Shaip Beqiri Hydra des Zorns Hidra e mllefit Gedichte Albanisch und Deutsch Übersetzt von Hans-Joachim Lanksch Limmat Verlag Zürich Die Herausgabe dieses Werks wurde gefördert durch TRADUKI, ein lite- rarisches Netzwerk, dem das Bundes ministerium für europäische und internationale Angelegenheiten der Republik Österreich, das Auswärtige Amt der Bundesrepublik Deutschland, die Schweizer Kulturstiftung Pro Helvetia, KulturKontakt Austria, das Goethe-Institut, die Slowenische Ne cherchez plus mon cœur; les bêtes l’ont mangé. Buchagentur JAK, das Ministerium für Kultur der Republik Kroatien, das Ressort Kultur der Regierung des Fürstentums Liech tenstein, die Such nicht mein Herz – das längst die Tiere frassen. Kulturstiftung Liechtenstein, das Ministerium für Kultur der Republik Charles Baudelaire, Les Fleurs du Mal, 1857 Albanien und die S. Fischer Stiftung angehören. Bukuri! tmerisht e dashur, llaftari! tmerisht e bukur. Schönheit! schrecklich geliebt, Entsetzen! schrecklich schön. Lasgush Poradeci, Ylli i Zemrës, 1937 Im Internet › Informationen zu Autorinnen und Autoren › Hinweise auf Veranstaltungen › Links zu Rezensionen, Podcasts und Fernsehbeiträgen › Schreiben Sie uns Ihre Meinung zu einem Buch › Abonnieren Sie unsere Newsletter zu Veranstaltungen und Neuerscheinungen www.limmatverlag.ch Das wandelbare Verlagsjahreslogo des Limmat Verlags auf Seite 1 stammt aus einer Originalserie mit Frisuren aus den letzten fünf Jahrhunderten von Anna Sommer. www.annasommer.ch Die deutsche Übersetzung der Zeile aus Baudelaires «Les Fleurs du Mal» stammt von Stefan George Umschlagillustration von Daut Berisha Typographie und Umschlaggestaltung von Trix Krebs © 2014 by Limmat Verlag, Zürich ISBN 978-3-85791-733-2 Zhapëllima Geraschel Ky libër nuk është imi Dieses Buch ist nicht meines As i dhembjeve të huaja Auch nicht das des fremden Schmerzes Do ta shkruaj bukur shpejt Schreiben werd ich es ziemlich schnell Me pikë dyshimi të brejtur Mit zernagten Zweifelzeichen Pa pikëpyetje pa pikëçuditje Ohne Fragezeichen ohne Ausrufezeichen Heshtjen mes rrokjesh Das Schweigen zwischen Silben Era kot e shpur tutje prapa resh Trägt der Wind umsonst hinter die Wolken Në të do të fus tërë trupin Den ganzen Körper werde ich hineinlegen Se shpirtin asnjë libër s’e nxë Denn die Seele passt in kein Buch Asnjë maskë asnjë urnë asnjë fjalë In keine Maske keine Urne kein Wort Thellë do të shkruaj veten Tief schreibe ich mich dann selbst Udhën nëpër pyll nëpër natë Den Weg durch Wald durch Nacht Kthimin para nisjes në qytet Das Umkehren vor dem Aufbruch in die Stadt Dhe dritën që gjithnjë më ndjek Und das Licht das mir stets folgt Do ta mbaroj një vjeshtë të vonë Zu Ende bringen werd ich es im Spätherbst Kur të këputen gjethët e mbramë Wenn die letzten Blätter abfallen Nga dega e thyer e mllefit tim Vom geknickten Zweig meines Zorns Atëherë ju do të fleni gërhitni Dann werdet ihr schlafen schnarchen E unë do të shërohem nga pagjumësia Und ich werde geheilt von Schlaflosigkeit Një nga një do të këputen edhe yjtë Einer nach dem anderen fallen auch die Sterne Po s’do të më zgjojnë as pikëllojnë Und werden mich weder wecken noch vergrämen Se romantika kaherë paskësh vdekur Die Romantik ist wohl längst schon gestorben E ne duhet të jetojmë të lumtur ne Und wir glücklich haben wir zu leben Këtë libër s’do ta shkruaj kurrë më Dieses Buch werde ich nie wieder schreiben E tjetër nuk do të jem as atëherë Ein anderer werde ich auch dann nicht sein Kur duhet të ndiej e mendoj ndryshe Wenn ich anders fühlen und denken soll 6 7 Me gjuhë të kulluar shkurtuar Mit reinen knappen Zungen Do ta shkruaj pa asnjë gabim Werd ich es schreiben ohne jeden Fehler Këtë dhiatë të vetme të vetes Dies einzige Vermächtnis meiner selbst Ky libër juaji është përgjithmonë Dieses Buch ist allezeit das eure I dhembjeve të mia të mira Und das meiner guten Schmerzen 8 9 Purpuri i muzgut të mbramë Purpur der letzten Dämmerung Ritmi e asgjë Rhythmus und nichts Erdhi koha të hyjmë Die Zeit ist gekommen Në lëkurën e njëri tjetrit Einander In die Haut zu schlüpfen Të vërtetës së madhe Që na sillet rreth shtëpisë Der grossen Wahrheit Patjetër t’i besojmë Die unser Haus umkreist Unbedingt zu glauben Para se të ëndërrohemi Ajo do të na zgjojë Bevor wir geträumt werden Wird sie uns wecken Zhveshur deri në asht Mish i gjallë të dalim Bloss bis auf den Knochen Nëpër pyll fshehtësie Als rohes Fleisch gehen wir dann Yllin tonë të kërkojmë Durch den Wald des Geheimnisses Unsern Stern zu suchen Koha e dashur tashmë erdhi Muzikë pagjumësie të dëgjojmë Die beste Zeit ist gekommen Ritmin e këputur të zemrës sonë Die Musik der Schlaflosigkeit zu hören Den abgehackten Rhythmus unsres Herzens Pas perdes së tejdukshme Dritaren hapakrah të lëmë Hinter durchsichtigem Vorhang Das Fenster sperrangelweit offen zu lassen Koha është të shikohemi Si në pasqyrë të thyer Es ist an der Zeit uns anzuschauen Në sytë e njëri tjetrit Wie im zerbrochnen Spiegel Im Auge des andren Ti do t’i japësh gji Asaj rrenëze të rrallë Du wirst der ausgemachten Lüge Unë do t’i fryj fshehtas Die Brust geben Pluhurit të saj të gjallë Ich werde insgeheim In ihren lebenden Staub blasen Do të gjendemi thellë Përtej lotit të tretur In der Tiefe werden wir sein Jenseits der aufgelösten Träne 12 13 Fatin do ta mbështjellësh Das Glück wickelst du dann Rreth ashtit tim të mbetur Um meinen Knochen der steckenblieb Në një gërranë të kaltëruar In erblauter Höhlung Ah koha është të vdesim moj Zeit ist es zu sterben Ende pa jetuar Ungelebt 14 15 Zemra në shkëmb Herz am Felsen Unë tashmë rri në breg Ich sitze nun am Ufer Prapa hijeve të purpurta Hinter den purpurnen Schatten Të valës që prek qiellin Der Welle die an den Himmel rührt Qengji pi ujin e shkumëzuar Das Lamm trinkt das schäumende Wasser Të ditës që s’ngryset dot Des Tages der nicht zur Neige geht Ti kot çjerr ballin Umsonst zerkratzt du dir die Stirn Atë maskë të së vetmes rrenë Die Maske des falschen Selbst Për të cilën trillohen Für welches alle Wahrheiten Të gjitha të vërtetat Erfunden werden Veten s’do ta shohësh kurrë më Dich selbst wirst du nie mehr sehen Në pasqyrën time diellore In meinem Sonnenspiegel Unë s’fle në bregun tjetër Ich schlafe nicht am anderen Ufer Kur hija jote ndjek valën Wenn dein Schatten der Welle folgt Që shkëmbin çan në zemër Die den Fels im Herzen spaltet E zemrën në shkëmb mbërthen Das Herz an den Felsen nagelt 16 17 Nofulla e zbraztë Leerer Kiefer Pastaj Und dann Të ranë një nga një Fielen dir nach und nach Dhëmbët e dhëmballat Zähne und Backenzähne aus Trysa të qelbej Dein Zahnfleisch verrottete Ndanë atij udhëkryqi An jener Kreuzung Midis sheshit të shkretë Zwischen gottverlassenem Platz E urisë sate të mashtruar Und deinem getäuschten Hunger Nuk lëvizje dot Du rührtest dich nicht Kudhër e përmbysur Umgestürzter Amboss Ku farkëtohet fati i huaj Auf dem fremdes Glück geschmiedet wird 18 19 Balasti Ballast Në shtëpinë time In meinem Haus Bëj jetën e lumtur Führe ich das glückliche Leben Të një qeni me zgjebe Eines Hundes der die Krätze hat Ujin e zi e bart Abwasser trag ich Nga kati i trembëdhjetë Vom dreizehnten Stock Në të shtatin In den siebten Të bardhin e shpur Sauberes schlepp ich Nga i treti në të nëntin Vom dritten auf den neunten I lëpij të gjithë eshtrat e mëhallës Ich schleck an allen Knochen die im Viertel herumliegen Dhe mëlcoj plagën e madhe Und versüsse die grosse Wunde Të voglat i numëroj ndonjëherë Die kleinen zähl ich manchmal Duke i shumëzuar me yjtë Multipliziere sie mit den Sternen Ditën e njimtoj nën strehë të huaj Den Tag hintergeh ich unter fremdem Dach Dhe kur të bjerë muzgu Und bricht die Dämmerung an Ndizen të gjitha xixëllonjat Entzünden sich alle Glühwürmer E lirisë sime të përanshme Meiner Randfreiheit Brenda murit që s’kalohet In der Mauer die man nicht durchstösst Në jetën time të thyeshme In meinem zerbrechlichen Leben Përnatë kapërcej pragun e ëndrrës Überschreite ich allnächtlich die Schwelle des Traums Dhe dal në tjetër planet Und ziehe auf einen anderen Planeten 20 21 Pasthënie Nachwort Poeti shqiptar Shaip Beqiri i përket një letërsie të re nga mosha. Der albanische Lyriker Shaip Beqiri gehört einer jungen Litera- Libri i parë në gjuhën shqipe, një përkthim i pjesërishëm i Mis- tur an. Das erste Buch in albanischer Sprache, eine Teilüberset- sale (Meshari kishës katolike), daton nga viti 1555. Përpara kë- zung des Missale Romanum, datiert aus dem Jahr 1555. Davor saj kishte – si në vendet e tjera të Europës juglindore të sunduara gab es – wie in anderen Ländern Südosteuropas, die rund fünf- afro 500 vite nga Perandoria otomane – tradita lirike dhe hundert Jahre zum Osmanischen Reich gehörten – lyrische und epike gojore. Pas kësaj, në territorin e sotëm të Shqipërisë dhe epische orale Traditionen, danach entwickelte sich im Be reich tek arbëreshët (shqiptarët e ikur para pushtimit otoman për në des heutigen Albanien und bei den Arbëresh (vor der os ma ni- jugun e Italisë) zhvilloheshin shkrime fetare dhe të tjera. Letër- schen Eroberung nach Süditalien geflohene Albaner) religiö- sia e mirëfilltë në këto vise zuri të zhvillohej vetëm në vazhdën ses und sonstiges Schrifttum. Genuine Literatur begann sich e lëvizjes kombëtare të shekullit XIX, zhvillim ky që zuri rrënjë dort erst im Zug der Nationalbewegung des 19. Jahrhunderts në Kosovë vetëm një shekull më vonë, domethënë pas LDB-së. zu entwickeln. Diese Entwicklung setzte im Kosovo (albanisch: Qysh në vitet e 60-ta letërsia e re shqiptare e Kosovës shenjoi një Kosova) erst ein Jahrhundert später, nach dem Zweiten Welt- lulëzim që ishte i papritur për fillimin e një letërsie.