste, vrijzinnig liberalisme waar Annelien voor stond. De stichting wil onder meer door het organiseren van fora het vrijzinnig liberalisme in Nederland voor een breder publiek toegankelijk maken.

hema van het forum op 24 oktober was T "non-discrimatie, artikel 1 van de Grondwet in het licht van toenemende intoler­ antie". Het geheel werd ingeleid door Cees Goekoop, burgemeester van Leiden en Lien Vos-van Gortel, voorzitter van de stichting. Zij roemden de betekenis van Annelien Kappeyne, vooral haar bijdragen aan discussies over immateriële onderwerpen als verdraagzaam- v.l.n.r. Hanneke van Tongeren, vice-voorzitter van de Stichting en Lien Vos-van Gortel, voorzitter. ~eid, et]l~~k, .~1-*u~; ~~ d~ .i~Eeg_rit~i~ .V. Cf.~.-~~! ..... menselijk lichaam. 'Zij was daarbij altijd dui­ delijk, soms fel, doch immer oplossingsgericht', Verdraagzaamheid is geen lijdzaamheid. ving tot conflicten leiden. Spanningen tussen dat het wijkniveau bepalend is. In de wijk aldus Lien Vos. Verdraagzaamheid kan ook betekenen open­ vrijheden mogen niet worden verdoezeld. wordt immers beslist of inburgering succesvol lijk stelling nemen zonder terughoudendheid. Openbare discussie en dialoog is noodzakelijk. kan plaatsvinden. Wanneer er één op de tien Bange mensen De beloning is dat diegenen die intolerant zijn De samenleving heeft tot taak om artikel 1 van families van buitenlandse afkomst is verloopt Sprekers in het forum waren Henk Vonhoff aan de openbaarheid ten onder zullen gaan. de Grondwet te laten werken. Het moet niet zo inburgering meestal succesvol, wanneer de (VVD), !na Brouwer (GroenLinks) en André Er moet lering worden getrokken uit de zijn dat iedereen gaat wachten op de rechter. verhouding twee op vier of meer is, is er veel van der Louw (PvdA). geschiedenis. Intolerante groepen mogen niet De dialoog heeft volgens !na Brouwer alleen vaker sprake van vervreemding, irritatie en Vonhoff begon zijn bijdrage met de stelling de kans krijgen de angst onder de bevolking kans van slagen wanneer iedereen gelijke kan­ verzet. dat democratie geen staatsvorm is voor bange uit te buiten. Openbaarheid is daarbij onont­ sen heeft. Het creëren van gelijke kansen is Wat zijn gelijke gevallen, is gelijke behande­ mensen. Problemen met de democratie wor­ beerlijk. noodzakelijk voor het goed functioneren van ling mogelijk ? Nieuwkomers zijn per definitie den vaak veroorzaakt door bange mensen, Vonhoff merkte op dat grote groepen vluchte­ het antidiscriminatiebeginseL Democratische ongelijk en dat zou positieve actie rechtvaardi­ mensen die vinden dat de democratie hen lingen en asielzoekers moeten worden opge­ normen en waarden vragen offers. Dit betekent gen. Van der Louw is daar geen voorstander onvoldoende bescherming biedt om het vangen in Nederland. Die opvang is nodig om dat de samenleving na de inwerkingtreding van, zeker niet als dat samen gaat met uitslui­ bestaan zeker te stellen. Deze mensen komen ethische redenen. Belangrijk daarbij is de ver­ van artikel 1 van de Grondwet en de wet gelij­ ting van anderen. Volgens hem zal positieve in actie en de actie wekt reactie. Discriminatie groting van de maatschappelijke weerbaar­ ke behandeling niet achterover kan gaan leu­ actie in achterstandswijken tot mislukking is volgens Vonhoff pas ruim na de Tweede heid van de groepen. Allochtonen moeten vol­ nen. Noblesse oblige, het delen van arbeid, gedoemd zijn. Voorzieningen moeten voor Wereldoorlog als politiek probleem erkend. De waardig in de maatschappij kunnen functio­ inkomen en kennis is nodig. iedereen open staan, dus ook voor autochto­ gedachtenvorming erover is dus tijdgebonden. neren. Hieraan moet prioriteit worden gege­ nen. Een aanpak waarbij voorzieningen uit­ Pas in 1984 heeft Nederland het verdrag tegen ven. Om dit mogelijk te maken mogen aan Wijkniveau bepalend sluitend voor allochtonen zijn bestemd wekt foltering en ander onmenselijk gedrag geratifi­ allochtonen ook eisen worden gesteld, bij voor­ André van der Louw vertelde dat in de tijd dat spanningen op. Allochtonen moeten niet wor­ ceerd. Vaak is de discussie rond discriminatie beeld op het gebied van inburgering en hij burgemeester was van Rotterdam er een den beschouwd als bijzondere groepen. emotioneel en onfeitelijk. beheersing van de Nederlandse taal. voorstel door de gemeente werd gedaan om Onderscheid maken komt in alle perioden van per wijk een maximum van So/o te stellen aan de geschiedenis voor. In de jaren dertig en Gelijkwaardigheid veertig wordt er voor het eerst systematisch !na Brouwer ging in haar bijdrage in op de onderscheid gemaakt tussen mensen door de betekenis van artikel 1 van de Grondwet. Zij invloed van het nationaal-socialisme met zijn vindt dat artikel 1 de belangrijkste norm van ideologie van racistische vooroordelen. De de samenleving bevat, de norm van gelijk­ nazi's hebben door het maken van onder­ waardigheid van mensen. De vraag is nu: wat scheid een sluipend gif ingebracht. komt er na artikel 1 en de daarop gebaseerde RESTAURANT Ons land was lange tijd een voorbeeld van wet gelijke behandeling. Hoe worden de nor­ openheid naar mensen toe die hier binnen men nageleefd, komt er iets van terecht en wie Kloksteeg 3 Leiden Telefoon 071 123053 kwamen. Deze mensen kregen kansen om zich neemt de verantwoordelijkheid? De verant­ te ontwikkelen. Discriminatie was er eigenlijk woordelijkheid behoort niet alleen te liggen bij niet. De gebeurtenissen in de jaren dertig en de overheid, maar ook bij de burgers. Er kan veertig vormen voor Nederland een breuk. daarbij sprake zijn van spanningen tussen de SPECIALITEITEN RESTAURANT Gaandeweg heeft ook in ons land discrimine­ verschillende vrijheden. Deze worden onder rend gedrag ingang gevonden. Wij hebben er meer veroorzaakt door technologische ontwik­ weinig alert op gereageerd, aldus Vonhoff. kelingen (bestaat er vrijheid voor ouders te "Het Kasteel van Rhoon" b.v. Strijd tegen discriminatie is nodig. Die strijd beslissen of een kind een jongen of een meisje Tevens zalen voor recepties, diners en vergaderingen. kan het beste worden gevoerd door open dis­ zal worden). De spanningen tussen vrijheids­ S.G. Abel Dorpsdijk 63,3161 KD Rhoon, tel.: 01890-18896/18884/18488 cussie en ontmaskering en niet door verboden. rechten kunnen in de multiculturele samenle-

8 ..... 1:: Cl; E Cl; '- -C:$ Q.., V) Cl; Cl; c.. e::s ~..... Cl; ...t::::: .....1:: Bouwen aan democratie .....Cl; .....v ~ Cl; ...t:::::v .....V) in Oost-Europa ..... 2v 0 door Miehiel Krom, foto's: Kees Hoving E Cl; i::$ 1:: Cl; wen van politieke contactnetwerken in Oost­ Cl; Europa. De FDP is al langer actief in Oost­ -2 Europa en heeft voor het concreet opbouwen Cl; :9 van politieke relaties zelfs een eigen stichting die in Oosteuropese landen actief is: de -Cl; i::$ Friedrich-Naumann-Stiftung. 1:: C:$ ;::.. Delegatie Tsjechische Republiek 1:: :Cl) Eind oktober bezocht een VVD-delegatie onder "ti leiding van fractieleider Frits Bolkestein de -~ Tsjechische Republiek. In Praag spraken de ::s C:$ Nederlanders onder meer met premier Vaclav

'-Cl; Klaus van de regeringspartij ODS en met de i::$ staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Pavel 1:: UI 0 Bratinka van ODA. Beide partijen zijn welis­ waar geen lid van de LI of van de ELDR, maar zijn met name op economisch terrein liberaal georiënteerd. De VVD wil trachten deze partij­ en uit het Brits-conservatieve kamp te trekken. Ook met de oppositionele Vrije Democraten van oud-minister Dienstbier (wel U-lid) wor­ den goede contacten onderhouden. De genoemde partijen stellen de informatie-uit­ wisseling met de VVD zeer op prijs. Immers ze zijn niet gewend om intern de politieke discus­ sie aan te gaan en ook de open democratische verhoudingen moeten zich nog verder ontwik­ gebleven. Ook op politiek gebied zijn kelen. Oe ontwikkelingen in het voormalige Oostblok zijn sinds Oosteuropeanen minder gewend aan de voor de val van de Berlijnse muur niet meer bij te houden. Veel ons vanzelfsprekende democratie. Politieke prioriteiten Voor de Tsjechische gesprekspartners gelden Oosteuropeanen werken vanuit een nieuwe situatie aan Moeite met open markteconomie de volgende politieke prioriteiten: de eigen toekomst met als grote voorbeeld de vrije Ondanks een aantal positieve ontwikkelingen, - verdere ontwikkeling van de vrije markteco­ zoals zichtbaar in Praag en Boedapest, hebben nomie, waarbij de Westerse verzorgingsstaat Westerse economie. veellanden in Oost-Europa grote problemen voor de ODS geen voorbeeld is voor Tsjechië; bij de omvorming van een centraal geleide - snelle toetreding tot de Europese Unie (EU), naar een open markteconomie. Doordat de de WEU en de NAVO; economische structuur van het voormalige versterking banden met het Westerse buur­ VVD-voorzitter Willem Hoekzero a n sommige Oosteuropese landen komen Oostblok (Comecon) uiteen is gevallen, land van Tsjechië, de Bondsrepubliek overhandigt de Hongaarse vice-pre­ mier Gabor Kuncze van de WO-zus­ I nieuwe initiatieven vanuit de bevolking bestaan vertrouwde afzetkanalen niet of nau­ Duitsland, en het bewaren van afstand tot terpartij SzDSz de nieuwe VVD-das. In 1995 bezoekt een SzDSz-delegatie snel tot bloei. In grote steden als Praag en welijks meer. Voorlopig is de kwaliteit van de Rusland (de Tsjechen vrezen Russische de WD in Nederland. De samenwer­ Boedapest is overal op straat zichtbaar dat de produkten onvoldoende om een positie op de dominantie vanuit voormalige Sovjet sta­ king met Hongarije speelt in het Oost-Europaprogramma van de WO inwoners niet willen achterblijven bij die van Westerse markt te verkrijgen. De privatisering ten). een centrale rol. de Westerse steden. De detailhandel en de is een van de grootste veranderingen in Oost­ Frits Bolkestein, tevens in zijn functie van horeca maken - mede gesteund door het toeris­ Europa. Voormalige staatsbedrijven bestaan President Elect van de Liberale Internationale, me - een enorme bloei door. niet meer en de prijzen stijgen dramatisch. verklaarde aan het einde van het bezoek dat Tsjechië voor het jaar 2000 lid zou moeten Uitwisseling VVD bouwt aan contacten kunnen worden van de Europese Unie. Een Toch blijft de net verworven vrijheid broos. De VVD voert sinds enige jaren een zeer actief Unie die volgens gastheer Klaus meer zou Volkeren die jarenlang onderdrukt zijn en beleid in het opbouwen van de politieke con­ moeten worden gekenmerkt door vrijheid, dan echte democratie onvoldoende kennen, kun­ tacten in Oost-Europa om heel gericht onze eenheid. Frits Bolkestein, partijvoorzitter nen vervallen in nieuwe vormen van onder­ ervaringen te kunnen uitwisselen. Hierbij Willem Hoekzema en internationaal secretaris drukking of onderlinge strijd, kijk naar het wordt gewerkt met een geselecteerde groep Hans van Baaien willen de relatie tussen de voormalige Joegoslavië. Vamil.t'het Westen landen. Dit jaar bijvoorbeeld bezochten VVD­ VVD en ODS, ODA en de Vrije Democraten in bestaan vele initiatieven om voormalige delegaties 'prioriteitslanden' als Polen, 1995 nader uitbouwen. Oostbloklanden te helpen bij het opbouwen Tsjechië, Hongarije en Slovenië. De bezoeken van de nieuwe democratie. Zonder belerend te worden voorbereid door de medewerkers in het Training willen zijn - Oosteuropeanen kunnen heel Thorbeckehuis en de vele vrijwilligers van het Overigens zijn de contacten met alle priori­ goed hun eigen boontjes doppen - biedt het internationaal secretariaat. Deels gebeurt dit teitslanden in Oost-Europa verschillend. In Westen vooral steun via het uitwisselen van weer in samenwerking met de Europese Polen wordt door referent Kees Hoving en kennis en ervaring. Kennis die vooral op Liberaal-Democraten (ELDR) en wereldwijd Klaas Groenveld van de Teldersstichting nog bepaalde terreinen noodzakelijk is. In landen met de Liberale Internationale (LI). gewerkt aan het opbouwen van contacten met als Hongarije en Tsjechië vind je bijvoorbeeld de Unie van Vrijheid, terwijl in Tsjechië naast veel goed geschoolde mensen. De opleidingen Zuster FDP het bezoek van Bolkestein al meer activiteiten zijn echter vooral technisch gericht. Westerse Van alle liberale partijen in de wereld behoort door de VVD zijn ontplooid. Zo verzorgde bij­ vakgebieden als marketing, communicatie, de VVD samen met de Duitse liberale zuster­ voorbeeld dit voorjaar een VVD-delegatie economie en milieukunde zijn onderbelicht partij, de FDP, tot de koplopers in het opbou- (Evenhuis/Krom) onder leiding van Boudewijn

9 Frits Bolkestein met Vaclav Klaus, de Tsjechische Premier...... " SC. .. .#1111.. .::» • «» ... .-.-:Z:EIIU Klt•IIUC:.EIIU

Wellink (referent voor de Tsjechische Republiek) een campagne- en presentatietrai­ ning aan Tsjechische politici. Hongarije zal in 1995, net als in de voorgaande jaren, met refe­ rent Zsolt Szabo een centrale rol in het Oost­ Europa-programma van de VVD innemen. Ook zal, met name op lokaal niveau, door referent Thierry Boitelle in Slovenië worden geopereerd. Voor de WO-radio-uitzendingen kunt u uw krant Voor leden die meer willen weten over de of omroepgids raadplegen. Tot 1 januari 1995 VVD-activiteiten in Oost-Europa, is het volgen­ zijn er nog twee uitzendingen, namelijk op don­ de handig om te weten. Verantwoordelijk voor derdag 15 en donderdag 29 december van 17.50- de contacten is de internationaal secretaris 18.00 uur via radio 5. Na 1 januari zal door de Hans van Baalen. Het internationaal secreta­ splitsing van de Nederlandse Omroepprogramma riaat van de VVD is gevestigd op het VVD­ UITNODIGING HERIJKINGS· Stichting een geheel nieuw schema worden inge­ secretariaat in Den Haag en alle informatie voerd. Deze gegevens zijn nog niet in ons bezit. over de Oost-Europa-activiteiten is te verkrij­ DISCUSSIERONDE gen via medewerker Kees Hoving. Op woensdag 28 december heeft de VVD televi­ Het hoofdbestuur nodigt U uit op een discus­ de Staten-Generaal en het Europees siezendtijd op Nederland 1 van 19.52- 19.55 uur. 11 sieronde over de herijking van het Nederlands Parlement. Op vrijdag 13 januari 1995 van 19.27- 19.30 uur buitenlands beleid op zaterdag 25 februari op Nederland 3 en op donderdag 2 februari 1995 1995 (opening 10.30, afsluiting 16.00 uur). Nadere informatie omtrent het programma, zit het WO-televisieprogramma voor het afslui­ POLITIEK Een internationale forumdiscussie over dit forumleden en locatie (omgeving Den Haag) tende avondprogramma. actuele onderwerp zal worden afgesloten met wordt U op verzoek toegezonden. U kunt zich Deze tv-uitzendingen worden ook in de ochtend commentaar door Frits Bolkestein. Aan deze voor deze discussieronde opgeven via het op een vaste tijd uitgezonden namelijk om circa BEDRIJVEN dag zal mede inhoud worden gegeven via internationaal secretariaat, postbus 30836, 09.05- 09.08 uur. Ze zijn op donderdag 29 samenwerking tussen de desbetreffende partij­ 2500 GV Den Haag of per fax 070- 360 82 76. december 1994, op vrijdag 13 januari 1995, op STEUNT OP commissies, de LIGN en de politieke fracties in (buitenland. V&D) maandag 30 januari en op dinsdag 14 februari. ACTUELE Al deze uitzendingen zijn op Nederland 2. Het WO-Tweede Kamerlid Sari van INFORMATIE· Heemskerck is in novem­ ber gekozen tot vice­ VOORZIENING voorzitter van de Noord Atlantische Assemblee.

DEBATVAN'J>~ ...... _~~ ... ~ ...... _.,_...... ~ ...... ·"·A-"'·~._ Daarin speelt de VVD-Expresse het komend-­ De NAA-i5-,ck- instelling -· · ...... -...... _.. jaar weer een belangrijke rol. Na vierenhalf waar parlementaire a jaar oppositie voeren is de VVD wederom ver­ vaardigden uit de 16 NAVO-landen plus 14 geas­ DE LIBERALE tegenwoordigd in het kabinet. Bovendien wor­ socieerde Oosteuropese landen halfjaarlijks bij­ den op 8 maart de verkiezingen gehouden De Kamercentrale eenkomen. Daarnaast organiseert de Assemblee INTERNATIO· voor Provinciale Staten die op hun beurt de Amsterdam heeft tijdens seminars en werkbezoeken. Eerste Kamer kiezen. een recente ledenverga­ VVD-Expresse, de nieuwsbriefvan de VVD­ dering afscheid geno­ NALE GROEP Tweede- Kamerfractie, verschijnt wekelijks als men van haar voorzitter De Thorbeckepenning de Kamer vergadert. Hierin staan actuele com­ Paul Luijten. werd uitgereikt aan NEDERLAND mentaren en verslagen van Kamerdebatten en Pa ui is bijna twintig jaar Mevrouw H. Kester- de politieke discussies. Ook bevat de VVD­ actief geweest in de Kievit die vanaf 1961 op Op woensdag 21 december a.s. zal de LIGN Expresse een column van Frits Bolkestein, opi­ Amsterdamse politiek, o.a. als fractie-assistent, zowel bestuurlijk als poli­ een Public Liberal Debate organiseren in de nie-artikelen en samenvattingen van belang­ raadslid, fractievoorzitter in de Gemeenteraad en tiek gebied actief is Eerste Kamer der Staten-Generaal. Professor A. rijke toespraken. de laatste jaren als voorzitter van de geweest in de WD. Zo Kleinknecht, hoogleraar Algemene Economie Tijdens het parlementaire seizoen en straks in Kamercentrale Amsterdam. was zij ondermeer wet­ aan de VU te Amsterdam, en Johan de PS-campagne is VVD-Expresse een onmis­ houder van Brielle en was zij eindredacteur van Stekelenburg, voorzitter van de FNV, zullen bare bron van nieuws en feiten. Het staat het plaatselijke WO-blad. onder leiding van Professor E.j. Bomhoff, in bovendien vrij aan alle afdelings- en kamer­ Oud-WO-voorzitter Dian debat gaan over de internationale concurren­ centralebladen om artikelen over te nemen! van Leeuwen-Schut is tiepositie van Nederland. De leidraad van de Als extra service aan de abonnees verschijnt met ingang van 1 januari Ook de heer mr. P.D.A. avond zal de oratie van Professor Kleinknecht in januari 1995 een volledig bijgewerkte index 1995 benoemd tot voor­ Wijk ontving te Brielle de zijn, waarin hij stelt dat in vergelijking met zodat u in de campagnetijd snel en efficiënt de zitter van het College Thorbeckepenning. hijis andere hoge-lonen-landen binnen de OESO, standpunten van de VVD kunt opzoeken. van Toezicht Sociale vanaf het eerste uur lid Nederland systematisch achter loopt wat Verzekeringen te geweest van de WD. betreft activiteiten omtrent produkt-innovatie. U kunt zich abonneren door de bon te zenden Zoetermeer. Tussen 1949 en 1961 ver­ aan: Dit is een onafhankelijke instantie die wordt vulde hij verschillende DATUM: WOENSDAG 21 DECEMBER A.S. VVD-Expresse belast met het toezicht op de uitvoering van de bestuursfuncties. Vanaf TIJD: 20.00 UUR Tweede Kamer der Staten-Genmal sociale verzekeringen. 1978 zat hij in de raad van Brielle, waarvan de PLAATS: Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 laatste jaren als fractievoorzitter. Daarnaast ver­ 2500 EA Den Haag vulde hij nog vele andere maatschappelijke func­ U wordt vriendelijk verzocht zich voor maan­ Oud-WO-voorzitter Jan ties. dag 19 december a.s. op te geven via het ant­ Kammingais op 21 woordapparaat van de secretaris LIGN, Arne november 1994 tot voor­ Geensen (tijdens kantooruren: 071 - 12 35 31) BON zitter gekozen van de Foeke de Wolf uit Grou heeft van de kc-Friesland of schriftelijk via LIGN/internationaal secreta­ ja, ik neem een abonnement op VVD­ Europese Federatie voor de gouden WO-speld ontvangen. Deze hoogste riaat VVD, Postbus 30836, 2500 GV DEN Expresse. Ik betaal zodra ik de acceptgiro heb het Midden- en Friese WO-onderscheiding ontving Foeke niet HAAG. ontvangen f 50,- voor de periode januari t/m Kleinbedrijf (UEAPME). alleen voor zijn grote inzet als voormalig raadslid juni 1995. Jan Kamminga, die thans van Boarnsterhim en zijn statenlidmaatschap, dat Naam.______MKB-voorzitter is, wordt per 1 januari 1995 de hij het komend voorjaar beëindigd, maar ook 11 Adres ______eerste man van 17 landelijke organisaties die voor zijn complete betrokkenheid bij de WD. Een Postcode______gezamenlijk 9 miljoen ondernemers vertegen­ betrokkenheid waarvan hij vaak blijk gaf via zijn Woonplaats,______woordigen, daaronder zijn ook organisaties uit spraakmakende uitspraken. Handtekening,______Midden- en Oost-Europa.

10 lVII E IIUISE lUl

Nieuwe Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, mevrouw Leemhuis-Stout: 'Minder hiërarchie en meer samenwerking

Commissaris der Koningin tussen de overheden' van Zuid-Holland, mevrouw Leemhuis-Stout door Hans de Bie, foto: Luuk Gosewehr

De provincie in de naaste toekomst. Dat onderwerp kon natuurlijk niet onbesproken Kent u dat? Je hebt je fiets of je auto blijven in het gesprek met mevrouw ir. neergezet om boodschappen te gaan f.M. Leemhuis-Stout, de nieuwe lil doen en je komt terug en hij is weg. • Weg! Je kunt het je niet voorstellen. Je Commissaris der Koningin in Zuid-Holland. kijkt nog eens en nog eens. Naar een lege Mevrouw Leemhuis, voormalig Dijkgraaf lillil plaats. Het lijkt wel Laurel & Hardy. '1/11 Dat overkwam mij twee weken geleden. van het Hoogheemraadschap van Ik ging eten bij mijn broer. We hebben Schieland, signaleert als zij over de komen­ nog een film gekeken en toen ik weg 0 wilde gaan, was ie weg. Was mijn snor- de jaren praat, een aantal vrijwel zekere • fiets weg. Ja, u /eest het goed' 'snorfiets', feiten in het transformatieproces waarin de provincie nu zit. als enkele jaren later de Haagse provincie zal '!I lach maar. Maar het jaar dat ik hem had zijn ontstaan. Mevrouw Leemhuis hierover: liiiii heb ik er veel plezier van gehad. Daarnaast geeft zij ook ruimte aan een aantal persoonlijke opvattin­ 'Na vorming van de stadsprovincies kan het • En dan begint het hele circus. Aangifte gen als zij het profiel van Zuid-Holland tekent. Zoals zijdiUn. baaL .. ~ .. risico ontstaan dat Zuid-Holland een te grot~ .. .~.r!C?f=P:l.e. '!.rJ!?.f!.~f!rff1g p~tLe,r: ... §.~!t.!.kf<.ig, .... , bestuursdichtheid krijgt. Daar moeten we had ik alle papieren nog, dat maakt het installatietoespraak medio september verwoordde: 'Over de drie attent op zijn.' wat makkelijker in de bureaucratie. elementen waaruit mijn verantwoordelijkheid bestaat: de provincie als 1 Van de verzekering kreeg ik een veelbla­ Een open, goed beargumenteerde discussie A dig invulformulier. De gestelde vragen instituut, de provincie conditionerend voor de mensen die er wonen of over een verdergaande samenwerking tussen '-' maken dat je je een halve crimineel voelt. werken, en de provincie als werkgever. ' Zuid-Holland en Noord-Holland na afsplitsing Na het ingevuld en opgestuurd te heb­ van de stadsprovincies gaat mevrouw ben kreeg ik een telefoontje. Ik kreeg Leemhuis zeker niet uit de weg. 'Deze moge­ Q huisbezoek van het expertisebureau. Minder hiërarchie had te leren en als nieuw te ervaren.' lijkheid moet zelfs hoog op de politiek bestuur­ Hijgend kwam de verzekeringsman et instituut provincie staat als zodanig Zij ziet zichzelf meer als bestuurder dan als lijke agenda staan,' vindt zij. Ook de provincie boven - ik woon vierhoog. Na de vragen van het H niet ter discussie', meent mevrouw politica. 'Mijn kracht ligt meer in het sturen Utrecht moet als een mogelijke gesprekspart­ invulformulier nog eens persoonlijk doorgeno­ Leemhuis. 'Het gaat meer om de uitings- en en niet in het mezelf bezighouden met specia­ ner voor Zuid-Holland worden gezien. 'Op men te hebben raakten we aan de praat. Ik ver­ verschijningsvormen van de provincie. Ik con­ listische dingetjes. Ik zie mezelf als een genera­ afzienbare termijn moet daarover duidelijk­ telde dat ik sinds april in de gemeenteraad zat. stateer tot mijn genoegen minder hiërarchie list en niet als specialist. Daarom heb ik nooit heid komen.' Want hierbij komt de positie van Oh, dat was interessant. Voordat hij bij dit tussen de verschillende vormen van overheden gekozen voor bijvoorbeeld het politieke werk de provincie als werkgever aan de orde, die bureau ging werken had hij twaalf jaar bij de die wij in Nederland hebben en meer samen­ in een gemeente'. mevrouw Leemhuis hoog aanslaat. De provin­ Amsterdamse politie gewerkt, bureau werking. Een rolverwisseling eigenlijk voor de Mevrouw Leemhuis ziet zichzelf niet als een cie Zuid-Holland maakt zich op voor de over­ Warmoesstraat Hij was er weggegaan wegens provincie van toezichthouder naar coördina• pure WD-commissaris. Zij wil zich dus niet al stap van medewerkers naar de provincie gebrek aan motivatie van zijn collega's. De pro­ tor, stimulator of regisseur. De verschillende te geprofileerd in alle situaties opstellen als Rotterdam. De Zuidhollandse CdK zegt toe dat moties gingen op nummer, niet op prestatie. Van overheden gaan zich daardoor ten opzichte vertegenwoordigster van haar politieke club. haar provincie zich hierbij als een ordentelijk een team van 24 man was hij blij als er tien op van elkaar als medebestuurders gedragen.' 'PS enGS moeten goed met mij kunnen en zorgvuldig werkgever zal opstellen. kwamen dagen. de rest was ziek, met verlof of Zij voegt daaraan toe: 'Aanvullend en samen­ omgaan. Niet altijd een WD-etiket op mij op cursus. Nu draaide hij veel meer uren, maar werkend en niet elkaars besluitvorming ont­ plakken. Ik ben coördinator voor alle partijen. Geen carrièreplanning met veel meer plezier. Ziekteverzuim zag hij nau­ kennend of miskennend'. De inauguratie­ Bij het lanceren van mijn meningen over lan­ Commissaris van de Koningin, of Commissaris welijks om zich heen. speech kreeg alom instemming in het delijk politieke zaken probeer ik zorgvuldig te van de Kroon, zoals mevrouw Leemhuis het Al eerder hoorde ik zulke verhalen, maar nog Zuidhollandse provinciehuis. handelen.' En als mevrouw Leemhuis iets fout ook formuleert, noemt zij één van de mooiste nooit zo direct. Schokkend. Als WO hebben wij doet, mogen de Staten haar aan haar jasje banen voor een bestuurder. Zij houdt niet van de politie hoog in het vaandel.. Meer blauw op Geen parachutering trekken. carrièreplanning en daarom wil zij ook niet straat. Mensen moeten zich weer veilig voelen. De benoeming van mevrouw Leemhuis tot vooruitlopen op haar eigen toekomst tegen de Maar misschien nog belangrijker dan de financiën CdK van Zuid-Holland leek uit het niets te Te grote bestuursdichtheid achtergrond van de komende stadsprovincies. waar het steeds over gaat, is de motivatie van de komen. In ieder geval niet - zoals helaas te Zuid-Holland, het dichtst bevolkte gebied van 'Ik heb in mijn hele leven vaak de dingen politiemensen. Het wordt tijd dat daar meer aan­ vaak gebeurt - nadat de naam al veelvuldig in Nederland, is in de visie van mevrouw laten gebeuren zoals ze kwamen.' dacht voor komt. politieke kringen en in de pers gevallen was. Leemhuis een buitengewoon pluriform gebied. Is er met haar benoeming veel veranderd in Er was ook geen sprake van 'parachutering'. 'Demografisch, geografisch, planologisch, haar persoonlijk leven? Geen benoeming als beloning voor jarenlang landschappelijk, maar ook qua volkshuisves­ Mevrouw Leemhuis zegt beslist niet het gevoel op landelijk politiek niveau verricht werk. Een -ting, infrastructuur en economische ontwikke­ te hebben dat zij minder vrijheid heeft in haar niet sporadisch verschijnsel in ons land. ling. Zoals land- en tuinbouw en de arbeids­ nieuwe en maatschappelijk meer bij het Toen de vacature bekend werd schreef markt. Zuid-Holland is in dit opzicht ook de publiek aansprekende baan. 'Maar ik heb mevrouw Leemhuis gewoon een brief. Zij vond grootste provincie,' zegt de nieuwe CdK, 'met daar ook geen antenne voor. Ik heb gelukkig dat ze na tien jaar dijkgraafschap wel weer een economische bedrijvigheid, die de andere een nuchtere familie. Zoals mijn zoon, die eens aan iets anders wilde beginnen. Zij ver­ provincies in ons land overtreft.' zegt: 'Ik zie je net zoveel als vroeger.' telt: 'Een nieuwe uitdaging, omdat ik in het Dat verandert als in 1997 het Rotterdams Hoogheemraadschap niet zo erg veel meer gebied een eigen provincie is geworden. Ook 11 11 kort lUllEE • •ws

DE ORGANISATIE VROUWEN ACTIEPRIJS!! Maandblad voor de Volkspartij IN DE VVD HOUDT OP 17 EN 'Van Thorbecke tot T elders' 111 ~ voor Vrijheid & Democratie Hoofdpersonen uit de geschiedenis van het DECEMBER 1994 nr. 1426 18 MAART 1995 HAAR JAAR· Nederlands liberalisme vóór 1940 ISBN: 0166- 8498 Redactie: G.A. van der List en P.G.C. van Schie - CONGRES. 168 blz., geïllustreerd- ISBN 90 232 2724 7 Hoofdredacteur: Reny Dijkman Bevat boeiend geschreven portretten van tien Lokatie: 'De Blije werelt' te Lunteren Bij Angèle Voets-de Wit kunt u zich aanmel­ vooraanstaande vertegenwoordigers van de i Redactie: Thema: DE TOEKOMST VAN ONZE den onder gelijktijdige overmaking van het liberale politieke stroming: j.R. Thorbecke, j. ij Alexander Beels GEZONDHEID IS ONS EEN ZORG verschuldigde bedrag op Bankrekening nr. Kappeyne van de Coppello, S. van Houten, Hans de Bie 53.38.22.734 (giro van de bank 82.42.00 t.n.v. j.P.R. Tak van Poortvliet, M.W.F. Treub, H. 0 Victor Hafkampt Vrijdagavondprogramma: ABN/AMRO) t.n.v. Angèle Voets-de Wit, Goeman Borgesius, N.G. Pierson, P.W.A. Cort Johan Hommes -Speech Frits Bolkestein Beukenweg 21, 6881 CK Velp; tel: 085-61 91 van der Linden, H.P. Marchant en B.M. Miehiel Krom -Speech VVD-voorzitter Willem Hoekzema 15. Telders. Aan de orde komen niet alleen de E Lady Pieters -Inleidingen op het thema gezondheidszorg politieke ideeën maar ook de politieke beteke­ Ernst van Splunter door de heer prof. drs. j. van Londen en U kunt kiezen uit het bijwonen van: nis van de geportretteerden. 111 Amo Visser (themaredacteur) mevrouw drs. G.H. Okma 1. het gehele congres ( 2-pers.kamer) f 150,- Q 2. vrijdagavond+diner, logies+ontbijtf 125,- Nu voor de lezers van Vrijheid & Zaterdagprogramma: vier rondetafel gesprek­ 3. vrijdagavond+diner f 60,- Democratie: f 25,- tot 31 januari 1995. Na Correspondentie-adres: ken oJ.y. Dienny Kroos-van der Mey over: 4. vrijdagavond zonder dinerf 15,- die datumf 35,-. ( alléén betr. dit blad) a. Technologische ontwikkelingen 5. zaterdag+lunchf 45,- 2 Reny Dijkman, b. Kortere verpleegduur ziekenhuis/verpleeg­ 6. toeslag 1-persoonskamer, na toewijzing in U kunt het boek bestellen via onderstaande 111 Postbus 622, huis Lunteren te voldoen f 25,- bon dje u kunt faxen naar VAN GORCUM 2280 AP Rijswijk. c. Harmonisatie opleidingen/erkenningseisen De prijzen zijn inclusief koffie/thee. 05920- 72064 of in een open envelop zonder d. Vernieuwingen in de geestelijke postzegel zenden aan: VAN GORCUM, ~ Redactiesecretariaat: Volksgezondheid 11 Antwoordnummer 3, 9400 VB. Assen. Elisabeth Gans, -111 tel. 070- 361 30 61 BENT U gen ontvangt, naar het gemeentehuis, afde­ BESTELBON Ledenadministratie: ling verkiezingen. Of u vraagt de kiezerspas z WO, Postbus 30836, schriftelijk of telefonisch aan. Het aanvraag­ Naam______2500 GV 's-Gravenhage. Adres______THUIS OP formulier en uw oproepingskaart moeten .. tel: 070- 361 30 61 uiterlijk 14 dagen voor de verkiezingen op het Postcode______8 MAART? gemeentehuis binnen zijn. U ontvangt dan de Woonpl. ______-a: Druk: kiezerspas. Datum______Handtekening Ten Brink, Meppel b.v.

De Provinciale Statenverkiezingen hebben net Afdelingsbesturen Verzoekt te zenden rechtstreeks via de uitge­ >Vormgeving: als de laatste raadsverkiezingen het nadeel Vlak voor en op de verkiezingsdag wordt vaak ver/via boekhandel (naam, adres)* Concept: Stempels & Oster dat zij voor een groot deel van ons land in de nog een beroep gedaan op leden van onze Lay-out: Siem Willems krokusvakantie vallen. Neem dan tijdig maat­ afdelingsbesturen om alsnog een stem te kun­ regelen om uw stem bij afwezigheid toch te nen uitbrengen. Indien men een plaatselijk Redactieraad: kunnen uitbrengen. afdelingsblad heeft, zou men kunnen overwe­ p/a WO, Postbus 30836, Er zijn diverse mogelijkheden voor het stem­ gen daarin enkele telefoonnummers te vermel­ * doorhalen wat niet van toepassing is 2500 GV 's-Gravenhage, men bij volmacht. den van VVD-ers die bereikbaar kunnen en t.a.v. drs. M.A.f. Knip, vz. A. Voor hetzelfde stembureau kunt u een willen zijn om op dat laatste moment nog ___ ex. 9023227247 Van der List/Van Schie familielid of VVD-stemmende kennis machti­ hulp te bieden. Ook de 'Van Thorbecke tot Telders à f 25,- gen door uw oproepingskaart, voorzien van plaatsing van de districtenindeling van uw uw handtekening en de naam van de gemeente kan heel veel mensen helpen zonder Actienummer: 120-004 tot 31-01-19.,95 gemachtigde, aan de gemachtigde te geven. uw tussenkomst de volmacht te regelen. Deze bon faxen 05920- 72064 of in een open De gemachtigde mag maximaal twee extra LAAT UW STEM NIET VERLOREN GAAN!!! envelop zonder postzegel zenden aan: VAN stemmen uitbrengen en moet dit gelijktijdig GOR CUM, Antwoordnummer 3, 9400 VB doen met het uitbrengen van de eigen stem. Assen Ook is het van belang dat u van te voren even 11 het stembureaunummer controleert op uw kaart en die van de gemachtigde. v.l.n.r. Uri Rosenthal, Paul Cliteur, Monique de Vries, Jan Kees Wiebenga, Greetje den Ouden, B. -In een ander stembureau maar wel bin­ JUBILEUIVÎ TELDERSSTICHTING Adreas Kinneging, Klaas Groenveld en de heer Musschenga, foto: Theo Meijer nen uw provincie kunt u een ander voor u laten stemmen indien u op het gemeentehuis 'Ik spreek de hoop uit dat de Teldersstichting een volmachtformulier haalt of telefonisch haar nuttige werk nog vele jaren zal voortzet­ aanvraagt. Daarop vult u uw gegevens in en ten.' Met deze wens sloot Frits Bolkestein op 1 die van degene die voor u gaat stemmen. december zijn toespraak over de liberale Vraag dit formulier zeer tijdig aan, want moraal af. Zijn vriendelijke woorden waren het biljet moet 14 dagen voor de verkiezin­ mede ingegeven door het 40-jarig bestaan van gen weer terug zijn op het stadhuis. Dus voor het wetenschappelijke bureau, dat zijn achtste 22 februari!! lustrum vierde met een conferentie over de Degene die voor u gaat stemmen ontvangt toekomst van het liberalisme en een - zeer een volmachtbewijs, waarmee hij/zij uw stem goed bezochte - receptie. tegelijk met de eigen stem uitbrengt. Tijdens de conferentie werd vanzelfsprekend Ook hier geldt dat de gemachtigde maximaal vaak verwezen naar Bolkesteins recente plei­ 2 extra stemmen mag uitbrengen. dooi voor een 'bezielend verband' en een over­ C. Zelf stemmen in een ander stembureau heid die pal staat voor bepaalde normen en (maar binnen uw provinciegrens.) waarden. Zelf lichtte de politiek leider van de liberalen daartegen in geweer moeten komen, Kees Wiebenga) en de wetenschap (Paul Bijvoorbeeld: u bent forens en u werkt in VVD zijn voorkeur voor 'een zeker cultureel waren vragen die voor verdeeldheid zorgden Cliteur, Andreas Kinneging) waren het niette­ dezelfde provincie als waar u woont. Dan kunt conservatisme' toe met een verwijzing naar de onder de sprekers op de jubileumconferentie min roerend met elkaar eens dat het liberalis­ u uw oproepingskaart laten omzetten in een dreigende morele instabiliteit en versplintering van de Teldersstichting. De liberale vertegen­ me geen simpele vrijheid-blijheid-filosofie is. kiezerspas. Daartoe gaat u met uw oproe­ in Nederland. woordigers uit de wereld van de politiek De tijd dat de VVD mensen aanspoorde pingskaart, die u drie weken voor de verkiezin- Hoe emstig deze dreiging is en op welke wijze (Greetje den Ouden, Monique de Vries, jan 'gewoon zichzelf te zijn', lijkt vooriopig voorbij.

12