MALAYSIERA , MALAYO, MALAI

Language family: Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Language codes: ISO 639-1 ms ISO 639-2 may (B), msa (T). ISO 639-3 zlm – inclusive codes: Individual codes: zsm – Malaysian ind – Indonesian lrt – ? kxd – Brunei ? meo – Malay ? zmi – Malay ? dup – Duano ? jak – Jakun ? orn – Orang Kanaq ? ors – Orang Seletar ? tmw – Temuan : indo1326 (partial match).

Beste izen batzuk (autoglotonimoa: Bahasa melayu :(مالي و ب هاس baba alt malay, baba [BAL]. bahasa malay alt malay [MLI]. bahasa alt malay [MLI]. bahasa malayu alt malay [MLI]. chinese malay alt malay, baba [BAL]. chinese malay alt malay, baba [BAL]. malay [MLI] hizk. Malaysia (Penintsularra); baita AEB (Amerikar Estatu Batuak), AEB (Arabiar Estatu Batuak), Brunei, (), , Singapur, Tailandia ere. malay, baba [BAL] hizk. Singapur; baita Malaysia (Penintsularrean) ere. malay, jambi [JAX] hizk. Indonesia (Sumatra). malay, kedah [MEO] hizk. Tailandia. malay, pattani [MFA] hizk. Tailandia. malayu alt malay [MLI]. melaju alt malay [MLI]. melayu alt malay [MLI]. melayu alt malay [MLI]. standard malay alt malay [MLI]. straits malay alt malay, baba [BAL]. thai islam alt malay, pattani [MFA].

BRUNEI malay (standard malay) [MLI] Austronesian, Malayo- Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Domeinu formaletan bakarrik erabilia, hala nola erlijioan, gobernuan; hizkuntza ofiziala; eskolan irakatsia 3. graduan hasita; klasean azkeneko urtean erabilia; egunkariak, irrati emankizunak, TB. Ikus sarrera nagusia Malaysian.

INDONESIA (Sumatra) malay (melayu, malayu, melaju, bahasa melayu, bahasa malayu, standard malay) [MLI] 10.000.000 hiztun (1981, Wurm and Hattori) barne eginik 2.000.000 Riaukoak, 40.000 Bangkakoak, 170.000 Belitungekoak; halaber mintzatua Kalimantan, Java, Maluku, Sulawesi eta Irian Jayan ere. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Dialektoak: riau (riouw-lingga, johor), jakarta, sambas, deli, melayu pasar (bazaar malay, pasir), borneo (sintang), kota-waringin, sukadana, makakau, irianese, makassarese, manadonese (menadonese), labu (lebu, labu basap), ritok (siantan, pontianak), balikapan, sampit, bakumpai, west borneo coast malay, belide, lengkayap, aji, daya, mulak, bangka, belitung, larantuka (ende malay), basa kupang (kupang), peranakan. Dialektotzat zerrendatutako batzuk agian ez dira ulergarriak malaysiera estandar eta indonesierarekin; kupang malaya eta larantuka malaya Nusa Tenggaran oso antzekoak dira bat bestearekin; % 80z goitik indonesieraren antzekoa (J. Echols). Ikus sarrera nagusia Malaysia Penintsularrean. malay, jambi [JAX] 800.000 (1989). Hego Sumatra. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo- Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay.

MALAYSIA (Penintsularra) malay (bahasa malaysia, bahasa malayu, malayu, melaju, melayu, standard malay) [MLI] 7.181.000 hiztun edo populazioaren % 47 (1986), barne eginik 248.757 Sarawaken (1980ko errolda), 2.000.000 Kelantan eta Trengganun, eta 1.000.000 Malaysiako beste alde batzuetan; 10.000.000 Malaysian barne eginik 2. hizkuntza dutenak (1977, SIL); herrialde guztietako populazio osoa 18.000.000 edo gehiago. Malaysia Penintsularreko distritu guztiak, Sabah, eta Sarawak; halaber mintzatua AEB (Amerikar Estatu Batuak), AEB (Arabiar Estatu Batuak), Brunei, Indonesia (Sumatra), Myanmar, Singapur, Tailandian ere. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo- Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Dialektoak: trengganu, kelantan, kedah, (southern malay), , bazaar malay (low malay, pasar malay, pasir malay, trade malay). ‘Bazaar malaya’ erabiltzen da dialekto ez estandar erregional asko aipatzean; % 80tik gora indonesieraren antzekoak; elebitasuna ingeles, txinera eta tamilerarekin; hizkuntza nazionala; gramatika, SVO; latindar eta arabiar (jawi) idazkerak. malay, baba (straits malay, chinese malay) [BAL] 5.000 hiztun Malakan edo txinatar populazioaren % 3 (1979, Tan Chee Beng). Melaka Tengah, Straits, Malaysia Penintsularra; kreolera, malaysieran oinarritua; eskualde aldakiak Malacca eta Singapur artean; partzialki ulergarria standard malayarekin; peranakan indonesianaren ezberdina; elebitasun handia standard malayaz; elebakarrak 70 urtez gorakoak bakarrik; XV. m.an hasita behe malaysieratik abiatuz garatu zen chinesearen mailegu ugarirekin; Lim (1981) eta Holm-ek (1989) malaysieran oinarritutako kreolera bezala tratatu zuten. Ikus sarrera nagusia Singapurren.

SINGAPUR malay (bahasa malay, melayu) [MLI] 396.000 hiztun (1985, ustez), populazioaren %15,5. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Batzuek mandarina eta hokiena darabiltzate 2. hizkuntzatzat eta %70ek ingelesa darabil; malayaz mintzatzen diren talde etnikoak: malaya 339.000, %85; javatarra 21.000, %5; indiarrak 14.000, %3,5; bawean madurese 14.000, %3,5; arabiarrak 2.500, %6; bugiak 500, %1; etxean ingelesa darabil %7k; hizkuntza nazionala. Ikus sarrera nagusia Malaysia Penintsularrean. malay, baba (chinese malay, baba, straits malay) [BAL] 10.000 edo gehiago hiztun (1986, A. Pakir); uste da baba talde etnikokoak 250.000-400.000 direla; bi herrialdeetako populazio osoa 15.000. Nagusiki Katong Distrituan ekialdeko kostan eta Geylang eta Jao Chiat-eko auzo distrituetan; halaber mintzatua Malaysia Penintsularrean; kreolera, malayan oinarritua; XV. m.an hasita behe malaysieratik abiatuz garatu zen hokkien chinesearen mailegu ugarirekin; eskualde aldakiak Malacca eta Singapur artean; partzialki ulergarria malaysiera estandarrarekin; normalki uste da Malaysiako baba herria ‘dotoreagoa’ dela eta Singapurkoa “zakarragoa”; gehienak malaysiera estandarra ikasi du eta eskolan ingelesa; Lim (1981) eta Holm-ek (1989) malaysieran oinarritutako kreolera bezala tratatu dute; peranakan indonesianaren ezberdina; txinatar auzoetan hazi diren batzuek ezagutzen dute hokkiena, teochewa eta cantonera; haurrek gaur mandarina ikasten dute eskolan malaysiera estandarra baino areago; baba nagusiki etxean erabiltzen da eta beste babekin; elebakarrak 70 urtez gorakoak bakarrik.

TAILANDIA malay, (bahasa malay, melayu) [MLI] Hainbat herri Ranongen, hego Tailandian. Austronesian, Malayo- Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Ikus sarrera nagusia Malaysia Penintsularrean. malay, kedah [MEO] Herri gutxi batzuk Satun inguruan. Isolatua. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. Itxuraz pattani malay edo malaysiera estandarraren ezberdina; elebitasuna central thaiaz; eskualdean jende gehiagok mintzatzen du thaia pattania baino; kanpotar harreman gehienak thai populazioaren zentroekin ematen dira Songkhla, Phattalung eta Haad Yai-n; eta Kedah-eko mendebaldar malaya kostaldeko estatuekin; kulturalki malay. malay, pattani (thai islam) [MFA] 3.100.000 hiztun barne eginik 2.600.000 hego Tailandiakoak, 500.000 eta eskualde gehiagokoak (1998). Songkhla (Singgora) Probintziako Chana (Chenok) eremua iparraldean, hegoaldera zeharkatuz Pattani, Narathiwat, Yala, Saiburi, Tak Bai. Austronesian, Malayo-Polynesian, Western Malayo-Polynesian, Sundic, Malayic, Malayan, Local Malay. eta malaysiera estandarraren ezberdina; elebitasuna central thaiarekin.

Hizkuntza / lengua: malaysiera / malay / malayo / malai. Hiztunak / hablantes (2002): 190.000.000 guztira. 38.842.000 hiztunek dute ama-hizkuntza. Herrialdea / país: Indonesia, Malaysia, Tailandia, Singapur eta Brunei.

oOo

HISTORIA. Indonesiar taldeko hizkuntza, ezagunena eta zabalduena. Bere izena Malayu erresuma zaharrari zor dio eta Djambin (Sumatra) aurkitzen da. 470 milioi pertsonak mintzatzen dute gutxi gorabehera malaysiar-polinesiar hizkuntzaren bat. Indonesiar- malaysiera, hizkuntza hedatuena, nazioarteko hizkuntza handienetakoa da. Malaysiarrek talde etnikoa osatzen dute eta gaur nagusiki Malaka penintsula eta Indonesia (Sumatra, Java, Madura, Bali, Sumbawa eta Flores) okupatzen dituzte. Malaysiera bere era garbienean Riou Johore artxipelagoan mintzatzen dute. 80 milioi pertsonaren ama-hizkuntza da.VII m.ko dokumentuak ziurtatzen dute malaysiar elementuen presentzia. Era jarraian idatzitako testu literarioak herrialdearen islamizazio sakonaren ondoren agertu ziren, XVI m.aren inguruan. Minangkabauerak eta malaysierak dituzten antz handiengatik, batzuen ustetan minangkabauera malaysiaren dialektotzat jotzen dute eta beste batzuek hizkuntzatzat daukate.

HIZKUNTZA. Ezaugarri nagusiak. Fonetika. A) Sistema fonologikoa normalean oso pobrea da soinu kontsonantikoetan. B) Sistema bokaliko ohikoena a, e, i, o, u da eta luzeak zein laburrak izan daitezke. Morfosintaxia. A) Polinesiar hizkuntzen arteko elkar ulertzea zailtasunez betea dago, kontsonanteak oso erraz mutatzen direlako. B) Eskema orokorra da hasieran hitz auto-semantikoak hartu eta hauei balio morfologikoa duten aurrizkiak edo atzizkiak eranstea. C) Artikulu ezberdinak erabiltzen dituzte singularra, duala eta plurala adierazteko. D) Jabekuntza alienagarria eta alienaezina bereizi egiten dituzte. E) Hizkuntzaren egituran nominatibo-akusatiboa nahiz ergatiboak aurki daitezke. Batzuetan biak erabiltzen dira. F) Gu inklusiboa eta beste bat esklusiboa bereizten dituzte, euskarak bezalaxe. G) Aditz jokaera oso xumea du. H) Perpausaren ohiko ordena aditza + subjektua + osagarriak dira. I) Hona hemen malaysieraz lehenengo 10 zenbakiak: satu (1), dua (2), tiga (3), empat (4), lima (5), enam (6), tujuh (7), lapan (8), sembilan (9), sepuluh (10). Idazkera. Malaysiar-polinesiar hizkuntza batzuk indo-ariar hizkuntzetatik hartutako alfabetoen bidez idatzi ziren, baina gero arabiar alfabetoa hartu zuten. Azken aldian denak egokitu dira latindar alfabetoa erabiltzera beren formak unibertsalizatu nahirik. Idazkera autoktono bakarra ezagutzen da Polinesian erabilia, oraindik erabat deszifratu gabea, rongo-rongo hizkuntza. Gainerako alfabetoak (java, baliera, madurera edo reyangoera) Indiako alfabetoetan daude inspiratuak.

*** HISTORIA. Lengua del grupo indonesio, la mejor conocida y de mayor extensión. Debe su nombre al antiguo reino Malayu, que se encuentra en la región de Djambi (Sumatra). 470 millones de personas aproximadamente hablan alguna lengua malayo-polinesia. El indonesio-malayo, la lengua malayo-polinesia más extendida es una de las grandes lenguas internacionales de comunicación. Los malayos forman un grupo étnico que actualmente ocupan principalmente la península de Malaka e Indonesia (Sumatra, Java, Madura, Bali, Sumbawa y Flores). El malayo en su estado más puro se encuentra en el archipiélago de Riou Johore. Es la lengua materna de 80 millones de personas. Documentos del s. VII atestiguan la presencia de elementos malayos. Los textos literarios transcritos de un modo continuado no aparecen hasta después de la islamización profunda del país, hacia el s. XVI. Debido a las grandes similitudes entre el idioma minangkabau y el malayo, algunos consideran al minangkabau como un dialecto de malayo, mientras que otros lo consideran como un lenguaje en sí mismo.

LENGUA. Principales características. Fonética. A) El sistema fonológico es generalmente pobre en sonidos consonánticos. B) El sistema vocálico más frecuente es a, e, i, o, u, pudiendo pronunciarse largas o breves. Morfosintaxis. A) La intercomprensión entre las lenguas polinesias se llena de dificultades por la facilidad con que se han mutado las consonantes en su evolución. B) El esquema general es el que toma como punto de partida las palabras auto-semánticas y a ellas se les añade una serie de prefijos o sufijos de valor morfológico. C) Utilizan distintos artículos para distinguir el singular, dual y el plural. D) Distinguen entre la posesión alienable y la inalienable. E) Se encuentran tanto las construcciones de nominativo-acusativo como las ergativas. A veces conviven ambas. F) En cuanto a los pronombres, distinguen entre nosotros inclusivo y otro exclusivo. G) La conjugación verbal es muy simple. H) El orden habitual de la oración es el de Verbo + sujeto + complementos. I) Los 10 primeros números en malayo son: satu (1), dua (2), tiga (3), empat (4), lima (5), enam (6), tujuh (7), lapan (8), sembilan (9), sepuluh (10). Escritura. Algunas lenguas malayo-polinesias se escribieron con alfabetos derivados de lenguas indo-arias, pero después utilizaron el alfabeto árabe. En épocas recientes todas ellas se han adaptado al alfabeto latino con voluntad de universalizar sus formas. Solo una forma de escritura autóctona y no totalmente descifrada, el rongo- rongo, es conocida por su uso en Polinesia. Los demás alfabetos (javanés, balinés, madurés o reyango) están inspirados en alfabetos de la India.

GRAMATIKAK, METODOAK, ESKULIBURUAK

VOCABULARIO MALAYO / DAFTAR KATA MELAYU, Español-malayo/malayo-español, Daftar kata melayu Sepanyol-melayu / melayu-sepanyol, Edukia: I. Fonética español-malayo / fonik sepanyol- melayu. II. Fonética malayo-español / fonik melayu- sepanyol. III. Números / nombor. IV. Vocabulario español-malayo / daftar kata sepanyol. V. Vocabulario malayo-sepanyol / daftar kata melayu-sepanyol. VI. Anexo 1. Formas verbales de prefijo BER. Annexe 1. Kata kerja Imbuham ‘BER’. VII. Anexo 2. Formas verbales de prefijo ME / Annexe 2. Kata kerja Imbuhan ‘ME’, 3.000 palabras, Sharifah Narimah eta Veronika Raventos, 24x17, 108 or., Barcelona, 2008.

MALAYSIERARENTZAT ARABIAR ALFABETOA (Jawi) ALPHABET FOR MALAY (Jawi)

Malaysiera alfabeto modernoak (Malay: rumi) latindar alfabetoa du oinarri. Malaysiera idazteko bi idazkeretan ohikoena da (bestea jawi idazkera da). Latindar alfabeto modernoaren 26 letra ditu diakritikorik gabe.

The modern Malay alphabet (Malay: Rumi) is based on the Latin alphabet. It is the more common of the two scripts used to write Malay (the other is the Jawi script). It contains the 26 letters of the Modern Latin alphabet without any diacritics.

Numeralak / Numerals

Latindar alfabetoa malaysierarentzat / Latin alphabet for Malay

A a B b C c D d E e F f G g H h I i a be ce de e ef ge ha i J j K k L l M m N n O o P p Q q R r je ke el em en o pe ki er S s T t U u V v W w X x Y y Z z es te u fe we iks ye zet

Malaysieraren ahoskera / Malay pronunciation

Letren izenak eta ahoskerak / Letter names and pronunciations

Letra Izena IPA Aa e /a/ or /ɑ/ Bb bi /b/ Cc si /tʃ/ Dd di /d/ Ee e /ə/, /e, ɛ/ Ff ef /f/ Gg ji /ɡ/ Hh ec /h/ Ii i /i/ Jj je /dʒ/ Kk ke /k/ Ll el /l/ Mm em /m/ Nn en /n/ Oo o /ɔ, o/ Pp pi /p/ Qq kiu /q/ Rr ar /r/ Ss es /s/ Tt ti /t/ Uu u /u/ Vv vi /v, ʋ/ Ww dabliu /w/ Xx eks /s/ / /z/ Yy wai /j/ Zz zed /z/