DOCSLIB.ORG

VILNIAUS UNIVERSITETAS INGA LEONAVIČIŪT ŠV. BRUNONAS KVERFURTIETIS IR 1009 M. MISIJA: ŠALTINOTYRINIS ASPEKTAS Daktaro Disert

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
VILNIAUS UNIVERSITETAS INGA LEONAVIČIŪT ŠV. BRUNONAS KVERFURTIETIS IR 1009 M. MISIJA: ŠALTINOTYRINIS ASPEKTAS Daktaro Disert VILNIAUS UNIVERSITETAS INGA LEONAVI ČIŪTĖ ŠV. BRUNONAS KVERFURTIETIS IR 1009 M. MISIJA: ŠALTINOTYRINIS ASPEKTAS Daktaro disertacija Humanitariniai mokslai, istorija (05 H) Vilnius, 2014 Disertacija rengta 2001–2014 metais Vilniaus universitete Mokslinis vadovas: prof. habil. dr. Edvardas Gudavi čius (Vilniaus universitetas, humanitariniai mokslai, istorija – 05 H) 2 TURINYS ĮVADAS / 5 I DALIS. ŠV. BRUNONO IR 1009-ŲJŲ MISIJOS PAŽINIMO BYLA / 24 1. ŠV. BRUNONO BONIFACO PAŽINIMO TRADICIJOS / 24 1.1. Kamalduliškoji pažinimo tradicija: šv. Bonifacas – Romualdo mokinys, Bosnijos (arki)vyskupas, slav ų / rus ų kankinys / 25 1.1.1. Šv. Romualdo mokinio šv. Bonifaco atradimas arba kaip su juo susipažino Europa / 25 1.1.2. Paskutin ės šv. Bonifaco misijos geografin ės interpretacijos / 45 1.1.3. Šv. Bonifaco švent ės klausimas, arba romualdiškosios datos įsitvirtinimas / 55 1.2. Benediktiniškoji tradicija: Šv. Brunonas – 1008 m. Pr ūsijoje nužudytas rut ėnų (arki)vyskupas / 58 1.2.1. Žini ų apie šv. Brunono kankinyst ę sklaida Viduramžiais / 58 1.2.2. Ekehardiškosios žinios su rut ėnų (arki)vyskupu įsitvirtinimas / 66 1.3. Lokalin ė (Kverfurto) tradicija: Šv. Brunonas – Kverfurto graf ų gimin ės atstovas, dukart misionieriav ęs Pr ūsijoje ir ten 1008/1009 m. nužudytas / 79 1.4. Šv. Brunonas Bonifacas – sudvejintas šventasis / 88 1.4.1. Dviej ų švent ųjų koegzistavimas ir Lietuvos atsiradimas misijiniame itinerare / 88 1.4.2. „Brunono Bonifaco“ šaltini ų publikavimas ir sudvejinimo rebuso išsprendimas / 99 2. ŠV. BRUNONO BONIFACO PAŽINIMAS 1009-ŲJŲ MISIJOS GEOGRAFIN ĖJE ERDV ĖJE / 105 2.1. Sudvejintas šventasis Lenkijos-Lietuvos valstyb ėje / 105 2.2. Šv. Bonifacas – Regni Poloniae Patronus arba liturginis švent ųjų Brunono ir Bonifaco aspektas / 122 2.3. Trys šv. Brunono Bonifaco Kverfurtie čio pažinimo tradicijos Pr ūsijoje / 128 3. ŠV. BRUNONO Ž ŪTIES VIETOS KONTROVERSIJOS ISTORIOGRAFIJOJE / 138 3.1. Pr ūsiškosios koncepcijos raida ir geografinio vidurkio koncepcijos susiformavimas / 138 3 3.2. Simbolin ė Kvedlinburgo anal ų reikšm ė / 154 3.3. Kvedlinburgin ės koncepcijos susiformavimas / 161 II DALIS. ŠV. BRUNONO GYVENIMO IR KANKINYST ĖS CIKLO ŠALTINIAI: ŠALTINOTYRIN ĖS PROBLEMOS / 167 1. ŠV. BRUNONO KVERFURTIE ČIO HAGIOGRAFIN Ė LEGENDA / 167 1.1. Ankstyvieji hagiografiniai pasakojimai / 168 1.1.1. Petro Damianio pasakojimo gyvenimiškasis šv. Bonifaco siužetas / 168 1.1.2. S(c)lavonia , rusiana ecclesia ir rex russorum Petro Damianio Šv. Romualdo gyvenime / 175 1.1.3. Paskutin ė šv. Brunono Bonifaco misija Ademaro Šabanie čio, Petro Damianio ir Viperto pasakojimuose / 183 1.2. Šv. Brunono Kverfurtie čio Darb ų knygos (Liber gestorum) bei Gyvenimo ir kankinyst ės santykio problema / 191 1.2.1. Magdeburgo arkivyskup ų darb ų redakcij ų klausimas ir šv. Brunono Darb ų knyga / 191 1.2.2. Halberštato vyskup ų darb ų pasakojimas: Darb ų knygos klausimas ir kverfurtietiški akcentai / 206 1.2.3. Šv. Brunono Gyvenimo ir kankinyst ės pasakojimai / 217 2. ŠV. BRUNONO LOCUS ET DATA MARTYRII VERSIJOS / 229 2.1. In confinio lokalizacija ir 1009-ieji / 229 2.1.1. Kvedlinburgo anal ų ir Titmaro Merzeburgie čio kronikos žinut ės / 229 2.1.2. XII a. kompiliaciniai šaltiniai bei Pr ūsijos, Rusijos ir Lietuvos rib ų sankirtos klausimas / 236 2.2. Pr ūsija ir 1008-ieji / 246 IŠVADOS / 251 DARBE NAUDOJAMOS SANTRUMPOS / 257 ŠALTINIAI IR LITERAT ŪRA / 259 PRIEDAI I priedas. Schema Kverfurto gimin ė šaltiniuose / 297 II priedas. Lentel ė Brunonini ų šaltini ų publikacijos XVI– XVII a. / 298 III priedas. Šv. Bonifacas Petro Natalio Catalogus sanctorum / 299 4 ĮVADAS „MIX [...] Sanctus Bruno qui cognominatur Bonifacius archepiscopus et monachus, XI. suæ conuersionis anno in confinio Rusciæ et Lituæ à paganis capite plexus cum suis XVIII, VII. Id. Martij petijt coelos.“ Chronicvm Saxonicvm Qvedilnbvrg ense 1 1. Temos aktualumas. XI a. pradžios viename Vakar ų Europos šaltinyje – Kvedlinburgo analuose – prie 1009 m. randame pranešim ą apie šv. Brunono Bonifaco tragiškai pasibaigusi ą krikš čionišk ąją misij ą Rusijos ir Lietuvos pasienyje. Taip pirm ą kart ą pamin ėtas Lietuvos vardas. Po t ūkstan čio met ų – 2009-aisiais – katalikiškoji Europa pamin ėjo šio šventojo mirties t ūkstantmet į, o Lietuva – savo Millennium ą. Pastaroji T ūkstantme čio id ėja subrendo prof. Edvardui Gudavi čiui 1983 m. paskelbus mokslin į straipsn į, skirt ą ankstyviausiems Lietuvos vardo pamin ėjimams 2, bei 1990 m. ir ypa č 1993 m. prof. Alfredui Bumblauskui prista čius j į visuomenei su sensacingais teiginiais: pirmasis lietuvio vardas, pirmasis krikštas Lietuvoje, pirmoji valstybingumo užuomazga 3. 1996 m. pasirodžiusi prof. E. Gudavi čiaus studija, skirta šv. Brunono misijai, dar labiau suaktualino ir konceptualizavo paskutin ę šio šventojo misij ą Lietuvos istorijos kontekste 4. Taip 1009-ieji įgijo ištiso Lietuvos istorijos siužeto pob ūdį. 1997 m. po grup ės Lietuvos istorik ų ir kit ų šak ų mokslinink ų kreipimosi į tuometin į Lietuvos Respublikos prezident ą 1 Kvedlinburgo anal ų fragmentas, – žr.: SLUB, Mscr.Dresd.Q.133, fol. 31v. Suskaitmenintas, prieiga: < http://digital.slub-dresden.de/id287626156 >. 2 Gudavi čius E. „Lietuvos“ vardas XI a.–XII a. I pus ės šaltiniuose // MADA , t. 3 (84), 1983, p. 79–81. 3 Bumblauskas A. Lemtingos Lietuvos istorijos datos: 1009 // Aušrin ė, nr. 10, 1990, p. 16–20; Idem, 1009 metai: šventasis Brunonas atranda Lietuvą // Lietuvos aidas , nr. 235, 1993-12-03, p. 9; Ibid., nr. 236, 1993-12-04, p. 8; Ibid., nr. 237, 1993-12-07, p. 7. 4 Gudavi čius E. Šv. Brunono misija // Darbai ir dienos . Nr. 3 (12), 1996, p. 115–128. Straipsnis perspausdintas: Idem. Lietuvos europ ėjimo kelias : Istorin ės studijos , sud. A. Bumblauskas, R. Petrauskas. Vilnius, 2002, p. 283–308. 5 Algird ą Brazausk ą ir pastarojo geguž ės 8 d. dekreto 5 oficialiai buvo prad ėta ruoštis sutikti 2009-uosius. Pasirod ė ne vienas straipsnis ir studija, viename rinkinyje publikuoti šv. Brunon ą ir paskutin ę jo misij ą 1009-aisiais minintys ar pla čiau j ą aprašantys šaltiniai 6, įvyko ne viena mokslin ė konferencija 7, buvo kuriamos televizijos laidos ir dokumentiniai filmai 8. Kartu tai paskatino šv. Brunono Kverfurtie čio kulto atnaujinim ą, prad ėtą dar XX a. 9 deš. pradžioje, kuomet buvo koreguojamas Lietuvos vyskupij ų liturginis kalendorius. Šis šventasis – kaip šv. Bonifacas (Brunonas) – į j į įrašytas kaip antrasis Vilniaus arkivyskupijos glob ėjas 9. 2007 m. Klaip ėdoje įsteigta pirmoji šalyje šv. Brunono Kverfurtie čio parapija, o 2009-ieji Lietuvos vyskup ų paskelbti „Evangelijos žinios t ūkstantmetei Lietuvai“ metais 10 . 2009-ųjų Millenniumas ypatingai suaktyvino brunonianos tyrimus. Publikacijos reprezentavo šv. Brunono Bonifaco ir 1009-ųjų tematikos įvairum ą (pvz., pirm ą kart ą padaryti tyrimai šv. Brunono kulto Lietuvoje klausimu 11 , atskleistas ir suaktualintas pla čiausias žinomas tapybinis šventojo 5 Valstyb ės žinios , 1997, Nr.: 41–998, 1997-05-14. Lietuvos Respublikos Prezidento 1997 m. geguž ės 8 d. dekretu buvo sudaryta Lietuvos vardo t ūkstantme čio valstybin ė komisija, o jos veiklai suaktyvinti ir koordinuoti įkurta Lietuvos t ūkstantme čio min ėjimo direkcija. 6 1009 metai: šv. Brunono Kverfurtie čio misija , sud., šaltiniotyrinius paaiškinimus ir bibliografij ą pareng ė I. Leonavi čiūtė (Fontes ecclesiastici historiae Lithuaniae, 5). Vilnius, 2006. 7 Pvz., mokslin ės konferencijos Lietuvoje: Šv. Brunono Kverfurtie čio istorija ir atmintis Lietuvoje , Pažaislio vienuolynas, 2009-06-19; Lietuvos T ūkstantmetis ir lokalioji istorija . Vilnius, 2009-07-03; Padarykite mano mokiniais vis ų taut ų žmones , Vilnius, 2009-10-24. Apie konferencijas užsienyje žr.: Baronas D. Šv. Brunonui Kverfurtie čiui skirta konferencija // Bernardinai.lt , 2009-03- 17. [ži ūrėta 2012-06-11] Prieiga: < http://www.bernardinai.lt/straipsnis/2009-03-17-darius-baronas-sv- brunonui-kverfurtieciui-skirta-konferencija/29318 >. 8 Čia reikia vis ų pirma pamin ėti A. Bumblausko LTV kurtas laidas ( Būtov ės sl ėpini ų ir Amži ų šeš ėliuose ), išpopuliarinusias Lietuvos T ūkstantme čio id ėją. Būtov ės sl ėpiniai: 1009–ieji (1993-11-07; 1993-12-05), Dar kart ą 1009-ieji (1998-05-17, 1998-09-09); Amži ų šeš ėliuose 2008 m. ciklo, skirto Lietuvos T ūkstantme čiui, laidos: Kas yra T ūktantmetis? (2008-10-13), 1009-ieji (2008-10-20), 1009- ieji metai Lietuvoje. K ą apie tuos metus kalba archeologiniai tyrimai? (2008-11-10), Reišmingiausias Tūkstantme čio paminklas 1009-iesiems (2008-12-01). 2009 m. sukurtas dokumentinis filmas „Paskutin ė Brunono misija “ (rež. Algis Kuzmickas, rodytas per LTV 2010-01-5–6, t. p. išleistas filmo DVD). 9 Jovaiša L. Šv. Brunono Kverfurtie čio kultas Lietuvoje: liturginis ir hagiografinis aspektas // LKMA Metraštis , t. 32, 2009, p. 202–203. 10 Ibid., p. 207. 11 Ibid., p. 195–207; Jovaiša L. Ślady kultu świ ętego Brunona na Litwie: aspekt hagiograficzno- liturgiczny // Świ ęty Brunon. Patron lokalny czy symbol jedno ści Europy i powszechno ści Ko ścioła , pod. red. A. Kopiczko. Olsztyn, 2009, s. 277–287. 6 istorijos pasakojimas Europoje – fresk ų ciklas Pažaislyje 12 ), kita vertus, atskiri darbai išryškino brunonianos šaltini ų informacijos painum ą ir problematiškum ą, išsikristalizavo temos, reikalaujan čios naujo poži ūrio į esamus tyrimus ar apskritai naujo tyrimo. Istoriografijoje buvo laužomos (ir tebelaužomos) ietys, kada ir kuriame krašte žuvo šv. Brunonas, ieškoma tikslios ž ūties vietos, o pateiktoms lokalizacijoms suskai čiuoti jau neužtenka abiej ų rank ų piršt ų. Dar daugiau, galima teigti, kad XXI a. antrajame dešimtmetyje brunonianos tematikoje, nors ir po milžiniško darbo, atlikto prof. E. Gudavi čiaus 13 (ir jo mokini ų14 ), vis gr įžtame į XX a. pirmojo dešimtme čio (t. y. šv. Brunono 900-ųjų mirties metini ų pamin ėjimas) geografinio vidurkio (jotvingiai) lokalizacijos tradicij ą. Pasvarstoma apie 12 Paknys M. Życie i m ęcze ństwo św. Brunona w cyklu fresków w Po żaj ściu pod Kownem// Świ ęty Brunon . Patron lokalny , p. 233–255; Idem, The Frescoes of Saint Bruno of Querfurt in the Monastery of the Camaldolese Order at Pažaislis // Lithuanian historical studies . T. 14: 2009. Vilnius, 2010, p. 11–26; Idem, Šv.
Load more

Recommended publications
  • Jubiläumsdekade 500 Jahre Reformation
    ... da ist Freiheit 2. KOR. 3,17 500 JAHRE REFORMATION Informationen zur Gestaltung der Reformationsdekade in Baden zusammengestellt vom landeskirchlichen Beauftragten für das Reformationsjubiläum Wolfgang Brjanzew Stand: November 2016 1 Evangelischer Oberkirchenrat Wolfgang Brjanzew Beauftragter der Evang. Landeskirche in Baden für die Reformationsdekade Blumenstraße 1-7 76133 Karlsruhe Telefon: 0721 9175-316 Telefax: 0721 9175-25-316 E-Mail: [email protected] Website: www.reformation-baden.de Assistenz: Gisela Kirchberg-Krüger Telefon: 0721 9175-313 E-Mail: [email protected] 2 Inhalt Grundlagen für die Gestaltung des Reformationsgedenkens in der Evang. Landeskirche in Baden (4) A. Vorbemerkungen zur grundsätzlichen Bedeutung des Gedenkens "500 Jahre Reformation" B. Die Basis unserer Dekadearbeit C. Die Zielgruppen D. Die Angebotsebenen E. Die ökumenische Perspektive F. Die Losung des Jubiläumsjahres Die aktuelle Situation und Planung in Baden (6) I. Ausgewählte Serviceangebote der Evang. Landeskirche in Baden (6) Badische Website zur Reformationsdekade Badisches Referententeam zum Themenbereich "Reformation" Reformation auf Youtube - Ein Katalog aus Baden Wanderausstellungen als flexibel einsetzbare Basismodule für unterschiedliche Angebotsformate Religionspädagogische Tipps Veranstaltungs- & Projektberatung durch den landeskirchl. Beauftragten für die Reformationsdekade II. Projekte, Aktionen und Initiativen der Evang. Landeskirche in Baden (8) III. Landeskirchlich geförderte Projekte in den Kirchenbezirken
    [Show full text]
  • Szlachta Litewska W Obliczu Nacjonalizmów Pod Koniec XIX I Na Początku XX Wieku
    R i m a n t a s M i k n y s Instytut Historii Litwy (Wilno) Szlachta litewska w obliczu nacjonalizmów pod koniec XIX i na początku XX wieku. Próba charakterystyki Zarówno w dyskursie publicznym, jak i w akademickim przyjęto nazywać wiek XIX i początek XX początkiem kształtowania się podstaw społeczeństwa nowoczesnego. Wiadomo, że nowoczesność zniszczyła część elementów społeczeństwa przednowo- czesnego, część zaś jego dawnych cech przytłumiła, ale nadal istnieją one w społeczeń­ stwach postmodernistycznych. Istotną zmianą, która charakteryzuje epokę moderni­ styczną jest zmieniony pogląd na stosunek tradycji do innowacji. Nowości, innowacje, innowacyjność stały się walorami dopiero w czasach „nowo­ czesności”. Do tego czasu wartością była tradycja i jej przestrzeganie. Nie oznacza to jednak, że nowoczesność całkowicie zniszczyła tradycję i tylko nowości przeważały sza­ lę wartości. Dlatego też czasem nowoczesność nazywa się konfliktem lub napięciem pomiędzy tym, co stare a co nowe, bez uwzględnienia zasięgu w poszczególnych spo­ łeczeństwach. Mieszkańcy Litwy, podobnie jak i innych obszarów Europy Środkowo- Wschodniej, przeszli od starego modelu do nowego opartego na zasadach społeczeń­ stwa nowoczesnego, w którym rodzina jest oddzielona od krewnych, a jednostka — od warstwy społecznej. Akurat w tych czasach wzrosła mobilność ludności i w społeczeń­ stwie popierano niwelowanie różnic. Tożsamość nowego społeczeństwa formowała się także w sferze etniczności wpływając na powstawanie coraz wyraźniejszych odrębności w stosunku do narodowo odmiennych sąsiadów: tych starych oraz nowych [tj. w miarę pojawiania się nowych, sąsiadujących z Litwą struktur państwowych — red.]. Już całe społeczeństwo, a nie tylko jego elitarna część za element łączący zaczęło uważać wspól­ notę etnicznego pochodzenia, obyczajów, tradycji, pamięci historycznej, długie wspólne zamieszkiwanie na tym samym terytorium.
    [Show full text]
  • Schemes for Students' Mobility in Protestant Switzerland
    Karine Crousaz: « Schemes for Students’ Mobility in Protestant Switzerland during the Sixteenth Century » Preprint version, may be quoted. CROUSAZ, Karine, « Schemes for Students’ Mobility in Protestant Switzerland during the Sixteenth Century », preprint version, 2017, 19 p. (Open Acess : CC-BY-NC-ND). Revised version of the paper delivered on 10 October 2015, Northumbria University, (Newcastle), to be published in : Early Modern Universities : Networks of Higher Learning, Anja-Silvia Goeing, Mordechai Feingold and Glyn Parry (eds), 2020/2021 Swiss educational structures experienced major transformations during the sixteenth century, transformations which were driven by the cultural movement of humanism and by the Protestant and Catholic Reformations.1 At the beginning of the sixteenth century, the Swiss Confederacy counted only one institution of higher learning: the University of Basel. In 1560, if we take into account the allied territory of Geneva, Switzerland benefited also from four newly created Protestant academies in Zurich, Bern, Lausanne and Geneva. 2 These academies offered instruction in arts and theology, comparable in level and nature to that in the universities of their time. However, the academies did not have the right to grant academic titles. At that time, this ability was restricted to institutions that had received a privilege from the pope or the emperor, and these Catholic authorities would not give it to institutions in Reformed (Calvinist or Zwinglian) territories. In this chapter, we are going to look at how students were helped financially by the Swiss political and religious authorities in order to travel and study abroad. We will see that the policy regarding student scholarships varied considerably among the different Swiss Protestant cities.
    [Show full text]
  • Caspar Hedio Der Ettlinger Reformator in Straßburg Inhaltsverzeichnis
    Caspar Hedio der Ettlinger Reformator in Straßburg Inhaltsverzeichnis Vorwort .............................................................................................................. 5 Caspar Hedio (1494/95 – 1552), der „unterschätzte“ Reformator in Straßburg ..................................................... 7 Matthieu Arnold Frauen und Reformation in Straßburg ............................................................. 29 Anne-Marie Heitz-Müller (Übersetzung: Dieter Stöcklin) Caspar Hedio und Martin Bucer ...................................................................... 43 Stephen E. Buckwalter Der Ettlinger Caspar Hedio und seine Nachkommen ...................................... 55 Dieter Stöcklin Caspar Hedio, Inschrift unter dem Neptunstein an der Ostfassade des Rathauses neben der Albbrücke (verfasst kurz vor 1552, angebracht 1554)........................................................ 69 Christian Leschke Caspar Hedio (1494/95–1552), der „unterschätzte“ Reformator in Straßburg Matthieu Arnold Einleitung Wer die gewöhnlichen Lexika und Wörterbücher durchblättert, wird etwas Mühe haben, den Namen von Caspar Hedio zu finden: weder eine biographische Notiz in den berühmten Bänden der „Gestalten der Kirchengeschichte“ noch in der „Theo- logischen Realenzyklopädie“. Man muss Hedio in den Enzyklopädien suchen, die der Stadt Straßburg oder der Reformation spezifisch gewidmet sind. Weniger Mühe wird der Forscher mit Martin Bucer, dem Führer der Straßburger Reformation, aber auch mit Wolfgang Capito und mit Matthäus Zell
    [Show full text]
  • A Chronology of Martin Bucer (1491 – 1551)1551)
    A Chronology of Martin Bucer (1491 – 1551)1551) 1491 Martin Bucer born on November 11th, at Schlettstadt in Alsace. 1506 Became a Dominican Monk, ordained to priesthood as a means toward an education. 1517 Matriculated at University of Heidelberg – admired Erasmas 1518 Attended Martin Luther’s Disputation at Heidelberg - won over to Luther’s views. 1521 Obtains a Papal dispensation from monastic vows, and becomes Court Chaplain for Frederick the Elector Palantine, then in 1522, secular Priest at Landstuhl where he married Elizabeth Sibereisen, a former nun. 1522 – 1523 Too refuge as chaplain of household of Count Sickengen at Weissenburg in Alsace. 1521 Matthew Zell (1477-1548) begins preaching reformation at Strassburg despite assassination attempts, to be soon followed by Wolfgang Capito (1523) and Caspar Hedio. 1523 Excommunicated, Martin Bucer comes to Stassburg - celebrated for its Gothic Cathedral and despite resistance by the bishop, is called as a priest to one of its churches. An Imperial free city, it was governed by a two councils, dominated by the guilds which gave it a stable government. In the reforms that followed not only the ecclesiastical, but also much of social life was altered. Bucer insisted that not only the church, but the whole of human life, individual and social must be ordered according to the will of God revealed in the Bible. Jacob Strum, a partisan took a lead in bringing about Strassburg’s reforms. 1527 Bucer published a book of theology that influenced John Calvin’s Institutes (1536). They had similar views on the Lord’s Prayer, Predestination, linking the keys of the kingdom to preaching the Word, and on the work of the Holy Spirit in bring men to salvation through the Word.
    [Show full text]
  • The Influence of Martin Bucer on England
    STIEGELMEIER y v* t T.'M iV OW tUEBRABX THE UNIVERSITY OF ILLINOIS LIBRARY St 5 OF THE UNIVERS1TV OK ILLINOIS Digitized by the Internet Archive in 2013 http://archive.org/details/influenceofmartiOOstie THE INFLUENCE OF MARTIN BUCER ON ENGLAND BY LILLY STIEGELMEIER B. S. Illinois Wesleyan University, 1912. THESIS Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Decree of MASTER OF ARTS IN HISTORY IN THE GRADUATE SCHOOL OF THE UNIVERSITY OF ILLINOIS 1915 — UNIVERSITY OF ILLINOIS THE GRADUATE SCHOOL I HEREBY RECOMMEND THAT THE THESIS PREPARED UNDER MY SUPERVISION BY ENTITLED t—K £2L-«_-"— Gy^L- CX.—e—< BE ACCEPTED AS FULFILLING THIS PART OF THE REQUIREMENTS FOR THE r.. T- *« * i- In Charge of Major Work Head of Department Recommendation concurred in: Committee on Final Examination uiuc V5\S CONTENTS CHAPTER PAGE I . Introductory 1 II. Fron; Strassburg to Cambridge 7 III. Bucer's Cambridge Career 13 IV. His Friends and Enemies 18 V, His Books and Vifritings 36 VI. His Opinion on Homilies , Celibacy, Vestments, Sacrament, Etc 31 VII. His Death and Consequent Incidents 43 VIII. Conclusion 50 Bibliography 54 313229 CHAPTER I INTRODUCTORY Although Martin Bucer was regarded by his contemporaries as one of the most influential leaders in the German Reformation, strange to say, he has received little attention at the hands of biographers or historians. He worked incessantly for the Protest- ant Cause in Germany from 1521 to 1549, putting the very heart of his life into the struggle. But there were some factions in German]' who did not appreciate this sacrifice, and he involuntarily became an exile.
    [Show full text]
  • Drozdowo Zachodnie Wzorce Z Indeksem Sklad.Indd
    ZACHODNIE WZORCE I WSCHODNIE REALIA ZACHODNIE WZORCE I WSCHODNIE REALIA Przedstawicielki elit prowincjonalnych w XIX i pierwszej połowie XX wieku redakcja Małgorzata Dajnowicz Białystok 2009 Recenzent Prof. dr. hab. Jadwiga Hoff Korekta językowa S. Kęska Skład i łamanie Jacek Chańko Projekt okładki Andrzej Dajnowicz © Copyright by Małgorzata Dajnowicz, 2009 © Copyright by Muzeum Przyrody w Drozdowie, 2009 Fotografi e pochodzą ze zbiorów Archiwum Nauki PAN i PAU, sygn. K.III-155, nr 772, archiwum rodzinnego Krystyny Witkowskiej oraz ze zbiorów autorów ISBN 978-83-924267-7-6 Wydawcy Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku Plac Uniwersytecki 1, 15-420 Białystok tel. 85 745 74 44 Muzeum Przyrody w Drozdowie Drozdowo, ul. Główna 38 tel./fax 86 219 20 81 [email protected] www.muzeum-drozdowo.pl Zrealizowano przy wsparciu fi nansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku Druk Białystok, tel. 85 7404704 [email protected] SPIS TREŚCI Małgorzata Dajnowicz Słowo wstępne . 7 O KOBIETACH NIEPROWINCJONALNYCH Piotr Sawicki Sofía Casanova i Izabela Lutosławska wobec hiszpańskiej tragedii. Doświadczenia i wnioski . 11 Monika Bednarczuk O próbie mariażu powieści katolickiej i popularnej – twórczość Izabeli Lutosławskiej -Wolikowskiej . 21 Krzysztof Buchowski Kobiety w litewskim odrodzeniu narodowym . 39 W MIASTACH NIE TYLKO PROWINCJONALNYCH Monika Piotrowska -Marchewa Kobiety i fi lantropia. Uwagi o zaangażowaniu przedstawicielek polskich elit w działalność dobroczynną w XIX wieku . 49 Grażyna Wyder Działalność społeczno -emancypacyjna przedstawicielek polskich elit intelektualnych w Poznańskiem na przełomie wieku XIX i XX . 69 Adam Dobroński Inteligentki prowincji w Łomżyńskiem XIX/XX w. 85 Andrzej Matusiewicz Kobiety w życiu społeczno -kulturalnym Suwałk przed 1914 rokiem . 103 Małgorzata Dajnowicz Zachodnioeuropejskie wzorce emancypacyjne na polskiej prowincji w początkach XX wieku.
    [Show full text]
  • Od Horodła Do Horodła (1413–2013) Unia Horodelska – Dzieje I Pamięć
    Od HOrOdła dO HOrOdła (1413–2013) Unia HOrOdelska – dzieje i pamięć Od HOrOdła dO HOrOdła (1413‒2013) Unia HOrOdelska – dzieje i pamięć WystaWa mUzeUm zamOjskiegO W zamOściU i mUzeUm HistOrii pOlski mUzeUm zamOjskie W zamOściU 29 IX – 31 XI 2013 HOnOrOWy patrOnat prezydenta rzeczypOspOlitej pOlskiej BrOnisłaWa kOmOrOWskiegO Zamość–Warszawa 2013 scenariusz wystawy (w porządku alfabetycznym) materiały ikonograficzne: Igor Kąkolewski, Piotr Kondraciuk, Karol Mazur, Jolanta Sikorska-Kulesza Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie Archiwum Państwowe w Lublinie kuratorzy wystawy Biblioteka Narodowa w Warszawie Piotr Kondraciuk, Igor Kąkolewski Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego Fundacja Książąt Czartoryskich – Biblioteka Książąt Czartoryskich projekt i aranżacja plastyczna wystawy w Krakowie Ryszard Kajzer – Zerkaj Studio – wystawa plenerowa Lwowskie Muzeum Historyczne we Lwowie Mirosław Bańkowski, Irena Cecot Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego (współpraca) – wystawa w Muzeum Zamojskim w Tarnowie Muzeum Historii Polski w Warszawie Muzeum Historyczne Miasta Stołecznego Warszawy redakcja naukowa książki Muzeum im. Ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie Igor Kąkolewski, Piotr Kondraciuk, Michał Kopczyński Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie Muzeum Lubelskie w Lublinie recenzenci naukowi książki Muzeum Okręgowe w Rzeszowie Dr hab. Jarosław Czubaty, prof. UW (IH UW) Muzeum Okręgowe w Tarnowie Dr hab. Piotr Ugniewski (IH UW) Muzeum Wojska
    [Show full text]
  • Luther and Zwingli at Marburg (1529) Evangelical Theological Soci
    Defining the Boundaries of Evangelicalism in the 16th Century: Luther and Zwingli at Marburg (1529) Evangelical Theological Society November 14-16, 2001 Cameron A. MacKenzie Concordia Theological Seminary - Ft. Wayne, IN Do Evangelicals like to fight? One would almost think so given the number of controversies that have marred the story of the modern Evan- gelical movement – Calvinists vs. Arminians, pre-millennialists vs. post, egalitarians vs. complementarians, and, of course, open theists vs. tradi- tional theists. A moment’s reflection, however, suggests that it is not a delight in polemics per se that has motivated all these folks through the ages and in our own times too but instead, ironically, something that they all have in common, viz., a commitment to truth. Evangelicals of all stripes believe that there is such a thing as truth in matters religious, and that it is important – so important that one is willing not only to con- tend for it in this life but also to stand upon it before the Lord in the next. For He who has revealed Himself as the Way, the Truth, and the Life calls upon all of us to be faithful to His truth. But if controversies among Evangelicals demonstrate one common commitment, can they reveal others? And if we are looking for the boun- daries of the Evangelical movement, can analysis of past debates reveal parameters within which combatants were operating? To be sure, the Scriptures must ultimately determine what it means to be “evangelical”; but perhaps historical analysis can highlight characteristics of our movement that we might otherwise miss.
    [Show full text]
  • Od „Litwińskości” Ku „Krajowości”. Polityczno-Kulturowe Tradycje
    Swiatłana Kul-Sialwierstawa Od „litwińskości”1 ku „krajowości”. Polityczno-kulturowe tradycje Kresów W schodnich w XIX w ieku Przekonanie, że ziemie wschodnie pierwszej Rzeczypospolitej stanowią peryferie kultury polskiej, ukształtowane ponad sto lat temu, dosyć długo panowało tak w polskiej, jak i w białoruskiej historiografii. Termin „Kresy Wschodnie" w świadomości Pola­ ków ma symboliczny wydźwięk2, w literaturze historycznej zaś ma charakter typologiczny i podkreśla peryferyjność, pochod- ność kultury tych ziem. W ostatnich dziesięcioleciach polska historiografia wreszcie uznała polietniczny charakter kultury Kresów. W tym zakresie szczególne znaczenie mają prace Ju­ liusza Bardacha3, a pośród badań ostatniego dziesięciolecia - 1 Czytelnikowi należy się tu wyjaśnienie: w języku polskim funkcjonuje określenie „litewskość" - posłużyłam się jednak terminem „litwińskość", chcąc zaznaczyć terminologiczną dychotomię występującą w języku białoruskim: otóż „litwiny" (лпвшы) to mieszkańcy Litwy historycznej, obywatele zaś współczesnej Litwy to „litewcy" (лпоуцы). 2 Przyczyny i warunki pojawienia się tej nazwy, jej rozpowszechnienie i utrwalenie w świadomości Polaków najbardziej wyczerpująco, moim zdaniem, przedstawił Leszek Zasztowt. Poddając analizie treść terminu „kresy" w literaturze polskiej, między innymi stwierdza: „Kresy są [...] z jednej strony tęsknotą za czasami potęgi i chwały Rzeczypospolitej, z drugiej zaś - za zasługą Sienkiewiczowskiej Trylogii - widziane są jako swego rodzaju kraina wiecznej szczęśliwości, polski «Dziki Zachód» (a właściwie Wschód), gdzie w ciężkich zmaganiach zdobywało się fortuny i w walkach decydowały się losy Rzeczypospolitej" (Leszek Zasztowt, Kresy. 1832-1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i niskich dawnej Rzeczypospolitej, W arszaw a 1997, s. 25-32). ''Juliusz Bardach, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988; Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, W arszaw a 1994. Kresy a mitologia narodowa 118 Ryszarda Radzika4.
    [Show full text]
  • Pentecostal Aspects of Early Sixteenth Century Anabaptism
    PENTECOSTAL ASPECTS OF EARLY SIXTEENTH CENTURY ANABAPTISM By CHARLES HANNON BYRD II A thesis submitted to the University of Birmingham for the degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY Department of Theology and Religion School of Philosophy, Theology and Religion College of Arts and Law University of Birmingham September 2009 University of Birmingham Research Archive e-theses repository This unpublished thesis/dissertation is copyright of the author and/or third parties. The intellectual property rights of the author or third parties in respect of this work are as defined by The Copyright Designs and Patents Act 1988 or as modified by any successor legislation. Any use made of information contained in this thesis/dissertation must be in accordance with that legislation and must be properly acknowledged. Further distribution or reproduction in any format is prohibited without the permission of the copyright holder. Abstract Early sixteenth century radical Anabaptism emanated in Switzerland during Huldrych Zwingli’s protest against the Roman Catholic Church. Much like Martin Luther, Zwingli founded his reform effort on the Bible being the final arbiter of the faith, sola scriptura, and the sufficiency of the shed blood of Christ plus nothing for eternal salvation, sola fide. Based on these principles both adopted the doctrine of the Priesthood of the Believer which recognized every believer’s Spirit empowered ability to read and interpret the Bible for themselves. These initial theological tenets resulted in the literal reading of the Bible and a very pragmatic Christian praxis including a Pauline pneumatology that recognized the efficacy of the manifestation of the charismata. Radical adherents of Zwingli rejected infant baptism as being totally unbiblical and insisted upon the rebaptism of adults, but only on a personal confession of faith, thus the term Anabaptist.
    [Show full text]
  • Johann Brenz's Role in the Sacramentarian Controversy of the Sixteenth Century
    / This dissertation has been microfilmed exactly as received 67-10,879 CONSTABLE, John Wesley, 1922- JOHANN BRENZ'S ROLE IN THE SACRAMENTARIAN CONTROVERSY OF THE SIXTEENTH CENTURY. The Ohio State University, Ph.D., 1967 History, medieval University Microfilms, Inc., Ann Arbor, Michigan Copyright by John Wesley Constable 1967 JOHANN BRENZ'S ROLE IN THE SACRAMENTARIAN CONTROVERSY OP THE SIXTEENTH CENTURY DISSERTATION Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy in the Graduate School of the Ohio State University By John Wesley Constable, B. A . , M. A. The Ohio State University 1967 Approved byoy a . t I*— * m o fAdviser Department of History ( CONTENTS Vita ill 1. Introduction 1 2. Theological Issues In The Controversy 35 3. The Beginnings Of The Controversy 70 4. The Height Of The Controversy 105 5. Resolution In The Formula of Concord 156 6. Conclusions 180 Bitollography 193 ( ii VITA March 20, 1922 B o m - Baltimore, Maryland 1 9 ^ 6 ................ B. A . , Concordia Seminary St. Louis, Missouri 194.9 - 1 9 5.......... 6 University Pastor, The Ohio State University, Columbus, Ohio 1956-196^............ University Pastor, The State University of Iowa, Iowa City, Iowa I960 ........ M. A . , The State University of Iowa, Iowa City, Iowa 1961-1962 .......... Danforth Scholar, The Ohio State University, Columbus, Ohio 196^f................ Assistant Professor, Historical Theology, Concordia Seminary, St. Louis, Missouri 1966-1967 .......... Acting Chairman, Historical Theology, Concordia Seminary
    [Show full text]