209. PULUNPE · 2021Eko Ekaina Anue, Atetz, Basaburua, Imotz, Lantz, Odieta Eta Ultzamako Aldizkaria 1 Olerkia
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
209. zenbakia ·Ekaina 2021 · pulunpe 209. PULUNPE · 2021eko ekaina Anue, Atetz, Basaburua, Imotz, Lantz, Odieta eta Ultzamako aldizkaria 1 Olerkia Argitaratzailea Ametza Kultur Elkartea ATZO pulunpe sarea Euskara Zerbitzua, Gurutze, Patxi, Goizargi, Biak atzo hil ziren. Inma, Izaskun, Irantzu, Virginia, Josu, Bata Madrilen. Arantxa, Maika, Itziar, Facebooken parte “ Kasik egunero telebistan agertzen hartzen duzuenak, banatzaileak, etab... zen. “La Moralejan” bizi omen. Barka Iezaiguzue, aipatu ez zaituztegunok. Jatorra, diotenez... hiztun sasijakintsu horietakoa. emaila Bestea, aldiz, herrian zen zendu. [email protected] Baserritarra. Ez zuen telebistarik. Hitz gutxiko gizona. zenbaki honetako kolaboratzaileak Haien hurbilekoak goibel. Sareko taldekideez gain, Txurdan, Nolanahi ere, Lurra eta Patxi Irurzun. haien oinazeak ez baitira gure, aurrera jarrai eta... koordinatzaileak goian beude! Garazi Zabaleta eta Itziar Perez “ tirada Joxe Jabier Elizalde 1.700 ale inprimategia Gertu maketazioa Zas Komunikazioa Azaleko Argazkia Etxalekuko kattuak. Egilea: Aritz Gorostiaga lege gordailua NA 721/93 Inprimategira ekainaren 30an bidalia 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 2 Antsietatea Osasuna “Ez nuen uste jendeak hainbeste babestuko ninduenik” Neurrigabea eta irrazionala denean bihurtzen da arazo Mehatxu edo arrisku erreal edo potentzialen eta estresaren edo kezka egoeren aurrean erantzuteko izaki bizidunok dugun emozio natural eta osasuntsua da antsietatea. Bizitzako gorabeherei aurre egiteko defentsa mekanismo moduan uler genezake: hegazkinean bidai bati, azterketa bati, maitasun erlazio bati... Hauxe litzateke definizioTratamenduaren oinarri nagusiak zehatzagoa: “Beldur difusoa da, medikazioa eta psikoterapia Lagundu dezaketen ziurgabetasun, inpotentzia eta dira, tratamendu bakar edo estrategiak: segurtasun falta sentimenduekin konbinatu bezala. Emaitza Antsietatea hobeki ulertzea lotzen dena”. Antsietate maila jakin positibo gehien farmakoak eta Arazoen konponbiderako bat baliagarria da kontzentratzeko psikoterapia uztartuz lortu dira. teknikak ikastea eta erreakzionatzeko gaitasuna Ikerketek erakutsi dutenez, hobetzen duelako, eta ezohiko terapia kognitibo-konduktualak Antsietatearekin lotutako egoeren aurrean modu egoki, eraginkortasun handiena pentsamenduak aldatzea zehatz eta azkarrean erantzuteko pertsonari bere pentsamendu eta Emozioak kudeatzen ikastea aukera ematen digulako. jarrera negatiboak positiboengatik ordezkatzen laguntzen dionean du. Antsietatearekin lotutako Antsietatea neurrigabea, Gure pentsamendu eta ekintzak portaerak aldatzea irrazionala eta erabilgaitza kontrolatzeko eta aldatzeko gai denean, ordea, antsietate Egunerokoa antsietate gabe garela da planteamendu horren patologiko batean bihurtzen da. bizitzeko gakoak: oinarria. Gure bizitzetan etengabeko freno Nahikoa lo eta ariketa egin bihur daiteke, inhibitu, bloketatu eta eguneroko jarduerak aurrera Elikadura zaindu eta ekidin eramatea galaraziz kasu askotan: elikagai estimulatzaileak kalera irtetea, lagunekin eta Giro atseginak bilatu familiarekin elkartzea, azterketa bat egitea... Antolatu eta priorizatu Beldurrak faktore iraunkorra Arazoa konpondu edo dira gizakiaren garapenean. minimizatu. Ez katastrofista Haurrengan antsietatea izan. agertzeak, ezaugarri patologiko Erabakiak hartu bat izatetik urrun, haurra bere indibidualtasunaren, mugen eta Erlaxatzen ikasi baliabideen inguruan kontzientzia Bizitza ez konplikatu hartzen ari dela adierazten du. Harreman sozialak indartu eta Zahartzaroan, antsietate arazoak aisialdia praktikatu depresioarekin, dementziarekin, alkoholismoarekin edo arazo “Besteek esanen dutena” ahaztu fisikoekin harremana izan ohi Ezetz esaten ikasi dute, eta intseguritatea eragin dezakete, zaurgarritasun, Laguntzen utzi dependentzia edo heriotza Beldurrak gainditu pentsamenduekin lotuta egoten direlako sarritan. Norbere burua saritu Antsietatea 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 3 Gaurko Gaia Segurtasuna, errepidean Kamioiak N-121-A errepidetik A-15era desbideratzea eskatu du sortu berri den herri plataformak N-121-A plataforma Iruñean aurkeztu zuten ekainaren 23an. Helburu nagusia, jatorria edo helmuga inguru horretan ez duten kamioiak A-15 autobidetik desbideratzea da. Errepideak zeharkatzen dituen bailaretako eta herrietako hainbat suhiltzailek, herritarrek eta alkatek aspaldi eskatu dute errepidearen segurtasun neurriak zorrozteko. Orain, plataforma sortu dute indarrak batzeko, eta 3000 herritarrek sinatu dute manifestua. Pasa zen urteko otsailaren 28an bat izatea nahi dugu”. Momentuz, Hildakoak, ikaratzekoak hasi ziren protestak, orduan moztu internet bidez zabaldu duten Inork ez du zalantzan jartzen zuten lehenengo aldiz N-121-A manifestuarekin 3000 herritarrek N-121-A errepidearen arriskua. Eta errepidea Beran, errepideak egin dute bat. datuak, benetan, latzak dira. Azken zeharkatzen dituen udalerrietako urteetako datuak bakarrik hartuta: alkateek suhiltzaileekin batera Kamioien trafikoa, gora 2020an, Nafarroak dituen 3.821 bultzatuta. Geroztik hainbat aldiz Plataformak salatzen duenez, kilometroko errepideetan, 16 lagun egin da ekintza bera, aurten ia hilero. N-121-A errepideak trafikozhil ziren trafiko-istripuz. Horietatik Apirilean, 11 herritan moztu zuten gainezka egin du, eta, gainera, lau, N-121-A errepidearen 61 bidea aldi berean. Errepidearen eta geroz eta kamioi gehiago dago, kilometroetan. herritarren segurtasunerako, jatorria A-15ean behera egin duten Atzera bagoaz, kopurua handitu edo helmuga inguruan ez duten bitartean. Hain zuzen ere, 2008tik egiten da. 2016tik 2020ra, 16 kamioiek, derrigorrez, A-15a har 2017ra kamioien trafikoa %66 hazi istriputan 22 lagun hil ziren. dezatela eskatzen dute. dela diote, A-15ean %36 jaitsi den Plataformak, gainera, kamioien Hain zuzen ere, protesta egiteko bilera bitartean: “Gaur egun, bataz beste, inplikazioa aztertu du: “Istripu horietan sortu zen pauso bat aurrera egunean 2.700 kamioi ibiltzen dira, horien % 63an ibilgailu astunak egiteko beharra, Edurne Barberena horietatik 2000 inguruk ez dute zeuden tartean. 2009tik 2020ra, 31 Arraizko alkateak azaltzen digun N-121-Ako trazaduran helmugarik istripu hilgarritan, 41 lagun hil ziren bezala: “Errepidea zeharkatzen ez jatorririk. Lanegunetan, hamar eta horien % 68an ibilgailu astunak duten bailarako hainbat herritar, ibilgailutik lau kamioiak dira eta zeuden tartean”. alkate, zinegotzi eta suhiltzaile lautik hiruk ez dute N-121-An jatorririk ez helmugarik. Bitartean, bilerak egiten hasi ginen, eta pauso Arrazoi nahikorik ez? gehiago emateko beharra zegoela A-15ean 1.900 ibiltzen dira eta ia ez ikusi genuen. Baina alderdiarekin eta da istripu larririk gertatzen”, azaldu Nafarroako Gobernuak datuen karguarekin loturarik izan gabe sortu zuen aurkezpenean Mikel Uriarte irakurketa interesatua egiten dugu plataforma, herritarren ekimen plataformako bozeramaileak. duela salatu du Plataformak. “Foruzaingoaren txostenetan kamioiek istripuaren erantzukizuna edo errua dutenean bakarrik jasotzen da, horregatik, azken bost urteetan istripu bakarrean aipatzen da kamioia, horretan bakarrik erantzukizuna berea izan delako. Guk Trafiko Zuzendaritzak, Foruzaingoak eta Ertzaintzak jasotako istripuak bildu ditugu, eta zenbatetan izan den kamioi baten inplikazioa aztertu dugu, hau da, kamioi bat tartean egon den N-121-A errepidea moztu dute hainbat alditan 209. PULUNPE · 2021eko ekaina aurten, kamioien desbideraketa eta segurtasun 4 neurriak eskatzeko Mikel Uriarte: aldi bakoitza. Kamioiak dauden “Bidesariekin gastua handitzen da. istripuetan, errua beraiena ez Berez horrek ez zuen arazo izan Nafarroako bada ere, hilkortasuna askoz ere behar, bezeroari pasatzen baitzaio handiagoa da”. bidesariaren gastua. Okinak egiten gobernuko duen bezala, irina garestitzen Javier Remirez kontseilariaren txostenetan baldin badiote, ogia garestituko hitzetan desbideraketa egiteko du. Ze gertatzen da? Sektorea jartzen du N-121-A arrazoi nahikorik ez dago. oso estu dabilela eta garraiolari Datuen interpretazio ezberdin historikoki errepide gehienek zailtasun handiak horregatik iritsi dira ondorio dituztela gastu horiek fakturan horretara, plataformaren ustez. txertatzeko. Enpresek esaten dute, “Haien hitzetan ez dago arrazoirik “ez duzu prezio honetan egin nahi? siniestralitatearen aldetik Ba beste bat topatuko dut”, eta horrelako neurririk hartzeko. garraiolariak ez du bezerorik galdu Errioxa eta Katalunia, adibide Baina beren txostenetan jartzen nahi. Garraiolariak berak hartzen du du N-121-A errepidea izan dela Kamioien desbideraketa bezalako bere gain gastu hori. Eta kamioi bat Nafarroan historikoki hilkortasun neurriak hartu dituzte jada erostea inbertsio handia da”. handiena izan duen errepidea. Estatuko beste herrialde batzuetan, Legeak hiru arrazoi aipatzen ditu Bidesarien oztopoari, beste hainbat adibidez, Errioxan eta Katalunian. desbideraketak justifikatzeko:gehitzen dizkio Alberto Latorrek, 800 Plataformak aurrekari horiek hartu segurtasuna, trafikoarenbazkideko Tradisna garraiolarien ditu adibide gisa. Bertan posible jariotasuna edo ingurumenerako sindikatuko koordinatzaileak. izan da garraiolariendako kalteak kalteak. Kasu honetan segurtasuna “N-121-A errepidea erosoena da murriztea: “Guk beti defendatu dugu bakarrik hartuta arrazoi nahikoa garraiolariendako, bidesariak ez egin beharreko desbideraketak, du Nafarroako Gobernuak eta hala izateaz gain, bidea motzagoa delako. Katalunian eta Errioxan egin den jasotzen da haien legean. Datuak Tontakeri bat dirudi 1000 kilometroko bezala, bonifikazioak ekarri beharko hartuta ez bazaie nahikoa iruditzen, bidea egiten