209. zenbakia ·Ekaina 2021 · pulunpe

209. PULUNPE · 2021eko ekaina , Atetz, , , Lantz, eta Ultzamako aldizkaria 1 Olerkia

Argitaratzailea Ametza Kultur Elkartea ATZO pulunpe sarea Euskara Zerbitzua, Gurutze, Patxi, Goizargi, Biak atzo hil ziren. Inma, Izaskun, Irantzu, Virginia, Josu, Bata Madrilen. Arantxa, Maika, Itziar, Facebooken parte “ Kasik egunero telebistan agertzen hartzen duzuenak, banatzaileak, etab... zen. “La Moralejan” bizi omen. Barka Iezaiguzue, aipatu ez zaituztegunok. Jatorra, diotenez... hiztun sasijakintsu horietakoa. emaila Bestea, aldiz, herrian zen zendu. [email protected] Baserritarra. Ez zuen telebistarik. Hitz gutxiko gizona. zenbaki honetako kolaboratzaileak Haien hurbilekoak goibel. Sareko taldekideez gain, Txurdan, Nolanahi ere, Lurra eta Patxi Irurzun. haien oinazeak ez baitira gure, aurrera jarrai eta... koordinatzaileak goian beude! Garazi Zabaleta eta Itziar Perez “ tirada Joxe Jabier Elizalde 1.700 ale inprimategia Gertu maketazioa Zas Komunikazioa

Azaleko Argazkia Etxalekuko kattuak. Egilea: Aritz Gorostiaga lege gordailua NA 721/93

Inprimategira ekainaren 30an bidalia

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 2 Antsietatea Osasuna “Ez nuen uste jendeak hainbeste babestuko ninduenik”

Neurrigabea eta irrazionala denean bihurtzen da arazo

Mehatxu edo arrisku erreal edo potentzialen eta estresaren edo kezka egoeren aurrean erantzuteko izaki bizidunok dugun emozio natural eta osasuntsua da antsietatea. Bizitzako gorabeherei aurre egiteko defentsa mekanismo moduan uler genezake: hegazkinean bidai bati, azterketa bati, maitasun erlazio bati...

Hauxe litzateke definizioTratamenduaren oinarri nagusiak zehatzagoa: “Beldur difusoa da, medikazioa eta psikoterapia Lagundu dezaketen ziurgabetasun, inpotentzia eta dira, tratamendu bakar edo estrategiak: segurtasun falta sentimenduekin konbinatu bezala. Emaitza Antsietatea hobeki ulertzea lotzen dena”. Antsietate maila jakin positibo gehien farmakoak eta Arazoen konponbiderako bat baliagarria da kontzentratzeko psikoterapia uztartuz lortu dira. teknikak ikastea eta erreakzionatzeko gaitasuna Ikerketek erakutsi dutenez, hobetzen duelako, eta ezohiko terapia kognitibo-konduktualak Antsietatearekin lotutako egoeren aurrean modu egoki, eraginkortasun handiena pentsamenduak aldatzea zehatz eta azkarrean erantzuteko pertsonari bere pentsamendu eta Emozioak kudeatzen ikastea aukera ematen digulako. jarrera negatiboak positiboengatik ordezkatzen laguntzen dionean du. Antsietatearekin lotutako Antsietatea neurrigabea, Gure pentsamendu eta ekintzak portaerak aldatzea irrazionala eta erabilgaitza kontrolatzeko eta aldatzeko gai denean, ordea, antsietate Egunerokoa antsietate gabe garela da planteamendu horren patologiko batean bihurtzen da. bizitzeko gakoak: oinarria. Gure bizitzetan etengabeko freno Nahikoa lo eta ariketa egin bihur daiteke, inhibitu, bloketatu eta eguneroko jarduerak aurrera Elikadura zaindu eta ekidin eramatea galaraziz kasu askotan: elikagai estimulatzaileak kalera irtetea, lagunekin eta Giro atseginak bilatu familiarekin elkartzea, azterketa bat egitea... Antolatu eta priorizatu Beldurrak faktore iraunkorra Arazoa konpondu edo dira gizakiaren garapenean. minimizatu. Ez katastrofista Haurrengan antsietatea izan. agertzeak, ezaugarri patologiko Erabakiak hartu bat izatetik urrun, haurra bere indibidualtasunaren, mugen eta Erlaxatzen ikasi baliabideen inguruan kontzientzia Bizitza ez konplikatu hartzen ari dela adierazten du. Harreman sozialak indartu eta Zahartzaroan, antsietate arazoak aisialdia praktikatu depresioarekin, dementziarekin, alkoholismoarekin edo arazo “Besteek esanen dutena” ahaztu fisikoekin harremana izan ohi Ezetz esaten ikasi dute, eta intseguritatea eragin dezakete, zaurgarritasun, Laguntzen utzi dependentzia edo heriotza Beldurrak gainditu pentsamenduekin lotuta egoten direlako sarritan. Norbere burua saritu Antsietatea 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 3 Gaurko Gaia Segurtasuna, errepidean

Kamioiak N-121-A errepidetik A-15era desbideratzea eskatu du sortu berri den herri plataformak

N-121-A plataforma Iruñean aurkeztu zuten ekainaren 23an. Helburu nagusia, jatorria edo helmuga inguru horretan ez duten kamioiak A-15 autobidetik desbideratzea da. Errepideak zeharkatzen dituen bailaretako eta herrietako hainbat suhiltzailek, herritarrek eta alkatek aspaldi eskatu dute errepidearen segurtasun neurriak zorrozteko. Orain, plataforma sortu dute indarrak batzeko, eta 3000 herritarrek sinatu dute manifestua.

Pasa zen urteko otsailaren 28an bat izatea nahi dugu”. Momentuz, Hildakoak, ikaratzekoak hasi ziren protestak, orduan moztu internet bidez zabaldu duten Inork ez du zalantzan jartzen zuten lehenengo aldiz N-121-A manifestuarekin 3000 herritarrek N-121-A errepidearen arriskua. Eta errepidea Beran, errepideak egin dute bat. datuak, benetan, latzak dira. Azken zeharkatzen dituen udalerrietako urteetako datuak bakarrik hartuta: alkateek suhiltzaileekin batera Kamioien trafikoa, gora 2020an, Nafarroak dituen 3.821 bultzatuta. Geroztik hainbat aldiz Plataformak salatzen duenez, kilometroko errepideetan, 16 lagun egin da ekintza bera, aurten ia hilero. N-121-A errepideak trafikozhil ziren trafiko-istripuz. Horietatik Apirilean, 11 herritan moztu zuten gainezka egin du, eta, gainera, lau, N-121-A errepidearen 61 bidea aldi berean. Errepidearen eta geroz eta kamioi gehiago dago, kilometroetan. herritarren segurtasunerako, jatorria A-15ean behera egin duten Atzera bagoaz, kopurua handitu edo helmuga inguruan ez duten bitartean. Hain zuzen ere, 2008tik egiten da. 2016tik 2020ra, 16 kamioiek, derrigorrez, A-15a har 2017ra kamioien trafikoa %66 hazi istriputan 22 lagun hil ziren. dezatela eskatzen dute. dela diote, A-15ean %36 jaitsi den Plataformak, gainera, kamioien Hain zuzen ere, protesta egiteko bilera bitartean: “Gaur egun, bataz beste, inplikazioa aztertu du: “Istripu horietan sortu zen pauso bat aurrera egunean 2.700 kamioi ibiltzen dira, horien % 63an ibilgailu astunak egiteko beharra, Edurne Barberena horietatik 2000 inguruk ez dute zeuden tartean. 2009tik 2020ra, 31 Arraizko alkateak azaltzen digun N-121-Ako trazaduran helmugarik istripu hilgarritan, 41 lagun hil ziren bezala: “Errepidea zeharkatzen ez jatorririk. Lanegunetan, hamar eta horien % 68an ibilgailu astunak duten bailarako hainbat herritar, ibilgailutik lau kamioiak dira eta zeuden tartean”. alkate, zinegotzi eta suhiltzaile lautik hiruk ez dute N-121-An jatorririk ez helmugarik. Bitartean, bilerak egiten hasi ginen, eta pauso Arrazoi nahikorik ez? gehiago emateko beharra zegoela A-15ean 1.900 ibiltzen dira eta ia ez ikusi genuen. Baina alderdiarekin eta da istripu larririk gertatzen”, azaldu Nafarroako Gobernuak datuen karguarekin loturarik izan gabe sortu zuen aurkezpenean Mikel Uriarte irakurketa interesatua egiten dugu plataforma, herritarren ekimen plataformako bozeramaileak. duela salatu du Plataformak. “Foruzaingoaren txostenetan kamioiek istripuaren erantzukizuna edo errua dutenean bakarrik jasotzen da, horregatik, azken bost urteetan istripu bakarrean aipatzen da kamioia, horretan bakarrik erantzukizuna berea izan delako. Guk Trafiko Zuzendaritzak, Foruzaingoak eta Ertzaintzak jasotako istripuak bildu ditugu, eta zenbatetan izan den kamioi baten inplikazioa aztertu dugu, hau da, kamioi bat tartean egon den

N-121-A errepidea moztu dute hainbat alditan 209. PULUNPE · 2021eko ekaina aurten, kamioien desbideraketa eta segurtasun 4 neurriak eskatzeko Mikel Uriarte: aldi bakoitza. Kamioiak dauden “Bidesariekin gastua handitzen da. istripuetan, errua beraiena ez Berez horrek ez zuen arazo izan Nafarroako bada ere, hilkortasuna askoz ere behar, bezeroari pasatzen baitzaio handiagoa da”. bidesariaren gastua. Okinak egiten gobernuko duen bezala, irina garestitzen Javier Remirez kontseilariaren txostenetan baldin badiote, ogia garestituko hitzetan desbideraketa egiteko du. Ze gertatzen da? Sektorea jartzen du N-121-A arrazoi nahikorik ez dago. oso estu dabilela eta garraiolari Datuen interpretazio ezberdin historikoki errepide gehienek zailtasun handiak horregatik iritsi dira ondorio dituztela gastu horiek fakturan horretara, plataformaren ustez. txertatzeko. Enpresek esaten dute, “Haien hitzetan ez dago arrazoirik “ez duzu prezio honetan egin nahi? siniestralitatearen aldetik Ba beste bat topatuko dut”, eta horrelako neurririk hartzeko. garraiolariak ez du bezerorik galdu Errioxa eta Katalunia, adibide Baina beren txostenetan jartzen nahi. Garraiolariak berak hartzen du du N-121-A errepidea izan dela Kamioien desbideraketa bezalako bere gain gastu hori. Eta kamioi bat Nafarroan historikoki hilkortasun neurriak hartu dituzte jada erostea inbertsio handia da”. handiena izan duen errepidea. Estatuko beste herrialde batzuetan, Legeak hiru arrazoi aipatzen ditu Bidesarien oztopoari, beste hainbat adibidez, Errioxan eta Katalunian. desbideraketak justifikatzeko:gehitzen dizkio Alberto Latorrek, 800 Plataformak aurrekari horiek hartu segurtasuna, trafikoarenbazkideko Tradisna garraiolarien ditu adibide gisa. Bertan posible jariotasuna edo ingurumenerako sindikatuko koordinatzaileak. izan da garraiolariendako kalteak kalteak. Kasu honetan segurtasuna “N-121-A errepidea erosoena da murriztea: “Guk beti defendatu dugu bakarrik hartuta arrazoi nahikoa garraiolariendako, bidesariak ez egin beharreko desbideraketak, du Nafarroako Gobernuak eta hala izateaz gain, bidea motzagoa delako. Katalunian eta Errioxan egin den jasotzen da haien legean. Datuak Tontakeri bat dirudi 1000 kilometroko bezala, bonifikazioak ekarri beharko hartuta ez bazaie nahikoa iruditzen, bidea egiten duenarendako, 24 lituzkeela garraiolariendako. Bertan ez dakit zenbat hildako gehiago kilometro gehiago egitea, baina %50a bonifikatzen zaie bidesaria, behar diren, ez dugu ulertzen”. denbora horrek hurrengo egunean hor dute behar duten laguntza. deskargatzea suposatu dezake”. Nik uste dut horrela garraiolariak Garraiolarien zalantzak Latorreren arabera, gainera, A-15a berak ere eskertzen duela bide seguruago batetik joatea”. Beste aldean garraiolariak ditugu, ere arriskutsua da kamioilariendako: asko autonomoak, eta orokorrean “Leizaraneko aldapa, Belatekoa baino RACC estatu mailako elkarteak bezala, haien baldintzek behera arriskutsuagoa da kamioilariendako”. egin ditu Katalunian N-II, N-240 egin dute azken urteetan. A-15etik Baztango auzokidea eta 30 urtez eta N-340 errepideetan kamioiak joatera derrigortzen badituzte, arazo kamioiarekin ibilitakoa da Latorre. desbideratzeak izanen lituzkeen nagusia, bidesariak izango dira. “Errepidearen arriskua handia onuren azterketak, horregatik, hori Azken urteetan, gainera, gehiago da, zalantzarik gabe, izugarrizko du hurrengo helmuga N-121-A jarri dituzte autobide horretan, trafikoa duelako. Eta, bi norabidetako plataformak: elkarte honi kamioiak kamioiek bakarrik ordaindu errepide bat, beti arriskutsuagoa desbideratzeak sortuko lituzkeen beharrekoak: “Ez da Gipuzkoara delako. Baina, horregatik, guk beti abantaila eta onuren inguruan, bakarrik mugatzen, Bizkaian ere eskatu dugu 2+2ko errepidea (zentzu Nafarroako Gobernuak egin ez duen iragarri dituzte, Nafarroan ere bost bakoitzeko bi erraietakoa), eta ez azterketa tekniko eta profesional errepide handitan jartzeko asmoa 2+1, egiten ari direna”. bat egitea eskatuko diote. dute urte bukaerarako. Ez dugu ulertzen zergatik garraiolariak bi aldiz ordaindu behar dugun errepideen mantenua. Garraiolariak beste gainontzekoek bezala zergak ordaintzen ditu”, azaldu digu Jon Altunak, Nafarroan 100 bazkide dituen Hiruki euskal garraiolarien sindikatutik.

Plataformak zabaldu duen aldarrikapenaren irudia 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 5 Mendialdeko IKA euskaltegiek argitaratzen zuten Euskara ‘Etxetik Plazara’ aldizkaritik ekarritako kontakizuna errazeko artikulua

Giomar eta Adarbakarra

Garai hartan Santxo Handizkiak gobernatzen zuen eta heriotzak noiz eramango zain zegoen bere Nafarroan. Doña Aldonzarekin ezkonduta zegoen eta emaztearekin berriro biltzeko. Mediku eta petrikilo bi alaba zituzten: Violeta eta Giomar. askok ikusi zuten, baina ez zuten erremediorik aurkitu. Arratsalde batean urrutiko lurraldeetara zihoan Egun batean, ordea, erromes zahar bat etorri zen zaldun bat ailegatu zen gaztelura. Ikuste hutsarekin, gaztelura eta eria arreta handiz begiratu ondoren, zalduna eta Giomar itsu-itsuan maitemindu ziren hala erran omen zuen. elkarrekin. Baina biharamunean zaldun gazteak bere “Don Santxo sendatuko da. Aski izanen du horretarako bideari segitu zion eta ez zen sekula gehiago itzuli, sendabelarrez prestatuko diodan edaria hartzea. Baina gerran hil baitzen. Giomar oso triste jartzen zen bere adarbakarraren adarraz egindako edalontzian hartu zaldunaz oroitzen zen bakoitzean, baina gurasoak ez beharko du, eragina izan dezan. Beteluko basoan bizi kezkatzeagatik ez zuen deus erakusten. da adarbakar bat. Piztia basatia da, arriskutsua, eta Joan ziren urteak, Doña Aldonza hil egin zen eta hura harrapatzea hagitz zaila da, arima garbia izanik Santxoren bihotzean atsekabea sartu zen. Gizon amodiozko atsekaberik sekula izan ez duenari bakarrik sendo eta azkar hura akituz zihoan egunetik egunera errendituko zaio”.

Anderea eta Adarbakarra. XV. mende bukaerako Flandeseko tapiz baten irudia. 209. PULUNPE · 2021eko ekaina Wikipedia 6 Euskara Mendialdeko IKA euskaltegiek argitaratzen zuten errazeko ‘Etxetik Plazara’ aldizkaritik ekarritako kontakizuna artikulua

Begirada guztiak Violeta eta Giomar zeuden aldera Joan ziren, bada, basora. Giomar aurreratu zen eta zuzendu ziren. Ahizpa zaharrenak segituan eskaini luze baino lehen azaldu zen adarbakarra. Neskari zuen bere burua, bera joanen zen piztiaren bila. Eta hurbildu zitzaion eta hark laztantzeko asmotan eskua hala, Violeta Beteluko basora sartu zen. Minutu gutxira, luzatzean, piztia haserre oldartu zitzaion. Arkulariek ordea, adarbakarraren irrintzia aditu orduko, arrunt geziak jaurti zituzten eta adarbakarra hil zuten, baina izututa, lasterka eta negarrez itzuli zen gaztelura. beranduegi zen, Giomar hila baitzen. Soldaduek gaztelura eraman zituzten neskaren gorpua eta Bitartean Don Santxok okerrera egin zuen. Orduan, adarbakarraren adarra. Giomarrek arkulari onenak aukeratu zituen eta basora abiatu zen piztiaren bila. Oraindik ere atsekabea Santxo Handizkia sendatu egin zen, baina ez zen luze ematen zion zaldunarekiko amodioak, eta arrisku bizi izan, bere alabaren heriotzak bihotza erdibitu handian zegoela jakinik, erne ibiltzeko agindu zien baitzion eta orduan ez zegoen inon gaitz hura arkulariei. sendatuko zuen erremediorik.

Hiztegia

Adarbakarra: unicornio

Zalduna: caballero

Itsu-itsuan maitemindu: enamorarse a primera vista

Akituz zihoan: se iba agotando

Petrikilo: curandero

Eria: enfermo

Hagitz zaila: muy difícil

Atsekabe: aflicción, sufrimiento

Arrunt izututa: muy asustada

Okerrera egin: ir a peor

Luze baino lehen: antes que tarde

Oldartu: embestir

Erdibitu: partir

Anderea eta Adarbakarra 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 7 Albisteak / Berriak

Azoka ibiltaria iritsi da, bigarrenez, gure eskualdera

Aurreko Pulunperen batean iragarri bezala, itzuli da Mendialdeko Azoka Ibiltaria. Pasa den urtean egin zen herriz herri eta eskualdez eskualde mugitzen doan azoka honen lehenengo edizioa. Orduko arrakasta ikusita, Cederna Garalurrek eta Mendialdeko ekoizleek aurten berriz antolatzea erabaki zuten.

Maiatzaren 9an abiatu zen Araitzen, Leitzan apirilaren 25ean egitekoa zena koronabirusaren inzidentziagatik bertan behera utzi ondoren. Eta orain, gure eskualdera ere iritsi da. Uztailaren 4an izan zen gurean lehenengoa, Latasan. Hogei postu zenbatu genituen, artisauen eta ekoizleen produktuak saltzen izan ziren goiz osoan. Aurrekoetan bezala, gainera, Habelarte baserritarren elkartearen aurkezpena eta haien produktuen zozketa bat egin zen. Imotzen, gainera, 10:30etatik 12:30etara Etxalekuko Gero Arte tailerrak keramika ikastaro bat eskaini zuen.

Ondoren, Basaburuan egiteko txanda etorriko da, Uztailaren 25ean. Eta, gogoratu, irailean Atetzen ere izanen da. eta.... Ostegunero Tartean, Araitzen eta Leitzan izateaz aparte, Aldatzen eta Goizuetan ere izan da. Gure eskualdeko herrietan 8ak aldera Pintxo Pote izan ondoren, Aresotik ere pasako da, eta Lekunberrin amaituko da azaroaren 7an. “

Imozko azoka ibiltariaren kartela

Orokietako Ostatuak baditu kudeatzaile berriak ESKATU ERAMATEKO JANARIA Oilasko errea patatekin 13,90€ Ekainaren bukaeran jakinarazi digutenez, Orokietako Paella errazioak 9,5 € Ostatuak baditu honezkero kudeatzaile berriak. Hain Pizzak, Hanburgesak... zuen, Fernando eta Mari Jose izanen dira hemendik aurrera ostatua kudeatuko dutenak. Eskaerak egiteko aukera zabalik izan du Kontzejuak azken hilabeteotan, eta adierazi dutenez, hautagai gehiago ere egon arren, bakarrak izan ziren beharrezko dokumentazio guztia aurkeztu zutenak. Beraz, horientzat izan da esleipena. Eguneko Menua Otsailean utzi zuen Orokietako Ostatua eta bertan zegoen Scape Rooma eskualdeko Ernaizu Asteburuko Menu berezia kooperatibak, hainbat urtez kudeatu ostean. Pizzak, Hanburgesak Koronabirusak ostalaritzan eragindako zailtasunen ondorioz hartu behar izan zuten erabaki zail hori. Plater konbinatuak Herritarrek ere pena handiz hartu zuten berria. Orain, berriz ere, elkartzeko gunea irekita izanen dute Paellak.... Orokietan. Albiste hona, dudarik gabe! eta askoz gehiago Orokietako Ostatua 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 8 Gulina-Aroztegi errepidea 12.8km-an - Tfnoa.: 848 68 14 00 - 31867 Aroztegi - ATETZKO IBARRA Albisteak / Berriak

Juanita Barberia Natxo Knorr Aranguren Iriberriko musikariareAn alaba zendu da, errautsak, 105 urtetan Berueteko Atezko Iriberriko alaba, Juanita Barberia Aranguren, Ibarneko Borda maiatzaren 26an zendu zen, 105 urtetan. 1915eko uztailaren 6an jaio zen eta bataioa Muskizko elizan inguruan hartu zuen. 1939ko apirilaren 18an ezkondu zen, Ekainaren 4an zendu zen Natxo Knorr piano jole eta gerra bukatu berri-berritan, Atalluko Atallumendi ekintzaile ezaguna, 75 urtetan. Gaztetan Alemanian bordako Juan Bautista Otxotorena Estangarekin. lanean ibili ondoren, Euskal Herrira itzuli zen eta Gorka Iruñeko San Saturnino elizan egin zuten ezkontza. Knorr anaiarekin hasi zen, hasieran taldean, eta gero, Aspaldi handian alargundua zen Juanita, ia-ia hil artio bakoitza bere kabuz. Justuki, anaiak adierazi zuen Atallumendin bizitu zen eta bertan zazpi seme-alaba sare sozialetan Berueteko Ibarneko Borda inguruko hazi zituzten. pagadietan pausatu zituztela anaia zendu berriaren Atalluko kanposantuan ehortzi zuten Juanita. errautsak, nonbait, toki kuttuna zuelako hura. Gure doluminak familiakoei. Goian bego. Bertan atseden har dezala. Goian bego.

eta.... Ostegunero 8ak aldera Pintxo Pote

ESKATU ERAMATEKO JANARIA Oilasko errea patatekin 13,90€ Paella errazioak 9,5 € Pizzak, Hanburgesak...

Eguneko Menua Asteburuko Menu berezia Pizzak, Hanburgesak Plater konbinatuak Paellak.... eta askoz gehiago

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 9 Gulina-Aroztegi errepidea 12.8km-an - Tfnoa.: 848 68 14 00 - 31867 Aroztegi - ATETZKO IBARRA GaurkoiritziaAlbisteak gaia / Berriak

Andoni Egaña Berria Haize Berriak plataformak Babesa antolatutako ultrakorrikak 2021eko ekainak 27 eskualdea zeharkatu zuen ekainaren 26an Unibertsitatea. Punky itxura osoa demaion janzkera darama mutil gazteak. Ekainaren 26an eta 27an izan zen 165 kilometroko ultrakorrika, Ondo. Irakaslearen gelara doa ipini dioten eta Odieta eta Anue zeharkatu zuen ekainaren 26an. Izan ere, nota batekin ez datorrelako bat. Bikain. SACYR enpresak 200 metroko haize errotak jarri nahi dituen Ez doa bakarrik irakasleari aurre egitera. tokietatik pasatu ziren korrikalariak, bertako edertasuna Amarekin doa. Suspenso. erakusteko eta beste energia eredu bat eskatzeko helburuarekin. Roberto Pascual 'Paski' korrikalariak gidatu zuen erronka, 165 Ez da erraza izan pandemia garaia kilometro egin zituen 40 ordutan, tarteka hainbat herritarren nerabe edo gaztearentzat. «Guk zer laguntzarekin. Bestelako eredu energetiko baten alde lan egiten egingo genukeen horien adina bagenu, duen Haize Berriak plataformak antolatu du ultrakorrika, parke horrelako egoera batean? Horiek egiten eolikoak kaltetuko lituzkeen mendiak eta basoak zeharkatzeko, duten gauza bera» esanda isilarazi “arriskuan dauden tokien edertasuna erakusteko”. dugu errua beti gazteena dela uste duen SACYR enpresak eraiki nahi duen parke eolikoaren haize hainbat aho kritikari. Baina bada kontu errotak Nafarroako Iparraldeko hainbat bailaretako mendietan bat kirrinka eragin didana. Gazteen jarri nahi dira, haien artean Odietan eta Anuen. Gainontzeko gau-bileren ondorioz xextraren bat eskualdeak hurrengo hauek dira: Esteribar, Ezkabarte, Xulapain, sortu izan denean, gurasoek hartu dute Olaibar, Erro, Eguesibar eta Arriasgoiti. erantzule papera. Gurasoak sumatu ditugu Poliziaren gehiegikeriak salatuz. Horiek guztiak zeharkatu ziren, Antxoritzen (Esteribar) hasi eta Eta gurasoak, Poliziaren utzikeria bertan amaituz eta lekukoa bailara batetik bestera pasatuz salatzerakoan ere. Ez «bai» eta ez «ez». «Hik ikusiko duk…» zen gure etxean Lasterka eginez eta lasterkariak animatuz har zitekeen parte baimen-eskeentzat gurasoek zeukaten ultrakorrikan, baina baita kilometroak erosiz ere. erantzunik eraginkorrena. Erantzule bakar zerori zarela jakiteak asko laburrarazten du pausoa… Ulertzen dut gurasoen jarrera. Seme- alabei babesa ematea, —are gehiago kausa juxtu baten aurrean— erraietatik sortzen den zerbait da. Baina bizitzan, aro orok du bere ezaugarria. Eta adin jakin batekoen ezaugarri da, gurasorik onena baino lagunik txarrena hobetzat hartzea. Gure hurbildu nahian, ez diezaiegun hori ere kendu gazteei.

Odieta eta Anue zeharkatu zuen ekainaren 26an ultrakorrikak 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 10 Albisteak / Berriak

Esan Erran irratiko Egun Ero saioa, oporretara

Ekainaren 23an, San Juan bezperarekin eta udako jotzen duen taldearen kontzertua izan genuen: Abian solstizio egunarekin batera izan genuen Egun Ero taldearena. Lizasoko Itziar Olaguek biola jotzen du irratsaioaren 2020-21eko azken saioa. Baina, azken taldean, Txantreako Maialen Aizpun eta eta Nahia urteotan egin dugun bezala, ikasturteari agurra Garaikoetxearekin batera. emateko ekimen berezi bat izan genuen larunbat hartan, ekainaren 26an, Iraizotzen (). Giro bikaina egin zuen, terraza beteta zegoen eta musika onaz gozatzen ospatu genuen ikasturte Eskualdeko musikariek kontzertua eskaini ziguten amaiera, beraz. Bukatzeko, irratiko kolaboratzaile eta eguerdian: Larra Bideak proiektuko Iñaki Larraiotz lagunekin bazkaria izan genuen Ostatuan. Eskerrik ultzamarrak, irratiko kolaboratzaile denak, asko musikariei, Ostatukoei, bazkarira animatu inauguratu zuen festa eguna. Ordu erdi inguruko zinetenei eta baita hurbildu zineten gainontzeko kontzertua eskaini zigun Iraizozko Ostatuko terrazan guztiei ere! Irailean indarrez eta energiaz beteta bildutakooi. Segidan, Ultzamako beste herritar batek bueltatuko gara Egun Ero irratsaioarekin!

Abian taldea Iraizozko kontzertuan Hoja1

TXAKUR JANARIA

CARLOS 660781595 Pili 650206699 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 11

Página 1 Albisteak / Berriak

Uztailaren 17an itzuliko da Gartzarongo Pilota Txapelketa Pasa den urtean bertan behera gelditu ondoren, uda dira, eta emakumeenean lau bikote. Azken hauen honetan, bai, aukera izanen dugu esku pilota berriz kasuan, aurreko urteetan izena eman izan duten ikusteko Gartzaronen. Urriaren 13ra bitartean iraungo batzuk aurtengoan ezinen dute bertan egon, ADOS du txapelketak, eta aurten, edukiera mugatua izanik, pilota kluba sortu eta pilotari profesionalak baitira 155 bikote lehiatuko dira. orain. Esan bezala, osotara 155 bikote dira. Hainbat kategoria bete egin dira; umeenean, haurren Beraz, apuntatu data agendan, uztailaren 17an hasiko mailan, gaztetxoenean eta helduenean 32k eman da Gartzarongo Pilota Txapelketa eta urriaren 13 baitute izena. Gazteen kategorian, ordea, 23 apuntatu bitartean iraungo du.

Gartzarongo pilota txapelketa

Sega ere itzuli da uda honetan

Etxalekun jokatu zen Euskal Herriko Sega Txapelketako ligaxkaren hirugarren saioa eta finala, uztailaren 3an. Garaileak?? Aurten XII. edizioa izan da, pasa den urtean antolatu ezin izan zutena. Aurreko kanporaketak Zaldibian eta Altzon izan ziren. Aurten 12 urtetik gorako 33 segalarik parte hartu dute Euskal Herriko XII. Sega Ligan: 11 gizonezkok, 11 emakumezkok, 16-17 urtekoetan lauk, 14-15 urtekoetan bik eta 12-13 urteko gaztetxoetan bi mutilek eta hiru neskak. Maila bakoitzean ebaki beharko sailaren neurria aldatu egiten da, beti ere Europan egiten denaren berdina izaten dena: gizonek 10x10 metroko saila mozten dute eta emakumeek 5x7 metrokoa; gazteetan, berriz, 16-17 urtekoek 5x10 metroko saila ebaki behar dute, 14-15 urtekoek 5x7 metrokoa eta gazteenek 4x5 metrokoa. 2019an Udaben izan zen Sega txapelketa 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 12 ADOS klubeko pilotarien partida Erason

Ekainaren 26an emakumezkoen pilota partidak jokatu zituzten Erasoko frontoian. Euskal Herriko txoko desberdinetan ari dira partidak jokatzen astebururo ADOS klubeko pilotariak. Hain zuzen, maiatzean sortu zuten lehendabiziko emakumezko pilotari profesionalen kluba, haien baldintzak hobetzeko eta emakumezkoen pilotari ikusgarritasuna eta bultzada emateko asmoz. 100 urte bete berri dituen Erasoko frontoian bi partida izan ziren. Hasteko, giroa berotzeko neska gaztetxoek jokatu zuten partida, bi zatitan jokatu behar izan zutena, tartean euri zaparrada bota zielako eta partida gelditu behar izan zutelako ondorioz. Antolatzaileen eta herritarren artean zorua lehortu eta partidekin jarraitu zuten gero. Gaztetxoen ondotik, ADOSeko pilotariena iritsi zen: Andrea Aldaregia latasarra eta Maite Ruiz de Larramendi Naroa Agirre eta Irantzu Etxebesteren aurka aritu ziren. 22 eta 16 irabazi zuten Aldaregiak eta Ruiz de Larramendik. ADOS pilota klubetik eskerrak eman dizkiote Imozko Udalari emandako laguntza eta erraztasunengatik. Izan ere, ekainaren hasieran Etxalekuko frontoian ere jokatu zuten beste partida bat. Pilotari gaztetxoek jokatu zuten lehen partida

ADOSeko pilotarien partida hasiera 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 13 Erreportajea Larraintzarko ikastetxea

Eskola eredua eraldatzeko bi programa esku artean

Duela bost ikasturte inguru abiatu zuten Larraintzarko eskolan Sustraiak proiektua, ikasleei inguru hurbila ezagutzera bideratuta dagoena. Berriagoa da Kili-Kili egitasmoa; ikasturte honetan, eguberrien bueltan abiatu zuen bere bidea, eta eskolako eraikina gaur egungo metodologia berrietara moldatzeko helburua du. Bi ekimenek, eskola sartuta dagoen Hezigarri –hezkuntza-metodologia berritzaileak bultzatzeko Nafarroako Gobernuaren programa– proiektuarekin batera, helburu bera dute: eskola egungo hezkuntza- eredu berrietara egokitzea.

Ikasturtea amaitu berritan Lizarribarrek. Hain zuzen, guraso elkartetik ekimen ugari elkartu gara Luis Lizarribar eta ikastetxean abian dituzten bi antolatu dira azken urteotan, Ana Mutuberria Larraintzarko proiektuak sinbolizatzen zituen Abaunzko kobazuloko bidearen ikastetxeko irakasleekin ariketak: ikasleen beharretara eta txukunketa eta garbiketa auzolana eta Sustraiak eta Kili-kili gaurko garai berrietara egokitutako edota zuhaitz zaharren erakusketa, proiektuetako kideekin. Ikasleak metodologiak eta horretarako adibidez. honezkero oporretan badira espazio fisikoa egokiak lortzea. Hurrengo ikasturtean, ura ere, lanez gainezka harrapatu Ingurumenarekiko errespetua eta protagonista ditugu, besteak beste, datorren inguru hurbilaren ezagutza ikasturterako proiektuok lantzen. “Ingurumen gaietan ikasleak “Kutxekin egindako ariketa batekin Bi adar horiek batzen dira Sustraiak sentsibilizatzea, haien herriak amaitu dugu ikasturtea: ikasle proiektuan. “Hirugarren zikloko ezagutzea eta bertan dituzten bakoitzak kutxa bat zuen eta irakasle batzuk hasi ziren inguruko gauzei balioa ematea da bertan ikastetxean zer falta den gauzak lantzen, ikasle askok helburua”, dio irakasleak. Heldu eta zer eginen luketen irudikatu inguru hurbila ezagutzen ez zutela den ikasturtean, esaterako, uraren behar zuten. Kutxa guztiekin dorre konturatu zirelako”, azaltzen du gaia landuko dute proiektuan, moduko bat egin genuen gero”, dio hastapena Lizarribarrek. Inguruko eta eskualdeko herrietan herrietatik ibilaldiak eta antzeko dauden labaderoak ezagutzeko ekimenak antolatzen hasi aprobetxatuko dute aukera. ziren, ongi pasatzeko “Nortzuk erabiltzen zituzten? Noiz asmoz baina aldi berean arte? Ura noiz iritsi zen etxeetara?”. inguruarekin lotura Galdera horiei eta beste askori eginez. Gerora, eskolako erantzuna ematen saiatuko dira hezkuntza proiektua datorren ikasturtean. berritzeko momentua Maila bakoitzeko ikasleekin modu iritsi zenean, guraso desberdinetan landuko dute elkartetik proposatu gaia, eta ingurumen zerbitzuak zieten abiatutako ematen dituen eskualdeko ekimen horietan Garrapo enpresaren laguntza ere gehiago sakontzea eta izanen dute bidean. “Gauza oso proiektu bezala abiatzea. garrantzitsua da ikasleek gustura Nafarroako Gobernutik hartzen dutela parte ekintzetan, ere laguntzak jaso emaitza onak ari dela ematen zituzten orduan. eta inplikazio handia lortzen ari Dena den, ez da eskola garela, bai haien eta baita haien Sustraiak proiektuaren familien partetik ere”, gehitzen du baitan ekintzak Lizarribarrek. antolatzen dituen agente Gainera, eskola teorikoetan ematen bakarra. Hain zuzen, dutena alde praktiko batetik

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 14 Erreportajea

lantzeak erraztu egiten du ikasketa Horrela azaldu du proiektuaren Eskolako espazioa prozesua. “Proiektu honetan, izaera Ana Mutuberriak, eta horixe askotan, praktikan ikusten ditugu bera da proiektua aurkeztuz hezkuntza- gauzak lehenik, eta gero handik zabaldutako prentsa oharrean ere teoriara joaten gara. Batzuetan azpimarratzen dutena. Hain zuzen, proiektuari lotzeko teoria oso abstraktua da eta 1965ean sortu zen Larraintzarko beharretik sortu da errazagoa da gauzak praktikotik ikastetxea, eta geroztik gauzak abiatuta ulertzea”, dio Lizarribarrek. asko aldatu badira ere, eraikinak Kili-Kili Auzako urmaela ikusteko txangoak eta eskolako espazioak berdintsu egitea, hegaztiak behatzea, jarraitzen du. Eguberrietan proiektua aurkeztu herrietako iturriak ezagutzea, zutenetik hainbat ekimen egin Eskola iaz sartu zen metodologiaren uraren gaiarekin lotuta kimika dituzte: Abartzuzako Zumadira, inguruko gogoeta egiten duen lantzea... ziklo bakoitza zer egin Arbizuko Herri Eskolara, Hezigarri programan, eta beraz, dezakeen pentsatzen ari da orain, Mutiloako Irulegira eta Txantreako eskolako espazioa ere hezkuntza- proiektua kurrikulumean nola Jesutinetara bisitak eta hezkuntza- proiektuari lotzeko beharra ikusten txertatu eta ikasturtea egituratu komunitateari zuzendutako zuten ekimenaren bultzatzaileek. zehazten. hitzaldiak, esaterako. Jarduera Hezkuntza-komunitate guztia dago guzti horiek etenalditxoa izanen “Fluxu guzti honetan hiru parteak, Kili-Kili proiektuan presente: Udala, dute udan, baina ondoren berriro familiak, ikasleak eta ikastetxeak familiak, ikasleak eta irakasleak. ekiteko asmoa dute proiektuaren bat eginez proiektu polita eta Horiez gain, arkitektoek ere osatzen bultzatzaileek. “Irailean eta urrian borobila atera da, eta honek ere dute lan talde motorea. gelaz gela ikasle guziekin gogoeta badu lotura Kili-Kiliren asmoekin Hausnarketa prozesuan ari dira eginen da, material manipulatiboen eta metodologia aldaketarekin”, dio orain, baina urri bukaerarako fase bidez haien iritzia jasotzeko”, dio Lizarribarrek. horrek bukatua egon beharko Mutuberriak. Kili-Kili: eskolako espazio fisikoa du, proiektua aurkeztu beharko Azken batean, ikasleak beraiek metodologia berrietara egokitzen dutelako Nafarroako Gobernuaren dira eskolako espazioa hobekien diru-laguntzak jasotzeko. Prozesua “Eskola zaharra dugu ezagutzen dutenak, eta haien nahiak ez da orduan amaituko, dena den. Larraintzarren, beste hezkuntza- eta beharrak jasotzea ezinbestekoa “Kili-Kili proiektua epe luzera garai eta -metodologia batekoa. izanen da etorkizuneko eskola begirako zerbait da, eta hausnarketa Kili-Kili proiektuarekin zein eraikitzeko. Noski, hezkuntza- prozesu horretatik ateratzen egoeratan gauden eta egungo komunitateko gainontzekoen, eta denarekin ikusi beharko da gero ze metodologia berrietara nola bereziki irakasleen inplikazioa ere ate jo edo zein bide segituko duen”, moldatu aztertzen ari gara”. ezinbestekoa da. Momentuz, bi azaltzen du Mutuberriak. proiektuetako kideak pozik daude Momentuz, bi proiektuetako kideak pozik daude irakaslegoaren jarrerarekin eta haien parte- hartzearekin.

Ikasleen nahiak jasotzen zituzten kutxekin dorrea osatu zuten

Kili-kili proiektuko Ana Mutuberria eta Sustraiak-eko Luis Lizarribar 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 15 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 16 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 17 Hemen bizi, hemen lan Aizarozko Ostatua

Gaizka Bakedano: “Oso pozik gaude herritarren erantzuna- rekin”

Soraurengo (Ezkabarte) Gaizka Bakedano Iribarren da martxoaz geroztik Aizarozko Ostatuaren kudeatzailea. Pandemia betean iritsi zen Basaburura, baina hilabeteotako ibilbidearekin eta herritarren aldetik izandako erantzunarekin oso pozik azaldu da gaztea. Aita eta beste langile bat ere ari dira egunerokoan lanean. Gosariak, hamaiketakoak, eguneko eta asteburuetako menua... eskaintza zabala dute Aizarotzen.

Aurkeztu zuen burua, nortzuk joaten ari bada eta herriak oso Jendeak berriro zaudete Aizarozko Ostatuan? zaharkituak gelditzen ari badira, hemen guztiz kontrakoa gertatu sozializatzeko Nik hartu nuen Ostatua printzipioz, da: jende gazte asko etorri den baina hasieratik aita ere laguntzera gogoa du, eta gure herri bat da, eta saltsa handia du. sartu zen, hasieran ez genekielako kultura tabernetan nola funtzionatuko zuen; pandemia Ostalaritzan esperientzia dela, murrizketak zirela... baina bazenuen aurretik? sozializatzea da tira, azkenean ikusi dugu harrera Zerbitzari izan naiz, baina nik neuk oso ona izan duela bai herrian negozio bat kudeatzean ez dut bai bailaran, eta, beraz, aita eta esperientziarik. Probatzeko gogoa Arrarasko gazte bat kontratatu nuen, egia da garai kuriosoak direla Eta, nolakoa izan da herritarren ditugu. Hiru gaude lanean, beraz, probatzen hasteko, baina tira... erantzuna? baina amak ere laguntzen digu Ez nuen gehiegi pentsatu, asko Jendea poz-pozik dago, herrian batzuetan. pentsatu banu agian ez nintzen taberna izateko gogo handia Zer dela eta iritsi zinen Aizarotza? animatu izan garai zail hauetan zuten; azkenean, ia bi urte eman Bazenuen eskualdearekin hartzera, baina tira, agian beste ditu tabernak itxita. Herritarrak harremana aurretik? alde batetik garai ona ere bada: oso jatorrak dira, haiekin jendeak berriro sozializatzeko Bai, etortzen ginen frontoira harremana oso naturala izaten ari gogoa du, eta gure kultura da jolastera, edo onddo bila... da, eta eskertzekoa da hori. Eta ez tabernetan sozializatzea. Gainera, Urrozko taberna bat hartzeko herritarrekin bakarra, bailarako ostatuak estalpea duenez, nahiko negoziaketetan ari nintzen hango beste herrietako jendea ere ongi joan da barrualdea itxita egon jabearekin, baina ez genuen etortzen baita. Oso pozik gaude, den denboran ere. adostasunik lortu, eta orduan bai! hemengo neska batek esan zidan Aizarozko Ostatua ere hutsik zegoela. Etorri nintzen, lekua asko gustatu zitzaidan, eta gelditzea erabaki nuen. Soraurenen bizitzen jarraitzen dut, egunero egiten dut joan-etorria, baina asteburuetan hemen gelditzen hasi naiz. Mugimendua badago herrian, ezta? Bai, bai. Herri oso dinamikoa da, jende gazte asko dago, familiak... badu bizitza. Azkenean, orokorrean jende gaztea landa eremutik Gaizka Bakedano ostatuaren kudeatzailea, eskuineko aldean 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 18 Argazkilanda oiloen borda Argazki lehiaketa Mendiurrunlehiaketa

Zazpigarren Argazki lehiaketa 2021

Ametza Elkarteak ZAZPIGARREN argazki lehiaketa zabaldu du aurten. Hemen bizi den edozeinek hartu dezake parte eta originalak igortzeko epea abuztuaren 22an bukatzen da. Aurten ere fotografia gaia zabala da, baina zerbait mugatu dugu. Paisaia soilak ez dira onartuko. Jendea, bertako lanak, kirolak…denetatik, baina paisaiak soilik ez. Ea animatzen zareten, gu sariak banatzeko prest gaude eta.

1.-Pulunpek argazki lehiaketa 4.-Sariak -Posta bidez: Esan Erran Irratia, bat antolatu du aurtengo Udaletxea, bigarren estaia. C.P. ekitaldirako. 1. saria: 300 € 31866 2.-Lehiakideak: Bertan bizi 2. saria: 200 € 10.-Formatua: librea izanen da, den edozeinek hartu dezake 3. saria: 100 € hau da, argazkiak koloretan edo parte. Bertan bizi izatea erran txuri-beltzean igorri daitezke. nahi du hemengo edozein 5.-Parte hartzaile bakoitzak udaletan erroldatua egon behar gehienez ere bi fotografia aurkez 11.-Neurria: Argazkiak A5 duela gutxienez joan den urte ditzake. neurrikoak izanen dira, hau da 148 batean (Udalerriak: Anue, Atetz, mm x 210 mm.koak. 6.-Lanak, saritu gabeak eta Basaburua, Imotz, Lantz, Odieta 12.-Epai-mahia. eta Ultzama) jatorrizkoak behar dute izan. Epai-mahaia bost laugunez osatua 3.-Gaia: Lehiaketara aurkeztuko 7.-EPEA.-Lanak aurkezteko epea abuztuaren 22an bukatuko da. izanen da. Pulunpeko langile batez diren argazkiak eskualde honekin eta Ametzak izendatutako beste lotura zuzena izan beharko 8.-Aurkezteko modua: lau lagunez. dute eta gai hauek hartuko dira kontutan: festa, lana, kirola, ibilaldi, Argazki bakoitza gutunazal handi 13.-Argazkiak kontu handiz edozein motako jarduera …(pasaia batean aurkeztuko da. Gutunazalean, zainduko dira. Hala ere, Pulunpek besterik ez duten originalik ez da argazkiaren izenburua jarriko da eta ez du bere gain hartuko sor onartuko) bere barnean, beste bi sobre daitezkeen hondatzeak. txiki sartuko dira, guztietan kanpoko aldean argazkiaren 14.-Pulunpe izanen da saritu izenburua jarri behar delarik. argazkien jabe eta beren eskubide Lehengo sobre txikian, 1 guziena. zenbakidunean, CD batean 15.-Lan sarituak Pulunpek argazkia. Bigarrenean, argitaratuko ditu. 2 zenbakidunean lehiakidearen izen- 16.- Saritu gabeko lanak ere deiturak, posta elektronikoa Pulunpek bere aldizkarian eta telefonoa. ateratzeko eskubide osoa izanen du. 9.-Nora igorri edo non utzi: 17.-Lehiaketan parte hartzeak bere oinarrien onartzea suposatzen -Ultzamaldea: du. Gainera, hauek aldatu litezke Larraintzarko aurretik antolatzaileak hala Bentazaharrean. erabakirik. -Basaburua: Jauntsarasko Apeztegiberrian, edo 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 19 Aspaldiko kontuak Esan omen zion behin…(4)

Otañotarren bertso famatuak

AMERIKETARA NOA, Azkenekoz Euskal Herrira itzuli OSABAREN ERREMATEA: AMERIKETATIK NATOR. zenean, 1890. urtean, nonbait bere osabaren bertsoa izaki buruan eta Eskerrik asko esaten dizut Pedro Mari Otaño Barriola (1857- Donostiara iritsi, bere lagun baten 1910) Zizurkilgo Errekalde zeritzan aitormen ori dalako; etxera joan eta honekin azaldu bordan jaio zen. Eta oso urte gutxiren omen zen Zizurkilgo bere osabaren orregatikan gure etxian buruan Karidadeko bentara pasatu bisitatzera eta bordako kanpoko zen bizitzera familia guzia. ezer etzaizu faltako; ataria erdi irekian eta osaba edari onak izango dira, Errekaldean, berriz, bere osaba bat barnean zain zuela horrela aritu gelditu zen bizitzen, Jose Bernardo, ziren bertsotan: aukera, berriz, jateko; hau ere bertsolari bete-betekoa. Osaba, baldin ez badaduka zure aitzekin biyok ederki Pedro Mari Otañok Argentinan egin eiteko aundiyen bat or, tripak ditugu beteko. zuen bere biziaren erdia. Baina ez behin joan eta han gelditu zelakoz, gizon bat dago berorren galdez, Ilobak osabari berorreketan hizketan, dotore. Ez ziren horrela hiru joan-etorri egin baitzituen. ate-ondoraño betor. Garbi esateko, hiru egonaldi egin ariko, zuketan ariko ziren, baina Berorrek ondo dakiyena da zituen Ameriketan. momentu horretan berorreketan agintzen dana dala zor: egitea gogoratu zitzaion Pedro Bigarren aldiz joan zenean izanen Mariri errespetua eta begirunea da noski, honela despeditu omen bera jaio zan oiaren billa erakusteko, gauza inportante baten zituen Pedro Marik bere osaba Jose illoba oraintxe dator eskean zebilen eta. Zeinen poliki Bernardo eta gainerakoak: izan zen bion bertsoaldia, zeinen Agur, nire osaba poliki, berorreketan, ohearen OSABAREN ERANTZUNA: eskean datorren iloba, eta osaba, ta parientiak, Nire illoba, esaten dizut etxeko nagusi bezala, ongi etorria ariyo, adiskide eta ohearen eskaintza egiten. ongi etorri zerala; ta lagun maitiak; jaiotako oia jantziko dizut pena ematen dit zubek gusto aundiz bereala, utzi eta joatiak erropa zuri ederrenakin berriz etortzen banaiz parpallak darizkiola, ez itxi atiak. sinestapena izan dezazun Eta portuan itsasontzia hartu biyotzez nai dizudala. zuenean, bere osaba Jose Bernardo Otaño bertsolari bikainak, honela bota omen zion: ILLOBARENA Nere illoba, egin bazaizu Esperatutzen nuan bezala Amerikara joan naia, egin nau errezibitu: desio dizut izan zazula gizon on baten sentimentuak guztiz biaje alaia; zeñek bedorrek baditu. ara joatian eiten bazaizu Mesede asko egin izan dit onera etorri naia, denak esango banitu; Errekaldian an egongo da bañan memori sinple askotan zu jaio ziñaden oia. ezin litezke kabitu. Pedro Maria Otaño Barriola (1857-1910) 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 20 Aspaldiko kontuak Esan omen zion behin…(4) Erran men’tzion…., esan ben’tzion…

Hiztegia KORONABIRUSAZ JOXE ETA PELLO GAZTEEN GAINEAN HIZKETAN Oia: Ohea=goatzea Etxean gelditzea omen da gerra hau irabazteko metodorik Joxe oso-oso haserre dago, bere Parpalla: Ehunezko zatia, hoberena. Gerra? Baina ba al semeak egin beharreko zerbait apaingarri gisa arropei eransten dakigu zer den gerra? Zein laster bazter utzi duelako. zaiena. atzendu zaigun 1936-1939ko -Hola duk hori! Dena utzi! Deus egin Aitzekin=aitzakian gerra. Zein laster! ez! Ardurarik ez dik eta okerrago dena, ez dik hartu nahi! Besteen Berorreketa=beroriketa bizkar bizi nahi dik. (batuan) Errespetu handiko hizketa da, orain ia inork ibiltzen Hau eta bestea eta bestea eta hura, ez duena. isiltzen ez. Semearengatik hasi eta HAU ERE KORONABIRUSAZ hor segitu du gazte guzien kontra. Oharra: Nai dizudala: guk ere Ez hain aspaldi, Miguel Angel Prestutasun gutxi, berekoikeria horrela erabiltzen dugu. Orain Villarroya, Defentsarako Estatu gogorra, aditzen ez… entzun maite zaitut gehiago besterik ez Gorenaren burua hizketan beharra zegoen! da erabiltzen. telebistatik: “Las Fuerzas Eta aldamenean Pello, Joxeren Armadas siguen trabajando sin kintoa, lagun mina, den-dena descanso para derrotar al virus. adituz, isil-isilik. Halako batean, Oharra: Nai dizudala: guk ere horrela sermoia eta osti txarra baretuz- erabiltzen dugu. Orain maite zaitut Ez nekien horrelako apunteria ona baretuz joan zaioenean Joxeri, hala gehiago besterik ez da erabiltzen. zutenik birus ñimiño baten jotzeko. bota dio, leun-leuna: Eta zailago egiten duena ikusten -Joxe, hik haziko huen ba semea? ez dena izanik. Horrelakoetan Herorrek edo zeroiek hazi eta nora apuntatzen ote dituzte beren HERRI JAKINTZA. heziko zenuten ba! Bai, eta orain, fusil eta kanoiak? besteok kulpa! Nai bauzu aise izan, deus izan ez. Edo Defentsarako Estatu Gorenaren Joxek burua goratu eta begira- berdin-berdina dena: Nai baduzu burua hizketan. Zein urrun, zein begira gelditu zitzaion. Mutu. Pellok aise izan, etzazula deus izan. Hala arrotz eta zein zein, zein… egiten arrazoi bete-betekoa bota zion eta ere, denok gabiltza zerbaiten atzetik. zaizkidan buru horiek. Ez, horiek zer esan jakin gabe gelditu zen. Atsotitz hau aspaldian Berueten ez dira gure herrikoak, horiek ez entzun nuen lehen aldiz. Etxalekun dira nire bihotzekoak; ez, ez, ez HITZ JOKOAK: ere garai berdintsuan. Hala ere, nori dira. Ardiak gosez eta artoa erostea joan aditu nien oraindik gogoan dut. ezin. Hitzekin jostatzea jendeari asko gustatu izan zaio. Lagunarteko ihardunetan, ostatuko zokoetan eta noiznahi eta nonahi on zen hitzekin jostatzeko. Hona hemen Leontzio igoarrak kontatutako hitz jostaketa bat: Lenau’re elurre in’bentzin ta, ardiik elurrekin; ta pentsuik gai duikai, ta norbattek esan ben’tzin: -Oain elurre ta, ardintzat maize eosteko’re… elurre!!!! Ondokoak hala esan men’tzion: -Eosi! Gordiñe balaukete’re, yan litekek hok! Elurra eta gosea, pareja ederra! Hala izan da beti. Bai horixe! Txurdan Birusaren bila Iruñeko karriketan. Ez zuten zorte handirik izan, moxorro bat ere ez baitzuten atzeman. Beste zerbaiten bila ote zabiltzan? 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 21 Ekimenak’ entzuteko Emakume bertsolariak, gure aldetara

‘Gure aldetara. Nafarroako emakume bertsolariak’ diskoa argitaratu du Bertsozaleen Elkarteak

14 kantek osatzen dute diskoa, tartean Joana Ziganda oskoztarrak idatzitako eta abestutako bat dago. Lanak, gainera, Luzia Goñi basaburuarrari omenaldi txiki bat egin nahi izan dio, azkeneko kantan Estitxu Arozenak, txapelketa bat irabazi zuen lehenengo emakumeak, bere bertso bati ahotsa jarri baitio.

“Nago akostunbratuta nire aldetara Zigandak berak kanta bati, Bertsoa Sortan, aniztasuna ibiltzen, formalidadeei baino eta biok abestiari, jarri dizkio gehiago” esaten zuen Orokietan hitzak eta ahotsa. Belaunaldi, eskualde eta ibilbide sortutako eta Gartzaronen hazitako desberdinetako bertsolariek parte Luzia Goñi bertsolariak, eta izaera Feminismoa, bertsolaritzan hartu dute. Horregatik, estilo ugari indartsuko emakume honen hitzak jaso dira: ahots hutsez bertsoaren hartu nahi izan ditu Nafarroako Diskoaren jatorria 2019an da, urte biluztasuna erakusten dutenak, Bertsozaleen Elkarteak diskoa hartako udazkenean egin ziren pianoa edo biolontxeloa bezalako izendatzeko. Iaz zendu zen Goñi, Nafarroako emakume bertsolarien instrumentuen bidez lagundutako eta bere sortatik bertso bat hartu lehenengo topaketetan. pieza klasikoagoak eta baita nahi izan dute kanten zerrenda Harremanak sendotzeko eta tradizioa estilo garaikidearekin ixteko. Lehenengo aldiz txapelketa saretzeko helburuarekin egin ziren, uztartzen duten sortak ere, bat irabazi zuen emakume eta orduan erabaki zen Nafarroako bertsoaren eta raparen nahasketa bertsolari Estitxu Arozenak jarri Bertsozaleen Elkartean batzorde egiten dutenak, esaterako. Bertsoen dio ahotsa hamalaugarren bertso feminista osatzea. Baina izurriteak konposizioa ere anitza da: koplatik horri. eragiteko aukerak murriztu hasi eta Argentinako payadoreen zizkien, eta horren ondorioz, CDa egiturak erabiltzeraino. Hain zuzen ere, diskoak dituen argitaratzeko ideia sortu zen. helburuen artean, nagusienetakoa Gaiei dagokienez, genero “Nafarroako emakume bertsolariei Gure Aldetara. Nafarroako perspektibatik eta feminismotik ahotsa ematea, proiektu honen Emakume Bertsolariak ekainaren idatzitako bertsoak dira. Hala, bidez elkarren arteko sarea 11n aurkeztu zen Barañaingo emakumeek bertso eskoletan nahiz sendotzea, eta emakumeek Kultur Plazan. Bertan, Maddi Ane oholtzan dituzten errealitateek, bertsolaritzan esateko dutenari Txoperena eta Alazne Untxalo gorputzari edo sexualitateari bozgorailu bat eskaintzea” bertsolariek bat-bateko bertso buruzko kezkek eta bertsolaritzari da, Joana Ziganda bertsolari saio bat ere eskaini zuten. buruzko hausnarketek zeharkatzen oskoztarrak azaldu bezala. dituzte lan guztiak.

Emakume bertsolariei ahotsa ematea izan da proiektuaren helburuetako bat

Gure Aldetara. Nafarroako emakume bertsolariak diska 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 22 Berezia Jabi Lezaun “Ez nuen uste jendeak hainbeste babestuko ninduenik”

Lehen aldiz hartu du parte Nafarroako Bertsolari Txa- pelketako aurrekanporaketan Oskozko auzokideak

Ekainaren 18, 19 eta 20an izan ziren Nafarroako Bertsolari Txapelketako aurrekanporaketa saioak Igantzin, Garesen eta Iruritan, hurrenez hurren. 18 bertsolari aritu ziren kantuan, tartean Oskotzen (Imotz) bizi den Jabi Lezaun gaztea. Txapelketara klasifikatzeko txartela lortzerik ez du izan lehen saiakera horretan. Bai, ordea, sustraiak Imotzen dituzten Sahats Alemanek eta Endika Legarrak. Urriaren 2an abiatu eta azaroaren 27an bukatuko da Nafarroako 2021eko Bertsolari Txapelketa. Lezaunek aurrekaporaketekiko zituen inpresioak kontatu zizkigun Esan Erran irratian.

Txapelketako aurrekanporaketan Bertso eskolan Barañainen Jende asko gerturatu zen, nik lehen aldiz abestuko duzu... zabiltza, ezta? espero nuena baino gehiago, eta urduri al zaude? egun zoragarria atera zuen. Niretzat Bai, beno, Barañaingo eta Oskozko plazan kantatzea berezia Gogotsu nago. Agian etorriko dira Irurtzungo bertso eskolakoekin izan zen, sentsazio politarekin nerbioak kantatzeko egunean elkartzen naiz, bien artean gelditu nintzen. bertan, baina momentuz lasai nago, moldatzen naiz. Irurtzungo bertso gogotsu, eta uste dut disfrutatuko eskolako kideek parte hartuko Zer da plazako saio horietatik dudala. dute aurrekanporaketan, eta txapelketara gehien aldatzen Barañaingo mordoxka batek ere dena? Zerk eraman zaitu parte hartzera? bai. Orain prestatzen ari gara, entrenamendua zertxobait aldatu Gai aldetik franko aldatzen da Aurrekanporaketan izanen dugu txapelketako gaietara kontua, orain gai ‘txapelketeroez’ naiz momentuz, txapelketa bideratzeko. hitz egiten dugu; pentsa, etiketa bera beranduago hasiko baita. eta guzti dute gai horiek orain! Uste dut horrekin ere pixka bat Txapelketarako lehen aldiz (barreak). Bestetik, egia da giroa engainatu dudala nire burua: “Tira, eman duzu izena, baina plazaz ere zertxobait aldatzen dela eta aurrekanporaketa besterik ez da!” plazakoan aritu zara askotan, tentsioa ere handiagoa dela. Dena esaten diot (barreak). Dena dela, Oskozko bertso saioan, esaterako. den, ni aurten ez noa tentsio egia da bertso eskolako kideek handiegiarekin, beraz, saiatuko naiz ere hartuko dutela parte, eta haiek Bai, eta oso polita izan zen, Oskozko bertso saioa bezalatsu animatu naute. indarberrituak atera ginen handik. hartzen.

Bertso eskolako kideek animatu naute aurrekanporaketan izena ematera”

Sahats Aleman eta Endika Legarra Imozko semeak Igantziko saioan aritu ziren 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 23 Ardo frexkoa Haurtzaroko jakintza

Kanbeloak eta txotxoak genituen gustukoen.

Zuek beti zozoak jaten!!! Aranetan ibiltzen ginen Z.ko edo Arrangaitxak ere jaten genituen Adinekoek horrela esaten ziguten M.ko baratzeetan, siesta garaian, udaberrian, eskukada handi bat zozoak jaten ikusten gintuztenean. lapurretan; geroago uda aldean hartu eta bi eskuez hestu-hestu Ez genuen ba askotan lan hori oraindik ondu gabeko sagarrak, egin eta riapa-riapa; mingostasuna hartzen, baina ez zegoen oso ongi sagardiz sagardi, denetatik aleak gogoko guk. ikusia. Pestak zirela, ama Iruñean eskuratu eta probatzen; eta izan zela, zozoak izaten genituen. hoberenexkoei gehiago ekinez. Eta erre? Bai, erre ere bai, Edo halako batean ez dakit nork Edo, herri inguruan, edo bordetan piperrotxak hain zuzen, mutilen emanda peztaren bat eskuratzen intxaurrondoei harrika edo garrote eta gizonen itxurak egin behar genuela eta, lasterka dendara indarrez nola lurrera eroraraziko guk. Baziren hala-moduzko joaten ginen gastatzera: aleak. Intxaur tintarekin gozoak piperrotxak, baina mingain punta jartzen genituen eskuak! ederki erretzen zutenak ere bai. -Pezta baten kanbeloak. Edo pezta Eta nire buruari geroztik galdetu baten txotxoak! Zer ez genuen gure hondorik izan diot, kearen mingostasuna gabeko tripak betetzeko jaten? ote zen hura edo piperrotxaren Eta ongi pozik, poltsan sartu Paxakak, paxaranak, gaztattoak, muturreko suaren kiskaltzea? eta lagunartera txotxoak matxutxak, marrubiak… eta jatera; zokoren batean isil-isilik tapakuloak ere bai, alajaina! Nolanahi gisa, ardo onak izaten harrapazka jaten ez bagenituen Urrian, gaztaina biltzea ez dugu ziren garai hartan eta gure behintzat, txotxo banatze lanak atzendu beharko. Hainbestekoa mintzaira euskara baizik ez zen. egin nahi ez genituenean, alegia. ote gosea? Ez, bazterrez bazter, Erdaraz, tutik ere ez. Osasuna zerbait egin behar eta denbora genuen, eta osasuntsu zegoen Hala ere, kanbeloen ordez, baratze, pasakoa gehiago izaten zela nago. gure hizkuntza ere! Herriarentzat landa, larrazka eta oihanetan Adinekoen begietatik libre antxa tenore hobeak ziren haiek! nahiko fruitu biltzen genuen uda ibiltzeko ere bai askotan, herritik eta udazken guziak horretarako Topa, ardo frexko gozoa, adiskide! urrunduz. ederki aprobetxatuz. Txurdan

Piperrotxa Arrangaitxa loretan 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 24 Ardo frexkoa Haurtzaroko jakintza

Aihena, bildurra loretan Arrangaitxa Hemen mandatxopina loreetan. Belar txarra eta kaltegarria da hau. Bat da txopina, mingotsa baina jateko bikaina eta bestea mandatxopina. Azken hau belar txarra da, aziendak ere probatzen ez duena.

P. D. Hiztegia Txotxoa zen hitz markatu gabea aihena. Basaburutik Gipuzkoa Adinekoa: gizon edo emakume (neutroa) Zozoa, berriz markatua. aldera, mendebalde guzian noski eginak. Zahartuak ere bai. Eta horrela, biak ibili ditut nik aihena ibiltzen da. hemen. Kanbeloa: karameloa. Harrigarriena egin zait Lanzko Txotxoa: peladilla Artangaxia edo Arrangaitxa: hitza: kardaia. Hitz konposatua, Berueten Artangaxia entzuna, azterketa ttiki bat merezi duena. Landa: alorrak diren lekua baina bertan ibiltzen ez dena Hitz honen errestoa segitzea (Gurean, alorrak ziren lekua eta familia batean ezik, Joxemelarra merezi luke. gainera, zelaia edo zelai samarra edo Joxenmelarra ibiltzen baita. den gunea) Gainerako herrietan, Belardiña Aihena edo bildurra landare (Etxaleku) Txopina (Ultzaman, inportantea zen. Gazteok erretzeko Larrazka: Larre ttikiak, herri Iraizotzen eta Auzan) Ozpin ibiltzen genuen, baina beste inguretan, borda hurbiletan eta, belarra (Arraratsen eta Igoan) gauza batzuetarako ere on zen. izaten direnak. Aldatzen Andrebelarra. Herri Adibidez, erle-saskiak egiteko. guzietan diferente… baina, Erle-saski konikoak egiten ziren Intxaurra. Guk eltxaurre. Beste eta saskiaren pareta aihenarekin batzuetan giltxaurre. harrigarria, Txulapainen lehen hitza erabiltzen zuten edo oso egiten zuten, gero buztin eta behi Garrote: Erdarazko hitza da. antzeko hitza: arrangaitxa. Zein kaka-muinarekin egin orearekin ote da ba benetakoa? Ni, azken ederki zarpeatuz. Erle-saski Erorarazi: Guk bota(ra)zi esaten hau ote den nago. haietan erlea oraingo zurezko genuen. Zenbaitetan bota kaxa erregular eta hotzetan baino ibili beharrean erori gehiago Piperrotxa (Muskitzen erretzen zoriontsuago zela esanen nuke. gustatzen niri. Ez naiz nola eta zen puxkei. Landareari, berriz, noiz azaltzen hasiko orain. Ez da Bildurra. Eta bai landareari eta bai Tapakuloa: Otsalarra (Etxaleku) lekua. erretzekoari bildurra, Ultzama, edo Iraizotzen esaten dutena, Atetz eta Odietan gutxienez….) Jitoarrosaren fruitua. Euskaraz Mingotsa: miña gurean, ácido ba ote du izenik? Nik ez dut entzun. erdaraz. Aldiz, Basaburua eta Imotzen, bai Irakurleren batek baleki, eskertuko landareari eta bai erretzeko puxkei, nioke jakinaraziko balit.

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 25 Kirola Esku pilota entzuteko Ultzaman

Zelai Sarratea eta Mirari Iturralde, Nafarroako txapeldu- nordeak

Duela hiru urte hasi ziren esku pilotan Beuntzako Mirari Iturralde eta Auzako Zelai Sarratea, eta geroztik, izugarrizko bilakaera izan dute. Aitor Paternain entrenatzaileak berak esan digu, finalerako sailkatu direnean. Maiatzaren 29an izan zen Nafarroako Txapelketako infantiletako finala, Labriten, eta ezin izan zuten txapela lortu, baina Paternainek espero du noizbait lortutakoaren garrantziaz konturatuko direla.

Galdu izana pena handiz onartzen duzue, gehiago baloratuko duzue Baina bikotea sendotzeko gakoetako dute 14 urteko Mirari Iturraldek eta egindakoa. Txapeldunordeak! Beren bat Mirariren garapena ere izan 13ko Zelai Sarrateak. Harridura mailan eta Nafarroan, hori izugarria da, Paternainen iritziz: “Zelai beti handiz finalean sartu ondoren, 18 eta da. Ni oso pozik nago”. egon da maila bat gorago, mutilekin 6 galdu zuten Labriten. “Nik nahiko lehiatu izan da askotan. Mirariri gaizki jokatu nuen, tira, gaizki jokatu Ikaragarriena, bilakaera gehiago kostatu zaio batzuetan, genuen oso urduri geundelako. Ez eta begira zer nolako garapena Txapela galdu dute, bai, baina genuen batere gozatu, ez genuen izan duen aurten! Nik aldatu dela entrenatzailearen ustez hori gustura jokatu eta beste bikoteak ikusten dut, biek egin dute gora da gutxienekoa: “Azkenean etekina atera zion horri”, azaldu digu eta bikotea izugarri sendotu da, garrantzitsuena ibilbidea da. Iturraldek. “Bai, gainera grabatu baina hein batean Mirarik izan duen Txapelketa osoan ikusi ditut, eta esan eta internetez bota zuten partida, bilakaerarengatik ere izan da”. nien goraka eta goraka zihoazela...”. eta Labriten ohitura gehiago dago Horrela, ligaxkako azken partida ikustera joateko. Gu normalean Neskak pilotan hastea Uharten irabazi eta finalerdietarako etxekoek bakarrik ikusten gaituzte”, sailkatu ziren, eta, ondoren, berriz Hori da Aitor Paternainen gehitu du Sarrateak. irabazi eta finalera, inolaz ere espero irrika. “Ez dakit beste kirolak, Dena den, ezin zaio lortutakoari gabe. Hobetzeko, tokiz aldatzea baina pilota osasuntsu dago meritua kendu, Nafarroako erabaki zuten: “Lehen Zelaik atzean Ultzaman. Neskak sartzea falta Txapelketan txapeldunordeak dira. jokatzen zuen eta Mirarik aurrean, da, ordea”. Horretarako, Iturraldek Zelai Sarratea: “Pena da, bai, baina eta ikusi zuten hobeto egiten zutela eta Sarrateak egindakoa oso finaleraino iritsi gara, eta horregatik alderantziz. Askoz bikote sendoagoa garrantzitsua da entrenatzailearen pozik gaude”. Horren garrantzia egiten zuten”. ustez: “Erreferenteak izan daitezke, azpimarratu digu Aitor Paternain bailarako neskatilek ikus dezaten entrenatzaileak: “Finalean sartzea hemengo neskek ere gauzak lortzen ez da egunero lortzen den zerbait, dituztela, ez dela telebistan bakarrik ez neskek ez mutilek. Oso zaila da gertatzen den zerbait”. hor egotea, baina haiek ez dute Mirari Iturralde eta Zelai Sarratea hori baloratzen. Pena izan zen hasi zirenean, duela hiru urte, batez ere horregatik, ez zutelako lehenengo aldiz bost neskak eman disfrutatu. Baina Mirariri esaten zuten izena Ultzamako Buruzgain nion, denborarekin ezberdin ikusiko taldean. “Ea gehiago animatzen diren. Mutil asko ditugu txikitatik, baina nesken artean bultzada txiki bat falta da. Mutilak sei urtetik Final batean ikusten dituzu, baina neska txikiak sartzea ez da oraindik ez, nagusiagoak direnean egunero lortzen, sartu dira eta ezberdina da erakusteko. Baina ni oso pozik nago, ez neskek eta ezta duela urte batzuk nork esango zidan mutilek ere hau?”. Auzako Zelai Sarratea ezkerrean eta Beuntzako 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 26 Mirari Iturralde eskuinean, Ultzamako Frontoiaren aurrean, Larraintzarren. Esku pilota Lurraren Ingurumena ekoaholkuak

Bigarren eskua, aztarna ekologikoa gutxitze bidean

Jakina da aztarna ekologikorik Ondoren egiten dugunari trukea egin, trukerako merkatuak gabeko kontsumorik ez dela, erreparatzea ongi dago, honezkero edota bigarren eskuko dendak. kutsatzen ez duen kontsumo arropa ere uzteko edukiontziak bakarra egiten ez den hori dela, jarri dizkigute, baina prebentzioa Azken finean, zer edo zer lehenengo alegia. Tarteka, baina, elikagaiez aurreikuspenean oinarritzen aldiz erabili ondoren, berria izateari gain, bestelako produktuak erosteko da. Nola lortu gutxiago ekoiztea uzten dio, baina erabilgarria bada, ohitura edo joera dugu gehienok: eta beraz, Lurrean gure aztarna zergatik ez bizia luzatu? Animatu liburuak direla, arropa dela, etxerako gutxitzea? Hona hemen zerbait bigarren aukera eskean dauden tresnaren bat edo beste dela, ... erostea erabakita gomendio bat: gauzei bizi berri bat eskaintzen, bigarren eskuko aukera aztertzea. bizirik zabortegietan ehortzi Horietako asko ez dira gurekin Honetarako geroz eta bide gehiago aurretik! batera zahartuko, edo beste modu daude: lagun edota senitartekoekin Lurra batean esanda, erabilgarriak izan arren erabiltzeari utziko diogu. Zenbat aldiz irakurri ohi dugu liburu berdina? Zenbat arropa uzten dugu erabili gabe egoera onean egonda ere? Zenbat urtez jostatzen dira haurrak jostailuekin?... Horrelako batzuk oparitu egiten ditugu eta beste batzuk, oharkabean, gure sabai edota etxeko armairuetan pilatzen zaizkigu eta bitartean, berriak erosten ditugu horiek ordezkatzeko, “behin edo gutxitan erabili eta bota” gurpil zoroan murgilduta. Truke azokak egin izan dira gurean ere, Aizarotzen esaterako

Zoriondu zure laguna 209. PULUNPE · 2021eko ekaina Pulunpen! Zorionak Patricia! 27 [email protected] Zer irakurri Chucherías Herodes

Patxi Irurtzun Ultzamako liburuzainaren azken eleberria

Tratado de hortografia argitaratu zuen pasa den urtean, Los Tampones punk taldeko abeslariaren bizipenak biltzen zituen eleberria. Chucherías Herodesen protagonista bera aurkituko dugu, Euskal Rock Erradikala hondoan duela, berriz ere. Honetan, langabeziari aurre egiteko komeriatan aurkituko dugu, eta nahiz eta seme-alabekin duen harremanak korapilatsua izaten jarraituko duen, trap musikaren bidez lortuko du haiengana hurbiltzea. Ziklo honetako lehenengo eleberrian bezala, umoreaz baliatuko da Irurtzun, baina prekarietateaz, auzoko bizitzaz, klase zapalkuntzaz eta kontrol sozialaz hitz egiteko asmoz, besteak beste.

Aurreko eleberrian ere aipatu Chucherías herodesek zer Trapa eta gaur egungo gazteen zenuen, bazenuen pertsonaia kontatuko digu? Zertan dabil kultura aurkituko dugu liburuan. berreskuratzeko asmoa, ezta orain Los Tamponeseko Zu ere nerabeen aita zara, Patxi? Eta gainera, Tratado de abeslaria? haustura handia al dago 80ko hortografiaren arrakasta ikusita, hamarkadako belaunaldiarekin? are gogotsuago, ezta? Oraingo honetan protagonista bidegurutzean aurkituko dugu, Bai, hori da eleberriaren gai Lehenik eta behin, eskerrak eman hainbat hilabete daramatzalako nagusienetakoa. Protagonistak nahi dizkizuet elkarrizketagatik. langabezian, eta txikia duen –izenik gabe jarraitzen duenak– Pasa den urtean ere Esan Erranen Spidermanen mozorro batekin umiltasun ariketa bat egiten du egin nuen lehenengo elkarrizketa, kalean eskean dabil. Aldi berean, bere jarrera paternalista alde Tratado de hortografia eleberria telebistako galdera-lehiaketa batera utzita. Punk munduaren aurkezteko, eta zorte handia eman batean parte hartzen du. Bestalde, ikuspegitik reggaetoia eta trap-a zidan, ea honetan ere errepikatzen maitemindu egiten da gutxien bezalako adierazpen kultural den arrakasta. Hain zuzen ere, espero duenean, eta horrek berri horiek baztertzen dira eta Tratado de hortografiak irakurle beldurrak eta zalantzak eragingo mesfidantzaz begiratzen dira, asko izan ditu eta hainbat edizio dizkio. Horretaz guztiaz aparte, baina orain konturatzen da, beti atera dira, adibidez Mexikon, eta seme-alabekin duen harremanak bezala gazteak direla arrazoia argitaratu zenetik, ia egunero korapilatsua izaten jarraituko du, dutenak, eta bera edo bere jaso ditut eleberrian kontatzen baina musikaren bidez haiengana adinekoak galdu direla. Sasiagure denarekin identifikatuta sentitu hurbiltzea lortuko du. bihurtu dela eta bere munduan, direnen mezuak, hunkitu egin Euskal Rock Erradikalaren direnak. Horrek animatu nau beste Zergatik deitu diozu Chucherías munduan, elementu subertsiboa eleberri hau ateratzera. Baina egia herodes? desaktibatu dela ikusten du, da aurretik ere erabakia hartua Tatado de hortografian bezala eta badagoela traparekin nuela pertsonaiarekin ziklo bat txiste merke bat da, eta, agian, deskubritzeko mundu berri bat. idatzi nahi nuela. Euskal Rock ulertzeko liburua irakurri beharra Gainera, gauza oso bitxi bat gertatu Erradikala dekoratu gisa erabiliz, dago. Traparen munduarekin badu zitzaidan: protagonistaren semeak eta testuinguru horretako gaiak lotura, baina gakoa eleberrian Chill Mafia eta Ben Yart entzuten lantzea: gaztaroko ametsak non aurkituko duzue, irakurritakoan ditu eta ni eleberria idazten ari geratu diren, periferiako bizitza... aurkituko zaio zentzua. nintzenean, bat-batean, ospea Egia esan, oso eroso sentitzen naiz hartu zuten talde horiek. Horrek umore doinu horrekin. amorru pixka bat eman zidan, ez

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 28 Zer irakurri Chucherías Herodes

taldeengatik, haiengatik pozten “kontuz gurekin, izorratu gaituzue naiz, nire eleberriarengatik baizik, baina ez gara inozoak eta haserre pentsatzen bainuen talde horiek gaude”, eta zentzu horretan esan bazutela kutsu “underground” bat daiteke nobela soziala badela. Nahiz eta umorezko eta bat-batean kutsu hori galdu Izurritea ere agertzen da... liburua izan, zuten. politikatik ere badu Beste gauza batzuk Bigarren dekoratu moduko bat da, amankomunean dituzte bi bai. Protagonistaren egunerokoa belaunaldiek, prekarietatea da eta nahiz eta lehenengo planoan adibidez. Hori ere aipatuko duzu ez den agertzen, atzean badago eleberrian? Ze gai aurkituko hori guztia, saihestezina da. Patapum bihurtzen da, eta QRetan ditugu? abestiak ere sartu ditut. Horretaz Berritasunen artean, irakurketa aparte, hiru Bai, aurreko eleberrian hitz egin eta literatura bakarrik ez, liburu ipuin ere nuen horri buruz eta honetan honetan bestelako baliabideak txertatu ditut berreskuratu egiten ditut gai aurkituko ditugu QR formatoan... bukaeran, bi horiek. Nobela soziala edo politikoa QR batzuk sartu ditut interesgarria argitaratu gabe izan daiteke gai guzti horiek iruditzen zaidalako irakurleak aketa bestea agertzen direlako: auzoetako modu erraz batean erabili argitaratuta. bizitza, prekarietatea, kontrol ditudan materialak, testuinguru soziala, poliziaren errepresioa... historikoa eta nobelaren benetako nahiz eta umorezko liburu bat izan, erreferenteak eskura izatea. zerbait politikoa ere badu, eta klase Adibidez, Katakrak Iruñeko Patxi Irurzun kontzientziaren aldarrikapena ere okupa mugimendua nire liburuan Ultzamako liburuzaina bai. Protagonistek esaten dute

Patxi Irurtzun 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 29 Jaiotzak, ezkontzak eta heriotzak 2021eko maiatza

2021eko maiatzean gure alderdian izan diren jaiotzak eta heriotzak Zorionak gurasoei Sortzeak: BASABURUA IMOTZ ULTZAMA Arrarats Latasa Auza Oian Zebrian Fernandez, maiatzaren Denver Churiaque del Arbol, maiatzaren Noa Iribarren Otxandorena, maiatzaren 24an jaioa Etxandiko bordan. 13an jaioa, Cesar eta Evaren semea. 18an sortua. Neskatoaren gurasoak: Gurasoak: Asier eta Estela. Iñaki eta Noemi.

Etxandiko bordako familia hazi da Eva, bere bi semeekin, Kenay eta Denver, Familia handituz. Noa etorri zaigu, Markeli ttikienarekin lagun egitera Ezkontzak:

Maiatzean, guk dakigula, ezkontzarik ez dugu izan. Zuen maitasuna, gelditzen zaiguna Heriotzak: BASABURUA ULTZAMA Beruete Lizaso Suarbe Micaela Mikeo Zabaleta, Ibarneko Maria Josefa Iraizotz Zabaleta, Jose Luis Iribarren Toral, Toralen etxekoandrea; maiatzaren 26an hil Arotzeneko etxekoandrea; etxeko semea; maiatzaren 17an hil zen 95 urtetan. maiatzaren 15ean hil zen 93 urtetan. zen 88 urtetan.

Mikalea Mikeo Zabaleta Maria Josefa Iraizotz Jose Luis Iribarren

209. PULUNPE · 2021eko ekaina 30 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 31 209. PULUNPE · 2021eko ekaina 32