DEN ÆLDRE EÐDA

SAMLING AF NORRONE ÖLDIÍVAD,

indcholdende

NORDENS ÆLDSTE GUDE- og HELTE-SAGN.

Ved det akademiskc Collcgiums Foranstaltning

u d g i v e t

cí'tcr de ældste og bcdsle Ilaandskrifter, og forsynet med fuldstændigt Variant-Apparat

a f

JP. »1. JVÆuncli* Professor i líistorien veii Univcr.sitelet i Chrisliunia.

Ledsager Forelæsnings^Catalogen for lst.c Halvaar 1847.

CHRISTIANIA.

Trykt i 1». t. Mallings Officin-

1847. «

.

‘ .

»

/

V

• <

r F 0 R T A L E.

Iþeu œldre Edddj hiris Text her forelœgges Publikum i en kritisk, efter Originalhaandskrifterne nöiagtigen bearbeidet Udgave, er, som

bekjendt, en Samting af de Oldkvad om Nordens Gude- og Helte-Sagn, hvis Affattelse er at henföre til en saa fjærn Tidsalder, at man kan belragte dem som Levninger af Folkets Urpoesi, og som Hovedkilden lil vor Kundskab om Forfœdrenes Mythologi. Saaledes betragtedes

de og af Forfatteren til den yngre , eller den systematiske Frem- siilling af Gudelœren og Skaldekunsten. Han anforer nemlig hyppigt som Bevissteder Vers af dcn œldre Edda; de citeres uden at For- falterne blive nœvnte, medens lœngere henne i Verket, eller i den saa- kaldte Skálda, navngivne Skaldes Vers anföres som Mönstre. „Heraf",

siger P. E. Múller rigtigt i Sagabibliotheket 2 Deel S. 122, „kunne vi slutte, at Forfatteren af den yngre Edda maa have benyttet disse til hans Tid almenbekjendte Sange, uden at have vidst deres Forfat- teres Navne, da lian ellers ei mod sin Sœdvane havde gaaet dem forbi; lian maa alligevel have anseet disse anonyme Sange for en bedre Hjemmel, end de Strofer af berömte Skaldes Vers, det ellers havde staaet i hans Magt at anföre. Han maa endog have troet det upassende at anföre navngivne Skaldes Vers ved Siden af disse. ' Denne Fremgangsmaade kan alene forklares af at hin Forfatter har anseet disse Sange for at udgjöre en egen Klasse, og höre til de œldste, lian liunde citere. Da han nu kjendte mange Vers af Harald Haarfagres Skalde, maa denne med sit Folks poetiske Literatur saa vel bekjendte Forfatter, enten det nu var Snorre Sturlesön eller hans Frœnde Olaf, have anseet hine eddiske Sange for at vœre œldre end Har- ald Ilaarfagre eller i det mindste samtidige med denne Konge.“ Saa- vidt Múller. Vi kunne lœgge til, at et gammelt Ilaandskrift af den IV yngre Edda udtrykkeligen nœmer Snorre som Forfatteren, og da der ei er nogen Grund forhaanden til at fremkomme med nogen Beneg- telse mod dette ligefremme Udsagn, kunne vi vel fœste Lid dertil. Vi kunne altsaa anse Snorre som Hjemmelsmand for Oldkvadenes Egt~ hed og bevisende Gyldiglied. Som den œldre Forfatter, eller rettere som den, der har samlet og ordnet Kvadene, ansees almindeligvis Islœndingen Sœmund Sigfussön, kaldet hinn fróði o: den Kyndige, hvorfor ogsaa Sam- lingens sœdvanlige Titel er „Sœmunds Eddau. Sœmund, föd 1051, 1056 eller 1057, hörte til en af Islands mest anseede Ætter, thi han ned- stammede i lige Linje fra Harald Hildetand l). Meget tidligt reiste han udenlands for at samle Kundskaber, og skal endog have vœret i Rom; idetmindste opholdt han sig en Tidlang i Frankrige eller Fran- ken 2) , indtil Jon Agmundssön, der siden blev Biskop i Hole, traf ham paa sin Romreise og fik ham med sig tilbage 1076 3). Sœmund bosatte sig nu paa sin Fœdrenegaard Odde i Sönderlandet og lod sig indvie til Prest. Som en af Islands fornemste Hövdinger havde han rig Anledning til at gjöre sine indsamlede Kundskaber frugtbrin- gende for Landet. Han blev tagen paa Raad med ved de vigtigste Anledninger; saaledes nœvntes han udtrykkelig som Biskopperne - laks og Ketils Consulent ved Udarbeidelsen af den œldre islandske Christenret*); han bidrog vœsentlig til at Tiendeydelsen vedtoges i Landet5); han meglede og Forlig mellem Thorgils Oddesön og Haf- lide Maarssön, da det ellers maaske vilde have kommet til Borger- krig over hele Island6). Hans Anseelse som Historiker sees bedst af de mange Steder, hvor han anföres som Autoritet; saaledes fortœller Are Frode selv, at han forelagde ham sit, Verk til Gjennemsyn, og paaberaaber sig hans Udsagn som Hjemmel for 01 af Tryggvesöns Döds- aar7); Odd Munk paaberaaher sig ham ligeledes paa to Steder i sin Olaf Tryggvesöns Historie, med det udtrykkelige Tillœg at han var trovœrdig, og en sœrdeles viis Mand*). Ogsaa næmes han som Hjemmelsmand i 40de Strofe af det Æresdigt til Sönnesönnen Jon

*) Se Lqndnáma. V. 2, 3. 2) Fr akkland, Are Frodes Islendingaboh, Cap. 9. 3) Se herom den besynderlige Forlœlling i Biskop Jon Agmundssöns , med- delt i Mullers’s Sagabibliothék lste Del, S. 322. 4) Den kjöbenh. Udgave af Christenretten 1775, S. HO. ð) Se bl. a. Are Frodes íslendingabók Cap. 10, Slurl. s. Udg. I, S. 203. fi) Sturlungasaga, Udgaven lste B. S. 43. 1) Islendingabók Indl., og Cap. 7. 8) Fornmanna Sögur lOde B. S. 276, 289. V

Loptsörij der er os opbevaret i Flatöbogen og trykt i Fornmanna Sögur lOde B.; her heder det udtrykkeligt, at 10 Konger fra Harald Haar- fagre af ere opregnede efter Sœmund Frodes Beretning l); manskulde saaledes endog formode, at lian har skrevet en norsk Kongekrönike. Han döde i en höi Alder, 1133 2), efterladende flere Börn, hvori- blandt Sönnen Lopt, der i sit Egteskab med Kong Magnus Barfods Datter Thora blev Fader til den mœgtige og lærde Jon Loptsön, Snorre Sturlesöns Fosterfader. Disse ere Hovedtrœkkene af Sœmunds Liv, forsaavidt man af Sagaernes og Annalemes i det Hele taget meget sparsomme Efterretninger kan lœre dem at kjende. Der er in- tet i disse, der i fjœrneste Maade lientyder paa at nogen Samling af Oldkvad er foretagen ved ham. At han kan have, og maaske har foretaget en saadan, er aldeles ikke urimeligt, tvertimod synes den ' Hentydning til Tydskernes Fortcellemaade, der forekommer efter Bryn- hildarkvida V. 19 (S. 127, b. 3), og den Omstœndighed at Franken- land (Frakkland) oftere nœvnes i de prosaiske Udfyldninger, at vidne om enForfatter, cler havdereist i Tydskland, men det er ogsaa mestendeels kun ifölge denne Rimelighedsgrund, at man tilskriver ham Verket. Thi at Torfœus i sit 60de Aar (omtrent 1696) forsikkrede Arne Magnussön, at han af sin Fader havde hört at Titelen Sœmunds-Edda allerede lœnge för Biskop Brynjolf Sveinssöns Tid var almindelig, maa vel kun ansees som et löst og lidet tilforladeligt Udscign. Den förste, der med Bestemthed nœvnte Sœmund som Samler eller Forfatter af Verket, var den nysnœvnte Biskop Brynjolf Sveins- söni Skaalholt. Da han nemlig under sine fliltige Bestrœbelser for ctt samle gamle Haandskrifter i Aaret 1643 liavde opdaget og erhvervet den gamle Membrancodex, som er det eneste, nogenlunde fuldstœn- dige, Ilaandskrift, man kjender af den œldre Edda, lod han den af- skrive paa Pergament, og tilföiede selv som Titel paa denne Afskrift: Edda Sœmundi multiscii. Denne Afskrift fik siden Torfœus; Originalen blev derimod blandt andre Haandskrifter forœret til Kong Frederik III, og indlemmet i det kongelige Bibliothek, hvor den endnu opbevares. Fra denne Original nedstamme, middelbart eller umiddel- bart, alle de Papirsafskrifter af samme lndhold, man nu kjender. Som den egentlige Hovedcodex for den œldre Edda maa altsaa denne vigtige, af Biskop Brynjolf opdagede, Oldbog ansees. At der imid-

J) Fornm. S. 10 B. S. 427. 2) Awiales refjii i Lcingcbeks Scviptt. rcrum . 3die Decl S. 53. VI lertid ogsaa har vœret andre samtidige eller œldre Afskrifter, er ei alene i og for sig rimeligt, men bestyrkes derhos af de hyppige Citater i Codices af den yngre Edda, Völsungasaga og Nornagestssaga. Man har ogsaa virkelig et betydeligt Brudstykke af en anden, kun lidet yngre, Codex af den œldre Edda, der tillige indeholder Skdlda. Denne, der udgjör Slutningen, findes , nien af hin er blot Grimnismál, , Hýmiskviða, den störste Deel af Vafprúðnismál, Harbarðs- Ijóð og Skirnismál samt Begyndelsen af den prosaiske Indledning til Völundarkviða tilbage; hvilket dog er tilstrœkkeligt til at vise, at den har omfattet baade de mythiske og de heroiske Kvad. Denne Codex opbevares i den arnamagnœanske Samling i Kjöbenhavn. Endelig maa det tilföies, at Völuspá ogsaa findes i gammel Per- gamenls-Afskrift fra omtrent Midten af 14de Aarhundrede i den saa-

• • < kaldte Ilauksbók i den arnamagn. Samling, dog ikke ligesom det Ovrige i Bogen skreven med Lagmanden, Ilr. Hauk Erlendssöns egen eller nogen af hans Afskriveres Hœnder, men, som det synes, senere til- heftet.

Eddadigtene kunne inddeles i to Hovedklasser, de ren-mythi- ske, der oplyse den egentlige Gudelœre, og deheroiske, der inde- holde de œldgamle Helte-Sagn, og nœrmest dreie sig om Völsunger- nes og Niflungernes slore Sagnkreds. Til de renmythiske maa man regne dem, som i nœrvœrende Udgave fmdes först, fra S. 1 til 61, Völuspá, Hávamál, Vafprúðnismál, Grimnismál, Alvissmál, lhjmiskviða, Œgisdrekka, Ilamarsheimt, Harbarðsljóð, Baldrs draumar, og Skirnismál. De heroiske ere Rigsmál, Ilyndluljóð, Völundarkviða, de tre Ilelgakviður, de tre Sigurðarkviður, Fafnismál, Sigrdrifumál, Brynhildarkviða, Helreið Brynhildar, de tre Guðríinarkviður, Oddrún- argrátr, Ailakviða, Atlamál, Guðrúnarhvöt, Hamðismál og Grottasöngr. Af disse staar Rigsmál, en allegorisk Fremstilling af Samfundsklas- sernes Oprindelse, isoleret fra de övrige; Ilyndluljóð, der opregner Ottars Forfœdre, kommer derved til at indeholde en Slags Oversigt over den hele Heroe-Kreds; de övrige iilhöre, paa Grottesangen nær, Völsunga-Sagnkredsen, endog Völundarkviða ei undtagen, da den tydske Bearbeidelse af Sagnene vise at Völund og hans Sön Vitig eller Vidrik staar i nöie Berörelse med den Del af Sagnene, der dreie sig om Thjodrek. Grotlesangen angaar Frode-Sagnet. Det ligger i Sa- gens Natur, at de renmythiske Kvad mere end de övrige egnede sig VII til at citeres som Hjemmel i den yngre Edda, der nœrmest dreier sig om den egentlige Gudelœre. De saaledes citerede ere Völuspá, Háva- mál, Vafprúðnismál, Grimnismál, Œgisdrelika, Skirnismál, Hyndluljóð og Fafnismál; i Skálda, eller den yngre Eddas anden Del, citeres desuden Alvissmál. De övrige passe bedst til Citat for Helte-Sagaerne, isœr Völsungasaga, der nöie slutter sig til dem; her citeres Sigurð- arkviða II, Sigrdrífumál, Guðrúnarkviða III og Hamðismál; andre ftndes ligefrem parafraserede; i Nornagestssaga, der og omhandler Völsungasaga, citeres Sigurðarkviða II og Ilelreið Brynhildar. Grotta- söngr er hel indfört i Skálda. Af de her nœmte firules imidlertid i den ovenomtalte Ilovedcodex hverken Hyndluljóð eller Grottasöngr; ja saavel i den yngre Edda, som i Völsungasaga citeres endog flere Kvad, der nu ikke engang kjendes i deres Helhed. Dette er dog vel for en Del kun at tilskrive begge de fornemste Oldbögers defecte Tilstand, thii Midten af % Ilovedcodex fmdes en stor Lacune, og den anden kan blot kaldes et Fragment. Ilvis ikke Hyndluljóð var indfört foran i det store island- ske Sagahaandskrift Flateyjarbók fra Slutningen af det iMe Aar- hundrede, vilde det nu neppe lœnger vœre til. Grottasöng har man endog i tidligere Udgavcr udeladt af den œldre Edda, men neppe med Grund, thi hvorvel det ei formelig citeres, viser dog Hyndluljóð, at Frode- Sagnet med Rette hörer hjemme i den heroiske Cyclus, ligesom man vel og kan sige, at dets fiddstœndige Optagelse i Skálda hjemler det ligesaastor Ret lil Indlemmelse i den œldre Edda, som et blot Citat, ja maaskee endog större. Egentlig skulde man vel blandt den œldre Eddas Kvad) ogsaa optage alle dem, der beröre -Sagnet, eller ligge til Grund for Hervararsaga, fordi Hyndluljóðs 22de og 23de Strofe regner dette med i den store Cyclus; men da disse Iívad kun haves i forskjellige Brudstykker, af hvilke man ei kan udbringe no- gel Helt, gjör man dog nok bedst i at udelade dem. Et af de skjönneste mythiske Digte, Baldrs draumar, almin- deligvis kaldet Vegtam skviða, findes ikke i Ilovedcodex, men i den anden, defecte. Rígsmál findes ikke i nogen af de to Codices af den œldre Edda, men kun i den saakaldte ivormske Codex af den yngre Edda, der opbevares i den arnamagnœanske Samling. Da Digtet dog er gammelt, og fxddkommen bœrer Eddadigtenes Charakter, har man ei betœnkt sig paa, efter de tidligere Udgiveres Exempel, at optage det i nœrværende Samling. VIII

De tabte Oldkvad, af hmlke paa ovennœmte Steder enkelte Brud- stykker citeres, ere: 1. Et Kvad> der synes at ligge til Grund for Beretningen om Gylfes Besög i Aasgaard. Deraf citeres i Sn. Edda Cap. 2 fölgende tre Linjer, der lœgges i Munden paa Hár (): ok stattu fram, meðan þú fregn, sitja skal sá er segir. 2. Et Kvad om Njörds og Skades Giftermaal, cit. i Sn. Edda Cap. 23. Her beklage Njörd og Skade sig gjensidigen over hinan- dens Hjem saaledes:

N. Leið erumk fjöllj varka ek lengi: nætr níu; úlfa þytr mér þótti illr vera hjá söngvi svana.

S. Sofa ek ne mátta sævar beðjum á fugls jarmi fyrir; sá mik vekr, er af viði kemr, morgun hverjan már.

3. Heimdallargaldr, cit. i Sn. Edda Cap. 26. Her siger Heimdall: Níu em ek mœðra mögr, níu em ek systra sonr. 4. Et Kvad orn Freyjas Tjenerinde Gná, cit. i Sn. Edda, Cap. 35. Her spörge Vanerne, der see hende ride i Luften paa sin Hest 1 Ilófvarpnir: Hvat þar flýgr, hvat þar ferr eða at lopti líðr? Og hun svarer: Ne ek flýg, þó ek fer ok at lopti líð á Hófvarpni, þeim er Hamskerpir . gat við Garðrófu. I

IX

5. Et Kvad om Balders Död, cit. i Sn. Edda, Cap. 49. Her siger den som Gygen þökk forvandlede Loke: þökk mun gráta þurruin tárum Baldrs bálfarar; kyks né (lauðs nautka ck karls sonar; lialdi Hcl því er hefir! 6. Et Kvad om Sigmunds og Sinfjötles Æventyr hos . Heraf citeres i Völsungasaga, Cap. 8, íölgende Linjer: Ristu af magni mikla hellu Sigmundr hjörvi ok Sinfjötli. 7. Et Kvad om Gunnars og Sigurds Frierreise til Brynhildj cit. i Völs. S.} Cap. 27, hvor Sigmunds Ridt paa Grane gjennem „Vafrloginn“ beskrives saaledes: Eldr nam at œsask, en jörð at skjálfa, ok hár við hiniin gnæfa, fár treystisk þar fylkis rekka eld at ríða né yfirstíga.

Sigurðr Grana sverði keyrði; eldr sloknaði fyr öðlingí; logi allr lægðisk fyr lofgjörnum, bliku reið, \ er Rcginn átti. ' 8. Et Kvad om Gudruns og Brynliilds Trceite, cit. i Völs. S., Cap. 28. Her siger Brynhild: Sigurðr vá at ormi, en þat síðan mun cngum fyrnask meðan öld liíir, é en Idýri þinn hvárki þorði cld at ríða né yfirstíga.

*

» X

Det er vel ogsaci muligt, jci endog sandsynligt, at denne og de un- der No. 7 anförte Strofer höre til eet Kvad. Rimeligviis kan det sam- me siges om de fölgende, der tilhöre en 9. Sigurðarkviða, cit. i Völs. S., Cap. 29 og 30. Her he- der det om , cla han havde vœret tilstede ved Brynhilcls og Gudruns Trœtte: Ct gckk Sigurðr, annspjalli frá, hollvinr iufða, ok linípaði, svá at ganga nam gunnariusuin sundr oí‘ síður serkr járnofiim. og siden, om Maaden, hvörpaa Gunnar ok Högne satte Mod i Bro- deren Gnttorm, for at fcia ham iil at drœbe Sigurd; (Dentie Strofe synes forresten at vœre meget mishcindlet): Svipir viðfiska tóku,' suinir vitnis hræ skíí’ðu, suniir Guthonni gáfu gera hold við niunngáti, ok niarga luti aðra í tyfruin. De her anförte Brudstykker ere, tilligemed de ovenfor opregnede hele Kvad, Alt, hvcid man af Eddadigtene har tilbage i Pergaments- böger fra œldre Tider. Der gives imidlertid ogsaa en Deel Papirs- afskrifter, hvor man ei alene fmder cle i Oldbögerne bevarede Kvad, og det ofte med vœsentlige Afvigelser, men ogscia Udfyldning af en- kelle Udeladelser og tildeels af den store Lacune, hvorhos de desfor- uden indeholde hele fire Kvacf der hverken findes i Oldbögerne eller citerede paa noget andet Sted, nemlig Grógaldr, Fjölsvinnsmál, Hraf- nagaldr Óðins, og Sólarljóð. Ucigtet det vistnok ikke er umuligt, at flere af disse Papirsafskrifter kunne stamme fra Originalcr, som nu ere tcibte, ligesaavel som cler gives Sagaer eller store Stykker af Sa- gaer, der ei lœnger fmdes i gamle Pergamentscodices, men om hvis Egt- hed der dog ei kan vcere mindste Tvivl; scia kan clet dog ikke negtes, at den störste Deel af det Anclet og Mere, man i Papircodices af Edda forefinder, har et temmeligt mistœnkeligt Udseende. Dette gjœlder isœr Grógaldr og Hrafnagaldr Oðins; Fjölsvinnsmcíl harvistnok et mere antiktPrœg, men er hartad uforstaaeligt; Sólarljóð er et smukl Digl, og synes endog at vœre meget gammelt, men det er christelig-religiöst, og kan saaledes hverken regnes blandt Eddadigtene, eller i Ælde maale sig med noget af disse, da det jo umuligt kan vœre œldre end Christendommens Indförelse i Norden. Disse fire Kvad ere derfor i nœrvœrende Udgave udeladte af de egenllige Eddadigtes Rœltke, og kun tilföiede i Anhang. Vi have ligeledes i Texlen selv udeladt de store Udfyldninger, som Papirsafskrifterne indskyde iBaldrs drau- mar, Str. 2, 3 og d, og kun anfört dem bagved i Noterne; de forekomme os at vœre en akleles overflödig Udtvœren af Fortœllingen, og ufor- ligelige med den korte og fyndige Tone, som ellers hersker i dette smukke Digt. Der ere fremdeles enkelle mindre Udfyldninger, for fwis Egthed man ei kan indestaa, men som man imidlertid ei vovede at udelade af Texten: disse ere dog overalt indsluttede i [], og saaledes lel kjendelige. De mistœnkeligste af disse Udfyldninger ere de, der supplere den store Lacune i Hovedcodex, ved at meddele Slutningen af det afbrudte Sigrdrifumál og Begyndelsen af Brynhildarkviða. Man kjendte dem ikke, förend Rask fik dem paa Island i 1814 i to Papirs- ofskrifter af Edda; den ene af disse havde tilhört den lœrde Gunnar Pálsson, der ved sit smukke Digt „Gunnarss1agr“ noksom har viist, at han forstod at tilegne sig Oldlwadenes eiendommelige Tone; det er derfor ei usandsynligt, at han er Forfatter af hitie Udfyldninger, der •• imidlertid passe vel til det Ovrige og stemme godt med Völsungasa- gas Parafrase af de gamle Kvad, der af dens Forfatter ere be- nytlcde.

Den œldre Edda er lo Gange forhen bleven fuldstœndigen udgi- vet, nemlig 1) i Kjöbenhavn, paa det arnamagnœanske Legats Bekost- ning, med latinsk Oversœltelse, kritisk Apparat, Glossarier og mange lœrde Anmœrkninger, i 3 Dele i Qvart, af hvilke förste Deel udkom 1787, 2den 1818, og 3die 1828. 2) i Stockholm 1818, Octav. Denne Udgave er bearbeidet af Rask, og befordrei til Trykken af Afzelius. De Kvad, der omhandle Völsunga- og Nijlunga-Sagnene, ere meget vel udgivne af Grimm, Berlin 1815, og ledsagede med tydsk Oversœttelse. Desuden ere ogsaa enkelte Kvad, fornemmelig Völuspá, ofte sœrskilt udgivne; af disse Udgaver fortjene dog ingen anden atnœvnes end Re- sens af 1665 og en Udgave af Völuspá, Vafþrúðnismál, og Œgisdrekka, bearbeidet af F. G. Bcrgmann og trykt i Paris 1838. Den er særde- XII

les omhyggeligen behandlet, og forsynet med mange lœrde og oply- sende Anmœrkninger; dog synes Udgiveren i Ordningen og Rettelsen af Völuspás Text at have gjort nogle vel dristige Conjeclurer. Hensigten med den Udgave, som lierved forelœgges Publikum, er at levere en saavidt muligt renset og til de Fordringer, Videnskabens nuvœretide Standpunkt medförer, nogenlunde svarende Text. Jo dy- bere man i de sidste Tider er trœngt ind i vort Oldsprogs og vor Oldliteraturs Aand, desto klarere har det viist sig, at de œldste Haan- skrifter ogsaa ere de bedste, ai man i Regelen faar den bedste og reneste Text ved at holde sig saa nöie til de œldste Haandskrifter af ethvert Vœrk som muligt, og at de Afvigelser, som findes i de senere Papirshaandskrifter, nœsten alle ere ligesaamange Urigtigheder eller Fordreielser. Og dog er der neppe noget Stykke af vor Oldliteratur, hvorved man i Udgaverne har stolet saameget paa Papirshaandskrif- ter, som netop ved den œldre Edda. Ved nœrvcerende Udgave er derimod Oldbögernes Text fulgt saa nöie som muligt og den egentlige Hovedcodex, som den fuldstœndigste og i de fleste Kvad den eneste, lagt til Grunden. Da Hensigten ikke er at tevere et diplomatarisk nöi- agtigt Aftryk af Oldskrifterne selv, men en krilisk Bearbeidelse af de- res Text, ere aabenbare Feil blevne rettede, Conjecturer anbragte, og i de Stykker, der forefandtes i begge Oldböger af den ældre Edda, eller som ere anföríe i Snorra-Edda og de ovennœvnte Heltesagaer, de Lœsemaader optagne, som ved Sammenligning mellem Varianterne fandtes at vœre de bedste; men for alte saadanne Forandringer eller Afvigelser fra Grundtexten er der gjort fuldstœndigt Regnskab i de bagved föiede Noter, hvor tillige de vigtigste Varianter findes anförte. Det Kvad, hvor de fíeste Rettelser ere anbragte og hvor det var nöd- vendigt, at tillade sig de fleste Conjecturer, er Völuspá, umiskjen- delig det œldste i den hele Samling og derfor mest udsat for i Tidens Löb at forvanskes. Af dette kan man ncesten sige at have en tredob- belt Text, for det förste den i Hovedcodex selv, for det andet den, som findes vedföiet Hauksbogen, og for det tredie de hyppige Cita- ter i Snorra-Edda; der er nemlig intet Oldkvad, af hvilke saamange Stropher anföres, som Völuspá*), og af disse Citater gives der igjen Varianter fra de ire Iíovedcodices af den yngre Edda. At Völuspás Text i den Skikkelse, hvori Oldbögerne liave opbevaret den, deels har

■•) Af Völuspás 6í Stropher anföres nemlig 3, 5, 9, 10, 13, 22, 29, 30, 32, 33, ío-57, 62, tilsammen 26, allsaa paa 6 nœr líalvdclen. .

XIII mange Hullerý der nu ikke lœnger kunne udfyldes, deels paa flere Steder er bleven interpoleret og Strofernes rette Orden forrykket, har iscer Petersen godtgjort i sin sœrdeles interessante Afhandling om Versearten og Ordningen af Völuspá, i Annaler for nordisk Old- kyndighed 1840> 41, Side 52—95. Han har der ogsaa leveret for- trinlige Vink med Hensyn til den Fremgangsmaade, der bör anvendes \ ved Textens Bearbeidelse; til disse Vink have vi ikke undladtj her at tage Hensyn, idet vi redigerede Texten saaledes som det efter den nöieste Dröftelse af hvert tvivlsomt Punkt forekom os mest stemmende med sund Sands og den retle Orden. Hvad Retskrivningen angaar, maae vi bemœrke, at medens overhovedet — hvad der i en kritisk Textudgave var nödvendigt — en rationel grammatisk Orthographi med Accenter o. s. v. er anvendt istedetfor den i Ilaandskrifterne brugte, der er noget vaklende, ere dog de staaende Egenheder i Hovedcodex bibeholdte; saaledes findes overalt, hvor denne ligger til tírunden, ð ogsaa efter l, og n, fordi den i saadanne Forbindelser ei har d, men þ, hvilket Tegn den bruger baade for þ og ð; ligeledes ere de Endelser, der i Codex findes med — þ istedetfor det i œldre Ilaandskrifter sœdvanlige — t, gjengivne med ð; overhovedet vœre det anmœrket, at alle Afvigelser fra den strenge theoreliske Retskriv- nings-Conseqvents, som man i Udgaven stöder paa, hidröre fra cha- rakteristiske Egenheder i Codex selv, livilke man ei troede at burde unddrage Lœserens Opmœrksomhed. Afvigelserne ere dog saa ube- tydelige, at Retskrivningen i det Hele taget kan kaldes normal* *j.

For at Lœseren kan gjöre sig en tydelig Forestilling om de brugte Haandskrifters Udseende og Beskaffenhed, hidsœttes her fölgende For- tegnelse og Beskrivelse: T) Ilovedcodex, almindeligviis Codex regius kaldet, eller No. 2365 qv. af den œldre Manusknptsamling i det store kongelige Bibliotliek i Kjöbenhavn, Den er skreven med en temmelig antik Haand, sandsynligviis i Begyndelsen af det IMe Aarhundrede. Or- thograpliien, som i det Hele taget er god, vidner om en islandsk Af- skriver. De mest iöinefaldende Egenheder ere fölgende: m —

*) Paa ihke faa Sleder vil det befmdes, at vor Lœsemaade af de forshjellige Tex- ler aldeles afvige fra. den, der angives i den store hjöbenhavnske Udgave, Flere af disse Sleder ere nœrnierc paapcgede i Notenie; forresten bemærkes her en- gang for Alle, til Forebyggelse af Tvivl og Misforslaaelse, at alle saadanne Uovereensstemmelser mellem hiin Udgave og denne cre at ansee som ligesaa- mangc Feil i den förstnœvnfe. XIV

V o k a 1 c r n c. 0 almindeligen i Flexions- og Afledsendclser for u, som: visso, leggiom, timbroóo; dog ofte ogsaa v (d. e. uj: gcddvna 10-ib. 3, fvndvz 9Sb. 21, berginv 106b. S, bitvls 148a. 20. E sjœlden i samme Tilfœlde for i, som: manne 17b. 21, vcler 19b. 39, einvgedvge 18b. 11; endnu sjœldnere æ, som: rifnaþæ 39a. 16, svndæ 122b. 7, œþræ U2b. 13. E og æ bruges i Fleng, snart e for æ, snart omvendt, som: 1) æc (d. e. ek), æðli (d. e. cðiy, knæ (d e. kné); mela (d. c. mælaj, evi (d. e. ævij; sjœld- nere bruges e og æ for œ, som; feþi 5'la. i2, Egir i, hæft 105b. 39, mætti 47b. 33. Œ bruges dels rigtig som Omlyd af ó, dœma, hœgri, grœnn, dels hyppigen for æ, som: fœr, (d. e. fær), hœði (d. e. hæðij, mœztr (d. e. mæztr); sjceldnere for ö, som: œl 35b. 22 (Linj. 19 staar avlj, hœrðoz 113b. 19, œndo 122b. 9, œngan 12'3a. 10; kœmr slaar overalt f. kemr. •• 0 betegnes dels ved o dels ved av (sammenslynget), sjœldnere ved œ, se ovenfor; underliden naar denne Lyd er fremkommen ved stœrk Omlyd betegnes den ved ey, so?n: glcyggr, dcykkr, seykkva. C o n s o n a n t e r n e. Undcrliden forsömmcs al fordoble Consonanternc især n, k (c), t, som: manvit U3b. U, stac U3b. 26, fraclanz U3a. 2, skreytar 136a. 20. Ofte bruges nn for nd, vcd Sammenstud af flere Consonanter, som: annsvör (d. e. andsvör), blunnstöfum (d. e. blundstöfum). C bruges oflere end k. Ð og þ slaa ofte i Enden af Stavelser, hvor i andre Codices bruges d og t; denne Egenhed cr bibeholdl i nœrvœrende Udgave, dog saaledes at ð overalt er sat for þ. Z bruges 1) for ðs, ds, ts, tns, som: lanz, (d. e. lands), gráz (d. e. gráts). huliz (d. e. huliðs), orz (d. e. orðs), vaz (d. e. vatns); dog er undertiden den forc- gaaende Consonant desuagtet beholdt, som: harðz 130a. 21. I nœrvœrende Ud- gave er ðs, ds, ts, nts altid brugt ved Deklinalionen; ved Comparationen og Conjugationen er derimod z beholdl: som: hcztr, stcnzk (d. e. stcndsk), sezk (d. e. setsk), veizt (d. e. veitst) ; 2) for s effer II, nn, som: allz, fullz, inannz; 3) for sk (sc) ved den mediale Form af Verberne, dog fmdes delle ogsaa un- dertiden i Codeæ, som: harsc 4Oa. 19, koinscat 150a. 21, undertiden betegnet zk (zc), som: siazc 79a. 21, stoþvzk 97a. 22, ja endog hvggiszc 153a. 10; 4) for ss i Ordel þiazi (d. e. þjassi). Som en Egenhed ved denne Codcx maa ogsaa bemœrkes at Prœposilionen fyrir forkortes lil fyr naar den slaar foran det af den slyrede Ord; kommer den derimod efter samme, har den siti længre Fonn, ligesaa, naar den staar absolut. Denne Egenhcd er bibeholdt i Udgaven. El Facsimile, cler der dog i det Ilele taget maa kaldes mislykket, og som derfor ikke giver nogen ordentlig Forestilling om Skriftens Charakter, er mecldeelt bagved iste Deel af den store kjöbenhamske Udgcwe. Iler meddeles et nöiagtigt Aftryk af Iste Side: XV

Iioðf bið ec allar kmdn* meiri y raiN» maugo heimbalar vilfco at ec ualpa^ uel FÝr teha forn fpioll pra þa> e premfl ú man. Ec man íotna ar um boana þa e poxðo mic ppööa hopðo. mo man æc heTa ujo íYiþi miot við mpraN p molt) neðan. Ar var aföa þar er ýnf býgði vara fant». ng fer ne fualar uN íoið yaNz gva ne uþ him gap var giNvnga eN graf hvgi. Aða. bvrf fýií bioðo v ýpðo þr er miðgarð mpran fcopo. fol fcein fuNa a falar fleina þa var grvnt) groin grpno lauki.

S ol varp fvNan fiNi mana hcnbi 1N1 hpgn v him lobýr fol J ne uiSi huar ho fali ati flioznoi f) ne viSo hvar þpr ftaði atto mani j> ne viffi tít tí megmf atti. J>a gen gengo regm oll arark ftola giNheilog goð y v f> ggttvz not niþio na/pn v gapo morgm heto ^ mií>ian t>ag vn ?>am aptan arom at telia. Hittoz æfir a íða uelli þr é7 ha/rg hop ha timbroðo. apla la/gðo a/ð fmiðoþo. tang' fcopo ^ tol gosðo. Teplðo itvni teit7 vozo v þeT vettergif vant œgulli. vNz ifí. qmo þurfa meýiar amatkar mioc oiiotvn heimo. |>a g. r. a. ar. Hvr fcýltíi fcuerga drotm fcepia oib'mif bloði. 'p oo. blam leGio. J>ar mot fogií mpztr v oiðm fcvga allra eN dvnN aNaR pr man licon m(fig v goiðo bv'gar oiioiðo fem dvnN fagði. Nýi ? niþi noaðri p fuðn a/ftií ? ueftri alþiopr tvvaliN. biv a/R bava/R ba/mbuR nmi an ^ anaR ai mioðvitn., Veigr ^ganbalpr vmbalpr þraiN þeccr y þo^iN þroivitr ? nar ný raj) nv hepi ec ðvga ^ raðfuiðr fett ú talþa Fih kili pundiN. nali. hepti. vili. hanaR fvi oR. frar homboii. FFggr y loni. a/rvangr. lan eikinf cialbi. Mal e1 bvga ifcvalmf liði liona kinbo *t‘ lopa rf telia. þr é’ fotto pra falarftæmi ærvanga fia/tt t'

1020 valla. þar v bra/ptí ^ bolg þrafir har ha/g fpoii hlevangr. gloi. fcirv. virvir fcap$. ai alpr ýngvi eikinfcialbi. palaR 'p proftn. piNr y giNaR jj mvn vþi

Bogen indeholder nu 46 Blades paa hmlke de enkelté Stykker /in~ des i fölgende Orden: 1) Vöimpáy 2} Hávamál, 3) Vafþrúðnismálý 4) Grimnismál, 5) Skimisför, 6) Marbarðsljóðy 7) Hýmiskmða> 8) Œgisdrekkas 9) IIamarshemds 10) VölundarJwiðas ii) Alvissmál, 12-14) de tre Helgákviður, Í5) Sinfjötlaloks 16s i7) de to Sigurðar- kviður, 18) Fafnismaí, 19) Sigrdrifumál, 20) Brynhildarkviða, 21) Guðrúnarkviða 1, 22) Sigurðarkviða 111, 23) Helreið Brynhildar, 24) Dráp Niftunga, 25, 26) Guðrunarkviða II og III, 27) Oddrúnargrátr, 28) Atlakviða, 29) Atlamál, 30) Guðrúnarhvöt, 31) Hamðismál. Meilam 34té og 35te Blad fatder den store Lacune, uvist af hvor*

t vXYI mange Blade; derved er Enden af Sigrdrifumál, og Begyndelsen af Brynhildarkmðá kommen til at mangleo 2) Den arnamagnœanske Codex eller No. 748 qv. * dm amamagnœanske HaandskriftssanUmg paa Univcrsitetsbihliotheket i Kjö- benham. Ðe 6 förste Blade af denne Codex indeholde Kvad af den œldre Edda, Resten er Skálda, der ei vedkommer denne Udgave. Orthográphien er islandsk, men megeí conseqvent og god; Skrifttrœk- kene vidne vel om, at Bogm er nogei yngre md Coáex regms, men Texten selv synes at hidröre fra en bedre Original, end den, Afskri- veren af Codex regius har fidgt Det er derfor saameget större Skade, át Störstedelen af Bogen er tabt Et Facsimile meddeles og- saa af dette Haandskrift i förste Bind af dm kjöbenhavnske Udgave, men det er ligesaa slet som det af Cod. regius. Nedenstaaende nöi- agtige Aftryk af sidste Side giver tUstrœkkeligt Begreb om Bogens Retskrivning og Udseende: U>a. Dro Öiarfhga fcað rakr þoR ozm æitrpan vp at bo2ði hári kniði ha piall fkar op lioi op y}ff hmt hzoðvr. Hræmgalkn lítv æi hplkn þvtv pom hin pwia pollh oll fam fpktiz fip fa pifkr ím otæitr íptvií æ fr aptr rv s at ar hým æki mlí væipði K ræði væðzf amíf til. Mvnfcv op viha vk halpt v mik at þv hæT iili hap til hæar .æ. plotlifa pæff okn G æk hlo2riði gip aflapm vat m; a/ff vþ lpgpaki æin m3 arv a/flkotv br 1i t‘ bæar bmfvín íotvf 3 hollt nða hv i gægnv. Eh æn igtvn apapræ hi þgirni vanr v þoifænti ltðat maN ram f»fc rpa kýNi koptlig neá kalk brýti. En hloRiði æ at hgnbv ko haat læt Sfta btftem glen flo h fítianhi fvfigægnv harv þo hæií p hými fiþ. Vnz f> hT FÖa plla keN fci aftrað mikit æii æ7 viffi tfp v hýraif M tíðari koflmoðL igtvf kalkt hiiv. IÍcIl a knæ haF ífttm pærðiz alTiaf mægT'hæill v Éh hialmflopn op æn virtplf.vaSr npnaði. Mpzg væit ec mæti m ggT p æ æc kalki fæ p kniá rvnfcnt. kl oið v Itfc knakat ec fægm aptr evá g? þv æs plte op hæii J5 æ1 til koflr æp koa mætí1 vt öj varv glkíol hopi týr læitaði týfv hræra floð at ifrv hvr kýR p. FaðVmoða pæk a þremi y igægnv ftoð golp mðe a fal hop fa hgþ vp hv fipiar vr æn a hælv tíngr flivllv. F° længi aÖ2 lita na aptr oðTf . f. emv fiNi fa li ofctíýfv m3 hými æff polkt>t p piolhopðaða. Hoph f ap tí ðv hv ftanhanha væipði tí migllni moðgioxnv pmi ? hvntíli 1i alla tfp. Fozvt lægi a& ligia na hapr hlocriða halphæði p var fliiR fka/kvlf fkakr a baNx æN $ hiN lævifi op otíi. En j§ hæýrt haf hvr kah opjs goðmalygí gigir at fkilia hv ajp tívnhva H lain op pæk h galifc bæði bg^n fin pýrt |>fc gFlvgi ko aþg goða y hapði hv þanz hýní aíi æh veaR hvian vf fcfo tska glða. afc ggif eit hgz meity iðaðitílZ t fvíþioð. 1i afcti. íj. fvnv 3 ©ma.$.p & lí ba ðvilídJ. BræðiVc nj. fyn piiia tígf.tí' æiS flagpiNr aNN egill. þ>ði vglvn^t. þr fk'ðv ? væifcfcv $ýr. fr kov 1 vlphali y gðv XVII

Indholdet er 1J den sidsle Hakdeel af Harbarðstjóð, 2) Baldrs draumar, 3) Skirnismál, indtil den 28de Strofe, hvor en Lacune be- gynder. 4) Vafprúðmsmál fra 2den Linje af 22de Strofe, 5) Grim- nismáil, 6) Ilýmiskviða, 7) Völundarkviða, dog kun de försíe Linjer af den prosaiske Indledning. 3J Afskriften af Völuspá i den saakaldte Haukshök eller No. 544 qv. i den arnarnagnœanske Samling. Ðenne Afskrift er imidler- tid, som ovenfor anmœrket, ikke med Hauks eller hans Afskriveres Hœn- der, men synes at vœre noget yngre, og blot tilfœldigviis mdheftet i Bogen. Orthographien er islandsk, og ret god, men Meget er ulœse- ligt formedelst Smuds og Slid. Et Aftryk af denne Redaction, dog ei nöiagtigt gjengivende Orthographien, er meddeelt i 3die Bind af den kjöbenhavnske Udgave, S. 195—206*0■ 4) Afskriften af Hyndluljóð i Flateyjarbók. Denne er skreven mellem 1387 og 1395, og da HyndluJjóð er noget af det förste, maa dette altsaa vœre skrevet ved 1387. 5) Afskriften af Grottasöngr, og Citaterne af andre Kvad i den Codex af den yngre, eller Snorra-Edda, der findes paa det store kgl. Bibtiolliek i Kjöbenhavn, œldre Manuskriptsamling No. 2367 qv. Haanden i og det hele Udseende har meget tilfœlles med Codex regius af den œldre Edda. Grottasöngr findes ei i nogen anden Pergaments- codex af den yngre Edda. Den prosaiske Indledniny er taget af Cod. 748 qv. 6) Afskriften af Rigsmál, og Citaterne af andre Kvad i Co- dex Wo rmianus af den yngre Edda, ellem No. 242 qv. i den arna- magnœansJie Samling. Denne AfsJtrift er islandsk, og synes efter Haandens Udseende og Retslmvningen at dörnme at vœre den yngste nu tilvœrende Pergamenlscodex af Snorra Edda. Rigsmál findes kun her. 7) Den paa Bibíiotheliet i Upsala opbevarede gamle og fortrin- lige Codex af den yngre Edda, forsaavidt de forsJijellige Citater angaar. 8) Pergamentscodex af Völsungasaga m. m. paa dct store kgl. Bibliothek i Kjöbenhavn, forsaavidt Citater af enkelte Kvad angaar. Blandt andet findes Sigrdrifumál nœsten fuldstœndigt. Bogen er sJire- ven paa Island omtrent iMidten af 14de Aarhundrede. Facsimile er

Det forstaar sig af sig selv, at Benœvnelsen ’rCod. Arnamagnœanus” eller Signaluren A i Anmœrhningerne betcgner ved Völuspá Cod. 544, ved Vafprúðnis- mál, Grimnismál, lhjmishvida, Iíarbarðsljóð, Baldrs draumar og Shirnismál derimod Cod. 748. XVIII meddeelt i Fornaldar Sögur Norðsrlanda, lste Deel, og i Rafns Udgare af Krdkumdl 1826. 9) 4 Pergamentshaandshrifter, Jworiblandt Flateyjarbók, i hvilke Nornagestssaga forelwmmer. Her findes den störste Deel af Sigu rdar- kviða Hy og hele Ilelreið Brynhildar.

Endelig maa jeg tilföie, at nœrvœrende Udgave ei vilde kunne have været bragt istand, hvis ikhe vor lœrde Sprogforsher, Hr. C. R. UNGERy velvilligen havde overladt til Benyíteise sine egenhœndigc, yderst nöiagtige Afskrifter og Collationeringer af de to fornemste Co- dices, hvilke han under sit Ophold i Kjöbenhavn for faa Aar siden paa det Omhyggeligste gjennemgik. Han har ogsaa, fornemmelig un- der min Fravœrelse paa en Udenlandsreise, besörget Textens Redac- iion og Correctur, samt tilföiet Noterne, saaat Udgaven i sin nœrvœ- rende SldkJcelse vœsentligen eller for den störste Deel kan siges at tilhöre ham. At den desuagtet ikke ogsaa bœrer hans Navn, skyldes ene Formen, der byder at ethvert Skrift, der udkommer som Program, udgives af en Universitetslœrer alene. — Forresten ville vistnok Alle, der interessere sig for vort Oldsprog og vor Oldiiteratur, vœre det academiske Collegium taknemmelige, fordi det saa beredvilligen er gaaet ind paa mlt Forslag, paa denne Maade, nemlig som Program, at faa en smuk, let haandteerlig, og saavidt mulig correct Udgave af vor Oldliteraturs störste Prydelse og vort œldste og herligste Na- tionalverk tilveiebragt. Dette er nu i Ordets egentligste Forstand gjort tilgœngeligt for det hele Folk. Adgangen til at erholde et Ex- emplar udleveret vil, som sœdvanligt ved Programmer, staa aaben for enhver Nordmand, der interesserer sig for Fœdrelandets Old-Litera- tur. Maatte denne Interesse, der allerede saa öiensynligt er i Begreb med at stige og gribe om sig iblandt os, derved endnu rnere vækkes og næres! I*. \. Muncli. 1. Ifljóðs bið-ek allar sól skein sunnan helgar kindir, á salar steina, ' N meiri ok minni, |)á var grund gróin mögu Heimdallar: grœnum lauki. vildu at ek Valföðrs * 5. Sól varp sunnan, vél framtelja, ' sinni rnána, fornspjöll fíra, liendi inni hœgri f)au er ek fremst um rnam um himinjódýr; 2. Ek man jötna sól þat ne vissi ár um borna, io hvar hon sali átti, 7 ‘ / þá er forðum máni þat ne vissi mik fœdda höfÖu; hvat hann megins átti, níu man ek heirna, stjörnur jþat ne vissu níu íviðjur, hvar þær staði áttu. _ mjötvið mœran s 6. þá géngu regin öll fyr mold neðan. á rökstóla, 3. Ar var alda ginnheilög goð, þar er Ýmir bygði, ok um þat gættusk: v vara sandr né sær nótt ok niðjum né svalar unnir, 20 nöfn um gáfu, jörð fannsk æva morgin hétu né upphiminn, ok miðjan dag, gap var ginnunga, undorn ok aptan, en gras hvergi. árum at telja. 4. Áðr Burs synir * 7. Hittusk æsir bjóðum um ypðu, á Iðavclli, J) er miðgarð jþeir er hörg ok hof mœran skópu: hátimbruðiL Edda. VOLUSPA. i afls kostuðu, 12. Yeigr ok Gandálfr, / alls freistuðu, Vindálfr, þráinn, afla lögðu, J>ekkr ok J>orinn, auð smíðuðu, J>rór, Yitr ok Litr, tangir skópu Nár ok Nýráðr, ok tól görðu. nú hefi ek dverga,, 8. Teflðu í túni, Reginn ok Ráðsviðr, teitir váru, réttjun talða. var þciin veltugis 13. Fili, Kili, vant or gulli, Fundinn, Nali, unz þrjár kvámu Hepti, Yili, þursa meyjar, Hanarr, Svíorr, ámátkar mjök, , Bruni, or jötunheimum. Bildr, Búri, 9. J>á géngu regin öll Frár, Ilornbori, á rökstóla, Frægr ok Lóni, ginnlicilög goð, Aurvangr, Jari, ok um J>át gættusk, Eikinskjaldi. hverr skyldi dverga 14. Mál er dverga dróttir skepja í Dvalins liði or brimi blóðgu Ijóna kindum ok or blám leggjum. tii Lofars telja, 10. {>ar var Mótsognir þeir er sóttu mæztr um orðinn frá salar steini dverga allra, aurvanga sjöt en annarr; til Jöruvalla. par mannlíkun 15. þar var mörg um görðusk, ok Dólgþrasir, dvergar or jörðu, Hár, Haugspori, sern Durinn sagði. Hlævangr, Glói, 11. Nýi ok Niði, Skirvir, Virvir, Norðri ok Suðri, Skafiðr, Ái, Austri ok Yestri, Álfr ok , Alþjófr, , Nár ok Náinn, 16. Fjalarr ok Frosti, Nípingr, Dáinn, Finnr ok Ginnarr, Bivörr, Bavörr, [Heri, Höggstari Bömburr, Nori, Hljóðólfr, Móinn;] f r Ann ok Anarr, þat mun uppi, Ái, Mjöðvitnir. meðan öld lifir, VÖLUSPÁ. 3

langniðja tal ' 21. Ein sat hon úti, Lofars liafat, þá er inn aldni kom •w- •w yggjungr ása 17. Unz þrír kvámu ok í augu leit: or því liði 22. Hvers fregnit mik? öflgir ok ástgir hví freistið mín? æsir at húsi, alt veit ek, Óðinnl fundu á landi hvar þú auga falt þitt: lítt megandi í enum mœra Ask ok Emblu, 10 Mímis brunni; orlöglausa. drckkr mjöð Mímir 18. Önd J)au nc átlu, morgin hverjan óð [)au ne höfðu, af veði valföðrs. lá né Iæti Vituð ér enn eða hvat? né litu góða: 23. Valði henni herföðr önd gaf Óðinn, hringa ok men, óð gaf Ilœnir, féspjöll spaktig lá gaf Loðurr ok spágánda; ok litu góða. sá hon vítt ok um vítt * -íf -55- of veröld hverja. 19. Ask veit ck standa, 24. Sá hon valkyrjur heitir Yggdrasill, vítt um komnar, hár baðmr ausinn görvar at ríða hvíta auri: til Goðþjóðar: þaðan koma döggvar, hélt skildi, f)ærs í dala falla, en Skögul önnur, stendr æ yfir grœnn , Ilildr, Göndul, Urðar brunni. ok Geirskögul. 20. þaðan koma meyjar 25. J>at man hon fólkvíg margs vitandi fyrst í heimi þrjár or þeim sæ er Gulivcig er und þolli stendr: geirum studdu, Urð liétu eina, ok í höll Hárs aðra Yerðandi, hana brendu: skáru á skíði * þrysvar brendu Skuld ena þriðju: þrysvar borna, þær lög lögðu, opt, ósjaldan, þær líf kuru þó hon enn lifir. alda börnum, 26. Heiði hana hétu, orlög seggja. 10 hvars til húsa kom, i + 4 VÖLUSPÁ.

völu velspá, 31. Veit hon Heimdallar vítti hon ganda, hljóð um fólgit seið lion kunni, undir heiðvönum seið hon leikinn, helgum baðmi, æ var hon angan á sér hon ausask illrar þjóðar. aurgum fossi 27. {)á géngu regin öll af veði Valföðrs. á rökstóla, Vituð ér enn eða hvat? * -x ginnheilög goð, * ok um þat gættusk, 10 32. Austr sat hin aldna hvárt skyldu æsir í Járnviði áfráð gjalda, ok fœddi þar eða skyldu goðin öll Fenris kindir; gildi eiga. verðr af þeim öllum 28. Brotinn var horðveggr einna nökkurr borgar ása, tungls tjúgari knáttu vígspá í trölls hami. völlu sporna. 33. Fyllisk fjörvi Fleygði Óðinn feigra manna, ok í fólk um skaut, rýðr ragna sjöt |>at var enn fólkvíg rauðuin dreyra: fyrst í heimi. svart var þá sólskin of sumur eptir, 29. |)á góngu regin öll veðr öll válynd. á rökstóla, Vituð ér enn eða livat? ginnheilög goð, 34. Sat þar á haugi ok um þat gættusk, ok sló hörpu hverir hefði lopt alt gýg-jar hirðir, lævi blandit, glaðr Egðir: eða ætt jötuns gól um hánum Óðs mey gefna. í gaglviði 30. J)órr einn þar var fagrrauðr hani, þrunginn móði, sá er Fjalarr heitir. hann sjaldan sitr 35. Gól um ásuin er hann slíkt um fregn: , á géngusk eiðar, sá vekr hölða orð ok sœri, at herjaföðrs: mál öll meginlig en annarr gelr er á meðal fóru. fyr jörð neðan * v * -X sótrauðr hani VÖLUSPÁ. at sölum Heljar. á Ókólni, * x * bjórsalr jötuns, 36. Ek sá Baldri, en sá Brímir lieitir. blóðgum tivor, 42. Sal sá hon standa r Oðins barni, sólu fjarri orlög fólgin. Náströndu á, Stóð um vaxinn, norðr horfa dyrr: völlum hæri, féllu eitrdropar mjór ok mjök fagr inn um ljóra, . sá er undinn salr 37. Varð af þeim meiði, orma hryggjum. er mér sýndisk, ^ 43. Sá hon þar vaða harmflaug hættlig, þunga strauma Höðr nam skjóta. menn meinsvara en um grét ok morðvarga, í Fensölum. ok þann annars glepr vá Valhallar. eyrarúnu; Vituð ér enn eða hvat? þar saug Níðhöggr 38. Hapt sá hon liggja nái framgengna, undir hvera lúndi, sleit vargr vera. lægjarnlíki ' Vituð ér enn eða hvat? Loka áþekkjan. 44. Fram sé ek lengra, j>ar sitr fjölð kann ek segja þeygi um sínum um ragnarök ver vel glýjuð. * röm sigtíva. Vituð ér enn eða hvat? 45. Brœðr munu berjask 39. |)á kná Vala. ok at bönum verðask, vígbönd snúa, munu systrungar heldr um harðgör sifjum spilla: höpt or J)örmum. grundir gjalla, * «• gífr fljúgandi, 40. Á fellr austan mun engi maðr um eitrdala öðrum þyrma. saurum ok sverðum, 46. Hart er í heimi ' Slíðr heitir sú. hórdómr mikill, 41. Stóð fyr norðan skeggöld, skálmöld, á Niðafjöllum skildir ’ro klofnir, salr or gulli vindöld, vargöld, Sindra ættar; áðr veröld steypisk. en annarr stóð 47. Leika Míms synir, 6 VÖLUSPÁ.

en mjötuðr kyndisk, livat cr mcð álfum? at enu gamla gnýr allr jötunheimr, Gjallarhorni: æsir ’ro á þingi. hátt hlæss , Stynja dvergar liorn er á lopti, fyr steindurum mælir Óðinn veggbergs vísir. við Mims höfuð. Vituð ór enn eða hvat? 48. Skelfr Yggdrasils 53. |)á kemr Hlínar askr standandi; harmr annarr fram, r ymr ið aldna tré, 10 er Oðinn ferr en jötunn losnar. við úlf vcga; Geyr mjök en bani Belja fyr Gnúpahelli, bjartr at Surti, festr mun slitna, þá mun Friggjar en freki renna. falla angantýr. 49. ekr austan, 54. {)á kernr inn mikli hefisk lind fyrir; mögr Sigföður snýsk jörmungandr Viðarr vega í jötunrnóði; at valdýri: ormr knýr unnir, lætr liann megi hvcðrungs ' en ari hlakkar, mund um standa slítr nái neffölr; hjör til hjarta, losnar. þá er hefnt föður. 50. Kjóll ferr austan, 55. J)á kemr inn mœri koma munu Muspells mögr Hlóðynjar; um lög lýðir, drepr orm af móði en Loki stýrir: miðgarðs Vóorr; fara fíflmegir gengr fet níu með freka allir, Fjörgynjar burr, þeim er bróðir neppr frá naðri Býleists í för. níðs ókviðnum. 51. ferr sunnan * *- með sviga læfi, Munu halir allir skinn af sverði heimstöð ryðja. sól valtífa: * 56. Sól tekr sortna, grjótbjörg gnata, i sígr fold í mar, en gífr rata, hverfa af himni , troða halir lielveg, heiðar sljörnur; en himinn klofnar. gcisar eiinr 52. Ilvat er með ásum? við aldrnára, VÖLUSPÁ. 7 leikr hár hiti vel valtívar. við hirnin sjálfan. Vituð ér enn eða hvat?

* 61. |>á kná Hœnir 57. Sér hon uppkoma hlut við kjósa, öðru sinni * ok burir byggja jörð or œgi brœðra tveggja iðjagrœna: vindheim víðan. falla forsar, Vituð ér enn eða hvat? flýgr örn yfir, 62. Sal 6ér hon standa sá er á fjalli ~ sólu fegra, fiska veiðir. gulli Jjakðan, 58. Finnask æsir á Gimli. á Iðavelli |>ar skolu dyggvar ok um mold|)inur dróttir byggja mátkan dœma, ok um aldrdaga ok minnask Jrar ynðis njóta. á megindóma 63. |>á kemr hinn ríki ok á fimbultýs at regindómi, fornar rúnar. öflugr ofan, 59. Jrar munu eptir sá er öllu ræðr: undrsamligar [semr hann dóma gullnar töflur ok sakar leggr, í grasi finnask, vésköp setr, þærs í árdaga J>au er vera skolu].

áttar höfðu * [fólkvaldr goða 64. |>ar kemr inn dimmi ok Fjölnis kind]. dreki fljúgandi, 60. Munu ósánir naðr fránn neðan akrar vaxa, frá Niðafjöllum: böls mun alls batna, berr sér i fjöðrum mun koma: — flýgr völl yfir — búa þeir Ilöðr ok Baldr Níðhöggr nái. Ilropts sigtóptir Nú mun hon sökkvask!

I II Á V A M Á L.

1. Oáttir allar, heldr gætinn at geði. áðr gangi fram, þá er horskr ok þögull um skoðask skyli; kernr heimisgarða til, þvíat óvíst er at vita, sjaldan verðr víti vörum, hvar óvinir sitja * þvíat óbrigðra vin á fleti fyrir. fær maðr aldregi 2. Gefendr heilir! en manvit mikit. gestr er inn kominn, 7. Enn vari gestr \ hvar skal sitja sjá? er til verðar kemr Mjök er bráðr þunnu hljóði þegir, sá er á brautum skal eyruin hlyðir, / síns um freista frama. en augum skoðar; 3. Elds er J)örf svá nýsisk fróðra hverr fyrir. þeims inn er kominn 8. Hinn er'sæll, ok á kné kalinn; er sér um getr matar ok váða lof ok líknstafi; er manni þörf, ódælla er við þat, þeim er hefir um fjall farið. er maðr eiga skal 4. Vatns er þörf annars brjóstum í. þeim er til verðar kemr, 20 9. Sá er sæll, þcrru ok þjóðlaðar, er sjálfr um á góðs um œðis, lof ok vit meðan lifir; cf sér geta mætti þvíat ill ráð hefir orðs ok endrþögu. maðr opt þegit 5. Yits er þörf annars brjóstum or. þeim er víðá ratar, 10. Byrði betri dælt er heima hvat; berrat maðr brautu at, at augabragði verðr en sé manvit mikit; sá er ekki kann auði betra þikkir ok með snotrum sitr. þat í ókunnum stað; 6. At hyggjandi sinni slíkt er válaðs vera. skylit maðr hrœsinn vera, 11. Vegnest verra MÁVAMÁL. 9 vegra hann vclli at, ok hefir fjölð um farið, (in sé ofdrykkja öls; hverju geði stýrir cra svá gott, gumna hverr, sein gott kveða, sá er vitandi er vits. öl alda sona: * 18. Haldit maðr á keri, þvíat færa veit drekki þó at hófi mjöð, er fleira drekkr mæli þarft eða þegi: síns til geðs gumi. ókynnis þess 12. Óminnis hcgri heitir vár þik engi maðr, sá er yfir ölðrum þrumir, 10 at þú gangir snemma at sofa. hann stelr geði guma; 19. Gráðugr halr, þess fugls fjöðrum nema geðs viti, ek Qötraðr vark etr sér aldrtrega; í garði Gunnlaðar. opt fær hlœgis, 13. Ölr ek varð, * er með horskum kemr, varð ofrölvi manni heimskum magi. at ins fróða Fjalars; 20. Hjarðir þat vitu, því er ölðr baztr, nær þær heim skolu, at aptr of heimtir ok ganga þá af grasi, hverr sitt geð gumi. 20 en ósviðr maðr 14. Jjagalt ok hugalt kann ævagi skyli þjóðans barn síns um máls maga. ok vígdjarft vera; 21. Yesall maðr glaðr ok reifr ok illa skapi skyli gumna hverr hlær at hvívetna; unz sinn bíðr bana. hitki hann veit, 15. Ósnjallr maðr er hann vita þyrpti, hyggsk munu ey lifa, at liann er vamma vanr. r ef liann við víg varask; 22. Osviðr maðr vakir en gefr 30 um allar nætr hánum engi frið, ok hyggr at hvívetna; þótt hánum geirar gefi. þá er móðr * 16. Kópir afglapi, er at morni kemr, cr til kynnis kernr, alt er víl sein var. þylsk hann um eða þrumir; 23. Ósnotr maðr alt er senn hyggr sér alla vera cf hann sylg um getr, viðhlæjendr vini; uppi er þá geð guma. hitki hann fiðr, 17. Sá einn veit, þótt þeir um hann fár lesi, er víða ratar ef hann með snotruin sitr. 10 IIÁVAMÁL.

24. Ósnotr maðr er flótta tekr hyggr sér alla vera gestr at gest hæðinn, vilmælendr vini; veita görla J)á þat finnr, - sá er um verði glissir, er at þingi kemr, þótt hann með grömum at hann á formælendr fá. 31. Gumnar margir 25. Ósnotr maðr erusk gagnhollir, þikkisk alt vita, en at viði rekask; ef hann á sér í vá veru; aldar róg þat hitki hann veit, 10 mun æ vera, hvat hann skal við kveða, órir gestr við gest. ef hans freista fírar. 32. Árliga verðar 26. Ósnotr maðr skyli maðr opt fá, er með aldir kemr, nema til kynnis komi: þat er bazt at liann þegi: sitr ok snópir, engi þat veit, lætr sem sólginn sé, at hann ekki kann, ok kann fregna at fá. nema hann mæli til mart; 33. Afhvarf mikit veita maðr hinn, er til ills vinar, er vetki veit, 20 þótt á brautu búi; þótt hann mæli til mart. en til góðs vinar 27. Fróðr sá þykkisk, liggja gagnvegir, er fregna kann þótt hann sé firr farinn. ok segja it sama; 34. Ganga skal, eyvitu leyna skala gestr vera megu ýta synir ey í einum stað; því er gengr um guma. ljúfr verðr leiðr, > 28. Œrna mælir ef lengi sitr % sá cr æva þegir annars íletjum á.

staðlausu stafi; 30 35. Bú er betra, hraðmælt tunga, þótt lítit sé, nema haldendr eigi, halr er heima hverr; t opt sér ógott um gelr. þótt tvær geitr eigi 29. At augabragði ok taugreptan sal, skala maðr annan hafa, þat er þó betra en bœn. þólt tii kynnis komi; 36. Bú er betra, margr þá fróðr þikkisk, þótt lítit sé, ef hann freginn erat halr er lieima hverr; ok nái hann þurríjallr þruma. blóðugt er hjarta 30. Fróðr þikkisk sá 40 þeim er biðja skal / HÁVAMÁL. il sór í mál hvert matar. geði skaltu við þann blanda 37. Vápnum sinum ok gjöfum skipta, skala maðr vélli á fara at finna opt. feti ganga framar; 44. Ef þú átt annan, þvíat óvíst er at vita, * þanns þú illa trúir, nær verðr á vegum úti vildu af hánum þó gott geta; geirs um þörf guma. fagrt skaltu við þann mæla, 38. Fanka ek mildan mann en flátt hyggja, eða svá matar góðan, ok gjalda lausung við lygi. at ei væri þiggja þegit; 10 45. J>at er cnn of þanu eða síns fjár er þú illa trúir, svá gjöflan, ok þér er grunr at hans geði; at leið sé laun ef þægi. 4 hlæja skaltu við þeim 39. Fjár síns, ok um hug mæla, er fengit hefir, glík skolu gjöld gjöfum. skylit'maðr þörf þola; 46. Ungr var ek forðum, opt sparir leiðum fór ek einn saman, þaz hefir ljúfurn hugat, þá varð ek villr vega; mart gengr verr en varir. auðigr þóttumk, 40. Vápnum ok váðuin 20 er ek annan fann: skolu vinir gleðjask, maðr er manns garnan. þat er á sjálfum sýnst; 47. Mildir, frœknir viðrgefendr ok endrgefendr menn bazt lifa, erusk lengst vinir, sjaldan sút ala; ef þat bíðr at verða vel. en ósnjallr maðr 41. Vin sínum skal uggir hotvetna, maðr vinr vera, sytir æ glöggr við gjöfum. °k gjalda gjöf við gjöf; 48. Váðir mínar hlátr við hlátri gaf ek velli at skyli hölðar taka, tveim trémönnum; en lausung* við lygi. rekkar þat þóttusk, 42. Vin sínum. skal er þeir rift höfðu, maðr vinr vera, neiss er nökkviðr halr. þcim ok þess vin; 49. Hrörnar þöll en ovinar síns ' * sú er stendr þorpi á, skyli engi maðr hlýrat henni börkr né barr; vinar vinr vera. svá er maðr sá 43. Veiztu ef þú vin átt, cr manngi ann, þann er' þú vel trúir, hvat skal hann lengi lila? V ok vill þú af hánum golt geta? 50. Eldi heitari 12 HÁVAMÁL.

brennr með illum vinuni en til dœlskr af dul. r friðr fnnm daga; 57. Ar skal rísa en })á sloknar, sá er annars vill er inn setti kemr, fé eða íjör hafa; ok versnar allr vinskapr. * sjaldan liggjandi ulfr 51. Mikit eitt lær um getr, skala manni gefa, né sofandi maðr sigr. r opt kaupir sér í litlu lof; 58. Ar skal rísa með hálfum hleif sá er á yrkendr fá, ok með höllu keri ok ganga síns verka á vit; fékk ek mér félaga. mart um dvelr J>ann 52. Lítilla sanda, er um morgin sefr, lítilla sæva, hálfr er auðr und hvötum. lítil eru geð guma; 59. þurra skíða því allir inenn ¥ ok þakinna næfra urðut jafnspakir, þess kann maðr mjöt, liálf er öld hvar. þess viðar 53. Meðalsnotr skyli er vinnask megi manna hverr, mál ok misseri. æva til snotr sé; 20 60. jjveginn ok mettr þeim er fyrða ríði maðr þingi at, fegrst at lifa j)ótt hann séð væddr til vel er vel mart vitu. skúa ok bróka 54. Meðalsnotr skyli skammisk engi maðr, manna liverr, né hests in heldr, æva til snotr sé; j)ótt hann hafit góðan. þvíat snotrs manns hjarta 61. Fregna ok segja verðr sjaldan glatt, skal fróðra hverr, ef sá er alsnotr er á. sá er vill heitinn horskr; 55. Meðalsnotr skyli einn vita, manna hverr, né annarr skal, æva til snotr sé; |)jóð veit ef þrír’ro. orlög sín viti 62. Snapir ok gnapir engi maðr fyrir, er til sævar kemr þeim cr sorgalausastr sevi. * örn á aldinn mar; 56. Brandr af brandi brenn svá er maðr unz brunninn er, er með mörgum kemr, funi kveykisk af funa; ok á fonnælendr fá. maðr af manni 63. Ríki sitt skyli verðr at máli kuðr, ráðsnolra hverr HÁVAMÁL. 13

i hófi hafa; 70. Haltr ríðr hrossi, f)á hann þat finnr, hjörð rekr handarvanr, er með frœknum kemr, daufr vegr ok dugir; at engi er einna hvatastr. blindr er betri 64. [Gætinn ok geyminn * en brendr sé, skyli gumna hverr nýtr rnangi nás. ok varr at vintrausti]; 71. Sonr er betri, orða þeirra, |)ótt sé síð of alinn er maðr öðrum segir, eptir genginn guma; opt hann gjöld um getr. sjaldan bautarsteinar 65. Mikilsti snemma standa brautu nær, kom ek í marga staði, nema reisi niðr at nið. en til síð í suma; 72. Tveir ’ro eins herjar, öl var drukkit, tunga er höfuðs bani, sumt var ólagat, ♦ er mér í heðin hvern sjaldan hittir leiðr í líð. handar væni. 66. Hér ok hvar mundi 73. Nótt verðr feginn mér heim of boðit, sá er nesti trúir, ef fyrptak at málungi mat; skammar ’ro skips rár; eða tvau lær héngi hverf er haustgríma; at ins tryggva vinar, Qölð um viðrir þars ek hafða eitt etið. á fimm dögum, 67. Eldr er beztr en meira á mánaði* með ýta sonum 74. Yeita hinn ok sólar sýn, er vætki veit, heilyndi sitt margr verðr af öðrum api; ef maðr hafa náir, maðr er auðigr, án við löst at lifa. annarr óáuðigr, 68. Erat maðr alls vesall, skylit |>ann vitka vár. J)ótt hann sé illa! heill; 75. Deyr fé, sumr er af sonum sæll, deyja frændr, sumr af frændum, deyr sjálfr it sama; sumr af fé œrnu, en orðstírr sumr af verkum veL deyr aldregi 69. Betra er lifðum , ♦ hveim er sér góðan getr. ok sællifðum, 76. Deyr fé, ey getr kvikr kú; deyja frændr, eld sá ek uppbrenna deyr sjálfr it sama; auðgum manni fyrir, ek veit einn en uti var dauðr fyr durum. at aldri deyr: 14 HÁVAMÁL.

dómr um dauðan hvern. skyli manngi trúa, 77. Fullar grindir sá ck nó því er kveðr kona; fyr Filjungs sonum? þvíat á hverfanda hveli nú bera þeir vánarvöl; váru þeim hjörtu sköpuð, svá er auðr brigð í brjóst um lagit. sem augabragð, 84. Brestanda boga, hann er valtastr vina. brennanda loga, 78. Ósnotr maðr, gínanda úlfi, ef eignazk getr galandi kráku, fé eða íljóðs munuð; rýtanda svíni, metnaðr hánum þróask, rótlausum viði, en manvit aldregi, vaxanda vági, fram gengr hann drjúgt í dul. vellanda katli. 79. jþat er þá reynt, 85. Fljúganda fleini, er ]ni at rúnum spyrr fallandi báru, enum reginkunnum, ísi einnættum, þeim er görðu ginnregin ormi hringlægnum, ok fáði fimbulþulr, brúðar beðmálum, þá hefir hann bazt, ef hann þegir. eða brotnu sverði, 80. At kveldi skal dag leyfa, bjarnar leiki, konu er brend er, eða barni konungs. mæki er reyndr er, 86. Sjúkum kálfi, mey er gefin er, sjálfráða þræli, ís er yfir kemr, völu vilmæli, öl er drukkit er. val nýfeldum, 81. I vindi skal við höggva, [heiðríkum himni, veðri á sjó róa, hlæjanda herra, myrkri við man spjalla, hunda gelti mörg eru dags augu; ok harmi skœkju.]

á skip skal skriðar orka, 30 87. Akri ársánuni en á skjöld til hlífar, trúi engi maðr, , mæki höggs, né til snemma syni; en mey til kossa. veðr ræðr akri, 82. Við eld skal öl drekka, en vit syni, en á ísi skríða, hætt er þeirra hvárt. magran mar kaupa, 88. Bróðurbana sínum en mæki saurgan, þótt á brautu mœti, heima liest feita, húsi hálfbrunnu, en hund á búi. hesti alskjótum, 83. Meyjar orðum þá er jór ónýtr HÁVAMÁL. 15

cf cinn fótr brotnar, öng er sótt verri verðit maðr svá tryggr hveim snotrilm manni at þessu trúi öllu. , en sér öngu at una. 89. Svá er friðr kvenna, 95. f>at ek þá reynda, þeirra er flátt hyggja, er ek í reyri sat sem aki jó óbryddum ok vættak míns munar; á ísi hálum, hold ok hjarta teitum tvévetrum, var mér en horska mær, ok sé tamr illa; þeygi ek liana at heldr hefik.' eða í byr óðum 96. Billings mey beiti stjórnlausu, ek fann beðjum á eða skyli haltr henda sólhvíta sofa; hrein í þáfjalli. jarls ynði þótti 90. Bert ek nú mæli, mér ekki vera, þvíat ek bæði veit, * nema við þat lík at lifa. brigðr er karla liugr konuin; 97. Auk nær apni þá vér fegrst mæíum, skaltu, Oðinn! koma, er vér flást hyggjum, ef þú vilt þér mæla man; þat tælir horska hugi. alt eru ósköp, 91. Fagrt skal mæla nema einir viti ok fé bjóða, slíkan Iöst saman. sá er vill íljóðs ást fá; 98. Aptr ek hvarf, líki leyfa ok unna þóttumk, ens ljósa mans, vísum vilja frá; sá fær er fríar. * hitt ek hugða, 92. Astar firna at ek hafa mynda skyli engi maðr geð hennar alt ok gaman. annan aldregi; 99. Svá kom ek næst, opt fá á horskan, at in nýta var er á heimskan ne fá, vígdrótt öll um vakin, lostfagrir litir. með brennandum Ijósum 93. Eyvitar firna ok bornum viði, maðr annan skal svá var mér vilstigr of vitaðr. þess er um margan gengr guma; 100. Ok nær morni, heimska or horskum * er ek var enn um- kominn, görir hölða sonu þá var saldrótt um sofin; sá inn mátki munr. grey eitt ek þá fann 94. Hugr einn þat veit, ennar góðu konu er býr hjarta nær, bundit bcðjum á. einn er hann sér um seva; 101. Mörg er góð mær, I 16 HÁVAMÁL.

cf görva kannar, þvíat óðrœrir hugbrigð við hali: er nú upp kominn þá ek þat reynda, á alda vés jarðar. er ið ráðspáka 108. Ifi er mér á, teygða ek á flærðir fljóð; at ek væra enn kominn háðungar hverrar jötna görðum or, leitaði mér it horska man, ef ek Gunnlaðar ne nytak ok hafða ek þess vætkis vífs. ennar góðu konu, 102. Heima glaðr gumi þeirrar er lögðumk arm yfir. ok við gesti reifr 109. Ens hindra dags sviðr skal um sik vera, géngu hrimþursar minnigr ok málugr, Háva ráðs at fregna ef hann vill margfróðr verá Háva höllu í; opt skal góðs geta. at Bölverki þeir spurðu, 103. Fimbulfambi heitir efhann væri með böndum kominn, sá er fátt kann segja, eða hefði hánum of sóit. þat er ósnotrs aðaL 110. Baugeið Óðinn

■ ■■■ — hygg ek at unnit hafi, 104. Enn aldna jötun ek sótta, hvat skal hans trygðum trúa? nii em ek aptr um kominn, Suttung svikinn fátt gat ek þegjandi þar; hann lét sumbli frá mörgum orðum ok grætta Gunnlöðu. mælta ek í minn frama í Suttungs sölum. 105. Gunnlöð mér um gaf 111. Mál er at þylja gullnum stóli á þularstóli at drykk ins dýra mjaðar; Urðar brunni at; ill iðgjöld lét ek sá ek ok þagðak, hana eptir hafa sá ek ok hugðak, síns ins heila liugar, hlýdda ek á manna mál. síns ins svára seva. 112. Of rúnar heyrða ck dœma 106. Rata munn létumk [ok regindóma, rúms um fá, né um risting þögðu] ok um grjót gnaga; né um ráðum þögðu yfir ok undir Háva höllu at stóðumk jötna vegir, Háva höllu í, svá hætta ek höfði til. heyrða ek segja svá: 107. Vel kcypts litar Í13* Ráðumk þér, Loddfafnir, hefi ek vcl notið, at þú ráð nemir, fás cr fróðum vant; njóta mundu ef þú nemr: HÁVAMÁL. 17 nótt þú rísat, þanns þú vel trúir, nema á njósn sér, farðu at fmna opt; v eða þú leitir þér innan út staðar. þvíat hrísi vex 114. Ráðumk þér, Loddfafnir, ok hávu grasi at þú ráð nemir, * vegr, er vætkLtreðr. njóta mundu ef þú nemr: 121. Ráðumk þér, Loddfafnir, íjölkunnigri konu en þú ráð nemir, skalattu í faðmi sofa, njóta mundu ef þú nemr: svá at hon lyki þik liðum. góðan mann teygðu ' H5. Hon svá görir, þér at gamanrúnum, at þú gáir eigi ok nem líknargaldr, meðan þú lifir. þings né þjóðans máls, 122. Vin þínum mat þú villat ver þú aldregi né mannskis gaman, fyrri at flaumslitum; ferr þú sorgafullr sofa. * sorg etr hjarta, 116. Ráðumk þér, Loddfafnir, ef þú segja ne náir at þú ráð nemir, einhverjum allan hug. njóta mundu ef þú nemr: 123. Ráðumk þér, Loddfafnir, annars konu en þú ráð nemir, teygðu þér aldregi njóta mundu ef þú nemr: eyrarúnu at. orðum skipta 117. Ráðumk þér, Loddfafnir, þú skalt aldregi en þú ráð nemir, við ósvinna apa; njóta mundu ef þú nemr: 124. þvíat af illum manni á íjalli eða firði ♦ mundu aldrcgi ef þik fara tíðir, góðs laun um geta; fástu at virði vel. en góðr maðr 118. lllanmann mun þik görva mega láttu aldregi líknfastan at lofi. óhöpp at þér vita; 125. Sifjum er þá blandat, þvíat af illum manni hverr er scgja ræðr fær þú aldregi einum allan hug; gjöld ens góða hugar. alt er betra 119. Ofarla bíta en sé brigðum at vera, ek sá einum hal * era sá vinr öðrum er vilt eitt segir. orð illrar konu; 126. Ráðumk þér, Loddfafnir, íláráð tunga en þú ráð nemir, varð hánum at fjörlagi, njóta mundu ef þú nemr: ok þeygi um sanna sök. þrimr orðum senna 120. 'Veiztu ef þú vin átt, skalattu þér við verra mann: Edda.. 2 18 HÁVAMÁL. opt inn betri bilar, hafðu aldregi þá er inn verri vegr. gest né ganganda; 127. Skósmiðr þú verir opt vitu ógörla né skeptismiðr, J)eir er sitja inni fyrir, nema J)ú sjálfum þér sér; * hvers J>eir ’ro kyns er koma. skór er skapaðr illa, . 134. [Löstu ok kosti eða skapt sé rangt, bera ljóða synir |)á er |)ér böls beðit. blandna brjóstum í;] 128. Ráðumk þér, Loddfafnir! erat maðr svá góðr en f)ú ráð nemir, at galli ne fylgi, njóta mundu ef ]ni nemr: né svá illr at einugi dugi. hvars J)ú böl kant, 135. At hárum Jml kveð J)ú J)ér bölvi at, hl$e þú aldregi, ok gefat J)ínum íjándum frið. opt er gott J)at er gamlir kveða; 129. Ráðumk J)ér, Loddfafnir! opt or skörpum belg en J)ú ráð nemir, skilin orð koma, njóta mundu ef þú nemr: J)eim er hangir með ham illu feginn ok skollir með skrám ver J)ú aldregi, ok váfir með vílmöguín. en lát J)ér at góðu getið. , 136. Ráðumk þér, Loddfafnir! 130. Ráðumk J)ér, Loddfafnir! en J)ú ráð nemír, en J)ú ráð nemir, njóta mundu ef J)ú nemr: njóta mundu ef J)ú nemr: gest J)ú ne geyja upp líta skalattu í orrostu; né á grind hrækir, gjalti glíkir get J)ú váluðum vel. verða gumma synir, 137. Ramt er J)at tré, síðr þitt um heilli haBr. er ríða skal 131. Ef J)ú vilt J)ér góða konu öllum at upploki: kveðja at gamanrúnúm, baug J)ú gef, ok fá fögnuð af; eða J)at biðja mun J)ér fögru skaldu heita læs hvers á liðu. ok láta fast vera, 138. Ráðumk J)ér, Loddfafnir! Ieiðisk mangi gott ef getr. en J)ú ráð nemir, 132. Varan bið ek ])ik vera njóta mundu ef J)ú nemr: ok eigi ofvaran, hvars J)ú öl drekkr ver J)ú við öl varastr kjós J)ú J)ér jarðarmegin, ok við annars konu, J)víat jörð tekr við ölðri, ok við J)at ið þriðja en eldr við sóttum, at J)jófar ne leiki. eik við abbindi, 133. At háði né hlátri ax við fjölkyngi, -IÍÁVAMÁL. 19

höll við hýrógi, ok reist hroptr rögna. héiptum skal mána kveðja, 144. Óðinn með ásum beiti við bitsóttum, en fyr álfum Dáinn, en við bölvi rúnar, Dvalinn ok dvérgum fyrir, fold skal við ílóði taka. Ásviðr jötnum fyrir, ek reist sjálfr sumar. 139. Veit ek at ek hékk 145. Veiztu hve rísta skal? vindga meiði á veiztu hve ráða skal? nætr allar níu, veiztu hve fá skal? geiri unðaðr 10 veiztu hve freista skal? 0 ok gefinn Oðni, veiztu hve biðja skal? sjálfr sjálfum mér, veiztu hve blóta skal? á jþeim meiði, veiztu hve senda skal? er mangi veit veiztu hve sóa skal? hvers hann af rótum renn. 146. Betra er óbeðit 140. Við hleifi mik seldu en sé ofblótið, né við hornigi, ey sér til gildis gjöf; nýsta ek niðr, betra er ósent nam ek upp rúnar, en sé ofsóit. œpandi nam, Svá þundr um reist féll ck aptr þaðan. fyr þjóða rök, 141. Fimbulljóð niu þar hann upp um reis, ’ nam ek af enum frægja syni er hann aptr of kom. Bölþórs Bestlu föður, 147. Ljóð ek þau kann, ok ek drykk of gat er kannat þjóðans kona ens dýra mjaðar ' ok mannskis mögr: r ausinn Oðrœri. hjálp heitir eitt, 142. þá nam ek frævask en þat þér hjálpa mun ok fróðr vera við sökum ok sorgum ok vaxa ok vel hafask; ok sútum görvöllum. orð mér af orði 148. þat kann ek annat, orðs leitaði, cr þurfu ýta synir, verk mér af vcrki þeir er vilja læknar liva. verks leitaði. 149. þat kann ek þriðja, 143. Rúnar munt þú finna ef mér verðr þörf mikil ok ráðna stafi, hapts við mína heiptmögu: mjök stóra stafi, eggjar ek dcyfi mjök stinna stafi, minna andskota, er fáði fimbulþulr bítað þeini vápn né velir. ok görðu ginnregin 150. þat kann ek et 1‘jórða, 2* 20 HAVAMÁL. ef mér fyrðar bera at þeir villir fara bönd at bóglimum: sinna heimhama, svá ek gel, sinna heimhuga. at ek ganga má, 157. {>at kann ek ið elliptá, sprettr mér af fótum fjöturr * ef ek skal til orrostu en af höndum hapt. leiða langvini: 151. |>at kann ek it fimta, undir randir ek gel, ef ek sé af fári skotinn en þeir með ríki fara ílein í fólki vaða: heilir hildar til, flýgra hann svá stint, 10 heilir hildi frá, at ek stöðvigak, |íoma þeir heilir hvaðan. ef ek hann sjónum of sék. 158. {>at kann ek ið tólpta, 152. |>at kann ek et setta, ef ek sé á tré uppi ef mik særir þegn váfa virgilná: á rótum rás viðar, * svá ek ríst , ok pann hal ok í rúnum fák, er mik heipta kveðr, at sá gengr gumi þann eta mein heldr en mik. ok mælir við mik. 153. {>at kann ek it sjaunda, 159. {>at kann ek ið þrettánda, ef ek sé hávan loga 20 ef ek skal þegn ungan sal um sessmögum: verpa vatni á: brennrat svá breitt, munað hann falla, at ek hánum bjargigak; þótt hann í fólk komi, þann kann ek at gala. hnígra sá halr fyr hjörum. 154. {>at kann ek ið átta, * 160. {>at kann ek ið fjugrtánda, er öHum er ef ek skal fyrða liði nytsamlikt at nem^: telja tíva fyrir: hvars hatr vex ása ok álfa með hildings sonum, ek kann allra skil, þat má ek bœta brátt. 30 fár kann ósnotr svá. 155. {>at kann ek ið níunda, 161. {>at kann ek ið fimtánda, ef mik nauðr um stendr, er gól {>jóðreyrir at bjarga fari mínu á floti: dvergr fyr Dellings durum: vind ek kyrri afl gól hann ásum, vági á, ♦ en álfum frama, ok svæfik allan sæ. hyggju Hroptatý. 156. {>at kann ek ið tíunda, 162. {>at kann ek ið sextánda, ef ek sé túnriður ef ek vil ins svinna mans leika lopti á: hafa geð alt ok gaman: ek svá vink, 40 hugi ek hverfi HÁVAMÁL. 21 hvítarmri konu, — alt er betra ok sny ek hennar öllum sefa. er einn um kann, 163. þat kann ek ið sjautjánda, þat fylgir ljóða lokum, — at mik mun seint firrask nema þeirri einni, eð manunga man. * er mik armi verr Ljóða þessa eða mín systir sé. mun |)u, Loddfafnir! 165. Nú eru Hávamál kveðin Iengi vanr vera, Háva höllu í, þó sé þér góð, ef þú getr, allþörf ýta sonum, nýt ef þú nemr, ío óþörf jötna sonum; þörf ef þú þiggr. heill sá er kvað! 164. þat kann ek ið átjánda, heill sá er kann! er ek æva kennig^ njóti, sá er nam! mey né manns konu, heilir þeirs hlýddu.

oQo

I

v VAFf>RÚÐNISMÁL

Óðinn. Óðinn.

, R»ð f)ú mér nú, Frigg! 6. Heill þú nú, Vafþrúðnir! alls mik fara tíðir nú em ek í höli kominn at vitja Vafþrúðnis; á þik sjálfan sjá; forvitni mikla * hitt vil ek fyrst vita, kveð ek inér á fornum stöfum ef þú fróðr sér við þann inn alsvinna jötun. eða alsviðr jötunn. Frigg. Vafþrúðnir. 2. Hcima letja 7. Hvat er þat manna, ek munda Herjaföðr er í niínum sal í görðum goða; verpumk orði á? þvíat engi jötun út þú ne komir ek hugða jafnramman órum höllum ofrá, sem Vafþrúðni vera. neina þú inn snotrari sér. Óðinn. * Óðinn. 3. Fjölð ek fór, 8. Gagnráðr ek , íjölð ek freistaða, nú emk af göngu kominn Qöld ek reynda regin, þyrstr til þinna sala, hitt vil ek vita, laðar þurfi hve'Vafþrúðnis liefi ek lengi farit salakynni sé. ok þinna andfanga, jötunn! Frigg. 4. Heill þú farir, 9. Hví þú þá, Gagnráðr, heill þú aptr komir, mælisk af gólfi fyrir? heill þú á sinnum sér; * farðu í sess í sal! œði þér dugi, þá skal freista, hvars þú skalt, órr aldaföðr! hvárr íleira viti, orðum mæla jötun! gestr eða inn gamli þulr. 5. Fór þá Óðinn, Gagnráðr. at freista orðspeki 10. Oauðigr inaðr, þess ins alsvinna jötuns; er til auðigs kemr, at höllu hann kom, mæli þarft eða þegi: er átti lms faðir, ofrmælgi mikil inn gékk Yggr þegar. hygg ek at illa geti . VAFþHÚÐNISMÁL. 23 hveim er við kaldrifjaðan kemr. opin renna hon skal um aldrdaga, H. Segðu mér, Gagnráðr, verðrat íss á á. alls þú á gólfi vill Vafþrúðnir. þíns um freista frama, * 17. Segðu þat, Gagnráðr, hve sá hestr heitir, alls þú á gólfi. vill er hverjan dregr þíns um freista frama, dag of dróttmögu? hve sá völlr heitir, Gcignráðr. er finnask vígi at 12. Skinfaxi heitir, Surtr ok in svásu goð? er inn skíra dregr Gagnráðr. dag um dróttmögu, 18. Vígríðr heitir völlr, hesta beztr þykkir er finnask vígi at hann með reiðgotum, Surtr ok in svásu goð: ey lýsir mön af mari. hundrað rasta Vafþrúðnir. hann er á hverjan veg, 13. Segðu þat, Gagnráðr, sá er þeim völlr vitaðr. alls þú á gólfi vill Vafþríiðnir. þíns um freista frama, 19. Fróðr ertu nú, gestr, hve sá jór heitir, 20 far þú á bekk jötuns, er austan dregr ok mælumk í sessi saman: nótt of nýt regin? höfði veðja Gagnráðr. við skolum höllu i, 14. Hrímfaxi heitir, gestr! um geðspeki. er hverja dregr nótt of nýt regin, meldropa fellir hann Gagnráðr. morgin hvern, 20. Segðu þat ið eina, þaðan kemr dögg um dala. ef þitt œði dugir, Vafþrúðnir. ok þú, Vafþrúðnir, vitir: 15. Segðu þat, Gagnráðr, hvaðan jörð um kom alls þú á gólfi vill eða upphiminn þíns um freista frama, fyrst? inn fróði jötunn! hve sú á heitir, er deilir með jötna sonum 21. Or Ýmis holdi grund ok ineð goðum? var jörð um sköpuð, Gagnráðr. en or beinum björg, 16. Ifing heitir á himinn or hausi er deilir með jötna sonum ins hríinkalda jötuns, grund ok með goðurn; en or sveita sjór.

V 24 VAFJjRUÐNISMÁL.

Gagnráðr. skolu ey fara 22. Segðu þat annat, unz rjúfask regin]. ef þitt œði dugir, Gagnráðr. ok þú, Vafþrúðnir, vitir: 28. Segðu þat ið fimta, hvaðan máni um kom, alls þik fróðan kveða, sá er ferr menn yfir, ok þú, Vaf])rúðnir, vitir: eða sól ið sama? hverr Asa elztr eða Ýmis niðja 23. Mundilfœri heitir, yrði í árdaga. hann er mána faðir 10 Vafþrúðnir. ok svá sólar ið sama: 29. Orófi vetra himin hverfa áðr væri jörð sköpuð, þau skolu hverjan dag, þá var borinn; öldum at ártali. J>rúðgelmir Gagnráðr. var þess faðir, 24. Segðu fat ið priðja, en Aurgelmir afi. alls þik svinnan kveða, Gagnráðr. ok f)ú, Vaffjrúðnir! vitir: 30. Segðu þat it setta, hvaðan um kom, alls þik svinnan kveða, sá er ferr drótt yfir, 20 ok þú, Vafþrúðnir, vitir: eða nótt með niðum? hvaðan Aurgelmir kom Va fþi'úðnir. > með jötna sonum 25. Dellíngr heitir, fyrst, inn fróði jötunn? liann er dags faðir, en nótt var Nörvi borin; 31. Or Elivágum ný ok nið stukku eitrdropar, skópu nýt regin svá óx unz varð or jötunn, öldum at ártali. [en síum fleygði Gagnráðr. or suðheimi, 26. Segðu f>at ið Qórða, hyrr gaf hrími fjör]. alls þik fróðan kveða, Gagnráðr. ok þú, Vafþrúðnir, vitir; 32. Segðu þat ið sjaunda, hvaðan vetr um kom alls þik svinnan kveða, eða varmt sumar ok þú, Vafþrúðnir, vitir: fyrst með fróð regin. hve sá börn gat, Vafþrúðnir. enn baldni jötunn, 27. Vindsvalr heitir, er hann hafðit gýgjar gaman. hann er vetrar faðir, en Svásuðr sumars: 33. Undir hendi vaxa [ár of bæði þau kváðu hrímþursi VAFJ)RÚÐNISMÁL. 25

mey ok mög saman; ok varðað hann ásum alinn. fótr við fœti gat Vafprúðnir. ins fróða jötuns 39. í Vanaheimi sérhöfðaðan son. skópu hann vís regin, Gagnráðr. ♦ ok seldu at gíslingu goðum; 34. Segðu þat ið átta, í aldar rök alls |)ik fróðan kveða, hann mun aptr koma ok f)ú, Yafþrúðnir, vitir: - heim með vísum vönum. hvat J)ú fyrst um mant, Gagnráðr. eða fremst um veizt; 40. Segðu þat et ellipta, þú ert alsviðr jötunn. alls þú tíva rök öll, Vafþrúðnir, vitir: 35. Orófi vetra hvat vinna áðr væri jörð um sköpuð, herjaföðrs at, þá var Bergelmir borinn; * unz rjúfask regin. þat ek fyrst um man, Vafprúðnir. er sá inn fróði jötunn 41. Allir einherjar r var á lúðr um lagiðr. Oðins túnum i Gagnráðr. höggvask hverjan dag: 36. Segðu þat ið níunda, val þeir kjósa alls þik svinnan kveða, ok ríða vígi frá, ok þú, Yafþrúðnir, vitir: sitja meir um sáttir saman. hvaðan vindr um kemr, Gagnráðr. sá er ferr vág yfir; 42. Segðu þat ið tólpta, æ menn hann sjálfan um sjá. * hví þú tíva rök öll, Vafþrúðnir, vitir? 37. Hræsvelgr heitir, frá jötna rúnum er sitr á himins enda, ok allra goða jötunn í arnar ham; segðu ið sannasta, af hans vængjum inn alsvinni jötunn! kveða vind koma alla menn yfir. 43. Frá jötna rúnum Gagnráðr. ok allra goða 38. Segðu þat ið tíunda, ek kann segja satt; alls þú tíva rök þvíat hvern hefi ek öll, Vafþrúðnir, vitir: heim um komit, hvaðan Njörðr um kom níu kom ek heima með ása sonum? fyr neðan, hofum ok hörgum hinnig deyja or helju halir, hann ræðr hunnmörgum, 26 VAFþRÚÐ NISMÁL.

Gagnráðr. þeirra í heimi eru, 44. Fjölð ek fór, þó þær með jötnum alask. fjölð ek freistaðak, Gagnráðr. fjölð ek reynda rcgin. 50. Fjölð ek fór, Hvat lifir manna, * fjölð ek freistaðak, þá er inn mœra líðr fjölð ek reynda regin! fimbulvetr með fírum? hverir ráða æsir Vafprúðnir. eignum goða, 45. Líf ok Lífþrasir, þá er sloknar Surta logi? en þau leynask munu 10 í holti Hoddmímis; 51. Viðarr ok Vali morgindöggvar byggja vé goða, þau sér at mat hafa, þá er sloknar Surta logi; þaðan af aldir alask. Móði ok Magni Gagnráðr, skolu Mjöllni hafa 46. Fjölð ek fór, ok vinna at vígþroti. fjölð ek freistaðak, Gagnráðr. fjölð ek reynda regin! 52. Fjölð ek fór, hvaðan kemr sól fjölð ek freistaðak, á inn slétta himin, 20 fjölð ek reynda regin! f)á er þessa hefir farit? hvat verðr Oðni at aldrlagi, 47. Eina dóttur þá er rjúfask regin? berr álfröðull, Vafprúðnir. áðr hana Fenrir fari; 53. Úlfr gleypa mun sú skal ríða, aldaföðr, þá er regin deyja, þess mun Viðarr reka: móður brautir mær. kalda kjapta Gagnráðr. liann klyfja mun 48. Fjölð ek fór, 30 vitnis vígi at. fjölð ck freistaðak, Gangráðr. fjölð ek reynda regin! 54. Fjölð ek fór, hverjar ’ro J)ær meyjar fjölð ek freistaðak, er líða mar yfir fjölð ek reynda regin! r fróðgeðjaðar fara? hvat mælti Oðinn, Vafprúðnir. áðr á bál stigi, 49. þrjár þjóðár falla sjálfr í eyra syni? J)orp yfir Vafpniðnir. meyja Mögþrasis; 55. Ey manni þat veit, hamíngjur einar 40 hvat þú í árdaga

i / VAFþRÚÐNISMÁL. 27 sagðir í eyra syni. Nú ek við Óðin deildak Feignm munni mælta ck mína orðspeki; mína forna stafi þú ert æ vísastr vera! ok um ragna rök.

G R I M N 1 S M Á t.

Ilrauðungr konungr átti tvá so- * þá til konungs tekinn, ok varð nu, hét annarr Agnarr, en annarr maðr agætr. Geirrijðr. Agnarr var tíu vetra, Óðinn ok Frigg sátu i Hlið- en Geirröðr átta vetra. þeir réru skjálfu, ok sá um heima alla. tveir á báti með dorgar sínár at Oðinn mælti: ”sér þú Agnar fóstra smáfiski; vindr rak þá í haf út. þinn, hvar liann elr börn við gýgi j>eir brutu í náttmyrkri við land, í hellinum? en Geirröðr fóstri ok géngu upp, fundu kotbónda minn er konúngr, ok sitr nú at einn: þar váru þeir um vetrinn. landi.” Frigg segir: ”hann er mat- Kerling fóstraði Agnar, en karl níðingr sá, at hann kvelr gesti Geirröð, ok kendi hánum ráð. sína, ef hánum þikkja of margir At vári fékk karl þeim skip; en koma”. Óðinn segir, at þat er in er þau kerling leiddu þá til stran- mesta lygi; þau veðja um þctta dar, þá mælti karl einmæli við mál. Frigg sendi eskimey sína Gcirröð. j>eir féngu byr, ok kvá- Fullu til Geirröðar, hon bað ko- mu til stöðva föður síns. (Jeir- nung varask, at cigi fyrgerði há- röðr var fram í skipi, liann hljóp num fiölkunnigr maðr sá, er þar upp á\land, en hralt út skipinu, var kominn í land; ok sagði þat ok mælti: ”Far þú nú þar er smyl mark á, at engi hundr var svá hafi þik’>. Skipit rak í haf út, en ólmr, at á hann mundi hlaupa.

Geirröðr gékk upp til bœjar, há- * En þat var inn mesti hégómi, at num var þar vel fagnat; en faðir Gcirröðr konungr væri eigi mat- hans var þá andaðr. Geirröðr var góðr, ok þó lætr liann handtaka 28 GRIJWNISMÁL.

þann mann, er eigi vildu hundar skal þórr vera, á ráða. Sá var í feldi blám, ok unz um riúfask regin. nefndisk Grimnir, ok sagði ekki 5. Ýdalir heita, fleira frá sér, J)ótt hann væri þar er hefir at spurðr. Konungr lét hann pína * sér um görva sali; til sagna, ok setja milli elda tvegg- Álfheim Frey gáfu ja, ok sat hann f>ar átta nætr. í árdaga Geirröðr konungr átti |)á son tíu tívar at tannfé. vetra gamlan, ok hét Agnarr eptir 6. Bœr er sá inn þriði, bróður hans. Agnarr gékk at 10 er blíð regin Grimni, ok gaf hánum horn fult silfri þöltðu sali: at drekka, sagði át konungr görði Valaskjálf heitir, illa, er hann lét pína hann sak- er vælti sér lausan. Grimnir draklt af, f>á var áss í árdaga. eldrinn svá kominn, at feldrinn * 7. Sökkvabekkrheitirennfjórði, brann af Grimni. Hann kvað: en þar svalar knegu 1. Heitr ertu, hripuðr! unnir yfir glymja: ok heldr til mikill; þar þau Óðinn ok Saga göngumk firr, funi! drekka um alla daga loði sviðnar, glöð or gullnum kerum. þótt ek á lopt beralt, 8. Glaðsheimr heitir ennfimti, brennumk feldr fyrir. þars en gullbjarta 2. Átta nætr sat ek ValhöII víð of þrumir; milli elda hér, en þar Hroptr kýss J V svá at mér mangi hverjan dag mat ne bauð, vápndauða vera. nema einn Agnarr, 9. Mjök er auðkent er einn skal ráða þeim er til Óðins koma, Geirröðar sonr salkynni at sjá: gotna landi. sköptum er rann rept, 3. , Heill skaltu, Agnarr! skjöldum er salr þakiðr, alls þik heilan biðr brynjum um bekki strát. veratýr vera: 10. Mjök er auðkent eins drykkjar þeim er til Óðins koma, þú skalt aldregi * salkynni at sjá: betri gjöld geta. vargr hangir s 4. Land er heilakt, fyr vestan dyrr, er ek liggja sé ok drúpir örn yfir. ásum ok álfum nær: 11. þrymheimr heitir eijn setti en í þrúðheimi er fíjassi bjó, GRIMNISMÁL. 29

sá inn ámátki jötunn; 18. Andhrímnir lætr en nú Skaði , i Eldhnmni skír brúðr goða, Sæhrímni soðinn: fornar tóptir föður. fleska bezt, 12. Breiðablik eru in sjaundu, * en þat fáir vitu, en |>ar Baldr hefir við hvat einherjar alask. sér um gerva sali: 19. Gera ok Freka á því landi, seðr gunntamiðr er ek liggja veit hróðigr herjaföðr: fæsta feiknstafi. 10 en við vín eitt V 13. Himinbjörg eru en áttu, vápngöfugr en þar Heimdall Óðinn æ lifir. kveða valda véum: 20. Huginn ok Muninn þar vörðr goða drekkr fljúga hverjan dag í væru ranni jörmungrund yfir: glaðr inn góða mjöð. óumk ek of Hugin, 14. Fólkvangr er inn níundi, at hann aptr ne komið, en þar ræðr þó sjámk meir um Munin. sessa kostum í sal: 21. J>ytr |>und, hálfan val hon kýss unir |)jóðvitnis hverjan dag, fiskr flóði í: en hálfan Oðinn á. árstraumr þilíkir 15. er inn tíundi, ofmikill hann er gulli studdr, valglaumi at vaða. ok silfri |)akðr ið sama: 22. Valgrind heitir, en þar byggir er stendr velli á, flestan dag, heilög fyr helgum durum: ok svæfir allar sakir. forn er sú grind, 16. Nóatún eru en elliptu, en þat fáir vitu, en þar Njörðr hefir hve hon er í lás um lokin. sér um görva sali: 22. Fimm hundruð dura manna þengill ok um fjórum togum enn meinsvani svá hygg ek at Valhöllu vera: hátimbruðum hörgi ræðr. átta hundruð einherja 17. Hrísi vex ganga senn or einum durum ok há grasi f á er |>eir fara við vitni at vega. Viðars land ok viði: 24. Fimm hundruð gólfa en þar mögr of læzk ok um Qórum' togum af mars baki svá hygg ek Bilskirni með bugum: frœkn at hefna föður. ranna þeirra 30 GRIMNISMÁL.

er ek rept vita hverjan dag míns veit ek mest magar. er liann dœma ferr 25. Ileiörún heitir geit, at aski Yggdrasils; er stendr höllu á herjaföðrs, þvíat ásbrú ok bítr af Læráðs limum: * brenn öll loga, skapker fylla hon skal heilög vötn lilóa. ins skíra mjaðar, 30. Glaðr ok , knáat sú veig vanask. Gler ok Skeiðbrimir, 26. Eikþyrnir heitir hjörtr, Silfrintoppr ok Sinir, er stendr á höllu herjaföðrs, 10 Gísl ok Falhófnir: ok bítr af Læráðs limum: ok Léttfeti: en af hans hornum þeim ííða æsir jóm, drýpr í Hvergelmi; dag hvern þaðan eiga vötn öll vega: er þeir dœma fara 27. Síð ok Víð, at aski Yggdrasils. Sœkin ok Eikin, 31. J)rjár rœtr standa Svöl ok Gunnþró, á þrjá vega Fjörm ok Fimbulþul, undan asld Yggdrasiís: Rín ok Rennandi, Hel býr undir einni, Gipul ok Göpul, 20 annarri Hrímþursar, Gömul ok Geirvimul; þriðju mennskir menn. þær hverfa um hodd goða: 32 Ratatoskr heitir íkorni, J>yn ok Vin er renna skal J>öll ok IIöll at aski Yggdrasils: Gráð ok Gunnþorin. arnar orð 28. Vína heitir enn, hann skal ofan bera, önnur Vegsvinn, ok segja Níðhöggvi niðr. þriðja þjóðnuma: 33. Ilirtir eru ok fjórir, Nyt ok Nöt, þeirs af hefmgar á Nönn ok Hrönn, gaghálsir gnaga: Slíð ok Hríð, Dáinn ok Dvalinn, Sylgr ok Ylgr, Duneyrr ok Duraþrór. Víð ok Ván, 34. Ormar fleiri liggja Vönd ok Strönd, und aski Yggdrasils, Gjöll ok Leiptr, * en þat ofhyggi hverr ósviðra apa þær falla gumnum nær; Góinn ok Móinn en fallá til Heljar héðan. þeir ’ro Grafvitnis synir, 29. Iíörmt ok Örmt Grábakr ok Grafvölluðr, ok kerlaugar tvær, Ofnir ok Svafnir þær skal f)órr vaða, hygg ek at æ skyli GRIMNISMÁL. 31

meiðs kvistu má. 41. En or hans brám 35. Askr Yggdrasils gerðu blíð regin drýgir erfiði miðgarð manna sonum: meira en menn viti: en or hans heila hjörtr bítr ofan, váru þau in harðmóðgu en á hliðu fúnar, ský öll um sköpuð. skerðir Níðhöggr neðan. 42. Ullar hylli hefir 36. Hrist ok Mist ok allra goða vil ek at mér horn beri, hverr er tekr fyrstr á funa; Skeggöld ok Skögul, 10 þvíat opnir heimar verða Hlökk ok HerQötur, um ása sonum, Hildi ok j>rúði, J)á er hefja af hvera. Göll ok Geirölul, - 43. ívalda synir Randgríð ok Ráðgríð géngu í árdaga * ok Reginleif •* Skíðblaðni at skapa, þær bera einherjum öl. skipa bezt, 37. Arvakr ok Alsviðr skírum Frey, Jieir skolu yupp héðan nýtum Njarðar bur. svangir sól draga: 44. Askr Yggdrasils en und þeirra bógum 20 hann er œztr viða, fálu blíð regin, en Skíðblaðnir skipa, æsir, ísarnkol. Oðinn Asa, 38. Svalinn heitir, en jóa , hann stendr sólu fyrir Bilröst brúa

skjöldr sldnanda goði: * en skálda, björg ok brim ek veit Hábrók hauka at brenna skolu, en hunda Garmr. ef hann fellr ífrá. 45. Svipum hefi ek nú ypt 39. Sköll heitir úlfr, fyr sigtíva sonum, er fylgir enu skírleita goði 30 við þat skal vilbjörg vaka: til varna viðar: öllum ásum en annarr Hati, þat skal inn koma hann er Hróðvitnis sonr, Œgis bekki á sá skal fyr heiða brúði himíns. Œgis drekku at.

40. Or Ýmis lioldi * 46. Hétumk Grímr, var jörð um sköpuð,. hétumk Gangleri, en or sveita sær: Herjan ok Hjálmberi, björg or beinum, J>ekkr ok þriði, ' baðinr or hári, j)undr ok Uðr, en or hausi himinn. 40 ok Hár, 32 GRIMNISMÁL.

47. Saðr ok Svipall er þú ert mínu gengi, ok Sanngetall, öllum einherjum ok Óðins hylli, Herteitr ok Hnikarr, 52. Fjölð ek þér sagða, Bileygr, Baleygr, en þú fátt um mant; Bölverkr, Fjölnir, * of þik véla vinir: Grímr ok Grimnir mæki liggja Glapsviðr ok Fjölsviðr. ek sé míns vinar 48. Síðhöttr, Síðskeggr, allan í dreyra drifinn. Sigföðr, Hnikuðr, 53. Eggmóðan val Alföðr, Valföðr, nú mun Yggr liafa, Atriðr ok Farmatýr; þitt veit- ek líf um liðit: einu nafni úvar ’ro dísir, - f hétumk aldregi nú knáttu Oðin sjá, síz ek með fólkum fór. nálgastu mik ef þú megir! 49. Grimni mik hétu 54. Óðinn ek nú heiti, at Geirröðar, Yggr ek áðan hét, en Jálk at Asmundar, hétumk f)undr fyrir þat: en J)á Kjalar, Vakr ok Skilfmgr, er ek kjálka dró, Váfuðr ok Hróptatýr, þrór J)ingum at: Gautr ok Jállír með goðum: Viður at vígum, Ofnir ok Svafnir, Óski ok Ómi, er ek hygg at orðnir sé Jafnhár ok Biflindi, allir at einum mér. Göndlir ok Harbarðr með goðum. Geirröðr konungrsat,ok hafði 50. Sviðurr ok Sviðrir ♦ sverð um kné sér, ok brugðit til ' r ek hét at Sökkmímis, miðs. En er hann heyrði at Oðinn ok dulða ek þann inn aldna jötun; var þar kominn, þá stóð hann upp, þá er ek Miðvitnis vark ok vildi taka Óðin frá eldinum. é ins mœra burar Sverðit slapp or hendi hánum, ok orðinn einbani. vissu hjöltirí niðr: konungr drap 51. Ölr ertu, Geirröðr, fœti, ok steyptisk áfram, en sverð- hefir þú ofdrukkit, it stóð í gögnum hann,okfékkhann miklum ertu miði tældr: bana. Óðinn hvarf þá, en Agnarr miklu ertu hnugginn, , var þar konungr lengi síðan. 33

A L V í S S M Á L,

0

Dekki breiða, þat ið unga man hafa, nú skal brúðr með mér ok þat gjaforð geta. heim í sinni snúask, 7. Sáttir þínar hratað um megi er ek vil snemma hafa, mun hverjum þikkja, * ok þat gjaforð geta; heima skalat hvíld nema. eiga vilja heldr 2. Hvat er þat fíra? en án vcra hví ertu svá fölr um nasar? þat ið mjallhvíta man. vartu í nótt með ná? 8. Meyjar ástum þursa líki 10 muna þér verða, þikki mér á þér vera, vísi gestr! of varið, ertattu til brúðar borinn. ef þú or heimi 3. Alvíss ek heiti, kant hverjum at segja bý ek fyr jörð neðan, alt þat er ek vil vita. á ek undir steini stað; [9. Freista máttu, Vingþórr! vagna vers alls þú frekr ert, ek em á vit kominn; dvergs at reyna dug; bregði engi föstu heiti fíra! heima alla níu 4. Ek mun bregða, hefik of farit, þvíat ek brúðar á 20 ok vitað vetna hvat.] flest um ráð sem faðir; 10. Segðu mér þat, Alvíss! varka ck heima, öll of rök fíra þá er þér heitið var, vörumk, dvergr! at vitir: at sá einn er gjöfir með goðum. hve sú jörð heitir, 5. Hvat er þat rekka, er liggr fyr alda sonum er í ráðum telsk heimi hverjum í? fljóðs ens fagrglóa? 11. Jörð heitir með mönnum, Fjarra fleina en með ásum fold, þik munu fáir kunna, kalla vega vanir, hverr hefir þik baugum borit? ígrœn jötnar, 6. Vingþórr ek heiti, álfar gróandi, ek hcfi víða ratað, kalla aur uppregin. sonr em ek Síðgrana; 12. Segðu mér þat, Alvíss! at ósátt minni skáltu öll of rök fira Eddfí. 3 34 ALVÍSSMÁL vörumk, dvergr! at yitir: 19. Ský lreitir með mönnum, hve sá lifminn heitir, en skúrván með goðum, er á kendi kalla vindflot vanir, heimi hverjum í? úrván jötnar, 13. Himinn heitir með mönnum, álfar veðrmegin, en hlýrnir með goðum, kalla í helju hjáhn huliös. kalla vindofni vanir, 20. Segðu mér þat, Ahíss! uppheim jötnar, öll of rök fíra álfar fagraræfr, vörumk, dvergr! at vitir: dvergar drjúpansal. 10 hve sá vindr heitir, 14. Segðu mór Jiat, Alviss! er víðast ferr öll of rök fíra heimi hverjum í? vörumk, dvergr! at vitir: 21. Vindr heitir með mönnurn, hversu máni heitir, en vávuðr mcð goðuin, sá er menn sjá kalla gneggjuð ginnregin, heimi hverjum í? œpi jötnar, 15. Máni heitir með mönnum, álfar dynfara, en mylinn með goðum, kalla í helju hviðuð. kalla hverfanda livel helju i, 22. Segðu mér þat, Alvíss! skyndi jötnar, 20 ÖII of rök fíra en skin dvergar, vörumk, dvergr! at vitir: kalla álfar ártala. hve þat logn heitir, 16. Segðu mér þat, AIvíss! er liggja skal - öll of rök fíra heimi hverjum í? vörumk, dvergr! at vitir: 23. Logn heitir með mönnum, hve sú sól heitir, en lægi með goðum, er sjá alda synir kalla vindslot vanir, heimi hverjum í? ofhlý jötnar, 17. Sól heitir með mönnum, álfar dagseva, en sunna með goðum, 30 kalla dvergar dags veru. kalla dvergar dvalins leika, 24. Segðu mér þat, Alvíss! eygló jötnar, öll of rök fíra álfar fagrahvel, vörumk, dvergr! at vitir: alskír asa synir. hve sá marr heitir, i 18. Segðu mér þat, Alvíss! er menn róa Öll of rök fíra heimi hverjum í? vörumk, dvergr! at vitir: 25. Sær heitir með mönnum, hve þau ský heita, en sílægja með goðum, er skúrum blandask kalla vág vanir, heimi hverjum í? 40 álheim jötnar, ALVÍSSMÁL. 35

álfar Iagastaf, óljós jötnar, kalla dvergar djúpan mar. álfar svefngaman, 26. Segðu mér |)at? Alvíss! kalla dvergar draumnjörun. öll of rök fíra 32. Segðu mér þat, Alvíss! vörumk, dvergr! at vitir: ■Tc öll of rök fíra hve sá eldr lieitir, vörumk, dvergr! at vitir: er brenn fyr alda sonuin hve þat sáð heitir, heimi hverjum í? er sá alda synir 27. Eldr heitir með mönnum, heimi hverjum í? en með ásum funi, 33. Bygg heitir með mönnum, kalla vag vanir, en barr með goðum, frekan jötnar, kalla vaxt vanir, en forbrenni dvergar, æti jötnar, kalla í helju liröðuð. álfar lagastaf, 28. Segðu mér þat, Alvíss! * kalla i helju hnipinn. öll of rök fíra 34. Segðu mér þat, Alvíss! vörumk, dvergr! at vitir: öll of rök fíra hve sá viðr heitir, vörumk, dvergr! at vitir: - er vex fyr alda sonuin hve þat öl lieitir, heimi hverjum í? er drekka alda synii\ 29. Viðr heitir með mönnum, lieimi hverjum í? en vallarfax með goðum, 35. Ö1 heitir með mönnum, kalla hlíðþang halir, en með ásum bjórr, eldi jötnar, kalla veig vanir, álfar fagrlima * hreina lög jötnar, kalla vönd vanir. en í helju mjöð, - - t 30. Segðu mér jþat, Alvíss! kalla sumbl Suttungs synir. öll of rök fíra 36. í einu brjósti vörumk, dvergr, at vitir: ek sák aldregi hve sú nótt heitir fleiri forna stafi; en Nörvi kenda miklum tálum heirni hverjum í? ek kveð tældan þik; 31. Nótt heitir með mönnum, uppi ertu, dvergr! um dagaðr, en njól með goðum, nú skínn sól í sali. kalla grímu ginnregin, •*

3* /

36

II Ý M I S K V I Ð A.

\ 1. ilr valtívar Elivága veiðar námu, hundvíss Hýmir ok snmblsamir, at himins enda: áðr saðir yrði; á minn faðir* hristu teina * móðugr ketil, ok á hlaut sá, rúmbrugðinn hver, fundu feir at Œgis rastar djúpan.“ örkost hvera. 6. „Yeiztu ef lúggjum 2. Sat bergbúi þann IögveIIi?“ J)arnteitr fyrir 10 „Ef, vinr! vélar - mjök glíkr megi við görvum til.a miskorblinda; Fóru drjúgum leit í augu dag þann fram r Yggs barn í þrá: Asgarði frá, „])ii skalt ásum unz til Egils kvámu. opt sumbl göra.“ 7. Ilirði hann hafra 3. Önn fékk jötni horngöfgasta, orðbæginn halr, hurfu at höllu liugði at hefnduin er Ilýmir átti; hann næst við goð; 20 mögr fann öinmu bað hann Siljar ver mjök leiða sér, sér fœra hver, liafði höfða „þann ek öllum öl hundruð níu. yðr of heita.“ 8. ' En önnur gékk 4. Né J)at máttu algullin fram mœrir tífar, brúnhvít bera né ginnregin bjórveig syni: of geta hvergi; 9. „Áttniðr jötna! unz nf trygðum ck viljak ykr Týr Hlórriða hugfulla tvá ástráð mikit und hvera setja; einum sagði: er minn frí 5. „Býr fyr austan mörgu sinni HYMISKVIÐA. glöggr við gesti, þar váru Jiiórar görr ills hugar.í4 þrír of teknir, 10. En váskapaðr bað senn jötunn varð síðbúinn sjóða ganga. harðráðr Hýmir 15. Ilvern létu þeir lieim af veiðum. höfði skemra, Gékk inn í sal, ok á seyði glumðu jöklar, síðan báru; var karls er kom át Sifjar verr, kinnskógr frörinn: áðr sofa géngi, 11. „Ver f>ú heill, Hýmir! einn með öllu í liugum góðum, yxn tvá Hýmis. nú er sonr kominn 16. Jótti hárum lil sála þinna, Hrungnis spjalla sá er við vættum verðr Hlórriða af vegi löngum; vel fullmikill: fylgir hánuin munum at apni hróðrsandskoti, öðrum verða vinr verliða, við veiðimat Véorr heilir sá. vér þrír lifa. 12. Sé j)ú hvar sitja 17. Véorr kvazk vilja und salar gafli, á vág róa, svá forða sér, ef ballr jötunn stendr súl fyrir.“ — beitur gæfi.a Sundr stökk súla „Hverf þú til hjarðar, fyr sjón jötuns, ef þú hug trúir, en áðr í tvau . brjótr bergdana! áss brotnaði. beitur sœkja. 13. Stukku átta, 18. þess vænti ek, en einn af þeim at þér myni hverr harðsleginn ögn af oxa heill, af þolli; auðfeng vera. fram géngu þeir, Sveinn sýsliga en forn jötunn sveif til skógar, sjónum leiddi þar er uxi stóð sinn andskota, alsvartr fyrir. 14. Sagðit hánum 19. Braut af þjóri hugr vel þá, þurs ráðbani er liann sá gýgjar græti hátún ofan á gólf kominn; horna tveggja. HYMISKVIÐA.

„Verk þikkja þín sökðisk síðan verri myklu, sá fiskr í mar. kjóla valdi! 25. Óteitr jötunn en þú kyrr sitir!“ er þeir aptr réru, 20. Bað hlunngota svá at ár Hýmir hafra dróttinn ekki rnælti, áttrunn apa veifði liann rœði útar fœra; veðrs annars til. en sá jötunn 26. „Mundu of vinna sína talði verk hálft við mik, litla fýsi at þú heim hvali at róa Iengra. haf til bœjar, 21. Dró mœrr Hýmir eða flotbrúsa móðugr hvali festir okkarn einn á öngli 27. Gékk Hlórriði, upp senn tvá; greip á stafni, en aptr í skut vatt með austri Óðni sifjaðr uþp lögfáki, Véorr við vélar einn með áruin vað görði sér. 20 ok með austskotu; 22. Egndi á öngul bar hann til bœjar sá er öldum bergr brimsvín jötuns, orms einbani ok holtriða uxa liöfði; hver í gegnum. gein við agni 28. Ok 'enn jötunn sú er goð fjá um afrendi umgjörð neðan þrágirni vanr allra landa. við ‘þór senti; 23. Dró djaríliga kvaðat mann rannnan, dáðrakkr þórr 30 þólt róa kynni orm eitrfán kröpturligan, upp at borði, nema kalk bryti. hamri kníði 29. En Hlórriði, háfjall skarar er at höndum kom, oíljótt ofan brátt lét bresta úlfs hnitbróður. brattstein í tvau; 24. Hreingálkn hlumðu, sló hann sitjandi en hölkn þutu, súlur í gögnum, fór hin forna j báru þó heilan fold öll sarnan, 40 fyr Hými síðan. IIYMISIÍVIÐA.

30. Unz þat ið fríða hringar skullu. frilla kendi 35. Fóru lengi ástráð mikit, áðr líta nam eitt er vissi: aptr Oðins son „drep við haus Hýmis, einu sinni; hann er harðari, sá hann or hreýsum kostmóðs jötuns, með Hými austan kalki hverjum.u fólkdrótt fara 31. Harðr reis á kné hafra dróttinn 10 36. Hóf hann sér af herðum fœrðisk allra hver standanda, í ásmegin; Veifði hann Miöllni heill var karli morðgjörnum fram, hjálmstofn ofan, ok hraunhvali en vínferill hann alla drap. valr rifnaði. 37. Fóruð lengi, \ 32. „Mörg veit ek mæti áðr liggja nam mér gengin frá, hafr Hlórriða er ek kalki sé halfdauðr fyrir, yr knjám hrundit;ÍÉ var skirr skökuls \ karl orð um kvað: skakkr á banni, „knákat ek segja en því inn lævísi aptr ævagi, Loki um olli. þú ert, ölðr! of hætt. 38. En ér heyrt hafið, 33. j>at er til kostar, - hverr kann um þat ef koma mættið góðmálugra út or óru görr at skilja - ölkjól hofi.M hver af hraunbúa Týr leitaði hann laun um fékk,' tysvar hrœra, 30 er lianu bæði galt stóð at liváru börn sín fyrir. hverr kyrr fyrir. 39. f>róttöflugr kom 34. Faðir Móða á þing goða, fékk á þremi, ok hafði livcr, ok í gegnum steig þanns Hýmir átti; gólf niðr í sal; en véar hverjan hóf sér á höfuð up vel skolu drekka hver Sifjar verr, ölðr at Œgis en á hælum eilt hörmeitið.

0^0 40

ŒGISDR E K K A

eða

L 0 K A S E N N A.

vl-igir, er öðru nafni hét Gýmir, 1. Segðu þat, Eldír! hann hafði búit ásuin öl, J)á er svá at þú einugi hann hafði fengit ketil inn mikla, feti gangir framar: sem nú er sagt. Tii þeirrar veizlu hvat hór inni hafa kom Oðinn ok Frigg kona hans. at öhnálum J)órr kom eigi, þvíat hann var i Sigtífa synir? Austrvegi; var þar kona þórs. . Bragi ok Iðunn kona hans. Týr 2. Of vápn sín dœma, var J)ar, hann var einhendr; Fen- ok um vígrisni sína risúlfr sleit liönd af hánum, þá Sigtífa synir; er hann var bundinn. j>ar var ása ok álfa, Njörðr ok kona lians Skaði, er hér inni eru, ok Freyja, Viðarr son Oðins. Loki mangi er þér i orði vinr. var J)ar, ok fjónustumenn Freys Loki. Byggvir ok . Mart var f)ar 3. Inn skai ganga ása ok álfa. Œgis hallir í, Œgir átti tvá þjónustumenn, á þat sumbl at sjá; Fimafengr ok Eldir. J>ar var lýsi- joll ok áfo guli haft fyr eldsljós, sjálft barsk fœri ek ása sonum, J)ar öl; þar var griðastaðr mikill. ok blend ek þeim svá meini mjöð. Menn lofuðu mjök liversu góðir Eldir. þjónustumenn Œgis váru, Loki 4. Veiztu ef þú inn gengr mátti eigi heyra J)at, ok drap Œgis hallir í, hann . þá skóku æsir á þat sumbl at sjá, skjöldu sína ok œpðu at Loka ok hrópi ok rógi eltu hann braut til skógar, en þeir ef þú eyss á lioll regin, fóru at drekka. Loki hvarf aptr, á þér mtinu þau þerra þat. ok liitti úti Eidi, Loki kvaddi r L0kÍ. hann: 5. Veiztu þat, Eldir! ef við cinir skolum

« I ŒGlSDREKtíA. 41

sáryrðum sakask, lastastöfum auðigr verða mun ek Œgis höllu í. í andsvörum, J)á stóð Yiðarr upp ok skenkti ef þú mælir til mart. » Loka; en áðr hann drykki kvaddi Síðan gékk Loki inn í höllina, hann ásuna: en er þeir sá, er fyrir váru, liverr 11. Heilir æsir, inn var kominn, þögnuðu þeir heilar ásynjur, allir. ok öli ginnheilög goð! Loki. nema sá einn áss 6. |>yrstr ek kom 10 er innar sitr, þessar hallar til, Bragi, bekkjum á. Loptr um langan veg, Bragi. ásu at biðja, 12. Mar ok mæki at mér ejnn gcfi gcf ek þér míns fjár, mœran drykk mjaðar. ok bœtir þér svá Bragi; 7. Hví þegit ér síðr J)ú ásum svá, þrungin goð! öfund um gjaldir, at J)ér mæla ne mcguð? greinðu eigi goð at þér. sessa ok staði Loki. velið mér sumbli at, 13. Jós ok armbauga

I X eða heitið rnik héðan. mundu æ vera Bragi. bcggja vanr, Bragi! 8. Sessa ok staði ása ok álfa, velja J)ér sumbli at er hér inni eru, æsir aldregr; * þú ert við víg varastr þvíat æsir vitu, ok skjarrastr við skot. hveim þeir alda skolu Bragi. / t gambansumbl um geta. 14. Yeit ek ef fyr útan værak, Loki. svá sem fyr innan emk 9. Mantu þat, Óðinn! Œgis liöll um kominn, er við í árdaga höfuð J)itt bæra ek bléndum blóði saman? í liendi mér; ölvi bergja lít ek J)ér J)at fyr lygi. léztu eigi mundu, Loki. nema okr væri báðum borit. * 15. Snjallr ertu í sessi, Oðinn. skalattu svá göra, 10. Rístu þá, Yíðarr! Bragi bekkskrautuðr! ok lát úlfs föður vega þú gakk, sitja sumbli at; ef J)ú reiðr sér; síðr oss Loki kveði hyggsk vætr hvatr fyrir. ŒGISDREKKA.

Iðunn. hygg ek at hon öll um viti 16. Bið ek5 Bragil jafngörla sem ek. barna sifjar duga Loki. ok allra óskmaga, 22. f)egi f)ú, Óðinn! at f)ú Loka kveðira * J)ú kunnir aldregi lastastöfum deila víg með verum; Œgis liöllu í. opt' f)ú gaft þeim, Loki. er Jni gefa skyldira, 17. þegi þú, Iðunn! enum slævurum sigr. þik kveð ek allra kvenna Óðinn. \ vergjarnasta vera; 23. Veiztu ef ek gaf þeim, síztu arma fúna, er ek gefa ne skylda, lagðir ítrþvcgna enlim slævurum sigr? um f)inn bróður bana.# átta vetr vartu Iðunn. fyr jörð neðan 18. Loka ek kvcðka kýr mólkandi ok kona, lastastöfum ok hefir f)ú J)ar borit, Œgis höllu í; ok liugða ek f)at args aðal. Braga ek kyrri v Loki. bjórrcifan; 24. En þik síga kóðu vilkat ek at ið reiðir vegizk. Sámseyju í . ok draptu á vætt sem völur: 19. Hví ið æsir tveir vitka líki skoluð inni hér fórtu verþjóð yfir, sáryrðum sakask? . * ok hugða ek þat args aðal. Loptki þat veit Frigg. at hann leikinn er, 25. Orlögum ykrum ok hann fjörgöll fría. skylit aldregi Loki. segja seggjum frá; 20. fegi f)ú, Gefjon! hvat ið æsir tveir Jiess mun ek nú geta, drýgðut í árdaga, er f)ik glapði at geði firrisk æ forn rök fírar! sveinn inn hvíti, Loki. er J)ér sigli gaf, 26. fþegi J)ú, Frigg! ok f)ú lagðir lær yfir, ♦ J)ú ert Fjörgyns mær, Oðinn. ok hefir æ vergjörn verið; 21. Œrr ertu, Loki! er f)á Véa ok Vilja ok örviti, léztu J)ér, Viðris kvæn! er J)ú fær f)ér Gefjon at gremi; báða í baðm um tekit. fþvíat aldar orlög 40 ŒGISDREKIÍA. .43

, Frigg. siðu blíð regin, 27. Veiztu ef inni ættak ok mundir þú þá, Freyja! Œgis höilum í frata. Baldri líkan bur, > Njörðr. út J)ú ne kvæmir * 33. þat er válítit, frá ása sonuin, þótt sér varðir vers ok væri þá at þér reiðum vegit. fái hós eða hvars: Loki. hitt er undr er áss ragr 28. Enn viil þú, Frigg! er hér inn of kominn, , at ek íleiri telja 10 ok hefir sá börn of borit. mína meinstafi: Loki. ek því ræð, 34. þegi þú, Njörðr! er J)ú ríða sórat þú vart austr héðan síðan Baldr at sölum. gísl um sendr at goðum; Freyja. * Hýmis meyjar höfðu 29. Œrr ertu, Loki! þik at hlandtrogi, er J)ú yðra telr ok þér í munn migu. ljóta leiðstaíi; Njörðr. orlög Frigg 35. Sú erumk líkn, hygg ek at öil viti, 20 er ek vark langt héðan J)ótt hon sjálfgi segi. gísl urn sendr at goðum: Loki. þá ek mög gat, 30. þegi þú, Freyja! þann er mangi fjár, þik kann ek fullgerva, ok þikkir sá ása jaðarr. era þér vamma vant: Loki. é ása ok álfa, 36. Hættu nú, NjörðrJ; er hér inni eru, haf þú á liófi þik, liverr hefir J)inn hór veriö. munka ek því leyna lengr Freyja. við systur þinni

31. Flá er J)ér tunga, 30 gaztu slíkan mög, liygg ek at J)ér fremr ok þéra þó ónu verr. myni ógott um gala; Týr. reiðir ?ro J)ér æsir 37. Freyr cr beztr ok ásynjur, allra ballriða hryggr muntu heim fara. ása görðum í; Loki. mey hann ne grætir, 32. þegi J)ú, Freyja! né manns konu, J)ú ert fordæða ok leysir or höptum hvern, ok mcini blandin injök: Loki. síztu at brœðr þínum in 38. þegi þú, Týr! 44 ŒGISDREKKA.

1 j)ú kunnir aldregi i LoM. bera tilt með tveim; 44. Hvat er þat ið litla, handar ennar hœgri er ek þat löggra sék, mun ek hinnar geta, ok snapvíst snapir? er þér sleit Fenrir frá. * at eyrum Freys Tyr. munðu æ vera, 39. Handar em ek vanr, ok und kvernum klaka. en þú hróðrs vitnis, Byggvir. böl er beggja {)rá; 45. Byggvir ek lieiti, úlfgi hefir ok vel, x en mik bráðan kveða er í böndum skal goð öll ok gumar; bíða ragna rökrs. því em ek hér hróðugr, Loki. at drekka Hropts rnegir 40. f>egi {)ú, Týr! allir öl saman. J)at varð |>inni konu LoM. at hon átti mög við mér; 46. f>egi þu, Byggvir! öln né penning þú kunnir aldregi hafðir þú {)ess aldregi deila með mönnum mat; vanréttis vesall. ok þik í ílets strá F'reyr. fmna ne máttu, 41. Ulf sé ek liggja þá er vágu verar. árósi fyrir, Heimdallr. unz rjúfask regin; 47. ölr ertu, Loki! J)ví mundu næst, svá at þú ert örviti, nema J)ú nú þegir, hví ne lezka þú, Loki? bundinn bölvasmiðr. þvíat ofdrykkja LoM. veldr alda hveim, 42. Gulli keyþta er sína mælgi ne manað. léztu Gýmis dóttur, Loki.

ok seldir þitt svá sverð; 30 48. |>egi þú, Heimdallr!

% en er Muspells synir þér var í árdaga ríða Myrkvið yfir, ið ljóta líf um lagit: veizta þú þá, vesall! hve þúvegr. aurgu baki Byggvir. þú munt æ vera, 43. Veiztu ef ek öðli ættak * ok vaka vörðr goða. sem Ingunar Freyr Skaði. ok svá sælikt setr, 49. Lélt er þér, Loki! mergi smæra mölða ek ; munattu lengi svá þá meinkráku, ' leika lausum hala; ok lemða alla í liðu. þvíat þik á hjörvi skolu ŒGISDREKKA 45

iris hrímkalda magar ok var þat sá inn lævísi Loki. görnum binda goð. Beyla. Loki. 55. Fjöll öll skjálfa, 50. Veiztu ef mik áhjörvi skolu hygg ek á för vera ens hrímkalda magar * heiman Hlórriða; görnum binda goð;' hann ræðr ró fyrstr ok öfstr þeim er rœgir hér var ek at fjörlagi, goð öll ok guma. þars vér á f>jassa þrifum. Loki. Skaði. 56. J>egi þú; Beyla! 51. Veiztu ef fyrstr ok öfstr þú ert Byggvis kvæn, vartu at fjörlagi, ok meini blandin mjök; þá er ér á Jnassa þrifuð; ókynjan meira frá mínum véum koma með ása sonum, ok vöngum skolu öll ertu, deigja! dritin. þér æ köld ráð koma. J)á kom J)órr at ok kvað: Loki. 57. J>egi þú, rög vættr! 52. Léttari í málum þér skal minn þrúðhamarr vartu við Laufeyjar son, Mjöllnir mál fyr nema; þá er þú lézt mér á beð þinn boðit; herðaklett drep ek getið verðr oss slíks, þér liálsi af, ef vér görva skolum ok verðr þá þínu fjörvi um farit. telja vömrnin vár. Lold. J>á gékk Beyla fram, ok byrl- 58. Jarðar burr aði Loka í hrímkalki mjöð, ok er hér nú inn kominn, mælti: hví þrasir þú svá? J>órr! 53. Heill ver þú nú, Loki! en þá þorir þú ekki, ok tak við hrímkalki er þú skalt við úlfmn vega, fullum forns mjaðar, ok svelgr hann allan Sigföður. heldr þú hana eina þórr. látir með ása sonum 59. J)egi þú, rög vættr! vammalausum vera. þér skal minn þrúðhamarr Hann tók við horiii ok drakk Mjöllnir mál fyr nema; af. upp ek þér verp / 54. Ein þú værir, * ok á austrvega, ef þú svá værir síðan þik mangi sér. vör ok gröm at veri; Loki. einn ek veit, 60. Austrförum þínum svá at ek vita þikkjumk, skaltu aldregi hór ok af Hlórriða, segja seggjum frá, •16 ŒGISDREKKA. síz í lianska þumlungi kvað ek fyr ása sonum hnukðir þú, einheri! þaz mik hvatti hugr; ok þóttiska þú þá þórr vera. en fyr þér einum pórr. mun ek út ganga; 61. peg\ þú, rög vættr! * þvíat ek veit .at þú vcgr. þér skal ininn þrúðhamarr 65. Ö1 görðir þú, Œgir! Mjöllnir mál fyr nema; en þú aldri munt hendi inni hœgri síðan sumbl uin göra: drep ek þik Hrungnis bana. eiga þín öll, svá at þér brotnar beina hvat. er hér inni er, Loki. leiki yfir logi! 62. Liía ætla ek mér ok brenni þér á baki! langan aldr, En eptir þetta falsk Loki í Frán- þóttu hœtir hamri mér; angrs forsi í lax líki, þar tóku skarpar álar * æsir hann. Hann var bundinn þóttu þér Skrýmis vera, með þörinum sonar síns Nara, ok máttira þú þá nesti ná, en sonr lians varð at vargi. ok 'svalzt þú þá hungri heill. Skaði tók eitrorm, ok festi upp þórr. yfir annlit Loka; draup þar or 63. |>egi þú, rög vættr! 20 . Sigyn kona Loka sat þar, þér skal minn þrúðhamarr ok hélt munnlaug undir eitrið, en Mjöllnir mál fyrir neina; er munnlaugin var full, bar hon Hrungnis bani út cilrið; cn meðan draup eitrið mun þér í hel koina á Loka. |>á kiptisk hann svá hart fyr nágrindr neðan. við, at þaðan af skalf jörð öll: Loki. þat eru nú kallaðir landskjálptar.

64. Kvað ek fyr ásum, i

t -17

HAMARSHEIMT.

1. MleiðrR var þá Yingþórr, ok fyr innan kom er hann vaknaði, jötna heima. ok síns hamars 6. þrynir sat á haugi, nm saknaði; þursa dróttinn, skegg nam at hrista, greyjum sínum skör nain at dýja, gullbönd snœri, réð jarðar burr ok mörum sínum um at þreifask. mön jafnaði. 2. Ok hann þat orða þrymr. alls fyrst um kvað: 10 7. Hvat er með ásum? „Heyrðu nú, Loki! hvat er með álfum? hvat ek nú mæli, hví ertu einn kominn er eigi veit i jötunheima? jarðar hvergi Loki. né upphiminsív Ilt er með ásum! % áss er stolinn hamri!u ilt er með álfuin! 3. Géngu þeir fagra hefir þú Hlórriða Freyju túna, hamar um fólginn? ok hann þat orða 8. „Ek hefi Hlórriða alls fyrst um kvað: 20 hamar um fólginn „Muntu mér, Freyja! átta röstum fjaðrhams ljá, fyr jörð neðan; ef ek minn hamar hann engi maðr mættak hitta?u aptr um heimtir, Freyj a. nema fœri mér * 4. þó munda ek gefa þér, Freyju at kvæn!“ þótt or gujli væri, 9. FIó þá Loki, ok þó selja fjaðrhamr dunði, at væri or silfri!“ unz fyr útan kom 5. Fló þá Loki, 30 jötna heima, ijaðrhamr dunði, ok fyr innan kom unz fyr útan kom ása garða; ása garða, mœtti hann þ>ór

i 48 HAMARSHEIMT. miðra garða, ok ásynjur ok hann þat orða allar á máli, alls fyrst uin kvað: ok um þat réðu - 10. „Héfir þú erenði ríkir tífar, scm erhði? * hve þeir Hlórriða segðu á lopti hamar um sœtti. löng tíðindi, 15. {)á kvað þat Heimdallr, opt sitjanda hvítastr Asa: sögur um fallask, - vissi liann vel fram ok liggjandi sem vanir aðrir- lygi um bellir!a „Bindu vér J)ór þá Loki. brúðar líni, 11. Ilefi ck erfiði hafi liann ið mikla ok örindi; men brísinga! þrymr hefir þinn hamar, 16. Látum und hánum þursa dróttinn; hrynja lukla, hann engi maðr ok kvenváðir aptr um heimtir, um kné falla, neina hánum fœri en á brjósti Freyju at kván. breiða steina, 12. Ganga þeir fagra ok hagliga Freyju at hitta, um höfuð typpum.“ ok hann þat orða 17. þá kvað þat þórr, alls fyrst um kvað: þrúðugr áss: „Bittu þik, Freyja! * „Mik munu æsir brúðar líni, argan kalla, við skoluin aka tvau ef ek bindask læt í jötunheima.4í brúðar líni.“ 13. Reið varð þá Freyja 18. J)á kvað þat Loki, ok fnasaði, Laufeyjar sonr: allr ása salr „t>egi \ni, t>úrr! undir bifðisk, þeirra orða; stökk þat ið mikla þegar munu jötnar men brísinga: ásgarð búa, „Mik veiztu verða nema þú þinn hamar vergjarnasta, þér um heimtir.“ ef ék ek með þér 19. Bundu þeir |)ór þá í jötunheima!“ brúðar líni 14. Senn váru æsir ok enu mikla allir á þingi, meni brísinga,

i TMMARSHEIMT. 49 létu und hánum ok fyr jötna hrynja lukla, öl fram borit; ok kvenváðir einn át oxa, um kné falla, átta laxa, en á brjósti krásir allar, breiða steina, þær er konur skyldu, ok hag-lig-a drakk Sifjar verr um höfuð typðu. sáld þrjú mjaðar. 20. J)á kvað Loki, 25. þá kvað þat {)rymr, Laufeyjar sonr: , 10 þursa dróttinn: „Mun ek ok með J)ér „Hvar sáttu brúðir ambótt vera, bíta hvassara? við skolum aka tvau sáka ek brúðir í jötunheima.a bíta en breiðara, 21. Senn váru hafrar * né inn meira mjöð X heim um reknir, mey um drekka.46 skyndir at sköklum, 26. Sat in alsnotra skyldu vel renna; ambótt fyrir, björg* brotnuðu, er orð um fann brann jörð Ioga, við jötuns máli: r r ók Oðins son „At vætr Freyja i jötunheima. átta nottiím, 22. {)á kvað þat {)rymr, svá var hon óðfús þursa dróttinn: í jötunheima." „Standit upp, jötnar! 27. Laut und línu, ok stráið bekki, lysti at kyssa; nú fœrið mér en hann útan stökk Freyju at kván, endlangan sal: Njarðar dóttur „Hví eru öndótt or Nóatúnum! augu Freyju? 23. Ganga hér at garði þikki mér or augum gullhyrnðar kýr, K eldr of brenna!“ öxn alsvartir, 28. Sat in alsnotra jötni at gamni; ambótt fyrir, fjölð á ek meiðma, * er orð um fann i fjölð á ck menja, við jötuns máli: einnar mér Freyju „Svaf vætr Freyja ávant J)ikkir.u átta nóttum, 24. Var þar at kveldi svá var hon óðfús um komið snimma, | í jötunheima." Edda. 4 50 HAMARSHEIMT.

29. Inn kom in arma 31. Hló Hlórriða jötna systir, hugr í brjósti, hin er brúðfjár er harðhugaðr biðja þorði: hamar um frekði; „Láttu J)ér af höndum J>rym drap hann fyrstan, hringa rauða, þursa dróttin, ef þú öðlask vill ok œtt jötuns ástir mínar, alla lamði. ástir mínar, 32. Drap hann ina öldnu alla hylli.u jötna systur, 30. J)á kvað þat J>rymr, hin er brúðfjár fmrsa dróttinn: of beðit lrafði; „Berið inn liarnar hon skell um lilaut brúði at vígja, fyr skillinga, * leggit Mjöllni en högg hamars i meyjar kné, fyr hringa fjölð. vígit okr saman Svá kom Óðins sonr várar hendi!u endr at hamri. 51

IIARBARÐSL J Ó Ð.

Pórr fór or Austrvegi, ok kom ok hefir brautinga gervi, atsundi einu; öðrum megum sunds- þatki at þú hafir brœkr þínar. ins var ferjukarlinn með skipit, pórr. pórr kallaði: 7. Stýr þú hingat eikjunni, 1. Hverr er sá sveinn sveina ek mun þér stöðna kenna; er stendr fyr sundit handan? eða hverr á skipit, Harbarðr svarar: er þú heldr við landit? 2. Hverr er sá karl karla Harbarðr. er kallar um váginn? 8. Hildólfr sá heitir þórr. er mik halda bað, 3. Fer þú mik um sundit, rekkr inn ráðsvinni fœði ek f>ik á morgun; er býr í Ráðseyjarsundi; % meis hefi ek á baðat liann hlennimenn flytja verðra matrinn betri. eða lirossa þjófa, Át ek í livíld * góða eina áðr ek heiman fór ok þá er ek gerva kunna; síldr ok hafra, segðu til nafns þíns, saðr em ek enn þess. ef þú vill um sundit fara. Harbarðr. þórr. 4. Arligum verkum 9. Segja mun ek til nafns míns, hrósar þú verðinum, þótt ek sekr sják, veiztattu fyrir görla, ok til alls öðlis: r döpr eru þín heimkynni, ek em Oðins sonr, dauð hygg ek at þín móðir sé. Meila bróðir, pórr. ♦ en Magna faðir, 5. f>at segir þú nú þrúðvaldr goða, er hverjum þikkir við þór knáttu hér dœrna; mest at vita, Hins vil ek nú spyrja, at mín móðir dauð sé. hvat þú heitir? Harbarðr. Harbarðr. 6. þeygi er sem þú 10. Harbarðr ek heiti, þrjú bú góð eigir, hylk uin nafn sjaldan. berbeinn þú stendr 4 * 52 HARBARÐSLJÓÐ.

þórr. þórr. 11. Hvat skaltu of nafn hylja, 17. Hversu snúnuðu yðr konur nema |)ú sakar eigir? yðrar? Harbarðr. Harbarðr. 12. Enn þótt ek sakar eiga, 18. Spárkar áttu vér konur, J)á mun ek forða ef oss at spökum yrði; fjörvi mínu horskar áttu vér konur fyr slíkum sem þú ert, ef oss hollar væri; nema ek feigr sé. þær or sandi þórr. sima undu, 13. Harmljótan mér þikkir ok or dali djúpum í j)ví at vaða um váginn til þín, grund um grófu. ok væta kögur minn; Varð ck þeim einn öllum skylda ek launa kögursveini efri at ráðum; þínmn * hvílda ek hjá þeim systrum sjau, kanginyrði, okhafðaekgeðþeirra alt ok gaman. ef ek komumk yfir sundit. Hvat vantu þá meðan, j)órr? Harbarðr. þórr. 14. Hér mun ek standa 19. Ek drap þjassa ok þín héðan bíða; enn þrúðmóðga jötun, fannta þú mann inn harðara upp ek varp aiiguin at Hrungni dauðan. Allvalda sonar þórr. á þann inn heiða himin; 15. Hins viltu nú geta, þau eru merki mest er við deildum, * minna verka, sá inn stórúðgi jötunn, þau er allir menn síðan um sé. er or steini var.höfuðit á; Hvat vantu meðan, Harbarðr? þó lét ek hann falla Harbarðr. ok fyrir hníga. 20. Miklar manvélar Hvat vantu þá meðan, Har- ek hafða við myrkriður, barðr? þá er ek vélta þær frá verum; Ilarbarðr. harðan jötun ek hugða 16. Var ek með Fjölvari Hlébarð vera, . fimm vetr alla gaf hann mér gambantein, í ey þeirri X en ek vélta hann or viti. er Algrœn heitir; þórr. vega vér þar knáttum 21. IHum huga launaðir ok val fella, þú þá góðar gjafar. margs at freista, Ilarbarðr. mans at kosta. 22. j>at hefir eik IIARBARÐSLJÓÐ. 53 er af annarri skefr; ef ek mætta seilask um sund. um sik er hverr í slíku. Harbarðr. Hvat vantu Jm meðan, þórr? 28. Hvat skyldir j)ú um sund þórr. ' seilask, 23. Ek var austr er sakir ’ro alls öngar? ok jötna barðag*, Hvat vantu j)á, J)órr? brúðir bölvísar, þórr. er til bjargs géngu; 29. Ek var austr, mikil mundi ætt jötna, ok ána varðak, ef allir lifði, 10 j)á er mik sóttu vætr mundi manna j)eir Svarangs synir; undir. Miðgarði.* grjóti j)eir mik börðu, Hvat vantu j)á meðan, Har- gagni urðu })eir j)ó lítt fegnir; barðr? j)ó urðu j)eir mik fyrri Harbarðr. friðar at biðja. 24. Var ek á Vallandi Hvat vantu j)á meðan, Ilar- ok vigum fylgðag, barðr? atta ek jöfruin Harbarðr. en aldri sættak. 30. Ek var austr Óðinn á jarla ok við einhverja dœmðak, j)á er í val falla, lék ek við ena línhvítu en þórr á j)ræla kyn. ok löng })ing háðak, þórr. gladdak ena gullbjörtu, 25. Ójafnt skipta er j)ú gamni mær unði mundir þórr. með ásum liði, 31. Góð áttu j)ér mankynni ef j)ú ættir vilgi inikils vald. .' þar j)á. Harbarðr. Ilarbarðr. 26. J)órr á aíl œrit 32. Liðs j)íns væra ek })á j)urfi, en ekki hjarta, J>órr! at ek hólda af hræzlu ok hugbleyði })eirri enni línhvítu mcy. j)ér var í hanzka troðit, þórr. ok j)óttiska j)ú j)á j)órr vera; 33. Ek munda J)ér j)á j)at hvárki })ú j)á jiorðir veita, fyr hræzhi j)inni ef ek viðr of kœmumk. físa né linjósa, Harbarðr. svá at Fjalarr heyrði. 34. Ek munda j)ér j)á trúa, þórr. nema j)ú mér í trygð .véjtir. 27. Harbarðr inn ragi! þórr. ek munda j)ik í hel drepa, 35. Ernkat ek sá hælbítr

\

i 54 HARBARÐSLJÓÐ. sem húðskór forn á vár. J)cim enum aldrœnum, Harbarðr. er búa í heimis skógum. 36. Ilvat vantu meðan, |>órr? þórr. þórr. 45. J>ó gefr J)ú 37. Brúðir berserkja gott nafn dysjum, barðak í Hléseyju; er J)ú kallar J>ær heimis skóga. þær höfðu verst unnit, Harbarðr. vélta þjóð alla. 46. Svá dœmi ek Harbarðr. um slíkt far. 38. Klæki vantu þá, J>órr! þórr. er þú á konum barðir. 47. Orðkringi J)ín þórr. mun J)ér illa koma, 39. Vargynjur váru þær, ef ek ræð á vág at vaða; en varla konur; úlfi hæra hygg ek skeldu skip mitt, J)ik œpa munu, er ek skorðat hafðak; ef J)ú hlýtr af hamri högg. œgðu mér járnlurki, Harbarðr. en eltu J)jálfa. 48. Sif á hó lieima, Hvat vantu þá meðan, Iíar- lians mundu fund vilja; barðr? þann muntu J)rek drýgja, Harbarðr. J)at er J)ér skyldara. 40. Ek vark í hernum, þórr. er hingat görðisk 49. Mælir J)ú at munns ráði, / gnæfa gunnfána svá at mér skyldi verst Jnkkja, geir at rjóða. * halr enn hugblauði! þórr. liygg ek at J)ú ljúgir. 41. 'þess viltu nú geta, Ilarbarðr. er J>ú fórt oss óljúfan at bjóða. 50. Satt hygg ek mik segja, Harbarðr. seinn ertu at för þinni; 42. Bœta skal þér J>at J)á 30 langt mundir J)ú nú kominn, J>órr! munda baugi, ef J)ú litiun fœrir. sem jafnendr unnu þórr. J>eir er okr vilja sætta. 51. Harbarðr enn ragi! þórr. heldr hefir J)ú nú mik dvalðan. 43. Ilvar namtu J>essi Harbarðr. r in hnœfiligu orð, 52. AsaJ)órs hugða ek er ek heyrða aldregi aldregi mundu hnœfiligri? glepja féhirði farar. Harbarðr. þórr. 44. Nain ek at mönnum 53. Ráð mun ek J>ér nú ráða: HARBARÐSLJÓD. 55 ró þú hingat bátinum, ok mun hon kenna hánum áttunga hættum hœtingi! brautir f hittu föður Magna! til Oðins landa. Harbarðr. þórr. 54. Far þú firr sundi, * 57. Mun ek taka þangat í dag? þér skal fars synja. Harbarðr. þórr. 58. Taka við víl ok erfiði 55. Yísa þú mér nú leiðina, at uppverandi sólu, alls þú vill mik eigi um váginn er ek get þá ná. ferja. ío þórr. Harbarðr. 59. Skamt mun nú mál okkat 56. Lítið er at synja, vera, langt er at fara: alls þú mér skœtíngu einni stund er til stokksins, svarar; önnur til steinsins, * launa mun ek þér farsynjun, haltu svá til vinstra vegsins ef við finnumk í sinn annat. unz þú hittir Verland. Harbarðr. J>ar mun Fjörgyn 60. Far þú nú þars hitta |)ór son sinn, | þik hafi allan gramir! 56

líALDllS DRAUMAR.

1. Senn váro æsir mér ókunnra, allir á þingi, er mér hefir aukit ok ásynjur erflt sinni? allar á máli; var ek snivin snjófi ok um þat réðu ok slegin regni ríkir tífar, ok drifln döggu, liví væri Baldri dauð var ek lengi.u ballir draumar. 6. „Yegtamr ek heiti, 2. Upp reis Óðinn 10 sonr em ek Yaltams, alcla gautr, segðu mér or helju, ok hann á Sleipni ek mun or heimi: söðul um lagði; hveim eru bekkir reið hann niðr þaðan baugum sánir, Niflheljar til, flet fagrlig mœtti hann hvelpi flóð gulli?ÍC þeim er or helju kom. 7. „Hér stendr Baldri 3. Sá var blóðugr of brugginn mjöðr, um brjóst framan, skírar veigar, ok föður 20 liggr skjöldr yfir; gól um lengi. en ásmegir Framm reið Óðinn, í ofvæni; % foldvegr dundi, nauðug sagðak hann kom at háfu nú mun ek þegja.“ Heljar ranni. 8. „þegiattu völva! 4. J>á reið Óðinn þik vil ek fregna, fyr austan dyrr, unz alkunna, jþar er hann vissi vil ek enn vita: völu leiði. hverr mun Baldri ✓ Nam hann vittugri at bana verða, f valgaldr kveða, ok Oðins son unz nauðig reis, aldri ræna?“ nás orð um kvað: 9. „Höðr berr háfan 5. „Hvat er manna þat hróðrbarm þinnig; BALDRS DRAUMAR. 57 hann mun Baldri 12 „þegiattu völva! at bana verða, þik vil ek fregna, ok Óðins son unz alkunna, aldri ræna; vil ek enn vita: nauðug sagðak, * hverjar ’ro þær meyjar, nú mun ek þegja.“ er at muni gráta, 10. „þegiattu völva! ok á himin verpa þik vil ek fregna, hálsa skautum?“ unz alkunna, 13. „Ertattu Yegtamr, vil ek enn vita: 10 sem ek hugða, r hverr mun heipt Heði heldr ertu Oðinn, liefnt of vinna, aldinn gautr.“ eða Baldrs bana „Ertattu völva á bál vega?“ né vís kona, 11. „ berr * heldr ertu þriggja í vestrsölum, þursa móðir.“ r sá mun Oðins sonr 14. „Heim ríð þú, Óðinn! einnættr vega; ok ver hróðigr! hönd uin þvær svá komit manna né höfuð kembir, 20 meir aptr á vit, áðr á bál um berr er lauss Loki Baldrs andskota; líðr or böndum, nauðug sagðak, ok ragna rök nú mun ek þegja.“ rjúfendr koma.

V 58

SKIRINISMÁL.

fl reyr sonr Njarðar hafði einn J)víat álfröðull dag sezk í Hliðskjálf ok sá um lýsir um alla daga, heima alla; hann sá í Jötunheima ok J)eygi at mínuin munum. ok sá þar mey fagra, J)á er Skirnir. hon gékk frá skála föður síns til 5. Muni J)ína hykka ek skemmu. J>ar af fékk hann hug- svá mikla vera, sóttir miklar. Skirnir hét skó- at J)ú mér, seggr! ne segir; sveinn Freys; Njörðr bað hann J)víat ungir saman kveðja Freymáls, J)á mælti Skaði: várum í árdaga, 1. Rístu nú, Skirnir! vel mættim tveir trúask. ok gakk at beiða Freyr. r okkarn mála mög, 6. I Gýmis görðum ok J)ess at fregna, ek sá ganga hveim enn fróði sé mér tíða mey; ofreiði afi. armar lýstu, Skirnir. en af þaðan 2. Iílra orða er mér alt lopt ok lögr. ón at ykrum syni, 7. Mær er mér tíðari ef ek gcng at mæla við inög, en manni hveim ok J)ess af fregna, ungum í árdaga; hveim enn fróði sé ása ok álfa ofreiði afi. J)at vill engi maðr Skirnir. at við samt sém. 3. Segðu J)at, Freyr! Skirnir. fólkvaldi goða! 8. Mar gefðu mér þá, ok ek vilja vita: þann er mik um myrkvan beri hví J)ú einn sitr vísan vafrloga, endlanga sali, ok þat sverð, minn dróttinn! uin daga? er sjálft vegisk Freyr. við jötna ætt, 4. IIví um segjak þér. Freyr. . seggr enn ungi! 9. Mar ek þér þann gef, mikinn móðtrega? er þik um myrkvan herr

\ SKIRNISMAL. 59 visan vafrloga, ossum ronnum í; ok þat sverð jörð bifask, er sjálft mun vegask, en allir fyrir ef sá er horskr er hefir. skjálfa garðar Gýmis. Skirnir mœlti við hestinn: * Ambátt. 10. Myrkt er úti, 15. .Maðr er hér úti mál kveð ek okr fara stiginn af mars baki, úrig fjöll yfir, jó lætr til jarðar taka. Þyrja þjóð yfir; Gerðr. báðir við komumk, 16. Inn bið þú hann ganga eða okr báða tekr í okkarn sal sá inn ámátki jötunn. ok drékka inn inœra mjöð; Skirnir reið í Jötunheima til þó ek hitt óumk, Gýmisgarða; þar váru hundar ólm- at hér úti sé ir ok bundnir fyr skíðgarðs hliði * minn bróður bani. þess er um sal Gerðar var. Hann 17. Ilvat er þat álfa, reið at þar er féhirðir sat á haugi, né ása sona, ok kvaddi hann: né víssa vana? 11. Segðu þat hirðir! Hví þú einn um komt er þú á liaugi sitr 20 eikinn fúr yfir ok varðar alla vega: ór salkynni at sjá? hve ek at andspilli komumk Skirnir. ens unga mans 18. Emkat ek álfa, fyr greyjum Gýmis? né ása sona, Hirðir. né víssa vana; 12. Hvárt ertu feigr, þó ek einn um komk eða ertu framgenginn? eikinn fúr yfir Andspillis vanr yður salkynni at sjá, þú skalt æ vera 19. Epli ellifu góðrar meyjar Gýmis. hér liefi ek algullin, Skirnir. þau mun ek J)ér, Gerðr! gefa, 13. Kostir ’ro betri frið at kaupa, hcldr en at klökkva sé at J)ú J)ér Frey kveðir hveim er fúss er fara; óleiðastan lifa. einu dœgri Gerðr. mér var aldr um skapaðr 20. Epli ellifu ok alt líf um lagið. ek J)igg aldregi Gerðr. at mannskis munum, 14. Hvat er þat hlym hlymja, né við Freyr, er ek heyri nú til meðan okkart fjör Iifir, 60 SKIRNISMÁL. byggjmn bæði saman. er þik gumna synir Skirnir. síðan æva sé. 21. Baug ek þér þá gef, 27. Ara j)úfu á þann er brendr var skaltu ár sitja, r með ungum Oðins syni; * horva ok snugga heljar til; átta eru jafnhöfgir, matr sé j)ér meir leiðr, er af drjúpa en manna liveim ena níundu hverja nótt. enn fráni ormr með fírum. Gerðr. 28. At undrsjónum j)ú verðir, 22. Baug ek þikkak, er j)ú út kemr, þótt brendr sé á jnk Hrimnir hari, r með ungum' Oðins syni; á j)ik hotvelna stari; era mér gulls vant víðkunnari j)ú verðir í görðum Gýmis, en vörðr með goðum; at deila fé föður. gapi j)ú grindum frá. Skirnir. 29. Tópi ok ópi, 23. Sér jni þenna mæki, mær! tjösull ok ój)oli, mjófan, málfán, vaxi j)ér tár með trega; er ek liefi í hendi hér? seztu niðr, höfuð höggva ek mun en ek mun segja J)ér j)ér hálsi af, sváran súsbreka nema jni mér sætt segir. ok tvennan trega. Gerðr. 30. Tramar gneypa 24. Ánauð j)ola j)ik skolu gerstan dag ek vil aldregi jötna görðum í, at mannskis munum; til hrímjnirsa hallar þó ek hins get, j)ú skalt hverjan dag ef ið Gýmir finnisk kranga kostalaus, vígs ótrauðir, at ykr vega tíði. kranga kostavön; Skirnir. grát at gamni 25. Sér j)ú j)enna mæki, mær! skaltu í gögn liafa, mjófan, málfán, ok leiða með tárum trega. er ek liefi í hendi hér? 31. Með j)ursi þríhöfðuðum fyr Jessum eggjum . . Jni skalt æ nara hnígr sá inn aldni jötunn, eða verlaus vera; verðr j)inn feigr faðir. j)itt geð grípi 26. Tams vendi ek jnk drep, j)ik morn morni; en ek j)ik temja mun verðu sem jnstill, mær! at minum munum; sá er var þrunginn j)ar skaltu ganga, í önn ofanverða. SKIRNISMAL, 61

32. Til holts ek gékk þó hafða ek þat ællað, ok til hrás viðar, at myndak aldregi gambantein at geta; unna Vaningja vel. gambantein ek gat. Skirnir. 33. Reiðr er þér Óðinn, * 38. Örindi mín reiðr er þér ása bragr, vil ek öll vita, þik skal Freyr fjásk, áðr ek ríða heim héðan; enn fyrr, in illa mær! nær þú á þingi en J)ú fengit hefir munt enum þroska gambanreiði goða. nenna Njarðar syni. 34. Ilcyri jötnar! Gerðr. heyri hrímþursar! 39. heitir, synir Suttunga! er við bæði vitum, sjálfir ásliðar! lundr lognfara; hve ek fyrir býð, en ept nætr níu hve ek fyrir banna þar mun Njarðar syni manna glaum mani, Gerðr unna gamans. manna nyt mani. J)á reið Skirnir hcim, Freyr 35. Hrímgrimnir Iicitir þurs, stóð úti ok kvaddi liann, ok spurði er þik hafa skal 20 tíðinda: fyr nágrindr neðan; 40. Segðu mér þat, Skirnir! þar þér vílmegir áðr þú verpir söðli af mar, á viðar rótum ok þú stígir feti framar: geita hland geíi. hvat þú árnaðir Œðri drykkja * í Jötunheima fá þú aldregi þíns eða míns munar? mær! af þínum munum, Skirnir. mær! at mínum munum. 43. Barri heitir, 36. þurs ríst ck þér er við báðir vitum, ok þrjá staíi: lundr lognfara; ergi ok œði en ept nætr níu ok óþola; þar mun Njarðar syni svá ek þat af ríst, Gerðr unna gamans. sem ek þat á reist, Freyr. ef görask þarfar þess. * 44. Löng er nótt, Gerðr. langar ’ro tvær, 37. Ileill ver þú nú heldr, hve um þreyjak þrjár? sveinn! • opt mér mánaðr ok tak við hrímkalki minni þótti fullum forns mjaðar; en sjá hálf hýnótt. 62

R í G S JH Á L.

Svá segja menn i fornum sögum, bar hon meir at þat at einhverr af ásum, sá er Heim- miðra skutla, dallr hét, fór ferðar sinnar ok soð var í bolla, fram með sjófarströndu nökk- setti á bjóð, urri, kom at einum húsabœ ok * var kálfr soðinn nefndisk Rígr. Eptir þeirri sögu krása beztr. er kvæði þetta: 5., Reis hann upp þaðan, 1. Ár kváðu ganga rézk at sofna; grœnar brautir Rígr kunni þeim öflgan ok alsœman ráð at segja, ás kunnigan, meir lagðisk hann ramman ok röskvan miðrar rekkju, Ríg stíganda. en á hlið hvára ' 2. Gékk hann meir at þat hjón salkynna. miðrar brautar, 6. J>ar var hann at þat kom liann at húsi, þrjár nætr saman, hurð var á gætti, gékk hann meir at þat inn nam at ganga, miðrar brautar, eldr var á gólfi; liðu meir at þat hjón sátu þar mánuðr níu. hár af árni, 7. Jóð ól Edda, Ái ok Edda jósu vatni, aldinfalda. hörfi svartan 3. Rígr kunni þeim hétu þræl. ráð at segja, 8. Hann nam at vaxa, meir settisk hann ok vel at dafna; miðra fletja, var þar á höndum en á hlið hvára hrokkit skinn, hjón salkynna. kropnir knúar, 4. jþá tók Edda fmgr digrir, ökvinn leif, fúlligt andlit, þungan ok þykkan, lotr hryggr, þrunginn sáðum; langir hælar.

/ KIGSMÁL. 63

9. Nam hann meir at þat Tötrughypja magns um kosta, ok Trönubeina; bast at binda, þaðan eru komnar byrðar görva, þræla ættir. bar hann heim at þat * hrís gerstan dag. 14. Gókk Rígr at þat 10. |>ar kom at garði réttar brautir, gengilbeina, kom hann at húsi, örr var á iljum, hurð var á skíði; armr sólbrunninn, 10 inn nam at ganga, niðrbjúgt er nef, eldr var á gólfi, ok nefndisk f>ýr. hjón sátu þar, 11. Miðra ílet';a héldu á sýslu. »/ meir settisk hon, 15. Maðr telgði þar sat hjá henni meið til rifjar, sonr húss; var skegg skapat, rœddu ok rýndu, skör var fyr enni, rekkju görðu skyrtu þröngva, þræll ok |>ýr skokkr var á gólfi. þrungin dœgr. 20 16. Sat þar kona 12. Börn ólu þau? sveigði rokk, bjoggu ok undu, breiddi faðm, liygg ek at héti bjó til váðar; Hreimr ok Fjósnir, sveigr var á höfði, Klúr ok Kleggi, smokkr var á bringu, Kefsir, Fúlnir, dúkr var á hálsi, Drumbr, Digraldi, dvergar á öxlum; Dröttr ok Hösvir, Afi ok Arnrna Lútr ok Leggjaldi; áttu hús. lögðu garða, 30 17. Rígr kunni þeim akra töddu, ráð at segja, unnu at svínum, reis frá borði, geita gættu, réð at sofna, grófu torf. meir lagðisk hann 13. Dœttr váru þær miðrar rekkju, Drumba ok Kumba, en á hlið hvára Ökkvinkálfa lijón salkynna. ok Arinnefja, 18. þar var hann at þat Ysja ok Ambátt, þrjár nætr saman, Eikintjasna, 40 liðu meir at þat 64 RÍGSMÁL. mánuðr níu; karla ættir. jóð ól Amma, jósu vatni, kölluðu Karl, 23. Gékk Rígr þaðan kona sveip ripti * réttar brautir, rauðan ok rjóðan, kom hann at sal, riðuðu augu. suðr horfðu dyrr, 19. Hann nam at vaxa, var hurð hnigin, ok'vel dafna, hringr var í gætti. öxn nam at temja, 10 24. Gékk hann inn at arðr at görfa, gólf var stráð; hús at timbra, sátu hjón, ok hlöður smíða, sásk í augu karta at görfa, Faðir ok Móðir, ok keyra plóg. fingrum at leika. 20. Ileim óku þá 25. Sat húsgumi hanginluklu, ok snéri streng, geitakyrtlu, álm of bendi, giptu Karli; örfar skepti; Snör lieitir sú, en húskona settisk undir ripti, hugði at örmum, bjoggu hjón, strauk of ripti, bauga deildu, sterti crinar. breiddu blæjur, 26. Keisti fald, ok bú görðu. * kinga var á bringu, 21. Börn ólu fau síðar slœður, bjoggu ok undu: serk bláfán; hét Ilalr ok Drengr, brún bjartari, Höldr, þcgn, Smiðr, brjóst ljósara,

Breiðrbóndi, 30 háls hvítari Bundinskeggi, hreinni mjöllu. Búi ok Boddi, 27. Rígr kunni jþeim Brattskeggr ok Seggr. ráð at segja, 22. Enn hétu svá meir setlisk liann öðrum nöfnum: miðra fletja, Snót, Brúðr, Svanni, en á hlið hvára Svarri, Sprakki, hjón salkynna. Fljóð, Sprund ok Yíf, 28. J>á tók Móðir Feima, Ristill; merktan dúk, paðan eru komnar hvítan af hörfi, RÍGSMÁL. 65 huldi bjóð; hundum verpa, hon tók at þat sverðum bregða, hleifa þunna, sund at fremja. hvíta af hveiti, 33. Kom þar or runni ok huldi dúk. * Rígr gangandi, 29. Fram setti hon skutla Rígr gangandi , silfri varða, rúnar kendi; á l)jóð fánt fleski .sitt gaf heiti, ok fugla steikta; son kvezk eiga; vm var í könnu, þann bað hann eignask varðir kalkar, óðalvöllu, drukku ok dœmdu, óðalvöllu, dagr var á sinnum. aldnar bygðir. Rígr kunni þeim 34. Reið hann meir þaðan ráð at scgja. myrkan veg, 30. Reis Rígr at þat hélug fjöll, rekkju gerði; unz at höllu kom; þar var hann at þat skapt nam at dýja, þrjár nætr saman. skelfði lind, Gékk hann meir at þal hesti hleypti, miðrar brautar; ok hjörfi brá; liðu meir at þat víg nam at vekja, mánuðr níu. völl nam at rjóða, 31. Svein ól Móðir, val nam at fella, silki vafði, vá til landa. jósu vatni, 35. Réð hann einn at þat Jarl létu heita. átján búum, Bleikt var hár, auð nam skipta, bjartir vangar, öllum veita ötul váru augu, meiðmar ok mösma, sem yrmlingi. mara svangrifja; 32. Upp óx þar hringum hreytti, Jarl á íletjum, hjó sundr baug. lind nam at skelfa, 36. Óku mœrir leggja strengi, úrgar brautir, álm at beygja, kómu at höllu, örfar skepta, þar er bjó; ílein at fleygja, mœtti hann frökkur dvja, mjófmgerði hestum ríða, hvítri ok horskri, Edda. 5 66 RIGSMAL. hétu . 41. Klök nam fugla, 37. Báðu hennar kyrra elda, ok heim óku, sæva ok svefja, giptu Jarli, sorgir lægja, gékk lion und líni; * afl ok eljun saman bjoggu þau átta manna. ok sér undu, 42. Hann við Ríg jarl ættir jóku rúnar deildi, ok aldrs nutu. brögðum beitti, 38. Burr var hinn elzti, ok betr kunni; en Barn annat, þá öðlaðisk Jóð ok Aðal, ok þá eiga gat Arfi, Mögr, Rígr at heita, Niðr ok Niðjungr, rúnar kunna. námu leika 43. Reið Konr ungr Sonr ok Sveinn kjörr ok skóga, sund ok tafl, kólfi fleygði, Kundr hét einn, kyrði fugla. Iíonr var hinn yngsti. 44. þá kvað þat kráka 39. Upp óxu jþar 20 sat kvisti ein: Jarli hornir, „hvat skaltu, Konr ungr! hesta tömdu, kyrra fugla? hlífar bendu, Heldr mætti J)ér skeyti skófu, hestum riða skelfðu aska. ok her fella! 40. En Iíonr ungr 45. A Danr ok Danpr kunni rúnar, dýrar hallir, æfinrúnar œðra óðal ok aldrrúnar; en þér liafit; meir kunni hann þeir kunnu vel mönnum bjarga, kjól at ríða, eggjar deyfa, egg at kenna, œgi lægja. undir rjúfa.w 67

*

II YNDLDLJÓ Ð.

1. „ f aki mær meyja, með rúna múlum; vaki mín vina, seinn er göltr þinn Iiyndla systir! goðveg troða, er í helli býr; vil ek mar minn nú er rökkr rökkra, 4* mætan hleða.w ríða við skolum 6. „Flá ertu, Freyja! til Valhallar er þú freistar mín, ok til ves heilags. vísar þú augúm 2. Biðjum Herjaföður á oss þannig, í hugum sitja; 10 er |)ú hefir ver þinn hann geldr ok gefr í valsinni, ffull£5 verðiiffum:o • Ottar unga, gaf liann Hermóði Innsteins bur.íc hjálm ok brynju, 7. „Dulin ertu, Hyndla! en Sigmundi draums ætlig þér, sverð at þiggja. er þú kveðr ver minn 3. Gefr liann sigr sonum, í valsinni, en sumum aura, þar er göltr glóar, mælsku mörgum, gullinbusti, ok mannvit fírum, hildisvíni, byri gefr hann brögnum, er mér liagir görðu en brag skáldum, dvergar tveir, gefr hann mannsemi Dáinn ok Nabbi. mörgum rekki. 8. Sennum við or söðlum, 4. j>ór mun hon blóta, * sitja við skolum, þess mun biðja, ok um jöfra at hann æ við þik ættir dœma, einart láti; gumna þeirra þó er hánum ólítt, er frá goðum kómu, við jötuns brúðir. þeir hafa veðjat 5. Nú taktu úlf þinn ; vala málmi, ein af stalli, Óttarr ungi lát hann renna ok Angantýr. 5 * 68 HYNDLULJÓÐ.

* 9. Skylt er at veita, 14. Ali var áðr svá at skati enn ungi öflgastr manna, föðurleifð hafi Hálfdan fyrri eptir frændr sína. hæstr Skjöldunga; 10. Hörg hann mér gerðí * fræg váru fólkvíg, hlaðinn steinum, þau er framir gerðu, -nú er grjót þat hvarfla þóttu hans verk at gleri vorðit- með himins skautum. rauð hann í nýju 15. Efldisk hann við Eymund nauta blóði, œztan manna, æ trúði Óttarr en hann vá Sigtrygg á ásynjur. með svölum eggjum; f 11. Nú láttu forna eiga gékk Almveig niðja talda, œzta kvinnu, ok uppbornar ólu þau ok áttu ættir manna: áttján sonu. hvat er Skjöldunga, 16. "þaðan eru Skjöldungar, hvat er Skilfinga, þaðan Skilfingar, livat er Öðlinga, þaðan Öðlingar, hvat er Ylfinga, þaðan Ynglingar, hvat er höldborit, þaðan höldborit, hvat er hersborit, þaðan hersborit, mest mannaval mest manna val und Miðgarði?" und Miðgarði; 12. „J>ú ert, Óttarr! * alt er þat ætt þín, . borinn Innsteini, Óttarr heimski! en Innsteinn var 17. Var Hildigunn Alfi enum gamla, hennar móðir Álfr var Úlfi, Sváfu barn Úlfr Sæfara, ok sækonungs; en Sæfari alt er þat ætt þín, r Svan enum rauða. Ottarr heimski! , 13. Móður átti faðir fnnn varði at viti svá, menjum göfga, viltu enn lengra? hygg ek at hon héti * 18. Dagr átti þóru Hlédís gyðja, drengja móður, Fróði var faðir þeirrar ólusk í ætt þar en Fríant móðir, œztir kappar: öll þótti ætt sú Fraðmarr, Gyrðr með yfirmönnum. 40 ok Frekar báðir, HYNDLULJOÐ.

Amr ok Jösurr, Már, 23. Ani ok ómi r Alfr enn gamli; váru bornir varðar at viti svá, Arngríms synir viltu enn lengra? ok Eyfuru; 19. Ketill hét vinr þeirra brökun berserkja Iílyps arfþegi, höls margskonar var hann móðurfaðir um lönd ok um lög móðifr.þinnar; sem logi fœri; þá var Fróði alt er þat ætt þín, f fyrr en Kári, 10 Ottarr heimski! liinn eldri var 24. Kunna ek báða Alfr um getinn. Brodd ok Hörfi, 20. var næst þar váru þeir í hirð Nökkva dóttir, Hrólfs ens gamla; var mögr hennar allir bornir mágr þíns föður; frá Jörmunreki fyrnd er sú mægð, Sigurðar mági, fram tel ek lengra, — lilýð þú sögu minni!- kunna ek háða fólkum grims Brodd ok Hörfi; þess er Fafni vá. alt er þat ætt þín, 25. Sá var vísir Óttarr heimski! frá Völsungi, 21. ísólfr, Ásólfr ok Iljördís Ölmóðs synir frá Hrauðungi, ok Skúrhildar en Eylimi Skekkils dóttur, frá Öðlingum; skaltu til telja alt er þat ætt þín, skatna margra; Ottarr heimski! alt er þat ætt þín, 26. Gunnarr ok Ilögni Óttarr heimski! Gjúka arfar, 22. Gunnarr, Bálkr, ok ið sama Guðrún Grímr, Arðskafi, systir þeirra: Járnskjöldr, Jórir, eigi var Guthormr Úlfr, Gínandi, Gjúka ættar, Búi ok Brami, þó var liann bróðir Barri ok Reifnir, beggja þeirra; Tindr ok Tyrfmgr, alt er þat ætt þín, tveir ; Óttarr heimski! alt er þat ætt þín, 27. Haraldr Hilditönn f Ottarr heimski! borinn Hrœreki HYNDLULJÓÐ. slöngvanbauga, 32. Eru vöiur allar sonr var hann Auðar, frá Víðólfi, Auðr djúpauðga vitkar allir r Ivars dóttir, frá Vilmeiði, en Ráðbarðr seiðberendr var Randvers faðir; frá Svarthöfða, Jjeir váru gumnar jötnar allir goðum signaðir; frá Ými komnir. alt er þat ætt J)ín, 33. Mart segjum þér r Öttarr heimski! ok munuin enn fleira; 28. Váru ellifu vörumk at viti svá, æsir taldir, viltu enn lengra? Baldr er hné 34. Varð einn borinn við banajíúfu; í árdaga Jjess lézk Vali rammaukinn mjök verðr at hefna, Rögna kindar, síns of bróður v níu báru J>ann sló liann handbana; náðgöfgan mann i alt er J)at ætt J)ín, jötna meyjar r Öttarr heimski! við jarðar J)röm. 29. Var Baldrs faðir 35. Hann Gjálp um bar, Burs arfj)egi; hann Greip um bar, Freyr átti Gerði, bar hann Eistla hon var Gýmis dóttir, °k Angeyja, jötna ættar liann bar Ulfrún ok Aurboðu; ok Eyrgjafa, J)ó var J)jassi Imdr ok Atla J>eirra frændi ok Járnsaxa. skautgjarn jötunn, 36. Sá var aukinn hans var Skaði dóttir. jarðar megni, 30. Mart segjum J)ér, svalköldum sæ • ok muniirn fleira; olt sónardreyra. vörumk at viti svá, Mart segjum J)ér viltu enn lengra? ok munum íleira; 31. Ilaki var Ilveðnu vörumk at viti, hóti beztr sona, viltu enn lengra? en Hveðnu var 37. Ól ulf Loki Hjörvarðr faðir; við Angrboðu, Heiðr ok Hrossþjófr en Sleipni gat Hrímnis kindar. við Svaðilfara;

✓ IIYJNDLULJÓÐ. 71 eitt þótti skars þessa rœðu, allra feiknast, á þriðja morni, þat var bróður frá þá er þeir Angantýr Býleists komit. ættir rekja.a 38. Loki af hjarta 43. „Snúðu braut héðan, lindi brendu, sofa lystir mik, fann hann hálfsviðinn fær þú fátt at mér hugstein konu, fríðra kosta; varð Loptr kindugr hleypr þú eðlvina af konu illri; úti á náttum, þaðan er á foldu sem með höfrum llagð hvert komit. Heiðrún fari. 39. Haf gengr hríðum 44. Rant at œði við himin sjálfan, ey þreyjandi, líðr lönd yfir, skutusk þeir fleiri en lopt bilar; und fyrir skyrtu; þaðan koma snjófar hleypr þú eðlvina ok snarir vindar, úti á náttum, þá er í ráði sem með höfrum at regn um þrjóti. 20 Heiðrún fari.a 40. Varð einn borinn 45. „Ek slæ eldi öllum meiri, of íviðju, sá var aukinn svá at þú eigi kemsk jarðar megni; á braut héðan; þann kveða stilli hléypr þú eðlvina stórauðgastan, úti á náttum, sif sifjaðan sem með höfriim sjötum görföllum. Heiðrún fari.a 41. J)á kemr annarr 46. „Hyr sé ek brenna, enn mátkari, en hauðr loga, þó þori ek eigi verða flestir þann at ncfna; fjörlausn þola; fáir sjá nú ber þú Óttari fram um lengra, bjór at hendi en Oðinn mun blandinn mjök úlfi mœta.tt illu heilli.a 42. „Ber þú minnisöl 47. „Oröheill þín mínum gesti, skal engu ráða, svá hann öll muni þóttu, brúðr jötuns! orð at tína, bölvi heitr; 72 HYNDLULJOÐ.

liann skal drekka bið ek Ottari dýrar veigar, öll goð duga.

o'®o

YÖLUNDARK VIÐA.

iðuðr hét konungr í Svíþjóð, menn viti í fornum sögum. Nið- hann átti tvá sonu ok eina dóttur, uðr konungr lét hann höndum hon hét Böðvildr. Brœðr váru * taka, svá sem hér er um kveðit. þrír synir Finnakonungs, hét einn 1. Meyjar flugu sunnan Slagfiðr, annarr Egill, þriði Yöl- Myrkvið ígögnuin, undr, þeir skriðu ok veiddu dýr. Alvitr unga |>eir kvámu í Ulfdali, ok gerðu orlög drýgja; sér þar hús; þar er vatn erheitir 10 þær á sævarströnd Ulfsjár. Snemma of morgin fundu settusk at hvílask, þeir á vatnsströndu konur þrjár, ok drósir suðrœnar spunnu lín; þar váru hjá þeim dýrt lín spunnu. álptarhamir þeirra, þat váru val- 2. Ein nam þeirra kyrjurN þar váru tvær dœtr Löð- at verja ves konungs, Hlaðguðr svanhvít fögr mær fíra ok Hervör alvitr, cn þriðja var faðmi ljósiim; Ölrún Iíjárs dóttir af Vallandi. þeir önnur var Svanhvít, höfðu þær heim til skála með sér. svaníjaðrar dró; Fékk Egill Ölrúnar, en Slagfiðr 20 en in þriðja Svanhvítrar, en Yölundr Alvitrar. þeirra systir þau bjoggu sjau vetr; þá flugu varði hvítan þær at vitja víga, ok kvámu eigi háls Yölundar. aptr; þá skreið Egill at leita Öl- 3. Sátu síðan rúnar, en Slagfiðr leitaði Svan- sjau vetr at þat, hvítrar, en Völundr sat í Ulfdölum; en inn átta hann var hagastr maðr svá at allan þráðu, VÖLUNDARKVIÐA. en enn níunda sjau hundruð allra, nauðr um skilði; er sá seggr átti. meyjar fýstusk 8. Ok þeir af tóku, á myrkvan við, ok þeir á létu, Alvitr unga fyr einn útan, orlög drýgja. er þeir af létu. 4. Kom þar af veiði Kom þar af veiði vegreygr skyti, vegreygr skyti, Slagfiðr ok Egill Yölundr líðandi sali fundu auða, um langan veg. géngu út ok inn 9. Gékk hann brúnni ok um sásk; beru hold steik a, austr skreið Egill ár brann hrísi at Ölrúnu, allþurr fura, en suðr Slagfiðr viðr enn vindþurri, at Svanhvítu. fyr Völundi. 5. En einn Yölundr 10. Sat á berfjalli, sat í Úlfdölum, bauga talði hann sló gull rautt álfa ljóði, við gim fastan, eins saknaði, lukði hann alla hugði hann at hefði lind liauga vel; Hlöðves dóttir, svá beið hann Alvitr unga, sinnar ljósar væri hon aptr komin. kvánar, ef hánum 11. Sat hann svá lengi koma gerði. at hann sofnaði, 6. þat spyrr Niðuðr ok hann vaknaði Njara dróttinn, viljálauss, at einn Yölundr vissi sér á höndum sat i Úlfdölum. höfgar nauðir, Nóttum fóru seggir, en á fótum negldar váru brynjur, íjötur um spentan. skildir bliku þeirra 12. „Hverir ’ro jöfrar við enn skarða mána. þeir er á lögðu 7. Stigu or söðlum * besti byr sima at salar galli, ok mik bundu?u géngu inn þaðan 13. Kallaði nú Niðuðr endlangan sal, Njara dróttinn: sá þeir á bast „hvar gaztu, Völundr! bauga dregna, visi álfa, 74 VÖLUNDARKVIÐA.

vára aura maðr þorði at fara til hans nema í Úlfdölum?* konungr einn. Völundr kvað: 14. „Gull var þar eigi 17. „Skínn Niðaði á Grana leiðu, sverð á linda, fjarri hugða ek várt land * þat er ek hvesta fjöllum Rínar; sem ek hagast kunna, man ek at vér meiri ok ek herðak mæti áttum, sem mér hœgst þótti; er vér lieil hjú sá er mér fránn mækir heima várum. æ fjarri borinn, 15. Hlaðguðr ok Hervör sékka ek þann Völundi borin var Illöðve, til smiðju borinn. •• kunn var Olrún 18. Nú berr Böðvildr i Kjárs dóttir, brúðar minnar i hon inn um gékk - bíðka ek þess bót - endlangan sal, bauga rauða.“ stóð á gólfi, Sat hann né hann svaf ávalt, stilti röddu; ok hann sló hamri, era sá nú hýrr vél görði hann heldr er or holti ferr.“ hvatt Niðaði. Niðuðr konungr gaf dóttur 19. Drifu ungir tveir sinni Böðvildi gullring, þann er á dyr sjá hann tók af bastinu atVölundar; en synir Niðaðar hann sjátfr bar sverðit, cr Völundr í Sævarstöð; átti; en dróttning kvað: * kómu þeir til kistu, 16. „Tenn hánum teygjask, kröfðu lukla; er hánum er téð sverð, opin var illúð ok hann Böðvildar pr þeir í sá. baug um þekkir; 20. Fjölð var þar menja, ámun eru augu er þeim mögum sýndisk ormi þeirn enum frána; at væri gull rautt sníðit ér hann ok görsimar. sina magni, „Komið einir tveir, ok setið hann síðan komit annars dags; í Séevarstað.“ * ykr læt ek þat gull Svá var gört, at skornar váru um gefit verða. sinar í knésfótum, ok settr í hólm 21. Segita rneyjum einn, er þar var fyr landi, er hét né salþjóðum, Sævarstaðr. J>ar smíðaði hann manni öngum konungi atlskyns görsimar. Engi at ið mik fyndit* VOLUNDARIÍVIÐA. 75

Snemma kallaði þvíat hann betr kunni, seggr annan, svá at hon í sessi bróðir á bróður: um sofnaði: „göngum baug sjá!a „Nú hefi ek hefnt 22. Kómu til kistu, harma minna kröfðu lukla; allra nema einna opin var illúð, íviðgjarnra.66 er þeir í litu; 27. „Vel eku kvað Völundr, sneið af höfuð „verða ek á fitjum, húna feirra, þeim er mik Niðaðar ok undir fen fjöturs námu rekkar.64 fœtr um lagði. Hlæjandi Völundr 23. En þær skálar, hófsk at lopti, er und skörum váru, grátandi Böðvildr sveip liann útan silfri, gékk or eyju; seldi Niðaði; tregði för lriðils en or augum ok íoður reiði.

* jarknasteina 28. Uti stendr kunnig sendi hann kunnigri kván Niðaðar, * konu Niðáðar. ok hon inn um gékk 24. En or tönnum endlangan sal; tveggja þeirra - en hann á salgarð sló hann brjóstkringlur, settisk at hvílask - sendi Böðvildi. „vakir jni, Niðuðr! j)á nam Böðvildr Njara dróttinn?“ baugi at lirósa, 29. „Vaki ek ávalt, bar hann Völundi, vilja ek lauss sofna, er brotið hafði: ok minst síz „þoriga ek at segja mína sonu dauða;

nema J)ér einum.66 30 kell mik í höfuð, Völundr kvað: köld eru mér ráð j)ín, 25. „Ek bœti svá vilnumk ek j)ess nú brest á gulli, at ek við Völund dœma. at feðr þínum 30. Seg j)ú mér j)at, Völundr! fegri jnkkir, vísi álfa! ok mœðr Jinni af heilum livat varð miklu betri, húnum mínum?44 ok sjálfri j)ér 31. „Eiða skaltu mér áðr at sama hófi.“ alla vinna, 26. Bar hann hana bjóri, at skips borði V ÖLUND ARK VIÐA.

ok at skjaldar rönd, 35. „Mæltira þú þat mál at mars bœgi er mik rrieir tregi, ok at mækis egg: né ek þik vilja, Yölundr! 31. At {)ú kveljat verr um víta; kván Yölundar, erat svá maðr hár né brúði minni at þik af hesti taki, at bana verðir; né svá öílugr þótt vér kván eigim at þik neðan skjóti, þá er þér kunnið, r þar er þú skollir eða jóð eigim við ský uppi.a innan hallar. 36. Hlæjandi Völundr 32. Gakk {m til smiðju, hófsk at lopti, þeirrar er þú görðir, en ókátr Niðuðr þar fiðr þú belgi sat þá eptir. blóði stokna; * 37. „Upp rístu, þakráðr! sneið ek af liöfuð þræll minn inn bezti, húna þinna, bið þú Böðvildi ok undir fen fjöturs meyna bráhvítu fœtr um lagðak. ganga fagrvarið 33. En þær skálar við föður rœða.u er und skörum váru 38. „Er þat satt, Böðvildr! sveip ek útan silfri, er sögðu mér, senda ek Niðaði; sátuð ið Völundr en or augum saman í hólmi?u jarknasteina * 39. „Satt er þat, Niðaðr! senda ek kunnigri er sagði þér, kván Niðaðar. sátu við Völundr 34. En or tönnum saman í hólmi tveggja þeirra eina ögurstund,

sló ek brjóstkringlur, 30 æva skyldi; senda ck Böðvildi. ek vætr hánum Nú gengr Böðvildr vinna kunnak, barni aukin, ek vætr hánum einga dótlir vinna máttak. ykkur beggja.“

% 77

II E L G A K V I Ð A

IIJÖRYARÐS SONAR.

Sljörvarðr liét konungr, hann áttí gumnum þikkja fjórar konur: ein hétAlfhildr, son at GIasislundi.“ þeirra hét Heðinn, önnurhétSæ- 2. „Mundu við Atla reiðr, þeirra son hét Humlungr, Iðmundar son, in þriðja hét Sinrjóð, þeirra son * fugl fróðhugaðr! hét Hymlingr. Hjörvarðr konungr íleira mæla?a hafði þess lieit strengt, at eiga „Mun ek, ef mik buðlungr ✓ þá konu er hann vissi vænsta. blóta vildi, Hann spurði at Svafnir konungr ok kýs ek þaz ek vil átti dóttur allra fegrsta, sú hét or konungs garði.“ Sigrlinn. Iðmundr hét jarl hans, 3. „Kjósattu Hjörvarð Atli var hans son, cr fór at biðja né hans sonu, Sigrlinnar til handa konungi. Hann né inar fögru dvalðisk vetrlangt með Svafni fylkis brúðir, konungi; Fránmarr hét þar jarl, * eigi brúðir þær fóstri Sigrlinnar, dóttir hans hét er buðlungr á, Álof. Jarlinn réð at meyjar var kaupum vel saman, synjat, ok fór Atli heim. Atli þat er vina kynni!a jarls son stóð einn dag við lund 4. „Hof mun ek kjósa, nökkurn, en fugl sat í limunum hörga marga, uppi yíir hánum, ok hafði heyrt gullliyrndar kýr til at hans menn kölluðu vænstar" frá grams búi, konur þær, er Hjörvarðr konungr ef hánum Sigrlinn átti. Fuglinn kvakaði, en Atli sefr á armi, lýddi hvat hann sagði, hann kvað: * ok ónauðig 1. „Sáttu Sigrlinn jöfri fylgir.a Svafnis dóttur, Jetta var áðr Atli fœri, en er rneyna fegrstu hann kom heim, ok konungr spurði i munarheimi; hann tíðinda, kvað hann: þó eru hagligar 5. „Höfum erfiði Hjörvarðs konur, ok ekki örindi, 78 HELGAKVIÐA

mara þraut óra þóttu harðan hug, á meginfjalli, i hilmir! gjaldir.“ • urðum síðan 7. „Hvat lætr þú Sæmorn vaða; Helga nafni, þá var oss synjat * brúðr bjartlituð! Svafnis dóttur, alls þú bjóða ræðr? hringum gœddrar, Hygg þú fyr öllum er vér hafa vildum. atkvæðum vel; Konungr bað, at þeir skyldu Jjig-g ek eig-i þat, fara annat sinn, fór liann sjálfr. nema ek þik hafa.“ En er þeir kómu upp á fjall, ok sá 8. „Sverð veit ek liggja á Svávaland landsbruna ok jó- í Sigars hólmi reyki stóra, reið konungr af íjall- fjórum færa inu fram í landit, ok tók nátlból en fmun togu; við á eina. Atli hélt vörð, ok eitt er þeirra fór yfir ána; hann fann eitt hús, öllum betra, fugl milfill sat á húsinu ok gætti, vígnesta böl ok var sofnaðr. Atli skaut spjóti ok varið gulli. fuglinn til bana; en í húsinu fann 9. Hringr er í hjalti, hann Sigrlinn konungs dóttur, ok hugr er í miðju, r Alofu jarls dóttur, ok hafði þær ógn er í oddi báðar braut með sér. Fránmarr þeim er eiga getr;. jarl hafði hamazk í arnarlíki, ok liggr með eggju varit þær fyr hernum með fjöl- ormr dreyrfáðr, kyngi. Hróðmarr hét konungr, * en á valböstu biðill Sigrlinnar, hann drap Sváva verpr naðr hala.“ konung, ok hafðí rænt ok brent Eylimi hét konungr, dóttir hans landit. Hjörvarðr konungr fékk var Sváva, hon var Yalkyrja ok Sigrlinnar, en Atli Alofar. Hjör- reið lopt ok lög. Hon gafHelga varðr ok Sigrlinn áttu son mikinn nafn þetta, ok hlífði hánum opt ok vænan, hann var þögull, ekki síðan í orrostum. Hclo-i kvað: O nafn festisk við hann. Hann sat 10. „Ertattu, Hjörvarðr! á haugi, hann sá ríða valkyrjur níu, heilráðr konungr, ok var ein göfugligust, hon kvað: fólks oddviti, 6. „Síð mundu, Helgi! þóttu frægr sér; hringum ráða, léztu eld eta ríkr rógapaldr! jöfra bygðir, né Röðuls völlum, en þeir angr við þik - örn gól árla - ekki görðu. ef þú æ þegir. 11. En Hróðmarr skal HJÖKVARÐS SONÁR.

hringum ráða. i atall skal ek þér vera, i I }jeim er áttu mjök em ek gífrum gramastr; órir niðjar; úrgan stafn sá sésk fylkir ek hefi opt búit, fæst at lífi, ok kvalðar kveldriður. liygsk aldauðra 16. Ilve þú heitir, arfi at ráða.“ hála náffráðuff? Hjörvarðr svarar, at hann mundi nefndu þinn, fála! föður; fá lið Helga, ef hann vill hefna níu röstum móðurföður síns. þá sótti Helgi 10 er þú skyldir neðar vera, sverðit, er Sváva vísaði hánum ok vaxi þér á baðmi barr!“ til; þá fór hann ok Atli ok feldu 17. „Hrímgcrðr ek heiti, Hróðmar ok unnu mörg þrek- Hati hét minn faðir, virki. Hann drap Hata jötun, er þann vissa ek ámátkastan jötun; hann sat á bergi nökkuru. Helgi margar brúðir liann lét ok Atli lágu skipum í Hatafirði. frá búi teknar, Atli hélt vörð inn fyrra lut nætr- unz hann Helgi hjó.“ innar. Hrímgerðr Hata dóttir kvað: 18. „J)ú vart, hála! 12. „Ilverir ’ro höldar fyr hildings skipum, í Hatafirði? ok látt í fjarðar mynni fyrir; skjöldum er tjaldat ræsis rekka á skipum yðrum, er þú vildir Rán gcfa, frœknliga látið, ef þér kœmið í þverst þvari.“ fátt hygg ek yðr sjásk, 19. „Duliðr ertu nú, Atli! kennit mér nafn konungs." draums kveð ek þér vera, Atli Jwað: síga lætr þú brýnn fyr brár; 13. „Helgi hann heitir, móðir mín lá en fm livergi mátt fyr mildings skipum, vinna grand grami; ek drekða Hlöðvarðs sonuin í liafi. járnborgir ’ro 20. Gneggja myndir þú, Atli! um öðlings flota, ef þú géldr ne værir, kneguð oss fálur fara.a brettir sinn Hrímgerðr hala; 14. „Hve þik heitir“ kvað aptarla hjarta Hrímgerðr, hygg ek at þitt, Atli! sé, „halr inn ámátki? þótt þu hafir hreina rödd.“ hve þik kalla konir? 21. „Reini mun þér ek þikkja, fylkir þér trúir, ef þú reyna knátt, er þik í fögrum lætr ok stíga ek á land af legi; beits stafni búa.a öll muntu lemjask, ' 15. „Atli ek heili, ef mér er alhugat, IIELGAKVIÐA ok sveigja þinn hala, Hrímgerðr!“ er barg öðlings skipum, 22. „Atli! gakk þú á land, eða fóru þær fleiri saman?“ ef afli treystisk, 28. „Jtrennar mundir meyja, ok .hittumk í vík Varins; þó reið ein fyrir rifja rétti * hvít und hjálmi mær; er J)ú munt, rekkr! fá, marir hristusk, ef þú mér í krymmur kemr.“ stóð af mönum þeirra 23. „Munka ek ganga, dögg í djúpa dali, áðr gumnar vakna, hagl í háva viðu, ok halda of vísa vörð; þaðan kemr með öldum ár; era mér örvænt, alt var mér þat leitt, er ek leitk.“ nær óru kemr 29. „Austr líttu nú, Hrímgerðr! skass upp undir skipi.“ ef þik Iostna hefir 24. „Vaki J)ú, Helgi! Helgi helstöfum; ok bœt við Hrímgerði, á landi ok á vatni er þú lézt höggvinn Hata; borgit er öðtings flota, eina nótt kná hon ok mönnum ið sama. hjá jöfri sofa, 30. Dagr er nú, Ilrímgerðr! þá hefir hon bölva bœtr.“ en þik dvalða hefir 25. „Loðinn heitir er þik skal Atli til aldrlaga; eiga, hafnarmark þykkir leið ertu mannkyni, hlœgligt vera, sá býr í í>olleyju þurs, þars þú í steins líki stendr.“ hundvíss jötunn, Helgi konungr var allmikill her- hraunbúa verstr, * maðr, hann kom til Eylima kon- sá er þér makligr maðr.“ ungs, ok bað Svávu dóttur hans. 26. „Hina vildu heldr, Helgi! þau Hclgi ok Sváva veittusk vár- er réð hafnir skoða ar, ok unnusk furðti mikit. Sváva fyrri nótt með fírum; var heima með feðr síntim, en margullin mær Helffi í hernaði. Yár Sváva val- niér þótti aíli bera; kyrja enn sem fyrr. Heðinn var hér sté hon land af legi, heima með föður sínum Hjörvarði, ok festi svá yðarn flota; konungi í Noregi. Hcðinn fór hon ein því veldr, einn sarnan heim or skógi jólaapt- er ek eigi mák * an ok fann tröllkonu, sú reið buðlungs mönnum bana.“ vargi ok hafði orma at taumum, 27. „Heyrðu nú, Hrímgerðr! ok bauð fylgð sína Heðni. Nei ef ek bœti harrna þér, sagði hann. Hon sagði: þess skaltu segðu görr grami: gjalda at bragarfulli. Um kveld- var sú ein vættr, it óru heitslrengingar; var fram- IIJÖRVARÐS SONAR. leiddr sónargöltr, lögðu mcnn þar sverð at rjóða, á hendr sínar, ok strengðu menn cn frið gefa f)á lieit at bragarfulli. Heðinn fjándum Jjínum.“ strengði heit lil Svávu Eylima dótt— J>at kvaðHelgi, þvíat hann grun- ur, unnustu Helga bróður síns, ok * aði um feigð sína, ok J)at at fylg- iðraðisk svá mjök, at hann gékk jur lians höfðu vitjað Heðins, J)á á braut villistigu suðr á lönd, ok er hann sá konuna ríða varginum. fann Helga bróður sinn. Helgi Alfr hét konungr, son Hróðmars, kvað : er Hclga hafði völl haslaðan á

31. „Kom J)ú heill, Heðinn! 10 Sigarsvelli á þriggja nátta fresti. hvat kantu segja J)á kvað Helgi: nýra spjalla 35. „Reið á vargi, or Noregi? er rekvið var, hví er J)ér, stillir! íljóð eitt, er hann stökt or landi, * fylgju beiddi; ok ert einn kominn hon vissi J>at oss at finna?“ at vcginn mundi 32. „Mik hefir myklu glœpr Sigrlinnar sonr meiri sóttan, á Sigarsvöllum.a ek liefi kerna þar var orrosta mikil, ok fékk ena konungbornu J)ar Helgi banasár. brúði J)ína 36. Sendi Helgi at bragarfulli.a Sigar at ríða 33. „Sakask eigi J)ú, eptir Eylima sönn munu verða * einga dóttur; ölmál, Heðinn! biðr brálliga okkur beggja; búna verða, inér hefir stillir ef hon vill fmna stökt til eyrar, fylki kvikvan. þriggja riátta 37. „Mik hefir Helgi skylak þar koma; hingat sendan, if er mér á J>ví,. við þik, Sváva! at ek aptr koma; sjálfa at mæla; J)á má at góðu þik kvað hilmir görask slíkt, ef skal.“ * hitta vilja, 34. „Sagðir J)ú, Helgi! áðr ítrborinn x at Heðinn væri öndu týndi.“ góðs verðr frá J)ér 38. „Hvat varð Ilclga ok gjafa stórra; Hjörvarðs syni? þór er sœmra mér er harðliga Edda. o 82 IIELGAKVIÐA HJÖRVARÐS SONAR.

liarma leitat, máli lýða, ef liann sær um lók, at þú Heðni eða sverð um beit, hvílu görvir, þeim skal ek gumna ok jöfur ungan grand um vinna!“ ástum leiðir.“ 39. „Féll hór í morgun 42. „Mælt hafða ek þat at Frekasteini í munarheimi, buðlungr sá er var þá er mór Helgi baztr und sólu; hringa valði,

Álfr mun sigri 10 myndiga ek lostig öllum ráða, at liðinn fylki þótt þetta sinn jöfur ókunnan þörfgi væri.“ armi verja.u 40. „Heii verðu, Sváva! 43. „Kystu mik, Sváva! hug skaltu deila, kem ek eigi áðr sjá mun í heimi Rógheims á vit hinztr fundr vera; né Röðulsfjalla, tjá buðlungi áðr ek hefnt hcfik blœða undir, Hjörvarðs sonar, mér hefir hjörr komið þess er buðlungr var hjarta ið næsta.“ beztr und sólu.“ 41. „Bið ek þik, Sváva! Ilelgi ok Sváva cr sagt al væri - brúðr gráttattu - endrborin. ef J)ú vill mínu

o§o

I 83

II E LCAKVIÐA

HUNDINGSBANA

Fyrri.

1. Ifir var alda einni festi, þat er arar gullu, ey bað hon halda. hniguo heilöo*o vötn < 5. Eitt var at angri af himinfjöllum; Ylfinga nið J)á hafði Helga * ok þeirri meyju inn huguin stóra er munuð fœddi; Borghildr borit hrafn kvað at hrafni, í Brálundi. sat á hám meiði 2. Nólt varö í bœ, andvanr átu, nornir kvámu, ek veit nökkuð: þær er öðlingi 6. „Stendr í brynju aldr um skópu; burr Sigmundar þann báðu fylki dœgrs eins gainall, lrægstan verða, nii cr dagr kominn; ok buðlunga hvessir augu beztan þikkja. scm hildingar, 3. Snéru þær af aíli sá er varga vinr, orlögþáttu, við skolum leitir.tó þá er borgir braut 6. Drótt þótti sá í Brálundi; döglingr vera, þær um greiddu kváðu með gumnum gullinn sima, góð ár komin; ok und mánasal sjálfr gékk vísi miðjan festu. or vígþrimu 4. J>ær austr ok vestr ungum fœra cndafálu, itrlauk grami. þar átti lofðungr 7. Gaf hann Helga nafn land á milli; ok Ilringstaði, brá nipt Nera Sólfjöll, SnæfjöU á norðrvega ok Sigarsvöllu, c* 84 IIELGAKVIÐA

Hringstöð, Hátún sleit Fróða frið ok Himinvanga, íjánda á milli, blóðorm búinn fara Viðris grey brœðr Sinfjötla. valgjörn um cy. 9. þá nam at vaxa * 14. Settisk vísi, fyr vina brjósti þá er vegit hafði álmr ílrborinn Álf ok Eyjólf, ynðis ljóma; und arasteini, hann galt ok gaf Hjörvarð ok Hávarð gull verðungu, Ilundings sonu; sparði eigi hilmir farit hafði hann allri hodd blóðrekinn. ælt Geirmímis. 10. Skamt lót vísi 15. |)á brá ljóma vígs at bíða, af Logafjöllum, þá er fylkir var en af þeim Ijómum fimtán vetra; leiptrir kvámu. ok hann harðan lót |)á var und hjálmum Hunding veginn, á himinvanga, þann er lengi róð brynjur váru þeirra löndurn ok þegnum. 20 blóði stoknar, 11. Iívöddu síðan en af geirum Sigmundar bur geislar stóðu. auðs ok hringa 16. Frá árliga Hundings synir; or idfíði pvíat þeir áttu döglingr at því jöfri at gjalda dísir suðrœnar: fjárnám mikit ef þær vildi heim ok föður dauða. með hildingum 12. Lótað buðluiigr þá nótt fara; bótir uppi, 30 þryinr var álma. né niðja in heldr 17. En af liesti nefgjöld fá; Ilögna dóttir ván kvað hann mundu - líddi randa rym - veðrs ens mikla ' ræsi sagði: grára geira „hygg ek at vór eigim ok gremi Óðins. aðrar sýslur, 13. Fara hildingar en með bauofbrola hjörstefnu til, bjór at drekka. þeirrar er lögðu 18. Hefir minn faðir at Logafjöllum; meyju sinui HUNDINGSBANA I. 85 grimmuni lieilit 24. En ungr konungr Granmars syni; öðrum sagði, en ek liefi, Helg'i! seint kvað at telja Höðbrodd kveðinn af Trönueyri konung óneisan langhöfðuð skip sem kattar son. und líðöndum, 19. Sá kemr fylkir þau er í Örvasund fára nátta, útan fóru. nema {)ú hánurn vísir 25. Tólf hundruð valstefnu til, tryggra manna, eða mey nemir þó er í Hátúnum frá mildingi.44 hálfu íleira 20. Uggi eigi {)ú víglið konungs, r Isungsbana; ván erum rómu. fyrr mun dólga dynr, 26. Svá brá stýrir nema ek dauðr sják.“ stafntjöldum af, 21. Scndi áru at mildinga allvaldr þaðan mengi vakði, of lopt ok um lög ok döglingar leiðar at biðja, dagsbrún sjá, iðgnógan ' ok siklingar ógnarljóma snéru upp við tré brögnum bjóða vefnistingum ok burum þeirra. á Varinsfirði. 22. „Biðit skjótliga 27. Varð ára ymr til skipa ganga ok járna glymr, ok or Brandeyju brast rönd við rönd, búna verða. réru víkingar; þaðan beið þengill, eisandi gékk unz þingat kvámu und öðlingum halir hundmargir lofðungs floti or Ilcðinseyju. löndum fjarri. 23. Ok þar af ströndum 28. Svá var at heyra, or Stafnsnesi cr saman kvámu beit hér út skriðu, Kólgu systir ok búin gulli; ok kilir langir, spurði Helgi sem björg eða brim Hjörleif at því: brotna mundi. „hefir þú kannaða 29. Draga bað Helgi koni óneisa?" há scgl ofar, 86 HELGAKVIÐA

varðat hrönnum at só Ylfingar hrönn þingloga, austan komnir þá er ógurlig gunnargjarnir Œgis dóltir frá Gnípalundi.

stagstjórnmörum * 35. J>ar mun Ilöðbroddr steypa vildi. Helga finna 30. En þeim sjálfum flaugtrauðan Sigrún ofan í ílota miðjum; fólkdjörf um barg sá er opt hefir ok fari þeirra; örnu sadda, snœrisk ramliga meðan þú á kvernum Rán or hendi kystir þyjar.“ gjálfrdyr konungs 36. „Fáltmantu, fylkir! at Gnípalundi. fornra spjalla, 31. Sat þar um aptan * er þú öðlingum í Unavágum, ósönnu bregðr; flaust fagrbúin þú hefir etnar íljóta knáttu; úlfa krásir en þeir sjálfir ok brœðr þínum frá Svarinshaugi at bana orðit; með hermðar hug opt sár sogin her könnuðu. með svölum munni, 32. Frá goðborinn hefir i hreysi Guðmundr at því: hvarleiðr skriðit.tó „hverr er landreki * 37. ../þú vart völva sá er liði stýrir, í Varinseyju, ok hann feiknaKð skollvís kona! fœrir at landi?“ bartu skrök saman. / 33. Siníjötli kvað: kvazlu cngi mann

- slöng upp við rá 30 eiga vilja, rauðum skildi, segg brynjaðan, rönd var or gulli; nema Sinfjötla. þar var sundvörðr 38. þu vart, en skœða kván sá er svara kunni skass valkyrja, ok við öðlinga ötul, ámátlig orðum skipta- at Alföður; 34. „Segðu þat í aptan, mundu einherjar er svínum gefr, allir berjask, ok tíkr yðrar svevís kona! / teygir at solli, um sakar þínar. HUNDINGSBANA I. 87

Níu áttu við hrafna seðja á nesi Ságu á hræuin þínum, úlfa alna, en tíkr yðrar ek var einn faðir |>eirra.a teygja at solli, 39. „Faðir varattu * eða gefa göltum; fenrisúlfa, deili gröm við þik!a öllum ellri, 44. „Væri ykr, Sinfjötli! svá at ek muna; „sœmra myklu síz þik geldu gunni at heyja fyr Gnípalundi ok glaða örnu, N þursa meyjar en sé ónýtum á f)órsnesi. orðum at hregðask, 40. Sljúpr vartu Siggeirs, þótt hringbrotar látt und stöðum heima, heiptir deili. vargljóðum vanr 45. þikkjat mér góðir á viðum úti; Granmars synir, kómu þér ógögn þó dugir siklingum öll at hendi, satt at mæla; þá er brœðr þínum þeir hafa markat brjóst raufaðir; á Móinsheimum, görðir þik frægjan at hug hafa af firinverkum.a hjörum at hregða.66 41. „J>ú vart brúðr Grana 46. f>eir af ríki N á Brávelli, renna létu gullbitluð vart Svipuð ok Svegjuð gör til rásar; Sólheima til hafða ek þér móðri dala döggótta, mart skcið riðit, dökkvar hlíðir; svangri und söðli, skalf Mistar marr simul! forbergis.66 hvar megir fóru. 42. „Sveinn þóttir þú 47. Mœttu þeir tiggja siðiauss vera, í túnhliði, þá er þú Gullnis sögðu stríðliga geitr mólkaðir, stilli kvámu; en í annat sinn úti stóð Höðbroddr imðar dóttir hjálmi faldinn, töttrugbypja; hugði hann jóreið vill þú tölu lengn?“ ættar sinnar: 43. „Fyrr vilda ek „hví er hermðar litr at Frekasteini á Hniflungum?66 88 IIELGAIÍVIÐA IIUNDINGSBANA I.

48. „Snúask hér at sandi, 52. Svipr einn var þat, sncfgir kjólar, er saman kvámu rakka liirtir fölvir oddar ok rár langar, at Frckasteini; skildir margir, ey var Helgi skafnar árar, Hundingsbani göfukt lið Gylfa, fyrstr í fólki, glaðir Ylfingar. þar er fírar börðusk; 49. Ganga fimtán œstr á ímu, fólk upp á land, 10 alltrauðr flugar, þó cr í sogn út sá hafði liilmir sjau púsundir; hart móðakarn. liggja hér í grindum 53. Kom þar or himni fyr Gnípalundi hjálmvitr ofan brimdvr blásvört - óx geira gnýr - ok búin gulli; þær cr grami hlifðu; þar er miklu mcst þá kvað þat Sigrún mengi þeirra, sárvitr íluga muna nú Helgi at hölða sker lijörþing dvala.a 20 af hugins barri: 50. „Renni rökn bitluð 54. „Heill skaltu, vísi! til reginþinga, virða njóta, en Sporvitnir áttstafr Yngva! at Sparinsheiði, ok una iífi; Melnir ok Mylnir er.þú felt hefir til Myrkviðar; inn flugartrauða látið cngi mann jöfur þann cr olli eptir sitja, œgis dauða; þeirra er benlogum ok þér, buðlungr! brcgða kurini! samir bæði vel 51. Bjóði þér Högna rauðir baugar ok Hrings sonum, ok in ríkja mær. Atla ok Yngva, 55. Heill skaltu, buðlungr Alf enum gamla; bæði njóta • þeir ’ro gjarnir * Högna dóttur gunni at heyja, ok Hringstaða, látum Völsunga sigrs ok landa; viðrnám fá!“ þá er sókn lokit.“ 89

HELGAKVIÐA

II UNDINGSBANA

99 Onnur.

u ^igmundr konungr Völsungsson mátti eigi forðask annan veg, en átti Borghildi af Brálundi, þau tók klæði ambáttar ok gékk at hétu son sinn Helga ok eptir mala; þeir leituðu ok fundu eigi Helga Hjörvarðssyni; Helga fóstr- Helga; þá kvað Blindr inn bölvísi: aði Hagall. Hundingr hét ríkr 2. „IIvöss eru augu konungr, við hann er Hundland í Hagals þýju, kent. Hann var hermaðr mikill, era þat karls ætt < ok átti marga sonu, þá er í liern- er á kvernum stendr: aði váru. Ófriðr ok dylgjur váru steinar rifna, á milli þeirra Hundings konungs stökkr lúðr fyrir; ok Sigmundar konungs, drápu nú hefir hörð dœmí hvárir annarra frændr. Sigmundr hildingr þegit, konungr ok hans ættmenn hétu er% vísi skal Völsungar okYlfingar. Helgi fórok valbygg mala; njósnaði til hirðar Hundings kon- heldr er sœmri ungs álaun; Hemingr son Hund- hendi þeirri ings konungs var heima. En er meðalkafli Ilelgi fór í brot, þá hitti hann en möndultré.ft hjarðarsvein ok kvað: Hagall svaraði ok kvað: 1. Segðu Hemingi, 3. „J>at er lítil vá, at Helgi man, þótt lúðr þrumi, hvern í brynju er mær konungs .bragnar feldu, möndul hrœrir; er úlfgrán hon skævaði inni höfðut, skýjum efri, far er Hamal hugði ok vega þorði Hundingr konungr. sem víkingar, Hamall hét son Hagals. Ilund- áðr hana Helgi ingr konungr sendi menn til höptu görði; Hagals at leita Helga, en Helgi systir er hon þeirra 90 IIELGAKVIÐA

Sigars ok Högna; lyr vestan ver, því liefir ötul augu ef þik vita lystir, Ylfinga man.“ er ek björnu tók Undan komsk Helgi ok fór á í Bragalundi, herskip. Ilann feldi Ilunding kon- * ok ætt ara ung ok var síðan kallaðr Hclgi oddum saddak; Hundingsbani. Hann lá með lier nú er sagt, mær! sinn í Brunavágum ok hafði þar hvaðan sakar görðusk; strandhögg, olt átu þar rátt. Ilögni því var á legi mér hét konungr, hans dóttir var Sig- 10 lítt steikt etið.“ rún, hon varð valkyrja ok reið 8. „Víg lýsir þú,

lopt ok lög; hon var Sváva endr- varð fvrj Helgao borin. Sigrún reið at skipum Hundingr konungr Helga ok kvað: hníga at velli; 4. „Hverir láta íljóta bar sókn saman íley við bakka, er seva hefnduð, hvar hermegir ok busti blóð heima eiguð? á brímis eggjar." hvers bíðit ér 9. „Hvat vissir þú í Brunavágum, at þeir sé, hvert lystir yðr snót svinnhuguð! leið at kanna?a er seva hefndu? 5. „Hamall lætr íljóta margir ’ro hvassir íley við bakka, hildings synir eigum heima * ok ámunir í Hléseyju, * ossum niðjum.tt bíðuin byrjar 10. „Varka ek fjarri, i Brunavágum, fólks oddviti! austr lystir oss ger á mörgum 'lcið at kanna.tó grams aldrlokum; 6. „Hvar hefir þú, hilmir! þó tcl ek slœgjan hildi vakða, Sigmundar bur, eða gögl alin er í valrúnum Gunnar systra? vígspjöll segir. hví cr brynja þín * 11. Leit ek þik um sinn blóði stokkin, fyrr á langskipum, hvi skal und hjálmum • þá er þú bygðir hrátt kjöt eta?^ blóðga stafna, 7. „þat vann næst nýs ok úrsvalar niðr Ylíinga unnir léku; HUNDINGSBANA II. 91

nú vill dyljask liefi ek míns föður döglingr fyr mér, munráð brotið.“ en Högna mær 15. Nama Högna mær hann um kennirif of hug mæla, Granmarr hét ríkr konungr, er hafa kvazk hon llelga bjóatSvarinshaugi, liann átti marga hylli skyldu. sonu: einn hét Höðbroddr annarr 16. „Ilirð eigi þú Guðmundr, Jjriði Starkaðr. Ilöð- Högna reiði broddr var í konungastefnu, hann né illan hug fastnaði sér Sigrúnu Högnadótt- ættar þinnar! ur; en er hon spyrr þat, þá reið þú skalt, mær ung! hon með valkyrjur um lopt ok um at mér lifa; lög at leita Helga. Ilelgi var þá ætt áttu, in góða! at Logafjöllum ok hafði barizk er ek sjámk.“ við Hundings sonu; þarfeldi liann Ilelgi samnaði þá miklum skip- þá Álf ok Eyjólf, Hjörvarð ok aher ok fór til Frekasteins, ok Hervarð, ok var hann allvígmóðr féngu í hafi ofviðri mannhætt; ok sat undir Arasteini; þar hitti þá kvámu leiptr yfir þá, ok stóðu Sigrún hann ok rann á háls hán- geislar í skipin. J>eir sá í loptinu um ok kysti liann, ok sagði hán- at valkyrjur níu riðu, ok kcndu um erendi sitt, svá sem segir í þeirSigrúnu; þálægði storminn, ok Völsungakviðu inni fornu. kvámu þeir lieilir til lands. Gran- 12. Sólti Sigrún mars synir sátu á bjargi nökkuru, glaðan, er skipin sigldu at landi. Guð- heim nam hon Ilelga mundr hljóp á liest, ok reið á hönd at sœkja; njósn á bcrgit við höfnina; þá kysti ok kvaddí lilóðu Völsungar seglum. J)á kvað konung und hjálmi. Guðmundr svá sem fyrr er ritað 13. J)á varð hilmi i Helgakviðu: hugr á vífi; „Hverr er fylkir sá fyrr lézk hon unna er flota stýrir, af öllum hug ok feiknalið syni Sigmundar fœrir at landi?CÍ cn hon séð hafði. þetta kvað Guðinundr Gran- 14. „Var ek Höðbroddi Hí .mars son: í her föstnuð, 17. „Hvcrr er skjöldungr sá en jöfur annan er skipum stýrir, eiga vildak; lætr gunnfána þó sjámk, fylkir! gullinn fyrir stafni? frænda reiði, þikkja rnér fríð 92 IIELGAKVIÐA

í fararbroddi, satt at mæla; . verpr vígroða þeir mérkð hafa urn víkinga.44 á Móinsheimum SinfjötliSigmundar son svaraði, at hug hafa ok er þat enn ritað: * hjörum at bregða, 18. „Hér má Höðbroddr eru hildingar Helga kenna hölzti snjallir.44 flótta trauðan Guðmundr reið heim með hcr- í flota miðjum; sögu; þá sömnuðu Granmars synir hann hefir eðli her. Kóniu þar margir konungar: ættar þinnar, þar var Högni faðir Sigrúnar, ok arf fjörsunga, synir hans Bragi ok Dagr. {>ar und sik þrungit! var orrosta mikil, ok féllu allir 19. J>vi fyrr skolu Granmars synir ok allir þeirra at Frekasteini * höfðingjar, nema Dagr Ilögnason sáttir saman fékk grið ok vann eiða Yölsung- um sakar dœma! um. Sigrún gékk í valinn ok mál er, Höðhroddr! liitti Höðbrodd at kominn dauða; hefnd at vinna, hon kvað: ef vér lægra lut 23. „Muna þér Sigrún lengi bárum. frá Sevafjöfluin, 20. Fyrr mundu, Guðmundr! Höðbroddr konungr! o-eitr um halda hníga at armi; ok bergskorar liðin er ævi, brattar klífa, * opt náir hreiíl liafa þér í hendi granstoð Gríðar heslikylfu, Granmars sona.tf , þat er þér blíðara þá hitti hon Ilelga ok varð en bríinis dómar!44 allfegin; llelgi kvað: 21. „J)ér er, Sinfjötli! 24. „Erat þér at öllu sœmra myklu alvitr! gefið, gunni at hcyja þó kvcð ek nökkvi ok glaða örnu, nornir valda; en ónýtum féllu í morgun orðum at deila, at Frekasteini þótt hildingar Bragi ok Högni, heiptir deili.46 varð ck bani þeirra. 22. „þikkjat mér góðir 25. En at Styrkleifum Granmars synir, Starkaðr konungr, þó dugir siklingum en at lllébjörgum HUNDINGSBANA II. 93

Hrollaugs synir; i á hálsi stóð.“ þann sá ek Gylfa 29. „f)ik skyli allir grimmúðgastan, eiðar bíta, er barðisk bolr, þeir. er Helga var á brot höfuð. * hafðir unna; 26. Liggja at jörðu at enu ljósa allra flestir leiptrar vatni niðjar þínir ok at úrsvölum at nám orðnir; unnar steini. vantattu vígi; 30. Skríðiat þat skip, var þér þat skapað, er und þér skríði, at j)ú at rógi þótt óskabyrr ríkmenni vart.a eptir leggisk! f)á grét Sigrún; liann kvað: rennia sá marr, 27. „Huggastu, Sigrún! * er und þér renni, hefir j)ú oss vcrið, þóttu íjándr þína vinnat skjöldungar sköpum.a forðask eigir! „Lifna munda ek nú kjósa 31. Bília þér þat sverð, er liðnir eru, er þú bregðir, ok knætta ek })ér })ó í faðmi nema sjálfum þér felask.“ syngvi um höfði! Ilelgi fékk Sigrúnar, ok áttu þá væri þér hefnt þau sonu; var Hclgi eigi gam- Helga dauða, all. Dagr Högnason blótaði Oðin ef þú værir vargr til föðurhefnda; Óðinn léði Dag á viðuin úti, geirs síns. Dagr fann Helga auðs andvani / mág sinn fmr sem heitir at ok alls gamans, \ Fjöturlundi; hann lagði ígögnum hefðir eigi mat, Helga með geirnum; þar féll llelgi, nema á hræum spryngir.a en Dagr reið til Sevatjalla ok 30 Dcigr kvað: sagði Sigrúnu tíðindi: 32. Œr ertu, systir! 28. „Trauðr em ek, systir! ok ervita, trega þér at scgja, cr þú brœðr þínum þvíat ek hcfi nauðigr biðr forskapa; r nipti grætta: einn veldr Oðinn féll í morgun öllu bölvi, und Fjöturlundi þvíat með sifjungum buðlungr sá er var sakrúnar bar. beztr í lieirni, 33. f)ér býðr bróðir ok hildingum 40 bauga rauða, 94 HELGAKVIÐA

öll Vandilsvé * I fótlaug geta ok Vígdali; ok funa kynda, haf |)ú hálfan lieim hunda binda, harms at gjöldum, hesta gæta, brúðr baugvarið! * svínum soð gefa, ok burir þínir.u áðr sofa gangir.tó 34. „Sitka ek svá sæl Ambótt Sigrúnar gékk um apt- at Sevafjöllum an hjá liaugi Helga ok sá at ár né um nætr, Hclgi reið til haugsins með marga at ek una lífi, 10 menn. Ambótt kvað: nema at liði lofðungs 38. „Hvárt eru þat svik ein, ljóma bregði, er ek sjá þikkjumk, renni und vísa eða ragna rök? Vígblær hinig ríða menn dauðir, gullbitli vanr, er jóa yðra knega ek grami fagna.a ' oddum keyrit, 35. Svá hafði Helgi eða er hildingum hrædda görva heimför gefm?“ fjándr sína alla 39. „Era þat svik ein, ok frændr þeirra, er þú sjá þikkisk, sem fyr úlfi né aldarrof, óðar rynni þóttu oss lítir, * geitr af fjalli þótt vér jói óra geiskafullar. oddum keyrim, 36. Svá bar Helgi né er hildingum af hildingum heimför gefin.a sem ítrskapaðr Heim gékk ambótt ok sagði askr af þyrni, Sigrúnu: eða sá dýrkálfr , 40. „Út gakk þú, Sigrún! döggu slunginn, frá Sefaíjöllum, er öfri ferr cf þik fólks jaðarr öllum dýrum, fmna lystir; ok liorn glóa upp er haugr lokinn, við himin sjálfan.“ kominn er Helgi, Haugr var görr eptir Helga; dólgspor dreyra; en er hann kom til Valhallar, |)á döglingr bað þik, bauð Oðinn hánum öllu at ráða at þú sárdropa með sér. Helgi kvað: svefja skyldir. 37. „fni skalt, Hundingr! Sigrún gékk í hauginn til Ilclga hverjum manni ok kvað: HUNDINGSBANA II. 95

41. „Nú em ck svá fegin Nú eru brúðir fundi okrum, byrgðar í haugi, sem átfrekir lofða dísir r öðins haukar, hjá oss liðnum.“ er val vitu, * Sigrún bjó sæing í hauginum: varmar bráðir, 45. „Hér liefi ek þér, Helgi! eða dögglitir hvílu görva dagsbrún sjá. angrlausa mjök, 42. Fyrr vil ek kyssa Ylfinga niðr! konung ólifðan, 10 vil ek þér í faðmi, en þú blóðugri fylkir! sofna, brynju kastir; sem ek lofðungi hár er þitt, Helgi! lifnum myndak.“ liélu þrungit, 46. rNú kvcð ck enskis allr er vísi örvænt vera valdögg sleginn, síð né snimma hendr úrsvalar at Sevafjöllum, Högna mági; er þú á armi hve skal ek þér, buðlungr! ólifðum sefr, þess bót of vinna?“ hvít í haugi 43. „Ein veldr þú, Sigrún Högnadóttir! frá SefafjöIIum! ok ertu kvik er Helgi er in konungborna. harmdögg sleginn; 47. Mál er mér at ríða grætr þú, gullvarið! * roðnar brautir, grimmum tárum, láta fölvanjó sólbjört, suðrœn! flugstig troða; áðr þú sofa gangir; skal ek fyr vestan hvert féll blóðugt vindhjálms brúar, á brjóst grami áðr Salgofnir úrsvalt, innfjálgt, sigrþjóð veki.“ ekka þrungit. J>eir Helgi riðu leið sína, en 44. Vel skolum drekka » þær fóru heim til bœjar. Annan dýrar veigar, aptan lét Sigrún ambótt halda vörð þótt mist hafim á hauginum; en at dagsetri er munar ok landa; Sigrún kom til haugsins, kvað skal engi maðr hon: angrljóð kveða, 48. „Kominn væri nú, þótt mér á brjósti ef koma hygði, benjar líli. Sigmundar burr %

96 HELGAKVIÐA IIUNDINGSBANA II.

fra sölum Oðins; dauðir dólgar, mær! kveð ek grams þinig en um daga ljósa.tó grœnask vánir, Sigrún varð skammlíf af harmi er á asklimum ok trega. J>at var trúa i fornesk- ernir sitja, * ju, at menn væri endrbornir, en ok drífr drótt öll þat er nú kölluð kerlinga villa. draumþiíiga til.a Helgi ok Sigrún er kallat at væri 49. „Verðu eigi svá œr, endrbörin; hét hann J)á Helgi at ein farir, Haddingjaskaðí, en hon Kára Hálf- dís skjöldunga! 10 danardóttir, svá scm kveðit er draughúsa til; í Káruljóðum; ok var hon val- verða öflgari kyrja. allir á nóttum

I % 97

SINF J Ö T I, A L O K.

kligrnundr Yölsungsson var kon- þá, sonr!“ Sinfjölli drakk ok ungr á Frakklandi; Sinfjötli var varð jþcgar dauðr. Sigmundr bar elztr hans sona, annarr Helgi, hann langar leiðir í fangi sór, ok J)riðiHámundr. Borghildrkona Sig- kom at firði einum mjóvum ok mnndar átti bróður er liét Gunn- * löngúm, ok var þar skip eitt lítið arr; cn Sinfjötli stjiipsonr lienn- ok inaðr einn á. Hann bauð Sig- ar ok Gunnarr báðu cinnar konu mundi far of fjörðinn; en cr Sig- báðir, ok fyr J)á sök drap Sin- mundr bar líkit út á skipit, þá fjötli hann. En er liann kom heim, var bátrinn hlaðinn; karl mælti at J)á bað Borghildr hann fara á Sigmundr skyldi fara fyrir inn á brot; cn Sigmundr bauð hcnni fjörðinn. Iíarl hratt út skipinu fébœtr, ok J)at varð hon at J)igg- ok hvarf þegar. Sigmundr kon- ja. En at erfinu bar Borghildr ungr dvalðisk lengi í Danmörk í öl; hon tók eitr mikit horn fult, ríki Borghildar, síðan er hann ok bár Sinfjötla; en er hann sá í * fékk hennar. Fór Sigmundr þá ' hornit, skilði hann at eitr var í, suðr í Frakkland til þess ríkis er ok mælti til Sigmundar: gjöróttr liann átti þar. þá fókk hann Hjör- er drykkrinn, ai! Sigmundr tók dísar dótturEylimakonungs; þeirra hornit ok drakk af. Svá er sagt son var Sigurðr. Sigmundr kon- atSigmundrvar harðgörr, at hvárki ungr fóll í orrostu fyr Hundings mátti hánum eitr granda útan nó sonum, en Hjördís giptisk þáÁlfi innan, en allir synir hans stóðusk synilljálpreks konungs; óxSigurðr eitr á hörund útan. Borghildr þar upp í barnœsku. Sigmundr ok bar annat horn Sinfjötla, ok bað allir synir hans váru langt um- drekka, ok fór alt sem fyrr. Ok fram alla menn aðra um afl ok enn ið þriðja sinn bar hon hán- vöxt ok hug ok alla atgervi. Sig- um hornit ok þó ámælisorð með, urðr var þá allra framastr, ok ef hann drykki eigi af. Hann hann kalla allir menn í fornfrœðum mælti enn sem fyrr við ; um alla menn fram ok göfgastan hann sagði: „láttu grön sía herkonunga.

0®t>

Ecltla. 7 98

SIGURÐARIÍVIÐ A

FAFNISBANA FYRSTA eða

GRIPISSPÁ.

Cfripir hét son Eylima, bróðir „Sigurðr ek heiti, Hjördísar, hann réð Iöndum ok borinn Sigmundi, var allra manna vitrastr ok fram- en Hjördís er viss. Sigurðr reið einn saman liilmis móðir.a ok kom til hallar Gripis. Sigurðr * 4. J)á gékk Geitir var auðkendr; hann hitti mann at Gripi at segja: máli úti fyr höllinni, sá nefn- „Hér er maðr úti disk Geitir; f)á kvaddi Sigurðr ókuðr kominn, hann máls ok spyrr: hann er ítarligr 1. „Ilverr byggir hér at áliti, borgir þessar, sá vill, fylkir! hvat þann Jjjóðkonung fund J)inn hafa." pegnar nefna?44 5. . Gcngr or skála „Gripir heitir skatna dróttinn, gumna stjóri, * ok hcilsar vel sá er fastri ræðr hilmi komnum: foldu ok f)egnum.“ „j)igg J)ú hér, Sigurðr! 2. „Er horskr konungr væri sœmra fyrr; heima í landi, en J)ú, Geitir! tak mun sá gramr við mik við Grana sjálfum.u ganga at mæla? 6. Mæla námu máls er farfi, ok mart hjala, maðr ókunnigr, J)á er ráðspakir vil ek íljótliga rekkar fundusk: finna Gripi.tt * „Segðu mér, ef J)ú veizt, 3. >ess mun glaðr konungr móðurbróðir! Geiti spyrja, hve mun Sigurði hverr sá maðr sé, snúna æfi?“ er máls kveðr Gripi?* 7. „{>ú munt maðr vera SIGURDARKVIÐA 1. 99

mæztr und sólu, ef ek eflik svá ok hæstr borinn víg með virðum, hverjum jöfri; sem þú víst segir; gjöftill af gulli leið at huga en glöggr flugar, * ok lcngi seg, ítr áliti hvat mun enn vera ok í orðum spakr.ítf æfi minnar?“ 8. „Segðu, gegn konungr! 13. „þú munt finna gerr en ek spyrja Fafnis bœli snotr, Sigurði, ok upp taka ef þú sjá þikkisk: auð inn fagra; hvat mun fyrst görask gulli hlœða til farnaðar, á Grana bógu, þá er or garði emk ríðr þú til Gjúka, genginn þínum?" gramr vígrisinn.® 9. „Fyrst muntu, fylkir! 14. „Enn skaltu hihni föður tun hefna, í hugaðs rœðu, ok Eylima framlyndr jöfurr! alls harms reka; fleira segja: þú munt harða gestr em ek Gjúka Hundings sonu ok ek geng þaðan, snjalla fella, hvat mun enn vera mundu sigr hafa.“ æfi minnar?“ 10. „Segðu, ítr konungr, 15. „Sefr á fjalli ættingi! mér fylkis dóttir heldr horskliga, björt í brynju, er við hugat mælum: eptir bana Helga; sér þú Sigurðar þú munt liöggva snör brögð fyrir, hvössu sverði, þau er hæst fara brynju rísta und himinskautum.“ með bana Fafnis.“ 11. „Mundu einn vega 16. „Brotin er brynja, orm inn frána, brúðr mæla tekr, þann er gráðugr liggr er vaknaði á Gnítaheiði; víf or svefni; þú munt báðum hvat mun snót at heldr at bana verða við Sigurð mæla, Regin ok Fafni, þat er at farnaði rétt scgir Gripir.“ fylki verði?“ 12. „Auðr mun œrinn, 17. „Ilon mun ríkjum þér

7* 100 SIGURÐARIÍVIÐA rúnar kenna, fyr mold ncðan, allar J)ær er aldir þann er fleira sé eignask skyldu, fram en þú, Gripir! ok á manns tungu skalattu leyna, mæla hverja, þótt ljótt sé líf með lækning; eða mein görisk lifðu heill, konungr!k* á mínum hag.“ 18. „Nú cr því lokit, 23. „Era með löstum numin eru frœði, lögð æfi þér, ok em braut þaðan 10 láltu, inn ítri, þat, búinn at ríða; öðlingr! nemask; leið at huga, þvíat uppi mun, ok lengra seg, meðan öld lifir, hvat mun meir vera naddels boði! minnar æfi?kí nafn þitt vcra.“ 19. „þú munt hitta 24. „Ycrst hyggjnm því, Heimis bygðir verðr at skiljask ok glaðr vera Sigurðr við fylki gestr þjóðkonungs; at soguru; farið er, Sigurðr! leið vísa þú þaz ek fyrir vissak, — Iagt er alt fyrir - skala fremr en svá mœrr, mér, cf þú vilt, fregna Gripi.“ móðurbróðir!“ 20. „Nú fær mér ekka 25. „Nú skal Sigurði orð þaztu mæltir, segja gerva, þvíat þú fram um sér, alls þengill mik fylkir! lengra; til þess neyðir; veiztu ofmikit mundu víst vita angr Sigurði, at vetki lýgr: því þú, Gripir! þat dœgr eilt er þér gerra segja.“ dauði ætlaðr.“ 21. „Lá mér um œsku 26. „Vilkat ek reiði æfi þinnar ríks þjóðkonungs, ljósast fyrir góð ráð at heldr líta eptir; * Gripis þiggja; rétt em ek eigi nú vill víst vita, ráðspakr taliðr, þótt vilkit sé, né in heldr framvíss, livat á sýnt Sigurðr farit þaz ek vissak.“ sér fyr höndum.“ 22. „Mann veit ek engi 27. „Fljóð er at Heimis FAFNISBANA I. 101

fagrt álitum, gct þú þcss fyr mér, liana Brynhildi sér þú geðleysi bragnar nefna, í grams skapi, dóttir Buðla, er ck skal við mey þá cn dýrr konungr * málum slíta, harðúðikt man er ek alls Iiugar Heimir fœðir.ítf unna þóttumk?“ 28. „Ilvat cr mik at því, 33. „j)ú verðr, siklingr! J)ótt mær sé fyr svikum annars, fögr áliti mundu Grímhildar fœdd at Ilcimis? gjalda ráða; J>at skallu, Gripir! mun bjóða þér görva segja, bjarthaddað man þvíat J)ú öll um scr dóttur sína, orlög fyrir." dregr hon vél at gram.“ 29. „Hon firrir þik 34. „Mun ck við þá Gunnar ílcstu gainni, görva Iilcyti, fögr álili ok Guðrúnu fóslra Heimis; ganga at eiga, svefn Jni ne sefr, 20 fullkvæni þá nó um sakar dœmir, fylkir væri, gára J)U manna, ef meintregar nema J)ú rncy sér/* mér angraðit.“ 30. „Hvat mun lil líkna 35. „J)ik mun Grímhildr lagt Sigurði? görva véla, segðu, Gripir! þat, mun hon Brynhildar cf J)ú sjá þikkisk; biðja fýsa mun ek mey ná Gunnarí til handa, mundi kaupa, Gotna dróttni, þá ina fögru lieitr þú íljótliga för fylkis dóttur?" fylkis móður." 31. „Ið munuð alla 36. „Mcin eru fyr hönduin, eiða vinna má ck líta þat, fullfastliga, ratar görliga fá munuð halda; ráð Sigurðar, verið hefir þú Gjúka cf ek skal mœrrar gestr eina nótt; meyjar biðja mantaltu horska öðrum til handa, Ileiinis fóstru.a þeirrar ck unna vel.a 32. „Ilvárt cr þá, Gripir! 37. „Ér munuð allir 102 SIGURÐARIÍVIÐA eiða vinna bæði drukkin Gunnarr ok Högni Sigurðar ok Gunnars en þú, gramr! þriði; í sölum Gjúka; þvíat litum víxla, þá hömum víxlit, er á leið eruð, er it heim komit, Gunnarr ok þú, hefir hverr fyr því Gripir lýgr eigi.“ hyggju sína.a 38. „Hví gegnir þat? 43. „Mun góða kván hví skolum skipta Gunnarr eiga litum ok látum, 10 mœrr með mönnum? er á ieið erum? mér segðu, Gripir! þar mun íláræði þóat hafi þrjár nætr fylgja annat þegns brúðr hjá mér atalt með öllu; snarlynd sofit; enn segðu, Gripir!íC slíks eruð dœmi! 39. „Lit hefir þú Gunnars 44. Hve mun at ynði ok læti hans, eptir verða inælsku þína mægð með mönnum? ok meginhyggjur; mér segðu, Gripir! mundu fastna þér mun Gunnari framlundaða til gamans ráðit fóstru Heimis, síðan verða sér vætr fyr því!“ eða sjálfum mér?u 40. „Verst hyggjum því, 45. „Minnir þik eiða, vándr munk heitinn * máttu þegja, Sigurðr með seggjum þó antu Guðrúnu at soguru; góðra ráða; vilda ek eigi en Brynhildr þikkisk vélum beita brúðr vargefin, joira♦ r* bruði,1 r v • snót fiðr vélar er ek œzta veitk.“ sér at hefndum.w 41. „J)ú munt hvíla, 46. „Hvat inun at bótum hers oddviti brúðr sú taka, mœrr! hjá meyju er vélar vér sem þín móðir sé; * vífi gerðum? því mun uppi, hefir snót af rnér meðan öld lifir, svarna eiða, þjóðar þengill! enga efnda, þitt nafn vera. en unat lítit.tó 42. Saman munu brullaup 47. „Mun hon Gunnari FAFNISBANA I. 103 görva segja, á sifjuðum mér at þú eigi vel eggjar rjóða? eiðum Jjyrmir, enn segðu, GripirP \rk er ítr konungr 51. ,,J)á er Guðrúnu af öllum hug, grimt um hjarta, Gjúka arfi, brœðr hennar á gram trúði.a þér til bana ráða; 48. „Hvat er þá, Gripir! at öngu verðr get þú þess fyr mér, yndi síðan mun ek saðr vera vitru vífi, at sögu þeirri, veldr því Grímildr. eða lýgr á mik 52. f>ví skal hugga þik, lofsæl kona, hers oddviti! ok á sjálfa sik? sú mun gipt lagit segðu, Gripir! þat.“ á grams ævi; 49. „Mun fyr reiði munat mætri maðr rík brúðr við þik á mold koma né af oflrega und sólar sjöt allvel skipa; en þú, Sigurðr! J)ikkir.a viðr þú góðri 53. „Skiljumk heilir! grand aldregi, munat sköpum vinna; |)ó ér víf konungs nú hefir |)ú, Gripir! vel vélum beittuð.“ gört sem ek beiddak; 50. „Mun horskr Gunnarr fljótt myndir þú at bvötun hennar * fríðri segja Guthormr ok Högni mína ævi, ganga síðan? ef þú mættir f)at.w munu synir Gjúka 104

SSGUIU) ARKVIÐA

FAFNISBANA

•• Onnur.

ignrðr gékk lil stóðs Hjálpreks til Ránar ok fékk net hennar ok ok kaus sér af hest einn, er fór J)á til Andvarafors ok kastaði var kallaðr síðan. J)á var kominn netinu fyr gedduna, en hon hljóp Reginn til Hjálpreks, sonr Hreið- í netit; J)á mælti Loki: mars, hann var hverjum manni 1. „Hvat er J)at fiska, hagari ok tlvergr of vöxt. Hann er renn ílóði í, var vitr, grimmr ok fjölkunnigr. kannat sér við víti varask? Reginn veitti Sigurði fóstr ok höfuð J)itt leystu kenslu ok elskaði liann mjök; hann helju or, sagði Sigurði frá forellri sínu ok 10 fmn mér lindar log'a!44 r þeim atburðum, at Oðinn ok Hœnir 2. „ ek Iieiti, ok Loki höfðu komit til Aridvara-r Oinn hét minn faðir, fors; í þeim forsi varfjölði fiska; margan liefi ek fors um farið; einn dvcrgr hét Andvari, hann aumlig norn var löngum í forsinum í geddu skóp oss í árdaga, líki, ok fékk sér þar matar. Otr at ek skylda í vatni vaða.“ hét bróðir várr, kvað Reginn, cr 3. „Segðu J)at, Andvari!" opt fór í forsinn í otrs líki; liann • kvað Loki, liafði tekit einn lax ok sat á ár- „ef J)ú ciga vill bakkanum ok át blundandi. Loki 20 líf í lýða sölum: laust liann með steini til bana; hver gjöld fá jþóttusk æsir rnjök heppnir verið gumna synir, liafa ok flógu belg af otrinum. J>at cf J)eir höggvask orðum á?*‘ sama kveld sóttu Jeir gisting til 4. „Ofrgjöld fá

Ilreiðmars ok sýndu veiði sína; •s gumna synir, J)á tóku vér J)á höndum ok lögð- J)eir er vaðgelmi vaða; um þeim fjörlausn, at fylla otr- ósaðra orða, belginn með gulli, ok hylja útan er á annan lýgr, ok með rauðu gulli. j)á sendu jæir oflengi leiða limar.“ Loka at aíla gullsins; hann koin 30 Loki sá alt gull, J)at er And- SIGUKÐAUKVIÐA II. 105

vari átti; en er liann hafði fram- 9. „Rauðu gulli*4, kvað Hreið- reitt gullit, J)á liafði hann eptir marr, einn hring, ok tók Loki þann af „hygg ek mik ráða munu, hánum. Dvergrinn gókk inn í svá lengi sem ek lifi; steininn ok mælti: * hót J)ín 5. ,,Jat skal gull, hræðumk ekki lyf, er gustr átli, ok' lialdit heim héðan!a brœðrum tveim ok Reginn kröfðullreið- at bana verða, mar niðgjalda eptirOtrbróðursinn; ok öðlingiun liann kvað nei við; en Fafnir lagði átta at rógi, s verði Ilreiðinar föður sinn sofanda. mun míns fjár Ilreiðmarr kallar á dœtr sínar: mangi njótaP 10. „Lyngheiðr ok Lofnheiðr! Æsir reiddu Hreiðmari féið vitið mínu líli farit, ok tráðu upp otrbelginn ok rcistu mart er J)at er J>örf J)jár!a á fœtr. ])á skyldu æsirnir hlaða Lyngheiðr segir: upp gullinu ok hylja; cn er J)at „Fá mun systir, var gört, gékk Hreiðmarr fram, þótt föður missi, ok sá eitt granahár ok bað hylja. hefna hlýra harms.“ J)á dró Óðinn fram hringinn And- 11. „A1 J)ú J)ó dóttur^, kvað varanaut ok hulði hárit. Ilreiðmarr, 6. „Gull er J)érnú% kvað Loki, „dís úlfhuguð! „en J)ú gjöld hefir ef J)ú getrað son mikil míns höfuðs; við siklingi; syni J)ínum verðra * fá J)ú mey mann sæla sköpuð, í meginjmrfar, J)at verðr ykkarr bcggja bani.“ J)á mun Jjeirrar sonr Hreiðmarr scgir: J)íns harms reka.“ 7. „Gjafar J)u gaft, J>á dó Ilreiðmarr, en Fafnir gaftattu ástgjafar, tók gullit alt; J)á beiddisk Reginn gaftattu af heilum hug; at hafa föðurarf sinn, en Fafnir fjörvi yðru skyldut ér galt J)ar nei við. J)á leilaði Reg- firðir vera, inn ráða við Lyngheiði syslur ef ek vissa J)at fár fyrir. sína, hvernig hann skyldi heimta 8. En er verra * föðurarf sinn. Hon kvað: J)at vita J)ikkjumk 12. „Bróður kveðja niðja stríð um ncpt; skaltu blíðliga jöfra óborna arfs ok œðra hugar; hygg ek J)á cnn vera, era J)at liœft er J)at er til liatrs hugað. at J)ú hjörvi skylir 106 SIGURÐARKVIÐA kveðja Fafni fjár.a munar at sœkja {>essa luti sagði Reginn Sig- hringa rauða urði. Einn dag er hann kom til en hefnd föður. húsa Regins, var hánum vel fagnat. Hjálprekr konungr fékk Sig- Reginn kvað: urði skipalið til föðurhefnda; þeir 13. „Kominn er hingat féngu stonn mikinn ok beittu fyr konr Sigmundar, bergsnös nakkvara. Maðr einn seggr inn snarráði stóð á berginu ok kvað: til sala várra; 16. „Hverir ríða þar móð hefir meira Rævils hestum en maðr gamall, hávar unnir, ok er mér fangs vón haf glymjanda; at frekum úlfi.' seglvigg eru 14. Ek mun fœða sveita stokkin, fólkdjarfan gram, munat vágmarar nú er Yngva konr vind um standask.u með oss kominn; Reginn svaraði: sjá mun ræsir 17. „Hér eru við Sigurðr ríkstr und sólu, á sætrjám, þrymr um öll lönd; 20 er oss byrr gefmn orlög simu.w við bana sjálfan; Sigurðr var J)á jafnan með Reg- fellr brattr breki in ok sagði hannSigurði, at Fafnir bröndum hæri, lá á Gnítaheiði ok var í orms hlunnvigg hrapa; líki. Ilann átti œgishjálm, er öll hverr spyrr at því?“ kvikkvendi hræddusk við. Reginn 18. „Hnikar hétu mik, gerði Sigurði sverð, þat er Gramr jþá er hugin gladdak, hét; þat var svá hvast, at hann Völsungr ungi! brá því ofan í Rín, ok lét reka ok vegit hafðak; ullarlagð fyr straumi, ok tók í nú máttu kalla sundr lagðinn sem vatnið. því karl af bergi, sverði klauf Sigurðr í sundr steðja Feng eða Fjölni; Regins. Eptir þat eggjaði Reg- far vil ek þiggja.w inn Sigurð at vega Fafni; hann J>eir viku at landi, gékk karl sagði: * á skip, ok lægði þá veðrit. Sig- 15. „Hátt munu hlæja urðr kvað: Hundings synir, 19. „Segðu mér þat, Hnikarr! þeir er Eylima alls þú hvártveggja veizt aldrs synjuðu, goða heill ok guma: ef meir tiggja hver bözt eru, FAFNISBANA. II. 107 ef berjask skal, 24. {>at er fár mikit, heill at sverða svipun?u ef þú fœti drepr, Hnikarr kvað: þars þú at vígi veðr; 20. „Mörg’ eru góð, tálardísir standa ef gumar vissi, * þér á tvær hliðar, heili at sverða svipun; ok vilja þik sáran sjá. dyggva fylgju hygg ek 25. Kemðr ok þveginn ens dökkva vera skal kœnna hverr, at hrottameiði hrafns. ok at morni mettr; 21. j>at er annat, ío þvíat ósýnt er ef Jní ert út um kominn hvar at apni kemr, ok ert á braut búinn, ilt er fyr heill at hrapa.tó tvá þú lítr Sigurðr átti orrostu mikla við á tái standa Lyngva Hundingsson ok brœðr hróðrfúsa liali. * hans; þar féllLyngvi ok þeir þrír 22. j>at er ið þriðja, brœðr. Eptir orrostu kvað Reg- ef |)ú þjóta heyrir, inn: úlf und asklimum, 26. „Nú er blóðugr örn heilla auðit verðr þér bitrum hjörvi af hjálmstöfum, 20 bana Sigmundar ef f)ú sér þá fyrri fara. á baki ristinn; 23. Engr skal gumna öngr er fremri, i gögn vega sá er fold ryði, síð skínandi hilmis arfi, systur mána; * ok hugin gladdi. / þcir sigr hafa Ileim fórSigurðr til Hjálpreks; er sjá kunnu þá eggjaði Reginn Sigurð at vega hjörleiks hvatir F afni. eða hamalt fylkja. 108

FAFNIS M Á L.

€5 KJigiirðr ok Reginn fóru upp á af hverju vartu undri alinn?tt Gnítaheiði ok hittu þar slóð Fafn- 4. „Ætterni mitt is, })á er hanri skreið til vatns. kveð ek þér ókunnikt vera, |>ar görði Sigurðr gröf mikla á ok mik sjálfan ið sama; veginum, ok gékk Sigurðr þar Sigurðr ek heiti, í; en cr Fafnir skreið af gullinu, Sigmundr hét minn faðir, blós hann eitri, ok hraut þat fyr er hcfk þik vápnum vcgit.tt ofan höfiið Sigurði; en er Fafnir 5. „Hvcít þik hvatti, skreið yfir gröfna, þá lagði Sig- hví hvetjask lózt urðr hann með sverði til hjarta. mínu fjörvi at fara? Fafnir hristi sik ok barði höfði inn fráneygi sveinn! ok sporði. Sigurðr liljóp or gröf- })ú áltir föður bitran, inni, ok sá þá hvárr annan. Faf- á brunnu skjór á skeið.tt nir kvað: 6. „Hugr mik hvatti, 1. „Sveinn ok sveinn! hendr mór fulltýðu hvcrjuin ertu sveini um borinn? ok minn inn livassi hjörr; hverra ertu manna mögr? fár er livatr, cr þú á Fafni rautt er hrörask tekr, þinn inn frána mæki, ef í barnœsku er blauðr.a stöndumk til lijarta hjörr.“ 7. „Veit ek ef J)ú vaxa næðir Sigurðr dulði nafns síns fyr fyr þinna vina brjósti, því, at þat var trúa þeirra í forn- sæi maðr J)ik reiðan vega; eskju, at orð feigs manns mætti nú ertu haptr mikit, ef hann bölvaði óvin sín- ok hernuminn, uin mcð nafni. Hann kvað: * æ æ kveða bandingja bifask.fi< 2. „Göfugt dýr ek heiti, 8. „J)ví bregðr þú nú mór, cn ek gengit liefk Fafnir! inn móðurlausi mögr; at til fjarri sják föður ek ákka mínum feðr munum; sem fira synir, eigi em ek haptr, geng ek einn saman.tt þótt ek væra hernumi; 3. „Yeiztu, ef föður ne áttað þú fant at ek lauss iifi.fifi sem fira synir, 9. „lleiptyrði ein FAFNISMÁL. 109 telr })ú þór í hvívetna, ok svima móðu marir. cn ek })ér satt eitt segik; 16. Œgishjálm bar ek iö' gjalla gnll um alda sonum, ok ið glóðrauða fó meðan ek um menjum lág; })ér verða þeir baugar at bana.a * einn rammari hugðumk 10. „Fé ráða vill öllum vera, fyrða hverr, fanka ek marga mögu.a æ til ins eina dags; 17. „Œgishjálmr })víat einu sinni bergr einugi, skal alda hverr hvars skolu reiðir vega; fara til heljar héðan.a þá })at finnr, 11. „Norna dóm })ú rnunt er með fleirum kemr, fyr neisum hafa at engi er einna hvatastr.a ok ósvinns apa; 18. „Eitri ek fnæsta, i vatni })ú druknar * er ek á arfi lá ef í vindi rœr, miklum míns föður.a alt er feigs forað.a 19. „Inn fráni ormr! 12. „Segðu mér, Fafnir! })ú görðir fræs mikla, alls })ik fróðan kveða ok gazt harðan hug; ok vel mart vita: heipt at meiri verðr hverjar ’ro })ær nornir, hölða sonum, er nauðgönglar ’ro at })ann hjálm hafi.a ok kjósa mœðr frá mögum?tt 20. „Ræð ck })ér nú, Sigurðr! 13. „Sundrbornar mjök en })ú ráð nemir, hygg ek at nornir sé? ok ríð heim héðan; eiguð þær ætt saman; ið g^alla gull sumar eru áskungar, ok ið glóðrauða fé sumar álfkungar, })ér verða })eir baugar at bana.“ sumar dœtr Dvalins.tó 31. „Ráð er þér ráðit, 14. „Segðu mér })at, Fafnir! 30 en ek ríða mun alls þik fróðan kveða til þess gulls er í lyngvi liggr; ok vel mart vita: en })ú, Fafnir! ligg hve sá hólmr heitir, í fjörbrotum, er blanda hjörlegi þar er þik hel hafi.“ Surtr ok æsir saman.a 22. „Reginn mik réð, 15. „Oskopnir hann heitir, hann })ik ráða mun, en þar öll skolu hann mun okrverða báðum atbana; geirum leika goð; fjör sitt láta Bilröst brotnar, hygg ek at Fafnir myni; er [)eir á brot fara, þitt varð nú mcira megin.a 110 FAFNISMÁL.

Reginn var á brot horFinn, meðan ek á Fafni rauðk meðan Sigurðr vá Fafni, ok kom minn inn hvassa lijör; þá aplr, er Sigurðr strauk blóð aíli mínu atta ek af sverðinu. Reginn kvað: við orms rncgin, 23. „Heill |)ú nú, Sigurðr! * meðan þú í lyngvi látt.a nú hefir þú sigr vegit, 29. „Lengi liggja létir ok Fafni um farið; þú þann lyngvi í manna þeirra inn aldna jötun, er mold troða ef þú sverðs ne nytir, þik kveð ek óblauðastan alinn.a þess er ek sjálfr görða, 24. „þat cr óvíst at vita, ok þíns ins hvassa hjörs.a þá er komum allir saman 30. „Hugr er betri sigtíva synir, en sé hjörs megin, hverr óblauðastr er alinn; hvars reiðir skolu vega; margr er sá hvatr, * þvíat livatan mann er hjör ne rýfr ek sé harliga vega annars brjóstum í.a með slævu sverði sigr. 25. „Glaðr ertu nú, Sigurðr! 31. Ilvötum er betra ok gagni feginn, en sé óhvötum er þú þerrir Gram á grasi; 20 í hildileik hafask; bróður minn glöðum er bctra hefir þú benjaðan, en sé glúpnanda, ok veld ek þó sjálfr sumu.a hvat sem at hendi kemr.a 26. „þú því rótt, Sigurðr tók Fafnis hjarta ok er ek ríða skyldak steikði á teini. Er hann liugði at heilög fjöll hinig; fullsteikt væri, ok freyddi sveit- fep r okl íjorvi•• • reðir V* inn or hjartanu, þá tók hann á sá inn fráni ormr, fingri sínum ok skynjaði hvárt nema þú frýðir mér hvats hugar.a fullsteikt væri. Hann brann ok þá gékk Reginn at Fafni, ok 30 brá fingrinum í munn sér, en er skar hjarta or hánum með sverði hjartblóð Fafnis kom á tunguhán- er Riðill heitir, ok þá drakk hann um, skildi liann fugls rödd; hann blóð or undinni eptir; Rcginnkvað: heyrðiat igður klökuðu á hrísinu; 27. „Sittu nú, Sigurðr! igðan kvað: en ek mun sofa ganga, ♦ 32. „J>ar sitr Sigurðr ok lialt Fafnis hjarta við funa; sveita stokkinn, eisköld ek vil Fafnis hjarta etinn láta við funa steikir; eptir þenna dreyra drykk.a spakr þœtti mér 28. „Fjarri þú gékt, 40 spillir bauga, FAFNISMÁL. 111

ef hann fjörsega j ok af baugum búa, fránan æti. þá mundu fjár þess, 33. |>ar liggr Reginn, er Fafnir réð, ræðr um við sik, einvaldi vera!a vill tæla mög * Sigurðr kvað: þann er trúir hánum; 39. „Verðat svá rík sköp, berr af reiði at Reginn skyli röng orð saman, mitt banorð bera; vill bölvasmiðr þvíat þeir báðir brœðr

bróður hefna. 10 skolu brálliga 34. Höfði skemra láti liann fara til heljar héðan.tt inn hára þul Sigurðr hjó höfuð af Regin, fara til hcljar liéðan; ok þá át hann Fafnis hjarta ok öllu gulli þá drakk blóð |>eirra beggja Regins kná hann einn ráða, * okFafnis; f)á heyrði Sigurðr hvar fjölð því cr und Fafni lá. igður mæltu: 35. Horskr f>œtti mér, 40. „Bitt þú, Sigurðr! ef hafa kynni bauga rauða, ástráð mikit era konunglikt yðvar systra; 20 kvíða mörgu; hygði hann um sik mey veit ek eina ok hugin gleddi; myklu fegrsta, þar er mér úlfs vón gulli gœdda, er ek eyru sék. ef f)ú geta mættir. 36. Erat svá liorskr * 41. Liggja til Gjúka hildimeiðr, grœnar brautir, sem ek liers jaðar fram vísa sköp hyggja mundak, fólklíðöndum; ef hann bróður lætr þar hefir dýrr konungr

á brot komask, 30 dóttur alna, en hann öðrum hefir þá mundu Sigurðr aldrs of synjat. mundi kaupa. 37. Mjök er ósviðr, 42. Salr er á há ef hann enn sparir Hindarfjalli, fjánda inn fólkská, * allr er hann útan þar er Reginn liggr, eldi sveipinn, er liann ráðinn heíir; þann hafa horskir kannat hann við slíku at sjá. halir um görvan 38. Höfði skemra láti liann or ódökkum þann inn hrímkalda jötun, 140 ógnar ljóma. 112 FAFNISMÁL.

43. Veit ck á fjalli skjöldunga niðr fólkvitr sofa, fyr sköpum norna.“ ok leikr yfir Sigurðr reið eptir slóð -Fafnis lindar váði; til bœlis hans, ok fann J>at opit, Yggr stakk þorni * ok hurðir af járni ok gætti; af áðr á feldi járni váru ok allir timbrstokkar í hörgefn, liali húsinu, en fóit grafit í jörð niðr; er hafa vildi. J>ar fann Sigurðr stórrnikit gull, 44. Knáttu, mögr! sjá ok fyldi þar tvær kistur. |>ar mey und hjálmi, ■20 tók hann œgishjálm ok gullbrynju þá er frá vígi ok sverðit Hrotta ok marga dýr- Yingskornir reið; gripi, ok klyfjaði þar með Grana, máat Sigrdrífar en hestrinn vildi eigi fram ganga svefni bregða fyrr en Sigurðr steig á bak bánum. 113

SIGRDRÍFUMÁL.

Sigurðr reið upp á Sigurðr settisk niðr ok spurði ok stefndi suðr til Frakklands; hana nafns; hon tók J)á horn á fjallinu sá hann ljós mikit, svá fult mjaðar ok gaf hánum minnis- sem eldr brynni, ok ljómaði af veig: til hirnins; en er liann kom at5 * 3. „Heill dagr, J)á stóð J>ar skjaldborg ok upp heilir dags synir, or merki. Sigurðr gékk í skjald- heil nótt ok nipt! borgina, ok sá at þar lá maðr óreiðum augiun ok svaf með öllum hervápnum. lítið okr J)inig Hann tók fyrst hjálminn af liöfði ok gefit sitjöndum sigr! hánum, þá sá liann at J>at var 4. Heilir æsir, kona. Brynjan var föst, sem hon heilar ásynjur, væri holdgróin; J)á reisthann með heil sjá in fjölnýta fold! Gram frá höfuðsmátt brynjuna mál ok mannvit í gögnum niðr ok svá út í gögnum gefit okr mœrum tveim báðar ermar. J)á tók hann brynju ok læknishendr meðan lifum!“ af henni, en hon vaknaði, ok sett- Hon nefndisk Sigrdrífa ok var iskhonupp ok sáSigurð ok mælti: valkyrja. Hon sagði at tveirkon- 1. „Ilvat beit brynju, ungar börðusk: hét annarrHjálm- hví brá ek svefni, gunnarr, hann var J)á gamall ok hverr feldi af mér inn mesti hennaðr, ok hafði Óðinn fölvar nauðir?" hánum sigri heitið, en annarr hét Ilann svarar: Agnarr Höðu bróðir, er vætr engi „Sigmundar burr, vildi J)iggja. Sigrdrífa feldi Hjálm- r sleit fyr skömmu * gunnar í orrostunni, en Oðinn hrafns hrælundir stakk hana svefnJ)orni í hefnd hjörr Sigurðar.Étf J)ess, ok kvað hana aldri síðan 2. „Lengi ek svaf, skyldu sigr vega í orrostu, ok lengi ek sofnuð var, kvað liana giptask skyldu. „En löng eru lýða læ; ek sagðak hánum, at ek strengðak r Oðinn J)ví veldr, lieit Jtar í mót, at giptask öngum er ek eigi máttak Jjeim manni er hræðask kynni.“ bregða blundstöfum.44 Hann svarar ok biðr hana kenna Edda. 8 114 SIGRDRIFUMAL. sér speki, ef hon vissi tíðindi era svá brattr breki or öllum heimum. Sigrdrífa kvað: né svá blár unnir, 5. „Bjór fœri ek þér, J)ó kemstu heill af hafi. brynþings apaldr! 11. Limrúnar skaltu kunna, magni blandinn ef J)ú vilt læknir vera ok megintíri; ok kunna sár at sjá; fullr er hann ljóða á berki skal J)ær rísta ok liknstafa, ok á baðmi viðar, góðra galdra J)eim er lúta austr limar. ok gamanrúna. 12. Málrúnar skaltu kunna, 6. Sigrúnar Jni skalt rísta, ef J)ú vilt at mangi J)ér ef J)ú vilt sigr hafa, heiptum gjaldi harm; ok rísta á hjalti hjörs; J)ær um vindr, sumar á vetrimum, J)ær um vefr, sumar á valböstum, * J>ær uin setr allar saman ok nefna tysvar Tý. á J)ví J)ingi, 7. Ölrúnar skaltu kunna, er J)jóðir skolu ef pú vill annars kvæn í fulla dóma fara. vélit þik í trygð, ef J)ú trúir; 13. Hugrúnar skaltu kunna, á horni skal þær rísta ef J)ú vilt hverjum vera ok á handar baki, geðsvinnari guma; ok merkja á nagli Nauð. J)ær of réð, 8. Full skal signa J)ær of reist, ok■t við• v fanp r • sja• ' J)ær of hugði Hroptr ok verpa lauki í lög; af J)eim legi, [|)á ek þat veit, er lekið hafði at [)ér verðr aldri or hausi Heiðdraupnis meinblandinn mjöðr.] ok or horni Hoddropnis. r 9. Bjargrúnar skaltu kunna, 14. A bjargi stóð ef J)ú bjarga vilt, með brímis eggjar, ok leysa kind frá konum; hafði sér á höfði hjálm; á lófa J)ær skal rísta J)á mælt-i Míms höfuð ok of liðu spenna, fróðlikt ið fyrsta orð, ok biðja J)á dísir duga. ok sagði sanna stafi. 10. Brimrúnar skaltu rísta, 15. Á skikli kvað ristnar, ef J)ú vilt borgit hafa J)eim er stendr fyr skínanda goði, á sundi seglmörum; á eyra Arvakrs, á stafni skal rísta ok á Alsvinns hófi, ok á stjórnarblaði, á J)ví hveli er snýsk ok leggja eld í ár; undir reið Rögnis, SIGRDRÍFUMÁL. 115

á Sleipnis tönnum öll eru mein of metin.“ ok á sleða fjötrum, I 21. „Munka ek flœja, 16. Á bjarnar hrammi J)ótt mik feigan vitir, ok á Braga tungu, emka ek með bleyði borinn; á úlfs klóm * ástráð J)ín ok á arnar neli, ek vil öll hafa, á blóðgum vængjum svá lengi sem ek lifi.tt ok á brúar sporði, 22. „|)at ræð ek J)ér ið fyrsta, á lausnar lófa at þú við frændr J) ína ok á líknar spori, vammalaust verir; 17. Á gleri ok á gulli síðr þú hefnir, ok á gumna heillum, þótt þeir sakar göri, í víni ok virtri þat kveða dauðurn duga. ok vilisessi, 23. þat ræð ek þér annat, á Gungnis odcli at þú eið ne sverir, ok á Grana brjósti, nema þann er saðr sé; á nornar nagli grimmar simar ok á nefi uglu. ganga at trygðrofi, 18. Allar váru af skafnar armr er vára vargr. J)ær er váru á ristnar, 24. |)at ræð ek þér ið þriðja, ok hverfðar við inn helga mjöð, at þú þingi á ok sendar á víða vega; deilit við heimska hali; þær ’ro með ásum, þvíat ósviðr maðr þær ’ro með álfum, lætr opt kveðin sumar með vísum vönum, verri orð en viti. sumar hafa menskir menn. 25. Alt er vant, 19. J>at eru bókrúnar, ef þú við þegir, þat eru bjargrúnar, þá J)ikkir J)ú með bleyði borinn ok allar ölrúnar, eða sönnu sagðr; ok mætar meginrúnar, 30 hættr er heimis kviðr, hveim er pær kná óviltar nema sér góðan geti; ok óspiltar annars dags sér at heillum hafa; láttu hans öndu farit, njóltu ef þú namt, ok launa svá lýðum lygi. unz rjúfask regin. 26. Jpat ræð ek J)ér ið fjórða, 20. Nú skaltu kjósa, ef býr fordæða alls J)ér er kostr um boðinn, vammafull á vegi, hvassa vápna hlynr! ganga er betra sögn eða þögn en gista sé, hafðu J)ér sjálfr í hug, þólt J)ik nótt um nemi.

8* 116 SIGRDRÍFUMÁL.

27. Fornjósnar augu at þú nám bjargir, þurfu fíra synir, hvars þú á foldu finnr; hvars skolu reiðir vega; hvárt eru sóttdauðir opt bölvísar konur eða sædauðir, sitja brautu nær, eða ’ro vápndauðir verar. þær er deyfa sverð ok sefa. 34. Haug skal göra 28. f>at ræð ek þér it fimta, hveim er liðinn er, þóttu fagrar sér liendr þvá ok höfuð; brúðir bekkjum á, kemba ok þerra, sifja silfr láta þú áðr í kistu fari, þínum svefni ráða, ok biðja sælan sofa. teygjattu þér at kossi konur. 35. f>at ræð ek þér it tíunda, 29. f>at ræð ek þér it setta, at þú trúir aldregi þótt með seggjum fari várum vargdropa, [öldrmál til öfug, hvers þú ert bróður bani, drukkinn deila eða hafir þú feldan föður; skalattu við dólgviðu; úlfr er í ungum syni, margan stelr viti vín. þó liann sé gulli gladdr. 30. Sennur ok öl 36. Sakar ok heiptir hefir seggjum verit hyggjat svefngar vera, mörgum at móðtrega; né harm in heldr; sumum at bana, vits ok vápna sumum at bölstöfum; vant er jöfri at fá, fjöld er þat er fíra tregr. þeim er skal fremstr með fírum. 31. f>at ræð ek þér it sjaunda, * 37. f>at ræð ek þér it ellipta, ef þú sakar deilir at þú við illu sjáir, við hugfulla hali, hvern veg at vcgi; berjask er betra langt líf þikkjumk ek en brenna sé lofðungs vita; inni auðstöfum. römm eru róg .of risin. 32. ^at ræð ek þér it átta, Sigurðr mælti: engi finnsk þér at f>ú skalt við illu sjá, vitrari maðr, ok þess sver ek at ok firrask flærðarstafi; þik skal ek eiga, ok þú ert við mey þú teygjat mitt œði. Hon svarar: f>ik vil ek né manns konu, * helzt eiga, þótt ek kjósa um alla né eggja ofgamans. menn; ok þetta bundu þau eiðum 33. f>at ræð ek þér it níunda, með sér.] 117

SI GURÐARK VIÐA FAFNISBANA þriðja.

1. ílr var þaz Sigurðr hefja sér at armi, sótti Gjúka mey frumunga Yölsungr ungi, fal hann megi Gjúka. er vegit hafði; 5. Hon sér at lífi tók við trygðum löst ne vissi tveggja brœðra, ok at aldrlagi seldusk eiða ekki grand, eljunfrœknir. vamm þat er væri 2. Mey buðu hánum eða vera hygði; ok meiðma fjölð, géngu þess á milli Guðrúnu ungu grimmar urðir. Gjúka dóttur; 6. Ein sat hon úti drukku ok dœmðu aptan dags, dœgr mart saman nam hon svá bert orð Sigurðr ungi ♦ um at mælask: ok synir Gjúlta. „hafa skal ek Sigurð 3. Unz þeir Brynhildar eða f)ó svelta, biðja fóru, mög frumungan, svá at feim Sigurðr mér á armi. reið í sinni 7. Orð mæltak nú, Völsungr ungi iðrumk eptir þess; ok vegakunni; kván er hans Guðrún, hann um ætti, en ek Gunnars, ef hann eiga knætti. ljótar nornir 4. Sigurðr inn suðrœni * skópu oss langa frá." lagði sverð nekkvið, 8. Opt gengr hon innan mæki málfán, ills um fyld, á meðal þeirra; ísa ok jölda, né liann konu aptan hvern kyssa gerði, er þau Guðrún né húnskr konungr ganga á beð, 118 SIGURÐÁRKVIÐA

ok hana Sigurðr livat hánum væri sveipr í ripti, vinna sœmst, konungr inn húnski, eða hánum væri kván fría sína. vinna bezt, 9. „Yön geng ek vilja alls sik Völsung vers ok beggja, vissi íirðan, verð ek mik gœla ok at Sigurð af grimmum hug.“ söknuð mikinn. 10. Nam af þeim heiptum 14. Ýmist hann hugði hvetjask at vígi: jafnlanga stund, „J)ii skalt, Gunnarr! þat var eigi gerst um láta avar títt, mínu lancli at frá konungdóm ok mér sjálfri; kvánir géngu;

mun ek una aldri * nam hann sér Högna með öðlingi. heita at rúnum, 11. Mun ek aptr fara þar átti liann f)ars ek áðan vark alls fulltrúa. með nábornum 15. „Ein er mér Brynhildr niðjum mínum; 20 öllum betri, þar mun ek sitja um borin Buðla, ok sofa lífi, hon er bragr kvenna; nema |)ú Sigurð fyrr skal ek mínu svelta látir, fjörvi láta, ok jöfur öðrum en jþeirrar meyjar œðri verðir. meiðmum týna. 12. Látum son fara 16. Yildu okr fylki feðr í sinni, til fjár véla? skalat úlf ala gott er at ráða ungan lengi; Rínar málmi, hveim verðr hölða ok unandi hefnd léttari auði stýra, siðan til sátta, ok sitjandi at sonr lifi?í4 sælu njóta.w 13. Reiðr varð Gunnarr * 17. Einu því Iíögni ok hnipnaði, andsvör veitti: sveip sínum hug, „samir cigi okr sat um allan dag; slíkt at vinna, hann vissi J)at sverði rofna vilgi görla, 40 svarna eiða, FAFNISBANA III. 119 eiða svarna, hendr ok höfuð unnar trygðir. hné á annan veg, 18. Vituraa við á moldu en fóta lutr mcnn in sælli, féll aptr í stað. mcðan fjórir vér * 24. Sofnuð var Guðrún fólki ráðum í sæingu ok sá inn húnski sorgalaus herbaldr lifir, hjá Sigurði; né in mætri en hon vaknaði mægð á foldu, 10 vilja firð, ef vér fimm sonu er hon Freys vinar fœðum lengi, flaut í dreyra. áttum góða 25. Svá sló hon svárar œxla knættim. sínar hendr, 19. Ek veit görla at rammhugaðr hvaðan vegir standa: reis upp við beð: eru Brynhildar „gráta þú, Guðrún! brek ofmikil. svá grimliga, 20. Við skolum Guthorm brúðr frumunga! görva at vígi, þér brœðr lifa. yngra bróður 26. Á ek til ungan ófróðara; erfinytja, hann var fyr útan kannat hann firrask eiða svarna, or íjándgarði; eiða svarna, þeir sér hafa unnar trygðir.“ svárt ok dátt 21. Dælt yar at eggja enn nær nurait óbilgjarnan, nýlig ráð. stóð til hjarta 27. Ríðra |>eiin síðan, hjörr Sigurði. 30 þótt sjau alir, 22. Réð til liefnda systur sonr hergjarn í sal, slíkr at þingi; ok eptir varp ek veit görla óbilgjörnum; hví gegnir nú, ftó til Guthorms ein veldr Brynhildr grams ramliga öllu bölvi. kynbirt járn 28. ^ Mér unni mær or konungs hendi. fyr mann hvern, 23. Hné lians um dólgr en við Gunnar til hluta tveggja, grand ekki vank; 120 SIGURÐARKVIÐA

þyrmða ek sifjum, „frýra maðr J)ér, Gunnarr! svörnum eiðum, hefir J)ú fullvegit; síðan var ek heitinn litt sésk Atli lians kvánar vinr.ítf ovu J)ína; 29. Kona varp öndu hann mun ykkar en konungr fjörvi, önd síðari, svá sló hón svárar ok æ vera sínar hendr, aíl it meira. at kváðu við 34. Segja mun ek J)ér, Gunn- kalkar í vá, arr! ok gullu við sjálfr veiztu görla, gæss í túni. hve ér yðr snemma 30. Hló J)á Brynhildr til saka réðut; Buðla dóttir varð ek til ung einu sinni né of J)rungin af öllum hug, fullgœdd fé er hon til hvílu á fleti bróður. heyra knátti 35. Né ek vilda Jrnt gjallan grát at mik verr ætti, Gjúka dóttur. áðr J)ér Gjúkungar 31. Hitt kvað J)á Gunnarr riðut at garði, gramr haukstalda: J)rír á hestum „hiæra J)ú af J)ví, J)jóðkonungar; heiptgjörn kona! en J)eirra för glöð á gólfi, * J)örfgi væri. at J)ér góðs viti. 36. j)eim hétumk J)á Hví hafnar J)ú J)jóðkonungi, inum hvíta lit, er með gulli sat feikna fœðir? á Grana bógum;

hygg ek at feig scr. 30 varat hann í augu 32. J)ú værir J)ess yðr um likr, verðust kvenna, né á engi lut at fyr augum J)ér at álitum, Atla hjoggim, J)ó J)ikkizk ér sæir brœðr J)ínum J)jóðkonungar. blóðukt sár, 37. Ok mér Atli J)at undir dreyrgar einni sagði, knættir yfir binda.“ at hvárki lézk 35. [þá kvað J)at Brynhildr höfnum deila, Buðla dóttir:] gull né jarðir, FAFNISBANA III. 121 nema ek gefask létak; gramr verðungar, ok engi lut ok um liáls konu auðins fjár, hendr um lagði; J)á er mér jóðungri géngu allir eiga seldi * ok J)ó ýmsir ok mér jóðungri af heilum hug aura taldi. hana at letja. 38. var á hvörfum 42. Hratt af hálsi hugr minn um J)at, hveim þar sér, hvárt ek skylda vega léta mann sik letja eða val fella langrar göngu. böll í brynju 43. Nam hann sér Högna um bróður sök; hvetja at rúnum: þat mundi f)á „seggi vii ek alla þjóðkunt vera í sal ganga mörgum manni þína með mínum, at munar stríði. - nú er J)örf mikil - 39. Létum síga vita ef meini sáttmál okkur, morðför konu, lék mér meir í mun unz af mæli meiðmar þiggja, enn mein komi; bauga rauða J)á látum J)ví burar Sigmundar; J)arfar ráða.“ né ek annars manns 44. Einu J)ví Högni aura vildak, * andsvör veitti: unna einum „letia maðr hana né ýmisum; langrar göngu, bjóat um hverfan J)ars hon aptrborin hug menskögul. aldri verði! 40. Alt mun þat Atli hon kröng of komsk eptir finna, fyr kné móður, er hann mína spyrr hon æ borin morðför görva, óvilja til, at þeygi skal mörgum manni þunngeð kona at móðtrega.CÍ annarrar ver 45. Hvarf sér óhróðugr aldri leiða; andspilli frá, J)á mun á hefndum þar er mörk menja harma minna.tó meiðmum deildi; 41. Upp reis Gunnarr Ieit hon um alla 122 SIGURÐARKVIÐA

eigu sína, mín at vitja. soltnar þýjar 51. Seztu niðr, Gunnarr! ok salkonur; mun ek segja f)ér gullbrynju smó, lífs örvæna vara gott í hug, Ijósa brúði; áðr sik miðlaði muna yðvart far mækis eggjum. alt í sundi, 46. Hné við bólstri þótt ek hafa hon á annan veg, öndu látið. ok hjörunduð 52. Sátt munuð ið Guðrún hugði at ráðum: snemr en fm hyggr, 47. „Nú skolu ganga hefir kunn kona þeir er gull vili við konung ok minna f)ví daprar minjar at mér fjiggja; at dauðan ver. ek gef hverri 53. J>ar er mær borin, um hroðit sigli, móðir fœðir, bók ok blæju, sú mun hvítari bjartar váðir.a en inn heiði dagr 48. þögðu allir, Svanhildr vera, hugðu at ráðum, sólar geisla. ok allir senn 54. Gefa mundu Guðrúnu andsvör veittu: góðra nökkurum „œrnar soltnar, skeyti skœða munum enn lifa; skatna mengi; verða salkonur munað at vilja sœmð at vinna.“ versæl geíin; 49. Unz af hyggjandi hana mun Alli hörskrýdd kona eiga ganga ung at aldri of borinn Buðla, orð viðr um kvað: bróðir minn. „vilkat ek mann trauðan 55. Margs á ek minnask, né torbœnan hve við mik fóru, um óra sök f)á er mik sára aldri týna. svikna höfðut, 50. J)ó mun á beinum vaðin at vilja brenna yðrum vark meðan ek lifðak. færi cyrir, 56. Muntu Oddrúnu J)á er ér fram komið, eiga vilja, neit Mcnju góð, en f)ik Atli FAFNISBANA III. 123 mun eigi láta; senda af landi, ið munuð liita sína mey á laun saman, ok Sigurðar, hon mun þér unna hana munu bíta sem ek skyldak, * Bikka ráð, ef okr góð um sköp f)víat Jörmunrekr gerði verða. óþarft lifir; 57. J)ik mun Atli þá er öll farin illu beita, ætt Sigurðar, mundu í öngan eru Guðrúnar ormgarð lagiðr. græti at fleiri. 58. {>at mun ok verða 62. Biðja mun ek |)ik þvígit lengra, bœnar einnar, at Atli mun sú mun í heimi öndu týna, hinzt bœn vera: sælu sinni, láttu svá breiða ok sofa lífi; borg á velli, þvíat hánum Guðrún at undir oss öllum grimm er á beð jafnrúmt sé, snörpum eggjum 20 J)eim er sultu af sárum hug. með Sigurði. 59. Sœmri væri Guðrún, 63. Tjaldi þar um J)á borg systir okkur, tjöldum ok skjöldum, frumver sínum valarift vel fáð at fylgja dauðum, ok vala mengi, ef henni gæfi brenni mér inn húnska góðra ráð, á lilið aðra. eða ætti hon hug 64. Brenni enuin húnska oss um líkan. á hlið aðra 60. Oört mæli ek nú, mína þjóna en hon eigi mun menjum göfga, of óra sök tveir at höfðum aldri týna; ok tveir haukar; hana munu hefja þá er öllu skipt hávar bárur til jafnaðar. til Jónakrs 65. Liggi okkar enn í rnilli óðaltorfu, málmr hringvariðr, cru if á ráðum egghvast járn, Jónakrs sonum. svá endr lagið 61. Mun hon Svanhildi þá er við bæði 124 SIGURÐARKVIÐA FAFNISBANA III.

beð einn stigum, eðlum góðir, ok hétum J)á fóstrman mitt hjóna nafni. ok faðerni, 66. Hrynja hánum þá þat er Buðli gaf á hæl þeygi * barni sínu. hlunnblik hallar 68. Mart sagða ek, hringi litkuð, munda ek fleira, ef hánum fylgir er mér meir mjötuðr ferð mín héðan; málrúm gæfi; feygi mun vár för 10 ómun J)verr? auinlig vera. undir svella, 67. þvíat hánum fylgja satt eitt sagðak, fimm ambóttir, svá mun ek láta. átta Jjjónar

o®o 125

BROT AF BRYNHILDARKVIÐU.

1. „llví ertu, Brynhildr Gjúka dóttir, Buðla dóttir! ok hon þat orða bölvi blandin alls fyrst um kvað: ok banaráðum? „hvar er nú Sigurðr hvat hefir Sigurðr * seggja dróttinn, til] saka unnit, er frændr mínir er |)ú frœknan vill fyrri ríða?“ fjörvi nema?a 6. Einn því Högni 2. „Mér hefir Sigurðr andsvör veitti: selda eiða, 10 „sundr höfum Sigurð eiða selda, sverði högginn, alla logna; gnapir æ grár jór þá vélti hann mik? yfir gram dauðum." er hann vera skyldi 7. |)á kvað J)at Brynhildr allra eiða Buðla dóttir: einn fulltrúi.a „vel skolut njóta 3. „J>ik hefir Brynhildr vápna ok landa; böl at gerva einn mundi Sigurðr heiptar hvattan, öllu ráða, harm at vinna, ef hann lengr litlu fyrman hon Guðrúnu lífi héldi. góðra ráða, 8. Yæria J)at sœmt, en síðan þér at hann svá réði sín at njóta“ Gjúka arfi 4. Sumir úlf sviðu, * ok Gota mengi, sumir orm sniðu, er hann fimm sonu sumir Guthormi at fólkroði af gera deildu, gunnarfúsa aðr peir mætti getna hafði.a meins um lystir 30 9. Hló þá Brynhildr á horskum hal - bœr allr dundi - hendr um leggja. einu sinni 5. Úti stóð Guðrún af öllum hug: 126 BROT AF BRYNHILDARKVIÐU.

„yel skoluð njóta „hvetið mik eða letið mik landa ok fegna, - harmr er unninn - er J)ér frœknan gram sorg at segja falla létuð.44 eða svá láta?a 10. J)á kvað þat Guðrún * 15. |)ögðu allir Gjúka dóttir: við jþví orði, „mjök mælir Jni fár kunni J)eim miklar firnar; íljóðalátum, gramir hafi Gunnar er hon grátandi götvað Sigurðar! 10 görðisk at segja, heiptgjarns hugar J)at er hlæjandi hefnt skal verða.“ hölða beiddi. 11. Soltinn varð Sigurðr 16. „Hugða ek mór, Gunnarr! sunnan Rínar, grimt í svefni, hrafn at meiði svalt alt í sal, hátt kallaði: ættak sæing kalda; „ykr mun Atli en J)ú, gramr! riðir eggjar rjóða, glaums andvani, munu vígská fjötri fatlaðr, of viða eiðar.a í fjánda lið; 12. Fram var kvelda, svá mun öll yður fjölð var drukkit, ætt Niflunga |)á var hvívetna aíli gengin, vilmál talið; eruð eiðrofa. sofnuðu allir 17. Mantattu, Gunnarr! er í sæing kvámu, til görva Jiat, einn vakði Gunnarr er J)it blóði í spor öllum lengr.a báðir rendut; 13. Fót nam at hrœra, nú hefir J)ú hánum J>at alt fjölð nam at spjalla, illu launat, hitt herglötuðr er hann fremstan sik hyggja tœði, finna vildi. livat j>eir í böðvi 18. J)á reyndi Jiat, háðir sögðu er riðit hafði hrafn ey ok Örn, móðigr á vit er þeir heim riðu. mín at biðja, 14. Yaknaði Brynhildr hve herglötuðr Buðla dóttir hafði fyrri dís skjöldúnga eiðum haldit fyr dag iitlu: við enn uíiga gram. BROT AF BRYNHILDARKVIÐU. 127

19. Benvönd of lét en sumir scgja svá, at þeir dræpi brugðinn gulli hann inni í rekkju sinni sofanda. margdýrr konungr En þýðverskir menn segja svá, á meðal okkar; at jþeir dræpi hann úti í skógi, eldi váru eggjar * ok svá segir í Guðrúnarkviðu útan görvar, inni fornu, at Sigurðr ok Gjúka en eitrdropum synir hefði til f)ings riðit, J)á er innan fáðar.“ hann var drepinn. En ])at segja Hér er sagt í jþessi kviðu allir einnig, at þeir sviku liann frá dauða Sigurðar, ok víkr hér 10 í trygð ok vógu at hánum ligg- svá til, sem J)eir dræpi hann úti, janda ok óbúnum.

> 128

HELREIÐ BRYINHILDAR

Eptir dauða Brynhildar váru gör Buðla dóttir! bál tvau, annat Sigurði ok brann heilli verstu J)at fyrr, en Brynhildr var síðan í heim borin; brend, ok var hon í reið þeirri J)ú hefir Gjúka er guðvefjum var tjölduð. Svá um glatat börnum, er sagt at Brynhildr ók með reið- ok búi þeirra inni á helveg ok fór um tún, þar brugðit góðu.a er gýgr nökkur bjó. Gýgrin kvað: 5. „Ek mun segja þér 1. „Skaltu í.gögnum svinn or reiðu ganga .eigi vitlaussi mjök, grjóti studda ef J)ik vita lystir, garða mína; hve görðu mik betr sœmði J)ér Gjúka arfar borða at rekja æ, ástalausa heldr en vitja ok eiðrofa. vers annarrar. 6. Lét hami vára 2. Hvat skaltu vitja hugfullr konungr af Yallandi, átta systra hvarfúst höfuð! undir eik borit; húsa minna? var ek vetra tólf, |)ú hefir, vár gulls! ef J)ik vita lystir, ef J)ik vita lystir, er ek ungum gram mild af höndum eiða seldak. manns blóð J)vegit.“ 7. Hétu mik allir 3. „Bregðu eigi mér, í Hlvmdölum brúðr or steini! Hildi undir hjálmi, J)ótt ek værak hverr er kunni. í víkingu; 8. J)á lét ek gámlan

% ek mun okkur á GoðJ)jóðu œðri þikkja, Hjálmgunnar næst hvars menn eðli heljar ganga; okkart kunna.“ gaf ek ungum sigr 4. ,.|>ú vart, Brynhildr Öðu bróður, HELREIÐ BRYNHILDAR.

f þar varö mér Oðinn í verðungu. ofreiðr um þat. 12. Sváfu við ok unðum 9. Lauk hann mik skjöldum í sæing einni, í Skatalundi sem hann minn bróðir

rauðum ok hvítum, * um borinn væri; randir snurtu; hvártki knátti þann bað hann slíta hönd yfir annat svefni mínum, átta nóttum er hvergi lands okkart leggja.

hræðask kynni. 10 13. því brá mér Guðriin 10. Lót liann um sal minn Gjúka dóttir, sunnanverðan at ek Sigurði hávan brenna svæfak á armi; her alls viðar; þar varð ek þess vís, þar bað hann einn þegn er ek vildigak, yfir at ríða, at þau véltu mik þanns mér fœrði gull, í verfangi. þaz und Fafni lá. 14. Munu við ofstríð 11. Reið góðr Grana alls til lengi gullmiðlandi, 20 konur ok karlar þars fóstri minn kvikvir fœðask; íletjum stýrði; við skolum okrum einii þótti hann þar aldri slíta öllum betri Sigurðr saman; víkingr Dana * sökkstu, gýgjarkyn!

Edda 0 130

GUÐRÚNARKVIÐA Fyrsta.

Wuðrún sat yfir Sigurði dauðum, þann er bitrastan hon grét eigi sem aðrar konur, of beðit hafði. en hon var búin til at springa af 4. J)á kvað þat Gjaflaug harmi. Til géngu bæði konur ok Gjúka systir: karlar at hugga hana, en þat var * „mik veit ek á moldu eigi auðvelt. |>at er sögn manna, munarlausasta; at Guðrún hefði etið af Fafnis hefi ek fimm vera hjarta, ok hon skildi J>ví fugls forspcll bcðit, rödd. f>etta er enn kveðit um tveggja dœtra, Guðrúnu: 10 þnggja systra, 1. Ar var þaz Guðrún átta brœðra, görðisk at deyja, þó ek ein lifi.“ er hon sat sorgfull 5. f)eygi Guðrún yíir Sigurði; grála mátti, gerðit hon hjúfra svá var hon móðug né höndum slá, at mög dauðan né kveina um ok harðhuguð sem konur aðrar. um lirer fylkis. 2. Géngu jarlar 6. f)á kvað þat Ilerborg alsnotrir fram, Húnalands dróttning: þeir er harðs hugar „heíl ek harðara hana löttu; harm at segja; í>eygi Guðrún mínir sjau synir gráta mátti, sunnanlands, svá var hon móðug; vcrr inn átti, mundi hon springa. í val féllu. 3. Sátu ítrar 7. Faðir ok móðir, jarla brúðir fjórir brœðr, gulli búnar þau á vági fyr Guðrúnu; vindr of lék, hver sagði þeirra barði bára sinn of trega, við borðþili. GUÐRUNARIÍVIÐA I. 131

8. Sjálf skylda ek göfga, ok vatt vengi sjálf skylda ek götva, fyr vífs knjám; sjálf skylda ek liöndla „líttu á ljúfan, helför þeirra; legðu munn við grön, þat ek alt um beið sem J)ú hálsaðir ein misseri, heilan stilli.a svá at mér maðr engi 14. Á leit Guðrún munar leitaði. einu sinni, 9. þá varð ek hapta sá hon döglings skör ok hernuma dreyra runna, sams misseris fránar sjónir síðar verða; fylkis liðnar, skylda ek skreyta hugborg jöfurs ok skúa binda hjörvi skorna. hersis kván ♦ 15. j)á hné Guðrún hverjan morgin. höll við bólstri, 10. Ilon œgði mér haddr losnaði, af afbryði hlýr roðnaði, ok hörðum mik en regns dropi höggum keyrði; rann niðr um kné. fann ek húsguma 16. j)á grét Guðrún hvergi in betra, Gjúka dóttir, en húsfreyju svá at tár flugu hvergi verri.a trcsk í gögnum, 11. j>eygi Guðrún * ok gullu við gráta mátti, gæss í túni, svá var hon móðug mœrir fuglar at möff dauðan er mær átti. ok harðhuguð 17. þá kvað þat Gullrönd um hrer fylkis. Gjúka dóttir: 12. X>á kvað þat Gullrönd „ykkar vissa ek Gjúka dóttir: ástir mestar „fá kantu, fóstra! manna allra J)ótt þú fróð sér, fyr mold ofan; ungu vífi unðir þú hvárki andspjöll bera.“ úti né inni, Varaði hon at hylja systir mín! um hrör fylkis. nema hjá Sigurði.” 13. Svipti hon blæju 18. j)á kvað j)at Guðrún af Sigurði, ! Gjúka dóttir:

9* 132 (UJÐUUNAKKVIÐA í.

„svá var minn Sigurðr armrar vættar, hjá sonum Gjúka, illu heilli.44 sem væri geirlaukr 23. J)á kvað þat Brynhildr or grasi vaxinn, Buðla dóttir: eða væri bjartr steinn * „vön sé sú vættr á band dreginn, vcrs ok barna, jarknasteinn, er þik, Guðrún! yfir öðlingum. gráts urn beiddi, 19. Ek þótta ok ok J)ér í morgun þjóðans rekkum 10 málrúnar gaf!“ hverri hæri 24. {>á kvað J)at Gullrönd Herjans dísi; Gjúka dóttir: nú em ek svá lítil ;Jegi jþú, þjóðleið! sem lauf sé feirra orða; * opt í ölstmm, * urðr öðlinga at jöfur dauðan. hefir J)ú æ verið, 20. Sakna ek í sessi rekr J)ik alda hverr ok i sæingu illrar skepnu, míns málvinar, sorg sára valda megir Gjúka, 20 sjau konunga valda megir Gjúka ok vinspell mínu bölvi, vífa mest.tó ok systur sinnar 25. J)á kvað J)at Brynhildr sárum gráti. Buðla dóttir: 21. Svá ér um lýða „veldr einn Atli landi eyðit, öllu bölvi, sem ér um unnuð of borinn Buðla, eiða svarða; bróðir minn. muna j)ú? Gunnarr! 26. J>á er við í höll gulls um njóta, 30 húnskrar Jrjóðar þeir munu þér baugar eld á jöfri at bana verða, ormbeðs litum, er j)ú Sigurði J)ess hefi ek gangs svarðir eiða. goldit siðan, 22. Opt var í túni J)eirrar sýnar teiti meiri, sámk ey.Ci þá er minn Sigurðr 27. Stóð hon und stoð, söðlaði Grana, strengði hon elri, ok þeir Brynhildar brann Brynhildi biðja (óru, 40 Buðla dóttur *

GUÐRUNARKVIÐA I. 133 eldr or augum, með þóru Hákonar dóttur sjau eitri fnæsti, misseri. Brynhildr vildi eigi er hon sár um leit lifa eptir Sigurð; hon lét drepa á Sigurði. þræla sína átta ok fimm amb- Guðrún gékk þaðan á braut óttir; {)á lagði hon sik sverði til skógar á eyðimerkr, ok fór til bana, svá sem segir í Sig- alt til Danmarkar, ok var þar urðarkviðu inni skömmu.

c

DRÁP NIFLUNGA.

Ounnarr ok Högni tóku {)á gullit eigi koma, ok til jartegna sendi alt, Fafnis arf. Ófriðr var þá milli hon Ilögna hringinn Andvaranaut, Gjúkunga ok Atla; kendi hann ok knýtti í vargshár. Gunnarr Gjúkungum völd um andlát Bryn- hafði beðit Oddrúnar systur Atla, hildar. þat var til sætta, at þeir ok gat eigi. {)á fékk hann Glaum- skyldu gipta hánum Guðrúnu; varar; en Högni átti Kostberu; ok gáfu henni óminnisveig at * þeirra synir váru Jjeir Sólarr ok drekka, áðr hon játti at giptask Snævarr ok Gjúki. En er Gjúk- Atla. Synir Atla váru j>eir Erpr ungar kómu til Atla, J)á bað Guðrún ok Eitill, en Svanhildr var Sig- sonu sína at Jjeir bæði Gjúk- urðar dóttir ok Guðrúnar. Atli ungum lífs, en Jeir vildu eigi. konungr bauð heim Gunnari ok Hjarta var skorit or Ilögna, en Högna, ok sendi Yinga eða Knef- Gunnarr settr í ormgarð; hann röð. Guðrún vissi vélar ok sendi sló hörpu ok svæfði ormana, en með rúnum orð, at jþeir skyldu naðra stakk hann til lifrar.

0^0 134

GUÐRUNARKVIÐA

«« Onnur.

f^jóðrekr konungr var með Alla, en þá Sigurðr ok hafði þar látið ílesta alla menn sjálfr eigi kom; sína. þjóðrekr ok Guðrún kærðu öll váru söðuldýr harma sín á milli, hon sagði ok sveita stokkin, kvað: * ok of vanið vási 1. Mær var ek meyja, af vegöndum. móðir niik fœddi ' 5. Gékk ek grátandi björt í búri; við Grana rœða, unna ck vel brœðrum, úrughlýra unz mik Gjúki jó frá ek spjalla; gulli reifði, hnipnaði Grani þá, gulli reifði, drap í gras höfði; gaf Sigurði. jór þat vissi, 2. Svá var Sigurðr eigendr ne lifðut. of sonum Gjúka 6. Lengi hvarfaða, sem væri grœnn Iaukr lcngi hugir deildusk, or grasi vaxinn, áðr ek of frægak eða hjörtr hábeinn fólkvörð at gram. um hvössum dýrum, 7. Hnipnaði Gunnarr, eða gull glóðrault 20 sagði mér Högni of grá silfri. frá Sigurðar 3. Unz mér fyrmunðu sárum dauða: mínír brœðr, „liggr of höggvinn at ek ætta vcr fyr handan ver öllum fremra; Guthorms bani sofa þeir ne mátluð ok gefinn úlfum. né of sakar dœma, 8. Líttu þar Sigurð áðr þeir Sigurð á suðrvcga, svelta létu. þá heyrir J)ú

4. Grani rann at þingi, 30 lirafna gjalla, gnýr var at heyra, I örnu gjalla GUÐRÚNARKVIÐA II. 135

æzli fegna, fimm dœgr talið, varga f)jóta unz ek liöll Ilálfs um veri J)ínum.a liáva þekðak; 9. „Hví þú mér, Högni! sat ek íneð {)óru harma slíka * sjau misseri, viljalaussi dœtr Hákonar vill um segja? í Danmörku. þitt skyli hjarta 14. Hon mér at gamni hrafnar slíta gull bókaði, víð lönd yfir, 10 sali suðrœna en J)ú vitir manna.“ ok svani danska. 10. Svaraði Högni, 15. Höfðu við á skriptum sinni einu J>at er skatar léku, trauðr góðs hugar, ok á hannyrðum af trega stórum: * hilmis þegna, „þess áttu, Guðrún! randir rauðar, græti at fleiri, rekka Ilúna, at hjarta mitt hjördrótt, hjálmdrótt, hrafnar slíti.a hilmis fylgju. 11. Hvarf ek cin þaðan 20 16. Skip Sigmundar andspilli frá skriðu frá landi, á víðlæsar gyltar grímur, varga leifar; grafnir stafnar; gerðiga ek hjúfra byrðu við á borða né höndum slá, * þat er þeir börðusk né kveina um - Sigarr ok Siggeirr sem konur aðrar, suðr á Fívi. þá er sat soltin 17. {)á frá Grímildr um Sigurði. gotnesk kona, 12. Nótt þótti mér 30 hvat ek væra niðmyrkr vera, vinna hyggjuð; er ek sárla satk hon brá borða, yfir Sigurði; ok buri heimti úlfar Jjóltumk þrágjarnliga öllu belri, * þess at spyrja, ef f>eir léti mik hverr vildi son lífi týna; systur bœta, eða brendi mik eða ver veginn sem birkinn við. vildi gjalda. 13. Fór ek af fjalli 40 18. Gerr lézk Gunnarr 136 GUÐRÚNAKKVIDA II.

gull at bjóía, hverskyns stafir sakar at bœta, ristnir ok roðnir, ok ið sama Högni. ráða ek ne máttak; Hon frétti at því, lyngfiskr langr hverr fara vilcli lands Iladdingja, vigg at söðla, ax óskorit, vagn at beita, innleið dýra. hesti ríða, 23. Vám þeira bjóri hanki fleygja, böl mörg saman, öruin at skjóta urt alls viðar af yboga. ' ok akarninn, 19. Valdarr Dönura umdögg arins, með Jarizleifi, iðrar blótnar, Eymóðr þriði svíns lifr soðin, með Jarizskari þvíat hon sakar deyfði. inn géngu þá 24 En j)á gleymðum, jöfnnn líkir; er getið liöfðum, Langbarðs liðar ölluin jöfurs liöfðu loða rauða, orðura í sal. skreyttar brynjur, Kvámu konungar steypta hjálma, fyr kné prennir, skálmum gyrðir áðr hon sjálfa mik höfðu skarar jarpar. sótti at máli. 20. Hverr vildi mér 25. „Gef ek þér, Guðrún! hnossir velja, * gull at j)iggja, hnossir velja fjölð alls fjár ok hugat raæla, at })inn föður dauðan; ef þeir mætti mér hringa rauða, margra súta Illöðves sali, trygðir vinna, ársal allan ef ek trúa gerða. at jöfur fallinn; 21. Fœrði mér Grímildr 26. Húnskar meyjar, full at drekka þær er hlaða spjöldum svalt ok sárlikt, ok göra gull fagrt, né ek sakar munðak; * svá at þér gaman þikki; J>at var ura aukit ein skaltu ráða urðar magni, auði Buðla, svalköldum sa^ gulli göfguð ok sónar dreyra. ok gefin Atla.Cí 22. Váru í horni 27. „Vilk eigi ek GUÐRUNARKVIÐA II. 137 með veri ganga, áðr lífshvatan né Brynhildar eggleiks hvötuð hróður eiga; aldri nemik." samir eigi mér 32. Grátandi Grímildr við son Buðla greip við orði, ætt at auka er burum sínum

né una lífi.u bölva vætti, N 28. „Hirða J)ú höldum ok mögum sínum heiptir gjalda, meina stórra: þvíat vér höfum „lönd gef ek enn þér, valdit fyrri; lýða sinni, svá skaltu láta Yinbjörg, Valbjörg, sem J>eir lifi báðir ef J)ii vill þiggja; Sigurðr ok Sigmundr, eigðu um aldr þat ef þú sonu fœðir.“ ok uni, dóttir !u 29. „Máka ek, Grímildr! 33. „|>ann mun ek kjósa glaumi bella, af konungum, né vígrisins ok J)ó af niðjum vánir telja; nauðig hafa; síz Sigurðar vcrðr eigi mér sárla drukku verr at ynði, hrægífr, huginn né böl brœðra hjartblóð saman." at bura skjóli.“ 30. ryJ>ann liefi ck allra 34. Senn var á licsli ættgöfgastan hverr drengr litinn, fylki fundit en víf valnesk ok framast nekkvi; liafit í 'vagna. liann skaltu eiga, Yér sjau daga unz þik aldr viðr, svalt land riðum, verlaus vera en aðra sjau nema |)ú vilir fenna." unnir kníðum, 31. „Hirða J>ú bjóða en ina Jjriðju sjau bölvafullar J)urt land stiguin. þrágjarnliga 35. þar hliðverðir þær kindir mér; * hárar borgar hann mun Gunnar grind upp luku, grandi beita, áðr í garð riðum. ok or Högna 36. Vakði mik Atli, hjarta slíta. en ek vera J)óttumk Munkað ek létta full ills hugar 138 GUÐRUNARKVIÐA II. at frændr dauða. bráðalausa 37. Svá mik nýliga bölranna til; nornir vekia hjörtu hugða ek þeirra vilsinnis spá: við hunang tuggin, - vildi at ek réða - ♦ sorgmóðs sefa, „Hugða ek þik, Guðrún sollin blóði. Gjúka dóttir! 41. Hugða ek mér af hendi læblöndnum hjör hvelpa losna, leg-gja mik í gögnum.“ glaums andvana

38. „|>at er fyr eldi, 10 gylli báðir; er járn dreyma, hold hugða ek feirra fyr dul ok vil at hræum orðit, drósar reiði; nauðigra ná mun ek J)ik við bölvi nýta ek skyldak.“ brenna ganga, 42. „J)ar munu seggir líkna ok lækna, um sæing dœma þótt mér leiðr sér.“ ok hvítinga 39. „Hugða ek hér í túni höfði nema; teina fallna, þeir munu feigir þá er ek vildigak fára nátta vaxna láta; fyr dag litlu, rifnir með rótum, dróttum bergja.“ roðnir í blóði, 43. „Læga ek síðan, bornir á bekki, né sofa vildak, beðit mik at tyggva. * þrágjarn í kör; 46. Hugða ek mér af hendi þat man ek görva.“ hauka fljúga GUÐUÚNAURVIÐA

þriðja.

Herkja hét ambótt Atla, hon stilli, hafði verið frilla hans; hon sagði jöfur óncisinn, Atla at hon hefði séð j>jóðrek einu sinni; ok Guðrúnu bæði saman; Atli aðrar váru var þá allókátr. j>á kvað Guð- •» okrar spekjur, rún: er við hörmug tvau 1. „Hvat er þér, Atli! hnigum at rúnum. æ, Buðla sonr! 5. Hér kom jjjóðrekr er þér hrygt í hug? með þrjá tegu, hví hlær J)ú æva? 10 lifa þeir ne einir hitt mundi œðra þriggja tega manna; jörlum J)ikkja, hrinktu mik at brœðrum at við menn mæltir ok at brynjuðum, ok mik sæir.44 hrinktu mik öllum 2. „Tregr mik þat, Guðrún höfuðniðjum. Gjúka dóttir! 6. Sentu at Saxa mér í höllu Sunnmanna gram,

% Herkja sagði, hann kann lielga at þit j)jóðrekr hver vellanda.“ undir Jnaki svæfit, 7. Sjau hundruð manna ok léttliga í sal géngu, líni verðit.“ áðr kvæn konungs 3. „j>ér mun ek alls J)ess í ketil tœki. eiða vinna 8. „Kemra nú Gunnarr, at inum livíta * kalíiga ek Högna, helga steini, sékka ek síðan at ek við j>jóðmar svása brœðr; J)atki áttak, sverði mundi Högni er vörðr né verr slíks harms reka, vinna knátti. nú verð ek sjálf fyr mik 3. Nema ek hálsaða synja lýta.4í 140 GUÐRÚNARKVIÐA III.

9. Brá hon til botns „Nu skal Herkja björtum lófa, lil hvers ganga, ok hon upp um tók sú er Guðrúnu jarknasteina. grandi vænti.u „Só nu? seggir! * 11. Sáat maðr armlikt, sýkn em ek orðin hverr er þat sáat, heilagliga, hve j>ar á Herkju hve sjá hverr velli.“ hendr sviðnuðu; 10. Hló £á Atla leiddu þá mey hugr í brjósti, io í mýri fúla. er hann heilar sá Svá þá Guðrún hendr Guðrúnar. sinna harma. 141

ODDRÚJXARGRÁTR.

Heiðrekr hét maðr, dóttir hans 4. „Hvat er frægst hét Borgný. Yilrnundr hét sá á foldu, er var friðill hennar. Hon eða hvat er hlæst mátti cigi fœða börn, áðr til Húnalands?u kom Oddrún Atla systir; hon * 5. „Hér liggr Borgný hafði verit unnusta Gunnars Gjúk- of horin verkjum, asonar. Um Jiessa sögu er hér vina J)ín, Oddrún! kveðit: vittu ef J)ú hjálpir.“ 1. Heyrða ek segja 6. „Hverr hefir vísir í sögum fornum, vamms um leitað, hve mær um kom hví eru Borgnýjar til Mornalands; bráðar sóttir?“ engi inátti 7. „Vihnundr heitir fyr jörð ofan vinr haukstalda, Heiðrcks dóttur hann varði mey hjálpir vinna. varmri blæju 2. j>at frá Oddrún fimm vetr alla, Atla systir, svá hon sinn föður leyndi.“ at sú mær hafði 8. J>ær hykk mæltu miklar sóttir; J)vígit íleira; hrá hon af stalli gékk mild fyr kné stjórnbitluðum, meyju at sitja; ok á svartan ríkt gól Oddrún, söðul of lagði. ramt gól Oddrún 3. Lét lion mar fara * bitra galdra moldvcg sléttan, at Borgnýju. unz at hári kom 9. Knátti 'mær ok mögr liöll standandi; moldveg sporna, svipti hon söðli börn J)au hin blíðu af svöngum jó, við bana Högna. ok hon inn um gékk {>at nam at mæla endlangan sal, mær fjörsjúka, ok hon þat orða svá at hon ekki kvað alls fyrst um kvað: orð ið fyrra: 142 ODDRÚNARGRÁTR.

10. „Svá hjálpi þér unða ek aldri hollar vættir, ok eign föður Frigg ok Freyja fimm vetr eina, ok fleiri goð3 svá at minn faðir lifðí. sem J)ú feldir mér 16. J>at nam at mæla fár af höndumP mál ið cfsta 11. „Ilnékað ek af því sjá móðr konungr, til hjálpar þér, áðr hann sylti: at |)ú værir þess 17. Mik bað hann gœða verð aldregi; gulli rauðu, hét ek ok efndak, ok suðr gefa er ek hinig mælta, syni Grímildar; at ek hvívetna kvaða hann ina œðri hjálpa skyldak, alna myndu þá er öðlingar mey í heimi, arfi skiptu.u nema mjötuðr spilti. 12. „Œr ertu, Oddrún! 18. Brynhildr í búri ok örvita, borða rakði, er J)ú mér af fári hafði hon lýði- flest orð of kvað; ok lönd um sik; en ek fylgðak þér jörð dúsaði á fjörgynju, ok upphiminn, sem við brœðrum tveim þá er bani Fafnis of bornar værim.tó borg um þatti. 13. „Man ek hvat þú 19. |)á var víg vegit mæltir enn um aptan, völsku sverði, þá er ek Gunnari ok borg brotin gerðag drekku; sú er Brynhildr átti; slíks dœmi kvaðattu vara langt af því, síðan mundu heldr vá lítið, meyju verða unz þær vélar nema mér einni.“ vissi allar. 14. f)á nam at setjask 20. f>ess lét hon harðar sorginóð kona, hefndir verða, at telja böl svá at vér öll höfum af trega stórum: œrnar raunir; 15. „Var ek upp alin þat mun á hölða í jöfra sal hvert land fara, - flestr fagnaði - er hon lét sveltask at fíra ráði; at Sigurði. ODDRÚNARGRÁTR. 143

21. En ek Gunnari ok þeir kvámu þar, gatk at unna, er þeir koma ne skvlduð, bauga deili, þá er breiddu við sem Brynhildr skyldi; blæju eina. en hann Brynhildi * 26. Buðu við þegnum bað hjálm geta, bauga rauða, hana kvað hann óskmcy at þeir eigi verða skyldu. til Atla segði; 22. Buðu þeir árla en þeir óliga bauga rauða Atla sögðu, ok brœðr mínum ok hvatliga bœtr ósmár; heim skunduðu. bauð hann enn við mér 27. En þeir Guðrúnu bú fimtán, görla leyndu því, hliðfarm Grana, ♦ at hon heldr vita ef hann hafa vildi. hálfu skyldi. 23. En Atli kvazk 28. Hlyinr var at heyra eigi vilja hófgullinna, mund aldregi þá er í garð riðu at megi Gjúka; Gjúka arfar; þeygi við máttum þeir or Högna við munum vinna, hjarta skáru, nema ek hélt höfði en í ormgarð við hringbrota. annan lögðu. 24. Mæltu margir * 29. Var ek enn farin mínir niðjar, einu sinni kváðusk okr liafa til Geirmundar orðit bæði, görva drykkju; en mik Atli kvað nam horskr konungr eigi myndu hörpu sveigja, lýti ráða þvíat liann hugði mik né löst göra; til hjálpar sér, en slíks skyli kynríkr konungr, synja aldri of koma mundu. maðr fyr annan, 30. Nam ek at lieyra þar er munuð deilir. or Hléseyju, 25. Sendi Atli hve þar af stríðum áru sína strengir gullu. um myrkvan við 31. Bað ek ambáttir mín at freista; búnar verða, 144 ODDRÚNARGRÁTR. vilda ek fylkis hví ek cptir mák, fjörvi bjarga; linnvengis bil, létum íljóta lífi lialda, far lund yfir, er ek ógnhvötum unz ek alla sák unna þóttumk, Atla garða. sverða deili, 32. {>á kom in arma sem sjálfri mér. út skævandi 34. Sattu ok hlýddir, móðir Atla, meðan ek sagðak J)ér hon skyli morna! 10 mörg ili um sköp ok Gunnari mín ok þeirra; gróf til hjarta, maðr hverr lifir svá at ck máttigak at jmunum sínum. mœrum bjarga. Nú er um gengfnn 33. Opt undrumk þat, grátr Oddrúnar.

-oOo

N 143

A T L A K V I Ð A.

Ouðrún Gjúka dóttir hefndi brœðra ok Húna mengi, sinna svá sem frægt er orðit. Hon silfrgylt söðulklæði, drap fyrst sonu Atla, en eptir <þat serki valrauða, drap hon Atla, ok brendi höílina dafar darraðar, ok hirðina alla. Um fetta er sjá drösla mclgreypa. kviða ort: 5. Yöll lézk ykr ok mundu gefa 1. Atli sendi víðrar Gnítaheiðar, ár til Gunnars af geiri gjallanda kunnan segg at ríða, ok af gyltum stöfnunij Knefruðr var sá heitinn; stórar meiðmar at görðiun kom hann Gjúka ok staði Danpar, ok at Gunnars höllu, hrís |)at ið mœra, bekkjum aringreypum, er meðr Myrkvið kalla." olt at bjóri svásum. 6. Höfði vatt þá Gunnarr 2. Drukku þar dróttmegir ok Högna til sagði: - en dyljendr þögðu - „hvat ræðr j)ú okr, seggr inn œri! vín í valhöllu, alls við slíkt heyrum; reiði sásk þcir Húna; gull vissa ek ekki kallaði J)á Knefröðr á Gnítaheiði, kaldri röddu, j)at er við ættima seggr inn suðrœni, annat slíkt. sat hann á bekk hám. 7. Sjau eigu við salhús 3. „Atli mik hingat sendi sverða full, ríða örindi hverju eru iþeirra mar inum melgreypa * lijölt or gulli; Myrkvið inn ókunna, minn veit ek mar-beztan, at biðja yðr, Gunnarr! en mæki hvassastan, at ið á bekk komit boga bekk sœma, með hjáhnum aringreypum en brynjur or gulli, at sœkja heim Atla. 30 hjálm ok skjöld hvítastan 4. Skjöldu kneguð þar vclja kominn or höll Kjárs; olt skafna aska, einn er minn betri hjálma gullroðna en sé allra Húna.w Eddct. I

146 ATLAKVIÐÁ.

8. „Hvat hyggrfm brúði benda, hristisk öll Húnmörk, |)á er hon okr baug sendi J)ar er harðmóðgir fóru, varinn váðum heiðingja? ráku J)eir vandstyggva hygg ek at hon vörnuð byði; völlu algrœna. hár fann ek heiðingja 14. Land sá J)eir Atla riðit í hring rauðum, ok liðskjálfar djúpa, ylfstr er vegr okkarr Bikka greppar standa at ríða örindi.“ á borg inni há; 9. Niðjar hvöttu Gunnar sal um suðr{)jóðum né náungr annarr, sleginn sessmeiðuin* rýnendr né ráðendr bundnum röndum, né þeir er ríkir váru; bleikum skjöldum, kvaddi J)á Gunnarr dafa darraðar; sem konungr skytdi, . - en J)ar drakk Atli mœrr í mjöðranni, vín í valhöllu; af móði stórúm: verðir sátu úti 10. „Rístu nú, Fjörnirt at varða J)eim Gunnari, láttu á flet vaða ef J)eir hér vitja kvæmi, greppa gullskálir með geiri gjallanda með gumna höndum.tó 20 at vekja gram hildi. 11. Ulfr mun ráða 15. Systir fann Jíeirra snemst, arfl Niflunga, at J)eir í sal kvámu, gamlar granverðir! brœðr hennar báðir, ef Gunnars missi; bjóri var hon lítt drukkin: birnir blakkfjallar „ráðinn ertu nú, Gunnarr! bíta J)ref tönnum, hvat muntu ríkr vinna gamna greystóði, við Húna harmbrögðum? ef Gunnarr kemrað. höll gakk J)ú or snemma! 12. Leiddú landrögni 16. Betr hefðir J)ú, bróðir! lýðar óneisir 30 at J)ú í' brynju fœrir, grátendr gunnhvata sem hjálmum aringreypum or garði Húna; ' ' at sjá heim Atla; })á kvað J)at inn œri sætir J)ú í söðlum erfivörðr Ilögna: sólheiða daga, „heilir farit nú ok horskir, nái nauðfölva hvars ykr hugr teygir!44 létir nornir gráta, 13. Fetum létu frœknir Húna skjaldmeyjar um fjöll at Jjyrja hervi kanna, marina melgreypu en Atla sjálfan létir J)ú Mýrkvið inn ókunna; 40 í ormgarð koma; / ATLAKVIÐA. 147

nú er sá ormgarðr ! er mjök bifask ykr um fólgiim.44 er á bjóði liggr, 17. „Seiuað er nú, systir! bifðisk hálfu meir at samna Niflungum, er í brjósti lá.“ langt er at leita * 24. Hló þá Högni, lýða sinnis til, er til hjarta skáru of rosmufjöll Rínar kvikvan kumblasmið, rekka óneissa.44 klekkva hann sízt hugði; 18. Féngu |>eir Gunnar blóðugt þat á bjóð lögðu

ok í ljötur settu 10 ok bá'ru fyr Gunnar. vinir Borgunda 25. Mœrr kvað J)at Gunnarr ok bundu fastla. Geirniflungr: 19. Sjau hjó Ilögni „hér hefi ek hjarta sverði hvössu, Ilögna ins frœkna, en enum álta * ólíkt hjarta hratt hann í eld heitan; Hjalla ins blauða, svá skal frœkn er lítt bifask fjándum verjask. er á bjóði liggr, 20. Högni varði bifðisk svági mjök hendr Gunnars, 20 er í brjósti lá. frágu frœknan, * 26. Svá skaltu, Atli! ef fjör vildi, augum fjarri, Gotna þjóðan, sem munt gulli kaupa. menjum verða; 21. „Hjarta skal mér Högna * er unt einum mér í hendi liggja, öll um fólgin blóðugt or brjósti hoðd Niílunga, skorið ballriða lifira nú llögni. saxi sliðrbeitu 27. Ey var mér týja, syni þjóðans. 30 meðan við tveir lifðum, 22. Skáru þeir hjarta nú er mér engi, Hjalla or brjósti, er ek einn lifik; bloðukt ok á bjóð lögðu Rín skal ráða ok báru þat fyr Gunnar. rógmálmi skatna, 23. J>á kvað þat Gunnarr * svinn, áskunna gumna dróttinn: arfi Niflunga. „hér hefi ek hjarta í veltanda vatni Iljalla ins blauða, lýsask valbaugar, ólíkt hjarta heldr en á höndum gull Högna ins frœkna, 1 40 skíni Húna bornum.tt 148 ATLAKVIÐA.

28. „Ykvið ér hvelvögnuin, vápnsöngr virða, liaptr er nú í böndum.a váru af heiði komnir. 29. Atli inn ríki 33. Út gékk J)á Guðrún reið glaummönum, Atla í gögn sleginn rógþornum, ♦ með gyltúm kalki sifjungr þeirra; at reifa gjöld rögnis: [gættisk harmá] „[)iggja knáttu, þcngill! Guðrún sigtífa, i þinni höllu varnaði við tárum glaðr at Guðrúnu vaðin í þyshöllu. 10 gnadda' niílfarna.tf 30. „Svá gangi J)ér, Atli! 34. Umðu ölskálir sem J)ú við Gunnar áttir Atla vínhöfgar, • ✓ eiða opt um svarða J)á er í höll saman ok ár of nefnda, Húnar tölðusk; at sól inni suðrhöllu gumar gransíðir ok at Sigtýs bergi, géngu inn hvatir. S’. hulkvi hvílbeðjar, 35. Skævaði J)á in skírleita ok at hringi Ullar; veigar J)eim at bera, ok meir Jmðan afkár dís, jöfrum menvörð bituls ok ölkrásir valði dólgrögni dró nauðug, neífölum til dauðs skókr.“ en níð sagði Atla: 31. Lifanda gram 36. „Sona hefir J)inna, lagði í garð J)ann, sverða deilir! er skriðinn var, * lijörtu hrædreyrug skatna mengi, við hunang of tuggin; innan ormum; melta knáttu, móðugr! * V en einn Gunnarr manna valbráðir, heiptmóðr liörpu eta at ölkrásum hendi kníði, ok í öndugi at scnda, glumðu strengir; 37. Kallara J)ú síðan svá skal gulli til knjá J)inna frœkn hringdrifi Erp né Eitil við fíra lialda. ölreifa tvá; 32. Atli lét séra J)ú síðan lands síns á vit í sæti miðju jó eyrskán gulls miðlenðr aptr frá morði; g^ira skepta, dynr var í garði, manar ineita, dröslum of þrungit, né mara keyra.a f

ATLAIÍVIÐA. 149

38. Ymr varð á bekkjum, gaf blóð at drekka, afkárr söngr virða, hendi helfússi, gnýr und guðvefjum; ok hvelpa leysti; grétu börn Húna, hratt fyr hallar dyrr nema ein Guðrún, - ok húskarla vakði - er lion æva grét brandi brúðr heitum, • brœðr sína berharða þau lét hon gjöld brœðra. ok buri svása, 42. Eldi gaf hon þá alla, unga, ófróða, er inni váru, f)á er hon við Atla gat. ok frá morði þeirra Gunnars 39. Gulli séri komnir váru or myrkheimi; in gaglbjarta, forn timbr féllu, hringum rauðum fjarghús ruku, reifði hon húskarla; bœr buðlunga, sköp lét hon vaxa, brunnu ok skjaldmeyjar en skíran málm vaða, inni aldrstamar, æva íljóð ekki hnigu í eld heitan. gáði fjarghúsa. 43. Fullrœtt er um f)etta, 40. Óvarr Atli, ferr engi svá síðan óðan hafði hann sik drukkit, brúðr í brynju vápn hafði hann ekki, brœðra at hefna; varnaðit hann við Guðrúnu; hon hefir þriggja opt var sá leikr betri, pjóðkonunga f)á er þau lint skyldu banorð borið optar um faðmask björt, áðr sylti. fyr öðlingum. Enn segir gleggra i Atlamálum 41. Ilon beð broddi inum grœnlenzkum.

-0®€>

t

I 150

\

ATLAMÁL

1. rétt hefir öld ofu |)á? ok elda kyndu, er endr um görðu liugðu vætr véla seggir samkundu, er þeir váru komnir; sú var nytt festum7 tóku þeir fórnir œxtu einmæli; * er þeim fríðr sendi, yggr var þeim síðan, hengðu á súlu, ok ið sama sonum Gjúka, hugðuð þat varða. er váru sannráðnir. 6. Kom þá Kostbera, 2. Sköp œxtu skjöldunga, kvæn var hon Högna, skyldu at feigir; 10 kona kapps gálig, illa rézk Atla, ok kvaddi J)á báða; átti hann þó hyggju; glöð var ok Glaumvör feldi stoð stóra, er Gunnarr átti, stríddi sér harðla, féllskað saðr sviðri, af bragði boð sendi, sýsti um J)örf gesta. at kvæmi brátt mágar. 7. Buðu J)eir lieim Hög 3. Horsk var húsfreyja, ef hann J)á heldr fœri, hugði at mannviti, sýn var svipvísi, lag heyrði hon orða, ef J)eir sín gæði; hvat þeir á laun mæltu; hét J)á Gunnarr J)á var vant vitri, ef Högni vildi, vildi hon þeim hjálpa, Högni J)ví nítti skyklu um sæ sigla, er hinn um rœddi. en sjálf ne komskat. 8. B áru mj ö ð mœrar, 4. Rúnar nam at rísta, margs var alls beini, rengði þær Vingi fór J)ar fjölð horna, - fárs var hann flýtahdi - unz J)ótti fulldrukkið. áðr hann fram seldi; ' 9. Hjú görðu hvílu fóru J)á síðan sem J)eim liœgst J)ótti, sendimenn Atla kend var Kostbera, um fjörð lima, kunni hon skil rúna; þar er frœknir bjoggu. innti orðstafi 5. Ölværir urðu ' at eldi Ijósum, ATLAMÁL. ' 151 gæta varð hon tungu eigi í sinn fietta; í góma báða, dreymði mik, Ilögni! váru svá viltar dyljumk J>at eigi, at var vant at ráða. ganga mun ykr andæris, 10. Sæing fóru síðan * eða ella hræðumk. sína þau Ilögni, 15. Blæju hugða ek þína dreymði dróttláta, brenna í eldi, dulði þess vætki, hryti hár logi sagði horsk hilmi, hús mín í gögnum/ þegars hon réð vakna.. 10 16. „Liggja hér línklæði, 11. „Heiman göriskþú, Ilögni! })au ér lítt rœkit, hygðu at ráðum, jþau munu brátt brenna, fár er fullrýninn, þar er þú blæju sátt4í. far Jni í sinn annat. 17. „Björn húgða ek hér inn 12. Réð ek þær rúnar, kominn, er reist þín systir, bryti upp stokka, björt hefir pér eigi hristi svá hramma, boðit í sinn þetta; at við hrædd yrðim; eitt ek mest undrumk, munn oss mörg hefði, mákað ek enn hyggja, svá at vér mæltim ekki, hvat þá varð vitri, |>ar var ok þröminun er skyldi vilt rísta; þeygi svá lítil.44 þvíat svá var ávísat, 18. „Yeðr mun jjar vaxa, sem undir væri verða ótt snemma, bani ykkarr beggja, hvítabjörn hugðir, ef ið brálla kvæmið; þar mun hregg austan.“ . vant er stafs vífi, 19. Örn hugða ek hér inn, eða valda aðrir.“ íljúga 13. „Allar ’ro illúðgar", kvað at endlöngu liúsi, Högni, þat mun oss drjúgt deilask; „ákka ek þess kynni, dreifði hann oss pll blóði, vilka ek þess leita hugða ek af heitum, nema launa eigim; at væri hamr Atla.44 okr mun gramr gulli 20. „Slátrum sýsliga, reifa glóðrauðu, * sjám þá ^róðru, óumk ek aldregi, opt er þat fyr öxnum, J)ótt vér ógn fregnim.“ er örnu dreymir; 14. „Stopalt munuð ganga,, heill er hugr Atla, ef ið stundit þangat; hvatki er þik dreymir.44 ykr mun ástkynni Lokit f)ví létu, 152 ATLAMÁL. líðr hver rœða. til bekkja sinna 21. Yöknuðu velhorin, ek kveð aflima 'var far sams dœmi, orðnar J)ér dísir." gættisk fess Glaumvör, 27. „Seinat er at segja, at væri grand svefna ♦ svá er nú ráðit, frábægt við Gunnar forðumka för J)ó, at fá tvær leiðir. alls J)ó er fara ætlað; 22. „Görvan hugða ek þér mart er mjök glíkligt, gálga, at munim skammæir.“ géngir J)ú at hanga, 28. Litu er lýsti, æti J)ik ormar, létusk J)eir fúsir, yrða ek þik kvikvan, allir upp rísa, görðisk rök ragna; önnur J)au löttu; ráð J)ú hvat þat væri. fóru fimm saman, 23. Blóðgan hugða ek mæki * íleiri til váru borinn or serk fínum, hálfu húskarlar, ilt er svefn slíkan - hugat var J)ví illa - at segja nauðmanni; Snævarr ok Sólarr, geir hugða ek standa synir váru þeir Högna, í gögnum J)ik miðjan, 20 Orkning J)ann hétu, emjuðu úlfar er þeim enn fylgði, á endum báðum.w blíðr var börr skjaldar 24. „Rakkar þar renna, bróðir hans kvánar. ráðask mjök geyja, ,29. Fóru fagrbúnar, opt verðr glaumr hunda unz þau fjörðr skildi; fyr geira ílaugum.a löttu ávalt Ijósar, 25. „A hugða ek hér inn létuat heldr segjask. rcnna 30. Glaumvör kvað at orði, at endlöngu húsi, er Gunnarr átli, J)yti af Jjósti, mælti hon við Vinga feystisk of bekki, scm henni vert þólti: bryti fœtr ykra „veitkað ek hvárt verðlaunið brœðra hér tvéggja, at vilja ossum, gerðit vatn vægja, glœpr er gests kváma, vera mun þat fyr nekkvi. ef í görisk nakkvað.“ 26. Konur hugðak dauðar 31. Sór þá Vingi, koma í nótt hingat, sér réð hann lítt eira: værit vart búnar, „eigi hann jötnar, vildi þik kjósa, ef hann at yðr lygi, byði J)ér brálliga gálgi görvallan, ATLAMÁL. 153 ef hann á grið hygði.a ílátt var þó undir- 32. Bera kvað at orði ella héðan bíðit, blíð í hug sínum: meðan ek högg yðr gálga.“ „sigli þór sælir 38. Orð kvað hitt Högni, ok sigr árnið, hugði lítt vægja, fari sem ek fyrir mælik! varr at væltugi, fæst eigi því níta!" er varð at reyna: 33. Högni svaraði, „hirða þú oss liræða, hugði gott nánum: hafðu þat fram sjaldan; „huggizk ið, horskar! 10 ef þú eykr orði, livegi er þat görvisk; ilt mundu þér lengja.“ mæla þat margir, - 39. Hrundu þeir Vinga missir þó stórum, ok í hel drápu, mörgum ræðr litlu, exar at lögðu, hvc verði leidclr lieiman.^ meðan í önd hixti. 7 34. Sásk til síðan 40. Flykðusk þeir Atli áðr í sundr hyrfi, ok fóru 1 brynjur, þá hygg ek sköp skiptu, góngu svá görvir, skildusk vegir þeirra. at var garðr milli; 35. Róa námu ríki, 20 urpusk á orðum rifu kjöl hálfan, allir scnn reiðir: beystu bakföllum, „fyrr várum fullráða brugðusk heldr reiðir, at firra yðr lifi.tt hömlur slitnuðu, 41. ',,A sér þat illa, háir brotnuðu, ef höfðut áðr ráðit, gerðut far festa en eruð óbúnir, áðr þeir frá hyrfi. ok höfum einn felclan, 36. Litlu ok lengra lamðan til heljar, -lok mun ck þess segja- liðs var sá yðars.íc bœ sá þeir standa, 42. Óðir þá urðu, er Buðli átti; er þat orð lieyrðu, lrátt hrikðu grindr, forðuðu fingrum V er Högni kníði. ok féngu í snœri, 37. Orð kvað þá Vingi, skutu skarpliga þaz án væri: * ok skjöldum hlífðusk. „farið firr húsi, 43. Inn kom þá andspilli - ílátt er til sœkja, livat úti drýgðu, brátt hefi ek ykr brenda, hátt fyr höllu bragðs skoluð höggnir, heyrðu þræl segja. fagrt bað ek ykr kvámu, 44. ' Ötul var þá Guðrún, 154 ATLAMÁL. er hon eldía heyrði, þeirri var við brugðit, hlaðin hálsmenjum, þat brá um alt annat, hreytti hon |)eim gervöllum, er unnu börn Gjúka; slöngði svá silfri, svá kváðu Niflunga, at í sundr hrutu baugar. meðan sjálfir lifðu, 45. Ut gékk hon síðan, skapa sókn sverðum, ypðit lítt hurðum, slítask af brynjur, fóra fælt þeygi, höggva svá hjálma, ok fagnaði komnum; sem j)eim hugr dygði. hvarf til Niflunga, 10 50. Morgin mest vágu \ sú var hinzt ltveðja, unz miðjan dag líddi, fylgði saðr slíku, óttu alla sagði hon mun fleira: ok öndurðan dag; 46. Leitaða ek í líkna, fyrr var fullvegit, at letja ykr heiman; flóði völlr blóði; sköpurn viðr manngi, átján áðr féllu; ok skoluð J)ó hér komnir.“ efri j)eir urðu Mælti af mannviti, Beru tveir sveinar i ef mundu sættask; ok bróðir liennar. ekki at réðusk, 51. Röskr tók at rœða, allir ní kváðu. j)ótt hann reiðr væri: 47. Sá þá sælborin, „ilt er um litask, at feir sárt léltu; yðr er j)at kenna; hugði á harðræði, várum jirír tigir, ok hrauzk or skikkju; j)egnar vígligir, nökðan tók hon mæki eptir lifum ellifu, ok niðja fjör varði, or er j)ar brunnit. hœg varat hjaldri, Brœðr várum fimm, hvars hon hendr festi. er Buðla mistum, 48. Dóttir lét Gjúka 30 hefir nú Ilel hálfa, drengi tvá liníga, en höggnir tveir liggja. bróður hjó hon Atla, 52. Mægð gat ek mikla^ bera varð þann síðan; x mákak j)ví leyna, skapði hon svá skœru, kona váliga! skeldi fót undan; knáka ek j)ess njóta; annan réð hon höggva, hljótt áttum sjaldan, svá at sá upp reisat, síz komt í hendr ossar; í helju hon þann hafði, firðan mik frændum, þeygi henni hendr skulfu. fé opt svikinn, 49. {>jörku J>ar görðu, 40 senduð systr helju, ATLAMÁL. slíks ek mest kennumk/4 högum vér hálft yrkjum, 53. „Getr þú þess, Atli! hann er skapdauði, gerðir svá fyrri, lifir svá lengi, móður tókt mína löskr mun hann æ heitinn.“ ok myrðir til linossa; 58. Hræddr var hvergætir * g£Fsr'~ys2Fm9 svinna systrungu hélta in lengr rúmi, sveltir þú í helli; kunni klekkr verða, hlœglikt mér þat þikkir, kleif í rá hverja; er J)ú Jnnn harm tínir, vesall lézk vígs Jjeirra, goðum ek J>at J)akka, er skyldi vás gjalda, er J)ér gengsk illa.“ x ok sinn dag dapran 54. „Eggja ek yðr, jarlar! at deyja frá svínum, auka harm stóran allri orkostu, vífs ins vegliga, er hann áðr hafði. vilja ek J)at líta; 59. Tóku J)eir brás Buðla kostit svá keppa, ok brugðu til knífi, at klökkvi Guðrún, œpði illj)ræli, sjá ek J)at rnætta, áðr odds kendi; at hon sér ne ynðit. tóm lézk at eiga 55. Takit ér Ilögna teðja vel garða, ok hyldit með knífi, vinna ið vergasta, skerið or hjarta, ef hann við rétti; skoluð J)ess görvir; feginn lézk J)ó Hjalli, Gunnar grimmúðgan at hann fjör J)ægi. á gálga festit, 60. Gættisk J)ess Högni, bellit J)ví bragði, gerva svá færi, bjóðit til ormum.“ at árna ánauðgum Högni kvað: at undan géngi: 56. „Gör sem til lystir, „fyrir kveð ck mér minna glaðr munk J)ess bíða, 30 at frcmja leik Jjenna; röskr mun J)ér reynask, hví mynim hpr vilja reynt hefi ek fyrr brattara; heyra á J)á skræktun?" höfðut hnekking, 61. J)i*ifu J)eir J)jóðgóðan, / meðan lieilir várum, J)á var kostr engi nú erum svá sárir, rekkuin rakklátum at J)ú mátt sjálfr valda,“ ráð enn lengr dvelja; 57. Beiti J)at mælti,. hló J)á Högni, bryti var hann Atla: heyrðu dagmegir, „töku vér Hjalla, keppa hann svá kunni, en Högna forðum, 40 kvöl hann vel J)olði. 156 ATLAMÁL.

62. Ilörpu tólc Gunnarr, afkár ek áðr Jíótta, hrœrði ilkvistum, á mun nú gœða, slá hann svá kunni, hræfða ek um hotvetna, at snótir grétu; meðan Högni lifði. klukku þeir karlar, 68. Alin við upp várum er kunnu görst heyra; í einu húsi, ríkri ráð sagði; lékum leik margan raptar sundr brustu. ok í lundi óxum, 63. Dó þá dýrir, gœddi okr Grímildr dags var heldr snemma, gulli ok hálsmenjum; létu þeir á lesti bana mundu mér brœðra lifa íþrótta. bœta aldregi, 64. Stórr þóttisk Atli, né vinna J)ess ekki, sté liann um J)á báða, at mér vel Jnkki. hoskri harm sagði 69. Kostum drepr kvenna ok réð heldr at bregða: karla ofríki, „morginn er nú, Guðrún! í kné gengr hnefi, mist hefir J)ú þér hollra, ef kvistir J)verra, sums ertu sjálfskapa, tré tekr at hníga, at hafi svá gengit.“ ef höggr tág undan; 65. „Feginn ertu, Atli! nú máttu einn, Atli! ferr þú víg lýsa, öllu hér ráða.“ á munu þér iðrar, 70. Gnótt var grunnýðgi, ef þú alt reynir; er gramr því trúði, sú mun erfð eptir, * sýn var sveipvísi, ek kann þér segja: ef hann sín gæði; ills gengsk J)ér aldri, kröpp var J)á Guðrún, nema ek ok deyja." kunni um hug mæla, 66. „Kann ek slíks synja, létt hon sér gerði, sé ek til ráð annað lék hon tveim skjöldum. hálfu hógligra, 71. Œxti hon öldrykkjur höfnum opt góðu; at erfa brœðr sína, mani mun ek J)ik hugga, samr lézk ok Atli mætum ágætum, at sína görva. silfri snæhvítu, 72. Lokit J)ví létu, sem f)ú sjálf vilir.“ lagat var drykkju, r 67. „On er þess engi á, sú var samkunda ek vil Jví níta; við svörfun ofmilda, sleit ek J)á sáttir, ströng var stórhuguð, er váru sakar minni; stríddi hon ætt Buðla, ATLAMAL. 157 vildi hon ver sinum 79. Maga hefir þú þinna vinna ofrhefndir. mist, scm })ú sízt skyldir; 73. Lokkaði hon lilla hausa veizt þú þeirra ok lagði við stokki, liafða at ölskálum, glúpnuðu grimmir drýgða ek })ér svá drykkju, ok grétu þeygi, dreyra blétt ek þeirra. fóru í faðm móður, ' 80. Tók ek })eirra hjörtu fréttu hvat |)á skykli. ok á teini steiktak, 74. „Spyrit lítt eptir, selda ek þér síðan, spilla ætla ek háðum, sagðag at kálfs væri; lyst várumk þess lengi einn })ú því ollir; at lyfja ykr elli.íc ekki réttu leifa, 75. „Blótt sem vilt börnurn, tögtu tíðliga, bannar f)at manngi, trúðir vel jöxlum. skömm mun ró reiði, 81. Barna veiztu þinna, ef þú reynir gerva biðr sér fár verra, bráða barnœsku." hlut vcld ek mínum, Brúðr in kappsvinna hœlirmk })ó ekki.íc skiptisk skapliga, 82. „Grimm vartu, Guðrún! skar hon á liáls báða. er })ú gera svá máttir, 76. En frétti Atli, barna þinna blóði hvert farnir væri at blanda mér drykkju; sveinar hans leika, snýtt liefir })ú sifjungum, er hann sá J)á hvergi. sem })ú sízt skyldir, 77. „Yfir ráðumk ganga mér lætr })ú ok sjálfum Atla til segja; millum ills lítið.ÉC dylja munk þik eigi, 83. „Yili mér enn væri dóttir Grímildar; at vega þik sjálfan, glaða mun þik minst, Atli! fátt er fullilla ef })ú gerva reynir, farið við gram slíkan; vakðir vá mikla, drýgt })ú fyrr hafðir, er þú vátt brœðr mína. þat er menn dœmi vissuð 78. Svaf ek mjök sjaldan, til heimsku harðræðis siðans Jieir féllu; í heimi þessum. hét ek f)ér hörðu, Nú hefir þú enn aukifc hefi ek f>ik nú mintan. þat er nú áðan frágum, Morgin mér sagðir, greipt glœp stóran, irían ek enn })ann gcrva;- gert liefir })ú þitt erfi.É< nú er ok aptann, 84. „Brend mundu á bálí átt f)ú slíkt at frétta. ok barið grjóti áðr, 158 ATLAMÁLi

J)á hefir þú árnat beiðr fór ek heiman þaztii æ beiðisk.“ at biðja |)ín, Guðrún! 84. „Seg þér slíkar 91. Leyfð vartu ekkja, sorgir ár morgin, létu stórráða, fríðra vil ek dauða * var |)á vanlygi, fara í Ijós annat.w er vér um reyndum; 85. Sátu samtýnis, fórtu heim hingat, sendusk fárhugi, fylgði oss herr manna, hendusk heiptyrði, alt var ítarlikt hvártki sér unðL um órar ferðir. 86. Heipt óx Hniflungi, 92. Margs var alls sómi liugði á stórræði, manna tiginna, gat fyr Guðrúnu, naut váru œrin, at hann væri grimmr Atla.' nutum af stórum, 87. Kómu í hug henni þar var fjölð fjár, ' Högna viðfarar, féngu til margir. talði happ hánum, 93. Mund galt ek mœrri, ef hann hefnt ynni. ' meiðma fjölð þiggja, Yeginn var f)á Atli, þræla þrjá tigu, var þess skamt bíða, þýjar sjau góðar, sonr vá Högna sœmð var at slíku, ok sjálf Guðrún. silfr var J)ó meira. 88. Röskr tók atxrœða, 94. Léztu J)ér alt þikkja rakðisk or svefni, sem ekki væri, • kendi brátt benja, * meðan lönd þau lágu, bands kvað hann þörf önga: er mér leifði Buðli; „segit ið sannasta, gróftu svá undir, hverr vá son Buðla; gerðit hlj.it þiggja, em ek lítt leikinn, sværu léztu þína lífs tel ek vón önga.tó sitja opt grátna; 89. ^Hylja mun þik eigi fann ek í hug heilum dóttir Grímildar, hjóna vætr síðan.a látumk því valda, 95. „Lýgr þú nú, Atli! er líðr þína æfi, þótt ek J)at lítt rœkja, en sumu sonr Högna, lieldr var ek' hœg sjaldan, er þik sár mœða.^ hóftu þó stórum, 90. „Yaðit hefir þú at vígi, börðuzk ér brœðr ungir, fótt værið skaplikt, báruzk róg milli; ilt er vin véla, hálft gékk til heljar þanns þér vel trúir, or húsi j)ínu, ÁTLAMÁL. 159 hroldi Hotvetná, kyrt um því láta, þat er til hags skyldi. [er konungi sœmðit]/* 96. |>rjú várum systkin, 100. ,.Lýgr þú nú, Guðrún! þóttum óvægin, lítt mun við bœtask fórum af landi, " . hluti hvárigra, fylgðum Sigurði; höfum öll skarðan; skæva vér létum,. görðu nú, Guðrún! skipi hvert várt stýrði, af gœzku þinni örkuðum at auðnu, okr til ágætis, unz vér austr kvámum. er mik út hefja.“ 97. Konung drápum fyrstan, 101. „Knörr mun ek kaupa kurum land f)aðra, ok kistu steinda, - hersar oss á hönd géngu, vexa vel blæju hræzlu þat vissi; at verja þitt líki, vágum or skógi * hyggja á þörf hverja, þantis vilduin sýknan, sem við holl værim.tó settum fann sælan 102. Nár varð þá Atli, er sér ne áttið. niðjum stríð œxti; 98. Dauðr varð inn húnski, efndi ítrborin drap f)á brátt kosti, alt þaz réð lieita; strangt var angr ungri, fróð vildi Guðrún ekkju nam-hljóta; fara sér at spilla; kvöl þótti kvikri urðti dvöl dœgra, at korna í hús Atla, dó hon í sinn annað. N átti áðr kappi, * 103. Sæll er hverr siðan, illr var sá missir. er slíkt getr fœða 99. Komta þú af því þingi, jóð at afreki, er vér þat frægim, sems ól Gjúki. at þú sök sóttir, Lifa mun þat eptir né slekðir aðra; á landi hverju vildir ávalt vægja þeirra þrámæli, en vætki halda, hvargi er þjóð heyrir.

o® o

/ 160

GUÐRÚNARUVÖT,

Guðrún gékk J)á til sævar, - er á hervegi, hon hafði drepit Atla; gékk hon grám, gangtömum út á sæinn ok vildi fara sér; hon Gotna hrossum. mátti eigi sökkva, rak hana yfir 3. Urðua ið glíkir fjörðinn á land Jónakrs konungs. * þeim Gunnari, Hann fékk hennar. J>eirra synir né in heklr hugðir váru þeir Sörli ok Erpr ok Hamðir. sem var Högni; J>ar fœddisk upp Svanhildr Sigurð- hennar munduð ið ar dóttir; hon var gipt Jörmunrek hefna leita, enum ríkja. Með hánum var Bikki; ef ið móð ættið hann réð J)at at konungs minna brœðra, son skyldi taka hana; Jat sagði eða harðan hug Bikki konungi. Konungr lét hengja Húnkonunga." Randve, en troða Svanhildi undir 4. J)á kvað J)at Hamðir lirossa fótum. En er J>at spurði inn hugum stóri: Guðrún, J)á kvaddi hon sonu sína. „lítt mundir Jú 1. J)á frá ek sennu leyfa dáð Högna, slíðrfengligsta, Já er Sigurð vökðu trauðmál talið svefni or; af trega stórum, bœkr váru Jnnar er harðhuguð enar bláhvítu hvatti at vígi roðnar í vers dreyra, grimmum orðum fólgnar í valblóði. Guðrún sonu: 5. Urðu J)ér bráðar 2. . „Hví sitit, * brœðra hefndir, hví sofit/lífi, slíðrar ok sárar, hví tregrað ykr er J)ú sonu myrðir; teiti at mæla? knættim ungrar er Jörmunrekr á Jörmunreki yðra systur samhyggjendr unga at aldri systur hefna. jóm of traddi 6. Berið hnossir fram hvítum ok svörtum Húnkonunga, GUÐRÚNARIIVÖT. 161 hefir þú okr hvatta er mik öðlingar at hjörj)ingi.“ Atla gáfu. 7. Hlæjandi Guðrún 12. Húna hvassa hvarf til skenunu, hét ek mér at rúnum, kurnbí konunga máttigak bölva or kcrum valði, bœtr um vinna, síðar brynjur, áðr ek hnóf ok sonum fœrði> höfuð af niflungum. hlóðusk móðgir 13. Gékk ek lil strandar, á mara bógu. gróm vark nornum, 8. í>a kvað þat Hainðir vilda ek hrinda inn hugum stóri: stríðgríð J)eirra; „svá komask meir aptr hófu mik, né drekðu móður at vitja hávar bárur, geirnjörðr hniginn J)ví ek land um sték, á Goðþjóðu, at lifa skyldak. at J)ú erfi 14. Gékk ek á beð at öll oss drykkir, - hugðak mér fyrir betra at Svanhildi J)riðja sinni ok sonu J)ína.“ J>jóðkonungi; 9. Guðrún grátandi ól ek mér jóð Gjúka dóttir erfivörðu, gékk hon tregliga erfivörðú á tái sitja, Jónakrs sonunh ok at telja * 15. En um Svanhildi táruk hlýra sátu J)ýjar, móðug spjöll cr ek rninna barna á margan veg. bazt fullhugðak; 10. „J>rjá vissa ek elda, svá var Svanhildr J>rjá vissa ek arna, í sal mínum var ek J>rimr verum sem væri sœmleitr vegin at húsi; sólar geisli. einn var mér Sigurðr 16. Gœdda ek gulli öllum betri, ok guðvefjum, er brœðr mínir áðr ck gæfak at bana urðu. GoðJ)jóðar til; 11. Svárra sára J)at er mér harðast sakað ek ne kunna, harma minna meir Jióttusk of J)ann inn hvíta mér um stríða, hadd Svanhildar, Eclda. 11 162 GUÐRÚNARHVÖT.

auri tröddu gefi hnossir. und jóa fótum. 19. Minnstu, Sigurðr! 17. En sá sárastr, livat við mæltum, er þeir Sigurð minn fá er við á beð sigri ræntan * bæði sátum, í sæing vágu; at J)ú myndir mín en sá grimmastr, móðugr vitja er J>eir Gunnari halr or helju, fránir ormar en ek þín or heimi. til fjörs skriðu; io 20. Hlaðit ér, jarlar! en sá hvassastr eikiköstinn, er til hjarta íló, látið hann und hilmi konung óblauðan hæstan verða; kvikvan skáru. megi brenna brjóst 18. Fjölð man ek bölva, 20 bölvafult, [fjölð man ek harma]; eldr um hjarta, beittu, Sigurðr! þíðni sorgir. enn blakka mar, 21. Jörlum öllum hest inn hraðfœra óðal batni, láttu hinig renna; * * snótum öllum sitr eigi hér sorg at minni, snör né dóttir, at þetta tregrof sú er Guðrúnu um talið væri.“

o

4 H A M D I S M A L.

1. kípruttu á tái fallin at frændum tregnar iðir, sem fura at kvisti, græti álfa vaðin at vilja in glýstömu; sem viðr at laufi, ár um morgin þá er in kvistskœða manna bölva kemr um dag varman.^ sútir hverjar 6. Hitt kvað þá Hamðir sorg um kveykva. inn hugum stóri: 2. Vara þat nú „lítt myndir þú þá, Guðrún! né í gær, 10 leyfa dáð Högna, þat hefir langt er þeir Sigurð liðit síðan; vökðu svefni or, er fátt fornara, saztu á beð, fremr var þat hálfu, en banar hlógu, er hvatti Guðrún 7. Bœkr váru þínar Gjúka borin inar bláhvítu sonu sína unga ofnar völundum, at hefna Svanhildar. flutu í vers dreyra; 3. „Systir var ykkur svalt þá Sigurðr, Svanhildr um heitin, saztu yfir dauðum, sú er Jörmunrekr glýja þú ne gáðir; jóm um traddi Gunnarr þór svá vildi. hvítum ok svörtum 8. Atla þóttisk J)ú stríða á hervegi, at Erps morði grám, gangtömum ok at Eitils Gotna hrossum. aldrlagi, 4. Eptir er ykr þrungit þat var J)ór sjálfri verra; þjóðkonunga, svá skyldi hverr lifið einir ór öðrum verja þátta ættar minnar. til aldrlagæ Einstœð em ek orðin sverði sárbeitu, sem ösp í holti, at sér ne stríddit.u 164 1IAMDISMÁL.

9. Hítt kvað þá Sörli, 15. „Hvat megi fótr svinna liafði hann hyggju: fœti veita^ „vilkat ek við móður né holdgróin málum skipta, hönd annarri?“ orðs þikkir enn vant * 16. Drógu J)cir or skíði ykru hváru, skíðijárn, livers hiðr nú, Guðrún! mækis eggjar er J)ú at gráti ne færat, at num ílagði, 10. Brœðr grát þú þína Jiverðu þeir Jjrótt sinn ok buri svása, at þriðjungi, niðja náborna létu mög ungan leidda nær rógi; til moldar hníga. okr skaltu ok, Guðrún! 17. Skóku Ioða, gráta báða, skábnir festu, er hér sitjum feigir á mörum; ok góðbornir fjarri munum deyja* smugu í guðvefi. 11. Géngti or garði 18. Fram lágu brautir, görvir at eiskra, fundu Vásligu, liðu J)á yfir ungir ok systur son úrig fjöll sáran á meiði, m ö rum h ú níenzkuní* vargtré vindköld morðs at liefna. vestan bœjar, 12. {>á kvað J)at Erpr trýtti æ trönu hvöt, einu sinni, títt varat biðja. mœrr um lék 19. Glaumr var í liöllu, á mars baki: halir ölreifir, „ilt er blauðum hal ok til gota ckki brautir kenna.tt gerðut hcyra, Kóðu harðan mjök áðr halr hugfuílr hornung vera. í horn um þaut. 13. Fundu á stræli 20. Segja fóru stórbrögðóltan: Jörmunreki, „hve mun jarpskamr at sénir váru okr fultingja?a seggir undir hjálmum: 14. Svaraði hinn sundrmœðri „rœðit ér um ráð, svá kvazk veita mundu ríkir eru komnir, fulting frændum, fyr mátkum hafið ér mönnum sem fótr öðrum mey um traddaP [eða holdgróin 21. Hló þá Jörmunrekr, liönd annarri]. hendi drap á kainpa, IIAMDISMÁL. 165 beiddiskat bröngu, baldr í brynju, böðvaðisk at víni; sem björn hryti: skók hann skör jarpa, „grýtið ér á gumna, sá á skjöld hvítan, alls geirar nc bíta lét hann sér í licndi eggjar né járn hvarfa ker gullik Jónakrs sonu.íC 22. „Sæll ek þá fœttumk, 27. Hitt kvað þá Hamðir ef ek sjá knætta inn hugum stóri: Ilamði ok Sörla „höl vantu, bróðir! í liöllu íninni; er þú þann belg leystir; munda ck ][)á binda opt or þeim belg með boga strengjum, böll ráð koma.“ góð börn Gjúka 28. „Hug liefðir þú, Hamðir! festa á gálga.u ef þú hefðir hyggjandi, 23. Hitt kvað {)á Hróðrglöð, mikils er á mann hvern vant, slóð of hleðum, er mannvits er. wmefingr!íc mælti 29. Af væri nú höfuð, við mög þenna: ef Erpr lifði, - þvíal þat hætta bróðir okkarr inn böðfrœkni, at hlýðigi myni - •20 er við á braut vágum, „mega tveir mcnn einir varr inn vígfrœkni, tíu hundruðum Gotna, hvöttumk at dísir, binda eða berja gumi inn gunnhelgi, í borg inni há?u görðumk at vígi. 24. Styrr varð í ranni, • 30. Ekki hygg ek okr vcra stukku ölskálir, úlfa dœmi, i blóði bragnar lágu, at vit mynim sjálfir um sakask, komið or brjósti Gotna. sem grey norna, 25. Hitt kvað |)á Ilamðir þar er gráðug eru inn liugum stóri: i auðn um alin. „æstir, Jörmunrekr! 31. Vel höfum við vcgit, okkarrar kvámu, stöndum á val gotna brœðra sammœðra, ofan eggmóðum innan borgar þinnar; sem ernir á kvisti; fœtr sér þú J)ína, góðs liöfum tírar fengið, höndmn sér þú þínum, þólt skylim nú eða í gær dcyja; Jönnunrekr! orpit kvcld lifir maðr ekki í eld heitan.“ eptir kvið norna.u 26. J)á hraut við 32. J>ar féll Sörli inn reginkunngi at salar gaíli, 166 HAMDISMÁL. en Hamðir hné þetta eru kölluð Hamðismal at húsbaki. in fornu.

GROTTASÖNGR.

Kvem heitir Gmtti, ev S»i Pv« áðr hann heyrði konungr; hon mól hvetvetna þat hljóm ambátta. er hann vildi, gull ok frið; Fenja 3. |>ær þyt J)ulu ok Menja hétu ambáttir þær er þögnhorvinnar mólu. J)á tók Mýsingr sækon- * leggjum lúðra, ungr Grottu ok lét mala hvíta léttum steinum; salt á skipuin sínum, þar til er bað hann enn meyjar, f)au sukku á Petlandsfirði; þar er at þær mala skyldu. svelgr síðan, er sær fellr í anga 4. Sungu ok slungu Grottu; þá gnýr sær er hon gnýr, lo snúðga steini, ok J)á varð sjórinn saltr. svá at Fróða man 1. Nú eru komnar flest sofnaði; til konungshúsa þá kvað þat Menja, framvísar tvær, var til meldrar komin: Fenja ok Menja; * 5. „Auð mölum Fróða, fær ’ro at Fróða mölum alsælan, Friðleifs sonar fjölð fjár máttkar meyjar á fegins lúðri. at mani hafðar. .Siti hann á auði,

2. þær at lúðri 20 sofi hann á dúni, leiddar váru, vaki hann at vilja, ok grjóts grjá þá er vel malit. gangs of beiddu; 6. Hér skyli engi hét hann hvárigri öðrum granda, hvíld né yndi, * til böls búa GROTTASÖNGR. nó til bana orka, at meginverkum, né höggva {>ví fœrðiun sjálfar hvössu sverði, setberg or stað. þó at bana bróður 12. Velturn grjóti ' bundinn fmni.“ * of garð risa, 7. En hann kvað ekki svá at fold fyrir orð it fyrra: fór skjálfandi; „sofit eigi þit svá slöngðum vit né of sal gaukar, snúðga steini, eða lengr en svá 10 höfga halli, ljóð eitt kveðak.44 at halir tóku. 8. „Varattu, Fróði! 13. En vit síðan fulíspakr of þik, á Svíþjóðu málvinr manna, framvísar tvær er })ú man keyptir; * í fólk stigum;

kaustu at aíli s beiddum björnu ok at álitum, en brutum skjöldu, en at ætterni géngum í gegnum ekki spurðir. gráserkjat lið; 9. Harðr var Hrungnir I 20 steyptum stilli, ok hans faðir, studdum annan, þó var j>jassi veittum góðum þeim öflgari; Gothormi lið; Iði ok Örnir vara kyrrseta, okrir niðjar, * áðr knúi félli. brœðr bergrisa, 14. Fram héldum því þeim erum bornar.“ þau misseri, 10. Kœmia Grotti at við at köppum or grjá fjalli, kendar várum; né sá hinn harði 30 j)ar skorðu vit ^ I hallr or jörðu, skörpum geirum ne mœli svá blóð or benjum, mær bergrisa, ok brand ruðum. ef vissi vítt 15. Nú erum komnar vætr til hennar.“ * til konungs húsa 11. Vér vetr níu miskunnlausar, várum leikur, ok at mani hafðar; öflgar alnar aurr etr iljar, fyr jörð neðan; en ofan kulði, stóðu meyjar | 40 drögum dólgs sjötul, 168 GROTTASÖNGR.

daprt er at Fróða, í valdreyra. 16. Hendr skolu hvílask, 20. Mól míns föður hallr standa mun, mær ramliga, malit hefi ek fyr mik, þvíat hon feigð fíra

mitt of létti; * íjöhnargra sá; nú muna höndum stukku stórar hvild vel gefa, steðr frá lúðri, áðr fullmalit járnar fjarðar, Fróða þykki. inölum enn framar! 17. Hendr skolu hölða 21. Mölum enn framar, harðar trjónur, mun Yrsu sonr vápn valdreyrug, niðr Halfdanar vaki þu, Fróði! hefna Fróða; vaki þii, Fróði! sá mun hennar ef \m hlýða vill heitinn vcrða söngum okruin burr ok bróðir, ok sögum fornum. vitum báðar þat.44 18. Eld sé ek hrenna 22. Mólu meyjar, fyr austan borg, megins kostuðu, vígspjöll vaka, váru ungar J)at mun viti kallaðr; í jötunmóði; mun herr koina skulfu skaptré, hinig af bragði, skauzk lúðr ofan, ok brenna bœ hraut hinn höfgi fyr buðlungí. hallr sundr í tvau. 19. Munat \m halda 23. En bcrgrisa Hleiðrar stóli, brúðr orð um kvað: rauðum hringum „malit höfum, Fróði! né regingrjóti; sem munum heita, tökum á möndli, liafa fullstaðit mær! skarpara, fljóð at meldri “ cruma vaxnar 169

VIÐBŒTIR.

G A Ó G A L D R.

1. „V aki J)ú, Gróa! . 6. „Jrnnn gel ek J)ór fyrstan, vaki J)ú, góð kona! J)ann kveða fjölnýtan, vek ek J)ík dauðra dúra; Jrnnn gól Rindr Ráni, ef J)ú J)at mant, at þú of öxl skjótir at J)ú J)inn mög bæðir J)\í xt J)ér atalt J)ikkir; til kumbldysjar koma.“ sjálfr leið J)ú sjálfan J)ik. 2. „Ilvat er nú ant 7. j>ann gel ek J)ér annan, mínum einga syni? ef J)ú árna skalt liverju ertu nú bölvi borinn? viljalauss á vegum, cr J)ú J)á móður kallar, 10 Urðar lokur haldi J)ér er til moldar er komin, öllum megum, ok or ljóðheimum liðin.a er J)ú á smán sér. 3. „Ljótu leikborði 8. j>ann gel ek J)ér inn J>riðja, skauztu fyr mik, hin lævísa kona! ef J)ér J)jóðár sú er faðmaði minn föður; falla at fjörlotum, J)ar bað hon mik koma, Horn ok Ruðr cr kveðki vcit, snúisk til lieljar meðan, móti menglöðum.a en J)verri æ fyr J)éi\ 4. „Löng er för, 9. j)ann gcl ek J)ér inn fjórða, langir ’ro farvegar, ef J)ik fjándr standa langir ’ro manna munir; görvir á gálgvegi, ef J)at verðr liugr J)ciin hryggvi at J)ú J)inn vilja biðr, til handa J)ér mætti, ok skeikar J)á skuld at sköpum." ok snúisk J)eiin til sálta sefi. 5. „Galdra J)ú mér gal •* 10. j>ann gel ek J)ér inn fnnta, J)á er góðir eru, ef J)ér fjöturr verðr bjarg J)ú, móðir! megi; borinn at bóglimum, á vegum allr Leifnis elda læt ck J)ér liygg ek at ek verða muna; fyr Iegg of kveðna, þikkjumk ek lil ungr afi.tó ok slökkr ])á láss af liinum. 170 GRÓGALDR

11. Jann gcl ek þér inn setta, 14. f>ann gel ek þér inn níunda, ef þú á sjó kemr ef þú við inn naddgöfga meira en menn viti, orðum skiptir jötun, logn ok lögr gangi þér máls ok mannvits í lúðr saman, * sé þér á minnishjarta ok ljái þér æ friðdrjúgrar farar. gnóga of gefit. 12. þ>ann gel er þér inn sjaunda, . 15. Far þú nú æva ef þik sœkja kynni þar er forað þikkir, frost á fjalli há, ok standit þér mein fyr munum! hræva kuldi megit á jarðföstum steini þínu holdi fara, stóð ek innan dura, ok haldit er lík at liðum. meðan ek þér galdra gól. 13. J>ann gel ek þér inn átta, 16. Móður orð ber þú, ef þik úti nemr mögr! héðan, nott á niflvegi, * ok lát þér í brjósti búa; at því firr megi því nóga lieill þér til meins göra skaltu of aldr hafa, kristin dauð kona. meðan þú mín orð of mant.^

0^0 171

FJÖLSVINNSMÁL

1. Utan garða „Vindkaldr ek heiti, hann sá upp um koina Várkaldr hét minn faðir, þursa þjóðar sjöt. J)ess var Fjölkaldr faðir.46 r „Urgar brautir 7. „Segðu mér J)at, Fjölsviðr! árna þu aptr liéðan; er ek J)ik fregna mun, áttattu hér verndarvanr veru! ok ek vilja vita: 2. Hvat er þat flagða, hverr hér ræðr, er stendr fyr forgörðum ok ríki hefir, ok hvarflar um hættan loga? cign ok auðsölum?“ hvers J)ú leitar, 8. „Menglöð of heitir, eða hvers þú á leituin ert, en hana móðir of gat eða hvat viltu, vinlauss! vita?a við SvafrJ)orins syni; 3. „Hvat er þat ilagða, hon hér ræðr, er stendr fyr forgarði ok ríki hefir, ok býðrat líðöndum löð? eign ok auðsölum.a sœmdarorða lauss^ 9. „Segðu inér J)at, Fjölsviðr! hefir þú seggr of lifat, er ek J)ik fregna mun, ok haltu heim héðan?“ ok ek vilja vita: 4. „Fjölsviðr ek heiti, hvat sú grind heitir, en ek á fróðan sefa, er með goðum sáat þeygi em ek míns mildr matar; menn liit meira forat?a innan garða 10. „þrymgjöll hon heitir, þú kemr hér aldregi, en hana J)rír görðu ok dríf J)ú nú, vargr! at vegi. Sólblinda synir; 5. „Augna gamans * fjöturr fastr verðr fýsir aptr fán, við faranda hvern, hvars hann getr svást at sjá; er hana hefr frá hliði.a garðar glóa mér þikkja 11. „Segðu mér J)at, Fjölsviðr! of guilna sali, er ek J)ik fregna mun, h'ér munda ek eðli una.“ ok ek vilja vita: 6. „Segðu mér hverjum hvat sá garðr heitir, ertu, sveinn! of borinn, er með goðum sáat eða hverra ertu manna mögr?w menn hit meira forat?u 172 FJÖLSVINNSMÁL,

12. Gastropnir hcitir, at J)eim menn of gefi, cn ck hann görvan hefik ok laupa inn meðan J)eir eta.“ or Leirbrímis linium; 19. „Segðu mér J)at Fjölsviðr! svá hefik studdan, er ek J)ik fregna mun, at standa mun * ok ck vilja vita: æ meðan öld lifir. hvat J)at barr heitir, 14. Segðu mér þat Fjölsviðr! er hreiðisk um er ek þik fregna inun, lönd öll ok limar?* ok ek vilja vita: 20. „Mímaineiðr hann heitir, livat Jjeir garmar heita, en J)at fáir vita, er ffíír reka af hverjum rótuin rennr; görða fyr löndin liin?" við J)at hann fcllr 14. „Gífr heitir annarr, er fæstan varir, cn Geri annarr, flærat liann eldr né járn. ef Jni vilt J)at vita; * 21. „Segðu mér J>at Fjölsviðr! varðir cllifu, er ek J)ik fregna mun, er Jjeir varða, ok ek vilja vita: unz rjúfask regin.a hvat af móði verðr 15. „Segðu mér J)at Fjölsviðr! J)ess ins mœra viðar, cr ek J)ik fregna mun, ef liann ílærat eldr né járn?a ok ek vilja vita: 22. „Út af hans aldni livárt sé manna nökkut, skal á cld bera, J)at er megi inn koma, fyr kvellisjúkar konur; jneðan sókndjarfir sofa?tf útar hvcrfa 16. „Missvefni mikit * J)ess J)cir innar skyli, var J)cim mjök of lagit, sá er hann með mönnum mjötuðr/ síðan J)eim var varzla vituð; 23. „Segðu mér J)at Fjölsviðr! annarr of nætr sefr, er ek J)ik fregna mun, en annarr of daga, ok ek vilja vita: ok kcmsk J)á vættr, ef J)á kom.a hvat sá liani heitir, 17. „Segðu mér J>at Fjölsviðr! er sitr í enuin háfa viði, cr ek J)ik fregna mun, allr hann við gull glóir.“ ok ek vilja vita: 24. „Yiðofnir hann hcitir, hvárt sé matar nökkut, en hann stendr veðrglasi Jjat er menn hafi, * á meiðs kvistum Míma; ok laupi inn meðan J)eir cta?í6 einum ckka J)ryngr 18. „Yegnbráðir tvær liann oróf saman liggja í Yiðofnis liðum, Surtr sín mölu.4* ef J)ú vilt J)at vita; 25. „Segðu mér J>at Fjölsviðr! J)at eilt er svá matar, 40 cr ek J)ik fregna mun, FJöLsvmmiÁL. 173 ok ek vilja vita: 32. „Hyrr hann heitir, hvárt sé vápna nökkut, en hann lengi mun þat er knegi Yiðofnir fyrir á hrodds oddi bifask; hníga á Heljar sjöt." auðranns J)ess 26. „Hævateinn lieitir liann, * munu um aldr hafa en liann görði Loptr rúinn, frétt eina fírar.“ fyr nágrindr neðan; 33. „Segðu mér J>at, Fjölsviðr! í Sægjarns keri liggr hann er ek J)ik fregna mun, lijá Sinmœru, ok ek vilja vita: ok halda njarðlásar níu.“ liver J)at görði, 27. „Segðu mér Jjat Fjölsviðr! er ek fyr garð sák er ck þik fregna mun, innan ásmaga?a ok ek vilja vita: 34. „Uni ok íri, hvárt aptr kemr, Bari ok Óri, sá er cptir ferr * Varr ok YegdrasiII, r ok vill þann 'tein taka?tt Dorri ok Uri, 28. „Aptr mun koina, Delíingr ok Atvarðr, sá er eptir ferr liðskjálfr, Loki.“ ok vill þann tein taka, 35. „Segðu mér J)at, Fjölsviðr! ef J)at fœrir, er ek J)ik fregna mun, sem fáir eigu, ok ek vilja vita: eiri aurglasis.a hvat J)at bjarg heitir, 29. „Segðu mér jþat Fjölsviðr! er ek sé brúði á er ek þik íregna mun, J)jóðmœra J)ruma ?“ ok ek vilja vita: 36. „Hyfjaberg J)at heitir, hvárt sé mæta nökkut, en J)at hefir lengi verit J)at er menn hafi, svikum ok sári gaman; ok verðr J)ví hin fölva gýgr fegin ?a heil vcrðr hver, 30. „Ljósan ljá J)ótt hafi árs sótt,

skaltu í lúðr bera, 30 ef J)at klífr kona. J)ann cr liggr í Yiðofnis völum; 37. „Segðu mér Jmt, Fjölsviðr! Sinmœru at selja, er ek J)ik fregna mun, áðr hon sœm telisk, ok ek vilja vita: vápn til vígs at ljá.a hvat J)ær meyjar heita, 31. „Segðu mér J)at Fjölsviðr! er fyr Menglaðar knjám er ek J)ik fregna mun, sitja sáttar saman?“ ok ek vilja vita: 38. Hlíf heitir, hvat sá salr licitir, önnur Illílþursa, er slunginn er J)riðja J)jóðvarta, vísum vafrloga?“ Björt ok Blíð, 174 FJÖLSVINNSMÁL

Blíðr, Fríð, 45. „Ilorskir hrafnar skolu þé Eir ok Örboða.u á hám gálga 39. „Segðu mér þat, Fjölsviðr! slíta sjónir or, er ek þik fregna mun, ef þú þat lýgr, ok ek vilja vita: at hér sé langt kominn hvárt J>ær bjarga mögr til miuna sala.tt þeim er blóta þær, 46. „Hvaðan þú fórt, ef görask þarfar þess?a hvaðan þú för görðir, 40. „Sumur hver, hve þik hétu hjú? er menn blóta þær at ætt ok nafni á stallhelgum stað; skal ek jartcgn vita, eigi svá hátt forat ef ek var þér kván of kveðin.tt kemr at hölda sonum, 47. „ ek heiti, hvern þær or nauðum ne.ma.tt Sólbjartr hét minn faðir, 41. „Segðu mér þat, Fjölsviðr! * þaðan rákumk vindar kalda vegu; er ek þik fregna mun, Urðar orði ok ek vilja vita: kveðr engi maðr, hvárt sé manna nökkut, þótt þat sé við löst Iagit.tt þat er knegi á Menglaðar 48. „Vel þú nú kominn! svásum armi sofa?“ hefi ek minn vilja beðit, 42. „Vætr er þat manna, fylgja skal kveðju koss; er knegi á Menglaðar forkunnar sýn svásuin armi sofa, mun flestan glaða, nema Svipdagr cinn; hvars heíir við annan ást. hánum var sú in sólbjarta X 49. Lengi ek sat brúðr at kván of kveðin.tt ljúfu bergi á, 43. „Hrittu á hurðir, beið ek þín dœgr ok daga; láttu hlið rúm, nú þat varð hér máttu Svipdag sjá; er ek vætt heflr, en þó vita far, at þú ert aptr kominn, ef vilja muni mögr! til minna sala. Menglöð mitt gaman.w 51. J>rár hafðar, 44. „Heyrðu, Menglöð! er ek hefi til þíns gamans, hér er maðr kominn, en þú til míns munar; gakk þú á gest sjá; * nú er þat satt, hundar fagna, er við slíta skolum hús hefir upp lokizk, ævi ok aldri saman.tt hygg ek at Svipdagr sé.tt IIRAFNAGALDR ÓÐINS.

1. illföðr orkar, strind né röðull, álfar skilja, lopti með lævi vanir vitu, linnir ei straumi; vísa nornir,. mœrum dylsk elr íviðja, * í Mímis brunni aldir bera, víssa vera; freyja J>ursar, vitið enn eða hvat? Jrá valkyrjur. 2. Ætlun æsir illa gátu, 6. Dvelr í dölum verpir viltu dís forvitin, vættar rúnum; r Yggdrasils frá Oðhrœris skyldi aski hnigin; Urðr geyma, álfa ættar máttig at verja Iðunni liétu, r mestum þorra. Ivalds ellri 3. Hverfr því Hugr yngsta barna. hinna leitar, 7. Eirði illa grunar guma ofankomu, grand, ef dvelr; 20 hárbaðms undir þótti er {>ráins haldin meiði; þunga draumr, kunni sízt Dáins dulu at kundar Nörva, draumr þótti. vön at væri 4. Dugir með dvergum vistum lieima. dvína, heimar 8. Sjá sigtívar niðr á Ginnungs syrgja Nönnu, niði sökkva; viggjar at véum opt Alsviðr vargsbelg seldu; ofan fellir, lét í fœrask, opt of föllnum lyndi breytti, aptr safnar. lék at lævísi, 5. Stendr æva litum skipti. 176 IIRAFNAGALDR ÓÐINS.

9. Valdi Viðrir 14. Dofna {)á dáðir^ vörð Bifrastar detta hendr, gjallar sunnu svífr of svimi gátt at frétta sverðás hvíta; heims livívetna, rennir örvit hvert er vissi? rýgjar glýjn, Bragi ok Loptr sefa sveiílum, báru kvíðu. sókn görvallri. 10. Galdr gólu, 15. Jarnt {)ólti Jórumí göndum riðu 10 jölnum komin, Rögnir ok regin sollin sútum; at ranni hcimis; svars er ei gátu; r lilustar öðinn sóttu J)ví meir Illiðskjálfu í, at var fyrir, lét braut vera mun {)ó miðr langa vegu. mælgi dugði. 11. Frá enn vitri 16. Fór frumkvöðull veiga selju fregnar brauta, banda burða hirðir at Herjans ok brauta sinna, 20 liorni gjallar; hlýrnis, heljar, Nálar nefa lieims ef vissi nam til fylgis, ártíð, æfi, greppr Grimnis aldrtila. grund varðveitti. 12. Né mun mælti, 17. Yingólf tóku né mál knátti Yiðars þegnar, gívrum greiða, Fornjóts sefum né glaum hjaldi; fluttir báðir; tár af tíndusk iðar ganga, törgum hjarnar, ásu kvcðja eljun faldin Yggjar þegar endrrjóða. við ölteiti. 13. Eins kcmr austan 18. Ileilan Hangatý, or Elivágum heppnastan ása, {)orn af ati * virt öndvcgis þurs hrímkalda: valda báðu; liveim drepr dróttir sæla at sumbli dáinn allar sitja dia, mœran of Miðgarð æ með Yggjungi með nátt liverri. yndi halda. \

HRAFNAGALDR ÓÐINS. 177

19. Bekkjarsctt 23. Rann með röstum i at Bölverks ráði Rindar móðr sjöt Sæhrímni fóðrlárðr saddisk rakna; Fenris valla; Skögul at skutlum góngu frá gildi, skaptker Hnikars goðin kvöddu, mat af miði Ilropt ok Frigg, Mímis hornum. sem Hrímfaxa fór. 20. Margs of frágu 24. Dýrum settan máltíð yfir Dellings mögr Heimdall há goð, jó fram keyrði hörgar Loka, jarknasteinum; spár eða spakmál mars of mannheim sprund ef kendi, mön af glóar, undorn of fram, dró leik Dvalins unz nam húma. drösull í reið. 21. Illa létu 25. Jörmungrundar orðit hafa í jaðar nyrðra erindisleysu und rót yztu of lítilfræga; aðalþollar; vant at v'æla géngu til rekkju verða myndi, gýgjar ok þursar, svá af svanna náir, dvergar svars of gæti. ok dökkálfar. r 22. Ansar Ömi, 26. Risu raknar, allir hlýddu: rann álfröðuU, „nólt skal neina norðr at nýræða til, ■ njóla sótti; hugsi til myrgins, upp rann árgjöll hverr sem orkar Úlfrúnar niðr, ráð til leggja hornþytvaldr rausnar ásumP himinbjarga.

Edda. 12

# 178

S 0 L A R L J Ó Ð.

1. 1 ó ok fjörvi þá hann veginn vaknaði; rænti fyrða kind en sá gat • sá hinn grimmi greppr; við syndum taka, yfif þá götu, er liann hafði saklausan svikit. er liann varðaði. 7. Helgir englar náði engi kvikr komask, kómu or himnuin ofan, 2. Einn hann át ok tóku sál lians til sín; opt harðla, í lireinu lífi aldri bauð hann manni lil matar, hon skal æ lifa * áðr en móðr með almátkum guði. ok meginlítill gestr gangandi af götu kom. 8. /Auð né heilsu 3. Drykks of Jurfi ræðr engi maðr, hinn dæsti maðr * J)ó hánum gangi greitt; ok lézk vanmettr vera; margan þat sœkir hræddu hjarta er minst of varir, hann lézk trúa engi ræðr sættum sjálfr. þeim, er áðr hafði vályndr verit. 9. Ekki þeir hugðu 4. Mat ok drykkju veitti hann 20 Unnarr ok Sævaldi, peim er móðr var, at þeiin mundi lieill hrapa; alt af heilum hug; naktir J)eir urðu guðs hann gáði, ok næmir hvívetna, góðu hánum beindi, ok runnu sem vargar til viðar. J)ví hann hugðisk váligr vera. 5. • Upp hinn slóð, ilt hann hugði,. 10. Munaðar ríki eigi var þarfsamliga þcgit; hefir margan tregaty synd lians svall, opt verðr kvalræði af konum; sofandi mvrði meingar þær urðu, %j fróðan, fjölvaran. J)ó hinn máttki guð 6. Himna guð skapti skírliga. bað hann hjálpa sér, 11. Sáttir þeir váru SÓLARLJÓÐ. 179

Svafaðr ok Skartheðinn, en })ó leizk hvárrgi mátti annars án vera, þeirra hagr fyrr en þeir œddusk annan veg ahnátkum guði. fyr einni konu: 18. Munað þau drýgðu hon var þeim til lýta lagin. á marga vegu, 12. Hvárkis þeir gáðu , ok höfðu gull fyr gamni; fyr {)á hvítu mey, nú er þeim goldit, leiks né ljósra daga; er þau ganga skolu öngvan hlut niáttu þeir milli frosts ok funa. annan muiia en })at it ljósa lík. 13. Daprar })eim urðu 19. Ovinum })ínum hinar dinnnu nætr, trúðu aldregi, öngvan máttu j>eir sœtan sofa; }ió })ér fagrt mæli fyrir; en af þeiin harmi góðu f)ú heit, rann heipt saman gott er annars ^ millum virktar vina. víti at hafa fyr varnaði. 14. Fádœrni verða 20. Svá hánum gafsk í flestum stöðuin Sörla hinum góðráða, goldin grimmiiga; þá er hann ílýði á vald hans á hólin })eir géngu Vígólfs; fyr hit horska víf, tryggliga hann trúði, ok féngu báðir bana. en hinn at tálum varð, sínum bóður bana. 21. Grið liann f)eim seldi 15. Ofmetnað drýgja af góðuin hug, skyldi engi maðr, en })eir hétu hánum gulli ígegn; þat hefik sanniiga sét; sáttir létusk, })ví at þeir hverfa, meðan saman drukku, er hánum fylgja, en })ó ltómu llærðir fram. flestir guði frá. 22. En J)á eptir 16. Rík þau váru á öðrum degi, Ráðey ok Yébogi, er þeir höfðu í Rýgjardal riðit, ok hugðusk gott eitt gera; sverðum })eir meiddu nú })au sitja þann er saklauss var, ok sárum snúa ok létu hans fjörvi farit. ýmsum eldi til. 23. Lík hans þeir drógu 17. Á sik })au trúðu, á leynigölu, ok f)óttusk ein vera ok brytjuðu í brunn niðr; allri })jóð yíir; 40 dylja þeir vildu, 180 SÓLARLJÓÐ.

en dróttinn sá 30. Syndir því valda, heilagr himnum af. at vér hrygvir förum 24. Sál hans bað œgisheimi or; hinn sarini guð engi óttask í sinn fögnuð fara; * nema ilt göri, sökudólgar, hygg ek, gott er vammalausum vera. síðla muni 31. Úlfum líkir kallaðir frá kvölum. þikkja allir þcir, sem eiga hverfan hug; svá mun gefask 25. Dísir bið {)ú J)ér þeim er ganga skal dróttins mála þær inar glœddu götur. vera hollar í hugum; 32. Vinsamlig ráð viku eptir ok viti bundin mun þér vilja píns kenni ek þér sjau saman; alt at auðnu ganga. görla þú nem, 26. Reiðiverk, ok glata aldregi, |)au {)ú vunnit hefir, öll eru þau nýt at nema. bœt {)ú eigi illu yfir; grættan, gala skaltu með góðum hlutum; 33. Frá því er at segja, J)at kveða sálu saina. hve sæll ek var 27. Á guð skal heita œgisheimi í; til góðra hluta, ok hinu öðru, {)ann er hefir skatna skapat; * hve ýta synir mjök fyrir verðr verða nauðgir at nám. manna hverr, 34. 1 Vil ok dul er seint finna föður. tælir virða sonu, 28. Æstanda þikkir þá er fíkjask á fé; einkum vandliga, ljósir aurar {)ess er þikkir vant vera; verða at löngum trega, alls án verðr margan hefir auðr apat. sá er enskis biðr, 35. Glaðr at mörgu fár hyggr þegjanda þörf. þótta ek gumnum vera, 29. Síðla ek kom, þvíat ek vissa fátt fyrir; snemma kallaðr, dvalarheim til dómvalds dyra; hefir dróttinn skapat {>angat ek ætlumk, munafullan mjök. því mér heitit var, 36. Lútr ek sat, sá hefir krás er krefr. lengi ek hölluðumk. SÓLAttLJÓÐ 181 mjok var ek þá lystr at lifa; 43. Sól ek sá en sá réð á sjónum skjálfandi r sem ríkr var; hræzlufullr ok hnipinn; fram eru feig-s götur. þvíat hjarta mitt 37. Heljar reip var heldr mjök kómu harðliga runnit sundr í siga. sveigð at síðum mér; 44. Sól ek sá slíta ek vilda, sjaldan hryggvari, en J>au sterk váru, mjök var ek þá or lieimi hallr; létt er lauss at fara. tung'a mín 38. Einn ek vissa, var til trés metin, hversu alla vega ok kólnat at fyr útan. sullu sútir mér; 45. Sól ek sá Heljar meyjar síðan aldregi mér hrolla buðu * eptir þann dapra dag, heim á liverju kveldi. þvíat fjallavötn luktusk 39. Sól ek' sá fyr mér saman, sanna dagstjörnu en ek hvarf kallaðr frá kvölum. drúpa dynheimum í; 46. Yánarstjarna ílaug, en Heljar grind þá var ek fœddr, heyrða ek á annan veg brot frá brjósti mér; þjóta þungliga. hátt at hon íló, 40. Sól ek sá hvergi settisk, setta dreyrstöfum, svá at hon mætti hvíld hafa. mjök var ek |)á or heimi hallr; . 47. Öllum lengri máttug hon leizk var sú eina nótt, á marga vegu er ek lá stirðr' á strám, frá því sem fyrri var. þá merkir . 41. Sól ek sá, þat guðmæli: svá þótti mér, maðr er moldu samr. sem ek sæja göfgan guð; 48. Virði þat ok viti henni ek laut sá inn virki guð, hinzta sinni er skóp hauðr ok himin, aldaheimi í. hversu einmana 42. Sól ek sá, margir fara, svá hon geislaði, þó við skylda skyli. at ek þóttumk vætki vita; 49. Sinna verka en Gjallar slraumar nytr seggja hverr; grenjuðu annan veg,. sæll er sá er gotl görir; blandnir rnjök við blóð. auðf frá 182 SÓLARLJÓÐ. er mér ætluð var niðja sonu, sandi orpin sæng. ok váru sjau saman; 50. Hörundar hungr hornum fullum drukku þeir tælir hölda opt, hinn hreina mjöð hann heíir margr til mikinn; * or brunni baugregins. lauga vatn 57. Yindr þagði, er mér leiðast var - vötn stöðvaði, eitt allra hluta. J)á heyrða ek grimmligan gný r 51. A normrstóli sínum mönnum sat ek níu daga, svipvísar konur . þaðan var ek á hest hafinn; mólu niold til matar. gýgjar söl 58. Dreyrga steina er skein grimmliga J>ær hinar dökkvu konur or skýdrúpnis skýjum. drógu daprlrga; 52. Útan ok innan * blóðug hjörtu héngu þeiin fóttumk ek alla fara fyr brjósti útan, sigrheima sjau; mœdd með mildum treo-a. uppi ok niðri 59. Margan mann sá ek leitaða ek œðra vegar, meiddan fara hvar mér væri greiðastar götur. á J)eim glœddu götum; aridlit Jæirra 53. Frá því er at seg:a, J)óttu mér öll vera hvat ek fyrst um sá, rýgjar blóði roðin. þá ek var í kvölheima kominn: 60. Marga menn sá ek sviðnir fuglar, moldar gengna, er sálir váru, J)á er eigi máttu J)jónustu ná; ílugu svá margir sem mý. heiðnar stjörnúr stóðu 54. Yestan sá ek íljúga yfir höfði J)eim , vánar dreka, fáðar feiknstöfum. ok féll á glævalds götu; 30 61. Menn sá ek J)á, vængi þeir skóku, er mjök ala svá viða mér þótti öfund um annars hagi; springa hauðr ok hiininn. blóðgar rúnir 55. Sólar hjört leit ek váru á brjósti J)eim sunnan fara, merktar meinliga. hann teymdu tveir sarnan; 62. Menn sá ek J)ar fœtr hans marga ófegna, Stóðu foldu á, J)eir váru villir vega; en tóku horn til himins. þat kaupir sá, 56. Norðan sá ek ríða er J)essa heirns SÓLARLJÓÐ. 183

apask at óheillum. | er mart liöfðu 63. Menn sá ek J)á, | gcflt at guðs lögum; ' er mörgnm lilutum hreinir kyndlar váru væltu iim annars eign; yfir höfði þeim flokkum þeir fóru brendir bjartliga. til fégjarns borgar, 70. Menn sá ek þá, ok höfðu byrðar af blýi. er af miklum hug 64. Menn sá ek þá, veittu fátœkum frama; er margan höfðu lásu englar fé ok fjörvi rænt; helgar bœkr brjóst í gegnum yfir liöfði þeim. , rendu brögnum þeim 71. Menn sá ek fá, öflgir eitrdrekar. er mjök höfðu / 65. Menn sá ek |)á, hungri farit hörund;

er minst vildu englaro guðso halda helga daga; v 1 lutu öllum þeiin; hendr þeirra váru J)at er œzta unað. á heitum steinum 72. Menn sá ek J)á, negldar nauðliga. er móður höfðu \ 66. Menn sá ek þá? látit mat í munn; er af mikillæti hvílur Jjeirra váru virðusk vánum framar; á himingeislum klæði þeirra hafðar hagliga. váru kynliga 73. Helgar meyjar eldi um slegin. höfðu hreinliga 1 67. Menn sá ck þá7 sál af syndum þvegit er mart höfðu manna J)eirra, orð á annan logit; er á mörgum degi heljar hrafnar pína sjálfa sik. or höfði J)eim 74. Hávar reiðir sá ek harðliga sjónir slitu. með himnum fara, 68. Allar ógnir J)ær eiga götur til guðs; fær J)ú eigi vitat, menn J)eiin stýra, þær sem helgengnir hafa; cr myrðir eru sœlar syndir verða alls fyr öngvar sakir. at sárum bótum; 75. Hinn máttki faðir! æ koma mein eptir munuð. mesti sonr! heilagr andi himins! þik bið ek skilja, 69. Menn sá ek þá, | 40 er skapat hefir, 184 SÓLARLJÓÐ. oss alla eymdum fra. ok þeirra systr sjau. - 80. Hverju þeir 76. ' Bjúgvör ok Listvör hafa belt i sitja í Herðis dyrum Svafr ok Svafrlogi; organá stóli á; blóð þeir vöktu járna dreyri ok benjar sugu fellr or nösum þeim, undir öllum eyvana. sá vekr fjón með fírum. 81. Kvæði þetta, 77. Óðins kván er ek þér kent hefi, rœr á jarðar skipi, skaltu fyr kvikum kveða; inóðuo- á munað; Sólarljóð, •w' y seglum hennar er sýnask munu verðr síð hlaðit, - minst at mörgu login. Jieiin er á frráreipum þruma. 82. Ilér við skiljumk, 78. Arfi! faðir v ' ok hittask munum einíi þér ráðit hefi, á fegins degi fíra; ok þeir Sólkötlu synir, dróttinn minn hjartar horn, gefi dauðum ró, þat er or haugi bar hinum líkn er lifaj hinn vitri Yígdvalinn. 83. Dásamligt frœði t 76. Hér ’ro rúnir, var þér í draumi kveðit, er ristit hafa en þú sátt ið sanna; Njarðar dœtr níu; fyrða engi var Ráðvör hin elzta, svá fróðr um skapaðr, ok Kreppvör hin yngsta, er áðr heyrði Sólarljóðs sögu. Anmærkninger.

Cd. = Codex, Pergamentsháandskriff. Cdd. ~ Codices. R. — Codex Regius. A. — Codex Arnamagnœanus. W. — Codex Wonnianus. U. =rr Codex Upsaliensis. VI. — Codcx Flateyensis.

L. Pag. Li 2. helgar, saal. A, delte Ord ude- Ib. 1. sunnan, A; sunna, form. Skriv- lades af Jí. feil, R. 4. Ileimdallar,saal. A; heimdalar, 8. um himinjódýr, R; of jódvr, A. II - 11 og 12. Dissc to Linjer sœtles i 5. vilka at ck vaföðrs, urigt. A; R og A efter Lin. 13 og 11; valföðr, /í, hvilket dabliver Vo~ den her ajilagne Orden fölge haliv og de fölgende Linjer maa alle Cdd. af Snor. Ed. inlerpungeres saal.: - 15. géngu, saal. A; II har gen vildu at ek, Valföðr! sidst i een Linje, og géngu vel framtclja i Begyndelsen af den fölgendc; fornspjöll fíra. Afshriveren har saalcdes aaben- 6. fram telja, saal. A, fyr l!, R> bare glemt, at han allerede 8. ek udelades af R; man lœse havde shrevet en Del af Ordet, begge Cdd., saa at allsaa nam og derfor sat dct fuldt ud paa cr en aldelcs falsk Lœsemaade* ny; paa de övi'ige Sleder, hvor 14. íviðjur, saal. A; ívij)i, R. Ordet siden forehommcr, shrives i ' 15. mjöt við, R; mötvið, A. hun dcl förste Bogslav g. 18. saal. R og A; men Cdd. af - 23. undurn, A; men R undorn, Snoj'ra Edda have Linjen saa- hvilket stemmer med dennu bj'u- % ledes: þat er ekki var. gelige Form af Ordel i Thel- 19. ser, (d. e. sær), Pt; sjól*, A. lemarhen, undoln, som betyder 24. hvergi, saaledes R, A, U af et Maallid, der nydes Kl. 3 Sjiov. Ed.; R af Snor. Ed. og Eftermid. W have: ekki. - 27 og 28. þeir er hörg ok hof 25. Áðr Burs o. s. v., R, Unz hátimbruðu, udel. af A, som Bors synir bjöðum of yptu, A. istedejifor dem har dc föl- 27. miðgarð mœran, Pi; mæran gendc to Linjer, afls kostuðu, miðgarð, A. alls freistuðu, hvilhe fattcs i R' 122 186

Pag. L. Pag. L.

2a. 9. vettugis, A., vettergis, Shriv- 2b. 23. þeir er, saal. R; þeim er, A. feil i R. - 25. aurvanga sjött, R; örvanga - 11. j)i j ár, A ; III (itiecl Romertal), R. sjöt, A. - 12. þursa, R.; þussa, A. - 27. Draupnir, saal. R; Draufnir, A. - 19. hverr skyldi dverga, saal. R, , - 30. Illævangr, GIói, Ii; Hlévargr, W og U af Snor. Ecl.; hverir Glóinn, A. skyldu dvergar, A; at skyldi - 35. Frosti, saal. Cdd. af Snor. Ed.; dverga, R af Snor. Ed. Frostri, II; for Fjalarr i R have - 20. dróttir skepja, A; drótin skepja Cdcl. af Snor. Ed. Falr, og for urigt. Rj drótt oí* skepja, R Finnr i den fulgende Linje have af Snor. Ecl.; drótt um spekja de samme Fiðr. Linie 35 og (d. e. skepja) U af Snor. Ed. 36 uclelades af A. - 21. or briini blóðgu, saal. A, og alle - 37 og 38 findes ikke i CdcL, men Cdd. af Snor. Ed.; or Brímis er taget efter Papirsafskrifter. blóði, R. - 39 þat mun uppi, saal. R; þat - 22. ok or blám leggjum, saal. R; man æ uppi, A. ok or Bláins leggjum, A, samt 3a. 3. þrír, saal. A; þrjár, urigt. R. W af Snor. EcL; blám slegg- 5. Derme Linje mangler i A. jum, urigt. U og R. cif Snor. 6. öflgir ok ástgir, R; ástgir ok Eclcl. öflgir, A. - 23. var udeladesafR; móðsognir, - 11, orlauglausa, R; orlöglausa, A, altsaa ikke örlög, men orlög. A< - 27 og 28. þar mannlíkun mörg um - 13. óð þau ne höfðu, saal. i A; görðusk, saal. W og R af ne höfðu er halvudsleltet i R. Snor. Ed.; þeirmanlíkun mörg - 14. lá né læti, saal. A; Ii synes um görðu, R samt W cif Snor. at have Iá þau ne áttu, men Ecl.; þeir manlíkan inörg of de tre siclsle Ord ere megct görðu, A. utyclelige. - 29 dvergar or jörðu, R; dvergar - 26. dala, R; dali, A. íjörðu, alle Ccld. af Snor. Ed.; - 31. sæ, saal. R; sal, A. dverga í jörðu, A. - 32. und þolli, R; á þolli, A. - 35 og 36 udelades af R, men fin- - 40. orlög seggja, R, orlög at des i A scimt i Ccld. af Snor. segja, A. Eclcl. 3b. 28. Her lilfuier R. 'í Linjer: - 37- Bivörr, Bavorr, R; Biförr, Baf- Nú eru talðar örr, A. nönnur Ilerjans, - 38. Án ok Ánarr, R; An ok Ón- görvar at ríða arr, A. grund valkyrjur. 2b. 1. Veigr, R; Veggr, A. 4a. 1. völu velspá, R; ok völu vel- i 3. f)ckkr, R; þrár, A. spá, A. - 5. Nár, R; Nýr, A. 3. seið hon kunni, saal. R; seið 6. dverga, R] rekka, A. hon hvars hon kunni, A. - 12. Svíorr, R; Sviðr, A. 4. seið hon leikinn, scial. R; seið - 14. Bildr, saal. baacle R og A; hon hugleikin, A. den sidsle har ikke biltor, som 6. illrar þjóðar, R, dog er her den Am. Magn. Udgcwc angiver. med samme Haand Slavelsen 187

Pag. L. Pag. L. bru skrevet over þjó, dog uden gende Slr., der rellere]synes at Antydning til at udslctte det höre til Diglet Baldrs Draumar: sidste; illrar brúðar, A. Bahlrs bióðir 4a. 13. goðin, saal. R; guðin, A. var of borinn snemina, - 15. borðveggr, saal. A; borðvegr, sá nam Oðins sonr R. einnættr vega; - 22. fyrst, sttal. R; fyrr, A. þó hann æva hendr - 33. þrunginn móði, saal.A; þrung- né höfuð kembði, \ in móði, R. áðr á bál um bar - 35. um fregn, R; of fregn, A. Baldrs andskota. / ' - 39. fóru, saal. R; voru, A. 5a. 17. vá, saaledes reltet af den gamle 4b. 1. Ileimdallar, saal. A; Ileim- Afskriver sclv i R; oprindelig dalar, R. har der staaet uorþr, men orþr 6. aurgum forsi, saal. R; örgum er underprikket og a skrevet försi, A. over Linjen. - 8, vituð ér, R; vitu þér, A. - 27. Slrofe 39 udelades af R, men - 10. sat, R; býr, A: staar i A. -' 12. fœddi, R; feðir (d. e. fæðir), A. - 32. Strofe 40 og 41 falles i A. - 20. rýðr, saal. baade R og A, samt - 37. NiðafjöIIum er i R uden Tvivl alle Cdd. af Snor. Ed.; i den urigtigt retlet til Niðavöllum, Arna-Magnœanske Udg. angi- cf. Snor. Ed. Udg. Pag. 75. ves Cd. A’s Lœsemaade urigt. 5þ, 4i Sal sá o. s. v., Pi; Sal sér h. rýðz. st., A; Sal veit ek standa, - 21. dreyra, saal. alle Cdd; i den , Cdd. af Snor. Ed. Arn. Magn. Udg. formodentlig 8. féllu, R; falla, A. ved Trykfeil dreira. - 12. sá hon þ. v., R; sérhonþ. v., 22. svart var þá, saal. R; svört A; skolu þar vaða, Cdd. af verða, A samt alle Cdd. af Snor. Ed. Stior. Ed. - 14 15. mem? meinsvaraokmorð- - 29. Egðir, saal. A; Eggþær, R. varga, saal. A; menn morð- - 30. gól um hánum, saal. R; gól vargar meinsvara ok, R; mcnn yfir, A. meinsvara ok morðvargar, Cdd. - 31. í gaglviði, R; í gálgviði, A. af Snor. Ed. - 33. sá er, R; en sá, A. - Í6. ok þann, R; ok þannz, A. - 34. gól ura, R; gól yfir, A. - 17. eyrarúnu, R; eyrnarúna, A. - 37. at herjaföðrs, saal,A; at liiar- - 18. saug, saal. A; sug ved Skriv- ar at herjaföðrs, uden Tvivl fcil, R; kvelr, Cdd. afSnor. Ed. feilskr. R. - 22. Fram sé ek lengra, saal. A; 5a. 6. fólginn, urigt. R. Strofe 36, fjölð veit hon froða fd. e. 37 og de 4 förste Linjer af Slr. frœða), R. 3S fmdes ikke i A. - 23. íjölð kann ek segja, saal. A; 8. vollo, R, hvor uden Tvivl blol íVani sé ek lengra, R. Tvœrstrcgen over del sidste o - 25. sigtíva, saal. A; R har paa er glemt, allsaa vollom, d. e. delte ene Sted sigtyva, nien » völlum. ellers overalt tíva med i. - 14. Efter denne Linje har R föl- - 27. ok atbönum verðaz (d. e. verð- 188

L. Pag. L.

ask), Á saml R af Snor. Ed; R 61). 3. æsir 'ro á þingi, saal. R, samt ocj Cdd. W orj U af Stior. Cdd. af Snor. Ed.; æsir cru á Ed. have urigtigt vcrða. þ., A. 5h. 34. h. c. í heimi, saal. R og A, 6. vcgghergs, R; vegbergs, A. samt U af Snor. Ed.; de öv- - 15. angantýr, R, angan, A og Cdd. rige Cdd. af Snor. Ed. liave af Stior. Ed.; Slrofe 54 og 55 h. e. mcð liölðum. ere ulœselige i A. - 37. skildir ’ro klofnir, saal. R; - 16, 17, 18, 19. Disse Linjer staa skildir klofnir, A og Cdd. R og som anfört i R; meti i Cdd. af Waf Stior. Ed; skildir klofna, Snor. Ed. lœscs de saaledes: U af Snor. Ed. gengr Oðins son - 39. áðr v. sk, saal. R, A og alle við úlf vega, Cdd. af Snor. Ed., undtagen Yiðarr fCd W viðr) of veg U, der har undz v. st. at valdýri. 6a. 2. at en galla, feihkr. R,; at hinu - 24. J)á kcmr, o. s. v., saal. R; gamla, A. , gengr inn mœri, Cdd. af Snor. 7. Míms höfuð, saal. R og A, Edd. samt alle Cdd. af Snor. Ed., - 26. drepr orm af móði miðgarðs undtagen U, der har Mímis. Vcorr, saal. conjecturcret; R 8. R stiller Linje S og 9 cfler har: drepr h. fd. e. hann) af 10 og 11; den lier anfagne móði iniðgarðs veor; Cdd. af Orden fölge de övrige Cdd. Snor. Ed.: - 11. en jötunn losnar, saat. alle neppr af naðri Cdd., undíagen U. af Snor. Ed., níðs ókvíðnum, der her har: æsir eru á þingi. er af móði drepr - 12-15. For disse liar A fölgende miðgarðs Vcorr. Linjer: - 28 og 29 udelades af Cdd. Snor. hræðask allir Edd. á helvcguin, - 35. Sól tckr sortna, R. og A; Sól áðr Surtar þann mun sortna, Cdd. af Snor. Ed. sevi of gleypi. - 36. sígr f í m., saal. R, og A; - 22. neffölr, saal. R; A synes al Cdd. af Snor. Ed.: sökkr f. í irt. liave níðfölr. - 38. heiðar stjörnur, saal. R, A, - 28. fíflmegir, saal. A ; fífls megir, R. sathl R og U af Snor. Ed., - 31. Býleistz, saal. A; Býlcipz, R. men W af Snor. Ed. liar heið- - 33. m. sv. læfi, R; m. sv. lævi, A, um st. samt W af Snor. Ed.; m. sv. - 39-40. geisar eimr við aldrnára, R; IeiG, lí af Snor. Ed. geisar eimi ok aldrnári, A, - 35. sól valtífa, R, samt Cdd. af samt Cdd. af Snor. Ed. Stior. Ed.; vatífa, urigt. A. 7a. 12. Finnaz, R; hiltaz A. 6b. 1. h. e. m. álfum, saaledes alle - 16-17. ok m. þ. á. m., udel., R. Cdd. undtagen U, dcr har h. - 20. þar munu eptir, saal. R; þá e. m. ásynjum. munu æsir, A. 2. gnýr allr jötunheimr, saal. A; -'23. í grasi finnaz, R; í grasi gnýr allr heimr, R; ymr allr finna, A. jötunheiinr, Cdd. af Stior. Ed. - 26-27. Mangle i Cdd. 189

Pag. L. Pag. L.

7a. 31. Bnldr mun koma, R; man lOa 26. synir, saal. rettel; seynir, Cd. Baldr koma, A. - 27. gengr, saal. Cd., ingenlunde 7b. 4. hlufc, saal. A; lilaut R. gengz, som deti Arn. Magn. - 5. ok byrir byggja, R; er burir Udg. angiver. byggja, A. lOb. 35. bœn, saal. rettet; bœnn, Cd. 9. Sal sér hon standa, R og A; lla. 12. svá gjöflan, saal. retlel; svagi, sal veit ek standa, alle Cdd. Cd. \ af Snor. Ed. - 15. heíir, saal. rettet; hefr, Cd. - 11. 'gulli þakðan, R; gulli þaktan, - 24. erusk, saal. rcttet; eiost, Cd., A, samt W og U af Snor. Ed.; hvor Afshriveren har hommet gulli betra, R af Snor. Ed. til at shrive st for z cller sk - 12. á gimlé, R; á gimle, allc de jiaa Grund af det paafölgende övrigc Cdd. st i lengst. - 17. Strofc 63 udelades af R, og llb. 33. nökkviðr hálr, saal. rettet; de sidsle 4 Linjer af sammc neycqviðr maðrhalr, Cd., dog ogsaa af A. saaledes at maðr staar heteg- - 26. |>ar kemr inn dimmi R; kemr net mcd Runen af detle Navn. hinn dimmi, .4. - v - 36. hlýrat, saal.rettet; lilýrar, Cd. - 29. frá niða, A, hvor fjöllum er 12a. 17. hálf, saal. reltet; lialb, Cd. udeglemt af Afskriveren; Rhar 12b. 22. séð væddr, saal. rcttet; sæð ni[>iz fjollom, hvor frá er ude- vædr, Cd.

glemt, og niþiz feilshrevet. - 32. þrír ’ro, saal. rettet; þríro, Cd. - 33. Nú mun hon seycqvaz, R; 13a. 15. ólagat, saal. Cd., ihhe ólaga. Nú man hon sökkvaz, A ; denne 13b. 2. liandarvanr, saal. reltet; hund- sidstc liar ingenhmde hann for arvanr, Cd. hon, som den Arn Magn. Ud- - 20. hverf, saal. rcltet; hverb, Cd. gave angivcr. - 26. af öðrum, saal. rettet; aflavð- 8a. 1. Cd. U af Snor Ed. har skatnar rom, Cd. allir for gáttir allar. 15a. 33. maðr, saal. rcttel; cr maðr, 3. eftcr um skóðaz skyli ind- Cd. shyder R mn skygnaz skyli, 15b. 8. rnær, saal. reltet; mœrr, Cd. hvilhet forshjrrer Versemaalet; 16b. 12. sóit, saal. rettet; sótt, Cd. Cdd. af Snor. Ed., hvor denne - 40. Iíer lilföier Cd. en Linje som Strofe citcres, have hun det sid- forstyrrer Versemaalct: þér sle um skygnaz skyli. munu góð, ef þú getr. 6. á fleti fyrir, saal. R, samt R 17a. 3. út staðar, saal. Cd., ihhc út- og W af Snor. Ed., á fletjum staðar. fyrir, U af Snor. Ed. 171). 3. vegs, Cd. - 11. á brautum, saaledes rettet; á 5. treðr, saal. rettet; treyþr, Cd. braundom, Cd. 18a. 13. q(vc)þv, forhortet i Cd. - 19. of, saal. rellet; vf, Cd. 19a. 21. þatan, Ccl. 9a. 6. færa, saal. rettet; fora (d. e. - 27. óðrœri, saal. rettet; óðreri, Cd. fœra) Cd. 22a. 27. órr aldaföðr., saal. rellet; or 9b. 22. síns um rnáls, saal. Cd. aldaföðr, Cd. lOa. 3. vilmælendr, saal. rettet; við- 23a. 8. dag of dróttmögu, saal.reltet; hlæjcndr, Cd. dag oc dróttmögu, Cd. 123 190

P(ig. L. Pag. L.

23a. 22. nótt. of n. r., saal.retlet\ nótt 25a. 18. var á lúðr o. s. v., R; á var oc n. r., Cd. lúðr, A. - 39. nieð jötna sonum, saal. Cd.; - 24. sá er ferr, saal. A; svá at den gamle Afshriver har först ferr, R. skrevet alda, men siden under- - 25. æ inenn hann sjálfan um sjá, prikket det som Tegn paa at saaledes Jl; æ maðr um sjálfan det skulde gaa ud, og derpaa hann sér, A. skrevet jötna i Margen. - 35. tíva, R; tífa, A. 23b. 25. her staar som Overskrift i Cd. - 39. hofum ok hörguin, saal. R; Ordct Capitulum med rödt höfmn ok hörgum, A. Blœk. - 40.. hunnmörguin, fd. e. hundm.), - 30. ok þú Vafþr. o. s. v., II; eða R; hunmörgum, A. þú Vafþr, A, saal. ogsaa de 25b. 1. varðað, saal. R; varat, A. övrige Steder, hvor denne Linje 7. hann mun, saal. R; mun forehommer. hann, A. 24a. 5. um kom, R; of kom, A. - 11 og til 15 incl. Disse Linjer 6. sá er, saal. A; svá at, R. mangle aldeles i A, og R har - 14. öldum at ártali, R; i A har Af- derfor fölgende to: skrivere?i först sat at alldtali, hvar ýtar túnum í men rettet det ved at skrive - höggvask hverjan dag? ar over alld. saaledes soiti de her staa, ere - 35. með f. r., R; um f. r., A. de tagne af Papirsafskrif- 24b. 11. oróíi, saal. A; orofi, R; örofi, terne. Cdd. af Snor. Ed, - 17. allir einhcrjar, saal. alle Cdd. - 12. jörð sköpuð, saal.R; jörð um af Snor. Ed.; ailir eins herjar, sköpuð, A. A; Litije 17, 18 og 19 mangle - 27. varð or jötunn, R; or varð i R. j-, - 25. hví, saal. R og A. - 28. De her i Klammer satle Linjer - 29. segðu, saal. R; segir þú, A. mangle i R og A, og ere tagne - 39. hinnig, saal. A; hinig, R. af Papirsafskrifter; R. af Snor. 26a. 3. freistaðak, R; freistaða, A. , Ed. har isteden derfor fölgen- 4. ekreynda, R; ek of reynda, A. de, der rigiigere burde vœ- 9. lífðrasir, R; leifþrasir, A. samt ret optagne i Texten: R og W af Snor. Éd.; lífþræsir, þar eru órar ættir U af Snor Ed. komnar allar saman, - 11. í holti Hoddmíinis, R, samt því er þat æ alt til atalt. R og W af Snor. Ed.; í holdi - 36. enn baldni j., saal. A; enn Hoddmímis, A; i Mímis holdi, aldni j., imod Versemaalet, R. U af Snor. Ed. - 37. gýgjar, saal. R; gýjar, urig- - 14. þaðan af, R; en þaðan af, A. ligt A. - 28. móður, R', samt Cdd. af Snor. 25a. 4. sérhöfðaðan, saal. R; sex- Ed.; móðar, A. höfðaðan, A. 26b. 1. þeirra í heimi eru, saal. R; 9. fyrst um mant,A; fyrst mant, R. þær er í heimi eru, A. - 10. um veizt, saal. reltct; um - 13. sloknar, R, A, U; sortnar, veitzst, 'R; of vcizt, A. R af Snor. Ed. s 191 - i

Pag. L. Pag. L. 4 261). 15. Mjöllni, saal. alle Cdd., ikke 28a. 12. konungr görði, R; faðir hans Mjölni. gerði, A. -.16. ok vinna at vígþroti, saal. - 13. er hann lét pína hann, R; er R; Vingnis at vígþroti, A, hann píndi þenna mann, A. samt Cdd. af Stior. Ed. - 19. göngomc, R; göngumz, A. - 22. at aldrlagi, saal. A; at aldre- - 20. sviðnar, saal. R; sviðnir, urig- lagi, urigt. R. ligt A. - 23. J>á er i\, R; þa er of r., A. - 21. berac, R; vcra, A. - 26. aldaföðr, saal.R; aldaföður,A - 22. brennomc, R; brennumz, A. - 27. Viðarr, saal. R; Viðar, A. - 24. milli, R; millum, A. - 30. vitnis, saal. A; Vingnis, R. - 29. sonr, R; son, A. - 39. Ey mannij saal. A ; ey manne, - 37. heilact, R; heilagt, A. N R; mannz, formodentlig Tryk- 281). 2. unz um r., R; unz of r., A. feil i de œldre Udgaver. 5. gorva, R; gcrva, A. 27a. 4. um ragna rök, R; of r. r., A. - 18. Saga, saal. A; Sága, R. 9. dorgar, R; dorgir, A. - 23. við of þrumir, R; við þrumir, A. - 11. þeirbrutu í náttm., A; í náttm. - 28. til udelader A. br. þeir, R. - 32. strát, saal. R; stráð, A. - 14-15. cn karl G., saal. R; en 29a. 2. byggvir, saal. R; byggir, A. karl fóstraði G, A. - 4. fornar, saal. R; forna, A. - 15. ok kendi hánum ráð, saal. A; 5. sjaundu, saal. A; sjundu, ved disse Ord mangle i R. Skrivfeil, R. - 17. til strandar, saal. R; til skips, - 16., góða mjöð, R; hinn góða A. mjöð, Á. - 20. föður, saal. A; föðurs, R, - 32. manna, saal. R; mana, A. feilskrevet paa Grund af det - 34. hátimbruðum hörgi ræðr, saal. paafölgende s i síns. A; hátimbroðom liörg, R. - 23. nú, A; delteOrd mangler i R. - 37. ok, lilföiet ved Conjectur, men - 24. í haf, A; mangler i R. mangler i begge Cdd.; Vinþ- - 26-27. en faðir hans var þá and- ars, urigt. R; Viðars, A. aðr, saal. A; þá var faðir - 40. at, saal. reltet for ok i beggc hans andaðr, R. Cdd. 27b. 1. við Óðin deildak, saal. R; 29b. 6. við hvat ei'nherjar alaz, saal. vit Óðin deildag, A. alle Cdd. af Snor. Ed.; hvat - 11-12. en Geirröðr fóstri minn er einherjar alaz, R; hvat ein- konungr, saal. R; en er kon- herja alaz, A. ungr fóstri minn, A. - 16. óumc ec of ITugin, R, óumz - 12-13. sitr nú at landi, R; sitr ek um Ilugin, A. at löndum, A. - 17. ne komið, R; ne komi, A. - 18. eskimey, saal. A; eskismey, R. - 19. þýtr þund, saal. R; þytir - 27. ok þó lætr hann, R; en þó þundir, A. lætr konungr, A. - 22. þikkir mangler i R. 28a. 5. Konungr lét hann pína, R; kon- - 24. valglaumi, R; valglaumni, A. ungr lætr pína hann, A. - 27. durom, R; dýrum, A. 6. tveggja udelader A. - 30. um udeladcr R. 8. þá udelader R. - 31. dura, R; dyra, A. 192

i

Pag. L. Pag. L.

29b. 32. um fiórom togom, R; XL, A. vet vavna, mcn sidcn rettet - 33. hygg ec at Vallhöllo, R; kvet dette ved at skrive r over det (d. e. kveð) ek á Valhöll, A. andet v. - 35. senn mangler i R, men staar 31a. 33. hann er Hróðvitnis sonr, R; baade i A oq i Cdd. af Stior. Hróðvitnis sun, A, som udc- Edd. lader liann er. - 36. við vitni, saal. A; at vitni, R. - 37. sær, R; sjór, A. - 38. togom, R; tigum, A. - 39. baðmr, R; baðrmr, A. - 39. imcllem ek og Bilskirni tilföier 31b. 5. harðmóðgu, saal. R, og A A á Valliöll vera. paa dettc Stecl, men i den Del 30a. 1. rept, R, A og W; ræfr, U og af sidste Cd., som indeholder R af Stior. Ed. Skálda, hvor denne Slrofe ci- 4. herjaföðrs, saal. R; herja- teres, lœses hríðfeldu. föður, A. 7. hefir, saal. A; licfr, R. 6. skapker, saal. baade R og A. - 12. þá er hefja, R; þá er þcir 8. knáat, saal. lí; kann, urig- liefja, A. tigt A. - 24. Bilröst, saal. R og A; alle - 10. herjaföðrs, saal. her begge Cdd. Cdd. af Snor Ed. Bifröst. - 13. drýpr, saal. R; drúpir, A. - 27. Garmr, R, samt W og U; - 16. Eikin, R; ækin, A. Grarnr, A, samt R af Snor. - 33. Ván, R; Vað, A. Ed.; cfler dcnne Linje til- 30b. 1. hverjan dag, R; daghvcrn, A. föien A: 5. loga, A; logo, Ii. en Brímir sverða. \ - 10. Falhófnir, saal. R; falæpnir, A. - 34. drekku, R; drykkju, A. - 12. jóm, R; jóum, A. - 36. hétumk Ganglcri, R; ok Gang- - 14. er þeir dœina fara, saal. R; leri, ok Gangari, Cd. lí af er dæma, A. Snor. Ed. - 18. undan, R; und, A. - 39. J>undr, R; fniðr, A. - 19. undir, R; und A. . - 40. Helblindi, saal. R, samt Cdd. - 29-30. hæfingar ágaghálsir gnaga, af Snor. Ecl.; Herblindi, A. R; hæfingiar á gaghálsir ganga, 32a. 11. Atriðr, R og A; Atriði, R af A. Snor. Ed. - 32. Duneyrok Duraþrór, A; Dyn- - 13. aldregi og,i den fölgende Linje, eyrr okDyraþrór, R. með udclades af A. 31a. 1. mciðs, R; meiðar, A. - 17. Ásmundar, ll; ösmundar, A. 4. A tilföier of imellem menn - 21 og 22. Disse Linjer udelades og viti. af R, men haves i si. - 12. Ililði ok þrúði, R, Hildr ok - 28. vark, R; var, A; Miðviðnis Jirúðr, A. for Miðvitnis, A. - 13. Geirölul, R; Geirrömul, A; - 30. einbani, A; einn bani, R. Geirahöð, Cdd. af Snor. Ed. - 33. Denne Linje mangler i begge - 23. Svalinn, saal. reltct; Svalin, A ; Cdd., og er tagen af Papirsaf- Svavl, R. skrifter. - 25. goði, saal. R; guði, A. 32b. 1. gengi, R; geði, A. - 31. varna, R, og saal. ogsaa A, - 3. sagða, R; sagðak, A. da Afskrivcrcn först har skre- - 12. úvarro, A; varar ro, R. '193

Pag. L. Pag. L.

32b. .22. er udelader A. 36b. 12. drjúgum, R; drjúgan, A. - 23. at, A; af, Ji. ’ - 13. dag þann fram, lt; dag frá- - 28. vildi, Ji; vill, A. liga, A. - 31. steyptiz, R; steyttiz, A. - 15. Egils, saal. R; ægis, A. - 32. fckk hann hana, R; f. h. þaraf - 20. ömmu, saal. A; aumu, R. b., A. - 32. frí, saal. R; faðir, A. - 33-34. en AgnaiT var þ. k. 1. 37a. 2. görr, saal. rettet; geyrr, R; s., R; en Agnarr varð kon- gerr, A. ungr, A. 4. síðbúinn mangler i A. 33a. 16. vers, saal. rcltet; verz, Cd. - 10. frörinu, saal. R; frerinn, A. - 29. giauíir, Cd. - 13. sonr, saal. rettet, sœnr, R; 331». 28. ásum, saal.rettet; álíiun, Cd. son, A. 34b. 6. huliðs, saal. rettel; huliz, Cd. - 18. hróðrs andskoti, R; hróðrs - 14. vavoþr, R; vönsuðr, Cdd. af andskota, A. Snor. Ed. - 19. vinr, R; vin, A. - 15. gnéggjuð, saal. Cdd. af Snor. - 23. forða sér, R; lorðaz, A. Ed.; gnegioþ, R. - 24. súl, R; sól, A. - 18. hviðuð, R; hlömmuðr, Cdd. - 27. í tvau, R og A. af Snor. Ed. - 39. er hann sá gýgjar græti, R; - 27. vindslot, saal. reltel; vinz- er sá gýjar gæti, A. flot, Cd. 37b. 3. vsenn, saal. R; sun, A. - 38. sílægja, saal. reltet; sílæigia, - 12. eyxn tva, R; yxn II, A. Cd. - 25. hvcrf þú, saal. A ; hverfo, R. 35a. 7. fyr, saal. reltet; Cd. her fvr - 29. vænti ek, R; væntir mik, A. ‘ uden Omlyd; sml. gulli forgylli, - 30. myni, R; munit, A. P. i38b. iO. - 31. oxa R; uxa, A. - 34. en, njól með goðum, R; en 38a. 2. myklu, R; miklu, A. - / njóla í helju, Cdd. af Snor. Ed. 3. kjóla, baade i R og A; man -35h. 1. óljós, R; ósorg, Cdd. af maci vel adskille Ordene kjóll Snor. Ed. (poet.) Skib, og kjölr, Kjöl. 36a. 8. hvera, R; hvcrja, A. 7. áttrunn, saal. reltet; at runn. - 11. glíkr, saal. R; líkr, A. R; attrenn, A. - 12. miscorhlinda, R; miskorblinda 8. fœra, saal. rettet; fora, /*; A. færa, A. - 16. göra, R; gefa, A. - 13. mœrr,,R; meirr, A. -v - 19. hefiidum, saal.retlel; helilom, - 16. senn tvá, R; senn eða tvá, A. R; hefnd A. - 23. einbani, saal.A; einnbani, R. - 23-24. Saaledes som i Texten an~ - 25. agni, saal. A; öngli, R. givet staar disse Linjer i R; - 27. umgjorð, R; uingerð, A. þanz cr öllum yðr öl of Iieiti, > - 37. hlumðu, R; hrutu, A. A. , 38b. 7. rœði, saal. R; ræði, ^4. 361). 6. rúmbrugðinn, R; rúnibrygð- - 12. bœjar, R; bæar, A; ligesaa an, A. nedenfor L. 21. - 10. vinr, Ii; vinir, A. - 20. ok með austskptu, R; ok aust- - 11. við görvum til, Ii; vittgiörfum kotu, A. til, A. - 25. ok enn, R; enn ænn, A. Edda. 13

i 194

Pag. L. Pag. Lin.

38b. 26. um aiVejidi, saal. R; afaf- 42b. 9. slævurum, saal. reltet, Cd. rændi, A. slævorum; Comparatw af slær. - 31. kröpturligan, saal. II; köptur- 43«. 20. hygg, saal. rettet; hug, Cd. Ii

i I 195

Parj. L. Pag. L.

53b. 21. línhvítu, saal. A\ liudhvítu, 11. 54b 5. í dag, R; á degi, A. - 22. þing, R; launþing, A. 7. A gjenlager við foran eríiði. - 23. gladdak ena gullbjörtu, R; 8. uppverandi, R; upprennandi, gladda ek hina gullhvítu, A. A. - 26. mankynni, R; mannkynni, A. 9. þá ná, R; þána, A. - 31. línhvítu, her berjrje Cdil. - 12. vcra, manglcr i A. - 35. viðr of kœmiz, R; við of - 13. alls þú m'ér skœtingu einni kæmumz, A. svarar, R; er þú vill skætingu 54a. 6. barðak í Hléscyju, R; barða einni svara, A. ek í lllésey, A; - 19. allan gramir, R; allir gramir, A. I 8, vélta, R; vilta, A. 56a. 10. ímellem förste og anden Strofc - 13. váru þær, R; þat váru, A. i jCd. tilföie Papirsafskrifternc - 16. hafðak, R; linfða, Á. fölgcnde firc ; - 22. vark, R; var, A. Mjök var hapti - 28. óljúfan, saal. rjjœltet; oli... nn, höfugr blundr, R; óliyfan, A. heillir í svefni - 30. þat þá, udelader A. horfnar sýndusk; - 33. sætta, R; sætt hafa, A. spurðu jötnar ~ 36. hnœíiligu, A; hn.æfiligu, /£, spár framvísar; - 37. aldregi, R; aldri, A. if þat myndi - 38. hnœliligri, R; hin hnœíiligri, ,angrs vita. A. - 40. mönnum mangler i A. Fréttir sögðu, 541). 2. skógum, R; skaugum, urigt. at feigr væri A. Ullar scíi 6. þær, mangler i A. cinna þekkastr; 9. um, mangler i A. fékk þat angrs - 19. mundu, R; muntu, A. Frigg ok Svafui, - 21. skyldara, R; skyldra, A. rögnuin öðrum; - 28. mik segja, R; þik scgja, A. ráð sér fcstu. - 30. þórí’, mangler i A. - 34. dvalðan. R; dvalit, A. Ut skyldi senda 9 i - 36. Asaþúrs hugða ek, U; Asaþór allar vættir ek hugða, A. griða at bciða, 55a. 2. liættum hætingi, A; hadtom granda eigi Baldri; hættingi, R• vann allskonar - 5. lirr, R; frá, A. cið at vægja, 8. mér nú leiðina, R; mér leið- Frigg tók allar ina, Á. festar ok sœri. 9. eigi um váginn, R; nú eigi of váginn, A. Valföðr uggir, - 12. er at synja, A; er synja, R. van sé tekit, - 14. stokksins, R; stokks, A. hamingjur ællar - 15. steinsins, R; sleins, A. horfnar inundu; - 16. vegsins, R; vegs, A: ásu kallar, - 17. Vcrland, R; Valland, A. afráðs krcír: 196

Pag. L. Pag. L.

inálsteínu at 59a. 9. þyrja, R; þnrsa, A. inart of rœðisk. - 12. sá inn ámátki, R; hinn á- 56a. 10. Óðinn, saal, rettet; Óðin, Cd. máttki, A. - 19-20. Jmellem disse io Linjer til- - 15. skíðgarðs hliði, A; skíðgarði föie Papirsafskrift erne fölgende (sidste Ord paa en Side) hliði , fire: (förste Ord paa den fölgendej, kjapt vígfrekan, R. \ / ok kjálka neðan; - 22. andspilli, A; anspilli, R. gó hann á móti - 33. heldr en at k., Pi; en k., A. ok gein stóruin. - 36. um, mangler i A. - 21. gól um, saal. reltet; gólu, Cd. - 40. er ek heyri, saal. A; cr ek - 31-32. Imellem disse lo Linjer til- hlymja heyri, R. föier atler Papirsafsh'ifterne 59b. 1. rönnnm, R; liöllum, A. V fölgende: 8. jó lætr, /?,; jó lætr hann, A. leit í norðr - 16-17. álfa né ása, R; ása ok álfa, % lagði á slafi, A. frœði tók þylja, - 18. víssa, saal. A; vísa, R. frétta beiddi, 19. um, mangler i A. 57a. 17. Sá mun Oðins o. s. v., saml. - 20. æikin iiir yfir, R; eík inn Anm. til Pag 5a. 'H. fyrir, A. 571). 8. Efter denne Linje indshyde Pa- - 21. ór, II; vár, A. pirsafskrifterne: Scg J)ú þat - 23. Slrofe '18 mangler i A. eina, iscfrattu fyrri. - 34. R tilföicr aVforan lifa. _ - 12. aldinn, först skrevel alda, men - 38. mannskis, R; manns enkis, A. siden reltet til aldin i Cd. - 40. okkart, 11; okkat, A. 58a. 2. sezk, saal. rettet: setze, R; 60a. 1. byggjum, R; byggum, A. sez, A. - 6-12 mangle i A. ' - 10. rístii, R; rís j)ú, A. - -8. hverja', saal. retlet; liveriov - 18. ón at ykrum, jR; vánafyðrum, Cí/., sml. Anm. lil Pag. 83a. 22. A. - 20. ek mun, Pi; mun ek, A. - 24. segðu þat, R; seg þú mér - 22. sætt, R; sátt, A. þat, A. ■ 26. mannskis, R; manns enskis, - 28. endlanga, saal. A; cnn langa, A. R. - 28, ef ið, R; ef þit, A. 58b. 6. svá mikla, R; mikla svá, A. 60b. 2. sé, R; sjá, A. 9. várum, R; vorum, A. 3-4. A har disse lo Linjer i föl- - 10. tveir, mangler i A. gcnde Orden: 9 - 13. ek sá ganga, R; sá ck ganga, A. Ar skaltu sitja - ,16. af þaðan, R; af þeim, A. ara þúfu á, - 17. lögr, R; lægir, A. - 5. horfa ok snugga heljar til, - 19. manni, A; man, R. saal. A; horva heiini or snugga - 20. ungum, A; aungum, R. heljar til, R; Ordet or er tíl- - 26. er, mangler iA; ligel. har detme föiet i Margen, og mangler Cd. myrkan for myrkvan. saaledes ikke som den Arn. - 33. um myrkvan, R; of inyrk- Magnœanske Udgavc angiver. an, A: 6. meir,* mangler i R.

I

\ 197

Pag. L. Pag. L. 60b. 9. Stvofe 28 og fölgendematigleiA. 66b. 31. kjól, saal. W, ikke kjöl; - 38. þistill, saal. rettet; þistil, Cd. sml. Anm. Pag. 38a. 3. 61 a. 8. fyrr, in, sacil. rettet; fyrin, Cd. 67a. 9. Ilerjaföður, saal. rettet; Herj- 61b. 10. Kjarðar, saal. reltet; Kjarða ans föður, Cd. Fl. paa dette Sted Cd.y men ovcnfor 671). 4. vil ek mar, saal. reltet; vil rigtigt Njarðar. ek ei mar, Fl. * f - 36. lano;ar ’ro tvær, saal. R; löng - 12. Ottar unga, saal. reltet; Ottar er önnur, Cdd. af Snor. Ed. iunga, Fl., der her sladig skri- - 37. hvc uni þrcyjak þrjár, R; hve ver iungr for ungr. mega þreyja þrjár, Cdd. af 68a. 38. Friant eller Friaut, Fl. Snor. Ed. 681). 11. vá, mangler i Fl. 62a. 8. Ár, saal. reltet; At, JF. - 29. Sváfu, saal. rettet; Svofu, Fl. - 10. alsœman, saal. rellet; alsoman, 69a. 13. Nanna, saal. reltet; Manna, W, nied udeglemt Tvœrstreg ved Skrivfeil, Fl. gjennem o. - 31-40. Sammenligner man hermed - 15. miðrar, saal. rettet; miðiar, Fortegnelsen paa Arngrims og • • W ved Skrivfeil, sml. 62b 18. Eyfuras Sönner i Orvarodds - 22. Etbla, saal. rellet; cllda, W Saga: ved Skrivfeil, sml. L. 30. Ilervarðr ok Hjörvarðr, 62b. 8. rézk, saal. rettct; reclz, W. Hrani, Angantýr, - 31. fúúlligt, W. Bildr ok Bagi, 63a. 12. þýr, saal. rellet\ þír, her W, Barri ok Tóki, 631). 7. brautir, saal. rcltet; brauter, Tindr ok Tyrfingr, W, ikke brautar, som den tveir Iladdingjar; Arn. Magn. Udg. angiver. samt Fortegnelsen lios Saxo, 8. húsi mangler i W. IV Rog, Múllers Udgave 1 B. 64a. 20. snör, saal. W, ikke snor. S. 250: - 29. for höldr hör uden Tvivl hauldr Brander, Biarbi, foretrœkkes, hvilket er denForm, Brodder, Iliarrandi, hvorunder Ordet nœslen over- Tandcr (rettere Tindcr) Tirv- alt i Cdd. viser sig; saaledes ingar, her ogsaa W. Denne Reltelse duo Haddingi, gjœlder altsaa ogsaaPag. 68a. Iliorthuar, Iliarthwar, og b. 21, 109b. 21, samt 168a. Rani, Angantir, 10, hvor paa de lo förstc vil man pnde, at 4 af Vers- Steder maa lœses hauldborit, linjerne i Iíyndluljóð, ncmlig / paa de sidsfe haulða. 35-38,paanogleubelydeligc Va- 64b. 11. straað (d. e. stráðj, saal. W, rianfforskjelligheder nœr sfem- der ahnindelig brugcr aa, of- nie med 4 Linjer af hine For- lest sammenslynget i él Bog- tegnelser, hvorimodman iHynd- sfav, = á. luljóð ci fmder noget, der sva- 65a. 8. faant, W med t over Linjen. rcr til det Par Linjer, hvor 651). 34. Óku niœrir, saal.rettel; ókum omlales. Ogsaa den ærir, W. prosaiske Forlegnelse iHervar- - 39. mjóíingeröi, saal.rellel; mjóf- arsaga slemmer mecl liine, pact ingarði, W. det nœr, at Semingr staar i 132 i

198

Pag. L. Pag. L. Sledet for iirani, og Búi for kjendes, og at 35-40 er Slut- Tyrfingr. hnidlerlid ere baa- ningen af et Vers, som begynd- •• de Saxo, Orvarodds Saga og te med "Hervarðr, Hjörvarðr” Hervararsaga ctiige i, udtryk- &c. *Det llele burde derfor keligen at angive Brödrenes An- v ?naaske ordnes saaledes: tal til 12, og man kan derfor 22. Gunnarr, Bálkr, vel antage, at den gamle ver- Grímr, Arðskafi, sificerte Forlegnelse over dem Járnskjöldr, þórir, altid har udgjort 3 Par Vers- Úlfr, Gínandi. linjer, mcd 4 ISavne i hverl Par, 23. Hervarðr, Iljörvarðr, af hvilke det ene havde lil Rim- Hrani, Angantýr, bogslav H, det andet B, det Búi ok Brami, tredjel, og at Linjeparret Iler- 1 Barri ok Reifnir, va rð r, Hj ör varð r, Ilrani, A n ga n - Tindr ok Tyrfingr, týr er egte, sees ei alene af de tvcir Haddingjar; ovenciterede Steder, men ogsaa, alt cr þat ætt þín, og isœr, af HervörsBesvœrgelses- Ottarr heimski! fortnular i Hervararsaga, hvor 70a. 24. Gýmis, saal. retlel; Geymis, netophine to Linjer oftere fore- her Fl. komme; det er desuden indly- 70b. 1. völur, saal. Cdd. af Snor. Ed; sende af den Omstœndighed, at völfur, Fl. Anganlyr, som den œldsle af 3. vitkar allir, saal. Fl. samt R ' Brödrene og llovedpersonen, ei og IV af Snor. Ed.; vættir kunde forbigaaes. Istedelfor allar, U. delle Linjepar slaar derimod 5. seiðberendr, saal. Cdd. af Snor. ovenfor L. 31-31 aatte andre Ed.; skilbercndr, Fl. Navne, der vel, hvis man tog - 18. náðgöfgan, saal. reltel; náð- el af Navnene i hver Linje for böfgan, ved Skrivfeil, Fl. Tillœgsord — hvortil der for- 71a. 8. konu, saal. reltet; komu, Fl. resten ei er nogen Grund — 7Ib. 4. rekja, saal. rettet; reikna,m/ere kunde reduceres til 4, og med Ord, Fl. de övrige S udgjöre 12, men 5. braut, saal. reltet; burt, nyere da de Navne, som nœvnes, ei Form, Fl. forekomme i nogen af de öv- - 40. heitr, saal. retlet; heitir, Fl. rigc Fortegnelser, medens det 72a. 3. Niðuðr, R; Niðaðr, A. vœsentligste Linjcpar savnes, 3. Svíþjóð, saal. A; Svíðjóð, R. maa vi her antage del saa- 5. váru udeglemt i R, men fhides godlsom afgjort, at der her i A, hvor de förste 7 Linjer vcd en Afskriverfcil er opstaaet af dcn prosaiske Indledning til en Lacunc, eller at Begyndel- delle Digt haves. sen af ét og Slulningcn af et 7. Slagfiðr, R; Slagfinnr, A. andet Vcrs er slaaet sammen, - 12. á vatns, saal. rettet, avaz, Cd. og dct Mellemliggende ovcr- 72b. 23. Völundar, saal. retlet; ondndar, sprungel; at saaledes 31—31 vcd Skrivfeil, Cd. danner Begyndelsen af el Vers, 73a. 25. hánum, saal. maa der lœses i hvis Udfyldning nu ei længer Cd., ikke hon. í 99

Pag. L. Pag. L. 73a. 31. löru seggir, saal. rcltet; voro 77b. 19. hof, sacd. reltet; haf, Cd. seger, Cd. - 30. erfiði, rettet; erfi, Cd. 73b. 8. vegreygr, saál. rettet i Analogi 79a. 12. hann, rettet; hon, Cd. mcd 73a. 8; paa detle Sted 80a. 30. marguUin, retlet; margullinn, har Cd. vcþreygr. Cd. 11. hann, manrjler i Cd., men det 80b. 13. heíir, reltel; liefr, Cd. h, der som Forkortning skiilde 8la. 15. stökt, reltct; steyct, Cd.; saa- trœde isteden for dcltc Ord, ledes ogsaa Lin. 29. er udcn Tvivl ved en Feiltagel- - 17. for oss har den gamle Afskri- se af Afsliriveren satforan Or- ver först skrevet ocr, men dler- det ár L. 13. paa rettet det ved at skrive ss - 13. ár, saal. rettct, hár Cd.; sml. over cr. ovenslaaende Anm. 81b. 38. hvat varð, reltet for hvarþ. - 14. allþurr, saal. rcttet; allþur, 82b. 10. lostig, reltet for lostic. Cd. 83a. 22. sima, reltet for simo. En ikke - 15. vindþurri, saal. rellet; vin- saa sjelden Feil i R er, at skrive, ' þurri, Cd. isœr i Enden af Ord, o for a, 75a. 1. kallaði, saal. rettet; kallað, navnligen: bendo 146«. 1; lófo Cd. 114«. 32; logo 30b. 5; logþi - 12. lagði, saal. rettel; logþi, Cd. 75«. 12; hverio 60a. 8; þinno - 27. bar hann Völundi, mangler i Cd. 108b. 21; tego 139b. 11. . 75b. 7. íviðgjarnrar, saal. retlet; iviþ 83b. 5. ok, rellet for cr. giarira, Ccl., hvor dog ri ogsaa - 15. hvessir, rettet for hversir. kan vœrc et sammcnslyngct Tegti - 22. góð ár komin, scial. gjettet; for rn; Verscmaalet fordrer Cd. har ár kominn og for góð hestemt íviðgjarn i ét Ord, dct et aabent Rum. det tilligemed a og ei udgjör 84a. 21. kvöddu, saal. rettet; Cd. har cle tre alliltererende Orcl, og To- oprindelig haft qvaþo (d. e. nen altsaa maa ligge paa í, kváðuj, men dcltc er af den fölgelig ikke í við. / Oldsaxisli gamle Afskriver selv retlet til betyder inwiddi (angls. invitj qvado (d. e. qvaddo); denne Ondskab, indwiddies gern, ond- har dog under Reltelsen glemt skabsfuld, hvilken Betydning at give a Omlydcn. uden Tvivl íviðgjarn maa liave; - 23. ok gJemt i Cd. maaskc kommer ogsaa íviðja 84b. 21. geirum, rettel for geiror. (en Troldkvinde) af clel satnme. - 35. hygg, rettel for hvgg. - 28. ok ininst síz, saat. rettet; ec 85a. 7. Sá, rettet for þá. minnzt sízt, Cd. - 30. þingat, reltet for þing. - 37. húnum, saal. rettet for Allit- - 33. ströndum, rellet for stöndum. teralionens Skyld; sonom, Cd., 851). 14. ván erum, saal, Cd. for ván sml. Pag. 76a. 17, hvor Cd. erumk (d. e. ván er mér), har húna. 86a. 18. fljóta, reltet for flita. 76b. 4. víta, saal. rettet; níta, Cd. 861). 12. þýjar, rcltet for þýgiar. - 32. vinna mangler i Cd. - 23. hefir, reltet for hefr. 77a. 18. fór Atli hciin, saal. rettct; fór 87a. 1. Ságu, rettet for sagav (av jarlinn hcim, Cd. sammcnshjngcl i ét Skrifltegn). 200

Parj. L. Pag. L.

87a. 9. síz, rellct for sizt. Völsungasaga fiar lionar, maa- 87b. 22. hjörum, rettet for hioriom. she feilskrevet for licnar d. e. 89a. 20. Ilciningi, rettet for hcimingi. líknar. 89b. 10. stökkr, retlet for stcyccr. 105b. 17. fá, rellet for fár. - 14. mala mangler i Cd. - 32. Rcginn, rettet for Reiginn. 90a. 34. Gunnar, rettet for Gunna. - 36. bróður, retlet for brúðar. 90b. 22. hefndu, retlet for hcfndoþ. 106a. 10 og 11. Disse Linjer lœses saa- 91a. 4. hann um, mangler i Cd. ledes i Nornagcstssaga: rncgn 7. einn hét, mangler i Cd. helir mikit, cn ck ein maðr 92a. 14. fyrr, rettet for fvrr. gamall. - 35. orðum at deila, saal. oplust; - 14. for fœða har JSornageslsaga o. a. d.# Cd. frœða. - 38. þikkjat, retlet for þiccit. - 20 og 21. Piornagestsaga har: 92b. 31. gclið, rettet for geþiþ. frægr um öll lönd með loíi 93a. 26. geirs, rettet for greis. sínu. - 30. Sevaíjalla, rcltcl\ fjalla, Cd. 106a. 25. öll, reltet for oss. 93b. 6. enu, rettet for eino. - 27. Gramr, saal. Nornageslsaga; 94a. 14. hinig, saal. rcttet; Cd. har Gram, urigt. R. egentlig þinig, men med en Fi- - 40. efmeir tiggja munar atsœkja,7l; gur over þ, dcr synes at skulle cf mik tregar (tcygir) meir at vœre et Fors'óg paa at relte þ sœkja, Nornag. lil h. 106b. 3. hcfnd föður, R\ hefna föður, - 19. Helgi, manglcr i Cd. Nornag. 94b. 5. gefa, tilskrevet iMargen i Cd. - 29. hafðak, reltet for hafði. 95a. 1. fegin, rellet for feginn. 107a. 7. dyggva, rettet for dyggia, over- - 29. féll, rettel for felt. cnsstemmende med Nornag. 97a. 4. Hámundr, rettet; hámundir, 8. dökkva, rellet for deyqva. Cd. - 14. ataistanda, * ét Ord Cd. 5 og 7. Aabent Rum i Cd. for - 20. hjálmstöfum, rettct for hilm- Navnet Gunnarr. stofum. 97b. 27. framastr, rettet for framarstr. 1071). 22 og 23. I Nortiageslsaga læses 98a. 6. hann, mangler i Cd. disse lo Linjer saaledes: fár - 26. konungr, reltet for konung. var fremri, sjá cr fold rýðr. 99a. 5. glöggr, rcllet for gleyggr. 108a. 16. svcini, retlct for sveinni. lOOa. 8. Nú, reltct for þá. 1081). 13. Delte dunlile Sted har Cd. saa- - 36. eigi, mangler i Cd. ledes: a bornno scior asceiþ, lOOb. 14. naddcls, reltet for nadels. dog er or i bornno forkortet, - 34. góð ráð, retlel for góðráþs. og kunde ogsaa lœses ur el- 10ia. 6. harðúðikt, rettet for liarþ- ler ru. vgðict. - 18. hrörask (=hrörna, blivesvag, 102a. 27. sogoro, Cd. skröbelig afAldcrdomj, saaledcs 102b. 4. hömum, rettct for hámom. rellct overenslernmende med de 103b. 1. sifjuðum, rellcl for sifiugom. bedste Cdd. af Sverres Saga, 104a. 4. sonr, rettet for sonar. hvor detle Sted QLinje 17, 18 - 19. lax7 rettcl for lags. 19) citeres, Cap. 16'1; hrœþaz, 104b. 10. lindar, rcltet for linar; Cd. af R. 201

Pctg. L. Pag. L. 108b. 19. cf í barnœsku er blauðr, /i; 115a. 14. viliscssi, R; á völu sessi, Cd. ef í bernsku cr til blauðr, af Völs. Cdd. af Sverres Saga. - 15. Gungnis, R; Gaupnis, Cd. af - 21. þinna, reliet for þinno; sml. Völs. 83a. 22. - 16. Giana, R; gýgjar, Cd.afVöls. - 22. sæi, reltet for sætt. 115b. 1. inein, //; mál, Cd. af Völs. 109a. 13. ncisum, saal. rcttct; nesiom, Cd. 1171). 14. orð, mangler i Cd. - 27-28. áskungar,álfkungar, saal. R 118b. 13. avar, rellet for arar. samt W. af Snor. Ed., mcn R af - 21. efter Buðla tilföier Cd. bróðir Sn. Ed. har áskunnar, álfkunn- minn! ar. Slrofe 13 cileres i Snor. 119a. 19 og 35. Paadissc to Steder shri- Ed~, Rasks Udgave, P. 19. vcr Cd. Guðthorm og Guð- 109b. 4. lág, saal. Cd. hcr for lá. tliorms for det ahnindelige Gut- 5. hugðumk, rettet for hugðamk. hormr. 8. œgishjálmr, rcltet for ægis- 1191). 12. hon, rellet for hann. hialm. 120a, 3. heitinn, rettet for heitin. - 17. fráni, rettet for rammi. 8. sínar hendr, rellet for sinni llOb. 33. hrísinu, rcllel for hrísinom. hendi, overenstemmende med - 35. Slrofc 32 og 33 citeres iSnor. 119b. 11. Ed., Raslis Udgave, P. 138-39. - 10. í vá, rcltet for iva. % llla. 17. þœtti, rettet for þotti. - 26. at þér, retlet for aþ þér. lllb. 6. verðat, rcttet for verða. 1201). 1. efter þér tilf. Cd. engi. 1121). 7. féit, viangler i Cd. - 27. þjóðkonungi, mangler i Cd, - 24. á bak, rellet for af bak. 121 a. 5. seldi, retlet for seldao. 113a. 2. stcfndi, reltet for stefni. 7. aura, rettet for ara. 114a. 4. brynþings apaldr, R ; brynþinga 121b. 9. hveim, rettet for hcim. valdr, Cd. af Völsungasaga. 122a. 30. ung, rettet for ong. 7. ljóða, saal. /i; ljóna, Cd. af 123a, 19. grinnn, rcltcl for grym. Völs. - 25. at fylgja dauðum, mangler i - 10. gamanrúna, lí', gainanrœðna, Cd, Cd. af Völs. - 26. hcnni, retlet for hcndi. - 12. sigr liafa, R; snotr vcra, Cd. - 38. if á í'áðum, reltet for iva af Völs. ruþoin. - 15. á valböstum, R\ á valbystum, 1231). 29. á mangler i Cd, Cd, af Völs. - 32 oq 33. tveir, med Romerlal II - 23. full, R\ öl, Cd, af Völs. i Cd, - 26, 27, 28. Disse Linjer mangle i 1241). 10. ómun; liunde ogsaa lœscs orn- R, men havcs i Cd, af Völs. un i Cd. - 32. lófa, rellct for lófo, sml. Anm. 125a. 13. vélti, rettet for vélt. 83a. 22. 1271). 7. riðit, rettet for riðinn. 1141). 8. baðmi, R; barri, Cd. af Völs. 128a. 14. rckjaæ,/l; rekja, Nornagest- - 11. mangi, rettet for magni. saga. - 40. Rögnis, rettet for Röngnis, over- - 19. hvarfúst, R; hvcrflynt (hvarf- ensslcmmende med Cd. afXöls. lynt), Nornageslsaga. 115a. 12. á gumna hcillum, R • á góðu - 21. Linjc 21, 22, 23, 21 har Norn- silfri, Cd. af Völs. agcslsaga saaledcs: þú hcfir 202

Pag. L. Pag. L.

vörgum,' ef þín vitja, mörgum 136a. 22. gyrðir, retlet for girþir, hvor til matar manns hold gefit. Afskrivereti ved den paafölgende 128b. 9. svinn or reiðu, R; sanna rœðu, Slavelses i uden Tvivl er bleven Nornag. forledet til at sœlte det ogsaa - 10. vitlaussi mjök, R; vélgjarnt i den foregaaende for y; gyrðir, höfuð, Nornag. har Cd. af Völsungasaga, hvor - 16. Linje 16, 17, 18 og 19 har de 4 sidste Linjer af Strofe 19 Nornag. saaledes: Lét mik af citeres. harmi hugfullr konungr, Atla - 24. hverr, rettet for hver. systur, undir eik búa. - 32. fœrði, rettet for forþi. - 29. á Goðþjóðu, R\ gýgjar bróður, - 38. svalköldum, rettet sva köldom. Nornag. - 39. sónar, rettet for sonum, ana- - 33. Öðu (Auðu), R; Auðar, Nor- logt med Pag. 70b. 32. nag. 136b. 16. gleymðum, rettet /orgleymþv. 129a. 2. ofrciðr um þat R; ofgreypr - 17. höfðum, rettet for höfþo. fyrir, Nornag. - 18-19. öllum jöfurs orðum, rettet 6. randir snurtu , R; reyndar for avll iofvrs ior bivg. svæfði, Nornag. 137a. 27. framast, rctlet for framarst. - 14. her alls viðar, R; hrottgram - 29\ viðr, reltet for viþar. (v. I. hrottgarm) viðar, Nornag. - 36. Gunnar, rettet for Gunhar. - 17—18. Nornagcsts. har: þann er - 40. létta, rellet for lætia. fœrði mér Fafnis dýnu. 138a. 27. fljúga, reltet for fivga. 129b. 1. í vcrðungu, R; í virðingu, 1381). 10. gylli, reltet for gulli. Nornag. - 13. nauðigra, reltel for nvþigra. - 25. sökkstu, retlet for seycstu. - 23. læga, reltel for lega. 131 a. 4. hclför, rettet for herför. 139a. 10. hlær þú, rcllet for þú hlær 132a. 15. ölstrum, retlet for avlstram. þú. - 22. bölvi, udeglemt i Cd. 139b. 4-5. váru okrar, rettet for váro - 23. systur sinnar, retlet for systr crar. sinar. - 11. tega, rettet for tego. - 29. muna, reltet for manna. 141a. 1. lleiðrekr, saal. reltet for Ileiþ- 132b. 11. Gullrönd, reltet for Gulrönd. reicr. som Cd. paa~ dette Sted - 38. elji, rellet for clvi, som Cd. liar. syties al have. - 29. Cd. liar Lin. 31 og 32 foran 133a. 5. Guðrún, rellcl for Gunnarr- 29 og 30. 1331). 7. kviðu, rettet for qviþi. 1411). 3. hlæst, rellet for hlez. 134a. 4. hon sagði, rellet for hon sagði 142a. 10. verð, mangler i Cd. hon. - 24. bornar, reltet for borin. - 15. of, rcltet for vf. 144b, 2, linnvengis, rcttet for linvcngis. - 21. of rettet for af. 145b. 3. valrauða, reltel for valrœþa. 1341). 13. jór þat, rellet for iorþ. 4. darraðar ; darraþ’ i Cd. - 15. hvarfaða, rellet for hvarfaþ. 146a. 1. benda, reltet for bendo; sml. 135b. 26. Siggeirr, rettet for Sigeirr. Anm. til Pag. 83a. 22. - 3l. vinna, manglcr i Cd. - 10. náungr, reltel for naongr. 136a. 14. Eymóðr III, Cd. 1461). 3. vandstyggva, rettet for vann- - 20. skrcyttar, rcllel for slueytar. styggva. Pcig. L. Pag. L. 146b. 10. sessmeiðum, reltet for ses- 156a, 33. mani, reltet for rnanní. meiþom. - 37. engi á, reltet for engia. - 35. nái, reltet for nár. 1561). 3. hotvetna, rellet for hovetna. 147a. 28. ballriða, saal. rettet for balld- - 20. höggr, rettet for heyggr. riþa, overensstemmendc mcd 157a. 18. brúðr in kappsvinna, saaledes Pag. 43b. 3-1. reltet; brœþor inn kapsvinna, 1471). 8, sízt, reltet for sitzt. Cd. - 25. unt, saaL Cd., ihhc und som 158b. 19. þrjá tigu; XXX, Cd. de forri'ge Udgaver have. - 29. þína, reltet for þinna. 148a. 22. til dauðs skókr, retlet for til - 36. hóftu, rettet for hostv.' dauþ scokr. 1591). 13. blæju, retlet for blægio. - 30. hendi, saal. Cd., ihhe hencli, - 23. dœgra, rettet for dogra. soi7i den Arn. Magn. Udgave - 25. hverr, reltet for hver. angiver. 160a. 16. hon, mangler i Cd. 1481). 16. hvatir, rettct for livarir. 160b. 24. bráðar, mangler i Cd. - 28. valbráðir, rellet for valbruþir. - 28. ungrar á, mangler i Cd. 149a. 20. óðan, reltel for móþan. 161 a. 3. Guðrún, retlct for Gvndr. 150b. 8. Iíostbcra, saal. rcllet; cost- - 37. svárra, rcltet for svára. bærra, paa dette Sted Cd. - 38. kunna, rcttet for kunno. - 23. rœddi, saal. rettet for ræþi. 162a. 27. snör; snor, Cd.; sml. Anm. 151a. 23. ávísat, relfet for am sat. Pag. 6'la. 20. 1511). 19. oss, retlel for os. 162b. 6. mín, reltet for minn. 152a. 6. frábægt, mangler i Cd. 163a. 21. Jörmunrckr, saal. rettet; Jor- - 26. flaugum, rettet for flaugon. invnreckr, Cd., ligesaa Pag. - 31. of, rcllet for vf. ÍG'lb. L. 32 og 39. 152b. 32. veitkað, rellcl for vetkaþ. - 31. einstœð, rettet for einstoð. 153a. 10. huggizk, retlet for hvggiszc. 163b. 27. sjálfri, efter Rashs Conjeclur; - 15. vcrði, rcltct for verþ. enn, Cd. - 39. skoluð, reltct for scavlvþ. 164a. 12. lcidda, rellet for leiþa. 153b, 3. högg, rettet for heygg. 164b. 2. fœti, rettet for foti. 154a. 2. lilaðin, retlel for hlaþinn. 165a. 16. of, retlet for vf. 4. slöngði, reltel for slcyngþi. 1651). 25. okr, rettet for ycr. 6. hon. rcllel for han. 166a. 12. cru, rettet for erum. - 25. hrauzk, reltet for hravdzc. - 21. váru, retlet for vorv. - 26. nökðan, rctlet for neyeþan. 1661). 10. snúðga, rettet for stivðga; saa- - 28. hœg vaiat, reltet for heg ledes ogsaa nedenfor Pagina var at. 167b. 9. 1541). 24. þrír tigir; XXX, Cd. - 13. Menja, rettet for meni. - 37. síz, rettet for sitz. - 14. mcldrar, rettet for meldr. 155a. 15. vilja, retlel for villia. 167a. 16. kaustu, rettet for kaussþv. - 17. klökkvi, retlet for kleycqvi. - 22. þjassi, reltet for þiazi. 155b. 3. lifir; Cd. h(ir lifira med un- - 28. kœmia, retlet for koinia. derprikhet a, som Tegn paa at - 29-30. fjalli, né, saal. rettet; fialins, dct shal gaa ud. Cd. - 17. illþræli, rettet for ill þræ. - 31. hallr, reltet for halr. - 156a. 2. hrœrði, reltet for hrorþi. - 32. mœli, rettet for moli. 204

Va

167a. 34. vítt, saal. Cd.; Rash har efler 1671). 19. lið, rettet for lit. Conjectur lœst ætt. 168a. 11. trjónur, rellet for trivnor. - 36. vér, rettet for vær. 168b. 12. niðr Hálfðanar, rettet for við - 39. fyr, rcttet for firir. llálfdana'. 1671). 10. höfga, rettet for hafga. - 19. kostuðu, rcttcl for kavstvþv. - 13. Svíþjóðu, reltet for sviðioþv. - 26. bergrisa, rettet for bergrisar.

% /

Aða, Öðu bróðir, 128b. Angeyja, 70b. Aðal, 66a. Angrboða, 70b. Aíi, 63b. Áni, 69b. r Agnarr Ilrauðung-sson, 27. Ann, 2a. Agnarr Geirröðarson, 28a. 32b. Arasteinn, 91a. Agnarr, Höðu bróðir, 113b. Arðskafi, 69a. r Ai, dvergr, 2. Arfi 66a. Ái, maðr Eddu, 62a. Arinncfja, 63a. Álfheimr, 28b. - Arngrímr, 69b. r Álfhildr, 77a. Arvakr, hestr, 31 a. 114b. r r Alfr, dvergr, 2b. Asaþórr, 54 b. Álfr inn gamli, 68a. 69a. 88a. Ásgarðr, 36b. Álfr, Iljálprcksson, 97b. Askr, 3a. ' r t Alfr, llróðinarsson, 81b. 82a. Asinundr, 32a. Álfr, Ilundingsson, 84b. 91 a. Ásólfr, 69a. • r Algrœn, cy, 52a. Asviðr, jötunn, 191). Áli, 68b. Atla, 70b. Allvaldi, jötunn, 52b. Atli, 88a. Álmveig, 68b. Alli, Iðmundarson, 77. 78a. 79a. 80. Álof, 77a. 78a. Atli, Buðlason, 120. 122b. 123a. 126a. Alsviðr, hestr, 31a. 114b. 132b. 133. 137b. 138. 142-149. 150- Alsvinnr s. Alsviðr. 159. 160. Alvíss, dvergr, 33. 34. 35. Atriðr, Óðinn, 32a. Alvitr (Hcrvör), 72. 73. Atirboða, 70a. Alþjófr, dvcrgr, 2a. Aurgelmir, 24b. Ambátt, 63a. Aurvangr, dvergr, 2b. Amma, 63b. 64a. Austri, dvcrgr, 2a. r ' ' Amr, 69a. Austrvegr, 40a. 51 a. r Anarr, dvergr, 2a. Auðr djúpauðga, 70a. Andhrímnir, 29b. Ökkvinkálfa, 63a. Andvarafors, 104a. Ölmóðr, 69a. Andvaranautr, liringr, 133b. Ölrún, 72a. 73a. 74a. Andvari, 104. Örgelmir, s. Aurgelmir. Angantýr, 67b. 71 b. Örmt, á, 30a. n 206

Örnir, 167a. Broddr, 69. Örvasund, 85b. Brúðr, 64a. Öðlingar, 68. 69b. Brunavágar, 90a. Baldr, 5a. 7a. 29a. 43a. 56. 57a. 70. Bruni, dvergr, 2b. / Baleygr, Oðinn, 32a. Brynhildr, 101. 102. U7a. 118b. 119. Bálkr, 69a. 120. 125-129. 132br 133-1421). Barn, 66a. Búi, 64a. Barri, maðr, 69a. Búi, 69a. Barri. lundr, 61 b. Bundinskeggi, 64a. Bavörr, dvergr, 2a. Burr, la. 66a. 70a. Bölverkr, Óðinn, 16b. 32a. Búri, dvergr, 2b. Bölþórr, jötunn, 19a. Buðli, 101a.U8b. 124b. I36b. 154b. 155b. Bömburr, dvergr, 2a. 158b. Börr, 185a. Byggvir, 40a. 44. 45b. Böðvildr, 72a. 74. 75. 76. Býleistr, 6a. 71a. (Bclja bani d. e. Freyr) 6b. Dagr, konungr, 681). Bera 154b. Dagr, Ilögnason, 92b. 93a. Bergelmir, 24b. 25a. Dáinn, dvergr, 2a. 67b.; álfr, 19b. , 19a. Dáinn, hjörtr, 30b. Beyla, 40a. 45. Danir 129a. I36a: Bikki, 123b. 160a. Danmörk, 97b. I33a. 1391). Bikki, 14 6b. Danpr, 661). Biílindi, Óðinn, 32a. Danpar staðir, 145b. Bildr, dvergr, 2b. Danr, 66b. Bileygr, Óðinn, 32a. , 24 a. Billingr, dvergr, 2b. 156. Dellingr, 20b. Bilröst, brú, 31b. 109a. Digraldi, 63a. , 29b. Dólgþrasir, dvcrgr, 21). Bivörr, 2a. Draupnir, dvergr, 2b. Bláinn, dvergr, 186a. Dröttr, 63a. Blindr, inn bölvísi, 89b. Drengr, 64 a. Boddi, 64a. Drumba, 63a. Borghildr, 83a. 89a. 97. Drumbr, 63a. Borgný, 141. Duneyrr, hjörtr, 30b. Borgundir, 147a. Duraþrór, hjörtr, 30b. Bragi, 31b. 40a. 41.42a. 115a. Durinn, dvergr, 2a. Bragi, Högnason, 92b. Dvalinn, dvergr, 2. 19b. 109a. Bragalundr, 90b. Dvalinn, hjörtr, 30b. Brálundr, 83a. 89a. Edda, 62. Biami, 69a. Egðir, 4b. Brandey, 85a. Egill, 72. 73a. Brattskcggr, 64a. Egill, 36b. Brávöllr, 87a. Eikin, á, 30a. Breiðablik, 29a. Eikinskjaldi, dvergr, 2b. Breiðrbóndi, 64a. Eikintjasna, 6‘3a. Brímir, jötunn, 5b. Eikþyrnir, hjörtr, 30a. Brísingamen, 48b. Eistla, 70b. 207

Eitill, 133a. 148b. 163b. Fraðmarr, 68b. Eldhrímnir, 29b. Frakkland, 97. 113a. Eldir, 40. Fránangrs fors, 46b. Elivágar, 24b. 36b. Fránmarr, 77a. 78a. Embla, 3a. Frár, dvergr, 2b. Ern, 66a. Frekasteinn, 82a. 87a. 881). 91b. 92. Erpr, Atlason, 133a. 148b. 163b. Freki, maðr, 68b. Erpr, Jónakrsson, 160a. 164a, 165b. Freki, Óðins úlfr, 29b. , 69b. Freyja, 29a. 40a. 43. 47. 48a. 49. 67b, Eyjólfr, Ilundingsson, 84b. 91 a. 142a. Eylimi, 69b. 78b. 80b. 81 a. 97b. 98a. Freyr, 28b. 31 b. 40a, 43b. 44. 58. 59b. 99a. 61. 70a. Eymóðr, 136a. Fríant, 68a. Eymundr, 68b. Frigg, 5a. 6b. 22a. 27b. 40a. 42b. 43a. Eyrgjafa, 70b. 142a. Fafnir 69b. 99a. 105b. 106a. 107b. 108- Friðleifr, 166a.- 112. 129a. 130a. Frosti, dvergr, 2b. Falhófnir, liestr, 30b. Fróða friðr 84b. Faðir, 64b. Fróði, 68a. 69a. 166. 168. t Farmatýr, Oðinn, 32a. Fulla, 27b. Feima 64a. Fúlnir, 63a. Fengr, Óðinn, 106b. Fundinn, dvergr, 2b. Fenja, 166. Gagnráðr, Óðinn, 22b. 23. Fenrir, 4b. 26a. 44a. Gandálfr, dvergr, 2b. Fcnsalir, 5a. Gangleri, Óðinn, 31b. Fili, dvergr, 2b. Garmr, hundr, 6a. 31b. Fimafengr, 40a. Gautr, Óðinn, 321). Fimbulþul, á, 30a. Göll, 31 a. Finnr, dvergr, 2b. * Gömul, á, 30a. Finnakonungr, 72a. Göndlir, Óðinn, 32a. Fitjungr, 14a. Göndul, 3b. á Fívi, I35b. Göpul, á, 30a. Fjalarr, dvergr, 2b. 9a. 53a. Geíjon, 42a. Fjalarr, liani, 4b. Geirmímir, 84b. Fjölnir, Óðinn, 7a. 32a. 106b. Geirmundr, 1431). Fjölsviðr, Óðinn, 32a. Geirniflungr, 1471). Fjölvarr, 52a. Geirröðr, 27. 28a. 32. Fjörgyn, (gen.-jar), 6b. 55a. Geirskögul, 3b. Fjörgynn (gen.-s) 42b. Geirvimul, á, 30a. Fjörm, á, 30a. Geirölul, 31 a. Fjörnir, 146a. Geitir, 98. Fjöturlundr, 93a. Gerðr, 59. 60a. 61. 70a. Fjósnir, 63a. Geri, úlfr, 29b. Fljóð, 64a. á Gimli, 7b. Fólkvangr, 29a. Gínandi, 69a. Forseti, 29a. Ginnarr, dvergr, 2b. Frægr, dvergr, 2b. , la. 208

Gipul, á, 30a. Gullinkainbi, hani, 4b. Gísl, hestr, 30b. Gullnir, 87a. , 6a. Gullrönd, 131 a. I32b. Gjálp, 70b. Gulltoppr, hestr, 30b. Gjöll,. á, 30a. , 3b. Gjúki, 69b. 99b. lOía. 102b. 103a. lllb. , spjót, 115a. 128b. 134a. 159b. Gunnarr, Gjúkason, 69b. 1011). 102. 103a. Gjúki, Högnason, 133b. 117b. 118a. 120. 121. 126. 133. I34b. Gjúkungar, 120b. 1331). 13Gb. 142. 145-149. 150-156, 162a. Glapsviðr, Óðinn^ 32a. 163b. Glasislundr, 77b. Gunnarr, 69a. Glaumvör, I33b. 150b. 152. Gunnarr (bróðir Borghildar), 97a. Glaðr, hestr, 30b. Gunnlöð, 9a. 16. Glaðsheimr, 28b. Gunnr, 31). 90a. Gler, hestr, 30b. Gunnþorin, á, 30a. Glitnir, 29a. Gunnþró,, á, 30a. GIói, dvergr, 2b. Guthonnr, 69b. 103a. 119a 125a. 134b. Gnítaheiðr, 99a. 106a. 145b. Gylíi, 88a. 93b. Gnúpahellir, 6a. Gyllir, hestr, 30b. Gnúpalundr 86. 87a. 88a. , jötunn, 44 a. 58b. 59. 60a. Goðþjóð, 3b. 128b. 161. 70a. v Góinn, ormr, 30b. Gymisgaröar, 59a. / Gotnar, lOlb. 147a. 1601). 163a. 165a. Gyrðr, 681). Gotneskr, 1351). Hábrók, 31 b. Gotar, 1251). Iladdingi, 69a. I36b. Grábakr, ormr, 30b. Hagall, 89. Grafvölluðr, ormr, 30b. Ilaki, 70a. Grafvitnir, 30b. Hákon, 135b. Gramr, sverð, 106a. HOa. Hálfdan, 68b. 168b. Grani, hestr, 74a. 87a. 98b. 99b. 104a. Ilálfr, I35b. 1121). 115a. 120b. 129a. 134b. 143a. Ilalr, 64 a. Granmarr, 85a. 91a. Hamall, 89a. 90a. Gráð, á, 30a. Iíamðir, Jónakrsson, 160. 161. 163-166. Grcip, 70b. Hámundr, 97a. Gríðr, (tröllkona) 92b. Hanarr, dvergr, 2b. Grímhildr, 101 b. 103b. 135b. 136a. 137. Hár, Óðinn, 3b. 31 b. 142b. 1561). Ilár, dvergr, 2b. Grimnir, Óðinn, 28a. 32a. Ilaraldr Hilditönn, 69b. Grímr, Óðinn, 31b. 32a. Ilarbarðr, Óðinn, 32a. 51-55. Grímr, maðr, 69a. Hatafjörðr, 79a. Gripir, Eylimason, 98-103. Hati, úlfr, 31 a. Grotti (Grotta), 166. Hati, jötunn, 79. 80a. Guðmundr, 86a. 91. 92. Hátún, 84a. 85b. Guðrún, Gjúkadóttir, 691). 101 b. 1021). Ilaugspori, dvergr, 2b. 103b. 117. 119b.123. 125a. 129b.130- Hávamál, 21 b. 140, 142b. 145a. 153b. 155. 156. 157. Ilávi, 21b. 16b. 158. 159. 160-164, Hávarðr, Ilundingsson, 84b. 209

Ilöðbroddr, 85a. 866. 87b. 91 a. 92. Hjálprekr, 104a. 106b. 107b. Ilöðr, 5a. 7a. 56b. 57. Hjördís, 69b. 97b. 98. Högnadóttir d. e. Sigriín, 84b. Hjörleifr, 85a. Högni, 88a. Hjörvarðr, 70a. Högni, Gjúkason, 69b. 102a. 103a. 118b. Iljörvarðr, 77. 78. 79a. 80a. 81b. 82b. 121b. 133. I34b. 135: 136a. I39b. Iljörvarðr, Hundingsson, 841). 91 a. 145-149. 150-156. 160. Hlaðguðr, svanhvít, 72a, 74a. Höggstari, dvergr, 2b. Hlævangr, 2b. Ilöldr, 64a. Illöðvarðr, 79a. Höll, á, 30a. Hlöðver, 73b. 74a. 1361) Hörfir, 69. Hlökk, 31 a. Ilösvir, 63a. Hlébarðr, jötunn, 52b. Heðinn, Hjörvarðsson, 77a. 80b. 81. 82b. Hlébjörg, 92b. Ilcðinsey, 85a. Illédís, 68a. Heiðdranpnir, 114b. Illeiðr, 168a. Heiðr, 3b. 70a. Hlésey, 54a. 90a. 1431). Heiðrekr, 141 a. IIIín, 6b. Heiðrún, gcit, 30a. 71 b. Illíðskjálf, 271). 58a. Ileimdallr, la. 4b. 6a. 29a. 44b. 48b. Hljóðólfr, dvergr, 21). 62a. Hlórriði, j)órr, 36a. 37b. 38b. 391). Heimir, 100. lOla. 102a. 45. 47b. 48b. 50b. llel, 5a. 30. 56a. 1541). Hlóðyn, jörð, 6b. Helblindi, Óðinn, 31 b. Hlymdalir, 128b. llelgi Haddingjaskaði, 78-82. Ilniflungr, 87b. 158a. Helgi Hundingsbani, 83a-96b. 97a. Hnikarr, Óðinn, 32a. 1061). 107a. Hemingr, 89a. Ilnikuðr, Óðinn, 32a. Hepti, dvcrgr, 2b. Hoddmímis liolt, 26a. Herborg, 130b. lloddropnir, 1141). Herfjötur, 31 a. Hœnir, 3a. 7b. 104a. Ileri, dvergr, 2b. Hornbori, dvergr, 2b. Ilerjaloðr, Óðinn, 22a. 67a. Ilræsvelgr, 25a. Ilerjann, Óðinn, 31b. 132a. Ilrauðungr, 27a. 69b. Herkja, I39a. 140b. Ilrönn, á, 30a. Hermóðr, 67a. Ilreiðmarr, 104a. 105. Hersir, 651). Hreimr, 63a. Ilerteitr, Óðinn, 32a. Hríð, á, 30a. Hervarðr, Ilundingssoíi, 91 a. Tlrímfaxi, hcstr, 23a. Hervör, alvitr, 72a. 74 a. Hrímgerðr, 79. 80. Ilildigunn, 68b. Hrímgrimnir, |)urs, 61 a. Ilildólír, 511). Ilrímnir, 70a. Ilildr, 3b. 31a. 128b. Ilrímþursar, 30b. Iliminbjörg, 29a. Ilringstaðir, 83b. 881). Himinvangar, 84a. Hringstöð, S4a. Hindarfjall, 111 b. Il3a. Ilringr, 88a. Hjalli, 147. 155. Hrist, 31 a. Hjálmberi, Óðinn, 31 b. Hrœrekr, slöngvanbaugi, 69b. Hjálmgunnarr, H3b. 128b. Hróðmarr, 78. 79a. 811). 210

Hróðrglöð, 165a. j Jörmunrekr, 69b. 123b. 160. 163a. 164b. Hróðvitnir, úlfr, 31a. 165. Hrölfr, inn gamli, 69b. Jöruvellir, 2b. Hrollaugr (Hrollaugs synir), 93a. Jösurr, 69a. Hroptr, Óðinn, 7a. 28b. 44b. 114b. Jötunheimar 47b. 58a. 59a. 6lb. lfroptatýr, Óðinn, 20b. 32b. Jóð, 66a. Ilrossþjófr, 70a. Jónakr, 123a. 160. 161 b. Hrotti, sverð, 112b. Kára, 96b. Hrungnir, jötunn, 37b. 46a. 52a. 167a. Kári, 69a. Ilrymr, 6a. Karl, 64a. Huginn, hrafn, 29b. Körmt, á, 30a. Humlungr, 77a. Kefsir, 63a. Húnaland, 130b. 141b. Ketill, Klyps arfþegi, 69a. Húnar, 135b. 145. 146. 148. Kili, dvergr, 2b. Hundingr, 84a. 89a. 90. 94a. 97b. 98a Kjalarr, Óðinn, 32a. Hundland, 89a. Kjárr, 72a, 74a. 145b. II ú nko n u n gar, 16öb. Kleggi, 63a. Húnmörk, 146b. Iílúr, 63a. Húnskr, 117a. 136b. Klyppr, 69a. Hveðna, 70a. Knefröðr, Knefruðr, 133a. 145a. , 30a. Kólga fbylgja), 85b. Ilýmir, 36b. 37. 38. 39. 43b. Iíonr, 66. Hymlingr, 77a. Kostbera, 133b. 150b. Hyndla, 67. Iíumba, 63a. Iðavöllr, lb. 7a. Kundr, 66a. Iði, 167a. Læráðr, 30a. Iðmundr, 77. Langbarðr, 136a. Iðunn, 40a. 42a. , 45a. 48b. 49a. Ifmg, á, 23a. Löðvcr, 72a. Imdr, 70b. Leggjaldi, 63a. íms faðir, Yafþrúðnir, 22a. Leiptr, á, 30a. Ingunar Freyr, 44a. Léttfeti, hestr, 30b. Innsteinn, 67b. 68. Líf, 26a. ísólfr, 69a. Lífþrasir, 26a. r Isungr, 85a. Limafjörðr, 150a. ívaldi, 31 b. Litr, dvergr, 2b. ívarr, víðfaðmi, 70a. Loddfafnir, 16b. 17. 18. 21 a r Jafnhár, Oðinn, 32a. Loðinn, 80a. Jálkr, Óðinn, 32. Lóðurr, 3a. Jari, dvergr, 2b. Lofarr, 2b. 3a. Jarizleifr, I36a. Lofnheiðr, 105b. Jarisskar, 136a. Logafjöll, 84. 91 a. Jarl, 65a. 66a+ Loki, 5a. 6a. 39b. 40. 41. 42. 43. 47. Járnsaxa, 70b. 48. 49. 70b. Járnskjöldr, 69 a. Loptr, Loki, 41 a. 42a. 71 a. Járnviðr, 4b. Lútr, 63a. Jörmungandr, 6a. Lyngheiðr, 105b. 211

Lyngvi, Hundingsson, 1071>. j Niflhcl, 25b. 56a. Magni, 26b. 51 b. Niflungar, 126b. 133. 146a. 147. 154. Már, 69a. Nípingr, dvergr, 2a. Mögþrasir, 26b. Njarar (Njaradróttinn), 73. 75b. Mcili, 51 b. Njörðr, 25a. 29a. 311). 40a. 43b. 49a. Mclnir, bcstr, 88a. 58a, 61b. Mcnja, 122a. 166. Nóatún, 29a. 49a. Mímir, 3b. 6a. Noregr, 80b. 81 a. Mímr, 5b. 114b. Nori, dvcrgr, 2a. Mist, 31a. 871). Norðri, dvcrgr, 2a. Miðgarðr 53a. 68; Miðgarðsormr, 6b. Nýi, dvergr, 2a. Miðvitnir, 32a. Nýráðr, dvergr, 21). Mjöllnir, 26b. 39b. 45b. 46a. 50a. Nyt, á, 30a. Mjöðvitnir, dvcrgr, 2a. Oddrún, 122b. 133b. 141—144. Móinn, dvcrgr, 21). Óðinn, 3. 4a. 5a. 6. 15b. 19. 22. 25b. Móinn, ornir, 30b. 26b. 27b. 28b. 29b. 3lb. 32b. 38a. 39b. Móinsheimar, 87b. 92b. 40a. 41 a. 42. 49a. 50b. 511). 53a. 55b. jMóðsognir (Mótsognir'). dvcrgr, 2a. 56. 57. 60a. 71 a. 84a. 93. 94a'. 95a. Móði, 26b. 39a. 96. 104a. 105a. 113. 129a. Móðir_, 64b. 65a. Óðr, 4a. r Mornaland, 141 a. Oðrœrir, 19a. Mundilfœri, 24a. Œgir, 31 b. 36a. 39b. 40. 41b. 42a. 43a. Muninn, hrafn, 29b. 46b. 86a. Muspell, 6a. 44a.. Ofnir’ ormr, 30b. Mylnir, hcstr, 88a. Ofnir, Óðinn, 32b. r Myrkviðr, 44a. 88a. 145. 156a. Oinn, dvergr, 104b. Mýsingr, 166a. Ókólnir, 5b. Nabbi, dvergr, 67b. Ómi, Óðinn, 32a. Naglfar, skip, 6a. Orkningr, 152b. Náinn, dvergr, 2a. Óski, Óðinn, 32a. r Náli, dvergr, 2b. Osliopnir, 109a. Nanna, 69a. Otr, I04a. 1051). Nár, dvcrgr, 2a. 6. Óttarr, Innstcinssoii, 67b. 68. 69. 70a. Narfi, Lokason, 46b. 71b. 72b. Nari, Lokason, 46b. Petlandsfjörðr, 166a. Náströnd, 5b* Káðbarðr, 70a. Nauð, rún, 114a. Ráðgríð, 31 a. Nökkvi, 69a. Ráðseyjarsund, 51 b. Nönn, á, 30a. Ráðsviðr, dvergr, 2b. Nörvi, 24a. 35a. Rán, 79b. 86a. 1041>. Nöt, á, 30a. Randgríð, 31 a. Niðaíjöll, 5a. 7b Randver, 70a. Níðhöggr, 5b. 7b. 30b. 31 a. Randver, 160a. Niði, dvcrgr, 2a. Ratatoskr, 30b. Niðjungr, 66a. , 16a. Niðr, 66a. Ræfill (Ræíils hestaivskip), 106b. Niðuðr, 72. 73. 74. 75. 76. Rögnir, 114b. 212

RöðulsfjöU, 821). 130. 131. 133. 134. 135. 137a. 142. Röðulsvellir, 78a. 159a. 1601). 161a. 162a. 163b. Rcginleif, 31 a. • Sigyn, 5a. 46b. Reginn, dvergr, 21). Silfrintoppr, hestr, 301). Rcginn Hreiðmarsson, 99a. 104a. 1051). , 5a. 106. 107b. 108a. 1091). 110. 111. Sinfjötli, 84a. 86a. 87b. 92a. 97. Reifnir, 69a. Sinir, hcstr, 30b. Rennandi, á, 30a. Sinrjóð, 77a. Riðill, sverð, HOa. Síð, á, 30a. Rígr, 62. 63b. 65. 661). Síðgrani, Óðinn, 33a. Rín, 30a. 74a. 106a. 1181). 126a. Síðhöttr, Óðinn, 32a. 147a. Síðskeggr, Óðinn 32a. Rindr, 57a Skaði, 29a. 40a. 44b. 45a. 46b. 58a. 60a. Ristill, 64a. Skaíiðr, dvergr, 2b. Rógheimr, 82b. Skatalundr, 129a. Saðr, Óðinn, 32a. Skögul, 3b, 31 a. Sæfari, 68a. Sköll, úlfr, 31a. Sæhrímnir, 29b. Skeggöld, 31a. Sæmorn, á, 78a. Skeiðbrimir, hestr, 30b. Særeiðr, 77a. Skekkill, 69a. Sævarstaðr, 74. Skilfingr, Óðinn, 321). Saga, 28b. Skilfingar, 68. Ságunes, 87a. Skinfaxi, hestr, 23a. Salgofnir, 95b. Skirvir, dvergr, 21). Sámscy, 42b. Skirnir, 58b. 59. 60a. 611). Sanngetall, Óðinn, 32a. Skíðblaðnir, skip, 31 b. Saxi, 139b. Skjöldungar, 68. Sökkmímir, jötunn, 32a. Skrýmir, 46a. Sökkvabekkr, 28b. Skuld, 3. Sörli, 160a. 164a. 165. Skúrhildr, 69a. :ý Seggr, 64a. Slagfiðr, 72a. 73a. Scvafjöll, 92b. 93a. 94a. Sleipnir, hestr, 31 b. 56a. 70b. 115a. Sif, 40a, 36a. 37b. 39a. Slíð, á, 30a. Sigarr, 81 b. 1351). Slíðr, á, 5a. Sigars hólmr, 78b. Smiðr, 64a. Sigarsvöllr, 81 b. Sigarsvellir 81b. 83b. Snævarr, Ilögnason, 1331). 1521). Sígföðr, Óðinn, 61). 32a. 45b. Snæfjöll, 831). Siggcirr, 87a. 1351). Snör, 64a. Sigmundr, Völsungson, 67a. 831). 89a. 97a. Snót, 64a. 108b. 135b. Sœkin, á, 30a. Sigrún, Ilögnadóttir, 86a. 88b. 90a. 91a. Sólarr, Högnason, 133b. 1521). 93a. 94b. 95. 96. Sólfjöll, 83b. Sigtryggr, 68b. Sólheirnar, 87b. Sigtýr, Óðinn, 148a. Sonr, 66a. Sigrdríf, Sigrdrífa, !12a. 113. 114. Sparinsheiðr, 88a. Sigrlinn, 77. 78a. 81 b. Sporvitnir, liestr, 88a. Sigurðr, Sigmundarson, 69b. 971). 98.129. Sprakki, 64a. Sprund, 64a. Úlfsjár, 72a. Stafnsnes, 85a. Ullr, 28b. 3ib. 148a. Starkaðr, 91 a. 921). Unavágar, 86a. Strönd, á, 30a. Urðr, 3a. ■ Styrkleifar, 92b. Urðarbrunnr, 3a. 16b. Suðri, dvergr, 2a. Úðr, Óðinn, 31 b. Suðrmenn, Sunnmenn, 139b. Váfuðr, Óðinn, 32b. Surti, Surtr, 6a. 23b. 26b. 109a. Vafþrúðnir, 22-26. Suttungr, 16. 351). 61 a. Vakr, Óðinn, 32b. Sváfa, 68b. Valaskjálf, 28b. Svávaland, 78a. Valbjörg, 1371). Svávar (Svávakonungr), 78a. Valdarr, 136a. Svafnir, ormr, 30b. Valföðr, la. 3b. 4b. 32a. Svafnir, Óðinn, 32b. Valgrind, 29b. Svafnir, konungr, 77a. 78a. Valhöll, 5a. 28b. 29b. 67a. 94a. Svalinn, 31a. Vali, áss, 26b. 70a. Svanhildr, 122b. 133a. 160a. 161. 163a. Vali, Lokason, 5a. Svanhvít, 72. 73a. Valland, 53a. 72a. 128a. Svanni, 64a. Valneskr, 137b. Svanr, enn rauði, 68a. Valtamr, 56b. Svarangr, 53b. Ván, á, 30a. Svarinshaugr, 86a. 91 a. , 25b. Svarri, 64a. Vandilsvé, 94a. Svarthöfði, 70b. Vaningi, Freyr, 61b. Svásuðr, 24a. Vár, 50a. Sváva, Eylimadóttir, 78b. 79a. 801). 81. 82. Varinscy, 86b. Svaðilfari, 70b. Varinsfjörðr, 851). Svöl, á,-30a. Varinsvík, 80a. Svegjuðr, liestr, 87b. Völsungr, 69b. 88a. 89a. 106b. Sveinn, 6Ga. Völundr, 72-76. Sviðurr, Óðinn, 32a. Vönd, á, 30a. Svíorr, dvergr, 2b. Vé, 42b. Svipall, Óðinn, 32a. , Vegsvinn, á, 30a. Svipuðr, hestr, 87b. Vegtamr, Óðinn, 56b. 57b. Sviðrir, Óðinn, 32a. Veigr, dvergr, 2b. Svíþjóð, 72a. 167b. Véorr, 61). 37. 38a. Sylga, á, 30a. Verðandi, 3a. Tötrughypja, 63b. Verland, 55a. Tindr, 69a. Vestri, dvergr, 2a. Trönubeina, 631). Víð, á, 30a. Trönueyri, 85b. Viðarr, 61). 26b. 29a. 40a. 41. Týr, 36a. 39a. 40a. 43b. 44a. 114a. Viðólfr, 70b. Tyrfingr, 69a. Viðrir, Óðinn, 42b. 84b. Úlfdalir, 72a. 73a. 74a. Viðurr, 32a. Úlfr, 68a.' Víf, 64a. Úlfr, 69a. Vígblær, hestr, 94a. Úlfrún, 70b. Vígdalir, 94a. 15 214

Vígríðr, 231). Jþekkr, Óðinn, 31 b. Vilbjörg, 3lb. þjálfi, 54a. Vili, dverffr, 2b. þjassi, 28b. 45a. 521). 70a. 167a. Vili, 42b. J)jóðmarr, 139a. Vilmeiðr, 70b. þjóðnmna, á, 30a. Vilmundr, 141. þjóðrekr, 134a. 139. Vin, á, 30a. þjóðrcyrir, dvergr, 20b. Vína, á,*30a. fjóðvitnir, 29b. Vinbjörg, 137b. þolley, 80a. Vindálfr, dvergr, 2b. f>órr, 4a. 28b. 30a. 38b. 40a. 45b. 46a. Vindsvalr, 24a. 47b. 48b. 51. 52. 53. 54. 55. Vingi, 133a. 150a. 152b. 153. Jíóra, drengjamóðir, 68b. Vingskornir, hestr, 112a. J)óra, Ilákonardóttir, 133b. Vingþórr, 33. 47a. forinn, dvcrgr, 2b. Virvir, dvergr, 2b. Jórir, 69a. Vitr, dvergr, 2b. f)órsnes, 87a. Ýdalir, 28b. fráiiin, dvergr, 2b. Yggdrasill, 3a. 6a. 30b. 31. f)riði, Óðinn, 31 b. Yggr, Óðinn, 22a. 32b. 36a. 112a. frór, dvergr, 2b. Ylíingar, 68. 83b. 86b. 88a. 89a. Jrór, Óðinn, 32a. Ylgr, á, 30a. frúðgelmir, jötunn, 24b. Ýmir, la. 23b. 24b. 31 a. 70b. þrúðheimr, 28a. Ynglingar, 68b. þrymheimr, 28b. Yngvi, dvergr, 2b. f)rymr, 47b. 48a. 49. 50. Yngvi, maðr, 88. 106a. J)ræll, 62b. 63a. , 168b. frnnd, á, 29b. Ysja, 63a. J)undr, Óðinn, 19b. 31 b. þakráðr, 76b. þurs, rún,r_61a. þöll, á. 30a. J)ýðverskr, 127b. þegn, 64a. þyn, á, 30a. J>ekkr, dvergr, 2b. Þýi’, 63a. I [i <1 h o I il.

Side. Side.

Völuspá. 1. Sigurðarkviða I (Gripisspá).98. Hávamál. 8. Sigurðarkviða II.104. Vafþrúðnismál.22. Fafnismál.108. Grimnismál.27. Sigrdrífumál.113. Alvíssmál.33. Sigurðarkviða III.117. Hýmiskviða.36. Brynhildarkviðu brot.125. Œgisdrekka eða .40. Helreið Brynhildar.128.

Hamarslieimt (Jrymskviða).47. Guðrúnarkviða 1.130. Harbarðsljóð.51. Dráp Niflunga.133. Baldrs draumar (Vegtamskviða). . . 56. Guðrúnarkviða II.134. Skirnismál.58. Guðrúnarkviða III.139. Rígsmál.62. Oddrúnargrátr.141. Hyndluljóð.67. Atlakviða.145. V ölundarkviða.72. Atlamál.150. Hclgakviða Iljörvarðssonar.77. Guðrúnarhvöt.160. Helgakviða Ilundingsbana I.83. Hamðismál.163. Helgakviða Hundingsbana II.89. Grottasöngr.166. Sinfjötlalok. 97.

V i ð b œ t i r.

Grógaldr.169. Hrafnagaldr Óðins.. 175. Fjölsvinnsmál.171. Sólarljóð.178. Trykfeil.

Side Linje staar lœs XVII 20 llaanden i Ilaanden 3a 18 Loðurr Lóðurr 4b 6 fossi forsi 24 a 23 Dellíngr Dellingr 26a 40 bamíngjur bamingjur 28a 30 gotna Gotna -b 2 riúfask rjúfask 39b <2 Veifði veifði 50a 18 várar Várar 55b 13 skœtíngu skœtingu 56a 1 váro váru 60 a 24 Anauð Ánauð 62b 26 vel at dafna vel dafna 67a 8 ves vés 72b 1 Ottari Ottari 78a 27 bafðí bafði 120a 7 hón hon 123a 20 Oört Óört 145 143 i45 161b 8 niflungum Niflungum 165b 32 gotna Gotna 1741) 1 þé fér 187a 17 Eggþær Eggþér 192a 33 A R — 34 R A i nogle Exemplarer: 65a 34 ind lind 152b 1 til bekkja sinna til bekkja sinna;

TiUæg til Anmærkningerne:

Pag. 5b Lin. 30 og 31 grundir gjalla, gífr fljúgandi, pndes kun i A, men mangler i R og alle Cdd. af Snor. Edd. — 39a — 1 iö fríða, saal. R; men A har; hin fríða, hmlken sidste Lœsemaade burde vceret oplaget i Texlen. /

» t /

/

-

f

/ %

/

*•,

\

/

/ .

\

4

0

I /

I A

/

i

»

i /

I

'

* - 'v\V _ x • sV\' s\V\\V s

1 P

% ' % % V,

% ">

%

4> •

..

>>' A ;€ x 4

%

Zv;

4

' ' A > -

• t.

X.-

% • •

v.

■ -V "1

Lbs - íslandssafn

r