BAŁTYCKA AGENCJA POSZANOWANIA ENERGII S.A.

80-298 Gdańsk, ul. Budowlanych 31 tel.: 58 347-55-35 faks: 58 347-55-37 www.bape.com.pl

ZAŁOZENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE GMINY

. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gniewino

Spis treści 1. PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 3 2. ZAKRES OPRACOWANIA ...... 5 3. IDENTYFIKACJA STANU ISTNIEJĄCEGO...... 6 3.1. Ogólna Charakterystyka Gminy ...... 6 3.2. Ludność ...... 9 3.3. Gospodarka gminy ...... 11 3.4. Transport...... 12 3.5. Warunki klimatyczne gminy ...... 13 3.6. Rozpoznanie istniejących odbiorców ciepła ...... 15 4. IDENTYFIKACJA LOKALNYCH ZASOBÓW I REZERW ENERGETYCZNYCH ...... 17 4.1. Stan zaopatrzenia gminy w gaz ...... 17 4.2. Stan zaopatrzenia gminy w energię elektryczną ...... 18 5. BILANS ENERGETYCZNY ...... 23 5.1. Charakterystyka energetyczna budownictwa i systemów zaopatrzenia w ciepło ...... 23 5.2. Bilans energetyczny gminy Gniewino ...... 23 5.3. Bilans nośników ciepła...... 24 5.4. Bilans nośników energii wg rodzaju budownictwa ...... 25 6. PROGNOZA ZMIAN POTRZEB CIEPLNYCH DO ROKU 2020 i 2030 ...... 27 7. POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W GMINIE ...... 31 7.1. Inwestycje termomodernizacyjne u odbiorców ciepła ...... 31 7.2. Modernizacja źródeł ciepła ...... 32 8. ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LOKALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ...... 34 8.1. Energia geotermalna ...... 34 8.2. Energia słoneczna ...... 35 8.3. Energia wiatrowa ...... 37 8.4. Energia z biomasy ...... 38 8.4.1. Drewno ...... 38 8.4.2. Słoma ...... 38 8.5. Biogaz ...... 39 8.6. Koszty inwestycyjne stosowania OZE ...... 40 8.7. Gaz łupkowy ...... 41 9. WARIANTY ROZWOJOWE SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH ...... 43 9.1. Uwarunkowania rozwojowe systemów energetycznych na poziomie gminy ...... 43 9.1.1. Wariant „zero”, polegający na nie podejmowaniu działań ...... 43 9.1.2. Wariant aktywnych działań podejmowanych przez Gminę ...... 43 9.2. Uwarunkowania zasilania gminy w ciepło ...... 44 9.3. Bilanse energetyczne dla 2030 roku...... 46 9.4. Uwarunkowania rozwojowe systemów energetycznych związane z realizacją polityki krajowej ...... 49 10. STAN ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA PRZEZ SYSTEMY ENERGETYCZNE...... 51 11. WSPÓŁPRACA Z SĄSIEDNIMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ ...... 53 12. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE ...... 54

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe –

12.1. Polityka energetyczna UE...... 54 12.2. Polityka energetyczna kraju i regionu...... 54 12.2.1. Polityka energetyczna Polski do roku 2030 ...... 54 12.3. Ceny nośników energii ...... 59 13. WNIOSKI 61

Opracowanie wykonał zespół Bałtyckiej Agencji Poszanowania Energii S.A. pod kierunkiem: Katarzyny Greckiej

Wojciecha Anioł Andrzej Szajner Ryszard Zasławski

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 2 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

1. PODSTAWA OPRACOWANIA Opracowanie Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Gniewino wykonano na podstawie umowy nr 272.34.2012.MM z dnia 11 kwietnia 2012r. Założenia zostały opracowane zgodnie z wytycznymi ustawy Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. z późniejszymi zmianami oraz następującymi aktami prawnymi:

1. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80, poz. 717). 2. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 25 poz. 150 z dnia 27.04. 2001r.)z późniejszymi zmianami. 3. Ustawa o Samorządzie powiatowym z dn. 5.VI. 1998r., (Dz. U. nr 91 z 1998 r., poz. 576) z późn. zm. 4. Ustawa o Samorządzie gminnym z dn. 8.III. 1990r., (Dz. U. nr 13 z 1996 r., poz. 74) z późn. zmianami. 5. Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dn. 28.11.2008 r., (Dz. U. nr 223, poz. 1459 z 2008r.) z późn. zmianami. 6. Ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych z dnia 25 sierpnia 2006 (Dz.U. nr.196, poz.1199). 7. Rozporządzenie MGiP z dnia 23 sierpnia 2010 zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzenia danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle Energii (Dz.U. nr 34, poz. 182). 8. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (Dz. U. 1994 r. Nr 89 poz. 414) z późn. zm. 9. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 9) z późn. zm. 10. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r.o efektywności energetycznej (Dz.U. nr 94). a także dokumenty na poziomie regionalnym: a) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (październik 2009); b) Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego.; c) Strategia rozwoju województwa pomorskiego (2005r.); oraz Projekt Strategii rozwoju województwa pomorskiego 2020; d) Regionalna strategia rozwoju energetyki ze szczególnym uwzględnieniem energetyki odnawialnej (2006r.). e) Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2011r.

Pozostałe materiały źródłowe: [1] Dane uzyskane z Urzędu Gminy Gniewino. [2] Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. [3] Strategia Rozwoju Gminy Gniewino do 2015r.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 3 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

[4] Plan Gospodarki odpadami dla gminy Gniewino na lata 2004 - 2011. [5] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino. [6] Mapa zasobów wód geotermalnych w okręgach i prowincjach geotermalnych Polski, R.Ney, J. Sokołowski. [7] Studium ekofizjograficzne województwa pomorskiego. [8] Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej – Ministerstwo Gospodarki, czerwiec 2007. [9] Program ochrony Środowiska dla Gminy Gniewino. [10] Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (październik 2009). [11] Roczna ocena jakości powietrza w województwie pomorskim. Raport za rok 2010. [12] Raport o stanie środowiska naturalnego w województwie pomorskim w roku 2010r. Inspekcja ochrony Środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku. [13] Wizje lokalne dokonane w lipcu i sierpniu 2012 r.. [14] Informacje dot. gminnych systemów ciepłowniczych uzyskane z Gminy Gniewino. [15] Dane uzyskane z G.EN. GAZ ENERGIA S.A. [16] Dane z ENERGA SA. [17] Dane z Nadleśnictwa i Nadleśnictwa Choczewo. [18] Zasoby biomasy w województwie pomorskim, uwarunkowania przestrzenne, WBPP Słupsk, 07.2010. [19] Państwowy Instytut Geologiczny. [20] Program Polskiej Energetyki Jądrowej wraz z Aneksem – Ministerstwo Gospodarki 2010 i 2011 [21] Analizy własne BAPE S.A..

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 4 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

2. ZAKRES OPRACOWANIA Zakres opracowania odpowiada wymaganiom Prawa Energetycznego i obejmuje, m.in. następujące zagadnienia: 1. przedstawienie aktualnej (XII. 2011 r.) sytuacji zaopatrzenia w energię cieplną , tj. analizę istniejących odbiorców i instalacji systemu zaopatrzenia w energię, z podziałem na nośniki energii oraz odbiorców ciepła. Obliczenia wykonane zostały dla roku bazowego 2011; 2. prognozę perspektywicznego zapotrzebowania na ciepło; 3. oszacowanie zapotrzebowania na energię w perspektywie roku 2020 i 2030; 4. analizę rezerw w instalacjach i urządzeniach związanych z zaopatrzeniem w energię cieplną oraz wykorzystania paliw lokalnych z uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii; określenie stanu technicznego oraz rezerw w instalacjach i urządzeniach tego systemu w celu zbadania systemu zaopatrzenia gminy w energię cieplną; 5. określenie kierunków modernizacji istniejących źródeł ciepła lub potrzeby budowy nowych; 6. określenie możliwości poprawy efektywności energetycznej; 7. współpracę z innymi gminami, tj. określenie możliwości racjonalnej współpracy z sąsiednimi gminami w zakresie zaopatrzenia w energię.

Zgodnie z art. 18. pkt.1 Prawa Energetycznego do zadań własnych Gminy w zakresie zaopatrzenia w energię należą: 1) planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; 2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy; 3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy; 4) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 5 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

3. IDENTYFIKACJA STANU ISTNIEJĄCEGO 3.1. Ogólna Charakterystyka Gminy Gmina Gniewino położona jest na północy województwa pomorskiego, w powiecie wejherowskim. Jej powierzchnia wynosi 176 km². Na poniższych rysunkach przedstawiono lokalizację gminy na terenie powiatu i województwa. Gmina Gniewino sąsiaduje z czterema wiejskimi gminami powiatu wejherowskiego:  od południowego wschodu z gminą wiejską Wejherowo,  od południa z gminą Luzino,  od południowego - zachodu z gminą Łęczyce,  od północnego-zachodu z gminą Choczewo, oraz jedną gminą powiatu puckiego:  od północnego-wschodu z gminą Krokowa.

Rys. 1 Położenie gminy Gniewino na terenie województwa pomorskiego (źródło: Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego) Położenie gminy Gniewino na terenie województwa pomorskiego (źródło: Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego) przedstawiono poniżej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 6 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 2 Położenie gminy Gniewino na terenie województwa pomorskiego ( źródło: Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego ) W skład gminy wchodzi 12 sołectw: Bychowo, Perlino, , Lisewo, , Rybno, Nadole, , , Gniewino, , Kostkowo, a w skład poszczególnych sołectw wchodzą miejscowości, które zestawiono w poniższej tablicy. Na rysunku poniżej przedstawiono również podział gminy na obręby geodezyjne.

Rys. 3 Obręby geodezyjne gminy Gniewino(źródło: Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i kartograficznej w Wejherowie.)

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 7 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 1 Sołectwa i miejscowości gminy Gniewino Lp. Sołectwo Wieś Przysiółek Leśniczówki , osady leśne 1 Bychowo Bychowo Bychówko-część 2 Chynowie Chynowie 3 Czymanowo Czymanowo 4 Gniewino Gniewino Cegielnia Wybudowanie - przysiółek 5 Kostkowo Kostkowo,Dąbrówka Kowalka - przysiółek Brodnica-leśniczówka Łęczyn Dolny Słuszewo 6 Lisewo Lisewo Jęczewo 7 Mierzynko Mierzynko Dębina - osada , Dębina 8 Mierzyno Mierzyno Rukowo- osada 9 Nadole Nadole 10 Perlino Perlino - część 11 Rybno Rybno Alpy – przysiółek - osada 12 Tadzino Tadzino Płaczewo

Charakterystykę obszaru gminy ze względu na funkcje poszczególnych sołectw przedstawiono poniżej. Tab. 2 Funkcje sołectw gminy Gniewino Lp. Sołectwo Powierzchnia Funkcja sołectwa [ha ] (rolnicza, rolniczo – leśna, usługowa, turystyczna, przemysłowa ) 1 Bychowo 684,8050 rolnicza 2 Chynowie 1235,6081 rolniczo-leśna 3 Czymanowo 952,7234 turystyczna 4 Gniewino 2738,0213 usługowa 5 Kostkowo 4177,6927 rolniczo-leśna 6 Lisewo 748,0000 rolnicza 7 Mierzynko 2158,4721 turystyczna 8 Mierzyno 813,9997 rolnicza 9 Nadole 1850,9865 turystyczna 10 Perlino 609,0704 rolniczo-turystyczna 11 Rybno 925,4646 rolnicza 12 Tadzino 548,1035 rolnicza

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 8 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Obszar gminy omijają międzyregionalne trasy komunikacyjne, zarówno drogowe, jak i kolejowe. Najbliższa droga krajowa nr. S6 relacji Gdynia - Szczecin przebiega od południowej strony granicy gminy. Od północnej strony granicy gminy przebiega droga wojewódzka nr 213 relacji Słupsk – Wicko – Żelazno – Sulicice – Celbowo, a od strony zachodniej przebiega droga nr 218 relacji Gdańsk Chwaszczyno – Wejherowo – Krokowa. Główny ośrodek gminy – miejscowość Gniewino, dzieli od ośrodka powiatowego – Wejherowa – odległość ok. 20 km. Natomiast odległość od centrum Gdyni wynosi ok. 44 km, a od Gdańska – miasta wojewódzkiego – ok. 70 km. Dostępność komunikacyjną gminy przedstawiono na poniższym rysunku.

Rys. 4 Dostępność transportowa do gminy Gniewino z głównych dróg wojewódzkich.( wykonano w oparciu o źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego ) 3.2. Ludność Liczebność ludności w miejscowościach i sołectwach gminy Gniewino w latach 2000-2011 opracowano na podstawie materiałów udostępnionych przez Urząd Gminy Gniewino i zestawiono poniżej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 9 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 3 Liczba ludności w Gminie Gniewino w podziale na sołectwa i miejscowości na przestrzeni lat 2000 – 2011r Miejscowości Liczba ludności w gminie dla sołectw w latach Lp. w gmine 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Gniewino Bychowo 276 276 288 293 302 294 288 284 277 289 296 296

Toliszczek 83 84 84 88 88 90 86 88 90 92 88 87 RAZEM 1 sołectwo 359 360 372 381 390 384 374 372 367 381 384 383 Bychowo Chynowie 511 510 514 502 495 490 488 489 497 503 491 503 RAZEM 2 sołectwo 511 510 514 502 495 490 488 489 497 503 491 503 Chynowie Czymanowo 298 300 298 293 295 302 306 299 301 300 292 304

Opalino 81 80 75 76 67 77 79 67 65 66 69 65 RAZEM 3 sołectwo 379 380 373 369 362 379 385 366 366 366 361 369 Czymanowo Gniewino 765 779 786 807 819 830 935 939 961 990 1010 1048 Gniewino 1010 1007 1008 999 988 1016 990 970 978 956 948 926 Osiedle Strzebielinek 230 213 207 198 191 186 176 170 162 158 153 150 Strzebielinko 166 168 171 168 167 168 158 164 166 166 156 165 RAZEM 4 sołectwo 2171 2167 2172 2172 2165 2200 2259 2243 2267 2270 2267 2289 Gniewino Kostkowo 408 414 419 429 425 422 419 424 416 425 414 421 Dąbrówka 70 69 68 70 69 72 71 68 76 72 71 72

Łęczyn Dolny 23 23 23 22 22 22 22 22 25 24 24 28 Słuszewo 199 197 197 196 181 179 192 197 197 208 216 218 RAZEM 5 sołectwo 700 703 707 717 697 695 704 711 714 729 725 739 Kostkowo Lisewo 358 351 352 360 370 370 344 343 342 332 329 333

Jęczewo 101 99 110 120 120 123 124 126 126 130 129 133 RAZEM 6 sołectwo 459 450 462 480 490 493 468 469 468 462 458 466 Lisewo Mierzynko 253 196 195 198 190 192 187 178 173 172 167 165 Salino 80 79 82 85 83 87 91 92 103 102 98 98

Salinko 52 53 54 53 49 48 48 49 47 45 47 47 Dębina 38 38 39 37 28 29 32 35 32 27 26 28 RAZEM 7 sołectwo 423 366 370 373 350 356 358 354 355 346 338 338 Mierzynko Mierzyno 152 224 229 226 226 225 233 231 237 239 233 232

Gniewinko 68 72 71 69 64 58 59 64 64 65 68 67 RAZEM 8 sołectwo 220 296 300 295 290 283 292 295 301 304 301 299 Mierzyno Nadole 221 226 226 238 242 251 262 295 300 308 318 320 RAZEM 9 sołectwo 221 226 226 238 242 251 262 295 300 308 318 320 Nadole

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 10 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Miejscowości Liczba ludności w gminie dla sołectw w latach Lp. w gmine 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Gniewino Perlino 328 331 329 315 325 319 324 324 319 328 332 344 RAZEM 10 sołectwo 328 331 329 315 325 319 324 324 319 328 332 344 Perlino Rybno 514 519 525 556 613 626 635 637 654 676 697 693

Rybienko 96 103 103 107 116 116 114 115 112 113 112 112 RAZEM 11 sołectwo 610 622 628 663 729 742 749 752 766 789 809 805 Rybno Tadzino 148 144 148 141 140 139 129 132 139 153 160 161 Płaczewo 82 83 79 78 79 78 73 73 72 72 69 67 RAZEM 12 sołectwo 230 227 227 219 219 217 202 205 211 225 229 228 Tadzino Razem gmina 6611 6638 6680 6724 6754 6809 6865 6875 6931 7011 7013 7083 Gniewino

Liczba ludności w gminie Gniewino w latach 2000 - 2011

7200 7083 7100 7011 7013

7000 6931 6875 6900 6865 6809 6754 6800 6724 6680 6700 6611 6638

6600 Liczba ludności ludności Liczba 6500 6400 6300 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Lata

Rys. 5 Zmiany liczby ludności w Gminie Gniewino w latach 2000 – 2011.

3.3. Gospodarka gminy Charakterystykę użytkowania terenów gminy przedstawiono w poniższej tabeli. Procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków w ogólnej powierzchni gminy Gniewino przedstawia poniższy rysunek.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 11 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 4 Charakterystyka użytkowania terenów Gminy Gniewino

Rodzaje gruntów Powierzchnia (ha) Struktura % Użytki rolne 7125,00 40,35 Grunty orne 5510,28 31,21 Sady 20,50 0,12

w w tym Łąki trwałe 877,40 4,97 Pastwiska trwałe 716,82 4,06 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 7583,5 42,95 Grunty zabudowane i zurbanizowane 378,77 2,15 Drogi 339,56 1,92 Grunty kolejowe 44,51 0,25 Nieużytki 215,02 1,22 Grunty pod wodami 1785,64 10,11 Tereny różne 184 1,04 RAZEM: 17656,0 100,0

Użytki rolne oraz użytki leśne i grunty zadrzewione stanowią łącznie ponad 83% ogólnej powierzchni gruntów w gminie Gniewino.

Grunty Grunty pod zabudowane i Nieużytki wodami zurbanizowane 1,2% 10,1% 2,1% Pozostałe 3,2%

Użytki leśne oraz Użytki rolne grunty zadrzewione 40,4% 43,0%

Rys. 6 Udział poszczególnych rodzajów użytków w ogólnej powierzchni gminy Gniewino 3.4. Transport Transport gminny obejmuje samochody służbowe oraz pojazdy Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o. w Kostkowie ( GPK Kostkowo ) Samochody służbowe - Urząd Gminy Gniewino:

1. SKODA SUPERB – zużycie paliwa w 2011 roku – 5.088,60 l – przebieg km- 63.621 km. 2. Fiat BRAWO - - zużycie paliwa w 2011 roku – 2.057,6 l – przebieg km w roku – 31.316 km. Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. Kostkowo (za rok 2011):

3. Stan autobusów 10. 4. Przebieg łączny autobusów 328 000 km.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 12 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

5. Zużycie łączne paliwa przez autobusy 82 286 litrów. 6. Pojazdy dostawcze i osobowe 8. 7. Łączny przebieg 195 000 km. Ponadto GPK Kostkowo posiada pojazdy i maszyny ,które zestawiono poniżej.

Tab. 5 Zużycie paliwa przez pojazdy i maszyny GPD Kostkowo

ZUŻYCIE PALIWA PRZEZ POJAZDY I MASZYNY w Gniewińskm Przedsiębiorstwie Komunalnym Sp. z o.o. w 2011r. [ l ]

Typ pojazdu , maszyny I Półrocze II Półrocze Ogółem

STAR GWE 19 WG 4 813 3 908 8 721 MAN GWE 86N7 9 824 10 873 20 697 Citroen GWE 4W82 720 601,20 1 321 MASTER GWE 29018 2 185 2 063 4 248 KANGO GWE 29021 809 862 1 672 Fiat Scudo GA6106L 1 408 1 782 3 190 Ciąg.C-330+przyczepa 229 396 625 Zetor GWE 86 PF 2 617 2 500 5 118 Zetor GA 4218 2 089 746 2 835 Koparko-Spycharka 3 114 2 679 5 793 Spychacz 1 962 2 132 4 095 Fiat GA7242J 305 323 628 Fiat GA 1281K 910 965 1 875 Sztaplarka 0 0 0 Agregat prądotwórczy 409 251 660 Rębak Skorpion 0 0 0 Kosiarki do traw, piła 419 502 921 RAZEM 31 815,90 30 585 62 401 Olej napędowy 30 182 28 795 58 977 Benzyna 1 634 1 790 3 424

3.5. Warunki klimatyczne gminy Warunki klimatyczne gminy scharakteryzowano pod kątem ich wpływu na zużycie energii, w szczególności ciepła. Zgodnie z normą PN-B-02403:1982 – Temperatury obliczeniowe zewnętrzne - Gmina Gniewino leży w I strefie klimatycznej, w której temperatura obliczeniowa dla potrzeb ogrzewania wynosi:

Tzew = - 16°C Położenie gminy ma wpływ na wielkość tzw. obliczeniowego sezonowego zapotrzebowania na ciepło i moc (projektowego obciążenia cieplnego) dla celów grzewczych budynków. Sposób obliczeń projektowego obciążenia cieplnego podany jest w poniższej normie. - PN-EN 12831:2006 Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego. Według tej normy obliczenia mocy (projektowego obciążenia cieplnego) to wielkość strat ciepła przez przegrody budowlane i wentylację przy określonych temperaturach wewnętrznych oraz obliczeniowej temperaturze zewnętrznej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 13 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Obliczenie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania w standardowym sezonie grzewczym wykonano wg: - PN-EN ISO 13790:2009 Energetyczne właściwości użytkowe budynków. Obliczanie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i chłodzenia. Sezonowe zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania w standardowym sezonie grzewczym to ilość ciepła stanowiąca różnicę strat ciepła i wykorzystywanych zysków ciepła budynku, w standardowym sezonie grzewczym, przy: - obliczeniowej temperaturze powietrza wewnętrznego, - projektowanej wartości strumienia powietrza wentylacyjnego, - temperaturze powietrza zewnętrznego i promieniowaniu słonecznym odpowiadającym średnim wieloletnim warunkom. Średnie temperatury miesięczne dla danej stacji meteorologicznej podane są w Bazie Statystycznej danych klimatycznych dla obszaru Polski do obliczeń energetycznych budynków na stronie internetowej Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (www.transport.gov.pl) Najbliższą stacją meteorologiczną dla gminy Gniewino jest stacja Lębork. Średnie wieloletnie wysokości temp. powietrza zewnętrznego przedstawiono w tablicy poniżej.

Tab. 6 Średnie wieloletnie temperatury miesięczne Te oraz liczba dni ogrzewania L miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Te 1,1 -0,3 0,5 6,3 11,9 13 8,8 3,5 1,8 Ld 31 28 31 30 20 10 31 30 31 STD 586 568 605 411 162 70 347 495 564 Źródło: Dane MTB iGM

Te- średnia temperatura powietrza zewnętrznego w miesiącu Ld- liczba dni ogrzewana w miesiącu o STD- liczba stopniodni dla temperatury wewnętrznej tw=20 C w miesiącu o Średnioroczna liczba stopniodni ogrzewania dla temperatury wewnętrznej tw=20 C wynosi: Σ q(r) = 3 808 std/rok.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 14 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 7 Uśredniony wykres temperatur dla gminy Gniewino 3.6. Rozpoznanie istniejących odbiorców ciepła Na terenie gminy Gniewino wyróżniono następujące grupy odbiorców ciepła: - budownictwo mieszkaniowe, a w tym:  budynki jednorodzinne i mieszkania osób prywatnych,  budynki wielorodzinne, - budynki użyteczności publicznej, - budynki usługowe i przemysłowe. W gminie dominuje budownictwo mieszkaniowe, głównie będące własnością osób fizycznych. Budynki jednorodzinne ogrzewane są najczęściej ze źródeł indywidualnych takich jak piece na paliwo stałe (drewno, węgiel), kotły olejowe czy gazowe. Budynki mieszkalne modernizowane są indywidualnie. Właściciele wymieniają okna i/lub docieplają ściany zewnętrzne budynków. Budynki wielorodzinne znajdują się głównie w Gniewinie i Czymanowie. Pojedyncze budynki mieszkalne także w innych miejscowościach gminy. Budynki w większości przypadków zostały poddane częściowej termomodernizacji. Wykonywano docieplenie ścian zewnętrznych, stropodachów, wymieniono okna i drzwi zewnętrzne. Większość budynków posiada centralne zaopatrzenie w ciepło. Głównym źródłem ciepła są lokalne kotłownie gazowe (Gniewino) bądź ciepło odzyskowe z transformatorów ESP Żarnowiec (Czymanowo). Budynki użyteczności publicznej to przede wszystkim: placówki oświatowe (przedszkola, szkoły) budynki ośrodków zdrowia, straży pożarnej, ośrodka pomocy społecznej, jednostek organizacyjnych Gminy Gniewino oraz innych instytucji publicznych; Większość budynków zasilanych jest w ciepło z lokalnych kotłowni zasilanych biomasą (zrębki drzewne w Kompleksie sportowo-szkolnym w Gniewinie oraz gazem ziemnym. W pozostałych mniejszych obiektach są kotłownie indywidualne opalane drewnem, olejem opałowym czy energią elektryczną (pompy ciepła). Zapotrzebowanie na ciepło dla budynków użyteczności publicznej zostało określone na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy oraz z inwentaryzacji indywidualnej. Budynki usługowo-handlowe i przemysłowe W gminie zlokalizowane są dwa główne zakłady przemysłowe Zakład Rieber Ford i AgroFish, które są głównymi odbiorcami gazu w gminie. W pozostałych budynkach zakładach przemysłowych i firmach usługowych paliwami dominującymi są

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 15 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino biomasa (tartaki) oraz gaz ziemny (hotele, ośrodki turystyczne). W budynkach systematycznie, modernizuje się źródła ciepła, zmieniając rodzaj paliwa ze stałego na gaz ziemny lub biopaliwo w zależności od dostępności w danym terenie. Tab. 7 Powierzchnia i stan ludności w gminie Gniewino

Wyszczególnienie Wartości Liczba ludności 7 083 Powierzchnia mieszkalna (budynki jedno i wielorodzinne) m2 132 088 Powierzchnia pomieszczeń przeznaczonych na działalność gospodarczą od osób fizycznych i prawnych oraz budynków użyteczności publicznej m2 84 941 Dane źródłowe [1].

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 16 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

4. IDENTYFIKACJA LOKALNYCH ZASOBÓW I REZERW ENERGETYCZNYCH Cechą charakterystyczną systemu zaopatrzenia w ciepło gminy Gniewino jest brak centralnego systemu ciepłowniczego z rozbudowaną siecią przesyłową. W gminie występują jedynie kotłownie gazowe zasilające po kilka obiektów bądź indywidualne źródła opalane różnymi paliwami. Zestawienie źródeł ciepła w gminie zestawiono w poniższej tablicy. Tab. 8 Źródła ciepła w układzie rodzajowym Potrzeby Źródła ciepła piece węglowe i trzony kuchenne kotłownie opalane drewnem kotłownie węglowe kotłownie olejowe c.o. kotłownie gazowe ogrzewanie elektryczne promienniki ciepła na gaz płynny ciepło odzyskowe kotłownia na zrębki elektryczne podgrzewacze pojemnościowe elektryczne podgrzewacze przepływowe kotłownie opalane drewnem c.w.u. kotłownie węglowe kotłownie olejowe kotłownie gazowe kolektory słoneczne 4.1. Stan zaopatrzenia gminy w gaz Dystrybutorem gazu jest G.EN. GAZ ENERGIA S.A. 62-080 Tarnowo Podgórne ul. Dorczyka 1 Spółka jest prywatnym dystrybutorem gazu ziemnego w Polsce działającym w oparciu o koncesję i taryfy zatwierdzone przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. System dystrybucyjny G.EN. GAZ ENERGIA S.A. obejmuje 60 gmin w 4 województwach (dolnośląskie, pomorskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie). Aktualnie, spółka eksploatuje 2473 km sieci gazowych, w tym 190 km gazociągów przesyłowych i 2283 km gazociągów sieci rozdzielczej, oraz 5 stacji regazyfikacji gazu. W 2011 roku spółka G.EN. dostarczyła 22 944 Klientom blisko 106 mln m3 gazu ziemnego pochodzącego przede wszystkim ze złóż krajowych. Dystrybucja gazu na terenie województwa pomorskiego odbywa się za pośrednictwem Oddziału Puck. Obszar działania Oddziału Puck obejmuje gminy: Gniewino, Hel, Jastarnia, Krokowa, Luzino, Puck, Władysławowo. Na rysunku poniżej przedstawiono przebieg istniejącej i projektowanej sieci gazowej Spółki G.EN. Gaz Energia S.A. na terenie gminy Gniewino. Zgodnie z udzieloną informacją na terenie gminy Gniewino Spółka posiada 9,2 km sieci gazowej przesyłowej, oraz 40,4 km sieci gazowej rozdzielczej. Obecnie realizowana jest inwestycja Lisewo – Kostkowo o długości 3,9 km. Przewidziano etapowe doprowadzenie gazu do wszystkich miejscowości na terenie gminy w miarę rozbudowy infrastruktury, co w docelowym okresie przyniosłoby efekt w postaci całkowitej gazyfikacji gminy gazem ziemnym.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 17 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 8 Sieć gazowa istniejąca i projektowana na terenie Gminy Gniewino; opracowanie BAPE na podstawie mapy G. EN. Gaz Energia SA Zużycie gazu ziemnego Zgodnie z informacjami udzielonymi przez dystrybutora G.EN. GAZ ENERGIA S.A sprzedaż gazu na terenie gminy Gniewino w 2011r przedstawiono w tabeli. Tab. 9 Zużycie gazu w gminie Gniewino [m³]

Gospodarstwa domowe 221 318 Przedsiębiorstwa 1 850 734 Sprzedaż ogółem 2 072 052

4.2. Stan zaopatrzenia gminy w energię elektryczną System zasilania Gmina Gniewino zasilana jest w energię elektryczną z Krajowego Systemu Energetycznego za pośrednictwem Energa Operator SA. Energa Operator SA to jeden z największych dostawców energii elektrycznej w Polsce, przesyła łącznie około 19 TWh energii rocznie, eksploatuje ponad 188 tyś. km linii energetycznych. Głównym przedmiotem działalności spółki jest przesył i dystrybucja energii elektrycznej oraz wytwarzanie prądu. Energa Operator SA dostarcza prąd dla gospodarstw domowych i firm na terenie 8 oddziałów: w Elblągu, Gdańsku, Koszalinie, Słupsku, Olsztynie, Toruniu, Płocku, Kaliszu. Bezpośrednio podmiotem odpowiedzialnym za sprawność systemu elektroenergetycznego na terenie gminy jest Zakład Energetyczny w Wejherowie. Gmina Gniewino zasilana jest w energie elektryczną z Głównego Punktu Zasilania ( GPZ ) Opalino przyłączonego do linii 110kV przebiegająca od GPZ Opalino, przez Gniewino, Bychowo i następnie w

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 18 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino kierunku Słupska. W południowo zachodniej części gminy przebiega także linia 110kV nie przyłączona do lokalnego systemu dystrybucji. W pobliżu elektrowni szczytowo – pompowej w Nadolu zlokalizowana jest stacja 400/110 kV Żarnowiec. Większość infrastruktury przesyłowej o napięciu 15kV na terenie gminy jest wykonana jako linie napowietrzne, a w znacznie mniejszej ilości jako linie kablowe. Transformatory zlokalizowane na liniach 15kV zasilają bezpośrednio sieć rozdzielczą 0,4kV. Linie napowietrzne to linie typu: AFL 50, AFL 35 oraz linie kablowe typu: XUHAKXS 120, YHAKXS 120, XRUHAKXS 120, YHAKX 120. Linie kablowe znajdują się głównie w rejonach: Gniewino, Czymanowo, Opalino, Nadole. Bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego jest funkcjonowanie elektrowni szczytowo pompowej Żarnowiec i związanej z nią infrastruktury elektroenergetycznej. Górny zbiornik wodny Czymanowo jest tworem sztucznym o powierzchni 122 ha i pojemności 13 milionów m³. Elektrownia Wodna Żarnowiec jest elektrownią szczytowo-pompową, wyposażoną w cztery odwracalne, hydrozespoły (turbiny typu Francis i generatory synchroniczne) o nominalnej mocy 179 MW w systemie pracy generatorowej i 210 MW w systemie pracy pompowej każdy. Cztery stalowe rurociągi derywacyjne łączą zbiornik górny z turbinami w siłowni elektrowni. Praca elektrowni jest całkowicie zautomatyzowana, a uruchamianie i wyłączanie poszczególnych hydrozespołów dokonywane jest zdalnie z Krajowej Dyspozycji Mocy w Warszawie. Naturalnym zbiornikiem dolnym elektrowni jest rynnowe Jezioro Żarnowieckie. Elementem łączącym elektrownię ze zbiornikiem dolnym jest kanał wylotowy do którego wpływa woda po przejściu przez turbiny. Kanał ma długość 835m i szerokość 250m przy wlocie do jeziora. Infrastrukturę energetyczną Energi Operatora schematycznie przedstawiono na poniższych rysunkach.

Rys. 9 Infrastruktura Energetyczna Energi Operatora SA na terenie gminy Gniewino.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 19 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 10 Infrastruktura Energetyczna Energa Operator SA na terenie gminy Gniewino. Szczegółowe rozmieszczenie infrastruktury elektroenergetycznej przedstawiono w Załączniku nr 4 arkuszach od 1 – 7. Elektrownie wiatrowe Na terenie Gminy Gniewino aktualnie funkcjonują farmy wiatrowe Lisewo I i Lisewo II o łącznej mocy 10,2MW. Właścicielem farmy jest Windvest Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Wilczej 46 oraz farma wiatrowa Gniewino II o mocy 6MW. W roku 2011r. Energa Operator przyłączyła farmę do KSE. Inwestorem jest Prokon New Energy Poland Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku przy ul. Budowlanych 64D. Rozmieszczenie farm wiatrowych przedstawiono na poniższych rysunkach.

Rys. 11 Rozmieszczenie farm wiatrowych na terenie gminy Gniewino.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 20 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 12 Rozmieszczenie turbin wiatrowych na terenie gminy Gniewino. W ostatnim roku Spółka Energa Operator przyłączyła do sieci Hotel w Gniewinie o mocy przyłączeniowej 463 kW. Zakres planowanej modernizacji Spółki Energa Operator na terenie Gminy Gniewino przedstawiono w tabeli poniżej. Tab. 10 Lista projektów inwestycyjnych Energia Operator związana z modernizacją i odtworzeniem majątku.

Nazwa/rodzaj projektu Zakres rzeczowy 2012 2013 2014 2015 inwestycyjnego Linia 110kV relacji: Boże Pole- wymiana na przewody x Żarnowiec małozwisowe 110kV - 21km GW2 modernizacja linii SN GPZ Opalino - LSN 0,1 km x Orle LK nr 09 45 01 modernizacja linii SN GPZ Opalino - LSN 0,1 km x Krokowa LK nr 09 44 00 modernizacja linii SN GPZ Opalino - LSN 0,3 km x Zwartówko LK nr 09 43 17 modernizacja stacji T-9537 Gniewinko ST 1 szt. x modernizacja stacji T-9638 Lisewo ST 1 szt. x Kaszubskie

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 21 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Zużycie energii Energa Operator SA nie dysponuje obecnie narzędziami pozwalającymi na wyodrębnienie danych dotyczących zużycia energii elektrycznej w obrębie gminy. Udostępniono zestawienie zużycia energii elektrycznej w podziale na wysokie , średnie i niskie napięcie dla powiatu wejherowskiego, które zestawiono w załączniku nr 6. Dane te nie są miarodajne dla gminy wiejskiej Gniewino z uwagi na brak występowania na jej terenie jednostek o charakterze miejskim jak np. miasto Wejherowo. W związku do oszacowania wysokości zużycia energii elektrycznej w Gminie Gniewino z powyższym wykorzystano dane z GUS oraz liczby ludności na tym terenie oraz informacji uzyskanych z Urzędu Gminy.

Zużycie energii elektrycznej wynikające z eksploatacji oświetlenia ulicznego w gminie Gniewino zestawiono poniżej.

Tab. 11 Zużycie energii na potrzeby oświetlenia w gminie Gniewino.

Zestawienie zużycia energii za oświetlenie w roku 2011 gminy Gniewino w zależności od mocy przesyłowej ( wykonane w oparciu o kartotekę zakupu energii - oświetlenia ulic )

Zużycie energii Lp. Miesiące Uwagi [kWh ] 1 styczeń 46 870 moc przesyłowa 212 kW 2 luty 73 485 moc przesyłowa 212 kW 3 marzec 69 491 moc przesyłowa 212 kW 4 kwiecień 55 728 moc przesyłowa 212 kW 5 maj 0 nie wykazano zużycia a dokonano korekty wskazań do poprzednich miesięcy moc przesyłowa 212 kW 6 czerwiec 16 256 moc przesyłowa 212 kW 7 lipiec 21 190 moc przesyłowa 212 kW 8 sierpień 37 080 moc przesyłowa 212 kW 9 wrzesień 44 068 moc przesyłowa 212 kW 10 październik 51 396 moc przesyłowa 213 kW 11 listopad 49 411 moc przesyłowa 215,6 kW 12 grudzień 86 156 moc przesyłowa 216 kW RAZEM 551 131

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 22 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

5. BILANS ENERGETYCZNY 5.1. Charakterystyka energetyczna budownictwa i systemów zaopatrzenia w ciepło Zapotrzebowanie na ciepło na cele ogrzewcze jest ściśle związane z wiekiem budynków oraz z obowiązującymi w danym okresie normami ochrony cieplnej budynków. W tabeli poniżej zamieszczono porównanie norm i wymagań dotyczących maksymalnych wartości współczynnika przenikania U przegród budowlanych. Ochrona cieplna budynku jest tym lepsza im współczynnik przenikania ciepła jest niższy. Tab. 12 Wymagania ochrony cieplnej budynków (dla bud. mieszkalnego)

Dokument ściana zewn. stropodach strop nad n.o. strop pod okna i drzwi 2 Umax [W/m K] piwnicą poddaszem balkonowe PN-57/B-02405 1,16-1,42 0,87 1,16 1,04-1,16 - PN-64/B-03404 1,16 0,87 1,16 1,04-1,16 - PN-74/B-03404 1,16 0,70 1,16 0,93 - PN-82/B-02020 0,75 0,45 1,16 0,40 2,0-2,6 PN-91/B-02020 0,55-0,70 0,30 0,60 0,30 2,0-2,6 War.techn. 0,30-0,80 0,25-0,50 0,45 0,25-0,50 1,7-2,6 Pod Ustawę „termo” 0,25 0,22 0,50 0,22 1,7-1,9

5.2. Bilans energetyczny gminy Gniewino W celu określenia potrzeb cieplnych w gminie wyróżniono budynki według funkcji, dla których określono wskaźniki zapotrzebowania ciepła: - budynki mieszkalne; - budynki użyteczności publicznej; - budynki usługowe i przemysłowe. Zapotrzebowanie na ciepło zostało również określone na podstawie danych dotyczących wieku budynków, rodzaju materiału z jakiego zostały wykonane, wielkości powierzchni ogrzewanych, sposobu przygotowania ciepłej wody użytkowej i liczby użytkowników . Do obliczeń przyjęto następujące założenia: - wskaźnik zapotrzebowania ciepła dla budynków starych – 0,85 – 1,00 GJ/m2rok; - wskaźnik zapotrzebowania ciepła dla budynków zmodernizowanych – 0,3-0,5 GJ/m2rok; 2 - wskaźnik zapotrzebowania ciepła dla budynków nowych – 0,2-0,3 GJ/m rok; - zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową w wysokości 40 dm3 na osobę na dzień; - przyjęty wskaźnik podgrzania wody wraz z ze stratami – 0,24 GJ/m3; W tabeli poniżej i na wykresie przedstawiono zapotrzebowanie na ciepło i moc dla budynków gminy. Tab. 13 Zapotrzebowanie na ciepło użyteczne i moc (w podziale na typ budynku)

Qco qc.o. Lp. Zapotrzebowanie na ciepło GJ/rok kW 1. domy jednorodzinne 78 083 8 544 2. domy wielorodzinne 12 016 1 315 3. bud. użyteczności publicznej 13 073 1 430 4. budynki usługowo-przemysłowe( z techn.) 100 681 11 017 5. SUMA 203 853 22 305 Źródło: opr. wł. BAPE

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 23 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Zapotrzebowanie na ciepło - grupy odbiorców domy domy wielorodzinne jednorodzinne 5,9% 38,2% bud. użyteczności publ 6,3%

budynki usługowo- przemysłowe 49,5% Rys. 13 Zapotrzebowanie na ciepło użyteczne wg funkcji budynków Źródło: opr. wł. BAPE 5.3. Bilans nośników ciepła. W celu określenia udziału poszczególnych nośników energii przyjęto średnie sprawności wytwarzania ciepła dla poszczególnych źródeł: - kotły węglowe- 75 %, - kotły opalane drewnem- 80 %, - kotły gazowe i olejowe- 90 %, - ogrzewanie elektryczne- 99 %. Udział poszczególnych nośników ciepła w mieście przedstawiony został w poniższej tablicy oraz na poniższym rysunku.

Tab. 14 Udział poszczególnych nośników ciepła w gminie

Rodzaj nośnika Zapotrzebowanie na nośnik Energia końcowa Energia pierwotna energii GJ/rok GJ/rok ciepło odzyskowe 1 052 węgiel t 2 574 50 190 66 920 olej opałowy m3 474 19 630 21 811 gaz ziemny t 2 278 974 73 429 81 587 gaz LPG m3 175 523 7 267 8 074 energia elektr. MWh 3 204 11 418 11 534 drewno kg 7 196 40 299 50 374 słoma 25 288 360 energia słoneczna t 282 282 RAZEM 203 853 240 941

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 24 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Zapotrzebowanie na ciepło - sposoby pokrycia

węgiel (biomasa) drewno 24,6% 19,8% odzysk ciepła 0,5%

słoma 0,1% olej opałowy 9,6% energia słoneczna energia gaz ziemny 0,1% elektryczna 36,0% LPG 5,6% 3,6% Rys. 14 Udział poszczególnych nośników energii w bilansie ciepła

5.4. Bilans nośników energii wg rodzaju budownictwa W poniższej tablicy przedstawiono udział poszczególnych nośników z podziałem na funkcje i rodzaj zabudowy. Tab. 15 Bilans ciepła na potrzeby bytowe wg rodzaju zabudowy

Rodzaj nośnika Zapotrzebowanie na nośnik ciepła Ilość ciepła Udział Jedn. Wielkość GJ/rok % Budownictwo mieszkaniowe ciepło odpadowe GJ 1 052 1,2% węgiel t 1 768 34 478 38,3% drewno m3 4 918 27 541 30,6% olej t 136 5 633 6,3% gaz ziemny m3 270 470 8 715 9,7% energia elektryczna MWh 2 646 9 431 10,5% gaz LPG kg 70 2 881 3,2% energia słoneczna kg 91 82 0,1% słoma t 22 288 0,3% Razem 90 099 100,0% Budownictwo użyteczności publicznej ciepło odpadowe GJ 0 0,0% węgiel t 0 0,0% drewno m3 1 509 8 451 64,6% olej t 42 1 752 13,4% gaz ziemny m3 54 624 1 760 13,5% energia elektryczna MWh 255 910 7,0% gaz LPG kg 0 0,0% kolektory słoneczne 200 1,5%

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 25 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rodzaj nośnika Zapotrzebowanie na nośnik ciepła Ilość ciepła Udział Jedn. Wielkość GJ/rok % słoma t 0 0,0% Razem 13 073 Budownictwo usługowe i przemysłowe ciepło odpadowe GJ 0 0,0% węgiel t 806 15 712 15,6% drewno m3 769 4 307 4,3% olej t 296 12 245 12,2% gaz ziemny m3 1 953 880 62 954 62,5% energia elektryczna MWh 302 1 077 1,1% gaz LPG kg 119 4386 4,4% kolektory słoneczne 0 0,0% słoma t 0 0,0% Razem 100 681 100,00%

usł-przem

użytecz. publ.

mieszk GJ/rok

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

ciepło odpadowe węgiel drewno olej gaz ziemny energia elektryczna LPG słoma

Rys. 15 Udział poszczególnych nośników energii w bilansie ciepła

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 26 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

6. PROGNOZA ZMIAN POTRZEB CIEPLNYCH DO ROKU 2020 i 2030 Prognozę potrzeb cieplnych oraz rynku ciepłowniczego przeanalizowano w dwóch horyzontach czasowych – do roku 2020 i 2030r. Prognozę opracowano uwzględniając podstawowe czynniki mające wpływ na zmiany zapotrzebowania na ciepło: - przewidywane zmiany liczby ludności miasta, - wpływ działań termomodernizacyjnych u istniejących odbiorców, - racjonalizacja zużycia energii, - potrzeby nowego budownictwa. W planie uwzględniono zapisy zawarte w Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino. Prognozę zmian dotyczącą wzrostu liczby ludności sporządzono na podstawie trendu wynikającego z zawartych zapisów w Projekcie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jak też rozwoju budownictwa. Założono, że jednocześnie z rozwojem nowego budownictwa będą kontynuowane inwestycje termo modernizacyjne istniejącej struktury budowlanej. Ponadto, uwzględniono założenia rozwojowe gminy wytyczone w Studium, a mające wpływ na prognozę zmian potrzeb cieplnych oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ze względu na realizowany zrównoważony rozwój gospodarczy przestrzenny gminy spełniający wymagania ochrony środowiska, za najkorzystniejszy kierunek rozwoju zaspokojenia potrzeb energetycznych uznano stopniową eliminację węgla i pochodnych na rzecz paliw o niższej emisyjności zanieczyszczeń takich jak gaz, olej opałowy, biomasa, biogaz czy energia słoneczna. Podstawowymi czynnikami determinującymi rozwój energetyki cieplnej w gminie, które mają wpływ na udział poszczególnych nośników energii będą: - wdrażanie zasady oszczędnego gospodarowania zasobami środowiska, - poprawa ekologicznych warunków życia mieszkańców poprzez poprawę jakości środowiska wiejskiego, - realizacja zadań związanych z funkcjami wypoczynkowymi gminy, - dalsza modernizacja systemów zaopatrzenia w ciepło w kierunku ograniczenia emisji zanieczyszczeń, - współpraca energetyczna z gminami ościennymi w celu pozyskania paliw odnawialnych (drewno) na cele energetyczne gminy, - możliwość zastosowania granulatu drzewnego w kotłowniach olejowych poprzez modernizację istniejących kotłów i wymianę palników, - możliwość wykorzystania energii słonecznej na cele przygotowania ciepłej wody, - możliwość wykorzystania pomp ciepła, - instalowanie małych turbin wiatrowych na budynkach usługowych użyteczności publicznej i mieszkalnych wytwarzających energię elektryczną, - instalowanie ogniw fotowoltaicznych na budynkach mieszkalnych, użyteczności publicznej i usługowych. Prognoza zmian liczby ludności Prognozowany przyrost ludności przyjęto zgodnie z założeniami Projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem rzeczywistej migracji ludności w ciągu ostatnich lat. Prognozę przyjęto na podstawie trendu zgodnego z wariantem realistycznym przyjętym w Studium. Zestawienie prognozy liczby ludności wg różnych założeń przedstawionych w Studium przedstawiono poniżej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 27 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Liczba ludności 9500

rzeczywista liczba ludn.

8500 w. realistyczny w. pesymistyczny w. optymistyczny

7500

6500

rok 5500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Rys. 16 Projekcja liczby ludności wg wariantów przyjętych w Studium Zestawienie przewidywanej liczby ludności w mieście przedstawiono poniżej. Rok Liczba ludności 2015 7300 2020 7550 2025 7800 2030 8050

9500 Prognoza liczby ludności Liczba ludności Prognoza

8000

6500

5000 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030

Rys. 17 Projekcja liczby ludności

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 28 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Przyrost powierzchni użytkowych w gminie Zestawienie prognozowanego rozwoju gminy (ludność, powierzchnia mieszkań) na potrzeby Założeń przedstawiono w tabeli poniżej. Tab. 16 Prognoza rozwoju gminy Gniewino

Jedn. 2011 2015 2020 2025 2030 Liczba ludności - 7 013 7 300 7 550 7 800 8 050 Liczba gospodarstw domowych - 1 300 1 330 1 360 1 390 1 420 Powierzchnia mieszkaniowa m2 132 088 138 590 145 090 151 590 158 090 Pow. mieszkalna/gospodarstwo m2 101,6 104,2 106,7 109,1 111,3 Pow. mieszkalna/osoba m2 18,8 19,0 19,2 19,4 19,6 Budynki użyteczności publicznej m2 25 106 25 610 26 110 26 610 27 110 Budynki usługowo-przemysłowe m2 59 835 61 630 63 430 65 230 67 030

Obecny wskaźnik zapotrzebowania na ciepło budynków w standardowym sezonie grzewczym E (energia końcowa) wynosi w gminie Gniewino:

Budynki: GJ/(m2 rok). kWh/(m2 rok) Mieszkalne 0,68 189 Użyteczności publicznej 0,52 145

W kolejnych latach na skutek termomodernizacji, będzie malało zapotrzebowanie na ciepło budynków istniejących. Prognoza zapotrzebowania na ciepło uwzględnia obniżanie wskaźnika zapotrzebowania na ciepło E dla nowobudowanych budynków w standardowym sezonie grzewczym w kolejnych latach:

2015 2020 2025 2030 Wskaźnik E GJ/m2 0,5 0,4 0,35 0,32 kWh/m2 139 111 97 89

Tab. 17 Bilans zapotrzebowania na ciepło gminy Gniewino

Zapotrzebowanie na ciepło 2011 2015 2020 2025 2030 Budynki mieszkalne GJ/rok 90 099 83 792 77 485 71 179 64 872 Budynki użyteczności publicznej GJ/rok 13 073 12 812 12 550 12 289 12 027 Budynki usługowo- przemysłowe (z techn.) GJ/rok 100 681 97 661 94 640 91 620 88 599 Budynki istniejące GJ/rok 203 853 194 265 184 676 175 087 165 498 Budynki nowe GJ/rok 4 400 4 440 4 690 5 024 Razem GJ/rok 203 853 198 665 189 116 179 777 170 522

Projekcję wzrostu powierzchni budynków oraz zapotrzebowania na ciepło przedstawiono na schemacie poniżej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 29 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

MWh/rok pow. [m2] 60 000 250 000

50 000 200 000

40 000 150 000 30 000 Budynki nowe 100 000 20 000 Budynki istniejące Powierzchnia 50 000 10 000

0 0 2011 2015 2020 2025 2030

Rys. 18 Projekcja wzrostu powierzchni budynków oraz zapotrzebowania na ciepło

Pomimo wzrostu powierzchni budynków (mieszkalnej, użyteczności publicznej i usługowo- produkcyjnej), zapotrzebowanie na ciepło (energię końcową), będzie maleć w kolejnych latach.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 30 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

7. POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W GMINIE 7.1. Inwestycje termomodernizacyjne u odbiorców ciepła Zwiększenie efektywności energetycznej jest obecnie jednym z podstawowych zadań, zwłaszcza w sektorze budownictwa. Zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi przez Polskę w ramach planu 3x20, do 2020 roku emisja dwutlenku węgla na jej terytorium powinna się zmniejszyć o 20%, natomiast efektywność energetyczna zwiększyć się o 20%. W dniu 18 czerwca br. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej został opublikowany tzw. Recast, czyli przekształcenie dyrektywy EPBD 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Zmodernizowana dyrektywa EPBD zobowiązuje państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”. W przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz stanowiących ich własność ma to nastąpić jeszcze wcześniej – od 31 grudnia 2018 r. Państwa członkowskie powinny też opracować krajowe plany mające na celu zwiększenie liczby budynków „o blisko zerowym zużyciu energii”, które mają zawierać m.in. polityki i działania służące motywowaniu do przekształcania w budynki tego typu obiektów poddawanych renowacji. Jako budynek o niemal zerowym zużyciu energii rozumie się budynek o bardzo dobrej charakterystyce energetycznej, w którym zapotrzebowanie na energię będzie bardzo niskie – bliskie zerowemu. Zapotrzebowanie to powinno być pokryte z odnawialnych źródeł energii wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu. Postanowienia dyrektywy powinny wejść w życie w państwach członkowskich najpóźniej do 9 stycznia 2013 r., poza pewnymi wyjątkami, dotyczącymi budynków innych niż zajmowane przez władze publiczne, które zaczną obowiązywać od 9 lipca 2013 r. W Gminie, w dalszym ciągu należy przewidywać prowadzenie działań termomodernizacyjnych zmierzających do obniżenia zapotrzebowania na ciepło przez budynki istniejące. Modernizacja budynków W następnych latach nastąpi kontynuacja procesu modernizacji budynków. Główne działania termorenowacyjne obejmujące: - Docieplenie ścian zewnętrznych, dachów, stropów piwnic - Wymiana okien i drzwi, Powyższe prace przyczynią się do znacznej redukcji zużycia energii, a tym samym do zmniejszenia strat ciepła przez przenikanie. Poprzez wymianę okien, dodatkowo obniżeniu ulegną straty ciepła przez nadmierną wentylację. Dzięki dociepleniom przegród zewnętrznych możliwe jest obniżenie zapotrzebowania na ciepło o ok. 10-40%. Modernizacja instalacji ogrzewania w budynkach Modernizacja instalacji ogrzewania w budynkach pozwala na uniknięcie strat ciepła np. na skutek przegrzania pomieszczeń lub złej izolacji instalacji. Montaż zaworów termostatycznych przyczynia się do uniknięcia przegrzania pomieszczeń oraz umożliwia ich użytkownikom dostosowanie temperatury w poszczególnych pomieszczeniach do indywidualnych wymogów. Wielkość oszczędności energii zależy w znacznej mierze od wcześniejszej regulacji urządzeń systemu zaopatrzenia w ciepło (kotły c.o. lub węzły cieplne). Wyposażanie instalacji w zawory termostatyczne należy wykonywać wraz z modernizacją źródeł ciepła. Dzięki modernizacji możliwe jest zmniejszenie zużycia ciepła o ok. 5-15 %. Zmiana zachowań odbiorców Odbiorca poprzez swoje zachowanie wpływa na zużycie energii w budynku. Największe znaczenie ma dobór temperatury w pomieszczeniach i aktywne wietrzenie. Podstawowym założeniem racjonalnego wykorzystania energii jest jednak zapewnienie odbiorcom możliwości regulacji dostarczanej energii (np. poprzez zawory termostatyczne i odpowiedniej jakości okna). Istotnymi czynnikami wywierającymi wpływ na zachowanie odbiorców są ceny energii cieplnej i indywidualne przyporządkowanie jej zużycia do poszczególnych odbiorców. Pomiary zużycia energii posiadają przy tym szczególne znaczenie. Dotyczy to z jednej strony zużycia energii w całym budynku,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 31 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino a z drugiej strony - przyporządkowania wielkości zużycia do poszczególnych odbiorców (np. poprzez podzielniki kosztów). Montaż liczników energii cieplnej i podzielników kosztów prowadzi do zmian zachowań odbiorców. Z doświadczeń wynika, że zapotrzebowanie na ciepło do ogrzania pomieszczeń zmniejsza się o ok. 10 %, a na ciepłą wodę użytkową o ok. 15 %. Efekty te są tym większe, im wyższe są ceny energii. Potencjalne możliwości oszczędności ciepła przedstawia poniższa tabela. Tab. 18 Przeciętny efekt zabiegów termomodernizacyjnych budynku

montaż automatyki pogodowej 5-15% hermetyzacja instalacji, izolowanie przewodów, montaż zaworów 10-25% podpionowych i przygrzejnikowych montaż ekranów zagrzejnikowych 5% uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych 5-8% wymiana okien 10-15% ocieplenie ścian, stropów i stropodachów 10-40% Uwaga: pojedynczych efektów z tabeli nie sumuje się wprost.

W gminie obserwuje się działania termomodernizacyjne polegające na wymianie okien i docieplaniu ścian zewnętrznych budynków wielorodzinnych oraz indywidualnych. Należy oczekiwać, że proces taki będzie kontynuowany, gdyż przynosi wymierne oszczędności ciepła i kosztów ogrzewania a także wpływa na podniesienie komfortu życia mieszkańców. 7.2. Modernizacja źródeł ciepła Planuje się, że modernizacja indywidualnych źródeł ciepła będzie polegać na dalszej likwidacji kotłowni węglowych i zastępowaniu ich bardziej sprawnymi i przyjaznymi środowisku technologiami. Średnie sprawności urządzeń do spalania paliw na cele energetyczne zawiera Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej. Wybrane informacje dotyczące sprawności wytwarzania energii na potrzeby ogrzewania zawiera tabela poniżej. Tab. 19 Przeciętne sprawności wytwarzania ciepła Sprawność wytwarzania Rodzaj źródła ciepła energii Piece kaflowe 0,60-0,70 Kocioł węglowy wyprodukowany przed 1980 r. 0,50-0,65 Kocioł węglowy wyprodukowany w latach 1980+2000 0,65-0,75 Kocioł węglowy wyprodukowany po 2000 r. 0,82 Kocioł na biomasę (drewno opałowe, brykiety, pelety, zrębki) o mocy powyżej 0,85 100 kW do 600 kW Ogrzewanie podłogowe 0,95 Kotły na paliwo gazowe lub płynne z zamkniętą komorą spalania i palnikiem modulowanym - do 50 kW 0,87-0,91 -50-120 kW 0,91-0,97 Węzeł cieplny kompaktowy z obudową o mocy do 100 kW 0,98

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 32 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Na wielkość zużycia energii ma wpływ nie tylko stan budynków, ale sprawność energetyczna całego łańcucha energetycznego: od wytwórcy ciepła do odbiorcy. Sprawność całkowita systemu jest iloczynem sprawności składowych, na które składają się: sprawność wytwarzania ciepła, przesyłu, regulacji oraz wykorzystania. Poniższy rysunek ilustruje zagadnienie efektywności systemu energetycznego.

ηc= ηw* ηp *ηr* ηe

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 33 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

8. ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LOKALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Do podstawowych rodzajów energii ze źródeł odnawialnych zaliczana jest: - energia geotermalna, - energia słoneczna, - energia wiatrowa, - energia ze spalania biomasy i biogazu, - energia wodna. Ponadto, w Gminie prowadzone są badania potencjału gazu łupkowego. Poniżej przedstawiano technologie bazujące na zasobach odnawialnych oraz oszacowano ich potencjał i możliwości wykorzystania w Gminie Gniewino. Przeprowadzone analizy wykazują, że istnieją potencjalne możliwości wykorzystania następujących zasobów energii odnawialnej: - energia geotermalna – przede wszystkim wykorzystywana w technologiach pomp ciepła, w systemach grzewczych niskotemperaturowych, - energia ze spalania biomasy – głównie w postaci zrębków drzewnych (w tym wytwarzanych z roślin energetycznych) dla kotłowni, drewna opałowego oraz pelet drzewnych i brykietów do kotłów indywidualnych, - energia słoneczna wykorzystywana do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej i wspomagania systemów grzewczych oraz do wytwarzania energii elektrycznej w ogniwach fotowoltaicznych (PV), - energia ze spalania biogazu, - energia wiatrowa wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej z mikro elektrowni wiatrowych o mocy 1-3 kW na potrzeby indywidualnych gospodarstw domowych a także produkcja energii z dużych siłowni wiatrowych na potrzeby ogólne (zasilanie sieci przesyłowej elektrycznej). 8.1. Energia geotermalna Zgodnie z danymi o zasobach w okręgach i prowincjach geotermalnych Polski wg J.Sokołowskiego Gmina Gniewino znajduje się w Okręgu Przybałtyckim.

Rys. 19 Okręgi występowania zasobów wód geotermalnych

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 34 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Okręg ten obejmuje teren o powierzchni 15 000 km2 z wodami geotermalnymi o temperaturze od 30 oC do 120oC w pokładach karbonu dewonu o łącznych zasobach wód 38 km3 wód. Wody te występują na głębokościach od 1 km do 4 km i zawierają energię równoważną 241 mln t.p.u. (ton paliwa umownego), czyli 16 000 t.p.u./km2. Przy aktualnych kryteriach opłacalności pozyskiwania energii geotermalnej podaną wielkość należy traktować jako perspektywiczną, potencjalną, tym bardziej, że znaczna część zasobów geotermalnych związana jest z wodami nisko- i średniotermalnymi jak też z warunkami termicznymi skał. Pozyskiwanie energii z suchych gorących skał jest jeszcze na etapie eksperymentalnym. 8.2. Energia słoneczna Na terenie Polski zostały wyróżnione cztery podstawowe rejony ze względu na zasoby słońca, które przedstawiono na rysunku. Powyższy podział Polski klasyfikuje poszczególne obszary kraju pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej

Rys. 20 Rejonizacja obszaru Polski pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej oraz rozmieszczenie podstawowych stacji aktynometrycznych Kolektory słoneczne Gniewino znajduje się w I rejonie zasobów energii słońca a potencjalna energia użyteczna słońca w tym rejonie wynosi 959 kWh/(m2/rok) dla wartości progowej natężenia promieniowania słonecznego wynoszącej 100 W/m2. W półroczu letnim (kwiecień-wrzesień) suma promieniowania słonecznego wynosi 690 kWh/(m2/6 m-cy). (Na podstawie danych stacji meteorologicznej w Lęborku dla kierunku południowego i kącie padania promieni słonecznych 45). Przeciętnie na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej, dla rodziny 4-osobowej niezbędne jest zainstalowanie kolektorów słonecznych o powierzchni 5-8 m2. Obecnie w gminie zamontowanych jest 114 m2 kolektorów w Samorządowym Zespole Szkół w Gniewinie oraz pojedyncze instalacje na domach jednorodzinnych. Przewiduje się rozwój instalacji słonecznych dla wszystkich grup odbiorców. Dla budynków jednorodzinnych przewiduje się, że do roku 2030 50% budynków będzie posiadała instalacje kolektorów słonecznych, głównie do przygotowanie c.w.u. Dodatkowo zainstalowane zostaną systemy słoneczne w budynkach wielorodzinnych oraz w budynkach użyteczności publicznej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 35 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

System fotowoltaiczne. Inwestycja w panele fotowoltaiczne będzie rentowna, gdy nadmiar wytwarzanej energii będzie odprowadzany do sieci, a jej produkcja będzie premiowana „zielonymi certyfikatami” lub specjalnymi taryfami stałymi, jak w projekcie ustawy o OZE. Zgodnie z ideą wprowadzenia opłaty za „zielone certyfikaty”- świadectwa pochodzenia - każdemu producentowi przysługuje prawo ich otrzymania i sprzedania dystrybutorowi energii, który jest zobligowany do posiadania w portfelu sprzedaży określonego udziału ze źródeł odnawialnych. Przygotowywana ustawa o OZE zakłada uproszczone organizacyjnie i korzystne finansowo procedury dla mikroinstalacji, o mocy do 40 kWe i małych instalacji, do 100 kW. Dla Gminy Gniewino planuje się, że montaż paneli PV osiągnie wysokość 2,6 MW (50% gospodarstw w gminie) do roku 2030, w większości zamontowanych na budynkach mieszkalnych jednorodzinnych a także wielorodzinnych oraz budynkach użyteczności publicznej o całorocznym okresie użytkowania. Powierzchnia ogniw wynikać będzie z zastosowanego rozwiązania technicznego i rozwoju technologii ogniw fotowoltaicznych, w tym ogniw zintegrowanych z pokryciem dachu. Wielkość promieniowania słonecznego na potrzeby zasilania paneli PV przedstawiono na poniższym rysunku.

Roczna suma promieniowania [kWh/m2] http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/

Roczny potencjał wytwarzania energii [kWh/m2] Rys. 21 Globalne naświetlenie i potencjał elektryczny energii słonecznej dla północnej Polski Obecnie w warunkach północnej Polski, wskaźniki energetyczne ogniw są następujące: - wytwarzanie energii elektrycznej – 950 - 1000 kWh/ kW - moc ogniwa – 200 – 250 W/m2. Zamontowanie powyższych paneli PV pozwoli na wytworzenie w roku 2030 energii użytecznej w wysokości ok. 372 MWh. Taryfy dla energii pochodzącej z instalacji paneli PV zaproponowane w przygotowywanej Ustawie o OZE przedstawiono poniżej. Taryfy te nie będą waloryzowane wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług (CPI).

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 36 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 20 Taryfy zaproponowane w przygotowywanej Ustawie o OZE dla instalacji PV. Lp. Taryfy stałe typu Feed-In -rodzaj instalacji odnawialnego źródła energii (taryfa) zł/kWh 1 instalacja fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej do 10kW montowane wyłącznie na 1,30 budynkach 2 instalacje fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej powyżej 10 kW do100kW montowane 1,15 wyłącznie na budynkach 3 instalacje fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej do 10kW montowane wyłącznie poza 1,15 budynkami 4 instalacje fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej powyżej 10kW do 100kW montowane 1,10 wyłącznie poza budynkami

8.3. Energia wiatrowa Najkorzystniejsze warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej występują na terenie Polski północno- zachodniej, obejmującym cały pas nadmorski.

Rys. 22 Średnioroczna prędkość wiatru w m/s na wysokości 30 m nad powierzchnią ziemi w terenie otwartym z przeszkodami do 3,0 m. Z przedstawionej mapy wynika, gmina Gniewino znajduje się w strefie wybitnie korzystnej. Poza terenem zabudowanym powinny być instalowane farmy wiatrowe. Warunkiem niezbędnym przed podjęciem decyzji inwestycyjnych jest wykonanie pomiarów prędkości wiatru w rejonie planowanej inwestycji oraz wykonanie biznes planu. Dobre warunki wiatrowe spowodowały , że na terenie Gminy Gniewino aktualne funkcjonują 3 farmy wiatrowe: - Lisewo I i Lisewo II o łącznej mocy 10,2MW właścicielem farmy jest Windvest Poland Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 37 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

- Gniewino II o mocy 6 MW. Inwestorem jest Prokon New Energy Poland Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku. Dodatkowo przewiduje się, że będzie następować rozwój technologii z wykorzystaniem małych turbin wiatrowych o mocy od 0,6 do 3 kW, na potrzeby gospodarstw domowych do produkcji energii elektrycznej. Planuje się, że do roku 2030 w 50% budynków jednorodzinnych zainstaluje się wiatraki o średniej mocy 2 kW i produkcji 1500 kWh/kW rok. 8.4. Energia z biomasy 8.4.1. Drewno Na terenie Gminy Gniewino gospodarką leśną zajmują się dwa nadleśnictwa: - nadleśnictwo Wejherowo, - nadleśnictwo Choczewo. Według informacji przekazanych wynika, że Nadleśnictwo Choczewo (częściowo obejmujące Gminę Gniewino) średniorocznie pozyskuje ok 6-7 tys.m3 drewna opałowego przeznaczonego do sprzedaży na rynek lokalny i ok. 40 tys. drewna średniowymiarowego S2A (papierówka), które jest sprzedawane w drodze licytacji w Portalu Leśno Drzewnym i Portalu E-Drewno. Nadleśnictwo nie pozyskuje od kilku lat drewna M1 (drobnica na zrębki) ze względu na brak opłacalności. W perspektywie lat (2012-2030) powyższe dane mogą ulec zmianie z uwagi na nowy plan urządzania lasu zmieniający być może wysokość użytkowania, który będzie obowiązywał od 2014r, i który jest w trakcie opracowywania. Teoretycznie szacuje się, iż pozyskanie biomasy na cele energetyczne w przyszłości możliwe będzie na zwiększonym poziomie o ok. 400m³ z terenu całego nadleśnictwa. Nadleśnictwo Wejherowo zapewnia drewno opałowe dla potrzeb ludności ludności oraz zrębki dla kotłowni Szpitala Wejherowo i kotłowni w szkole w Gniewinie. Nadleśnictwo deklaruje możliwość zwiększenia produkcji drewna na cele energetyczne o:  drobnica – 400 m3,  drewno opałowe – 600m3,  papierówka – 600m3. Dodatkowo w gminie Gniewino pozyskiwane jest drewno w postaci zrębków z upraw wierzby energetycznej. Na terenie gminy obszar uprawy wierzby wynosi 70 ha. Ilość pozyskiwanych zrębków z upraw to ok. 2100 ton/rok. Dodatkowo dalsze uprawy roślin energetycznych można prowadzić na obszarach pokrytych przez łąki i nieużytki. Dalsze rozwinięcie produkcji zrębków z upraw energetycznych pozwoliłoby na zmianę paliwa w kotłowniach indywidualnych na terenie o zabudowie rozproszonej, gdzie nie będzie ekonomicznie uzasadniona budowa sieci gazowej a wymagania ochrony środowiska będą wymuszały likwidację kotłowni i palenisk węglowych. Przy założeniu, że plantację upraw roślin energetycznych przeznaczymy ok. 107 ha (50 % nieużytków w gminie) przy wydajności wydajność z 1 ha – 30 ton/rok (w=50%). Można by uzyskać dodatkowo ok. 3 225 ton/rok paliwa o wartości opałowej 8 MJ/kg. Ilość ciepła możliwa do wyprodukowania z powyższej ilości biomasy wyniosłaby 18 062 GJ/rok przy sprawności źródła ciepła 70%. 8.4.2. Słoma Wielkość zasiewów i zbiorów zbóż w gminie zestawiono w poniższej tablicy.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 38 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 21 Wielkość zasiewów i zbiorów zbóż pszenica żyto jęczmień pszenżyto pszenżyto owies mieszanki jara/ozima jary ozime jare Ilość zasiewów [ha] 300 /200 450 600 600 10 650 600 Zbiory [ tyś. ton] 3,3 3,0 3,5 3,5 3,0 3,3 3,3 Ilość słomy możliwej do pozyskania na cele energetyczne przedstawiono w poniższej tablicy. W obliczeniach założono, że 30% wytwarzanej słomy można przeznaczyć na cele energetyczne. Do obliczeń przyjęto ilość pozyskania słomy w wysokości 2t/ha. Tab. 22 Ilość słomy na cele energetyczne

Pow. Ilość słomy na Lp. Zboża Ilość słomy Ilość ciepła zasiewów cele energ. ha [t] [t] GJ/rok 1 pszenica jara 300 600 180 1 890 2 pszenica ozima 200 400 120 1 260 3 żyto 450 900 270 2 835 4 jęczmień jary 600 1 200 360 3 780 5 pszenżyto ozime 600 1 200 360 3 780 6 pszenżyto jare 10 20 6 63 7 owies 650 1 300 390 4 095 8 mieszanki 600 1 200 360 3 780 Razem 2 046 21 483

8.5. Biogaz Wielkość utrzymywanych zwierząt hodowlanych na terenie gminy zestawiono w tablicy poniżej. Tab. 23 Hodowla zwierzęca w gminie Gniewino

Rodzaj hodowli Trzoda chlewna Drób Bydło Inne SUMA Ilość sztuk 9000 6000 1060 180 16 240

Potencjalnym źródłem biogazu do wykorzystania energetycznego są: 1. przetworzone produkty rolne: kiszonka kukurydzy, traw, buraki cukrowe 2. odpady rolnicze: odchody zwierząt, odpady z hodowli roślin 3. oczyszczalnie ścieków 4. niektóre odpady miejski i przemysłowe 5. wysypiska/składowiska odpadów komunalnych Biogaz z substratów rolniczych i poprzemysłowych Biogaz pochodzenia rolniczego obecnie nie jest wykorzystywany na cele energetyczne w gminie. W gminie znajdują się zarówno fermy trzody chlewnej jak i bydła a także odpady poprzemysłowe w zakładach przetwórczych ryb, które, potencjalnie mogłyby stać się źródłem surowca do produkcji biogazu. W przypadku podjęcia produkcji biogazu na tym obszarze wykorzystanie biogazu na cele energetyczne a szczególnie wykorzystanie ciepła z elektrociepłowni biogazowej może stać się przedmiotem współpracy pomiędzy podmiotami samorządowymi i prywatnymi.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 39 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Biogaz z roślin energetycznych Biogaz bądź biometan (uzyskiwany po oczyszczeniu biogazu) może być wykorzystany bezpośrednio w biogazowni zlokalizowanej w pobliżu zapotrzebowania na ciepło lub transportowany rurociągami do elektrociepłowni bądź zatłoczony do rurociągów gazu ziemnego. Biogaz może w przyszłości być paliwem cenowo konkurencyjnym w stosunku do gazu ziemnego. Opłacalność tego typu inwestycji będzie zależała m.in. od wdrażania w kraju mechanizmów finansowych wspierających te inwestycje.

Biogazownia rolnicza o mocy 500 kWe wymaga, w zależności od zastosowanych substratów i sposobu uprawy, dostawy ok. 10 000 ton substratów rocznie i zasilania z powierzchni do 200 ha, w pobliżu lokalizacji biogazowni. Wskaźniki wytwarzania biogazu dla różnych źródeł pozyskania substratów zestawiono poniżej. Źródło Wytwarzanie biogazu Bydło: 20 m3 obornika/rok 500 Nm3 biogazu Świnie: 1,5 - 6 m3 gnojowicy/rok 42 - 168 Nm3 biogazu Bydło: 3 -11 t obornika/rok 240 - 880 Nm3 biogazu 100 szt. drobiu: 1,8 m3 pomiotu/rok 252 Nm3 biogazu Kiszonka kukurydzy: 40 - 60 t suchej masy/ha 7040 - 10560 Nm3 biogazu Buraki cukrowe: 40 - 70 t suchej masy /ha 5200 - 9100 Nm3 biogazu Kiszona zbóż GPS: 30 - 50 t suchej masy /ha 5016 - 8360 Nm3 biogazu Kiszonka traw: 26 - 43 t suchej masy /ha 4118 - 6811 Nm3 biogazu

Nm3 – objętość biogazu w warunkach normalnych, temperatury i ciśnienia otoczenia Potencjalne możliwości wykorzystania OZE w gminie zestawiono w poniższej tablicy. Tab. 24 Zasoby OZE w gminie Gniewino

Wartość opałowa Potencjał energetyczny Rodzaj paliwa / nośnika Jednostka Ilość [GJ/jedn.] [GJ/rok] Drewno m3 ok. 8000 7 44 800 Wierzba energetyczna t 3 210 8 20 544 Energia słoneczna – m2 3 248 - 5 720 kolektory słoneczne Energia słoneczna kW 2 598 - 1 340 ogniwa fotowoltaiczne Biogaz – kogeneracja kWe 500 - 8 000 Słoma T 2046 14,5 21 483 Razem 101 887

8.6. Koszty inwestycyjne stosowania OZE Obecnie w Gminie Gniewino wykorzystywane jest przede wszystkim drewno (w postaci drewna opałowego i zrębków) w kotłach indywidualnych. Instalowane są pojedyncze instalacje solarne na budynkach jednorodzinnych do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej. Przewiduje się również, że w przyszłości częściej będą stosowane pompy ciepła, zwłaszcza w nowych budynkach. Orientacyjne koszty inwestycyjne jakie trzeba ponieść w celu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE) przedstawia tabela poniżej (poziom cen rok 2012).

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 40 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Tab. 25 Średni koszt inwestycyjny OZE

Koszt inwestycji bez VAT Lp. Rodzaj inwestycji [zł] 1 Kocioł na słomę wraz z instalacją (50 kW) 28 000 2 Kocioł na drewno wraz z instalacją (25 kW) 11 000 Kolektory słoneczne – cena instalacji dla domku 3 8 000 - 10 000 jednorodzinnego 4 Bateria ogniw fotowoltaicznych (do 10 kW) 6 000  8 000 zł/kW Mała elektrownia wiatrowa – za 1 kW (na potrzeby domu 5 12 500 jednorodzinnego) 6 Duża elektrownia wiatrowa - za 1 MW mocy zainstalowanej 4 000 000 Pompa ciepła – za 1 kW w jednorodzinnych budynkach 7 800 – 5000* mieszkalnych 8 Pompa ciepła – za 1 kW w budynkach użyteczności publicznej 1 800 – 3 500 9 Biogazownia o mocy do 500 kWe 12000 – 18 000 zł/kWe *w zależności od rodzaju źródła ciepła (powietrze, woda, grunt) i jakości pompy. Źródło: opr. własne BAPE Koszty inwestycyjne są obecnie jeszcze stosunkowo wysokie, ale sumaryczne koszty produkcji energii mogą być niższe lub porównywalne z kosztami wytwarzania energii z konwencjonalnych nośników energii. Na inwestycje w OŹE często możliwe jest ubieganie się o środki na ich dofinansowanie. 8.7. Gaz łupkowy Gaz łupkowy występuje w skałach o bardzo małej przepuszczalności. Powierzchnia obszaru zajmowanego na potrzeby prowadzenia poszukiwania i eksploatacji gazu łupkowego wynosi zwykle od 0,5 do 3 ha1. Wydobycie gazu z łupków odbywa się za pomocą odwiertów: - odwiert pionowy – służy osiągnięciu odpowiedniej głębokości - odwiert poziomy – pozwala na penetrację formacji złożowej. W województwie pomorskim jest obecnie wykonanych 20 otworów badawczych, na 33 wykonanych w kraju. Zgodnie z obowiązującym prawem (§ 3 ust 1 pkt 43 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1397) - poszukiwanie lub rozpoznanie złóż kopalin wykonywane metodą otworów wiertniczych o głębokości większej niż 1000 m jest klasyfikowane jako przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko może być wymagane i konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Natomiast zgodnie z §. 2 ust 1 pkt 27b) tego samego Rozporządzenia wydobywanie kopalin ze złoża metodą podziemną o wydobyciu kopaliny nie mniejszym niż 100 000 m3 na rok jest już przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest obowiązkowe po uprzednim przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko.

1 www.gazlupkowy.pl

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 41 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 23 Obszar występowania łupków w Polsce [www.pgi.gov.pl] Dla terenu gminy Gniewino obecnie (stan na 01.01.2013 r.) obowiązują trzy koncesje, na podstawie których może odbywać się poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu łupkowego. Są to: • Koncesja nr 04/2009/p udzielona na 12 lat (koncesjobiorca: PGNiG S.A.) • Koncesja nr 16/2007/p udzielona na 9 lat (koncesjobiorca: Lane Energy Poland Sp. z o.o.) • Koncesja nr 11/2008/p udzielona na 8 lat (koncesjobiorca: Lane Energy Poland Sp. z o.o.) We wrześniu 2012 r. na terenie gminy Gniewino rozpoczęto wiercenie otworu poszukiwawczego pod nazwą „Opalino – 2” w Strzebielinku. Uzyskano przemysłowy przepływ gazu z głębokości ok. 3000 m. W sąsiedztwie Gminy Gniewino, inne najbliżej położone odwierty miały miejsce w Gminie Krokowa w okresie od sierpnia do listopada 2012 r. (otwór pn. „Lubocino – 2H”) oraz w okresie od grudnia 2010 r. do lutego 2011 r. (otwór pn. „Lubocino – 1).

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 42 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

9. WARIANTY ROZWOJOWE SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH 9.1. Uwarunkowania rozwojowe systemów energetycznych na poziomie gminy 9.1.1. Wariant „zero”, polegający na nie podejmowaniu działań Niepodejmowanie działań dla modernizacji systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe mających na celu obniżenie zapotrzebowania na nieodnawialne nośniki energii oraz emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych przez Gminę spowoduje utrzymanie obecnych warunków zużycia energii; ze względu na nieuniknione stopniowe pogorszenie jakości infrastruktury ciepłowniczej i energetycznej, przyczyni się do wzrostu zużycia nieodnawialnych nośników energii, co z kolei rzutuje na zużycie paliw i emisje ze spalania do środowiska. Działanie takie jest sprzeczne z przyjętą od wielu lat przez Gminę zasadą zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska oraz prowadzi do wzrostu kosztów eksploatacji dla wszystkich grup odbiorców. Gmina od lat prowadzi działania prowadzące do ograniczenia strat energii i zmniejszenia zapotrzebowania na energię oraz zmiany struktury nośników energii, na odnawialne i o mniejszym oddziaływaniu na środowisko. 9.1.2. Wariant aktywnych działań podejmowanych przez Gminę W gminie Gniewino założono stopniową aż do całkowitej eliminację paliw kopalnych używanych dla celów bytowych i przemysłowych oraz zaspokojenie części zapotrzebowania na energię elektryczną z własnych źródeł energii elektrycznej wytwarzanej w oparciu o lokalne zasoby energii odnawialnej. Cele zostaną zrealizowane w dwóch etapach. Etap I W pierwszym etapie do roku 2020 przewiduje się szeroko zakrojone prace termomodernizacyjne w budynkach, wykorzystanie OZE w nowobudowanych budynkach a także szersze wykorzystanie gazu ziemnego w miejscach jego dostępności. W miejscach gdzie jest to uzasadnione gaz ziemny i OZE powinny być głównymi paliwami dla źródeł ciepła i przygotowania ciepłej wody. Istniejące kotły węglowe w budownictwie jednorodzinnym winny być zastępowane nowoczesnymi kotłami opalanymi drewnem i peletami oraz brykietami z drewna i słomy. Etap 2 W etapie 2 po roku 2020 proponuje się wybudowanie instalacji biogazu przetwarzającego mieszankę odpadów z zakładów przetwórczych oraz roślin zielonych. Wytwarzany gaz skierowany zostanie do kotłowni, gdzie w silnikach gazowych z generatorami energii elektrycznej i odzyskiem ciepła wytwarzana będzie energia elektryczna i ciepło. Do obliczeń przyjęto moc elektryczną zespołu 0,4 MWe, a moc cieplna- 0,43 MWt Możliwa moc biogazowi może być wielokrotnie wyższa. Dla pełnego wykorzystywania ciepła z elektrociepłowni i kotłowni do sieci ciepłowniczej podłączone powinny być domy wielorodzinne i domki jednorodzinne, znajdujące się w Gniewinie w pobliżu biogazownianej sieci przesyłowej. Etap 2 zakończony zostanie do roku 2030. Planowane modernizacje źródeł ciepła powinny spełniać zmierzać do ograniczenia zużycia energii oraz zmniejszenia emisji gazów zanieczyszczających atmosferę. Podstawowym nośnikiem energii w gminie Gniewino w roku 2011 było drewno oraz gaz ziemny. Zużycie węgla stanowiło ok. 20% jako finalnego nośnika energii stosowanego w budynkach. Pozostałymi nośnikami energii są olej, drewno, energia elektryczna oraz gaz płynny. Udział węgla w bilansie w wysokości ok. 1/5 wszystkich nośników energii w gminie powoduje zanieczyszczenie atmosfery, szczególnie w sezonie grzewczym.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 43 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Polityka przestrzenna gminy Gniewino jest realizowana w oparciu o zasadę rozwoju zrównoważonego. Do najważniejszych celów tej polityki należy między innymi: - minimalizacja zużycia przestrzeni i zasobów naturalnych oraz - oszczędne, racjonalne i efektywne gospodarowanie przepływem energii i zasobów. Prowadzone będą dalsze działania mające na celu efektywne wykorzystanie nośników energii, poprawę efektywności energetycznej systemów. Powinny też zostać podjęte działania na rzecz zmniejszenia emisji i eliminacji punktowych źródeł zanieczyszczeń. Zarówno „Strategia rozwoju województwa pomorskiego” jak też „Program ochrony środowiska województwa pomorskiego” przywiązują dużą wagę do poprawy ekologicznych warunków życia poprzez polepszenie jakości powietrza. W związku z tym rozwój gminy i związany z nim rozwój systemów ciepłowniczych będzie ulegał zmianom do roku 2020 i dalej w horyzoncie roku 2030. Czynnikami determinującymi kierunki zmian będą: - konieczność ochrony środowiska naturalnego, - racjonalizacja zużycia energii, - wymaganie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego gminy, - poprawa komfortu życia. Kontynuowany będzie proces eliminacji węgla w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowania go bardziej ekologicznymi nośnikami energii. Z drugiej strony, racjonalizacja zużycia energii powinna prowadzić do zmniejszenia oddziaływania na środowisko, a także zmniejszenia zużycia nośników energii, obniżenia opłat środowiskowych i w efekcie obniżenia kosztów energii. Koncepcja programowo-technologiczna gazyfikacji Gminy Gniewino przewiduje doprowadzenie gazu ziemnego do wszystkich potencjalnych odbiorców gazu dla zaspokojenia potrzeb bytowych i grzewczych odbiorców indywidualnych jak i zakładów komunalnych i przemysłowych. o- gospodarczych 9.2. Uwarunkowania zasilania gminy w ciepło Propozycje rozwojowe indywidualnych źródeł ciepła Potencjał energii pozyskiwanej ze spalania drewna wynosi ok. 18 000 GJ/rok ciepła użytecznego. Zalecane jest stosowanie w gminie źródeł energii z wykorzystaniem odnawialnych zasobów energii w obiektach poza zasięgiem sieci gazowej, a w szczególności: - drewna opałowego – jako paliwo ogólnie dostępnego z uwagi na duże tereny zalesione w okolicach miasta i stosunkowo niską cenę paliwa oraz niskie koszty kotłów; może następować wymiana zamortyzowanych kotłów węglowych na wysokosprawne kotły opalane drewnem opałowym z zastosowaniem pojemnościowych zasobników ciepła, - pelet – jako paliwa o wyższej wartości opałowej od drewna opałowego i wyższej gęstości (mniejsza objętość magazynowanego paliwa), które może być stosowane zarówno w kotłach indywidualnych jak i kotłowniach zasilających wiele obiektów; obecnie coraz szerzej stosowanego, - słomy – wykorzystanie tego paliwa związane jest z możliwością jego pozyskania, które może być wykorzystywane przede wszystkim w indywidualnych gospodarstwach rolnych; ale również: - energii słonecznej - poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej w mieszkalnych (głownie budynki jednorodzinne) oraz montaż ogniw fotowoltaicznych,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 44 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

- niskotemperaturowej energii geotermalnej, z powietrza, wody, gruntu z wykorzystaniem pomp ciepła, również w zabudowie jednorodzinnej, stosowanie tego rozwiązania zalecane jest przede wszystkim dla nowo projektowanych budynków o niskim zapotrzebowaniu na ciepło i rozwiązaniach niskotemperaturowych instalacji grzewczych, np. ogrzewania podłogowego, - energii wiatrowej z wykorzystaniem małych turbin wiatrowych na potrzeby gospodarstw domowych do produkcji energii elektrycznej. Wdrażanie OZE powinno być wspierane szeroką kampanią informacyjną w zakresie źródeł energii przyjaznych środowisku oraz poszanowania energii, a także przez stwarzanie przez gminę mechanizmów finansowych dla osób inwestujących w nowoczesne, ekologiczne rozwiązania źródeł ciepła, których zastosowanie przyczyni się do obniżenia emisji ze spalania paliw i poprawy stanu powietrza. Duży potencjał mają instalacje kolektorów słonecznych, które wytwarzają ciepło głównie na przygotowanie c.w.u. Obecne i przyszłe mechanizmy wsparcia czynią te działania opłacalnymi dla odbiorców. Potencjałem do wykorzystania są dachy budynków: płaskie oraz spadziste, z połacią skierowana na południe. Prognozuje się, że w gminie do roku 2030 - 50% domów jednorodzinnych posiadać będzie zainstalowane instalację kolektorów słonecznych. Pozwoli na wytworzenie energii użytecznej w wysokości ok. 53 727 GJ (przy sprawności wytwarzania energii wynoszącej 45%). Tab. 26 Rozwój kolektorów słonecznych

2011 2015 2020 2025 2030 Budynki mieszkalne m2 40 320 910 2 765 3 248 Budynki użyteczności publicznej* m2 114 114 250 350 450 Ilość energii GJ 154 434 1 160 3 115 3 698 * instalacja w SZS w Gniewinie Główne wnioski z instalacji kolektorów słonecznych:  łączna powierzchnia kolektorów ok. 3 698 m2 do roku 2030 r.  pokrycie przez system kolektorów ok. 25% rocznego zapotrzebowania na c.w.u. Rozwój technologii ogniw fotowoltaicznych (PV) oraz mechanizmy wsparcia w projekcie nowego prawa o OZE uczyni coraz bardziej opłacalnym montaż baterii ogniw fotowoltaicznych na dachach budynków. Rozwój ogniw będzie stymulowany przez:  Szybki postęp technologiczny,  Obniżanie cen ogniw,  Preferencyjne zasady podłączenia i wysokie stawki za wytworzoną energię. Postęp w montażu ogniw PV będzie coraz szybszy w kolejnych latach. Poniżej przedstawiono projekcję wzrostu udziału ogniw na dachach budynków jednorodzinnych oraz budynków wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Prognozuje się, że w gminie do roku 2030 - 50% domów jednorodzinnych posiadać będzie zainstalowane instalację ogniw fotowoltaicznych, o średniej wielkości 4 kW (wytwarzanie 900 kWh/kW rok). Tab. 27 Rozwój ogniw fotowoltaicznych

2015 2020 2025 2030 Instalacje PV – moc kW 48 195 277 390 Ilość energii MWh 45,8 186 26 372

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 45 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Wytwarzanie lokalne energii elektrycznej zmniejszy zakup z sieci krajowej w okresie 18 letnim o 3 571 MWh. 9.3. Bilanse energetyczne dla 2030 roku. Bilans energetyczny gminy obejmuje przewidywane zmiany w strukturze zasilania odbiorców w ciepło na potrzeby grzewcze i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Zmiany w strukturze zasilania związane są z polityką energetyczną i klimatyczną, w tym obciążenie węgla kosztami środowiskowymi. Przewidywane tendencje w ewolucji systemów są następujące: - malejący udział węgla w kotłowniach lokalnych, kotłach i piecach, - rosnąca rola gaz ziemnego – rosnący udział, rosnąca konkurencyjność, - obniżenie zużycia oleju opałowego i LPG, - większy udział drewna opałowego i pelet w kotłach i kotłowniach indywidulanych, - wytwarzanie i wykorzystanie biogazu na cele energetyczne - kolektory słoneczne: intensywny wzrost, poprzez mechanizmy wsparcia. - niewielki wzrost udziału słomy. Poniższy bilans energii końcowej (dostarczonej do odbiorców) do roku 2030 bierze pod uwagę te tendencje. Możliwe jest, aby w roku 2030 gmina Gniewino stała się praktycznie gminą wolną od węgla i zaspakajała potrzeby energetyczne w większości z lokalnych źródeł energii. Tab. 28 Bilans energetyczny Gminy w perspektywie lat 2011-2030

Nośnik/paliwo Jedn. 2011 2015 2020 2025 2030 ciepło odzyskowe GJ/rok 1 052 1 052 980 980 980 węgiel GJ/rok 50 190 47 647 39 960 17 753 942 olej opałowy GJ/rok 19 630 15 704 11 778 7 852 3 926 gaz ziemny GJ/rok 73 429 75 631 77 834 85 177 92 520 gaz płynny GJ/rok 7 267 5 813 4 360 2 907 1 453 energia elektr. GJ/rok 11 418 9 705 7 993 6 280 4 567 biomasa GJ/rok 40 587 42 617 44 646 48 705 52 764 biogaz GJ/rok 6 000 7 650 energia słoneczna GJ/rok 282 495 1 565 4 123 5 720 Razem GJ/rok 203 853 198 665 189 116 179 777 170 522

Wskaźniki zapotrzebowania na energię w budynkach mieszkalnych oraz użyteczności publicznej ulegną obniżeniu dzięki krajowym, regionalnym i lokalnym systemom wsparcia efektywności energetycznej. Poniżej zestawiono ewolucję wskaźnika jednostkowego zapotrzebowani na energię końcową E [kWh/m2]. Tab. 29 Wskaźniki jednostkowego zapotrzebowani na energię końcową E

Budynki Jedn. 2011 2015 2020 2025 2030 Mieszkalne kWh/m2 189 174 153 135 118 Użyteczności publicznej kWh/m2 145 145 143 142 140

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 46 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

MWh/rok 60 000 energia słoneczna 50 000 biogaz

40 000 biomasa energia elektr. 30 000 gaz płynny

20 000 gaz ziemny olej opałowy 10 000 węgiel

0 ciepło odzyskowe 2011 2015 2020 2025 2030

Rys. 24 Zmiana struktury energii końcowej w perspektywie lat 2011-2030.

Poniżej zestawiono bilans energii pierwotnej dla planowanej ewolucji systemów zaopatrzenia obiorców w ciepło. W tabeli uwzględniono przebieg zapotrzebowania na energię pierwotną w wariancie „zerowym”, czyli linię bazową dla planowanych zmian. Tab. 30 Bilans energii pierwotnej

Nośnik/paliwo 2011 2015 2020 2025 2030 węgiel GJ/rok 66 920 63 529 53 281 23 671 1 255 (biomasa) drewno GJ/rok 21 811 17 448 13 086 8 724 4 362 olej opałowy GJ/rok 81 587 84 035 86 482 94 641 102 800 gaz ziemny GJ/rok 8 074 6 459 4 844 3 230 1 615 energia elektr. GJ/rok 11 534 9 803 8 073 6 343 4 613 gaz LPG GJ/rok 50 734 53 271 55 808 60 881 65 954 biogaz GJ/rok 0 0 0 7 059 9 000 en. słoneczna GJ/rok 282 495 1 565 4 123 5 720 Razem GJ/rok 240 941 235 041 223 139 208 673 195 321 Udział OZE 21,2% 22,9% 25,7% 34,5% 41,3% Linia bazowa GJ/rok 240 941 245 759 251 903 258 201 264 656

Na wykresie poniżej przedstawiono zarówno bilans energii pierwotnej w planowanej strukturze nośników, jak i przebieg linii bazowej, dla wariantu „zerowego”.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 47 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

80 000 MWh/rok

70 000 en. słoneczna

60 000 biogaz biomasa 50 000 energia elektr. 40 000 olej opałowy 30 000 LPG 20 000 gaz ziemny 10 000 węgiel 0 Linia bazowa 2011 2015 2020 2025 2030

Rys. 25 Zmiana struktury paliw w perspektywie lat 2011-2030 (energia pierwotna). Ewolucję struktury nośników energii pierwotnej przedstawiono na wykresach poniżej.

LPG gaz ziemny 3,4% energia elektr. 2011 33,9% 4,8%

OZE biomasa 21,2% 21,1%

en. słoneczna olej opałowy węgiel 0,1% 9,1% 27,8% LPG energia elektr. 2020 gaz ziemny 2,2% 3,6% 38,8%

OZE biomasa 25,7% 25,0%

en. słoneczna olej opałowy węgiel 0,7% 23,9% 5,9% LPG energia elektr. 2030 0,8% 2,4%

biomasa OZE 33,8% 41,3% biogaz gaz ziemny 4,6% 52,6% en. słoneczna węgiel olej opałowy 0,6% 2,9% 2,2% Rys. 26 Struktura energii pierwotnej w latach 2011, 2020 i 2030.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 48 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Podsumowując – przedstawione powyżej założenia pozwolą na osiągnięcie następujących wskaźników: - zmniejszenie zapotrzebowania na energię końcową o ponad 7% w roku 2020 i o ponad 16% w roku 2030 w stosunku do roku 2011; - zmniejszenie zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną o ok. 13% w roku 2020 i o ok. 40% w roku 2030 w stosunku do roku 2011; - zmniejszenie udziału węgla w roku 2011 z ok. 28% do poniżej 1%% w roku 2030. - zwiększenie udziału OZE z ponad 21% w roku 2011 do ponad 41% w roku 2030. Regionalne dokumenty dotyczące energetyki województwa pomorskiego przewidują dla tzw. Rejonu energetycznego Północno-Centralnego obejmującego powiaty: pucki, lęborski, kartuski, kościerski, wejherowski) następujące wskaźniki: - obniżenie zapotrzebowania na energię o 18%; - zmniejszenie udziału węgla do 39%; oraz - zwiększenie udziału OZE średnio do 31% a w gminach wiejskich do 50%. Niniejsze założenia są zgodne z polityką regionu i wskazują, że osiągnięcie tych wskaźników jest możliwe w Gminie Gniewino.

9.4. Uwarunkowania rozwojowe systemów energetycznych związane z realizacją polityki krajowej Zgodnie z oceną dokonaną w Strategii rozwoju województwa pomorskiego do roku 2025 (2012) - Pomorskie to region silnie uzależniony od zewnętrznych dostaw energii elektrycznej z jednocześnie występującymi szczególnie korzystnymi warunkami dla rozwoju różnych form energetyki odnawialnej, konwencjonalnej i jądrowej. W Strategii podkreśla się konieczność zapewnienia dostaw energii dobrej jakości poprzez inwestycje w sieci przesyłowe i dystrybucyjne, a także zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i większą niezawodność dostaw energii odpowiedniej jakości. Program Polskiej Energetyki Jądrowej (2010) jest podstawowym dotyczącym energetyki jądrowej w Polsce. Program jest realizacją polityki energetycznej kraju w zakresie dotyczącym „Dywersyfikacji struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej”. Okres obowiązywania Programu określono na lata 2011-2030. Program zakłada osiągnięcie 1000 MW energii z elektrowni jądrowej do roku 2020 oraz docelowo 4500 MW do roku 2030. Realizacja inwestycji wiąże się również z koniecznością budowy do roku 2020 składowiska odpadów nisko i średnio promieniotwórczych na potrzeby energetyki jądrowej. Inwestor – Polska Grupa Energetyczna –ogłosił w listopadzie 2011 roku potencjalne lokalizacje elektrowni jądrowej – dwie w województwie pomorskim: - Choczewo, - Żarnowiec, gminy Krokowa i Gniewino (rejon byłej budowy EJ Żarnowiec) oraz jedną dodatkową w województwie zachodniopomorskim: - Gąski, gmina Mielno. Ustalenie docelowej lokalizacji oraz podpisanie kontraktu na budowę powinny nastąpić do końca 2013 roku.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 49 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Rys. 27 Potencjalne lokalizacje elektrowni jądrowych [MG]

Również Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, Uchwalony przez Sejmik Województwa Pomorskiego w roku 2009, wskazuje na konieczność zwiększenia produkcji energii elektrycznej na terenie województwa. Z tego względu uwzględnia możliwość rozpatrzenia budowy elektrowni jądrowej, np. w rejonie Jeziora Żarnowieckiego.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 50 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

10. STAN ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA PRZEZ SYSTEMY ENERGETYCZNE Stan powietrza w gminie jest w dużej mierze efektem udziału węgla jako paliwa oraz niskiej sprawności indywidualnych systemów ogrzewczych. Planowane modernizacje przyczynią się do znacznej poprawy jakości powietrza dzięki ograniczeniu udziału węgla oraz stosowaniu bardziej przyjaznych środowisku paliw takich jak biomasa, gaz oraz energia słoneczna. Zmiany jakie dzięki temu nastąpią przedstawiają tabele i wykresy poniżej. Tab. 31 Prognozowane emisje zanieczyszczeń

Składnik Emisja 2011 r. 2020 r. 2030 r. emisji [t/rok] [t/rok] [t/rok]

SO2 38,7 31,2 5,1

NO2 13,2 12,3 12,2 CO 157,6 137,9 57,4 Pyły 85,6 72,6 21,3 Źródło: opr. własne BAPE

180

120

t/rok 60

0 SO2 NO2 emisje CO Pyły 2011 2020 2030

Rys. 28 Zmiana składników emisji w latach 2011-2030 Źródło: opr. własne BAPE W tabeli poniżej i na wykresach przedstawiono przewidywane obniżenie składników emisji. Tab. 32 Prognozowane emisje zanieczyszczeń - zestawienie

2011 2020 2030 2020 - 11 2030 - 11 Składnik emisji Emisja obecnie Emisja planowana Obniżenie emisji [t/rok] [t/rok] [t/rok]

SO2 38,7 31,2 5,1 19,4% 86,8%

NO2 13,2 12,3 12,2 6,7% 7,4% CO 157,6 137,9 57,4 12,5% 63,6% Pyły 85,6 72,6 21,3 15,2% 75,2% Źródło: opr. własne BAPE

Widoczny jest znaczny spadek emisji gazowych i pyłu.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 51 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

SO2 NO2 CO Pyły 2030

2020

2011

t/tok 0 50 100 150 200 250 300 Rys. 29 Zmiana emisji zanieczyszczeń w latach 2011-2030 Źródło: opr. własne BAPE

Modernizacja systemów energetycznych spowoduje zmniejszenie emisji gazu cieplarnianego – CO2. Bilans emisji CO2 do roku 2030 zestawiono poniżej.

Tab. 33 Emisja CO2 do roku 2030 [t/rok] Nośnik energii 2011 2015 2020 2025 2030 węgiel 6 304 5 984 5 019 2 230 118 olej opałowy 1 670 1 336 1 002 668 334 gaz ziemny 4 554 4 691 4 827 5 283 5 738 LPG 504 403 302 202 101 energia elektr. 2 723 2 315 1 906 1 498 1 089 Razem 15 756 14 730 13 057 9 880 7 381 Obniżenie emisji 6,5% 17,1% 37,3% 53,2% Źródło: opr. własne BAPE

16 000 14 000 energia elektr. 12 000

10 000 LPG 8 000 t/rok gaz ziemny 6 000

4 000 olej opałowy 2 000 węgiel 0 2011 2015 2020 2025 2030

Rys. 30 Obniżenie emisji CO2 Źródło: opr. własne BAPE

Obniżenie emisji CO2 wyniesie ok. 17% do roku 2020 i ponad` 53% do roku 2030 względem roku bazowego 2011.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 52 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

11. WSPÓŁPRACA Z SĄSIEDNIMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ Gmina Gniewino sąsiaduje z czterema gminami powiatu wejherowskiego: gminą wiejską Wejherowo, gminą Luzino, gminą Łęczyce oraz gminą Choczewo oraz jedną gminą powiatu puckiego - gminą Krokowa. 12 listopada 2012 roku trzy gminy: Choczewo, Gniewino oraz Krokowa zawarły porozumienie pn. „Pakt na rzecz zatrudnienia i rozwoju”, w którym to zobowiązały się do współpracy na rzecz rozwoju turystyki, dostępności komunikacyjnej, ochrony środowiska, edukacji oraz realizacji pozostałych swoich celów strategicznych zarówno w perspektywie do 2014 r., jak i długoterminowo – do 2020 r. W ramach ww. współpracy gminy, wskazane jako potencjalne lokalizacje inwestycji ze strony największych firm sektora energetycznego (m.in. PGE oraz PGNiG), będą m.in. : - reprezentować interes społeczności lokalnych biorących udział w przygotowaniu cyklu inwestycyjnego przedsięwzięć z zakresu energetyki, - wymieniać informacje pomiędzy sobą, a także inwestorami w zakresie prowadzonych działań przygotowawczych i inwestycyjnych, - konsolidować działania odnoszące się do wspólnych problemów gmin związanych z przygotowaniami do procesu inwestycji z zakresu energetyki. Ponadto, porozumienie nie wyklucza poszerzenia w przyszłości o kolejnych partnerów, w tym zwłaszcza o jednostki samorządu terytorialnego z obszarów powiatów lęborskiego, wejherowskiego i puckiego, a także o Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną. Współpraca pomiędzy gminą Gniewino i gminami sąsiednimi może również dotyczyć działania na rzecz upowszechniania i wdrażania lokalnych – odnawialnych źródeł energii. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. realizuje programy europejskie na rzecz promocji zrównoważonego rozwoju energetycznego gmin oraz poszanowania energii. Gmina może wspólnie z BAPE realizować programy szkoleniowo-edukacyjne w tym zakresie. Dostawy substratów organicznych z produkcji rolnej z sąsiednich Gmin stanowić mogą podstawę wytwarzania biogazu w biogazowni zlokalizowanej na terenie gminy. W Gminie znajdują się obszary nieużytków rolnych i tereny te mogą być wykorzystane pod dalsze uprawy energetyczne, np. wierzbę energetyczną, która powinna stanowić materiał do produkcji zrębków drzewnych. Rozwinięcie systemu upraw energetycznych w gminie (uprawy, zbiórki, przygotowania paliwa w postaci zrębów drzewnych oraz transportu) przyczyniłoby się do ożywienia gospodarczego w tym rejonie oraz poprawy sytuacji ekonomicznej jej mieszkańców. Tereny gminy i gmin ościennych mogą stanowić rynki zbytu biopaliw. Gmina ma duży potencjał produkcyjny słomy i zbóż i rzepaku. Można sporządzać balotowaną słomę lub przetwarzać ją na brykiety i pelety, które mogą być spalane w zorganizowanych systemach ciepłowniczych średniej i dużej wielkości. Warunkiem koniecznym dla realizacji takiego scenariusza jest niższa – konkurencyjna w stosunku do cen paliw kopalnych cena biopaliwa.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 53 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

12. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE 12.1. Polityka energetyczna UE Polityka energetyczna Unii Europejskiej wytycza kierunki działań, z których najważniejsze to: - walka ze zmianami klimatycznymi - stymulowanie wzrostu gospodarczego i rozwój rynku - zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez ograniczenie uzależnienia od dostaw gazu i ropy spoza UE. Do najważniejszych dyrektyw stymulujących rozwój rynek wytwarzania i odbiorcy końcowego energii należą: 1. Dyrektywa 2012/27/WE w sprawie efektywności energetycznej i uchylająca Dyrektywę 2004.8/WE oraz 2006/32/WE 2. Dyrektywa 2009/28/WE w sprawie OZE, 3. Dyrektywa 2010/31/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, 5. Dyrektywa 2010/75/WE w sprawie IED- emisji w przemyśle zobowiązujących do stosowania najlepszych możliwych technik BAT, 6. Dyrektywa 2003/87/WE w sprawie ETS - europejskiego systemu handlu emisjami, 7. Dyrektywa 2009/29/WE w sprawie europejskiego systemu uprawnień do emisji ETS Dla utrzymania zmian klimatu poniżej 2oC Rada Europy potwierdziła w dniu 15 grudnia 2011r. cel redukcji gazów cieplarnianych o 80-85% w roku 2050 w stosunku do roku 1990. Tak zwana Mapa drogowa do niskowęglowej konkurencyjnej gospodarki w 2050r. przedstawia ścieżkę dochodzenia do planowanej redukcji: 2020 – 25% 1,0%/rok 60% niskowęglowa energetyka 2030 – 40% 1,5%/rok 75% niskowęglowa energetyka 2040 – 60% 2,0%/rok 90% niskowęglowa energetyka 2050 100% niskowęglowa energetyka

Droga do bezpiecznej, konkurencyjnej, w pełni odwęglonej energetyki ma następować dzięki: - dywersyfikacji technologii, - powszechnemu zastosowaniu już istniejących nowoczesnych technologii, - rozwojowi nowych technologii (fotowoltaika), - centralnej roli OZE, - inteligentnym sieciom elektroenergetycznym. 12.2. Polityka energetyczna kraju i regionu 12.2.1. Polityka energetyczna Polski do roku 2030 Polityka określa sześć podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki. Dla każdego z nich sformułowane zostały cele szczegółowe, działania wykonawcze, a także dokładny sposób ich realizacji, wyznaczono również terminy oraz odpowiedzialne podmioty. W sposób priorytetowy w dokumencie potraktowano kwestie poprawy efektywności energetycznej. Postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej założeń. Cele główne w tym zakresie to dążenie do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego oraz konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Drugi kierunek rozwoju polskiej energetyki to zgodnie z przyjętą przez rząd Polityką energetyczną do 2030 roku, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii. Ma być ono oparte o własne zasoby, w szczególności węgla kamiennego i brunatnego. Jednocześnie mają być kontynuowane działania mające na celu dywersyfikację dostaw paliw. Zaopatrzenie w ropę naftową, paliwa płynne i gaz będzie dywersyfikowane także poprzez różnicowanie technologii produkcji, a nie jedynie kierunków dostaw. Wspierany będzie rozwój technologii pozwalających na pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z surowców krajowych.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 54 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Polityka zakłada także stworzenie stabilnych perspektyw dla inwestowania w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Na operatorów sieciowych nałożony zostanie obowiązek opracowania planów rozwoju sieci, lokalizacji nowych mocy wytwórczych oraz kosztów ich przyłączenia. Dokument zakłada również dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej. Polityka Energetyczna do 2030 zakłada także rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze będzie wypracowanie ścieżki dochodzenia do realizacji celów zawartych w pakiecie klimatycznym, w podziale na poszczególne rodzaje OZE i związane z nimi technologie. Ponadto prowadzone będą działania, które pomogą w rozwoju biogazowni rolniczych oraz farm wiatrowych na lądzie i morzu. Nowe jednostki OZE i umożliwiające ich przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, i będą mogły uzyskać bezpośrednie wsparcie z funduszy europejskich oraz środków funduszy ochrony środowiska. Główne cele polityki energetycznej w obszarze OZE obejmują: - wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 i 20% w roku 2030, - osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz utrzymanie tego poziomu w latach następnych,(udział biopaliw zostanie ograniczony do ok. 5,75 % ze względu na niezrównoważony rozwój ich obecnej produkcji), - ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem. Głównym celem polityki energetycznej w obszarze produkcji i przesyłu energii elektrycznej i ciepła jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności oraz zrównoważonego rozwoju. Szczegółowymi celami w tym obszarze są między innymi: - budowa nowych mocy wytwórczych w celu zrównoważenia krajowego popytu i utrzymania niezbędnych rezerw mocy na poziomie minimum 15% maksymalnego zapotrzebowania na energię elektryczną, - budowa szczytowych źródeł wytwarzania energii elektrycznej, - rozbudowa sieci dystrybucyjnej pozwalającej na rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii, - rozwój lokalnej mini i mikro kogeneracji pozwalający na dostarczenie do roku 2020 z tych źródeł co najmniej 10% energii elektrycznej zużywanej w kraju. Działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej obejmują, między innymi: - budowę jednostek wytwórczych o sprawności porównywalnej z osiąganą w najlepszych elektrowniach krajów Unii Europejskiej, - zmniejszenie strat sieciowych w przesyle i dystrybucji poprzez modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej, - stymulowanie rozwoju kogeneracji, w szczególności przez zastępowanie rozdzielonego wytwarzania ciepła produkcją energii w skojarzeniu, poprzez zmodyfikowany system wsparcia w postaci certyfikatów i odpowiednią politykę gmin, - stworzenie ram prawnych dla systemu wsparcia działań związanych z poprawą efektywności energetycznej, np. przez system „białych certyfikatów”, - stosowanie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszkań przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu, - wsparcie inwestycji w zakresie oszczędności energii przy zastosowaniu kredytów preferencyjnych oraz dotacji ze środków krajowych i europejskich, w tym w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 55 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

regionalnych programów operacyjnych, środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - realizację Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej, - zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią, - kampanie informacyjne i edukacyjne promujące racjonalne wykorzystanie energii. W przyjętym przez rząd dokumencie wzięto również pod uwagę ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Ze względu na zobowiązania wynikające z pakietu klimatycznego w Polityce energetycznej wskazano metody ograniczenia emisji CO2, SO2, NOX, które pomogą wypełnić zobowiązania międzynarodowe. W tym celu stworzony zostanie system zarządzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji oraz wprowadzone zostaną dopuszczalne produktowe wskaźniki emisji. Realizowane będą też zobowiązania wynikające z nowej dyrektywy ETS, a także opracowany zostanie system dysponowania przychodami z aukcji uprawnień do emisji CO2. Polityka ekologiczna państwa do roku 2030 w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 Polityka określa cele i kierunki działań na rzecz poprawy stanu środowiska. Do najważniejszych należy zaliczyć : - rozwój i wdrożenie metodologii wykonywania ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych - wdrażanie systemu ‘zielonych certyfikatów’ dla zmówień publicznych - promocja ‘zielonych miejsc pracy’ z wykorzystaniem funduszy europejskich oraz promocja transferu do Polski najnowszych technologii służących ochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (MG 2007) Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Dokument określa cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na rok 2016 wyrażony w jednostce bezwzględnej, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku, zgodnie z art. 4 ww. dyrektywy. Zaproponowane w ramach Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej (EEAP) środki i działania mają za zadanie: - osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii zgodnie wymaganiami Dyrektywy 2006/32/WE tj. 9% w roku 2016, - osiągnięcie celu pośredniego 2% w roku 2010. KPD zawiera wykaz środków służących poprawie efektywności energetycznej we wszystkich sektorach gospodarki. Ustawa o efektywności energetycznej Krajowym celem w zakresie oszczędnego gospodarowania energią jest uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9 % średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie obejmuje lata od 2001 do 2005. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2011, poz. 94, nr 551) obowiązuje od dnia 11.08.2011 do 31.12.2016. wprowadza mechanizm wspierający osiągnięcie tego celu i stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki. Główne obszary działania ustawy dotyczą:

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 56 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

- zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, - zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, - oraz zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego. Ustawa wprowadza świadectwo efektywności energetycznej – białe świadectwo. Ustawa określa: - krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, - zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, - zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej, - zasady sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz uzyskania uprawnień audytora efektywności energetycznej - kary pieniężne za nie wywiązywanie się z działań efektywnościowych. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (przyjęty przez RM 9 grudnia 2010) W KPD zawarto założenia ogólne, zgodnie z którymi: - w Polsce będzie funkcjonowało wsparcie dla producentów energii z OZE oraz wspierany będzie rozwój rozproszonych źródeł energii - przewiduje się kontynuowanie współspalania do roku 2020, z uwzględnieniem ograniczeń w spalaniu biomasy leśnej - w zakresie rozwoju OZE w obszarze elektroenergetyki przewiduje się rozwój technologii w oparciu o energię wiatru i biomasy - w zakresie rozwoju OZE w obszarze ciepła i chłodu – zachowanie dotychczasowych trendów z uwzględnieniem geotermii i energii słonecznej - w zakresie rozwoju OZE w obszarze transportu – zwiększenie udziału biopaliw i biokomponentów KPD potwierdza cel krajowy udziału OZE w roku 2020 na poziomie 15% w końcowym zużyciu energii brutto oraz 10% udział energii z OZE w transporcie. Strategia rozwoju województwa pomorskiego 2020 Strategia została przyjęta uchwałą nr 587/XXXV/05 Semiku Województwa Pomorskiego z dnia 18 lipca 2005r. Strategicznym Celem 2 jest Poprawa funkcjonowania systemów infrastruktury technicznej i teleinformatycznej, a w tym m.in. poprawa infrastruktury energetycznej i usprawnienie systemu zaopatrzenia w energię; zwiększenie dostępności do zróżnicowanych nośników energii oraz poprawa efektywności energetycznej ; wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz tworzenie lokalnych rynków paliw i energii. Aktualizacja Strategii rozwoju województwa pomorskiego do 2020 Jednym z celów strategicznych województwa jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń energetycznych. Cel ten powinien być osiągnięty poprzez działania takie jak: - wspieranie rozwoju kogeneracji i infrastruktury ciepłowniczej na obszarach zurbanizowanych - zwiększenie wykorzystania biogazu na obszarach wiejskich. - wspieranie korzystania z czystych paliw węglowodorowych - wspieranie inwestycji polegających na zmianie źródeł ciepła na nisko i zero emisyjne - obniżenie udziału węgla w bilansie paliw. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (2009) Plan zagospodarowania przestrzennego został przyjęty uchwałą nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26.10.2009r. W realizacji polityki przestrzennej uwzględniany będzie model zrównoważonej gospodarki energetycznej wpisujący się w tzw. Pakiet Klimatyczny 3 x 20. W zakresie realizacji założeń polityki energetycznej w odniesieniu do zaopatrzenia w ciepło, w

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 57 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino rejonie Północno – centralnym obejmującym powiat wejherowski a tym samym gminę Gniewino obniżenie zapotrzebowania na ciepło poprzez realizację programów termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych, usługowych i użyteczności publicznej o 18%, obniżenie udziału węgla w bilansie paliw do wartości 39%, zwiększenie udziału odnawialnych ( O Z E ) zaspokajaniu ogólnego zapotrzebowania na ciepło do wartości 50% w gminach wiejskich. W strukturze paliw na cele ogrzewcze utrzymuje się wysoki udział węgla – 70%, a indywidualne kotły i piece w województwie stanowią 30% w miastach oraz 60% na wsi. Istniejący system elektroenergetyczny składa się z linii elektroenergetycznych: - 400 kV : Żarnowiec-Gdańsk I – Gdańsk Błonia, Krajnik – Dunowo – Słupsk – Żarnowiec, Gdańsk Błonia Olsztyn Mątki oraz Gdańsk Błonia – Grudziądz - 220 kV : Żydowo – Gdańsk I i Gdańsk I – Jasiniec - 110 kV oraz stacji transformatorowo-rozdzielczych i GPZ-ów. Zaopatrzenie w energię elektryczną w ok. 58% jest realizowane z elektroenergetycznego systemu krajowego, spoza województwa. Z uwagi na niski stan bezpieczeństwa energetycznego województwa zakładana jest budowa nowych źródeł energii elektrycznej. Uwarunkowaniem rozwoju energetyki wiatrowej jest możliwość odbioru wytworzonej energii przez sieci elektroenergetyczne. Wiąże się to z koniecznością budowy bądź modernizacji GPZ-ów oraz linii 15 kV i 110 kV, a także pozytywną oceną oddziaływania na środowisko. Jednym z celów polityki przestrzennej województwa jest zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, oszczędność energii i ograniczenie ilości odpadów. Kierunki rozwoju w gospodarce energetycznej powinny być uwzględniać zasady rozwoju zrównoważonego dla osiągnięcia unijnych celów 3 x 20. W gminnych założeniach do planów zaopatrzenia w ciepło zastępowanie węgla kamiennego biomasą w urządzeniach małej i średniej mocy, rozwój rozproszonych źródeł ko generacyjnych, utrzymanie i rozwój systemów dystrybucji ciepła. Wskazuje się na konieczność termomodernizacji budynków i innych działań związanych z poszanowaniem energii. Rozwój rozproszonej generacji energii powinien następować przede wszystkim w oparciu o biomasę (biogaz rolniczy i z roślin lignocelulozowych). Zakłada się rozwój systemów wykorzystujących energię słoneczną do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz energii geotermalnej, a także ograniczanie zużycia węgla na rzecz biomasy i gazu systemowego. W odniesieniu do energii elektrycznej wzrost udziału OZE będzie następować przez wykorzystanie energii wiatrowej – również poprzez budowę mikro instalacji przydomowych na potrzeby własne użytkowników. Regionalna Strategia Rozwoju Transportu w Województwie Pomorskim na lata 2007-2020. Regionalna Strategia Rozwoju Transportu w Województwie Pomorskim na lata 2007-2020 została przyjęta w dniu 29 września 2008 roku . Dokument ważny jest do 2020 roku i stanowi podstawę do wdrażania planów rozwoju poszczególnych gałęzi transportu w województwie, a także umożliwia uzyskanie spójności rozwoju sieci transportowej z rozwojem całego regionu. Celem strategii jest podniesienie skuteczności planowania rozwoju systemu transportowego, usprawnienie procesu podejmowania decyzji planistycznych i realizacyjnych oraz wskazanie priorytetowych obszarów działania, mających na celu podniesienie efektywności systemu transportowego na Pomorzu. Dokument został sporządzony w celu przedstawienia rozwiązań problemów w transporcie, kierunków inwestowania i zasad finansowania transportu w województwie pomorskim. Wdrażanie strategii powinno się opierać na partnerstwie samorządu województwa z wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w celu efektywnego działania. W realizacji postanowień strategii powinny brać udział jednostki samorządu terytorialnego, partnerzy społeczno-gospodarcze,

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 58 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino organizacje przedsiębiorców, instytucje rządowe, środowiska akademickie, a także regiony sąsiadujące z województwem pomorskim. Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie Pomorskim do roku 2025 (2010) Program zawiera propozycje budowy nowych elektrowni konwencjonalnych i jądrowych w województwie pomorskim: - Elektrociepłownia/elektrownia w Gdyni: budowa dwóch nowych bloków energetycznych o mocy 800-900 MWe każdy, - Zawodowa elektrownia węglowa w Dolinie Wisły - budowa dwóch bloków energetycznych o mocy 800-1000 MWe każdy, - Nowa elektrociepłownia gazowa dla potrzeb rafinerii LOTOS o mocy 200 MW, - Nowe elektrownie gazowe na terenie województwa pomorskiego, o łącznej mocy 800 MW, - Elektrownia jądrowa w rejonie Żarnowca. A także ocenę możliwości wykorzystania odnawialnych zasobów energii: - Budowę elektrowni wiatrowych, - Budowę agregatów kogeneracyjnych na bazie biogazu rolniczego, - Wykorzystanie biomasy stałej do produkcji energii elektrycznej, - Jako potencjalne możliwości wykorzystania energii słonecznej wskazuje się kolektory słoneczne do podgrzewania ciepłej wody użytkowej oraz małe instalacje ogniw fotowoltaicznych do wytwarzania energii elektrycznej. Planowane inwestycje obejmują również modernizacje i rozbudowę sieci elektro-energetycznych 400 i 220 kV oraz budowę GPZ-ów. W Programie przeanalizowano kilka scenariuszy rozwojowych. Zaproponowano wybór scenariusza, tzw. zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego z 13% udziałem OZE w produkcji energii elektrycznej w roku 2025. Uchwała nr 831/XXXV/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z 25 maja 2009 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy pucko-wejherowskiej (Dz. Urzędowy Województwa Pomorskiego z 27 lipca 2009 r. nr 96 poz. 1937). Raport o stanie Środowiska w województwie pomorskim w roku 2010 W Raporcie wskazano najczęstsze błędy popełniane przez posiadaczy indywidualnych systemów grzewczych: 1. stosowanie niskosprawnych urządzeń i instalacji kotłowych, 2. ich zły stan techniczny i nieprawidłowa eksploatacja, 3. spalanie złej jakości paliw – zasiarczonych, zapopielonych, niskokalorycznych a także odpadów. Ciasna zabudowa, położenie w nieckach terenowych miejscowości, sprzyja także emisji liniowej. Ten rodzaj zanieczyszczenia powietrza działa przez cały rok. Ważne jest więc ciągłe utrzymywanie dobrego stanu technicznego dróg i dbanie o ich czystość; zapobieganie korkom, szczególnie ulicznym; budowa obwodnic, które ograniczą ruch i korki na drogach śródmiejskich, głównie z centrów miast. Ważny jest również stan techniczny pojazdów i ekologiczna ich eksploatacja [22]. 12.3. Ceny nośników energii Nadrzędnym celem przy realizacji założeń polityki energetycznej i ekologicznej powinna być ochrona końcowych użytkowników energii przed nadmiernym wzrostem cen, zwłaszcza że doświadczenia ostatnich lat wskazują na znacznie wyższy niż to przewidywano wzrost cen nośników energii (głównie ropy).

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 59 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Ceny nośników energii przekładają się na ceny energii. Najniższe (obok cen węgla) są ceny energii pozyskiwanej z biomasy, a najwyższe ze spalania oleju opałowego, LPG oraz energii elektrycznej. Najwyższy wzrost cen obserwuje się w odniesieniu do oleju, którego ceny wzrosły o 260% w stosunku do roku 2001. Za cenami oleju podążają ceny innych nośników energii, w tym również ceny biopaliw choć tempo wzrostu jest znacznie wolniejsze. 260%

240% Olej

220% Gaz ziemny 200%

Energia elektr 180%

160% Węgiel

140% Propan 120%

100% CPI

80% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Rys. 31 Zmiany cen nośników energii i paliw; źródło: opr. własne BAPE Wzrost cen nośników energii jest znacznie szybszy niż wzrost inflacji, mierzony parametrem CPI. Zmiany cen nośników energii przekładają się na zmiany cen energii. Poniższy diagram przedstawia aktualne jednostkowe ceny energii z uwzględnieniem sprawności wytwarzania energii. Tab. 34 Koszty paliw i ceny jednostkowe wytwarzanej energii

Cena jednostki zł Cena jednostkowa Rodzaj paliwa jednostka nośnika energii energii zł/GJ Słoma brykiety zł/t 300 25,86 Drewno rąbane (w=20%) zł/m3 180 22,88 Zrębki drzewne (w=30%) zł/m3 150 26,49 Pelety zł/t 800 55,56 Miał węglowy zł/t 380 23,03 Węgiel groszek zł/t 680 31,48 Olej opałowy zł/t 2800 75,76 Gaz ziemny, taryfa W-3 zł/m3 1,75 55,66 Gaz ziemny, taryfa W-6 zł/m3 1,65 52,31 Gaz płynny (propan) zł/t 4215 102,61 Pompa ciepła (ε= 3) zł/kWh 0,508 47,05 Energa elektr. (taryfaG11) noc+dzień zł/kWh 0,508 141,15 Źródło: opr. własne BAPE

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 60 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

13. WNIOSKI 1. Niniejsze opracowanie przedstawia stan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Gniewino (stan na rok 2011) oraz prognozy na lata 2020 i 2030. 2. Zapotrzebowanie na ciepło gminy wynosi obecnie 203 852 GJ/rok. 3. Szacuje się, że mimo planowanego rozwoju gminy zapotrzebowanie na ciepło dla obiektów będzie maleć. Przewiduje się, że zapotrzebowanie na ciepło wyniesie:  w roku 2020 – 174 692 GJ/rok,  w roku 2030 – 141 684 GJ/rok. 4. Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło będzie wynikać z kontynuacji termomodernizacji istniejących zasobów budowlanych oraz źródeł ciepła i sieci przesyłowych, a także wprowadzaniu standardów niskoenergetycznych dla nowowybudowanych obiektów. 5. Obecna struktura nośników energii wykazuje znaczący udział gazu ziemnego (ponad 34%) drewna (około 20%) oraz 22 % udział węgla. 6. Należy wspierać i propagować wykorzystywanie środków wspierających termomodernizację i instalację źródeł odnawialnych. 7. Działania gminy w zakresie poprawy efektywności energetycznej stanowią najlepszy przykład dla mieszkańców i podmiotów. 8. Przewiduje się rosnącą rolę energii z OZE i gazu ziemnego. Scenariusze rozwojowe systemów energetycznych gminy w latach 2011-2030 przewidują znaczące zwiększenie wykorzystania OZE, które w roku 2030 osiągnie 39,5% ogólnego zapotrzebowania na ciepło (przy 21,2% w roku 2011). Gmina praktycznie ma szansę na to, ażeby stać się gminą wolną od węgla. 9. Niniejsze założenia do Planu są zgodne z polityką energetyczną Unii Europejskiej i Państwa Polskiego oraz zasadami zrównoważonej gospodarki energetycznej.

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 61 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

Zestawienie odbiorców ciepła – budynki mieszkalne wielorodzinne ZAŁĄCZNIK nr1

Rodzaj nośnika Liczba lokali Termomodernizacja Powierzchnia energii na Rodzaj nośnika Lpo. Lp. Budynek mieszkalny- adres mieszkalnych [ użytkowa [m2] przygotowanie energii na c.o. INSTALCJA szt.] ŚCIANY ZEW STROPODACH OKNA c.w.u. C.O. 1 Gniewino - blok 4-rodzinny 226,60 4 węgiel /drewno węgiel /drewno - - .+/- -

2 Gniewino - blok 4-rodzinny 226,60 4 węgiel /drewno węgiel /drewno - - .+/- - 1 3 Gniewino - blok 4-rodzinny 226,60 4 węgiel /drewno węgiel /drewno - - .+/- -

4 Gniewino - blok 4-rodzinny 226,60 4 węgiel /drewno węgiel /drewno - - .+/- -

5 Gniewino - blok 24-rodzinny 1 356,00 24 gaz ziemny gaz ziemny + - + + 2 6 Gniewino - blok 24-rodzinny 1356,00 24 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

7 Gniewino-blok 12 rodzinny 678,00 12 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

8 Gniewino-blok 12 rodzinny 678,00 12 gaz ziemny gaz ziemny + - + + 3 9 Gniewino-blok 12 rodzinny 678,00 12 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

10 Gniewino-blok 12 rodzinny 678,00 12 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

11 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

12 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

13 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

14 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + + 4 15 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

16 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

17 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

18 Gniewino-blok 18 rodzinny 754,00 8 gaz ziemny gaz ziemny + - + +

19 Gniewino -blok szkolny ul. Pomorska 820,00 biomasa (zrębki) biomasa (zrębki) + - + + 5 20 Gniewino -blok szkolny ul. Pomorska 820,00 biomasa (zrębki) biomasa (zrębki) + - + +

6 21 Gniewino -budynek ul. Nowa 6 903,50 18 gaz ziemny gaz ziemny + + + +

7 22 Gniewino -budynek ul. Nowa 2 654,80 10 gaz ziemny gaz ziemny + + + + 8 23 Perlino-blok 6 rodzinny 290,10 węgiel /drewno węgiel /drewno - - - -

9 24 Rybienko13 110,70 węgiel /drewno węgiel /drewno - - - -

10 25 Chynowo 4 183,70 węgiel /drewno węgiel /drewno - - + -

11 26 Czymanowo 13 199,00 węgiel /drewno węgiel /drewno - - - -

12 27 Lisewo 22 159,30 węgiel /drewno węgiel /drewno - - + -

28 Lisewo -bud. 14 rodzinny węgiel /drewno węgiel /drewno + + + + 13 467,10 29 Lisewo -bud. 14 rodzinny węgiel /drewno węgiel /drewno + + + +

14 30 Rybno 6a 434,00 węgiel /drewno węgiel /drewno + - + -

15 31 Płaczewo 5 102,00 2 węgiel /drewno węgiel /drewno - - - -

16 32 Salinko 7 212,00 4 węgiel /drewno węgiel /drewno - - - -

17 33 Mierzyno 28 102,00 2 węgiel /drewno węgiel /drewno - - + -

18 34 Lisewo 24 133,00 węgiel /drewno węgiel /drewno elektr. - - + - elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 35 Czymanowo- blok 8 rodzinny 412,00 4 ciepła elektr.ciepła + - + + 19 elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 36 Czymanowo- blok 8 rodzinny 412,00 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 37 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 38 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 39 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 40 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 41 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + 20 elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 42 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 43 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 44 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 45 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła elektr.ciepła + - + + elektr. wodna/odzysk wodna/odzysk 46 Czymanowo- blok 4 rodzinny 128,60 4 ciepła ciepła + - + + 21 47 Lisewo -bud. 12 rodzinny 754,00 12 węgiel /drewno węgiel /drewno + - + -

22 48 Strzebielinek bud. 12 rodzinny 696,00 12 węgiel /drewno węgiel /drewno - - + - SUMA 21 513,60

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 62 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

ZAŁĄCZNIK nr2 Zestawienie odbiorców ciepła – budynki użyteczności publicznej

Rodzaj nośnika Termomodernizacja Zużycie nośnika energii na Rodzaj nośnika Lp. Nazwa instytucji Powierzchnia Jednostka energii przygotowanie energii na c.o. c.w.u. ŚCIANY ZEW STROPODACH OKNA INSTALCJA C.O.

Obiekt Samorządowego Zespołu Szkół 9434,7 5614 mp biopaliwo (zrębki biopaliwo (zrębki + 1 + w Gniewinie (9434,7 m2) drzewne) drzewne) - -

Obiekt Samorządowego Zespołu Szkół 5006 57000 litr/m3 olej opał/gaz olej opał/gaz

+ + 2 + w Kostkowie ziemny ziemny -

Budynek Urzędu Gminy Gniewino 400 4275 m3 + 3 + - - gaz ziemny gaz ziemny

Budynek biurowy – Gniewińskie 715 80796 kWh

+ + 4 energia elektr. energia elektr. + przedsiębiorstwo Komunalne w -

Świetlicakostkowie wiejska w Kostkowie 190 10 m3

+ + 5 drewno opałowe energia elektr. + -

Pływalnia kryta w Gniewinie 1220 biopaliwo (zrębki biopaliwo (zrębki + 6 + drzewne) drzewne) - -

Budynek świetlicy Bychowo 137 3480 kWh + 7 energia elektr. energia elektr. + - - Budynek świetlicy w Chynowie 140 8 - - - - Obiekt trzy korony 624 9 drewno opałowe energia elektr. - - - -

Obiekt zaplecza sportowego w 386,6

+ + + 10 energia elektr. energia elektr. + Gniewinie

Hala widowiskowo-sportowa w 1869,5

+ + + 11 + Gniewinie gaz ziemny gaz ziemny

Obiekt Gminnego Ośrodka Turystyki i 1720 biopaliwo (zrębki biopaliwo (zrębki

+ + + 12 + Sportu w Gniewinie drzewne) drzewne)

Obiekt świetlicy w Perlinie 290,5

+ + + 13 energia elektr. energia elektr. +

Obiekt świetlicy w Mierzynie 199,1 energia elektr. energia elektr.

+ + + 14 + (pompa ciepła) (pompa ciepła)

Obiekt świetlicy w Rybnie 294,5

+ + + 15 + gaz ziemny gaz ziemny

Obiekt świetlicy w Lisewie 143 15 m3

+ + + drewno opałowe energia elektr. + 16

Obiekt Ośrodka Zdrowia w Gniewinie z 1866,2

+ + + częścią rehabilitacji + 17 gaz ziemny gaz ziemny

Budynek OSP Nadole 180 + energia elektr. energia elektr. + - - 18

Budynek OSP Gniewino 290

+ + + - 19

SUMA 25 106,10

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 63 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

ZAŁĄCZNIK nr3 Zestawienie odbiorców ciepła – budynki usługowo-przemysłowe

Moc na c.w.u Lp. Duże obiekty przemysłowe Miejscowość Powierzchnia Moc na c.o. [kW] SUMA [kW]

Zakład Rieber Foods - Gniewino 4170 - 4170 1 Gniewino Agro-Fish- zakład Gniewino 1657 0 1657 2 przetwórstwa mączki Hotel Mistral Sport Gniewino 700 80 780 3 Tartak Czymanowo Czymanowo 20 20 4 Rybno 53 Rybno 53,9 53,9 5

Riela -zakład prod. Maszyn Czymanowo 400 30 430 6 rolniczych Fede-Stolarnia Czymanowo 7

Mleczarnia Śnieżka Perlino 355 20 375 8

Zaplecze stadionu Gniewino 9 sportowego Warsztat samochodowy Czymanowo 30 10 Czymanowo Lakiernia samochodowa Czymanowo 20 11 Czymanowo

Hotel Bychowo Bychowo 105 45 150 12

Kompleks turystyczno 13 Kaszubskie Oko

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 64 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – Gmina Gniewino

ZAŁĄCZNIK nr4

Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 65