Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce Na Lata 2016 - 2022

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XVIII/163/2016 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 28 października 2016 r.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI KLUSZKOWCE NA LATA 2016 – 2022

Gmina Czorsztyn www.czorsztyn.pl

Maniowy, listopad 2015 r.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Prowadzenie sesji: dr Edyta Bieniek- Białas Dyrektor Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c.

mgr Wacław Klepacki Zastępca dyrektora Instytutu Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c.

Organizacja i obsługa sesji: Urząd Gminy Czorsztyn z siedzibą w Maniowach Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c.

Opracowanie dokumentu: Instytut Doradztwa Europejskiego - Innowacja s. c. dr Edyta Bieniek- Białas mgr Wacław Klepacki mgr Joanna Pietrzyk

Specjalne podziękowania dla wszystkich uczestników sesji za pomoc w

opracowaniu niniejszego dokumentu

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Spis treści

WPROWADZENIE ...... 5 I. Charakterystyka miejscowości ...... 7 I.I Historia ...... 7 I.II Położenie geograficzne ...... 7 II. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego ...... 11 II.I Rolnictwo i gospodarka ...... 11 II.II Demografia...... 12 II.III Rynek pracy ...... 13 II.IV Oświata ...... 16 II.V Zdrowie ...... 18 II.VI Pomoc społeczna ...... 19 II.VII Bezpieczeństwo ...... 19 II.VIII Kultura ...... 20 II.IX Koło Gospodyń Wiejskich ...... 21 II.X Sport, turystyka i rekreacja ...... 22 III. Infrastruktura techniczna ...... 28 III.I Gospodarka wodna i ściekowa ...... 28 III.II Gospodarka odpadami komunalnymi ...... 30 III.III Gospodarka energetyczna i CO ...... 31 III.IV System komunikacji ...... 32 III.V Zestawienie zasobów sołectwa Kluszkowce ...... 33 IV. Analiza SWOT ...... 35 V. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną ...... 37 Podsumowanie ...... 44 Załączniki ...... 45

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

WPROWADZENIE

Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem strategicznym określającym rozwój wsi w sferze społeczno - gospodarczej na lata 2016 – 2022. Został on opracowany w celu stworzenia całościowej wizji rozwoju miejscowości, uwzględniającej czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na możliwość realizacji planowanych działań oraz umożliwienia beneficjentom pozyskania środków zewnętrznych na ich realizację. Plan Odnowy Miejscowości przygotowany został wspólnie z mieszkańcami Sołectw, aby realizowane zadania odpowiadały rzeczywistym potrzebom mieszkańców i mogły w pełni wykorzystać istniejący potencjał i szanse rozwoju miejscowości. Mieszkańcy mieli możliwość wypowiedzenia się podczas konsultacji społecznych. Zadania ujęte w Planie Odnowy Miejscowości wpisują się w założenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, szczególnie w cele zawarte w działaniu „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”. Plan może stanowić również dokument pomocniczy przy planowaniu działań współfinansowanych z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014 – 2020 Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja Przestrzeni Regionalnej, Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Plan Odnowy Miejscowości zawiera charakterystykę miejscowości, w której będą realizowane projekty, planowane kierunki jej rozwoju, inwentaryzacje zasobów służące ujęciu stanu rzeczywistego, mocne i słabe strony miejscowości, planowane przedsięwzięcia oraz szacunkową wycenę oraz harmonogram planowanych działań. Specyfika Planu Odnowy Miejscowości polega nie tylko na tym, że ma zdecydowanie zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmujący ograniczony teren jednego miasta, ale również na tym, że jest ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno - kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma mniej pro-gospodarczy, a bardziej pro - społeczny charakter. Dzięki temu może stanowić doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych. Ogólnym celem Planu jest stworzenie warunków do podniesienia standardu życia społecznego i atrakcyjności turystycznej gminy jako miejsca zamieszkania lokalnej ludności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy prawie każde miasto oferuje konkurencyjną pod względem podstawowych usług publicznych i ogólnodostępnych „wyższego rzędu” alternatywę zamieszkania, gdy istnieje łatwość wyjazdu za granicę a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi do większych miast i za granicę. Opracowanie planu rozwoju miejscowości to wyzwanie, przed którym stanęli mieszkańcy i wszystkie aktywne społeczności lokalne zaangażowane w działania rozwojowe podejmowane w swoim środowisku.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Stworzenie i realizacja Planu mają korzystny wpływ na tempo i charakter rozwoju miejscowości. Ułatwia on zdefiniowanie występujących na badanym terenie problemów, pozwala zatem na skuteczniejsze ich rozwiązywanie, a w rezultacie na zdynamizowanie rozwoju społecznego i gospodarczego na przedmiotowym terenie. Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że mogą być wpisywane nowe zadania oraz może zmienić się kolejność ich realizacji w zależności od dostępności środków z funduszy europejskich. Uwzględniane będą również nowe potrzeby zgłaszane przez mieszkańców, władze samorządowe gminy, organizacje pozarządowe i nieformalne grupy mieszkańców oraz sektor publiczny i prywatny.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

I. Charakterystyka miejscowości I.I Historia

Kluszkowce - wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn. Historia Kluszkowiec sięga XIV wieku. Osadnictwo w rejonie Pienin prowadził Klasztor Klarysek ze Starego Sącza. W roku 1307 ksieni klasztoru, następczyni św. Kingi, Matka Stronisława, w imieniu całego konwentu sióstr, nadała tytuł zasadźcy Hince Czarnemu, część lasów klasztornych, położonych od rzeki Dunajec i grodu Wronin (Czorsztyn) do potoku Ciechorzyn, w celu założenia nowej wsi na prawie magdeburskim. Już w 1307 roku powstała wieś klasztorna, dla której z czasem ustaliła się nazwa Kluszkowce. Wieś umiejscowiona przy brzegu Dunajca, z biegiem lat przeniosła się w swej zabudowie w kierunku północnym, w stronę góry Lubań, wzdłuż potoku Kluszkowianka. Kluszkowce od XIV wieku należały do starostwa czorsztyńskiego. Zgodnie z osadnictwem na prawie magdeburskim został zbudowany w Kluszkowcach kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Dwa pożary mocno wpisały się w dzieje Kluszkowiec. Pierwszy z nich w 1811 roku zniszczył drewnianą świątynię, a w 1816 niemal całą wieś. Mimo tych kataklizmów wieś podniosła się ze zgliszczy. Pośród ważniejszych wydarzeń w historii miejscowości wymienić można;  zorganizowanie szkoły w Kluszkowcach w 1896 roku,  utworzenie kamieniołomu andezytu na górze Wdżar w 1917 roku,  zbudowanie Domu Ludowego w 1942 roku, w którym powstała kaplica z wystrojem w stylu podhalańskim,  przykrycie dolnej części Kluszkowiec wodą Jeziora Czorsztyńskiego w 1997 roku,  uruchomione wyciągów narciarskich na górze Wdżar w 1999 roku,  poświęcenie nowego kościoła w 2000 roku, malowniczo wpisującego się w otaczający krajobraz. Obecnie Kluszkowce, dzięki powstaniu Jeziora Czorsztyńskiego, a także zagospodarowaniu góry Wdżar pod wyciągi narciarskie przeżywają intensywny rozwój. Kluszkowce stały się popularną wioską turystyczną, zimą dla narciarzy, latem dla wypoczywających nad jeziorem. W lipcu 2007 roku Kluszkowce odchodziły 700 lecie lokacji wsi.

I.II Położenie geograficzne Kluszkowce to wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn. Powierzchnia sołectwa stanowi 18,5 % terenu gminy.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Rysunek 1.1 Miejscowość Kluszkowce z lotu ptaka

Źródło: kluszkowce.e-nocleg.pl

Rysunek 1.2 Mapa miejscowości Kluszkowce

Źródło: www.google.pl/maps

Gmina Czorsztyn zajmuje powierzchnie 61,85 km², w tym 46% stanowią użytki leśne, a 47% rolne. Gmina ta położona jest w południowej części województwa małopolskiego, na styku trzech karpackich krain geograficznych, tj. kotliny Orawsko – Nowotarskiej, Gorców oraz Pienińskiego Pasa Skalnicowego. Kotlina Orawsko – Nowotarska sięga swoim wschodnim 8

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

skrajem wzdłuż Doliny Dunajca po Czorsztyn. Na obszarze gminy położone jest pasmo Pienin Właściwych z wyodrębniającym się pasmem Pienin Czorsztyńskich i Masywem Trzech Koron. Od strony zachodniej, poprzez dolinę Dunajca ze zbiornikiem zalewowym, Pieniny Właściwe graniczą z Pieninami Spiskimi, a od strony wschodniej do doliny Dunajca przylegają Małe Pieniny. Gmina Czorsztyn składa się z siedmiu sołectw: 1. Huba, 2. Maniowy, 3. Mizerna, 4. Kluszkowce, 5. Czorsztyn, 6. Sromowce Wyżne, 7. Sromowce Niżne.

Poniższa mapa przedstawia w całości obszar gminy Czorsztyn z oznaczeniem miejscowości oraz głównych dróg.

Rysunek 1.3 Mapa gminy Czorsztyn

Źródło: www.google.pl/maps

Powierzchnia sołectw w gminie Czorsztyn należy do zróżnicowanych. Poniższa tabela oraz rycina przedstawiają dane dotyczące procentowego udziału w ogólnej powierzchni gminy każdej z miejscowości.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Tabela 1.1 Powierzchnia sołectw wchodzących w skład gminy Czorsztyn oraz ich procentowy udział w ogólnej powierzchni Jednostka Powierzchnia sołectwa % udział w ogólnej powierzchni [ha] gminy Huba 243 3,93 Maniowy 2 013 32,54 Mizerna 572 9,25 Kluszkowce 1 149 18,58 Czorsztyn 343 5,54 Sromowce Wyżne 948 15,33 Sromowce Niżne 917 14,83 Gmina ogółem 6 185 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Powyższe dane można również zaobserwować w ujęciu procentowym. Przedstawia je poniższa rycina.

Wykres 1.1 Powierzchnia sołectw w ujęciu procentowym na terenie gminy Czorsztyn

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

II. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego II.I Rolnictwo i gospodarka

Gmina Czorsztyn obejmuje swoim zasięgiem zarówno dużą część Pienin oraz południowe stoki Gorców. Takie usytuowanie wpływa na atrakcyjność rzeźby terenu obszaru gminy. Gorce to przede wszystkim łagodne lesiste wzgórza oraz faliste doliny potoków odróżniające je od Pienin. Pasmo górskie Pienin poprzecinane licznymi wąwozami, zbudowane jest z wapiennych skał tworzących atrakcyjne formy o stromych ścianach opadających ku dolinom. Deniwelacja wapiennych skał pienińskich sięga nawet 500 m z przecinającym je przełomem Dunajca. Atrakcyjność regionu podnosi również widok rozciągający się ze szczytów Trzech Koron i Sokolicy, a także głęboko wcięty w skały Wąwóz Sobczyński.

Rysunek 2.1 Ukształtowanie terenu gminy Czorsztyn

Źródło: www.bip.malopolska.pl

Rolnictwo gminy Czorsztyn charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych co przyczynia się do niskiej rentowności. W strukturze gruntowej dominują lasy obejmujące 44,7% powierzchni gminy (dane GUS z 2013 roku), co wynosiło 2781,33 ha, w tym lasy publiczne zajmowały teren 1492,68 ha. Klasy bonitacyjne gleb są bardzo niskie, co niekorzystnie wpływa na rozwój rolnictwa.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Na terenie gminy klasyfikacja gleb przedstawia się następująco: Gleby bardzo dobre I i II klasa nie występują na terenie gminy. Gleby dobre III klasa stanowi 5% Gleby średnie IV klasa stanowi 25% Gleby słabe i bardzo słabe V i VI klasy stanowią 70% Wśród pomiotów gospodarczych najliczniejszą grupą są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Profil działalności miejscowych firm obejmuje zajęcia związane przede wszystkim z turystyką.

II.II Demografia Wieś Kluszkowce zamieszkiwana jest obecnie przez 1 879 mieszkańców, co stanowi 25% mieszkańców gminy. W liczbie 7 628 mieszkańców gminy Czorsztyn, ludność w poszczególnych miejscowościach prezentuje się następująco:

Tabela 2.1 Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach Sołectwo Liczba Huba 124 Maniowy 2 251 Mizerna 600 Kluszkowce 1 879 Czorsztyn 397 Sromowce Wyżne 1 318 Sromowce Niżne 1 059 RAZEM 7 628 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

W ujęciu procentowym dane te prezentują się w następujący sposób:

Wykres 2.1 Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach 12

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Gminę Czorsztyn zamieszkuje 7 628 osób, natomiast gęstość zaludnienia tego terenu wynosi 123 osoby na kilometr kwadratowy. Rozkład procentowy ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w gminie przedstawia poniższy wykres. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosiła 1 646 osób, natomiast w wieku produkcyjnym 4 757 osoby oraz poprodukcyjnym 1 122 osoby.

Wykres 2.2 Procentowy udział ludności zamieszkałej w gminie Czorsztyn z rozróżnieniem na wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS, Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 roku

II.III Rynek pracy W gminie Czorsztyn jest zarejestrowanych 281 podmiotów gospodarczych. Pośród sołectw wymienić można podmioty w liczbie:  1 w Huba,  47 w miejscowości Maniowy,  15 w Mizernej,  53 w Kluszkowcach,  31 w miejscowości Czorsztyn,  73 w Sromowcach Niżnych,  57 w Sromowcach Wyżnych. Na tle gminy Czorsztyn, aż 53 podmioty gospodarcze zarejestrowane są na terenie miejscowości Kluszkowce. Powyższe podmioty gospodarcze prowadzą działalność w branżach: sklepy, usługi, gastronomia, budownictwo, flisowanie, pensjonaty, wynajem kwater, kamieniarstwo, transport drogowy. Na tle gminy Czorsztyn, 19% podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jest w miejscowości Kluszkowce.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Wykres 2.3 Ilość podmiotów gospodarczych w gminie Czorsztyn

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Stopa bezrobocia na czerwiec 2015 roku dla powiatu nowotarskiego wynosiła 10,9. W powiecie nowotarskim według stanu na I - II kwartał 2015 roku liczba osób rejestrowanych jako bezrobotne wynosiła 7 056 osób. W liczbie tej są 3 404 kobiety. Natomiast 6 184 osoby nie posiadały prawa do zasiłku. Pośród danych osób bezrobotnych wymienia się 1 465 osób, które dotychczas w ogóle nie pracowały, oraz 734 osoby które zostały zwolnione z przyczyn likwidacji dotychczasowych zakładów pracy. Na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego odczytać możemy również, że w powiecie nowotarskim jest 4 520 osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi z czego 3 926 osób nie posiada prawa do zasiłku.

Wykres 2.4 Ilość osób bezrobotnych w podziale na wiek, w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

W powiecie nowotarskim zarejestrowano 7 056 osób bezrobotnych. Ich wiek przedstawiał się następująco: 1 675 osób w wieku 24 lat lub mniej, 2 071 osób w wieku 25 do 34 lat, 1 296 osób w wieku 35 do 44 lat, 1 117 osób w wieku 45 do 54 lata i 897 osób powyżej 55 roku życia.

Wykres 2.5 Wykształcenie wśród bezrobotnych mieszkańców powiatu nowotarskiego, w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Ponadto, na koniec czerwca 2015 roku, w powiecie nowotarskim na 7 056 osób bezrobotnych 674 osoby posiadały wykształcenie wyższe, 1 264 osoby średnie zawodowe, 925 średnie ogólnokształcące, 2 105 zasadnicze zawodowe, a 2 088 osób gimnazjalne, podstawowe lub niepełne podstawowe. Pośród bezrobotnych, wyróżnić można poniższe grupy osób biorąc pod uwagę czas pozostawania bez pracy: o 532 osoby bez pracy do 1 miesiąca czasu, o 920 osób od 1 do 3 miesięcy bez pracy, o 1 124 osoby od 3 do 6 miesięcy bez pracy, o 1 313 osób od 6 do 12 miesięcy, o 1 261 osób od 12 do 24 miesięcy, o 1 906 osób pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące. Wśród bezrobotnych, ich dotychczasowy staż pracy przedstawiał się następująco:

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Wykres 2.6 Wiek osób bezrobotnych w powiecie nowotarskim, w ujęciu procentowym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, aktualnych na czerwiec 2015 roku

Osoby te posiadały do 1 roku stażu w przypadku 973 osób, od 1 do 5 lat stażu w przypadku 1 818 osób, od 5 do 10 lat w przypadku 981 osób, od 10 do 20 lat w przypadku 1 018 osób, od 20 do 30 lat w przypadku 587 osób, powyżej 30 lat pracy 214 osób oraz 1 465 osób wymieniono jako te bez stażu pracy.

II.IV Oświata W miejscowości Kluszkowce znajdują się przedszkole oraz szkoła podstawowa w których dzieci i młodzież ze wsi pobierają naukę. Na sieć placówek oświatowych w całej gminie składają się: a) Dwie szkoły podstawowe, znajdujące się w miejscowościach Kluszkowce oraz Sromowce Wyżne, oraz dwa Zespoły Placówek Oświatowych w Maniowach i Sromowcach Niżnych. b) Przedszkole publiczne w Kluszkowcach oraz dwa prywatne przedszkola w Sromowcach Wyżnych i Maniowach. W gminie Czorsztyn w oświacie jest zatrudnionych 107 nauczycieli (osoby zatrudnione na etacie stanowią 93,34% pracowników). Poniższa tabela przedstawia zatrudnienie pracowników oświatowych oraz pracowników obsługi w gminie Czorsztyn.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Tabela 2.2 Zatrudnienie pracowników oświatowych oraz pracowników obsługi w szkołach podstawowych oraz Zespołach Placówek Oświatowych w gminie Czorsztyn Nazwa szkoły Etaty kalkulacyjne w tym: sekretarz konserwator sprzątaczka Szkoła Podstawowa 4,25 etatu 1 etat 1 etat 2,25 etatu w Kluszkowcach Szkoła Podstawowa 3 etaty, 0,5 etatu 1 etat, 1,5 etatu w Sromowcach (3,5 etatu 1,5 etatu Wyżnych w sezonie grzewczym) (w sezonie grzewczym) Zespół Placówek 9 etatów 1,75 etatu 1,75 etatu 5,5 etatu Oświatowych w Maniowach Zespół Placówek 5,5 etatu 1 etat 1 etat 3,5 etatu Oświatowych w Sromowcach Niżnych Łącznie etaty 21,75 etatów 4,25 etatów 4,75 etatów 12,75 etatów w szkołach (22,25 etatów w sezonie (5,25 etatów w grzewczym) sezonie grzewczym) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Tabela 2.3 Zatrudnienie pracowników w Gminnym Publicznym Przedszkolu w Kluszkowcach Nazwa szkoły Etaty w tym: kalkulacyjne intendent Pomoc do dzieci sprzątaczka kucharka Gminne 3 etaty 0,5 etatu 0,5 etatu 1 etat 1 etat Przedszkole Publiczne w Kluszkowcach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Tabela 2.4 Zatrudnienie w Zespole Obsługi Jednostek Oświatowych w gminie Czorsztyn Nazwa szkoły Etaty w tym: kalkulacyjne Kierownik Główny Specjalista ds. księgowy wynagrodzeń, ubezpieczeń i zasiłków Zespół Obsługi 3 etaty 1 etat 1 etat 1 etat Jednostek Oświatowych w gminie Czorsztyn Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Powyższe tabele opracowano na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na listopad 2015 r.

W gminie Czorsztyn edukacje pobiera: 259 uczniów w gimnazjum 565 dzieci w szkole podstawowej

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

75 uczniów w zerówkach 42 dzieci w publicznym przedszkolu Od października 2010 roku na terenie gminy Czorsztyn działa także prywatne przedszkole Wesołe Przedszkole w Maniowach dla dzieci od 2,5 do 5 lat. Ponadto od grudnia 2014 roku swoją działalność rozpoczęła drugie niepubliczne przedszkole Bajkowy Świat zlokalizowane w Sromowcach Wyżnych. Do przedszkoli tych uczęszcza kolejno 71 oraz 35 dzieci. Ilość uczniów w poszczególnych placówkach edukacyjnych w gminie Czorsztyn przedstawia się następująco:

Tabela 2.5 Liczba uczniów w poszczególnych placówkach oświatowych w gminie Czorsztyn Placówki oświatowe w gminie Czorsztyn Liczba uczniów Szkoła Podstawowa Kluszkowce 167 Zespół Placówek Oświatowych w Maniowach 361 Zespół Placówek Oświatowych w Sromowcach Niżnych 166 Szkoła Podstawowa Sromowce Wyżne 99 Przedszkole publiczne w Kluszkowcach oraz przedszkole 148 niepubliczne w Maniowach oraz Sromowcach Wyżnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na listopad 2015 roku

Na terenie gminy Czorsztyn funkcjonuje również Gminna Biblioteka w Kluszkowcach, z filiami bibliotecznymi w miejscowościach: Maniowy, Mizerna, Czorsztyn, Sromowce Wyżne, Sromowce Niżne. Biblioteka ta instytucją kultury działającą na podstawie Uchwały Nr XXV/234/01 Rady Gminy Czorsztyn z dnia 12.09.2001 roku. Zbiory są centralnym składnikiem warunkującym istnienie biblioteki, dlatego ich gromadzenie odbywa się w sposób planowany, zgodny z profilem każdej placówki. Ze względu na specyfikę środowiska, w którym funkcjonują biblioteki w gminie Czorsztyn jest kompletowanie wszystkich dzieł regionalnych dotyczących Podhala, Pienin, Spisza oraz twórców i artystów tworzących w tym regionie.

II.V Zdrowie Na terenie wsi Kluszkowce nie funkcjonuje Ośrodek Zdrowia. Mieszkańcy wsi korzystają z opieki zdrowotnej zlokalizowanej w sąsiednich sołectwach na terenie gminy. W gminie Czorsztyn podstawowa opieka zdrowotna realizowana jest przez Samodzielny Publiczny Gminny Ośrodek Zdrowia w Maniowach poprzez:  poradnie podstawowej opieki zdrowotnej,  poradnie otolaryngologiczną,  poradnie ginekologiczną,  porady kardiologiczne,  porady pulmologiczne,

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

 porady diabetologiczne,  gabinet stomatologiczny,  pracownie rehabilitacyjną, Ponadto opieka zdrowotna świadczona jest przez Ośrodek w Sromowcach Niżnych poprzez poradnie podstawowej opieki zdrowotnej oraz gabinet stomatologiczny. Dodatkowo w Sromowcach Wyżnych funkcjonuje Odział Ratunkowy. Na terenie gminy funkcjonują apteki w Maniowach i Sromowcach Wyżnych.

II.VI Pomoc społeczna Mieszkańcy wsi Kluszkowce nie posiadają na swoim terenie Ośrodka Pomocy Społecznej. Pomoc ta świadczona jest dla nich przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej znajdujący się w sąsiedniej miejscowości Maniowy. Pracownicy ośrodka wykonują swoje zadania w rejonach opiekuńczych oraz świadcząc usługi w prywatnych domach podopiecznych. Działanie ośrodka polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, a także na analizie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych i rozwijaniu nowych form pomocy społecznej. Celem działalności ośrodka jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

II.VII Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo publiczne na terenie gminy Czorsztyn zapewniane jest przez Komisariat Policji w Krościenku nad Dunajcem oraz jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej. Gminny Oddział Związku Ochotniczej Straży Pożarnej nadzorowany jest obecnie przez Naczelnika, Pana Krzysztofa Regieca, oraz Prezesa, Pana Tadeusza Firka. W miejscowości Kluszkowce, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej liczy 21 strażaków i nadzorowana jest przez Pana Zdzisława Janczaka na stanowisku Naszelnika oraz przez Pana Stanisława Jandurę na stanowisku Prezesa. W jednostce Ochotniczej Straży Pożarnej liczba czynnych strażaków w poszczególnych sołectwach przedstawia się następująco:

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Tabela 2.6 Liczba strażaków w poszczególnych miejscowościach gminy Czorsztyn ILOŚĆ STRAŻAKÓW DO DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH JEDNOSTKA OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ LICZBA STRAŻAKÓW Huba 10 Maniowy 32 Mizerna 19 Kluszkowce 21 Czorsztyn 10 Sromowce Wyżne 36 Sromowce Niżne 32 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

II.VIII Kultura Mieszkańcy wsi mają do dyspozycji Gminne Centrum Kultury w Kluszkowcach z/s Maniowach zlokalizowane na ul. Gorczańskiej 3 dysponujące domami kultury w Kluszkowcach na ul. Strażackiej 1 oraz w Maniowach na ul. Pienińskiej. Gminne Centrum Kultury (GCK) w Kluszkowcach z/s w Maniowach działa od 1 stycznia 2002 roku jako osoba prawna. W jego skład wchodzą: o Dom Kultury w Maniowach ul. Pienińska 2 a, o Dom Kultury w Kluszkowcach ul. Strażacka 1, o Izba Regionalna w Sromowcach Wyżnych ul. Ks. Kosibowicza 13. Gminne Centrum Kultury prowadzi swoją działalność między innymi poprzez zespoły regionalne takie jak:  dziecięcy zespół regionalny „Lubań” oraz grupa dorosłych w Kluszkowcach,  dziecięcy zespół regionalny „Maniowianie” im ks. Antoniego Siudy oraz grupa dorosłych "Norymni" w Maniowach,  orkiestra dęta w Maniowach,  dziecięcy zespół regionalny „Małe Flisoki” w Sromowcach Niżnych,  dziecięcy zespół regionalny „Sromowianie” - w Sromowcach Wyżnych,  orkiestrę dętą w Maniowach,  chór "Kluszkowce" w Kluszkowcach. Zadania Gminnego Centrum Kultury realizowane są w oparciu o roczny plan pracy. Oprócz systematycznych zajęć w zespołach, GCK organizuje corocznie konkursy we współpracy z Zespołem Placówek Oświatowych w Maniowach takie jak:  Konkurs o tematyce prozdrowotnej "Żyj zdrowo",  Konkurs literacki,  Konkurs recytatorski "Nad wodą wielką i czystą". We współpracy z Kołami Gospodyń Wiejskich organizowany jest corocznie konkurs "Mój ogród kwiatowy". 20

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Ponadto w okresie letnim GCK organizuje imprezy plenerowe, których celem jest promocja naszej kultury regionalnej. Dlatego też podczas tych imprez prezentują się zespoły regionalne działające przy GCK, a panie z Kół Gospodyń Wiejskich serwują specjały naszej kuchni regionalnej. Cyklicznymi imprezami organizowanymi od kilkunastu lat są:  „Konkurs Potraw i Nalewek Regionalnych”,  „Otwarcie Sezonu Turystycznego”,  „Dzień Sportu”,  „Wieczór z folklorem”,  „Dzień Kluszkowiec”,  „Lato pod Trzema Koronami”,  „Lato w Mizernej”,  „Gminne Dożynki”. Działalność Centrum oparta jest o Roczny Kalendarz Imprez Kulturalnych. Centrum integruje mieszkańców gminy, potrafi godzić odmienności zwyczajowe pokazując przewagę wspólnego działania na rzecz kultury nad partykularyzmami lokalnymi. Stąd też, w ciągu roku w każdej wsi jest organizowana minimum jedna impreza kulturalną, przygotowaną przez mieszkańców pod patronem Centrum. Ponadto wpływ na życie kulturalne mieszkańców ma Gminna Biblioteka Publiczna z/s w Kluszkowcach, posiadająca w każdej wsi gminy swoje filie.

II.IX Koło Gospodyń Wiejskich We wsi Kluszkowce aktywnie działa Koło Gospodyń Wiejskich liczące obecnie 16 osób. Poza nią, w sąsiednich miejscowościach gminy Czorsztyn, koła aktywne są również w: Sromowcach Niżnych, Sromowcach Wyżnych, w sołectwie Maniowy i Mizernej. Koło w Sromowcach Wyżnych dodatkowo prowadzi Izbę Regionalną, gdzie zgromadzonych jest około 1000 eksponatów. Koło Gospodyń Wiejskich to dobrowolna, samorządna i niezależna społeczno - zawodowa organizacja kobieca działająca głównie na terenach wiejskich, będąca jednym z rodzajów społeczno-zawodowych organizacji rolników. Działające koło na terenie gminy Czorsztyn zrzesza Panie w różnym wieku. Panie spotykają się przy różnych okazjach, gotując potrawy regionalne, raz w roku organizując konkurs potraw regionalnych, na których konfrontują swoje dzieła z Paniami z kół z innych wiosek.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

II.X Sport, turystyka i rekreacja We wsi Kluszkowce istnieje baza noclegowa oferowana przez niektórych mieszkańców oraz sklepy spożywcze. W pozostałych miejscowościach należących do gminy, istnieje zorganizowana baza noclegowa i gastronomiczna – hotele, motele, zajazdy, pensjonaty, kwatery, gospodarstwa agroturystyczne, a także restauracje, bary i stołówki. Z roku na rok przybywa też coraz więcej kwater prywatnych i innych miejsc noclegowych, oferujących komfortowe pokoje z pełnym domowym wyżywieniem. Dogodne położenie gminy sprawia, że może to być dobra baza wypadowa również w Tatry, oraz na Słowację. Nad brzegiem zalewu na początku lat 90 - tych XX, z wybranych obiektów budownictwa ludowego i uzdrowiskowo - willowego znajdujących się na terenach przeznaczonych pod przyszłe jezioro, powstał skansen – Osada Turystyczna Czorsztyn w Kluszkowcach.

Rysunek 2.2 Osada Turystyczna „Czorsztyn”

Źródło: www.pieniny-serwis.pl/atrakcje-turystyczne/osada-czorsztyn

Osada Turystyczna „Czorsztyn” to zabytkowy kompleks dziewiętnastowiecznych willi, domów i piwniczek, położony tuż przy granicy Pienińskiego Parku Narodowego na półwyspie Stylchyn w najpiękniejszym krajobrazowo punkcie jeziora Czorsztyńskiego. Wszystkie obiekty znajdujące się na terenie skansenu zostały przeniesione z dna obecnego zbiornika (ze wsi: Maniowy, Kluszkowce i Czorsztyn) i odbudowane w celu ochrony najpiękniejszych zabytków architektury góralskiej tego regionu. Osada, pełniąca funkcje muzealne, stanowi jednocześnie dobrze zorganizowane zaplecze konferencyjno - noclegowe. Znajduje się tam również muzeum etnograficzne z zagrodzie Królczyka.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Rysunek 2.3 Osada Turystyczna „Czorsztyn”

Źródło: www.pieniny-serwis.pl/atrakcje-turystyczne/osada-czorsztyn

Kolejną atrakcją wsi jest Góra Wdżar w Kluszkowcach. Oryginalny stożek góry Wdżar położony 767 m n.p.m., zbudowany jest z andezytów, skały w Gorcach i całych Beskidach na ogół nie występującej (oprócz góry Wdżar podobną budowę ma tylko góra Bryjarka w Szczawnicy). Obecnie góra Wdżar stanowi rozbudowane centrum rekreacyjne, oferujące wiele atrakcji turystom zarówno w zimie jak i w lecie. W Ośrodek Narciarsko Wypoczynkowym „Czorsztyn-Ski” działają 3 wyciągi orczykowe i wyciąg krzesełkowy, a trasy posiadają zróżnicowany stopień trudności, od trasy dla dzieci i początkujących aż po trasę „czerwoną” z homologacją FIS, dla najbardziej zaawansowanych. Czynne są także trasy biegowe. Wszystkie trasy są sztucznie dośnieżane i oświetlone, co pozwala na bezpieczne korzystanie z tras zjazdowych, nawet do późnych godzin nocnych. Góra ta jest również popularnym miejscem dla paralotniarzy.

Rysunek 2.4 Góra Wdżar w Kluszkowcach

Źródło: www.wpieniny.pl 23

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Dnia 5 sierpnia 2000 roku arcybiskup krakowski Franciszek Kard. Macharski konsekrował nowy kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego, w wybudowanym przez Zarząd Prowincji nowym konwencie przy ul. Słonecznej. Duszpasterstwem objęta jest także Krośnica, gdzie znajduje się kościół pw. św. Józefa, Rzemieślnika, wybudowany w latach osiemdziesiątych oraz budynek mieszkalny.

Rysunek 2.5 Nowy budynek Kościoła w Kluszkowcach

Źródło: www.panoramio.com

W 1953 roku do Kluszkowiec przybyli karmelici bosi. Przy tej kaplicy Kuria Metropolitalna w Krakowie erygowała filię parafii Maniowy. Kanoniczne erygowanie domu nastąpiło 17 listopada 1983 roku, a 8 maja 1984 roku została erygowana tutaj samodzielna parafia pw. M.B. Częstochowskiej. Nieopodal na Przełęczy Snozka znajduje się pomnik Władysława Hasiora tzw. Organy Hasiora.

Rysunek 2.6 Pomnik Władysława Hasiora – Organy Hasiora w Kluszkowcach

Źródło: podziemiezbrojne.blox.pl 24

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Do atrakcji miejscowości zalicza się również bocówki w Kluszkowcach oraz Park Linowy. Natomiast inną atrakcją jest Park Linowy w Kluszkowcach, który stanowi część kompleksu o nazwie „Kraina Śpiącego Wulkanu”. Jest to zespół obiektów sportowo – rekreacyjnych zlokalizowanych na Górze Wdżar oraz nad Zalewem Czorsztyńskim. Wśród atrakcji parku znajdują się: trasa na wysokościach, ściana wspinaczkowa oraz kula zorbi. Inną atrakcją wsi jest wąwóz Papieski w Kluszkowcach. To pierwszy taki wąwóz w Polsce. Przed laty Kardynał Wojtyła odprawiał w tym miejscu Mszę świętą podczas spotkania oaz. Wyjątkowy klimat panujący w wąwozie i nie do ocenienia widoki po zamkniętym wyrobisku kamienia przysparza wrażeń. W roku obchodów 700 - lecia założenia Kluszkowiec przy wejściu do wąwozu wykonano obelisk z krzyżem i kamienny ołtarz. Na krzyżu widnieje napis zawierający słowa błogosławionego Jana Pawła II wypowiedziane w Kluszkowcach 9 lipca 1978 roku, kiedy to sprawował Mszę świętą dla Ruchu Światło Życie i mieszkańców. Na pamiątkę tego wydarzenia, wąwóz ten zwyczajowo zaczęto nazywać wąwozem papieskim.

Rysunek 2.7 Wąwóz Papieski w Kluszkowcach

Źródło: podbabiogorze.info.pl

Kolejną atrakcją miejscowości jest Ośrodek Czorsztyn-ski w Kluszkowcach. Ośrodek ten zlokalizowany jest przy drodze wojewódzkiej Nowy Targ - Krościenko n/Dunajcem, w okolicy Jeziora Czorsztyńskiego na zboczach powulkanicznej góry Wdżar, z której rozpościerają się przepiękne widoki na 4 Parki Narodowe: Pieniński, Tatrzański, Gorczański i w przypadku ładnej pogody Babiogórski. Oferuje on mieszkańcom oraz turystom:  8 różnorodnych tras narciarskich,  6 wyciągów ( w tym dwie koleje krzesełkowe), 25

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

 szkółkę narciarską,  punkty gastronomiczne,  serwis i wypożyczalnię sprzętu sportowego,  trasy do narciarstwa biegowego.

Rysunek 2.8 Ośrodek Czorsztyn – Ski w Kluszkowcach

Źródło: www.skionline.pl

Szlaki turystyczne w gminie Czorsztyn:

Tabela 2.7 Szlaki turystyczne w gminie Czorsztyn z uwzględnieniem długości trasy i czasem jest przebycia Kolor Trasa Długość Suma Czas Czas trasy różnicy wejścia powrotu wzniesień Czerwony Przełęcz Knurowska - Runek - Lubań 13 km 525 m 4 h 3 h 30 min Lubań - Marszałek - Krościenko 10 km 805 m 2 h 30 min 3 h Niedzica - Sromowce Wyżne - 8 km 490 m 2 h 15 min 2 h Macelak Niebieski Ochotnicy Dolna - Polana Muszyna - 6 km 735 m 2 h 15 min 1 h 45 min Lubań Lubań - Przełęcz Snozka 6 km 710 m 1 h 45 min 2 h 15 min Przełęcz Snozka - Macelak - Trzy 9,5 km 510 m 3 h 15 min 3 h Korony Trzy Korony - Sokolica - Szczawnica 6 km 980 m 3 h 3 h 30 min Zielony Ochotnica Dolna - Polana Morgi 7 km 750 m 2 h 30 min 2 h - Lubań Lubań - Grywałd 5.5 km 645 m 2 h 15 min 2 h 45 min Lubań - Makowica - Tylmanowa 6 km 825 m 2 h 3 h Rzeka

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Sromowce - Przeł. pod Ostrym 3 km 370 m 1 h 45 min Wierchem Żółty Sromowce Niżne - Przeł. Szopka - 5 km 670 m 2 h 50 min 2 h 15 min Krościenko Niżne Źródło: www.czorsztyn.pl

Na terenie gminy Czorsztyn w 2015 roku powstały kolejne szlaki górskie: niebieski:  Maniowy - Huba - pod Kotelnicą – długość trasy: 3 km, szczególnym atutem jest rozległa panorama od Pienin, przez Tatry do Babiej Góry, z rozpościerającym się jeziorem czorsztyńskim u podnóży zielony:  Maniowy - polana Kudów – długość trasy: 7 km, zróżnicowany, w dolnej i górnej części przepleciony widokowymi polanami, z których rozlega się widok od Pienin, przez Tatry, Jezioro Czorsztyńskie, zamki aż po Babią Górę. żółty: Osada turystyczna Czorsztyn Kluszkowce - Jaworzyny Ochotnickie – Lubań – długość trasy: 8,7 km, najłagodniejszy szlak na Lubań, dolna część szlaku przebiega obok Rezerwatu Modrzewie, gdzie znajduje się ścieżka przyrodnicza z przystankami, pięknie opisanymi tablicami informacyjnymi oraz ławeczkami, skąd można podziwiać Tatry, jezioro, czy też zamki.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

III. Infrastruktura techniczna

III.I Gospodarka wodna i ściekowa

Mieszkańcy miejscowości Kluszkowce korzystają z gminnej sieci wodociągowej. Ilość przyłączy w tej wsi wynosi 277 przy 13,8 km długości sieci wodociągowej wraz z siecią przesyłową oraz przyłączami. Dla mieszkańców pozostałych sołectw, długość gminnej sieci wodociągowej obsługiwanej przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach według stanu na dzień 31.10.2015 roku wynosi odpowiednio:

Tabela 3.1 Ilość przyłączy do sieci wodociągowej w poszczególnych miejscowościach w gminie Czorsztyn Miejscowość Długość sieci wodociągowej wraz z Ilość przyłączy w siecią przesyłową, przyłączami w sztukach kilometrach Maniowy 21,1 477 Kluszkowce 13,8 277 Mizerna 5,1 9 Czorsztyn 6,0 127 Sromowce Wyżne 8,7 120 Razem 54,7 960 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Wodociąg w Kluszkowcach zaopatruje ok. 1 200 mieszkańców Kluszkowiec i Czorsztyna oraz Szkołę Podstawową, Kościół, hotele, pensjonaty, obiekty sportowe, sklepy spożywcze. Wodociąg zasilany jest wyłącznie w wodę powierzchniową z 2 ujęć: na potoku „Kluszkowianka” – ujęcie główne, oraz na potoku „Mizerzanka”. Jest to ujęcie brzegowe. Woda poddawana jest na miejscu filtracji poprzez filtry powolne piaskowo-żwirowe. Woda z ujęcia głównego grawitacyjnie spływa do zbiornika terenowego wyrównawczego. Woda z ujęcia w Mizernej gromadzona jest w 2 zbiornikach. Woda ze zbiornika podawana jest do sieci wodociągowej grawitacyjnie. Ponadto wodociąg w Maniowach zaopatruje ok. 2000 mieszkańców oraz Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, Stację Paliw, Kościół, Szkołę Podstawową i Gimnazjum, Przedszkole, Ośrodek Zdrowia, sklepy spożywcze, pensjonaty, hotele, oczyszczalnię ścieków. Woda pobierana jest z ujęcia na potoku „Limierzysko” oraz ze studni kopanych i źródeł z ujęcia „Książę Młaki”. Jest to wodociąg grawitacyjny. Ujęcie wody w Sromowcach Wyżnych-Kątach obsługuje ok. 500 odbiorców Sromowiec Wyżnych - Wygon oraz Przystań Flisacką w Kątach, sklepy spożywcze, restauracje. Wodociąg zasilany wyłącznie w wodę z 2 studni infiltracyjnych: na lewym brzegu rzeki Dunajec. Woda

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

ze studni przepompowywana jest 2 pompami niskiego ciśnienia do 3 zbiorników terenowych: zbiornik dolny o poj. 16 m3 , zbiornik pośredni o poj. 16 m3 oraz górny o poj. 250 m3. Wokół ujęć i zbiorników wytyczone są strefy ochrony sanitarnej bezpośredniej. Woda ze zbiornika górnego podawana jest do sieci wodociągowej grawitacyjnie.

Tabela 3.2 Liczba mieszkańców korzystających z gminnej sieci wodociągowej Liczba Liczba mieszkańców Instytucje korzystające z Miejscowość mieszkańców korzystających Uwagi gminnej sieci wodociągowej (zameldowanych) z gminnej sieci wodociągowej Lokalne wodociągi, Huba 124 0 - studnie głębinowe Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, Stacja paliw, Firma Supersnow, sklepy, Lokalne Maniowy 2251 2000 Kościół, pensjonaty, hotele, wodociągi Szkoła Podstawowa wraz z Gimnazjum i Przedszkolem, oczyszczalnia ścieków Lokalne Mizerna 600 10 - wodociągi Szkoła Podstawowa, Lokalne Kościół, hotele, pensjonaty, wodociągi, Kluszkowce 1879 800 obiekty sportowe, sklepy studnie spożywcze głębinowe Pensjonaty, hotele, Studnie Czorsztyn 397 390 oczyszczalnia ścieków głębinowe Sromowce Przystań Flisacka, sklepy Lokalne 1318 500 Wyżne spożywcze, restauracje wodociągi Sromowce Lokalne 1059 0 - Niżne wodociągi Podsumowanie 7628 3700 - - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach, stan na 23.09.2015 roku

Z gminnej sieci wodociągowej korzysta tylko część mieszkańców i instytucji. Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach jako jednostka budżetowa nie posiada szczegółowych danych odnośnie lokalnych wodociągów, studni głębinowych. Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach posiada ujęcia wód powierzchniowych, studnie kopane i źródła. Wodociągi posiadają aktualne pozwolenia wodnoprawne. Na wszystkich ujęciach woda poddawana jest dezynfekcji fizycznej promieniami UV.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

III.II Gospodarka odpadami komunalnymi

Mieszkańcy miejscowości Kluszkowce korzystają z usługi komunalnych świadczonych przez Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów stałych odbywa się na terenie wsi poprzez segregacje i gromadzenie ich w przystosowanych pojemnikach okresowo opróżnianych, usytuowanych na posesjach. Zmieszane odpady komunalne odbierane są 1 raz w miesiącu, natomiast w miesiącach lipiec oraz sierpień również w dodatkowych terminach według harmonogramu. Wywóz odpadów komunalnych z całej gminy odbywa się w sposób zorganizowany na urządzony zakład utylizacji odpadów znajdujący się poza obszarem gminy Czorsztyn. Od 1 lipca 2013 roku odpady komunalne niesegregowane i segregowane zebrane przekazywane są do przedsiębiorstwa IB Sp. z o. o. Zakład Pracy Chronionej, Punkt Przekazania Odpadów do Segregacji i Utylizacji w Nowym Targu przy ul. Jana Pawła II 115. Liczba gospodarstw domowych w gminie Czorsztyn według złożonych deklaracji przedstawia się następująco:

Tabela 3.3 Liczebność gospodarstw indywidualnych korzystających z usług Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Maniowach Gospodarstwa Ilość odbiorców jednoosobowe 179 dwuosobowe 329 trzyosobowe 192 czteroosobowe 387 pięcioosobowe i więcej 544 zamieszkałe czasowo – domki letniskowe 80 Suma 1 711 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach posiada dane dotyczące ilości zebranych odpadów segregowanych i niesegregowanych od 1999 r. Zestawienie masy zebranych przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach i przekazanych na składowisko odpadów komunalnych w latach 2011 – 2015 przedstawia się następująco:

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Tabela 3.4 Ilość odpadów segregowanych oraz niesegregowanych w tonach zebranych przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Maniowach

Odpady niesegregowane Odpady segregowane Rok Masa Wartość Szkło Opakowania Zużyty Papier, Rezem odpadów usługi w zł z tworzyw sprzęt makulatura segregacja sztucznych elektryczny 2011 406,82 104 756,15 155,44 59,84 8,75 2,08 226,11 2012 411,86 105 571,00 153,58 83,52 6,54 1,94 245,58 2013 435,16 109 551,94 170,20 83,50 4,35 2,02 260,07 2014 510,20 127 550,00 165,46 88,22 1,31 2,18 257,17 10.2015 493,07 - 147,48 84,32 1,00 1,06 233,86 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Osiągnięte poziomy recyklingu w gminie Czorsztyn w roku 2014 rozkładał się różnie w zależności od rodzaju: osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła wynosił 75,7% (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustalony poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła powinien wynosić co najmniej 50%), poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wynosił 30,80%, osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne wynosił 100% (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustalony poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne powinien wynosić co najmniej 70%).

III.III Gospodarka energetyczna i CO

Zasilanie w energię elektryczną wsi Kluszkowce odbywa się w oparciu o GPZ 110//15 kV Niedzica, znajdujący się przy zaporze wodnej w Niedzicy oraz ENION. Przez teren gminy przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego (WM) i średniego napięcia(SN). Mają one znaczenie ponadlokalne i przebiegają na trasie: - linia napowietrzna 110 kV relacji Niedzica – Krościenko – Nowy Sącz, - linia napowietrzna 15 kV relacji GPZ Szaflary – Krościenko.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

III.IV System komunikacji

Komunikacja na terenie gminy i poza nią możliwa jest jedynie poprzez transport kołowy. Gmina nie posiada transportu kolejowego. Podstawowy układ drogowy na obszarze gminy stanowią: a) droga wojewódzka regionalna nr 969: relacji Nowy Targ - Nowy Sącz – odcinek o długości 7,5 km o twardej nawierzchni, b) drogi powiatowe: o nr 25406 – Krośnica – granica gminy – Czorsztyn – Sromowce Wyżne – Wygon – Sromowce Niżne – odcinek o długości 10,6 km o twardej nawierzchni, o nr 25407 Sromowce Wyżne – Zapora – granica gminy Łapsze Niżne odcinek długości 1,5 km o twardej nawierzchni, c) drogi gminne – długość 63 km, w tym 49 km o twardej nawierzchni. Stan techniczny dróg gminnych asfaltowych należy ocenić jako dobry. Gmina od wielu już lat inwestuje w rozwój własnej infrastruktury drogowej dbając o jej jakość i stan techniczny. Jednak wiele dróg wymaga jeszcze gruntownej modernizacji nawierzchni. Drogi wewnętrzne w zdecydowanej większości stanowią drogi gruntowe, pełniące funkcje dojazdową do pól, obszarów leśnych i oddalonych osiedli. W 2012 roku odbyła się przebudowa chodników jako odnowa centrum wsi Kluszkowce. Remont sfinansowany został ze środków pochodzących z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Całkowity koszt zadania wyniósł 600 300,72 zł, przy wartości dofinansowania w wysokości 343 906,16 zł.

Rysunek 3.1 Przebudowa chodników w ramach odnowy centrum wsi Kluszkowce

Źródło: Biuletyn Informacyjny Gminy Czorsztyn nr 41

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Na terenie gminy miała również miejsce inwestycja związana z budową wiaduktu w Kluszkowcach. Powstały obiekt został sfinansowany ze środków pochodzących z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjny na lata 2007-2013. W ramach tej inwestycji wyremontowano ulice: Turystyczną, Jakuba Bąka, St. Bochnaka i Stylchyn. Termin realizacji miał miejsce w latach 2010 r. – 2012 r. Całkowity koszt zadania wyniósł 17 730 570,93 zł, natomiast uzyskane dofinansowanie 15 070 916,85 zł.

Rysunek 3.2 Wiadukt w Kluszkowcach

Źródło: www.firesta.cz

III.V Zestawienie zasobów sołectwa Kluszkowce

Poniżej przestawiona została ocena zasobów dotyczących środowiska przyrodniczego i kulturowego, dziedzictwa religijnego i historycznego, obiektów i terenów w miejscowości, gospodarki i rolnictwa, atrakcyjności położenia oraz obecności turystów, instytucji oraz organizacji społecznych.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Tabela 3.5 Zestawienie zasobów w miejscowości Kluszkowce RODZAJ ZASOBU BRAK JEST ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE - walory krajobrazu X - walory klimatu (mikroklimat, wiatr, nasłonecznienie) X - walory szaty roślinnej (np. runo leśne) X - cenne przyrodniczo obszary lub obiekty X - świat zwierząt (ostoje, siedliska) X - osobliwości przyrodnicze X - wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) X - podłoże, warunki hydrologiczne X - gleby, kopaliny X ŚRODOWISKO KULTUROWE - walory architektury wiejskiej i osobliwości kulturowe X - walory zagospodarowania przestrzennego X - zabytki X - zespoły artystyczne X DZIEDZICTWO RELIGIJNE I HISTORYCZNE - miejsca, osoby i przedmioty kultu X - święta, odpusty, pielgrzymki X - tradycje, obrzędy, gwara X - legendy, podania i fakty historyczne X - ważne postacie historyczne X - specyficzne nazwy X OBIEKTY I TERENY - działki pod zabudowę mieszkaniową X - działki pod zakłady usługowe i przemysł X - pustostany mieszkaniowe, magazynowe i po przemysłowe X - tradycyjne obiekty gospodarskie wsi (kuźnie, młyny) X - place i miejsca publicznych spotkań X - miejsca sportu i rekreacji X GOSPODARKA I ROLNICTWO - specyficzne produkty (hodowle, uprawy polowe) X - znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe X - możliwe do wykorzystania odpady poprodukcyjne X SĄSIEDZI I PRZYJEZDNI - korzystne, atrakcyjne sąsiedztwo (duże miasto, arteria X komunikacyjna, atrakcja turystyczna) - ruch tranzytowy X - przyjezdni stali i sezonowi (turyści) X INSTYTUCJE - placówki opieki społecznej X - szkoły podstawowe, gimnazjum X - szkoły średnie i wyższe X - Dom Kultury X LUDZIE, ORGANIZACJE SPOŁECZNE - Ochotnicza Straż Pożarna X - Koło Gospodyń Wiejskich X - Klub Zapora X - Związek Podhalan X - UKS Szarotka X - Klub Czorsztyn - Ski X Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

IV. Analiza SWOT

Analiza SWOT jest analizą mającą na celu przeprowadzenie inwentaryzacji zasobów oraz ustalenie słabych i mocnych stron miejscowości oraz najbliższego otoczenia społecznego i gospodarczego, infrastrukturalnego i przyrodniczego, które przekłada się bezpośrednio na ukazanie szans i zagrożeń miejscowości w perspektywie czasu. Przeprowadzenie analizy SWOT dla miejscowości Kluszkowce związane jest z diagnozą sytuacji wsi oraz pozwoli na uzyskanie opinii, spostrzeżeń, wniosków i uwag odnośnie stanu wyjściowego. Uzyskana wiedza na temat wewnętrznych atutów i pozytywnych cech wsi umożliwi podjęcie działań służących rozwojowi społeczno – gospodarczemu. Dyskusja dotycząca pozytywnego i negatywnego wpływu otoczenia zewnętrznego na proces tworzenia warunków konkurencyjności regionu była związana z określeniem okazji, możliwości, szans oraz zagrożeń wiążących się z planowaniem, organizacją, zarządzaniem oraz finansowaniem działań ze środków zewnętrznych m.in. pochodzących z Unii Europejskiej.

Tabela 4.1 Analiza SWOT dotycząca miejscowości Kluszkowce Mocne strony – atutu rozwoju miejscowości Słabe strony – czynniki ograniczające rozwój - czyste środowisko naturalne, brak uciążliwego - słabe oznakowanie drogi do wyciągów przemysłu, rolnictwo naturalne, dobry klimat - brak uporządkowanych brzegów jeziora - turystyka (śmieci), brak regulacji rzeki - walory krajobrazowe - brak zbiorników przeciw pożarowych - czyste powietrze w lecie (zagrożenie przeciw pożarowe w zimie, - bliskość jeziora zamknięte ujęcia wody na potoku do - szlaki (piesze, konne, rowerowe) zaśnieżania) - położenie makroregionalne (Kraków, Nowy - znęcona woda w kranach Sącz, Nowy Targ), bliskość Tatr i Zakopanego (zanieczyszczenie wody pitnej) oraz granicy ze Słowacją - drogi dojazdowe do pól, - skansen - słaba infrastruktura turystyczna, - ośrodki wodniackie sportowa i rekreacyjna, - Rezerwat Modrzewie, - brak miejsc pracy, niska - bliskość Gorców przedsiębiorczość, ukryte bezrobocie -Góra Wdżar, agrarne -wyciągi narciarskie, organy Hasiora, - słabe zaplecze i oferta rozrywki wędkarstwo, kamieniarstwo, miejsca kultu, Koło kulturalnej Gospodyń Wiejskich, - rozdrobnione rolnictwo, słaba - samo zainteresowanie mieszkańców rozwojem infrastruktura rolna, niskie klasy gleb miejscowości - możliwość uprawiania wielu rodzajów turystyki - bogactwo kulturowe i kultywowanie tradycji – żywy folklor, granica trzech regionów kulturowych: Podhala, Pienin i Spisza - wysoki poziom oświaty na szczeblu podstawowym

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Szanse – możliwość rozwoju sołectwa, Zagrożenia – czynniki niesprzyjające, wynikające z otoczenia wynikające z otoczenia - wzrost napływu środków strukturalnych z Unii - Nieefektywna oczyszczalnia ścieków Europejskiej - zaśmiecenie lasów, ulic - rozbudowa wyciągów / Lubań, kolejka - niska emisja zanieczyszczeń (zimą gondolowa wysokie zanieczyszczenie powietrza) - zagospodarowanie brzegu jeziora - otulina - przystań dla statków - odpływ młodych wykształconych - rozbudowanie bazy sportowej ( sala mieszkańców do miasta i zagranicę gimnastyczna, boisko) - konkurencyjność sąsiednich ośrodków - budowa bazy kulturalnej turystyczno - wypoczynkowych - zmiana niskiej emisji (kolektory, PVC, kotły) - zwiększenie możliwości pozyskania wody pitnej - zmiana planu zagospodarowania w kierunku budowlanym, przekwalifikowanie użytkowania gruntów przy ul. Królówka - zagospodarowanie terenu skansenu - zgromadzenie eksponatów kultury regionu, wsi - strzeżone kąpielisko - budowa nowego obiektu GOK, - Orlik przy szkole podstawowej - zagospodarowanie obiektu sportowego na Stylchynie - wymiana źródła ciepła na ogrzewanie ekologiczne (w domach prywatnych, kościele, szkole itp.) - pozyskanie ujęć wody głębinowej - moda na agroturyzm i różne typy turystyki oraz ekologie - rosnące zainteresowanie osiedlaniem się na terenach wiejskich

Źródło: Opracowanie własne

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

V. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną

Opis zadań do realizacji:

Planowane projekty i zadania inwestycyjne na lata 2016 – 2022 zostały przedstawione w niniejszym rozdziale. Wszystkie zadania są zgodne z założeniami Strategii Rozwoju Gminy Czorsztyn oraz z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czorsztyn. Wyróżnia się dwie grupy projektów: a) projekty dotyczące infrastruktury technicznej b) projekty dotyczące infrastruktury społecznej

Planowane do realizacji działania: 1. Przebudowa budynku Domu Kultury w Kluszkowcach 2. Remont budynku domu Ludowego Kaplicy w Kluszkowcach 3. Modernizacja boiska sportowego wraz z zapleczem na Stylchynie 4. Wykonanie ścieżek pieszych, rowerowych na terenie Kluszkowiec 5. Budowa szkoły Podstawowej z przedszkolem dwuoddziałowym wraz z halą sportową 6. Remont dróg i chodników na nowym osiedlu 7. Budowa ul. Rozwojowej 8. Budowa chodnika na ul. Strażackiej 9. Budowa chodnika od „Wielkiego Pola” do ul. Turystycznej 10. Modernizacja oświetlenia i rozbudowa ulic: Stylchyn, Turystyczna, Wżarowa, Kamieniarska 11. Modernizacja budynku „starej szkoły” przy ulicy Kluszkowianka 12. Budowa drogi na „Rokicie” 13. Modernizacja ujęć wody poprzez budowę studni głębinowych 14. Remont ulicy leśnej wraz z odwodnieniem

Uzasadnienie realizacji zadań i oczekiwane rezultaty:

Zadanie 1. Przebudowa budynku Domu Kultury w Kluszkowcach Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury turystycznej i kulturalnej - wykształcone społeczeństwo Rezultat:

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

- poprawa zaplecza kulturalno - rekreacyjnego - stworzenie nowych miejsc pracy Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 2. Remont budynku domu Ludowego Kaplicy w Kluszkowcach Ce strategiczny: - poprawa infrastruktury turystycznej i kulturalnej - wykształcone społeczeństwo Rezultat: - poprawa zaplecza kulturalno - rekreacyjnego - stworzenie nowych miejsc pracy Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 3. Modernizacja boiska sportowego wraz z zapleczem na Stylchynie Ce strategiczny: - poprawa zaplecza rekreacyjno – sportowego - zdrowie mieszkańców Rezultat: - stworzenie boiska do celów rekreacyjno - sportowych Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, uczniowie.

Zadanie 4. Wykonanie ścieżek pieszych, rowerowych na terenie Kluszkowiec Ce strategiczny: - poprawa zaplecza sportowo- rekreacyjnego - zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w gminie Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników i ścieżek rowerowych - dobra sieć pieszo-rowerowa na terenie gminy Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 5. Budowa Szkoły Podstawowej z przedszkolem dwuoddziałowym wraz z halą sportową Ce strategiczny: - stworzenie zaplecza pedagogiczno – rekreacyjno - sportowego -wykształcone społeczeństwo Rezultat:

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

- rozbudowane budynku Szkoły Podstawowej, hali sportowej, przedszkola. Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, uczniowie.

Zadanie 6. Remont dróg i chodników na nowym osiedlu Ce strategiczny: - rozwój infrastruktury miejscowości Rezultat: - wzrost atrakcyjności turystycznej terenu gminy - stworzenie nowych miejsc pracy Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 7. Budowa ul. Rozwojowej Ce strategiczny: - dobra sieć pieszo-rowerowa na terenie gminy - poprawa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników i ścieżek rowerowych Odbiorcy: ludność miejscowości, turyści.

Zadanie 8. Budowa chodnika na ul. Strażackiej Ce strategiczny: - poprawa infrastruktury miejscowości Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 9. Budowa chodnika od „Wielkiego Pola” do ul. Turystycznej Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury miejscowości Rezultat: - poprawa stanu technicznego chodników Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 10. Modernizacja oświetlenia i rozbudowa ulic: Stylchyn, Turystyczna, Wżarowa, Kamieniarska

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Ce strategiczny: - bezpieczeństwo mieszkańców - rozwój infrastruktury miejscowości Rezultat: - wzrost bezpieczeństwa mieszkańców Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 11. Modernizacja budynku „Starej Szkoły” przy ulicy Kluszkowianka Ce strategiczny: - poprawa infrastruktury miejscowości Rezultat: - wzrost atrakcyjności miejscowości Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 12. Budowa drogi na „Rokicie” Cel strategiczny: - poprawa infrastruktury miejscowości Rezultat: - poprawa infrastruktury drogowej Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Zadanie 13. Modernizacja ujęć wody poprzez budowę studni głębinowych Cel strategiczny: - poprawa sytuacji mieszkańców - ujęcia wody Rezultat: - studnie głębinowe na użytek mieszkańców Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn.

Zadanie 14. Remont ulicy leśnej wraz z odwodnieniem Cel strategiczny: - poprawa sytuacji mieszkańców - odwodnienie ulicy Rezultat: - poprawa infrastruktury drogowej Odbiorcy: ludność miejscowości i terenu gminy Czorsztyn, turyści.

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

Harmonogram realizacji zadań w miejscowości Kluszkowce w latach 2016 – 2022:

Tabela 5.1 Harmonogram zadań planowanych w miejscowości Kluszkowce Lata realizacji projektu Wyszczególnienie 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 1. Przebudowa budynku Domu Kultury w Kluszkowcach 2. Remont budynku domu Ludowego Kaplicy w Kluszkowcach 3. Modernizacja boiska sportowego wraz z zapleczem na Stylchynie 4. Wykonanie ścieżek pieszych, rowerowych na terenie Kluszkowiec 5. Budowa szkoły Podstawowej z przedszkolem dwuoddziałowym wraz z halą sportową 6. Remont dróg i chodników na nowym osiedlu 7. Budowa ul. Rozwojowej 8. Budowa chodnika na ul. Strażackiej 9. Budowa chodnika od „Wielkiego Pola” do ul. Turystycznej 10. Modernizacja oświetlenia i rozbudowa ulic: Stylchyn, Turystyczna, Wżarowa, Kamieniarska. 11. Modernizacja budynku „Starej Szkoły” przy ulicy Kluszkowianka 12. Budowa drogi na „Rokicie” 13. Modernizacja ujęć wody poprzez budowę studni głębinowych 14. Remont ulicy leśnej wraz z odwodnieniem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Źródła finansowania planowanych do realizacji zadań:

* Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 ** Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Tabela 5.2 Planowane do realizacji zadania oraz ich źródła pokrycia, w miejscowości Kluszkowce Nazwa zadania Planowany koszt Źródło finansowania Planowany wkład Rok realizacji inwestycji własny inwestycji 1. Przebudowa budynku Domu Kultury 1 400 000 zł - budżet gminy 560 000 zł 2017 - 2020 w Kluszkowcach - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi 2. Remont budynku domu Ludowego Kaplicy 800 000 zł - budżet gminy 320 000 zł 2018 - 2021 w Kluszkowcach - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi 3. Modernizacja boiska sportowego wraz 500 000 zł - budżet gminy 200 000 zł 2018 - 2021 z zapleczem na Stylchynie - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi 4. Wykonanie ścieżek pieszych, rowerowych 300 000 zł - budżet gminy 120 000 zł 2017 - 2020 na terenie Kluszkowiec - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 5. Budowa szkoły Podstawowej z 9 000 000 - budżet gminy 3 600 000 zł 2016 - 2020 przedszkolem dwuoddziałowym wraz z - RPO WM 2014-2020* halą sportową 11.2 Odnowa i rozwój wsi 11.3 Fundusz Rewitalizacji i Odnowy Małopolski 6. Remont dróg i chodników na nowym 1 000 000 zł - budżet gminy 400 000 zł 2017 - 2020 osiedlu - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 7. Budowa ul. Rozwojowej 1 000 000 zł - budżet gminy 400 000 zł 2017 - 2020 - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 8. Budowa chodnika na ul. Strażackiej 300 000 zł - budżet gminy 120 000 zł 2018 - 2022 - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa

Plan Odnowy Miejscowości Kluszkowce na lata 2016 - 2022

9. Budowa chodnika od „Wielkiego Pola” 500 000 zł - budżet gminy 200 000 zł 2017 - 2020 do ul. Turystycznej - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 10. Modernizacja oświetlenia i rozbudowa 150 000 zł - budżet gminy 60 000 zł 2017 - 2022 ulic: Stylchyn, Turystyczna, Wżarowa, - NFOŚiGW**, Sowa- Program Kamieniarska. Priorytetowy dotyczący energooszczędnego oświetlenia ulicznego 11. Modernizacja budynku „Starej Szkoły” 500 000 zł - budżet gminy 200 000 zł 2019 - 2022 przy ulicy Kluszkowianka - RPO WM 2014-2020* 11.2 Odnowa i rozwój wsi 12. Budowa drogi na „Rokicie” 500 000 zł - budżet gminy 200 000 zł 2019 - 2021 - RPO WM 2014-2020* 7.1 Infrastruktura drogowa 13. Modernizacja ujęć wody poprzez budowę 1 500 000 zł - budżet gminy 600 000 zł 2018 - 2022 studni głębinowych - RPO WM 2014-2020* 5.3 Ochrona zasobów wodnych, gospodarka wodno kanalizacyjna 14. Remont ulicy leśnej wraz z odwodnieniem 300 000 zł - budżet gminy 120 000 zł 2018 - 2020 - NFOŚiGW**, Gospodarka wodno – ściekowa w aglomeracjach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach

Podsumowanie

Opisane w Planie Odnowy Miejscowości Kluszkowce działania powinny przynieść poprawę standardów jakości życia mieszkańców terenów wiejskich. Opracowany Plan Odnowy zakłada w przeciągu najbliższych 6 lat realizację 14 kluczowych dla miejscowości zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Do najważniejszych zadań planowanych do realizacji należą te dotyczące poprawy infrastruktury drogowej, budowa szkoły podstawowej, modernizacja ujęć wody oraz przebudowa budynku domu kultury, których realizacja zwiększy bezpieczeństwo i komfort życia mieszkańców. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości przyczyni się ponadto do integracji społeczności lokalnej. W istniejących warunkach zasadniczym hamulcem działań samorządu jest brak wystarczającej puli środków na wszystkie pożądane inwestycje. Jedną z dróg do poprawy jakości życia mieszkańców może być pozyskiwanie funduszy zewnętrznych, w tym Unii Europejskiej m.in. pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 – 2020.