De Sesamstraatcrisis Een Thematische Analyse Van Het Debat Rondom De Herprogrammering Van SESAMSTRAAT
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
De Sesamstraatcrisis Een thematische analyse van het debat rondom de herprogrammering van SESAMSTRAAT Maja van Eijndthoven 4099826 BA Eindwerkstuk Televisie ME3V15026 Media en Cultuur: Televisiewetenschap Begeleid door H. Surma Blok 2, collegejaar 2015/2016 28 januari 2016 13722 woorden Chicago Manual of Style footnote Samenvatting In dit onderzoek wordt er gezocht naar antwoord op de vraag: Hoe geeft het debat rondom ‘de herprogrammering’ van SESAMSTRAAT vorm aan het genre kindertelevisie als culturele categorie? Dit onderzoek wordt gedaan aan de hand van Jason Mittells benadering van genre als culturele categorie waarbij hij stelt dat er binnen genreonderzoek gekeken moet worden naar de context waarbinnen het genre als culturele categorie opereert. Volgens Mittell moet genretheorie gaan over hoe generieke processen binnen culturele contexten opereren, hoe industrie en publiek genres construeren, en hoe genres zowel vloeibaar als samenhangend kunnen zijn. Tijdens het in kaart brengen van die context wordt duidelijk dat SESAME STREET gemaakt werd met een educatieve insteek, in het bijzonder om kinderen uit armere gezinnen voor te bereiden op de lagere school. In Nederland wordt er tijdens het produceren van SESAMSTRAAT meer belang gehecht aan de sociale en emotionele ontwikkeling van de jeugdige kijker. Vervolgens wordt in het theoretisch kader vanuit de hedendaagse televisiewetenschap en politiek geadviseerd aan de publieke omroep om met de tijd en haar publiek mee te gaan en in te spelen op veranderingen zoals vergrijzing en digitalisering. De publieke televisieomroep zou zich meer moeten ontwikkelen tot een publieke mediaomroep waarbij programma’s over verschillende platformen verdeeld zijn en er via narrowcasting ingespeeld kan worden op de wensen van specifieke doelgroepen. De bestudering van het genre publieke educatieve kindertelevisie wordt gedaan door een combinatie van een generieke discursieve analyse en een thematische analyse. Mittell stelt dat de discursieve praktijken van definitie, interpretatie en evaluatie het genre een culturele betekenis en waarde geven. Het discours rondom de herprogrammering van SESAMSTRAAT is daarbij verdeeld in uitingen van de publieke omroepen, uitingen van critici en journalisten in de pers, en uitingen van het publiek. In dit onderzoek wordt, door middel van een thematische discoursanalyse zoals voorgesteld door Victoria Brown en Virginia Clarke, gezocht naar patronen van definitie, interpretatie en evaluatie door instituties en het publiek. De discursieve uitingen worden op een vergelijkende manier onderzocht waarbij patronen van overeenkomst maar ook opvallende verschillen worden behandeld. Het genre publieke educatieve kindertelevisie wordt door de publieke omroepen gezien als breder dan enkel te bekijken via de publieke televisieomroep omdat zij vinden dat het genre met de tijd mee moet gaan en in moet spelen op de digitalisering. Dit in tegenstelling tot het journalistieke en publieke discours die vinden dat het genre op de publieke omroep thuishoort en niet slechts via digitale platformen beschikbaar moet zijn. In het debat rond de herprogrammering van SESAMSTRAAT blijkt dus een discrepantie te bestaan in de constructie van het genre publieke educatieve kindertelevisie. 2 Inhoudsopgave 1. Introductie casus en crisis ................................................................................................................... 4 2. Theoretisch kader genre studies ......................................................................................................... 6 3. Historisch en theoretisch kader SESAMSTRAAT op de publieke omroep ............................................... 9 3.1 Van SESAME STREET naar SESAMSTRAAT ............................................................................................. 9 3.2 Kindertelevisie bij de publieke omroep ....................................................................................... 12 4. Methode: generieke discursieve analyse/thematische analyse ....................................................... 16 5. Thematische analyse institutioneel discours: de publieke omroepen .............................................. 21 6. Thematische analyse institutioneel discours: de pers ...................................................................... 25 6.1 Einde SESAMSTRAAT? ..................................................................................................................... 26 6.2 Protest uit nostalgie .................................................................................................................... 27 6.3 SESAMSTRAAT gaat met de tijd mee ............................................................................................... 30 7. Thematische analyse publieksdiscours ............................................................................................. 32 7.1 De paradox en tegenvoorstellen ................................................................................................. 32 7.2 Je suis ieniemienie ....................................................................................................................... 36 7.3 SESAMSTRAAT liever niet op een tablet ......................................................................................... 37 8. Conclusie ........................................................................................................................................... 38 Corpus.................................................................................................................................................... 42 Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 44 Overige bronnen.................................................................................................................................... 45 Bijlage 1: Het institutionele corpus op chronologische volgorde van publicatie .................................. 47 Bijlage 2: Uitingen van de publieke omroepen, codering ..................................................................... 49 Bijlage 3: Uitingen van de publieke omroepen, thematisering ............................................................. 56 Bijlage 4: Uitingen van critici en journalisten in de pers, codering ....................................................... 58 Bijlage 5: Uitingen van critici en journalisten in de pers, thematisering............................................... 69 Bijlage 6: Uitingen van het publiek, codering ........................................................................................ 79 Bijlage 7: Uitingen van het publiek, thematisering ............................................................................... 87 3 1. Introductie casus en crisis Begin november 2015 werd er in de pers gespeculeerd over de verdwijning van het publieke kindertelevisieprogramma SESAMSTRAAT.1 Al snel maakte de Nederlandse Publieke Omroep officieel bekend dat de herhaling van SESAMSTRAAT in de avonduren vanaf januari 2016 niet meer op NPO 1 maar op een themakanaal te zien zal zijn.2 Deze herprogrammering zorgde voor veel ophef in de Nederlandse maatschappij, dit kwam vooral tot uiting in de pers en in reacties op sociale media.3 Zowel de televisie-industrie als journalisten als het publiek nam deel aan het debat rondom de ‘Sesamstraatcrisis’. In deze reacties komen niet alleen verschillende meningen over het programma SESAMSTRAAT naar voren, maar worden ook de maatschappelijke verwachtingen van het genre educatieve kindertelevisie op de publieke omroep duidelijk. Volgens Jason Mittell werken genres als culturele categorieën waarbij culturele contexten, industrie en publiek genres construeren die zowel vloeibaar als samenhangend kunnen zijn.4 Genres werken daarbij als ‘discursieve clusters’ waarbij definities, interpretaties en evaluaties op een bepaald moment samenkomen om een samenhangend genre te suggereren.5 Maar naargelang hun context veranderen de discoursen, betekenissen en definities van een genre na verloop van tijd. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een genre ‘in crisis’ is zoals afgelopen november bij SESAMSTRAAT.6 De discursieve uitingen kunnen bestudeerd worden om antwoord te geven op de vraag: Hoe geeft het debat rondom ‘de herprogrammering’ van SESAMSTRAAT vorm aan het genre kindertelevisie als culturele categorie? Mittell stelt in zijn boek Genre and Television: From Cop Shows to Cartoons in American Culture dat het bestuderen van een televisiegenre in tijden van crisis vanwege de veel- en explicietheid van discursieve uitingen van publiek, industrie en critici veel mogelijkheden voor de onderzoeker creëert.7 Daarnaast is “[c]risis historiography […] one of the crucial tools available to the generic historian to access the underlying cultural assumptions constituting generic categories.”8 Het bestuderen van een genre ‘in crisis’ kan ons dus veel inzicht geven in de verwachtingen die mensen van een genre hebben. De discursieve uitingen omtrent de Sesamstraatcrisis zullen in dit onderzoek bestudeerd worden aan 1 Nick Muller, “Meneer Aart wordt overvallen door einde Sesamstraat: ‘ik denk dat ik er nu mee stop’,” HP De Tijd, laatst bewerkt op 5-11-2015, geraadpleegd op 12-11-2015, <http://www.hpdetijd.nl/2015-11-05/meneer-aart-wordt-overvallen- door-einde-sesamstraat-ik-denk-dat-ik-er-nu-mee-stop/>. 2 NPO, “Sesamstraat gaat door,” Over de NPO: Persberichten, laatst bewerkt op 6-11-2015, geraadpleegd op 12-11-2015, <http://www.npo.nl/overnpo/pers/sesamstraat-gaat-door>.