Basinda Kadin
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi BASINDA KADIN Hürriyet EYYUBOĞLU 2501840119 Tez Danışmanı Doç. Dr. Arzu Kihtir İstanbul, 2010 ÖZ Bu çalıĢmanın amacı, Sanayi Devrimiyle birlikte baĢlayan; kadının erkeğin yanında toplumsal üretime katılma sürecinin, kadının meslek edinme öyküsüne ve bu mesleklerden biri olan gazeteciliğe soyunurken, tarihsel, sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik alandaki yolculuğunun seyrini genel hatlarıyla incelemektir. Bu amaçla basının geliĢimi ve kadının basında yer alması süreci; kaynak tarama, röportaj ve teknik tarama yöntemleri kullanılarak irdelenmiĢtir. Günümüzde kadın iĢgücüne yönelik beklentiler ülkemizde geleneksel bakıĢ açısını korumaktadır. Bu bağlamda kaçınılmaz olarak aynı bakıĢ açısı, basın sektörünün kendine has zorluklarıyla birleĢince kadının toplumda var olma mücadelesinde maruz kaldığı etkiler katlanarak çoğalmaktadır. ÇalıĢmada bu anlamda toplumsal yansımalar, istatistiki verilere dayanarak mercek altına alınmaya çalıĢılmıĢtır. Kadınların eğitim düzeyleri ve iĢgücüne katılım oranları bilimsel olarak incelendiğinde; erkeklerle aynı eğitim düzeyinde, hatta daha fazla eğitim düzeyinde olsalar dahi, eğitimin her kademesindeki kadınlar açısından alehte bir durum ve eĢitsizlik olduğu ortaya konmuĢtur. ABSTRACT The objective of this study is; to look into progress of the journey of women on its story; to be a part of social production beside man starting with industrial revolution and to take up a profession, as one them journalism, with a general perspective considering historic, social, cultural and economic basis. To this end, development of press and women’s process of involving in press considered by using methods such as, source scan, interwiew and technical scan. Nowadays, expectations of woman labour in our country preserving its traditional point of view. Ġn this sense, same aspect accoupled with idiosynatric difficulties of press sector leads to increase exposed effects of womens stuggle of existing in society bearingly. In this sense our thesis tries to examine the social reflections with statistical data. Scientific analysis upon womens educational level and percentage of her place in labour force shown that; comparing to man with same educational level, some cases even higher level of education, there is a inequality and out of countenance situation for women in every degree of education. i ÖNSÖZ Bu konunun seçilmesindeki temel amaç; 1982 yılı Marmara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu mezunu ve 1986 yılında tez aşamasında İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programını terk etmiş bir kadın gazeteci olarak 2009 yılında tezimi tamamlamaya karar verdiğimde, kendi gerçeğimi “Basında Kadın” konulu tezde aramaya yönelmemdi. “Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana basında kadın nasıl yer alıyor, gazetecilik okullarının bu durma katkıları ne yönde, basında kadının dünü bugünü…” bunlar da konumun temel içeriği olmalıydı. Ancak konuya daha vakıf olabilmek ve tezi daha somut temellere oturtabilmek için hem basın sektörünün hem de kadının toplumsal konumunun tarihsel olarak incelenmesi gerekti. Kadının üretime ve basın sektörüne girişi sektördeki uzun ve yorucu yolculuğu incelendi. Gazetecilik okullarının bu yolculuktaki rolü ve eğitimin basında kadın istihdamını arttırıcı yönde ne gibi bir etkinliği olduğu istatistiklere ve bilimsel araştırmalara dayanarak gözlemlenmeye çalışıldı. Kadın ve erkek gazeteci meslektaşlarımızla röportajlar yapılarak kadının basındaki konumuna tanıklık etmeleri istendi. Bu tanıklarımdan biri de çok sevgili büyüğüm, duayen gazeteci sevgili Vasfiye Özkoçak’tı. Bana,”İlk Eğitimli Kadın Gazeteci”miz olarak vaktini ayırdı ve çok değerli tecrübelerini benimle paylaştı, tezime ışık tuttu. Kendisine teşekkürü bir borç bilirim. Bu çalışmanın her aşamasında değerli katkılarını esirgemeyen sevgili tez danışmanım Doç. Dr. Arzu Kihtir beni yönlendirdi ve yüreklendirdi. Benden yaşça çok küçük olmasına rağmen kendisine sonsuz saygı, öğretmenliğine hayranlık ve tam bir çağdaş Türk kadını olmasıyla da gurur duydum. Kendisine en içten teşekkürlerimi sevgiyle sunuyorum. ii Yine çok önemli bir gerçeği sizlerle paylaşmak isterim, çünkü bu tezimin konusuyla da yakinen ilgili. Doğumuyla birlikte tezimi ve bir süreliğine işimi bırakmak zorunda kaldığım sevgili kızım Deniz Eyyuboğlu 23 yıl sonra tezimi hazırlarken en büyük destekçim ve teknik danışmanım oldu. Kadını konu alan bir tez çalışmasında kızımın ve gencecik bir doçent olan hocam Arzu Kihtir’in desteğini almak inanılmaz mutluluk vericiydi. Değerli arkadaşlarım ve gazeteci dostlarım röportajlarıyla tezime ışık tuttular, destek verdiler. 23 yıl aradan sonra eğitim hayatıma devam etmem için omuz veren bütün yol arkadaşlarıma, çok sevgili eşim Sabri Eyyuboğlu ve canım oğlum Hazar Eyyuboğlu’na teşekkür ediyorum. Bu çalışmamı yeryüzünde sevgileriyle, emekleriyle, annelikleriyle, yer edinmeye çalışan bütün kadın arkadaşlarıma adıyorum. iii İÇİNDEKİLER ÖZ..............................................................................................................................i ÖNSÖZ…………………………………………………………………………….ii İÇİNDEKİLER .......................................................................................................iv TABLO ve GRAFİK LİSTESİ...............................................................................vii GİRİŞ .......................................................................................................................1 1.GAZETENİN KISA TARİHÇESİ ........................................................................3 1.1.Gazete ve Gazetecilikle İlgili Tanımlar ...............................................3 1.2.Gazetenin Kısa Tarihçesi .....................................................................3 1.2.1.Batıda ve Osmanlı’da Gazetecilik Faaliyetlerinin Karşılaştırılması ...................................................5 1.2.2. Cumhuriyet Dönemi’nde Basınla İlgili Bazı Yasal Düzenlemeler......................................................................10 2.TÜRK BASININDA KADIN GAZETECİLERİN SEKTÖRE GİRİŞİ...............17 2.1.Türk Kadını”nın Tarihsel Süreçte Toplumsal Konumu ......................17 2.1.1.Eski Türk Toplumlarında Kadının Konumu ......................17 2.1.2.Osmanlı’da Kadının Toplumdaki Konumu.........................19 2.2.Türk Kadının Meşrutiyet dönemiyle Sektöre girişi ............................20 2.2.1.Milli Mücadele Dönemi Kadınları .....................................24 2.2.2.Türk Basınında Kadın Öncüler ..........................................24 2.2.3.Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Basınında Kadın .........35 2.2.3.1.Kadınların Gazeteci Olarak Kimlik Edinmeleri......................................................35 2.2.3.2.Atatürk’ün Kadına Bakışı ve Cumhuriyet’in Kadına Tanıdığı Haklar ............................................36 2.2.4.1950’lerle Beraber Yaşanan Gelişmeler ............................38 2.2.5.1980 ve Sonrasında Türk Basınında Kadın ........................41 iv 2.2.6.Kadın Gazetecilerin Sektörde Karşılaştıkları Sorunlar ve Bu Sorunların Kariyerlerine Yansımaları .........................................44 3.GAZETECİLİK OKULLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE GAZETECİ YETİŞTİRMEDEKİ ROLÜ .................................................................................51 3.1.Mesleki Eğitim Olarak Gazetecilik .....................................................51 3.2.Türkiye’de İletişim eğitiminin tarihsel gelişimi ..................................52 3.2.1.İlk Özel Gazetecilik Okulu ................................................52 3.2.2.Gazetecilik-İletişim Eğitiminde Üniversitelerin Katkıları.......................................................................................53 3.2.3.İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü’nün Kurulması ............................................................54 3.2.4.Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın-Yayın Yüksek Okulu .........................................................55 3.2.5.Özel Gazetecilik Yüksek Okulları .....................................57 3.2.6.Yüksek Öğretim Yasası ve Basın-Yayın Yüksek Okulları ..........................................................................58 3.2.7.İletişim Fakültelerinin Kurulması .....................................58 3.3.Türkiye’de Üniversitelerde Lisans Düzeyinde İletişim-Gazetecilik Eğitimi ....................................................................59 3.3.1.YÖK’le Birlikte Gelen Tek Tip Eğitim/Öğretim Programları .....................................................59 3.3.2.İletişim Fakültelerine Anabilim Dallarının Getirilmesi ....61 3.4.Türkiye’de İletişim Alanında Lisansüstü Eğitim ...............................62 3.5.Türkiye’de Gazetecilik-iletişim Okulları Konusunda Sonuç ve Değerlendirme .........................................................................................65 3.6.Günümüzde Kadın Basın Çalışanlarının Eğitim Durumları ve Erkek Basın Çalışanlarına Oranları....................................................................67 v 3.6.1.Medya Sektöründe Kadın İstihdamı..................................67 3.6.2.Medya Sektöründe Çalışan Kadınların eğitim durumları ve Erkek çalışanlara oranları ............................................................74 4. GAZETECİLERLE YAPILAN RÖPORTAJLAR ............................................77 4.1. Kadın Gazetecilerle Yapılan Röportajlar.............................................77 4.2.Erkek Gazetecilerle Yapılan Röportajlar............................................108