Türkiye ve Dünya ile İlgili GENEL | KÜLTÜREL | SOSYOEKONOMİK Güncel Konular ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI s.7 DÜNYA ÜZERİNDE ENLER s.10 KPSS ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ s.8 TARİHTE İLKLER s.11 ÖZEL SAYI Sınav Taktikleri Bu yazıyı okumadan sınava girmeyin! KPSS’ye çok az zaman kaldı. Sınava girmeden önce neleri bilmeliyim? KPSS esnasında nelere dikkat 2017 Anayasa etmeliyim? Sınav performansımı nasıl arttırabilirim? Sorulara nasıl yaklaşmalıyım? Kaygı ile nasıl baş edebilirim? Dikkatimi nasıl arttırabilirim? Sınav Değişikliği stratejim nasıl olmalı?

Sınav stratejinizi belirleyin • Sınava en başarılı olduğunuz alanın testi ile başlayın. Hangi alanda iddialıysanız, sınava o testi çözerek başlamanız moral, motivasyon ve zaman yönetimi açısından Maddeleri faydalı olacaktır. • Hedefiniz olan puan türünde, daha fazla ağırlığı olan, dolayısıyla daha fazla puan getirecek testleri, test çözme sıralamanızda öne almanız yararlı olacaktır. • Son günlerde sınav saatinde deneme yapmayı ihmal etmeyin. • Sınavda yeni bir taktik denemeyin! Sınava soruları hangi sıra ile çözeceğinizi bile- rek girin. Sınav stratejinizi, hangi sıra ile soruları çözeceğinizi sınavdan çok önce be- lirlemiş olun. Sınav stratejinizi daha önceki deneme sınavlarınızda birçok kez denemiş olun. Testlerin Puan Türlerindeki ağırlıklarını bilin • KPSS’de her bir testin puan getirisi, testin puan türlerindeki ağırlığına göre farklıdır. • Örneğin Genel Kültür Testi: P3 puan türünde %50 etkili iken; P10 puan türünde %30; 16 Nisan Referandumu sonuçlandı P121 puan türünde %15; 0 milyona yakın seçmen, mevcut Tür- P48 puan türünde %10 oranında etkilidir. 5kiye Anayasası’nın 18 maddesi üzerin- Hiç bir dersi tamamen gözden çıkartmayın deki değişikliklerini oyladı. Referanduma Evet %51.41 • KPSS’de her test için soruların zorluk dereceleri şöyledir: katılım oranı yüzde 85,46 oldu. Evet oyu % 10 çok kolay sorular. %51.41, hayır oyu %48.59 olarak ger- Hayır %48.59 % 20 orta derecede kolaylığa sahip sorular. çekleşti. % 40 herkesin çözebileceği normal zorluktaki sorular. % 20 orta derecede zorluktaki sorular. Peki, Yeni anayasa maddeleri % 10 oldukça seçici sorulardan oluşmaktadır. nelerdir? 18 maddeyi kapsayan • Buna göre soruların yüzde 70’i temel bilgileri olan tüm adaylar tarafından çözülebile- anayasa değişiklik metni birçok cek türde sorulardır. Bu nedenle bir konuyu tümüyle bilmediğiniz için o konu ile ilgili soruyu okumadan geçmeyin. köklü değişikliği kapsıyor. İşte, • Soruların %10 u ise öğrencinin, dersi bilmese de akıl yürütme ya da genel kültür ile 18 maddelik çözebileceği tipteki sorulardır. Bu soruları kaçırmamak için hiçbir teste önyargı ile Ayrıntılar yaklaşmayın. yeni anayasa Devamı Sayfa 3’te maddeleri. 12’de 2

EKONOMİ Türkiye Varlık Fonu Kuruldu Türkiye Referandumlar Tarihi Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi Anonim Şirketi, Türkiye merkezli bir şirket. Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk çıkmıştı. Böylelikle dört büyük siyasi liderin Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mehmet Bostan. Ağustos 2016’da Baş- Referandumu: 9 Temmuz 1961 yasakları kaldırıldı ve yeniden eski partilerinin bakanlık’a bağlı bazı şirketleri yönetmek amacıyla kuruldu. 27 Mayıs 1960’da ordu cumhuriyet tarihin- başına geçme fırsatı buldular. de ilk defa yönetime el koydu. İktidardaki “Hayır” Çıkan İlk ve Tek Referandum: Varlık fonu nedir, ne işe yarar? Demokrat Parti’nin birçok mensubu tutuk- 25 Eylül 1988 lanarak yargılanmak üzere Yassıada’ya sevk lke varlık fonları, bir ülkenin elin- VARLIK FONUNA DEVREDİLEN Aslında belki de Türkiye Cumhuriyeti tarihinin edildi. Müdahalenin başına geçen Orgeneral en az bilinen referandumudur. Zira halk oyla- de bulunan fazla tasarrufları eko- Cemal Gürsel, birçok yetkiye haiz oldu. Yeni Ü ŞİRKETLER LİSTESİ masına sunulan konu sadece yerel seçimle- nominin uzun dönemli istikrarı, krizlere anayasa kısa süre içerisinde hazırlandı, as- rin 1 yıl erkene alınmasından ibaretti. Teklifi keri müdahaleden tam bir yıl sonra seçime karşı korunması ve gelecek kuşakların BOTAŞ: Hazine payı % 100. Başbakan Turgut Özal liderliğindeki Anavatan sunuldu. Senato, Anayasa Mahkemesi, Devlet refahını artırma hedefine dönük yatı- Partisi sunmuştu. Muhalefet ise beklenildiği rımlar yapmak için kuruluyorlar. TPAO: Hazine payı % 100. Planlama Teşkilatı kurulacaktı. Bunun dışında işçilere sendika ve grev hakkı tanınıyor, TRT gibi değişikliğe karşıydı. 25 Eylül 1988 akşamı Ziraat Bankası: Hazine payı % 100. sandıklar açıldığında ortaya çıkan tablo şaşır- Şirketin kuruluş amacı 65. Türkiye ve üniversitelere özgürlük vadediliyor ve güç- ler ayrılığı ilkesi benimseniyordu. Başta Cemal tıcıydı. Halkın %65’i Hayır, %35’i Evet demişti. Hükûmeti tarafından, “sermaye piya- Posta ve Telgraf: Hazine payı % 100. Gürsel olmak üzere askeri cihet halkı EVET Dolayısıyla vatandaşlar yerel seçimlerin 1 yıl salarında araç çeşitliliği ve derinliğine BIST: Hazine payı % 73.6. oyu vermeye çağırıyordu. HAYIR tarafını sa- erkene alınmasını istemedi. Böylelikle bu oyla- katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait vunmak ise hiç kolay değildi. Netice itibarıyla ma, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hayır çıkan olan varlıkları ekonomiye kazandırmak, Türksat: Hazine payı % 100. beklenen oldu ve sandıktan %62 Evet’e karşı- ilk referandum olarak tarihe geçti. dış kaynak temin etmek, stratejik, Eti Maden: Hazine payı % 100. lık %38 Hayır oyu çıktı. 21 Ekim 2007’de bu defa vatandaşa büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek Şeffaf Zarflı Seçim: 7 Kasım 1982 “Cumhurbaşkanını halk seçsin mi?” Çay İşletmeleri: Hazine payı % 100. için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona 12 Eylül 1980 askerî müdahalesinin ardından diye soruldu. bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek” Türk Telekom’daki % 6.7’lik Hazine yeni anayasanın hazırlanıp halk oyuna sunul- 2007 referandumu genel manasıyla Cum- olarak açıklandı. ması yaklaşık 2 yıl sürdü. Yeni tasarı 1961 hurbaşkanlığı makamındaki bir dizi değişiklik payı da Varlık Fonu’na devredildi. Anayasasında ileri sürülen birçok maddeye etrafındaydı. Makamın görev süresi ve göre- kısıtlama getiriyordu. Aynı zamanda Kenan ve geliş şeklini yeniden düzenleyen anayasa Büyük Projeler Hayata Geçti Evren’in cumhurbaşkanlığı onaylanıyor ve değişikliği oylaması, %61 gibi az bir katılımla bugün dahi Türk siyasetinde tartışma konusu gerçekleştirildi. Netice olarak ise sandıktan Dünyanın en geniş köprüsü olan Yavuz da inşa edilen Osman Gazi Köprüsü’nün olan %10 seçim barajını içeriyordu. Seçim- %69 Evet, %31 Hayır oyu çıktı. Böylece Cum- Sultan Selim Köprüsü açıldı. Deniz al- açılışı gerçekleştirildi. lerin en tartışmalı konusu ise zarfın dışından hurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, gö- gözüken mavi renkli hayır oyları olacaktı. Bun- tından karayoluyla iki yakayı birleştiren rev süresinin 5 yıl olması; ayrıca milletvekili 2016 BÜYÜME RAKAMLARI lara karşılık ise evet oyları beyaz renkliydi. Ne- genel seçimlerinin 5 yıl değil 4 yılda yapılması Avrasya Tüneli, Marmaray’ın ardından tice itibarıyla 7 Kasım 1982’de sandığa gidildi. açıldı. İstanbul ile İzmir arasındaki ula- Tüm bu çalışmalar ve ekonomik faali- da onaylandı. Bu referandumla aynı kişinin iki Çıkan sonuç Kenan Evren’i bile şaşırtmıştı. dönem aday olabilmesi hakkındaki düzenleme şım süresini 9 saatten 3.5 saate indiren yetler neticesinde Türkiye ekonomisi %92 Evet, %8 Hayır oyu çıkmıştı. Böylelikle halk tarafından kabul edilmiş oldu. Gebze-İzmir Otoyolu Projesi kapsamın- 2016’da yüzde 2.9 büyüdü. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ikinci kez askerî bir müdahale sonucunda ortaya çıkan yeni 12 Eylül 2010 anayasa onaylanmıştı. 2010 referandumu temel manasıyla yargı 6 Eylül 1987 üzerindeki bir dizi değişikliği kapsamaktaydı. 12 Eylül müdahalesi sonucunda, Türk siyase- Yargıtay ve HSYK’nın üye sayıları arttırılıyor tinin en mühim isimlerinden Süleyman Demi- ve üyelerin seçilme şartları da değiştiriliyordu. rel, Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş ve Nec- AKP, BBP, Saadet Partisi EVET’i, CHP, MHP mettin Erbakan’a siyaset yasağı konulmuştu. HAYIR’ı savunurken, BDP ise seçimi boykot Bu liderlerin siyaset yasaklarının kaldırılarak kararı almıştı. Referanduma damgasını vuran kendi iktidarına rakip olacakları düşünce- olay ise ‘’Yetmez ama evet’’ sloganıyla yürütü- siyle Turgut Özal ve ANAP bu referandumda len kampanya oldu. %74 oranındaki katılımla Yavuz Sultan Selim Köprüsü HAYIR’ı desteklerken, bütün muhalefet EVET gerçekleştirilen seçimin sonucunda sandıktan oyunu savunuyordu. 6 Eylül gecesi sandıklar %58 Evet, %42 Hayır oyu çıktı. Böylelikle Türk KKTC ‘Can Suyu’na kavuştu açıldığında sadece 75.066 oy farkla değişiklik halkı, 6. defa bir referandumda daha yapılan onaylanmıştı. %50.16 Evet, %49.84 Hayır oyu değişiklikleri onaylamıştı. ünyada ilk kez uygulanan yöntem- Dle oluşturulan KKTC Su Temini projesi, hizmete açıldı.. İSİMLER (Hükümet Üyeleri, Komutanlar, Kamu Kurumu İdarecileri) 80 kilometrelik projede dev borular de- TBMM Başkanı İsmail KAHRAMAN KUVVET KOMUTANLARI niz yüzeyinden 250 metre derinlikte ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi AKAR BAKANLAR KURULU Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Salih Zeki askıda geçiyor. Deniz geçişi 1600 mi- Başbakan Binali YILDIRIM ÇOLAK limetre çapındaki, yüksek yoğunluklu Başbakan Yardımcısı Nurettin CANİKLİ Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent polietilen boru hattından oluşuyor. Pro- Başbakan Yardımcısı Mehmet ŞİMŞEK BOSTANOĞLU Başbakan Yardımcısı Numan KURTULMUŞ Donanma Komutanı Oramiral Veysel KÖSELE je kapsamında Anamur’daki Dragon jı’ndan alınan su, KKTC’de Geçitköy Başbakan Yardımcısı Yıldırım Tuğrul TÜRKEŞ Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin ÜNAL Çayı üzerinde kurulu Alaköprü Bara- barajına aktarılıyor. Başbakan Yardımcısı Veysi KAYNAK Muharip Hava Kuvveti Ve Hava Füze Savunma Adalet Bakanı Bekir BOZDAĞ Komutanlığı Komutanı Hasan KÜÇÜKAKYÜZ Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Yaşar GÜLER İLK KADINLAR KAYA 1. Ordu Komutanı Orgeneral Musa AVSEVER İlk Türk kadın savaş pilotu: Sabiha Gökçen İlk kadın siyasetçi: Emine Semiye Hanım Avrupa Birliği Bakanı Ömer ÇELİK 2. Ordu Komutanı Orgeneral İsmail Metin TEMEL Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZLÜ İlk Türk kadın tiyatro oyucusu: Afife Jale İlk kadın rektör: Prof.Dr. Saffet Rıza Alpar Ege Ordu Komutanı Orgeneral Abdullah RECEP Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Kara Kuvvetleri Eğitim Ve Doktrin Komutanı İlk kadın bakan: Türkan Akyol İlk kadın kaymakam: Özlem Bozkurt MÜEZZİNOĞLU Orgeneral Tahir BEKİROĞLU İlk kadın başbakan: Tansu Çiller İlk kadın gazeteci: Selma Rıza Çevre Ve Şehircilik Bakanı Mehmet ÖZHASEKİ Genelkurmay 2’nci Başkanı Orgeneral Ümit İlk kadın belediye başkanı: Sadiye Hanım İlk kadın beyin cerrahı: Aysima Altınok Dışişleri Bakanı Mevlüt ÇAVUŞOĞLU DÜNDAR İlk kadın hâkim: Suat Berk İlk kadın heykeltıraş: Sabiha Bengütaş Ekonomi Bakanı Nihat ZEYBEKCİ DİĞER KAMU KURUMU İDARECİLERİ Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat ALBAYRAK İlk kadın büyükelçi: Filiz Dinçmen Kamera karşısına geçen ilk kadın: Bedia Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi GÜVEN Gençlik Ve Spor Bakanı Akif Çağatay KILIÇ MİT Müsteşarı: Hakan FİDAN İlk kadın doktor: Safiye Ali Muvahhit Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanı Faruk ÇELİK Anayasa Mahkemesi Başkanı: Zühtü ARSLAN İlk kadın profesör: Prof.Dr. Fazıla Şevket Giz İlk kadın yönetmen: Cahide Sonku Gümrük Ve Ticaret Bakanı Bülent TÜFENKCİ ÖSYM Başkanı Ömer DEMİR İlk kadın vali: Lale Aytaman İlk kadın muhtar: Gül Esin (Gülkız Übbül) İçişleri Bakanı Süleyman SOYLU AFAD Başkanı Mehmet Halis BİLDEN Kalkınma Bakanı Lütfi ELVAN İlk kadın romancı: Fatma Aliye Topuz TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Ahmet Arif ERGİN Kültür Ve Turizm Bakanı Nabi AVCI ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Maliye Bakanı Naci AĞBAL ÖZKOL Yayın Sahibi: Beyazkalem Yayıncılık Ltd. Şti. adına Utku YAĞLIDERELİ Milli Eğitim Bakanı İsmet YILMAZ TAI Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Oğuz Borat Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Mustafa GÖREN YÖK Başkanı: Yekta SARAÇ Orman Ve Su İşleri Bakanı Veysel EROĞLU TİKA Başkanı: Dr. Serdar Çam GÜNEY İdare Merkezi: Alınteri Blv. No:27 Ostim/ANKARA Tel: 312-385 24 11 • beyazkalem.com.tr Sağlık Bakanı Recep AKDAĞ Yurtdışı Türkler Ve Akraba Topluluklar Başkanı Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanı Ahmet Baskı: Feryal Matbaası, Arı Sanayi Sitesi 31. Cd. No: 15 Tel: 312-395 22 37 ANKARA Mehmet KÖSE ARSLAN SÜRELİ-ULUSAL ISSN: 2564-6613 • Baskı Tarihi: Mayıs 2017 • Sayı: 3 İMKB Başkanı: Himmet KARADAĞ 3

Anıl KARAMAN Rehberlik ve Eğitim Uzmanı

• Sınav görevlileri kapıyı açık tutmak zorundadır ancak Sınav pencereleri açmalarını ya da kapatmalarını isteyebi- lirsiniz. Sınav ortamında dikkat dağıtıcı sesler olabilir. Peçete ile kulağınızı tıkayabilirsiniz. Aksiliklere hazır olun. “Neden böyle bir durum var?” diye düşünmeyin, çözüm mümkünse çözümü deneyin aksi halde duru- Taktikleri mu kabullenin ve devam edin. • Kıyafet seçiminde estetikten ziyade rahatlığa önem maktır. Türkiye birincilerinin bile birçok boşu ve yanlışı Zor soru daha fazla puan getirmez verin. vardır. • Her bir test içindeki sorular, aynı puan değerindedir. Cumartesi gece uyuyamama sorunu Yani çok kolay bir matematik sorusu ile çok zor mate- • Soruları bir çocuk coşkusu ile bulmaca çözer gibi, ce- matik sorusu aynı puan getirmektedir. Bu yüzden zor vabı merak ederek, çözebileceğinize inanarak ve is- • Zamanında yatmaya çalışınız. Bunun için uyku düze- bir soruyu çözersem daha çok puan alırım şeklin- tekli bir şekilde okuyun! ninizi önceden sınav saatine göre ayarlamanız önem- lidir. de düşünmek yanlış olur. Dikkatinizi koruyun • Farklı testlerdeki soruların getirisi farklı olabilir. Örne- • Sınavda yanınızda olması gereken belgeleri geceden • Tüm sorularda soru kökünü ğin öğretmenlik için: 1 ÖABT sorusu 1 Genel Kültür hazırlayıp bir dosyaya yerleştiriniz. Tüm hazırlıklarınızı çok dikkatli okuyunuz. “Altı sorusundan daha çok puan getirir. Çünkü ÖABT testi yatmadan önce bitirmiş olmanız halinde aklınızda bir çizili, veya, hiçbiri, yalnızca, P121 puan türünde %50, Genel Kültür testi ise %15 şey kalmaz ve uyumanız kolaylaşır. ulaşılamaz, çıkarılamaz, de- etkilidir. Ancak Genel Kültür testi içindeki her soru eşit ğildir, öncelikle, vb gibi koyu önemdedir. Örneğin 1 Tarih sorusu ile 1 vatandaşlık tonda yazılmış kelimelere sorusu aynı ağırlıktadır çünkü ortalamalar ders ders dikkat ediniz. değil, test test hesaplanır. • Paragraflı sorularda, parag- • Puan türüne katkısı aynı olan Genel Yetenek ve Genel rafı okumadan önce soru kökünü dikkatle okuyun. Kültür testlerinin ortalamaları yakın olduğu için geti- Paragraf sorularını kendi yargılarınıza göre değil soru rileri de birbirine oldukça yakındır. Yani 1 Matematik köküne göre çözünüz. Yani paragrafları bir eleştirmen sorusu ile 1 Coğrafya sorusunun veya 1 Türkçe sorusu gibi değil anlamaya çalışan bir öğrenci gibi çözün. ile 1 Tarih sorusunun puanınıza yapacağı katkı hemen • Kendinize görsel uyarıcılar oluşturun, önemli yerlerin hemen aynıdır. altını çizin, yuvarlak içine alın, sembol verin vb. • Neticede sizin amacınız sorumlu olduğunuz testlerin • Sayısal sorularda mutlaka yazarak işlem yapınız. Ma- aritmetik ortalamasından 1-2 standart sapma yüksek tematik sorularını kalemle yazarak çözün. • Akşam yemeğinin hafif olmasına dikkat ediniz. Ağır sayıda net yapmaya çalışmaktır. Bu da zor soruları sporlardan uzak durunuz. Doğada gezebilir, iyi hisset- doğru çözerek değil; çok sayıda soruyu doğru çöze- Şıklara dikkat edin tiren arkadaşlarınızla etkinlikler yapabilirsiniz. rek mümkündür. • Yanıltıcı ve çeldirici seçe- • Ancak stresten ötürü uyku tutmayabilir. Bu durumda Sorularla inatlaşmadan turlama tekniği neklere dikkat ediniz. Al- olan aday kendini uyumak için fazla zorlamamalıdır. uygulayın danmamak için kesin emin Uyumalıyım düşüncesi iyice uykuyu kaçırabilir. Uyku- • Bazı soruların çözümü birden fazla basamak içerebilir olmadıkça bütün seçenekleri mu alamayacağım ve sınavda dikkatim kapalı olacak ya da bazen çözümü o an göremeyebiliriz. okumadan doğru cevabı işa- diye endişe etmeyin çünkü sınav heyecanının yarata- retlemeyiniz. • Bu tür durumlarda zaman kaybını önlemek için, turla- cağı adrenalin uykunuzu getirmeyecek ve dikkatinizi ma tekniğiyle bizi durduran soruları ikinci tura bırak- • ÖSYM adaylara vakit kay- açık tutacaktır. mamız gerekir. bettirmek için tüm şıkların incelenmesini gerektiren • Adayın uyuyamadığı zaman bir duş alması, kendine sorularda doğru cevabı “D” ya da “E” şıklarına yerleş- • Zaman kazanabilmek için aşırı seçici sorular üzerin- olumlu telkinlerde bulunması, dua etmesi, pozitif in- tirme eğilimindedir. Bu nedenle uzun ve şık incelemesi de fazla zaman harcamadan diğer sorulara geçmek, sanlarla duygularını paylaşması, sevdiği bir etkinlik gerektiren sorularda şıkları okumaya tersten başlayın. daha çok net çıkartabilmek açısından önemli bir stra- yapması bu olumsuz durumu atlatmasına yardımcı tejidir. • Doğru cevaba ulaşmak için yanlış seçenekleri eleyin olacaktır. ve birer işaret koyun. Kaygı ve Heyecan “Uzun soru zordur” mantığından kurtulun • Optik forma yapacağınız kodlamaları asla sınav sonu- • Sınav günü kalkış saatinizi; kahvaltı, sınav hazırlığı ve • Bazen uzun paragrafı olan sorular gelebilir. Bazen de na bırakmayın. sınav yerine ulaşım sürenize göre ayarlayın ki sınav sorunun açıklama kısmı uzun ve karmaşık gözükür. Bedensel ihtiyaçlarınızı gözetin kaygısına geç kalma telaşı da eklenmesin. Sorunun uzunluğu öğrencilerin gözünü korkutmamalı- dır. Çünkü çoğu zaman en yapılabilir nitelikteki sorular • Yorulduğunuzda bir kaç kez burnunuzdan derin nefes • Kaygınız yüksekse ve sınav salonuna daha önce git- bu tür sorulardır. alıp ağzınızdan yavaşça veriniz. Bir testi bitirdikten mediyseniz, gidip görmeniz ve mümkünse sıranıza sonra çok küçük bir mola verebilirsiniz. oturmanız yararlı olacaktır. Kendinize güvenin • Beynin daha iyi çalışması için yanınızda şeker ve su • Normal kaygı sağlıklı ve faydalıdır. Adayın bilmesi ge- • Bazen öğrenciler bilmediği bir konunun kavramlarını bulundurun ancak ölçülü kullanın aksi halde tuvalet ih- reken bu sürecin normal olduğudur. gördüğünde o soruyu hemen geçme eğilimindedir. tiyacı ya da şeker düşmesi yaşayabilirsiniz. • Bu heyecan, korkunç görülüp zihinde büyütülmediği Oysa soru karmaşık görünümlü kolay bir soru olabilir. • Otururken kendinizi sıkmayın. Ne hep aynı pozisyon- sürece sınavdaki dikkati arttırmaya da yarar. • Cevabı hatırlayamadığınızda hemen telaşlanmayınız. da oturun ne de sık sık hareket edin. Bedeninizi din- • Sonucun kötü değil iyi olma ihtimaline odaklanmak, Bir soruyu çözemediğinizde asla moral bozmayın. lemeyin, sadece sorulara, soruları çözmenin zevkine zihinde pozitif düşüncelere yer vermek, stresi azalta- Önemli olan her soruyu çözmek değil, çok net yap- odaklanın. caktır. • Bir soruya bakarken kaygılı düşüncelere kilitlenmeyin. • Kendinize olumlu telkinlerde bulunun: “Elimden geleni Bedeninizin rahatsızlıklarına fazlaca odaklanmayın. yaptım, bilgiler zihnimde, kapasitemi sınava yansıta- İnsan, ruhsal ve bedensel olarak 2 saat sıkıntı yaşa- bilirim; bu sınav bir son değil, güzel ve heyecanlı bir maya kolaylıkla dayanacak kadar güçlüdür. fırsat; heyecanlanmam normal, bu heyecan bana mo- • İnsan vücudu; morali bozulduğunda, kaygılandığında, tivasyon ve odaklanma sunacak, heyecan sayesinde üzüldüğünde; aşağı bakma, bedensel olarak kendini uykum gelmeyecek dikkatim canlı olacak; olumsuz kapatma eğilimindedir. Ruhsal değişimin bedenimizi düşüncelerin aklıma gelmesi normal, ben onları takip değiştirdiği gibi, bizde bilinçli olarak bedenimizin duru- etmeyeceğim, sadece soruları çözmeyi düşüneceğim; şunu değiştirirsek, ruh hâlimizi de rahatlatabiliriz: Güç- Ben, ben olduğum için değerliyim, benim değerimi bir lük yaşayacak olursanız vücudunuzu esnetin, kafanı- sınav ölçemez; başarabilirim, kendime inanıyorum, zı yukarı kaldırın, bir süre yukarı bakın ve kendinize elimden geleni yapacağım...” olumlu telkinlerde bulunun. 4

500 yıl önce yapılan Türkiye’nin en uzun Yusufeli Barajı 89. Oscar Ödülleri Dünyanın En Büyük iyiliğin adına kitaplar dördüncü asma Sahiplerini Buldu Yeraltı Şehri yazıyor köprüsü tamamlandı

89. Akademi Ödülleri’nin kaza- nanları Los Angeles’te düzenlenen Kentsel dönüşüm çalışmaları Yapımı tamamlandığında kemer törenle sahiplerini buldu. İşte 2017 Elazığ’da Keban Baraj Gölü üze- Oscar’larını kazananların tam lis- sonrasında yıkılan Nevşehir Ka- baraj sınıfında 270 metre yük- rinde yapımı tamamlanan Türki- tesi: lesi’nin etrafındaki evlerin altın- sekliği Türkiye’nin birinci, dün- da dünyanın en büyük yer altı ye’nin en uzun dördüncü asma En İyi Film: Moonlight köprüsü olan Karamağara Köp- yanın üçüncü en yüksek barajı şehri bulundu. Osmanlı Devleti’nin atalarına En İyi Kadın Oyuncu: Emma rüsü hizmete açıldı. olacak. 500 yıl önce yaptığı iyiliği unuta- Stone – La La Land Büyük İstanbul Tüneli mayan Portekiz’in İstanbul Fah- Elazığ’ın feribotla ulaşımı sağ- Macaristan’da En iyi erkek oyuncu: Casey Aff- ri Konsolosu Aaron Nommaz, lanan Ağın ilçesinde yapımı ta- Sultan Süleyman’ın leck - Manchester by the Sea mamlanan 520 metre uzunluğun- yazdığı iki kitapla da Yahudilere En iyi yardımcı kadın oyuncu: daki Türkiye’nin 4. büyük asma Mezarı Bulundu yapılan bu iyiliği tüm dünyaya Viola Davis - Fences köprüsü Karamağara Köprüsü duyurmaya çalışıyor. En iyi yardımcı erkek oyuncu: adını 40 yıl önce Keban barajı- Mahershala Ali – Moonlight (İlk nın açılmasıyla sular altına kalan Gazze’de engelli kez bir müslüman oyuncu Oscar Raylı sistem ve karayolunu de- tarihi Karamağara Köprüsü’nden gençten resim sergisi Töreninde ödül aldı.) nizin yüz on metre dibinde bir- alıyor. En iyi yönetmen: La La Land - leştirecek olan “Üç Katlı Büyük İstanbul Tüneli” projesi, Boğazı Damien Chazelle Yönetmen Fatih iki defa geçmek yerine tek seferde En iyi özgün senaryo: Manches- Akın Cannes’da ana geçilmesi için tercih edildi. 2 ayrı Türk İşbirliği ve Koordinasyon ter by the Sea - Kenneth Lonergan tünel yerine tek tünelle geçiş sağ- kategoride yarışacak Ajansı yetkilileri ve Macar bilim En iyi uyarlama senaryo: Mo- lanacak. Proje 2020’de bitirilecek. adamlarının çalışmaları sonucu onlight - Barry Jenkins ve Alvin Zigetvar yakınlarında Üzüm Te- McCraney AP’ye Yeni Başkan Resim tutkunu Filistinli engelli pesi’nde Kanuni Sultan Süley- En iyi film müziği: La La Land - man’nın kayıp mezarının bulun- Justin Hurwitz Avrupa Parlamen- genç Muhammed ed-Delv, Gazze tosu (AP) Baş- duğu açıklandı. En iyi özgün şarkı: La La Land - Şeridi’nde sergi açtı. kanlığına, Avrupa City of Stars: Justin Hurwitz, Benj Reşad eş-Şeva Kültür Merke- Halk Partisi (EPP) Türk güreşinde bir ilk Pasek ve Justin Paul zi’nde açılan “Hayallerim” isimli adına seçimlere sergide, çoğunlukla çizgi film En iyi sinematografi: La La Land katılan ve son dakika kararıyla karakterlerini resmeden Delv’in - Linus Sandgren Liberal grubun desteğini alan En iyi yabancı film: The Sales- İtalyan parlamenter Antonio Ta- 100 çalışması yer alıyor. Cannes Film Festivali Komitesi man – İran jani seçildi. yöneticilerinin Paris’te düzen- ‘Sikkelerin Işığında lediği basın toplantısında, festi- En iyi köstüm: Fantastic Beasts TÜİK 2017 Nüfus and Where to Find Them - Colleen Anadolu’ fotoğraf valde gösterilecek ve yarışacak Atwood Verilerini Açıkladı sergisi açıldı filmler açıklandı. Avrupa Güreş Şampiyonası’nda En iyi makyaj ve saç tasarımı: Buna göre, yönetmen Fatih millî sporcu Yasemin Adar final- Suicide Squad - Alessandro Berto- TÜİK verileri- Akın’ın “Solgun” isimli filmi 70. de Rus Alena Starodubtseva’yı lazzi, Giorgio Gregorini ve Chris- ne göre Türki- Cannes Film Festivali’nin ana yenerek Türkiye’ye Avrupa Şam- topher Nelson ye’nin nüfusu, kategorisinde yarışacak 18 film piyonası tarihinde kadınlarda ilk En iyi belgesel: OJ: Made in Ame- 2016’da bir önceki yıla göre 1 arasında yer aldı. altın madalyasını getirdi. rica milyon 73 bin 818 kişi artarak 79 milyon 814 bin 871 kişi oldu. En iyi ses kurgusu: Arrival - Syl- Prof. Dr. Çiğdem Made in Turkey artık 2015’te binde 13,4 olan yıllık Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli vain Bellemare tarih oldu nüfus artış hızı, 2016’da binde Kütüphane Başkanlığının deste- Kağıtçıbaşı Hayatını En iyi ses miksajı: Hacksaw Rid- 13,5’e yükseldi. ğiyle hazırlanan, fotoğrafçı Zey- ge - Kevin O’Connell, Andy Wri- Kaybetti Erkek nüfusunun oranı yüzde nep Orhon Targaç’ın “Sikkelerin ght, Robert Mackenzie ve Peter 50,2 ile 40 milyon 43 bin 650 Işığında Anadolu” sergisi açıldı. Grace Psikoloji ala- kişi, kadın nüfusunun oranı ise En iyi kısa animasyon filmi: Pi- nında yaptığı yüzde 49,8 ile 39 milyon 771 bin 2017 Askere Gitme çalışmalar ve per - Alan Barillaro ve Marc Son- 221 kişi olmuştur. kaynak eser- dheimer Yaşı Kaçtır? Türkiye nüfusunun yüzde leri ile bilinen Prof. Dr. Çiğdem En iyi animasyon filmi: Zootopia 18,5’inin ikamet ettiği İstanbul Kağıtçıbaşı mart ayında haya- Made in Turkey yerine ‘‘Türkiye En iyi prodüksiyon tasarımı: La en çok nüfusa sahip il olurken tını kaybetti. Türkiye’de sosyal potansiyelini keşfet’’ İngilizce La Land - David Wasco ve Sandy Tunceli 82 bin 193 kişi ile en az psikolojinin kurucusu olan Prof. olarak ‘‘Turkey Discovery the Reynolds-Wasco nüfusa sahip il olarak kayıtlara Dr. Kağıtçıbaşı, Koç Üniversitesi potential’’ konulacak. Yeni logo En iyi görsel efekt: The Jung- geçmiştir. UNESCO kürsüsü sahibi ve psi- Anadolu’ya özgü simgeler taşı- le Book - Robert Legato, Adam koloji bölümü öğretim üyesiydi. Askerlik yaşıyla ilgili düzenleme yor. 1.5 yıllık çalışmaların ardın- Valdez, Andrew R Jones ve Dan Karlov öldürüldü 2014 senesinde hükümet tarafın- Araştırmalarında, insan gelişimi dan tanıtılan logo Anadolu kilim, Lemmon Rusya’nın dan yapıldı. Bu düzenleme de, ve aile arasındaki etkileşimi kül- motif ve el sanatlarına dair izler En iyi film kurgusu: Hacksaw Ri- Ankara 20 yaş olan askerlik zamanı, 21 türlerarası bir bakış açısıyla ince- taşımakta ve logonun oluşumun- dge - John Gilbert Büyükelçi- yaşına çekildi. 2014 senesinden leyen ve psikoloji literatüründeki da sekiz motiften esinlenerek En iyi kısa belgesel: The White si Andrey sonraki tüm yıllarda askerliğe çeşitli araştırmalara esin kaynağı çağdaş anlamlar yüklendiği de Helmets - Orlando von Einsiedel Karlov, An- gitme yaşı 21’dir. Yine 2014 se- olan “Kültürlerarası Benlik ve belirtildi. İşte o motiflerin anlam- ve Joanna Natasegara kara’daki Çağdaş Sanatlar Mer- nesinde yapılan bir düzenlemey- Aile Modeli”ni geliştiren Prof. ları; yükselişi, sinerjiyi, dünyayı, En iyi canlı aksiyon kısa filmi: kezi’nde düzenlenen fotoğraf le 15 aylık askerlik süresi de 12 Dr. Kağıtçıbaşı, birçok ulusal ve buluşmayı, doğu ve batıyı, ino- Sing - Kristof Deak ve Anna Ud- sergisinde uğradığı silahlı saldırı aya düşürüldü. Bu da, hükümet- uluslararası bilim ödülünün de vasyonu, birlikteliği ve harmoni- vardy sonucu öldürüldü. ten beklenilen bir davranıştı. sahibi oldu. yi simgeliyor. 5

ABD’nin İlk Müslüman 2017 Yılı – Avrupa ABD 45. Başkanını Dünyanın En Uzun Millî Yas Vali Adayı Gençlik Kış Seçti Uçuşu

ABD’nin Michigan Olimpiyatları ABD’de baş- eyaletinde 32 ya- kanlık seçimleri şındaki doktor ve her 4 yılda bir halk sağlığı akti- Kasım ayının ilk visti Abdulrahman pazartesi günü- Mohamed el-Sa- nü izleyen Salı gününde yapılır. Bu Katar havayollarının Boeing 777 Türkiye’de milli yas Başbakanlık yed, ülkenin ilk Müslüman valisi nedenle seçim günü yıllara göre 2 yolcu uçağı Katar’ın başken- tarafından ilan edilir ve bayrak- olmak için adaylığını açıkladı. veya 8 Kasım olarak değişir. ti Doha’dan Yeni Zelanda’nın lar yarıya indirilir. Ülkemizde Mısırlı göçmen bir ailenin ço- ABD’de en son başkanlık seçimi Auckland kentine 17 buçuk saat TBMM ve Anıtkabir’de milli yas cuğu olarak 1985 yılında Gra- Çek Cumhuriyeti’nin başken- durumunda bayraklar yarıya in- 8 Kasım 2016’da yapılmış ve 45. süren dünyanın en uzun ticari tiot County’de doğan Sayed, ti Prag’da düzenlenen Avrupa dirilmez. devlet başkanı halk tarafından uçak yolculuğunu gerçekleştir- ABD’nin kuzey eyaletlerinden Olimpiyat Komiteleri Birliği seçilen cumhuriyetçi Donald di. Katar Havayolları, 17 saat Türkiye’de Milli Yas ilan eden Michigan’a vali adayı oldu. (EOC) 44. Olağan Genel Ku- kurum Başbakanlık’tır. Trump olmuştur. 30 dakika süren, dünyanın yolcu rulu’nda, Avrupa Gençlik Kış uçağıyla yapılan en uzun seferine Milli yas ilan edildiğinde TBMM Olimpiyatları (EYOWF) 2017 Türk Bilim Kadını Filenin Sultanları imza attı. önündeki bayrak ve Anıtka- UNESCO’dan Ödül Aldı organizasyonunun ev sahipliğini bir’deki bayrak yarıya indiril- Erzurum resmen aldı. 2017 Avru- TÜSİAD’a Yeni Başkan mez. pa Kış Olimpiyatları 12 – 18 Şu- Türkiye’de milli yas, 2893 sayı- bat tarihleri arasında Erzurum’da lı Türk Bayrağı Kanunu’nun 24. yapıldı. maddesi hükümlerine göre ilan edilir. Türkiye’nin İlk Şehir Türkiye Büyük Millet Meclisi Hastanesi 10. Kadınlar Dünya Kulüpler Vo- (TBMM) ve 10 Kasım günü ha- leybol Şampiyonası’nın finalinde, Orta Doğu Teknik Üniversite- riç Anıtkabir’de Milli yas ilan turnuvaya unvanını korumaya gi- si Fen Edebiyat Fakültesi Fizik TÜSİAD’ın ocak ayında yapılan edilmesi halinde dahi bayraklar den Eczacıbaşı Vitra ile ilk defa Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr. 47. Genel Kurul Toplantısı’nda yarıya indirilmiyor. katıldığı şampiyonada finale çıkan yeni yönetim belli oldu. Toplantı- Melahat Bilge Demirköz 017 Pomi Casalmaggiore karşılaştı. L’Oreal ve UNESCO’nun ortak da TÜSİAD’ın 2017-2018 döne- Tarihte İlkler İtalyan temsilcisi Pomi Casalma- düzenlediği programla “ Rising mi yeni yönetim kurulu, yüksek İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi – ggiore’yi 3-2 yenerek üst üste 2. Talents” (Yükselen Yetenekler) istişare konseyi başkanlık divanı, Şair Evlenmesi şampiyonluğuna ulaştı. Eczacıbaşı ödülüne layık görüldü. denetleme kurulu ve haysiyet VitrA böylece peş peşe 2. şampi- Türkiye’nin ilk şehir hastanesi divanı üyelerinin seçimi yapıldı. Almanya’nın Yeni yonluğunu elde etti. Eczacıbaşı Yeni yönetim kurulu için 146 oy 16 Ocak’ta Yozgat’ta açılıp hasta ayrıca turnuvayı 2 kez kazanan ilk kullanıldı. Yönetim kurulu baş- Cumhurbaşkanı Frank- kabulüne başlamıştır. kulüp oldu. kanlığını bırakan Cansen Başa- Walter Steinmeier Mersin’de açılan ikinci şehir ran Symes’in yerine Erol Bilecik hastanesi Cumhurbaşkanı Recep Trump, Meksika Oldu seçildi. Seçime Erol Bilecik tek Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla sınırına duvar aday olarak girdi. 2017 Şubat açılmıştır. Cumhurbaşkanı Recep örülmesini öngören ayında Al- Tayyip Erdoğan şehir hastanesi Milli Savunma İlk yerli roman : Şemsettin Sami/ manya’da projeleri için “14 yıllık hayalim” kararı imzaladı Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat yapılan se- demiştir. Üniversitesi kuruldu çimlerle Al- ABD’nin yeni 25 Temmuz manya’nın yeni Cumhurbaşkanı EXPO 2017 Başkanı Do- 2016 tarih- Frank Walter Steinmeier olmuş- nald Trump, li Kanun tur. Steinmeier görevi Joachim Meksika ile Hükmünde Gauck’tan devralmıştır. ABD sınırında inşa edilecek “geçilmez bir fizik- Kararname Cumhurbaşkanlığı sel bariyer” için başkanlık emriy- (KHK) ile Milli Savunma Ba- le inşaat talimatı verdi. kanlığı bünyesinde Milli Savun- Kültür Ve Sanat Büyük ma Üniversitesi kurulmuştur. Ödülleri Beştepe’de Aynı KHK ile Harp Akademileri İlk resmi Türkçe gazete: Takvim- EXPO 2017 Kazakistan’ın baş- Rusya, Türkiye ve Kanunu yürürlükten kaldırılmış i Vakayi Sahiplerini Buldu kenti Astana’da gerçekleşecek. İran’dan Ortak Astana ve Askeri Liseler kapatılmış- Fuarın bu seneki teması “Gele- Bildirisi tır. Milli Savunma Üniversitesi cek Enerji” olacak. EXPO 10 Rektörlüğü İstanbul’da bulun- Haziran – 10 Ekim arasında ya- maktadır. Cumhurbaşkanlığının pılacak. Ülkemiz de 2017 EXPO 04.10.2016 tarihli ve 2016/97 İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi Fuarına katılacaktır. sayılı kararı ile Milli Savunma Kasım 2016’da Yeni Üniversitesi Rektörlüğüne Prof. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sa- Dr. Erhan Afyoncu atanmıştır. nat Büyük Ödülleri Töreni Beşte- Kamu Başdenetçisi İlk Türk destanı: pe’de düzenlendi. Törene katılan EXPO 2021 Hatay’da Seçildi Kazakistan’ın başkenti Asta- Alp Er Tunga Destanı Cumhurbaşkanı Recep Tayip Er- Yapılacak doğan ödülleri takdim etti. na’da Rusya, Türkiye ve İran’ın Kamu Başde- garantörlüğünde düzenlenen Su- Törende sinema dalında Şener netçisi TBMM riye barış görüşmeleri sonucunda Dünya Şen, edebiyat dalında Mustafa Genel Kurulu üç ülkenin kabul ettiği ortak bil- Botanik Kutlu, müzik dalından Erol Par- tarafından giz- diri açıklandı. Expo’su lak, sosyal bilimler dalında Prof. li oyla 4 turla 2021 yılın- Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi Kazakistan Dışişleri Bakanı Kay- Dr. Kemal Haşim Karpat, genel seçilir. Kamu baş Denetçisinin da Hatay’da yazan: Namık Kemal rat Abdrahmanov tarafından oku- sanatlar dalında Feridun Özgören görev süresi 4 yıldır. İlk Kamu yapılacak. Böylelikle Hatay ili nan bildiri metnine göre, Rusya, ödül aldı. Törende ayrıca mer- Baş denetçimiz Mehmet Nihat Antalya’dan sonra Türkiye’ye Türkiye ve İran Suriye’deki ateş- hum Ordinaryus Prof. Dr. Ahmet Ömeroğlu’dur. Ekim 2016’da se- Expo kazandıran ikinci ilimiz kesin denetlenmesi için üçlü bir Süheyl Ünver’e de Vefa Ödülü çilen 2. Kamu Baş denetçimiz ise oldu. mekanizma kurmaya karar verdi. verildi. Şeref Malkoç olmuştur. 6

29 TEMMUZ: Darbe girişimi sonrası yürütülen soruşturma kapsamında Boydak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Boydak, Yönetim Kurulu üyesi Şükrü Boydak ve şirketin yöne- Aramızdan Ayrılanlar Olaylar ticilerinden Halit Boydak Kayseri’de gözaltına alındı. 2016 5 AĞUSTOS: 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin sürdürülen İnsanlar soruşturma kapsamında gözaltına alınan eski İstanbul Valisi 2 OCAK Sabri Yirmibeşoğlu, Türk asker (d. 1928) Hüseyin Avni Mutlu ve eski Zaman yazarı Mümtazer Türköne 3 OCAK Halis Toprak, Türk işadamı. Toprak Holding Yöne- 2016/2017 tutuklandı. tim Kurulu Başkanı(d. 1938) 21 OCAK: 46. Dünya Ekonomik Forumu Davos’ta yapıldı. Da- 7 AĞUSTOS: İstanbul Yenikapı’da “Demokrasi ve Şehitler 4 OCAK Sedat Üründül, Eski Ata inşaat Yönetim Kurulu vos’un ana konusu ise ‘Dördüncü Sanayi Devrimi’ projesiydi. Mitingi” adıyla Türkiye’nin ve Dünyanın en geniş katılımlı (Ge- nelkurmay Başkanı, Muhalefet ve İktidar Başkanları, Diyanet Başkanı (d. 1920) 30 OCAK: İstanbul Bakırköy’de Picasso’nun daha önce çalı- İşleri Başkanı, Cumhurbaşkanı ve 15 Temmuz Şehit Aileleri ve 5 OCAK Önol Şakar, Türk siyasetçi (d. 1935) nan Saçını Tarayan Çıplak Kadın isimli tablosu polis tarafından Gazileri) ve kalabalık mitingi gerçekleşti. bulundu. 7 OCAK Remzi Evren, Türk sinema oyuncusu (d. 1957) 21 AĞUSTOS: Türkiye olimpiyatları 8 madalyayla tamamladı 11 OCAK Rock yıldızı David Bowie, 69 yaşında idi. 2 ŞUBAT: Sabancı Suikasti failleri 20 yıl sonra yakalandı 24 AĞUSTOS: Fırat Kalkanı Harekatı başladı. 14 OCAK Şefik Döğen, Türk sinema oyuncusu (d. 1947) 2 ŞUBAT: Hamile kadınlara bulaşması durumunda bebeklerin 26 AĞUSTOS: Yavuz Sultan Selim köprüsü açıldı. beyin gelişimini engelleyen ve kafalarının normalden küçük 14 OCAK İngiliz aktör Alan Rickman. Rickman Harry Pother kalmasına yol açan Zika virüsü, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 26 AĞUSTOS: Tüm askeri sağlık kuruluşları, Sağlık Bakanlığı- serisinde oynadığı Profesör Snape rolüyle tanın- tarafından küresel acil durum ilan edilmesine neden oldu. na bağlandı. maktaydı 21 ŞUBAT: Bursa’da oynanan 2015-16 sezonu Basketbol 8 EYLÜL: Kış saati uygulaması yürürlükten kaldırıldı 21 OCAK Mustafa Koç, Koç Holding Yönetim kurulu başkanı Erkekler Türkiye Kupası final maçında Darüşşafaka Doğuş’u 11 EKİM: Ankara’nın Kazan ilçesinin yeni ismi Kahramankazan Türk İşadamı (d. 1960) 67 - 65 yenen Fenerbahçe tarihinde 5. kez şampiyon oldu. oldu. 22 OCAK Kamer Genç, TBMM 18. 19. 20. 21. 23. ve 24. 3 MART: 48. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri töreni Şişli 8 KASIM: ABD seçimini yaptı…Trump başkan seçildi dönem Tunceli milletvekili siyasetçi (d. 1940) Kent Kültür Merkezi’nde düzenlendi. Gecede Emin Alper’in 11 KASIM: Derik Kaymakamı Muhammet Fatih Safitürk, 19 ŞUBAT Dünyaca ünlü yazar, bilim adamı, Umberto Eco (d. yönettiği Abluka filmi En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi makam odasına tuzaklanan patlayıcıyla yapılan saldırı sonucu Senaryo ve En İyi Kurgu kategorilerinin de arasında bulunduğu şehit oldu. 1932). Dünya kamuoyunun gündemine Gülün Adı 4 dalda ödül kazandı. ve Foucault Sarkacı gibi romanlarıyla giren İtalyan 17 KASIM: Siirt’te bakır madeninde göçük: 16 ölü 24 MART: Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mah- yazar, aynı zamanda Orta Çağ estetiği ve gösterge- 24 KASIM: AP, AB-Türkiye müzakerelerinin dondurulması kemesi, Bosna Savaşı sırasında 11 ayrı suçtan yargılanan Sırp tasarısını onayladı. bilim dalının ustalarındandır. lider Radovan Karaciç’in Srebrenitsa’da işlenen soykırımdan 23 ŞUBAT Tosun Terzioğlu, Eski TÜBİTAK Başkanı (d. 1942) suçlu bulundu. 11 ayrı suçla yargılanan Karaciç, toplam 10 29 KASIM: Adana Aladağ’da yurt yangını: 12 ölü suçtan hüküm giydi, 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 5 ARALIK: Göktürk Uydusu uzaya fırlatıldı. 24 MART Futbolunun efsane ismi Johan Cruyff, 68 yaşında idi. 1 NİSAN: Türkiye 4.5G ile tanıştı 5 OCAK: İzmir’de bir terör saldırısı gerçekleştirildi. Bir araçla adliyeye girmek isteyen teröristler, polisle girdikleri çatışmada 3 NİSAN Milan’ın efsane futbolcularından, İtalya milli takımı 4 NİSAN: Tarihin en büyük veri sızıntısı: Panama Belgeleri. bombalı aracı patlattı. Saldırıda polis memuru Fethi Sekin ile Panama merkezli hukuk firması Mossack Fonseca’ya ait mil- eski teknik direktörü Cesare Maldini 84 yaşında yonlarca sayfalık dokümanın sızmasıyla, aralarında 12 lider ve bir adliye çalışanı şehit olurken, 2 terörist de öldürüldü. idi. 143 politikacının da olduğu binlerce kişinin offshore hesapları 9 OCAK: Kıbrıs Müzakereleri İsviçre’nin Cenevre kentinde 20 NİSAN Atilla Özdemiroğlu, Türk Bestekar ve şarkıcı ortaya saçıldı. başlamıştır. (d. 1943) 7 NİSAN: Kırıkkale Silah Fabrikası Müdürü, milli piyade tüfeği- 10 MART: Uluslararası İnsani Forumunun aldığı karar ile 21 NİSAN Pop ikonu olarak adlandırılan Prince 57 yaşında İstanbul 2016 yılının “İnsanlık Başkenti” seçildi. nin sırlarını satarken yakalandı idi. 24 NİSAN: Galatasaray Eurocup şampiyonu oldu 12 MART: Karayoluyla Hollanda’ya giden ve Rotterdam’da Başkonsolosluğa girişi engellenen Fatma Betül Sayan Kaya po- 15 MAYIS Oya Aydoğan, Türk sinema oyuncusu (d. 1957) 15 MAYIS: Beşiktaş Şampiyon oldu lis eskortu eşliğinde, kalabalığın toplandığı bölgeden ayrılarak 7 HAZİRAN Yeşilçam oyuncusu Tanju Gürsu. 22 MAYIS: Binali Yıldırım Başbakan oldu Almanya’nın Kuzey Renvestfalya eyaleti başkenti Düsseldorf’a 15 HAZİRAN Gazeteci Hakkı Devrim, 87 yaşında idi. 26 MAYIS: Ziraat Türkiye Kupası’nı Galatasaray aldı geçti. 22 HAZİRAN Türk İslam felsefesi profesörü Yaşar Nuri Öztürk. 15 MART: İlk millî baz istasyonumuz Ulak başarıyla deneyim- 23 HAZİRAN: İngiltere’de Brexit Depremi: İngiltere AB’ye 7 TEMMUZ Turgay Şeren, Türk Futbolcu ve Eski Teknik Direk- lendi. ‘Hayır’ Dedi, David Cameron İstifa Etti. tör (d. 1932) 30 MART: Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye’de yürüttüğü Fırat 1 TEMMUZ: Osmangazi köprüsü açıldı Kalkanı Harekatı’nın 216 gün sonunda tamamlandığı MGK 23 AĞUSTOS İsrafil Köse, Türk oyuncu (d. 1970) 11 TEMMUZ: Terör ve Grevin Gölgesinde Fransa EURO toplantısı ile duyuruldu. Suriye’nin kuzeyindeki Cerablus, 29 AĞUSTOS Vedat Türkali, Türk senarist (d. 1919) 2016’nın Şampiyonu Portekiz. Çobanbey (RAİ) ve El Bab bölgelerinden DEAŞ terör örgütü 30 AĞUSTOS Naşide Göktürk, Türk besteci, söz yazarı ve yo- 15 TEMMUZ: Kara gece… Hain Darbe girişimi: 240 şehit temizlendi. rumcu (d. 1965) 16 TEMMUZ: 8 Darbeci asker Yunanistan’a kaçtı 7 NİSAN: ABD, Doğu Akdeniz’de bulunan 2 savaş gemisinden 2 EYLÜL Türkçe kelimelerin yazımına son derece uygun, fırlatılan Tomahawk füzeleriyle Suriye’nin Şayrat Hava Üs- 21 TEMMUZ: 3 ay OHAL ilan edildi Türkçe için geliştirilmiş olan F klavyenin mucidi sü’nü vurdu. ABD’nin bu saldırıyı, “İdlib’teki kimyasal saldırıyı 22 TEMMUZ: 15 Temmuz, Şehitleri Anma Günü ilan edildi düzenleyen uçakların kullandığı hava üssü” olduğu iddiasıyla bilim adamı İhsan Sıtkı Yener 25 TEMMUZ: Boğaziçi Köprüsü’nün yeni adı “15 Temmuz gerçekleştirdiği açıklandı. 8 EYLÜL Arif Ahmet Denizolgun, 55. Türkiye Hükûme- Şehitler Köprüsü” oldu ti Ulaştırma Bakanı (d. 1955) 16 EYLÜL Tarık Akan, Türk sinema ve dizi oyuncusu (d. 1949) “Tarihçilerin Kutbu” Halil İnalcık vefat etti 28 EYLÜL İsrail’in eski cumhurbaşkanı Şimon Peres 12 EKİM Kemal Unakıtan - Türk Siyasetçi Eski Maliye Baka- 26 Mayıs 1916’da İstanbul’da doğan ve aralarında Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın da nı (d. 1946) bulunduğu birçok tarihçiyi yetiştiren ve bu nedenle de ‘hocaların hocası’ olarak 20 EKİM Altemur Kılıç - Türk gazeteci ve yazar (d. 1924) anılan Tarihçi Yazar Halil İnalcık 100 yaşında yaşamını yitirdi. 26 EKİM Nail Güreli - Türk Gazeteci ve yazar (d. 1932) 2 KASIM Korkut Özal - Türk Siyasetçi Eski İçişleri Bakanı ünyaca ünlü tarihçimiz Halil İnalcık, 100 yaşında ha- (d. 1929) Dyatını kaybetti (25 Temmuz 2016). İnalcık, eserleriyle 2 KASIM Gönül Ülkü Özcan - Türk Sinema tiyatro ve dizi Osmanlı-Türk tarihine hem siyasî ve ekonomik konularda oyuncusu (d. 1931) hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkı- 25 KASIM Küba Devrimi’nin lideri Fidel Castro larda bulunmuş bir bilim adamıdır. Tüm Balkan dillerine ve 30 KASIM Erdal Tosun - Türk Sinema tiyatro sanatçısı Arapçaya çevrilmiş olan “The Ottoman Empire The Classi- (d.1963) cal Age 1300-1600” ve “An Economic and Social History of 7 ARALIK Eski bakanlardan Meclis eski Başkanı İsmet Sez- the Otoman Empire” gibi kitapları dünya üniversitelerinde gin başlıca ders kitabı olarak kullanılmaktadır.Tarih alanındaki üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle “Şeyh- 2017 ûl Müverrihin” (Tarihçilerin şeyhi) ve “Tarihçilerin Kutbu” 7 OCAK Gazeteci yazar Refik Erduran 88 yaşında idi.. gibi isimlerle de anılmıştır. İnalcık, Ankara Üniversitesi Dil, 22 OCAK Gençlerbirliği Başkanı İlhan Cavcav. Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde 32 yıl hizmet verdikten 28 OCAK Tiyatro sanatçısı Engin Cezzar. sonra 1972 yılında Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi 21 ŞUBAT Yapımcı, yönetmen ve senaryo yazarı Melih Gül- Kürsüsünü, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bö- gen. lümünü kurmuştur. 7

ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI

li Şir Nevai: 1441’de Herat’ta üseyin Baykara: 1430 yılında El Kindi: MS.801 civarında Küfe’de Caca Bey: Kırşehir emiridir. 1240 Firdevsî: İranlı şairdir. Horasan’da Adoğdu. Timur Devletinde yaşa- HHerat’ta doğdu. Horasan’da doğdu. Büyük ölçüde Bağdat’ta yılında doğduğu tahmin edilmek- Meşhet yakınlarında Tus’ta doğdu mıştır, Çağatay Türkçesinin en bü- hükümdar oldu. yetişti. Kindi, geometride ilk defa tedir. 1270 yılında Hacı Bektaş Veli, ve aynı yerde öldü (934 – 1020). yük şairidir, Eseri “Muhakemet-ül Bilime, sanata ve sanatkarlara açıları pergel ile ölçen, sıvıların 1273 yılında Mevlana ile görüş- “Şehname” adındaki büyük İran Lugateyn”de Türkçenin Farsçadan değer veren, onları koruyan, özgül ağırlıklarını hesaplayan müştür. 1272 yılında bir medrese destanı ile uluslararası ün kazan- üstün olduğunu kanıtlamaya adaleti seven büyük bir Türk hü- kişidir. Felsefeden tıbba, ilahi- kurarak ismini ebedileştirmiştir. mıştır. Bu destanda İran-Turan çalışmıştır. Sultan Hüseyin Baykara, kümdarıdır. Kendisi de kahraman yattan siyasete, matematikten Caca Bey’e ait Arapça ve Moğolca mücadeleleri özellikle önemli bir Herat’ta yönetimin başına geçince, bir savaşçı olduğu kadar güçlü astronomiye, meteorolojiye, 4 vakıfname bulunmaktadır. Bu yer tutmaktadır. Eser baştanba- Ali Şîr Nevâî’yi önce mühürdar bir şairdi. Onun sarayında Türk ve psikolojiden diyalektiğe, optikten vakıfnamelerde medresi, mescit, şa “mesnevî” şeklinde yazılmış yaptı. Daha sonra vezirlik görevine, İran edebiyatı büyük bir gelişme kimyaya kadar yirmi ayrı sahada hanıkaa, zaviye, mektep, dar’ül 60.000 beyittir. Ayrıca, ünlü ardından Esterebad Valiliği’ne yolu buldu. “Meclisü’l-Uşşâk” adlı eser vererek sayıları 270’in üzerinde süleha, türbe ile Kayseri, İskilip ve “Yûsuf-u Zelîhâ” (Yusuf ve Zeliha) tayin edildi. Valilik görevinden bir eseri ile bir Divan’ı vardır. Bu bir külliyat oluşturmuştur. El-Mu- Eskişehir’de pek çok eserler yaptır- mesnevisinin de Firdevsî’nin eseri sonra bilim ve sanat konularında divanda Türkçe ve Farsça şiirleri tamid’in hükümdarlığı esnasında dığı yazılmaktadır. Caca Bey, 1301 olduğu sanılıyor. Firdevsî, dün- yoğunlaştı. 1501 yılında doğduğu toplanmıştır. 866’te öldü. yılında Rum tekfurları ile savaşır- yanın en büyük şairleri arasında şehir olan Herat’ta vefat etti. Baykara, 1505 yılında öldü. ken şehit düştü. sayılır.

bni Sina (982 -1037): Büyük luğ Bey (1394 -1449): Astro- bn-i Rüşt (1126 -1198): Felse- mam Gazali (1058 - 1112): İslâm kşemsettin (1389-1364): Mikrobu İbir filozof ve tıp bilginidir. Tıp, Unomi bilginidir (heyet cetveli İfe, tıp ve astronomi üzerinde İfilozofudur. Melikşah zamanında Ailk tanımlayan alim. Fatih mantık, fizik ve din felsefesi saha- ile yıldızların fihristini yapmıştır). çalışmıştır. Pozitif bilime çok önem yaşamış, Nizamiye medresesin- Sultan Mehmet’in hocalarındandır. sında 220 civarında eser yazmıştır. Aynı zamanda önemli bir devlet vermiş, Rönesans’ın doğmasında de ders vermiştir. Gazzâlî’nin Akşemseddin, bilim’de ve tasav- “Tıp Kanunu(El Kanun Fi’t Tıp)” adamıdır. Timur’un torunudur. Uluğ etkili olmuştur. Skolastik dü- öğrenme merakı onun çok sayıda vufta olduğu gibi, tıp ve eczacılık adlı eseri meşhurdur. Hekimlik Bey, Semerkant’ta bir medrese ve bir şünceyi sarsmıştır. Aklın inancın dini ve fikrî akımları araştırmasına alanında da büyük bir üne sahipti. konusunda kendisine batıda de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade önünde tutulması gerektiğini neden oldu. Yaşadığı dönemde Fakat kaynaklarda Akşemseddin’in “Tıbbın hükümdarı” denilmiştir. bu medreseye başkanlık etmiştir. savunmuştur. İbn-i Rüşd, en çok hakikati bulmak isteyen insanla- tıp ilmini kimden ve nasıl öğrendi- Batı dünyasında “Avicenna” ismi Uluğ Bey’in yönetimi zamanında Aristo’nun eserlerinden yaptığı, rın dört kısıma ayrıldığını ve her ğine dair net bir bilgi yoktur. Aynı ile bilinir. fetihlerden çok babası zamanında bugün Batı’da pek çoğu unu- birinin hakikati kendi yolunda zamandan ruh hastalıklarının da olduğu gibi yönetim güçlendiril- tulmuş Arapça’ ya tercümeleri ve aradığını gördü. Bunlar; felsefeci- hekimi olan Akşemseddin, ruh miş ve önemli bilimsel gelişmeler şerhleriyle ünlüdür. ler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi. hastalıklarını da tedâvi ederdi. yaşanmıştır.

mer Hayyam (1048-1131): l Razi (865-925): Ebû Bekir bdülhamid İbn Türk: Dokuzun- arezmî (780 - 850): Matematik arabi (870 - 950): Matematik, fi- ÖMatematik, astronomi, edebiyat EMuhammed bin Zekeriyyâ Acu yüzyılda yaşamış bir Türk Hastronomi ve coğrafya ile ilgili Fzik, astronomi ile ilgili çalışmalar alanında eserler ortaya koymuş- er-Râzî, Fars simyacı, kimyager, Müslüman matematikçidir. yaptığı çalışmaları ile tanınır. Mate- yapmıştır. Aristo'nun fikirlerini en tur. Celali takvimini hazırlamıştır. hekim ve filozoftur; edebiyat ve Tarihte Türk lakabını taşıyan nadir matikte sıfır rakamı ilk kez Harezmî iyi açıkladığı için "ikinci öğretmen Edebiyat alanında Rubaileri ile musiki ile ilgilenmiştir. Rey’de Türk bilim adamlarındandır. Harez- tarafından kullanılmıştır. Bağdat (Muallimi sani)", unvanıyla tanın- ünlüdür. En önemli eseri “Cebir felsefe, matematik, doğa bilimleri mi’nin çağdaşıdır. Cebir konusun- Saray Kütüphanesinde, yabancı mıştır. İslâm Felsefesini kurmuştur. Risalesi”dir. Binom açılımı onun ve astronomi eğitimi aldıktan sonra da yazmış olduğu kitabın ancak eserlerin tercümesini yapmak ama- Türk - İslam devletlerinde pozitif buluşudur. Paskal üçgeni olarak Bağdat ve başka İslam şehirlerinde küçük bir bölümü bugün elimizde cıyla kurulan bir tercüme akademisi bilimlerin temelleri Farabi tara- bilinen üçgen aslında Hayyam üç- öğrenimini tamamladı. Aldığı tıp bulunmaktadır. Burada, özel tipler olan Beyt’ül Hikme’de göreve baş- fından atılmıştır. Farabi'nin birçok genidir. Ömer Hayyam İspanyolcada öğreniminden sonra Rey ve Bağdat halinde gruplandırılmış ikinci lar. Harezmi’nin bu kadar önemli eseri tercüme yoluyla Avrupa'da “xey” olarak bilinmeyen şeyler hastanelerinde başhekim olarak derece denklemlerinin çözümleri, bir bilim adamı olmasının sebebi yüzyıllarca üniversitelerde temel için kullanılan kelimeyi “x” haline çalıştı. Hâvî adlı ansiklopedi 17. Hârizmi’ninkilerden daha ayrıntılı sadece cebirin kurucusu olması eser olarak okutulmuştur. Eseri, dönüştürüp kullanmıştır. yüzyıl’a kadar tıpta en önemli olarak verilmiştir. değildir aynı zamanda geliştiricisi İshaü'l-ulum (bilimlerin sınıflan- başvuru kaynağı olmuştur. Râzî de olmasıdır. dırması), El Medinet’ül Fazıla ilk defa kimyayı tıbbın hizmetine sunmuştur. 8

ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ

Hekatus (MÖ 550–480) Humbolt (1769-1859) Galileo (1564-1642) Takiyüddin El Râşid ısır ve Asya’da ilgi’nin, ancak (1521-1585) Mincelemeler yap- Bdoğayla insan mıştır. Yeryüzünün arasında deneysel Tanımı veya Dünya- bir ortaklık kurmak- nın etrafında yolculuk la mümkün oldu- (Periegesis veya Peri- ğunu savundu. Fi- odos Ges) adlı eserlerinde, Hazar denizinin ziksel Coğrafya’nın, okyanusa açıldığını, Nil nehrinin güneydeki Biyocoğrafya’nın Klimatoloji’nin, Okyanus bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kı- biliminin kurucusu, doğa bilgini ve yorulmaz aptığı teleskoplarla, mercek yüzeylerinin tadan oluştuğunu savunmuştur. bir kâşif olarak kabul edilmektedir. Gezile- Yeğrilik derecesini denetlemek amacıy- ( Afrika, Asya, Avrupa) ri’nden topladığı bilgilerle meydana getirdiği la geliştirdiği yöntem sayesinde, astronomi 521 yılında Şam’da doğdu. Eğitiminden eserler, çağdaş bilimsel keşifler döneminin gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskop- sonra Tennis kadılığına atandı. Kadılığı başlangıcı sayılmaktadır. Güney Amerika’nın 1 Anaksimenes ları yaptı. Astronomi alanındaki bulgularını sırasında yaptığı gözlemler ile ün kazandı. batı kıyısı’ndaki Humboldt akıntısı (Peru Sidereus Nuncius (yıldızların habercisi) adıy- 1571’de Mustafa Çelebi’nin ölümünden sonra (MÖ 550-480) akıntısı) onun adını taşımaktadır. Kosmos la yayımladı. II. Selim tarafından saray müneccimbaşılı- adlı eserinde, o dönemde evrenin yapısına eryüzünü bir dik- ğına atandı. 1574 yılında Galata Kulesi’nde ilişkin olarak bilinen bütün verileri bilimin Ydörtgene benzete- Kepler (1571-1630) gözlem çalışmalarına başlamıştır. Hoca Saa- rek, dairesel bir deni- hizmetine sundu. ezegenlerin güneş dettin ve Sokullu Mehmet Paşa’nın desteği ve zin onu çevrelediğini çevresinde elips padişah III. Murat’ın fermanıyla 1577 yılında savunmuştur. Gece- G Miletoslu Anaksimandros biçiminde yörüngeleri Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi lerin yüksek dağların vardır görüşünü ileri altında bir gözlemevi (rasathane) kurulmuş- güneş ışınlarını engellemesiyle oluştuğun (MÖ 610-545) sürerek bu görüşünü tur.1580 yılında topa tutularak yıkılmıştır. inanmaktaydı. Güneş ve ay ile diğer yıldız- stronominin kuru- ispatlamıştır. New- Özellikle trigonometri alanındaki çalışmaları lar arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış, Acusu ve ilk kez bir ton’un evrensel kütle çekimi yasasını bul- ile meşhurdur. Takiyüddin sinus, kosinus, güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde, ay kozmoloji ya da dünya masında büyük rol oynamıştır. tanjant ve kotanjantın tanımlarını vermiş, da dahil olmak üzere, diğer gök cisimlerinin üzerine sistematik fel- ispatlarını sergilemiş ve cetvellerini hazırla- güneşin ışığını yansıttığını söylerken, güneş sefe görüşü getiren filo- Friedrich Ratzel mıştır. Ekliptik ile ekvator arasındaki 23° 27’ ve ay tutulmalarına ilişkin olarak da doğru zof kabul edilir. Ona göre de her şeyin köke- lik açıyı, 1 dakika 40 saniye farkla 23° 28’ 40” bir açıklama getirmiştir. ninde sonsuzluk (Aperion) vardı. Yer kürenin (1844-1904) şeklinde bularak o tarihte ilk kez gerçeğe en uzayda diğer bütün nesnelerden eşit uzak- nsan ve çevre arasında- yakın ve doğru dereceyi hesaplamıştır. lıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne ki ilişkileri ele alarak bu Kopernik (1473-1543) İ Kepler’in hocası Tycho Brahe ile aynı za- inanıyordu. konudaki ilk olma özel- manda yasamış ve yaklaşık aynı gözlemleri odern astronomi- liğine sahip olan Beşerî yapmıştır. Rasathane yıkıldığı için çalışma- nin kurucusu ola- Alfred Wegener Coğrafya (Antropocoğ- M ları son bulmuştur. Diğer taraftan Kepler, rak bilinir. Yunanlı ast- rafya) adlı eseri meyda- (1880-1930) Brahe’nin gözlemlerini kullanarak Kepler ronom Batlamyus’un na getirerek, Beşerî coğrafyanın gelişimine yasaları diye bilinen gezegenlerin dönüşleri yanlış olan teorisini lman yerbilimci- önemli katkılar sağlamıştır. Friedrich Ratzel, ile ilgili yasaları keşfetmiştir. dünyaya anlatarak bi- Adir. Kıtaların kay- Siyasî Coğrafya akımının kurucusu olarak ka- lime büyük hizmette bulundu. De Revoluti- ması kuramını ilk kez bul edilir. ‘’Politik Coğrafya - Devletler, Mü- onibus (Gökyüzü Kürelerinin Dönmesi) adlı ortaya attı. Wegener, nakalât ve Harp Coğrafyası’’eserinde savun- Batlamyus (MS 2.YY) eserinde dünyanın kendi ekseni etrafında başlangıçta tüm kıta- duğu jeopolitik ve siyasî görüşler, Hitler’in günde bir kere, güneşin etrafında yılda bir ların Pangea adında tek bir kıta olduğunu, dünya egemenliği politikasının oluşumunda atlamyus astro- kere döndüğünü savunmaktadır. Heliosent- sonradan parçalanıp dağılarak zamanla gü- etkili olmuştur. Bnomi, matema- rik (güneş merkezli) teori bugün Kopernik nümüzdeki yerlerine ulaştığını ileri sürdü. tik, coğrafya ve optik teorisi olarak da adlandırılır. Bu teoriyi ve teorinin temellerini ’Kıtaların ve Amasyalı Strabon alanlarına katkılar Okyanusların Oluşumu’ adlı eserinde anlat- (MÖ 58-21) yapmıştır; ancak en Ksenefon (MÖ 430-355) mıştır. çok astronomideki çalışmalarıyla tanınır. Dünya’nın evrenin nabasis (Onbinle- Eratostenes merkezinde hareketsiz durduğuna ve yıldız- Arin Dönüşü) adlı (MÖ 276-195) ların Dünya’nın çevresinde dairesel yörün- eserinde Anadolu’nun geler çizerek döndüğüne inanıyordu. Alma- nüfus özellikleri, coğ- oğrafya ilminin gest adlı kitabıyla tanınmaktadır. rafyası, gelenek ve Cadını ilk koyan kişi görenekleri hakkında olarak bilinir. Dünya- bilgiler vermektedir. nın çevresini stadyum ünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul Arkhimedes (MÖ 287-212) Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır. Eser uzunluk birimine Dedilmektedir. Sardunya ve Etiyopya’nın anı defteri biçiminde kronolojik bir düzen göre dikkate değer bir sınırlarına kadar seyahat ettiği söylenmek- rkhimedes, İlk- izlemiştir. Çizdiği harita MÖ 5. yüzyılın en doğruluk ile hesaplamıştır. Bunun yanında tedir. Tarih, coğrafya ve felsefe konularında Açağ’da önemli bir detaylı haritası olarak kabul edilmektedir. eksen eğikliğini ilk hesaplayan kişidir. çalışmış, bilgi toplamış ve eserlerini yazmış- astronomi bilgini ola- Anadolu Coğrafyacısı olarak anılır. tır. Strabon’un ilk eseri tarih üstünedir. Pol- rakta tanındı. Çeşitli, Aristo (MÖ 384-322) ybios tarihinin devamı olarak yazdığı 43 cilt- gökcisimlerinin yerden İznik’li (Nicea) Hiprarchus lik Historika Hypomnemata (TarihseL Anılar) uzaklığı ile ilgili olarak (MÖ 160-125) ünyanın yuvarlak adlı eseri ünlüdür. Ünlü eseri Geographika bazı sonuçlara ulaş- olduğu görüşünü “Coğrafya” seyahat gözlemlerini ve dün- tı. Arkhimedes, ününü kendi adını taşıyan ipparchus, geliştirdiği D rasyonel olarak ortaya yanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri trigonometri yöntemle- H koyan ilk bilim ada- içermektedir. Eser, ülkemizin tarihi coğraf- Güneş’in, Ay’ın ve gezegenlerin hareketini riyle birçok yıldızın konu- mıdır. Eseri Politika yası ve arkeolojisi açısından önemli bir kay- gösteren iki astronomi küresi gibi buluşları- munu belirledi. dır. nak durumundadır. Coğrafya biliminin adını na borçludur. koymuştur. 9

ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ Katip Çelebi (1609-1657) Bîrûnî (978-1048) Ali Kuşcu (...-1474) Tales (MÖ 636-546) ge kıyısında bulunan arih, coğrafya, EMilet’te doğmuştur. İlk Tbibliyografya ve büyük astronomi bilgin- biyografya ile ilgi- lerindendir. MÖ 28 Mayıs li çalışmalar yapmış 585’te güneş tutulmasını Türk-Osmanlı bi- önceden hesaplamıştır. lberuni veya Aliboron olarak geçer. Gök- lim adamı ve aydını. Matematik alanında çalışmalar yapmıştır. Dünya bilim edebi- Abilim, matematik, doğa bilimleri, coğraf- yatında en ünlü ve ya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır. Carl Ritter (1779-1859) bilinen eseri; Keş- Güneşin ve gezegenlerin eğimleri üzerinde stanbul’un enlem ve boylamını ölçerek gü- füz-Zunûn’dur. Arapça bir bibliyografya söz- durmuştur. Eserlerinin büyük bir kısmını İneş saatleri yapmıştır. Astronomi ve mate- arl Ritter Beşeri lüğü olan eserde, 14.500 kitap ve risalenin dönemin önemli hükümdarlarından Gazneli matik konusunda iki önemli eseri vardır. Ccoğrafyanın ku- adı ve yazarı verilir. İslam dünyasında da ge- Mahmut ve oğlu Sultan Mesud’un himayesi FETHİYE: Astronomi kitabıdır. Otlukbeli Sava- rucusu olarak ka- nel kabul gören Aristoteles’in bilim tasnifine altında vermiştir. şından sonra Fatih’e sunulmuştur. Üç bölüm- bul edilmektedir. göre ve alfabetik olarak düzenlenmiş olan Dünya ekseninin eğikliğini 23º 27’ bularak den oluşmaktadır; Coğrafyacı kimliği eser, yirmi yılda tamamlanmıştır gerçek değerine (23º 26,7’) çok yakın bir sayı 1.Bölüm: Gezegenlerin hareketlerinden bah- yanında tarihçi ve Coğrafi eserlerinin en önemlisi olan Cihan- bulmuştur. sedilmektedir. felsefeci olarak tanınmıştır. Coğrafya İlminde nüma (Cihanı Gösteren Kitap); Osmanlı coğ- Dünyanın çapını da ilk olarak Biruni gerçeğe 2.Bölüm: Yer’in şekli ve iklim konusundadır. Tarihi Esaslar adlı eserinde, Beşerî Coğrafyayı rafyacılığında yeni bir çığır açmıştır. Kâtip Çe- çok yakın bir değer olan R=6425,7 km olarak 3.Bölüm: Yer’e ilişkin ölçüleri ve gezegen- tanımlarken, çevre ve insan arasındaki ilişki- lebi Cihannüma’yı iki kez yazmıştır. 1648’de bulmuştur.(Gerçek değer 6376 km dir). lerin uzaklıkları üzerinde dur maktadır. Bu leri inceleyen bilim olarak ifade etmiştir. yazmaya başladığı ilki klasik İslam coğrafyası Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla temelindeydi. Bu eserini henüz bitirmemiş- bilimin kurucusu sayılmaktadır. Ayrıca, ma- hazırlanmıştır. Diğer eseri ’Muhammediye’ Mesudi (Ebu’l Hasan denlerin yoğunluklarını az bir hata ile bul- ken eline geçen Gerardus Mercator’un At- adını verdiği matematik kitabıdır. Ali Kuşçu El-Mesudi) las’ını Mehmed İhlasî adlı bir Fransız asıllı muştur Yerçekimi kanunu üstüne, ilk defa 1474’te İstanbul’da vefat etmiştir. yazarın yardımıyla Latince’den Türkçe’ye fikir ortaya atıp incelemelerde bulunmuştur. Bilimsel çalışmaları nedeniyle NASA tarafın- oğum ve ölüm tarihi çevirterek yeni bilgiler edindi ve 1654’te Ci- dan Ayın bir kısmına Ali Kuşçu, başka bir kıs- Dkesin olarak bilin- hannüma’yı ikinci kez yazmaya girişti. İkinci İbn Batuta (1303-1384) mına ise Abbas İbn Firnas’ın adı verildi. memektedir. Bağdat’ta kitapta Kristof Kolomb ve Macellan’ın keşif doğmuştur. IX. yüzyılda gezilerinden söz eder. Cihannüma İbrahim yaşadığı ve 957 yılında Müteferrika tarafından basılmıştır. Evliya Çelebi (1611-1682) öldüğü tahmin edilmek- tedir. İran, Hindistan, Çinhindi, Seylan, Kafkasya, Doğu Anadolu, İbn Haldun (1332-1406) Batı Türkistan, Suriye, Mısır, Libya, Tunus, as’ta doğdu. Dönemin, en ünlü gezgini- Cezayir, Fas ve İspanya gibi alanları gezmiş unus’ta doğmuş- dir. Kuzey Afrika kıyıları, Suriye, Mekke, bu alanlara ilişkin gözlemlerini ‘’Al Müruc tur. Orta Çağ’da F T Mezopotamya, Yemen, Kızıldeniz kıyıları, Al Zekhb’’ (Altın Çayırlar) adlı eserinde an- İslam Dünyası’nın Mısır, Filistin, Anadolu, Balkanlar, Güney latmıştır. en ünlü gezgin- 611 – 1682 yılları arasında yaşamış ünlü Rusya, Batı Türkistan, Hindistan ve Çin’e lerindendir. En bir seyyahtır. Evliya Çelebi, Seyahatna- yaptığı gezilere ilişkin bilgileri ‘’İbn Batuta 1 önemli eseri Kitap me adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin Pisagor (Pythagoras) MÖ Seyahatnamesi’’ adlı eserinde toplamıştır. El-İbar (İbret Verici sosyal ve ekonomik durumunu, ilgi çekici Eserde gezdiği alanlardaki toplumsal yapıla- 596–500 Kitap)’dır. Berberi özellikleriyle dile getirmiştir. Kent yaşa- rı, zenginlik kaynaklarını, din, dil ve gelenek ngiltere’de doğdu. topluluklarının ve İslam İmparatorluklarının mı ve ülke ekonomisine katkı sağlayan gibi özellikleri anlatmıştır. Eser ilgili alanla- 1669 yılında Camb- İslam öncesindeki sosyal-ekonomik özel- unsurlar ayrıntılı biçimde anlatılmıştır. İ rın beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerini ridge’de Matema- likleri hakkında bilgi vermektedir. İnceleme Seyahatnamesi, yalnızca 17’nci Yüzyıl ele almıştır. tik Profesörü oldu. Osmanlı Bahriye’’ adlı denizcilik eseriyle alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya Dünya ile bütün tanınmaktadır. bilgilerine yer vermektedir. nesneler arasında, onları birbirine çeken bir güç olduğunu, Dünya’nın tüm nesneleri yer Heredotos (MÖ 484-425) Piri Reis (1470-1554) çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu. Ge- zegenlerinde çekim gücü nedeniyle Güneşin arihin babası çevresine çekildiklerini gösterdi ve Kepler Ya- Tolarak kabul edi- salarını kanıtladı. Yaptığı deneylerle Güneş len Heredot, aynı ışığının beyaz olmadığını; menekşe, çivit, zamanda coğrafya mavi, yeşil, sarı, portakal, kırmızı renklerin biliminin gelişme- bir karışımı olduğunu kanıtladı. Çalışma- sinde önemli kat- İdrisi (1099-1165) larını 1687’de Doğa Felsefesinin Matematik kılarda bulunmuştur. Trakya, Anadolu ve İlkeleri (Prlncipla) adıyla yayımladı. Hayatı Asya ülkelerine geziler yapmıştır. Çizdiği kdeniz Havzası ül- hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. smanlı denizcisi, büyük kartoğraf ve dünya haritasında, Avrupa’yı, Asya ve Af- kelerini, Fransa ve Sisam adasında okumuş, Mısır ve Babil’de A coğrafyacı. 1495-1510 yıllarında İnebah- rika’dan daha farklı olarak Hazar denizinin İngiltere’yi dolaştıktan O bir süre yaşadıktan sonra ülkesine dönmüş- tı, Moton, Koron, Navarin, Midilli, Rodos bir iç deniz olduğunu ve Afrika’nın bir de- sonra Sicilya Kralı II. tür. Ülkesinde gördüğü baskılardan kaçarak gibi deniz seferlerinde görev aldı. Kanu- niz le çevrili olduğunu belirlemiş olmasıdır. Ruggiero’nun sarayı- İtalya’nın Kroton kentine gelmiş ve bura- ni Sultan Süleyman’ın fermanı ile 1554’te Asya’nın doğusu, Avrupa’nın kuzeyini ihmal na yerleşti. En önemli da bir okul açmıştır. MÖ 6.Yüzyılda dünya- idam edildi. Amerika’yı gösteren Dünya etmiş, Hindistan çizimi konusunda hatalar eseri Libro del Re Ru- nın Güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya haritaları ve Akdeniz’de yaptığı seyirler sı- yapmış olmasına rağmen dönemin bilgileri ggiero (Kral Ruggiero’nun Kitabı)adlı eseridir. koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır. rasında gördüğü yerleri ve yaşadığı olayları açısından önemli bir çalışma olarak kabul Bu eserde Rusya, Almanya, İskandinavya,Hint Doğada meydana gelen her olayın matema- anlattığı, dünya denizciliğinin ilk kılavuz edilmektedir. Heredot’un ortaya koyduğu okyanusu kıyıları ve Afrika hakkında bilgiler tiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu. kitabı özelliğini taşıyan “Kitab-ı Bahriye” en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan ay- vermektedir. Bir Dünya Haritası hazırlayarak Ortaya koyduğu fikirlerden rahatsız olanlar ile tanınır. rılmaktadır.’’Mısır Nil’in hediyesidir’’ sözü bu kitabına koymuştur. tarafından MÖ500 yıllarında eğitim verdiği Heredot’a aittir. okulunda öğrencileriyle yakılarak öldürül- müştür. 10

DÜNYA ÜZERİNDE ENLER En geniş ülke En küçük ülke En fakir üç ülke En kalabalık şehir En çok dil Nijer konuşulan ülke GSYİH: 415$/kişi Etiyopya GSYİH: 505$/kişi Tokyo Vatikan Japonya Papua Yeni Gine Rusya Yerleşik Nüfus: 500 kişi Sierra Leone 17.098.242 km2 Yüzölçümü: 0.44 km² GSYİH: 679$/kişi 37,832,892 (2014) Yaklaşık 820 ayrı dil

En büyük ada En büyük çöl En büyük göl Dünyanın En Büyük Buzul Merkezine En Uzak Nokta Hazar Gölü Azerbaycan, Rusya, Büyük Sahra Çölü Kazakistan, Türkmenistan, Chimborazo Dağı Lambert-Fisher Grönland Orta ve Kuzey Afrika İran Ekvator Buzulu, Antartika 2.166.086 km² 9.000.000 km² 371.000 km² 6.384 m 160 km

En yüksek baraj En uzun demiryolu En uzun asma Ortalama yükseltisi En Büyük Kanyon tüneli köprü en fazla olan kıta

Nurek Barajı Seikan Tüneli Akashi Kaikyo Tacikistan Japonya Japonya Antartika Kıtası Büyük Kanyon, ABD 304 m 53.85 km 1991 m 2200 m Uzunluk: 466 km

En Uzun Sahil En Büyük Tatlısu En Yüksek Nokta En büyük baraj En yüksek bina Şeridi Gölü

Lake Superior, Everest Tepesi, Kanada Kanada-ABD sınırı Nepal-Çin sınırı 3 Boğaz Barajı, Çin Burç Halife, Dubai 243.798 km Alanı: 82.103 km² Yükseklik: 8.848 m 22.500 MW 828 m

En Küçük Nehir En büyük yapı En uzun köprü En uzun karayolu Denize Kıyısı Olmayan En Panamerika Kalabalık Yer Jiaozhou Koyu Karayolu, Etiyopya Roe River, ABD Çin Seddi Köprüsü, Çin Amerika Kıtası 96.633.458 (Nüfus 2 61 m 8851.8 km 26.7 km 25.750 km Yoğunluğu: 70/km

Okyanuslardan En En Çok Yağış En Uzun nehir En Yüksek En Derin Mağara Uzak Nokta Alan Yer Dağ Geçidi

Krubera Mağarası, Çerapunchi, Nil Nehri (Tanzanya, Marsimik La, Abhazya Xinjiang, Çin Hindistan Uganda, Sudan, Mısır) Hindistan Derinlik: 2.190 m, 2.648 km Yıllık Ort. Yağış: 11,870 mm 6.650 km 5.777 m Uzunluk: 13.432 m

En Kurak Yer En Büyük Uçurum En Derin Nokta En Yüksek Şelale Dünyada Yerleşimin Olduğu En Sıcak Yer

Mariana Çukuru, Angel Falls, Atacama Çölü, Şili Thor Dağı, Kanada Büyük Okyanus Venezuela Dallol, Etiyopya Yıllık Ort. Yağış: 0,1 mm 1.250 m 10.994 m 980 m Yıllık Ort. Sıcaklık: 34,4 °C 11

TARİHTE İLKLER EN UZUN SÜRE SULTANLIK YAPAN İLK FESTİVAL • Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A. Hamit Tarhan / Kanunî Sultan Süleyman 46 yıl sultanlık yapmıştır. Atatürk tarafından 1931’de Beylerbeyi Sarayı’nda düzenlenen Nesteren EN KISA SÜRE SULTANLIK YAPAN Balkan Oyunları Festivali, ülkemizdeki ilk festival oldu • İlk bibliyografya:Katip Çelebi / Keşfü’z Zünun V. Murat İLK TÜRK FUTBOL TAKIMI • İlk hatıra kitabı: Babürşah /Babürname TAHTA GEÇEN EN YAŞLI SULTAN 1901 yılında Kadıköy’de Reşat Danyal, Fuat Hüsnü Kayacan ve • İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai Sultan V. Mehmet Reşat 65 yaşında tahta geçmiştir. arkadaşları ilk Türk takımı Black Stocking Football Club’ı kur- • İlk tezkire: Ali Şir Nevai /Mecalisün Nefais OSMANLIDA BASILAN İLK ÖNEMLİ ESER dular. • İlk şiir antolojisi: Ziya Paşa /Harabat Vankulu tarafından tercüme edilen Lugat-ı Sıhah.(1727) İLK TÜRK GAZETECİ • İlk atasözleri kitabı: Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye İLK MEVLİD-İ ŞERİF Çapanzade Agâh Efendi’dir. İlk özel gazete olan “Tercüman-ı • İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap Ahval”i de o yayınladı. 21 Ekim 1860 günü çıkan bu gazetenin 1409 yılında Süleyman Çelebi tarafından Vesilet-ün Necat adlı • İlk hikaye kitabı: A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet en önemli yazarı da Şinasi idi. İki yıl sonra Şinasi, gazeteden ilk mevlit yazıldı. • İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim ayrıldı, ancak Agâh Efendi, tam 6 yıl sürekli olarak gazetesini OSMANLININ İLK MİZAH DERGİSİ çıkarmayı başardı. • İlk Türkçe yazılan ilk kitap: Yusuf Has Hacip / Kutadgu Bilig 1869 yılında Diyojen yayınlandı. GÜREŞTE İLK DÜNYA ŞAMPIYONU • İlk siyasetname: Yusuf Has Hacip/ Kutadgu Bilig İLK TÜRKÇE GAZETE Güreş dalında ilk dünya şampiyonu olan güreşçimiz, Kara Ah- • Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser: Y. H. Hacip / Kutadgu Bilig 1831 yılında ilk yayınına başlayan Takvim-i Vekayi. met’tir. 1897 yılında Avrupa’ya giden Kara Ahmet, yaptığı bütün • İlk didaktik şiir örneğimiz: Kutadgu Bilig OSMANLIDA İLK ALTIN PARA karşılaşmaları kazandı. Fransa’da 1899’da düzenlenen dünya • Aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig 1478 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından bastırıldı. şampiyonasında Kara Ahmet “grekoromen” dalında dünyanın • İlk mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya Uşaklıgil İLK ŞEYHÜLİSLAM, en önemli güreşçilerini tuşla yenerek dünya güreş şampiyon- • İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi 1425 yılında göreve gelen Molla Fenari’dir. luğunu elde etmiştir. • İlk edebî bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecr-i Ati İSTANBUL’UN OSMANLILAR TARAFINDAN İLK KUŞATILMASI İLK RADYO YAYINI VE İSTASYONU • İlk seyahatname: Seydi Ali Reis / Miratül Memalik 1391 yılında oldu. Ankara ve İstanbul’da PTT’nin posta görevlerinde yararlanmak • İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi amacıyla kurduğu beşer kilovat gücündeki verici istasyonların- İSTANBUL’DA İLK DENİZ SEFERLERİ • Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü dan, 1927 yılında yapıldı. Deneme niteliğindeki bu yayınları, 1850 yılında başladı. • Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre 1936’ya kadar Türk Telsiz Telefon Kuruluşu yönetti. İSTANBUL’DA İLK TRAMVAY • Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk İlk radyo istasyonu da Ankara’da kuruldu. 28 Ekim 1938 günü örnekleri veren: T.Fikret 1872 yılında faaliyete geçti. sürekli yayınlara başlayan bu yeni radyo, uzun dalga “Türkiye OSMANLIDA İLK ANAYASA Radyosu” ve kısa dalga “Ankara Radyosu” adıyla görev yapı- • Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki 1876 yılında hazırlanan Kanun-i Esasi’dir. yordu. İstanbul Radyosu’nun sürekli yayına başlayışı ise 1 Eylül • İlk natüralist eserimizin yazarı: Nabizade Nazım / Zehra MERKEZ BANKASININ İLK KAĞIT PARASI 1949 günü gerçekleşti. • Divan edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Ne- 1927 yılında İngiltere’de bastırılan yeşil renkli bir liralığın üs- İLK TV YAYINI dim tünde tarla süren bir çifçi vardı. Türkiye’de genellikle ilk televizyon yayınının TRT’yle birlikte • İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamusul Alam İLK UÇAK SEFERLERİ 1960’lı yıllarda başladığı düşünülse de aslında Türkiye halkının • İlk sözlüğümüz: Kaşgarlı Mahmut / Divanu Lügat-it Türk İstanbul-Ankara arasında 1933 yılında yapıldı. televizyonla tanışması 1950’li yıllarda İstanbul Teknik Üniversi- • İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami / Kamus-ı Türki İLK ARKEOLOJIK KAZI tesi’nin idealist ve girişken akademisyenleri sayesinde başla- • İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık mıştı. Kısıtlı imkânlar ve türlü vizyonsuzluklara rağmen İTÜ TV, Alman arkeolog Heinrich Schilemann (Truva’yı bulan adam) • Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri (Göktürk yayında olduğu süre içerisinde İstanbul halkının büyük ilgisine DÜNYANIN ILK ARABA VAPURU Kitabeleri) mazhar oldu. “Suhulet” 1871 yılında Üsküdar - Kabataş arasında çalışmaya • Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıkla- İLK SESLİ FiLM başladı. yan: R.M. Ekrem Senaryosunu Nazif Tepedelenlioğlu’nun yazdığı “Bir Millet Uya- İLK KALP AMELİYATI • Edebiyatımızdaki millî anlayışın açılmasına öncülük eden: nıyor” adlı filmdir. 22 Kasım 1968 tarihinde Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi’nde M.Emin Yurdakul İLK OSMANLI DEVLET DENİZCİSİ Dr. Kemal Beyazıt gerçekleştirdi. • Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfet- Karamürsel Alp İLK GÜZELLIK YARIŞMASI VE KRALİÇESİ tin İLK ATATÜRK HEYKELİ Türkiye’de ilk güzellik yarışması, 1929 yılında Cumhuriyet ga- • Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan: A. Hamit Tarhan / Türkiye’de ilk Atatürk heykeli, İstanbul Gülhane Parkı’nın denize zetesi tarafından düzenlendi ve Feriha Tevfik (Dağ), ilk güzellik Validem yakın bölümünde 3 Ekim 1926 günü dikildi. Heykel, Avusturyalı kraliçemiz oldu. • İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı heykelci Heinrich Krippel tarafından yapıldı. İLK BANKA • İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi İLK BUHARLI GEMİ Ülkemizde gerçek anlamda kurulan ilk banka, Bank-ı Dersaa- • Tekke şiirinin kurucusu: Ahmet Yesevi Osmanlı devletinin ilk buharlı gemisi ‘‘Sürat’’ 1826’da İngilte- det-İstanbul Bankası (Banque de a Constantinople) adıyla 1847 • İlk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı re’den alındı. yılında kuruldu. Bu bankadan sonra, 1863 yılında Osmanlı Ban- • Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal İLK MÜZE kası ve daha sonra da başka yabancı bankalar açıldı. 1867 yı- • Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner Türkiye’deki ilk müze çalışmaları Aya İrini’de başlamıştır. III. lında bütünüyle yerli sermayeli bankalar kurmak kararı alınınca • İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım Ahmet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli yerlerin- ilk yerli banka kuruluşumuz olan Emniyet Sandığı ortaya çıktı. • Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa KÖŞELI YILDIZA SAHIP İLK TÜRK BAYRAĞI den gönderilen eserler Tophane Müsiri (Maresal) Damat Fethi Paşa tarafından Mecma-i Esliha-i Atika (Eski Silahlar Koleksiyo- • Dünyanın halen yaşayan en büyük ve ilk Müslüman Türk Kırmızı zemin üzerine beyaz hilal ve yıldız konarak oluşan bayrak nu) ve Mecma-i Asar-ı Atika (Eski Eserler Koleksiyonu) isimleri destanı: Kırgızların Manas Destanı ilk kez Osmanlı Devleti tarafından 1844 yılında kabul edilmiştir. altında iki ayrı bölüm olarak Aya İrini’de toplanmıştı. Bu müze • Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan: Şinasi Bayrak, 29 Mayıs 1936’da 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile 1875’te Çinili Köşk’e taşındı. 1908’de yeni bir askeri müzenin • Kurtuluş Savaşı’nı doğrudan işleyen roman: H. E. Adıvar/ şekillendirilmiş ve Türkiye’nin ulusal bayrağı olarak kabul edil- kurulması için Aya İrini’de çeşitli tarihsel malzeme depolandı. Ateşten Gömlek miştir. 22 Eylül 1983’te 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile 1949’a kadar askerî müze olarak hizmet verdi. bayrak ölçütleri belirlenmiş ve bayrak son hâlini almıştır. • İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER İLK BORSA • Deneme türünün kurucusu: Montaigne • İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859 2 Aralık 1873 günü bir tüzükle çalışmaya başlayan Dersaadet • İlk divan şairi: Hoca Dehhani Tahvilat Borsası, Türkiye’nin ilk borsası sayılır. 16. ve 17. yüzyıl- • İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat • Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadoluyu işleyen: Refik larda Osmanlılarda sanat ve ticaretle uğraşanların lonca örgüt- • Batılı tekniğe uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı Halit Karay leri de ilk borsa kuruluşlarıysa da, resmi bir nitelik taşımazlar. Memnu • En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa / 9.Hari- Ülkemizde ilk ticaret borsası İzmir’de, İzmir Ticaret ve Sanayi • İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak ciye Koğuşu Borsası adıyla 1886 yılında kuruldu. /1859 DÜNYA EDEBİYATINDA İLKLER İLK CAM FABRİKASI • İlk köy romanı: Nabizade Nazım / Karabibik • İlk modern Roman: Servantes-Donkişot 17 Şubat 1934’te İş Bankası öncülüğünde İstanbul Paşabah- • İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül • İlk tahlil Romanı örneği: Madam Dö La Fayet’in-Prenses Dö çe’de kuruldu. • İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası Klev İLK ÇIKOLATA FABRİKASI • İlk resmi Türkçe gazete: Takvim–i Vakayi • Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio-Deca- Dünyada çikolata fabrikasyon olarak ilk kez 1819 yılında, İs- • İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis meron viçre’nin Vevey kentinde üretildi. İstanbul Feriköy’de Nestlé • İlk edebî roman: Namık Kemal / İntibah • Deneme türünün kurucusu: Montaigne tarafından açıldı. • İlk tarihî roman: Namık Kemal / Cezmi, A. Mithat / Yeniçeri • Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı İLK DENİZALTI • İlk özel gazete: Şinasi ile Agah Efendi/ Tercüman-ı Ahval • Dünyanın halen yaşayan, en büyük ve ilk Müslüman Türk Dünyanın ilk denizaltısı 1719 yılında Mimar İbrahim Efendi ta- • İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan /Sahra Destanı: Kırgızların Manas Destanı rafından “Tahtelbahir” adıyla yapıldı. • İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan: Şinasî • İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap İLK ELEKTRİKLİ TREN • Noktalama işaretlerini ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci: Şi- • Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristophanes 1955 yılında İstanbul’da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya nasi • Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos başladı. • Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit Tarhan/Eşber 12

l EURO 2016 Avrupa şam- Fenerbahçe’yi 5 puan geride piyonasında Portekiz finalde bırakarak şampiyon oldu. SPOR GÜNCEL turnavanın ev sahibi Fransa’yı l Milli tekvandocu Nur Tatar, mağlup ederek ilk kez Şampi- 2012 Londra Olimpiyatları’nda U23 AVRUPA lMilli sporcumuz İbrahim Ço- yon oldu. aldığı gümüş madalyanın ardın- l Bayanlar Voleybol Fener- dan 2016 Rio Olimpiyatları’n- GÜREŞ ŞAMPİYONASI lak’ın Dünya Jimnastik Kupa- bahçe Grundig’i mağlup eden da da 3’ncü olarak, üst üste iki sı’nda halka branşında yaptığı VakıfBank, 2015-2016 sezonu olimpiyatta madalya kazanan ACARİSTAN’ın Szombathely kentinde hareket ‘THE COLAK’ ismi ile şampiyonu oldu. ilk Türk kadın sporcu oldu. Mdüzenlenen 23 Yaş Altı Avrupa Güreş Şampiyonası son buldu. Türkiye 6 gün sü- literatüre girdi. Böylece Murat l Letonya’nın başkenti Ri- ga’daki Avrupa Güreş Şampi- ren şampiyonadan 3 altın, 3 gümüş ve 2 Canbaş (1993), Suat Çelen yonasında 75 kiloda Yasemin bronz madalya elde etti. (2002), Ferhat Arıcan (2013) ile birlikte 4 Türk sporcu- Adar altın madalya kazandı Kategorilere göre madalya kazanan spor- nun hareketleri literatüre girmiş oldu. l Fenerbahçe, Euroleague Fina- cular şu şekilde: line hakem hatalarının damga l Dünya Kulüpler Şampiyonası ALTIN MADALYA: l3 Haziran 2016’da boksun efsane ismi Muhammed vurduğu maçta CSKA Mosko- Finalinde Eczacıbaşı VitrA, Erkekler serbest 57 kilo: Süleyman Atlı va’ya kaybetti ve 2. oldu. Ali 74 yaşında vefat etti. Tüm zamanların en iyi boksörü Pomi Casalmaggiore’yi 3-2 Erkekler serbest 86 kilo: Murat Ertürk l 2016 Rio Paralimpik Oyunla- yenerek şampiyon oldu. olarak kabul edilen Muhammed Ali, kariyeri boyunca rı’nda Nazmiye Muratlı halter- Erkekler grekoromen 130 kilo: Osman Yıl- l İlke Özyüksel, 2016 Rio dırım yaptığı maçların yalnızca 5 tanesini kaybetmiştir. de altın madalya kazandı. Olimpiyat Oyunları’nda mü- l Milli güreşçi Taha Akgül, GÜMÜŞ MADALYA: Chapecoense, 28 Kasım 2016’da Atlético Nacional ile cadele ederek, Türkiye adına l 2016 Rio Olimpiyatları’nda modern pentatlonda olimpiyata Erkekler serbest 65 kilo: Haydar Yavuz Copa Sudamericana finalinde karşılaşmak üzere LaMia İranlı Komeil Nemat Ghase- giden ilk sporcu oldu. Erkekler serbest 61 kilo: Sedat Özdemir mi’yi yenerek altın madalya Airlines’ın 2933 sefer sayılı uçuşu ile yola çıkmıştır. Kadınlar 55 kilo: Bediha Gün kazandı. Kulüp, tarihinin en önemli maçına giderken uçak Ko- l Galatasaray Odeabank, Stras- BRONZ MADALYA: lombiya’da düşmüştür. Uçakta bulunan 81 kişiden 76’sı bourg’u evinde 78-67 yenerek Kadınlar 48 kilo: Evin Demirhan ölmüş, 3’ü kulübün futbolcusu olan 6 kişi sağ kurtul- Euro Cup şampiyonu oldu! Erkekler grekoromen stil 98 kilo: Fatih muştur. l Spor Toto Süper Lig de Başköy 2015-16 sezonunda Beşiktaş,

hurbaşkanlığı kararnamesi” çıkarma yetkisi verildi. Ayrıca Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek İdare Mahkeme- cumhurbaşkanının dört yıllık üniversite mezunu olması si ibaresinin kaldırılmasına karar verildi. Anayasa Mah- 2017Anayasa şartı değiştirilerek “yükseköğrenim yapmış” olması şartı kemesi’nde cumhurbaşkanının seçtiği üye sayısı 14’ten getirildi. 12’ye düşerken, meclisin hâlihazırda bulunan üç üye ata- Değişikliği 9. Cumhurbaşkanının bir suçtan dolayı sorgulanabilmesi masında değişiklik yapılmamasına karar verildi. için meclisteki milletvekili tam sayısının beşte üçünün 14. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı “Hâkim- oyunun gerektiği şartı getirildi. Ayrıca cumhurbaşkanının ler ve Savcılar Kurulu” olarak değiştirildi, üye sayısı Maddeleri Yüce Divan’a gitmesi için tam sayının üçte ikisinin sağ- 22’den 13’e, daire sayısı üçten ikiye düşürüldü. Kuru- lanması kararlaştırıldı. lun dört üyesinin cumhurbaşkanı tarafından, yedi üye- 1. Bağımsız olduğu zaten belirtilen mahkemeler için ayrıca 10. Cumhurbaşkanına kendisine bir veya birden fazla yardım- sinin meclis tarafından atanmasına karar verildi. Ada- “tarafsız” ibaresi eklendi. cı atama yetkisi verildi. Makamın boşalması hâlinde 45 let Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın kuruldaki 2. Türkiye Büyük Millet Meclisindeki koltuk sayısı 550’den gün içinde yeni seçim için süre verildi. Cumhurbaşkanı üyeliği değişmedi.(*) 600’e yükseltildi. yardımcısının yeni cumhurbaşkanı seçilesiye kadar cum- 15. Cumhurbaşkanının bütçe kanun teklifini malî yılbaşından hurbaşkanlığına vekalet edeceği belirtildi. Genel seçime 3. Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e indirildi ve maddede- en az yetmiş beş gün önce meclise sunması gerektiği ve bir yıl veya daha az süre kalmışsa milletvekili seçiminin ki “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar” milletvekillerinin bütçe için gider artırıcı veya gelir azaltıcı de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenebileceği, genel se- kısmı kaldırıldı. Yerine “askerlikle ilişiği olanlar” ibaresi öneride bulunamayacağı kararlaştırıldı. Bütçenin süre- çime bir yıldan fazla süre kalmışsa seçilen cumhurbaş- konularak bu durumdaki kişilerin milletvekili olamayacağı sinde yürürlüğe girememesi hâlinde geçici bütçe kanunu kanının milletvekili seçimlerine kadar görev yapabileceği belirtildi. çıkarılacağı, eğer geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa ve kalan bu sürenin cumhurbaşkanlığının görev süresi yeni bütçe kabul edilene kadar bir önceki yılın bütçesinin 4. Meclis seçimleri için süre dört yıldan beş yıla çıkarıldı. açısından iki dönemden biri sayılmayacağı ifadelerine yer yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacağı Milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimlerinin beş yılda bir verildi. Cumhurbaşkanı yardımcıları veya bakanlar için iş- ifadelerine yer verildi. aynı gün yapılması kararlaştırıldı. Ayrıca cumhurbaşkanı ledikleri iddia edilen bir suça dair meclis soruşturmasının 16. Kamu tüzelkişilikleri düzenleme yetkisinde belirtilen an- seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlana- milletvekili tam sayısının beşte üçünün oyu ile mümkün maması durumunda ikinci oylama olması kabul edildi. cak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanı- olması ve aynı kişilerin Yüce Divan’a gönderilmesi için larak ifadesinin kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararna- 5. Meclisin, bakanları ve hükümeti denetleme yetkisi ile Ba- tam sayının üçte ikisinin oyunun gerektiği kararlaştırıldı. mesiyle olarak değiştirilmesine karar verildi. kanlar Kuruluna belirli konularda kanun hükmünde karar- 11. Cumhurbaşkanının kendisine ve meclisin üye tam sayısı- name çıkarma hakkı verme yetkisi kaldırıldı. 17. Bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimlerin nın beşte üçüne seçimleri yenileme hakkı verildi. Her iki 3 Kasım 2019’da gerçekleşeceği belirtildi. Buna rağmen Cumhurbaşkanın veto ettiği kanunun meclis üye tam sayı- tarafın da görev ve yetkilerinin, yeni cumhurbaşkanının meclisin erken seçim kararı alması durumunda her iki sının salt çoğunluğuyla (301) kabul edilebileceğine karar ve meclisin göreve başlamasına kadar devam etmesine seçimin de aynı gün yapılacağı ifadesi de eklendi. Bu ka- verildi. karar verildi. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde mec- nunun onayını takip eden otuz gün içinde Hâkimler ve 6. Meclis, Bakanlar Kurulunu ve cumhurbaşkanı yardımcıla- lisin seçimleri yenilemesine karar vermesi halinde cum- Savcılar Kurulu üyelerinin seçilmesine ve kanun yürürlü- rını meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruştur- hurbaşkanının bir defa daha aday olabileceği belirtildi. ğe girer girmez askerî mahkemelerin kaldırılmasına karar ması ve yazılı soru aracılığıyla denetleme yetkisine sahip 12. Cumhurbaşkanına olağanüstü hâl ilan etme yetkisi ve verildi. oldu. Cumhurbaşkanı yardımcılarının yazılı soru cevapla- meclise bunu onaylama, süresini uzatma veya kaldırma 18. 2, 4 ve 7 numaralı değişiklerin yeni seçimlerin ardından ma süresinin 15 gün olduğu belirtildi. yetkisi verildi. TBMM’nin savaş haricinde olağanüstü yürürlüğe girmesine ve geçici madde hariç diğer değişik- hâli dört aya kadar uzatabileceği belirtildi ancak üst üste 7. Cumhurbaşkalığına aday olacak kişilerin son yapılan liklerin yeni seçilen cumhurbaşkanı yemin ettikten sonra olağanüstü hâl ilan edebilme yetkisi kısıtlanmadı. Ayrıca seçimlerde tek başına veya başka bir partiyle birlikte en yürürlüğe girmesine karar verildi. Cumhurbaşkanının ta- cumhurbaşkanının olağanüstü hâl sürecinde yayımladı- az %5 oy almış partiler tarafından veya 100 bin seçmen rafsız statüsünün ise referandum onayı alır almaz sona ğı kararnamelerin de meclis tarafından görüşülüp karara tarafından aday gösterilebileceği belirtildi. Seçilen cum- ereceği bildirildi. hurbaşkanının bundan sonra seçildiği partiyle ilişiğini bağlanacağı belirtildi. kesmek zorunda olmadığı kararlaştırıldı.(*) 13. Cumhurbaşkanın bütün işlemlerine yargı yolunun açık KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/2017_T%C3%BCrkiye_ana- 8. Cumhurbaşkanı hem devletin hem de hükümetin başı ilan olduğuna yer verildi. yasa_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_referandumu edilerek başbakanlık kaldırıldı. Yardımcılarını ve bakanları Savaş durumu olmadığı sürece disiplin mahkemeleri atayıp görevlerine son verme yetkisine sahip oldu. Kendi- dışında askerî mahkeme kurulmasına son verildi.(*) (*) Kabul edilen düzenlemeler içerisinde bu 3 madde hemen yürür- sine anayasa değişikliği yapan kanunları gerekli görürse Askeri mahkemeler kaldırıldığı için, Anayasa Mahkeme- lüğe girecektir. halkoyuna sunma ve yürütmeyle ilgili konularda “cum- si’ndeki 17 olan üye sayısı 15 olarak değiştirildi. Bir üyeyi