507003.Pdf (6.971Mb)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ HERBARYUM’UNDAKİ (ANK) SALVIA (LAMIACEAE) CİNSİNİN REVİZYONU Hüseyin Onur İPEK BİYOLOJİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her Hakkı Saklıdır ÖZET Yüksek Lisans Tezi ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ FEN FAKÜLTESĠ HERBARYUM’UNDAKĠ (ANK) SALVIA (LAMIACEAE) CĠNSĠNĠN REVĠZYONU Hüseyin Onur Ġpek Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı DanıĢman: Prof. Dr. Osman KETENOĞLU ANK Herbaryumu’nda bulunan Lamiaceae (Labiateae) familyası üyesi Salvia cinsine ait 1177 örnek incelenmiĢ ve 68 tür ile 14 alttürün mevcudiyeti tespit edilmiĢtir. Bu örneklerin 6 tanesi isotip, bir tanesi holotip’dir ve 51 tane tür endemiktir. Ocak 2018, 163 sayfa Anahtar Kelimeler: Revizyon, Labiateae, Salvia sp, ANK, Veritabanı, Herbaryum. ii ABSTRACT Master Thesis THE REVĠSĠON OF THE GENUS SALVIA (LAMIACEAE) AT HERBARIUM OF FACULTY OF SCĠENCE (ANK) Hüseyin Onur ĠPEK Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor: Prof. Dr. Osman KETENOĞLU 1177 plant specimens belonging to the genus Salvia stored in the ANK herbarium were examined and 68 species and 14 subspecies were determined. Six of these are isotypes and one is holotypes. The 51 species stored in ANK are endemic for Turkey. January 2018, 163 pages Key Words: Revision, Labiateae, Salvia sp, ANK, Database, Herbarium. iii TEŞEKKÜR Yüksek lisans çalıĢmalarım boyunca beni yönlendiren, her türlü bilgi, deneyim ve yardımlarını esirgemeyen, bu konuda sürekli bana destek olan, karĢılaĢtığım her güçlükte çözüm bulan danıĢman hocam Sayın Prof. Dr. Osman KETENOĞLU’na (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); çalıĢmalarım esnasında karĢılaĢtığım sorunlarda bana yardımcı olan ve bilgilerini paylaĢan Sayın Prof. Dr. Latif KURT’a (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); tez çalıĢmalarım sırasında bana yardımcı olacak araĢtırma materyali sağlayan, destek, bilgi ve görüĢlerini esirgemeyen, herbaryum çalıĢmalarımda bana yol gösteren ve yardımcı olan Uzman Biyolog S. Tuğrul KÖRÜKLÜ’ye (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); literatür ve tür teĢhisi konusunda yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Mecit VURAL’a (Gazi Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); çalıĢmalarım sırasında manevi desteklerini gördüğüm Prof. Dr. Fatmagül GEVEN’e (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı), Doç. Dr. Ahmet Emre YAPRAK’a (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı), Doç. Dr. G. Nilhan TUĞ’a (Ankara Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); çalıĢmalarım sırasında örnek ve rehber teĢkil edecek bilgilerini paylaĢan ArĢ. Gör. Dr. Ebru Özdeniz’e (Çankırı Üniversitesi Biyoloji Anabilim Dalı); sonsuz teĢekkürlerimi sunarım. Ayrıca bu günlere gelmemde, yüksek lisansım boyunca bana her türlü imkanı sunan, benden hiçbir maddi ve manevi desteğini esirgemeyen babama, anneme ve amcama teĢekkürü bir borç bilirim. Hüseyin Onur ĠPEK Ankara, Ocak 2018 iv İÇİNDEKİLER TEZ ONAY SAYFASI ETİK……………………………………………………………………………………..i ÖZET……………………………………………………………....................................ii ABSTRACT………………………………………………………................................iii TEŞEKKÜR……………………………………………………………........................iv ŞEKİLLER DİZİNİ………………………………………………………………….viii ÇİZELGELER DİZİNİ………………………………………....................................xiv 1. GİRİS…………………………………………………………………........................1 2. MATERYAL VE YÖNTEM……………………………………………………....10 3. LAMIACEAE (LABIATAE)………………………………………........................12 3.1 Ekonomik Önemi…......……………………………………...................................13 4. SALVIA sp. ……………………………………………............................................14 4.1 Salvia Cinsinin Teşhis Anahtarı……………………………………………….....19 5. ARAŞTIRMA BULGULARI………………………….………………………..…34 5.1 ANK Herbaryumu’nda Bulunan Türler..…………………….............................34 5.2 ANK Herbaryumu’nda Bulunmayan Türler...………………………………...130 5.3 Türkiye Florasının (Flora of Turkey and East Aegean Islands) Yayımından Sonra İlave Olan ANK Herbaryumu’nda Bulunmayan Türler......................................................................................................................137 6. TARTIŞMA VE SONUÇ…………………………………………........................140 6.1 Salvia Cinsine ait Türkiye’de Bulunan Endemik Türlerin Yayılış Haritaları ….……………………………....………………………….....148 KAYNAKLAR…………………………………………………………………….....161 ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………………….....163 v ŞEKİLLER DİZİNİ ġekil 1.1 ANK Herbaryumu’ndan genel görüntüler ………………….……………........5 ġekil 1.2 Herbaryumda 1844 yılına ait örnek vardır. (Onopordon tauricum W.)……….6 ġekil 1.3 ANK Herbaryumu’nda ki Salvia sp. ait en eski örnek (Salvia russellii Benth.1892)………………………………………………………………........7 ġekil 3.1 Labiatae (Lamiaceae) Familyası……………………………………………..13 ġekil 4.1 Labiatae (Lamiaceae). Salvia officinalis Linn; Eng. sage; Verna………........17 ġekil 4.2 Beyaz Ballıbaba (Lamium album) boydan kesiti ve kısımları……………….18 ġekil 5.1 Salvia aucheri Bentham………………………………………………….......34 ġekil 5.2 Salvia fruticosa Miller…………………………………………………….....35 ġekil 5.3 Salvia tomentosa Miller……………………………………………………...36 ġekil 5.4 Salvia aramiensis Rech.fil……………………………………………………41 ġekil 5.5 Salvia macrochlamys Boiss.& Kotschy……………………………………...41 ġekil 5.6 Salvia recognita Fisch.& Mey…………………………………………….....42 ġekil 5.7 Salvia pilifera Montbret & Aucher ex Bentham……………………………..44 ġekil 5.8 Salvia pinnata L……………………………………………………………...45 ġekil 5.9 Salvia bracteata Banks & Sol………………………………………………..45 ġekil 5.10 Salvia reeseana Hedge & Hub.-Mor……………………………………......46 ġekil 5.11 Salvia trichoclada Bentham………………………………………………...47 ġekil 5.12 Salvia rosifolia Sm………………………………………………………….48 ġekil 5.13 Salvia wiedemannii Boiss………………………………………………......49 ġekil 5.14 Salvia pisidica Boiss.& Heldr.ex Bentham…………………………………51 ġekil 5.15 Salvia potentillifolia Boiss.& Heldr.ex Bentham…………………………...51 ġekil 5.16 Salvia albimaculata Hedge & Hub.-Mor…………………………………...52 vi ġekil 5.17 Salvia tchihatcheffii (Fisch.& Mey.) Boiss………………………………....53 ġekil 5.18 Salvia heldreichiana Boiss.ex Bentham…………………………………….54 ġekil 5.19 Salvia caespitosa Montbret & Aucher ex Bentham…………………….......56 ġekil 5.20 Salvia pachystachys Trautv…………………………………………………57 ġekil 5.21 Salvia suffruticosa Montbret & Aucher ex Bentham……………………….58 ġekil 5.22 Salvia ballsiana (Rech.fil.) Hedge………………………………………….59 ġekil 5.23 Salvia cadmica Boiss………………………………………………………..60 ġekil 5.24 Salvia blepharochlaena Hedge & Hub.-Mor……………………………….61 ġekil 5.25 Salvia hydrangea DC.ex Bentham………………………………………….62 ġekil 5.26 Salvia euphratica Montbret & Aucher ex Bentham………………………...63 ġekil 5.27 Salvia kronenburgii Rech.fil………………………………………………..65 ġekil 5.28 Salvia multicaulis Vahl…………………………………………………......65 ġekil 5.29 Salvia cryptantha Montbret & Aucher ex Bentham…………………….......67 ġekil 5.30 Salvia syriaca L……………………………………………………………..70 ġekil 5.31 Salvia viridis L……………………………………………………………...71 ġekil 5.32 Salvia hypargeia Fisch.& Mey………………………………………….......75 ġekil 5.33 Salvia montbretii Bentham………………………………………………….78 ġekil 5.34 Salvia spinosa L…………………………………………….........................79 ġekil 5.35 Salvia palaestina Bentham………………………………………………….80 ġekil 5.36 Salvia eriophora Boiss.& Kotschy………………………….........................81 ġekil 5.37 Salvia brachyantha (Bordz.) Pobed………………………………………...82 ġekil 5.38 Salvia sclarea L…………………………………………………………......83 ġekil 5.39 Salvia chrysophylla Stapf…………………………………………………...86 vii ġekil 5.40 Salvia aethiopis L…………………………………………………………...87 ġekil 5.41 Salvia ceratophylla L……………………………………………………….89 ġekil 5.42 Salvia longipedicellata Hedge………………………………………………91 ġekil 5.43 Salvia argentea L…………………………………………………………...93 ġekil 5.44 Salvia microstegia Boiss.& Bal……………………………..........................92 ġekil 5.45 Salvia xanthocheila Boiss.ex Bentham…………………………………......94 ġekil 5.46 Salvia atropatana Bunge……………………………………........................95 ġekil 5.47 Salvia frigida Boiss…………………………………………………………96 ġekil 5.48 Salvia yosgadensis Freyn & Bornm………………………………………...98 ġekil 5.49 Salvia poculata Nab………………………………………………………...99 ġekil 5.50 Salvia candidissima Vahl………………………………………………….100 ġekil 5.51 Salvia cyanescens Boiss.& Bal…………………………………………....103 ġekil 5.52 Salvia cilicica Boiss.& Kotschy…………………………………………...105 ġekil 5.53 Salvia limbata C.A.Meyer…………………………………………………106 ġekil 5.54 Salvia forskahlei L………………………………………………………....107 ġekil 5.55 Salvia glutinosa L………………………………………………………….110 ġekil 5.56 Salvia staminea Montbret & Aucher ex Bentham…………………………112 ġekil 5.57 Salvia virgata Jacq………………………………………………………...114 ġekil 5.58 Salvia halophila Hedge……………………………………………………117 ġekil 5.59 Salvia nemorosa L…………………………………………………………118 ġekil 5.60 Salvia adenocaulon P.H.Davis…………………………………………….119 ġekil 5.61 Salvia dichroantha Stapf………………………………………………......119 ġekil 5.62 Salvia verbenaca L………………………………………………………...120 viii ġekil 5.63 Salvia verticillata L………………………………………………………..121 ġekil 5.64 Salvia russellii Bentham……………………………………………….......126 ġekil 5.65 Salvia napifolia Jacq……………………………………………………....128 ġekil 5.66 Salvia anatolica Hamzaoğlu & A.Duran………………………………….129 ġekil 5.67 Salvia aytachii Vural & Adıgüzel ………………………………………...129 ġekil 5.68 Salvia ekimiana Celep & Doğan…………………………………………..130 ġekil 5.69 Salvia divaricata Montbret & Aucher ex Bentham……………..................130 ġekil 5.70 Salvia kurdica Boiss. & Hohen. ex Bentham………………………….......131 ġekil 5.71 Salvia tigrina Hedge & Hub.-Mor………………………………………...131 ġekil 5.72 Salvia cedronella Boiss……………………………………………………131 ġekil 5.73 Salvia adenophylla Hedge & Hub.-Mor……………………………….......132 ġekil 5.74 Salvia huberi Hedge……………………………………………………….132