INTERNATIONAL^ IIanguage £0

Vol. VII. JULY, 1930. Price 2d. MOHTHLY THE INTERNATIONALISM OF LITERATURE “In Search of Rare Meats” Hebrew Hebrea Folk-Humour „ Folk-Humoro I. OLSVANGER HAUPTMANN HARCKE De RAYMOND SCHWARTZ

OFICIALA BULTENO DE LA 22a UNIVERSALA KONGRESO DE ESPERANTO 150 INTERNATIONAL LANGUAGE

03' ELDONEJO A Plebs Book. Out To-day. ESPERANTISTA The Workers’ VOĈO Esperanto YASLO (POLLANDO)

Movement Ĝiaj eldonoj sin rekomendas per sen- riproĉa lingvo, bona presado kaj malkara By E. LANTI prezo. (Translated by H. Stay). Jen ekstrakto el nia prezaro de kelkaj rekomendindaj verkoj : ____ 03 Price 6d. (7d. post free)* 03 Discount for quantities. NAXJLINGVA ~ 03 ETIMOLOGIA 03 LEKSIKONO Pr. sv. S Bastien. Pĝ. 249 .. 5.— 03 N.C.L.C. Publishing Society, Ltd., 03 16 SOUTH HILL PARK GARDENS, LONDON, N W 3 03 VORTOJ DE 03 PROFESORO CART 0303030303030303030303030303030303luksa eldono kun du portretoj. La plej grava verko post Lingvaj Respondoj. Pĝ. 140 .. 3.— KOMPLETA ( 3 GRAMATIKO KAJ <3 (3 Dum julio aperos (3 VORTFARADO DE (3 ESPERANTO <5 POR RECENZO! (3 Fruictier-Grenkamp. La plej- ( 5 ampleksa kaj la plej malkara NOVELARO (3 gramatiko, kia ekzistas ĝis nun. Q? DE Pĝ. 200 ...... broŝ. 5.— (3 bind. 6:50 K. R. C. Stunner. KUZETO ( 5 Balucki. El la pola tradukis <5 S. Grenkamp ...... —>25 Broŝurita lŝ. 6p., Bindita 2Ŝ. «P-. g <3 afranko2 p. (3 KRIOJ DE L’KORO originalo de S. Grenkamp .. —.25 E ldo N ita de (3 T he E speranto P u blish ing Co. L t d ., (3 <3 <3 PENSEROJ, II. Kajero (3 S. Grenkamp. Pĝ. 48 .. .. —.40 Aĉetabla ĉe <3 (3 British E speranto A ssociation (Inc.), (3 142 High Holbom, London, W.C.i. JPOSTULDNIAN PREZARON <3 <3 vi trovos certe libron, kiun vi serĉas. BLAZES THE TRAIL TO DCC 30 C“ 3O 0 UNIVERSAL UNDERSTANDING □ = J C = I C =ĵi= —ir I— I i m i — i ru ir- n —

Vol. VII. JULY, 1930. Price 2d.

INTERNATIONAL LANGUAGE Published monthly. THE WATCH TOWER {Seventh Year of Publication.) SPERANTO in the Schools.— Editorial , Advertisement and P ublishing In our March issue we dealt Offices : with the question of the intro­ 142 HIGH HOLBORN, LONDON, W.C.l. duction of Esperanto in the schools, a subject which deserves more prominence than usual in Telegrams : Esperanto, Westcent, London. view of the impending legislation Telephone Holbom : 4794. for raising the school leaving-age to fifteen. In the space available it was impossible to do more than outline some of the arguments for the Editor—Cefredaktoro L. : N. N ew ell. introduction of the international language, or quote Assistant Editor—Vic-ĉefredaktoro: K. R. C. Sturmbr. ) more than one or two of the educational authorities Radio Editor—Radio-Rtdaktoro W . H: . Matthews. who support the proposal; and we therefore Welcome R ates op S ubscription (induding postage to any part of the world]— a pamphlet which we have received from the British Twelve months, 2/6. Single copies, Three Penny Stamps. Esperanto Association, entitledEsperanto in the Jarabono : 3 svisaj frankoj. Unuopaj ckzempleroj : po 30 centimoj School : A New Idea in Education, by M. C. Butler. (respondkuponoj de U.E.A.). Oni sendu manuskriptojn alLa It presents its case very cogently, and skilfully marshals R edakcio. La Redakcio reseudos nur tiuin manuskriptojn, kiujn akompanos afrankita koverto, afi respondkupono. the support of the special committee appointed by the British Association, the League of Nations, Sir'William Manuscripts should be typewritten and be addressedThe to E ditor. Each manuscript should bear the name and address of the sender andRamsay, Professor J. J. Findlay, various H.M. be accompanied by a stamped addressed envelope. Although every careInspectors of Schools, and many other authorities. will be taken to return rejected manuscripts, the Editor does not hold We heartily recommend it to all who wish to be himself responsible for any loss or damage, nor can he undertake to return any manuscripts unaccompanied by a stamped addressed envelope.in possession of the facts bearing on the educational Advertisement R ates w ill be quoted on application toB usiness the value of Esperanto ; copies may be obtained from the Manager. British Esperanto Association, 142 High Hoibom, Small A nnouncements are accepted al id. per word (minimum if- per London, W.C.l. issue). Address to theB usiness Manager. All such announcements At the same time we learn that a system of Inter- must be prepaid. State and International School Exchange has been set The E ditor is not necessarily in agreement with views expressed in up by the Brazilian Ministry of Education, and that signed articles, but accepts responsibility for all unsigned articles. Esperanto will be used for the furtherance of the ends Any Article in this Magasine, unless specially marked otherwise, may in view : mutual understanding between the nations be reprinted, provided that the source is acknowledged. and the maintaining of the national culture in touch with the cultures of other countries. Those who are interested in this work should write to Secretario CHIEF CONTENTS OF THIS NUMBER Geral do Correio Escolar, Prefeitura, Pra£a da PAGE Republica, Rio de Janeiro, Brazil. The W atch T ower ...... 151 The I nternationalism of Literature .. 153 International Telephony.—The International Com­ “ 1-n Search of Rare Meats ” .. .. 156 mittee on Long-Distance Telephony has enlisted the Book N otes and R eviews .. .. 158 services of Esperanto in devising a new articulation Metropolis and V illage —U rbego kaj V ila G o 159 test for international telephone apparatus. T he R ealm of Radio ...... 161 In a test system used internationally, exact similarity H ebrew F olk-H umour—P ri la H ebrea F oi.k- of pronunciation is of great importance. The British H umoro ...... 162 • Post Office, which is represented on the Committee, H auptmann H arcke ...... 165 when asked to deal with this difficult point, decided P erson a j Titoloj kaj D istingo j en Britujo 168 that Esperanto was the best language to use for the Bulteno de la 22a U niversala K ongreso .de purpose. The system is based on 4,000 syllables Esperanto ...... 170 divided into 40 numbered sections, and in making The Esperanto Student .. .. ., 173 a test, one section is read out by an operator, and 152 INTERNATIONAL LANGUAGE taken down by another at the other end of the line. the world-famous director of Universal Films. Mr Comparisons with the list are then made, and it is Laemmle expressed his conviction that Esperanto possible thus to ascertain the percentage of error of the would be very useful to the “talkies” (a conviction instrument which is being tested. he has held for some years), and referred to the very Having discovered the clarity and euphony of high costs of producing talking films in many languages. Esperanto, the Post Offices of the various States He is taking a great interest in the talking film should not take long to discover that it is the ideal mentioned above, for he believes that great results language for all international telephonic com­ depend upon its success. munications. Italian Guide Books.— The Italian Touring Club, the English Generosity.— Although the fact may be biggest of the Italian touring organisations, will shortly unsuspected by the majority of the world’s peoples, publish an Esperanto guide book to the district round we English are a generous race ; or, at any rate, sopie Lakes Como and Maggiore. The Italian Touring Club of us are generous—embarrassingly so. The latest is known throughout the world for its carefully compiled proof of this trait is given by Sir Richard Paget, Bt., guide books and maps of Italy, and the Esperanto who has just published a book entitled Babel—or the edition will be arranged on the same lines as the Past, Present and Future of Human Speech. In it, Italian. The price for the book (which will be specially Sir Richard Paget proposes to make a present of the interesting to those travelling with the B.E.A. caravan English language to the whole world, after we have to Como in August) is 10.50 lire (about 2/6), including done a little touching-up and re-modelling to make postage, and it can be obtained from s-ro Aleviano the gift a worthy one. In his opinion, Bisetti, Itala Esperantista Federacio, Casella Postale if the language were improved . . . so as to make it consistent, 166, Torino. hut without altering it so much as to make the classical form Youth and Age.— We have on several occasions difficult to understand, English would in all probability become in a relatively short time the universal language of the planet.heard small children talking Esperanto with as much ease and accuracy as their mother-tongue. In fact, Now, w’e may be lacking in generosity, but we are in some cases Esperanto was one of their mother- not inclined to alter and maltreat our language, tongues, for they had learnt it at the same time as the so that it may be further altered and maltreated by mother-tongue of their parents. We have recently the rest of the worid. For the alteration would have received proof of the easiness of Esperanto for children, to be very drastic ; it would not be enough merely to even when not learnt in so natural a way. Joan, straighten out a few irregularities, and remove some who is in her eleventh year, was given an Esperanto exceptions : it would be necessary to shun the idiomatic textbook as a birthday gift on the 20th October of last use of the language—which would be tantamount to year; on the 28th of the same month she wrote the killing it. To appreciate this, it is only necessary to following postcard to her uncle. She had no previous listen to a well-educated German or Frenchman, knowledge of Esperanto, and received no help from with a talent for languages, who has made five or six anyone in her studies. years’ diligent study of English: he may remember Kara Onklo Kia, kaj estimate Samideano, all the exceptions and irregularities, but in almost Jen mi estas scribant letero, estes Esperanto, kaj mi deziras vi estas povi legi ĝi. Mi desiras bona fest sur sabato . . . Mi petas every phrase he will sin against idiom ; his speech is vin scribi re al mi en Esperanto. Mi desiras vi al veni, kiu ni mter- foreign, strange. Then imagine English being used paroladus. Doni mia am al “malonklo” Maudo . . . all over the world by men, the majority of whom have Tre sincere via,J oan. no special aptitude for mastering the subtleties of The text contains many errors, but can easily be foreign tongues, for their innumerable purposes ! understood. Joan shews that she has mastered the Each nation has its own point of view, its own habit of principles of Esperanto by the jocular use of the thought, which its own language best expresses. prefix mal- with the word onklo (mal- denotes opposites ; If English could mould itself to the thought processes onklo, uncle ; "malonklo ” the opposite of uncle, i.e., of all nations, it would undoubtedly be a very fine aunt. This use is incorrect, but it appears from her instrument, but it would no longer be English; and quotation marks that Joan knows this and will have the loss would not only be ours—it would be a real loss her little joke). for the world. At the same time an Esperantist writes to us a But this is beating the air, for the other side of the letter in which he mentions that he is now ninety years question is conclusive. Our embarrassing generosity old, and learnt Esperanto at the age of eighty-three. would involve two consequences, which, it is pretty Two years ago he was successful in the Esperanto certain, would not please the non-English-speaking examination of the London Chamber of Commerce. world : first, it would involve the domination of the When age and youth meet thus, there can be little world by the English-speaking races; and second, question of the ease and simplicity of Esperanto. it would mean the disappearance of the cultures and civilisations of other races, which, think the others not unreasonably, are by no means inferior to ours. □ We like neither of these consequences, for we are not Ready before the Congress convinced that the British and American Empires are the only ones which are good and worthy, or that their cultures alone are necessary to make life beautiful. There is not much doubt that it will be better for all ESPERANTO concerned if we leave the international auxiliary job to the language specially designed for it ; and if we LITERATURE: shew our generosity in not attempting to force ourselves on an unwilling world. Impressions and Notes The Talkies.—In connection with talking films, we BY hear that Mr J. R. Scherer, a well-known Esperantist of Los Angeles, has addressed the Hollywood Association K. R. C. STURM ER. of Foreign Correspondents on Esperanto, and as a result was asked to accord an interview to Mr Carl Laemmle, INTERNATIONAL LANGUAGE 153

THE INTERNATIONALISM OF LITERATURE The production of three plays in Esperanto the international auxiliary language will be so far this year, withCharley's Aunt at Oxford, more widely understood than any national and others from London dramatic societies language of to-day; and when that time still to come, has attracted a considerable comes a single translation will introduce a amount of discussion in the Press and else­ writer at once to the cultural audience of the where. There is perhaps something spectacu­ world. lar about a theatrical production which The result will have an aspect other than draws an attention not evoked by silent that upon which we have touched, and not less literature. As Esperantists, we find it difficult important, that writers of genius from smaller to share our bookshelves with lovers of nations will not be denied a hearing, as they reading who will not spare the time to cut a are perforce at present by the linguistic key to the door of international literature. conditions of to-day. Very few of the literary But we feel justified in inviting the world to geniuses of smaller languages receive a tithe see and hear the demonstrations that this of their just reward in the present circum­ language is admirably suited for dramatic stances. They are in the position of those art, and these productions have induced many who are at present writing originally in people to consider the advantages offered by Esperanto; they are actuated by other Esperanto to the internationalism of literary motives than personal profit: their object art. They were in the tradition slowly built is to enrich a culture which they love. up since 1905 by the performance of plays in The question of original writing in Esperanto various countries, the work of authors of many is a further facet of the internationalism of lands and periods ; the audiences were drawn literature, one which contains potentialities from all parts of the world, and were assisting hitherto unconsidered by all but a few, who in the germination of a new international realise what portents are a Baghy, a Kalocsay culture. • and a Schwartz. The facts cannot be disputed, Already the trend of literature is towards that we have writers who are creating work the abolition of frontiers which have iiever destined to live for an ever-widening public. hampered music and painting. The work of It is not within the scope of this article Shaw, Pirandello and. Gide has long been to deal with the motives which in the future familiar to the more leisured of the cultured will attract the literary genius to regard world, but there remain many leading writers Esperanto as his medium in preference to the in this country, who have no chance of mother tongue ; his choice will depend largely appreciation beyond the confines of their own upon the nature of his subject and the greater language. Such writers as Aldous Huxley, or lesser suitability of the mother-tongue for Norman Douglas, Francis Brett Young, Gerald carrying his message to mankind. As an Bullett, T. F. Powys and others too numerous example, Mr Compton Mackenzie’s genius to mention, are men whose work is recognised is essentially one which depends on local by all English critics to be of a talent which colour and intimate knowledge of a limited is making literary history. Their volumes medium for its effect; and as a consequence are to be found on the shelves of every book it will probably always be confined within the shop, and of all people interested in con­ English language. On the other hand, a temporary literature. Wells with a message for humanity will seek The growth of our reading public gives to above all the widest possible audience ; and these writers a greater audience than was will »grasp the most suitable means. It is available to the giants of -the past, but it is enough for us to note that Esperanto offers an audience still limited. With exceptions to literary art the first real opportunity of a here and there, these writers are, and must universality from which its sister arts have under present conditions remain, untranslated profited for centuries. for those in other lands to whom they would Literature has been for long widening its appeal: The reason for this is chiefly that bounds by the spread of education, and the the public for their works in any one foreign growing enlightenment of the peoples. It country would seldom be large enough to remains for Esperanto to offer it the means justify a special translation into a language by which it may prove the biological law, and less widespread than English. be the art which, the longest to mature, will be We, however, look forward to a time when the most highly evolved and the most enduring. 154 INTERNATIONAL LANGUAGE

and Yesterday should be widely read on account ESPERANTO IN RUSSIA of its general contents, Esperantists have an additional Russia To-day and Yesterday, by Dr E. J. Dillon reason for wishing it to be widely circulated. As the (J. M. Dent & Sons, Ltd., 16/—), is acknowledged to price is rather high Esperantists should therefore see be one of the most important of .the numerous books that every public library obtains a copy of this which have attempted to interpret the “New Russia”important book without delay. to English readers. The author’s qualifications are C. W. such that it would have been little short of a tragedy if this book had not been published. He was resident in Russia, the country of his adoption, from 1887 to ' ANOTHER PLAY IN 1914, and in succession was Proiessor of Comparative Philology at the University of Kharkoff, Editor of ESPERANTO Odesskia Novosti, and Private Adviser to Count Witte. During the whole of that time he was also Russian The third Esperanto play in London this year was Correspondent of theDaily Telegraph. given on Saturday, the 24th May, at the Century He did not see Russia again until the autumn of Theatre, when Mme de la Bruyfcre presented Labiche 1928, when his longing to see the country in which and Martin’sPolvo Enokulen (La Poudre aux Yeux), he had spent the best years of his life overcame the in the translation made by Mr Paul le Brun. formidable obstacles which his failing health presented, The play is characteristic of the last century, and he set out alone for Leningrad and Moscow. although the subject, middle class snobbishness and International Language is not the place in which to pretensions, is one which has attracted dramatists review the general contents of the book; indeed from the time of Molifcre to the present day. It is it has already been adequately reviewed in most of ourone of the lesser plays in which Labiche collaborated, important journals and periodicals. My presentbut is full of the comic observation which characterised purpose is to draw attention to some interestinghis work ; and although the subject is a little outworn remarks which Dr Dillon makes on the importanceand the satire no longer bites as it once did, it still attaching to Esperanto in the Union of Soviet holds much to amuse us. S-ino Malinĝar decides that Republics. The following extracts are taken fromit is about time that young Frederiko Ratinel, a the chapter dealing with “The Cultural Campaign”—briefless barrister who has been visiting their daughter the most interesting of twelve extremely interestingfrequently, declared his intentions. He is only too chapters:— glad of the opportunity, and soon the Ratinel family ’‘Long epistles, well worded in Russian, were call on the Malinĝars to discuss the match, and the received in Moscow from Japanese scholars, men ofdowry. S-ino Malinĝar shews almost genius in letters, journalists and students. But they were notimpressing the Ratinels with the wealth and importance all indited in the language of Pushkin and Dostoyeffsky. of the Malinĝars; and the two husbands outbid each Many letters were couched in an artificial languageother in the matter of the dowry, almost to the verge employed down to the Revolution mainly by collectors of ruin. They are shamed out of their snobbishness of stamps, postcards, and Coins, but which, owing by Uncle Roberto, the unpresentable relation of partly to the exertions of Madame Kameneva and herRatinel; and it is a delight to see how they afterwards fellow-workers, has spread over vast stretches of thepass the blame on to their wives. (Labiche wrote globe as a facile means of communication between French farces for family consumption ; nevertheless, proletarians sundered from each other by mountaineven in this highly moral play, he left a powerful sting ranges and seas. And it has come to pass that to-day in the tail). Frederiko is betrothed to Emilino, and Soviet Russia can boast that it has sixteen thousand Uncle Robert promises a large dowry to the happy registered Esperanto linguists. Numerous Chinamencouple. and Koreans are said to have perused works of Lenin, With such a conventional theme, success depends on Tolstoy and Turghenieff in Esperanto 1 Writing onthe ability of the actors to become living characters ; Esperanto in theNorth American Review a quarter and the company in this case did extraordinarily well. of a century ago, I foretold the conquest of the worldThe triumph of the day belongs to Mme de la Bruyfcre for certain specific objects by the unaesthetic medium as s-ino Malinĝar, and Mile Sales as s-ino Ratinel, who of communication invented by Zamenhof, and its created real characters out of stock types : they were employment by latter-day proletarians is at oncethe determined, scheming, kind-hearted mothers congruous and felicitous. It will surprise manywhom we have all met, but would rather not identify. readers to learn that the study of Esperanto occupiesMr B. Price-Heywood and Mr E. G. Mawson, as the fourth place in those Soviet schools in which Ratinel and Malinĝar, were almost as good, and non-Russian languages are taught, the first place managed difficult parts well. Mr K. R. C. Sturmer being taken by English, the second by German, was pleasantly ingenuous and fluttering as the amorous and the third by French. In factories there are alreadyFrederiko, and MissH. M. Hayter looked very attractive circles which for nearly two years have been corres­and demure as Emiljpo. The honest vulgar Uncle ponding with factory workers abroad by means ofRoberto was effectively presented by Mr G. W. Goodall. Esperanto. . . . The minor characters were all competently done, and “ Factory workers and members of the Red Armyhelped are towards a very successful and enjoyable especially keen to learn Esperanto, and by way of performance. keeping their knowledge from growing rusty severalIn spite of the handicap presented by the unnaturally congresses recently pronounced their discourses long in speeches of the 19th century convention, the Esperanto. As a means of intercommunication translation was plausible and fluent, although in spots Esperanto is making such progress that it has to beit might have approximated a little more to Esperanto reckoned with as one of the most important factorsconversational style. Mme de la Bruyfcre is to be of the new era.” congratulated on her work as producer, as well as on Such comments from a man of Dr Dillon’s standing her enterprise in fostering the germs of the Esperanto will undoubtedly carry considerable weight, andtheatre of the future. whilst it is extremely desirable thatRussia To-day E leno V infero. INTERNATIONAL LANGUAGE 155

THE NOTTINGHAM CONGRESS The 21st British Esperanto Congress, 6th to 9th June. MINTY Thanks to the excellent work of the local Committee OXFORD VARSITY (and also to the fine weather), the Congress was very successful from all points of view. About 260 delegates were present, and a good deal of work was got through. SECTIONAL In addition to the routine business of passing the Annual Report and Balance Sheet and electing officers for the new year, the Annual General Meeting of the BOOKCASE British Esperanto Association (Inc.) discussed the possibility of Esperanto’s adoption by the talking films, the affiliation to the Association of non-Esperanto Minty solves the problem of the bodies, and a proposed agreement between the growing library—with a Bookcase Association and the Universala Esperanto-Asocio for that grows at the same rate. Like the institution of a compulsory subscription granting welding fresh links to a chain yet membership to both bodies (it was decided to hold a always “finished” in appearance. referendum on this point). Books to hand, yet not an inch of At the public meeting held on Saturday, the 7th, space wasted. Handsome and Prof W. E. Collinson, of Liverpool University, spoke sturdily built by chosen British on the efficiency of Esperanto for its task, and Dr craftsmen. Woods finished “to tone Privat, of Geneva University (who was enthusiastically if desired. welcomed) spoke on the importance of the language for trade. Mr Merchant, the President of the B.E.A., .gave one of his usual inimitable speeches. Other items on the social side were the concert, organised by Mr T. Gordon Briggs (who incidentally proved himself to be a fine pianist), and the presentation of the Paramount Esperanto talking film. Combination 8D. An enjoyable Congress, for which the Secretaries, Stack comprising Mr R. Anderson and Miss E. Richardson, and the two double sections Committee, merit the thanks of the members of the and one 14in. wide Association.______reducing section and base. Height 5ft. 0}in., width IMPORTANT NOTICE 2ft. llin. In Oak. The attention of readers of International Language is called to the following Excursions, organised in •connection with the Universal Esperanto Congress £7:9:0 (Oxford, August 2nd to 9th). Participation in these trips is open to those unable to attend the Congress I f fitted leaded lights itself, but immediate application is necessary, as all as illustrated, enrolments and payments must be made before 28/6 extra. July \5th :— Deferred Terms. H ampshire and the Isle of W ight ; J uly 28th Initial payment to August 1st.—Inclusive cost, including hotel 13/9, followed by 11 ^accommodation, motor drives, fares from London to monthly payments Bournemouth (and Bournemouth to Oxford), of same amount. 12s. 6d. Devonshire ; August 9th to 1 5th .—All items as .above, with week-end August 9th to 11th in London, £10 17s. 6d. (without week-end in London, £9 5s.). Returning to London August 15th. I Write for NEW ILLUSTRATED CATALOGUE Bournemouth and the Isle of W ight ; August | containing fullest particulars of M IN TY Bookcases, :9th to 15th .—All items as above, £9 (without week-end i including double sections. in London, £7 7s. 6d.). Returning to London August 15th. E nglish Lake District (and Matlock on return (Dept. 93), 44-45, HIGH STREET, OXFORD .journey ) ; August 9th to 16th .—All items as above, £12 6s. (without week-end in London, £10 12s. 6d.). New and Enlarged London Showrooms : Returning to London August 16th. Those wishing to join one of these trips should apply 123, Victoria Street, Westminster, S.W.I. immediately, sending remittance (and stating require- iments as to bedroom accommodation), to the Secretary, 22nd Universal Esperanto Congress, 142 High Holbom, iLondon, W.C.l. 156 INTERNATIONAL LANGUAGE

“ IN SEARCH OF RARE MEATS” The refectory of the Tate Gallery is a of the glade during the interval when hot pleasant basement room, spacious and restful. sausages were served out of a cauldron and The walls are covered with scenic painting we ate them from one hand, while we drank which at first gives an impression of a vast coffee from the other. blue panorama. Later one distinguishes a This solid refreshment did not seem to affect sequence of park, mountain, lake and forest the alert attention of the huge audience which and finds that the same quaint group of streamed back again to the wooden, seats and Victorian travellers with bicycle and gig, hushed the least murmur of a late-comer. appears in many parts of the world from west Another picture forms of a family breakfast to east. in Warsaw. A dark, heavily-furnished room. On inquiry I found that a house-party from At the head of the long table is the samovar an English mansion sets out in search of rare from which one dispenses glasses of weak tea. meats. There is much humour in the con­ There is yellowish bread with caraway seed, ception. The party encounters the fabulous rye bread almost black, white rolls, and in the unicorn and spreads itself for capture. Never middle, the communal butter-dish into which before had it occurred to me that that we all plunge our knives. aristocratic and pugnacious animal could be With that meal comes back, too, the jargon treated as game. Their sturdy nag trots of French, German, Polish and Esperanto up Eastern mountains, but the cyclist is with which we made earnest but broken carried, prostrate, by Chinese bearers while conversation. his bicycle is pushed alongside him. The After a survey of Warsaw’s past glories and daring adventurers return, neat and unruffled, present ambitions, it was pleasant to retire complete with bicycle. “Home, sweet home,” from the burning sun to a cool restaurant or “See, the Conquering Hero Comes” is and feed on dishes whose names and contents played by the local band; a little girl runs were unfamiliar. Again the cold sweet soup down carpeted steps with a bouquet of flowers, and piles of something like sliced cucumber and they are restored to the placid family served with piquant sauce. From the balcony circle. we watched the linked trams go clanking by “In search of rare meats.” What an and opposite was one of the huge bare parks atmosphere of leisure and comfort such a which are numerous about the city. phrase conjures up ! And yet, when one Breakfast in Holland is less strange though ponders, one realises delightedly that one still incongruous. There one also dispenses needs only to discard one's national prejudices with cookery and cutlery, takes thin slices and throw bacon and eggs overboard of ham or cheese upon bread and afterwards (metaphorically, of course), as one crosses the honey-cake with strong, sweet tea and a glass Channel, to enter also the realm of such of milk. adventurous experience. In contrast to our brisker English methods, Who remembers, with me, a little hotel it was a pleasure, not sufficiently appreciated near Pepper Street in Danzig where we were by many, to sit at ease between the courses served witn cold sweet soup rather like jelly of a lengthy meal in Rouen. We English that hadn't set, and where a common vegetable must have lost the arts of meditation and of was a dish of rich yellow mushrooms ? In the conversation as a sauce to appetite. We station before dawn, we saw the mushroom want too much to be up and doing. Our gatherers, sleeping over their baskets, Polish meals are a means, not an end ! But even women who looked like bundles of black rags. we were pacified when the cheese arrived— And what of the episode of the apple-tart, I mean the cheeses—little cool cylinders^ the like of which we'd never tasted in England. which one ate with spoon and sugar. Someone secured this treasure just at closing And who can forget the consternation on time from the buffet at the Akceptejo and board the good ship L’Abeille off Duclain when produced it triumphantly at the cafe over the each hungry passenger was provided with a way where we devoured it with guilty joy. globe artichoke by the proud maitre d’hdtel, The Twilight of the Gods in the woods at and didn't know how to eat it ! Zoppot by the glimmering Baltic Sea was Imagine the glee of the ascending lunchers a memorable experience, but some will also in anticipation of the disillusionment of the keep in the storehouse of memory the picture descending ones, and the litter of horny leaf. INTERNATIONAL LANGUAGE 157 oil, tough sausage skin, and cheese wrappings that remained after three successive parties had feasted. Though there is plenty of oil, OXFORD CONGRESS there is little butter, as we know it, in French (August 2nd , 1930). domiciles, and breakfast without butter is a CONVENIENT CUNARD SAILINGS FOB poor thing to the unacclimatised English. AMERICAN AND CANADIAN VISITORS. Yet there is much compensation in a bowl of delicious chocolate with sweetcroissants or N ew Y ork - Plymouth - Southampton crustypetits pains. MAURETANIA WED., JULY 23 Like a refreshing breeze comes another N ew Y ork - Plymouth - London memory of French girls sipping chocolate CABMANIA FBI., JULY 18 at their early breakfast on the balcony overlooking the dingy courtyard of the N ew Y ork - Liverpool pension, serene, dignified, with a charming SAMARIA SAT., JULY 19 courtesy and a neat finish of dress and bearing Montreal - Q uebec - L iverpool that carried one away from the noise and ANDANIA FBL, JULY 18 hurry of modem city life. They gave one the sense of inner life that does not demand Montreal - Q uebec - P lymouth - London amusement and perpetual busyness, a restfulAUBANIA FBI., JULY 18 The world-famous Cunard comfort, cuisine and self-containednes.s as from some Dutch portrait service will add greatly to the pleasure of your Atlantic or interior. crossing both outward and homeward. There are five classes of accommodation to choose from. One could go on examining the contents Write for further particulars to any Cunard office of one’s imaginary store-room, but one or agent. prefers to speculate on what may be added TRAVEL BY to it, and with that anticipation comes the thought that this summer we shall be receiving the adventurers in our own country. CUNARD What will the seekers of rare meats find at Oxford ? Why, of course ! We must see to it that the Congress Committee provides stables full of hobby-horses, neatly groomed and with green trappings, so that all who wish SMALL ANNOUNCEMENTS (Id. per word. Minimum 1/- per issue. Prepaid) may Ride-a-cock Horse To Banbury Cross Copy must be received at our offices by the 8th of the not to see a fine lady ride on a white horse, month for insertion in the next issue. but to feast on those delicious concoctionsBournemouth—Food Reform Guest House,“Lough- known as Banbury Cakes. tonhurst," Westcliff Gardens. Best Situation, Gas Think of the joyous cavalcade, as the earlyFires, Good Centre. Terms from£2 2s. Apply risers come cantering back while all the bells Manager. of Oxford ring out, and the Mayor paces forthThe Standard English-Esperanto Dictionaryfor students and users of Esperanto is "Fulcher & Long." to greet them. It gives Esperanto translations of thirty thousand We shall be back in the Middle Ages. English words, and shows the constituent parts of Manĝemulo. compound Esperanto forms. Cloth bound, 350 pp. Published by E. Marlborough & Co., Ltd. Obtainable through any bookseller, or from the office of BLIND ESPERANTISTS AT International Language, price 7/6 (by post 8/-). THE OXFORD CONGRESS Trimnells’ Nervine Tonicfor weakness and nervous It seems likely that between forty and fifty blinddebility, for old and young, 3/2 post free. 64-page Esperantists will be c.oming to Oxford, owing to thebook about Herbs, 2d. post free. Est. over 50'years. facilities so generously offered to the blind by theTrimnells, The Herbalists, Nature Cure and Diet I.C.K., the L.K.K., and by all those who support theSpecialists, 144 Richmond Road, Cardiff. Blindula Kaso. Many of these will bring their own For Sale.—Linguaphone Esperanto Course, complete guides and will thus be independent, but there are aset of records as new, £5 5s. Apply Allan, few who would be grateful for voluntary help in getting33 Blakemere Road, Welwyn Garden City, Herts. about the city or would gladly pay a small fee to suitable guides. Anyone, even non-Esperantists,'whoPost- Hongreso en Londono, 10, 9, 11 aŭgusto. would be willing to help in this way kindly communicateCiu Esperantisto rajtas aliĝi kaj estos bon vena. as early as possible with the undersigned. ^Kotizo 3/-. Sekretario, s-ro R. E. Fry, 1 Swaby Road, W. Percy Merrick . Londono, S.W.18. Por detaloj vidu la kongresajn Penso, Shepperton. bultenojn. 158 INTERNATIONAL LANGUAGE

♦La Vojoj de formiĝo kaj disvastiĝo de la lingvo*La Vojoj de formiĝo kaj disvastiĝo de la internacia internacia.—By E. Drezen. S.A.T., Leipzig 15.0 X lingvo.—De E. Drezen. S.A.T., Leipzig. 15.0 x 11.4 cm. 64 pp. Price 8d. 11.4 cm. 64 p. Prezo 8p. An interesting monograph, which analyses the Interesa studo, kiu analizas la ĝeneralan e\oluadon evolution of international languages in general, de internaciaj lingvoj, kaj aparte sekvas la progreson and traces the progress of Esperanto in particular.de Esperanto. La aŭtoro speciale emfazas la fakton, The author lays special stress on the fact that Esperantoke Esperanto kreskis responde al urĝa bezono, kaj has grown in response to an urgent need, and has beenperfektiĝis per la kunlaborado de homoj el ĉiuj specoj, perfected by the constant collaboration of men of havantaj tre diversajn ideojn : kontraste al la aliaj all types and with very different ideas : as opposed to projektoj, kiuj estas kvazaŭ altruditaj de supre, kaj all other projects, which have been, as it were, imposeddevas, ĉar mankas al ili la vasta uzado de Esperanto, from above and, lacking Esperanto’s widespread use,treni sin ĉiam post tiu lingvo en la akirado de natureco, must always lag behind it in the acquirement of de tiu kvalito “neevitebleca,” kiu karakterizas amatan naturalness, that quality of "inevitableness” which lingvon vivantan. Plie, laŭ la kalkulo de l’afitoro characterises a loved and living language. Moreover,(kredeble proksimume ĝusta), la diferencoj inter on the author’s computation (probably approximatelyEsperanto kaj aliaj modemaj projektoj formas prok- correct), the differences between Esperanto and othersimumc nur dek pro cento de la tuta lingva materialo ; modem projects form only about 10% of the total kaj neniam ekzistos kompetentulo aŭ kompetentularo linguistic material; and there can never be a personkiu povos taksi la bonecon de tiuj diferencoj. Alivorte, or body of persons competent to decide on the meritsla diferenco inter Esperanto kaj Volapuk estis sufiĉe of these differences. In other words, the differencegranda por malsukcesigi la duan ; sed la diferencoj between Esperanto and Volapuk was great enough inter Esperanto kaj aliaj modemaj helplingvoj estas to put the latter out of court; but the differencesaferoj por diskutado kaj eksperimento, sed ne decidigaj between Esperanto and other modem auxiliaryfaktoroj en la elekto de internacia lingvo. languages are matters for discussion and experiment, not deciding factors in the choice of the international language. The translation is from the Russian, and, though La traduko estas el la rasa lingvo, kaj, kvankam competent, shews many traces of that unnecessary7 tauga, havas multajn trajtojn de tiu nenecese peza heaviness of style which characterises much Germanstilo, kiu karakterizas multe de la germana, kaj iom de and some Russian work. If only those who have a la rasa verkajo. Se nur, klarigonte malfacilan sciencan difficult scientific thesis to expound would take a tezon, oni prepare studus la verkojn de John Stuart preliminary course in the writings of John Stuart MillM ill! ! La sekvanta elĉerpaĵo estas sufiĉe justa The following passage is a not unfair example: ekzemphgo de la stilo: “ Kiomgrade estas neantaŭ- "Kiomgrade estas neantaŭvideblaj detale ĉiuj ekzist- videblaj detale ĉiuj ekzisteblaj plej stabilaj kaj plej eblaj plej stabilaj kaj plej konvenaj por kolektiva konvenaj por kolektiva uzado lingvoformoj, tiomgrade uzado lingvoformoj, tiomgrade en granda parto neen granda parto ne ĉio en la sfero de la reala lingva dio en la sfero de la reala lingva konstruado povos estikonstruado povos esti kaj estos difinata per divenoj kaj estos difinata per divenoj kaj per deziroj de la plejkaj per deziroj de la plej bonaj eruditaj lingvoscienculoj, bonaj eruditaj lingvoscienculoj, ĝis kiam la vivo mem ĝis kiam la vivo mem kaj la produktataj interrilatoj kaj la produktataj interrilatoj estos reguliĝintaj enestos reguliĝintaj en tute klara kaj harmonie aranĝita tute klara kaj harmonie aranĝita sistemo.” sistemo.” That becomes fairly clear on the third reading ; Tio estas sufiĉe komprenebla post la tria lego; sed but most of us have no time for third readings. Onla plimulto el ni ne havas tempon por tria lego. Rilate another point, it is high time that someone protested al alia punkto, estas jam tempo, ke iu protestu kontrau against the cruel maltreatment of the suffix-ebl-, la kraela misuzado de la sufikso -ebl-, kiu povas which can comfortably belong only to transitive verbs,komforte aparteni nur al transitivaj verboj, kaj and never to intransitive ones, such asekzisti. neniam al netransitivaj, kiaekzisti. E leno Vinfero. E leno Vinfero. * Jarlibro de la Lingva Komitato, 1930.—Esperantista ♦Jarlibro de la Lingva Komitato, 1930.—Esperantista Centra Librejo, Paris. 15.8 x 11.6 cm. 32pp. Centra Librejo, Parizo. 15.8x 11.6 cm. 32 p. Price 5d. Prezo 5p. The year-book of the Esperanto Language Com­ Enhavas la regulojn de la Lingva Komitato kaj ĝia mittee, containing the rules of the Committee and its Akademio, kun kompleta listo de la membroj,* kaj Academy, with a complete list of members, and the rekomendoj de la L.K. pri landnomoj. Oin nepre recommendations of the L. K. on the names of countries. devas posedi ĉiu Esperantisto kiu inteligente interesiĝas It is essential to every Esperantist who takes an intellig­ pri la lingva flanko de la movado. ent interest in the linguistic side of the movement. * Obtainable from (aĉetebla ĉe) British Esperanto Association, 142 High Holbom, London, W.C.I. Postage extra (plus afranko). INTERNATIONAL LANGUAGE 159

T he New Bookshelf METROPOLIS AND VILLAGE URBEGO KAJ VILAGO Critics may damn with faint praise, or faint with Ne gravas, ĉu la recenzistoj kondamnas per ne- dammed enthusiasm; the sales of books seem to be entuziasma laudo, au svenas pro ne-esprimebla largely independent of their efforts. Verdkata entuziasmo ; la vendado de libroj ŝajnas esti grand- Testamento* had a very mixed reception on its first parte sendependa de iliaj klopodoj. Verdkata Testa­ appearance ; neither praise nor blame was lukewarm ; mento* trovis tre diversan akcepton ĉe sia unua apero; but in spite of this doubtful beginning (more probably, nek laudo, nek mallaudo, estis indiferenta ; sed spite because of it), it has in a comparatively short time ĉi tiun neklaran komencon (pli kredeble, pro ĝi), post reached a second edition. As one who recognised kompare mallonga tempo ĝi atingis la duan eldonon. its special merits from the first (I recall it with pride), Rekoninte jam de la komenco ĝian specialan merit on I am glad it has been so widely appreciated ; for it (tion mi memoras fiere), mi nun ĝojas, ke ĝi trovis proves again that Esperanto can express our thoughts tiel vastan ŝaton ; ĝi pruvas unu fojon plu, ke Esper­ when we are most human, that is, when we mock anto povas esprimi niajn pensojn ankaŭ kiam ni ourselves and our brethren, and lay aside our absurd estas plej homecaj, tio estas, kiam ni mokas nin kaj dignity for a while. niajn kunhomojn, kaj demetas dum ioma tempo nian absurdan dignon. With it comes a new creation of Schwartz’s : a novel, Kun ĝi venas plua kreajo de Schwartz : romanor Anni kaj Montmartre* Anni is a nurse-maid in Anni ka j. Montmartre.* Anni estas vartistino en Allenstein, a small Prussian town. One day she is Allenstein, malgranda urbo en Prusujo. Iun tagon, seen talking to a man by Miss Engelbein, the vinegarish f-ino Engelbein, la vinagra kontrolanto de l’urba censor of morals of the town. Miss Engelbein talks moralo, rimarkas sin parolanta al iu viro. F-ino to Mrs. Bauer, Anni’s employer, and persuades her to Engelbein parolas al s-ino Brauer, la dunganto de discharge the wicked girl. Before the sentence can Anni, kaj persvadas al ŝi maldungi la malbonan fall, however, Anni has already settled matters by knabinon. Antaŭ efektivigo de l’kondamno, tamen, running off to Paris with the man in question— Anni mem aranĝas la aferon, forkurante al Parizo kun Gustav, a waiter from a local cafĉ. The intolerable la koncema homo— Gustav, kelnero el apuda kafejo. atmosphere of gossip and malice of the small town is La netolerebla etoso el klaĉado kaj malico de 1’ admirably caught. malgranda urbo estas bonege prezentita. In Paris Anni loses Gustav, and falls into the hands En Parizo Anni perdas Gustavon, kaj falas en la of Rik, a smart criminal who lives by dabbling in most manojn de Rik, bone vestita krimulo kiu gajnas la of the vices known to man. He brands her (a terrible vivrimedojn, sin okupante per la plimulto el la mal- scene), and sends her out to earn money for him in the virtoj konataj al la homo. Li markas ŝin (terura oldest profession. Money she brings him ; but it\ is sceno), kaj ordonas, ke ŝi gajnu monon por li per the small savings she has brought from Allenstein, "la plej antikva el la profesioj.” Monon ŝi portas al for Anni remains honest— after the initial lapses l i ; sed ĝi estas la malgranda ŝparaĵo, kiun ŝi kunportis (Schwartz does not set an impossibly high standard el Allenstein : Anni restas virta— post la unuaj eraroj for his heroine !). Finally, after an incautious murder, (Schwartz ne starigas neatingeble altan vivregulon Rik is captured by the police, and Anni escapes. She por sia heroino I). Finfine, post iom malzorga murdo, takes train to Allenstein, and finds that a repentant Rik estas kaptata de la polico, kaj Anni eskapas. Gustav is on the same train ; he is being escorted Si trafas vagonaron por Allenstein, kaj trovas, ke to the frontier by the police as yet another dupe of the Gustav, jam pentema, estas sur la samavagona.ro ; infamous Rik. They go off to Allenstein together, lin kondukas al la landlimo policanoj, kiel ankorau presumably to live happy ever after. alian trompiton de la fifama Rik. Hi kune foriras al Allenstein, ŝajne al ĉiama feliĉo. Schwartz seems to be a curious mixture of Teutonic Schwartz ŝajnas esti kurioza miksaĵo el teŭtona sentimentality and Parisian cynicism. I cannot answer sentimentalo kaj Pariza skeptiko. Pri lia opinio mi ne for his opinion, but I am tolerably certain that Anni povas respondi, sed mi estas sufiĉe certa, ke Anni kaj and Gustav will have a rude awakening when they Gustav travivos krudan elreviĝon kiam ili konstatos, find that there is more hard-heartedness and malice, ke la malgranda urbo entenas pli multe da mal- more cruelty and injustice in the small town than all molkoreco kaj malico, kruelo kaj nejusto, ol tuta Montmartre can shew. It is an interesting speculation Montmartre. Estas interese konjekti, ĉu Schwartz whether Schwartz himself believes that Miss Engelbein mem kredas, ke f-ino Engelbein kaj s-ino Brauer and Mrs Brauer will accept with simple love and kindness akceptos kun simplaj amo kaj bonvolo la junulinon the girl who has found pleasure in running counter kiu trovis plezuron, kontraŭante ĉiujn iliaj n antau- to all their prejudices, and breaking all their rules of juĝojn kaj malobeante ĉiujn iliajn vivregulojn; aŭ life ; or whether he has his theories about the type ĉu li formis al si teoriojn pri la speco de romano, kiu of novel which will please his readers, and tries to plaĉos al liaj legantoj, kaj konsekvence provas ilin please them accordingly. plaĉi. And yet the charge of sentimentality is not easy to Tamen, la akuzo pri sentimentalo ne estas facile support. Gustav, for example, appears to be the subtenebla. Gustav, ekzemple, an Allenstein ŝajnas wicked seducer in Allenstein; but in Paris he is esti la malbona deloganto ; sed en Parizo li estas mem himself seduced— he is as naive as Anni herself. delogata— li estas tiom naiva, kiom Anni mem. He is neither villain nor hero ; he is a very ordinary Li estas nek malheroo, nek heroo; li estas tre man. And so all the characters of Schwartz ring ordinara homo. Kaj simile, ĉiuj personoj de Schwartz true, although he makes no pretence of deep analysis impresas, kvazaŭ realaj, kvankam li neniel pretendas of character or motive : "What would be the use of prof unde analizi karakteron aŭ motivon: "Kion analysing her intimate thoughts, her hopes and fears ? utilus analizi ŝiajn intimajn pensojn, ŝiajn esperojn The paths in the depths of a human mind are too kaj timojn ? Tro malfacile ireblaj estas la vojetoj difficult to follow. Only the romantic novelist claims en profundajo de homa animo. Nur fantaziemaj 160 INTERNATIONAL LANGUAGE to know a mysterious region of the human interior.”romanistoj pretendas koni regionon misteran de homa And yet to many of us those difficult paths in intemo.” the Tamen, por multaj el ni, ĉi tiuj malfacilaj human mind are the most fascinating things in lifevojetoj ; de la homa animo estas la plej allogaj aferoj the admiration and enmity (child of fear) arousedde la vivo ; la admiro kaj malamo (naskito de l’timo), by such diverse authors as Dostoievsky Gide, Italokiujn kaŭzas autoroj tiel diversaj, kiel Dostoievski, Svevo, James Joyce and Sigmund Freud spring fromGide, Italo Svevo, James Joyce kaj Sigmund Freud, their success in exploring those paths. But we maydevenas be de ilia sukcesa esplorado de tiuj vojetoj. content; Schwartz wishes only to give us a readableSed ni estu kontentaj ; Schwartz nur deziras doni story, with a high degree of verisimilitude to, andal ni legindan rakonton, kun alta grado de versajneco some acid comment on, life as we may see it if we will je, kaj acida komento pri, la vivo tia, kia ni povas open our eyes. We should not grumble if he embroidersĝin vidi, se ni nur malfermas la okulojn. Ni ne a little. plendu, se li ĝin iom omamas. At any rate, the tale is thoroughly enjoyable, and luokaze,is la rakonto estas tute plezuriga, kaj tute written with all the speed and lightness, wit and saltykonservas la rapidon kaj gracion, spriton kaj salan epithet, which we have enjoyedProzo in Ridetanta. epitetadon, kiujn . ni ĝuis Prozo en Ridetanta. Li He is a master of atmosphere : his Allenstein is themajstre kaptas etoson; lia Allenstein estas tipa typical small town ; and one can almost hear themalgrandurbo; kaj oni povas preskau audi la akratonan shrill hootings of taxis and see the rows of cafes whentrumpetadon de taksioj kaj vidi la vicojn da kafejoj, he talks of Montmartre. Anni kaj Montmartre kiam li parolas pri Montmartre.Anni kaj Montmartre repays re-reading; one discovers new riches andrekompencas relegon; oni trovas ĉiufoje novajn ingenuities, literary and linguistic, each time. Andtrezorojn kaj inĝeniaĵojn, literaturajn kaj lingvajn. the illustrations by Raymond Laval are an unmixedKaj la ilustraĵaj de Raymond Laval donas senmiksan delight. plezuron. E leno V in f e r o. E leno V in f e r o. ♦Verdkata Testamento(2nd edition).—By Raymond * Verdkata Testamento(2a eldono).—De Raymond Schwartz. Esperantista Centra Librejo, Paris. Schwartz. Esperantista Centra Librejo, Parizo. 16.5X 12.5 c.m. 128 pp. Price 2/- (plus postage). 16.5 x 12.5 cm. 128 p. Prezo 2Ŝ. Op. ĉe B.E.A. (plus *Anni kaj Montmartre.—By Raymond Schwartz. afranko). Esperantista Centra Librejo, Paris. 16.5x12.5 cm. "Anni kaj Montmartre.—De Raymond Schwartz. 128 pp. Price 2/3 (plus postage). Esperantista Centra Librejo, Parizo. 16.5x12.5 cm. Prezo 2ŝ. 3p. ĉe B.E.A. (plus afranko).

THE ESPERANTO “TALKIE”

The Futurist Theatre, Birmingham, with special decorations, on the occasion when the Para­ mount Esperanto tailring film was shewn (Sunday, the 11th May). The film was again shewn at Nottingham during the British Esperanto Congress, held at that town during Whitsun. INTERNATIONAL LANGUAGE 161

THE REALM OF RADIO

Kaiserslautern—(270 m.—.25 kw.). See Munich. ESPERANTO Langenberg—(473 m.—13 kw.). Relays Cologne. Leipzig—(259 m.—1.5 kw.). Fridays, 2-6-30.5, and every second Friday. Prof. Dietterle 6.5-6.20 p.m. BROADCASTING Munich—(533 m.—1.5 kw.). Mostly on Mondays and Tuesdays, 6.15 (Compiled in collaboration with' the Radio Commission of LC.K. of the p.m., 30 minutes once every ten days, Esperanto recitations, songs, Esperanto Movement.) etc. S-ro Starke. Monster—(234 m.—.5 kw.). Relays Cologne. Wave-lengths and power according to alphabetical list in **World-Radio”Nŭrnberg— . (239 m.—2 kw.). See Munich. P.L.—Deutsche Stunde in Bayern, Karlstr. 21, Munchen. Though the hoars may vary, they are correct np to time of going ♦Stuttgart— to (360 m.—2 kw.). Wednesdays (7.5-21.5 and fortnightly), press, and are according to British Summer Time. See Notes below. 6.35 p.m., 25 minutes, Dr. Vogt. P.L.—Suddeutscher Rundfunk A.G., Stuttgart, 1 Charlotten Platz. ALGIERS HOLLAND Algier—(364.5m.—13 kw.). 9.30 p.m. Mostly on Sundays. News.Huizen—(1875 m.—6.5 kw.). Tuesday, 6.55 p.m., s-ro P. Heilker, talk in Esperanto. Not regular. Saturday, 4.40 p.m., 30 minutes* AMERICA lesson, s-ro Heilker. P.L.—St. Josefschool, Hoofddorp. IIHilversnm—(299 m.—6.5 kw.). Sunday, 9.40 a.m., s-ro Faulhaber. U.S.A. P.L.—Marathonweg 15/II., Amsterdam-Zuid. SHORT WAVE. IfSchenectady (W2XAF—31.48 m. W2XAD—19.56 m.). Mondays and ITALY Thursday, 12.15 a.m. N.R.C. Turin—(291 m.—7 kw.). Tuesday, 7 p.m., lesson. Prof. Canuto. P.L.—E.I.A.R., Torino. ASIA JUGOSLAVIA Ljubljana—(575 m.—2.5 kw.). Friday, 8-10 p.m., all announcements JAPAN in Esperanto. Saturday, 6.30 p.m., 30 minutes. S'-ro Herkov. Toldo(JOAK—346 m.—10 kw.). Talks. (New course.) N.R.C. P x ,—Zelena Jama 217, Ljubljana. LITHUANIA EUROPE ♦Kaunas—(KOVNO—1935 m.—7 kw.). Thursdays, 10.10 to 10.30 p.m. AUSTRIA start, news, 15 minutes. J. Kutra. P.L.—Radio Stotis. Kaunas. Gras— (352 m.—7 kw.). RUSSIA Innsbruck—(283 m — .5 kw.). Harkova—(i3°4 m-—4 kw.). Saturdays, 10.10 p.m., s-ro V. Kolcinski, Klagenfurt—(453 m.—.5 kw.), Wednesday, 6.45 p.m., and other days, s-ro Filippov. Lina—(246 m.—.5 kw.). talk, s-ro Smital. Kiev—(800 m.—1.2 kw.). Monday, 10.30 p.m., Esperanto course, half- Salzburg? hour. N.R.C. Wien—517 m.—15 kw.). Krasnodar—(458.7 m. ?—1 kw.). Sundays, 7.30 p.m., oourse,30 BELGIUM minutes. N.R.C. ♦Brussels (“Radio-Belgique” )—(509 m.—1 kw.). Leningrad—(1000 m.—20 kw.). Fridays, 9.30 p.m., news, 15 minutes. Saturday, 10.15 p.m. (time subject to alteration), news and future Saturdays, 11.50 p.m., course, 15 minutes, and at other time during programme in Esperanto. the week. N.R.C. P.L.—D-ro Kempeneers, 20 rue aux Laines, Brussels. Lugansk—(420 m-)- ? Tuesday, 6 p.m., course, 25 minutes.N.R.C. Moscow—(Old Komintern) (RAI)—(1481 m.-i2 kw.) and relay stations, CZECHOSLOVAKIA often at 10 p.m. Bratislava—(279 m.—12.5 kw.). Talk twice a month, 8.45 p.m. Moscow—(938 m.—50 kw.). Monday and Tuesday, 8 p.m. Thursday, Prague—(487 m.). Wednesday, 4 p.m. N.R.C. 10.30 p.m. Saturday, 8.30 p.m. N.R.C. DANZIG FREE STATE Minsk (Sovnarkom)—(700 m.—4‘kw.). Friday, 8.25 p.m., 40 minutes, ♦Danzig—(453 m.—.25 kw.). Relays KOnigsberg. and on various other days. News and music. Requests to Minsk. Radio-Stacio, Universitetskaja 16, Blankrusujo, U.S.S.R. S-r® ESTONIA Dim. Snejko. Friday 8.25, talk. Tallin-Reval—(296 m.—.7 kw.). Friday 8.5 p.m., 10 minutes informationOdessa— (410 m. ? and 42 m —4 kw.). Sunday, 8.40 p.m., course in Esperanto, s-ro V. Vaher. P.L.—Tallinn, Ringhaling, Estonia. 20 minutes. Friday, 8.40 p.m., talk. FRANCE SWEDEN flAlpes-Grenoble—(429 m. ?) Thursdays, .8 p.m., Esperanto course,Eskilstuna— (246 m.—.2 kwj. Sunday, 10 a.m., 30 minutes course. 15 mins. N.R.C. S-ro A. Agren. Lille—(265.4 m.—.7 kw.).—Monday, 7.30 p.m., half-hour course. Uddevalla—{283 m.—.05 kw.). Thursday, 10.30 p.m., course, 30 minutes. Lyon (La Doua)—(466 m.—5 kw.). Thursday, 8.30 p.m., course, Prof. Pouchot. Saturday, talk, 8.15 p.m. SWITZERLAND Paris—<447 rn.—.8 kw.). Thursdays, 5.30 p.m., Prof. Rousseau,Berne— (403 m.—1 kw.). Tuesday, 7.0 p.m., Esperanto lesson, 30 amuza kurso, 6 p.m., Prof. Cart, talk. minutes. P.L.—Radio Stn., Berne Kursaal, Schanzli. flParis—(370-4 m.) Mondays, 9.15 p.m. course. N.R.C. Basle—(1010 m.—.25 kw.). See Berne. GERMANY ♦Radio-Geneve—(760 m.—.25 kw.). Fridays, 8.5 p.m. or soon after, Augsburg—(560 m.—.25 kw.). See Munich. 10 minutes. News. Aaohen or Aix-la-Chapelle—(453 m — .35 kw.). Relays Cologne. ♦Znrioh—(459 m.—.63 kw.). Irregular but established economic Bredau—(325 m.—2 kw.). Saturday, 6 p.m., 10 minutes. Talks by talks. Saturdays, 7.18. p.m. s-ro Plehn. UOassel—(246 m.—.25 kw.). Relays Frankfurt. Cologne—(227 m.—2 kw.). Sunday, 8.30 a.m. Esperanto lesson. AUSTRALASIA Dresden—(319 m.—25 kw.). Relays Leipzig. Melbourne—(3LO—371 m.—5 kw.). Regular talks every month Hnankfart-am-Main—(390 m.—1.5 kw.). 7.45 p.m., Esperanto talk. Uable to change, mostly Sats. S-ro Wischhoff. N.R.C. ||Auckland— (iYA—333 m.). Occasional talks.N.R.C. *®5“ bu*g i. B.—(570 m.—.35 kw.). Relays Stuttgart. GueiWltz—(253 m.—5 kw.). Relays Breslau, Saturday, 6 p.m. Christchurch—(3YA—306 m.). Six weekly talks. ♦Kdnlgsberg—(276 m.—2.5 kw.). Wednesday, 7.30 p.m. S-ro B. ♦ Stations adopting U.I.R. recommendation. Aeltermann. Wednesdays (75-21.5 and fortnightly), course. Saturday, 7 p.m. Programme of the following week, f-ino Wermke,P.L.—Address Postcards and Letters to : II May have discontinued. P.L.—Ostmarken.. Rundfunk A.G., Otmesse, KOnigsberg i. Pr. N .R;C.— No recent confirmation. 162 INTERNATIONAL LANGUAGE

Hebrew Folk-Humour Pri la Hebrea Folk-Humoro One of the wise Rabbis of the Talmud, speaking about Unu el la saĝaj rabenoj de la Talmudo, parolante pri the different characters of men, said, “ In three things la diversaj karakteroj de homoj, diris : “ En tri aferoj one can discover the man : in his pocket, in his oni povas ekkoni la homon : en lia poŝo, en lia kolero anger, and in his glass ; but some say : also in his kaj en lia glaso ; sed kelkaj diras : ankau en lia rido." laugh." It is certain that in laughter a great part of the human Estas certe, ke en la rido sin montras grand a parto character is shewn. Not only in the manner of his de la homa karaktero. Ne nur en la maniero de lia laugh, loud or quiet, boisterous or reserved, but also,rido, laŭta aŭ mallaŭta, kruda aŭ sintena, sed ankau, and even more, in the subjects which induce his laughter. kaj eĉ pli multe, en la temoj, kiuj elvokas lian ridon. For this reason the study of folk-humour is very Pro tio la studo de la folka humoro estas tre grava, important, for by means of it we receive an accurate car per ĝi ni ricevas ĝustan biidon pri la inklinoj, picture of the desires, longings, sufferings and hopes of sopiroj, suferoj kaj esperoj de la popolo. the people. There is no people which has created such a large Ne ekzistas popolo, kiu kreis tian grandan nombron number of humorous stories during years of undes- da humoraj historietoj dum jaroj da nepriskribeblaj cribable sufferings and persecutions, as has the Jewish suferoj kaj persekutoj, kian kreis la hebrea. Oni people. One is almost inclined to believe that the race preskau inklinas kredi, ke la popolo kreis tiun humoron created that humour in order to find in it some con­ por trovi en ĝi iun konsolon por siaj suferoj, kvazaŭ solation for its sufferings, as if it wished to outlaugh ĝi volus superridi la vean ĝemon de sia animo. • the sorrowful groan of its soul. Its subjects are La temoj de tiu humoro estas sennombraj : la numberless : the miseries of life and its joys, the piety mizeroj de la vivo kaj ĝiaj ĝojoj, la pieco de homoj kaj of men and their hypocrisy, the race for riches and ilia hipokriteco, la kurego por riĉeco kaj honoro, la honours, individual men, both rich and poor, the individuaj homoj, riĉaj kaj malriĉaj, la stratpurigisto scavenger and the king, even God himself in his high kaj la reĝo, eĉ Dio mem en lia alta ĉielo. heaven. Certainly not all the humorous stories have been Certe ne ĉiuj el la humoraj historietoj estas originate originally created by the Jewish race itself. An kreitaj de la hebrea popolo mem. Treege granda enormous quantity of them are known in all countries nombro el ili estas konata en ĉiuj landoj de la mondo. of the world. And the scientific task of discovering Kaj la scienca tasko eltrovi la prafonton de tiuj the original source of those stories is endlessly difficult, historioj estas senfine malfacila, eĉ neebla. Sed eĉ even impossible. But the Jews understood how to la intemacie disvastigitajn humoraj n historiojn la adapt even the internationally widespread humorous hebreoj komprenis alegaligi al la specifaj kondiĉoj de stories to the special conditions of their own life. sia vivo. The reader certainly knows the famous story about La leganto certe konas la faman rakonton pri Dante Alighieri and the fish. The author of the Dante Alighieri kaj la fiŝoj. Oni iam invitis la aŭtoron Divine Comedy was once invited to supper in the de la Dieca Komedio al la vespermanĝo en la domo de house of the head of the town. The great man had la estro de l’urbo. Li havis multajn gastojn en tiu many guests that evening, and he had prepared a very vespero, kaj li preparis tre luksan regalon, kies ĉefa luxurious feast, the chief part of which consisted of parto konsistis el fiŝoj. Inter ili kelkaj estis grandegaj fish. Among them some were very large and a few were kaj kelkaj etaj. Kiam la gastoj sidiĝis ĉe la tablo, tiny. When the guests were seated at the table, the la estro donis al Dante tre etan fiŝon, sed por si mem li great man gave to Dante a very tiny fish, but took for prenis grandan. Dante, dezirante montri al la himself a large one. Dante, wishing to show the urbestro sian malkontenton, prenis sian fiŝeton en la great man his dissatisfaction, took his fish in his hand manon kaj komencis paroli al ĝi subvoĉe. Poste li and began to speak to it sotto voce, and afterwards tenis la fiŝeton proksime al sia orelo dum kelkaj held it near his ear for a few minutes. minutoj. “ What are you saying to the fish ?" the great man “ Kion vi parolas kun la fiŝo ?’’ demandis la urbestro. asked. “ Oh," replied the poet, “ I only asked him “ Ho," respondis la poeto, “ mi nur demandis al li,ĉu whether he hadn’t met my friend in the water, the one li ne renkontis en la akvo mian amikon, kiu falis tien who fell in there a few days ago." “ And what did the antau kelkaj tagoj." “ Do kion la fiŝo respondis ?’* fish reply ?" “ It replied that it didn’t know anything “Ĝi respondis, ke ĝi ne scias ion pri tio, ĉar ĝi estas about it, because it was still too small, and that I ankoraŭ tro eta, kaj ke mi devas demandi pli grandan must ask a larger fish." The shamefaced host im­ fiŝon." La honta gastiganto tuj donis al Dante unu mediately gave Dante one of the largest fishes. el la plej grandaj fiŝoj. The same story is told in the homes of the Jews in La sama historio estas rakontata en la hejmoj de la the East of Europe. But it has been changed a little. judoj en la oriento de Eŭropo. Sed ĝi estas iom A customer in a restaurant is given a fish which seems to ŝanĝita. Gasto en restoracio ricevas fiŝon, kiu ŝajnas him terribly stale. He talks to it, and to the proprietor’s al li terure malfreŝa. Li konversacias kun ĝi, kaj al request for information, he says : “ I asked it whether la klarigdemando de la restoraciisto li diras : “ Mi it had seen my brother in the waters in which he was demandis al ĝi, ĉu ĝi ne vidis mian fraton en la akvo,. drowned a week ago ; and the fish replied that it had en kiu li dronis antau unu ŝemajno; kaj la fiŝo never been in a position to see him, for it had been respondis, ke ĝi ne povas esti vidinta lin, ĉar ĝi estis caught a long time before he fell in." The story kaptata longe antau lia enfalo 1" La originals itala INTERNATIONAL LANGUAGE 163;

could not continue in its original Italian form in the formo ne povis daŭri en la malgranda urbeto de Poljijo, small Polish town, where the problem of healthy food kie la problemo pri sana manĝaĵo estas ĉiam tre grava. is always most important. For that matter, it is Cetere, estas neeble diri, ĉu tiu rakonto venis al la impossible to say whether that tale came to the Polish hebreoj de Polujo el Italujo, aŭ ĉu ambau popoloj Jews from Italy, or whether both peoples received it ricevis ĝin de iu tria prafonto. from some third, original source. Another story about the discomforts of restaurant Alia rakonto pri la malagrablajoj de la restoracia life is the following, which the non-Jewish reader must vivo estas la jena, kiun la nehebrea leganto devas legi read attentively, for it requires a knowledge of certain atente, ĉar ĝi necesigas scion pri iuj hebreaj ritoj. Hebrew rites. Some veal was given to a customer in the restaurant. Al gasto en restcracio de malgranda urbo oni donis of a small town. After the necessary prayer before the bovidan viandon. Post la necesa antaŭmanĝa preĝo, meal, the guest tasted a piece of the meat and found la gasto gustumis peceton de la viando kaj trovis, ke that it was terribly stale. So he ate no more, but ĝi estas terure malfresa. Li do ne manĝis plu, sed laute began to say the following prayer out loud : “ Blessed ekparolis la jenan preĝon : “ Benita estu Vi, ho Dio, be Thou, Oh God, King of the Universe, Who bringeth Reĝo de l'universo, kiu revivigas mortintojn.” La the dead back to life." The other customers and the aliaj gastoj kaj la restoraciestro treege ekmiris pri lia proprietor were startled by his 'wholly incorrect tute malĝusta preĝo, kaj la estro demandis la gaston : prayer; and the proprietor asked the customer: “Ĉu vi fieneziĝis ? Kion vi deziras per tiu preĝo ?” “ Have you gone mad ? What is the object of such a La gasto respondis : “ Amiko mia, vi devas scii, ke la prayer ?” The customer replied : “ My friend, you Talmudo ordonas tiun preĝon, kiam oni vidas iun,. ought to know that the Talmud commands us to say kiun oni kredis mortinta. Kaj nun atentu mian that prayer on seeing someone whom we had believed rakonton. Antaŭ unu semajno mi promenis tra la dead. kampoj, kaj mi vidis sur unu el la herbejoj junetan “ Now listen to my tale. A week ago I was walking bovideton, tiel belan kaj gajan ! Mi tre ekamis tiun through the fields and I saw in one of the meadows bo videton. Kiam mi sidiĝis ĉi tie ĉe la tablo kaj oni such a beautiful and jolly young calf ! I grew suddenly donis al mi bovidan viandon, mi kun doloro pensis, very fond of that calf. When I sat down here at the ke ĝi povas esti la viando de tiu beleta bovideto, kiun table and I was given some veal, I thought with mi vidis antaŭ semajno. Kaj mi estis certa, ke oni sorrow, that it might be the meat of that pretty buĉis ĝin. Sed kiam mi gustumis la viartdon, mi little calf, which I saw a week ago. And 1 was certain trovis ĝin tiel malfreŝa, ke mi konvinkiĝis, ke ĝi ne povas that it had been butchered. But when I tasted the esti la bovido, kiun mi vidis viva antaŭ semajno. Do meat I found it so stale that I was convinced it couldn’t la bovido, kiun mi kredis mortinta, efektive vivas, kaj be the calf I saw alive a week ago. So the calf which I tial mi diris tiun preĝon.” thought to be dead is in reality alive, and that is why I said the prayer.” ) In the above tales the climax of the history is simple En la supraj rakontoj la klimakso de la historio estas and direct, but the true art of Jewish story-telling simpla kaj rekta. Sed la vera arto de la hebrea consists in the introduction of a pseudo-climax in the rakontado konsistas el la enkonduko de pseŭdo- middle of the story. I should like to give one example klimakso en la mezon de la historio. Mi deziras doni of those pseudo-climaxes by means of a rather old unu ekzemplon de tiuj pseŭdo-klimaksoj per historio story. sufiĉe malnova. During the Middle Ages public debates were often Dum la Mezepoko oni ofte arangis publikajn debatojn arranged between the different religions. On one inter la diversaj religioj. Unu fojon la estro de iu pol- occasion the head of a certain Polish-Jewish town hebrea urbo sciigis la hebrean komunumon, ke li aranĝos informed the Jewish community that he would arrange publikan de baton inter la katolikoj kaj la hebreoj. a public debate between the Catholics and the Jews. La debato okazos en la urba ĝardeno dimanĉon je la The debate was to take place in the town garden on a kvara posttagmeze. La katolikoj estos reprezentataj certain Sunday at four in the afternoon. The Catholics de la episkopo, kaj la hebreoj estos liberaj delegi were to be represented by the Bishop, and the Jews kiun ajn ili volas. La reprezentantoj de ambaŭ religioj would be free to choose anyone they wished. The devos demandi unu la alian pri la signifo de hebreaj representatives of both religions would have to question frazoj. Sed la unua, kiu ne scios traduki ian hebrean one another on the meaning of Hebrew phrases. But frazon, estos tuj mortigata de soldato, kiu fortranĉos the first who shewed himself unable to translate a la kapon de la nescianto per glavo. Sed se la hebrea phrase, would at once be killed by a soldier, who would komunumo ne volas akcepti tiun debaton, au se la behead the ignorant one with a sword. But if the hebrea reprezentanto estos venkita, tiam oni Jewish community did not wish to accept such a senkompate buĉos la tutan komunumon. Granda debate, or if their representative were to be vanquished, teruro falis sur la hebrean komunumon. Ili ĉiuj then the whole community would be mercilessly kun venis en la sinagogo kaj ploris, kaj plorante diskutis butchered. A great terror fell on the Jewish la aferon. Kiun sendi ? Kompreneble ĉiu timis, ke community. They all met in the Synagogue and wept, eble li ne scios traduki la frazon de la episkopo, kiu and discussed the matter with tears. Whom could estis konata kiel bona hebrelingvisto. Fine iu tajloro they send ? Of course, everyone was afraid that he proponis sian servon. “ Mi iros,” li diris. “ Mi ne timas perhaps would be unable to translate the phrase episkopojn, kaj Dio helpos min.” ĉiuj laŭdis la of the Bishop, who was known to be a good Hebrew tajloron tiom pli, ke oni sciis, ke li ne tre bone scipovas scholar. Finally a certain tailor proposed his services. la hebrean ling von. Dimanĉon, je la kvara horo, la tuta “ I will go,” he said. “ I fear no bishops, and God logantaro de la urbo, hebreoj kaj katolikoj, kunvenis will help me.” Everyone praised the tailor, the more en la ĝardeno. Sur granda estrado staris du seĝoj so since it was known that he did not understand preparitaj por la episkopo kaj la hebrea tajloro, kun Hebrew too well. On Sunday at four o'clock the whole tria en la mezo por la urbestro, kiu estis la prezidanto population of the town, Jews and Catholics, met in de la debato. Kaj unu soldato staris tie kun blanka 164 INTERNATIONAL LANGUAGE the garden. On a great platform were two seatsglavo por detranĉi la kapon de la venkito. prepared for the Bishop and the Jewish tailor, with a third in the middle for the Mayor, who was to preside over the debate. And one soldier stood there with a white sword to cut off the head of the loser. When all were seated in their places, the Mayor called Kiam ĉiuj sidis sur siaj lokoj la urbestro ordonis lor silence ; then invited the tailor to put his question silenton; tiam li invitis la tajloron prezenti sian to the Bishop. The tailor jumped up and said, amid demandon al la episkopo. La tajloro ekstaris kaj diris the profound silence of the crowd, “ Your Holiness,tra profunda silento de la popolamaso : “ Sanktmoŝta be good enough to tell me what is the meaning of the episkopo ! Bonvolu diri al mi, kion signifas la hebreaj Hebrew words,Eneni jodea.” The Bishop, without vortoj,Eneni jodea.” La episkopo tute senhezite kaj the least hesitation, replied loudly : “ I do not know/’ laŭte respondis : “ Mi ne scias,” kiu estas ĝuste la vera which is the precise translation of those two Hebrewtraduko de tiuj du hebreaj vortoj. Sed la soldato, words. But the soldier, who knew his duty, hearingkiu sciis sian devon, aŭdinte tian konfeson de la lipoj such a confession from the lips of the Bishop, without de 1’ episkopo, ne atendis eĉ unu sekundon, sed tuj wasting a single second, immediately cut off his head. detranĉis al li la kapon. After such an escape, the joy of the Hebrew La ĝojo de la tiel savita hebrea komunumo estis community was boundless. senlima. That conclusion of the story is humorous enough, Tiu fino de la historio estas sufiĉe humora kaj la and the reader will probably laugh. Nevertheless, leganto it kiedeble ridos. Tamen ĝi estas nur pseudo- is only a pseudo-climax. The true climax is to be klimakso. La veran klimakson vi trovos en la daurigo found in the continuation of the story, which is as de 1’ historio, kiu estas la jena : follows : The following day the Jews met in the Synagogue La sekvintan- tagon la hebreoj kunvenis en la and gaily celebrated. The Rabbi asked the tailor: sinagogo kaj gaje festis. La rabeno demandis al la “ Tell my, my son, where did you get such an apt tajloro : “ Diru al mi, mia filo, kie vi trovis tiun trafan question for the Bishop ?” And the tailor replied,demandon por la episkopo ?” Kaj la tajloro respondis : “ The matter is simple. When I was a child at school, “ La afero estas simpla. Kiam mi estis inf ano en la I once asked my teacher the meaning of the words lemejo, mi iam demandis mian instruiston, kion Eneni jodea, and I well remember that he said then: signifas la vortoj Eneni jodea, kaj mi bone memoras, T don’t know,’ and I am quite certain that what my ke li tiam diris : ‘Mi ne scias !’ Kaj mi estis tute teacher (who was a great Rabbi) did not know, the certa, ke kion ne sciis mia instruisto (kiu estis granda Christian Bishop certainly could not know.” rabeno), tion la kristana episkopo certe ne povas scii.” Why do we laugh at those climaxes ? It is quite Kial ni ridas pri tiuj klimaksoj ? Tute klare. La clear. The pseudo-climax gives us pleasure, because pseŭdo-klimakso plezurigas nin, ĉar de la komenco from the beginning our sympathy is with the tailor,nia kunsento apartenas al la tajloro, kaj ni vidas en and, in a certain sense, we see in his wisdom a reflection lia saĝeco, en iu senco, reflekton de la saĝeco de tiuj, of the wisdom of those whom he represents, and with kiujn li reprezentas kaj kun kiuj ni identigas nin en tiu whom we identify ourselves in the tale. But our historio. Sed nia plezuro estas miksita kun guto da pleasure is mixed with a touch of shame, because the honto, rial ke tiu needukita tajloro estas pli saga, uneducated tailor was wiser than we. The true climaxol ni. La vera klimakso forprenas de ni tiun honton, takes that shame from us, for in spite of everything theĉar spite ĉion, la tajloro tute ne estas tiel saĝa kaj ni tailor isnot so wise after all, and we joyfully find that ĝoje trovas nian saĝecon ne superombrita. our own shrewdness is not overshadowed. A tailor who is wiser even than the Rabbi is truly Tajloro, kiu estas pli saĝa, ol eĉ la rabeno, estas an exception in life. But listen to the story of another vera escepto en la vivo, ĉu ne ? Sed audu pri alia tailor who was even wiser than God himself. tajloro, kiu estis pli saĝa, ol ee Dio mem. Ten thousand roubles were stolen from a rich tailor,Al riĉa tajloro oni ŝtelis dekmil rublojn, kaj post and a few weeks later his wife died. So he was doubly kelkaj semajnoj lia edzino mortis. Do li estis duoble unhappy. He hurried to the Rabbi and said to him : malfeliĉa. Li rapidis al la rabeno kaj diris al l i : “ Rabbi, I ask you to judge between me and God.” “ Rabeno, mi petas vin juĝi inter mi kaj Dio.” La The Rabbi was quite terrified : “ My son, what are yourabeno estis tute terurata : “ Mia filo, kion vi diras ? saying ? Judge God ?” “ Yes,” said the tailor,” andJuĝi Dion ?” “ Jes,” diris la tajloro, “ kaj Dio devos God must accept your judgement if it is just.” Afterobei vian juĝon, se ĝi estos justa.” Post longa medito long thought the Rabbi agreed. The tailor told his la rabeno konsentis. Kaj la tajloro rakontis sian story and said : “ God acted unjustly, taking from mehistorion kaj diris : “ Dio agis maljuste, prenante de mi first the money and afterwards my wife. It was hisunue la monon kaj poste la edzinon. Estis lia devo duty to take my wife first. Then I should have been preni unue la edzinon. Tiam mi povus preni no van able to take a new wife with a new ten thousand edzinon kun novaj dekmil rubloj. Poste Dio devus roubles. Afterwards God should have taken from mepreni de mi dekmil rublojn. Tiam ni estus en egalaj the ten thousand roubles. Then we should be in situacioj : mi havus virinon kun dekmil rubloj, kaj Dio equal situations : I should have a woman with ten havus virinon kun dekmil rubloj.” La rabeno decidis, thousand roubles, and God would have a woman with ke la argumentoj de la tajloro estas tute logikaj. Kaj ten thousand roubles.” Dio devis vole-nevole konsenti. Kaj post malionga The Rabbi decided that the arguments of the tailor tempo ia tajloro gajnis dekmil rublojn kaj prenis al si were quite logical, and God had willy-nilly to consent, junan belan virinon. And a short time later the tailor gained ten thousand roubles and took to himself a beautiful young woman. Do you think it is wrong to make such jokes about ĉu vi pensas, ke estas nedece fari tiajn humorajojn God ? Remember then what Luther said : “If thepri Dio ? Do vi memoru, kion diris Luther: “ Se good God did not understand humour, the gates of la bona Dio ne komprenus la humoron, la pordoj de Paradise would be closed for me.” 1’ paradizo estus fermataj por mi.” I. OlSvANGER. I. Olŝvanger. INTERNATIONAL LANGUAGE 165 HAUPTMANN HARCKE D e Raymond Schwartz . Hauptmann* Harcke, kiu anstatauis nianHauptmann Harcke suĉis el ĝi honestan falintan batalionkomandanton Steiner, mirigisbuŝplenon. nin tuj de Fkomenco. “Gi estas sufiĉe malbona,” li dankis, “sed Tiuepoke, dum marto 1917, la 1-a batalionoĝi varmigas.” de FPrusa Infanteri-Regimento 18-a okupisSenprokraste li sin informis pri la vojo al la atingeblajn punktojn en la Transilvanaj Alpoj,najbamesto, faris ankoraŭ kelkajn ĝeneralajn sur la tiama landlimo inter Hungarujo kajdemandojn kaj kelkajn suĉojn el la botelo kaj Rumanujo. Oni ne konis tie la neinterfompit-pluenmigris. ajn tranĉeliniojn, kiuj sur la franca batalkampoDe nest’ al nesto ripetiĝis la sama kontakt- ligis la belgan marbordon al Vogezaj montoj.iĝo. Cie la armea rumo estis same malbona, Tie, laŭ hazarda oportuneco de Ftereno, sed la ĝi varmigis. batalfronto konsistis nur el “nestoj,” mal-Je Fvesperkrepusko ekneĝis. Hauptmann proksimaj unuj de aliaj je kvincent metroj,Harcke alproksimiĝis al mia bastiono, Sed— unu kilometro kaj ofte eĉ pli. Jen unu ĉuroto, pro laceco, ja komprenebla ĉe homo ne plu kelkfoje nur unu sekcio, obstine sin alkroĉisjuna kaj ne kutimiĝinta je montogrimpado, al neĝkovrita rokopinto kaj observis eblajnĉu pro la armea rumo ?—ĉiuokaze Hauptmann manovrojn de Fkontraŭulo ; alia, pli malsupre,Harcke ekdormis sur la vojo. La kuiristoj bans ireblan montopasejon kutime, dum bonade Froto, kiuj baldaŭ poste preterpasis kun du pactempo, uzitan nur de kontrabandistojazenoj ; portantaj la manĝaĵojn, trovis lin kaj en la valo pli forta taĉmento konstruis redutojnsavis lin de certa frostiĝo. Nerimarkinte la kontraŭ eventuala antaŭenmarŝo de malamikoinsignojn de. Fgrado ili lin skuis iom brute : neniel fidinda. “He, kamarado, kion vi fuŝas ĉi tie ?” Tre moviĝema la fronto tiam ne estis. Hauptmann Harcke ekvekiĝis. Krom okaze de patrolaj renkontoj oni nur“Nu, nu,” li grumblis malbonhumore, “ĉu malofte pafis. Nur iam aŭ tiam aŭdiĝisdo vi ne konas vian Hauptmann ?” unuopaj pafbruoj ; piejofte estis nur flegmaLa kuiristoj rigidiĝis: “Je via ordono, soldato, kiu tiel provis malrustigi sian?Herr Hauptmann !” . pafilon sen preciza pafcelo. “Bone,—nun metu min sur la . . . sur la La lasta batalo estis okazinta la 27-an de ĉevalon.” februaro. La kvar rotoj de Fbataliono dumKaj tiel, rajdante sur azeno, inter du tuta tago atakis kontraŭan montopinton,supokestoj, Hauptmann Harcke alvenis ĉe forte kaj obstine defenditan de rusa taĉmento.la 4-a roto de FPrusa Infanteri-Regimento Sensukcese. Kiam frua vespero ekkovris18-a. la Li haltis meze de ariĝintaj soldatoj, neĝospacojn, ni retiriĝis. Kvar soldatojkiuj jam senpacience atendis sian vesper- kunportis la kadavron de Hauptmann Steiner,manĝon. Feldwebelf Loffel, al kiu unu kiu, tiun tagon, brave falis en la rusa drat-kuiristo estis flustrinta : “Nia nova 'Haupt­ defendajo. mann !”, tuj komandis : “Stillĝestanden !” Kaj Hauptmann Harcke alvenis. La soldatoj senmoviĝis. Kontenta pri tiu Lasinte je frua mateno la kabanon de neesperita F sukceso Hauptmann Harcke salutis : regimentstabo li almarŝis piede al la fronto, “Bonan vesperon, kvara roto !” sekvante tra profunda neĝo vojmontrajnKaj unuvoĉe, kiel dum pactempo sur kazerna postsignojn de soldataj botoj kaj de mulohufoj.korto, disciplina respondo ŝiris la noktan Dezirante, kun nova fervoro, inspekti lasilenton sek- : toron de sia bataliono tuj la unuan tagon,“Bonan li vesperon, Herr Hauptmann !” sin prezentis jam frumatene ĉe leŭtenanto Jocher, kiu komandis la neston en la valo. ♦ ♦ ♦ ♦ “Jen mi estas,” li anoncis kun ĝojo sen-Kial, tricent diabloj, Hauptmann Harcke, kaŭza, kiam li eniris la kabaneton de Jocher.viro preskaŭ sesdekjara, en sia hejmurbo “Cu vi havas iom da brando ?” emerita poŝtdirektoro, serĉis propravole fron£- Jocher saltis el sia kuŝilo, rektiĝis disciplineservon : ? Oni diris, ke estis pro ambicio. “Leŭtenanto Jocher, estro de FI-a. roto, Kiam li alvenis ĉe ni, li jam portis here en la je via ordono, Herr Hauptmann !” Kaj dua el butontruo freŝan rubandon de FFera angulo li eltiris sian boteleton da armea rumo.Kruco II-a-klasa. Gin li akiris, kiam antaŭ * Hauptmann, kapitano en la germana infanterio. t Feldwebel, ĉefserĝento. 166 INTERNATIONAL LANGUAGE kelkaj semajnoj li kondukis rekruto-sukcesos. Se ne, sciu morti glore kaj heroe> taĉmenton al la batalfronto. En trankvilakiel oni mortas ĉe la 1-a bataliono !—Cu sektoro li akompanis ilin ĝis preskaŭklare ses ?” kilometroj de francaj linioj. Tiam, je ek-Tro klare. Sincerdire, mi neniel estis fiera noktiĝo, li havis okazon vidi lumigraketon,pri tiu misio. Cu estis nun la taŭga momeUto kiu subite kaj senaverte altiĝis super por la riski tian entreprenon ? Cu tio ne signifas frontzono. Al sia taĉmento, mirantajkuri al cert a morto ? Nu, kial filozofadi ? junsoldatoj, Hauptmann Harcke ordonisLa ordono estis preciza, nediskutebla. ~ Gi rapide : “Kuŝiĝu !”—Li meritis sian ordenon.postulis nur plenumon. Sed, laŭdire, lia edzino tiam insistis, por keJe la 8-a vespere ni forlasis niajn truojn. li gajnu ankaŭ la Feran Krucon I-a-klasan.Kun bedaŭroj. En komfortaj niaj kabanoj Gi estas pli respektinda, kaj ĝin oni portasestingiĝis fajroj de nun ne plu utilaj. Sen unu manlargon sub la maldekstra brustopinto.entuziasmo ni paŝis antaŭen. Plejeble sen Hauptmann Harcke iris al la fronto. bruo. Renkonte al fatala malsukceso. . . . Bedaŭrinde por li la tiama rigideco de Du V horojn jam ni vadis tra kraketanta transilvanaj linioj neniel favoris heroan entre-neĝtavolo, evitante liberajn spacojn, sercante prenemon. Malgraŭ netenebla agaddeziroŝirman li ombron de pinarboj. Ankoraŭ ni ne povis fari multon. Ĉefe li ĝis nun estis nur tre malproksimaj de Vrusoj. Nur reorganizis la disdonadon de Tarmea rumo.malrapide ni progresis. Tiam atingis min Kiam, je iuj tagoj, la porcioj alvenis troordonancsoldato de Vbataliono. Flustre li ŝpare mezuritaj, li reprenis por sia kontotransdonis la al mi ordonon de Hauptmann legendan parolon de VGranda Aleksandro,Harcke : kiun li tradukis tiele : “Por ĉiuj . . . tro“Reiru tuj kun via roto al via ĝisnuna m alm ulte; por unu . . . sufiĉe !” kaj pozicio li kaj prezentiĝu ĉe la batalionestro. konservis por sia persona uzo du-tri Vian korb- mision,” li aldonis pli konfidence, botelegojn. “plenumos leŭtenanto Jocher.” Unu tagon li mendis min al si. Tre nete mi ne komprenis tiun ordonon. En bone hejtita kabano, konstruita Kial en Jocher ? Sed goje mi komandis : “ Re- terkavaĵo el abiotrunkoj, Hauptmann Harcketurnen !” Kaj la reiro ne daŭris longe. sidis ĉe la tablo. Duonplena rumbotelo staris * * * * antaŭ li. Alia kusis maiplena sub la seĝo. El longtuba pipo li suĉis tabaknubojn, kiujMi trovis Jocher ĉe la batalionadjutanto. aŭguris nenion bonan. Ce mia eniro li Ambaŭ, mal- Jocher kaj la adjutanto, estis videble faldis stabkarton, kuntiris densajn brovojnmalgajaj. kaj diris : “Kredu, mia kara,” mi iris renkonte al “Leŭtenanto Schlemihl, venis tempo poreblaj agi. riproĉoj de Jocher, “kredu, ke mi nenion La 1-a bataliono havas antaŭ si gloran taskon.faris por eviti mian mision. Mi bedaŭras, ke vi Kaj al vi, leŭtenanto Schlemihl, mi rezervisdevas anstataŭi min. Mi bedaŭras, ĉar— mision plej honorindan. Rigardu ĉi tieninter !” ni—la afero ŝajnas tute fuŝita.” Lia tremanta fingro falis sur la kart on. “Nu,” li senĝoje ridetis, “ne kompatu min. “Altaĵo 1715 ; ĉu vi konas tiun ĉi punktonCu ?” vi ne konas la taskon de Huntzinger ? Cu gin mi konis ? Gia ŝirita konturo kaŭrisMorgaŭ matene li ekmarsu kun sia roto al . . . kontraŭ mia nesto kiel giganta araneo, senmovaFrancujo. Li havas belan mision : Preni sed ĉaspreta. Estas tie precize, kie falis Verdun ! !” Hauptmann Steiner dum vana atako. “ ...... ? ? ?” “Bone,” li daŭrigis, “perforte ĝi ne estis“Sed vi ne atendigu la maljunulon. Vidu, prenebla. Ni provu per surprizo. Hodiaŭkion li nun rezervis al vi.” vespere, je la 8-a, vi forlasos vian neston kunCe mia eniro Hauptmann Harcke min longe via tuta roto kaj vi alproksimiĝos nerimarkiterigardis per okuloj fiksaj, senesprimaj, kvazaŭ al la malamika defendaĵo. Vi ja havas antaŭli vidus pre ter mi. vi la nokton. Kaj morgaŭ matene, je la 5-a,“Ha jes,” iom post iom li memoris, “vi vi enpenetros en la rusajn tranĉeojn. estas Cu leŭtenanto Schlemihl. Jes, mi venigis estas klare ?” vin. Jen, mi subite rememoris,, ke vi parolas “Je via ordono, Herr Hauptmann !” flue la francan lingvon, ĉu ne ?” Li leviĝis, subpremis eblan emocion kaj “Je via ordono, Herr Hauptmann !” frapante mian ŝultron kvazaŭ patrece, li“Bone,—tial estus domaĝe oferi vin jam aldonis : nun. Vi faros al mi pli valorajn servojn “Leŭtenanto Schlemihl, mi ne dubas, keproksiman vi semajnon, kiam ni enmarŝos en INTERNATIONAL LANGUAGE 167

Parizon. En tiu grandega urbo mi nepre bezonos viajn konojn. Vi estos tre utila. Nun vi povas iri/* A L D E N ’S * * * * Jam la sekvantan tagon Hauptmann HarckeOXFORD GUIDE enmarŝis en . . . malsanulejon. Recognised as the leading Oxford Handbook. KONFERENCO POR LINGVISTIKA ESPLORO F ully I llustrated . Ĝenevo, 20-a de marto ĝis 2-a de aprilo, 1930. 1/6 & 3 /-(post free 1/9 & 3/3). La Konferenco okazis ĉe la Carlton Parc Hotel en Ĝenevo, kaj ĝin ĉeestis proksimume dek kvin bone konataj lingvistoj kaj aliaj specialistoj. Ĝia celo estis ALDEN & GO., LTD., OXFORD. la scienca esploro de la problemo pri internacia lingvo. O n Sale at 142 H igh H olborn. Ci estas signo de la persistema agado de I.A.L.A. (The International Auxiliary Language Association in the United States, Incorporated) dum ses jaroj, kaj de 1’agado de s-ino Dave Hennen Morris, el Novjorko, la Honora Sekretario de tiu organizajo. La elekto de la Prezidanto por la Konferenco Carlton devus kontentigi la plej severajn postulojn, ĉarjg oni APERIS elektis profesoron Otto Jesperen, antaŭe prefesoro ĉe & la Universitato de Kopenhago, fama lingvisto. I.A.L.A. havas viglan intereson pri ĉiuj demandoj,1 SE GRENERETO •• SS kiuj rilatas al internaciaj lingvoj. Estas memkom- Originalo preneble, ke I.A.L.A. interesigas ankau pri Esperanto, kiu nuntempe estas multege pli disvastigita, ol ĉiuj de aliaj, kaj kies valoron rekonas ĉiuj interlingvistoj, se oni konsideras ĝiajn esencajn karakterizajojn. KENELM ROBINSON. Tamen, por certigi objektivecon, I.A.L.A. tre deziras Havebla ĉe B.E.A., tolbindita 6/- konsideri ian utilan sugeston kiu venos de iu el la aliaj plus afranko 3p. sistemoj (el kiuj tri estis reprezentataj de siaj autoroj : Nov-Esperanto de s-ro Rend de Saussure, No vial de profesoro Otto Jesperen, kaj Occidental de s-ro M. de Wahl). La membroj de la Konferenco principe akceptis planon por lingva esplorado, proponitan de profesoro K. Asakawa de la universitato Yale, Usono; kaj ili rekonis la laboron de profesoro W. E. Collinson, de la universitato de Liverpool, kiu ĉeestis la konferencon, Post-Congress kaj de Edward Sapir, de la universitato de ĉikago. Fine, la Konferenco akceptis rezolucion, kiu rekomen- das la starigon de gazeto,Gazeto de Interlingva holidays Esplorado, tuj kiam estos eble. Sin ne ligante al iu individua sistemo, ĉi tiu revuo ebligus la eldonadon de By arrangement with the British Esperanto etudoj kiuj, aparte de sia utilo al interlingvistoj,Association, post-Congress holidays to Torquay, kredeble interesus profesiajn lingvistojn per la specojand to the Lake District and Peak District, de esplorado, kiujn ili enhavus. have been arranged so that you may visit these La demando pri internacia lingvo estos ero de la places under an efficient organisation after the tagordo ĉe la venonta Universala Kongreso deCongress at Oxford. The organisers are the Association’s accredited agents, Lingvistoj, kiu okazos en Ĝenevo dum aŭgusto, 1931.Frames* Tours, Ltd. [Sendante la ĉi supran raporton pri la jus okazintaFrames' will arrange alternative holidays for you if desired, kunveno en Ĝenevo, mi deziras esprimi mian admironand you are entitled to all the information and help which their 50 years* experience makes available to you. pri la bonvola kaj harmonia spirito montrita de ĉiuYou may have a free copy of any of the following publications partoprenanto. Precipe la Esperantistoj—s-roj(or you are welcome to raise any special question, which will Perrenoud, Stojan kaj mi—tre satis la amikan sintenonbe answered fully by post or interview):— kaj helpeman kunlaboradon de la Idista reprezentanto,‘Trames* Summer Handbook of British and Continental Tonis** s-ro Auerbach el Frankfurt. Kiam li, s-ro de Saussure ‘Ttames’* Attractive Independent Tours*’ (individual daily kaj mi konversaciis, uzante ĉiu la propran formon dedepartures). la internacia lingvo, ni ne povis ne konstati, ke"Frames* ni Oberammergau Passion Play Programme” (regular departures). parolas tri dialektojn de la sama fundamenta lingvo,"Rrames* Touring London Handbook” (daily sightseeing kaj estas heredintoj de komuna tradicio. Oni ja ne service in and around he City). ripetos la katastrofan eksperimenton de la Delegacio— vestigia terrent!—kaj ni povas jam esperi, ke la pasioj Send a post-card to— kaj timoj de tiuj tagoj estas tute pacigitaj. Ni trovis, ke ekzistas multaj aferoj komune akceptitaj, pri kiujFRAMES’ TOURS L“ ni povos utile kunlabori kun la adeptoj de aliaj sistemoj, neniel endanĝerigante nian heredajon. Super 98, Travel House, Southampton Row, ĉio, ni estu toleremaj—krom pri la netoleremo. London, W.C.I. W. E. Collinson.] 168 INTERNATIONAL LANGUAGE

PERSONAJ TITOLOJ KAJ DISTINGOJ EN BRITUJO La titola nomenklatura de unu lando kutime“titolojn de ĝentileco,” sed ili mem ne estas estas malfacile komprenebla por loĝantojnobeloj, en kaj rajtas elektiĝi al la Parlamenta alia, kaj Britujo certe ne estas escepta tiurilate.Cambro de Deputitoj—kio estas ebla por Efektive, britoj mem ne ĉiam plene komprenasnobelo kiu rajtas sidi en la Cambro de Nobeloj. la nacian uzon de titoloj kaj la konvenciojn,La titolo Lordo ne estas ranga esprimo, sed kiuj ĝin regas en la medioj koncemataj.aplikiĝas en ĝenerala senco, indiferente al En ĉi tiu artikolo estas eble citi, kaj iomla plimulto el la nomitaj nobelaj rangoj, kaj klarigi, nur kelkajn el la titoloj, kaj precipeĉe Baronoj preskaŭ ĉiam. tiujn renkonteblajn en rilato al la venontaBaronetoj kaj Kavaliroj.—Personoj kun ĉi Kongreso en Oxford. tiuj titoloj estas nenobeloj, kaj rajtas elektiĝi al Unue, estas bone klarigi, ke en Britujola ne Cambro de Deputitoj. Baronetaj titoloj ekzistas definitiva barilo inter nobeloj eŝtas kaj aŭ hereditaj, au ricevitaj kiel honoroj : nenobeloj—kram ĉe la kelkaj nobeloj deKavaliroj la ĉiam estas tiaj pro honoro kaj ne reĝa sango, t.e., infanoj de la monarko mempovas aŭ transdoni la titolon al siaj filoj. Ambaŭ de antaŭaj monarko j, kaj iliaj geedzoj. titoloj Ali- montriĝas per antaŭmeto de la vorto vorte, ekzistas nurreĝa kaj ne-reĝa rangoj. Sir al la persona nomo ; ekz.,Sir John Jones Ne nur la ordinaraj nobeloj ofte edziĝasestus je persono, kiu antaŭ kavalirigo (aŭ heredo nenobelaj personoj, sed novaj nobelojde estas baroneta titolo) estis nursinjoro John Jones. “kreataj” ae tempo al tempo el la nenobelara,Tia persono familiare nomiĝasSir John, kaj kaj tiaj evidente ĉiam havas multajn nenobel-estas tute erare nomi linSir Jones en: okazoj ajn parencojn. Plue (kvankam neniel fordon-kiam Sir John estas tro familiara oni devas ante sian “reĝan” rangon) membraj de la reĝaplene diriSir John Jones. familio nuntempe kelkfoje edziĝas en nereĝajnOrdenoj de Kavalireco.—Ne estas eble ĉi familiojn ; ekzemple, Princo Albert, dua filotie priskribi la multspecajn dekoraciojn donit- de la nuna reĝo Georgo V, edziĝis al ordinaraajn pro servo al la Stato, k.t.p., kiuj ofte nobelino. Ilia filino estas princino—proenhavas la diversajn rangojn, el kiuj kelkaj rega sango de sia patro. Simile (aŭ inverse)havas la la titolonSir (t.e., de efektiva kavalireco) filino de la reĝo, Princino Mario, edziĝiskaj en aliaj sen ĝi. Ekzemplo estas :—C.M.G. ordinaran nobelan familion, kaj kvankamsignifas Komandoro de la Ordeno de Sta. Mikaelo restante princino, estas Grafino de Harewood. kaj Sta. Georgo, dum K.C.M.G. signifas Tamen ŝiaj filoj ne estasprinco j,ĉar ilia patro Kavaliro-Komandoro de la sama ordeno; kaj ne estas reĝfamiliano. Efektive la titolopersono kun ĉi tiu lasta titolo estas nomata, Princo aŭ Princino aplikiĝas, en Britujo, nurkiel ordinara kavaliro,Sir {John Jones). Tiaj al idoj de la reĝa familio—kaj lau la patraordenoj estas signitaj per ĉefliteroj post la flanko. nomo ; jene,Sir John Jones, K.C.M.G. Titolo de nobeleco (kun kelkaj esceptoj)Kleraj Societoj, k.t.p.—Fratuloj kaj membraj povas esti heredata; do, estas du kategoriojde diversaj societoj de kleruloj aŭ spertuloj ae nobeloj (tamen samrajtaj), la “heredaj”signiĝas per ĉefliteroj post la nomo; ekz., kaj la “kreitaj.” Sir Oliver Lodge, la fama sciencisto, unu el la Dukoj.—Estas du specoj de duko, nomePratektantoj la de la Kongreso en Oxford, reĝaj dukoj (filoj de la monarko aŭ deestas liaj F.R.S.; t.e., Fratulo de la Reĝa Societo, antaŭuloj) kaj la ordinaraj dukoj. Interla plejla altranga scienca societo en Britujo, unuaj, ĉiuokaze malmultaj, troviĝas la Dukokies fratulecon oni gajnas nur per grava de Connaught, Alta Protektanto de la venontaoriginala laboro en ia scienca fako. Kongreso, kiu estas filo de la reĝino ViktorioAkademiaj Honoroj.—La ĉefaj estas, en kaj frato de la reĝo Eduardo VII, do onklosuprenira ordo, tiuj de Licenciato, Magistro, de la nuna monarko : la Princo de Kimrujo,kaj Doktoro, sed la grado de sperteco tiu- heredonto al la trono, kiu estas ankaŭ maniere Duko montrata diferencas laŭ la Universi- de Cornwall: kaj la Princo Albert, supretato : ekz., en Skotlando la Universitatoj ne menciita, kiu estas ankaŭ Duko de York.donas licenciatan titolon en ĉiuj fakoj, sed en Aliaj Nobeloj.—Ci tiuj, en malsuprena ordo,kelkaj fakoj oni senpere iras al tiu de Magistro. estas Markizoj, Grafoj (angle Earls), Vic- Ambaŭ kvazaŭe respondas la rutinan doktor- grafoj, kaj Baronoj. Multaj el la plejaĝaj econ de kelkaj kontinentaj universitatoj, kaj filoj de markizoj kaj grafoj ricevas, laŭĝenerale en Britujo la titolo Doktoro signas difinitaj kondiĉoj, tiel nomatajn nobel-ŝajnajnpli altan gradon de speciala scio. Do, je la INTERNATIONAL LANGUAGE 169 fino de la normala trijara aŭ kvarjara kurso en brita universitato, studento kutime akirasLONDON ESPERANTO CLUB la diplomon de licenciato (B.A., B.Sc., LL.B., THE MEETING PLACE OP k.c.) aŭ de magistro (M.A.), kaj ĉe kelkaj ESPERANTISTS FROM ALL COUNTRIES. universitatoj ĉi tiu lasta (kiel ankaŭ M.Sc.) estas gajnebla nur per plua ekzameno. THE NEW HALL» 170 FLEET STREET» E.C.4 Prefesoro.—Ci tiu akademia titolo estas Meetings Tues. & Fri., 6.30—10. Visitors Welcome. posedata nur de la okupantoj de "profesoraj katedroj” en universitatoj aŭ samgradajI THE ORIEL Restaurant I kolegioj. Ci neniam aplikiĝas al, ekz., licea9 106, HIGH STREET, OXFORD 9 instruisto. Sub la profesoroj dejoras lektoroj,1 (Kon trail Kolegio Brasenose.) 1 k.t.p., sed ili ne posedas specialan “titolon”T Oficiala provizisto te la Oxford’a Kongreso. T $ Limfio 8/6. Vespermango 8/6. 9 (krom ekz., tiu de Doktoro se ili akiris tian1 Bonega Koirado. Bapida Servo. I diplomon). T Telefono: 2553. E. C.Launchbury , Estro. Y Aliaj titoloj menciindaj ĉi tie estas (laŭ literoj post la nomo) M.P., kiu signifasMembro (t.e. elektita deputito)de Parlamento, kaj J.P., signifantapac-juĝisto, titolo de persono kiu in dejoras kiel membro de loka malsupera Printing Esperanto juĝistaro, kiu en la koncemata urbo aŭ distrikto, juĝas en la tiea kortumo malgravajn CRAFTSMANSHIP ofendojn kontraŭ la leĝo, kaj ankaŭ faras la COMBINED WITH unuan esploron de pli gravaj krimoj, antaŭ ol sendi la akuziton al la asizo aŭ alia alta PROMPTITUDE tribunalo. La J.P. ne ricevas salajron, sed faras sian devon kiel publikan servon, simileThe Birmingham Printers, Limited al urbkonsilanto aŭ alia el la kategorio deHiU Street and Station Street* Birmingham nepagataj oficuloj. j 1VLBPHONBS: MIDLAND 196 AND I9 7 V erdano . ■■e ■ — fre = 3 >

Great Western Railway Expresses to Oxford fromPaddington Stationat frequent intervals daily

ON WEDNESDAYS AND SUNDAYS CHEAP DAY TRIP TICKETS are issued from Paddington at fares of 13/3 first class and 8/- third class.

Cheap Tickets are issued from Oxford D A IL Y r to neighbouring places of interest.

Write to the Superintendent of the Line, Great Western Railway, Paddington Station, W.2., for particulars of Train services and cheap facilities, or enquire at any G.W.R. Station, Office, or Agency. 170 INTERNATIONAL LANGUAGE

Dimanĉo, aŭg. 3a. Matene, Diservoj ; fotografo. VL/=Y±J- 22 Universala Kongreso Vespere, Solena Malfermo de la Kongreso. Lundo, aug. 4a. Matene, Laborkunsido. de Esperanto Posttagmeze, Somera Universitato. Oxford. 2 -9aAŭgusto 1930. Vespere, Festo de Naciaj Dancoj. Mardo, aŭg. 5a. Matene, Kunveno de U.E.A. Posttagmeze, Somera Universitato. Bulteno No. 8. 11 jumo, 1930- Vespere. Publika Kunveno. Prezento de La Onklino de Charley. Adreso por leteroj : Sekretario, 22a Merkredo, aug. 6a. Universala Kongreso de Esperanto, 142 High Matene, Laborkunsido. Holbom, London, W.C.l, Anglujo. Posttagmeze. Somera Universitato. Eongresejo :La Urbdomo de Oxford. Vespere. Prezento de La Onklino de Charley kaj (por aliaj kongresanoj) Koncerto. EotiZO : Per ĉiu kongresano senescepte : 20 ŝilingoj ĵaŭdo, aŭg. 7a. britaj (proksimume 20 germanaj ormarkoj, 25 svisaj Tuttagaj Ekskursoj al (a) Windsor, (6) Stratford- frankoj, 125 franeaj frankoj, 12 nederlandaj guldenoj, on-Avon, (c) Salisbury kaj Stonehenge,(d) Glou­ 5 usonaj dolaroj). Estas oportune sendi la kotizon per cester kaj Cheltenham. (Detaloj kaj prezoj brita ŝtata monbileto por unu funto sterlinga, havebla haveblaj ĉe la Sekretariejo lau peto. Oni aliĝu ĉe bankoj kaj monŝanĝejoj en ĉiuj urboj. Oni sendu kiel eble plej baldaŭ.) Vespere, Prezento de la kotizon (per registrita letero) antaŭ la 1-a de julio. La Onklino de Charley kaj Koncerto. Post tiu dato la kotizo estos 30 silingoj. Vendredo, aug. 8a. EotiZO por Infanoj Por: infanoj, kiuj ne havas pli ol 15 jarojn, la kotizo estas 5 ŝilingoj biitaj. Matene, Laborkunsido. Help-Kongresanoj:Tiuj, kiuj ne povos ĉeesti la Vespere, Granda Intemacia Balo. Kongreson, povas tamen aliĝi kiel help-kongresanoj Sabato, aŭg. 9a. po 10 silingoj. Ili ricevos la kongres-insignon kaj Matene. Ferma Kunsido. dokumentojn post la Kongreso. Fakaj Kunvenoj jam konsentitaj ; Nov-spirito, Blindulo] : Blinduloj kaj ties gvidantoj ricevos Blinduloj, Int. Policista Ligo, Bahai, Stenografio, kongres-karton senpage, sed iliaj aliĝoj devas esti Katolika, Lingva Komitato, Instruistoj, Pacifista Ligo, aprobitaj de s-ro W. P. Merrick (adreso: Penso, Framasonoj, Interesuloj pri Ĉe-Kursoj, Oomoto, Shepperton, Middlesex, Anglujo). Rotario-Amikaro, Scienca Asocio, Kristana Ligo, Atiĝoj : Jam 702 (vidu la ĉi suban liston). Farmaciistoj, Virina Ligo, Paneuropo. Aliĝiloj: Nun haveblaj ĉe la ĉefaj gazetoj kaj ĉe Post-Kongreso en Londono estas aranĝata : ankaŭ la kongresa oficejo en Londono. antaŭ-kongresa ekskurso al Hampshire kaj la Insulo Garantia Kapitalo:La L.K.K. zorge penos eviti Wight, kaj post-kongresaj ekskursoj al (a) Torquay, deficiton, sed por certigi kontentigan bilancon, ĉi tiu (6) Bournemouth kaj Insulo Wight, (c) La Anglaj kapitalo estas fondita. Sumo jam garantiita : £140. Lagoj. Donacoj:La L.K.K. volonte ricevos donacojn por Listo de K ongresanoj helpi al plena sukceso de la Kongreso. Jam rice vita : £11 : 7Ŝ. : Op. 522. Hoffmann, s-ino E., Clŭdenstrasse 9, Flensburg, Blindula Kaso La: L.K.K. plezure ricevos doracojn Germanujo. por ebligi, ke blinduloj partoprenu la Kongreson. 523.. Dudeney, f-ino D. J., 23 Wamham Court Road, Jam rice vita por tiu celo : £49 : 10s. : 3p. Carshalton Beeches, Anglujo. Fervojrabatoĉiu : kongresano ricevos rajtigilon por 524. Duncan, f-ino N. P., 25 Wellington Street, revenbileto, de iu ajn brita fervoja stacio aŭ haveno Edinburgh, Skotlando. al Oxford, po unudirekta prezo plus triono. Zorge 525. Zemek, J., Hmc.ulice 24, Rumburk, ĉeĥo- notu, ke tiu privilegio validos nur de la 1-a ĝis la 11-a slovakujo. de augusto, kaj nur por reveno al la deira urbo. 526. Luty, f-ino M., 32 Elsden Road, Wellingborough, Fak-kunvenoj (krom tiuj anoncitaj en la lasta Anglujo. Bulteno) : 527. Troger, f-ino M., Kaiser-Wilhelmstr. 2, Falken- Lundo, 4 augusto, posttagmeze. Lingva komitato. stein i.V., Germanujo. Mardo, 5 augusto, posttagmeze. Oomoto kaj 528. Ellison, s-ino C., 27 Elm Road, Boumville, Universala Homama Asocio. Birmingham, Anglujo. Merkredo, 6 augusto, posttagmeze. I.L.E.P.T.O. 529. Wight, f-ino A. G., 1 Shandon Terrace, Edinburgh, Mendilo por Lotado kaj Ekskursoj:Jam senditaj Skotlando. al kongresanoj. Nericevintoj bonvolu peti ilin rekte 530. Gee, f-ino M. W., 8 Dudley Road, Gledholt, al la Sekretario. La L.K.K. ne povas garantii Huddersfield, Anglujo. loĝejon por tiuj, kies loĝmendilon ĝi ne ricevis antaŭ 531. Dodds, s-ino F., “Netherleigh,” Middle Street, la 1-a de julio. Walker-on-Tyne, Anglujo. Pasportoj:Ciu ano vojaĝanta al la Kongreso el 532. Chilton, f-ino M. E., 49Macfarlane Road, London, alia lando bezonos nacian pasporton, sed el multaj W.12, Anglujo. landoj oni ne bezonos vizon. Por preciza informo 533. Thatcher, f-ino E. J., 76 Langdale Road, Sefton oni sin tumu al la plej proksima pasport-oficejo. Park, Liverpool, Anglujo. Programo de la Eongreso:La ĝis nun (15.5.30) 534. de Couto, J. X. M., c/o Central Y.M.C.A., Mount fiksitaj detaloj de la Kongresa Programo estas jenaj : Pleasant, Liverpool, Anglujo. Sabato, aug. 2a. 535. Mihalik, J., Bejczi utca 1, Sashalom, Hungarujo. Vespere, la Urbestraro de Oxford gastigos la 536. Bent, J. A., Bromwich Road, Woodseats, Sheffield, kongresanoj n. Anglujo. INTERNATIONAL LANGUAGE 171

537. Klinger, f-ino A., Eisenbahnatr. 4b, Kaisers­574. Travis, G. N., Derby House, High Street, Bognor lautern, Germanujo. Regis, Anglujo. 538. Freeman, A. A., 202 Jerrys Lane, Birmingham,575. Horne, f-ino C., 60 Carr Green Lane, Dalton, Anglujo. Huddersfield, Anglujo. 539. Stevenson, f-ino N., 5 Smith Place, Duddingston,576. Wright, L. W., The Moorings, Langham, Oakham, nr. Edinburgh, Skotlando. Anglujo. 540. Stevenson, f-ino Nancy, 5 Smith Place,577. Kristjansson, 6. P., S.-Laekjargata 12, Hafnarf- Duddingston, nr. Edinburgh, Skotlando. jordur, Islando. 541. Stevenson, f-ino E., 5 Smith Place, Duddingston,578. Hancock, F., Firfield Avenue, Birstill, Leicester, nr. Edinburgh, Skotlando. Anglujo. 542. Bower, f-ino A., 121 Upper Valley Road, Meers-579. Hamann, F. A., 481-63rd Street, Wauwatosa- brook, Sheffield, Anglujo. Milwaukee, WTis., Usono. 543. Krchn&k, R., Francouzskd. 19, Brno, ĉeĥo-580. Fisher, s-ino A., 3 Defoe Avenue, Kew Gardens, slovakujo. Anglujo. 544. Masar, f-ino G., Mudronova cesta 468, Bratislava,581. Ede, s-ino H. M., 3 Defoe Avenue, Kew Gardens, ĉeĥoslovakujo. Anglujo. 545. Tallent-Bateman, f-ino E. G., Burrfields, Chapel-582. Cseh, A., Oostduinlaan 32, The Hague, Neder- en-le-Frith, Anglujo. lando. 546. Renison, f-ino A. W., 33 Vant Road, London,583. Koopmann, W., Stift. 11, Geseke Kreis Lippstadt, S.W.17, Anglujo. Germanujo. 547. Andersson, A., Kooperativo, H&liekis, V&stergot-584. Plemper v. Balen, f-ino R. H., Prof. Lorentzlaan land, Svedujo. 19, Zeist, Nederlando. 548. Rybo, f-ino A., Skolen ved Sundholm, Copen­585. Heeley, f-ino A., 61 Flash Lane, Mirfield, Anglujo. hagen, Danujo. 586. Bennett, s-ino E., 32 Thornhill Road, Westtown, 549. Jorgensen, f-ino A., Majporten 6, Copenhagen,Dewsbury, Anglujo. Danujo. 587. Auger, f-ino E. C., 126 Northwold Road, London, 550. Preston, E. M., The Rosery, Westbury-on-Trym, E.5, Anglujo. Anglujo. 588. Macfarlane, f-ino J. R., 26 Dundas Street, 551. Wilkie, f-ino M. C., 21 Jessfield Terrace, Leith, Edinburgh, Skotlando. Skotlando. 589. Simpson, f-ino L. M., 17 Clarence Street, Edin­ 552. Baghy, J., Rottenbiller u.66.1.20, Budapest, burgh, Skotlando. Hungarujo. 590. Parker, f-ino M. E., 25 Wellington Crescent, 553. Morison, f-ino E. E., “Kshanti,” Shepscombe, Shipley, Anglujo. nr. Stroud, Anglujo. 591. MacGregor, s-ino J., Ardchoille, Craiglockhart 554. Mackiol, f-ino E., Bruderstr. 61, Breslau, Loan, Edinburgh, Skotlando. Germanujo. 592. MacGregor, C. T., Ardchoille, Craiglockhart 555. Lindner, R., Bruderstr. 61, Breslau, Germanujo. Loan, Edinburgh, Skotlando. 556. Tingey, H., 152 Sewardstone Road, London, 593. E.2, Senior) s-ino G., 3 Lauderdale Street, Edinburgh, Anglujo. Skotlando. 557. Turner, s-ino E., “Glenholm,” Cheddleton, Leek,594-. Senior, W., 3 Lauderdale Street, Edinburgh, Anglujo. Skotlando. 558. Vickers, f-ino D., 392 Psalter Lane, Sheffield,595. Senior, f-ino P. M., 3 Lauderdale Street, Edin­ Anglujo. burgh, Skotlando. 559. Hollister, W., 18 Fielding Street, Rishton,596. Priestman, f-ino E. M., 123 Handside Lane, nr. Blackburn, Anglujo. Welwyn Garden City, Anglujo. 560. Taylor, T., 4 Bridge Street, Rishton, nr.Blackburn,597. Hildebrand, K., Bamimstr. 47/11, Stettin, Anglujo. Germanujo. 561. Sanderson, s-ino M. E., 13 Stratheam Road,598. Bow, f-ino M., 41 Kirby Road N.E., Portsmouth, Edinburgh, Skotlando. Anglujo. 562. Hoiva, f-ino A., Pohjoisranta 16 A 10, Helsinki,599. Nicholson, s-ino E., 5 Brunner Road, London, Finnlando. W.5, Anglujo. 563. Rautiainen, f-ino A.-K., Fredrikstr. 62, Helsinki,600. Booth, f-ino M. A., 8 Kimbefley Street, Higher Finnlando. Broughton, Manchester, Anglujo. 564. Capelier, f-ino M., rue St. Agricol 14, Avignon,601. Griffiths, f-ino O., “Larkfield,” South View, Francujo. Letchworth, Anglujo.. 565. Leivo, f-ino T. L., Siltavuorenk. 4 A 16, Helsinki,602. Muller, K., Augustastr. 2/II, Gorlitz, Germanujo. Finnlando. 603. Jackel, H., Schubertstr. 904, Tetschen-a-Elbe, 566. Mittrovatz, M., Agaraszt6-utca 15, R&koshegy, Ĉeĥoslovakujo. Hungarujo. 604. Bohm, E., Weiher 306, Bodenbach, ĉeĥoslovakujo. 567. Schultz, f-ino K., Hermina-ut. 7, Budapest VII,605. Nagy, K. J., M£v. Kolĉnia VIII/2, Debrecen, Hungarujo. Hungarujo. 568. Cockroft, f-ino C., Oak Hurst, Oak Avenue,606. Inman, f-ino Z., 6 Colchester Road, Halstead, Bradford, Anglujo. Anglujo. 569. Simmons, f-ino P., 2 Selbourne Mount, Heaton,607. Riddell, f-ino P., 26 Ravenhurst Road, Harbome, Bradford, Anglujo. Birmingham, Anglujo. 57Q. Virr, F. H., 175 Sticker Lane, Bradford, Anglujo.608. Parkinson, f-ino E., 10 Stanmore Road, Edgbaston Birmingham, Anglujo. 571. Baxandall, L., 21 High Park Crescent, Haworth609. Bury, s-ino L., 254 Stanley Park Avenue, Liver­ Road, Bradford, Anglujo. pool, Anglujo. 572. Holden, f-ino L., 3 Chesham Street, Gt. Horton610. Seely, f-ino A., 33 Breeze Hill, Walton, Liverpool, Road, Bradford, Anglujo. Anglujo. 573. Parr, s-ino E., 3 Chesham Street, Gt. Horton611. Taylor, C. S., 836 Buck Lane, Haverford, Penns., Road, Bradford, Anglujo. Usono. 172 INTERNATIONAL LANGUAGE

612. Houlker, f-ino C., Queens Park Hospital, Black- Hispanujo, 1 ; Hungarujo, 14 ; Irlando, 3 ; Islando, bum, Anglujo. 1 ; Italujo, 5 ; Japanujo, 1 ; Jugoslavujo, 4 ; Kimrujo, 613. Geers, f-ino B., Groote Beerstr. 7, Antwerp, 5; Nederlando, 34; Polujo, 18; Saar-Teritorio, 2; Belgujo. Rusujo, 1 ; Skotlando, 70 ; Svedujo, 3 ; Svislando, 5 ; 614. George, s-ino F., 15 Fernshaw Road, London, Usono, 4. Entute, 702 el 26 landoj. S.W.10, Anglujo. C. C. Goldsmith , 615. Neal, s-ino R. S., 86 Trinity Road, London, Sekretario. N.22, Anglujo. 616. Hamblett, f-ino G. L., 9 Lytton Avenue, London, Avizo al kongresanoj kiuj pasos tra Boulogne-sur- N.13, Anglujo. M er: La kongresanoj, kiuj trapasos tra Boulogne- 617. Varley, W., “ Belpenso,” Old Earswiqjk, York, sur-Mer, trovos en la marstacidomo samideanojn kiuj Anglujo. plezure helpos ilin pri la enŝipiĝo, ŝanĝo de mono,' 618. McLaren, f-ino F., 23 Neville Court, Abbey Road,pasportaprobo, k.t.p., dum la kvar tagoj antau la London, N.W.8, Anglujo. Kongreso. 619. Grimmitt, V., 14 Clarendon Road, London, La kongresanoj, kiuj intencas resti en la urbo, irante S.E.13, Anglujo. al, aŭ revenante de la Kongreso, bonvolu peti informon 620. Grimmitt, s-ino S. A., 14 Clarendon Road, ĉe la Delegito de U.E.A. (s-ro Baire, 74 rue des Pipots), London, S.E.13, Anglujo. aŭ ĉe la Delegito de la loka Komitato (s-ro Duchochois, 621. Grimmitt, f-ino A., 14 Clarendon Road, London, 18 place de Capecure). S.E.13, Anglujo. 622. Benink, f-ino G. H., Molenkamppark 8, Almelo, Post-Kongreso en LondonoLa : Komitato prizorgos Nederlando. loĝejojn por kongresanoj en Londono. Por informo 623. Smith, f-ino M. I., 730 EcclesalJ Road, Sheffield, kaj ĉiuj detaloj bonvolu peti ĉe la Sekretario, s-ro R. E. Anglujo. Fry, 1 Swaby Road, London, S.W.18. 624. Kail, f-ino G., Rhondorferstr. 44/11, Koln- Klettenberg, Germanujo. 625. Avril, G., Blvd. Auguste Raynaud 60, Nice, OXFORD. Francujo. OVIDADO TRA LA KOLBOIOĴ. 626. Spielmann, E., Gesellschaftsstr. 39, Bern, Svisujo. 627. Howard, H. J., 115 Queens Road, London, Vidu s-ron Bernard Clarke en S.W.19, Anglujo. la akceptejo ĉiutage. 628. Schiitt, f-ino E., Rheingaustr. 1, Berlin, S-ro Clarke estas bone konata Germanujo. kiel la Oxford’a Rakontisto, kaj 629. Hill, f-ino C., 29 Lethbridge Road, Southport, posedas universitatan rajtigilon Anglujo. en sia fako. 630. Stahuljak, V., Frankopanska 6, Bjelovar, Jugo- 21, Broad Street, O xford . 6lavujo. 631. Trump, H., 13 Attimore Close, Welwyn Garden City, Anglujo. 632. Trump, f-ino J. M., 13 Attimore Close, Welwyn Garden City, Anglujo. L a I nternacia F umajo ! 633. Wolledge, f-ino K. M., 10 Bonfield Road, London, S.E.13, Anglujo. 634. Anderson, f-ino E., 5 Connaught Place, Leith, Skotlando. 635. Pierpoint, s-ino M., 40 Bibby Road, Southport, Cigaredo Anglujo. 636. Warwick, S. P., 9 Upper Priory Street, Northampton, Anglujo. 637. Rotondo, G., Corso Mazzini 75, Bari, Italujo. Esperanto 638. Gibbs, R. W., 78 Green Street, Forest Gate, (T he E speranto Cigarette ) Anglujo. 639. Brojer, K., Rylny-Rynen 5, Bialystok, Polujo. These cigarettes are warranted hand­ 640. Hoestra, f-ino J. H., Windlustweg 26, Wassenaar, made from a blend of the purest Nederlando. Virginian Tobaccos, and every 641. Heyde, C., Zietenstr. 94/11, Chemnitz, Germanujo. precaution is exercised in their pre­ 642. Barker, f-ino F., 103 South Hill Park, London, paration to ensure a uniform and N.W.3, Anglujo. high-grade article. 643. Jones, f-ino E. A., 17 Knights Park, Kingston- on-Thames, Anglujo. Price, per packet of 20, 1/6 post free, 644. Zeidler, W., Usedomstr. 26a, Berlin, N.31, for 10 packets, 14/- «V »» Germanujo. 645. Bresler, f-ino B. M., Hoogstr. 184, Werkendam, OBTAINABLE FROM THE B.E.A. Nederlando. 646. Rosseel, J. P., Kamperfoeliestr. 23, Den Haag, Nederlando. SOLE proprietors : BUCHANAN, SCOTT & Co. LAŬLANDA STATISTIKO DB LA ALlfilNTOJ Glasgow. Anglujo, 405; Aŭstralio, 1 ; Austmjo, 2 ; Belgujo, (WHOLESALE ONLY.) 16; Brazilo, 1 ; ĉefioslovakujo, 6; Danlando, 4 ; Finlando, 3; Francujo, 21 ; Germanujo, 72 ; INTERNATIONAL LANGUAGE 173 THE ESPERANTO STUDENT Editor—Redahtoro: W. Severn. (This section is also published separately for use in Schools, Classes, etc. Applications for particulars of special terms should be made to the Publishers of this Magazine.)

AN INDEX TO ESPERANTO pBommciATiov GRAMMAR V owels—a, e, i, 0, u, pronouncedah, eh, cc, oh, oo without any (Word-endings) diphthongal sound but as nearly as possible with the pure sounds heard in (

Competitions for Boys and Girls COMPETITION No. 10b. VERKETO This competition is limited to boys and girls Write in Esperanto a short imaginary conversation of not more than 15 years of age. Competitors between a horse and a dog. must write their solutions on a postcard addressed “KONKURSO,” c/o B.E.A., 142 High Holborn, London, (Not more than a hundred words.) W.C.l, and add their age and the name of their School. Two Monthly Prizes will be given, and at the end of the series special prizes will be awarded to those who obtain SOLUTION the highest number of marks. (Eighth Competiti on) N.B.—It must be understood that solutions are the competitors' unaided work. a In schools where Esperanto is taught solutions may M A L be written on papers (postcard size) and sent in one M A R T O envelope, to save postage. - P O R D E T O Competitors may enter Competition A oror B,both. D R O M E D A R O Entries to be sent not later than the 19th july, 1930. z Ĉ A R P E N T I S T O COMPETITION No. 10a. O R E s P 0 N D A N T (1) ALIFORMIGO Vizitkarto : LEGOMVENDISTINO Aliformigu Marion en vespon, ŝanĝante nur unu literon en ĉiu vorto. Prize Winner : Wilfred Rowberry(Worcester). Honours List.—E. Dickinson, H. Humpleby, N. 1. M A R I O Lightfoot, H. Mallinson, F. Ramm, J. Silver, 2...... A. Wood. 3 ...... Hon. Mention.—S. Brewer, A. Bradley, B. Gregory, 4 ...... A. J. Hughes, R. Page, H. Richings, A. Sheriff, 5 ...... 6 ...... C. Stevenson. 7 ...... Competition B (Verketo). 8. . V E S P O Prize Winner : Norman Lightfoot(Huddersfield). (Give the English meanings also.) Honours List.—H. Humpleby, H. Mallinson, H. Richings, W. Rowberry/J. Silver, A. Wood. (2) VIZITKARTO Divenu mian profesion, kunmiksante kaj uzante ĉiujn PROVERBOJ literojn sur mia vizitkarto. A1 la fiŝo ne instruu la naĝarton. Ne helpas spegulo al malbelulo. En infero loĝante, kun diabloj ne disputu. SIR O. TUSTIN Kion oni volas, tion oni povas. Forĝu feron dum ĝi estas varmega. Ne ĉiu bojato estas ŝtelisto. Ankoraŭ neniu plaĉis al ĉiu. 174 INTERNATIONAL LANGUAGE

LA SAKFAJFISTO akrajn kriojn de la foshundoj kaj la aklamojn aŭ riproĉojn de la vipistoj kaj ĉasistoj ; (Rakonto el Irlando) efektive ĝi estis preskaŭ tiel vivsimila kiel la lam vivis en Tipperary honestuloj nomitajĉasado mem. Miĉjo kaj ĵudi Flanigan. Ciam servema li estis rilate sian muzikon, Hi havis kvar filojn. Tri estis tiel belaj kajkaj multaj gajaj dancoj okazis ĉe la patra sanaspektaj, ke eĉ la gepatroj kontentiĝis, seddometo, la kiam geknaboj el la ĉirkaŭaj vilaĝoj kvara, la antaŭlasta, tute ne similis ilin. alvenis. Pli vigle, kaj pli facile ol iam antaŭe, Li estis la plej malbela, fiaspekta bubo iamili dancis. vidita, tiel malforta, ke li apenau povis stari, (Daŭrigota.) sed devis kuŝi en lulilo. E. L. O smond. - Li havis longan hirtan hararon, nigran kiel fulgo, moviĝemajn okulojn brilajn kiel ardajRakontu Gin al la Marsoldatoj karbpecoj, kaj grandajn flavajn dentojn en larĝa buŝo. Kiam unu el niaj grandaj militŝipoj vojaĝis Liaj manoj similis milvajn ungegojn ; tra liaj la Golfo de Biscay, kuiristo supreniris sur la kruroj, maldikaj kiel viptenilo, kurbigissupran ferdekon por forĵeti cindraĵojn. La falĉilete. Aldonu apetiton de markorvovetero, kaj kiel kutime, estis malserena, kaj la akran voĉon, ĉiam blekantan aŭ plorantansitelo ; estis tre peza. Atinginte la elĵetejon, ĉu estas mirinde, ke la najbaroj opiniis, keli levis li la sitelon kaj renversis ĝin kaj lasis gin estas sorĉita infano ? momente. La ŝipo skuis flanken kaj faligis Iun tagon, Tadg Carroll, la blinda sakfajf-la sitelon en la maron. La kuiristo rapide isto, eniris la domon por ripozi, iom babiladiprovis reteni ĝin sed perdis la ekvilibron kaj kun ĵudi, kaj manĝi kukojn. Poste,ankaŭ por falis en la maron. La gardisto ĉe rekompenci ŝian gastemecon, la bonhumorulola vivsavilo vidinte tion ĉi, rapidis al la ekludis la fajfilon. antaŭa ponto por raporti al la oficiro de la La knabeto, ĝis tiam kuŝanta en la lulilo,gvardio. kvieta kiel muso, tuj rekte sidiĝis, ride grimacis,“Nu, kio okazis ?” diris la leŭtenanto. ĉirkaŭsvingis la longajn brakojn kaj elmontris“Ku-ku-ku-ku,” balbutis la marsoldato. grandan plezuron. Efektive, li ne rekvietiĝis“Parolu, homo, kio estas1” ĝis Tadg, ĉiam simpatia al inf ano j, konsentis‘ * Ku-ku-ku-ku’ ’— doni al li la fajfilon. Alĝustigante ĝin,“Se vi ne povas paroli, kantu gin,” tondris kvazaŭ li estus denaska ludisto, li mirigisla ilin leŭtenanto. per sia lerteco. La marsoldato rektiĝis, mansalutis, kaj La patrino timeme sin krucsignis/sed Tadgkantis laŭte : estis ravata. Kiam oni klarigis, ke la ludanto“Malnovajn gekonatojn iam estas nur kvinjarulo kiu neniam antaŭe tuŝisCu forgesos mi muzikilon, Tadg asertis, ke la knabo estasEn maron falis kuiristo geniulo, kiu post nelonge ne havos egalulonMejlojn kvar de ni /” en la lando. E. B. J ohnson, R.N. Cojis la bona patrino, ĉar kvankam la bubo estis tiel malalloga, ŝi ja amis lin kaj tre L ace co laŭ K osto kontente si pensis, ke li povos perlaboriMaljuna la skoto vojaĝis de Inverness al vivrimedojn anstataŭ almozpeti. KiamLondono. Li sidis en angulo de la vagono, vespere hejmenrevenis Miĉjo, ŝi sciigis al kaj li ne parolis al iu. Post ses horoj, kun- ĉion, kaj li ankaŭ ĝojis, kaj en la proksimavojaĝanto tago diris al li, “Ci tiu estas tre laciga iris al la Clonmel’a foiro, pelante porkon vojaĝo.” por vendi ĝin, kaj aĉeti muzikilon per la mono.“La vojaĝo devus esti laciga,” li respondis. Vidante ĝin, la knabo eksaltis pro ĝojo “Cikaj kostas ne preskaŭ sepdek ŝilingojn.” trankviliĝis ĝis oni donis ĝin al li. Li tuj ludis ĝigon, tiel bone, ke ĉiu aŭdanto miris. Baldaŭ lia famo disvastiĝis, ĉar neniaInstruisto : “Kio estas kvarpiedulo ?” fajfisto en la ĉirkaŭa provinco povis tiel lerteKnabeto “Io, : kio havas kvar piedojn.” ludiLa ruga vulpo, La leporo en la grenkampo Instruisto : “Donu ekzemplon.” kaj aliajn bonegajn ariojn kiuj dancigisKnabeto la “Elefanto.” : piedojn, vole-nevole. Instruisto : “Bone, ĉu vi povas nomi ion Dum li ludis la Vulp&asado oni povispluman, kio havas kvar piedojn.” image aŭdi la bojadon de la ĉashundoj,Knabeto la "Jes,: sinjoro, pluma lito.” INTERNATIONAL LANGUAGE 175

LEARN ESPERANTO QUICKLY HOLIDAYS 3"deas vary as to what constitutes a perfect Holiday. AND THOROUGHLY Everybody wants the best possible holiday at reasonable cost. BY MEANS OF THE Nobody likes the worry of obtaining accommodation or making Travel arrangements. “Standard” Correspondence Pickfords Travf.l Service are experienced in arranging every sort of holiday, and in meeting individual requirements. ourses They advise free of charge, where to go, where to stay, what C to do and what to see. They also make all arrangements for P relim inary — A dvanced — T ranslation. accommodation and for the necessary travelling, whether it be in England or Abroad. Prospectus post free on request. PICKFORDS TRAVEL SERVICE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION, 53-54, HAYMARKET, S.W .l. 1 4 2 , HIGH HOLBORN, LONDON, W .C.I. Regent 8021.

BADGES, MEDALS HURRY UP FOR THE CONGRESS GUPS & TROPHIES. LEARN TO SPEAK ESPERANTO Wc are specialists in these goods and have supplied many Esperanto Clubs. Our designs are the best obtainable, quality RAPIDLY RY CORRESPONDENCE guaranteed and price keen. Please file our name and send us your next enquiry. EASY, INTERESTING AND PRACTICAL COURSE FOR BEGINNERS.

THOMAS FATTORINI LTD. Send for particulars and specimen lesson to— Trafalgar Medal Works, REGENT STREET Mr. R. A. M. K earney, B.A. (Hons.), D.B.E.A. (Hon.), BIRMINGHAM. 95 Cromwell Road, Wimbledon, London, S.W.19.

I 111- “ ------“ - = TRAVEL FROM U.S.A. & CANADA TO THE OXFORD CONGRESS Botolph Printing Works (August 2nd) by Printers in Esperanto MAGAZINES BOOKS PERIODICALS POSTERS W hite Star Line and GENERAL PRINTING THE BIG SHIP ROUTE EIGHT GATE STREET, KINGS WAY AND ENSURE A COMFORTABLE LONDON, W.C.I Phone: Holborn 1106 VOYAGE.

CU VI INTENCAS VENI AL LA KONGRESO en Oxford dum aŭgusto ? Se jes, la lernollbroj de MARLBOROUGH prl la Angla Lingvo por Alilanduloj estos utilaj. L’ANGLAIS sans MAITRE. L’INGLESE IMPABATO DA SE. (Bnglhih Self-Taught lor the FRENCH.) Mdthode Thimm. (English Self-Taught for ITALIANS.) Couverture 2 /- n et; Relife toile verte 3/- net. Crown 8vo. Copertina 2 /- n et; In Tela 3 /- net. Der ENGLISCHE DOLMETSCHEB. EL INGLES para CADA CUAL. (English Self-Taught lor GERMANS.) (English Self-Taught for SPANIARDS.) Crown 8vo. Broschiert2/-net; Lienen gebunden3/- net. Crown 8vo. En Rustics 2 /- n et; En Tela 3 /- net, ESPERANTO SELF-TAUGHT Containing : Vocabularies, Conversations, Phrases, Grammar, Commercial, Trading, Legal and Religious Terms, Travel Talk, Photography, Cycling, Motoring, Amusements, Money, Weights and Measures, with Phonetic Pronunciation.Blue Wrapper 2 /- net. Red Cloth 3 /- net. Sold by THE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION AND ALL BOOKSELLERS. Petu prospekton de la bezonata lingvo kaj katalogon No. 39. LONDON: E. MARLBOROUGH & CO., LTD., PUBLISHERS, 51 & 52 OLD BAILEY, E.C. 4. w BOOK at once for the ESPERANTO HOLIDAYS THIS SUMMER

July 5th-12th. Oostduinkirke-sur-Mer, Belgium. August 28th-September 8rd. B.E.A Party This was such a happy holiday last year to Como, Italy. that we are repeating it. A most attractive programme has been Accommodation in a good hotel right on thearranged, in conjunction with the Italian sea front. Esperanto Congress, which will be held in Como Meetings, concerts, rambles, community from August 30th to September 2nd. Price, singing, dances, etc. including good accommodation, all meals, tips, Total cost from London, including fares, amusements, guides and guide-book, visits to accommodation and food, £4 15s. Od. Brunate, Milan, Cartrozzo de Pavia, Fiumelatte, Possible visits to Bruges and other places and the three lakes, and 2nd Class travelling from at a small extra charge. London to Como and back, £12 : 15:0. Reduced Fare Vouchers from the Provinces will be available. VERY IMPORTANT. These parties are open only to B.E.A. members. Accommodation is limited, so early application is essential. You can book now by£1 paying deposit; ‘the balance to be paid by instalments or in one sum not later than two weeks before the date of departure. For further particulars send a stamped addressed envelope to— THE BUSINESS MANAGER, BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION (Inc.), 142, HIGH HOLBORN, LONDON, W.C.l.

B E L A J O E LA AŬTOBIOGRAFIO DE HUNDO. ESPERANTO V erkis: Marshall Saunders. CHOCOLATES Tradukis : J. Blaikie kaj N. H ohlov.

Facila Legolibro en E speranto La angla originalo gajnis premion kiel Specially la plej bona kunulo al la mondfama Prepared Black Beauty de Anna Sewell; ĝi estas by tradukita en multajn lingvojn, kaj jam vendiĝis pli ol miliono da ekzempleroj. En sia Esperanta vesto ĝi estas bela donaco por Esperanta infano aŭ CADBURY komencanto: la stilo estas simpla kaj Bournville facila, la preso kaj papero estas bonaj, kaj ĝi estas riĉe ilustrita. Broŝurira, 3ŝ. 6p., Bindita 5Ŝ., afranko 4p. British E speranto A ssociation, 142, High Holbom, London, W.C.l.

Printed for the Proprietors, The British Esperanto i, by V. V. Sumfield, Station Street, Eastbourne.