Zwarte Monoliet

PLUS AANGEBODEN DOOR UW FILMTHEATER, FDN & NVBF BIJLAGE

DOCUMENTAIREFESTIVAL IDFA MAKERS, FILMS EN ACHTERGRONDEN WOODY ALLEN ‘IK WILDE EEN HOMMAGE AAN EUROPESE FILMMAKERS’ AMMONITE KATE WINSLETT ALS VERGETEN PALEONTOLOOG MARY ANNING MANK DAVID FINCHERS VILEINE LIEFDESBRIEF AAN KLASSIEK HOLLYWOOD 2020 #435 DECEMBER

ONAFHANKELIJKE FILMJOURNALISTIEK SINDS 1981 WHITE CUBE ZWARTE MONOLIET PerfectCandidateThe_KomHierDatIkUKus_Filmkrant_260x320.indd 1 #### #### VANAF 3DECEMBER INDEBIOSCOOP ‘ANOTHER SALUTETO THE ‘SMASHES THROUGH THE SAUDIGLASSCEILING’ THE GUARDIAN TOTAL FILM INDOMITABLE FEMALESPIRIT’ LITTLE WHITELIES REGISSEUR VAN WADJDA EEN FILMVAN HAIFAA ALMANSOUR #### THE SKINNY www.septemberﬁ lm.nl 4a

OFFICIALLY SELECTED FOR /septemberﬁ lmnl 30-10-20 11:47 DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 3

REDACTIONEEL Kunstenaar Renzo Martens zegt dat de kunst haar claims als wereldverbeterende kracht moet waarmaken (zie pagina 6). De How We Fuck Up-kunst is niet meer interessant, vindt Martens. Zelf heeft hij die ook wel genoeg gemaakt en er vervolgens over de hele wereld geld mee verdiend. “Mijn film [Enjoy Poverty] werd voornamelijk vertoond in rijke westerse steden, waar mensen met vrije tijd erover konden discussiëren.” Ooit maakte hij kritische kunst, nu moet kunst de wereld verbeteren. Over Gunda van Victor Kossakovsky (pagina 20 t/m 23), waarin de Rus een moedervarken en haar biggen volgt, schreef de festivalcatalogus in Berlijn dat je na het zien van de film onmogelijk nog vlees kunt eten. Waarom altijd of het één of het ander? Natuurlijk: omdat heldere boodschappen beter verkopen. Ondertussen versimpelen die boodschappen ons denken en is verandering moeilijker voor elkaar te krijgen: kunst moet de wereld verbeteren; mensen zullen stoppen met vlees eten. Minder dan dat is een mislukking. Daar- mee komt de lat zo hoog te liggen dat die zelden gehaald wordt. In zijn column (pagina 19) schrijft Dan Hass ler-Forest dat Borat Subsequent Moviefilm geen kijker van mening zal doen veranderen, omdat de mensen die de film kijken – abonnees van Amazon – toch al dezelfde mening zijn toege- daan als maker Sacha Baron Cohen. Hassler- Forest legt opnieuw het probleem op tafel dat streamingdiensten met hun algoritmes eigenlijk zuilen binnen zuilen creëren: mensen krijgen alleen nog maar voorgeschoteld wat bij hun smaak aansluit. In het verlengde daarvan werd de afgelopen week duidelijk dat Trump een mediakanaal wil beginnen dat nog extremer is dan FOX om van daaruit het trumpisme te ver- spreiden. Iedereen op z’n eigen eiland dus. Waar alleen eenduidige boodschappen worden verkondigd die aansluiten bij de heersende ideologie. Ieder- een kan zien wat daar de risico’s van zijn. Het aantal mensen dat van mening verandert door een gesprek met iemand die er anders over denkt, is klein. Van mening veranderen doe je ook niet zomaar, het is een geleidelijk proces. Maar misschien is dat niet eens de belangrijkste functie van die gesprekken. Wat zulke gesprekken ook mogelijk maken – en wat niet langer mogelijk is als mensen zich terug trekken op hun ideologische eilandjes, of dat nou een- kennige vriendengroepen, infotainmentzenders of streamingdiensten zijn – is dat je elkaar kunt behoeden voor onzin. In ieder geval voor de grootste onzin. Over de domheid van de kijkers van FOX leven aan de andere kant van het ideologische spectrum de meest bizarre vooroordelen. Net zoals over de zogenaamde culturele elites de meest Gary Oldman schrijft Citizen Kane bizarre vooroordelen bestaan. Met elkaar in gesprek gaan is in feite een systeem van checks in David Finchers ode and balances. Als dat systeem door ons veranderende kijk aan klasssiek Hollywood en scrollgedrag verdwijnt, levert dat reële risico’s op. Als alle media gereduceerd worden tot een soort Twitter-tijdlijnen met eenduidige ideologische boodschappen en mensen die Mank 4 35 overal hetzelfde over denken, is het wachten tot de boel overkookt. RONALD ROVERS DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 4

STEUN DE DE VOLGENDE FILMKRANT VERSCHIJNT OP DONDERDAG 17 DECEMBER FILMKRANT: WORD #435 ABONNEE Word nu abonnee van de Filmkrant en ontvang Proxima van Alice Winocour.

BLOCKBUSTER

Als u nu een jaarabonnement neemt, ontvangt u niet alleen een jaar lang de CINEMA Filmkrant in de bus, maar als welkomst geschenk een prachtige dvd: het aangrijpende Proxima van Alice Winocour. VOLGENS PAUL W.S. ANDERSON Bent u al abonnee maar brengt u een nieuwe abonnee aan? Dan ontvangt u allebei het welkomstgeschenk. Vooruitblik op Monster Hunter 4 28

Proxima gaat over astronaut Sarah, gespeeld door Eva Green, die op het punt staat haar eerste grote ruimtetocht te maken. Ze gaat een jaar lang op het International Space Station verblijven om het zonnestelsel Proxima te DEZE MAAND OP FILMKRANT.NL onderzoeken. Regisseur Alice Winocour focust 4 THE THINKING MACHINE #44: op de problemen en dilemma’s waar Sarah voor TEGEN DE DAG | Met zijn komt te staan. Alice Winocour in een interview speelfilmdebuut Sombre met de Filmkrant: “Proxima is geen science (1998) presenteerde Philip- fictionfilm. Het is een aardefilm. We verlaten de pe Grandrieux zich als een aarde eigenlijk niet, dus het is eerder een droom krachtige nieuwe stem in de over, dan een verkenning van de ruimte.” wereldcinema. De extreme, compromisloze film draait op papier om de Stort €42,50 (meer mag ook, dan steunt u de psychopathologie van een seriemoordenaar, Filmkrant ook als donateur) op rekeningnum- maar ontstijgt dat uitgangspunt en wordt mer NL28 INGB 0005 3933 95 t.n.v. Stichting een overdenking van onschuld en ervaring, Fuurland te Amsterdam, o.v.v. ‘nieuwe abonnee’ lichamen en lust, landschap en perceptie, en vermeld daarbij uw adresgegevens + e-mail- jeugd en vergetelheid. Grandrieux schrijft adres. Deze aanbieding is geldig tot 13 decem- eloquent over zijn artistieke methodes; ber 2020, met dank aan Remain in Light. sporadisch verschijnen geschriften van zijn THE MAN WITH THE GOLDEN ARM DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 5

NIET TE MISSEN: GA DEZE MAAND IN IEDER GEVAL NAAR 4 1 AMMONITE 4 27 2 WHITE CUBE 4 6 3 JUST 6.5 4 36 4 MANK 4 35 5 NOTTURNO 4 13

47 WORLD OF TOMORROWOP DE SET VAN ON 3 THE ROCKS PLUS RECENSIES VAN 4 13 IDFA: Nothing But the Sun | Notturno 4 24 IDFA: Bloody Nose, Empty Pockets | Silence of the Tides 4 25 IDFA: Songs of Repression | The Mole Agent 4 27 Ammonite 4 31 The Perfect Candidate 4 35 Mank 4 36 Just 6.5 | The Glorias 4 37 DNA | Police 4 38 Hillbilly Elegy | The Dark and the Wicked 4 39 Roald Dahl’s The Witches | Calamity 4 47 Thuiskijken: World of Tomorrow Episode Three 4 48 Thuiskijken: Borat Subsequent Moviefilm | Mata Hari 4 49 Thuiskijken: How You Live Your Story: Selected Works by Kevin Jerome Everson

26 FRANCIS LEE over Ammonite PLUS INTERVIEWS MET 4 6 Renzo Martens over White Cube 4 10 Woody Allen over Rifkin’s Festival 4 20 Victor Kossakovsky over Gunda PLUS DE RUBRIEKEN 4 3 Redactioneel 4 4 Deze maand op filmkrant.nl | The Thinking Machine: Tegen de dag 4 5 Niet te missen 4 9 Freeze Frame: The Social Network 4 21 Het nieuwe kijken: De 22 GUNDA IS EEN MIJLPAAL schrik van de kunstscene 4 19 Dansplaining: Borat 4 33 Prénom Carmen: Afknappers PLUS ARTIKELEN OVER 4 IDFA: Licht in de duisternis 4 16 IDFA: Lockdown 4 36 Kort 4 40 Agenda en evenementen 4 44 Filmsterren 4 46 Boeken: Wild West, 4 18 IDFA: Democratie 4 28 Monster Hunter: De blockbuster om nu naar uit te kijken Boedapest en de rest 4 47 Thuiskijken 4 50 Actie! Op de set van Beti 4 32 Films over ouderdom: Kan het ook anders?

hand in de vorm van poëtische teksten, dag- schap al volledig blijkt te beheersen. Voor de en zeilen van de maffia van binnenuit laat boeken of intentieverklaringen. In het nieu- gelegenheid zetten we al onze interviews en zien’, aldus Heijs destijds. De rerelease is een we audiovisuele essay van Cristina Álvarez recensies rond Kore-eda’s rijke oeuvre op mooie aanleiding om ook onze recensie van López en Adrian Martin voor filmkrant.nl filmkrant.nl/kore-eda in één dossier op een weleer nu voor het eerst digitaal beschik- plaatsen zij Grandrieux’ mijmeringen over rij. baar te maken. Waaruit blijkt dat men toen licht tegenover fragmenten uit Sombre. kennelijk niet zo moeilijk deed over spoilers 4 GOODFELLAS UIT DE MOTTEBALLEN | als nu... 4 DOSSIER: HIROKAZU KORE-EDA | De ‘De fans van de goede films timing zal toeval zijn gevan Martin Scorsese komen 4 IDFA | In deze krant al volop achtergron- weest, maar het kwam wel eindelijk weer eens aan hun den bij de 33ste editie van uitstekend uit. CineMem- trekken’, schreef Filmkrant- het International Documen- ber, het streamingplatform oprichter Jan Heijs in 1990 tary Film Festival Amster- van distributeur September naar aanleiding van de ver- dam, dat dit jaar voor een

Film, bracht midden in de MABOROSI schijning van Goodfellas. Dat is inmiddels flink deel online plaatsvindt. bioscoopsluiting van november drie oude dertig jaar geleden en Scorsese’s twaalfde Op filmkrant.nl/idfa schrij- films van de Japanse meesterfilmer Hirokazu (2008). Vooral Maborosi is het (her)zien speelfilm wordt om die verjaardag te vieren ven we het hele festival door, met verslagen Kore-eda uit: debuut Maborosi (1995), op- waard, een fenomenaal debuut waarin Ko- deze maand opnieuw in de bioscopen gevan de belangrijkste events, interviews en volger After Life (1998) en Still Walking re-eda alle aspecten van zijn kunstenaar- bracht. ‘Een schitterende film, die het reilen achtergronden. DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 6

Kunst heeft vaak de pretentie de wereld te verbeteren maar concreet speelt zij bitter weinig klaar. Renzo Martens brengt daar verandering in met White Cube. Zijn inzet is ambitieus: de levensstandaard van arme Congolese plantagearbeiders blijvend verbeteren en de kunstwereld systematisch transfor- meren. “Het is tijd om de daad bij het woord te voegen.” EDO DIJKSTERHUIS RENZO MARTENS OVER WHITE CUBE KUNST MOET DE WERELD VERBETEREN

“Ik wil zorgen dat de kunst zichzelf weer recht in de kracht waarmaken. Het is tijd om de daad bij het Mijn grootouders aan vaderszijde waren kleine boeren ogen kan kijken”, zegt Renzo Martens. Die uitspraak woord te voegen.” en landarbeiders, ik heb zelf nog op de akker gewerkt.” komt als een verrassing als je de kunstenaar vooral Die daad is er nu en heet White Cube (2020), vol- kent van zijn internationale doorbraakwerk Episode gens Martens “een enorme appendix bij Episode III: FAÇADEKUNST III: Enjoy Poverty (2008). In die film reist Martens af Enjoy Poverty”. De kunstenaar keerde ervoor terug Het idee voor White Cube sluimerde al in Martens’ naar Congo, een land van oorlogsgeweld, schrikbarend naar Congo waar hij de situatie op een palmolieplan- brein vanaf de montagefase van Episode III: Enjoy hoge kindersterfte en gebrek aan vrijwel alles. Hij con- tage probeert om te zetten in kunst. Dat mislukt falie- Poverty maar kreeg richting toen hij werd uitgeno- stateert dat hulporganisaties de situatie niet kunnen kant, waarna de arbeiders zich verenigen in de Cercle digd voor een lezing in Tate Modern. Parallel aan de verbeteren en corrupte politici dat niet willen. Dus d’Art des Travailleurs de Plantation Congolais (CAT- vertoning van zijn film was in dit belangrijkste Britse probeert hij het via kunst. De straatarme Congolezen PC), zelf met klei aan de slag gaan en indrukwekkende museum voor hedendaagse kunst ook de Unilever Se- zouden volgens hem zelfredzaam kunnen worden door zelfportretten maken die met behulp van 3D-scan- ries te zien, een jaarlijkse presentatie van vaak spec- hun eigen ellende te exploiteren. In plaats van brui- technologie worden gereproduceerd in palmvet en taculaire megakunstwerken. “Het gaat om werk van loftsreportages zouden ze foto’s moeten maken van cacao. De officieuze leider van de groep, Matthieu kunstenaars als Ai Weiwei, Olafur Eliasson en Doris creperende kinderen en verkrachte vrouwen, het soort Kasiama, reist naar de Verenigde Staten voor de eer- Salcedo. Heel erg geëngageerde kunst die gaat over beelden waar het internationale journaille goed geld ste internationale tentoonstelling van hun werk, die wat er mis is in de wereld en wat er anders moet. Maar mee verdient. Maar Martens’ pupillen vinden geen door The New York Times prompt wordt uitgeroepen die kunst wordt wel gefinancierd met geld van Uni- aansluiting bij Reuters of AP en krijgen geen perskaart. tot expositie van het jaar. lever, een multinational die de ecologie in de tropen Vervolgens laat hij ze vallen als koude pap. Ondertussen wordt op de plantage een groot, wit, verwoest en achttien dollar per maand betaalt aan Episode III: Enjoy Poverty is een confronterende, vierkant gebouw neergezet. Het is een white cube, een mannelijke plantagearbeiders en negen aan vrouwen.” ongemakkelijke film. Critici noemden hem cynisch en archetypische tentoonstellingsruimte zoals we die Dat is overigens geen geheim. Iedereen met een zelfs pervers. “Het is een onaf verhaal”, zegt Martens er kennen uit westerse musea en galeries. Hier worden beetje interesse voor internationale economie en de twaalf jaar later zelf over. “Als metafilm levert hij kri- exposities gehouden en een symposium over de vraag daarbij behorende machtsverhoudingen, kan hier- tiek op een systeem waarin rijkdom altijd van arm naar hoe kunst kan worden ingezet om een achtergesteld over documenten en filmpjes vinden van Greenpeace rijk vloeit, in de zakenwereld, de humanitaire hulp en gebied op te stoten in de vaart der volkeren. Eregast en andere organisaties. Dus ook Ai Weiwei en al die de journalistiek. Ook aan artistiek engagement zitten is Richard Florida, de theoretisch stadsplanoloog andere Unilever Series-deelnemers. “Ze laten zich limieten. Want die kritiek levert uiteindelijk alleen die in zijn boek The Rise of the Creative Class (2002) inkapselen”, vindt Martens. “Ze aanvaarden financie- voordeel op voor de geprivilegieerden. Mijn film werd beschreef hoe kunst en creativiteit de leefbaarheid en ring van hetzelfde systeem dat ze aanklagen. Dat kan, voornamelijk vertoond in rijke westerse steden, waar economische gezondheid van steden verbetert. maar dan zouden ze zich daar rekenschap van moeten mensen met vrije tijd erover konden discussiëren. En “De gentrificatie die Florida beschrijft is onderdeel geven, anders maken ze façadekunst. Kunst die al- ikzelf kon fijn lezingen houden over de hele wereld.” van het kunstbedrijf en heeft negatieve gevolgen voor leen maar ten goede komt aan mensen met het juiste de arbeidersklasse”, zegt Martens. “In Londen en Am- paspoort, een goede opleiding en genoeg vrije tijd om KLEI sterdam zorgen kunstinstellingen voor opwaardering lekker naar het museum te gaan. De plantagearbeiders Dit soort kunst dat naar zichzelf verwijst, is niet gevan achterstandswijken totdat de armen—en ook de worden geslachtofferd voor de kunst.” noeg meer voor Martens. “Alle grote internationale kunstenaars zelf—de stad uit worden gedrukt. Wij “Dat moest ik rechtzetten. Ook ik zat immers on- tentoonstellingen en musea staan volgeplempt met willen dat proces van gentrificatie omdraaien, kunst der een Unilever-logo mijn verhaal over privilege te how-we-fuck-up-kunst. Het is niet interessant meer. gebruiken om de positie van de arbeidersklasse te houden. Waarom zou de kracht van kunst—schoon- De kunst moet haar claims als wereldverbeterende verbeteren. Ik ben zelf het levende bewijs dat het kan. heid, liefde, inclusiviteit, inzicht—niet ook gelden op DE FILMKRANT PORTRET MAX PINCKERS #435 DECEMBER 2020 7

de plantages? Natuurlijk, er heerst nu een arbeidsre- in niet mis te verstane woorden context en duiding te het product dat ze verbouwen, en met de opbrengst gime dat geen tijd overlaat voor kritische en creatieve geven. “Twee van de drie keer is dat ook echt nodig”, kopen ze het land terug.” activiteiten, maar in die dorpen werd altijd al kunst vindt hij. “Bij aankomst op de plantage word ik door Behalve een schitterend vergezicht biedt Martens’ gemaakt. De bewijzen ervan zijn nota bene te vinden Matthieu aangezien voor afgezant van William film ook een kritische beschouwing van het fenomeen in de etnografische collecties van westerse musea.” Lever, de negentiende-eeuwse oprichter van Unile- white cube. “In zo’n ruimte wordt kunst gepresen- ver. En ik ben ook een witte man met een plan—dat teerd als losstaand van de wereld, wat natuurlijk niet FEELGOOD-SPROOKJE moet uitgelegd worden. Bovendien denk ik dat de zo is, al was het maar vanwege de financiering van White Cube is ook “een poging de rommel van Episo- huidige tijd vraagt om heldere taal. Sarcasme en iro- die white cube. Maar de kunst bestaat bij gratie van de III: Enjoy Poverty op te ruimen”, zoals Martens het nie voldoen niet meer.” de white cube.” Voor die laatste bewering kunnen we stelt. “Die film biedt geen enkele uitweg, snijdt alles “White Cube is ontegenzeggelijk een documentaire voor overtuigend bewijs helemaal terug naar Marcel af. Alle inspanningen van hulpverleners en beleids- omdat de film vastlegt hoe ik in Congo aankom, mijn Duchamp, die begin twintigste eeuw een pissoir op makers om de situatie te verbeteren leveren niets op eerste poging verschil te maken faliekant mislukt en een sokkel in een museumzaal plaatste en het daar- en ook mijn eigen pogingen leiden nergens toe. Die rol de volgende slaagt. Maar dit is net zo goed een feel- mee verhief tot kunstwerk. van een man die je anderhalf uur laat gissen naar zijn good-sprookje. Het is ook bijna onwerkelijk. Arbei- De binnenkant van de Congolese white cube krij- motieven wilde ik niet meer spelen.” ders maken zelfportretten van aarde die ze generaties gen we overigens niet te zien. Het is een symbool, het White Cube is absoluut minder ambigu. Martens lang hebben bewerkt in dienst van een multinational. diapositieve equivalent van de zwarte monoliet in richt zich een paar keer zelfs direct tot de kijker om Vervolgens worden die werken uitgevoerd in cacao, 2001: A Space Odyssey (Stanley Kubrick, 1968). “Voor Matthieu is de white cube een soort nieuwe fetisj die hem helpt zijn dromen te verwezenlijken. Maar des- gevraagd stelt hij dat als hij moet kiezen tussen kunst ‘Kunstenaars als en land, hij altijd en direct kiest voor land.”

Ai Weiwei, Olafur RADICAAL Eliasson en Doris De Congolese white cube is een enorm succes. Door de internationale aandacht voor dit Fremdkörper in het Salcedo maken Afrikaanse binnenland hebben de plantagearbeiders heel erg geënga- eindelijk de aandacht van regeringsofficials. Ze krijgen nu financiering van Stichting DOEN en hebben geerde kunst toegang tot klimaatresistent zaaigoed. Ook de boeren die gaat over wat in de directe omgeving van de plantage hebben daar profijt van. er mis is in de “De CATPC heeft inmiddels 85 hectare in bezit wereld. Maar hun maar heeft veel grotere ambities”, vertelt Martens. “Op het land wordt een inclusief en ecologisch ver- kunst voor de antwoord voedselbos geplant. Een paar honderd Unilever Series mensen kunnen ervan leven. Van de agrarische kant van het project weet ik heel weinig, die laat ik graag wordt wel aan de plantagearbeiders over. Ik help nog wel bij de gefinancierd met organisatie van internationale tentoonstellingen, maar ik wil me steeds meer terugtrekken.” geld van een Behalve een zichtbaar en duurzaam effect op de multinational die levensomstandigheden van plantagearbeiders hoopt Martens dat zijn film White Cube een aanzet geeft tot de ecologie in de herijking van het kunstsysteem. “De nieuwe directeur tropen verwoest van het Stedelijk Museum Amsterdam heeft aan- gegeven dat hij de helft van zijn aankoopbudget wil en achttien dollar gebruiken voor werk van kunstenaars van kleur. Dat per maand betaalt is een stap in de goede richting maar nog niet genoeg. Beter zou zijn als honderd procent van het budget aan mannelijke ging naar kunst van plantagearbeiders, bijvoorbeeld plantagearbeiders twee jaar lang. Het zou de kunstenaars geld opleveren en negen aan om hun land terug te kopen en het milieu te verbeteren, maar het Stedelijk zou eindelijk weer eens een vrouwen.’ echt radicale tentoonstelling hebben. Op losse schroeven [een revolutionaire tentoonstelling van vernieu- wende kunst, red.] dateert alweer van 1969.”

WHITE CUBE NEDERLAND/BELGIË/CONGO- KINSHASA, 2020 | REGIE RENZO MARTENS | 78 MINUTEN | DISTRIBUTIE MOKUM | TE ZIEN OP IDFA EN VANAF 26 RENZO MARTENS NOVEMBER IN DE BIOSCOPEN, OOK VIA picl.nl NFF TALENTDAGEN 9 – 13 DEC 2020

Het Nederlands Film Festival (NFF) verwelkomt en steunt talent! Van 9 t/m 13 december ontmoet je andere filmprofessionals, bespreek je je filmplan, bekijk je de films uit de Studentencompetitie on demand en beleef je de Talent Awards tijdens de NFF Talentdagen.

Kijk tussen 9 en 13 december films van de nieuwe lichting makers op filmfestival.nl/talent vanaf 3 december in de filmtheaters DE FILMKRANT ILLUSTRATIE LAE SCHAEFER #435 DECEMBER 2020 9

Afgelopen maand verscheen The Social Dilemma (Jeff Regisseur Shady El-Hamus (De libi) brengt maandelijks een ode Orlowski) op Netflix en de documentaire zorgde meteen voor een hoop onrust. De kijker krijgt een inkijk- aan een bijzondere filmscène. Deze keer Mark Zuckerberg die zijn je in de werking van algoritmes die er puur op geënt pagina blijft refreshen. zijn de gebruiker zo verslaafd mogelijk te maken. Pijnlijk, absoluut, maar onze beeldschermverslaving is niet het enige online probleem waar we als mens mee te maken hebben. Tien jaar geleden verscheen een andere film die liet zien dat de komst, en de groei- THE SOCIAL NETWORK ende populariteit van Facebook ook nog eens ernstige gevoelens van eenzaamheid veroorzaakte—niet in de laatste plaats bij de bedenker zelf. Langzaam wordt Mark steeds meer slachtoffer van Hij is té hongerig geweest, té competitief, en té zelf- The Social Network (David Fincher, 2010) begint het monster dat hij zelf gecreëerd heeft. Hij is een on- zuchtig. Als zijn advocaat het kantoor verlaat opent met een break-up. Mark is een hyperintelligente Har- zekere, sociaal ongemakkelijke jongen die zijn digitale Mark zijn laptop. Hij zoekt op Facebook zijn oude vard-student met een minimaal empathisch vermogen talent gebruikt heeft om erkenning en status te verga- vriendinnetje op en stuurt haar een vriendschapsver- en een groot ego. Als het meisje waar hij mee aan het ren. Hij blijkt steeds gevoeliger te worden voor macht, zoek—terwijl de camera op hem inzoomt, blijft hij de daten is hem in de eerste scène vertelt dat ze helemaal deinst er niet voor terug vriendschappen te beëindi- pagina refreshen. Hij is rijk, maar alleen. klaar is met zijn superieure, zelfzuchtige gedrag en het gen als hij er zelf ‘beter van wordt’, en raakt verslaafd Regisseur David Fincher en schrijver Aaron Sorkin met hem uitmaakt, vlucht Mark beschaamd weg. Uit aan zijn succes. laten in The Social Network zien hoe Mark Zuckerberg wraak start hij diezelfde nacht nog een platform waar In de eindscène van de film zit Mark in een advo- de wereld heeft besmet met zijn eigen aandoening. de klassenfoto’s van vrouwelijke medestudenten ver- catenkantoor waar hij zojuist zijn oude vrienden en za- Zijn problemen zijn de onze geworden want vandaag geleken en beoordeeld kunnen worden—een kinder- kenpartners voor miljoenen heeft uitgekocht. Nu de dag zijn we competitiever, onzekerder en egocen- achtige, dronken actie, maar daarom niet minder po- is hij eindelijk de enige overgebleven eigenaar van trischer dan ooit. In dat eindshot zien we niet zozeer pulair. Als de Harvard-server binnen een paar uur Facebook, een bedrijf dat op dat moment 25 miljard Mark maar vooral onszelf zitten, achter die laptop, crasht lijkt Mark zich te beseffen dat hij iets in handen dollar waard is. Als de kruitdampen van de onderhan- wachtend op likes, erkenning en aandacht. Wat van- heeft. Schaamte, onzekerheid en een gekrenkt ego blij- delingen in het kantoor zijn opgetrokken lijkt Mark inuit een giftige ego-pijn begon is inmiddels uitgegroeid ken de basisingrediënten van het recept Facebook. eens te beseffen dat hij nu ook daadwerkelijk als enige tot een even giftig verdienmodel dat ons niet alleen Al snel is Mark een beroemdheid op de universiteit. is overgebleven—hij heeft alles wat hij wilde maar de hopeloos verslaafd heeft gemaakt, maar ons ook nog Wat volgt is een film die ons laat zien dat hoe meer blik in zijn ogen verraadt een leeg gevoel. “I’m not a eens sociaal goed in de war heeft geschopt. zijn website, en daarmee zijn ego, groeit, hoe meer bad guy”, zegt hij nog tegen zijn advocaat, maar het feit Mark zichzelf isoleert van de mensen om hem heen. dat hij de behoefte voelt dat te benadrukken, zegt alles. SHADY EL-HAMUS DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 10

WOODY ALLEN OVER RIFKIN’S FESTIVAL ‘WE ZIJN GEEN CLOU IN EEN GROOT KOKOSMISCH PLAN’ Met Rifkin’s Festival heeft Woody Allen zijn 49ste film gemaakt. Als de 84-jarige filmmaker gezond blijft en er in Parijs weer gefilmd kan worden, maakt hij zijn vijftigste en misschien laatste film. Een gesprek over romantische komedies, de pretentieuze filmwereld, klassieke Europese cinema en zijn positie van paria in de Ameri- kaanse filmwereld.

DOOR JOS VAN DER BURG

Het leven was wel eens vrolijker voor Woody Allen. lange tijd rond met een jazzband, JvdB.] Het is een Ondergetekende ziet een pathetische oude man vol Hij brengt al maanden met zijn vrouw Soon-Yi Previn prachtige, zeer visuele stad. Als iemand er een film van zelfbeklag, maar Allen noemt hem ‘een droevig per- bijna alle tijd binnenshuis door, zegt hij aan de tele- mij wil financieren, ben ik er gelukkig mee. Het enige sonage’. “Zijn huwelijk valt uit elkaar, hij zal geen foon in New York, de stad waarin de meeste van zijn dat me gek maakte in die extreem aangename stad relatie krijgen met die erg aardige vrouw en nooit de films zich afspelen en waaraan hij verknocht is. “We waren fietsers. Op straat keek ik constant over mijn grote roman schrijven die hij wilde schijven, maar aan mogen dagelijks een uurtje naar buiten om te wande- schouders of er geen fiets aankwam. Dat moet ik nu het eind van de film heeft hij wel een zekere mate van len, maar winkels en restaurants zijn dicht, iedereen trouwens ook in New York doen. Dat was altijd een zelfinzicht. Hij accepteert dat hij geen grote schrijver heeft mondmaskers op en mijdt elkaar. Het voelt ver- wandelstad, zeker Manhattan waar ik woon, maar ook is en dat zijn huwelijk, dat niet groots was, in een schrikkelijk. Ik mis de mogelijkheid om ’s avonds naar daar duiken plotseling steeds meer fietsen op.” clean breakup is geëindigd.” buiten te kunnen, om restaurants te bezoeken en vrienden te zien. Dat is voor mij het ergste.” DROEVIG PERSONAGE LEEGHOOFD Zoals elk jaar zou Allen ook dit jaar weer een film Allens fietsgetut verraadt misschien zijn leeftijd, De plot van Rifkin’s Festival biedt vertrouwd opnemen. Na het succes van Midnight in Paris bijna maar verder valt aan niets te merken dat hij hoog- Allen-materiaal, maar de locatie is verrassend: het tien jaar geleden zou dat weer in Parijs zijn. Helaas. bejaard is. Hij formuleert helder en neemt ruim de tijd filmfestival van San Sebastian. Het stelt Allen in staat “De pest kwam, zodat het niet door ging. Hopelijk is om vragen te beantwoorden. De aanleiding voor het satirisch uit te halen naar het pretentieuze sfeertje dat het virus komende zomer onder controle, zodat ik daar telefoongesprek is Rifkin’s Festival, dat geen nieuwe op filmfestivals kan hangen. Hij doet dat vooral met dan de film kan maken.” Als het lukt zal dat ontwikkeling in Allens werk toont—dat zal ook nie- het personage van een jonge regisseur, die op het fes- Allens vijftigste film zijn. Een bizar aantal. Tot voor mand hebben verwacht—maar een romantische ko- tival met zijn film over het Israëlisch-Palestijnse con- kort zei hij altijd dat hij door zou blijven filmen tot hij medie is, zoals Allen die al zijn hele leven maakt. Zo- flict als een groot talent wordt gefêteerd, maar die ei- dood op de set neervalt, maar inmiddels is hij daar niet als in bijna al zijn films draait het om liefdesperikelen. genlijk een leeghoofd is. “In de kunst kom je enorm meer zo zeker van. “Ik speel met de gedachte om te Een gepensioneerde Amerikaanse filmdocent, die veel pretenties tegen”, zegt Allen. “Tv-talkshows voe- stoppen, maar ben er nog niet zeker van. Misschien mislukt is als schrijver, gaat met zijn vrouw, een ren een eindeloze stroom filmmakers, schrijvers, wordt de vijftigste mijn laatste film, misschien ga ik pr-dame, mee naar het filmfestival in San Sebastian. schilders en musici op, die praten over wat zij doen, door. Toen ik jong was dacht ik dat ik hooguit twintig Niet omdat hij er zin in heeft, maar omdat hij bang is wat hun werk betekent en hoe serieus en psycholo- of vijfentwintig films gemaakt zou hebben als ik met dat zijn vrouw het met andere mannen aanlegt. Op gisch het allemaal is. Maar als je vervolgens hun werk pensioen zou gaan. Dat het er vijftig zouden kunnen het festival flirt zijn vrouw inderdaad met een jonge ziet, blijkt het lang niet zo goed als hun gesprekken zijn, kwam nooit bij me op. Maar nu is het bijna zover.” regisseur, waarna hij probeert een jongere vrouw, een erover. Nee, ik noem geen namen, maar pretentie is Als Allen ook na zijn vijftigste nog blijft filmen, wil arts met huwelijksproblemen, te versieren. Dat hij bij een zeer groot onderdeel van de kunstwereld.” hij dat best in Amsterdam komen doen. “Ik ben er een haar kans denkt te maken, tekent zijn gebrek aan In het verleden deed Allen er ook aan mee, bekent paar keer geweest om er jazz te spelen. [Allen toerde zelfinzicht. hij. “In tv-shows kon ik ook minutenlang praten over DE FILMKRANT FOTO QUIM VIVES #435 DECEMBER 2020 11

WOODY ALLEN OVER RIFKIN’S FESTIVAL ‘WE ZIJN GEEN CLOU IN EEN GROOT KOKOSMISCH PLAN’

wat ik bedoelde met een film. Het klonk geweldig als ik in armoede en kan geen films maken over de vele het zei, maar ik weet niet of mensen die de film zagen nuances ervan. Filmmakers als Mike Leigh en Ken ‘Ik ben niet opge- ook het gevoel hadden dat ik probeerde te verkopen.” Loach voelen deze thematiek diep aan en maken er groeid in armoede Het blijft lastig, zegt hij. “Als je een film promoot in prachtige films over, maar ik heb een andere gevoelig- magazines, kranten of op radio en tv kun je moeilijk heid. Ik ben geobsedeerd door menselijke relaties en en kan geen films zeggen dat je gefaald hebt. Dat je een slechte film hebt psychische, neurotische en existentiële problemen.” maken over de vele gemaakt, waarbij de kijker zich zal vervelen. Je bent een verkoper van een product. Het zegt dus niets als ik PATHETISCHE SCHURKEN nuances ervan, zeg dat een film van mij goed, interessant, romantisch De laatste jaren heeft Allen vooral professionele pro- maar ik heb een an- of innemend is. Uiteindelijk oordeelt het publiek of blemen, want sinds Mia Farrows adoptiedochter een film amuseert, aanzet tot lachen of nadenken.” Dylan Farrow bijna drie jaar geleden de beschuldiging dere gevoeligheid. uitte dat hij haar in 1992 als achtjarige had aangerand, Ik ben geobsedeerd GENIETBAAR LEVEN is hij in de Amerikaanse filmwereld persona non grata. Naast romcom en satire is Rifkin’s Festival een eer- Allens voorlaatste film A Rainy Day in New York werd door menselijke betoon aan de naoorlogse Europese cinema. De in Amerika niet uitgebracht, Amazon verbrak een con- relaties en psychi- dromen van de hoofdpersoon, de oude man, zijn pas- tract voor het maken van vier films en Allen vond tiches van (zwart-wit)fragmenten uit films van onder ternauwernood een uitgever voor zijn autobiografie sche, neu rotische andere Fellini, Truffaut en Bergman. Citizen Kane is À propos. Hij zegt niet gebukt te gaan onder de been existentiële de enige Amerikaanse film in Allens selectie. Dat is schuldiging. “Ik wind me op over veel zaken in de we- geen toeval, zegt Allen. “De cinema is volwassen ge- reld en het leven, maar niet hierover. De beschuldiging problemen.’ worden met de Europese meesters. Toen ik na de oor- is destijds maandenlang zorgvuldig en gedetailleerd log het werk van filmmakers als Fellini, Bergman, onderzocht. Met als conclusie dat de beschuldiging Truffaut en De Sica zag, was ik stomverbaasd. Hun vals was. Daarna ging ik door met mijn werk. Ik trad films waren zó volwassen, confronterend, intellec- weer op met jazzconcerten en mensen kwamen naar tueel, emotioneel gepassioneerd en bevredigend, mijn films. Ik dacht er niet meer aan, het zat niet in zoiets had ik nog nooit gezien. Met Rifkin’s Festival mijn hoofd.” breng ik een hommage aan deze filmmakers, die een Dat Amerikanen zijn films niet of nauwelijks kun- revolutie ontketenden in de cinema.” nen zien (A Rainy Day in New York werd een jaar na Rifkin’s Festival is een lichtgewichtfilm, maar heeft dato in een paar bioscopen uitgebracht, maar Rifkin’s met een opmerking van De Dood in de pastiche op Festival heeft nog geen Amerikaanse distributeur) doet Bergmans Het zevende zegel een serieuze boodschap. hij af met een grap. “Als het goede films zijn, missen ze “Het leven is zinloos, maar niet leeg”, houdt de zwarte iets waarvan ze hadden kunnen genieten, maar als het man met de zeis de hoofdpersoon voor als deze het slechte films zijn, hebben ze geluk want dan gooien ze niet meer zitten. Allen: “Ik geloof dat dat waar is. Ik hun geld niet weg aan iets belabberds.” Serieuzer: “Ie- twijfel er niet aan dat het leven zinloos is, maar dat der land gaat door perioden waarin de vrijheid van ex- wil niet zeggen dat het leeg is. Je kunt een genietbaar pressie moeilijker is dan in andere tijden. We leven nu leven leiden met anderen, ervaringen opdoen en din- in een tijd van grote politieke correctheid, zodat pro- gen creëren. Het leven is niet leeg, maar het heeft ducten worden gescreend op allerlei gevoeligheden. geen betekenis. We zijn geen clou in een groot kos- Later zal dat worden gezien als dwaas, precies zoals we misch plan.” nu terugkijken op het censureren van boeken en films Dat Allen altijd romcoms maakt, heeft een simpele in het verleden. Degenen die dat toen deden staan nu te reden. “Bepaalde onderwerpen zitten in ieders hoofd boek als pathetische schurken. We zitten nu weer een en die leveren sinds mensenheugenis prachtig drama- beetje aan de repressieve kant, maar het is niet ver- tisch materiaal op. Liefdesrelaties vind je al bij de schrikkelijk. Het zal weer overgaan.” oude Grieken en ook bij de grote Franse en Russische schrijvers. Hun werk gaat altijd over liefdesrelaties of RIFKIN’S FESTIVAL VERENIGDE STATEN, 2020 | over misdaad en moord. Als je lezers of filmkijkers wil REGIE WOODY ALLEN | MET WALLACE SHAWN, ELENA ANAYA, LOUIS GARREL, GINA GERSHON, SERGI LÓPEZ | interesseren, moet je dus deze onderwerpen nemen.” 92 MINUTEN | DISTRIBUTIE PARADISO | TE ZIEN VANAF Films over sociale ellende kan hij niet maken, ook niet 3 DECEMBER | LEES DE RECENSIE OP filmkrant.nl WOODY ALLEN als hij zou willen, stelt Allen. “Ik ben niet opgegroeid FROM THE ACADEMY AWARD® NOMINATED MAKERS OF THE SECRET OF KELLS AND SONG OF THE SEA

“A STIRRING MASTERWORK…STUNNINGLY GORGEOUS… PHILOSOPHICALLY PROFOUND” 25 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP

19 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP

International Documentary Film Festival Amsterdam 18 nov – 6 dec

EEN UITGAVE VAN DE FILMFREAK DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 13

OPENINGSFILM NOTHING BUT THE SUN Het einde van een volk Emoties zie je nauwelijks in Nothing but the yaans-Zwitserse regisseur Arami Ullón is in Een paar keer zegt de oude man dat er er- ders stierven. Contact met de buitenwereld Sun, de openingsfilm van de 33ste editie feite een grafschrift. De man die ze volgt, gens in de jungle waarschijnlijk nog een en- zou dus funest kunnen zijn voor die stam, zo- van documentairefestival IDFA, maar ach haar hoofdpersoon, is de oude Mateo Sobode kele Ayoreo-stam woont, maar die heeft als het funest was voor die van Mateo. ter die kalmte schuilt het verdriet van een Chiqueno, een van de laatste overlevenden geen contact met de buitenwereld en dat wil Het is pijnlijk om te zien. Het is niet alleen heel volk. De emoties zijn zo groot dat het van de Ayoreo in het noorden van Paraguay. hij graag zo houden. De reden dat zijn be- maar zo dat de kwaadaardige witte mannen geen zin meer heeft om ze eruit te vloeken, Met een taperecorder en een zwaar gemoed schaving bijna van de aardbodem is verdwe- een nieuwe cultuur kwamen opdringen en de eruit te klagen, eruit te huilen. En dus is het bezoekt hij andere Ayoreo om verhalen en nen, zijn namelijk de witte missionarissen onschuldige naïeve Aroyeo zich lieten over- stil. herinneringen op te nemen, om tenminste die in naam van de christelijke god de zielen rompelen door blingbling. Zelf zagen ze aan- nog iets van hun cultuur vast te leggen van de Ayoreo kwamen redden en als kerst- vankelijk ook wel voordelen in de witte cul- Het is cru om te stellen maar de documen- voordat die over een of twee generaties ver- bonus ook nog even de mazelen kwamen tuur. De onbekende mensen van buiten taire Nothing but the Sun van de Paragua- dwenen is. brengen. Waardoor onder meer Mateo’s ou- hadden veel meer spullen en dat wilden zij ook. Het besef dat ze van alles zouden verlie- zen—hun eigenheid, hun identiteit—kwam te laat. Het voedsel dat hen eeuwenlang in leven hield en dat rijkelijk voorradig was, moet nu gekocht worden, want het land is in handen van bedrijven gekomen. Zelfs het water is geprivatiseerd. De band met de natuur, het wezen van hun cultuur, is door- gesneden. Ze dragen de kleren van de witte man, hebben de manieren van de witte man overgenomen en veel Ayoreo praten ook als de witte man. Ze voelen zich geen echte Ayoreo meer. De meesten bidden zelfs tot de christelijke god. Dat is nou een echte apocalyps. RONALD ROVERS

NOTHING BUT THE SUN ZWITSERLAND/ PARAGUAY, 2020 | REGIE ARAMI ULLÓN | 75 MINUTEN | DISTRIBUTIE CINEMA DELICATESSEN | TE ZIEN OP IDFA (OOK IN IDFA EXTENDED) EN VANAF 19 NOVEMBER IN DE NOTHING BUT THE SUN BIOSCOPEN

NOTTURNO Stilte voor de volgende storm Gianfranco Rosi is pas gaan filmen in seerde kinderen, fragiele zielen die zijn Libanon, Syrië en Koerdistan nadat de blootgesteld aan de monsters van IS. Jonge nieuwsploegen waren vertrokken. Notturno vrouwen in een gewapende strijd. Kleine is wat hij aantreft door geduldig te kijken. jongens met grote verantwoordelijkheden. De mensen worden tijdloos als de zielen in Gianfranco Rosi stelt een bedachtzaam mo- een schilderij. zaïek samen waarin hij geduldig en vol compassie ieder zelf zijn verhaal laat vertellen. Het is er koud, nat en donker, in het conflict- Zo dwalen er vrouwen door een verlaten rijke landschap van Notturno van Gianfranco fort waar hun zoons gevangen zaten. De Rosi, dit jaar eregast op IDFA. Hij reist voor de klaagzang van een van hen gaat door merg en documentaire langs de randen van de afgrond. been. Het is een mooie dialoog tussen twee Langs de grenzen van waar de terreur van IS verteltradities: de observerende blik van Rosi nog aan het uitrazen is. Waar de wonden nog en de zang van de moeder. Ze huilt en ze vers zijn en de strijd nog niet besloten. zingt, dat ze voelt dat haar zoon hier moet Notturno is een cinematografisch genot, hebben gezeten. Tot zijn einde. met ongeëvenaarde beelden van een geha- Een groepje ouderen repeteert een thea- vend gebied waar ten tijde van het filmen terstuk over de ene oorlog na de andere revo- misschien alles al wel verteld lijkt. Maar niet lutie. Zij vlechten verhalen aan elkaar met ditzelfde thema. De film past bij een tijd met deze blik, met deze rust. Hij treft volke- hun terloops geplaatste historische com- waarin we verzadigd zijn van geweld. Dit is ren van wie het lot is bepaald door de loop mentaar. En iedereen is even waardig. De het document van een slapeloze nacht met in van de geschiedenis: huidige conflicten zijn Arabier, de Koerd, de Jezidi. de verte de echo van een bloeddorstig beest de erfenissen van een koloniale tijd waarin De mensen worden tijdloos als de zielen in dat morgen misschien weer op de stoep ver- bezetters arbitraire lijnen door de regio trok- een schilderij. Hun levens een tableau in de schijnt. ken. Het hiaat van hun vertrek liet ruimte leegte van wat we de ander aandoen. De ou- BERI SHALMASHI voor machtslustige dictatoren die net zomin deren, de kinderen, de strijders, de moeders, om de mensen gaven. En nu, nu is er een ver- ze hadden net zo goed ergens anders kunnen NOTTURNO ITALIË, 2020 | REGIE GIANFRANCO ROSI drietige stilte voor de volgende storm. staan. In een andere oorlog. In een ander | 100 MINUTEN | DISTRIBUTIE CINÉART | TE ZIEN OP Met rouwende moeders van wie de zonen land. In een andere tijd. Notturno onder- IDFA (OOK IN IDFA EXTENDED) EN VANAF 3 DECEMBER in het gevang zijn omgebracht. Getraumati- scheidt zich van de bombastische films met IN DE BIOSCOPEN, OOK VIA picl.nl NOTTURNO DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 14

IDFA THE MAGNITUDE OF ALL THINGS AAN KEUKENTAFELS WORDT HET BESTAAN EVEN

De dagelijkse nieuwsstroom vol LICHT EN rampspoed kan overweldigend zijn. Wat kan IDFA betekenen DRAGELIJK voor alle mensen die even genoeg hebben van ellendig nieuws, In The Magnitude of All Things rouwen mensen om Of is onverschilligheid een recht? Ik moet denken een planeet die door klimaatverandering onherken- aan de roman Mijn jaar van rust en kalmte van Ottessa onverschillig zijn geworden of in baar gaat veranderen. Ze anticiperen met hun tranen Moshfegh, waarin een murw geslagen, jonge vrouw stilte rouwen om wat verloren op een rampscenario. Het verdriet dat je daar om kan in New York een radicale beslissing neemt. Als een voelen, gaat geen fases door maar is een continue soort Oblomov trekt ze zich een jaar lang terug uit het kan gaan? Lichtpuntjes in de rouw, zegt een vrouw in de documentaire. Daarom is leven door de dagen vooral slapend door te brengen. duisternis. DOOR MARISKA GRAVELAND het zo moeilijk ermee om te gaan. “Hoe voorkomen Na haar vrijwillige afzondering krijgt ze aan het eind, we dat we uit wanhoop ter aarde storten en roepen: zittend op een bankje, haar sensitiviteit terug. Daar ‘het is te laat, het is verschrikkelijk, het is voorbij’?” begint het, op dat bankje. Net zoals je na een rouwpe- Dikke, warme tranen vloeien dit jaar in IDFA-docu- Verdriet zonder einde kan verlammend werken. Wat riode weer langzaam terugkeert onder de levenden. mentaires. Een Inuit-vrouw huilt in The Magnitude of te doen? Nog meer documentaires kijken? All Things om het vertrouwde sneeuwlandschap dat GASTVRIJHEID wegsmelt. Renzo Martens huilt in White Cube om zijn LEKKER MAKKELIJK Wat kan IDFA betekenen voor al die mensen die ver- bruut afgebroken kunstproject in Congo. Russische Jaarlijkse keren dezelfde knagende vragen terug tij- zadigd zijn van ellendig nieuws, onverschillig zijn vrouwen huilen in The Foundation Pit om het huis dat dens IDFA. Is het niet lekker makkelijk om vanuit je geworden of aan het rouwen zijn om alles wat ver- ze kwijtraken. Het verdriet dat mensen over de hele luie stoel naar andermans leed te kijken? Hoeveel loren kan gaan? Hoe hou je je gevoeligheid voor de wereld hebben is eindeloos. compassie kunnen we opbrengen voor de ander? Het wereld intact? Struinend door het IDFA-programma Veel mensen rouwen om wat er kan verdwijnen. Zo- gevaar van empathy fatigue ligt op de loer, woorden vind je een paar lichtpuntjes in de duisternis. Geen als het Ayoreo-volk in de openingsfilm Nothing But the die je de laatste tijd steeds vaker ziet opduiken, omdat vergezichten, geen pasklare oplossingen, maar juist Sun. Zij zijn uit de Paraguayaanse bossen verdreven en de dagelijkse nieuwsstroom overweldigend kan zijn. filmmakers die perspectief bieden door iets simpels voelen zich als een ontwortelde boom. “Rouw is je ont- Je hoeft natuurlijk niet voortdurend verontwaardigd te doen: mensen filmen die met elkaar praten. Soms heemd voelen”, zegt een van hen. Eerst haalden ze alles te zijn om betrokken te blijven, dat houdt niemand gelijkgestemden, soms andersdenkenden. Misschien uit de natuur, nu moeten ze zichzelf helemaal opnieuw vol. Maar onverschilligheid—uit zelfbescherming— ligt daar wel een sleutel voor de grote problemen die uitvinden. Het geloof houdt ze op de been. kan een gevolg zijn. veel mensen boven het hoofd stijgen. Deze makers DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 15

Jaarlijkse keren dezelfde knagende vragen terug tijdens IDFA. Is het niet lekker makkelijk om vanuit je luie stoel naar andermans leed te kijken? Of is onverschilligheid een recht? PLEASE HOLD THE LINE hebben iets goed aangevoeld en brengen de wereld vrijheid is niet altijd eenvoudig maar iedereen helpt dat er niets op het spel staat. Dat kan van alles zijn: terug tot de keukentafel of schoolbanken. wel iemand in deze film, die gaandeweg steeds meer van klachten over de geestdodende films op tv tot een Zoals in Marc Isaacs The Filmmaker’s House. De aanvoelt als een huiselijke soap. Het mooiste moment exposé over het kapitalisme dat op de schop moet. Britse filmmaker Isaacs videobelt in het begin van de is als de gasten, heel verschillende types allemaal, Het zijn allemaal spontane gesprekken tussen mensen film met zijn producent die hem dringend aanraadt aan de keukentafel zitten en vrijuit met elkaar aan die elkaar anders niet zouden ontmoeten. De techni- een documentaire over een seriemoordenaar te made praat raken over familiestrubbelingen. Dat Isaacs cus brengt heel wat meer communicatie op gang dan ken. Dat verkoopt goed en dan komt er eindelijk eens daarbij ook een slim spel speelt met de werkelijkheid, alleen via de gerepareerde, aftandse telefoon mogelijk geld binnen. Isaacs vindt dat maar sensatiezucht en maakt de film alleen maar beter. zou zijn. gaat uit balorigheid precies het tegenovergestelde Ook in Please Hold the Line stappen we andermans doen. Hij filmt de mensen die bij hem thuis op bezoek huizen binnen. Rijdend van klusje naar klusje belan- VRIJPLAATS komen: een dakloze Slowaakse vriend die op de bank den telefoonreparateurs aan allerlei keukentafels in In het Russische Hey! Teacher gaan een pas afgestu- crasht, een Pakistaanse buurvrouw die in een verstik- een aantal Oost-Europese landen. Er staat altijd wel deerde leraar aardrijkskunde en lerares literatuur las- kend huwelijk zit, twee klusjesmannen die een tuin- een drankje klaar en een bewoner die zijn levensver- tige gesprekken aan met opstandige tieners in de klas. hek vervangen en zijn Colombiaanse huishoudster, haal vertelt. Of gewoon even wat kwijt moet—een Dagelijks komen de grote sociale problemen vanuit de die hem van allerhande levensadvies bedient. Gast- vreemde kan sneller ontboezemingen ontlokken om- schoolbanken tot hen: homofobie, seksisme, natio- nalisme. Zij moeten de kastanjes uit het vuur halen. Toch houden ze vol en blijven ze open vragen te stellen. Zo hopen ze de kinderen met de meest uiteenlopen- de ideeën kennis te laten maken. De schoolklas als vrijplaats waar gesloten wereldbeelden kunnen worden opengebroken. Waar licht naar binnen kan komen. Ook Le temps perdu, geselecteerd voor de hoofdcompetitie, is een ontroerend portret van mensen die met elkaar rond de tafel zitten. Een groep Argentijnen leest elkaar al zeventien jaar lang voor uit Prousts Op zoek naar de verloren tijd. Je ziet direct dat ze geraakt worden door de zinnen die ze hardop uitspreken. In hun ongedwongen gesprekken hoeft niemand zich slim voor te doen, ze vertellen gewoon wat ze voelen bij de passages. Het wereldleed wordt er niet mee opgelost maar meer mensen zouden er vast geestelijk flink op vooruitgaan als ze zoiets samen zouden doen. Met elkaar praten over wat we zijn verloren, blij zijn om de zinnen die daarover zijn geschreven. Of zoals een vrouw Proust parafraseert: “Niet alleen zoeken maar creëren.” Aan het einde van de documentaire zijn ze aan het einde van de roman gekomen. Nadat hij de laatste bladzijde heeft omgeslagen, zegt een man: “We beginnen opnieuw.” Alleen al door die ene mooie zin kun je zeggen: ja, we moeten documentai- HEY! TEACHER res blijven kijken. DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 16

IDFA: LOCKDOWN VOORBIJ DE PRIMAIRE SCHOK Een flinke handvol korte films en het themaprogramma do {not} touch reflecteren op IDFA op de lockdown die de wereld het grootste deel van 2020 in suspended animation hield. Ze laten zich bekijken als tijdscapsules van een moment dat we beleven maar dat tegelijk als een verleden voelt. DOOR JOOST BROEREN-HUITENGA

Het is een dubieus jubileum: terwijl IDFA plaatsvindt, wikkelde software van beelden voorzag. De pulseren- is het zo bijna een jaar geleden dat covid-19, toen nog de, duistere vormen vangen perfect de neerslachtige anoniem, voor het eerst opdook. En is het pakweg ne- en onzekere emoties van de sprekers. gen maanden nadat een golf aan lockdowns over de De Amerikaanse kunstenaar/programmeur Lauren wereld bewoog. De eerste corona-babies worden dus Lee McCarthy zocht tijdens de eerste lockdown juist zo’n beetje tijdens het festival geboren. Een jaar, ne- naar hoop, min of meer tegen de klippen op, met haar gen maanden: het is ook de minimale hoeveelheid tijd project Later Date. Net als OReilly deed zij een oproep die nodig is om ergens een film over te maken. En in- via sociale media—“Ik denk dat we ooit weer naar derdaad zijn in het festivalprogramma de eerste films buiten mogen”, was de openingszin. De onzekerheid te vinden die (impliciet of expliciet) reflecteren op de die daar uit spreekt, is de kern van het project. In nieuwe wereld van social distancing. chats maakte McCarthy met vrienden en kennissen Te beginnen met het programma ‘do {not} touch’. plannen voor een ontmoeting die later plaats moest Waar IDFA normaal gesproken ieder jaar een flinke gaan vinden—ooit, wanneer het weer kon. hand vol focusprogramma’s biedt, met aandacht voor Lang niet alle projecten reflecteren zo direct op de een specifiek land, stijlkenmerk of thema, is dat er in lockdown of de pandemie en toch dringen die zich op. corona-jaar 2020 slechts één. De accolades in de pro- Dat geldt bij uitstek voor In Order of Disappearance grammanaam ‘do {not} touch’, een veelgebruikt lees- van Bart van de Woestijne, de enige fysieke ervaring teken in diverse programmeertalen, wordt in online in do {not} touch. De oefening in afzondering werd tekst vaak gebruikt voor een knuffel. Het programma oorspronkelijk al in 2018 ontwikkeld voor theaterfes- is een combinatie van de twee programmasecties die tivals Oerol, Over het IJ en Festival Cement, maar het meest last hebben van de corona-beperkingen: krijgt een nieuwe zeggingskracht in deze tijd van HELLO GRANDMA IDFA DocLab, dat digitale documentaires naar de fy- massale afzondering. sieke wereld trekt en IDFA On Stage, dat documentai- Andere projecten werden dankzij corona in een res koppelt aan live performances. nieuwe vorm gegoten. Een treffend voorbeeld is het fenomenale Where There’s Smoke van Lance Weiler. OEFENING IN AFZONDERING Het oorspronkelijk als grootschalige installatie ont- De programmeurs van ‘do {not} touch’ manoeuvreren worpen project krijgt een nieuwe invulling via twee handig langs de beperkingen bij fysieke vertoningen online tools die de afgelopen maanden ineens massaal met een hele reeks oplossingen. Er is een online expo in gebruik werden genomen door het plotselinge leger op een speciaal daarvoor ontwikkeld platform; verto- aan thuiswerkers. Weiler zet chatservice Zoom en on- ningen van negen virtual reality-werken zijn zowel ter line prikbord Miro in om een intiem en emotionerend plekke in Amsterdam als vanuit huis te zien, tenmin- verhaal te vertellen, met de dood van zijn vader als spil. ste voor wie een VR-headset heeft. Er zijn fysieke en virtuele live events en in ARTIS-Planetarium vindt LEGE STRATEN corona-proof een reeks koepelvertoningen plaats. Naast ‘do {not} touch’ is er verspreid over het pro- Onderdeel van die laatste reeks is Corona Voice- gramma ook een flinke handvol ‘gewone’ documen- mails van mediakunstenaar David OReilly. Die publi- taires te vinden met de lockdown als onderwerp. De ceerde aan het begin van de lockdown zijn telefoon- Chinese kunstenaar en filmmaker Ai Weiwei was (in nummer met een uitnodiging om zijn voicemail vol te ieder geval naar eigen zeggen) in september de eerste praten over wat mensen meemaakten in corona-tij- die een lange documentaire over de corona-lock- den. Van die ontboezemingen maakte OReilly vier down presenteerde. Zijn CoroNation staat al enkele korte montages die hij door middel van speciaal ont- maanden online en is niet op IDFA te zien (Ai’s THE ARK DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 17

IN ORDER OF DISAPPEARANCE

migratiefilm Vivos draait wel op het festival). Het die de twee vriendinnen elkaar vanuit lockdown zeer vergelijkbare Wuhan Wuhan van Yung Chang en stuurden. De spanningsboog van de film heeft zo on- De corona- Gong Cheng zou in eerste instantie wel op IDFA te geveer iedereen in de wereld de afgelopen maanden documentaires zien zijn. De Chinese fly-on-the-wall registratie van zelf ook doorgemaakt: van chaos en spanning naar het dagelijks leven in Wuhan onder lockdown toont een vorm van berusting. leggen vooral dezelfde imposante (maar bekende) beelden van lege Ondanks de verschillen leggen de corona-docu- bloot hoezeer straten van miljoenenstad Wuhan en heeft dezelfde mentaires vooral bloot hoezeer deze crisis wereldwijd focus op het dagelijks leven als Ai Weiwei’s film. dezelfde contouren had. Iets wat ook in de openings- deze crisis wereld- Wuhan Wuhan werd echter om ‘technische redenen’ tekst bij de afgelaste film Wuhan Wuhan doorklinkt. wijd dezelfde kort voor het festival uit het programma terugge- Het is een citaat uit een zevende-eeuws gedicht: ‘We trokken. komen uit verschillende gebieden, gescheiden door contouren had. Een andere Chinese documentaire is wel te zien, bergen en water. Maar boven ons delen we dezelfde Dat klinkt ook die het oplaaien van de corona-pandemie van grotere lucht en dezelfde gevoelens.’ afstand bekijkt. The Ark is gefilmd in strenge zwart- door in de witbeelden die grotendeels in een vierkant kader zijn SCHOK openingstekst bij geperst. We volgen de laatste levensmaanden van de Wat misschien nog het meest opvalt, is hoezeer deze oude dame Zhang Xiuhua (de grootmoeder van maker lockdownfilms nu al als restanten uit een verleden de afgelaste film Dan Wei), die in een Chinees ziekenhuis op sterven voelen. Corona is nog lang niet weg, lockdowns en Wuhan Wuhan, ligt. Ze heeft geen covid-19 en dit ziekenhuis ligt ver bioscoopsluitingen hangen ons ook nu nog boven het van het corona-epicentrum in Wuhan, maar de pan- hoofd en toch is er iets fundamenteel veranderd sinds een citaat uit een demie dringt via nieuwsberichten toch binnen. maart. Deze films tonen de primaire, existentiële zevende-eeuws Indirect toont de film een worsteling die in coronatijd schok die de eerste lockdown veroorzaakte. Dat scho- helaas voor velen relevant is, want de focus van de keffect is een maand of negen later verdwenen. We gedicht: film ligt met name op het onderlinge gekissebis van de zijn gewend geraakt aan de beperkingen. Hoe scham- ‘We komen uit kinderen en kleinkinderen van Zhang Xiuhua aan haar per velen ook deden over de term toen hij voor het sterfbed. eerst werd gebruikt, de anderhalvemetermaatschap- verschillende pij is wel degelijk een nieuw normaal geworden. gebieden, WERELDWIJD In de korte Poolse afstudeerfilm Hello Grandma De lockdownfilms op IDFA moeten het niet hebben contrasteert maker Kamila Chojnacka de constante gescheiden door van journalistieke observaties, maar van een per- dreiging van het dodelijke virus met de hoop en ener- bergen en water. soonlijke invalshoek. Ze illustreren de breedte van het gie op nieuw leven. Het intieme egodocument is vrij- festival en van de documentaire an sich—van de in- wel geheel gedraaid in het kleine appartement waar Maar boven ons tiem observerende egodocumentaire Hello Grandma Chojnacka woont met haar man Jakub en hun zoontje delen we tot de experimentele, essayistische ‘briefwisseling’ van anderhalf. We zien haar aan de telefoon ruziën Same/Different/Both/Neither. met haar koppige, fatalistische oma die de lockdown dezelfde lucht Die laatste, een korte film van de Braziliaanse kun- aan haar laars lapt, terwijl het jochie constant hun en dezelfde stenaars Fernanda Pessoa en Adriana Barbosa, opent liefdevolle aandacht opeist en het stel intussen ook in São Paulo met een vanuit het raam van Pessoa ge- nog gaat voor een tweede. De chaos van het gevoelens.’ filmd protest tegen Bolsonaro. Iets verderop wordt die dagelijks leven in lockdown is herkenbaar, maar de gespiegeld in een Black Lives Matter-protest in Los stress die Chojnacka overvalt bij alleen al het idéé Angeles, de woonplaats van Barbosa. Zo rijgt de film dat haar oma de straat op is gegaan, dat is iets van korte, impressionistische videoberichten aan elkaar toen. DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 18

DE Komen de beste veranderingen van onderop of moeten ze van bovenaf worden opgelegd? FRONTLINIES Alleen sta je vaak machteloos. Hoe organiseer je onvrede? Op IDFA is te zien hoe belangrijk VAN DE lokaal bestuur en burgerverzet zijn. DOOR MARISKA GRAVELAND DEMOCRATIE In 1986 sprak Ronald Reagan een van de meest ge- citeerde zinnen uit zijn presidentschap: “De negen meest angstaanjagende woorden in de Engelse taal zijn: I’m from the government, and I’m here to help.” Hij maakte de grap in een speech waarin hij juist aan- kondigde om hulp te geven aan boeren. Toch is het de treme omstandigheden schakelen tussen de grote en Zo simpel is het. geschiedenis ingegaan als lijfspreuk van Reaganomics- kleine problemen in zijn stad. Of het nou gaat om de aanhangers die overheidssteun afwijzen en markt bo- deuren van een school die niet in de sponning passen, RUIMTE INNEMEN ven overheidsvoorzieningen stellen. of om een traangasaanval van gewapende Israëlische In ondemocratische landen kennen ze de gevolgen Frederick Wiseman laat er geen misverstanden troepen, Hadid is erbij. Ook de nieuwerwetse praktijk van die verwaarlozing. Onvrede kan een uitlaatklep over bestaan: ondanks alle tekortkomingen is de van stadsmarketing gaat niet aan Ramallah voorbij. vinden via democratische weg, maar in landen waar overheid wel van belang. Al meer dan een halve eeuw Hij bemoeit zich in droogkomische scènes zelfs met dat niet kan, zijn de afgelopen jaren steeds meer laat Wiseman zien hoe ons leven is georganiseerd in de spatie in de nieuwe stadsslogan ‘We Ramallah’. mensen de straat op gegaan. De demonstranten in instituties, vanaf zijn eerste film Titicut Follies (1967), Osit maakt bovenal duidelijk dat lokale bestuur- Hongkong strijden al sinds juli 2019 tegen de nieuwe over een gevangenis in Massachusetts, tot aan de ders de directe leefomgeving van mensen kunnen uitleveringswet, waardoor de onafhankelijkheid van kantoren van het gemeentehuis in de nieuwe docu- verbeteren en zo het verschil kunnen maken. Er Hongkong onder vuur ligt. Taking Back the Legisla- mentaire City Hall. Hij volgt vierenhalf uur lang de spreekt uit beide documentaires een opwekkend ture en Inside the Red Brick Wall, geselecteerd voor dagelijkse gang van zaken in het gemeentehuis van vertrouwen in de instituties, zonder er propaganda de IDFA-hoofdcompetitie, zijn beiden gemaakt door Boston. De burgemeester praat de blaren op zijn tong. voor te maken. Problemen kunnen immens lijken als een groep genaamd Hong Kong Documentary Film- In peptalks doet hij allerlei pogingen stadsbewoners we ze van bovenaf bekijken, maar de antwoorden op makers. In hun beeldverslagen zitten we midden in de van kleur gelijke kansen te geven. Andere ambtena- sommige maatschappelijke problemen zijn misschien bezetting van twee locaties: de Wetgevende Raad en ren komen bijeen om te praten over toegankelijkheid dichterbij dan we denken, op lokaal niveau, zo laten de hogeschool. Ze claimen een fysieke plek, niet al- voor gehandicapten en de jaarlijkse begroting, terwijl Wiseman en Osit zien. leen om aandacht te vragen, ook als een symbool voor vrouwen leren onderhandelen over hun salaris. In Nu democratische waarden wereldwijd onder vuur het recht om vrij te denken. Aan het eind van Taking andere zweetkamertjes proberen mensen onder hun liggen, is een pleidooi voor democratie, hoe impli- Back the Legislature is het protest onder dreiging van parkeerboete uit te komen. In deze ruimtes komen ciet Wiseman en Osit dat ook doen, geen overbodige geweld opgeschort en cirkelt de camera tussen de ra- alle soorten werelden samen. luxe. We hebben de democratie sinds de Tweede vage, met verdwaalde paraplu’s als herinnering aan de Wereldoorlog als een vanzelfsprekendheid gezien. chaos en de wanhoop. OPWEKKEND Niet doorhebbend dat je die waardes moet verdedigen Ook Lost Course laat zien dat er valkuilen zijn op Ook in Mayor van de Emmy Award-winnaar David als ze sluipenderwijs eroderen. De democratie is een weg naar democratie. De bewoners van het Chinese Osit lopen we mee met een sympathieke burgemees- afspraak. Als die afspraak door een meerderheid niet vissersdorp Wukan kwamen in 2011 in verzet tegen de ter: Musa Hadid van Ramallah. Hij moet onder ex- meer geaccepteerd wordt, verdwijnt de democratie. lokale bestuurders, die illegaal gemeenschappelijk land DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 19

SHE HAD A DREAM Borat overtuigt niemand meer

Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen maande lijks naar verborgen betekenissen en geheime kamers van de filmgeschiedenis.

“Borat is back!” In een tijd waarin de ene film na de andere voor onbepaalde tijd wordt uitgesteld, wist het alter ego van komiek Sacha Baron Cohen precies het juiste moment te vinden om via streaming miljoenen kijkers wereldwijd te bereiken. Borat Subsequent Moviefilm werd in het geheim gemaakt en doelbewust vlak voor de Amerikaanse verkiezingen uitgebracht. De vraag was dan ook of de traditionele October surprise van deze presidentiële ver- lutie van de Glimlach ziet ze als het “verlaten van de kiezingen de vorm zou hebben van een reality- duisternis”. De demonstranten riskeren een traanga- klucht van een clownesk typetje – zeker nadat saanval maar hoe vaker ze demonstreren, hoe zelfver- vooraf werd gelekt dat Trump-advocaat Giuliani in de film in verlegenheid wordt gebracht. Maar zekerder ze zich voelen. leven we nog wel in een tijd waarin films een De korte film The Rebellion of Memory (Daniel breed en divers publiek kan bereiken? Of zien Yépez Brito) bestaat uit videobeelden die betogers we via streamingdiensten alleen nog wat toch uit Ecuador zelf hebben gemaakt. Een aantal van hen al in ons straatje past? vond de dood bij de demonstraties tegen de enorme Toen Borat in 2006 verscheen, werd de wereld nog beheerst door massamedia. Door de stijging van de benzineprijzen in 2019. Inheem- opkomst van kabeltelevisie en de beginjaren se gemeenschappen en stedelingen gingen samen van het internet was er weliswaar al een stuk de straten op van hoofdstad Quito, en bezetten het meer variatie dan voorheen, maar filmstudio’s, regeringsgebouw. Ook hier zorgen tanks en traan- tv-stations, radiozenders en uitgevers richtten gasaanvallen voor chaos en onrust. Maar ook voor zich vooral nog op de middenmoot: het beroemde mainstreampubliek. verbroedering. Met de opkomst van Facebook, Instagram, Netflix en andere door algoritmes gedreven BOUWPUTTEN platforms krijgt iedere kijker haar eigen aanbod In The Foundation Pit (Andrey Gryazev) uiten mensen voorgeschoteld. En omdat dit gedreven wordt hun onvrede niet bij demonstraties maar in YouTube- door de talloze voorkeuren die je dataprofiel vormen, worden die algoritmes ook steeds verkochten. Debuterend filmmaker Jill Li volgt zes jaar video’s. Russische burgers storten hun hart uit in beter in het voorspellen van wat je wel of niet lang hun strijd, die leidt tot een door de bewoners ge- scheldkanonnades tegen Poetin. Een invalide man aan zal spreken. Media vormen daardoor minder kozen nieuwe dorpsraad. Maar al snel volgt de teleur- kan zijn flat niet uit omdat er geen geld is voor een dan voorheen een verbindend element: wat we stelling als leden van de dorpsraad worden gearresteerd lift, een gepensioneerde heeft geen geld voor schoe- op onze schermen zien, is juist een afspiegeling op verdenking van corruptie. Het instellen van burger- nen. De documentaire opent met een compilatie van van onze individuele voorkeuren. In deze gefragmentariseerde wereld lukt het raden, een idee dat je de laatste tijd ook in Nederland ongelukken in doelloos ogende bouwputten overal in alleen de allergrootsten nog om boven alle steeds vaker hoort, kent ook stevige nadelen. Rusland, met water gevuld, waar vele voorbijgangers niches uit te stijgen. De virtuele monopolie- in zijn gevallen. Het is een treffend symbool voor een positie van Disney maakt dat de studio (onder VURIGE GESPREKKEN land waarvan de fundamenten verrot zijn en mensen normale omstandigheden) in staat is om het In She Had a Dream (Raja Amari) komen de veran- kopje onder gaan. hele jaar door blockbusters uit te brengen die groot genoeg zijn om verschillende publieken deringen vooral vanuit jongeren. De 25-jarige Tu- Er zijn hartverscheurende jammerklachten over naar zich toe te trekken en op die manier even- nesische Ghofrane Binous is een zwarte vrouw die de “criminelen in de Doema die alles stelen en laten tjes met elkaar te verbinden. campagne voert in aanloop naar de landelijke verkie- instorten”: huizen vervallen, wegen worden niet ge- Dat wordt steeds moeilijker. De billboards in zingen. Ze schreef haar manifest samen met jongeren. renoveerd, er is geen water en licht. Hoe moeten we de grote steden wekken de indruk dat Borat 2 De teleurstelling na de mislukte Tunesische revolutie zo leven, vraagt iemand. We moeten ons verenigen, een grote nieuwe bioscoopfilm is. Maar het is natuurlijk in de eerste plaats een advertentie is groot en nu is het tijd voor een nieuwe poging. roept een ander. voor Amazon, het bedrijf dat de film exclusief Binous krijgt niet alleen applaus, want veel mensen Organisatie is het sleutelwoord. Je kunt het na- via de eigen streamingdienst aanbiedt. Daar- die ze spreekt hebben het vertrouwen in de democra- tuurlijk helemaal alleen doen maar misschien is het mee weten we ook dat de film vooral terecht zal tie verloren. En toch zijn het juist die vurige gesprek- slimmer om het leven te zien als een bundeling van komen bij mensen die het bij voorbaat al eens zijn ken die het hart vormen van de democratie. Vrijheid krachten. Net als organismen die hun krachten bun- met een bepaalde politieke inslag. Deze diensten hengelen immers allemaal in dezelfde vijver: die van meningsuiting én vrijheid van meningsverschil is delen in ecosystemen en via emergentie, is ook de van welvarende, grootstedelijke consumenten, de kurk waar de democratie op drijft. maatschappij een ordening. Deze documentaires op die in de merkidentiteit van een bedrijf als Ama- Ook in Nardjes A. (Karim Aïnouz) laat een jonge IDFA over bestuur en verzet eindigen niet zelden in zon ook graag hun eigen politieke waarden her- vrouw zich horen, nu als demonstrant. De Algerijnse een desillusie maar er is vaak wel iets in beweging ge- kennen. Hirak-beweging gaat al sinds 2019 elke vrijdag de zet. Dat garandeert nog geen verandering of meer in- Borat Subsequent Moviefilm is grappig, brutaal, scherp, en zelfs nieuwswaardig. Maar hij straat op tegen corruptie, werkloosheid en plundering spraak. Maar het laat wel zien dat niets doen voor zal geen kijker van mening doen veranderen. van de staatskas door de machthebbers. Deze Revo- deze demonstranten geen optie is. DAN HASSLER-FOREST DE FILMKRANT PORTRET ANDRÉ BAKKER #435 DECEMBER 2020 20

VICTOR KOSSAKOVSKY OVER GUNDA ‘IK LAAT DE VARKENS, KIPPEN EN KOEIEN ZIEN ZOALS ZE ZIJN’ De première is op het Berlijnse festival eerder dit koe die voor het eerst gras ruikt. Die is ook nooit bui- Victor Kossakovsky jaar, waar Gunda veel bijval krijgt. De festivalcatalo- ten geweest. Ze zijn in de war, maar ook gelukkig met gus stelt dat je na het zien van Gunda onmogelijk nog hun vrijheid. Weet u dat in veel landen wettelijk laat in Gunda zien vlees kan eten. Was dat de bedoeling van de film? wordt gesteld dat dieren geen pijn voelen? Dat heeft wie dieren zijn: het Maar hoe zit het dan met die tien geboden voor be de boerenlobby voor elkaar gekregen.” ginnende documentairemakers, die Kossakovsky in zorgzame varken 2006 in een IDFA-masterclass presenteerde? Daarin Maar is het niet verleidelijk menselijke emoties op dieren te Gunda en haar big- stelde hij toch dat je niet een film moet gaan maken projecteren? “Ik heb geprobeerd dat niet te doen. Dus als je van tevoren al weet wat je wil gaan zeggen. geen voice-over, zelfs geen muziek. Met muziek erbij getjes, een groep “Hm, goed punt.” Kossakovsky denkt even na. “Ik was het niet moeilijk geweest om in die laatste episode verbaasde kippen en heb altijd al een film over een varken willen maken. Ik mensen aan het huilen te krijgen. Dus nee, geen mu- ben een stadskind, maar toen ik klein was heb ik een ziek, ik wil niets opdringen.” uitgelaten koeien. maand of vier in een dorp doorgebracht. Dat was ge- Gunda voelt zo echt noeg om een varkentje als beste vriend te krijgen. Dus Heeft u daarom ook voor zwart-wit gekozen? “Onder an- toen ze geslacht werd was dat een ramp. Erger nog, dere, ja. Als je het in kleur ziet, zie je de persoonlijk- en zo anders. mijn familieleden aten haar op.” heid van de dieren niet meer. Je ziet blauwe hemel, Kossakovsky: Sinds die tijd is hij vegetariër, bevestigt hij. “Dus, groen gras en meer van dat. Het bloed bij de geboorte zolang ik filmmaker ben heb ik deze film willen zou ook veel te rood geworden zijn. In zwart-wit kan je “Mensen kijken maken, maar de financiering was lastig. Mensen kij- je aandacht richten op het karakter van de dieren. En graag naar docu- ken graag naar documentaires over dieren maar die er is nog een reden. Ik wilde terug naar de begintijd moeten schattig of bijzonder zijn. Niet de gewone van de film, toen alle kracht nog lag in het beeld, niet mentaires over boerderijdieren.” dieren, maar die “Ik had geen script, ik wist niet precies hoe het zou gaan, ik volgde mijn intuïtie. Maar op de eerste boer- moeten schattig derij die ik voor mijn research bezocht, in Noorwegen, of bijzonder zijn. ontmoette ik Gunda, en ik zag direct dat zij het moest zijn, met die sprekende ogen van haar.” Niet de gewone Ik veronderstel dat hij met die improviserende boerderijdieren.” aanpak wel heel veel materiaal moet hebben geschoten, maar dat heb ik mis.” We hebben alles bij elkaar DOOR LEO BANKERSEN VICTOR KOSSAKOVSKY ongeveer zes uur gedraaid. Net als dertig jaar geleden, toen je op 35mm werkte.” “Ik heb wel van tevoren veel gesproken met weten- Als er iemand is die je met nieuwe ogen laat kijken is schappers en andere specialisten op het gebied van het wel de Russische documentairemaker Victor Kos- dierengedrag. Zo wist ik bijvoorbeeld dat zodra de sakovsky. In Svyato (2005) ziet zijn tweejarig zoontje ademhaling en hartslag veel sneller gaat, de biggetjes zichzelf voor het eerst in de spiegel. Tishe! (2003) vier uur later geboren worden. Zodoende heb ik dat draaide hij geheel vanuit het raam van zijn apparte- moment niet gemist. Daarbij komt dat ik als filmma- ment. In ¡Vivan las antípodas! zet hij de beelden soms ker natuurlijk heb geleerd om snel te zien waar ik de letterlijk op z’n kop. Water, in al zijn onstuimige emo- camera moet plaatsen.” ties, is de echte hoofdrolspeler in Aquarela, zijn voorlaatste. Mensen hebben daarin slechts een bijrol. Die Maar als u de kippen die vrijgelaten worden gaat volgen, of ontbreken zelfs geheel in Gunda, de boerderijdieren- de koeien die vrolijk en blij rondspringen als ze buiten ko- film over het zorgzame varken Gunda en haar bigge- men, dan moet dat toch lastiger zijn geweest. tjes, een groep verbaasde kippen en uitgelaten koeien. “Het is goed dat u ze ‘blij’ noemt, want dat is precies Puur observerende slow-cinema met veel lange shots, wat het is. Ik laat het gewoon zien zoals het was. Die die zo anders en echt voelt dat je tot en met het con- kippen waren nog nooit uit hun kooi geweest. Ze wa- fronterende einde gefascineerd blijft kijken. ren erg in de war en vergaten zelfs te eten. Net als die DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 21

‘IK LAAT DE VARKENS, KIPPEN EN KOEIEN ZIEN ZOALS ZE ZIJN’ in het verhaal. Als je goed kijkt, draagt ieder beeld een miljard varkens. Dan stellen die paar honderd mensen De schrik van verhaal in zich.” die ze komen redden natuurlijk niets voor, maar ze zijn er toch maar.” de kunstscene Is alles puur observatie of heeft u ook wel eens iets gere gisseerd? In het eerste shot bijvoorbeeld zien we het var Wat wilde u laten zien toen u besloot een film te maken Wat is het ergste dat je als museumdirecteur, ken liggen. Er gebeurt niet veel, maar plotseling springt dat over varkens, kippen en koeien? “Ik wil laten zien wie ze curator of kunstexpert kan gebeuren? Over- biggetje over haar heen. Was er niet iemand die... “Nee, zijn. Andere filmmakers hebben ook zoiets geprobeerd vallen worden, met draaiende camera, door nee, nee! [Kossakovsky reageert alsof ik hem ernstig door bijvoorbeeld in slachthuizen te filmen, of andere het team van Keeping It Real Art Critics, af- heb beledigd.] Dit is pure documentaire. Het enige dat plaatsen waar dieren slecht behandeld worden. Maar gekort KIRAC. Alleen al de titels van hun video’s ik heb gedaan is het hok van het varken namaken zodat dat stoot af. Dus ik dacht, ik benader het van een an- zijn dodelijk: ‘KIRAC #10 the bad breath of Mondriaan specialist Hans Janssen’. ik er een camera in kon zetten. Maar mijn team bleef dere kant. Ik laat de dieren zien zoals ze zijn. Natuur- De ster van de videoserie is Kate Singha, buiten. Roken was verboden, parfum opdoen ook. Al- lijk hoop ik dat mensen zich dan af zullen vragen of ze inmiddels bekend als ‘kunstmeisje Kate’. Met les om de dieren niet te verstoren.” nog wel vlees moeten eten. haar striemende commentaar op hypocrisie in de kunst laat ze de grootste ego’s uit dit Maar dat vrijlaten van de kippen uit die kooi, was dat dan De recensies na de Berlijnse première zijn heel positief, en wereldje sidderen. Haar onschuldige voorkomen en beschaafde tongval zetten de slachtoffers niet uw idee? “In Wales, waar die episode is gedraaid, Gunda heeft ook al enthousiaste aanbevelingen gekregen eerst op het verkeerde been. Haar mannelijke zijn er mensen die naar een slachthuis gaan om kippen van acteur Joaquin Phoenix en filmmaker Paul Thomas An kompanen Stefan en Tarik reflecteren vooral op te redden. Ze kopen ze van de boeren en hebben land derson die de film die hij ‘pure cinema’ noemt. “Toen de confrontaties. Ze hebben allemaal de smoe- waar ze de kippen vrij kunnen laten zodat ze nog een Phoenix zijn Oscar-speech hield en daarin onder meer zeligheid van een Rietveld-student maar zijn goed leven hebben. Wereldwijd slachten we vijftig opkwam voor dierenrechten en onze omgang met de geen van allen insider. De KIRAC-afleveringen trekken tienduizenden kijkers op YouTube. Hans miljard kippen per jaar, ik overdrijf niet, en bijna één natuur zei mijn producent: ‘We moeten hem je film la- Teeuwen is fan. Geen wonder, want KIRAC is ten zien.’ Phoenix vond Gunda geweldig en wilde graag meester in het uitvergroten van de ongemakke- helpen door zich als executive producer aan de film te lijkheid die iedereen weleens ervaart in musea verbinden. De steun van zulke grote namen zal beslist en galeries. De filmThe Square (Ruben Östlund, helpen. Het ziet het ernaar uit dat het gaat lukken. Die 2017) en instagram-account The White Pube ‘Ik heb altijd al steken hier ook met succes de draak mee. een film over een jongens hebben het op Twitter en Instagram gezet, dat Wat ik sterk vind aan KIRAC is dat hun werk zet veel in beweging.” verder gaat dan alleen maar bespotten. Het is varken willen meer Propria Cures dan PowNews. Met hun Het zou politiek kunnen worden. “Het zou cult kunnen kruistocht tegen gemakzuchtige wokeness, maken. Toen ik worden.” voorspelbaarheid en zelffelicitatie belanden ze al snel in het verdomhoekje. In één aflevering klein was heb ik beweren ze dat Netflix zou hebben gebeld over Een politieke cultfilm. “Ja, ik hoop dat het helpt.” een samenwerking, maar afhaakte vanwege een een maand of vier aantijging van racisme, als gevolg van een van in een dorp door- U heeft de film opgedragen aan Ally Derks, de voormalig di hun filmpjes. Het Stedelijk zou volgens KIRAC recteur van het documentairefestival IDFA. “Ja, ze heeft een kunstenares puur hebben gekozen vanwege gebracht, genoeg haar identiteit als zwarte lesbische ‘visual acti- goed voor ons documentairemakers gezorgd. IDFA vist’. In het debat dat ontstaat op de Rietveld- om een varkentje heeft veel veranderd in de documentairewereld. Het academie gaat het gesprek helaas nooit meer werd een echte ontmoetingsplaats, een plek om te dis- over de kwaliteit van haar werk, terwijl het als beste vriend cussiëren en ideeën uit te wisselen. Ze heeft me ook KIRAC hier naar mijn gevoel uiteindelijk om te met het IDFA-fonds goed geholpen met de financie- doen is. Kijk je voorbij hun ironie en provocaties, te krijgen. Dus dan zie je dat kunst ze werkelijk iets kan schelen. toen ze geslacht ring van Tishe! en Svyato. Vanwege de mensen die in Anders hielden ze dit niet vol. Uit de filmpjes Rusland nu de dienst uitmaken, heb ik geen contact spreekt een verlangen naar kunst zonder werd was dat een meer met de filmindustrie daar. Gunda is een Noors- agenda, die niets wil zeggen over de maat- Amerikaanse productie.” schappij en de wereld niet pretendeert te ver- ramp. Erger nog, beteren. Die eerder esthetisch dan ethisch ‘deugt’. Hun werk is spannend en noodzakelijk. mijn familieleden Krijgen in uw volgende film mensen weer een hoofdrol? Sign them up, Netflix. aten haar op.’ “Nee, die gaat over gebouwen en architectuur.” EBELE WYBENGA DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 22

GUNDA DEZE BRIEF UIT HET DIERENRIJK IS EEN MIJLPAAL

Het portret van de Een film was die dit jaar in Berlijn zowel artistiek als inhoudelijk verraste, was Gunda van de vermaarde Noorse zeug Gunda en Russische documentairemaker Viktor Kossakovsky. haar biggen, gemaakt Een observerend documentair portret van de Noorse zeug Gunda en haar biggen. Zonder commentaar, door vermaard zonder muziek en zelfs zonder kleur, om associaties documentairemaker met natuurdocumentaires van National Geographic of Richard Attenborough—die zich vooral over de di- Viktor Kossakovsky, is versiteit van de soorten verwonderen—te voorkomen. een instant klassieker. Dat is bijzonder omdat regisseur en cameraman Kos- sakovsky (Tishe, 2003; ¡Vivan las Antipodas!, 2011; Een mijlpaal in de Aquarela, 2018) moeite doet om dit ene individuele emancipatie van het varken met haar kinderen te portretteren, niet anders dan wanneer hij een mens voor zijn lens had. Dat kun dier tot volwaardig je met recht een mijlpaal noemen. filmpersonage. Gunda leidt, Kossakovsky volgt. Dienend en res- pectvol, op enige afstand, zonder haar als weten- DOOR KARIN WOLFS schappelijk interessant object of op voorhand in relatie tot de mens te beschouwen, zonder haar te mythologiseren, te vermenselijken, zijn ideeën op haar te projecteren of haar als wonder der natuur op te hemelen. Zonder haar te sturen, maar door haar en haar kroost als persoonlijkheden te ontdekken, inclusief hun nukken en streken. Gunda bekommert zich op haar beurt niet om de kleine cameraploeg: ze heeft genoeg aan haar kroost. Tot er iets gebeurt, waardoor zij de vierde wand doorbreekt en met haar blik de kijker aanspreekt. Een actie die zij zelf initieert en die Kossakovsky achter de camera tot tranen roerde. Omdat hij omwille van de film niet op Gunda’s blik reageerde, overwoog hij de film zelfs ‘My apology’ te noemen, om zijn schuldgevoel over zijn inactieve houding te sussen. Als je de film ziet, begrijp je waarom.

STRAALTJES REGENWATER De enige andere filmer die mij te binnen schiet, die zo radicaal de moeite nam om dieren als individuen te bezien, was Ildikó Enyedi, in On Body and Soul (2017), waar ze met aandacht de ‘gezichten’ van de koeien filmt die in het slachthuis hun beurt afwachten, voor ze door hydraulische machines tot anonieme bief- stukjes worden verknipt. Kossakovsky wilde niet aansluiten in de rij filmmakers die de kijker met de ellende van slachthuizen om de oren slaat, zei hij in interviews. Hij wil empathie activeren door een meer op zichzelf staand portret te maken van de drie zoog- dieren die in Europa het vaakst op tafel staan. Want behalve Gunda, die de hoofdrol heeft, zien we ook nog koeien die de winterstal verruilen voor een groene weide en slachthanen (of zijn het legkip- pen?) die uit hun krap bemeten vervoerskrat stappen, de buitenlucht in. Het is ontroerend te zien hoe de poten van de jongvolwassen dieren voor het eerst, DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 23

UIT HET DIERENRIJK IS EEN MIJLPAAL

heel delicaat, in aanraking komen met gras, met tak- baarheid van dieren als cultureel construct: als gemy- organisatie American Humane met de behandeling jes, met grond. Net zoals het ontroerend is om de thologiseerde wezens, symbolen (kraai voor dood, van dieren op filmsets. In de bewuste scène werd een runderen de geur van bloemen en bladeren op te zien hond voor trouw), dragers van morele codes (een- paard van een 70 meter hoge klif gejaagd, waarbij het snuiven en elkaar tegen vliegen te zien beschermen. voud, oprechtheid), goedmakers van menselijke zijn rug brak en moest worden afgemaakt. Het luidde Of om een biggetje te zien drinken van de straaltjes tekorten en verbeelders van een verlangen naar de het begin in van het bekende predicaat op de aftite- regenwater die uit de lucht op zijn neus vallen. Het le- verloren band met de natuur die door diezelfde ling: ‘No animals were harmed.’ Dat wil natuurlijk ven van Gunda—die we zien rondscharrelen in de moderniteit in verval raakte. Denk aan de helende niet zeggen dat er voor de kunst sindsdien geen dieren buitenlucht en zien schuilen in een schuurtje met relaties met dieren van kinderen met trauma’s of uit meer zijn gestorven, getuige bijvoorbeeld de door stro—is overigens nog idyllisch vergeleken bij het lot gebroken gezinnen, zoals in The Black Stallion (1979), kapmessen gevelde waterbuffel in Apocalypse Now van de meeste Europese varkens, die hun leven in Free Willy (1993) of The Horse Whisperer (1998). Denk (1979) en de door een stier aan flarden gescheurde kleine hokken op betonnen vloeren slijten. aan de vele vaak sentimentele, heldhaftige honden- ezel in Carlos Reygadas’ Nuestro tiempo (2018). films die door de jaren heen zijn gemaakt, van Lassie BEKNOTTING Come Home (1943) en The Adventures of Rin Tin Tin DE JUISTE KNOR Kossakovsky’s portret levert niet zozeer een propa- in de jaren vijftig tot en met de parodie daarop in Volgens Kossakovsky is het humanisme er inmiddels gandistisch pleidooi op voor veganisme, zoals hem al probleemhond-komedie Beethoven (1992). debet aan dat we niet verder komen in onze relatie werd aangewreven; al moet je van goeden huize ko- De toenemende zichtbaarheid van dieren door fo- tot dieren. “We zetten onszelf centraal, vinden dat men om daar na het zien van deze film niet over na te tografie en film liep daarnaast ook parallel aan het de- wij mogen beslissen of zij mogen leven of sterven. We gaan denken. Wat Gunda interessant maakt, is dat we bat over betere levensomstandigheden. Dat debat is mogen wel wat nederiger zijn”, verklaarde hij tijdens niet alleen dingen herkennen, maar ook veel zien wat weer verbonden met betere leefomstandigheden voor een publiek interview in Berlijn. En dus verheft hij in we niet precies begrijpen. Domweg omdat we te wei- mensen door de opkomst van het humanisme. En dus Gunda het dier tot hoofdpersoon. Het is het logisch nig over deze dieren weten. Zo is er een scène waarin kwam er ook aandacht voor dieren op film, hun trai- gevolg van een tendens die al jaren gaande is, die Gunda een wrede beweging maakt richting een van ning en pijnloze behandeling. Waar voor de 1925-ver- vraagt om opwaardering van de rechten van dieren haar biggen. Een schokkend beeld, waarvan de bete- sie van Ben-Hur nog zo’n 150 paarden geruisloos over en oog voor de beestachtigheid van de mens. Acteur kenis niet bij iedere kijker direct helder zal zijn en dat de kling werden gejaagd voor het filmen van de wa- Joaquin Phoenix, die als executive producer op de door een mindere regisseur misschien uit de film zou genrace, leidde publieke verontwaardiging over een aftiteling van Gunda staat vermeld en veganist is zijn geknipt. scène met een paard in de westernklassieker Jesse Ja- sinds zijn derde, leverde vorig jaar een veelbesproken De koppen van de koeien ogen mat. De kippenlij- mes in 1939 tot de bemoeienis van dierenwelzijns— bijdrage aan dat debat, toen hij zijn dankwoord bij de ven zijn beschadigd en onthand in hun nieuwe, zij het Oscars wijdde aan de manier waarop de mens zich ge- natuurlijke omgeving. De mens is er wel, als belang- ëigend voelt de natuur te plunderen: “We eigenen ons rijke, levensbepalende factor, maar blijft in dit portret het recht toe om een koe kunstmatig te insemineren. nadrukkelijk buiten beeld. Tot Gunda zich tot ons En als ze bevalt, stelen we haar kind, zelfs al zijn haar richt en we van vrijblijvende kijker tot deelnemer Wat Gunda smartenkreten niet mis te verstaan. En dan nemen we worden gemaakt, door haar blik. Kossakovsky’s film is haar melk, dat bestemd is voor haar kalf, en we doen daarom klassiek: het dier emancipeert bij hem tot interessant het in onze koffie en onze ontbijtgranen.” volwaardig filmpersonage. Gunda is als een brief uit maakt, is dat we Na vooraanstaand primatoloog Frans de Waal (die het dierenrijk, een greep uit het Europese leven van daar in 2016 al een boek aan wijdde) vraagt Kossakov- koeien, kippen en varkens anno nu, die eindigt in een niet alleen dingen sky zich nu af of mensen niet te dom zijn om dieren te groot vraagteken over de rol die wij—toeschouwers en herkennen, maar begrijpen. In Gunda ontdekte hij, nadat hij Gunda’s wegkijkers—spelen in de beknotting van hun leven. stemgeluid door een computer liet analyseren, zo’n ook veel zien wat driehonderd verschillende ‘woorden’. Zelfs op de ge- GOEDMAKERS we niet precies luidsband bleef Kossakovsky zijn hoofdpersonage Kossakovsky zet daarmee een nieuwe stap op de lad- begrijpen. trouw. Als er een ‘woord’ vervangen moest worden der die ons beeld van dieren bepaalt. De moderne ge- omdat er een ander storend geluid doorheen klonk, schiedenis daarvan loopt parallel aan de ontwikkeling Domweg omdat werd er net zolang gezocht op de overige geluidsop- van het medium film. Moderne technieken vergroot- we te weinig names tot de juiste knor werd gevonden. De volgende ten het inzicht in het leven van dieren: van de bewe- stap? Misschien wel een ondertitelde kopie van Gun- gingsmotoriek van Muybridge die rond 1880 met een weten over de da. Of beter: dat die duiding overbodig is omdat wij serie camera’s de galop van een paard in beeld bracht beter leren verstaan wat we zien. tot de BBC-serie The Secret Life of the Cat (2013), dieren die we waarin met gps-trackers en halsbandcamera’s inzich- zien. GUNDA NOORWEGEN/VERENIGDE STATEN, 2020 | telijk werd gemaakt wat onze geliefde huisgenoten REGIE VIKTOR KOSSAKOVSKY | 93 MINUTEN | uitspoken als ze buiten ons blikveld zijn. DISTRIBUTIE PERISC OOP FILM | TE ZIEN OP IDFA (OOK Het medium droeg daarnaast ook bij aan de zicht- IN IDFA EXTENDED) EN IN 2021 IN DE BIOSCOPEN DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 24

BLOODY NOSE, EMPTY POCKES Ross filmen hem op de ochtend voor de slui- Las Vegas vaste bezoekers van kroegen. Die tingsnacht. Zijn kroeg The Roaring 20s, een filmden ze vervolgens tijdens een achttien cocktailbar aan de rand van Las Vegas, zal uur durende opnamenacht in The Roaring binnen 24 uur ophouden te bestaan. In 20s. De niet-professionele acteurs kregen Bloody Nose, Empty Pockets neemt een zeer van de filmmakers enkele aanwijzingen, gemêleerd gezelschap gedurende ruim an- maar het belangrijkste was dat de stamgas- derhalf uur afscheid van zo’n plek waar (zo- ten zich als stamgasten zouden gedragen. als in de intro van de sitcom Cheers zo mooi Dat is, getuige de film, grandioos gelukt. wordt bezongen) iedereen je naam kent. Bloody Nose, Empty Pockets is een docu- We maken onder meer kennis met Mi- mentaire in de categorie ‘zou gebeurd kun- chael, een getroebleerde maar sympathieke nen zijn’. Omdat alles—de personages en hun ziel die opbiecht dat zijn leven al verpest was diep ontroerende levensverhalen—is gewor- toen hij nog nuchter was. Vietnam-veteraan teld in de realiteit. Het is georkestreerd na- Bruce denkt nog elke dag terug aan de gru- turalisme; de ‘acteurs’ gaan op een gegeven welijkheden van de oorlog. En boerendoch- moment zelf geloven in het naderende after Pam vertelt over haar moeilijke jeugd en scheid. Zoals wanneer Bruce de bar voor de hoe ze haar zoon verloor. Hoe rijkelijker de laatste keer verlaat en zijn verdriet zichtbaar drank vloeit, hoe meer pijnlijke ontboeze- is in zijn melancholische blik. Tijdens deze mingen er rondgaan. Maar het is lang niet al- scène komen de makers misschien wel tot de lemaal zware kost; ook geestige gesprekken pijnlijke kern van hun film: hoe een Ameri- over testikels en tieten passeren de revue. Er kaans cultuurfenomeen uitsterft en dive BLOODY NOSE, EMPTY POCKETS wordt gedanst op Michael Jackson en achter bars langzaam maar zeker plaatsmaken voor de bar wordt de gitaar ingezet voor een serie ‘keurigere’ horecagelegenheden. Waar niet countryklassiekers. Uit alles blijkt dat de iedereen je naam kent en waar niemand ge- Een beetje bourbon in je beker stamgasten veel om elkaar geven, omdat ze ïnteresseerd is in je sores. elkaars misère beter begrijpen dan de kille OMAR LARABI In Bloody Nose, Empty Pockets volgen ca “Het mooiste aan wakker worden is dat je buitenwereld. mera’s het laatste etmaal voor de sluiting een beetje bourbon in je beker kan schen- Deze gemeenschapszin blijkt evenwel min BLOODY NOSE, EMPTY POCKETS van een buurtkroeg aan de rand van Las Ve ken.” Barman Marc—stevig postuur, forse of meer geënsceneerd. Hoewel Bloody Nose, VERENIGDE STATEN, 2019 | REGIE BILL & TURNER ROSS gas. De hybride film van de broers Bill en baard—deelt gretig levenswijsheden met de Empty Pockets oogt en voelt als een docu- | 98 MINUTEN | DISTRIBUTIE PIECE OF MAGIC | TE ZIEN Turner Ross is een prachtige vorm van alcoholisten die zijn etablissement frequen- mentaire, is het afscheidsfeest gefabriceerd OP IDFA (OOK IN IDFA EXTENDED) EN VANAF 14 JANUARI georkestreerd naturalisme. teren. Documentairemakers Bill en Turner door de gebroeders Ross. Ze castten in en om IN DE BIOSCOPEN

dicteert de camera niets en bepaal je zelf ook haar bewoners. Wetenschappers van het SILENCE OF THE TIDES waar je naar kijkt: de duizelingwekkende Nederlands Instituut voor Onderzoek der golfjes en sterren, het helmgras, de Zee zetten in een lab kokkels en scheermes- lepelaars, het lijnenspel, de zon die precies sen strak in het gelid. Postbode Hannie tuft Wandeling zonder paden door twee palen schijnt. Het is een wande- met een klein locomotiefje, een lore, langs de ling zonder paden. kleine Duitse Waddeneilanden de Haligen Na Hollands licht filmt Pieter-Rim de Kroon heel laag in beeld; in Silence of the Tides zit hij Het tegenlicht, de enorme scherpte en onder Sylt, waar een handjevol bewoners in het beeldschone Silence of the Tides de juist hoog in beeld, waardoor de modderige contrastwerking verdiepen de subtiele veran- woont zonder de bescherming van dijken. getijden van de Waddenzee. Dit technische kwelders, slikken en schorren zich vrijuit deringen. Zonder overdreven indruk te willen Zelfs aan de aftiteling is zorg besteed. Bijna hoogstandje laat je oog dwalen door de kunnen uitstrekken en het grootste deel van je maken brengt De Kroon een technisch hoog- ongemerkt valt aan het eind de schemer in. kwelders. blikveld vullen. standje, gefilmd op een gloednieuw type Naar Silence of the Tides kijken is een wel- De Kroon volgt rondom die horizon de ge- camera, in CinemaScope met Dolby Atmos- dadige vorm van niet-nadenken. Niets Van de natuur bestaat het beeld dat het grillig tijden op de Wadden. Eb en vloed zijn hier geluid. Dit is esthetiek die niet tussen de beel- dringt zich op. is, wild en weelderig alle kanten uitschiet. een vorm van in- en uitademen. De camera den en de kijker in gaat staan, maar organisch MARISKA GRAVELAND Maar de natuur is vaak ook geometrisch, vol beweegt zelden en scherpt zo je oog. De tussen de modderige golven naar boven drijft. regelmatige patronen. Silence of the Tides laat Kroon noemt dat radicale observatie. Ons Zelfs de inslag van een oefentank op SILENCE OF THE TIDES NEDERLAND, 2020 | dat op wonderschone wijze zien. De horizon brein is getraind om veranderingen en ver- Vlieland en surrealistische industriële REGIE PIETER-RIM DE KROON | 104 MINUTEN | is hier de as waar alles om draait. In Hollands schillen waar te nemen en een bewegende bouwwerken aan de Eems zijn beeldschoon. DISTRIBUTIE WINDMILL FILM | TE ZIEN OP IDFA (OOK IN licht bracht Pieter-Rim de Kroon de horizon camera zou dat alleen maar versterken. Nu De Kroon filmde niet alleen de Wadden maar IDFA EXTENDED) EN IN 2021 IN DE BIOSCOPEN

SILENCE OF THE TIDES DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 25

THE MOLE AGENT Undercover in het bejaardenhuis In de charmante documentaire The Mole die hem haar toetje aanbiedt. Een andere be- Agent gaat een tachtiger undercover in een woner vertelt hem over haar ontsnappings- Chileens verzorgingshuis om misstanden te plannen. Haar brein is in de kindertijd blij- onderzoeken. Hij stuit vooral op heel veel ven steken. Omdat zij nooit bezoek krijgt weggestopte eenzaamheid. bellen medewerkers haar af en toe op, en doen ze alsof ze haar moeder zijn. “Als mijn Wie is de mol? Sergio is de mol! In de ope- mamma komt ben ik weg!” Ook is er een ningsscène van The Mole Agent zien we hoe zachtaardige mevrouw die zich steeds weer de 83-jarige Sergio Chamy een dozijn andere moet verontschuldigen omdat ze zich niet sollicitanten verslaat in de strijd om een on- kan herinneren dat ze eerder al met Sergio alledaagse job voor “een gepensioneerde, had gesproken. Universeel is het klagen over technisch onderlegde man tussen 80 en 90 ondankbare volwassen kinderen, die deze jaar oud.” Zijn nieuwe baas, de ijdele privé- ouderen hebben weggestopt zonder ooit op detective Rómulo, ontdekt al snel dat die bezoek te komen. technische onderlegdheid van zijn rekruut Uiteindelijk spelen de heimelijke opnamen tegenvalt. In een voorspelbare, maar toch die Sergio maakt maar een kleine rol in de grappige montage zien we hoe Sergio film. Tegelijkertijd met Sergio’s missie draait Whatsapp-berichtjes leert inspreken, regisseur Maite Alberdi namelijk een docu- SONGS OF REPRESSION waarna hij instructies krijgt voor het gebruik mentaire over een nieuwkomer in datzelfde van twee snufjes waar een spion niet zonder verzorgingshuis. Niet geheel toevallig is dat kon in de sixties: een pen met een camera én Sergio. Alberdi’s blik is vooral gericht op de praktijk. Toen Schäfer in 2006 in de gevan- een bril met een camera. relaties die ontstaan tussen Sergio en de be- SONGS OF genis terechtkwam en vier jaar later stierf, Eenmaal getraind krijgt Sergio opdracht woners. Hoewel Vincent van Warmerdams waren vele bewoners al vertrokken. Zo’n zich drie maanden lang te laten opnemen in filmmuziek succesvol de sfeer oproept van REPRESSION honderdtwintig van hen bleven achter. een bejaardenhuis in de buurt van zijn een Pink Panther-film verdwijnt het spiona- In de documentaire worden hedendaagse woonplaats Santiago de Chili. Zijn target is ge-element steeds verder naar de achter- bewoners geïnterviewd over hun leven toen een bewoner van wie de dochter vermoedt grond – ook al omdat Sergio tot de conclusie Meerstemmig en nu. En hoewel we op voorhand al weten dat ze bestolen, verwaarloosd of mishandeld komt dat zijn missie zinloos is. En hij heeft dat opgroeien in deze sektarische gemeen- wordt. Tot ongenoegen van Rómulo doet gelijk: die bewoners hebben niks aan iemand schap de hel op aarde was, tonen de makers Sergio er best lang over de vrouw te identifi- die hen komt bespioneren. Maar zo’n empa- voorportaal dat deze bizarre plek nog méér schokkende ceren, want “die vrouwen zien er voor mij thische en rustige luisteraar als Sergio, daar- geheimen herbergt. Actieve assistentie aan allemaal hetzelfde uit”. Ook het aanleren van van zou elke zorginstelling er tenminste één het terreurbewind van Pinochet (1973-1990) interessant klinkende spionnenafkortingen moeten hebben. van de hel bijvoorbeeld, door het martelen en doden (QTH, QSL, QAP) gaat Rómulo te langzaam. FRITZ DE JONG van politiek gevangenen. Verbijsterende ver- Waar de privédetective dan weer geen oog De krankzinnige verhalen uit een ogen halen over ‘hiërarchen’, tweederangsburgers, voor heeft, is het gemak waarmee het even THE MOLE AGENT CHILI, 2020 | REGIE MAITE schijnlijk kalme geloofsgemeenschap nazi’s, elektroshocks en schuld en boete ko- aimabele als correcte heertje contact maakt ALBERDI | MET SERGIO CHAMY, MARTA OLIVARES | echoën vele malen langer door dan het men voorbij. met de (overwegend vrouwelijke) bewoners 90 MINUTEN | DISTRIBUTIE CINEMA DELICATESSEN | meerstemmige gezang waar de leden zelf De ene helft van de gemeenschap is open- van het tehuis. Direct na zijn introductie in TE ZIEN OP IDFA (OOK IN IDFA EXTENDED) EN VANAF zo trots op zijn. Het ‘huis van God’ uit deze hartig over hun trauma’s. De pijn, het ver- de eetzaal dient zich al een aanbidder aan, 10 DECEMBER IN DE BIOSCOPEN documentaire is in werkelijkheid een voor driet en ongebreidelde woede staan op hun portaal van de hel. gezichten te lezen. De andere helft heeft een volstrekt andere kijk op hun gezamenlijke Het dorpje Colonia Dignidad in Chili ligt er geschiedenis. Ze zijn ‘dankbaar’ voor wat ze paradijselijk bij, met het machtige Andes- hebben mogen leren van Schäfer en hebben gebergte in de verte. Wie iets beter kijkt heeft hem alles vergeven na een ‘vergevingscere- al snel vragen. De huizen lijken op Tiroler monie’. Na doorvragen blijkt dat zij dan ook berghutten en de groep grijsaards die zo een totaal andere positie hadden in de groep. vroom meerstemmig zingt is... Duits. Zo Terwijl de ene helft moeizaam voortploetert, vredig als deze geëmigreerde groep het wil bouwt de andere helft aan een toeristische doen laten voorkomen, is dit ‘huis van God’ plek, zo ongeveer op de graven van de Chi- geenszins. “De muziek was mooi, maar het leense politieke gevangenen die op hun ter- was altijd tegen een donkere achtergrond”, rein de dood vonden. Ze schenken een Duits stelt een bewoner op leeftijd. “Zoals met biertje, dragen folkloristische kledij en zin- alles hier.” gen maar weer eens een meerstemmig lied. Een van de producenten van The Act of Juist de interviews met deze lieden – ogend Killing heeft in Songs of Repression wederom als keurige christenen op leeftijd – zijn wel- een mokerslag van een verhaal te pakken. De haast onmogelijk om aan te zien. Als een van uitvoering is misschien niet zo uitzonderlijk deze keurige dames Pinochet “een schat van en origineel als de voor een Oscar genomi- een man” noemt en zelfs met de zin “wir neerde film van Joshua Oppenheimer en zijn haben es nicht gewußt” op de proppen komt, twee coregisseurs uit 2012, maar de inhoud zijn de rapen helemáál gaar. is net zo verbijsterend. In 1961 betrok de Duitse prediker Paul MARICKE NIEUWDORP Schäfer met zijn meegereisde geloofsgemeenschap een idyllische kolonie in het SONGS OF REPRESSION (UNDERTRYKKELSENS Chileense Andes-gebergte. Er werd gebeden SANG) DENEMARKEN, 2020 | REGIE MARIANNE en gezongen, maar Schäfer leidde de funda- HOUGEN-MORAGA EN ESTEPHAN WAGNER | 89 mentalistische, evangelische, geïsoleerde MINUTEN | DISTRIBUTIE GUSTO ENTERTAINMENT | gemeenschap met keiharde hand. Seksueel TE ZIEN OP IDFA (OOK IN IDFA EXTENDED) EN VANAF misbruik en lijfstraffen waren er dagelijkse 7 JANUARI 2021 IN DE BIOSCOPEN THE MOLE AGENT DE FILMKRANT PORTRET AGATHA A. NITECKA #435 DECEMBER 2020 26

FRANCIS LEE OVER AMMONITE H0MO- GESCHIEDENIS IS

VERLOREN FRANCIS LEE

ik googelde kwam steeds de naam Mary Anning naar GESCHIEDENIS boven. Ik ging over haar lezen en werd geraakt door haar leven. Geboren in armoede in de arbeidersklasse in een uiterst patriarchale klassenmaatschappij, lukte Ammonite brengt een eerbetoon aan de Britse paleontoloog Mary het haar ondanks gebrek aan privileges en scholing om op eigen kracht een van de belangrijkste paleon- Anning, gespeeld door Kate Winslet. Zij kreeg in de negentiende tologen van haar generatie te worden. Maar ze kreeg eeuw nooit de wetenschappelijke erkenning die ze verdiende. Francis tijdens haar leven nooit de wetenschappelijke erkenning die ze verdiende. Je kunt het bijna beroving noe- Lee: “Ik wilde alles doen om haar op te tillen, haar het respect en de men hoe mannen ongelofelijke fossielenvondsten van status te geven die ze had moeten krijgen in haar leven.” DOOR JOS VAN DER BURG haar kochten en zich vervolgens toe-eigenden door hun eigen namen eronder te zetten. Ik was gefascineerd door de vraag hoe dat voor haar moet hebben gevoeld.” Wow, Francis Lee heeft wifi in zijn houten huisje in geleden lukte het Lee om een eerste korte film te ma- Lee zag er “een beetje een parallel” in met zijn ei- Yorkshire! Dat klinkt als een overbodige mededeling, ken. Na nog twee korte films wilde hij zijn speelfilm- gen leven. “Lange tijd voelde ik door mijn afkomst dat maar toen ik hem drie jaar geleden telefonisch in- debuut maken met een rauw liefdesverhaal over een wat ik echt wilde doen niet toegankelijk was voor mij. terviewde over zijn debuutfilm God’s Own Country, boerenzoon in Yorkshire, die van een Roemeense sei- Ik wist niet hoe ik de zeer middenklasse-geprivilegi- moest hij nog op een heuveltop gaan staan, omdat zoenwerker leert dat liefde iets anders is dan mecha- eerde filmwereld moest binnenkomen.” Dat is hem zijn huisje in het dal geen verbinding had. Maar nu nische seks. Financiers stonden niet in de rij voor dit uiteindelijk wonderwel gelukt, met Ammonite als zijn heeft Lee wifi en kan hij skypen. De zwaar bebaarde verhaal. Drie jaar leurde Lee met zijn script, waarna tweede film. regisseur zit in zijn keukentje aan een tafel en zegt net het lukte om het onder de titel God’s Own Country te als de vorige keer dat hij van stilte houdt en zich pri- verfilmen. Het aardse, onopgesmukte liefdesdrama KOUD EN MOE ma thuis voelt in wat hij zijn ‘wooden cabin’ noemt. was een daverend arthousesucces, waarna producen- De hommage aan Anning moest geen traditionele Het contrast tussen de stilte op het platteland van ten in de rij stonden om met Lee te werken. Nu geen biopic worden, zegt Lee. “Iemands leven van begin Yorkshire en de hectiek rond het maken van Ammoni- geleur, maar beleefde vragen of hij misschien een tot eind tonen, voelt formuleachtig en als een mak- te is immens. Lee weet inmiddels wat het maken van nieuw idee had voor een film. kelijke manier van vertellen. Ik wilde naar een spe- een film met beroemde acteurs teweegbrengt. Daar- cifiek punt in haar leven kijken en er als het ware een over zo meer. BEROVING snapshot van maken dat alles over haar zou vertel- Francis Lee (51) is geen doorsnee regisseur. De zoon Lee had een idee en het resultaat is Ammonite, dat een len.” Hij begon Annings leven te researchen, maar dat van een schapenboer in Yorkshire ruilde als be- eerbetoon is aan Mary Anning (1799-1847), een fos- leverde niet veel op. “Vanwege haar arbeidersafkomst gin-twintiger het platteland in voor een onzeker ac- sielenverzamelaar die met haar vondsten aan de kust is er door tijdgenoten nauwelijks over haar geschre- teerbestaan in Londen. Hij speelde bijrollen in een van Dorset en haar kennis van fossielen de wereld van ven. Ik wilde alles doen om haar op te tillen, haar het paar tv-series en films (onder andere in Mike Leighs de paleontologie veranderde. Lee vertelt hoe hij haar respect en de status te geven die ze had moeten krij- Topsy-Turvy), maar raakte uitgekeken op acteren en op het spoor kwam. gen in haar leven.” wilde regisseren. Er volgde een lange weg, waarin hij “Toen ik drie jaar geleden veel reisde om promotie Bij dat streven paste het om Anning door een be- om de kost te verdienen jarenlang op een sloperij te doen voor God’s Own Country wilde ik als cadeau- roemde actrice te laten spelen, want dat helpt om werkte. In zijn vrije tijd schreef hij scripts. Acht jaar tje een fossiel kopen voor een toenmalige geliefde. Als Anning omhoog te tillen, zegt Lee, die meteen aan DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 27

AMMONITE Verborgen

Kate Winslet dacht. “Ik wilde sowieso een Engelse aan gaan zwemmen en niet veel kleren aan hebben? leven bloot- actrice, omdat de film gedrenkt is in de Britse cultuur Plotseling doken paparazzi op die op de een of andere en het klassensysteem. Ook wilde ik een actrice van manier wisten waar we die scène zouden draaien. We midden veertig, omdat Anning in de film die leeftijd zijn in een speedboat gesprongen, naar een privé gelegd heeft. Bovendien ademen alle rollen van Kate integri- strandje gevaren en hebben daar de scène zonder teit.” Winslet hoefde niet lang na te denken. “Ik paparazzi snel gefilmd.” Francis Lee brengt eerherstel voor paleon toloog Mary Anning, wier baanbrekende stuurde het script en nog dezelfde dag zei ze dat ze de ideeën en buitengewone fossiele vondsten rol wilde spelen.” Na een ontmoeting wist Lee zeker VERLOREN GESCHIEDENIS werden ingepikt door mannelijke collega’s. dat zij de juiste keuze was. “Ze werkt op dezelfde ma- Dat de liefdesrelatie tussen Anning en Charlotte in Kate Winslet speelt haar prachtig ingeto nier als ik: karakter-gedreven met als basis een uit- Ammonite in Engeland tot controverse leidt, omdat gen, een personage met evenveel verborgen voerige zoektocht naar een personage.” hij niet op historisch bewijs is gebaseerd, vindt Lee lagen als prehistorische afdrukken waar naar ze zoekt. Die zoektocht, die drie maanden duurde, bestond tekenend voor de heteroseksuele blik op de geschie- uit heel wat meer dan archiefstukken en boeken le- denis. “Ik vraag me af of die controverse er ook was Ammonite is een samensmelting van queer zen. “Alles in mijn films moet waarheidsgetrouw voe- geweest als ik Mary een relatie met een man had cinema, paleontologie en kostuumdrama, len. Acteurs moeten echt kunnen wat hun personages gegeven. Er is een roman over Anning die suggereert door de maker van God’s Own Country, Fran- kunnen. Kate leerde wekenlang hoe je fossielen moet dat ze een liefdesrelatie had met een man. Daar is ook cis Lee. De film speelt zich af in de jaren 1840 in een prachtige omgeving, het Engelse kust- zoeken. Een bijeffect was dat dit haar ook fysiek en geen bewijs voor, maar niemand heeft dat contro- plaatsje Lyme Regis in de streek Dorset, die emotioneel raakte. Omdat ze natregende, koud en versieel, moeilijk of problematisch genoemd.” Geen tot leven wordt gebracht in de uitstekende ci- moe werd, hielp haar dat om fysiek in Anning te ver- toeval, zegt Lee. “Als er geen sterk bewijs is van een nematografie en prachtige kostuums. Het anderen.” homoseksueel leven van een historische figuur, wordt maakt de film een juweel om naar te kijken. altijd aangenomen dat het een heteroseksueel leven Kate Winslet speelt de enigmatische Mary Anning, een baanbrekende negentiende- PAPARAZZI betreft. De geschiedenis van homo’s is aan het zicht eeuwse paleontoloog wier ideeën en buiten- Dat filmen aan de kust van Dorset met Kate Winslet onttrokken. Hun levenswijze was illegaal en is dus gewone fossiele vondsten koeltjes werden en Saoirse Ronan, die de getrouwde rijke, jongere en niet gedocumenteerd. Homogeschiedenis is verloren toegeëigend door haar mannelijke collega’s. ongelukkige vrouw Charlotte Murchison speelt, met geschiedenis.” In hun klassieke misogynie behandelen zij wie Anning een liefdesrelatie krijgt, niet in stilte lukt, Lee begrijpt de ophef niet. “Vast staat dat Mary haar als niks meer dan een excentrieke ama- teur. Winslets personage lijkt op de prehis- werd Lee snel duidelijk. “Toen ik God’s Own Country Anning geen relatie had met mannen en wel vriend- torische afdrukken waarnaar ze jaagt: haar maakte, kon niemand dat iets schelen, maar nu met schappen met vrouwen. Mary en Charlotte waren gevoelens zijn begraven onder de ijskoude twee filmsterren stonden er elke dag hordes mensen vrienden. Ik ben geobsedeerd door intense liefdesre- golven. Ze kunnen alleen worden opgedoken en paparazzi. Misschien was ik naïef, maar ik had me laties en wilde Mary een gelijkwaardige liefdesver- door Charlotte Murchison (gespeeld door dat van tevoren niet gerealiseerd. Omdat Ammonite houding geven, die haar optilt in die patriarchale Saoirse Ronan), die lijdt aan ‘melancholia’. Lee krijgt het voor elkaar de kijker het gevoel een stille, intieme film over eenzaamheid en liefde is, maatschappij. Het voelt voor mij goed dat ik haar die te geven dat die zich daadwerkelijk in Lyme was die aandacht zwaar. Het is moeilijk om je focus en met Charlotte heb gegeven. Daarmee neem ik niet iets Regis bevindt, samen met Mary en Charlotte. concentratie te behouden als je een massa toekijkende weg van wie Mary Anning was, maar voeg ik iets toe.” Dat we hun eenzaamheid delen, maar ook mensen moet vragen of ze stil willen zijn. Ik denk dat Lachend: “Mijn volgende film wordt een horrorfilm. meegenieten van de kleine momenten van het gelukt is, maar het was intens. ” Ik ga proberen mensen bang te maken, als ik ze al niet vreugde die ze zichzelf toestaan. Hierdoor voelt de affaire die zich tussen hen ontvouwt Lee geeft een voorbeeld van het voyeurisme. “Her- genoeg angst heb aangejaagd door Mary Anning een als een persoonlijk geheim dat de kijker met ze inner je je de scène waarin Kate en Saoirse in de oce- liefdesrelatie met een vrouw te geven.” deelt. Die affaire is soms schril en schrijnend, maar kent ook momenten van liefdevolle on- ontkoombaarheid. Het spreidt nieuwe warmte door de film, en geeft deze meer kleur en passie. Hun momenten van daadwerkelijke harts- ‘Alles in mijn films tocht zijn vluchtig, ongrijpbaar. Dit wordt mede gedragen door de repressie in de plaats moet waarheids- en tijd waar de film zich afspeelt. getrouw voelen. Het is waardevol dat Lee ervoor kiest om een queer verhaal in deze periode te vertellen. Kate Winslet Net als in zijn debuut God’s Own Country (een intiem portret van de ontluikende leerde wekenlang homoseksualiteit van een jonge boeren- knecht) benadrukt hij stilzwijgend dat queer hoe je fossielen mensen en verhalen overal voorkomen, ongeacht de plek of cultuur, en nu dus ook moet zoeken. ongeacht periode van de geschiedenis. Met Omdat ze nat- zijn intersectionele aanpak legt Lee bloot hoe klasse, gender en seksualiteit samen- regende, koud en komen in de persoonlijke problematiek van twee vrouwen in de negentiende eeuw. moe werd, hielp Alleen dat al maakt het waardevol dat dit soort films worden gemaakt: zodat men ziet haar dat om dat queerness altijd al heeft bestaan.

fysiek in Mary MANON PORTOS MINETTÍ Anning te AMMONITE VERENIGDE STATEN/AUSTRALIË/GROOT veranderen.’ BRITTANNIË, 2020 | REGIE FRANCIS LEE | MET KATE WINSLET, SAOIRSE RONAN, GEMMA JONES | 120 MINUTEN | DISTRIBUTEUR UNIVERSAL | TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 28

VOORUITBLIK OP MONSTER HUNTER De eerste verfilming van de waanzinnig populaire video- spellenserie Monster Hunter wordt door Paul W.S.Anderson geregisseerd. Met de reeks Resident Evil-films bewees Anderson zich als een van de beste blockbuster-regisseurs, een van de weinige die weet hoe hij schaal in zijn voordeel moet gebruiken. In het schaarse coronanajaar is dit de blockbuster om naar uit te kijken. DOOR HUGO EMMERZAEL BETER ALTERNATIEF VOOR MAINSTREAM BLOCKBUSTER CINEMA

De in Japan ontwikkelde Monster Hunter-games zijn inmiddels worden ze geprezen voor hun inventieve encefiction camp, zombie gore, haast soap- zo’n beetje de meest populaire videospellen op aarde. verbeelding van ruimtes—het ruimtegevoel is essen- achtige emoties en visuele bombast. Dat realiseren we ons in Europa niet helemaal, omdat tieel in films—de uitstekende art direction, het ge- Het eerste deel, Resident Evil (2002), zette de toon de fanatiekste spelers in China en Japan wonen, maar bruik van queer-motieven in een mainstream film en voor de rest van de serie. In een verlaten landhuis sinds Monster Hunter: World (2018) is de hype ook de fusie van experimentele digitale cinema met worden we voorgesteld aan Alice (Milla Jovovich, hier geland. Het concept is simpel: elke speler is een blockbustercinema. sinds 2009 ook de echtgenote van Anderson), een jager die in een open wereld steeds grotere en sterkere Die veelzijdigheid zit al in de kern van de serie. vrouw met geheugenverlies die niet weet wie of waar monsters verslaat om waardevolle grondstoffen te Anderson verruilde de claustrofobische horror van de ze is, of wat ze moet doen. Het landhuis verbergt een verzamelen voor betere wapens om vervolgens op nog games voor spectaculaire actiecinema die slim leent toegangslift naar The Hive, een ondergrondse faciliteit grotere en nog gevaarlijkere monsters te jagen. Het is van grotere, prestigieuzere titels: een beetje de slow- van The Umbrella Corporation, een sinister bedrijf een spellenreeks die voornamelijk draait om de ver- motion en technologische paranoia van The Matrix in biochemische wapens. The Umbrella Corporation slavende gameplay. Hoe het spel werkt, is belangrijker (1999), wat psychologische mind fucks uit de films ontwikkelde een nieuw virus, het T-Virus, dat in The dan waar het spel over gaat. Er zijn 64 miljoen exem- van Christopher Nolan en de dystopische zombiewe- Hive is losgelaten. Iedereen die ermee in aanraking plaren in de Monster Hunter-reeks verkocht en geen reld van George A. Romero’s Dawn of the Dead (1978). komt verandert in een zombie. Alice moet met een enkele van die spelers heeft een specifieke wens of eis Bovendien verwijst Anderson uitgebreid naar de groepje militairen de faciliteit binnenstormen: een over hoe het verhaal van de eerste verfilming er uit Aziatische vechtfilms die hem hebben geïnspireerd: gevaarlijke klus omdat de moordlustige artificiële moet gaan zien. Anders dan bij andere game-verfil- de Resident Evil-films zijn een beetje Hong Kong intelligentie The Red Queen het fort bewaakt. Maar mingen heeft een filmmaker hier alle vrijheid. kung fu (bijvoorbeeld The 36th Chamber of Shaolin gehuld in een rode cocktailjurk blijkt ze een dodelijke van Lau Kar-leung uit 1978), een beetje John Woo vechtmachine. VIDEOGAME-VERFILMER schietbonanza (denk: Hard Boiled, 1992) en een beetje Een memorabele scène speelt zich af in een krappe, Het verbaasde kenners niet dat de eer voor de eerste Japans geweld in de geest van Takeshi langwerpige gang die leidt naar de processor van The Monster Hunter-film naar Paul W.S. Anderson ging. Miike (Ichi the Killer, 2001). Red Queen. Een paar soldaten lopen als eerste naar De Brit brak in 1995 door met de indrukwekkende binnen en de deuren sluiten voor en achter hen. Ver- filmbewerking van het martial arts-spel Mortal Kom- GEOMETRISCHE OBSESSIES volgens laat The Red Queen levensgevaarlijke, dunne bat. Andersons sciencefiction-horrorfilm Event Hori- De Resident Evil-films zijn model gaan staan voor een laserstralen op de soldaten afkomen in allerlei geom- zon (1997) maakte van hem vervolgens een van de alternatieve koers van de blockbusterfilm. De serie etrische vormen. De simpelere horizontale en verti- meest veelbelovende spektakelregisseurs in Holly- begon vóórdat Marvel/Disney in 2008 met Iron Man cale lijnen kunnen ze ontwijken, maar een fijnmazig wood. Met die reputatie op zak waagde hij zich aan de de markt overnam en met hun populaire superhel- geometrisch raster snijdt dwars door de laatste sol- zombiehorrorspelreeks Resident Evil, samen met denfilms de toon zette in Hollywood. Andersons films daat heen, die in nette blokjes uit elkaar valt. Hier zie Monster Hunter het stokpaardje van de Japanse spel- onttrokken zich daardoor aan Marvels stilistische in- je voor het eerst Andersons obsessie met geometrie. ontwikkelaar Capcom. Met een bescheiden budget vloed en hebben hun eigen esthetische identiteit be- De Resident Evil-films gaan helemaal los op archi- wist Anderson de griezelige zombiespellen om te to- houden. Een stijl die gekenmerkt wordt door invloe- tectuur, geometrie en ruimte. Het openingsshot van veren tot een weergaloze filmserie. Aanvankelijk werden die nooit hoog aangeschreven stonden, maar wel Resident Evil begint volledig in het zwart, in de leegte, den de films koeltjes ontvangen door de pers, maar erg geliefd waren: grungemuziek, technobeats, sci- maar zoomt gestaag in op een blauwe, rechthoekige DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 29

RESIDENT EVIL: THE FINAL CHAPTER omarmt hier dezelfde 3D-technologie die ook voor hangars—goedkope locaties, makkelijk werken. James Camerons Avatar (2009) werd gebruikt en zet Schaal is juist Andersons specialisme. Zijn budget het misschien beter in dan welke actiefilm ook. Dat per film is vijf à tien keer zo klein als dat van een Mar- komt onder andere doordat Alice inmiddels meer is vel-film, het resultaat is des te indrukwekkender. Het dan een getalenteerde vechter. Ze is geïnjecteerd met kroonstuk van de serie is het een-na-laatste deel, Resi- het T-virus dat van gewone mensen een zombie zou dent Evil: Retribution (2012) dat zich bijna volledig in maken. In haar geval zijn de T-cellen versmolten met een simulatieomgeving van The Umbrella Corporation haar dna. Het geeft haar bovenmenselijke krachten, afspeelt, diep onder de wateren van het Russische waardoor ze bijvoorbeeld letterlijk los van de grond Kamtsjatka. De ruimte is zo groot dat het bekende toe- kan komen. Nu kan Anderson niet alleen de horizon- ristische trekpleisters uit onder andere New York, tale as van het filmbeeld benutten, maar ook de verti- Tokyo, Moskou en Berlijn op ware grote kan simuleren. cale en diagonale. In de openingsscène bestormt Alice Alice is hier gevangen genomen door The Umbrella een faciliteit van The Umbrella Corporation in Tokio. Corporation en moet uit deze zeer veranderlijke omge- Ze duikt van wolkenkrabbers, springt door ruiten en ving zien te ontsnappen. Anderson maakt gretig ge- rent over muren. De schaal is aanzienlijk groter dan in bruik van de flexibiliteit van deze simulatieruimte om het eerste deel en Anderson maakt er een strak gesne- de personages en actie af te zetten tegen hun omge- den actiefilm van die de kijker altijd het overzicht laat ving. Het voelt alsof je kijkt naar het werk van een gehouden. talenteerde lego- of maquettebouwer. Maar de menselijke maat wordt nooit vergeten. Retribution houdt niet MAQUETTEBOUWER alleen van satellietopnames, vogelperspectieven en Actiecinema is in 2020 vooral een kwestie van schaal. surveillancebeelden, maar ook van spiegelbeelden en Bijna elke film van Marvel eindigt tegenwoordig in reflecties in ramen, die de versplinterde identiteit van een gigantische veldslag die het lot van de wereld of het hoofdpersonage verbeelden. zelfs het universum moet beslechten. Veel regisseurs Dat brengt ons bij Monster Hunter, die op BLOCKBUSTER CINEMA worstelen om dat overtuigend in beeld te brengen. moment van schrijven nog niet beschikbaar is voor Zelfs het grote eindgevecht in Avengers: Endgame de pers. Een film gebaseerd op een game die volledig (2019), waarin zo’n beetje alle superhelden van alle draait om schaal: de hunters worden sterker en de ruimte, het diepste puntje van The Hive, waarin we- eerdere Marvel-films het gevecht aangaan met het monsters groter. Mijn voorzichtige voorspelling (in tenschappers aan het T-Virus werken. De film zweeft omvangrijke leger van ecoterrorist Thanos, is niets tijden van corona kan je nergens zeker over zijn) is letterlijk naar de plaats waar al het kwaad dat volgt meer dan een widescreen panorama waarin de good dat dit de grootste blockbuster van het seizoen vandaan komt. guys aan de linkerkant van het beeld staan of zweven wordt. Misschien niet qua populariteit onder pers en Een slimme manier om The Hive, een gigantisch en de bad guys aan de rechterkant. Ondanks al die publiek, maar wel op het gebied van (visuele) ideeën ondergronds complex waar duizenden werknemers verhaallijnen waarin de wereld op het spel staat weten en vernuft. Christopher Nolan zou de bioscopen werken, in volle glorie te tonen is met videogame- de films van Marvel ook amper een gevoel van plaats redden met Tenet, maar mijn hoop voor de main- achtige digitale rasters die op schematische wijze de op te roepen. Opvallend veel grote gevechten spelen streamfilm is gevestigd op Paul W.S. Anderson. omgeving verbeelden die Alice en haar team moeten zich af op en om parkeerplaatsen, landingsbanen en infiltreren. De digitale camera zweeft ook in deze schematische visualisatie door de ruimte, zoomt ver- RESIDENT EVIL (2002) volgens in om het hittesignaal van de mensen op te pakken en schakelt daarna pas over op het ‘echte’ Een voorzichtige filmbeeld om de volgende scène in te luiden. Dit soort digitale visualisaties waren toentertijd revolutionair voorspelling: in films en games. Voor Anderson waren ze nood- Monster Hunter zakelijk om de kijker zich te laten oriënteren in The Hive. Bovendien versterken deze beelden het gevoel wordt de grootste dat de setting ook een hoofdpersonage in het verhaal blockbuster van is—mede dankzij de constante surveillance van The Red Queen. Het besef dat de omgeving een promi- dit seizoen. nente rol moet spelen in de actie heeft Anderson Misschien niet sindsdien nooit verloren. qua populariteit VAN DE GROND maar wel op het Dit soort visuele motieven worden in de volgende films nog beter uitgewerkt. Deel twee en drie, gebied van ideeën Resident Evil: Apocalypse (2004) en Resident Evil: en vernuft. Extinction (2007), laten we even achterwege omdat ze niet door Anderson zijn geregisseerd. Het zijn prima films en delen veel van de stilistische kenmerken van het eerste deel, maar breiden het ‘geometrische bewustzijn’ niet echt uit. Vanaf Resident Evil: Afterlife (2010) wordt de serie weer echt interessant. Anderson Ramón Gieling, © Bob Bronshoff RAMON GIELING RAMÓN GIELING AT WORK AT WORK Met boekpresentatie ‘Wegens werkzaamheden geopend’, 3 t/m 23 december 2020 in Eye diverse gasten en 15 van zijn fi lms waaronder Johan Cruijff – En un momento dado, Erbarme dich – Matthäus eyefi lm.nl/ramongieling Passion Stories en de première van zijn nieuwe fi lm Sisyphus at Work.

F COMME FILM, CINÉ-@ EN STUDIOCANAL PRESENTEREN

‘The most heartwarming spy movie ever made’ - IndieWire OMAR VIRGINIE GRÉGORY PAYMAN SY EFIRA GADEBOIS MAADI

een film van ANNE FONTAINE Vanaf 10 december in de filmtheaters en op Picl VANAF 26 NOVEMBER IN DE BIOSCOOP 1 DE FILMKRANT PORTRET BRIGITTE LACOMBE #435 DECEMBER 2020 31

THE PERFECT CANDIDATE ‘In het westen klaagt men over de dood van cinema door de komst van streamingdiensten. Hier gebeurt eigenlijk het tegenovergestelde. We hebben hier twintig miljoen jonge mensen voor wie cinema gloednieuw is. Ze hebben hun hele leven televisie ge- keken en mogen nu voor het eerst in eigen land films zien op het grote doek. Het enige dat we nu missen zijn genoeg Saoedische films.’ Lees het volledige interview met VRIJHEIDSMISSIE Haaifa Al-Mansour op filmkrant.nl

The Perfect Candidate is een gesegregeerde maatschappij van Saoedi-Arabië. De onverharde weg is niet het enige obstakel in warme observatie van het Maryams leven: mannelijke patiënten weigeren door moderne leven van een rechteloze haar geholpen te worden en geven de voorkeur aan mannelijke verplegers; haar werk biedt weinig door- Saoedische dokter die vecht om groeimogelijkheden en om te reizen is ze nog steeds maatschappelijke vooruitgang te afhankelijk van haar vaders toestemming. Aan die vader zelf ligt het niet; Abdulaziz (Khalid Abdulra- DOOR GISELLE DEFARES bewerkstelligen. him) is een muzikant die zijn drie dochters heeft aan- gemoedigd hun dromen na te jagen. Maar hoewel hij In 2012 brak de Saoedische regisseur Haifaa Al-Man zicg bewust is van de maatschappelijke barrières die sour door met haar debuutfilm Wadjda, de allereerste voor hen worden opgeworpen, ziet hij het met lede speelfilm uit het conservatieve Saoedi-Arabië, en dus ogen aan zonder te helpen. Hij worstelt met zijn eigen nota bene gemaakt door een vrouwelijke. In Saoe- problemen: de conservatieven zijn tegen muzikale di-Arabië verandert nu stapsgewijs het leven voor optredens en uiten enkele bedreigingen. vrouwen. Sinds 2018 mogen vrouwen fietsen en auto- Al-Mansour en coscenarist Brad Niemann schet- rijden, en de voogdijwetgeving is gedeeltelijk herzien sen behendig een beeld van de maatschappelijke waarbij vrouwen het recht verwierven paspoorten en weerstand tegen Maryams even persoonlijke als poli- andere officiële identificatiedocumenten aan te vragen tieke missie. De komische momenten zijn enigszins zonder toestemming van een mannelijk familielid. voorspelbaar maar er sluimert een aanstekelijk Het openingsbeeld van The Perfect Candidate optimisme door de film. De strikte wetten en conser- toont de Saoedische dokter Maryam (Mila Alzahrani) vatieve tradities die mannen controle geven over achter het stuur op weg naar het kleine, regionale zie- vrouwen zijn moeilijk te doorbreken—zie het culture- kenhuis waar ze werkt. De onverharde weg naar haar le leven tijdens de ramadan of op bruiloften. Toch werkplek is haar een doorn in het oog. Na elke zware grossiert het eenvoudige verhaal niet in keiharde kri- regenbui is de weg vrijwel onbegaanbaar, en de lokale tiek op de genderongelijkheid binnen de Saoedische HAAIFA ALMANSOUR politici zijn niet bereid daar iets aan te doen. maatschappij. In plaats daarvan stipt The Perfect Maryam neemt het heft in eigen handen en stelt zich Candidate aan hoe makkelijk seksisme doorwerkt in THE PERFECT CANDIDATE SAOEDI-ARABIË/ kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen, wat dagelijkse handelingen en hoe de bewegingsvrijheid DUITSLAND, 2019 | REGIE HAIFAA AL-MANSOUR | MET MILA ALZAHRANI | 101 MINUTEN | DISTRIBUTIE voor beroering zorgt in de gemeenschap. Deze eigen- van vrouwen wordt belemmerd. Het resultaat is een SEPTEMBER FILM | TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER, gereide vrouw omarmt haar individualiteit en zet zich warme, maar enigszins voorspelbare polemiek tegen OOK VIA picl.nl | LEES ONS INTERVIEW MET in voor vrouwelijke empowerment in de strikte gender- het patriarchaat. HAAIFA AL-MANSOUT OP filmkrant.nl DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 32

FILMS OVER OUDERDOM

Films over ouderen zijn er in slechts twee nogal vlakke smaken: Holly wood-positivo’s die in hun laatste levensfase nog drukdrukdruk een bucket list afwerken, of neerslachtige artfilms over de ellende van aftakeling.Documen taire The Mole Agent toont een andere weg. DOOR SANDRA HEERMA VAN VOSS KAN POMS THE MOLE AGENT

Poms was verschrikkelijk. Van comédienne Diane hun pad. Filmmakers vinden hun stem op een leeftijd Keaton (1946) zie ik alles; weinig actrices van haar HET OOK waarop iedereen denkt onsterfelijk te zijn. generatie rijgen nog altijd de commerciële filmrollen Daarbij is de angst voor ouderdom en de dood in aaneen, en Keaton heeft van zichzelf zo’n sterk merk de filmindustrie misschien nog wel extremer dan in gemaakt (baret, coltrui, wijde broek, zenuwachtig de rest van de westerse wereld. In Hollywood is het spel) dat elke nieuwe film aanvoelt als bijpraten met ANDERS? altijd zomer, er zijn altijd nieuwe plannen en er is een een oude vriendin. Een vriendin die haar hoge leeftijd oneindige aanwas van mooie, jonge, fitte mensen omarmt, bovendien: geen facelifts, geverfd haar of om ze uit te voeren. Het is enkel aan het vergrijzen- parelwitte tanden, maar verhullende, comfortabele terechtkomt raakt ze bizar vlot bevriend met haar de publiek te danken dat er desondanks steeds meer kleren en een sterke eigen wil. tegenpool, de stoere Sheryl (Jacki Weaver), en besluit films voor en met senioren verschijnen. Keaton’s cv is In Hampstead (Joel Hopkins, 2017) speelt Keaton ze eindelijk werk te maken van wat ze kennelijk als er een illustratie van, maar ook Robert de Niro, Jane een Amerikaanse weduwe in Londen die, nadat ze een levenslang gemis heeft ervaren: cheerleaden. Een Fonda, Judy Dench, Helen Mirren, Michael Keaton en erachter komt dat haar echtgenoot haar berooid heeft team van dorpsgenoten wordt opgetrommeld, waarna Morgan Freeman blijven terugkomen. achtergelaten, valt voor een zwerver in het park en Martha en Sheryl tijdens de audities gillend toekijken Alleen: waarmee? Ze móeten steeds zo veel. tenslotte haar eigen droomhuisje vindt, buiten de hoe een rij oude vrouwen probeert ‘sexy’ te dansen. Dansen. Gokken. Banken beroven. Zuipen. Verliefd stad. In Book Club (Bill Holderman, 2018) ontsnapt ze Wat er niet uitziet. Dit is geen male gaze, maar een worden. Verre reizen maken in een busje, verhui- uit een door haar kinderen veilig geacht bejaarden- juvenile gaze: van een veilige afstand klungelaars op zen naar een ander werelddeel. Een Bucket List (Rob oord om terug te keren naar haar vriendinnen—én leeftijd filmen, vanuit de onnozele vooronderstelling Reiner, 2007) afvinken, kortom, alles om nog maar naar Andy Garcia als rijke minnaar, maar goed, het dat het om ‘anderen’ gaat. Ouderen. Bejaarden. Niet eens een stempel op de wereld te drukken. Liefst met realiteitsgehalte van een Keaton-comedy is nooit heel wij. applaus: in The Last Laugh (Greg Pritikin, 2019) trekt hoog. Toch weet ze haar personages altijd iets van een amechtig hijgende Richard Dreyfuss ondanks haar eigen excentrieke waardigheid mee te geven. Je ALTIJD ZOMER zijn abominabel flauwe grappen tenslotte volle zalen bent op haar hand, en denkt: go! Op zichzelf is het logisch dat een fundamentele maat- als stand up-comedian; daarna mag hij buiten beeld Tot Poms (Zara Hayes, 2019) dus—een dieptepunt, schappelijke weeffout als het afzonderen van ouderen sterven. Poms past naadloos in dit rijtje: Martha’s en ‘based on a true story’ is ook dit keer geen excuus. in aparte leefgemeenschappen zijn weerslag vindt in cheerleading-team verslaat op charme de veel jongere Keaton speelt opnieuw een loner op leeftijd, Martha de cinema. Geen twintiger of dertiger wil al denken concurrentie, waarna een vuurwerkscène duidelijk genaamd, maar dit keer is ze verbitterd—ze blijkt aan hun eigen nakende verval en dat hoeft ook niet: maakt dat Martha als tevreden mens is heengegaan. terminaal ziek. In het oudjesdorp Sun City waar ze op opa en oma na treffen ze nauwelijks ouderen op Kennelijk is er publiek voor dit soort matig leuke DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 33

Afknappers

Carmen Felix schrijft over mainstream, genre en niche en gaat heus haar mening niet onder bioscoopstoelen of lounge- banken steken.

Ik hou van film, maar laten we wel wezen: er wordt ook behoorlijk veel stront gemaakt. Sowieso wordt er véél gemaakt, dus moet je soms streng zijn voor jezelf en wat je (uit)kijkt. Ik probeer tegenwoordig strikter te zijn als het gaat om ‘ga ik dit afkijken’ of ‘ga ik dit über- De hoofdpersoon haupt aanzetten’. uit The Mole Agent Dingen waar ik op afknap, op anticipeer en op handel: heeft veel weg van Films waarin heel veel wordt geschoten maar niemand sterft. Films die zich afspelen in een Hendrik Groen: apocalyptische wereld maar waar iedereen er nog steeds perfect onderhouden uitziet. Films hij is intelligent, waarin de muziek de dialoog overstemt. Films met geforceerde romantische verhaallijnen tus- bescheiden en sen mensen waarvan je donders goed weet dat empathisch, tot ze in het echte leven nooit met elkaar zouden eindigen. (Vreemd genoeg zijn dit meestal het moment dat hondslelijke mannen met lekkere vrouwen.) Films met aanstellerige, snelle romances die de hem opgelegde nooit zouden werken als de personages enigszins kritische vrienden hadden die zouden vra- regels zo tegen gen waarom ze in godsnaam al na de eerste keer seks bij iemand zijn gaan wonen. Films waarbij zijn rechtvaardig- je weet dat ‘het probleem’ in drie minuten opge- heidsgevoel lost zou zijn als de personages gewoon even met elkaar om de tafel zouden gaan zitten. indruisen dat hij Films met onnodige handheld shakycam troep – dat is soms hartstikke effectief bij een verzet pleegt. intense horrorscène maar niet tijdens een ruzietje tussen een tienermeid en d’r moeder. THE MOLE AGENT AWAY FROM HER Films waarbij het altijd weer de grumpy, gepensioneerde specialist is die in het verhaal wordt getrokken om tegen z’n zin de held uit te han- laatste-keer-vehikels. Aan de andere, droeviger kant een morsige privédetective, zoekt een bejaarde spion gen. Films waarin duidelijk niet écht wordt gegeten en gedronken; hallo, ik zie gewoon dat van het spectrum vinden we drama’s als Away from om vermeende misstanden in een verzorgingshuis op je kopje koffie leeg is en je bent letterlijk al de Her (Sarah Polley, 2006) en Amour (Michael Haneke, te sporen. Hij kijkt op de gegadigden neer zoals we hele scène voedsel aan het verschuiven met je 2012), waarin zo weinig troost wordt geboden dat het dat inmiddels gewend zijn: zie die oudjes eens klun- vork. Films waarin er tijdens autoscènes de de neiging om na het drogen van de tranen snel weer zen met hun telefoon, en wat zijn ze traag van begrip. bestuurder minutenlang naar de passagier loert in ontkenning verder te leven misschien wel versterkt. Maar Sergio valt op. De 83-jarige weduwnaar weet en meepraat alsof hij geen verkeersdeelnemer is – waarom wil je dood? Films met eendimen- Kan het ook anders? Recente series als The zijn motivatie perfect te verwoorden: natuurlijk is hij sionale vrouwen wier enige bestaansrecht hun Kominsky Method (op Netflix, met Michael Douglas en verdrietig over het verlies van zijn vrouw, maar daar- relatie tot de mannelijke hoofdrolspeler is. Alan Arkin) en, dichterbij huis, de Omroep Max- mee gaan de uren toch niet vanzelf voorbij? Films waarin ‘de regels’ niet worden gevolgd, productie Het geheime dagboek van Hendrik Groen Sergio’s maandenlange infiltratie in een tehuis met bijvoorbeeld in horror- of superheldenfilms volgen een derde, gewaagder pad: lichamelijke gebre- bijna uitsluitend vrouwen laat zich, hoewel samen- waarbij je na een tijdje niet meer snapt wat de held nou wel of niet pijn doet en waarom hij of ken en sterfgevallen worden hier vermengd met luch- gesteld uit driehonderd uur documentairebeelden, zij sommige dingen wel of niet overleeft of kan. tigere plotlijnen, genuanceerdere karakterschetsen en bekijken als een speelfilm zoals ze nog nauwelijks Films met die vervloekte Wilhelm-schreeuw, een completer beeld van ouderdom oplevert. In het geschreven zijn. Doordat Sergio in zijn rol van ‘spion’ het is niet grappig maar saai en lui. Films korte tekenfilmpje waarmee Hendrik Groen opent, ligt de actie bepaalt en zelfs een deel van de beelden levert waarin zogenaamd working class mensen in al een waarheid als een koe besloten: de mens begint met behulp van een camerabril (zo’n idioot attribuut zeer luxe huizen wonen, meestal in Manhattan. Films vol nepmoraal, vooral als mensen op het kruipend, staat even fier rechtop, en zakt dan (als hij dat het onmogelijk is er níet om te grinniken), groeit punt staan een slechterik af te knallen waar ze het geluk heeft lang genoeg te leven) langzaam in el- ons respect voor de bewoners. Sergio ziet hoe mooi de afgelopen negentig minuten op hebben kaar. Hij wordt niet opeens een ander persoon. ze zijn, hoe slim, of hoe eenzaam. Dementie krijgt gejaagd en dan opeens besluiten the better persoonlijke contouren als je leert welk mevrouwtje person te zijn en hun pistooltje weer wegstop- BEJAARDE SPION het fijn vindt als ‘haar moeder’ elke dag even opbelt, pen – hou toch op man! Films met nepgevaar, bijvoorbeeld als een monster of moordenaar Sergio Chamy, de hoofdpersoon uit de prachtige Chi- en wie ziek in bed nog de mooiste gedichten kan reci- bergen figuranten afknalt of onthooft en vervol- leense documentaire The Mole Agent van regisseur teren. gens de hoofdpersoon slechts een duwtje geeft. Maite Alberdi, heeft veel weg van Hendrik Groen: hij is Het wordt tijd om ouderen werkelijk in beeld te Films waarin je flashbacks krijgt naar scènes intelligent, bescheiden en empathisch, tot het moment brengen. Als mensen. van een paar minuten eerder. dat de regels die anderen hem opleggen zo tegen zijn En het allerergste, films met kinderen die zich quirky, brutaal en vroegwijs gedragen. rechtvaardigheidsgevoel indruisen dat hij verzet pleegt. LEES DE RECENSIE VAN The Mole Agent OP Opdonderen, ik kom hier voor m’n rust. De film opent met een sollicitatieronde: Rómulo, PAGINA 25 CARMEN FELIX Het grootste onaflhankelijke filmblad van Nederland. WILD WEST, Nu ook op BUDAPEST zak- EN DE REST

formaatvoor alle browsers > filmkrant.nl Filmjournalist Pieter van Lierop, een van de oprichters van de Kring van Nederlandse Filmjournalisten, kijkt terug op zijn 40-jarige carrière.

Zijn meest bijzondere publicaties – zowel recensies als interviews – én nieuwe artikelen waarin hij vol humor en met kleurrijke anekdotes reﬂ ecteert.

Een groot verteller: geestig, niet zelden ironisch, geïnformeerd en grootmoedig. Dana Linssen (NRC Handelsblad, de Filmkrant)

paperback, 318 p, € 19,90

verkrijgbaar in de boekhandel

ﬁlms van eigen bodem kijkons.nu DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 35

baas is Mank een lang gekoesterd droomproject voor Fincher. Citizen Kane was, vertelt hij in interviews, MANK de favoriete film van zijn vader, de man die hem zijn filmliefde meegaf. Vader Jack Fincher, overleden in 2003, schreef ook het scenario voor Mank. De eerste versie was er al in de jaren negentig, nog voordat Fin- VILEINE LIEFDESBRIEF cher zijn eerste speelfilm maakte. Toen identificeerde de jonge Fincher zich te veel met Welles om de film vanuit het perspectief van Mankiewicz te kunnen maken. Inmiddels is de regisseur bijna zo oud als zijn AAN HOLLYWOOD vader was toen hij het schreef.

David Fincher, koning van de digitale cinema, cigarette burns die de overgang tussen twee spoelen recreëert nauwgezet de analoge filmstijl van aangeven en het bijbehorende gekraak op de audio- Hollywoods Gouden Jaren voor Mank, waarin band, voor Fincher “een van de meest troostrijke ge- we zien hoe Herman J. Mankiewicz het scenario luiden in het leven”. van Citizen Kane schreef. DOOR JOOST BROEREN-HUITENGA SARDONISCH Ho even – gaat David Fincher, de koning van de di- De makers van The Simpsons kopieerden in de loop gitale cinema, hier nu analoog? Nee, niet precies. der jaren zo veel shots en scènes uit Orson Welles’ Mank werd digitaal gedraaid, met de gloednieuwe eeuwige klassieker Citizen Kane (1940), dat ze onder Monstro Monochrome-camera van producent RED, elkaar grapten dat je inmiddels de hele film opnieuw speciaal ontwikkeld voor zwart-witopnamen. Mank MANK zou kunnen samenstellen uit hun animatiebeelden. is dus geen recreatie met de apparatuur van toen, Ze zijn lang niet de enigen. Dankzij Kane’s status als zoals bijvoorbeeld Steven Soderbergh deed voor The Mank draait ook om de strijd tussen de meerdere beste film aller tijden, en de destijds baanbrekende Good German (2006), maar een film die nadrukkelijk auteurs van een film. De film betoogt niet, zoals veel beeldvoering, is de film eindeloos aangehaald, geko- is gemaakt met de middelen van nu – en bovendien is critici nu gemakzuchtig melden, dat Mankiewicz in pieerd en geplagieerd. Zie deze maand ook Rifkin’s gemaakt voor streamingdienst Netflix, hofleverancier zijn eentje het scenario voor Citizen Kane schreef (die Festival, waarin Woody Allen uitgebreid knipoogt van nullen en enen (die ongetwijfeld hoopt dat Fin- theorie van critica Pauline Kael werd al lang geleden naar een slee van ene ‘Rose Budnick’. cher hen na hun eerste Emmy nu ook hun eerste Oscar weerlegd). We zien Mankiewicz nadrukkelijk slechts Dus wat heeft David Fincher toe te voegen aan die voor Beste Film gaat bezorgen). de eerste versie van het scenario schrijven; Mank ein- tachtig jaar verwijzingen met zijn Netflix-productie De zorgvuldig geënsceneerde ‘oudheid’ van Mank digt als het werk van Welles begint. Mank? Een hele hoop, blijkt. Mank toont hoe Her- is dus eerder een sardonische grap. Dat strookt De legendarische regisseur komt in slechts een man J. Mankiewicz de eerste versie van het scenario prachtig met de vileine liefdesbrief aan Hollywood paar scènes opduiken. Maar een van de hoogtepunten van Citizen Kane schreef, geïnspireerd door zijn jaren die de film is. De magie van de cinema, oreert stu- in de film is een confrontatie tussen de twee waarin achter de schermen in Hollywood. Mankiewicz wordt diobaas Mayer in de film, is dat wat de kijker koopt de schrijver alsnog om de credits vraagt die hij eerder gespeeld door Gary Oldman, die werkelijk geen steek toch het eigendom blijft van de verkoper. Terwijl je contractueel had afgestaan – een scène die uitzon- op de echte Mankiewicz lijkt en toch geknipt is voor ernaar kijkt, vervliegt waar je voor betaald hebt voor derlijk scherp neerzet wat het betekent om samen iets de rol. Terwijl de dankzij een auto-ongeluk aan bed je ogen. Zo was het toen op celluloid, zo is het nu in te creëren. Het gesprek loopt uit op een schreeuwen- gekluisterde auteur werkt aan het scenario, zien we pixels, en zo zal het vast ook blijven als we straks met de ruzie en tijdens (of beter: dankzij) die ruzie krijgt flashbacks naar zijn aanvaringen met grootheden zijn allen naar hologrammen kijken. Mankiewicz een ingeving over de slokakte van de als studiohoofd Louis B. Mayer en vooral kranten- film. De schrijver grijpt pen en papier, en terwijl Wel- magnaat William Randolph Hearst (Charles Dance) EERSTE VERSIE les ziedend en met meubilair smijtend de kamer uit en diens geliefde, actrice Marion Davies (Amanda Mank is een liefdesbrief aan Hollywood, maar dan stormt, bijt de regisseur hem nog net toe: “Misschien Seyfried). En we zien hoe hij van gevierd wonderkind niet één uit de roze wolk van een ontluikende relatie. heb je gelijk.” Haat en liefde, alles ineen. afzakt tot Hollywoods hofnar. Het is een liefdesbrief aan een geliefde die je door en Mank emuleert niet alleen de hink-stap-springen- door kent, met alle gebreken en onhebbelijkheden, MANK VERENIGDE STATEN, 2020 | REGIE DAVID de structuur van Citizen Kane, maar ook de stijl. In die je soms haat en desondanks liefhebt. Zie ook het FINCHER | MET GARY OLDMAN, AMANDA SEYFRIEDT | glorieuze zwart-witbeelden en galmende mono-audio feit dat Fincher zich voor de komende vier jaar ex- 131 MINUTEN | DISTRIBUTIE THE SEARCHERS | TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER wordt nauwgezet het analoge gevoel van een film uit clusief aan Netflix verbond. Hollywoods Gouden Jaren nagebootst – tot en met de Niet alleen als liefdevol staaltje happen naar de

FREAKY komedies een bloederige twist doordat een tie- de recensie en het interview met Kitty Green op Christopher Landon | Kort na The Craft: Legacy ner niet met haar moeder van lichaam ruilt, filmkrant.nl brengt horrorproducent Blumhouse de volgende zoals in het befaamde Freaky Friday, maar met TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER eigentijdse update van een aloud concept. In dit een psychopatische seriemoordenaar. geval krijgen klassieke gedaanteverwisselings- TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER THE DEATH OF ANTONIO SÁNCHEZ LOMAS DE VOGELWACHTER Ramón en Salvador Gieling | Vader en zoon Gie- Threes Anna | ‘Voor ze zich op film stortte THE ASSISTANT ling doen een dappere poging de pijn te verbeel- maakte Threes Anna gevierd locatietheater, Kitty Green | ‘Gevierd documentairemaker den rond de dood van een van de laatste onder meer als artistiek leider van theatergroep Green toont in haar fenomenale speelfilmde- Maquis, Spaanse guerilla’s die zich ook na de Dogtroep. Die achtergrond is voelbaar, net als buut een #MeToo-verhaal rond een Weinstein- burgeroorlog tegen het regime van dictator eerder in The Bird Can’t Fly (2007). Niet alleen achtige figuur, met een scherp oog voor de Franco bleven verzetten. ‘De openhartige toon in de intieme schaal van de vertelling, ook in de monotonie van misbruik’, schreef Joost Broe- verraadt dat de Gielings op vertrouwd terrein bereidheid een meer allegorische toon aan te ren-Huitenga in de Filmkrant #434. ‘Het ergst zijn. Met sprekende beelden, een prachtige ope- slaan – een prettige uitzondering in de zo op is de achteloosheid waarmee het allemaal ning op Allerheiligen en een intuïtieve montage realisme gestoelde Nederlandse cinema.’ Joost gebeurt. Het is een opeenstapeling van ontvouwt zich een geïnspireerde en betrokken Broeren-Huitenga in de Filmkrant #433. Lees microagressies, details, terzijdes, vermoedens. documentaire die meer wil dan puur registre- de recensie en het interview op filmkrant.nl Juist omdat alles zo diffuus is, komt Greens ren.’ Lees de volledige recensie op filmkrant.nl TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER DE VOGELWACHTER zelfverzekerde film aan als een mokerslag.’ Lees TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 36

gen nestelen. Zoals de uitpuilende cellen JUST 6.5 waarin iedereen die onderdeel vormt van de drugsketen bij elkaar wordt gegooid, van gebruiker tot kleinschalige dealer tot leveran- Drugsoorlog zonder winnaars cier. En dan zijn er de beelden van de ont- manteling van een troosteloos drugshol, In Just 6.5 word je ruim twee uur onderge om de benepen, gevaarlijke en bij tijd en wijle eigenlijk een verzamelplaats voor daklozen dompeld in de drugswereld in Teheran. Een zeer corrupte wereld van de anti-narcotica- die in buizen slapen en volop gebruiken. An- rauwe, overtuigende film die draait om cor brigade in Teheran. Kort gezegd beslaat het der hoogtepunt: de inval waarbij de span- ruptie, wantrouwen, ongelijkheid en boven verhaal vooral de zoektocht van de getergde ning behendig wordt opgerekt en een poli- al om onvergetelijke scènes. rechercheur Samad (sterke rol van Payman tiehond ontdekt dat de drugs niet in de Maadi) naar drugsbaas Nasser Khakzad. keukenkastjes verstopt liggen, maar in het Stel, de politie houdt in Teheran twee men- Maar hoe egaal die plot ook klinkt, Just 6.5 is gewaad van de onschuldig gewaande huis- sen staande. De eerste heeft tien gram drugs een film die moeiteloos de aandacht vast- vrouw. op zak, de tweede honderd kilo. Quizvraag: houdt en regelmatig verrast, juist door niet Als Just 6.5 iets overtuigend laat zien is wie wordt zwaarder gestraft? Antwoord: op zoek te zijn naar grote wendingen of het dat vrijwel iedereen betrokken is of in elk JUST 6.5 niemand – voor beiden dreigt de doodstraf. schokeffecten. geval kan zijn bij de Iraanse drugswereld. De Dit kun je een ver doorgevoerd ontmoedi- Vooral de scenische kracht van het geheel politie bestaat allerminst uit eenzijdige hel- namer proberen te maken, langs de dealers gingsbeleid noemen, maar tegelijkertijd valt op. Regisseur Saeed Roustayi slaagt erin den, de schurken zijn niet zomaar kwade die agenten willen omkopen zodra vervol- spoort het drugsdealers aan om risico’s te zijn verhaal continu onder spanning te zet- masterminds. Aan alles voel je dat dit ver- ging lonkt. Het is een systeem zonder win- nemen. Immers, als de straf toch vaststaat ten via verhitte dialogen en levendige actie- haal een groter probleem raakt dan we hier te naars. Maar niemand kan zich er nog aan zodra je een snipper drugs bij je hebt, dan scènes. Technische foefjes worden geen mo- zien krijgen, een landelijke epidemie wel- onttrekken. kun je toch net zo goed grote partijen mee- ment uitgehaald, zelfs de muziek klinkt licht. En doordat de zoektocht van Samad zo THOMAS HEERMA VAN VOSS nemen? minimaal; en toch is het achterliggende rauw en overtuigend is vormgegeven, voelt Het is een van de vele vragen die het bij- drama van de personages voelbaar, zonder het alsof je in Just 6.5 steeds dieper tot die JUST 6.5 IRAN, 2019 | REGIE SAEED ROUSTAYI | MET zonder geslaagde Just 6.5 (Metri shesh va dat het wordt geduid in dialogen of persoon- epidemie doordringt. Langs de vaak uit- PAYMAN MAADI, NAVID MOHAMMADZADEH, PARINAZ nim) roert. Deze Iraanse mix van politieke lijke zijpaden. Tussendoor komen er volop zichtloze levens van gebruikers, langs de IZADYAR | 131 MINUTEN | DISTRIBUTIE CONTACT FILM | thriller, intense actie en rauw drama draait beelden voorbij die zich direct in het geheu- tussenpersonen die hun leven ietsje aange- TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER EN VIA picl.nl

van vrouwen die ondanks hun totaal ver- THE GLORIAS schillende achtergronden verenigd strijden voor elkaars rechten en mogelijkheden, raken nog steeds. Schokkend Taymor beperkt zich niet tot één type beeld. Ze trekt alles uit de kast – montagese- quenties, animaties, opvallende beeldbe- actueel werking. Er zijn mooie momenten waarop de vormkeuzes werken, bijvoorbeeld wanneer Het verfilmen van Gloria Steinems boek My een kleine Gloria in een auto belaagd wordt Life on the Road getuigt van grote ambitie. door een boze menigte en vervolgens een Deze memoires omvatten acht decennia volwassen Gloria uit de auto stapt. Maar over van het veelbewogen leven van een legen het algemeen maken ze de film rommelig en darische feministische journalist en onsamenhangend. En hoewel de gebeurte- sociaal-politieke activist. nissen in de film voelen als een Greatest Hits van Steinems leven, doet de lang aanvoe- Gloria Steinem is een van de bekendste ge- lende film dat veelbewogen leven geen recht. zichten van de tweede feministische golf. Als The Glorias kan niet tippen aan de energie feministisch journalist en later activist ver- van de ontzagwekkende en inspirerende gaarde ze, samen met vrouwen als Dorothy THE GLORIAS hoofdpersoon. Pitman Hughes, Florynce Kennedy, Dolores Eenmaal aangekomen op de eindbestem- Huerta en Bella Abzug (in de film gespeeld later geesteszieke moeder. We zien de hin- politiek actief was. Zo zien we haar rol in de ming loont de rit toch weer wel. Dan voegt de door een fantastische Bette Midler) bekend- dernissen die door mannen worden opge- strijd om de Equal Rights Amendment (een nog steeds ongelofelijk vitale echte Steinem heid met haar inzet voor de positie van vrou- worpen tijdens het werken aan haar journa- verhaal dat onlangs nog bellicht werd in de zich bij alle Gloria’s in de bus. Ze blijken sa- wen in de maatschappij. In The Glorias reist listieke carrière. Een mooie vrouw kon FX-serie Mrs. America) en het oprichten van men op weg naar de Women’s March van Steinem (Julianne Moore) in een bus door namelijk onmogelijk ook slim zijn. Later zul- het legendarische tijdschrift Ms. 2016. haar leven, vergezeld door haarzelf op ver- len we ook haar enige huwelijk zien, wanneer Het is schokkend om te zien hoeveel van SACHA GERTSIK schillende leeftijden (waarvan er een wordt ze op 66-jarige leeftijd trouwt met David de rechten waar de vrouwen in The Glorias gespeeld door Alicia Vikander). Net zoals het Bale (roddelbladfeitje: de vader van acteur voor strijden vijftig jaar later nog steeds be- THE GLORIAS VERENIGDE STATEN, 2020 | Amerikaanse landschap aan hen voorbijtrekt, Christian Bale). Maar uiteindelijk zijn het de vochten moeten worden. Hier zet Julie Tay- REGIE JULIE TAYMOR | MET JULIANNE MOORE, zo trekt Steinems leven voorbij aan de kijker. scènes die het bekendste hoofdstuk uit Stei- mor (Frida, 2002; Across the Universe, ALICIA VIKANDER, BETTE MIDLER, JANELLE MONÁE | We zien haar jeugd met een ritselaar van nems leven belichten die je aandacht echt 2007) slim documentaire beelden uit de tijd 148 MINUTEN | DISTRIBUTIE UNIVERSAL PICTURES een vader en een vroeger ambitieuze maar grijpen: de jaren waarin ze het meest publiek zelf in. Het materiaal uit de jaren zeventig INTERNATIONAL | TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER

THE SECRETS WE KEEP te herkennen die haar tijdens de Tweede en ijl. De knagende ongerustheid die over alles VANGUARD Yuval Adler | De eerste Amerikaanse film van de Wereldoorlog bruut verkrachtte en die haar zus heen hangt, wordt wel degelijk voelbaar.’ Lees Stanley Tong | De zesde samenwerking van Israëlische regisseur Yuval Adler (Bethlehem, ombracht. Ze sluit de man op in haar kelder, tot de volledige recensie op filmkrant.nl regisseur Tong en actiester Jackie Chan brengt 2013) is een pulpy thriller over oorlogstrauma’s. ontsteltenis van haar brave echtgenoot. TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER een beproefd recept. Dat betekent dat dit spek- In het Amerika van de late jaren vijftig denkt de TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER takelstuk, over een team van geheim agenten van oorsprong Roemeense Maja de SS-officier TOTAL RECALL met Chan aan het hoofd die missies afwerken in THE SINGING CLUB Paul Verhoeven | De rerelease van Total Recall onder andere Dubai en Afrika, het niet van een Peter Cattaneo | De vrouwen van uitgezonden komt als geroepen, schreef Mariska Graveland verrassende of zelfs zinnige plot moet hebben. militairen verdrijven angst en verveling door in de Filmkrant #434. En toen werd de Ultra HD Maar Chan doet, ook op zijn 66ste, nog altijd samen te zingen, in een even lieve als conventi- 4K-versie van Total Recall zélf weer uitgesteld. zijn eigen stunts en dat is best wat waard (al onele feelgoodkomedie. ‘Regisseur Peter Catta- Graveland: ‘Het briljante van Verhoevens film is laat hij de meest spectaculaire capriolen over neo (van The Full Monty) kleurt keurig binnen de dat Rekall Incorporated eigenlijk gewoon een aan zijn jongere tegenspelers). Ondanks de pro- lijntjes’, schreef Sandra Heerma van Voss in de andere naam is voor Hollywood. Herinneringen pagandistische ondertonen (een Chinees team Filmkrant #434. ‘Een paar pluspunten geven de aan niet-bestaande vakanties zijn precies wat dat de wereld redt en in het slotakkoord zelfs film toch charme. Zo wordt er tot aan de grote filmmakers al meer dan een eeuw verkopen.’ het Amerikaanse leger bijstaat) flopte de film

slotshow wel aanstekelijk, maar niet echt goed Lees het artikel en het interview met Paul Ver- bij zijn (door corona uitgestelde) Chinese

gezongen; de actrices repeteerden zo min hoeven uit 1990 terug op filmkrant.nl release. THE SECRETS WE KEEP mogelijk en klinken daardoor aandoenlijk onvast TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER

DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 37

vrouw heeft en als politieman graag de regels POLICE volgt. Anne Fontaine heeft een robuuste staat van dienst met tot de verbeelding sprekend Thrillerrit drama, vaak met een psychologische invalshoek en sterke rolbezetting. Van komedies Moet je als politie de regels volgen of soms als Coco avant Chanel (2009) tot oorlogs- je geweten voorrang geven? Goed voor ste trauma als in Les innocentes (2016). Wel met vig drama, met een sterke cast, maar Police wisselend resultaat. Soms sterk, soms wat te wil meer. Te veel van het goede? gemakkelijk uitgewerkt. Bij Police kreeg ik het gevoel dat Fontaine Je kan Police, de nieuwe film van Anne Fon- geen duidelijke keuzes maakt. Is die opeen- taine samenvatten als een sociaal-realisti- stapeling van persoonlijke problemen er sche policier over drie agenten die een uitge- vooral om, voorspelbaar, de spanning in de wezen vreemdeling naar het vliegveld auto op te voeren? Of is die situatie met de DNA brengen. En al doende voor een lastige keus asielzoeker een katalysator voor het door- komen te staan. Want ze brengen de asiel- hakken van hun eigen knopen? En dat man- zoeker mogelijk in levensgevaar. nen, zelfs in politie-uniform, toch een ge- DNA Maar gaat het daar in Police (naar het boek voelige binnenkant hebben is niet echt Explosieve familie van Hugo Boris) wel over? Afgezien van een nieuw. De dood van een grootvader die de familie brengt verborgen familieproblemen aan de bijeen hield, brengt verborgen problemen oppervlakte en start bij mijn personage een aan de oppervlakte in Maïwenns DNA. Een zoektocht naar haar afkomst en identiteit. fraai staaltje vitale cinema met Louis Gar Dat Neige haar leven niet opnieuw kan op- rel en Fanny Ardant. pakken wanneer haar grootvader wegvalt, wijst op de onderliggende problemen.” Maïwenns film over een disfunctionele fa- De politiek geëngageerde Algerijnse groot- milie waarvan de grootvader sterft, is bij vader Émir; een explosieve moeder/dochter- momenten wat hyperkinetisch en zelfge- relatie; het peilen naar de eigen roots: Maï- noegzaam, maar de verstrengeling van wenn wil wel toegeven dat het allemaal erg rouwgevoelens en emotionele onzekerheden persoonlijk was. Tijdens de preproductie van maakt van de film een boeiende achtbaanrit. haar historische policier over Madame du Het begint met enkele vragen. Wat tonen we Barry, de maîtresse van Lodewijk XV, werkte van een overledene aan de wereld? Hoe goed ze met een kleine crew en een korte draaiperi- kennen we familieleden en hun geschiedenis ode. Dit liet haar de energie van haar Le bal écht? Waarom gaan we, geconfronteerd met des actrices (2009) herontdekken. “Ik ben dol de dood, ons vragen stellen over onze oor- op dat bruisende, levendige”, zegt Maïwenn. POLICE sprong? Maïwenn brengt via wetenschappe- “Het moet bewegen voor mij. Maar het moet lijk dna-onderzoek een verlangen naar tast- ook grappig zijn. En het acteerplezier moet paar wrange kanttekeningen blijft de Franse Toch weet Fontaine de aandacht vast te bare sporen in stelling, maar kiest voor een ervan afspatten.” asielaanpak buiten schot. Bovendien zijn we houden. Hoewel het script meer nuance had humanistische uitweg. De grootvader van Haar samen met Mathieu Demy geschre- al bijna halverwege wanneer de enerverende kunnen gebruiken, schuilt haar kracht ook hoofdpersoon Neige zit in haar, leeft voort ven DNA is ondanks zijn donkere, agressieve nachtelijke rit met de angstige, geen woord hier weer in het bijeenbrengen van een uitste- via haar, maar uiteindelijk verdringt vrije en bittere ondertoon een fraai staaltje vitale Frans of Engels sprekende Tadzjiek begint. kende cast dankzij wie de personages over- keuze een rigoureuze lotsbestemming. Met cinema. Ook al heeft de persoonlijk betrok- Want als opmaat naar dat thrillerdeel heeft tuigen. Vaak close in beeld, waarbij zwijgende haar Algerijnse paspoort in de hand en mid- ken en alles controlerende Maïwenn (acteurs Fontaine heel ruim de tijd genomen voor een momenten veel kunnen zeggen. Zie de paniek den in een protestbetoging sluit Neige aan bij kregen “vrijheid in gevangenschap”) de nei- ietwat gechargeerde aanloop. Naast nadruk- in de ogen van de onfortuinlijke Tadzkiek de opgetekende herinneringen van opa Émir ging in navolging van haar narcistische pro- kelijk heftige gebeurtenissen tijdens hun (Payman Maadi, bekend van A Separation en waarmee haar avontuur startte. tagonist de andere personages te overschadu- dienst worstelen de agenten ook nog met deze maand ook te zien in Just 6.5, zie hier- “Veel lijden en flink wat pijn”, antwoordt wen. “Dit is geen ensembledrama”, luidt hun eigen problemen. naast). Typerend is de afronding. Na een ge- de Franse acteur, scenarist en cineast Maï Maïwenns verontschuldiging. “DNA is het Onverschrokken Virginie (Virginie Efira) forceerde ontknoping zijn er toch nog mooie wenn (Polisse, 2011; Mon roi, 2015) als we portret van iemand die gelijkenissen heeft is privé een vermoeide jonge moeder met een verstilde momenten waarin Virginie, Aristide haar tijdens Film Fest Gent vragen wat ‘fa- met mij. Kiezen welke richting men uitgaat, wankel huwelijk. Opnieuw zwanger door een en Erik ieder op hun eigen manier moed lijken milie’ voor haar betekent. Die somberheid ik vind dat mooi. Uiteindelijk kiest Neige affaire met collega Aristide (Omar Sy), met te vatten voor een nieuw begin. weerspiegelt zich in een verhaal tjokvol haar dna.” wie ze samen in de auto zit, staat ze op het woede, frustraties, trauma’s, spanningen en IVO DE KOCK punt een abortus te laten doen. De verhou- LEO BANKERSEN emotionele botsingen. “Omdat Neige met ding lijkt inmiddels bekoeld, want Aristide is een identiteitscrisis worstelt, moesten we in DNA FRANKRIJK, 2020 | REGIE MAÏWENN | MET een losbol vol denigrerende praatjes over POLICE FRANKRIJK, 2020 | REGIE ANNE FONTAINE | DNA een breuk in de familie belichten”, ver- MAÏWENN, LOUIS GARREL, FANNY ARDANT, DYLAN vrouwen. Erik (Grégory Gadebois), de derde MET VIRGINIE EFIRA, OMAR SY, GRÉGORY GADEBOIS, telt ze. “De dood van de 93-jarige, demente- ROBERT | 90 MINUTEN | DISTRIBUTEUR THE agent, is zijn tegenpool. Een gekwelde bin- PAYMAN MAADI | 98 MINUTEN | DISTRIBUTIE CHERRY rende grootvader die iedereen samenhield, SEARCHERS | TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER nenvetter die thuis knallende ruzie met zijn PICKERS | TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER

BINGS KERSTFEEST EN ANDERE Sea. ‘Films gemaakt in een heerlijk eigen stijl die op hem af is gestuurd door een teleurge- VERHALEN waarin de prachtige ronde vormen van de steld kind, terwijl de overheid dreigt de subsi- Mikael Shields | Animatie voor de allerkleinsten natuur, vol leven en energie, de rechte lijnen van diekraan dicht te draaien tenzij hij naast speel- rond het konijntje Bing, die allerlei winterse de mensenwereld overspoelen en voor zich goed ook wapens gaat produceren. avonturen beleeft met zijn vriendjes, de oli- innemen’, aldus Ronald Rovers in de Filmkrant TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER fantjes Sula en Nicky en panda Pando. Deze film #434. Lees de volledige recensie op filmkrant. van een krap uur is een compilatie van afleve- nl GOODFELLAS (30TH ANNIVERSARY) ringen uit het tweede seizoen van een voor het TE ZIEN VANAF 25 NOVEMBER Martin Scorsese | ‘De fans van de goede films kinderkanaal van de BBC gemaakte serie, geba- van Martin Scorsese komen eindelijk weer eens seerd op de kinderboeken van Ted Dewan. ALL MY LIFE aan hun trekken’, schreef Filmkrant-oprichter TE ZIEN VANAF 25 NOVEMBER Marc Meyers | Ooit moet iemand een proef- WOLFWALKERS Jan Heijs in 1990 naar aanleiding van de ver- schrift schrijven over de vreemde trend aan verschijning van Goodfellas. Ter ere van de dertig- WOLFWALKERS halen over jonge geliefden waar de dood tussen- FATMAN ste verjaardag van de film is hij nu opnieuw te Tomm Moore & Ross Stewart | Een stads- beide komt. Het op ware gebeurtenissen geba- Eshom & Ian Nelms | Wie genoot van Dick zien. ‘Een schitterende film, die het reilen en meisje vindt in het bos bij Kilkenny in 1650 een seerde All My Life toont hoe twintigers Solomon Maas’ metamorfose van een kindervriend in zeilen van de maffia van binnenuit laat zien’,

nieuwe vriendin, een wolfwalker, in deze schit- en Jennifer in twee weken hun droombruiloft op Sint (2010) , zal ook iets in Fatman zien, met aldus Heijs. Lees zijn recensie terug op film-

terende, handgetekende animatie van de poten zetten nadat Solomon dodelijk ziek wordt. Mel Gibson als zwaarbewapende kerstman. Hij krant.nl makers van The Secret of Kells en Song of the TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER krijgt het te stellen met een huurmoordenaar TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER

DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 38

deze film na wat slechte presidentiële pr la- door middel van een voice-over alles nog HILLBILLY ELEGY ten zien dat Amerika nog altijd het land van eens extra inkleurt: “Mijn familie is niet per- de opportunity en inspiring true stories is. fect, maar ze hebben me gemaakt wie ik Hoe het ook zij, het heeft een onderhou- ben.” Door en door Amerikaans dende film opgeleverd, vol met fraaie shots De verfilming van Vance’s verhaal (in de van de natuur in Kentucky, indringende flar- film verandert de achternaam in Wade) is in- Hillbilly Elegy vertelt het verhaal van een Bij welk onderdeel van de memoires Hillbilly den van witte, laagopgeleide Amerikanen en dringend, secuur, voorspelbaar, zowel depri- kansloze jeugd en van iemand die er alsnog Elegy (2016) zou regisseur Ron Howard heb- knetterende familieruzies. Vooral de scènes merend als hoopgevend, en voor veel men- iets van weet te maken. J.D. Vance is erin ben gedacht: dat autobiografische verhaal ga tussen moeder en zoon overtuigen, omdat je sen zal het inspirerend zijn hoe hij zich aan geslaagd zijn armoedige thuissituatie te ik verfilmen? Die vraag stelde ik mezelf tij- heel af en toe voelt dat de moeder ondanks al zijn afkomst ontworstelt. Maar meer nog ontvluchten, maar dan krijgt zijn verslaafde dens het kijken meermaals. haar destructieve neigingen, ondanks haar dan al deze kwalificaties is Hillbilly Elegy moeder een fikse terugval. Misschien werd Howard gegrepen door geschreeuw, haar overdoses en haar onmo- door en door Amerikaans. Deze film zou zich het dramatische conflict in het hart van het gelijke gedrag wel degelijk het beste met haar nergens anders kunnen afspelen dan in verhaal: hoofdpersoon (en schrijver) J.D. gezin voorheeft. Ze wéét wat ze verkeerd Amerika. En een niet-Amerikaanse regisseur Vance is erin geslaagd zijn armoedige, nage- doet, althans, het dringt in flarden tot haar had deze film nooit op deze nadrukkelijke noeg kansloze gezinssituatie te ontvluchten door. Maar ze is zelden in staat haar eigen manier gemaakt. Voor de goede orde: dat en er wordt hem als Yale-student een top- gedrag te doorbreken – wat haar personage bedoel ik net zozeer waarderend als devalue- baan aangeboden, net op het moment dat en daarmee de hele film een sterke, tragische rend – want er zit een vloeiende kracht in dit

HILLBILLY ELEGY zijn verslaafde moeder een hevige terugval ondertoon geeft. levensverhaal die weliswaar niet overrom- krijgt – waar kiest hij voor, zijn verbrokkelde Maar toch: verrassen doet Hillbilly Elegy pelt of choqueert, maar die wel tot aan het verleden of zijn hoopvolle toekomst? Mis- zelfs in de beste scènes niet. Dit soort co- einde intact blijft. En precies die kracht schien zag Howard die verslaafde, wanho- ming-of-age-verhalen werden al vaak ver- houdt Vance van jongs af aan op de been. pige moeder direct voor zich, zoals die voor- teld – in boeken, in series, in films. Vandaar treffelijk wordt gespeeld door Amy Adams ook dat ik me afvroeg wat Howard, een re- THOMAS HEERMA VAN VOSS (noteer alvast met potlood voor de Oscar- gisseur met zo’n staat van dienst dat hij de nominaties). Misschien werd de regisseur projecten voor het uitkiezen heeft, in dit ver- HILLBILLY ELEGY VERENIGDE STATEN, 2020 | vooral gegrepen door die fragiele hoofdper- haal aansprak. Er zijn geen onverwachtse REGIE RON HOWARD | MET AMY ADAMS, GLENN CLOSE, soon die voor galg en rad opgroeit en tóch wendingen of zijpaden en van subtiliteit is GABRIEL BASSO | 116 MINUTEN | DISTRIBUTIE THE HILLBILLY ELEGY iets van zijn leven maakt, en wilde hij met geen sprake, ook omdat het hoofdpersonage SEARCHERS | TE ZIEN VANAF 19 NOVEMBER

Angst bestaat bij gratie van geloof in het gootsteen die na het snij-incident niet hele- THE DARK AND THE WICKED mogelijke bestaan van waar je bang voor maal goed is schoongepoetst; een geit die bent. Bertino speelt hier veelvuldig mee, in hinkt omdat ze een poot mist. Je zou zelf de een film waarin hij alle horrorregisters open- biezen allang hebben gepakt. De duivel in schaapskleren trekt: van effectieve jump scares en duistere OMAR LARABI sets tot angstaanjagend sound design. Het is Bryan Bertino combineert klassieke horror kunnen het niet over hun hart verkrijgen om niet allemaal even origineel: The Dark and THE DARK AND THE WICKED VERENIGDE met religieuze vraagstukken in zijn huive gehoor te geven aan moeders verzoek en bo- the Wicked speelt ijverig leentjebuur bij films STATEN, 2020 | REGIE BRYAN BERTINO | MET MARIN ringwekkende The Dark and the Wicked, vendien is er werk aan de winkel: drachtige als The Excorcist (William Friedkin, 1973). IRELAND EN MICHAEL ABBOTT JR., XANDER BERKELEY, over een man op zijn sterfbed in een door geiten staan op het punt om te bevallen en Maar Bertino’s oog voor detail vervolmaakt LYNN ANDREWS | 93 MINUTEN | DISTRIBUTEUR GUSTO | het kwaad bezeten boerderij in Texas. het land moet worden begraasd. Er volgt nóg de macabere sfeer: een veegje bloed op de TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER een onheilspellend voorteken: de hulp die Het spookt in en om een afgelegen geiten- zich ontfermt over hun vader vertelt dat boerderij op het Texaanse platteland. Wol- moederlief “dingen ziet”. ven huilen, de wind raast, een molen draait De van huis uit atheïstische Louise en Mi- in de schemering. Binnen ligt een lijkbleke chael ontdekken dat hun ongelovige moeder man aan een beademingsapparaat op een de laatste tijd contact zocht met hogere krakend bed. In de half-overdekte stallen machten. Zo schreef ze in een dagboek over naast het woonhuis beginnen flesjes te rin- de kwade krachten in het huis en sprak ze kelen die aan de afrasteringen zijn bevestigd meermaals met een pastoor. Gaandeweg ra- om de boer te waarschuwen voor bloeddor- ken de broer en zus in de ban van deze kwade stige roofdieren. Er sluipt iets tussen de ner- kracht. Ze spreken de pastoor die beklem- veuze evenhoevigen: is het de duivel in toont dat “het voor een wolf niet uitmaakt schaapskleren? De volgende dag bezoeken waar je in gelooft”. Hoewel filmmaker Bryan Louise en Michael hun terminale vader, om Bertino (The Strangers, 2008) verderop in de hem bij te staan tijdens zijn laatste levensda- film (de hulp is christelijk) de suggestie wekt gen, tot grote ontsteltenis van hun moeder: dat devote personen misschien wel ontvan- “Jullie hadden niet moeten komen.” kelijker zijn voor de lokroepen van de duivel, Zo’n waarschuwing moet je in horrorfilms omdat ze toch al als makke schaapjes ergens áltijd ter harte nemen. Maar broer en zus in geloven. THE DARK AND THE WICKED

IDIOT PRAYER – NICK CAVE ALONE AT LET HIM GO blijkt taaier dan verwacht, in deze remake van ALEXANDRA PALACE Thomas Bezucha | Wanneer blijkt dat de de gelijknamige film van Harry Hurwitz uit 1982. Nick Cave | Een wereldtournee zit er op dit nieuwe stiefvader van hun kleinzoon een nogal TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER moment voor niemand in. Daarom nam muzi- bruut type is, zetten een gepensioneerde sheriff kant Nick Cave tijdens de lockdown een intiem en zijn echtgenote (gespeeld door Kevin Cost- CATS & DOGS: SLAAN DE POOTJES solopianoconcert op dat in eerste instantie ner en Diane Lane) alles op alles om de jongen INEEN! online maar nu ook in filmtheaters vertoond te redden. Gebaseerd op de gelijknamige roman Sean McNamara | Negentien jaar na de eerste wordt. ‘Dichter bij een muzikant van dit formaat van Larry Watson. Cats & Dogs-film en tien jaar na de eerste kan het publiek momenteel niet komen’, schreef TE ZIEN VANAF 3 DECEMBER sequel volgt deel drie, al is er weinig wat de Hugo Emmerzael in de Filmkrant #434. Lees de films verbindt, buiten het knotsgekke uitgangs- volledige recensie op filmkrant.nl THE COMEBACK TRAIL punt: honden en katten als spionnen. TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER LET HIM GO George Gallo | Twee filmproducenten in het TE ZIEN VANAF 9 DECEMBER Hollywood van de vroege jaren zeventig staan KATWALK opnieuw wordt uitgebracht. Tussendoor volgt op het randje van faillissement als ze op een BON BINI: JUDESKA IN DA HOUSE Mark Verkerk | Dankzij De wilde stad werd deze Nederlandse bioscooprelease van de inter- gouden idee komen: ze stoffen een stokoude Jonathan Herman | De opnames voor het derde Abuntu in 2018 de favoriete filmkat van Neder- nationale versie van De wilde stad, met een ver- cowboyster af, verzekeren hem van kop tot deel van de populaire Bon Bini-films rond Jan- land. In oktober kreeg hij al zijn eigen ‘spin-off’ taalde voice-over en nieuwe montages. staart en laten hem vervolgens de gevaarlijkste dino Asporaat werden afgelopen zomer uitge- Poeslief, die rond kerst met wat extra scènes TE ZIEN VANAF 26 NOVEMBER stunts en capriolen uithalen. Maar de ijzervreter steld vanwege corona. Maar de makers gingen DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 39

CALAMITY Lak aan het keurslijf ROALD DAHL’S THE WITCHES Schmierende heks Het is een gewaagde onderneming een – met als hoogtepunt haar poging hem te nieuwe versie te maken van literaire en ontdooien door te dansen en zingen op filmklassieker The Witches. En hoewel Ro ‘Reach Out I’ll Be There’ van The Four Tops. bert Zemeckis’ remake allesbehalve vlekke Maar na een lichtvoetig begin, waarin loos is, valt er voor zijn interpretatie best muziek, production design en scenario el- iets te zeggen. kaar mooi aanvullen en versterken, gaat de filmin overdrive: de heksen, geleid door een schmierende Anne Hathaway als hoofd-kol, zijn ook in hun mensenrol onaangenaam – wat de transformatie weinig spectaculair of angstaanjagend maakt. Hathaway’s accent had trouwens niet echt gehoeven – de soort van Oost-Europese tongval is wel heel ste- reotiep en bijna beledigend. De actiescènes CALAMITY ontberen de spanning die Nicolas Roeg wel wist te bewerkstelligen – Zemeckis spint de De 12-jarige heldin uit deze stijlvaste te verzamelen hout en voedsel en dragen rok- dreiging te weinig uit om indruk te maken en kenfilm heeft geen kerels nodig om haar ken. Daar is de eigenzinnige, fantasierijke laat het verhaal te gemakkelijk afrollen. recht te halen. Dat is voor veel volwassenen Martha Jane het niet mee eens. Dus leert ze Daarmee is de film wel een stuk familie- in dit Wild West-avontuur, winnaar van zichzelf paardrijden en lassowerpen en dient vriendelijker dan de eerdere versie. Cinekid, een hard gelag. ze de grootste pestkop uit de groep moedig The Witches kent veel onderhoudende van repliek. Bovendien laat ze zich niet uit ROALD DAHL’S THE WITCHES momenten. De superheks heeft aardig wat Martha Jane Cannary (1852-1903) werd bij het veld slaan als ze onterecht van diefstal special effects in petto – zoals haar open- leven al een legende in het Wilde Westen. wordt beticht. Ze trekt de broek aan en gaat Roald Dahl, schrijver van The Witches, was scheurende muil en verlengbare armen (in Deze Calamity Jane bleek een larger than li- op onderzoek uit om haar onschuld te bewij- in 1990 allesbehalve aangenaam verrast met een scène die doet denken aan het heel veel fe-personage dat haar tijd ver vooruit was: zen. De moraal van het verhaal is even simpel de verfilming van zijn boek door Nicolas huiveringwekkender Coraline van Henry Se- ze hield zich prima staande in een ruige, pa- als krachtig: je zwemt gewoon net zo hard Roeg, met een angstaanjagende Anjelica lick uit 2009). En er zijn geestige, Ratatouil- triarchale wereld. En dat spreekt tot de ver- tegen de stroom in tot iedereen accepteert Huston in een hoofdrol. Hij noemde de film le-achtige taferelen in de keuken van het ho- beelding. David Butlers Calamity Jane (1953), wie je bent. Blijven zitten in het aangeboren ‘utterly appaling’. Het zou interessant zijn tel. Maar het einde is teleurstellend moralis- met Doris Day in de titelrol, is misschien de keurslijf van de goegemeente is nergens voor geweest te zien hoe de kort daarop overleden tisch en voelt opgelegd – daar was ruimte bekendste film die geïnspireerd werd op haar nodig. auteur zou hebben gereageerd op Robert Ze- geweest voor wat scherpe comic relief, iets leven, maar de heldin verscheen ook in de Deze Franse, handgetekende 2D-animatie meckis’ nieuwe bewerking. wat de voice-over van Chris Rock (als de vol- tv-serie Deadwood (2004-6) en als strip- is vooral zo fijn omdat het scenario nergens Het eerste deel van de film kijkt heerlijk wassen Hero Boy) ook doet verwachten. Ver- boekpersonage in enkele verhalen van Lucky door de knieën gaat voor de jonge kijker. weg: Zemeckis laat het verhaal zich afspelen wachting is de moeder van alle teleurstelling Luke. Ook de Franse animatieregisseur Rémi Vaart en grappen staan absoluut op het in het uiterst conservatieve Alabama in een en dat is ook de reden dat de film door de in- Chayé (Tout en haut du monde, 2015) ba- menu, maar er wordt goddank nergens ge- tijd waarin segregatie officieel afgeschaft ternationale pers behoorlijk werd neergesa- seerde zich voor zijn tweede film op het leven leund op laagdrempelige, clowneske humor. was, maar in het zuiden van de VS nog welig beld – met Zemeckis aan het roer en Guil- van Martha Jane. Dit serieus avontuurlijke Het kleurgebruik is aangenaam aards, maar tierde. Verrassend en verfrissend genoeg lermo del Toro aan boord als producent en familieverhaal komt ook anno nu nog als ge- tussen bruine, groene en blauwe kleuren uit speelt het onderwerp in de film geen enkele coscenarist had dit toch spectaculair moeten roepen: je kunt niet vroeg genoeg beginnen de plaatselijke natuur, vallen ook opvallend rol. De Afro-Amerikaanse hoofdpersonen worden. Maar voor wie zich met de kinderen met het leren waarderen van vrouwelijke frisse tinten als mintgroen, lila en goud op in bewegen zich op volstrekt vanzelfsprekende op de bank even wil onderdompelen in een helden die niets met burgerlijke maatstaven het palet. Deze openingsfilm van Cinekid manier en zonder enig spoor van racisme fantasiewereld is The Witches een aardige of verwachtingen ophebben, al is de tegen- won prompt de Gouden Leeuw voor Beste door de samenleving. Als je dan toch een ei- optie. wind nog zo hard. Kinderfilm, de belangrijkste prijs van het gen wereld kunt creëren, waarom dan niet NICOLE SANTÉ De twaalfjarige Martha Jane doorkruist jeugdfestival. een waarin discriminatie niet bestaat! het Wilde Westen met haar vader, jongere MARICKE NIEUWDORP We zien de jonge Hero Boy (leuke rol van ROALD DAHL’S THE WITCHES VERENIGDE broertje en zusje met een huifkar in een ka- Jahzir Bruno) wees worden en onder de vleu- STATEN/MEXICO/VERENIGD KONINKRIJK, 2020 | ravaan vol burgers, op zoek naar een betere CALAMITY FRANKRIJK, 2020 | REGIE RÉMI CHAYÉ | gels komen van zijn grootmoeder (Octavia REGIE ROBERT ZEMECKIS | MET JAHZIR BRUNO, toekomst. Ook tijdens die reis liggen de rol- MET STEMMEN VAN SALOMÉ BOULVEN, ALEXANDRA Spencer), een heksenjager in ruste. De ma- OCTAVIA SPENCER, ANNE HATHAWAY | 106 MINUTEN | len muurvast: de jongens lezen kaarten, be- LAMY, ALEXIS TOMASSIAN, JOCHEN HÄGELE | 85 nier waarop ze omgaat met de getraumati- DISTRIBUTIE WARNER BROS | TE ZIEN VANAF schermen tegen gevaar en rijden op de paar- MINUTEN | DISTRIBUTIE CINÉART | TE ZIEN VANAF seerde jongen is overtuigend en ontroerend 25 NOVEMBER den; de meisjes zorgen voor de kleintjes, 9 DECEMBER

niet stilzitten – ze draaiden dit ‘tussendoortje’ KOM HIER DAT IK U KUS THE MIDNIGHT SKY beert contact te leggen met de astronauten op in én over de lockdown. Asporaats personage Sabine Lubbe Bakker & Niels van Koevorden | George Clooney | In dit postapocalyptische ver- een ruimteschip dat kort voor de catastrofe het Judeska komt terecht op het landgoed van de Na hun bejubelde documentaire Ne me quitte haal speelt George Clooney een wetenschapper heelal in werd gestuurd. Lees de recensie vanaf minister van Buitenlandse zaken, waar zich een pas bewijzen Sabine Lubbe Bakker en Niels van die afgezonderd op de Noordpool leeft op een begin december op filmkrant.nl ware klassenstrijd ontvouwt. Koevorden zich opnieuw met hun eerste fictie- verder grotendeels uitgestorven aarde. Hij pro- TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER film. Het duo verfilmt Griet Op de Beecks tweede roman alsof het een documentaire is, THE VERY EXCELLENT MR. DUNDEE COME AWAY schreef Alexander Zwart in de Filmkrant #433. Dean Murphy | De Australische regisseur Branda Chapman | J.M. Barrie’s klassieker over ‘Het camerawerk observeert de personages Murphy maakt al ruim vijftien jaar werk in de Peter Pan hangt blijkbaar in de lucht. In 2021 alsof het ze voor het eerst aftast. Dat rijmt het slipstream van Paul ‘Crocodile Dundee’ Hogan: verschijnt Wendy, een rigoreuze hervertelling mooist met het spel in de twee voornaamste komedies waarin Hogan de hoofdrol speelt en vanuit het oogpunt van het meisje Wendy door vrouwenrollen. Tanya Zabarylo weet met haar het ‘kijkje achter de schermen’ Hanging with Benh Zeitlin (Beasts of the Southern Wild). En blikken en lichaamstaal de verstilde Mona een Hoges. In deze nieuwe meta-komedie speelt nu is er deze Britse hervertelling waarin Peter waaier aan onderdrukte emoties mee te geven. Hogan zichzelf, als oude filmster die wanhopige en Alice twee jonge, zwarte kinderen zijn die na Daar tegenover staat Wine Dierickx als Mona’s pogingen doet zijn imago op te vijzelen. de dood van hun broer hun (in goedkope CGI stiefmoeder, die elk moment kan exploderen.’ TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER vormgegeven) fantasiewereld in duiken. Lees de volledige recensie op filmkrant.nl TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER TE ZIEN VANAF 10 DECEMBER THE MIDNIGHT SKY JOOST BROEREN-HUITENGA DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 40

4 Filmhuis Cavia Aambeeldstraat 24 | 020-363 History of Black Horror wo 25.11 ven Year Itch ma 23.11, vr 27.11 Van Hallstraat 52-1 | 020-681 8502 | fchyena.nl | Tales From The Hood vr 20.11 | Some Like It Hot vr 20.11, wo 1419 | filmhuiscavia.nl Ammonite do 10.12 | Cats & | Movies That Matter Mai Khoi 2.12 | Quentin Tarantino Jac- Bodas de Sangre vr 11.12 | Fasci- Dogs 3 wo 9.12 | De Croods 2 and the Dissidents wo 9.12 kie Brown vr 20.11 | Pulp Ficti- nations za 21.11 | How Poles Be- wo 16.12 | Goodfellas do 26.11 | 4 Lab111 on za 21.11 | Suggestions Bra- came White vr 20.11 | Kids za Just 6.5 do 3.12 | Kom hier dat Arie Biemondstraat 111 | 020- zil ma 23.11 | La dolce vita do 28.11 | Asian Animation Shorts ik u kus do 10.12 | Mank do 19.11 616 9994 | [email protected] | 19.11 | The Fly do 19.11 | Léon wo vr 27.11 | Roald Dahl’s The Witches wo lab111.nl 25.11 | Le mépris vr 20.11 | Na- Agenda 4 Cinecenter 25.11 1984 Beverly Hills Cop ma ked di 24.11 | Spirited Away za Programmagegevens voor de Filmkrant van 436 moeten vóór Lijnbaansgracht 236 | 020- 4 Het Ketelhuis 23.11, wo 2.12 | Blood Simple 21.11 | Todo sobre mi madre za vrijdag 4 december (schriftelijk of per e-mail agenda@film- 623 6615 (vanaf 15.45) | cine- Westergasfabriekterrein | wo 25.11 | Body Double do 19.11, 21.11, di 24.11 | Tokyo Story ma krant.nl) bij de redactie zijn ingeleverd. De Filmkrant is niet center.nl Pazzanistraat 4 | 020-684 do 26.11 | Footloose vr 20.11, za 23.11 | Tilda Swinton Adaptati- verantwoordelijk voor onjuiste vermeldingen of wijzigingen. Premières Ammonite do 10.12 | 0090 | ketelhuis.nl 28.11 | Gremlins wo 25.11, ma on. ma 23.11, za 28.11, do 10.12 Aanvangstijden en nadere informatie vindt u op de websites The Glorias do 26.11 | Just 6.5 do Premières Bings Kerstfeest wo 30.11 | The Karate Kid za 21.11 | | The Beach vr 27.11, za 28.11, di van de betreffende theaters. De volgende Filmkrant verschijnt 3.12 | Le meilleur reste à venir 25.11 | Calamity do 10.12 | Cats Love Streams do 19.11, di 1.12 | 15.12 | A Bigger Splash ma 30.11, op woensdag 16 december en loopt t/m woensdag 20 januari. do 19.11 | Police do 26.11 | Rif- & Dogs 3 wo 9.12 | K3: Dans van A Nightmare on Elm Street di wo 2.12, za 12.12 | Blue do 26.11, Alle titels zijn onder voorbehoud. kin’s Festival do 3.12 | The Sin- de farao wo 16.12 | Kom hier 24.11, di 1.12 | Nineteen Eigh- vr 11.12 | Burn After Reading ging Club do 19.11 | De vogel- dat ik u kus do 10.12 | Notturno ty-Four zo 22.11, vr 27.11 | Pa- wo 2.12, ma 14.12 | Caravag- ALKMAAR 24.11 | Made in Italy do 19.11, vr wachter do 19.11 do 3.12 | Police do 26.11 | Whi- ris, Texas vr 20.11 | Repo Man di gio za 28.11, za 12.12 | The Grand 4 Filmhuis Alkmaar 20.11, zo 22.11, di 24.11, zo 29.11 | 4 Eye Filmmuseum te Cube do 26.11 | Nog te zien La 24.11, ma 30.11 | The Termina- Budapest Hotel di 24.11, vr 27.11, Pettemerstraat 3 | 072-520 On the Rocks do 26.11, za 28.11, IJpromenade 1 | 020-589 1400 dea fortuna | Le meilleur reste à tor wo 25.11, zo 29.11 | Bill Mur di 1.12, vr 11.12 | Io sono l’amore 2022 | filmhuisalkmaar.nl ma 30.11, di 1.12, do 3.12 | The | eyefilm.nl venir | The Singing Club | Wolf- ray Broken Flowers vr 20.11, ma ma 23.11, wo 9.12, zo 13.12 | Mi- Film & Boek Kom hier dat ik u Singing Club ma 7.12 t/m wo Black Light Wan pipel wo 2.12 | walkers | Hoe lees ik een film? 23.11, wo 25.11 | Lost In Trans- chael Clayton vr 20.11, za 21.11, kus wo 25.11 | IDFA Bloody Nose, 9.12, vr 11.12, zo 13.12 | De vo- Cinemini Ik & jij zo 29.11, zo 6.12, Wo 9.12 | IDFA wo 18.11 t/m vr lation do 19.11, za 21.11, di 24.11 wo 25.11, za 28.11 | Moonrise Empty Pockets za 28.11, wo 2.12 gelwachter do 10.12, za 12.12, zo 13.12 | Klein maar fijn zo 22.11 4.12 | Scènes voor een huwelijk | Classics Total Recall do 10.12, Kingdom za 21.11, zo 29.11, wo | Gunda za 28.11, zo 6.12 | The ma 14.12 | White Cube vr 27.11, | Classics Help, de dokter ver- Les choses de la vie zo 6.12 za 12.12, ma 14.12 t/m wo 16.12 16.12 | Only Lovers Left Alive do Mole Agent vr 27.11, zo 29.11 | zo 29.11, zo 6.12 | White Riot zo zuipt vr 11.12 | North by North- 4 Kriterion | Docu Dinsdag I Am Greta do 19.11, vr 27.11, zo 13.12, di 15.12 | Nothing but the Sun zo 29.11 | 22.11 west do 3.12 | A Time to Live, A Roetersstraat 170 | 020‑623 19.11, ma 23.11, di 24.11 | Marilyn Orlando zo 22.11, ma 30.11, wo Silence of the Tides wo 25.11, Time to Die di 15.12 | Tokyo Sto- 1709 | kriterion.nl Monroe The Asphalt Jungle za 16.12 | Snowpiercer vr 20.11, do zo 29.11 | Songs of Repression AMERSFOORT ry ma 30.11 | Koolhoven & Si IDFA Bloody Nose Empty Poc- 21.11, di 24.11, do 26.11 | Gent- 26.11, wo 2.12, vr 11.12, ma 14.12 | za 28.11, vr 4.12 | Movies That 4 Filmtheater De Lieve Vrouw mons Immortality Night do kets do 19.11 | Gunda za 21.11 | lemen Prefer Blondes zo 22.11, The Souvenir do 26.11, di 1.12, zo Matter Mai Khoi and the Dissi- Lieve Vrouwestraat 13 | 10.12 | Restored & Unseen Lola The Mole Agent ma 23.11 | No- wo 25.11, za 28.11 | How to Marry 13.12 | Suspiria za 21.11, zo 29.11 dents di 8.12 033‑422 6555 | lievevrouw.nl Montès ma 30.11 | Letter from thing But the Sun wo 25.11 | a Millionaire di 24.11, wo 25.11, | We Need to Talk About Kevin Premières Ammonite do 10.12 an Unknown Woman wo 2.12 | Notturno vr 20.11 | Silence of zo 29.11 | The Misfits do 19.11, zo 22.11, di 1.12 | Wittgenstein ALMELO | Kom hier dat ik u kus do 10.12 Trembling Landscapes Amus- the Tides zo 22.11 | Songs of Re- zo 22.11 | Niagara do 19.11, za do 10.12 4 Filmhuis Almelo | Police do 19.11 | The Per- su za 12.12 pression di 24.11 | Horror Noire 21.11, ma 30.11 | River of No Re- 4 The Melkweg Elisabethhof 4 | 0546-850 fect Candidate do 3.12 | Rif- 4 FC Hyena Eve’s Bayou ma 23.11, vr 27.11 | A turn vr 20.11, ma 23.11 | The Se- Lijnbaansgracht 234a | 020- 264 | filmhuisalmelo.nl kin’s Festival do 3.12 | Rounds 5318181 | melkweg.nl Corpus Christi vr 27.11, wo 2.12 do 3.12 | Nog te zien De been- kan worden gegriezeld en ge- Cine Mar Surf Movie Night do | Deux vr 11.12 | Hors Normes vr tjes van Sint-Hildegard | Bu- Niet het einde der tijden lachen bij Nightmare on Elm 26.11 20.11, wo 25.11 | Made in Italy vr ladó | Buiten is het feest | Just Street (Wes Craven), Beverly 4 The Movies 4.12, wo 9.12 6.5 | Le meilleur reste à venir | Dat mensen het belang van de Oorlog woedde nog in volle Hill Cop (Martin Brest), Blood Haarlemmerdijk 161 | 020- The Singing Club | True Mothers tijd waarin ze leven over- hevigheid en er heerste een Simple (Joel Coen), Body 638 6016 | themovies.nl ALMERE | De vogelwachter | CineSin schatten is een universele diepe economische crisis. Double (Brian De Palma), Premières Hillbilly Elegy do 4 Het nieuwe filmhuis/De gle Son-Mother zo 13.12 | Docu menselijke trek. In 1984 Wie toen had beweerd dat de Gremlins (Steven Spielberg), 19.11 | Just 6.5 do 3.12 | Mank do nieuwe bibliotheek mentaires I Am Greta | Nottur- stond de wereld volgens velen wereld er zes jaar later com- Repo Man (Alex Cox), The 19.11 | Rifkin’s Festival do 3.12 | Stadhuisplein 101 | 036-548 no vanaf do 3.12 | Gayfilm Dick- aan de afgrond, maar Lab111 pleet anders uit zou zien, zou Karate Kid (John G. Avild- Concert Film Nick Cave do 26.11 6000 | denieuwebibliotheek. tatorship | IDFA do 19.11 t/m zo toont met het twaalf films als een doorgeslagen positivo sen), Footloose (Herbert Ross) | Royal Opera Macbeth do 26.11 nl/hetnieuwefilmhuis 6.12 Bloody Nose, Empty Poc- tellende programma 1984: zijn weggehoond. Toch viel in en The Terminator (James 4 Rialto Buladó vr 4.12, za 5.12, di 8.12, kets | Gunda | The Mole Agent | Dystopia Revisited dat de 1989 de Muur en doemde er Cameron). Ceintuurbaan 338 | 020‑676 wo 9.12 | Dirty God za 28.11 | Ka- Nothing but the Sun | Nottur- meeste films in dat jaar geen een andere wereld op. De mo- Dat er ook serieuze relatie- 8700 | rialtofilm.nl jillionaire vr 27.11, di 1.12, wo no | Silence of the Tides | Songs last hadden van een depres- raal: dingen veranderen. drama’s werden gemaakt be- Premières The Assistant do 2.12 | Lizzie vr 20.11, za 21.11, di of Repression | Jeugd Wolfwal- sieve toekomstvisie. Te zien Lab111 laat met 1984: wijzen Love Streams (John 19.11 | Just 6.5 do 3.12 | White 24.11, wo 25.11 | De Vogelwach- kers | Calamity vanaf wo 9.12 tot eind november. Dystopia Revisited zien dat in Cassavetes) en Paris, Texas Cube do 26.11 | Wolfwalkers do ter vr 11.12, za 12.12, di 15.12, wo | Come Away vanaf do 10.12 | “Laat maar vallen, het 1984 echt niet iedereen som- (Wim Wenders). De somber- 26.11 | IDFA Bloody Nose, Emp- 16.12 Kijk Ons Kom hier dat ik u kus vr komt er toch wel van”, zong ber rondliep en dagelijks ci- mensen onder ons komt ty Pockets do 19.11, za 21.11, vr 4.12 | Klassiekers The Shining | Doe Maar in 1983 als aankon- teerde uit Orwells dystopi- Lab111 tegemoet met de 27.11 | Gunda za 21.11, do 26.11, ALMERE HAVEN Total Recall | Karakter do 19.11 | diging van de apocalyps. Het sche roman 1984. Zo leverde dystopische kers op de taart zo 29.11 | The Mole Agent ma 4 Corrosia Goodfellas vanaf do 26.11 | Mo was nog maar een kwestie Hollywood zoals altijd vooral Nineteen Eighty-Four (Mi- 23.11, vr 27.11, zo 29.11 | Nothing Markt 43 | 036-521 5929 | vies That Matter Mai Khoi and van tijd voordat de atoom- vertier. Het programma laat chael Radford). but the Sun zo 22.11, wo 25.11, corrosia.nl the Dissidents ma 14.12 | Speci bom zou vallen. De Koude het zien met acht films. Er LAB111.NL za 28.11 | Notturno vr 20.11, wo Kapsalon Romy vr 4.12 | Mi vida al Miles Davis vr 20.11, za 21.11, 25.11, za 28.11 | Silence of the vr 20.10 | Queen & Slim vr 11.12 ma 23.11 Tides zo 22.11, di 24.11, zo 29.11 | Filmkijkclub 12 Angry Men wo | Songs of Repression di 24.11, 18.11 | Crash wo 2.12 | Dogville AMSTERDAM do 26.11, za 28.11 | International wo 9.12 | Lady Bird wo 25.11 4 Cinema De Balie Queer & Migrant Film Festival Kleine-Gartmanplantsoen 10 No Hard Feelings ma 23.11 ALPHEN A/D RIJN | Info: 020-553 5151 | Reserve- 4 Studio/K 4 Filmhuis Parkvilla ren: 020-553 5100 | debalie. Timorplein 62 | 020-692 0422 Cornelis Geellaan 2 (Park nl/cinema | studio-k.nu Rijnstroom) | 0172-493 737 | Premières The Death of An- Dystopian Cinema Children of parkvilla.nl/filmhuis/ tonio Sánchez Lomas do 19.11 Men wo 11.11, za 28.11 | Robo- Antoinette dans les Céven- | White Cube do 26.11 | IDFA cop wo 4.11, za 21.11 | Seconds nes do 26.11, zo 29.11, di 1.12, wo Bloody Nose, Empty Pockets za 14.11, wo 25.11 | THX-1138 za 2.12, vr 4.12 | Buiten is het feest do 19.11 | Gunda za 21.11 | The 7.11, wo 18.11 do 3.12, za 5.12, zo 6.12, di 8.12, Mole Agent ma 23.11 | Nothing 4 Filmtheater De Uitkijk do 10.12 | A Beethoven Jour- But the Sun wo 25.11 | Nottur- Prinsengracht 452 | 020-223 ney wo 16.12 | Corpus Christi do no vr 20.11 | Silence of the Ti- 2416 | uitkijk.nl 19.11, za 21.11, zo 22.11, wo 25.11, des zo 22.11 | Songs of Repres- Film en filosofie Evolution ma vr 27.11 | I Am Greta ma 23.11, di sion di 24.11 BEVERLY HILLS COP 23.11 | Symbol ma 30.11 | Klas DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 41

ADVERTORIAL | The Singing Club do 19.11 | De DELFT Death of Antonio Sánchez Lo- Mai Khoi & The Dissidents in On Tour vogelwachter do 19.11 | Belcrum 4 Filmhuis Lumen mas do 19.11 | DNA do 10.12 | Bios De beentjes van Sint-Hil- Doelenplein 5 | 015‑214 0226 | Just 6.5 do 3.12 | Kom hier dat In december zie je in Movies visme haar wereldwijd be- & The Dissidents is te zien in degard di 24.11 | Sorry We Mis- filmhuis-lumen.nl ik u kus do 10.12 | Notturno do that Matter On Tour Mai Khoi kend. Tijdens de opnames zestien steden door heel Ne- sed You di 8.12 | Chassé 25 jaar Premières Valley of the Gods 3.12 | The Perfect Candidate do & The Dissidents. Mai Khôi is van haar politieke album Dis- derland, met bij elke verto- American Psycho ma 23.11 | do 19.11 | Deutsches Kino All I 3.12 | De vogelwachter do 19.11 | een van Vietnams grootste sent voelt ze dat ze niet meer ning een nagesprek. Amélie ma 7.12 | Cinema of Love Never Wanted do 19.11 | IDFA White Cube do 26.11 | Wolfwal- popsterren. Ze werd een su- veilig is in Vietnam. Mai Khoi MOVIESTHATMATTER.NL Dicktatorship za 12.12 | No Hard Bloody Nose, Empty Pockets kers do 26.11 | Arab Film Fes perster met het nummer Feelings wo 25.11 | Cursus Fil- wo 2.12 | Gunda zo 29.11 | The tival 1982 zo 29.11 | Abu Lei- ‘Vietnam’, over de schoon- manalyse za 21.11, di 24 .11, za Mole Agent di 24.11 | Notturno la zo 29.11 | The Women in Block heid van haar moederland. 28.11, di 1.12, za 5.12 | Filmont ma 30.11 | Silence of the Tides J zo 29.11| Arts in Cinema Mo- Maar meer en meer begint bijt zo 6.12 | IDFA Bloody Nose, ma 23.11 | Songs of Repressi- digliani | Ciné Premières DNA Mai Khôi zich uit te spreken Empty Pockets za 21.11 | The on do 26.11 | Movies That Mat zo 6.12 | Cult Classics Troma’s over tal van sociale onder- Mole Agent za 21.11 | Nottur- ter Mai Khoi and the Dissidents War vr 20.11 | European Cine werpen, zoals vrouwenrech- no za 21.11 | Songs of repressi- do 10.12 ma Night vr 20.11 | IDFA Bloody ten, lgbt+-rechten en vrij- on za 21.11 | Jeugd Wolfwalkers Nose, Empty Pockets za 21.11 | heid van meningsuiting. De wo 25.11 | Royal Ballet The Nut- DEN BOSCH Gunda do 19.11 | The Mole Agent politie begint invallen te doen cracker zo 13.12 | Royal Opera 4 Verkadefabriek za 28.11 | Notturno za 28.11 | Si- bij haar concerten, en al snel Macbeth zo 29.11 | Woensdag Boschdijkstraat 45 | 073-681 lence of the Tides di 1.12 | Songs verbiedt de overheid haar op- docu Gunda wo 25.11 8160 | verkadefabriek.nl of Repression za 21.11 | Interna tredens. Terwijl de autoritei- Premières Ammonite do 10.12 tional Queer & Migrant Festival ten proberen haar tot zwijgen BUSSUM | The Assistant do 19.11 | Bings No Hard Feelings wo 2.12 | Klas te brengen, maakt haar acti- MAI KHOI & THE DISSIDENTS 4 Filmhuis Bussum kerstfeest do 19.11 | Calamity do siekers The Bride (1973) za 21.11 Brediusweg 1 | 035-693 8694 | 10.12 | DNA do 10.12 | The Glori- | Faja lobbi wo 2.12 | Funny Face sieker Der amerikanische 26.11, zo 29.11 | Songs of Re- BERGEN filmhuisbussum.nl as do 19.11 | Good Fellas do 26.11 di 24.11 | Il grido di 1.12 | Guess Freund zo 22.11, zo 29.11 | Speci pression za 28.11, wo 2.12 | Kijk 4 Fth CineBergen/Zwarte Premières De Vogelwachter do | Kom hier dat ik u kus do 10.12 | Who’s Coming to Diner zo 22.11 als Frank & Eva za 28.11 | Para- ons Kom hier dat ik u kus vr 4.12 Schuur 19.11 | The Singing Club do 19.11 Mank do 19.11 | The Mole Agent | Mishima zo 29.11 | Nina’s Hea- noia di 24.11 | Klassieker Karakter ma 7.12 | Eeuwigelaan 7 | 072-581 5914 | | Mank do 19.11 | White Cube do do 10.12 | Notturno do 3.12 | The venly Delights vr 20.11, vr 27.11 | The Shining zo 6.12, ma 14.12 | cinebergen.nl 26.11 | Wolfwalkers do 26.11 | Perfect Candidate do 3.12 | Po- Once Upon a Time in Hollywood APELDOORN Living, Forgiving, Remembe Police do 26.11 | Rifkin’s Festi- Bings kerstfeest en andere ver- lice do 26.11 | Rifkin’s Festival za 28.11 | Total Recall do 19.11 | 4 Filmtheater/Podium Gigant ring The Insult di 24.11 | Movies val do 3.12 halen do 26.11 | Police do 26.11 do 3.12 | Rounds do 3.12 | The Specials The Brilliant Biograph Nieuwstraat 377 | 055‑521 That Matter Antigone wo 25.11 | Notturno do 3.12 | Kom hier Voice of Love do 10.12 | White za 21.11, do 26.11 | 1646 ma 30.11 6346 | gigant.nl | Mai Khoi and the Dissidents BOLSWARD dat ik u kus vr 4.12 | Calami- Cube do 26.11 | Wolfwalkers do | Nick Cave do 26.11, wo 2.12 Hope | I am Greta | Farewell Pa- wo 16.12 | Special Nick Cave vr 4 Filmhuis ty do 10.12 | Ammonite do 10.12 26.11 | Arts in Cinema Raphael radise | Premières Ammonite 27.11, zo 29.11, do 3.12, ma 7.12, Broereplein 7/8 | filmhuis- | Son-Mother do 17.12 | Le meil- di 24.11, di 1.12 | Bossche Fil DEN HELDER do 10.12 | The Assistant do 19.11 za 12.12, di 15.12 bolsward.nl leur reste à venir do 24.12 | Pro- mers do 19.11 | IDFA wo 18.11 t/m 4 Cinema Zevenskoop | DNA do 10.12 | Just 6.5 do 3.12 mising Young Woman do 24.12 | zo 22.11, di 24.11, wo 25.11 | Peu Julianaplein 43 | 0223‑610 | Kom hier dat ik u kus do 10.12 | ASSEN BREDA The Human Voice do 24.12 terpret Pim & Pom 2 zo 22.11 | 941 | cinemazevenskoop.nl Mank do 19.11 | Notturno do 3.12 4 Bioscoop De Nieuwe Kolk 4 Chassé Cinema Bings Kerstfeest zo 13.12 Corpus Christi do 26.11 t/m ma | The Perfect Candidate do 3.12 Weiersstraat 1 | 088-012 8560 Claudius Prinsenlaan 8 | 076- CAPELLE A/D IJSSEL 30.11 | Into the Jungle di 1.12, wo | Police do 26.11 | Rifkin’s Festi- | asserfilmliga.nl 530 3131 | chasse.nl 4 Isalatheater DEN HAAG 2.12 | The Nest do 3.12 t/m ma val do 3.12 | The Singing Club do Babyteeth za 21.11 | Barn ma Premières Ammonite do 10.12 | Stadsplein 5 | 010-458 6300 | 4 Filmhuis Den Haag 7.12 | On the Rocks do 19.11 t/m 19.11 | De vogelwachter do 19.11 7.12, di 8.12, za 12.12 | Fire Will The Glorias do 26.11 | Just 6,5 do isalatheater.nl Spui 191 | 070‑365 6030/345 ma 23.11 | The Singing Club do | Cursus 2020 Bewogen Tijd - Come ma 14.12, di 15.12 | Lara 3.12 | Kom hier dat ik u kus do Buladó vr 20.11, za 21.11, di 24.11 9900 | filmhuisdenhaag.nl 10.12 t/m ma 14.12 Bewegend Beeld di 24.11, di 1.12 ma 23.11, di 24.11, za 28.11 | Shir- 10.12 | Mank do 19.11 | Police do | Made in Italy vr 27.11, za 28.11, Premières Bings Kerstfeest do | IDFA Gunda | The Mole Agent | ley ma 30.11, di 1.12, za 5.12 26.11 | Rifkin’s festival do 3.12 di 1.12 19.11 | Calamity do 10.12 | The DEVENTER Nothing But the Sun | Notturno 4 MIMIK | Silence of the Tides | Special de waarschuwing op onze tijd Achter de Muren Vispoort 10 | Nick Cave do 26.11, vr 27.11 Of toch het einde der tijden? te betrekken. 0570‑618 822 | mimik.nl THX 1138, de debuutfilm Premières Ammonite do 10.12 ARNHEM Komt het einde der tijden nu ders uit. Studio/k noemt de onmogelijk maakt. Het voor- van George Lucas uit 1971, is | The Assistant do 19.11 | Bui- 4 Focus Filmtheater wel of niet? Lab111 relativeert film, waarin Rock Hudson de uitzicht leidt tot internatio- een scifi-angstvisioen van de ten is het feest do 19.11 | Fare- Audrey Hepburnplein 1 | met het programma ‘1984: vernieuwde versie van de nale spanningen en grote maatschappij rond 2500. well Paradise do 19.11 | Good- 088‑190 0666 | focusarn- Dystopia Revisited’ (zie linker- bankier speelt, ‘een duize- vluchtelingenstromen naar Burgers zijn afgestompt door fellas do 26.11 | The Glorias do hem.nl pagina) de somberte in 1984 lingwekkende thriller die Engeland, dat onder de druk drugs die de staat hen toe- 26.11 | Hope do 19.11 | Nick Cave Premières Ammonite do 10.12 | over de toekomst, maar Stu- doet filosoferen over de reali- in een gewelddadige politie- dient, zodat zij gewillige ar- do 26.11 | Just 6.5 do 3.12 | Ka- The Assistant do 19.11 | DNA do dio/K ziet bijna veertig jaar teit, behoeftes en emoties’. staat is veranderd. Een kleine beidswerktuigen zijn. Als ar- rakter do 10.12 | Kom hier dat u 10.12 | The Glorias do 26.11 | Just later met Dystopian Cinema In Children of Men (Alfon- verzetsgroep vecht voor te- beider THX 1138–mensen kus do 10.12 | Mank do 19.11 | Le 6.5 do 3.12 | Kom hier dat ik u (vier films) het einde nade- so Cuarón, 2006) dreigt de rugkeer van de weggevaagde hebben geen naam maar een meilleur reste à venir do 19.11 | kus do 10.12 | Mank do 19.11 | The ren. Te zien tot eind novem- mensheid uit te sterven om- humane samenleving. Je nummer–stopt met het in- Police do 26.11 | Rifkin’s Festi- Mole Agent do 10.12 | Notturno ber. dat een virus voortplanting hoeft geen profeet te zijn om nemen van de staatsdrugs, val do 3.12 | The Singing Club do 3.12 | The Perfect Candidate ‘Soms is er maar een dun- gaat hij de strijd aan met het do 19.11 | Total Recall do 19.11 | do 3.12 | Police do 26.11 | Rifkin’s ne lijn tussen werkelijkheid totalitaire en dictatoriale re- La última primavera do 19.11 | festival do 3.12 | The Singing en dystopie’, klinkt het in de gimes. De vogelwachter do 19.11 | Whi- Club do 19.11 | Total Recall do toelichting van Studio/K op Als vierde film is Robocop te Cube do 26.11 | Wolfwalkers 9.12 | De vogelwachter do 19.11 | Dystopian Cinema. ‘Wat ze- te zien, de Hollywood-door- do 25.11 | Royal Opera Macbeth White Cube do 26.11 | Arts in Ci ker is, is dat het idee van een braak van Paul Verhoeven uit wo 25.11 nema Frida Kahlo zo 29.11, ma dystopie door veel schrijvers 1987. In de cultklassieker 7.12, za 12.12 | Gaugin zo 6.12, di en filmmakers gebruikt wordt wordt een met kogels door- DIEMEN 15.12 | Raphael vr 11.12 | Secret als waarschuwing.’ Studio/K zeefde agent in Detroit opge- 4 Filmtheater De Omval Impressionists vr 4.12 | Gelders vertoont vier van die film- lapt met robotonderdelen. Ouddiemerlaan 104 | 020- doek do 19.11 | Focus Junior Ca- waarschuwingen. Met zijn brein als besturings- 600 1897 | theaterdeomval.nl lamity vanaf 9.12 | Wolfwalkers In Seconds (John Franken- systeem stelt de part man, Buiten is het feest za 5.12 | De vanaf 25.11 | IDFA Bloody Nose, heimer,1966) laat een in hu- part machine, all cop orde grote Sinterklaasfilm zo 22.11, Empty Pockets do 19.11, ma welijk en werk vastgelopen op zaken in het criminele zo 29.11, vr 4.12 | I Am Greta za 23.11 | Gunda zo 22.11, do 26.11 | bankier zich met hulp van Detroit. 28.11, zo 29.11 | Into The Jun- The Mole Agent vr 27.11, wo 2.12 een sinister bedrijf dood ver- Resteert de vraag of de vier gle do 3.12, zo 6.12, di 8.12, vr | Nothing but the Sun do 19.11, klaren om met een nieuwe films profetisch zijn of een 11.12 | The Painted Bird do 3.12, vr 20.11 | Notturno zo 22.11, wo identiteit een herstart in het dystopische tunnelvisie uit- zo 6.12, di 8.12, vr 11.12, di 15.12 25.11 | Silence of the Tides do leven te maken. Het pakt an- CHILDREN OF MEN dragen. STUDIO-K.NU | The Singing Club do 19.11, di DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 42

24.11 | De vogelwachter do 10.12 school worstelt met zijn HENGELO Veelzijdige Arabische wereld voornemen om tegen een 4 Filmhuis Hengelo DOESBURG meisje te zeggen dat hij haar Beursstr 44 | 074-255 6789 | 4 Filmhuis Doesburg Het tonen van cinematogra- geconfronteerd met geweld een psychiatrische inrich- leuk vindt. Als er een alarm filmhuishengelo.nl Het Arsenaal 1309, Klooster- fisch waardevolle films over en agressie en raken ze in de ting. In de nachtelijke es- klinkt voor een luchtaanval Adam vr 4.12, zo 6.12, do 10.12, straat 15 | 0313‑482 336 | filmde veelzijdigheid van de Ara- greep van hallucinaties. De capade proeven ze weer iets van het Israëlische leger is hij vr 11.12 | Deux zo 13.12, wo 16.12 huis-doesburg.nl bische wereld is het doel van grens tussen waarheid en van het normale leven wat alleen nog maar vastberade- | Été 85 vr 20.11 t/m zo 22.11, De beentjes van Sint-Hildegard het Arab Film Festival. Het verbeelding, goed en kwaad, een gezonde uitwerking ner om haar zijn verliefdheid wo 25.11 | Hope Gap vr 27.11, zo do 19.11 t/m za 21.11 | Downton Rotterdamse festival maakt vervaagt steeds meer. heeft. Een Marokkaanse One te verklaren. 29.11, wo 2.12, do 3.12 | Misbe- Abbey vr 27.11 op 29 november een uitstapje In het Marokkaanse The Flew over the Cuckoo’s Nest? Drie films, drie keer de haviour zo 22.11, do 26.11 t/m za naar Filmhuis Den Haag. Te Women in Block J (Mohamed Lichtvoetiger is het Liba- veelkleurigheid van de Arabi- 28.11 | On the Rocks do 19.11, vr DOETINCHEM zien zijn drie films over per- Nadif) ontsnappen drie pati- nese 1982 (Oualid Mouaness), sche wereld. 20.11 | A Perfectly Normal Fa- 4 Filmhuis/Gruitpoort sonages in moeilijke situa- ënten en een verpleegster uit waarin een elfjarig jochie op FILMHUISDENHAAG.NL mily vr 11.12 t/m zo 13.12 | Rocks Hofstraat 2 | 0314-340 943 | ties. zo 29.11, vr 4.12, zo 6.12, wo 9.12 gruitpoort.nl ‘Het Arab Film Festival I Am Greta za 28.11 | IDFA heeft tot doel de politiek, het HILVERSUM Bloody Nose, Empty Pockets do dagelijkse leven en de stand- 4 Filmtheater 26.11, za 5.12 | Gunda vr 20.11, zo punten, maar ook de schoon- Herenplein 5 | 035‑623 5466 | 22.11, za 28.11 | The Mole Agent heid, de artisticiteit en de hu- filmtheaterhilversum.nl vr 27.11, zo 29.11, di 1.12 | No- mor van de Arabische wereld Premières Ammonite do 10.12 thing but the Sun do 19.11, za te tonen’, staat op de site van | The Assistant do 19.11 | Ca- 21.11 | Notturno wo 2.12, do 3.12, het festival, dat als basis- lamity wo 9.12 | DNA do 10.12 zo 6.12 | Silence of the Tides ma plaats Rotterdam heeft. Wie | The Glorias 26.11 | Nick Cave 30.11, vr 4.12, zo 6.12 | Songs of het festival wel eens heeft be- do 26.11 | Just 6.5 do 3.12 | Kom Repression ma 23.11, di 24.11, zocht, weet dat het vooral hier dat ik u kus 10.12 | Mank za 5.12 films toont over de veer- do 19.11 | The Perfect Candida- kracht van mensen in vaak te do 3.12 | Rifkin’s Festival do DORDRECHT moeilijke omstandigheden. 3.12 | The Singing Club do 19.11 | 4 Cinema The Movies Zoals in het in 1994 in de De vogelwachter do 19.11 | Whi- Nieuwstraat 60-62 | 078-720 Algerijnse burgeroorlog spe- te Cube do 26.11 | Wolfwalkers 0777 (vanaf 11.00) | themo- lende Abu Leila (Amin Sidi- wo 25.11 | IDFA The Mole Agent viesdordrecht.nl Boumédiène). Daarin trekken do 10.12 | Notturno do 3.12 | Mo Premières Hillbilly Elegy do twee jeugdvrienden de woes- vies That Matter Mai Khoi and 19.11 | Mank do 19.11 | Le meil- tijn in op zoek naar een ge- the Dissidents di 8.12 leur reste à venir do 19.11 | Film vluchte terrorist. Tijdens de + wijnproeverij Retour en Bour- doldrieste tocht worden ze THE WOMEN IN BLOCK J HOOGEVEEN gogne vr 20.11 4 Filmhuis ENSCHEDE GOES den za 12.12 | New Order Deca- Klooster 1 | 0341-419 500 | VUE Hoogeveen, van Echten- DRACHTEN 4 Concordia Film Theater 4 ’t Beest des wo 16.12 | Sneak preview filmhuisharderwijk.nl plein | 0528-234 000 | film- 4 Schouwburg De Lawei Expositie Beestenmarkt 3 | 0113‑228 142 wo 9.12 | Spruitcinema Gruf- Corpus Christi za 28.11, ma huishoogeveen.nl Laweiplein 1 | Reserveren via Oude Markt 15 | 053-430 | tbeest.nl falo zo 22.11 | Heksendrank zo 30.11 | Leonardo Da Vinci zo System Crasher di 24.11, ma de site of 0512 335 050 | lawei. 0999 | concordia.nl Hope vr 27.11 | On the Rocks vr 6.12 | Het kind van de Gruffa- 29.10, di 1.12 | Lizzie ma 23.10, 30.11 | The Farewell di 8.12, ma nl/film Premières The Assistant do 20.11, di 24.11 | Phil Lynott do lo zo 13.12 | Aardman The Curse di 24.11 | QT8: The First Eight do 14.12 Antoinette dans les Cévennes 19.11 | Just 6.5 do 3.12 | Kom hier 26.11, za 28.11 | De vogelwachter of the Were-Rabbit za 5.12, za 3.12, zo 6.12 | Shirley do 19.11, zo 29.11, do 3.12 | Buiten is het dat ik u kus do 10.12 | The Sin- do 19.11, di 24.11, wo 25.11 12.12 | Shaun the Sheep vr 20.11, za 21.11 HOORN feest vr 4.12, za 5.12, wo 9.12 | ging Club do 19.11 | Total Re- za 21.11 | Wallace & Gromit ma- 4 Cinema Oostereiland Buladó do 19.11 | Deux zo 6.12, zo call do 19.11 | De vogelwachter GOUDA rathon zo 13.12 | Wallace & Gro- HEEMSKERK Krententuin 25 | 0229-232 296 13.12 | I am Greta do 10.12 | The do 19.11 | Wolfwalkers do 26.11 | 4 Filmhuis mit Shorts vr 4.12 4 Fh Heemskerk | cinemaoostereiland.nl Nest do 19.11, zo 22.11 | On The IDFA Bloody Nose, Empty Poc- Lethmaetstraat 45 | 0182‑522 4 RKZ Bios Laurentz A. Verherentsrtaat 1 The Assistant do 19.11, za 21.11 Rocks vr 20.11, za 21.11, wo 25.11 kets za 28.11 | Gunda zo 29.11 | 200 | filmhuisgouda.nl Emmastraat 15-s101 | | decirkelheemskerk.nl | De grote Sinterklaasfilm wo | Police do 26.11 t/m za 28.11, The Mole Agent di 1.12 | Nothing IDFA Bloody Nose, Empty Poc- 050‑526 2482 | rkzbios.nl Bigfoot Family zo 22.11 | Cor- 2.12 | I Am Greta do 19.11, ma wo 2.12 | Arts in Cinema Frida But the Sun vr 27.11 | Nottur- kets do 3.12 | Gunda zo 22.11 | RKZ Bios blijft voorlopig ge pus Christi vr 20.11 t/m zo 22.11 | 23.11, za 28.11, wo 2.12 | Whi- Kahlo do 3.12 no zo 29.11 | Silence of the Ti- The Mole Agent zo 6.12 | Not- sloten. White Riot vr 27.11 t/m zo 29.11 te Cube vr 27.11, za 28.11 | David des ma 30.11 | Songs of Repres- turno do 19.11 | Silence of the Attenborough zo 22.11, wo 25.11, EINDHOVEN sion wo 2.12 | InScience Co- Tides zo 29.11 | Songs of Re- HAARLEM HEERLEN ma 30.11 | IDFA Bloody Nose, 4 Natlab ded Bias do 19.11 | The Edge of pression do 26.11 4 Filmschuur 4 Filmhuis De Spiegel Empty Pockets zo 22.11 | Gunda Kastanjelaan 500 | 040‑294 All We Know do 19.11 | Hunting Lange Begijnestraat 9 | 023- Royal Theater | Stationsplein ma 30.11 | The Mole Agent ma 6848 | natlab.nl for Hedonia do 19.11 | Klassieker GRONINGEN 517 3910 | filmschuur.nl 5 | 045-5118178 | filmhuisde- 30.11 | Notturno za 28.11 | Songs We verwijzen naar de website Goodfellas za 21.11, ma 30.11, zo 4 Forum Groningen Premières The Assistant do spiegel.nl of Repression zo 22.11 voor ons meest actuele pro 6.12 | Special Nick Cave do 26.11 Nieuwe Markt 1 | 050-368 19.11 | Total Recall do 19.11 | De Buladó za 21.11 | Helium za 21.11 gramma. 3683 | forum.nl vogelwachter do 19.11 | Wolf- | The Shining vr 20.11 | IDFA HOUTEN 4 Filmhuis De Zwarte Doos ERMELO Premières Ammonite do 10.12 walkers do 26.11 | Haarlem op Bloody Nose, Empty Pockets zo 4 Film Aan de Slinger Den Dolech 2 | 040-247 5566 | 4 Filmhuis Ermelo | The Assistant do 19.11 | DNA film di 24.11 t/m do 26.11 | IDFA 6.12 | Gunda za 5.12 | The Mole De Slinger 40 | 030-635 1024 | dezwartedoos.nl Raadhuisplein 4 | Reserveren do 10.12 | The Glorias do 26.11 | Bloody Nose, Empty Pockets Agent za 5.12 | Nothing But the aandeslinger.nl Bacurau ma 30.11 t/m wo 2.12 per e-mail: filmhuisermelo@ Kom hier dat ik u kus do 10.12 | zo 22.11 | Gunda zo 22.11 | The Sun do 19.11 | Notturno zo 6.12 Antoinette dans les Cévennes | Corpus Christi ma 14.12 t/m gmail.com of 06-20207920 | Mank do 19.11 | Notturno do 3.12 Mole Agent zo 22.11 | Nottur- | Silence of the Tides zo 6.12 | do 19.11, vr 20.11 | Buiten is het wo 16.12 | Rocks ma 7.12 t/m filmhuisermelo.nl | The Perfect Candidate do 3.12 no zo 22.11 | Silence of the Ti- Songs of Repression za 5.12 | feest di 10.11, wo 11.11 | Buladó wo 9.12 | Tenet ma 23.11 t/m Midnight in Paris di 8.12, za | Police do 26.11 | Rifkin’s Fes- des zo 22.11 | Songs of Repres- Jeugd Avonturen van Pietje Bell di 3.11, wo 4. 11 | De vogelwach- wo 25.11 12.12 tival do 3.12 | Rounds do 3.12 sion zo 22.11 za 12.12, zo 13.12 | Henk van der ter di 24.11, wo 25.11 | Kom hier | The Voice of Love do 26.11 | Linden za 12.12, zo 13.12 | Sjors dat ik u kus di 17.11 | Love Sarah EMMEN GELDERMALSEN Ciné-club di 15.12 | DNA di 1.12 HARDENBERG en Sjimmie en de gorilla za do 5.11, vr 6.11 | On the Rocks do 4 Filmhuis Emmen 4 LingeFilm | Docs wo 2.12, wo 9.12 | Expat 4 Filmhuis Hardenberg 12.12, zo 13.12 12.11, vr 13.11 | The Singing Club Westeinde 70 | 0591-668 250 | Rijksstraatweg 64 | info@ Cinema vr 4.12, vr 11.12 | La dea Badhuisplein 3 | 0523-280 353 wo 18.11, do 26.11, vr 27.11 filmhuisemmen.nl lingefilm.nl | lingefilm.nl fortuna vr 20.11 | Police vr 27.11 | filmhuishardenberg.nl HELMOND Babyteeth ma 30.11 | Barn ma 14.12 | Bohemian Rhapsody vr 20.11, zo | Forum Classics The Big Le- What Will People Say do 26.11, 4 De Cacaofabriek KAMPEN Cunningham di 15.12 | Hope Gap di 22.11 | Buladó za 28.11, zo 29.11 | bowski ma 23.11 | Goodfellas ma 30.11, di 1.12 Cacaokade 1 | 0492‑529 009 4 Filmhuis 24.11 | House of Hummingbird ma Corpus Christi vr 27.11 | De Gro- do 26.11 | La haine vr 11.12 | Ka- (di t/m do van 9.00 tot 17.00) Burgwal 84 | Reserveren via 23.11 | Kala Azar di 1.12 | Misbeha- te Sinterklaasfilm wo 25.11, zo rakter zo 22.11 | Hoe lees ik een HARDERWIJK | cacaofabriek.nl/film website | filmhuiskampen.nl viour ma 7.12 | Lamentations of 29.11 film? wo 16.12 | IDFA vr 20.11 4 Filmhuis Harderwijk/ Specials Berlin Calling wo 16.12 Rocks vr 20.11, za 21.11 Judas di 8.12 t/m wo 29.11 | Koolhovens Hel Catharinakapel | Nick Cave vr 27.11 DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 43

LEEUWARDEN delburg.nl kin’s Festival do 3.12 | The Sin- field di 24.11 | Duelles wo 9.12 | | The Kingmaker vr 4.12 | Once SCHIEDAM 4 Slieker Film De grote Sinterklaasfilm vr ging Club do 19.11 | De vogel- Gli anni piu belli di 8.12 | A Per- Were Brothers za 12.12, di 15.12 4 Wenneker Cinema Wilhelminaplein 92 | 058‑205 20.11, wo 25.11, vr 27.11, zo 29.11, wachter do 19.11 | White Cube fect Normal Family wo 25.11 | A Perfectly Normal Family Vijgensteeg 2 | 010-473 3000 | 0300 | sliekerfilm.nl/pro- wo 2.12 | Hope za 21.11 t/m wo do 26.11 | Wolfwalkers wo 25.11 | | Proxima wo 16.12 | Jeugd De di 3.11 | Das vorspiel za 28.11, wennekercinema.nl gramma 25.11 | De vogelwachter do 19.11, Classics Karakter zo 29.11 | To- grote Sinterklaasfilm zo 29.11 di 1.12 Verwacht Barn | Deux | Kajillio- Première Mank do 19.11 | IDFA vr 20.11, zo 22.11, di 24.11, vr tal Recall ma 23.11 | European naire | Made in Italy | The Nest | Bloody Nose, Empty Pockets 27.11 t/m zo 29.11, di 1.12 | IDFA Film Night Rounds vr 20.11 | The OSS ROERMOND On the Rocks za 21.11 t/m ma 23.11 | Gun- Bloody Nose, Empty Pockets Great Composers A Beethoven 4 Cultuurpodium Groene 4 ECI Cultuurfabriek da vr 20.11, zo 22.11, wo 25.11 | ma 30.11 | Gunda do 19.11, zo Journey wo 16.12 | IDFA Bloody Engel ECI 13 | 0475-317 171 | ecicul- SCHIJNDEL The Mole Agent zo 6.12, ma 7.12 29.11 | The Mole Agent do 26.11, Nose, Empty Pockets za 21.11 | Kruisstraat 15 | 0412-405 504 tuurfabriek.nl 4 Filmclub Schijndel/’t | Nothing But the Sun zo 22.11 wo 2.12 | Notturno zo 22.11, vr Gunda do 19.11 | The Mole Agent | groene-engel.nl Dementievriendelijke voor Spectrum | Notturno do 26.11, za 28.11, 27.11 | Songs of Repression do zo 22.11| Nothing but the Sun zo Babyteeth zo 6.12 t/m di 8.12 | stelling Gunda do 3.12 | Extra Steeg 9 | 073-547 4837 | zo 29.11 | Silence of the Tides 26.11 | Movies That Matter Mai 22.11 | Notturno vr 20.11 | Silen- De beentjes van Sint-Hildegard About Endlessness zo 22.11 | schijndelfilm.nl vr 27.11 t/m zo 29.11, wo 2.12 | Khoi and the Dissidents di 8.12 ce of the Tides zo 22.11 | Songs zo 22.11 t/m di 24.11 | Été 85 zo Filmcursus De Duitse film iede- 4 Filmclub Schijndel/Het Songs of Repression za 5.12, zo of Repression zo 22.11 | Indo 29.11 t/m di 1.12 | Un fils zo 13.12 re maandag | IDFA Bloody Nose, Gasthuis 6.12 | Klassieker Goodfellas za MIDDELHARNIS FilmCafé zo 13.12 | Internati- t/m do 15.12 | Nick Cave za 28.11, Empty Pockets do 26.11 | Gun- Lidwinahof 70 28.11 t/m ma 30.11 | Roze film 4 Fh Middelharnis (Het onal Queer & Migrant Festival zo 29.11 da vr 20.11, zo 29.11 | The Mole Themafilms Elke tweede dins- Lola vers la mer vr 4.12, zo 6.12 Diekhuus) No Hard Feelings wo 2.12 | Ju Agent do 19.11, vr 27.11, zo 29.11 dag van de maand | Wereldci Beneden Zandpad 7 | 0187- niorpremière Wolfwalkers wo OUDENBOSCH | Notturno ma 23.11, zo 29.11 | nema Elke vierde dinsdag van LELYSTAD 482 400 | hetdiekhuus.nl 25.11 | Kijk ons kom hier dat ik u 4 Filmtheater Fanfare Songs of Repression za 28.11, de maand 4 Filmtheater/Agora kus vr 4.12 | Movies That Mat Utopiazaal (Markland Colle- zo 29.11 | Special Nick Cave do Agorabaan 12 | 0320-239 239 | NEERIJNEN ter Mai Khoi and the Dissidents ge) | Pagnevaartweg 7 | 0316- 26.11 SITTARD agora-lelystad.nl 4 Stroomhuis Neerijnen wo 9.12 | Psychoanalyse & Film 344250 | filmtheaterfanfare.nl 4 Filmhuis De Domijnen Buiten is het feest di 1.12 | Van Pallandtweg 1 | 06-1347 Happy Go Lucky wo 25.11 | Royal Antoinette dans les Céven- ROTTERDAM Ligne 3 | 088-599-5587 | de- Deux di 24.11 | Rocks di 8.12 | De 3992 | stroomhuisneerijnen.nl Ballet The Nutcracker di 15.12 nes do 26.11, di 1.12 | De club van 4 KINO Rotterdam domijnen.nl Schooltuin zo 13.12 | The Sin- De Italiaanse cinema do 19.11, | Royal Opera Macbeth di 1.12, Sinterklaas 9 zo 22.11 | Hope do Gouvernestraat 129-133 | 010 Kom hier dat ik u kus vr 4.12 | ging Club di 15.12 do 26.11, do 3.12 zo 6.12 | Specials Dicktatorship 19.11, di 24.11 | Just 6.5 do 3.12, 268 1160 | kinorotterdam.nl IDFA Bloody Nose, Empty Poc- za 28.11 | Nick Cave do 26.11, wo di 8.12 | Kom hier dat ik u kus do Goodfellas do 26.11 t/m zo 29.11 kets zo 29.11 | Gunda zo 22.11 | LEUSDEN NIJMEGEN 2.12 | The Shining di 24.11 | Zen 10.12, di 15.12 | Nick Cave do 26.11, ma 30.11 | The Mole Agent zo 22.11 | Not- 4 De Filmtuin 4 Lux Zondag Silence of the Tides Mank do 19.11 | In-Edit New Or- turno zo 6.12 | Silence of the Ti- De Smidse 1b | 033-495 3107 | Mariënburg 38-39 | 024-381 zo 13.12 PURMEREND der wo 16.12 | Swans do 19.11 | des zo 29.11 | Songs of Repres- theaterdetuin.nl 6859 | lux-nijmegen.nl 4 Filmhuis Purmerend This Is America Blue Collar zo sion zo 6.12 | Royal Opera Mac- Het theater is gesloten tot 1 ja Premières Ammonite do 10.12 | OLDENZAAL Kerkstraat 11 | 0299-416 506 6.12, vr 7.12 | Clockers zo 22.11, beth do 3.12 nuari 2021. The Assistant do 19.11 | The Glo- 4 Filmhuis/Stadstheater De (reserveringen via internet) | ma 30.11, vr 11.12 | Medium Cool rias do 26.11 | Just 6.5 do 3.12 | Bond filmhuispurmerend.nl za 5.12, zo 13.12 | On the Water- SNEEK LISSE Kom hier dat ik u kus do 10.12 | Molenstraat 25 | 0541-511 094 Adam za 21.11, di 24.11 | Baby- front zo 29.11, vr 4.12 | They Live 4 Cine Sneek 4 Filmhuis Lisse Mank do 19.11 | The Mole Agent | filmhuisoldenzaal.nl teeth di 8.12 | Bacurau vr 20.11, za 21.11, za 28.11, wo 9.12, ma Leeuwenburg 12 | 0515-412341 Floralisplein 69 | 0252‑213 do 10.12 | The Perfect Candida- Adam di 1.12 | Buiten is het di 24.11 | Buladó vr 11.12, di 15.12 14.12 | Winter’s Bone wo 2.12, | cinesneek.nl 458 | filmhuis-lisse.nl te do 3.12 | Police do 26.11 | Rif- feest di 15.12 | David Copper- | Der Fall Collini vr 27.11, di 1.12 za 12.12 Un fils ma 7.12, di 8.12 | For 4 Lantaren Venster Sama ma 23.11, di 24.11 | Kom MAASTRICHT Lawrence) op het platteland Otto Reuchlinweg 996 | hier dat ik u kus ma 14.12, di 4 Lumière Cinema Overleven in Amerika van Missouri op zoek gaat 010‑277 2277 | lantarenven- 15.12 | Sweet Thing ma 30.11, Bassin 88 | 043‑321 4080 | naar haar vader. Het leidt tot ster.nl/film di 1.12 lumiere.nl Met het kooigevecht om het lijkheid om op de sociale lad- een tocht door een desolate Premières Ammonite do 10.12 | Antigone ma 23.11 | Prison For Amerikaanse presidentschap der te stijgen de afgelopen wereld van trailerparken met Buiten is het feest do 19.11 | Ca- SOEST Profit ma 7.12 | Videopower di achter de rug vindt Kino in dertig jaar alleen maar afge- mensen die de hoop op een lamity do 10.12 | DNA do 10.12 4 Artishock 1.12 | White Cube wo 2.12 | Pre Rotterdam dat het tijd is voor nomen. Welvaart is meer en beter leven hebben opgege- | Farewell Paradise do 19.11 | Steenhoffstraat 46 | 035-601- mières Ammonite do 10.12 | Ca- het Amerika dat zelden het meer erfelijk geworden. An- ven. The Glorias do 26.11 | Hope do 9577 | artishock-soest.nl lamity wo 9.12 | DNA do 10.12 | nieuws haalt. Met het pro- ders gezegd: wie voor een In de geweldige, met acht 19.11 | Kom hier dat ik u kus do Corpus Christi zo 22.11, ma Kom hier dat ik u kus do 10.12 | gramma This is America pre- dollar is geboren wordt nooit Oscars bekroonde klassieker 10.12 | Mank do 19.11 | The Per- 30.11, wo 9.12 | House of Hum- Mank do 19.11 | The Mole Agent senteert het zes speelfilms een twintig dollarbiljet. Hoe On the Waterfront (Eliza Ka- fect Candidate do 3.12 | Rifkin’s mingbird zo 29.11 | Misbeha- do 10.12 | Notturno do 3.12 | The over de dagelijkse overle- te overleven? In Spike Lee’s zan,1954) gaat een havenar- Festival do 3.12 | The Shining do viour ma 23.11 | Les plus bel- Perfect Candidate do 3.12 | Po- vingsstrijd van gewone Ame- Clockers (1995) zoekt een beider (glansrol Marlon 19.11 | The Singing Club do 19.11 | les années d’une vie vr 27.11 | lice do 26.11 | Rifkin’s Festival rikanen. jonge knul in Brooklyn het in Brando) de strijd aan met een Sweet Thing do 19.11 | True Mo- Rocks wo 25.11 | Summerland do 3.12 | Rounds do 3.12 | White We kennen de retoriek: de drugscriminaliteit. De film corrupte vakbondsleider. thers do 3.12 | De vogelwachter zo 22.11, zo 29.11 | Jeugd En- Cube do 26.11 | 250 jaar Beet Amerika is het land waarin toont de uitzichtloze situatie John Carpenters scifi-allego- do 19.11 | Wolfwalkers wo 25.11 gel vr 11.12 | De piraten van hier- hoven In Search of Beetho- iedereen gelijk is; leve de van jonge zwarte Amerika- rie They Live (1988) levert | Cursus Politiek in de Ameri- naast vr 27.11 ven zo 13.12 | A Beethoven Jour- American Dream die alles nen, zodat zij hun heil zoeken met het beeld van de elite als kaanse cinema iedere maan- ney wo 16.12 | Europe Days Col- mogelijk maakt. De retoriek in de drugswereld. op het werk van gewone dag | Gay Film Night No Hard STADSKANAAL lective do 10.12 | Hart voor de- is hardnekkig, maar er zullen Winter’s Bone (2010) is het Amerikanen parasiterende Feelings di 24.11 | IDFA 100up do 4 Filmliga Stadskanaal mocratie za 12.12 | Reimagi- weinig Amerikanen nog wer- aangrijpende drama van De- rijken, scherpe kritiek op de 26.11 | Bloody Nose, Empty Poc- Menistenplein 9 | 0599‑610 ning Europe zo 13.12 | La últi- kelijk in geloven. Begrijpelijk, borah Granik waarin een jon- Amerikaanse maatschappij. kets za 28.11, ma 30.11 | Gun- 777 | smoky.nl ma primavera vr 11.12 | IDFA want in Amerika is de moge- ge vrouw (doorbraak Jennifer In Medium Cool (Haskell da vr 27.11, zo 29.11 | The Mole God Exists, Her Name Is Pe- Bloody Nose, Empty Pockets Wexler, 1969), een kruising Agent ma 30.11, wo 2.12 | No- trunya di 1.12 | Hors normes di za 21.11, zo 29.11 | Gunda zo van documentaire en fictie, thing but the Sun za 28.11 | Not- 15.12 | Picciridda di 24.11 | Ri- 22.11, za 28.11 | The Mole Agent ontdekt een cameraman (Ro- turno vr 27.11, di 1.12 | Silen- chard Jewell di 8.12 za 21.11, vr 27.11 | Nothing But bert Forster) dat zijn beelden ce of the Tides do 26.11, zo 29.11 The Sun wo 18.11, do 19.11 | Not- van demonstraties en rellen | Songs of Repression wo 2.12 TIEL turno zo 22.11, za 28.11 | Silen- in 1968 in Chicago door zijn | White Cube wo 25.11, di 1.12 | 4 Filmtheater Agnietenhof ce of the Tides di 24.11, zo 29.11 mediabazen aan de FBI wor- Muziekfilm Nick Cave do 26.11 St. Agnietenstraat 2 | 0344- | Songs of Repression vr 20.11, den gegeven die ze uitpluist 673 500 | agnietenhof.nl do 26.11 | Klassieker Goodfellas op verdachten. En in Blue SCHAGEN Antoinette dans les Céven- do 26.11, zo 29.11 | Movies That Collar tenslotte, de de- 4 Scagon De Luxe nes zo 13.12 | Blackbird di 15.12, Matter Mai Khoi and the Dissi- buutfilm van Paul Schrader, Torenstraat 1B | 0224-213 162 wo 16.12 | Buiten is het feest do dents ma 14.12 binden drie arbeiders in een | scagondeluxe.nl 3.12 | Casanova’s vr 27.11 | Gli autofabriek in Detroit de Barn vr 11.12 | David Copper- anni piú belli zo 22.11 | The Last MIDDELBURG strijd aan met het manage- field vr | Deux do 19.11, vr 20.11 | Right vr 11.12 | Made in Italy 4 Cinema Middelburg ment en de vakbonden, die A Night at the Louvre with Da do 26.11 | The Nest di 24.11, wo Achter de Houttuinen 30 | onder één hoedje met de ba- Vinci vr 20.11 | Rocks do 26.11, vr 25.11 | The Secret do 19.11 | The 0118‑613 482 | cinemamid- WINTER’S BONE zen spelen. KINO.NL 27.11 | The Shining vr 4.12 Singing Club di 1.12, wo 2.12 | De DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 44

vogelwachter di 8.12, wo 9.12 doorgaan met een man die Fjord do 26.11 t/m wo 16.12 | Eerst naar de film en dan een relatie niet kan kiezen en blijven ho- Hope do 26.11 t/m wo 16.12 | Ka- TILBURG pen dat hij dat ooit wel zal jillionaire do 3.12 t/m wo 16.12 | 4 Cinecitta Je kunt je natuurlijk blind in erin. Om er een paar te noe- voorbij ziet trekken. Snel doen. De dit jaar overleden Rocks do 26.11 t/m wo 16.12 | Si- Willem II straat 29 | 085-902 een liefdesrelatie storten, men: De zeven wetten van de wordt duidelijk uit de flash- Piccoli is ontroerend als een dik en de panter do 26.11 t/m wo 2996 | cinecitta.nl maar dat is vragen om ellen- liefde, Hoe mannen liefhebben backs dat de man niet kon man die zich in een bank- 2.12 | The Singing Club do 3.12 Premières Ammonite do 10.12 de. Beter is het om eerst in het en Hij/Zij en de liefde. kiezen tussen bij de vrouw schroef klem voelt zitten tus- t/m wo 16.12 | Wolfwalkers do | The Assistant do 19.11 | The Ketelhuis de serie Scènes Dat Koole ook verstand blijven met wie hij vele jaren sen twee liefdes. Geen ma- 10.12 t/m wo 16.12 | Arts in Ci Glorias do 26.11 | Goodfellas do voor een huwelijk te gaan van films heeft, blijkt uit haar getrouwd is, en met wie hij chogedrag maar onmacht. nema Modigliani do 26.11 t/m 26.11 | Just 6.5 do 3.12 | Poli- zien. Te zien zijn films over de keuze voor Les choses de la een volwassen zoon heeft, of Het empathische drama doet wo 16.12 | Cursus Hallo Nach- ce do 26.11 | Rifkin’s Festival do valkuilen in de liefde. Ze zijn vie. In deze film van Claude verder gaan met zijn minna- ook weer eens beseffen wat bar! iedere dinsdag | The Gre 3.12 | The Singing Club do 19.11 | gekozen door ‘liefde-experts’, Sautet schittert Michel Pic- res, gespeeld door een weer- voor geweldige acteursregis- at Composers A Beethoven IDFA do 19.11 die over hun keuzefilm worden coli als een architect, die als galoze Romy Schneider. seur Sautet was. Wie organi- Journey do 10.12 t/m wo 16.12 | geïnterviewd door Volkskrant- hij met zijn auto dodelijk ver- Schneider toont aangrijpend seert er een retrospectief? IDFA Bloody Nose, Empty Poc- UDEN recensent Floortje Smit. ongelukt sleutelmomenten hoe zij emotioneel heen en kets do 3.12 t/m wo 9.12 | Gun- 4 Filmhuis De Pul Op 6 december praat Co- uit zijn liefdesleven aan zich weer geslingerd wordt tussen KETELHUIS.NL da do 26.11 t/m wo 9.12 | The Kapelstraat 13 | 0413-265 091 rine Koole, die duizenden Mole Agent do 26.11 t/m wo 2.12 | filmpul.com Nederlanders heeft gespro- | Notturno do 3.12 t/m wo 9.12 ken over de liefde, over Les | Songs of Repression do 26.11 UTRECHT choses de la vie (1970), het ge- t/m wo 9.12 | Special Nick Cave 4 Hoogt On Tour weldige liefdesdrama met do 26.11 Kantoor: Nijverheidsweg Romy Schneider en Michel 16-C | 030‑2312216 | hoogt.nl Piccoli. Als iemand verstand VLAARDINGEN CineArt Ema za 18.11 (De Nijver- van de liefde zou moeten 4 Filmtheater Het Zeepaard heid) | Hoogt in Bieb Neude The hebben is het Koole. Tenmin- Veerplein 134e (Vue Vlaardin- Two Escobars (Eng Sub) vr 20.11 ste, als we ervan uitgaan dat gen) | hetzeepaard.nl | IDFA Bloody Nose, Empty Poc- praten met mensen over lief- Buladó do 19.11, zo 22.11 kets za 21.11, za 5.12 | Gunda za de kennis oplevert. Al jaren- 21.11, wo 25.11 | The Mole Agent lang spreekt Koole wekelijks VLISSINGEN vr 20.11, wo 2.12 | Nothing but met mensen over liefdesrela- 4 Cine City the Sun za 5.12 | Notturno za ties voor haar Volkskrant- Spuikomweg 1 | cinecity.nl 28.11, zo 6.12 | Silence of the Ti- rubriek Lust en liefde. Ook All My Life do 26.11 | Bings des zo 29.11 | Songs of Repres- schrijft ze de rubriekVerlaten kerstfeest wo 25.11 | The Croods sion zo 22.11, vr 27.11 vrouwen in Linda. Daarnaast 2 do 16.12 | De expeditie van fa- 4 Louis Hartlooper Complex schreef ze boeken over lief- milie Vos do 16.12 | The Glorias Tolsteegbrug 1 | 030‑232 0452 desrelaties en de valkuilen LES CHOSE DE LA VIE do 19.11 | Goodfellas do 26.11 | | hartlooper.nl | Onderstaande K3: Dans van de farao do 16.12 films draaien in Louis Hart- Perfect Candidate do 3.12 | Po- VEENDAM VEENENDAAL stadsschouwburgvelsen.nl | Misfit 3 do 16.12 | The Secrets looper of Springhaver lice do 26.11 | Rifkin’s Festival 4 Filmhuis vanBeresteyn 4 Filmhuis Veenendaal We Keep do 19.11 | Ladies Night Premières Ammonite do 10.12 do 3.12 | Royal Ballet The Nut- Museumplein 5a | 0598-317 Kees Stipplein 72 (Spectrum) | VENLO Zwaar verliefd 2 do 9.12 | The Assistant do 19.11 | Ca- cracker do 10.12 730 | vanberesteyn.nl Alleen info 06-5388 3412 | 4 Filmtheater De Nieuwe lamity do 10.12 | DNA do10.12 | 4 Springhaver Blackbird ma 23.11 | Buladó ma filmhuisveenendaal.nl Scene VOORSCHOTEN The Glorias do 19.11 | Goodfel- Springweg 50 | 030‑231 3789 | 7.12 | De grote Sinterklaasfilm David Copperfield zo 22.11 Nieuwstraat 13 | 077‑351 8183 4 Filmtheater Voorschoten las do 26.11 | Let Him Go do 3.12 springhaver.nl | Bovenstaan- zo 22.11 | Into the Jungle di 1.12 | nieuwescene.nl Prinses Marijkelaan 4 | 071- | Kom hier dat ik u kus do 10.12 | de films draaien in Louis | The Nest ma 30.11 | A White, VELSEN Berlin Alexanderplatz do 10.12 561 2566 | filmtheatervoor- Mank do 19.11 | The Mole Agent Hartlooper of Springhaver White Day ma 14.12 4 Filmtheater Velsen t/m wo 16.12 | Charles Dickens schoten.nl do 10.12 | Notturno do 3.12 | The Groeneweg 71 | 0900-1505 | do 10.12 t/m wo 16.12 | Chili + Aznavour zo 29.11 dorp dorp Het Parool Bor Beekman de Volkskrant Jan Bockting Berend de Volkskrant - Broeren Joost Huitenga Busch Gerhard Cinema.nl/VPRO Dam van Elise Cine.nl de Graaf Belinda van Trouw Krieken van Romy Magazine Veronica de Lange Remke Trouw Dana Linssen Handelsblad NRC Maricke Nieuw Dagblad Algemeen Rovers Ronald de Filmkrant/Trouw Floortje Smit de Volkskrant Ab Zagt Dagblad Algemeen Zwol Coen van Handelsblad NRC Gemiddeld stemmen) (aantal

The Assistant 11111 11111 111123 11111 111123 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 4,17 (9) Blackbird 11111 11111 11111 11111 11111 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,13 (4) The Comeback Trail 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 2,67 (3) Effacer l’historique 11111 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,63 (4) Everything - The Real Thing Story 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,00 (3) Farewell Paradise 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,88 (8) Hope 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,67 (6) Horizon Line 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 2,00 (3) Idiot Prayer 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,75 (4) Just 6.5 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 4,00 (5) Kanarie 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,75 (4) Police 11111 11111 11111 11111 11111 11111 112311 11111 11111 11111 11111 11111 11111 123111 2,50 (4) The Singing Club 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 112311 11111 11111 11111 11111 11111 2,50 (5) True Mothers 11111 111231 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,75 (2) La última primavera 111231 111231 111231 11111 111231 11111 111231 11111 111231 11111 11111 111231 11111 11111 3,50 (9) De vogelwachter 111231 11111 11111 11111 111231 11111 11111 11111 112311 11111 11111 11111 11111 11111 3,15 (10) Wolfwalkers 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 11111 3,75 (4)

WAALWIJK The Secrets We Keep do 19.11 | De beentjes van Sint Hildegard elk filmbeeld, ze zijn de ruwe 4 Filmtheater De Leest Filmhuis La dea fortuna di 24.11 vr 27.11, za 12.12 | Bings kerst- Lezersacties december materie van het bestaan. In Vredesplein 12 | 0416-337- feest wo 16.12 | Buiten is het een van de schitterende ta- 746 | deleest.nl ZAANDAM feest zo 29.11, vr 4.12 | Casa- CITIZEN K naar Frankrijk om werk te bleaus waar Andersson pa- Buladó do 19.11 | Casanova’s do 4 Filmtheater De Fabriek nova’s ma 23.11, za 28.11 | Cor- In Citizen zoeken. Aanvankelijk lijkt tent op heeft, zien we een 19.11 | De club van Sinterklaas 9 Jan Sijbrandsteeg 12 | 075‑631 pus Christi do 19.11 | The Cros- K schetst haar oma vooral streng en echtpaar op een bankje. Ze zo 22.11, zo 29.11 | Corpus Chris- 1993 | de-fabriek.nl sing zo 13.12 | De club van Sin- documen- emotieloos en voelt Lucia zien de ganzen wegvliegen. ti di 24.11 | Deux di 1.12 | De Dick IDFA Bloody Nose, Empty Poc- terklaas 9 wo 25.11, za 28.11, tairemaker zich zielig. Maar dan komt ze “Het is alweer september.”’ Maas methode di 24.11 | Hel- kets za 21.11 | Gunda vr 4.12 | The zo 29.11, wo 2.12, za 5.12 | De Alex Gib- achter een verschrikkelijk fa- About Endlessness is ver- mut Newton di 1.12 | Jackie en Mole Agent za 28.11 | Nottur- Elfkins zo 8.11 | Honest Thief ney een miliegeheim. krijgbaar op dvd en online te Oopjen zo 22.11 | Lizzie wo 25.11 no vr 20.11 | Silence of the Ti- za 21.11, vr 27.11 | Hope do 3.12 | portret van Sandra Heerma van Voss in zien op mylum.tv. Lumière | Love Sarah vr 20.11 | Made in des za 5.12 | Songs of Repressi- Into the Jungle zo 22.11 | Jackie voormalig de Filmkrant: ‘Marta Castig- stelt vijf exemplaren beschik- Italy zo 22.11 | The Nest za 21.11 on vr 27.11 en Oopjen za 21.11, ma 30.11 | La oligarch lia is een ontdekking van het baar. | Shirley di 24.11 | The Singing dea fortuna za 5.12, ma 14.12 | Michail kaliber Jean-Pierre Léaud, Club do 19.11 t/m za 21.11 | Peu ZALTBOMMEL On the Rocks vr 20.11 | Qt8: The Chodork- Jodie Foster en River Phoenix: WILD WEST, BOEDAPEST terpret Vogelhuis verhaaltjes 4 Filmtheater Cinemaarten First Eight wo 2.12 | Rounds wo ovski, voor- kinderen met zo’n hoge emo- EN DE REST zo 22.11 In Theater de Poorterij 16.12 | De schooltuin zo 22.11 | namelijk door interviews met tionele intelligentie dat ze je Wild West, Nieuwstraat 2 | Reserveren via The Singing Club vr 20.11 | Te- de eigenzinnige ‘gangsterka- volkomen vanzelfsprekend Boedapest WAGENINGEN e-mail cinemaarten@planet. net do 26.11 | De vogelwach- pitalist’. Chodorkovski werd meeslepen. Hun vroegwijze en de rest 4 Filmhuis Movie W nl / cinemaarten.nl ter wo 25.11 | Fbts iedere dins- in de jaren negentig ongeloof- blik wordt de jouwe, en je omvat de 25 Generaal Foulkesweg 42a (‘t Het theater blijft voorlopig ge dag | Royal Ballet The Nutcrac- lijk rijk en bekend om zijn bot- schaamt je voor het volwas- meest bij- Venster) | moview.nl sloten. ker zo 13.12 singen met Vladimir Poetin. sen gedoe waarin ze betrok- zondere La dea fortuna do 19.11, za 21.11, Alex Gibney in een inter- ken raken.’ publicaties di 24.11 | Kajillionaire vr 20.11, ZEIST ZOETERMEER view met de Filmkrant: Picciridda is online te zien van film- zo 22.11, wo 25.11, do 26.11, wo 4 Hotel Theater FIGI 4 Filmhuis Cameo “Sommige mensen vertellen via Pathé Thuis. Just Film journalist 28.11, di 1.12 | Valley of the Gods Het Rond 2 | 030-692 7400 | Theaterplein 10 | filmhuisca- me dat ze na het einde van de Distribution stelt vijf vou- Pieter van Lierop (Tilburg, vr 27.11, zo 29.11, wo 2.12 figi.nl/bioscoop meo.nl film in de war zijn: is Chodor chercodes beschikbaar. 1945), aangevuld met dertig And Then We Danced di 24.11 | Burden wo 25.11 | Cinéma kovski een good guy of een nieuwe artikelen waarin hij WEESP Emma ma 14.12 | Secrets Im- Français Un amour impossible bad guy? Dat is prima. De ABOUT ENDLESSNESS met humor en kleurrijke 4 City of Wesopa pressionists vr 4.12, zo 6.12 | zo 29.11 | Fête de famille zo 29.11 beste films zijn de films die je About End- anekdotes reflecteert op zijn Herengracht 23 | 0294-458 Boek en film Out Stealing Hor- | Les plus belles années d’une aan het denken zetten.” lessness van veertigjarige carrière. 093 | wesopa.nl ses ma 14.12 vie di 1.12 | Portrait de la jeune Citizen K is verkrijgbaar op Roy An- Uitgever Het Wereldven- Buladó do 26.11 | De club van fille en feu ma 30.11 | La vérité dvd. Periscoop Films stelt vijf dersson is ster stelt vijf exemplaren van Sinterklaas 9 zo 22.11, wo 25.11 | ZEVENAAR wo 2.12 dvd’s beschikbaar. andermaal het boek ter beschikking. Corpus Christi do 10.12 | Kajilli- 4 Filmhuis Zevenaar een reflec- onaire do 3.12 | System Crasher Kerkstraat 27 | 0316-331 527 | ZUTPHEN PICCIRIDDA tie over het INTERESSE? do 19.11 Reserveringen 0316-344 250 | 4 Filmtheater Luxor Picciridda menselijke Stuur een e-mail met naam filmhuiszevenaar.nl Houtmarkt 64 | 0575‑513 750 | speelt in de leven in al en adres naar info@filmkrant. WINTERSWIJK De beentjes van Sint-Hilde- luxorzutphen.nl jaren zes- zijn nl en geef daarin aan voor 4 Filmhuis Winterswijk gard do 19.11, vr 20.11, zo 22.11, Allen tegen allen zo 29.11 | An- tig, wan- schoonheid en wreedheid, welke actie u belangstelling Meddosestr 4-8 | 054-352 1515 di 24.11 | Buiten is het feest vr toinette dans les Cévennes do neer Lucia pracht en banaliteit. De hebt. Er wordt geloot onder | filmhuiswinterswijk.nl 20.11, zo 22.11, di 24.11, wo 25.11, 19.11 t/m zo 22.11, di 24.11 | David als elfjarig Zweedse grootmeester won de inzenders. N.B. Slechts Babyteeth di 24.11 | Corpus za 28.11, ma 30.11 t/m wo 2.12 | Copperfieldvr 27.11, za 28.11, ma meisje bij met zijn film de Zilveren één actie per inzender. Deze Christi di 15.12 | Deux di 8.12 | Made in Italy do 19.11, zo 22.11 | 30.11 | Un homme et une femme haar groot- Leeuw op het filmfestival van actie loopt tot 16 december Un fils di 1.12 The Nest do 26.11, za 28.11, ma vr 20.11, ma 23.11 | De inbreker moeder Venetië. 2020. Winnaars ontvangen 30.11 t/m wo 2.12 | Nick Cave wo 16.12 | Lassie zo 22.11 | Mak- gaat wo- Mariska Graveland in de bericht en over de uitslag kan WOERDEN do 26.11, zo 29.11 | The Singing kers staakt uw wild geraas wo nen; haar Filmkrant: ‘Melancholie en niet worden gecorrespon- 4 AnnexCinema Club do 19.11, vr 20.11, ma 23.11 25.11 | De minder gelukkige te- ouders vertrekken van Sicilië afscheid zitten in het dna van deerd. Rosmolenlaan 1 | 0348-436 t/m wo 25.11, vr 27.11, zo 29.11, di rugkeer van Joszef Katús naar 510 | annexcinema.nl 1.12 | IDFA Nothing but the Sun het land van Rembrandt wo 30.11 | De vogelwachter vr 27.11, terhuis.nl Son-Mother | Geprolongeerd Bings kerstfeest wo 25.11 | Cats do 19.11 2.12 | Les misérables vr 20.11, za 28.11 | Luxor Junior Yakari zo Premières Ammonite do 10.12 Blackbird | Police | The Singing & Dogs 3 wo 9.12 | The Croods 2 za 21.11 | Nick Cave do 26.11, vr 22.11, zo 29.11 | DNA do 10.12 | Just 6.5 do 3.12 Club | Fraterhuis Academie wo 16.12 | De expeditie van fa- ZIERIKZEE 27.11 | Obsessions (Bezeten) wo | Kom hier dat ik u kus do 10.12 Frankrijk za 28.11, za 5.12 | Polen milie Vos wo 16.12 | K3: Dans 4 FiZi 9.12 | Police do 19.11, za 21.11, ZWOLLE | The Perfect Candidate do za 12.12 | Klassieker Karakter van de farao wo 16.12 | Let Him Kerkhof 3 | 0111-410 202 | fizi. ma 23.11, di 24.11 | The Singing 4 Filmtheater Fraterhuis 3.12 | Rifkin’s Festival do 3.12 Go do 3.12 | Misfit 3 wo 16.12 | nl Club do 26.11, za 28.11 t/m ma Blijmarkt 25 | filmtheaterfra- | Zwolse premières Notturno |

Elke week het laatste filmnieuws? Meld u aan voor de Filmkrant

> filmkrant.nl/nieuwsbrief DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 46

WILD WEST, BOEDAPEST EN DE REST. EEN FILMJOURNALIST BLIKT TERUG Pieter van Lierop blikt in Wild West, Boedapest en de rest terug op zijn leven als filmcriticus. Naast artikelen uit zijn veertigjarige loopbaan KUIFJE IN bevat het boek nieuwe stukken, waarin Van Lierop geamuseerd, vilein, amusant, ironisch en soms melig zijn avonturen in de filmwereld beschrijft. DOOR JOS VAN DER BURG FILMWONDERLAND Moeten filmrecensenten gevarengeld van hun werk- gever krijgen? Als we de in 1945 in Tilburg geboren Pieter van Lierop mogen geloven is het schrijven van recensies een levensgevaarlijke activiteit. In een in Wild West, Boedapest en de rest opgenomen artikel van vijftien jaar geleden schrijft hij dat hij meerdere malen naar de strot werd gevlogen door woedende filmmakers. De Argentijn Alejandro Agresti stormde in 1990 tijdens het Nederlands Film Festival dol van woede over een negatieve recensie met een mes op hem af. De criticus werd gered door Volkskrant-collega Peter van Bueren, die ‘met ware doodsverachting’ tussen dader en slachtoffer sprong. Negen jaar later FATAL ATTRACTION werd Van Lierop bijna gewurgd door producent Ruud den Drijver, die buiten zinnen van woede over zijn re- collega’s: ‘Ach, collega’s, het zijn vaak kleurrijke snui- bij poolhonden ziet. Maar er zijn ook fraai verwoorde censie van An Amsterdam Tale ‘met twee handen aan ters, maar klasse wil nog wel eens ontbreken.’ Van herinneringen, zoals die aan Theo van Gogh, die Van mijn luchtpijp (stond) te schroeven’. Een wonder dat Bueren krijgt ervan langs, omdat de ‘onverbeterlijke Lierop om zijn recensie van Luger uitmaakte voor rot- Van Lierop zijn veertig actieve jaren in de filmjourna- intrigant’ volgens Van Lierop een interview met Klaus te vis, maar met wie hij later een hartelijke verstand- listiek heeft overleefd? Laten we de ‘moordaansla- Kinski, dat zij samen hadden gedaan, alleen onder houding kreeg. Van Gogh vond van Bueren en Van gen’ met een flinke korrel zout nemen, want Van Lierop zijn naam publiceerde. En Beerekamp was een stre- Lierop ‘de enige serieus te nemen filmjournalisten in lijkt zijn herinneringen soms stevig aan te dikken. ber, die geloofde dat filmwetenschappers over hon- deze contreien’, hoorde Van Lierop van anderen. Een Van Lierops filmloopbaan begon eind jaren zestig derd jaar zullen concluderen: ‘Die jongen van de NRC curieus compliment aan een filmmaker is van Lierops bij het Utrechts Nieuwsblad, maar kwam goed op gang had het vaakst gelijk, die is toen echt de beste ge- opmerking dat het Utrechtse filmtheater Louis Hart- toen hij in 1975 tevens de filmman van het persbureau weest. Die geven we een 8½’. looper Complex Jos Stellings ‘allergrootste meester- GPD werd. Die baan maakte hem tot de Neder- werk’ is. Fijne woorden voor bioscoopondernemer landse recensent met verreweg de meeste lezers. Niet ALLESETER Stelling, maar een weinig vleiend oordeel over film- zonder trots schrijft Van Lierop dat zijn stukken jaren- De kritiek op collega’s klinkt een tikkeltje zuur. Maar maker Stelling. lang in ruim twee miljoen kranten stonden. Dat wa- in Wild West, Boedapest en de rest betoont Van Lierop Naast alle boeiende, geestige, melige, amusante en ren er meer dan de oplagen van NRC, de Volkskrant, zich overwegend een opgeruimde geest, die als een vileine anekdoten en herinneringen laat Wild West, De Telegraaf en het Algemeen Dagblad bij elkaar. Van soort Kuifje in filmwonderland om zich heen keek. Boedapest en de rest met een selectie van ruim dertig Lierop dankte dat enorme lezerspubliek aan de tien- Dat het boek begint met een artikel over zijn liefde stukken uit Van Lierops loopbaan zien dat hij een uit- tallen regionale kranten, van de Provinciale Zeeuwse voor de ‘cowboyfilm’ is passend, omdat dit genre de stekende allround filmjournalist en -criticus was. Zijn Courant tot De Limburger, die kopij afnamen van de filmliefde bij het jochie Van Lierop ontstak. In zijn recensies van onder meer Stellings Elckeryck, Radema- GPD. professionele leven was hij een ‘alleseter’, in de goede kers De aanslag, Sluizers Spoorloos en Verstappens Om films bij dat grote lezerspubliek onder de aan- betekenis van het woord. Van Lierop hield evenzeer Pastorale 43, waarover hij zelfs twee recensies schreef, dacht te brengen, stuurden distributeurs Van Lierop van Hollywoodfilms als van de mondiale arthouse- zijn ook nu nog interessante analyses. In zijn inter- graag op reis voor interviews met filmsterren. Hij cinema, al konden Fassbinder en Godard hem gestolen views bewees Van Lierop dat hij niet bang was uitge- vloog gedurende vele decennia de wereld over voor worden. Uitvoerig schrijft hij over zijn interviews, vaak vallen. Zo wist hij in 1988 Michael Douglas ‘goed pis- interviews met sterren als Tom Cruise, Michael groepsinterviews (junkets), met regiegrootheden en sig’ te krijgen met een kritische opmerking over het Douglas, Robert De Niro en Faye Dunaway. Maar on- filmsterren. De herinnering leveren weinig memora- personage van Glenn Glose in Fatal Attraction. Andere danks die interviews en het grote lezerspubliek was bels op: een interview met Woody Allen verliep ‘stug’ tijden: nu lopen filmsterren ongetwijfeld de kamer uit Van Lierops invloed in cinefiele kringen geringer dan en Coppola was op alles en iedereen aan het schelden. als ze niet als heiligen worden behandeld. die van collega’s bij landelijke kranten. Daarin deden Ook interessant: Van Lierop zag tijdens zijn inter- vooral de meningen van Peter van Bueren (de Volks- view met actrice Lena Olin dat haar gulp ‘wagenwijd’ WILD WEST, BOEDAPEST EN DE REST. EEN FILMJOURNALIST BLIKT TERUG krant) en Hans Beerekamp (NRC) ertoe. Dat het Van open stond. Over dat David Bowie een blauw en bruin PIETER VAN LIEROP | 2020, WERELDVENSTER | Lierop stak, blijkt uit deze vileine typering van zijn oog had, maakt hij de rare opmerking dat je dat vaker 317 PAGINA’S | €19,90 DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 47 Thuiskijken

WORLD OF TOMORROW EPISODE THREE: THE ABSENT DESTINATIONS OF DAVID PRIME ONMETELIJKE WANHOOP EN BLOEMEN UIT JE GEZICHT In het derde deel van zijn World of Tomorrow- Prime een vervolg is. Of een prequel. Of een parallel- serie brengt animator Don Hertzfeldt een extra vertelling. Het is het allemaal: een metaverdieping laag aan, van ruimte, tijd en betekenis, in het van het steeds verder uitdijende, eigen universum van wonderbaarlijke universum dat hij in de eerste Don Hertzfeldt. Ik raad aan de drie delen op volgor- twee delen heeft gebouwd. Over geheugen, de te kijken – samen zijn ze overigens ongeveer van sterfelijkheid en liefde, door een van de beste speelfilmlengte. filmmakers ter wereld. DOOR KEES DRIESSEN KINDERSTEMMETJE Wie ben ik? Wat wil ik met mijn leven? Waar komen Deel drie heeft niet hetzelfde pathos alsWorld of mijn herinneringen vandaan, kan ik ze vertrouwen of Tomorrow Episode Two: The Burden of Other Peo- kan ik ze misschien veranderen? En van wie houd ik, ple’s Thoughts (2017), een kunstwerk dat mij – en ik en waarom, en sinds wanneer eigenlijk? Dat zijn een overdrijf niet – iets meer verzoende met de nakende paar van de vragen die animator Don Hertzfeldt op- dood. Ook gebruikt deel drie minder vaak het kinder- werpt. Voor minder doet hij het niet. stemmetje, dat eerder veel van de humor opleverde. Zijn World of Tomorrow-serie, waarvan onlangs In vergelijking is dit deel reflectiever en minder emo- het derde deel verscheen, toont de mens als een tionerend, voor mij, en dus iets minder goed. Maar nietig, eenzaam wezentje, bezwaard door de vluch- dan hebben we het over een 9 in plaats van een 10. tigheid van het bestaan, tollend door de oneindige Afgerond nog steeds vijf sterren. kosmos. En dat zijn we natuurlijk ook. om Emily’s veel te uitgebreide boodschap te kunnen Want Hertzfeldt is een van de beste levende film- Neem die arme David. Hij ligt op z’n rug, klikkend afluisteren, de ene na de andere vaardigheid moet op- makers, met een onmiskenbare eigenheid in vorm door schermen met mogelijke upgrades van zijn geven om geheugenruimte vrij te maken, van Chinees en inhoud. Humor en diepzinnigheid, schrijnend en geheugenchip. Hij is kennelijk een soort cyborg. Er spreken via rekenen tot lopen – dan doet hij dat. Want troostrijk, in een wereld van lijntekeningen, foto’s verschijnt een vierkant virtueel scherm rond z’n misschien is dit zijn enige kans. Een kans op een leven en glitchy software-effecten. Hertzfeldt heeft iets hoofd als het nodig is. Zoals voor upgrades. Maar elke dat meer is dan klikken door upgrades, dan wachten wezenlijks te melden over het menselijk bestaan en upgrade kost geld. We zien de cursor, aarzelend: wil ik tot het voorbij is. Een kans op liefde, een kans op – gebruikt daarvoor, in deze serie, de existentiële im- een nieuwe kloon van mezelf? Nieuwe herinneringen? het maakt niet eens echt uit waarop. Hij ziet Emily, plicaties van technologische ontwikkelingen. Niet, Bloemen die uit m’n gezicht groeien? die zegt het, hij doet het. Emily, met haar iets scheve zoals meestal in fictie, de gevreesde superioriteit van mond en haar vlakke, dwingende, onweerstaanbare AI en robots, maar iets veel eenvoudigers: haperingen MINIMALE BLIK stem. Emily is prachtig. En Emily houdt van hem. Of in de gecomputeriseerde omgeving van toekomstige Absurdisme en existentialisme liggen bij Hertzfeldt zal van hem houden, ooit. Een kloon van hem. generaties. Voor het sciencefictiongenre is dat een nooit ver uit elkaar. Net zoals eenvoud (David is nau- originele draai, maar feitelijk ligt het voor de hand. welijks meer dan een stokmannetje) en essentie – hoe NOLANS ACHTERSTE Want waarom zouden in de toekomst gebrek aan ge- Hertzfeldt het doet, weet ik niet, maar Davids mini- Carmen Felix schreef onlangs in de Filmkrant over heugenruimte, beschadigde bestanden en irritante male blik drukt de onmetelijke wanhoop uit van het het spelen met tijd en geheugen in recente films, reclame-pop-ups opeens geen problemen meer zijn? bestaan. Met daarbinnen ergens, nauwelijks zicht- waaronder Christopher Nolans Tenet (2020). Ik Problemen die steeds existentiëler worden, naarmate baar, het sprankje hoop – en dus de nog veel grotere schreef over die film dat ie nogal wat losse eindjes had we meer van onze levens en identiteiten overgeven wanhoop – dat het allemaal misschien toch ergens zin die misschien, na afloop, alsnog betekenis zouden aan digitale systemen. Want wie is dan nog David? zou kunnen hebben. blijken te hebben. Maar dat viel tegen. Tenet gaat niet Wie Emily? En wie ben ik? Dus als Emily aan hem verschijnt (een van de klo- over zo veel. Als we het over betekenisvol spelen met nen van Emily, om preciezer te zijn) en hem vertelt tijd hebben, laat Hertzfeldt Nolan ver achter zich. dat dit een herinnering is die ze, al tijdreizend, bij Omdat bij Hertzfeldt tijdreizen en klonen gemoti- WORLD OF TOMORROW EPISODE THREE: THE ABSENT DESTINATIONS OF DAVID hem had geïmplanteerd toen hij nog een baby was veerd worden door herkenbare angsten en verlangens, PRIME VERENIGDE STATEN, 2020 | REGIE DON om op het goede moment geactiveerd te worden en die bovendien allemaal met elkaar samenhangen. Je HERTZFELDT | MET STEMMEN VAN JULIA POTT, JACK dat hij naar een planeet moet gaan waar ze iets be- kunt eigenlijk niet eens zeggen dat World of Tomor- PARRETT | 34 MINUTEN | DISTRIBUTIE VIMEO (VOD) | TE langrijks voor hem heeft achtergelaten; en als hij dan, row Episode Three: The Absent Destinations of David ZIEN SINDS 9 OKTOBER DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 48

MATA HARI, THE NAKED SPY Friezin van de wereld Mata Hari is een van Nederlands beroemd om de biografische feiten verder te verleven- ste en meest geliefde historische figuren. digen. Zelle’s ongelukkige huwelijk met Een nieuwe film poogt haar ook als feminist KNIL-kapitein Rudolph MacLeod, de vroege neer te zetten, maar dat lukt niet helemaal. dood van haar zoontje (wat in de film gekop- peld wordt aan MacLeods syfilis), Zelle’s Mata Hari, The Naked Spy is een passiepro- vertrek naar Parijs in 1903 en haar zelfbe- ject van Machiel Amorison, die opgroeide dachte, spannende leven als de exotische met het verhaal dat zijn betovergrootmoeder danseres Mata Hari, met minnaars in de nog in de klas had gezeten bij de als Marga- hoogste maatschappelijke kringen – voor de retha Zelle geboren Friezin (1876-1917). Drie fans is het gesneden koek, en zij genieten jaar na de première wordt de Amerikaans- misschien wel van de fraai gekostumeerde Nederlandse coproductie nu noodgedwon- toneelstukjes tussendoor. gen online uitgebracht. Op niet-fans maakt het geheel ondanks De Amerikaanse cineaste Susan Wolf alle moeite een beetje amateuristische in- dook voordat ze zich bij Amorison aansloot druk. Het frame van Mata Hari als bevrijde, eerst diep in de literatuur; samen is er ver- onafhankelijke vrouw houdt bovendien moedelijk weinig dat ze niet over Mata Hari moeilijk stand als je hoort dat haar luxueuze weten, maar in plaats van te kiezen voor één levensstijl werd bekostigd door vermogende vertelstem komt een reeks historici, curato- bedgenoten. En zelfs een bewonderaar als ren en andere kenners aan het woord. Dat Dita von Teese moet beamen dat Mata Hari zijn er te veel; ze verschillen onderling nau- een klunzige spionne was. welijks van mening, en lijken zich teweer te stellen tegen misverstanden waar een níet SANDRA HEERMA VAN VOSS bovengemiddeld ingevoerde kijker geen weet van heeft. Met door actrice Thekla Reuten voorgele- MATA HARI NEDERLAND/VERENIGDE STATEN, zen brieffragmenten en onhandig geacteerde 2017 | REGIE MACHIEL AMORISON, SUSAN WOLF | MET pantomime-scènes met de (overigens goed FLORENCE RAPATI, THEKLA REUTEN | 78 MINUTEN | gelijkende) danseres Florence Rapati als DISTRIBUTIE RED SPOKE FILMS (VOD) | TE ZIEN VIA MATA HARI, THE NAKED SPY Mata Hari wordt een dappere poging gedaan MATAHARITHENAKEDSPY.COM SINDS 1 NOVEMBER

BORAT SUBSEQUENT MOVIEFILM Satirische statusupdate van de Verenigde Staten In de aanloop naar de presidentiële verkie hij met open armen verwelkomd werd. De zingen van 2020 stofte hofnar Sacha Baron spoof-achtige verborgen-camerasketches Cohen zijn beruchte Borat-personage af om van de eerste Borat-film waren een komische Republikeins Amerika weer voor gek te zet lakmoestest: de Amerikanen die niet voorbij ten. Hij treft een Amerika aan waarin de zijn satirische verschijning konden kijken, norm al ver voorbij satire ligt. werd een pijnlijke spiegel voorgehouden: met al zijn Joden- en vrouwenhaat voldeed Borat Sagdiyev (Sacha Baron Cohen met ico- Borat blijkbaar aan hun xenofobische en dis- nisch grijs pak en pornosnor) is een antisemi- criminerende wereldbeeld. In 2006, het tische, racistische, seksistische, misogyne, laatste stukje van het Bush-presidentschap, patriarchale man uit een aftandse uithoek van was het een sterke reminder hoe genormali- post-Sovjet ontwikkelingsland Kazachstan. seerd vreemdelingenhaat in Amerika was Zijn blik op de wereld wordt gedicteerd door geworden. BORAT SUBSEQUENT MOVIEFILM een archaïsch boekje dat instructies geeft in Als er iets is dat het vierjarige president- welke kooien je vrouwen het best kan bewa- schap van Donald Trump heeft laten zien, is beeld door QAnon-aanhangers rondgeba- en Trump-lakei Rudy Giuliani uit de tent ren. Vrouwen leren uit datzelfde boekje dat ze het wel hoe diep zulke haat zich in het fun- zuind worden op sociale media. De slechtste lokt is het dichtste dat deze film komt bij een van binnenuit opgegeten worden als ze een dament van de Amerikaanse maatschappij scènes proberen het eerste deel gladjes over gevaarlijke politieke actie. Dat het en passant poging tot masturbatie doen. Borat en zijn heeft gevreten. Deze terugkeer van Borat op te doen en willen laten zien dat racisme in de coronacrisis in Amerika heeft vastgelegd landgenoten hebben het grootste ontzag voor Amazon Prime Video voor de presidentiële bijvoorbeeld het zuiden van Amerika nog al- is overigens mooi meegenomen: als Borat Donald Trump, de man waar alle vrouwen verkiezingen kon daardoor bij voorbaat niet tijd bestaat. Wie de verkiezingskaart er nog opnieuw iets laat zien is het wel dat er een van houden en die het ook nog eens tot presi- dezelfde schok opbrengen als het filmde- eens bij pakt ziet hetzelfde zonder er mensen slechtere plek op aarde bestaat dan de af- dent heeft geschopt. buut. Cohen zet zijn personage nu in om een van de arbeidersklasse gelijk mee in de ma- tandse fantasieversie van zijn thuisland Ka- De grap van Sacha Baron Cohens alter ego, door misinformatie gedicteerde wereld even ling te nemen. zachstan. die voor het eerst verscheen als Kazachse te- op scherp te zetten. Borat heeft zijn ideolo- De grootste toevoeging aan het universum HUGO EMMERZAEL levisiereporter in Da Ali G Show (2000- gisch gekleurde boekje, Amerikanen het veel van Borat is Maria Bakalova als Borats doch- 2004) en wereldberoemd werd met speelfilm minder transparante internet. De beste scè- ter Tutar. Haar transformatie van onderda- BORAT SUBSEQUENT MOVIEFILM Borat: Cultural Learnings of America for nes in deze film – dat zijn er veel minder dan nig bezit van de man tot zelfstandige vrouw VERENIGDE STATEN, 2020 | REGIE JASON WOLINER | Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan in het eerste deel – tonen hoe gewoontjes het blijkt het geheime wapen van deze verder MET SACHA BARON COHEN, MARIA BAKALOVA | (2006), is dat Borat eigenlijk niets over Ka- is voor mensen om te geloven in online sa- nogal manke satire. De scène waarin Baka- 95 MINUTEN | DISTRIBUTIE AMAZON PRIME VIDEO zachstan zegt en alles over het Amerika waar menzweringstheorieën zoals die bijvoor- lova voormalig burgemeester van New York (VOD) | TE ZIEN SINDS 23 OKTOBER DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 49

een mal te gieten, een denkpatroon, een stukje sta- tistiek of een ideologische notie. Neem Eversons oprecht grandioze Tonsler Park (2017) die volledig op zwart-wit 16mm is geschoten op 8 november 2016, tijdens de presidentiële verkiezing, in Charlottesville, Virginia. Charlottesville, de verkiezingen van 2016. Alleen die twee dingen roepen al zoveel beelden, gevoelens, verhalen en herinneringen op aan de verkie- zingskaarten van CNN, de overwinning van Donald Trump op Hillary Clinton, de angstaanjagende witte suprematie die zich liet zien tijdens de Unite the Right Rally in augustus 2017. Everson weigert mee te gaan in zulk politieke spektakel. Het enige wat hij filmt zijn de mensen die zich op een dag als deze moeten organiseren om te kunnen deelnemen aan wat we politiek noemen. Het doet een beetje denken aan het observerende documentairewerk van Frederick Wi- seman, maar het grootste verschil tussen de twee is dat Wiseman een composiet van mensen gebruikt om een instituut – een universiteit, een bibliotheek, een stadhuis – te verbeelden. Everson gaat het echt alleen BROWN TRASHER om de mensen. Hij filmt praktisch om de structuur die hen samenbrengt heen. HOW YOU LIVE YOUR STORY SPROKKELEN Hoe Everson filmt is net zo belangrijk als wat hij filmt. Tonsler Park (2017) bestaat uit een aantal lang aan- houdende close-ups op gezichten die werken, luiste- KEVIN JEROME ren, praten, wachten. Hoe langer je kijkt, hoe abstrac- ter het beeld lijkt te worden, alsof Everson zoekt naar de perfecte relatie tussen de gelaatsuitdrukkingen, poriën en rondingen van de gezichten en het korrelige EVERSON FILMT filmbeeld van de 16mm-camera. Het audiospoor is losgekoppeld van het beeld. Er is hier geen eenheid in tijd en ruimte, maar wel een intieme impressie van hoe deze plek voelt. Het doet zelfs denken aan AS- ZOALS HET IS MR-video’s. Een poging om de gewone mens zo gewoon moge- Deze essentiële boxset met werk van (video) meer dan honderd – films zich afspelen in de mono- lijk in beeld te brengen, lijkt het doel van Everson te kunstenaar Kevin Jerome Everson biedt een tonie van de Amerikaanse randsteden en industriege- zijn. Spicebush (2005), de oudste film in de verzame- weelde aan beelden van schijnbaar alledaagse bieden en niet in de sprankelende natuur? ling, is er een sterk voorbeeld van. Twee mannen ver- taferelen die door het oplettende oog van Ever huizen meubilair over staatsgrenzen, een man werkt son nog lang in het geheugen blijven hangen. VOGELSPOTTER in een baksteenfabriek, een meisje speelt op straat. DOOR HUGO EMMERZAEL Of je die vragen nou beantwoordt met ja of nee, je Werk en plezier, Everson heeft niet meer dan dat doet zijn werk ermee tekort. Veelzijdigheid is na- nodig om talloze waardevolle impressies van de rijke Het is een prachtige, zonnige dag. Een mild briesje melijk het woord dat het omvangrijke oeuvre van de levens van niet al te rijke mensen te verbeelden. Deze blaast door een kalm bos dat groen en geel en bruin in 1965 geboren filmmaker, schilder, beeldhouwer boxset zit vol met dit soort onbeschrijfelijk materiaal kleurt. Drie vogelspotters zijn er op zoek naar de ros- en fotograaf het beste definieert. Hij groeide op als dat het leven zelf probeert te vangen zoals het is. Ma- se spotlijster, ofwel de brown trasher, de staatsvogel fabrieksarbeider en heeft inmiddels de prestigieuze teriaal waar veel regisseurs hun neus voor zouden op- van Georgia, Verenigde Staten. Op het geluidspoor Heinz Award gewonnen voor zijn kunst. Hoe veelzij- halen, maar dat Everson schijnbaar moeiteloos weet klinkt het gezang van vogels, het geritsel van planten dig zijn werk is, toont deze essentiële blu-ray-uit- vast te leggen. Daardoor doet alles ook een en het waaien van de wind. Meer dan dat laat het gave van Amerikaans label Second Run aan de hand beetje denken aan Agnès Varda, die ook wist dat het drie minuten durende Brown Trasher (2020) van de van vier lange en zeventien korte films die door de filmen van gewone taferelen een ongekende rijkdom Amerikaanse kunstenaar en videokunstenaar Kevin kunstenaar zelf zijn uitgekozen. Wat die films ook kan opleveren. Jerome Everson niet zien en horen. En toch is het een laten zien is hoe Everson zich nooit laat verleiden tot geweldige filmervaring. Komt dat omdat het meeste spektakel, mythe of iconografie: hij flirt daar wel mee, werk van Everson in contrastvol zwart-wit is gescho- maar zoals de drie vogelspotters in Brown Trasher laat ten en niet op dit kleurrijke 16mm? Of omdat Ever- hij de mensen voor zijn camera bovenal gewoon zijn. HOW YOU LIVE YOUR STORY: SELECTED WORKS BY KEVIN JEROME EVERSON son meestal arbeiderstaferelen van de Amerikaanse Dat klinkt simpel, gewoon laten zijn, maar veel VERENIGDE STATEN, 2005-2020 | REGIE KEVIN JEROME onderklasse in beeld brengt en niet de hobby’s die ze documentairemakers kunnen het niet laten om de EVERSON | 520 MINUTEN | DISTRIBUTIE SECOND RUN beoefenen? Of doordat de meeste van zijn talrijke – mensen voor de camera op een bepaalde manier in (BLU-RAY) | TE ZIEN SINDS 8 NOVEMBER DE FILMKRANT #435 DECEMBER 2020 50 VANAF 26 NOVEMBER IN DE FILMTHEATERS

Louisianahoeve 32, 2131 MR Hoofddorp Woensdag 8 juli 2020, 12.13 uur

Een woensdagochtend tijdens de eerste lock down in Vrijschot-Noord, de villawijk van Hoofddorp. Het regent pijpenstelen; opnamen die eigenlijk in de tuin zouden plaatsvinden, zijn door regisseur Amira Duynhouwer naar binnen verplaatst. GELUIDSMAN KOOS VAN DER VAART, REGISSEUR AMIRA DUYN mondkapjes op anderhalve meter van elkaar Na de eerste take stroomt de slaapkamer Duynhouwer is geboren in Kenya en HOUWER, REGIEASSISTENT WILLEMIEN SLOT (OP DE VOORGROND), voor een monitor. Zij volgen geconcentreerd razendsnel vol. “Als het hier naar zweet FOCUS PULLER PACO BONSANG EN CAMERAVROUW DIONNE CATS woonde op jonge leeftijd in Texas. Haar (BEIDEN OOK IN DE SPIEGEL) EN ACTRICES SHALINI RAMGOLAM de actie boven, waar het dringen is in de ruikt, zijn wij het niet”, grapt iemand. De versplinterde afkomst vormt een belangrijk (IJAYA, OP HET BED) EN KEARA PATTI (STACEY, OP DE GROND) slaapkamer. tweede take laat even op zich wachten omdat onderdeel van haar identiteit als schrijver; Een enorme lamp op het balkon laat er nog iemand van het toilet moet komen, klasse, afkomst en (familie)relaties zijn te- het jaarlijkse project voor de korte film van prachtig licht door de vitrages voor de slaap- maar staat er vervolgens razendsnel op. rugkerende elementen in haar verhalen. Dat de NTR, het Filmfonds, het NPO-fonds en kamerramen vallen. Stacey (Keara Patti) zit Duynhouwer is tevreden. “We gaan nog een was zo in Kimya, de film waarmee ze vorig CoBO. Het was de bedoeling dat de hele op de grond, haar stiefmoeder Ijaya (Shalini close-up via de spiegel draaien”, zegt ze. jaar afstudeerde aan de Filmacademie. En reeks eind september in première zou gaan Ramgolam) zit achter haar op de rand van “Iedereen de kamer uit!” dat geldt zeker ook voor Beti, waarvoor ze op het Nederlands Film Festival. Omdat het het bed. Ze borstelt weinig zachtzinnig JAN PIETER EKKER niet alleen het scenario schreef, maar die ze festival door corona enorm was ingekrompen Stacey’s haar en maakt een stevige vlecht. FOTO BOB BRONSHOFF ook zelf regisseert. en grotendeels online plaatsvond, kon het Ondertussen keuvelen ze wat, eerst over In Beti draait het om Ijaya (56), die gecon- traditionele KORT!-feestje echter niet door- jongens, dan over Stacey’s vader, die haar BETI NEDERLAND, 2020 | SCENARIO & REGIE AMIRA fronteerd wordt met de ontrouw van haar gaan. Sterker: tegelijkertijd werd duidelijk dat altijd op de verkeerde dag belt om haar te DUYNHOUWER | PRODUCTIE FELIX VAN GISBERGEN, man Arvind (51) wanneer zijn buitenechte- de twintigste editie van KORT! (en van een feliciteren. Zo breekt het ijs tussen het PIETER KUIJPERS, SANDER VAN MEURS, IRIS OTTEN lijke dochter Stacey (12) voor het eerst een aantal andere langlopende projecten voor ta- meisje en haar stiefmoeder, die haar opeens (PUPKIN) | IN COPRODUCTIE MET NTR | UITVOEREND week bij hen komt logeren. Het is een per- lentontwikkeling) tevens de laatste was. ‘beti’ noemt. PRODUCENT MEREL BLOM | CAMERA DIONNE CATS | soonlijk verhaal; als negenjarige ontmoette Bij de achterdeur van het enorme huis in “Wat betekent dat, beti?”, wil Stacey MONTAGE TESSEL FLORA DE VRIES | ART DIRECTION Duynhouwer voor het eerst haar eigen vader Hoofddorp staat een tafeltje met mondkap- weten. Ijaya glimlacht, kijkt in de spiegel ALINE HOGENBERG | KLEDING KRISTIEN LAMMERS | én diens vrouw—die zij in eerste instantie jes en handgel. In de keuken wordt koriander naar Stacey en haar gevlochten haar. “Het is MAKE-UP MARIJE RAVEN | MUZIEK JAC VAN EXTER | niet kon uitstaan. Met Beti verdiept ze zich in gehakt, op het aanrecht staan schaaltje met iets wat je zegt tegen jonge meisjes in je fa- MET SHALINI RAMGOLAM, KEARA PATTI, NARSINGH het andere perspectief; dat van de bedrogen masala en kardemom. In de woonkamer— milie. Een koosnaam”, zegt ze dan. Stacey BALWANTSINGH, HELEN ARENZ | KLEUR, 10 MINUTEN | vrouw. aan de muur hangt een prent van Sarasvati, glimlacht terug. “Oh,” antwoordt ze, “en hoe OMROEP NTR | TE ZIEN OP 11 DECEMBER OP NPO3 | ER Beti maakt met negen andere kortfilms de Indiase vruchtbaarheidsgodin—staat een noem ik u dan?” Waarop Ijaya riposteert: WORDT NOG GEPROBEERD OM DE TIEN NIEUWE KORT!JES deel uit van de twintigste editie van KORT!, groepje jongemannen en -vrouwen met “Zeg maar ‘je’.” OOK EEN BIOSCOOPPREMIÈRE TE GEVEN

DE FILMKRANT IS EEN UITGAVE AGENDA ROMY VAN KRIEKEN, [email protected] | SACHA GERTSIK, DAN HASSLER-FOREST, TE LICHTEN. MOCHT U DESONDANKS MENEN COLOFON VAN STICHTING FUURLAND, BUREAUREDACTIE NICOLE SANTÉ | VORMGEVING BART SANDRA HEERMA VAN VOSS, THOMAS DAT U RECHTEN BEZIT OP EEN VAN DE PRINSENGRACHT 770, 1017 LE AMSTERDAM, 020 623 OOSTERHOORN & ROLF HERMSEN | WEBREDACTIE EDO HEERMA VAN VOSS, FRITZ DE JONG, IVO DE GEBRUIKTE BEELDEN, NEEM CONTACT OP MET 0121, [email protected], WWW.FILMKRANT.NL | DIJKSTERHUIS (NIEUWS), DEVI SMITS (SOCIAL) | KOCK, OMAR LARABI, ADRIAN MARTIN, MARICKE DE UITGEVER VIA [email protected] | DE OPRICHTERS JAN HEIJS & HENK RABBERS | ZAKELIJKE BEHEER WEBSITE HENK RABBERS | COVER WHITE CUBE NIEUWDORP, MANON PORTOS MINETTÍ, NICOLE FILMKRANT WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR LEIDING & ADVERTENTIE-ACQUISITIE ILONA VAN | FOTOGRAFIE ANDRÉ BAKKER, BOB BRONSHOFF, SANTÉ, BERI SHALMASHI, KARIN WOLFS, EBELE EEN FINANCIËLE BIJDRAGE VAN DE NEDERLANDSE GENDEREN STORT, [email protected] | HOOFD BRIGITTE LACOMBE, AGATHA A. NITECKA, MAX WYBENGA | DRUK RODI ROTATIEDRUK, DIEMEN | OPLAGE VERENIGING VAN BIOSCOOPEXPLOITANTEN EN FILM REDACTIE RONALD ROVERS | EINDREDACTIE JOOST PINCKERS, QUIM VIVES | ILLUSTRATIE LAE SCHÄFER | 25.000 | ©2020 STICHTING FUURLAND/DE FILMKRANT, THEATERS (NVBF) EN WORDT U MEDE AANGE BODEN BROEREN-HUITENGA, MARISKA GRAVELAND | REDACTIE VERDER WERKTEN MEE CRISTINA ÁLVAREZ-LÓPEZ, LEO AMSTERDAM | ISSN 01698109 | DE FILMKRANT HEEFT DOOR UW FILMTHEATER JOS VAN DER BURG, HUGO EMMERZAEL | FILMKRANT. BANKERSEN, GISELLE DEFARES, KEES DRIESSEN, JAN GEPROBEERD DE RECHTHEBBEN DEN VAN HET LIVE GERLINDA HEYWEGEN, [email protected] | PIETER EKKER, SHADY EL-HAMUS, CARMEN FELIX, GEBRUIKTE BEELDMATERIAAL TE ACHTERHALEN EN IN whitecubeﬁlm.com mokumﬁlm.nl VANAF 26 NOVEMBER IN DE FILMTHEATERS

whitecubeﬁlm.com mokumﬁlm.nl ‘DE FEELGOODFILM VAN HET JAAR!’ BCC RADIO 2 ★★★★ ★★★★★ ★★★★ DAILY MIRROR DAILY MAIL THE DAILY TELEGRAPH

KRISTIN SHARON SCOTT THOMAS THE HORGAN SINGING CLUB

VAN DE REGISSEUR VAN THE FULL MONTY NU IN DE BIOSCOOP

thesingingclub-ﬁ lm.nl

TheSingingClub_filmkrantBackcover_260x320_Oktober.indd 1 06-11-2020 16:48