(41) / styczeń 2015 (41) 1 ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357 2015 styczeń / ) 41 (

1 MAGAZYN FILMOWY

Wywiad Temat numeru Maria Zmarz- Sacrum -Koczanowicz i profanum Często myślę kadrem w polskim filmie

1

MF_01_2015_cover.indd 1 07.01.2015 14:52 nr 41 styczeń 2015 Spis treści

SFP/ZAPA 3 RYNEK FILMOWY Rozmowa z Albertem Hughesem 56 ROZMOWA NUMERU Instytut Kultury Polskiej w Londynie 58 Maria Zmarz-Koczanowicz 4

Dworzec Gdański, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz Fot. Elżbieta Turlejska/Studio Filmowe Largo Fot. Turlejska/Studio Elżbieta

TEMAT NUMERU Fot. Instytut Piekacz Polskiej w Londynie/Elżbieta Kultury Sacrum i profanum w polskim filmie12

REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 60 10 000 dni filmowej podróży62 Nie ma stolika 64

MOJA (FILMOWA) MUZYKA Włodek Pawlik 65

Milczenie, reż. Kazimierz Kutz SWOICH NIE ZNACIE Fot. Jacek Stachlewski/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Stachlewski/SF Jacek Stanisław Śliskowski 66

WYDARZENIA NIEWIARYGODNE PRZYGODY Europejskie Nagrody Filmowe 18 POLSKIEGO FILMU Psy 68 FESTIWALE W POLSCE Etiuda&Anima 19 MIEJSCA NURT 20 Dworzec Centralny 70 Ale Kino! 21 Watch Docs 22 PISF 72 Festiwal Filmu Niemego 23 STUDIO MUNKA 74 NAGRODY GRATULUJEMY Nagrody SFP 24 KSIĄŻKI 76 POLSKIE PREMIERY DVD/CD 78 Kalendarz premier 32 SUKCESÓW Rozmowa z Waldemarem Krzystkiem 34 IN MEMORIAM 79 Rozmowa z Grzegorzem Jarzyną 36 Rozmowa z Markiem Tomaszem Pawłowskim 38 VARIA 84 Rozmowa z Jackiem Lusińskim 40 Rozmowa z Łukaszem Barczykiem 42 BOX OFFICE 87 (41) / styczeń 2015 (41) 1 Rozmowa z Borysem Lankoszem 44 ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357 2015 W PRODUKCJI 46 styczeń / ) 41 (

Fotos z filmu „Ida”, reż. Paweł Pawlikowski 1 FESTIWALE ZA GRANICĄ Tallin 48

WWW.LODZFILMCOMMISSION.PL HISTORIA FESTIWALI Fryburg 49 MAGAZYN FILMOWY

Wywiad Temat numeru Maria Zmarz- Sacrum POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 50 -Koczanowicz i profanum Często myślę kadrem w polskim filmie

MF_01_2015_cover.indd 1 07.01.2015 14:52

na okładce: Maria Zmarz-Koczanowicz Fundusze Europejskie dla rozwoju regionu łódzkiego. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską Fot. Agnieszka Traczewska Rys. Henryk Sawka z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 SFP/ZAPASFP SFP/ZAPA Od Redakcji Jerzy Armata Redaktor Naczelny Nagrody SFP 2014

rwa w naszym kraju dobra pogoda dla kina. Miniony rok to także wiele prestiżowych sukcesów W minionym roku sprzedano około 40 milio- festiwalowych, m.in. dla Chce się żyć Macieja Pieprzy- Tnów biletów. To fantastyczny wynik, wszak cy, Efektu domina Elwiry Niewiery i Piotra Rosołow- jeszcze przed dekadą byliśmy w europejskim ogo- skiego, Abu Haraz Macieja Drygasa, Joanny Anety nie, a statystyczny Polak wybierał się do kina śred- Kopacz, Naszej klątwy Tomasza Śliwińskiego, Fugi na nio raz na dwa lata. I co szczególnie istotne, tak zna- wiolonczelę, trąbkę i pejzaż Jerzego Kuci, Hipopota- komita frekwencja to głównie zasługa mów Piotra Dumały, Łaźni Tomka Duc- wręczone! filmów rodzimej produkcji. Nasza pu- kiego. To również rok nagród dla Pa- bliczność wróciła do kin na polskie fil- puszy Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa grudnia w stołecznym hotelu Hilton już po raz my! Na boxoffice’owym podium mi- Krauzego. Trudno uwierzyć, że Krzysz- ósmy przyznano Nagrody Stowarzyszenia Filmow- nionego roku stanęły wyłącznie pol- tofa nie ma już wśród nas, podobnie 17 ców Polskich. Prezes Jacek Bromski wręczył rów- Koleżanki i Koledzy, skie filmy:Bogowie Łukasza Palkow- jak wielu wybitnych filmowców, którzy nież Nagrodę Specjalną SFP. W tym roku otrzymał ją wybit- skiego (2,1 mln widzów), Miasto 44 odeszli w 2014… ny reżyser i scenarzysta, zdobywca Oscara – Andrzej Waj- Jana Komasy (1,7 mln) i Jack Strong Ubiegły rok to też – przede wszyst- da. Wzruszony Laureat, Prezes Honorowy SFP, podkre- rozpoczynamy Nowy Rok. Życzę Wam, by przyniósł Władysława Pasikowskiego (1,2 mln). kim – triumfalna droga Idy Pawła Pawli- ślił w swoim wystąpieniu, że: „bez Stowarzyszenia Filmow- Co więcej, w ósemce najchętniej oglą- kowskiego. Ponad sto festiwalowych lau- ców Polskich nasza rodzima kinematografia nie będzie tym, jak najlepszą współpracę oraz upływał w rodzin- danych tytułów w minionym roku zna- rów (w tym pięć Europejskich Nagród czym była”. O jej latach świetności świadczą dokonania ar- nej, ciepłej atmosferze. Z nadzieją czekam na ko- tystyczne także pozostałych Laureatów tego wyróżnienia. lazły się tylko dwa filmy zagranicz- Filmowych), dystrybucja w blisko 40 kra- lejne, świetne współczesne dzieła polskiego kina. ne – familijna animacja spod znaku W tym roku statuetki wykonane przez Dorotę Dziekiewicz- jach, wysoka frekwencja w kinach amery- Z radością obserwuję, jak nasze filmy osiągają co- Fot. Armaty Archiwum Jerzego -Pilich otrzymali również: scenograf i kostiumograf Albina ­DreamWorks Jak wytresować smo- kańskich, wielkie szanse oscarowe… Barańska (w jej imieniu Nagrodę odebrał mąż – reżyser An- ka 2 Deana ­DeBlois (1 mln) oraz Wilk Ale zanim oddamy się oscarowym raz lepszą jakość techniczną. Możemy być dum- drzej Barański), operator dźwięku Wiesława Dembińska, kie- z Wall Street Martina Scorsesego (900 tys.), a naszą ni z pokaźnej ilości nagród i wyróżnień na presti- emocjom, czeka nas jeszcze festiwalowa rozgrywka rownik produkcji Włodzimierz Śliwiński, operator, reżyser złotą trójkę dopełniają: Pod Mocnym Aniołem Wojt- w Sundance, gdzie wśród filmów konkursowych – wy- i pedagog – Marek Nowicki, operator Wiesław Zdort oraz żowych festiwalach międzynarodowych, odbywa- ka Smarzowskiego, Wkręceni Piotra Wereśniaka branych z kilku tysięcy tytułów z całego świata – zna- twórca filmów animowanych Tadeusz Wilkosz. jących się w kraju i za granicą. Wychowujemy no- i Kamienie na szaniec Roberta Glińskiego (wszyst- lazły się dwa wyprodukowane w działającym pod egi- Tegoroczna gala filmowców, tradycyjnie połączona ze spo- we pokolenie zdolnych i – co najważniejsze – inte- kie – ponad 800 tys. widzów). dą SFP – Studiu Munka. tkaniem wigilijnym całego środowiska, była również zna- komitą okazją do podziękowania Agnieszce Odorowicz za ligentnych ludzi, którzy tworzą z pasją i nie boją wszystko, co jako dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmo- się wyzwań. Ważne jest, że wciąż poszukują warto- wej uczyniła na rzecz polskiej kinematografii w ciągu mijają- ściowych tematów. Sięgają po historię, ale też ob- cej dekady, za skuteczną zmianę sytemu i przywrócenie wi- serwują wszystko to, co nas otacza. Szczerze liczę downi kinowej na polskich filmach. Prezes Jacek Bromski, na zakończenie uroczystości, wszyst- na to, że polskie filmy będą przodowały w repertu- Współpraca ul. Krakowskie Przedmieście 7 Członkowie Zarządu Koło Kaskaderów SĄD KOLEŻEŃSKI kim zgromadzonym na sali twórcom, złożył życzenia pięknych arach kin, a ich oglądalność będzie coraz wyższa. Kuba Armata, Anna Bielak, 00-068 Warszawa Witold Adamek (Przewodniczący) Przewodniczący Andrzej Bukowiecki, tel.: (48) 22 556 54 84 Filip Bajon Michał Wnuk – Marek Piestrak i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wyraził nadzieje Mam nadzieję, że ten rok przyniesie dużo nowych Józef Gębski, Jerzy Gruza, faks: (48) 22 845 39 08 Witold Giersz Koło Młodych Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba na kolejne sukcesy polskiego kina w Nowym Roku. Andrzej Haliński, Barbara e-mail: [email protected] Dorota Lamparska (Przewodniczący) Sekretarz rozwiązań, które wpłyną pozytywnie na sytuację ro- Hollender, Krystyna Krupska- www.sfp.org.pl Juliusz Machulski Barbara Hollender – Beata Matuszczak M.Z. -Wysocka, Marek Łuszczyna, Stowarzyszenie Filmowców Marcin Pieczonka Koło Piśmiennictwa dzimej kinematografii. Tego Wam wszystkim życzę Łukasz Maciejewski, Anna Polskich Allan Starski (Przewodnicząca) Członkowie Michalska, Kalina Pietrucha, Sekretariat oraz Michał Kwieciński – Grażyna Banaszkiewicz i wspieram Was stupro- Jerzy Płażewski, Dagmara ul. Krakowskie Marek Serafiński – Koło Producentów Henryk Bielski Romanowska, Ola Salwa, Przedmieście 7 Sekcja Filmu Animowanego (Przewodniczący) Marcin Ehrlich centowo w dalszych Grzegorz Wojtowicz, 00–068 Warszawa (Przewodniczący) Andrzej Roman Jasiewicz – Barbara Kosidowska Anna Wróblewska, Artur tel.: (48) 22 845 51 32, Jerzy Kucia – Sekcja Koło Realizatorów Filmów Magdalena Łazarkiewicz działaniach. Zaborski, Marcin Zawiśliński, (48) 22 556 54 40 Filmu Animowanego dla Dzieci i Młodzieży Tomasz Miernowski Stanisław Zawiśliński, Paweł faks: (48) 22 845 39 08 (Wiceprzewodniczący) (Przewodniczący) Jan Purzycki Zwoliński e-mail: [email protected] Andrzej Marek Drążewski – Michał Żarnecki – Andrzej Sołtysik Bank Millennium SA Sekcja Filmu Koło Reżyserów Dźwięku Andrzej Stachecki Serdecznie WYDAWCA Reklama Konto: 44 1160 2202 0000 Dokumentalnego (Przewodniczący) Piotr Wojciechowski Stowarzyszenie Filmowców Julia Michałowska 0001 2123 7014 (Przewodniczący) Maciej Karpiński – pozdrawiam! Polskich [email protected] Paweł Kędzierski – Sekcja Koło Scenarzystów ZARZĄD GŁÓWNY Filmu Dokumentalnego (Przewodniczący) KOMISJA REWIZYJNA REDAKCJA Projekt graficzny, DTP Prezesi Honorowi (Wiceprzewodniczący) Andrzej Haliński – Przewodniczący Krystyna Redaktor naczelny Rafał Sosin Jerzy Kawalerowicz Krzysztof Magowski – Koło Scenografów Zbigniew Domagalski Jerzy Armata Janusz Majewski Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Krupska- Druk Andrzej Wajda (Przewodniczący) Krzysztof Wierzbiański – Wiceprzewodnicząca Zastępca ArtDruk Witold Będkowski – Koło Seniora Ewa Jastrzębska -Wysocka redaktora naczelnego ul. Napoleona 4 Prezes Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Anna Głaszczka 05-230 Kobyłka Jacek Bromski (Wiceprzewodniczący) Tomasz Dettloff – Sekretarz Fot. Kędzierska/SFP Adrianna www.artdruk.com Janina Dybowska-Person – Oddział Krakowski Łukasz Mańczyk Sekretarz redakcji Wiceprezesi Koło Charakteryzatorów (Przewodniczący) Aneta Ostrowska Nakład: 2100 egz. Janusz Chodnikiewicz (Przewodnicząca) Zbigniew Żmudzki – Oddział Członkowie Cecylia Żuk-Obrębska Janusz Kijowski Andrzej Wojnach – Koło Łódzki (Przewodniczący) Irena Strzałkowska Adres redakcji Cyfrowych Form Filmowych Andrzej Rafał Waltenberger – Krzysztof Tchórzewski Redakcja tekstów i korekta Stowarzyszenie Filmowców Skarbnik (Przewodniczący) Oddział Wrocławski Julia Michałowska Polskich Michał Kwieciński Ryszard Janikowski – (Przewodniczący)

2 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 3 Rozmowa numeru: Maria Zmarz-Koczanowicz Często myślę kadrem

W Ameryce zobaczyłam, że niemal wszyscy z filmowego offu tworzyli kino bardzo osobiste, studenci kręcili filmy o swoich matkach, ojcach, zwierzali się z intymnych problemów. U nas tego nie było, bo właśnie komuna uniemożliwiała uprawianie tego typu kina. Zdałam sobie sprawę, jak wielką wartością dokumentu może być tego rodzaju otwartość, bezpośredniość.

Z Marią Zmarz-Koczanowicz Fot. Tadeusz Koczanowicz Fot. Tadeusz rozmawia Jerzy Armata

Maria Zmarz-Koczanowicz na tle obrazu swojego pradziadka Wojciecha Piechowskiego

4 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 5 Rozmowa numeru: Maria Zmarz-Koczanowicz Często myślę kadrem

słuchać reżysera, a nie sam ba- wić się w jego profesję i pora- dził mi, żebym poszła studio- wać reżyserię. Tak to dzisiaj pamiętam, choć też może coś koloryzuję. Na pewno nie by- łam najlepsza na tej scenogra- fii i źle się tam czułam – mimo że u Szajny, mimo że warszaw- ska ASP… Przyjechałam ze zre- wolucjonizowanego koncep- tualizmem Wrocławia i te stu- dia były dla mnie trochę jak pensja dla dziewczyn, które wyklejają nikomu niepotrzeb- ne makiety przedstawień, któ- rych nikt nie obejrzy… Po roku scenografii zdawałam do szko- ły filmowej, najpierw do Łodzi, gdzie się nie dostałam, potem do Katowic – na Wydział Ra- dia i Telewizji – gdzie się do- stałam.

Czy malarstwo zostało w to- Kraj świata, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz bie na trwałe? Bardzo mi się przydało, w ogó- tystycznej, jak i pedagogicz- sach termin „dokument kre- oglądam wiele wykreowanych le – w życiu, ale także na eg- nej, zdecydowanie dominuje. acyjny”, pozornie wewnętrz- dokumentów – to mnie draż- zaminach wstępnych. Potrafi- Kiedy robiłam pierwszy krótki nie sprzeczny, jednak zna- ni, bo ta kreacja staje się ma- łam myśleć kadrem, kompo- metraż – Każdy wie, kto za kim komicie oddający istotę tego nieryczna, często banalna, by- zycją, więc już na starcie mia- stoi – w warszawskiej Wytwór- rodzaju twórczości: docho- le jaka, gorsza i od dokumentu, łam pewną przewagę nad in- ni Filmów Dokumentalnych, dzenie do wiarygodnego opi- i od fabuły. Skłaniam się do po- nymi kandydatami. Scenogra- nie miałam specjalnie nic do su rzeczywistości, a nawet glądu, że Wiszniewski był jed- fia także się przydała. Potem gadania. Przydzielono mi do- nadawanie mu charakteru nak fabularzystą, który w tych mi to już zostało, choćby pod- świadczonego operatora, któ- uniwersalnego i ponadcza- krótkich formach eksperymen- czas realizacji spektakli tele- rego nie znałam. To był He- sowego, poprzez używanie tował z językiem filmowym. Narodowa Fot. Sumik/Filmoteka Roman Każdy wie, kto za kim stoi, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz wizyjnych. Aktorzy nawet cza- nio Janas, bardzo się potem środków wyrazowych typo- W Wandzie Gościmińskiej, sem narzekali, że się zajmuję polubiliśmy. Ale wtedy trochę wych dla kina kreacyjnego. włókniarce włożył dokumental- tylko obrazem, a nie potrafię się go bałam. Tym bardziej, W szkole wszyscy byliśmy pod ną bohaterkę w całkowicie wy- z nimi gadać. W dokumencie, że zależało mi na dość wykre- dużym wpływem Wiszniew- myśloną przez siebie dekora- zy w twojej rodzinie ły filmowej. Sztuka statyczna paradoksalnie, mniej mnie in- owanych kadrach, np. z ludź- skiego. Jego filmy, były dla cję. I ona grała, no wprawdzie Szajna uważał, że scenograf można odnaleźć kine- przestała ci wystarczać? teresuje kadr, ważne jest, żeby mi bez głów itp., a nie na zdję- nas olśnieniem. Traktował ki- grała siebie, ale jednak grała. matograficzne ślady? Po ukończeniu malarstwa po- zarejestrować ciekawą reakcję ciach w poetyce Polskiej Kro- no w sposób eksperymental- A on sprawdzał, co to daje opo- C lub sytuację. niki Filmowej. Zaczęłam więc ny. Podczas realizacji nie zasta- wieści. Efekt jest niezwykły. powinien słuchać reżysera, a nie Mój pradziadek – Wojciech szłam na podyplomową sce- Piechowski był znanym ma- nografię w warszawskiej ASP. rysować mu kadry. Henio bar- nawiał się – fabuła to czy doku- sam bawić się w jego profesję larzem, przyjacielem Józefa Być scenografem to było moje Studiowanie malarstwa, sce- dzo się z tego śmiał, ale zro- ment. Tworzył nowy byt filmo- Czy przez te wszystkie lata Chełmońskiego. Bardzo inte- życiowe marzenie. Józef Szaj- nografii wskazywałoby, że bił mi zdjęcia, o które popro- wy poprzez mieszanie gatun- – od szkoły do dziś – zmieni- resowała go również fotogra- na, który był tam profesorem w szkole filmowej pójdziesz siłam. Pierwszy raz pracował ków. Ten nowy byt był najważ- ło się twoje zdanie na temat i poradził mi, żebym poszła fia. Wydał cały majątek swojej i prowadził zajęcia, powiedział w kierunku kina kreacyjne- z dokumentalistą, który mu ry- niejszy. Choć ostatnio, kiedy istoty dokumentu? Fot. Wytwórnia Filmów Dokumentalnych żony na pierwszy zakład foto- mi, że się raczej nie nadaję na go, a ty wybrałaś dokument. suje kadry. A mnie łatwiej by- studiować reżyserię. graficzny, który założył w War- scenografa, bo za bardzo chcę Pierwsze twoje realizacje – ło wytłumaczyć o co mi chodzi W szkole wszyscy byliśmy pod dużym wpły- szawie. I – oczywiście – zban- o wszystkim decydować. Gdy Każdy wie, kto za kim stoi, rysunkiem. Późniejszy Urząd krutował. mieliśmy przygotować ko- Jestem mężczyzną, Urząd – był dokumentem komplet- wem Wiszniewskiego. Jego filmy, były dla nas stiumy do sztuki antycznej, to to niekonwencjonalne doku- nie wykreowanym, tam tylko olśnieniem. Traktował kino w sposób ekspery- Zacznijmy zatem od ma- przyniosłam opracowanie dra- menty, ale jednak dokumen- dźwięk był „dokumentalny”. larstwa. Jesteś absolwent- maturgiczne całego tekstu, ty. Oczywiście, można zna- mentalny. Podczas realizacji nie zastanawiał ką wrocławskiej Akademii wydawało mi się to niezbęd- leźć w twym dorobku spekta- Za sprawą Wojciecha Wisz- się – fabuła to czy dokument. Tworzył nowy Sztuk Pięknych. Po skończe- ne, żeby w ogóle przedstawić kle Teatru Telewizji czy na- niewskiego i jego znakomi- niu Wydziału Malarstwa po- koncepcję kostiumu. Szajna wet film fabularny, jednak tych filmów – Wanda Go- byt filmowy poprzez mieszanie gatunków. stanowiłaś zdawać do szko- uważał, że scenograf powinien dokumentowi pozostajesz ścimińska, włókniarka, Sto- wierna. Ten rodzaj filmu, za- larz, Elementarz – dość po- Ten nowy byt był najważniejszy. równo w twej działalności ar- pularny był w tamtych cza-

Janusz Zaorski 6 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 7 Rozmowa numeru: Maria Zmarz-Koczanowicz Często myślę kadrem

fabułę Kraj świata według Myślę, że Kieślowski się tro- A on: „Ale ja mu powierzyłem zumiałam, że kino dokumen- rze pewności siebie, wtedy coś scenariusza Janusza Ander- chę przeraził tej swojej siły. olbrzymie pieniądze…”. Kie- talne to nie reportaż, a sztuka. się może uda”. Teraz razem mana, z Janem Nowickim Przykładem choćby Z punk- ślowski był człowiekiem tak Największe wrażenie z filmów, pracujemy i on oczywiście nie i Olafem Lubaszenką w ro- tu widzenia nocnego portiera, wiele wymagającym od sie- które nam pokazywał, a poka- pamięta tej rozmowy, ale dla lach głównych, od czasu do którego bohater nie mógł wie- bie, że nikt, nawet z jego bli- zywał ich dużo, wywarł wte- mnie jego rada była bardzo czasu sięgasz po formułę wi- dzieć, że stanie się modelową skich, nie mógł powiedzieć: dy na mnie krótki dokument ważna. Wtedy, po szkole naj- dowiska telewizyjnego. figurą homo sovieticusa. Trud- „Zatrzymaj się, człowieku!”. Grzegorza Królikiewicza Nie prościej było robić krótkie fil- Po Kraju świata trochę znie- no bohaterowi dokumentalne- Tylko Karmitz mógł to zrobić. płacz. Podczas studiów zrobi- my dokumentalne. Wprawdzie chęciłam się do fabuły. Ten mu powiedzieć, że jest meta- No ale tego nie zrobił, a Kie- łam etiudę fabularną Za szy- szkołę skończyliśmy w 1982 film robiłam w koszmarnych forą… W wypadku kina fabu- ślowski nie umiał się jednak bą, utrzymaną w onirycznej roku, a to był czas bojkotu, jed- warunkach produkcyjnych, larnego takie problemy znika- bronić, inna rzecz, że może poetyce. Większość moich ko- nak co do nas panowała ci- z połową budżetu, na waria- ją. Aktor gra napisaną dla nie- nie chciał. Może się spieszył, legów starała się robić takie cha zgoda środowiska, że mo- ta. To była prawdziwa szkoła go rolę. Bardzo ciekawe by- czuł nadchodzącą ciężką cho- przeżycia: 90 epizodów, znani ło dla mnie prześledzenie lo- robę. Tego się nigdy nie do- Zwyczajny Marzec, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz aktorzy i naturszczycy, wszyst- sów Kieślowskiego i jego zma- wiem. Ciężko znosił obowiąz- ko działo się na ulicach, pla- gań, kiedy realizowałam film kową promocję swoich fran- ny masowe… Spróbowałam biograficzny o nim –Still ­alive. cuskich filmów – zobowiązy- wszystkiego! Nie żałuję, choć Kieślowski miał temperament wano go do udzielenia 50 wy- teraz pewnie inaczej bym go człowieka, który chce dema- wiadów dziennie. Nie mógł już zrobiła. skować rzeczywistość, a gdy dystansować się do nich, jak kręcił filmy w czasach komu- to czasem robił wobec swo- Jednym z twoich nauczycie- ny, ciągle musiał się liczyć ich polskich filmów. Nie mógł li był Krzysztof Kieślowski, z tym, że różni idioci będą mu mówić, że coś mu się nie uda- znakomity dokumentalista, je cenzurować. Kompromisy ło – a uwielbiał nam na zaję- który w pewnym momencie stawały się nieuniknione. Po- ciach tak mówić o swoich fil- swej kariery porzucił doku- tem, kiedy zaczął robić karie- mach i analizować dlaczego ment i przeszedł na stronę rę międzynarodową, wszedł tak się stało – lub czego nie fabuły. Twierdził, że nie mo- w inny rodzaj cenzury i inny jest pewien. Musiał promować że bohaterów swych doku- rodzaj presji. Na początku za- filmy. Myślę, że go to bardzo mentów narażać na zbytnią chwycił się możliwością robie- męczyło. intymność, a łatwo osiągnie nia filmów na Zachodzie. Roz- ją środkami aktorskimi w fil- mawiałam na przykład z Ma- Czy Kieślowski był twoim fil- Noc z generałem, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz mie fabularnym. rinem Karmitzem – producen- mowym mistrzem? filmy jak Kieślowski (wtedy), żemy debiutować. No i zaczę- Myślę, że Kieślowski miał inny tem jego zagranicznych fil- Nie robiłam filmów pod opie- z bohaterem typu dyrektor fa- liśmy robić takie filmy, że po Cały czas się zmieniało, na- łam się z pewnym rodzajem choćby Salesmana Alberta problem, który zrozumiałam mów, który mi powiedział, że ką Kieślowskiego, lecz on był bryki, który boi się strajku, pierwszych tytułach wylecie- wet sobie tego nie uświada- kina offowego, nazwałabym i Davida Mayslesów, co wy- dopiero wtedy, gdy zrobiłam „kochał” Kieślowskiego. Jed- bardzo ważny w naszej szkole. a na dodatek ma jeszcze kło- liśmy z WFD z powodów cen- miałam, teraz bardziej to czu- go konfesyjnym. Zaskoczy- warło na mnie duże wrażenie. film o nim. Był szalenie chary- nocześnie dowiedziałam się, Miał charyzmę, ale i świetny poty z żoną. Natomiast ja zro- zuralnych. Trafiliśmy do łódz- ję. Podczas studiów i tuż po ło mnie, przeraziło, zafascyno- Po powrocie zaczęłam próbo- zmatycznym człowiekiem, ma- że do wszystkich części tryp- kontakt ze studentami. Bardzo biłam film o dziewczynie, któ- kiej Wytwórni Filmów Oświa- Fot. Studio Filmowe Largo Fot. Studio ich ukończeniu byliśmy jed- wało. Taką poetykę dokumen- wać robić filmy w tej właśnie jącym duży wpływ na otaczają- tyku Trzy kolory – Niebieskie- go interesowali ludzie. Rzadko rą w dziwny świat prowadzi towych. Tam było naprawdę nak „dziećmi komuny”. To cią- talną odkrył dla Polski Marcin poetyce. W Polsce zmienia- cych go ludzi. Wiedział, że ła- go, Białego oraz Czerwonego – się zdarza wykładowcom, by mała dziewczynka. I tak na- wspaniale! Fot. Studio Filmowe Largo Fot. Studio głe myślenie o cenzurze, o mo- Koszałka w swoim głośnym ło się wszystko! Polityka, życie two może przekroczyć niebez- robił dokumentację w tym sa- ich interesowali studenci. Je- prawdę nie było wiadomo, o co wie ezopowej, częste sięga- filmieTakiego pięknego syna społeczne – wydawało się, że pieczną granicę, kiedy ludzie mym czasie, na planie był to- go interesowali. chodzi … Było kilka scen i ka- Nazwa trochę myląca – Wy- nie po metafory, które pozwa- urodziłam. wystarczy tylko podążać z ka- wszystko dla niego zrobią. I to, talnie przemęczony, mdlał. Za- drów… Kiedy Żebrowskiemu, twórnia Filmów Oświato- lały przemycić różne treści. To merą za tym, żeby robić intere- co fantastyczne dla kina, mo- pytałam więc, dlaczego tak się Kiedyś powiedział: „Moje fil- opiekunowi artystycznemu tej wych, ale gdy sobie przypo- wszystko z chwilą nadejścia Kino intymne, rodzaj spo- sujące filmy! Wciągnęło mnie że być dla nich dewastujące. działo, przecież pan go kochał, my to bajki o ludziach”. etiudy, pokazałam scenariusz mnimy, kto tam wtedy – i ja- wolności skończyło się bez- wiedzi dokumentalnej? to na długie lata – zaintereso- On to czuł i tego się bał. Z jed- a to był ponadludzki wysiłek. Dał nam raz takie zadanie. powiedział mi: „Nie wiem, o co kie – robił filmy: Wojciech powrotnie, przestało być po- W Ameryce zobaczyłam, że wanie polityką, wyborami, róż- nej strony ponosiła go docie- Karmitz odpowiedział: „Powie- Mieliśmy napisać: „Kim je- chodzi, ale podoba mi się ten Wiszniewski, Marek Koter- trzebne. Już można było mó- niemal wszyscy z filmowe- nymi środowiskami, np. fana- kliwość dokumentalisty, czego rzyłem mu olbrzymie pienią- stem” i „Kim chciałbym być”. świat, niech pani dopisze coś, ski, Jacek Bławut, Piotr Szul- wić wprost. Cinema direct. go offu tworzyli kino bardzo mi i artystami disco polo… Za- przykładem choćby Pierwsza dze, dałem mu nieprawdopo- Myśmy się z tego nabijali, a on żeby coś ludzkiego z tego wy- kin, Piotr Andrejew, Józef osobiste, studenci kręcili fil- częłam podążać za bohaterami miłość, z drugiej – zdał sobie dobną szansę”. Na to ja: „No to poważnie traktował. Na je- nikało”. Pojechaliśmy z kole- Robakowski… Czyli metoda dokumentalna my o swoich matkach, ojcach, i za egzotyczną rzeczywisto- sprawę jak łatwo dokumen- tak, ale on mdlał na planie”. go zajęciach tak naprawdę zro- gami do Łodzi pokazać nasze Cudowna atmosfera, poza tym zmierzająca do obiektywne- zwierzali się z intymnych pro- ścią, która się wtedy otworzy- tem, filmem, zmienić ludziom etiudy Królikiewiczowi – kole- z dala od stolicy, więc mniej- go odzwierciedlenia rzeczy- blemów. U nas tego nie by- ła… To była nieprawdopodob- życie. A dokumentalista, że Nie robiłam filmów pod opieką Kieślowskie- dzy o tych dyrektorach, ja o tej sza presja cenzury, sympatycz- wistości z zachowaniem rzą- ło, bo właśnie komuna unie- na przygoda z kamerą, która tak to banalnie określę – „przy- dziewczynie… I on wtedy, po ne panie redaktorki, bardzo dzących nią praw. możliwiała uprawianie tego ty- to wszystko rejestruje. Nie, że chodzi i odchodzi”. A ludzie go, lecz on był bardzo ważny w naszej szko- projekcji, powiedział: „Tylko nam sprzyjające. I fantastycz- Tak, nagle „dobre, stare” ki- pu kina. Zdałam sobie spra- myślisz kadrem, nie kombinu- zostają… le. Miał charyzmę, ale i świetny kontakt ze film tej pani mi się podoba”. ne warunki, na przykład na no bezpośrednie stało się uży- wę, jak wielką wartością doku- jesz, a rejestrujesz… Podszedł do mnie i dodał: „Ale 16-minutowy Urząd, który krę- teczne do opisywania rzeczy- mentu może być tego rodza- Oni mogą się tak a nie ina- studentami. Bardzo go interesowali ludzie. pani jest jednak zbyt wycofa- ciłam na taśmie 35 mm, mia- wistości. Ale w latach dzie- ju otwartość, bezpośredniość. Wróćmy jeszcze do elemen- czej zachować nie dlatego, na. Niech pani robi wszystko: łam 14 dni zdjęciowych! Mo- więćdziesiątych wyjechałam Równolegle w Ameryce tów kreacyjnych w twojej że taki jest ich sposób bycia, Rzadko się zdarza wykładowcom, by ich inte- zleceniówki, dokumenty, takie, gliśmy eksperymentować, dzi- na stypendium do Stanów obejrzałam klasykę kina bez- twórczości. W 1993 roku zre- a zrobić to po prostu dla nie- resowali studenci. Jego interesowali. siakie, owakie…, dużo filmów, waczyć, sprawdzać sobie po- Zjednoczonych, gdzie zetknę- pośredniego, spod znaku alizowałaś pełnometrażową go, reżysera. nabije sobie pani rękę i nabie- mysły. Wszyscy się nami za-

8 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 9 Rozmowa numeru: Maria Zmarz-Koczanowicz Często myślę kadrem

chwycali, wierzyli w talent. Pi- notatki, a same dokumenty – Często opowiadasz o gru- my z komuną filmami, każdy Adam Michnik. Bądź realistą, chciej ży komplement. To był trud- ło się, dyskutowało, no i oczy- pod względem formy – ewo- niemożliwego, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz pach, środowiskach, spo- musi dorzucić swoją cegieł- ny film. Po pierwsze, jest pra- wiście robiło filmy. luują w stronę filmowych łecznościach. kę”. To się teraz dość niepopu- wie niemożliwe, by taką bio- esejów. Na przykład filmPokolenie ‘89 larnie nazywa – zaangażowa- grafię zmieścić w półtorej go- Rozumiem, że te najważniej- Pierwsze moje filmy trakto- wymyślił Andrzej Franaszek. nie (sama nie lubię tego sło- dziny – jest niepełna i są bar- sze nazwiska dla ciebie to wałam eksperymentalnie. Ba- Mieli to robić ludzie z tego po- wa, bo pamiętam co znaczy- dzo ważne wątki, których na- Kieślowski, Żebrowski, Kró- wiłam się dźwiękiem, obra- kolenia, na przykład… Grzegorz ło w ­PRL-u), obecność w życiu wet nie tknęłam, po drugie likiewicz. zem, montażem. I rzeczywisto- Braun, jeszcze ktoś. Były kłopo- społeczeństwa. Reagowanie na – bohater postawił warunek, Moim pierwszym dokumen- ścią. Zrobiłam film dokumen- ty z koncepcją bohaterów. Skoń- rzeczywistość, która jest wo- że żadnego wywiadu nie bę- tem opiekowała się Irena Ka- talny pod tytułem Sprzedaw- czyło się tak, że ja to zrealizowa- kół. Tak, to jest dla mnie waż- dzie udzielał, więc o nim mó- mieńska, niezwykle dla mnie ca chleba, w którym w tytuło- łam. Wcześniej zrobiłam Ma- ne. Kamerą przyłapać coś wią inni. Pozwolił rejestro- ważna postać. Nie była femi- wego bohatera wcielił się ak- jora albo rewolucję krasnolud- istotnego. Różne są inspiracje, wać swe publiczne wystąpie- nistką, ale robiła feministycz- tor. To był film polityczny, bio- ków, czyli dokument o Poma- czasem coś mnie zbulwersu- nia, rozmowy z dziennikarza- ne kino. Kiedyś w Amery- grafia człowieka, który należał rańczowej Alternatywie, potem je – tak narodził się dokument mi i to nam bardzo pomogło. ce napisałam tekst o jej doku- do PZPR i Solidarności, usiło- Nie wierzę politykom, zajęłam o Młodzieży Wszechpolskiej, Największym jednak proble- mentach – i także filmach Kry- wał to na co dzień jakoś pogo- się Młodzieżą Wszechpolską, czasem coś przeczytam w ga- mem takich filmów-syntez jest styny Gryczełowskiej, bo to dzić, w końcu zewsząd wyle- a ostatnio środowiskiem Kry- zecie – tak powstała Siłaczka, to, że trzeba pokazać człowie- dwie reżyserki bardzo niedo- ciał i został sprzedawcą chle- tyki Politycznej. Jest napraw- opowieść o dziewczynie upra- ka pełnego pasji i emocji w ca- cenione w naszym dokumen- ba. Zagrał go Maciej Toma- dę coś pasjonującego w takich wiającej podnoszenie cięża- łym – obiektywnie istnieją- talnym świecie. Szczególnie szewski, dość popularny we zbiorowych portretach. Film da- rów, molestowanej przez tre- cym – kontekście społeczno- imponował mi w ich filmach Wrocławiu aktor. Jeden ze je możliwość syntezy. nera. To był rodzaj dokumen- -politycznym. W tym wypadku właśnie taki feministyczny pa- znanych reżyserów obejrzał talnej interwencji. Nawiasem ważna też jest przemiana bo- zur. Warto wspomnieć jesz- film i w ogóle nie załapał, że Co jest dla ciebie w doku- mówiąc, ta sprawa ciągnie się hatera – z radykalnego opozy- cze Grażynę Kędzielawską, to jest aktor. Wtedy trochę się mencie najważniejsze? do dziś, rok temu zeznawałam cjonisty, który później zaprzy- z którą teraz w łódzkiej szko- przestraszyłam łatwości z ja- Podoba mi się to, że się wcho- na procesie wytoczonym przez jaźnia się z generałem Jaruzel- le współpracuję. Mówię o tym, ką można oszukiwać widza, dzi w jakiś świat, odkrywa się tego trenera Magdzie Grze- skim. To chciałam zrozumieć, bo oczywiście Kieślowski który „wierzy” w dokumental- go, co więcej – odkrywa się bałkowskiej, autorce tekstu. jego koncepcję przebaczenia, i Żebrowski to byli wielcy ną prawdę. I choć jego los był wielokrotnie: w trakcie zbiera- Kiedyś zrobiłam filmZamień która wyszła w filmie na plan mistrzowie naszej szkoły, prawdziwy, oparty na praw- nia informacji, podczas zdjęć mnie w długiego węża, poświę- pierwszy. Opowieść o rewolu- bardzo dla mnie ważni, ale nie dziwym wywiadzie z prawdzi- i w czasie montażu. Nieraz cony dzieciom rumuńskim że- cjoniście, którego ta rewolucja mogłabym nie wspomnieć wym bohaterem, aktor nie- diu Irzykowskiego, gdzie go jącego kiczu. Jednocześnie – znika… Po tej realizacji bardzo wychodzą zdumiewające rze- brzącym na terenie naszych trochę pożera, a jeśli nie poże- o tym kinie kobiet, które co „ulepszał” jego postać. Na- robiłam, wszyscy z tego powo- dość paradoksalnie – w tam- się zaprzyjaźniłyśmy, zainte- czy. Dokument ma dla mnie miast. Miałam wtedy dziec- ra, to kąsa nieco. również mnie ukształtowało. wiasem mówiąc, to był mój je- du byli dumni. W ten sposób, tych czasach był to swoisty resowała mnie tematyką hi- przede wszystkim znaczenie ko w tym wieku, co bohatero- dyny film zatrzymany przez w ostatniej chwili, załapałam oddech wolności, kiedy ci lu- storyczną. Namówiła mnie na poznawcze. wie mojego filmu. Bardzo to Pokazałaś już film swemu bo- Spoglądając na twój doro- cenzurę, bo zacytowałam uję- się na „kombatanctwo”. Cho- dzie, gdzieś z prowincji, po- Dworzec Gdański, zrobiłyśmy przeżywałam, było mi ogrom- haterowi? bek, dostrzegam pewną ewo- cie archiwalne, w którym lu- ciaż potem od pewnego pana, czuli, że nie musi być tylko cykl programów dla telewizji Miałaś takie totalne zasko- nie żal bohaterów mojego do- Tak, nie ma uwag. Powiedział: lucję, i nie tylko metraży ona dzie krzyczeli: „Nie ma wolno- który prowadził w telewizji au- kultura wysoka, a ich kultu- edukacyjnej – na podstawie czenia, że przed realizacją kumentu. Myśmy się z nimi „Bałem się, że zrobisz laurkę”. dotyczy. Miejsce wykreowa- ści bez Solidarności!”. I skie- dycje o polskich niepokornych ra jest równie ważna. Bara ba- jej książki „Oni” – miały ty- wyobraziłaś sobie całkowicie zaprzyjaźnili, ale zdałam so- nych kadrów zaczynają zaj- rowano go na półki, w 1988 ro- dokumentach, dowiedziałam ra robiłam z Michałem Ara- tuł Powtórka z PRL-u. Wresz- inny film niż ten, który na- bie wtedy sprawę, że jestem Dość dobrze znam twoje ki-

Fot. Elżbieta Turlejska/Studio Filmowe Largo Fot. Turlejska/Studio Elżbieta mować pośpiesznie robione ku! Na trzy miesiące! W Stu- się, że byłam również prześla- budzkim, który świetnie spe- cie wpadła na pomysł Nocy kręciłaś? bezradna i że film niczego nie no, żadnej laurki sobie nie dowana za swoje wcześniejsze netrował te środowiska. Wiele z generałem. Była akurat rocz- Nieraz, przystępując do realiza- zmieni. To bardzo frustrujące przypominam. filmy, dostawałam na kolau- moich filmów wynika ze spo- Filmowe Largo Traczewska/Studio Fot. Agnieszka nica wprowadzenie stanu wo- cji, znasz tylko początek, reszta uczucie. dzieje się w trakcie pracy nad fil- dacjach zbyt niskie oceny, nie tkań z ludźmi. Noc z genera- jennego. Trochę się ociąga- Warszawa, zima 2014 Fot. Archiwum prywatne Marii Zmarz-Koczanowicz kierowano ich do kin jako do- łem to z kolei spotkanie z Te- łam, ale Teresa mocno wierzy- mem. Tak było choćby z Wierą Do których swoich filmów je- datki itp… resą Torańską. Właściwie za- ła, że generał powie coś wię- Gran. Nie do końca wiedziałam, steś najbardziej przywiąza- częło się od tego, że zrobiłam cej niż zwykle, że uda się go do czego ta historia mnie dopro- na? Czułaś się prześladowana? film o niejMy, oni, ja. Tak na otworzyć, właśnie w takiej sy- wadzi. Czasami jest to bardzo in- Bardzo lubię swój pierwszy Nic nie czułam. W ogóle bar- marginesie… film ponoć zgi- tuacji, gdy 13 grudnia w je- tuicyjne. Gdy zaproponowano film –Każdy wie, kto za kim dzo się zdziwiłam, jak mi to nął gdzieś w archiwum Te- go mieszkaniu włączymy ka- mi realizację tego filmu, natych- stoi – ten o kolejkach do skle- powiedział. lewizji Polskiej. Była w nim merę, a na zewnątrz będą tra- miast się zgodziłam, choć o bo- pu. A w ogóle to trudno powie- scena wywiadu, który Teresa dycyjnie demonstrować lu- haterce nie wiedziałam zbyt wie- dzieć, są takie, które bym prze- Realizujesz filmy na bardzo przeprowadziła z Jarosławem dzie. Drugą kamerę umieści- le, była zagadką do rozwiązania. montowała. Myślę, że niezły różne tematy: od profesora Kaczyńskim do książki „My”, liśmy wśród protestujących. Czułam, że to temat otwierający jest Zwyczajny Marzec. Kołakowskiego po generała była również scena autoryza- Pamiętam z tej realizacji dość wiele ważnych problemów do- Jaruzelskiego, od disco po- cji… Jarosław Kaczyński po la- dramatyczną scenę, kiedy Te- tyczących wojny i postaw ludzi. A film najnowszy? lo po techno, od seksbizne- tach stwierdził, że rozmowa resa namówiła generała, że- Problemów ciągle nie dopowie- Adam Michnik. Bądź reali- su po dzieci rewolucji, od Po- z nim nie była autoryzowana. by wszedł do ciemnej kuch- dzianych, ukrytych. stą, chciej niemożliwego. Jesz- marańczowej Alternatywy No i kopia filmu zniknęła, ni- ni i spojrzał na demonstrują- cze nie mam do niego dystan- po Adama Michnika. gdzie jej nie ma! Mąż Teresy cych. Kręciliśmy tę scenę bez Co zatem jest najważniejsze? su. Pokazuję ludziom, pytam, Disco polo – zainteresowała ma tylko ten film na kasecie światła, co wyjdzie. Generał Wydaje mi się, że istnieje etos co myślą. Ostatnio pokazałam mnie dziwaczność tego zjawi- VHS, która jest fatalnej jako- wyprostowany powtórzył swo- dokumentalisty. Kieślowski prof. Andrzejowi Friszke i bar- Dworzec Gdański, reż. Maria Zmarz-Koczanowicz ska, takiego wszechogarnia- ści. Przykro robić film, który je „mniejsze zło”. mówił nam wprost: „Walczy- dzo mu się podobał. A to du- Maria Zmarz-Koczanowicz

10 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 11 Temat numeru: Sacrum i profanum w polskim filmie ks. Andrzej Luter: Radzę drzewa wyspowiadać...

Ewa Krzyżewska i Zbigniew Cybulski w filmie Popiół i diament, reż. Andrzej Wajda

czywiste i nieuniknione. Fa- natycy religijni albo fanaty- Zwarcie sacrum i profanum zawsze było, cy ateistyczni będą próbowa- li je obezwładnić, mogą w ten jest i będzie inspiracją dla artystów. sposób doprowadzić do dra- matów, ale ostatecznie ich wy- jest możliwe do osiągnięcia, ny działacz religijny twierdził, siłki skazane są na porażkę. może nawet prowadzić do tra- że Brzezinę (1970), arcydzie- Chrześcijanin wie, w każdym gedii. Odkrycie Boga w swoim ło Andrzeja Wajdy według no- razie powinien wiedzieć, że Je- „ja” to akt druzgocący, boha- weli Jarosława Iwaszkiewicza, zus nie chciał, żeby wyrywać ter filmu musiał bowiem wte- ten niezwykły obraz erotycz- chwasty z pól pszenicy. On dy zrozumieć, że nie jest Bo- nej gry ze śmiercią, należałoby „nie potępia dóbr ziemskich, giem, że nikt z nas nie jest Bo- spalić do ostatniej kopii, bo to bo w przeciwnym razie mu- giem, bo Bóg może być w nas szatańsko demoralizujący film. siałby potępić samego siebie” i przez nas działać, ale my – ni- Kwestia zatem podstawo- – konkluduje Kołakowski. Pra- gdy Nim nie będziemy. To cią- wa – odbiór literatury, te- gniemy zachować równowa- gle powracający „grzech pier- atru, filmu (czy w ogóle kultu- gę, nie można jednak usunąć worodny”, czyli pycha. „Ma- ry) w spolaryzowanej – jak ni- napięcia między sacrum i pro- gik” odkrywa swoją ograni- gdy – Polsce. Podziały poli- fanum, a próby ich oddziele- czoność, samotność, ludzką tyczne przemieniają się w ide- nia są przejawami działań nie- nędzę, absolutną bezradność. ologiczne, wykorzystując do ludzkich. „Kocham wszystkich ludzi. Ale tego religię. Krzysztof Bie- ks. Andrzej Luter Zwarcie sacrum i profanum nie mogę dłużej tu być”. Pod- drzycki, profesor Uniwersyte- zawsze było, jest i będzie in- dał się, nie dał rady pogodzić tu Jagiellońskiego, który „tro- spiracją dla artystów. Dosko- w sobie świętości i grzeszno- pi” w swojej eseistyce relacje nale widać to w kinie rosyj- ści. Przegrał. między sztuką i religią, przy- skim, na przykład ostatnie ar- Powstaje jeszcze jedno py- pomina oczywistą prawdę, że cydzieło Andrieja Zwiagin- tanie: czy w Polsce, katolic- do dzieła przykładamy miarę cewa Lewiatan (2014) poka- kiej w większości, potrafimy oczekiwań. Jeśli nasze oczeki- Radzę drzewa zuje zdesakralizowane „sa- otworzyć się, tak żeby współ- wania mają charakter religij- crum” w defensywie i upadku, brzmienie sacrum i profa- ny, to właśnie takich treści po- a uświęcone „profanum” ja- num nikogo nie gorszyło. Pa- szukujemy. Wówczas nasz od-

ko władzę, totalną, bezwzględ- miętam jak pewien nawiedzo- biór może iść w dwóch kie- Narodowa Tor/Filmoteka Fot. Pajchel/SF Renata ną i zdegenerowaną, idealną egzemplifikację „tyranii raju”. Zwiagincew jest pesymistą, je- wyspowiadać..., go wizja przeraża, nie chcemy takiego świata, ale może do- minację w przeniesieniu te- brze, że ktoś taki jak on nas czyli sacrum i profanum w polskim filmie go, co absolutne, na rzeczywi- przestrzega. stość profanum, a więc kary- A polskie kino współcze- katuralna imitacja zbawienia Proszę wybaczyć, ale zacznę ten tekst teologiczno-kate- sne? Owszem, próbuje się rofesor Leszek Koła- na sekularyzacja, cele świeckie wiecznego. Ale próba usunię- z dualizmem sacrum i pro- chetycznie. Grzech pierworodny to nie jest grzech niepo- kowski w swoim wiel- w naturalny sposób przypisują cia profanum ulega analogicz- fanum zmierzyć, choć naj- słuszeństwa, jak się powiada w „ludowym” nauczaniu i jak Pkim eseju „apologetycz- jego cechy. (…) Całkowita eli- nej metamorfozie w przeciw- większe filmy dotykające sfe- myślą niektórzy chrześcijanie. To grzech pychy, pierwszy i nym i sceptycznym”, zatytu- minacja sacrum – gdyby była nym kierunku. Usunięcie pro- ry religijnej, metafizycznej czy łowanym „Jezus ośmieszony” możliwa (na szczęście nie jest, najważniejszy. Nieposłuszeństwo jest jego skutkiem. Pycha fanum oznacza podporządko- transcendentnej – niezależ- (Wydawnictwo Znak, 2014) na- jak sądzę) – doprowadziłaby wanie znaczeniu i wartościom nie jak to nazwiemy – powsta- jest jak zabójczy wirus, prowokuje nas do kolejnych grzechów, pisał o przejawach totalitary- więc do przypisania wszystkie- sacrum wszystkich aspektów ły w epoce słusznie minione- znieczula nas, aż do braku poczucia winy. A na czym po- zmu duchowego, analizując mu pseudosakralnego aspek- życia doczesnego, czyli w kon- go ustroju, nie mam co do te- Fot. Wiesław Zdort/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Fot. Kadr/Filmoteka Wiesław Zdort/SF legała owa „pierwsza” pycha? Oto człowiek chciał posiąść relacje i napięcia między sa- tu, do powszechnej pseudosa- sekwencji ustanowienie ide- go wątpliwości. Dzisiaj należy crum i profanum: „W miarę jak kralizacji w formie totalitarnej. wszechwiedzę Boga, chciał być jak Bóg, a może nawet Bogiem. ału teokratycznego (…)”. Koła- zwrócić uwagę przede wszyst- usuwamy sacrum, to znaczy Totalitaryzm to całkowita se- kowski podkreśla, że sakrali- kim na twórczość Lecha Ma- Odkrył jednak swoją ograniczoność i nagość. Pychę można w miarę jak postępuje tak zwa- kularyzacja, która osiąga kul- zując wszystko i znosząc róż- jewskiego i Piotra Duma- pokonać w sobie, jeśli dostrzeże się i zaakceptuje zwyczajność nicę między sacrum i profa- ły (ich filmy to właściwie ese- i niezwyczajność swojej „fizjonomii”, banał życia i niezwykłość num, niszczy się de facto sa- je filozoficzno-teologiczne). życia. Szczytem pychy są próby oddzielenia sacrum i profa- Temat numeru: crum, które zaczyna służyć Ale także Leszek Dawid w Je- aspiracjom i interesom profa- steś Bogiem (2012) pokazał, że num, albo też ciągłe przymiarki ideologów różnej proweniencji num, i przeobraża się w kon- pragnienie jedności między do eliminacji z życia bądź sacrum, bądź profanum. A przecież Sacrum i profanum sekwencji w tyranię, „perwer- sacrum i profanum, między nie da się stworzyć sterylnej rzeczywistości. Czy chcielibyśmy syjną imitację raju”. A zatem wzniosłością i powszednio- ani sacrum, ani profanum nie ścią, pięknem i brzydotą, mą- w takim idealnym świecie żyć? Pokusa absolutnej czystości to w polskim filmie Elżbieta Żołek i Daniel Olbrychski w filmie Brzezina, reż. Andrzej Wajda dają się unicestwić, bo są rze- drością i głupotą, nie zawsze przejaw imperializmu duchowego.

12 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 13 Temat numeru: Sacrum i profanum w polskim filmie ks. Andrzej Luter: Radzę drzewa wyspowiadać...

Profesor Biedrzycki zauwa- je umieranie starego benedyk- wotną postać, zarazem ule- żył, że afirmacja świata w jego tyna. Śmierć zakonnika przy- ga deformacji”. Sacrum i pro- pełnej skali, a więc składającej wraca mu sens życia. Śmierć fanum w czystej formie! Ca- się z sacrum i profanum, wie- jako sens życia – to chyba naj- ły Dekalog (1988) Krzyszto- dzie w sztuce (filmie) wprost lepsza egzemplifikacja współ- fa Kieślowskiego jest dosko- ku zasadniczym pytaniom istnienia sacrum i profanum. nałym przykładem dzieła opo- o sens rzeczywistości. „Odpo- W Iluminacji (1972) reży- wiadającego o „profanum” dla wiedź pozytywna oczywiście ser opowiada historię młode- profanów, czyli dla wierzących nie zawsze musi mieć charak- go naukowca, który wraz z wi- i niewierzących, ale zawsze po- ter religijny, jednak od reli- dzem – jak to określił nieżyją- przez „sacrum”. Takie są też gii – w rozmaity sposób poj- cy już Aleksander Ledóchow- kolejne „metafizyczne” filmy mowanej i przeżywanej – nie ski – wpada w labirynt. Jego Kieślowskiego, szczególnie jest odległa”. Krzysztof Zanus- zakręty i pułapki bohater fil- Trzy kolory. Niebieski (1993). si na przykład zadawał w swo- mu musi pokonać, choćby dla- W tym miejscu trzeba jed- Marcin Kowalczyk w Jesteś Bogiem, reż. Leszek Dawid ich najlepszych filmach pod- tego, by zadać sobie dwa klu- nak zauważyć, że co prawda stawowe pytania, zarówno dla czowe pytania: „po co wcho- polskie kino inspiruje się czę- „wierzącego”, jak i dla „profa- dził i co zyskał (lub stracił) po sto ikonografią religijną, po- runkach. Po pierwsze – może- związku sacrum i profanum. na”: o odpowiedzialność Boga przejściu”? Jest zatem Ilumi- cząwszy od zrealizowanego my religijność pojmować wą- Odsłaniają się wtedy wnę- za zło, o sens świata, o sens ży- nacja opowieścią „o plazmie w 1958 roku Popiołu i diamen- sko jako jawną i deklaratywną trza osób, których w inny spo- cia i śmierci. W dyplomowej ludzkiej, która atakowana jest tu (odwrócony krucyfiks), to ilustracyjność dogmatów i za- sób nigdy byśmy nie poznali. Śmierci prowincjała (1965) po- zewnętrznymi bodźcami, chło- jednak motywy te zazwyczaj sad moralnych. Wtedy odrzu- Także tych, a może zwłaszcza znajemy studenta, który przy- nie je i broni się przed nimi, są potraktowane płytko, zdaw-

camy wszystko to, co (w na- tych, których nie akceptujemy. jeżdża do klasztoru i obserwu- stara się zachować swoją pier- Narodowa Tor/Filmoteka Fot. Pajchel/SF Renata kowo, przyczynkarsko. Mam szym przekonaniu) jest nie- wrażenie, że temat wiary, re-

Fot. Katarzyna Kural/Kino Świat Kural/Kino Fot. Katarzyna religijne, czyli co nie zawiera ligii, Boga (jakkolwiek by Go treści zgodnych z nauką Ko- pojmować) można porów- Kazimierz Fabisiak w filmie Milczenie, reż. Kazimierz Kutz ścioła lub z praktyką poboż- nać w kraju tak katolickim jak nościową. I na odwrót, akcep- Polska do gorącego kartofla, cepelia; kraj katolicki, więc ja- ści czytają tylko ­leady w ta- to poruszające studium nie ty- tujemy bez zastrzeżeń wszyst- którego wszyscy od siebie od- kiś księżulo w tle znaleźć się bloidach. Może trochę prze- le może kapłaństwa, ile staro­ ko, co zawiera te treści. Pro- rzucają w obawie przed…. no powinien. O formatach tele- sadzam, ale niewiele! Czy do- ści i zniedołężnienia, i – jak pi- blem wówczas polega na tym, właśnie, przed czym? Klasycz- wizyjnych nie ma co wspomi- czekamy się kiedyś dzieła na sał Wiktor Woroszylski – „jesz- że sztuka, a szczególnie film, nym przykładem jest postać nać. Zdarza sie jednak, że ktoś miarę Dziennika wiej­skiego cze jednego wariantu samot- pozbawiona jest autonomii, jej księdza w naszym kinie. Za- chce pokazać ludzki wymiar proboszcza (1951), niezwy- ności w tłumie, tym razem wartościowanie polega na ba- wsze chciałem obejrzeć pol- księdza. Okazuje się wtedy, że kłej historii zwykłego wikare- w tłumie wiernych, całujących daniu zgodności z doktryną, ski film o losie księdza, który większość księży marzy o żo- go, która w książce Georgesa po rękach, uwielbiających swe- nie na poszukiwaniu walorów bierze na swoje barki dramaty nach, a w przerwach molestu- Bernanosa i w filmie Roberta go duszpasterza, a jednocze- estetycznych, a zwłaszcza nie innych, a z drugiej strony sam je dzieci lub oddaje się innym Bressona zmienia się w wiel- śnie nie pojmują­cych jego mo- na wytrącaniu widza z utrwa- może wpaść w duchowy „dół”, uciechom cielesnym, prze- ki dramat, ewangeliczny apo- tywów”. Proboszcz jest czło- dramat. Ksiądz profanujący mieszczając się z miejsca na kryf? wiekiem dramatycznie sła-

lonych schematów i wyobra- Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Stachlewski/SF Jacek żeń religijnych. Po drugie – sacrum, któremu służy! Tym- miejsce luksusowymi samo- Najciekawsze filmy powsta- bym; nie chce sprzeniewierzyć można religijności poszuki- czasem księża w polskim ki- chodami. Można odnieść wra- wały – jako się rzekło – za ko- się swojemu powołaniu, czyni wać wszędzie, również w tych nie to zazwyczaj sympatyczna żenie, że niektórzy scenarzy- muny. Przypomnę choćby to jednak wbrew woli. Z prze- obszarach, które deklaratyw- Milczenie (1963) Kazimierza rażeniem przyjmuje „pre- nie religijne nie są lub nawet Kutza, film sprzed pięćdziesię- zent” biskupa na 25. roczni- wobec religii nastawione są ...polskie kino inspiruje się często ikonografią ciu lat. Jest je­sień 1945 roku, cę duszpasterzowania w pa- negatywnie. A więc tam, gdzie ponure prowincjonalne mia- rafii: wikarego, który de fac- sacrum i profanum walczy religijną, począwszy od zrealizowanego w steczko, stary proboszcz (Kazi­ to ma być nadzor­cą nad nie- ze sobą ostrzej i bezwzględ- 1958 roku Popiołu i diamentu (odwrócony mierz Fabisiak) i osieroco- dołężnym starcem, czego nie niej (walka postu z karnawa- ny młody chłopak wychowu- ukrywa wprowadzający go łem). Istotne jest jednak co in- krucyfiks), to jednak motywy te zazwyczaj jący kilkuletniego brata. Ja- na parafię kanclerz kurii. Ak- nego – traktowanie filmu ja- kieś ordynarne chłopięce za- ceptacja parafian, będąca wy- ko przestrzeni dialogu. Obco- są potraktowane płytko, zdawkowo, przy- bawy w mroku i błocie, strzę- nikiem fałszy­wego oskarże- wanie ze sztuką może prze- czynkarsko. Mam wrażenie, że temat wiary, py siero­cej egzystencji, wycin- nia Staszka, ratuje probosz- cież pełnić różne funkcje. Jed- ki małomiasteczkowego oby- cza przed odwołaniem. On ną z nich jest poznanie świa- religii, Boga (jakkolwiek by Go pojmować) czaju. I nagle błysk gra­natu, sam wie, że to wszystko opar- ta, a zwłaszcza drugiego czło- można porównać w kraju tak katolickim jak wybuchającego w ręku chłop- te jest na kłamstwie. Broni się wieka. Jeśli na sztukę spojrzy- ca. Miasteczkowa fama wiąże sam przed sobą: „Ze swej stro- my jak na spotkanie z drugim, Polska do gorącego kartofla, którego wszy- to zdarze­nie z epizodem stra- ny uczyniłem tyle, ile mogłem innym, kimś, kogo chcemy szenia księdza w nocy. Ślepo- – milczałem...”. A jednak to poznać, z kim chcemy nawią- scy od siebie odrzucają w obawie przed…. no ta Staszka staje się „karą Bo- milczenie okazało się klęską. zać dialog, to może się to do- żą”. Chłopak został „napiętno- Dzieło Kutza przetrwało pró- Iluminacja, reż. Krzysztof Zanussi właśnie, przed czym? konać tylko w nierozerwalnym wany ciemnością”. Film Kutza bę czasu, bo ukazuje prob­lem

14 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 15 Temat numeru: Sacrum i profanum w polskim filmie ks. Andrzej Luter: Radzę drzewa wyspowiadać...

ta, tytułowego „Rysia”, posta- pierwszą sceną, gdy z prowo- bę Witka o chrzest ksiądz Ste- go. Film Morettiego nie jest nowił wykonać za niego wyrok kacyjnym uśmieszkiem mówi fan odpowia­da: „Po co ci to? obrazoburczy, wręcz przeciw- śmierci na rzeko­mym zdrajcy. do młodego kolegi: „Skromny Do tego potrzebna jest wiara”. nie, znowu włoski lewicowiec Popełnia grzech pychy, próbu- kościółek – mało ludku Boże- Wiara musi być dobrowol­nym zrobił film, z którym mogę się je działać za Boga. W ten spo- go. Ksiądz – jak słyszę – zaczy- wyborem Boga. Ksiądz Stefan w pełni utożsamić. Ewangelia sób niszczy siebie i swoje ka- na zaraz mszę świętą”. Jakub: nie chce, by ten wybór był ko- według św. Mateusza (1964) płaństwo. Znajdziemy tu – jak „Tak, za­czynam. A ksiądz?”. niunkturalny, bo teraz jest ta- Piera Paolo Pasoliniego by- to bywa często u Iwaszkiewi- Andrzej: „Ksiądz?!”. ki czas, bo w podziemiu an- ła pierwsza. Habemus papam cza – delikatny wątek zmysło- To jedno słowo: „ksiądz”, tykomunistycznym wszyscy to film o spotkaniu Kościoła wy: między wikarym Konra- wypowiedziane tonem wątpią- zwraca­ją się w stronę Kościoła. z ateizmem, psychoanalizą, le- dem i młodym party­zantem cym, kwestionującym sa­mego W końcu jednak ochrzci Witka wicą; film o spotkaniu Kościo- zarysowuje się wzajemna fa- siebie, pokazuje, że pod płasz- i nauczy go Korczakowej mo- ła z pustką, która może być scynacja, ewidentnie prowoko- czem grubiaństwa kryje się dlitwy: „Panie Boże, bądź, nic także w jego strukturach. To wana przez kusiciela i w kon- słabość, a może wiara o wie- więcej nie chcę – tylko bądź”. nie jest krytyka papiestwa. To sekwencji zabójcza dla wiary le większa niż u młodego i za- Ksiądz z Przypadku w wyko- film o spotkaniu sacrum i pro- księdza. gubionego Jakuba. We wnę- naniu Ferencego to najbliższa fanum. Na ruinach Forum Ro- Podobnie w Bestii (1978) Je- trzu księdza Andrzeja sacrum mi postać. manum siedzą na ławeczce – rzego Domaradzkiego demon i profanum wręcz buzuje, to To kilka przykładów, można papież Melville i jego rzecz- niszczy życie bohaterów. Film rzeczywiście jak kąkol w psze- by znaleźć jeszcze trochę. Jed- nik Rajski, który wciąż ma na- zrealizowany na motywach nicy, tylko nie wiadomo czego nak w Polsce nie mógłby – pó- dzieję na jego powrót do Wa- „Diabła” Lwa Tołstoja to wiwi- więcej, chwastu czy zboża. Po- ki co – powstać film w rodzaju tykanu. Chcąc zachęcić pa- sekcja namięt­ności i pożądań, tem następuje scena niekon- Habemus papam (2011) Nan- pieża do powrotu, pokazu- niezależnych od woli. Ksiądz wencjonalnej spowiedzi w le- niego Morettiego. W naszym je mu projekty godeł papie- grany przez Andrzeja Sewe­ sie. „Grzechów zdąży się jesz- kraju albo wpadamy w jaski- skich: które wybierze? Pa- ryna jest typem oschłym, po- cze ksiądz nasłuchać – mó- niowy antyklerykalizm i anty- pież spogląda obojętnie, i jak- dejrzliwym, pryncypialnym, wi Andrzej – tylko na począ- katolicyzm, albo w fundamen- by od niechcenia rzuca: mo- Piotr Bajor i Jerzy Radziwiłowicz w filmie Ryś, reż. Stanisław Różewicz czym zataja we­wnętrzną walkę tek radzę drzewa wyspowia- talistyczne potępienia diabła że to? „Ładne, takie proste” – z szatanem. Niepewnym gło- dać... Las, proszę księdza, bar- liberalizmu i bezbożnictwa, potwierdza Rajski. Trzeba cza- sem mówi do spowiadającej dzo ładnie się spowiada, jak czyhającego na nas wszędzie, sem słuchać ludzi spoza Ko- Andrzej Seweryn i Wojciech Alaborski uniwersalny: samotność w tłu- da się jak metafi­zyczny esej – się żony bohatera: „Nie ma- się umie słuchać! A specjalnie na każdym rogu. Zazdrosz- ścioła, takich jak Moretti. To w filmie Bestia, reż. Jerzy Domaradzki mie. Zachwianie równowagi. czerń, biel, szarość potęgują my sił moralnych, czujemy się dęby!”. Żywy problem zmaga- czę Włochom, że potrafią zak- krótkie zdanie rzecznika Raj- Profanum przed sacrum. nieziemski nastrój. Kawalero­ pić z rzeczy świętych, co wca- skiego jest genialną definicją Nie jest to zatem nie-religij- W wielu polskich fil- Jerzy Kawalerowicz i Stani- wicz, wówczas człowiek nie- le nie osłabia wiary, a wręcz Kościoła i papiestwa: „Takie na sztuka ciemności, zwątpie- mach odnajdziemy jednak – sław Różewicz potrafili wkro- wierzący, często realizował fil- Jerzy Kawalerowicz i Stanisław Różewicz ją wzmacnia. Trzeba mieć jed- proste”. Tylko trzeba to zrozu- nia, nihilizmu, a nawet bluź- na szczęście – wyraźne śla- czyć w sferę spraw drażli- my z wątkami reli­gijnymi – aż potrafili wkroczyć w sferę spraw drażliwych: nak poczucie humoru, poczu- mieć. Filmu Morettiego nie da nierstwa. Można nawet powie- dy tych mistrzów kina świa- wych: zrealizowali filmy we- doszedł do Quo vadis? (2001). cie sacrum, profanum i here- się zamknąć w żadnych ide- dzieć, że film, i sztuka w ogóle, towego, ślady poszukiwania dług prozy Jarosława Iwasz- Malarska uroda filmu Kawale- zrealizowali filmy według prozy Jarosława zji. Włosi potrafili nawet zro- ologicznych kategoriach, jeśli w zmaganiu z religią nie tyle Boga, zmagania się z wiarą kiewicza, w któ­rych księża pa- rowicza staje się punktem wyj- Iwaszkiewicza, w których księża padają ofia- bić komedię na temat Ho- ktoś tak uczyni, to znaczy, że religię osłabia, ile pewien spo- i z własnymi upadkami. Myślę dają ofiarą demonów, ulega- ścia, za­proszeniem do spene- lokaustu – Życie jest pięk- nic nie zrozumiał z przesłania sób mówienia o Bogu, moral- przede wszyst­kim o dawnych Narodowa Fot. SF Kadr/Filmoteka ją „profanacji”, „desakralizują” trowania obszarów problema- rą demonów, ulegają „profanacji”, „desa- Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Maciej Kijowski/SF ne (1997) Roberta Benignie- tego wybitnego dzieła. ności i religii. Obnaża, a nie- filmach Krzysztofa Zanussie- Fot. Marcin Isajewicz/SF Tor/Filmoteka Narodowa Fot. Marcin Isajewicz/SF Tor/Filmoteka się. To Matka Joanna od Anio- tyki rozciągających się ponad kiedy ośmiesza język, formę, go, Krzysztofa Kieślowskiego łów (1961) i Ryś (1981). Kawa- lub pomiędzy realiami. Obraz kralizują” się. To Matka Joanna od Aniołów które w istocie zasłaniają to, czy Stani­sława Różewicza. lerowicz zrobił film – jak sam Kawalerowicza przetrwał pró- (1961) i Ryś (1981). co najważniejsze. Dlatego nie Na koniec oddajmy jesz- przyznawał – materialistycz- bę czasu ze względu na swój lubię określeń: film chrześci- cze raz głos profesorowi Lesz- ny, w tamtym czasie potępio- artyzm. Dziś już nie oburza, jański, katolicki czy religijny. kowi Kołakowskiemu: „Nie- ny przez Kościół. Matka Joan- a raczej pobudza do dyskusji. bezbronni. Musi­my ufać Te- nia się z po­wołaniem pokaza- Prawdziwa sztuka nie znosi obecność Jezusa zapowia- na (Lucyna Winni­cka) i ksiądz Film nie apeluje do łatwych mu, który nas doświadcza, On ny został w mitycznym, niere- przymiotników. Są filmy, któ- da śmierć cywilizacji, której Suryn (Mieczysław Voit) pod- wzruszeń, wymaga zastano- bowiem zna granice naszej alnym świecie, tak charakte­ re – poprzez dylematy egzy- spadkobiercami wciąż jeste- dają się miłości, są za słabi, wienia i zmusza do uczestnic- wy­trzymałości”. Ksiądz z Be- rystycznym dla wszystkich fil- stencjalne konkretnego boha- śmy; drugą zaś śmiercią Je- by ją odrzucić. „Z ich wzajem- twa w egzaminie duchowym, stii pozornie zwycięży naciera- mów Kolskiego. tera i jego wybory duchowe – zusa byłoby samoukrzyżowa- nego stosunku wynika jedy- który trwa od wieków, a czło- jącego demona, nie jest jed­nak Niezwykle ciekawą posta- dotykają transcendencji, czy- nie tej cywilizacji”. A zatem nie, że to, co nazywają demo- wiek nie potrafi go zdać celu- w stanie pomóc innym, a więc cią jest ksiądz KOR-owiec li sacrum i profanum. I takie tych, którzy głoszą zasadę roz- nami, to, przed czym się bro- jąco. Pytanie bowiem jest trud- właściwie przegra. (Adam Ferency) z Przy­padku filmy najbardziej przemawia- działu sacrum i profanum trze- nią, jest właśnie miłością. Mi- ne: co nie jest wolnością? Bohaterami Cudownego (1981) Krzysztofa Kieślow- ją do widza, w każdym razie na ba zapytać – za wielkim filozo- łość wynika z biologii, a wia- Dramatyczną grę sacrum miejsca (1994) Jana Jakuba skiego. Bohater filmu Witek pewno do mnie: nie ma w nich fem – o to, „jak daleko ten roz- ra czy filozofia z pewnych wła- z profanum widać w Rysiu Kolskiego są dwaj księża: mło- w pierwszym wariancie opo- ideologii, nie ma śladów in- dział ma sięgać?”. A przede ściwości umysłu ludzkiego, (1981) Stanisława Różewicza. dy Jakub (Adam Kamień), wieści szuka idei, w drugim – doktrynacji religijnej, nie ma wszystkim trzeba wiedzieć, że a więc w ostatecznym rachun- Ksiądz Konrad (Jerzy Radziwi- obejmujący właśnie placów- Boga, a w trzecim – spełnie- śladów tandetnej publicystyki taki rozdział ostatecznie nie ku także z biologii” – wyjaśniał łowicz) z ekranizacji „Kościoła kę dusz­pasterską i trochę star- nia miłości w zwykłym życiu. antyreligijnej. Dlatego ciągle jest w pełni możliwy. Najwięk- reżyser. w Skaryszewie”, a więc innego szy Andrzej, proboszcz sąsied- A zatem skrajności: życie mię- powracamy do dzieł Ingmara sze dzieła filmowe powstawa- Mieczysław Voit i Lucyna Winnicka w filmie Film, budzący kiedyś ta- opowiadania Iwaszkiewicza, niej parafii. Grający go Krzysz- dzy sacrum a profanum, aż do Matka Joanna od Aniołów, reż. Jerzy Kawalerowicz Bergmana, Roberta Bressona ły zawsze na pograniczu tych kie kontrowersje, dzisiaj oglą- chcąc ratować duszę partyzan- tof Majchrzak zdobył mnie już ostatniego krzyku. Na proś- czy Andrieja Tarkowskiego. dwóch sfer.

16 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 17 Wydarzenia: Europejskie Nagrody Filmowe Festiwale w Polsce: Etiuda&Anima Ożywić Dagmara Ida-alna Romanowska nagroda Łukasz Maciejewski magię fragmentów filmów nominowa- z którymi rozmawiałem w cza- To były niezwykłe chwile. Na żywo mo- nych do nagród, zapamiętuje- sie trzydniowego pobytu w sto- Kilkuletni chłopiec wpatruje się w ekran. my głównie ją” – wspominała licy Łotwy podkreślali, że od głem oglądać triumf polskiego kina pod- Agnieszka Holland. lat nie oglądali polskiego fil- Jaka to wspaniała twarz dla reżysera! W czarodziejską noc, po mu, który byłby jednocześnie Oczy, usta, policzki – każdy milimetr tej czas najważniejszej imprezy filmowej w ogłoszeniu wyników, pol- tak mocno osadzony w naszej Europie. Ida wygrała w niemal wszystkich ska delegacja w Rydze nie- rzeczywistości, ale i uniwersal- buzi odzwierciedla przeżywane emocje: mal oszalała ze szczęścia. Roz- ny, mówił o kwestiach zasadni- kategoriach, w których była nominowana promieniony Janusz Zaor- czych bez żadnych upiększeń, zaciekawienie, niepokój, radość… do Europejskich Nagród Filmowych. Otrzy- ski powtarzał, że to była „Ida- surowo, niemal ascetycznie, -alna impreza”. Ida-alnie wy- bez zbędnych fajerwerków for- edycję Festiwalu dę lekko zdominowała Ani- mała statuetki za najlepszy film, reżyserię padło też zwieńczenie dzie- malnych. Niemal wszyscy moi Etiuda&Anima Bo- ma. Studenckich prób fabu- (Paweł Pawlikowski), scenariusz (Paweł sięcioletniej działalności Pol- rozmówcy podkreślali również 21.gusław Zmudziń- larnych i dokumentalnych by- skiego Instytutu Sztuki Fil- bezbłędną reżyserię, wspaniałe ski zainaugurował prezenta- ło 48. Animacji – zrealizowa- Pawlikowski i Rebecca Lenkiewicz), zdjęcia mowej pod dyrekcją Agniesz- zdjęcia do Idy, oraz wybitne ak- cją ujmującego krótkometrażo- nych zarówno przez debiutan- (Ryszard Lenczewski i Łukasz Żal) oraz ki Odorowicz, ale i zamknięcie torskie kreacje – z Agatą Kule- wego dokumentu Par desmit tów, jak i wielkich pokroju Je- pierwszego etapu drogi produ- szą na czele. minutem vecaks (1978) Herza rzego Kuci (uhonorowana dostała nagrodę publiczności. cenckiej Piotra Dzięcioła i je- Triumf w Rydze nie zamyka Franka. „Takich przeżyć pod- Srebrnym Jabberwockym Fu- go łódzkiej firmy Opus Film złotej serii filmu Pawła Pawli- czas tego festiwalu państwu ga na wiolonczelę, trąbkę i pej- z Ewą Puszczyńską na czele. kowskiego. Niemal codzien- życzę” – dyrektor podsumował zaż) czy Piotra Dumały (Ho- Brutus, reż. Svetlana Filippova adnych szans z Idą nie historii, której reżyser się nie Europejskie Nagrody Filmo- nie docierają kolejne informa- projekcję i zaprosił do udziału norowe Wyróżnienie za Hi- we (European Film Awards) cje na temat nagród dla pol- miały tak utytułowane po- przestraszył, ale z tej ciemno- w kolejnej przygodzie: podró- popotamy) – aż 74. Ta forma my m.in. Gustawa Holoubka, wprowadzał w świat dokumen- przyznawane są przez Europej- skiej produkcji. Po kilkudzie- zycje jak Turysta Rube- ści bije filmowa jasność, świa- ży w czasie do XIX wieku. Ra- królowała również wśród po- Tadeusza Nalepę, Zbigniewa tu. Tadeusz Lubelski przybliżył Ż ską Akademię Filmową (Eu- sięciu wyróżnieniach na świa- na Östlunda, Zimowy sen Nurie- tło”. zem z Terrym i Deborah Bor- kazów towarzyszących i spo- Rybczyńskiego, Andrzeja Waj- mniej znane, krótkometrażowe ropean Film Academy - EFA), towych i europejskich festiwa- go Bilge Ceylana, Lewiatan An- „Filmy robi się z potrzeby tonami (autorami książki „Be- tkań z mistrzami. Krótkie ani- dę, Janusza Kondratiuka, Bar- oblicze francuskiej Nowej Fali, zrzeszającą najwybitniejszych lach, rewelacyjnych wynikach drieja Zwiagincewa, Nimfoman- serca, ja nigdy nie kalkulowa- fore the Movies” i bohatera- macje, opowiadające o I woj- barę Krafftównę i Irenę Kwiat- a Wiesław Godzic zastanawiał europejskich reżyserów, opera- frekwencyjnych, Ida zbie- ka Larsa von Triera, Locke Ste- łem, a Ida dodatkowo rodzi- mi dokumentu Magiczne ży- nie światowej, zwieńczyły wie- kowską). się nad współczesnym dzien- Fot. MFF Etiuda&Anima torów, kompozytorów, aktorów, ra najwyższe laury od amery- vena Knighta, czy Two Days, ła się w wielkich bólach – ten cie. Opowieść o American Ma- czór otwarcia, pełne metraże – Pomostem pomiędzy Ani- nikarstwem. Mariusz Szczygieł scenografów itd. Prezyden- kańskich stowarzyszeń filmo- One Night braci Dardenne. sukces zachwyca mnie i onie- gic-Lantern Theater Marcina głośne Cheatin’ Billa Plympto- mą i Etiudą okazały się opowiadał zaś o tym, jak czu- tem EFA jest niemiecki reżyser wych. Ich konsekwencją po- Liv Ullman, wręczając na- śmiela” – mówił wzruszony Pa- Giżyckiego i Petera O’Neilla) na, Rocks in My Pockets Signe łączący obie te formy film je się jako autor, którego dzie- Wim Wenders, a przewodni- winna być nominacja do Osca- grodę Pawłowi Pawlikowskie- weł Pawlikowski. oraz wokalistką Nancy Stewart Baumane czy film-odkrycie fe- Seth’s Dominion Luca Cham- ło, „Gottland”, zostało przedsta- czącą zarządu Agnieszka Hol- ra, a także – miejmy nadzieję – mu, powiedziała: „Ida jest fil- „Ida jest inna, bardzo się wy- można było posmakować spek- stiwalu w Annency The Boy berlanda, opowieść o kanadyj- wione w innym medium. land, witana w Rydze jako je- sam Oscar. Fot. EFA/Riga2014/Otto Martins Fot. EFA/Riga2014/Otto mem mówiącym o mrokach różnia, nawet oglądając montaż taklu kinowego sprzed wyna- and the World Alêgo Abreu skim autorze komiksów, a tak- Swoistym ukoronowaniem den z najważniejszych twórców Europejska Nagroda Filmo- lazku braci Lumière. Latarnia – wypełniły kolejne dni. Ani- że… wykład mistrzowski Piotra tego filmowego święta, hoł- kina światowego. Wspaniale wa dla Idy w kategorii najlep- magiczna, piosenki wykonywa- macja była głównym tematem Dumały. Twórca Zbrodni i ka- dem złożonym X muzie, stał przygotowana ceremonia od- szy film roku to drugie tego ne przez Stewart i performance warsztatów Marty i Cezarego ry podzielił się z widzami do- się pokaz obrazu montażowe- była się już po raz dwudziesty rodzaju wyróżnienie dla pol- Bortona ożywiły szklane klisze Skrockich, Joanny Jasińskiej- świadczeniami z planu Ederly, go Final Cut: Hölgyeim és ura- siódmy, a poprzedziło ją szereg skiego kina w historii impre- Josepha Boggsa Beale’a (1841- -Koronkiewicz oraz ­Platige kolejnego po Lesie, projektu im. Jego twórca, György Pálfi, atrakcji dodatkowych, między zy. Dwadzieścia sześć lat temu 1926) i nadały ton całemu festi- Image. Mariusz Wilczyński, aktorskiego w swojej karierze. utkał swoją historię z ujęć za- innymi benefis Agnes Vardy tę nagrodę otrzymał Krzysztof walowi. Na tej edycji wyjątko- dzieląc się bardzo osobisty- Wybitnych gości było zresz- czerpniętych z około 500 arcy- (nagroda za całokształt twór- Kieślowski za Krótki film o za- wo łatwo można było odnaleźć mi, niejednokrotnie wzruszają- tą w Krakowie więcej. O swo- dzieł światowego kina. Daw- czości), spotkania i warsztaty bijaniu. Jako świeżo upieczo- w sobie dziecko z filmu Fran- cymi wspomnieniami, przed- jej pracy opowiadali animato- no nie widziałam publiczności z gośćmi ceremonii. Wszędzie, ny członek Europejskiej Aka- ka. Kino znowu stało się nie- stawił zebranym robocze ani- rzy Daniel Greaves oraz Dmitri tak żywo reagującej, tak wie- na każdym kroku, słyszałem demii Filmowej nie mogłem zwykłym doświadczeniem. matiki z Zabij to i wyjedź z te- Geller. Grzegorz Królikiewicz lu widzów, którzy zostali na sa- komplementy pod adresem fil- wymarzyć sobie lepszego star- Jak co roku, program wypeł- go miasta (przypomnijmy: odebrał Specjalnego Złotego li do samego końca napisów! Paweł Pawlikowski z Europejską Nagrodą Filmową mu Pawlikowskiego. Krytycy, tu! niły dwa konkursy, choć Etiu- w obsadzie głosowej usłyszy- Dinozaura. Marcin Koszałka Magia!

18 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 19 Festiwale w Polsce: NURT Festiwale w Polsce: Ale Kino! DokumentalnyMaria Malatyńska Poznańskie Jerzy Armata Listopadowy, kielecki NURT, czyli XX Ogólno- polski Niezależny Festiwal Form Dokumen- Koziołki – talnych był tym razem mocno zanurzony w w samo południe jubileusze. Już jego własna numeracja niosła pokusę świątecznego spojrzenia w przeszłość. czas Codziennie, w samo południe, na wieży A jeśli dodać do tego rocznicowe tematy doku- poznańskiego Ratusza bodą się koziołki. mentów, a tych „okrągłych obchodów” było Nie inaczej było 6 grudnia ubiegłego w tym roku szczególnie wiele – to może się co roku, w dzień wręczenia nagród 32. najwyżej rodzić pytanie, czy w tym nadmiarze edycji Międzynarodowego Festiwalu przeszłości było miejsce na chwilę współcze- Filmów Młodego Widza Ale Kino! Starcie sną? Ale spokojnie, było. Formy dokumental- koziołków dało sygnał do rozpoczęcia – w ne są różnorodne nie tylko w samym języku przepięknej renesansowej Sali Wielkiej, Punkt wyjścia, reż. Michał Szcześniak swojego kina, ale i w tematach. Tym bardziej, która przed laty służyła jako miejsce obrad że dokumenty, jak to dokumenty: mówią nie wyróżniony został rozkosz- renach świętokrzyskich. Na- sądu miejskiego w sprawach zagrożonych ny, teledyskowy obraz Mame- groda Publiczności poszła Daleko, daleko, reż. Esben Toft Jacobsen tylko o faktach, ale i o ludziach. la Tadeusza Woźniaka, gdzie jeszcze głębiej w historię: to najwyższymi wyrokami – festiwalowej gali. głównym bohaterem stał się Jeżeli zapomnimy o nich Ada- Nagrodę Jury Nauczycie- organizatorzy poznańskiego jego własny syn z zespołem ma Sikorskiego, obraz ­rzezi li oraz laur ECFA (European festiwalu. iedyś ten festiwal po- talnych potrzeb. Zaskocze- Downa. Takie to były filmy! wołyńskiej, odtwarzany po- Munka-SFP Fot. Studio głoszono „wyroki” su i nieoczekiwanych zwro- Children’s Film Association) Do Poznania jeżdżę już bli- wstawał przeciwko de- niem okazały się filmy o tema- Najwyższą Nagrodę – Złoty przez badania archeologiczne. ośmiu (!) składów ju- tów akcji – fabuła o przygodach otrzymał ten sam film – Jack sko czterdzieści lat (histo- cyzjom administracyj- tyce niemal prywatnej. W ro- Nurt otrzymał bardzo współ- Nagrodę Ministerstwa Kul- rorskich, laureaci ode- 10-letniego „superbohatera”, i mechanika serca Mathia- ria Ale Kino! jest dłuższa, niż K O Fot. MFFMW Ale Kino! nym wokół polskiego doku- li głównej był człowiek, przed- czesny i bardzo osobisty por- tury i Dziedzictwa Narodo- brali nagrody, po czym uda- a wśród filmów młodzieżowych sa Malzieu i Stéphane’a Ber- wskazuje na to numer edy- mentu, ale zawsze w zgodzie stawiony z imienia i nazwi- tret morderczyni, kreślony wego otrzymał film histo- li się specjalnym tramwajem – hiszpańska Noc ponchonga- li, błyskotliwa francusko-bel- cji). Perfekcyjna organizacja, ze swobodnym geniuszem te- ska, a w treści – coś, co było je- w momencie jej wyjścia z wię- ryczny, nazwany przez swoje- na krótką przejażdżkę po Po- sów Roberta Buesco, inicjacyj- gijska animacja o potrzebie znakomity i zróżnicowany go gatunku. Nic więc dziw- go najbardziej intymną spra- zienia. Film Punkt wyjścia Mi- go ­reżysera, Michała Bielaw- znaniu, a wieczorem stawili na opowieść o grupie nasto- uczuć, a trofeum Stowarzysze- program, wspaniała atmosfe- nego, że i tym razem osob- wą. A do takiego zwierzenia chała Szcześniaka, wyprodu- skiego skromnie: 1989. ­Młody się gromadnie w Sali Wielkiej latków. nia Filmowców Polskich uho- ra – to główne cechy tej im- ne wspomnienia poświęco- trzeba dorosnąć. Najlepiej wi- kowany przez Studio Munka- reżyser zachwycił idealnym Centrum Kultury „Zamek” na Jury Młodych swymi trofe- norowane zostały: wspomnia- prezy. Tak było i tym razem, ne były temu, co dla festiwa- dać to w filmach o ludziach -SFP, jest rodzajem spowie- wyczuciem siły materiałów drugą część gali, w której rej ami – statuetkami Marcina – ny X + Y oraz niezwykle atrak- zatem – nic nowego. Nie, nie, lu zawsze ważne: sztuce Ma- niepełnosprawnych. O mło- dzi tej młodej kobiety przed ­archiwalnych. Ale znaczenie wodził Jerzy Moszkowicz, dy- uhonorowało francuski przej- cyjna wizualnie ekranizacja nowości także się pojawiły… cieja Szumowskiego, który był dych rodzicach opiekujących starą panią na wózku inwa- nie tylko gatunkowe, ale nie- rektor festiwalu. Złote Kozioł- mujący dramat z życia 17-latek popularnej bajki Hansa Chri- Po raz pierwszy zorganizo- przy naszych początkach, a ja- się w sposób bardzo profesjo- lidzkim, którą dziewczyna, mal polityczne może mieć ki dla najlepszego filmu pełno- Oddychaj Mélanie Laurent oraz stiana Andersena – To pewna wano sekcję Impuls, poświę- ko odkrywca „Polski zza siód- nalny i z wielką miłością syn- w ramach zajęć resocjaliza- Nagroda Stowarzyszenia Fil- metrażowego dla dzieci przy- irlandzką krótką animację Coda wiadomość Joanny Jasińskiej- coną problemom e@migra- mej miedzy” był mistrzem kiem podłączonym do wszel- cyjnych opiekuje się. Ciem- mowców Polskich: to Obiet- padły uroczej szwedzko-duń- Alana Holly’ego, poświęconą -Koronkiewicz. cji. Jej uczestnicy – naukow- prawdy poznawanej obrazem. kich, możliwych kabli. Mo- na barwa obrazów, intymność nica dzieciństwa Piotra Mo- skiej animacji Daleko, daleko sprawom… ostatecznym. Mar- Warto wspomnieć, że laure- cy, pedagodzy, widzowie – A w osobnej imprezie zajrzeli- że to właśnie miłość sprawi- zwierzeń, świadomość zbrod- rawskiego i Ryszarda Kaczyń- Esbena Tofta Jacobsena, zaś cinki zaś, nagrody Jury Dziecię- atem Platynowych Koziołków opierając się na wybranych śmy też do pierwszych filmów ła, że niemowlak obchodzi na ni – to wszystko tworzy uni- skiego. Realizowane przez kil- za najlepszy obraz dla mło- cego, przypadły X + Y Morga- został tym razem Krzysztof filmach i spektaklach teatral- Marcela Łozińskiego, by zo- ekranie pierwszą rocznicę uro- wersalne i głębokie studium kanaście lat (niczym wg re- dzieży uznano amerykański na Matthewsa, brytyjskiej bra- Gradowski, autor ekraniza- nych, dyskutowali o niepo- baczyć jeszcze raz zasady two- dzin? (Nasza klątwa Tomasza ­wychodzenia z mroku, o ­sile, cepty Kazimierza Karabasza) Głos pozbawionych głosu Ma- wurowej opowieści o młodym cji przygód Pana Kleksa, bo- kojącym zjawisku przenosze- rzącego się wtedy nowego do- Śliwińskiego). O kobiecie, któ- niemalże… prozy Dostojew- amerykańskie dzieje polskie- ximóna Monihana, przejmują- geniuszu matematycznym, hatera bestsellerowych ksią- nia się młodych ludzi w głąb kumentu. Bo to wszystko jest rej rak zniszczył twarz i o jej skiego. ­Nagrodą Srebrny Nurt go rodzeństwa przysposobio- cą – i przedstawioną w sposób mającym pewne trudności żek Jana Brzechwy. „Magicz- wykreowanej cyfrowo wirtu- wciąż nadspodziewanie aktu- świadomie samotnym czeka- uhonorowano współczesno-hi- nego przez amerykańskich niekonwencjonalny (bez słów) w codziennym kontakcie na i przyjazna szkoła z filmo- alnej rzeczywistości. Bo po- alne. Wśród 34 filmów konkur- niu na protezę (Po drugiej stro- storyczne Polowanie na kata rodziców, pokazały samot- – historię dziewczynki o bar- z otoczeniem oraz krótkiej wej baśni Krzysztofa Gradow- znański festiwal to nie tylko sowych były rożne propozycje. nie lustra Izabeli Szukalskiej), Doroty Kosierkiewicz – moc- ność, przemoc, upokarzanie dzo ograniczonym słuchu. przewrotnej fabule irlandzkiej skiego, wyprzedzająca o wie- miejsce fantastycznej zaba- Rożne formalnie i tematycz- o radosnym i optymistycz- ną opowieść o ściganiu, przez i wszystko to, co skutecznie W kategorii krótkich metra- Rúbaí Louise Ní Fhiannach- le lat Hogwart, będzie wzo- wy, ale i pogłębionej reflek- nie. Pogrupowane, jak to tra- nym małżeństwie ociemniałej niemal cały powojenny czas, obala przed nami „amerykań- ży dla dzieci statuetkę Złotych ty o ośmioletniej dziewczynce, rem miejsca, któremu chęt- sji, której impulsem mogą się dycyjnie na tym festiwalu, wła- dziewczyny i chłopaka po uda- Alberta Szustera, dawnego hi- ski mit”. Kino wciąż daje dużą Koziołków zdobył Bursztyno- która odmawia wzięcia udzia- nie powierzylibyśmy eduka- stać starannie wyselekcjono- śnie tematami, były idealnym rze (Niepogodzeni Aliny Mro- tlerowskiego oprawcy, mordu- szansę różnym procesom de- wy amulet Matthew Moore’a, łu w uroczystości pierwszoko- cję naszych dzieci” – uzasad- wane – atrakcyjne, ale i mą- lustrem wszelkich dokumen- wińskiej). Wśród tych filmów jącego ludność cywilną na te- mistyfikacyjnym. australijska – pełna suspen- munijnej. nili swój wybór, jakże trafnie, dre – filmy.

20 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 21 Festiwale w Polsce: Watch Docs Festiwale w Polsce: Festiwal Filmu Niemego Dokument z Sundance Dagmara najlepszy Obrazy Romanowska także w Warszawie Marcin Zawiśliński rzeczywistości

O najważniejsze laury, odbywającego się już po Obrazy rzeczywistości – pod takim raz czternasty Międzynarodowego Festiwalu właśnie hasłem upłynęła 15. edycja Filmowego Watch Docs. Prawa Człowieka w Festiwalu Filmu Niemego w Krakowie. Filmie, rywalizowało w tym roku trzynaście dokumentów. Główną nagrodę otrzymali ie dokonania niemiec- wa czy Mijają godziny (1926) twórcy Rich Hill – Andrew Droz Palermo i Tracy kich ekspresjonistów, Alberta Cavalcantiego. Po raz Namerykańskich mi- kolejny wielkim zaintereso- Droz Tragos. strzów slapsticku czy monu- waniem cieszył się przedsta- mentalnego dramatu, a skrom- wiany w trakcie minionych ne i mniej znane, a przez to edycji zestaw Obrazy Krako- uzasadnieniu wer- oraz precyzyjny styl i przyjęta jeszcze bardziej intrygują- wa, na który złożyły się filmi- dyktu, jury (Sinai metoda pracy, która pozwoliła ce dokumentalne rejestracje ki z lat 1913-1929. WAbt, Gennady Ko- stworzyć dokumentalne świa- świata z pierwszych dekad mi- Miejskie symfonie przepla- fman, Dorota Masłowska, Do- dectwo głęboko zakorzenione- Whitey: United States of America v. James J. Bulger, reż. Joe Berlinger nionego wieku, stały się tema- tały się z dalekimi wyprawa- minika Prejdova i Toril Simon- go w społeczeństwie rasizmu”. tem przewodnim krakowskie- mi. Odrestaurowany cyfrowo sen) napisało, że film ten „udo- Drugie wyróżnienie powędro- go święta kina niemego. Gosz- obraz Południe (1919) Franka Film tego wybitnego amery- wadnia, że naruszenia praw wało do Talala Derkiego. Zre- nych w Nowogardzie, Czarnem czące i organizujące je Kino Hurleya przybliżył ekspedy- kańskiego filmowca Mapping na fasadzie Pałacu Pod Baranami człowieka zdarzają się nie tyl- alizowany przez niego doku- Whitey: i Goleniowie na przełomie lat Pod Baranami zamieniło się cję sir Ernesta Shackletona na ko w sytuacjach głębokich kry- ment o młodych syryjskich ­United States of America v. 80. i 90. ubiegłego wieku, na na kilka dni w wehikuł czasu biegun południowy. Pasja oraz zainauguro- wódź (2013) Billa Morrisona – by nie towarzysząca jej mu- zysów, ale właściwie wszędzie rewolucjonistach Powrót do James J. Bulger fali rewolucji społeczno-po- i pozwoliło nam posmakować walka z własnymi słabościami wał tegoroczny Watch Docs. skomponowanym z materia- zyka. Różnorodne współcze- wokół nas. Film portretuje zde- Homs – w opinii jury – ukazuje lityczno-gospodarczej w Pol- życia naszych pradziadów. i siłami przyrody były tema- prawowane społeczeństwo, „filmowany z bliska, poruszają- Natomiast w kolejnych dniach sce. Na festiwalu pokazano łów ­found footage opowieści sne aranżacje i improwiza- Jak zawsze, pomysłodawcy tem The Epic of Everest (1924) o kataklizmie, który w 1927 ro- cje, jazz i eksperyment, melo-

widzowie mogli obejrzeć czte- Docs Film Festival Fot. Watch gdzie ci najbardziej bezbronni cy obraz człowieczeństwa pod- też – w ramach retrospektywy wypełnili program mnóstwem Johna Noela – o członkach otrzymują najmniej wsparcia. czas wojny. To surowy, wstrzą- ry inne dzieła tego reżysera. „Ukraina 2014” – filmy dotyczą- ku zniszczył olbrzymie tereny die etniczne i klasyczny wy-

atrakcji. Na wewnętrznej fasa- trzeciej w historii wyprawy na Fot. Emilian Aleksander Wśród nich słynny Under Afri- nad Missisipi. stęp taperski wieloletnie- Urzekających bohaterów fil- sający i odważny dokument, ce m.in. niedawnych wydarzeń dzie Pałacu Pod Baranami po- Mount Everest, a także Turksib , w którym świato- Chwile grozy rozładowały go przyjaciela festiwalu, pro- mu obserwuje tu kamera, która będący niezwykłym osiągnię- can Skies na Majdanie (dokument Czar- dziwiać można było inspirowa- (1929) Wiktora Turina – o gi- wej sławy piosenkarz i muzyk lżejsze pokazy. Uśmiech towa- fesora Lesława Lica, stały wydaje się być zawsze obecna, ciem sztuki filmowej”. Nato- na księga Majdanu) oraz sy- ny kinem niemym mapping. gantycznej budowie magistrali rockowy Paul Simon powra- rzyszył m.in. seansowi Nie tyl- się łącznikiem pomiędzy hi- we właściwym miejscu o wła- miast widzowie, którzy w tym tuacji w obwodzie donieckim Nocami bawiono się w klubie kolejowej pomiędzy Turkiesta- ca do RPA, gdzie 25 lat temu, ko krykiet, czyli sport w epoce storią i teraźniejszością. Ta- ściwym czasie”. Przypomnij- roku (w przeciwieństwie do i ługańskim (różne materiały festiwalowym Betel. Najważ- nem i Syberią. Wielbiciele kul- a więc w czasach bojkotu po- króla Edwarda, na który zło- ką rolę spełniły też film Jo- my, że wspomniany dokument, poprzednich lat) bywali na reporterskie). Na koniec warto niejsze były, oczywiście, filmy. tury bałkańskiej nie mogli nie łudniowoafrykańskiego reżi- żyły się niedawno odnalezio- anny Rój – Okruchy Krako- prezentujący trudne życie trój- Watch Docs nieco rzadziej, za też wspomnieć o dwóch wykła- Zdominowały je trzy tematy: obejrzeć reportażowego Kala- mu przez artystów, zdecydo- ne filmiki o aktywnościach ru- wa – odpowiedź na ogłoszo- ki nastolatków na dalekiej ame- najlepszy film festiwalu uznali dach mistrzowskich: prof. Pau- portrety miast, sport i podróże. baka (1930), w którym dzien- wał się nagrać kultowy dziś al- chowych uprawianych przez ny przez Kino Pod Barana- rykańskiej prowincji, wygrał norweskie Rodzeństwo jest na la Scheffera (twórca prezen- Przypomniano m.in. legen- nikarz Fred von Bohlen-Hege- bum „­Graceland”. Brytyjczyków w latach 1901- mi i Fundację Dla Kina kon- również festiwal w Sundance zawsze Frode Fimlanda. towanej na Watch Docs­ Zie- darnego Człowieka z kame- wald zajrzał z kamerą m.in. do Warto też wspomnieć o nie- 1907. Żywiołowo reagowano kurs oraz warsztaty „Baran- w 2014 roku. Najważniejszym, pozakon- mi obiecanej), który opowia- rą filmową (1928) Dżigi Wier- tętniącego różnymi kulturami zwykle interesującej w tym ro- na projekcji pod hasłem Bicy- ki w niemym kinie” – skiero- Przyznano też dwa specjal- kursowym oczywiście, wyda- dał o współczesnych modelach towa i awangardowy Ber- Sarajewa, ale i za mury słyn- ku sekcji „Nowe filmy pol- kle, welocypedy, rowery…, w ra- wane do najmłodszych wiel- ne wyróżnienia. Pierwsze trafi- rzeniem 14. edycji stołeczne- wielokulturowości, oraz Fer- lin, symfonię wielkiego mia- nych, wypełnionych spoko- skie”. W jej ramach widzowie mach której pokazano powsta- bicieli X muzy. Kto sądzi, ło w ręce Eszter Hajdú za Wy- go festiwalu była retrospekty- nanda Melgara (reżysera ta- sta (1927) Waltera Ruttman- jem monastyrów w Meteorach. obejrzeli m.in. , doku- łe w okresie od 1901 do 1928 że w dobie rozbuchanych rok na Węgrzech. Jury zauwa- wa twórczości Joe Berlinge- Był bunt kich filmów jakTwierdza , za na. Obok tych tytułów zna- Organizatorzy pamiętali też ment Małgorzaty Kozery, opo- roku mini-dokumenty i peł- efektów specjalnych i tech- żyło i słusznie doceniło w nim ra – laureata tegorocznej na- którą zdobył Złotego Lampar- lazło się miejsce na rzadziej o słynnym Nanuku z północy wiadający historię najwięk- ne gonitw komedyjki z rowe- niki 3D, sztuka niema niko- „radykalny przykład cinéma grody festiwalu im. Marka No- ta na MFF w Locarno oraz Lot prezentowane: À propos Nicei (1922) Roberta J. Flaherty’ego szych zamieszek więziennych rem w tle. go już nie oczaruje, ten nie był vérité”. W ocenie jurorów ten wickiego, przyznawanej za wy- specjalny), który przyjechał do (1930) Jeana Vigo, Montpar- oraz o niecodziennym fil- w powojennej Europie, do ja- Ta magiczna podróż w cza- w Krakowie. Kolejna edycja fe- film charakteryzuje „forma bitne osiągnięcia w ukazywa- Warszawy ze swoim najnow- nasse (1929) Eugène’a Desla- mie montażowym Wielka po- idealnie dopasowana do treści niu praw człowieka w filmie. kich doszło w zakładach kar- szym filmemSchron . sie nie byłaby tak żywa, gdy- stiwalu już… aż za rok!

22 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 23 Nagrody: Nagrody SFP Nagrody: Nagrody SFP Andrzej Wajda Albina Barańska Najbliższa sercu nagroda Czarodziejka z krainy kina Andrzej Bukowiecki Andrzej Bukowiecki

sze ryzykowali konsekwencja- nacisk na delegatów. Majew- się z jej dramatycznego dzie- Pora­ umierać, a głównie w de- Laureat Oscara za całokształt twórczości, mi. Dlatego ta nagroda jest dla ski został prezesem i radził so- „Jesteśmy czarodziejami przedmiotu” – ciństwa. Urodzona w Tagan- koracji wnętrz do około sie- mnie najcenniejszą ze wszyst- bie w trudnych czasach. Po rogu w ZSRR, w rodzinie Ro- demdziesięciu filmów i seria- Andrzej Wajda, mówi, że Nagroda Stowarzy- kich, jakie otrzymałem za fil- nim, na progu wolnej Polski, powiedziała o dekoratorach wnętrz. Sama sjanki i Polaka, żyła w strachu li. Są wśród nich dzieła Jerzego my” – mówi reżyser. i gdy ta, w 1989 roku, stała się słynie z tego, że z „gołych ścian” wyczaro- przed terrorem stalinowskim, Antczaka (Chopin. Pragnienie szenia Filmowców Polskich jest mu szczegól- W 1978 roku Andrzej Waj- faktem, nowych dróg szuka- a po wywiezieniu w czasie miłości), Ryszarda Bera (Lal- nie bliska, gdyż bliskie jest mu samo Sto- da został prezesem SFP. „Na li prezesi Jan Kidawa-Błoń- wuje różnymi przedmiotami, od mebli po wojny na roboty do Niemiec – ka), Feliksa Falka (Był jazz), zjeździe, który z wyboru dele- ski i Jerzy Domaradzki. Popie- przed hitlerowcami oraz bom- Jerzego Hoffmana Ogniem( warzyszenie, które zawsze walczyło o silną gatów powierzył mi tę funkcję, ram działalność obecnego pre- drobiazgi, pomieszczenie, które wygląda bami z alianckich samolotów. i mieczem), Janusza Morgen- pozycję polskiego kina. w uznaniu zasług Jerzego Ka- zesa Jacka Bromskiego, któ- na użytkowane od lat. I wiele mówiące o Po wojnie, ukończywszy sterna (Mniejsze niebo), Mar- walerowicza uczyniliśmy go ra od początku zmierzała m.in. Państwowe Liceum Sztuk Pla- ka Nowickiego i Jana Rybkow- Prezesem Honorowym. Nato- do poprawy sytuacji material- jego lokatorach. stycznych w Łodzi, projekto- skiego (Kariera Nikodema Dy- miast moja rola była trudna, nej weteranów polskiego kina. wała dywany. Potem praco- zmy). Jest też kilka seriali z lat towarzyszenie Filmow- matografią zebrały się chmu- bo nie miałem bliższych kon- Na jego ręce kieruję podzięko- wała w Państwowej Wyższej ostatnich. „Na Albinie Barań- ców Polskich powstało ry. Rozwiązano większość taktów z władzą, a teraz to ja wanie za Nagrodę Stowarzy- przykład takie- którego dotknie swą ręką, na- Szkole Filmowej i tam, two- skiej zawsze mogłem polegać, w 1966 roku. Pierwszym względnie autonomicznych musiałem z nią walczyć o fil- szenia Filmowców Polskich. go wyczarowania biera życia i sprawia wrażenie, rząc czołówki oraz scenogra- to świetny fachowiec i wspa- S niech posłuży Hor- że to życie w nim trwa, że tęt- niała koleżanka, po prostu fan- prezesem został Jerzy Kawa- zespołów filmowych. Nowe my kolegów. Było o co się bić, Jest dla mnie tym cenniejsza, Za fie do etiud studenckich, po- lerowicz. „Już wcześniej, jako nadzorowali aparatczycy. Po bo rozkwitało kino moralne- że obserwowałem pracę Jerze- ror w wesołych bagniskach An- ni. Przy czym w swojej pracy łknęła bakcyla kina. Pierwsze tastyczna babka!” – stwierdza szef zespołu «Kadr», bronił na- Grudniu ‘70 początkowo kli- go niepokoju. Kiedy nadszedł go Kawalerowicza w SFP i sam drzeja Barańskiego, męża ar- Albina zawsze bardzo szanuje kroki w filmie profesjonalnym Jerzy Hoffman. szych filmów, które przeważ- mat wokół kina się polepszał. Sierpień ‘80 roku, SFP spowo- dołożyłem swoją cegiełkę, tystki. Zdjęcia realizowano koncepcje reżyserów i sceno- stawiała w 1960 roku na planie Albina Barańska ma wielo- nie były nie po myśli władzy, „Namówiłem odsuniętych kie- dowało, że kamery towarzyszy- więc wiem, jak wiele SFP zna- w pałacyku, który był przed- grafów” – dodaje Andrzej Ba- Marysi i krasnoludków, w re- letni staż członkowski w Sto- przed jej zakusami. Walczył rowników Zespołów na pró- ły historycznym wydarzeniom czy dla naszego środowiska, tem w opłakanym stanie. „Al- rański. żyserii scenografa Jerzego warzyszeniu Filmowców Pol- o nie także, będąc prezesem bę ich odzyskania. Powiodła w Stoczni Gdańskiej. Dzię- a tym samym, jak dużą wagę lan Starski nie mógł wyjść Choć nasza laureatka świet- Szeskiego i Konrada Paradow- skich. SFP” – mówi się, m.in. dlatego, że poparło ki temu powstały ważne filmy ma przyznawana przez nie do- z podziwu, że żonie udało się nie radziła sobie w kinie kre- skiego. Pierwszym mistrzem Andrzej ją SFP. W 1972 roku powstał dokumentalne Robotnicy ‘80 roczna Nagroda”. przeobrazić zdewastowany acyjnym, zyskując wielką przy- Albiny Barańskiej stał się de- (Także na podst. wywiadu Łuka- obiekt w miejsce zamieszkane chylność Wojciecha Jerze- sza Maciejewskiego z Albiną Barań- Waj- Zespół «X», kierowany przeze i Sierpień – podkreśla Wajda. Andrzej Wajda, wybitny korator wnętrz Marek Iwasz- ską w „Kwartalniku Filmowym”, nr 74 da. mnie, który skupiał głównie W stanie wojennym SFP zo- reżyser filmowy i teatralny, i zadbane” – mówi reżyser. go Hasa, który zaangażował kiewicz i to on odkrył w niej z 2011 roku.) Po przyszłych twórców kina mo- stało zawieszone. Na wznowie- współtwórca polskiej szkoły Horror w wesołych bagni- ją do Osobistego pamiętnika potencjał twórczy. Potencjał, Mar- ralnego niepokoju. Po dwóch nie działalności władza zgo- filmowej. W 2000 roku otrzy- skach to drugi film, który przy- grzesznika przez niego same- który wykorzystała w projek- cu ‘68 latach narodził się Festiwal dziła się w 1983 roku, po tym, mał Oscara za całokształt niósł Albinie Barańskiej na- go spisanego i Niezwykłej po- tach kostiumów do II serii grodę na Festiwalu Polskich nad Polskich Filmów Fabularnych. jak Andrzej Wajda, w mię- twórczości. Cztery filmy ar- dróży Baltazara Kobera, reży- telewizyjnego Klubu pro- kine- Jego edycje i towarzyszące im dzyczasie pozbawiony Ze- tysty: Ziemia obiecana, Pan- Filmów Fabularnych w Gdy- serzy cenili ją szczególnie za fesora Tutki, Boksera Ju- Fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP Fot. Małgorzata fora SFP odegrały ważną rolę społu „X”, podał się do dy- ny z Wilka, Człowiek z żelaza ni, obok Kawalerskiego życia przywiązanie do realizmu. Sta- liana Dziedziny i Kara- w konsolidacji środowiska” – misji. „Uznałem, że ważniej- i Katyń nominowano do Osca- na obczyźnie, również Andrze- nisław Różewicz, sam wierny te po polsku Wojciecha uważa Andrzej Wajda. sze jest istnienie naszej orga- ra dla najlepszego filmu niean- ja Barańskiego. „Wiernością w swych filmach rzeczywisto- Wójcika, w swojej współ- Na festiwalu w 1977 ro- nizacji, niż to, żebym jej prze- glojęzycznego. Laureat Złotej w oddaniu wnętrz niemieckich ści, był zachwycony, kiedy Al- pracy scenograficznej z początku XX wieku w Kawa- bina Barańska w Świadectwie przy Czterech pancer- ku Człowiek z marmuru wodniczył. Bez SFP dokończe- Palmy w Cannes, Cezara, Pol- Zdjęć/SFP Fot. Kuźnia Wajdy został pominięty nie realizacji filmów politycz- skiej Nagrody Filmowej – Orła lerskim życiu na obczyźnie za- urodzenia podniszczyła bia- nych i psie czy Jano- w werdykcie jury. nych, którą przerwał stan wo- i wielu innych nagród, zreali- chwycał się Kazimierz Kutz” – ły kołnierzyk sukienki kilku- siku, w scenografii „Dostałem za to jenny, w tym szykanowanego zował też m.in. tak głośne fil- podkreśla twórca także czter- letniej żydowskiej dziewczyn- Braciszka An- Nagrodę Dzien- Przesłuchania Ryszarda Bu- my, jak: Pokolenie (debiut), Ka- nastu innych filmów, przy któ- ki, ofiary nazizmu. „Powiedział drzeja Barań- nikarzy: cegłę, na gajskiego, byłoby niemożli- nał, Popiół i diament, Niewinni rych pracował z żoną. Niech mi, że małym zabiegiem opo- skiego oraz której podpisali we. To ja przekonałem Janu- czarodzieje, Popioły, Wszystko cię odleci mara; Kobieta z pro- wiedziałam coś przejmującego filmu Do- się także przed- sza Majewskiego do przeję- na sprzedaż, Brzezina, Wesele, wincji; Dwa księżyce; Parę o losie tego dziecka” – wyzna- roty Kę- stawiciele prasy cia ode mnie pałeczki. Nie po- Człowiek z marmuru, Pan Ta- osób, mały czas to tylko kilka ła w wywiadzie. dzie- partyjnej. Wszy- szedłem na zjazd, by nie spra- deusz, Wałęsa. Człowiek z na- z najlepszych. „Dzięki niezwy- Wyczulenie Albiny Barań- rzaw- scy sygnatariu- wiać wrażenia, że wywieram dziei. kłej intuicji Albiny, wnętrze, skiej na rzeczywistość bierze skiej

Andrzej Wajda Albina Barańska 24 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 25 Nagrody: Nagrody SFP Nagrody: Nagrody SFP Wiesława Dembińska Marek Nowicki Talent i skromność Uczeń Lipmana i Jahody Andrzej Bukowiecki Andrzej Bukowiecki

Film przyniósł Dembińskiej sterna i Smarkula Leonarda zaufaniem środowiska, sko- grafię wRejsie Piwowskiego. Dorobek laureatki, nagromadzony podczas nagrodę za dźwięk na Ogól- Buczkowskiego, a jako samo- Laureat mówi, że jego życie to trzy wyspy ro powierzyło mi ono w dwóch „Ależ ona miała przypominać nopolskim Festiwalu Filmów dzielny operator dźwięku za- kadencjach przewodnictwo brudny album rzeczywistości, blisko 50 lat pracy twórczej, obejmuje ok. 150 Krótkometrażowych w Krako- debiutowała w 1966 roku Ba- z archipelagu Kino: twórczość filmowa, Koła Operatorów, w jednej – obnażać świat zdegradowany!” filmów fabularnych i dokumentalnych. Są wie w 1980 roku. rierą Jerzego Skolimowskie- dydaktyka w Państwowej Wyższej Szkole wiceprzewodnictwo Sekcji Fil- – broni się artysta. W Czternastu dniach. Pro- go. Potem, obok siedmiu fil- mu Fabularnego, a w końcu Po świetnych zdjęciach do wśród nich dzieła Krzysztofa Kieślowskiego, wokacji bydgoskiej Grzegorza mów Wajdy, było aż szesna- Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi funkcję wiceprezesa Zarządu Dyzmy, jako że był też współ- Głównego. Pełniłem ją w la- Eberhardta i Jacka Petryckie- ście Krzysztofa Zanussiego. oraz działalność w Stowarzyszeniu Fil- reżyserem tego serialu, nie za- Marcela Łozińskiego, Ludwika Perskiego, go, z 2008, wykorzystano na- Za ścianą, Iluminacja, Barwy tach 1983-1987, praktycznie już trudniano go jako operato- Stanisława Różewicza, Andrzeja Titkowa, grania dokonane przez Dem- ochronne, Spirala, Kontrakt, mowców Polskich. w 1982 roku, kiedy SFP było ra, z obawy, że będzie ciążył bińską w 1981 roku. Dotknięcie ręki to najsłynniej- zawieszone. Sądzę, że przyczy- ku reżyserii fotografowanych Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Zanussiego Pracując w dokumencie, na- sze z nich. „Pani Wiesława niłem się do przetrwania orga- przez siebie filmów. W tej sy- i wielu innych. sza laureatka przyswoiła so- Dembińska była nie tylko wy- US wyliczył, że pracowa- kiej Szkoły Filmowej i był fo- nizacji” – uważa laureat. tuacji Nowickiemu nie pozo- bie m.in. nagrywanie dialogów bitnym operatorem dźwięku, łem 100 lat: 45 w kine- tosistą Tysiąca talarów Sta- Marek Nowicki urodził się stawało nic innego, jak prze- metodą stuprocentową, co bar- prawdziwą artystką w tym za- matografii i 55 w Szko- nisława Wohla, po rok 2002, w Warszawie w 1935 roku. Ja- rzucić się właśnie na reżyserię, Z ko syn piętnowanego przez a kamerę – co jest jego wiel- awód operatora dźwięku Muzyczny Fryderyka Chopi- dzo przydało się jej w filmie wodzie. Przede wszystkim była le” – śmieje się operator Rej- kiedy to nakręcił filmBreak dał mi wiele satysfak- na) w Warszawie. fabularnym. „Zrealizowałem i jest wyjątkową postacią. Ob- su Marka Piwowskiego, współ- Point. Zajęcia ze studentami władze działacza PPS, do ką zasługą dla kina polskiego cji. Łączył muzykę, któ- Karierę zawodową rozpo- z panią Wiesławą Dembińską darzona niezwykłym charak- twórca Chłopów (zdjęcia) i Ka- PWSFTviT rozpoczął 50 lat te- Szkoły Filmowej dostał się do- – powierzyć debiutantom. I tak Z piero za trzecim razem. Był Miłością z listy przebojów roz- ra jest moją pasją, z techniką częła w Wytwórni Filmów Do- m.in. Wszystko na sprzedaż, terem, łączy w sobie twardość riery Nikodema Dyzmy (zdję- mu. Był prodziekanem Wy- i umożliwił mi poznanie fascy- kumentalnych. Najpierw asy- Krajobraz po bitwie, Brzezinę z delikatnością, wielką do- cia, współreżyser, współscena- działu Operatorskiego oraz wtedy asystentem operatora począł karierę Piotr Sobociń- nujących ludzi” – mówi Wie- stowała doświadczonym ope- i Wesele. Cenię ją szczególnie broć i nieskazitelną uczciwość rzysta) Jana Rybkowskie- prorektorem uczelni. W 1985 w Polskiej Kronice Filmowej. ski, a Spowiedzią dziecięcia sława Dembińska, absolwent- ratorom dźwięku: Bohdanowi za to, że świetnie rozumiała, iż z dyskrecją i skromnością, co go, reżyser Widzia- roku otrzymał tytuł pro- Po studiach wdrażał się do za- wieku – Dariusz Kuc. ka Wydziału Reżyserii Dźwię- Jankowskiemu, Halinie Pasz- wszelkie starania, aby nadać u artystów jest bardzo rzadkie” dła. fesora. wodu u boku mistrzów kame- Najgłośniejszym filmem ku Państwowej Wyższej Szko- kowskiej, Zbigniewowi Wol- żywość dialogom w postsyn- – mówi Krzysztof Zanussi. Gwoli ścisło- Marek Nowic- ry. „Trafiłem do Jahody, Lip- z reżyserskiego dorobku No- ły Muzycz- skiemu. Następnie zrealizowa- chronach, nigdy nie dadzą do- W dorobku Wiesławy Dem- ści, jako dy- ki jest człon- mana, Stawickiego. Nauczy- wickiego jest jego debiut kino- nej (dziś: ła dźwięk w tak głośnych do- brych rezultatów, a podsta- bińskiej są ponadto: Dekalog plomowany kiem założy- li mnie, co warto podpatry- wy – nagrodzone na festiwa- Uni- kumentach z lat 60., 70. i 80. wą sukcesu realizacji dźwięku osiem Krzysztofa Kieślowskie- filmowiec cielem Stowa- wać w rzeczywistości i przeno- lu „Młodzi i Film” w Koszali- wer- ubiegłego wieku, jak: Ara- w filmie są nagrania stupro- go oraz trzy filmy Stanisława pracował 43 rzyszenia Fil- sić na obraz filmowy” – mówi nie w 1984 Widziadło, adapta- sy- by Zbigniewa Raplewskie- centowe, gdyż tylko one od- Różewicza: Diabeł, Anioł w sza- lata – od mowców Pol- Nowicki. cja „Pałuby” Karola Irzykow- tet go, Jazz in Poland Janu- dają pełnię emocji przeżywa- fie (nagroda za dźwięk na Fe- 1959 roku, skich. „Dzia- Odważnie odrzucił propo- skiego, ze zdjęciami Witolda sza Majewskiego, Ham- nych przez aktorów na planie stiwalu Polskich Filmów Fabu- w którym łalność w SFP zycję zadebiutowania jako au- Sobocińskiego. „Współpracę let x 5 Ludwika Perskie- zdjęciowym” – mówi Andrzej larnych w Gdyni w 1987) i Noc- ukończył to ważny roz- tor zdjęć Spóźnionymi prze- z Markiem Nowickim wspomi- go, Król Marcela Łoziń- Wajda. ny gość (wspólnie z Janem Wydział dział w moim chodniami Rybkowskiego, nam bardzo dobrze, miał skry- skiego, Z punktu widzenia Za dźwięk do Krajobrazu Czerwińskim). „Sukces realiza- Operatorski życiu. Widocz- z uwagi na słaby scenariusz. stalizowaną wizję każdej po- nocnego portiera Krzyszto- po bitwie Dembińska otrzy- cji dźwięku w filmie zależy od łódz- nie cieszyłem Zadebiutował w 1967 roku in- staci, a że jest reżyserem i ope- fa Kieślowskiego (wspólnie mała nagrodę na Lubuskim całej ekipy. Miałam szczęście Zdjęć/SFP Fot. Kuźnia się nym filmem tego reżysera – ratorem, stworzył z Witoldem z Michałem Żarneckim), Takie Lecie Filmowym w Łagowie pracować w świetnych zespo- Kiedy miłość była zbrodnią. Sobocińskim film wyjątko- Tak narodziła się ich wielo- wy wizualnie” – mówi aktorka Fot. Kuźnia Zdjęć/SFP Fot. Kuźnia miejsce Andrzeja Titkowa, Li- w 1971 roku. Wesele uważa za łach. Mnóstwo zawdzięczam lu- der Andrzeja Trzosa-Ra- największą przygodę filmową dziom, którzy życzliwie speł- letnia współpraca, której za- Hanna Mikuć. stawieckiego. swego życia. „Wspaniale by- niali moje prośby, np. wspania- wdzięczamy także Gniazdo, Obecnie Marek Nowicki wy- Doku- ło spotkać się z Wyspiańskim, łemu mikrofoniarzowi Kazi- Granicę oraz serial Rodzi- kłada realizację obrazu filmo- ment Ma- Wajdą, Radwanem i Nieme- mierzowi Kucharskiemu. A ta- na Połanieckich. wego i telewizyjnego w Wyższej rii Kwiat- nem” – tłumaczy. kich osób jak pan Kazimierz, Serialem Chłopi Nowic- Szkole Technicznej w Katowi- kow- Przygodę z fabułą rozpoczę- gotowych do poświęceń, że- ki dowiódł, że potrafi zrobić cach. Jeszcze w tym roku zjeż- skiej ła od współpracy przy realiza- bym dobrze nagrała dźwięk, tzw. piękne zdjęcia, po tym dżał na nartach z najwyższego Adam cji dźwięku w komediach Ju- było wiele” – mówi skromnie jak skrytykowano go za ce- szczytu w Dolomitach i żeglo- Karaś tro premiera Janusza Morgen- Wiesława Dembińska. lowo niewymuskaną foto- wał jachtem po Adriatyku.

Wiesława Dembińska Marek Nowicki 26 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 27 Nagrody: Nagrody SFP Nagrody: Nagrody SFP Włodzimierz Śliwiński Tadeusz Wilkosz Człowiek na „Torze” Kukiełki gwiazdami filmowymi Andrzej Bukowiecki Andrzej Bukowiecki

przy której nasza wydała mu a po nim dwa dalsze – Colar- (1958) i Westerplatte (1967) nych w TVP), reżyserzy z „To- się niemrawa, uboga drama- gol zdobywcą kosmosu (1978) Różewicza oraz Popiołów ru” i kierownik literacki Ze- Mistrz filmu lalkowego – reżyser, scenarzy- Jeden z najlepszych kierowników produkcji turgicznie, zdynamizował ru- oraz Colargol i cudowna waliz- (1965) Andrzeja Wajdy. społu, Witold Zalewski, napi- chy postaci i akcję, za co po- ka (1979). w kinematografii polskiej po 1945 roku. Ma Popioły to 21 lokacji w kraju sali do niego: „Wykazał Pan sta, autor opracowań plastycznych, sceno- chwalił go recenzent tygodni- Wersję kinową – Niezwy- i za granicą, w tym 18 z budo- przez te wszystkie lata naszej także wielkie zasługi jako były szef produkcji graf. Zrealizował ulubione seriale dziecięcej ka „Film”. kłe przygody pluszowych mi- wą dekoracji, 5 scen bitewnych, wspólnej działalności rzad- W recenzji z drugiego fil- siów (1990) – miał także serial Zespołu Filmowego „Tor”. Członek założyciel 120 osób w ekipie. O kompe- ką cechę: wolę stawiania wy- widowni, z których Przygody misia Colargo- mu laureata, Nie drażnić lwa Trzy misie (1982-1986), zreali- tencjach Śliwińskiego świad- magań sobie i swoim partne- la miały w polskiej telewizji co najmniej 20 (1960), napisano, że znani re- zowany z austriackim kopro- i przez wiele lat aktywny działacz Stowarzy- czy fakt, że nie tylko nie prze- rom, żeby to, co się robi, robić alizatorzy filmów lalkowych, ducentem Pszczółki Mai, któ- kroczył planowanego budże- jak najlepiej”. W tym samym emisji. Podbiły też serca Francuzów. szenia Filmowców Polskich. Zenon Wasilewski i Edward ry po obejrzeniu odcinka pilo- tu tej superprodukcji, ale jesz- liście prosili go, żeby „zawsze Sturlis, mają odtąd w Wil- tażowego powiedział: „Tadeus cze zaoszczędził pół miliona uważał «Tor» za swój własny, koszu konkurenta. ist genius”. Rok 1950. Świeżo upie- ra w ekipach zdjęciowych Wy- złotych. „Bo moją dewizą by- macierzysty Zespół”. ok 1953. Korytarzem bo tu oprawa plastyczna wy- „W 1967 roku zrobiłem film Przyklasnęliby mu produ- czony absolwent Szko- twórni Filmów Fabularnych ło dobre gospodarowanie. A to Dziś o Włodzimierzu Śliwiń- Wyższej Szkoły Prze- magała pracy wielu rąk, a ja Worek, o worku, który wszyst- cenci Jadwiga Wendorff i Zbi- ły Głównej Handlowej, w Łodzi. Niemal natychmiast oznaczało: działaj zdecydowa- skim tak mówi Roman Sawka, mysłu Artystycznego chciałem kreować nią sam. Tę Z R ko pochłaniał. Tytułowy worek gniew Żmudzki. „Wilkosz jest pracownik Centrali Handlo- porzuca pracę, zniesmaczony nie, przez telefon mów krótko, dziekan Wydziału Organizacji w Pradze kroczą nowi studen- możliwość dawał film lalkowy, w oryginale nie był całkowi- jednym z najlepszych reżyse- wej Przemysłu Odzieżowe- zakrapianą imprezą na planie jedź samochodem służbowym Sztuki Filmowej w Państwo- ci Wydziału Grafiki Użytko- który z tego względu stał się cie czerwony, ale takim uczy- rów filmów animowanych dla go w Łodzi, 25-letni Włodzi- prestiżowej produkcji. O po- tylko tam, gdzie musisz. Praco- wej Wyższej Szkole Filmowej, wej – Leonard Pulchny i Tade- moim wyborem” – tłumaczy. niła go taśma ORWO. Władza dzieci. Jego filmy mają zrozu- mierz Śliwiński z Żyrardowa wrót prosi go dyrektor finan- wałem z odpowiedzialnymi re- Telewizyjnej i Teatralnej w Ło- usz Wilkosz. Szukają pracow- W 1957 roku wrócił do Pol- dopatrzyła się w nim metafo- miałą, konsekwentną fabułę, spotyka znajomego, który pro- sowy WFF, Wiktor Budzyń- żyserami, którzy akceptowali dzi: „To wybitny kierownik ni artystycznej, w której chcie- ski. Związał się z łódzką wy- ry komunizmu i film, za który dzięki czemu się nie starzeją” ponuje mu dwukrotnie wyż- ski. Śliwiński wraca i trafia do moją gospodarność. Różewicz produkcji, wspaniały, szlachet- liby studiować. Na końcu ko- twórnią, nazwaną wkrótce dostałem Nagrodę Ewangelic- – mówi Żmudzki. „Są pełne ra- sze zarobki w kinematogra- ekipy Warszawskiej premie- wręcz uzależnił realizację We- ny człowiek, przyjazny i życz- rytarza zatrzymują się przed Studiem Małych Form Filmo- ką na festiwalu w Mannheim, dości i emocji, bo Wilkosz ma fii. Po dwóch tygodniach nasz ry (1950) Jana Rybkowskiego, sterplatte od tego, czy uda się liwy środowisku filmowemu. Pracownią Filmu Animowa- wych Se-Ma-For. Po asysten- odłożyła na półkę, ” – wspomi- niezwykłe wyczucie kina dla laureat zatrudnia się w Filmie pod skrzydła doświadczone- przenieść mnie do tego filmu Dla społeczności akademic- nego. „Nie ma takiej w Polsce, turze u Teresy Badzian i Jani- na Wilkosz. najmłodszych” – dodaje Wen- Polskim, na stanowisku kasje- go kierownika produkcji Zyg- z innego, przy którym wtedy kiej stanowi niedościgniony a tu dalej jest już tylko ściana, ny Hartwig zadebiutował My- W latach 1968-1974 praco- dorff. munta Szyndlera. W Podha- pracowałem. Udało się” – mówi wzorzec”. wchodzimy!” – mówi Pulchny. simi figlami (1959). Wzorując wał nad serialem Przygody mi- Słowa producentów znaj- lu w ogniu (1955) Jana Bato- Śliwiński. A sam Włodzimierz Śliwiń- Weszli i zostali. się na animacji sia Colargola, w którym, na dują też potwierdzenie w se- rego i Henryka Hechtkopfa Produkcją Romantycz- ski, który ponadto nadzorował W ten sposób Wilkosz, czeskiej, życzenie francuskiego współ- rialu Mały pingwin Pik-Pok oraz w Karierze Nikodema Dy- nych (1970) Różewicza przy- produkcję 120 odcinków seria- krakowianin, rocznik scenarzysty, Alberta Barillé, (1989-1992), opartym na książ- zmy (1956) Jana Rybkowskie- szły laureat Nagrody SFP kie- li telewizyjnych, podjął próbę 1934, syn witrażysty, ssaki były kukiełkowe, a pta- ce Adama Bahdaja, w filmie go i Marka Nowickiego jest rował, będąc już szefem pro- uporządkowania środków in- któremu asystował ki – rysunkowe. „To ja nada- lalkowo-aktorskim Mamo, czy już kierownikiem zdjęć, by po- dukcji „Toru”. Za jego kaden- scenizacyjnych kinematogra- w pracowni od naj- łem misiowi wyraz plastycz- kury potrafią mówić? (1997; cząwszy od Trzech kobiet Sta- cji (1967-1979) powstało w Ze- fii, uczestniczył od początku młodszych lat, od- ny, zaś opracowany przeze

Fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP Fot. Małgorzata sekwencje aktorskie – Kry- nisława Różewicza (1956) spole m.in. szereg wybitnych w pracach prowadzących do krył swoje powo- mnie system zbiorowej re- styna Krupska-Wysocka) czy stać się kierownikiem debiutów: Struktura kryszta- powstania SFP i zasiadał w je- łanie: animację alizacji umożliwił nakręce- w Tajemnicy kwiatu papro- produkcji. Z tabeli łu Krzysztofa Zanussiego, Rejs go Komisji Rewizyjnej, a tak- filmową. „Nie nie w siedem lat 53 odcin- ci (2004). w książce Tomasza Marka Piwowskiego, Ocalenie że w ministerialnej komisji ka- poszedłem ków” – mówi Wilkosz. Tadeusz Wilkosz prezentu- Niezabitowskie- Edwarda Żebrowskiego, Bli- tegoryzacji pracowników ki- w stronę filmu Z wielce popularnego se- je na wystawach pokaźną ko- go „Włodzimierz zna Krzysztofa Kieślowskie- nematografii, w taki oto spo- rysunkowe- rialu, nagrodzonego Grand lekcję swoich lalek filmowych. Śliwiński” (Łódź go, Zmory Wojciech Marczew- sób podsumowuje karierę: „38 go, tworzone- Prix Złotą Kurką na Między- W Legnicy prowadzi warszta- 2006) wynika, skiego, Aria dla atlety Filipa lat mojej pracy w filmie uczyni- go wówczas na narodowym Festiwalu Fil- ty plastyczne dla dzieci i mło- że funkcję tę Bajona. ło moje życie ciekawym, wzbo- Mikołajczyk/SFP Fot. Małgorzata celuloidach, mów dla Dzieci i Młodzie- dzieży. Od 1970 roku należy do pełnił pod- Kiedy przechodził na stano- gaciło mnie o wspaniałe przy- ży w Paryżu, powstał pierwszy SFP. W każdej kadencji zasia- czas reali- wisko zastępcy dyrektora Te- jaźnie, które trudno przecenić”. polski kinowy, pełnometrażo- dał w Zarządzie Sekcji Filmu zacji 21 fil- lewizyjnej Wytwórni Filmo- Ze wzruszeniem wspomina też wy film animowany,Colargol Animowanego, a dwukrotnie – mów, m.in. wej „Poltel” (potem był jesz- szczęśliwe małżeństwo z wybit- na Dzikim Zachodzie (1976), w Zarządzie Głównym. Wolne- cze głównym konsultantem ną montażystką, dziś już nieży- go miasta ds. produkcji filmów telewizyj- jącą Urszulą Śliwińską. Włodzimierz Śliwiński Tadeusz Wilkosz 28 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 29 Nagrody: Nagrody SFP Wiesław Zdort Pół wieku z kamerą Andrzej Bukowiecki

światło i jego barwę za najbar- przy Faraonie (twórcza współ- W dorobku twórczym ma około 60 filmów, dziej twórcze narzędzia mojej praca operatorska z autorem profesji” – mówi Zdort. zdjęć Jerzym Wójcikiem; ten wśród nich dzieła Jerzego Kawalerowicza, Studia ukończył w 1956 ro- film również Zdortowi przy- ku. Rozkwitała wtedy polska niósł w 1966 roku zespołową Krzysztofa Kieślowskiego i Andrzeja Wajdy. szkoła filmowa. Dołączył do Nagrodę Państwową I stopnia) Z Kazimierzem Kutzem, Henrykiem Klubą Zespołu Filmowego „Kadr”, i Jeńcu Europy. Janusz Majew- w którym się narodziła. Pierw- ski powierzył mu kamerę w Za- i Barbarą Sass tworzył przez wiele lat znako- sze kroki w zawodzie operato- zdrości i medycynie, Stanisław mite duety reżysersko-operatorskie. ra stawiał, uczestnicząc w re- Bareja – w Brunecie wieczoro- alizacji jej arcydzieł, m.in. Ero- wą porą. Współpraca Zdorta iki Andrzeja Munka oraz Po- z Barbarą Sass, obok antysta- uet Kutz-Zdort, któ- wym w Łagowie. Pokuszenie – piołu i diamentu Andrzeja linowskiego Pokuszenia, które remu polskie kino za- dziesiąty z trzynastu fotogra- Wajdy (współpraca operator- jest arcydziełem obojga, przy- wdzięcza dziesięć zna- fowanych przez Zdorta filmów ska), a także Pociągu Jerzego niosła też inne głośne filmy: D Kawalerowicza (operator ka- Bez miłości, Krzyk, Tylko strach nych filmów, w tym rewelacyj- jego żony, Barbary Sass, zdo- ną kolorystycznie Sól ziemi był nagrodę za zdjęcia (barw- mery). Jako autor zdjęć zade- (TV) czy wspomniany W imie- czarnej, otrzymał nagrodę na ne) na Festiwalu Polskich Fil- biutował w 1961 roku Tarpa- niu diabła. festiwalu operatorów Came- mów Fabularnych w Gdyni. nami Kutza, ale już wcześniej Zdort wspierał kunsztem rimage 2005 w Łodzi. Zdję- Wiesław Zdort urodził się był operatorem II ekipy Orła debiutantów: Henryka Klu- cia do Soli… i czarno-białe- w 1931 roku w Warszawie. Do Leonarda Buczkowskiego. bę w Chudym i innych, Woj- go filmuSłońce wschodzi raz studiowania sztuki operator- Od Tarpanów do ostatnie- ciecha Solarza w Molu, Ja- na dzień – jednego z sześciu, skiej w Państwowej Wyższej go filmu ze zdjęciami Zdor- nusza Kondratiuka w Gło- jakie przyniosła współpraca Szkole Filmowej w Łodzi za- ta, W imieniu diabła Barba- wach pełnych gwiazd, Wojcie- Zdorta z Klubą chęciły go arcydzieła ki- ry Sass, minęło 50 lat! W tym cha Marczewskiego w Zmo- – nagrodzo- na – Hamlet Lauren- czasie artysta współpraco- rach. Kazimierz Kutz nakrę- no na Lu- ce’a Oliviera i Niepo- wał z blisko dwudziestoma re- cił ze Zdortem nie tylko pięk- buskim trzebni mogą odejść żyserami. „Z wieloma z nich ną Sól ziemi czarnej, ale też Lecie Carola Reeda.­ chciałem pracować, gdyż za- np. inne świetne filmy śląskie, Filmo- „Wtedy zrozumia- ciekawili mnie swoją twórczo- wśród nich Paciorki jednego łem, jak bardzo ścią. Marzyłem o zrobieniu fil- różańca, Zawróconego (TV) obraz filmowy, mu z Krzysztofem Kieślow- i Śmierć jak kromkę chleba. zwłaszcza nie- skim i to marzenie spełniło się Wybitny reżyser podkreśla zwykłe oświe- w Dekalogu jeden. Decydując pasję i determinację opera- tlenie, pomaga się na zrobienie zdjęć do fil- tora. „Zdort od świtu do nocy w zrozumieniu tre- mu, robię to z chęci przeżycia pracował nad tym, żeby pej- ści. Samemu będąc artystycznej przygody, w którą zaż śląski w Soli ziemi czar-

Fot. Małgorzata Mikołajczyk/SFP Fot. Małgorzata potem operatorem, może zamienić się spotkanie nej, filmie opowiadanym kolo- uznawałem z reżyserem i innymi członka- rem, podporządkować naszej mi ekipy” – zwierza się Zdort. wizji” – mówi Kutz. Z Buczkowskim spotkał się Zdort wykłada sztukę opera- ponownie na planie Smarku- torską w łódzkiej PWSFTviT. li i pierwszego barwnego fil- W 1995 roku nadano mu ty- mu w swojej karierze – Ma- tuł profesora. Do Stowarzysze- rysi i Napoleona. Z Wajdą – nia Filmowców Polskich nale- przy telewizyjnym Przekła- ży od początku istnienia orga- dańcu, z Kawalerowiczem – nizacji.

Wiesław Zdort www.kipa.pl | www.audiowizualni.pl 30 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 Polskie premiery Polskie premiery Kalendarz premier styczeń 2015

Fotograf Między nami dobrze jest Dotknięcie anioła Carte Blanche Hiszpanka Ziarno prawdy film fabularny film fabularny film dokumentalny fabularyzowany film fabularny film fabularny film fabularny premiera: 9 stycznia premiera: 9 stycznia koprodukcja polsko-niemiecka premiera: 23 stycznia premiera: 23 stycznia premiera: 30 stycznia reżyseria: Waldemar Krzystek reżyseria: Grzegorz Jarzyna premiera: 15 stycznia reżyseria: Jacek Lusiński reżyseria: Łukasz Barczyk reżyseria: Borys Lankosz scenariusz: Waldemar Krzystek, Krzysztof scenariusz: Grzegorz Jarzyna na podstawie reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski scenariusz: Jacek Lusiński scenariusz: Łukasz Barczyk scenariusz: Borys Lankosz, Zygmunt Miłoszewski Kopka sztuki Doroty Masłowskiej scenariusz: Marek Tomasz Pawłowski zdjęcia: Witold Płóciennik zdjęcia: Karina Kleszczewska zdjęcia: Łukasz Bielan zdjęcia: Arkadiusz Tomiak zdjęcia: Radosław Ładczuk zdjęcia: Jacek Januszyk muzyka: Paweł Lucewicz muzyka: Hanna Kulenty muzyka: Abel Korzeniowski muzyka: Maciej Zieliński muzyka: Piotr Domiński, Grzegorz Jarzyna muzyka: Michał Lorenc scenografia: Marek Zawierucha scenografia: Jagna Janicka scenografia: Magdalena Dipont, Robert Czesak scenografia: Dorota Dąbrowska scenografia: Magdalena Maciejewska scenografia: Andrzej Czyczyło montaż: Jarosław Barzan montaż: Łukasz Barczyk, Jarosław Kamiński montaż: Wojciech Anuszczyk montaż: Marek Mulica montaż: Rafał Listopad montaż: Cezary Grzesiuk dźwięk: Artur Kuczkowski, Kacper Habisiak, dźwięk: Robert Sędzicki dźwięk: Tomasz Dukszta, Maciej Pawłowski dźwięk: Wacław Pilkowski dźwięk: Dominika Kotarba archikolaże: Robert Manowski Marcin Kasiński wykonawcy: Crispin Glover, Bruce Glover, Florence­ wykonawcy: Robert Więckiewicz, Jerzy Tre- wykonawcy: Tatiana Arntgolts, Aleksandr Ba- wykonawcy: Aleksandra Popławska, Danuta dźwięk: Tomasz Sikora, Jacek Hamela wykonawcy: Andrzej Chyra, Urszula Grabow- Thomassin, Jan Frycz, Patrycja Ziółkowska, Jakub la, Magdalena Walach, Aleksandra Hamkało, luev, Agata Buzek, Sonia Bohosiewicz, Tomasz Szaflarska, Magdalena Kuta, Maria Maj, Adam bohater: Henryk Schönker ska, Arkadiusz Jakubik, Eliza Rycembel, To- Gierszał, Sandra Korzeniak, Magdalena Popław- Krzysztof Pieczyński, Andrzej Zieliński, Zohar Kot, Andriej Kostash, Elena Babenko, Dimi- Woronowicz, Rafał Maćkowiak, Agnieszka producent: Małgorzata Walczak masz Ziętek, Dorota Kolak, Andrzej Blumen- ska, Jan Peszek, Tomasz Kowalski, Piotr Głowac- Strauss, Modest Ruciński, Iwona Bielska, Jacek trij Uljanov, Ilja Zmijew, Wojciech Solarz, Adam Podsiadlik, Roma Gąsiorowska-Żurawska, Ka- produkcja: Zoyda Art Production, TVP, WDR feld, Maria Chwalibóg, Wojciech Pszoniak, Jerzy ki, Karl Markovics, Thomas Schweiberer, Jack Poniedziałek, Piotr Głowacki, Arkadiusz Jaku- Woronowicz, Artem Tkachenko, Artur Chamski tarzyna Warnke, Lech Łotocki czas projekcji: 62 min Rogalski, Ewa Bakalarska Recknitz, Fritz von Friedl, Agnieszka Podsiadlik, bik, Lech Dyblik, Maria Mamona producent: Waldemar Krzystek produkcja: TR Warszawa, Narodowy Instytut dystrybucja: Zoyda Distribution producent: Leszek Bodzak Sonia Bohosiewicz, Lech Łotocki producent: Anna Drozd, Borys Lankosz, Grze- produkcja: Kosmos Film Audiowizualny produkcja: Aurum Film producent: Łukasz Barczyk gorz Szymański, Edward Tobiszewski czas projekcji: 117 min czas projekcji: 70 min To poetycka opowieść dokumentalna, czas projekcji: 106 min produkcja: Studio Filmowe „Kadr” produkcja: Studio Rewers dystrybucja: Kino Świat dystrybucja: Stowarzyszenie Nowe Horyzonty zainspirowana wspomnieniami Henry- dystrybucja: Kino Świat czas projekcji: 113 min czas projekcji: 110 min ka Schönkera o tym samym tytule. Za- dystrybucja: Vue Movie Distribution dystrybucja: NEXT FILM Mieszkańców Moskwy terroryzuje nie- Filmowa adaptacja, wystawionej przez nim zrodziła się idea obozu Auschwitz- Inspirowana prawdziwymi wydarzenia- uchwytny seryjny morderca. Funkcjo- Grzegorza Jarzynę na scenie TR Warszawa -Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mi historia nauczyciela z liceum, który To megaprodukcja z międzynarodową ob- Adaptacja powieści Zygmunta Miło- nariusze policji nadali mu przydomek i cieszącej się ogromnym sukcesem, sztu- mieście Biuro Emigracji Żydów do Pale- – aby zachować ukochaną pracę i przy- sadą, o zapomnianym w polskiej historii, szewskiego pod tym samym tytułem. „Fotograf”, gdyż przy ciałach ofiar zo- ki Doroty Masłowskiej pod tym samym ty- styny. Założył je, na rozkaz niemieckich gotować uczniów do matury – ukrywa jedynym zwycięskim powstaniu – powsta- W Sandomierzu zostaje popełniona stawia kartoniki z numerami, stosowa- tułem. To opowieść o polskim społeczeń- władz wojskowych, Leo Schönker, oj- przed światem, że zaczyna tracić wzrok. niu wielkopolskim. Opowieść o kluczo- straszliwa zbrodnia. Nagie ciało zamor- ne przez ekipy śledcze, kiedy fotogra- stwie czasu transformacji – pełna grote- ciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w na- Kacper, uwielbiany przez uczniów na- wych dla jego wybuchu zdarzeniach – dra- dowanej kobiety, powszechnie lubianej fują miejsca zbrodni. Tropy prowadzą skowych dialogów złożonych z przewrot- dziei na ratunek ściągały ze Śląska do uczyciel historii z lubelskiego liceum, matycznych okolicznościach przybycia do działaczki społecznej, zostaje podrzuco- do dawnego garnizonu Armii Radziec- nie potraktowanych cytatów z popkultu- zwykłego miasteczka Oświęcim. Schön- stopniowo przestaje widzieć. Diagno- Poznania Ignacego Jana Paderewskiego, ne w miejscu publicznym. Sposób w jaki kiej w Legnicy i serii dramatycznych ry, szyderstw z języka reklam, kolorowych ker, zawezwany do Berlina do Eichman- za lekarska nie pozostawia złudzeń. i o ludziach, którzy powstanie przygoto- pozbawiono ją życia przywodzi na myśl wydarzeń, które rozegrały się tam w la- czasopism, tabloidów i stereotypów naro- na, składał sprawozdanie z wielką wia- Mężczyźnie, z powodu wady genetycz- wywali, a potem w nim walczyli. Bohatera- mord rytualny. Lokalni stróże prawa pod tach 70. Rosyjska ekipa dochodzeniowa dowych. Głównymi bohaterkami są żyjące rą i konkretnym planem międzynarodo- nej, grozi trwała ślepota. Początkowo za- mi są postacie rzeczywiste i fikcyjne. Film, wodzą niedawnego gwiazdora stołecz- wyrusza do Polski, korzystając na miej- poniżej minimum socjalnego, zamieszkują- wego działania. Niestety, na skutek obo- łamany, ostatecznie postanawia ukryć zrealizowany z niezwykłym rozmachem, nej prokuratury, Teodora Szackiego, bę- scu ze wsparcia oficera polskich władz. ce ciasną warszawską kawalerkę, przedsta- jętności świata, idea legalnej emigracji przed przełożonymi problemy zdrowot- przedstawia historię, która przekracza gra- dą musieli nie tylko rozwiązać zagadkę W składzie ekipy jest policjantka Na- wicielki trzech pokoleń kobiet: Osowiała legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ne, aby zachować pracę i doprowadzić nice wyobraźni. Nie wiadomo czy powią- kryminalną, ale także stawić czoło rozhi- tasza – jedyna osoba, która rozmawia- Staruszka na wózku inwalidzkim, jej córka ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą do matury swoich uczniów. Jedynym zane z powstaniem wydarzenia są praw- steryzowanej opinii publicznej. Ważnym ła z mordercą i zdołała przeżyć. Jedyna, Halina i wnuczka – Mała Metalowa Dziew- echa tamtych wydarzeń. powiernikiem tajemnicy nauczyciela zo- dą, czy jedynie iluzją. Porywające efekty kontekstem staje się bolesny splot rela- która jest w stanie go rozpoznać, gdyby czynka. Panoramę postaci uzupełniają ich staje jego najlepszy przyjaciel Wiktor. specjalne zapraszają widzów w niezwykłą, cji polsko-żydowskich oraz historia, któ- doszło do konfrontacji. sąsiedzi – roznosicielka ulotek Bożena i re- Kacper, zmagając się z nową sytuacją i pełną przygód podróż w innym wymiarze. ra wydarzyła się przeszło sześćdziesiąt żyser filmuKoń, który jeździł konno, a tak- nowymi wyzwaniami, nawiązuje bliską W Hiszpance nic nie jest oczywiste, po- lat wcześniej... Wśród zagadek i kłamstw że dwójka aktorów, prezenterka telewizyj- przyjaźń z koleżanką z pracy i próbu- nieważ do wyzwoleńczej walki włącza się Teodor Szacki będzie próbował odna- na oraz pragnąca ratować różnego rodzaju je pomóc zbuntowanej uczennicy, która grupa telepatów. Siły zbrojne stają na rów- leźć ziarno prawdy. „biednych ludzi” Edyta. ukrywa swój własny sekret. ni z siłami umysłu.

Fot. Spała/Kino Świat Grzegorz Nowe HoryzontyFot. Stowarzyszenie Distribution Fot. Zoyda Świat Fot. Borkowski/Kino Łukasz Fot. Piotrowski/Instytucja Jacek Film-Art Filmowa FILM Rewers/NEXT News/Studio Urbanek/East Fot. Tomasz oprac. J.M.

oprac. J.M.

32 MAGAZYN FILMOWY nrnr 4141/styczeń/styczeń 20152015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 33 Polskie premiery: Fotograf Polskie premiery: Fotograf

młoda aktorka, wcielając się kiej scenerii może zdarzyć się Trzeba było też tak uwiary- pieczeństwa. W retrospek- w Nataszę, sama poznawa- wszystko. W pierwszej chwi- godnić dzisiejszą Legnicę, cjach pojawia się więcej słoń- ła prawdę o mrocznej prze- li pomyślałem, że w Polsce żeby wyglądała jak w latach ca i koloru, ale tylko jako kon- szłości swego kraju. Z ko- nie ma takich wysp, nie ma ta- 70. ubiegłego wieku. Czy by- trapunkt do okropieństw, któ- lei doświadczony i znacznie kich miejsc, hen daleko na od- ło to trudne? re się w nich dzieją: zbrodni starszy od niej Baluev mógł ludziu, bo u nas wszędzie jest Największych ingerencji wyma- i ich tuszowania. Jeśli chodzi swą interpretacją roli, swą blisko. Można oczywiście wy- gały sceny masowe. Na przykład o dodatkowe interwencje kom- grą, niejako sankcjonować myślić wyspę czy inną głupo- na Placu Słowiańskim musieli- putera, wymagały ich głów- tę przeszłość, być może mó- tę, ale wtedy i film będzie buj- śmy przywrócić napis mówiący nie sceny z postrzałami śmier- wiąc sobie w duchu: „No, cóż dą na resorach. Potem uprzy- o wdzięczności narodu polskie- telnymi, na przykład samobój- tak było…” tomniłem sobie, że w przeszło- go dla Armii Radzieckiej. A Ryn- stwo radzieckiego żołnierza Baluev nie rozgrzesza komu- ści polskimi tajemniczymi wy- kowi, mieniącemu się teraz ko- w Legnicy. Na planie świetnie nizmu, zna go i pamięta, ale spami były właśnie garnizony, lorami kilku kawiarni i odnowio- spisywała się charakteryzator- nie ma do tych czasów stosun- w których stacjonowała armia nych fasad, nadać wygląd z cza- ka Alina Janerka, a w postpro- ku nostalgicznego – czegoś go radziecka. Nie wiedzieliśmy, sów socjalistycznej bidy. Nie- dukcji cyfrowej kawał dobrej jednak okres, w którym czyta- co się dzieje za murami i za- stety, muszę podzielić się smut- roboty wykonało Studio Pro- no „Prawdę”, nauczył. Nie wie- siekami, którymi legnicki gar- ną wiadomością. Artystka, któ- dukcyjne Orka – nie pierwszy rzy w prawdę, nie wierzy w nic nizon był odgrodzony od po- ra znakomicie pokierowała tymi raz! To samo mogę powiedzieć na sto procent – bo tak jest zostałej części miasta. Docho- pracami, scenografkaFotogra - o firmie Dreamsound, gdzie bezpiecznie. Co do Tatiany – dziły słuchy, że działy się rze- fa, Dorota Dąbrowska, niedawno dokonano niezwykłych zabie- zgoda. Wiedza, czy raczej nie- czy straszne. Straszniejsze od zmarła. Była młoda, ale niezwy- gów z dźwiękiem w scenach, wiedza, historyczna, zarówno tych, które pokazałem w Ma- kle utalentowana, co udowodni- w których kluczowa postać fil- jej, jak i innych młodych ludzi, łej Moskwie. Tak przynajmniej ła już w filmieDaas . Śmierć do- mu, siedmioletni Kola, grany zresztą w Polsce także, woła wynikało z wiadomości otrzy- sięga ostatnio wrocławskich sce- przez Andrieja Kostasha, mó- o pomstę do nieba. Nikt z nich manej po premierze filmu od nografów – Tadeusza Kosarewi- wi głosami swoich kolejnych Artem Tkaczenko w filmie Fotograf, reż. Waldemar Krzystek nie wiedział, na przykład, co byłego radzieckiego prokura- cza, Dorotę. rozmówców. to jest psychuszka. Trzeba coś tora wojskowego, który służył z tym zrobić, bo w przeciw- w Legnicy w tamtych czasach. Czy w scenografii Fotogra- Skoro jesteśmy przy dźwię- nym razie młodzi ludzie bę- Człowiek ten nie chce się ze fa – i w ogóle w filmie – jest ku, to może na koniec po- dą zawsze podatni na manipu- mną spotkać i podać mi nume- dużo cyfrowych efektów spe- wiesz coś o muzyce? Więcej niż lację. Niewiedza nie jest żad- ru swojego telefonu, mimo że cjalnych? Naharowaliśmy się nad nią nym usprawiedliwieniem! Na- od lat jest emerytem i miesz- Przede wszystkim Fotograf z kompozytorem Maćkiem Zie- ród, który zapomniał o swojej ka w Australii. Postanowiłem to mój pierwszy film zrealizo- lińskim. Uciekliśmy od banalne- historii, będzie ukarany, prze- więc uczynić garnizon Armii wany kamerą cyfrową. Auto- go wywoływania napięcia dud- żywając ją jeszcze raz. Czerwonej w Legnicy tajemni- rem zdjęć jest Arkadiusz To- nieniem kontrabasu. Chcąc, thriller czą wyspą w scenariuszu Fo- miak. Sposób fotografowa- aby gdzieś w tle pobrzmiewa- Część akcji filmu rozgrywa tografa. Bo nie wymyśliłem nia i oświetlenia poszczegól- ła rosyjska nuta, sięgnęliśmy po Z Waldemarem Krzystkiem, kryć prawdę, na przykład, kto mięta, prawda się nie liczy. się w byłej siedzibie dowódz- jej sobie – istniała naprawdę. nych sekwencji został precy- piękną pieśń kozacką „Nie ­dlja jest mordercą. Tyle że w Foto- Dla tego oportunisty i piekiel- twa Północnej Grupy Wojsk Osadzenie fabuły w realiach zyjnie obmyślony. W sekwen- mjenja”. Maciek poddał ją da- grafie doszedł określony kon- nie inteligentnego pragma- Radzieckich w Legnicy. Czy historycznych ma ją uwiary- cjach współczesnych obraz leko idącym przeróbkom i za- Fot. Spała/Kino Świat Grzegorz reżyserem filmu tekst historyczny. Pytanie: tyka istnieją tylko procedury, nie obawiałeś się, że powrót godnić. Podobnie jak nakręce- przystaje swą mroczną tona- aranżował na zupełnie inne in- „Gdzie leży prawda?” nabie- z których korzysta, aby osią- do scenerii znanej z twojej nie filmu w plenerach i wnę- cją i szarościami do ponuro- strumenty niż te, na których by- Fotograf, rozmawia ra specyficznego wydźwięku, gnąć cel. Tak więc w Fotogra- Małej Moskwy grozi wtór- trzach naturalnych – ekipa nie ści przeszklonej siedziby ro- ła grana w oryginale. Ale rosyj- kiedy opowiadamy o Związku fie posługujemy się konwen- nością? wkroczyła do atelier. syjskiej Federalnej Służby Bez- skość pozostała. Andrzej Bukowiecki Radzieckim. Tam tylko organ cją thrillera, jako wehikułem Fotograf to zupełnie inny film, prasowy partii komunistycz- opowieści o kondycji ludzkiej, to było jasne od początku. Też nej nosił tytuł „Prawda”, ale na o tym, co znaczy prawda w ży- dzieje się w Legnicy, ale histo- jednym z wywia- tofem Kopką nad scenariu- co dzień, prawdy w tym kraju ciu człowieka. Próbujemy też ria tego miasta jest tak boga- dów powiedziałeś, szem, nie poszliśmy w kie- nie było za grosz, zresztą tak odpowiedzieć na pytanie, jakie ta i różnorodna, że nie wymu- Wże za najbardziej runku filmu, którego war- samo, jak obecnie. Z zagad- ma ona znaczenie w historii sza odgrzewania starych kotle- Fo- tość sprowadzałaby się tylko wartościowe uważasz w nieniem prawdy konfrontuje- i współczesności narodu i pań- tów, jest źródłem ciągle świe- tografieto, co „wystaje” poza do zbudowanej, nawet najbar- my też postacie żyjące w dzi- stwa. Film pokazuje, do czego żych inspiracji. Kiedyś zapy- granice gatunku. Czy mógł- dziej inteligentnie intrygi sen- siejszej Rosji. Natasza, młoda może dojść, gdy prawdę wy- tano mnie, dlaczego w Pol- byś rozwinąć tę myśl? sacyjnej. Uznaliśmy, że film moskiewska policjantka, dąży prze kłamstwo. sce robi się tak mało thrille- W Fotografie sposób opowia- ma przykuwać uwagę, trzy- do prawdy i głosi ją w sposób rów i przeważnie się nie uda- dania fabuły jest dostosowany mać w napięciu, zaciekawiać bezkompromisowy, choć płaci Czy odmienny stosunek Na- ją. Odpowiedziałem, że w wie- do wymagań gatunku: krymi- oczekiwaniem na ciąg dalszy, za taką postawę najwyższą ce- taszy i Lebiadkina do prawdy lu udanych zagranicznych fil- nału, thrillera, ale uwzględnia ale nie tylko. Wykorzystaliśmy nę. Natomiast dla jej przełożo- odtworzył się w znakomicie mach tego gatunku istotną ro- też podjętą przeze mnie pró- formułę gatunku do prześwie- nego, majora Lebiadkina, któ- kreujących te postacie ak- lę odgrywa jakaś tajemnicza bę poszerzenia ram gatunko- tlenia problemu prawdy. Ni- ry, sądząc po wieku, mógł zo- torach – Tatianie ­Arntgolds wyspa, czy inne odludne miej- wych, bo… tego wymagał cel by nic nowego: przecież w kry- stać policjantem jeszcze za ko- i Aleksandrze Baluevie? sce. Dochodzi tam do intrygu- nadrzędny. Pracując z Krzysz- minałach chodzi o to, żeby od- muny, a w każdym razie ją pa- Można sobie wyobrazić, że jących sytuacji, bowiem w ta- Tatiana Arntgolts i Waldemar Krzystek na planie filmu Fotograf Fot. Grzegorz Spała/Yes To Film To Fot. Spała/Yes Grzegorz

34 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 35 Polskie premiery: Między nami dobrze jest Polskie premiery: Między nami dobrze jest

Kiedy kręciliśmy Między na- krytyki współczesnej kultu- li się coś, co jest już zmielo- mi… poprosiłem aktorów o na- mi… trochę tak się czułem. ry, wpisanej w treść Między ne, kopiuje się i wkleja, to go- uczenie się niełatwego prze- Choć studyjny, zamknię- nami…? towy produkt staje się odpa- cież tekstu Masłowskiej. Da- ty w pudełku plan to był dla Wejście w kolejne medium by- dem kulturowym. Misz-masz nusia na kolejnej próbie zna- mnie jeszcze ciągle teatr. Ca- ło dla mnie poszerzeniem pola różnych składników, emocji ła go prawie na blachę. Z wiel- ły czas miałem jednak w my- walki. Ideę można przedstawić i poczucia humoru bywa jed- ką powagą traktuje swój za- śli kadr i wyobrażałem sobie, na różne sposoby, ale esen- nak twórczy. Już Witkacy uno- wód, a w pracy ma świetne po- co zobaczy widz. Ułożenie so- cja pozostaje ta sama. Film po- sił się w meta-rejony, tworzył czucie humoru. Nie interesu- bie w głowie spektaklu w ta- zwolił mi na precyzyjniejsze meta-języki i poszukiwał czy- je ją tzw. sztuka aktorska, ta- ki sposób, by wszystko zagra- ło w obiektywie kamery, by- ło dla mnie niezwykłą i przy- jemną przygodą. Filmowanie spektaklu, którego struktura i kompozycja sprawdzała się przez lata, dało mi bardzo du- żo komfortu. Kręcenie filmu wymagało posiadania kontro- li nad sytuacją. W teatrze sło- wo kontrola jest pojęciem ne- gatywnym. Kontrola nie po- zwala na oddanie się przygo- dzie. Na planie filmowym była Katarzyna Warnke, Roma Gąsiorowska-Żurawska i Agnieszka Podsiadlik clou powodzenia całego pro- w Między nami dobrze jest, reż. Grzegorz Jarzyna jektu. Filmując Między nami…, sensy już miałem rozpozna- ne; interesowało mnie „jak” ta historia zostanie opowiedzia- na, i na ile po wersji literackiej i teatralnej, poszerzy ona per- cepcję u widza. Poszerzanie Aleksandra Popławska w Między nami dobrze jest, reż. Grzegorz Jarzyna Jak w poszerzeniu tej per- cepcji pomógł ci Radosław wyrażenie postaw prześmiew- stej formy, nieustannie mieląc bun gestów i podkreśleń, ale Ładczuk, autor zdjęć? czo-krytycznych. Robiłem to rzeczywistość swoich czasów postać sama w sobie. Zawsze, Opowiedziałem mu, jak wy- z sympatycznym uśmiechem. i dotykając cech, które okre- po spektaklu, pyta, czy zagrała pola walki obrażam sobie wizualną stro- Sympatia i ironia tekstu Doro- ślały Polaków przed II wojną dobrze; czeka na komentarze. teatr. Szybko uświadomiłem na się rozgwieżdżać, wcho- nę Między nami… – poczynając ty pozwalała mi na to. światową. Z zestrzelenia osob- Raz powiedziała: „Nie mów do Z Grzegorzem Jarzyną, sobie, że istotnie moja dzę w temat, słucham dużo od kropki postawionej na bia- nych wartości rodzą się nowe mnie, Grzegorz, jakbym miała praca w teatrze jest ciągle muzyki i wtedy zaczynam wi- łym tle, przez komiks, teatr te- Używanie takich katego- sensy, które poszerzają nasze sto lat! Powiedz mi, czy podo- iędzy podsycana fascynacją kinem. dzieć spektakl w formie ma- lewizji po filmowe środki nar- rii jak ironia i cynizm to dziś pole poznawcze, wpływają na ba ci się to, co robię”. Fot. Stowarzyszenie Nowe HoryzontyFot. Stowarzyszenie reżyserem filmu M

Nowe HoryzontyFot. Stowarzyszenie Kino jest jak dynamicznie po- rzenia. W czasie pracy nad fil- racji na końcu. Radek jest cier- sposób na dotarcie do widza? moralność i wrażliwość. nami dobrze jest ruszający się po orbicie te- mową wersją Między nami… pliwy, dokładny. Wszystkie ka- W Polsce jest to bardzo dobra W Między nami… wpisana , atru meteoryt, który na począt- proces marzeniowy był wyzna- dry przerysowaliśmy na story- droga. Z jednej strony kryty- W spektaklu z popkultu- jest krytyka filmu, telewi- ku spala dużo energii, a po- czony drogą, którą już prze- boardy i je omówiliśmy. Pierw- ka w Między nami… ma w so- rą zderzasz też świat daw- zji, prasy, artystów z bożej rozmawia Anna Bielak tem długo i mocno świeci. Ki- szedłem, przygotowując sce- szą ważną dla mnie eduka- bie niezwykle silną dawkę ra- nych wartości. Jak dziś pra- łaski – długo by wymieniać. no naturalnie poszerza moje niczną wersję sztuki. Wróci- cję filmową odebrałem od pa- dyklanego krytycyzmu, z dru- cuje się z ikoną czasów, któ- Nie szydzi się w niej tylko ażdy wie, że Polska Skąd zatem w tobie – jed- horyzonty – podobnie jak mu- łem do początków i do pewno- na Jerzego Armaty w Krako- giej cechuje ją spora sympa- re już chyba minęły, Danutą z teatru. Tam naprawdę to kraj biedny, głupi nym z najlepszych reżyserów zyka. ści, że tekst musi się ujawnić wie, Radek Ładczuk jest odpo- tia i empatia dla krytykowane- Szaflarską? dobrze jest? Ki brzydki“ – mówi Me- teatralnych – powracająca w formie wirtualnej. Starałem wiedzialny za drugą. Pokazał go przedmiotu. Sądzę, że dla Danuta Szaflarska jest bar- W teatrze o rzemiośle się nie talowa Dziewczynka, bohater- chęć do flirtowania z kinem? To dla ciebie punkt wyjścia? się odtworzyć atmosferę po- mi, jak na świat przedstawio- naszego społeczeństwa to jest dzo specyficzną i charyzma- dyskutuje. Mówi się o ekspery- ka Między nami dobrze jest. Filmową realizację „Między Taki jak język dla Doroty chodną tamtej. Nie chciałem ny patrzy filmowiec; jak kon- coś nowego i zaskakującego. tyczną aktorką. Kiedy myślę mencie i awangardzie. W dzia- A polskie kino? Jakie jest? nami dobrze jest“ poprzedzi- Masłowskiej? żadnych dekoracji na scenie. kretne plany i ujęcia wpływa- o niej, myślę o afirmacji ży- łalność liczącego się w Polsce W historii powojennej kine- ły teatralne adaptacje filmo- Kiedy czytam jakiś tekst – on Potrzebowałem tylko światła, ją na emocjonalny aspekt per- Mieszanie gatunków i form, cia, o pozytywnej energii, ja- twórcy teatralnego jest wpisa- matografii polskiej dużo się wych scenariuszy – Thomasa mnie porusza, bądź nie. Bywa muzyki i aktorów. cepcji obrazu. poetyk i różnych styli jest ka z niej emanuje. Oprócz te- na konieczność i chęć ciągłe- wydarzyło. Powstało wiele cie- Vinterberga i Mogensa Ru- tak, że historia ze mną zostaje, bardzo niepolskie, ale bardzo go Danusię cechuje totalna, go poszerzania pola percep- kawych filmów, ale dziś czuje- kova („Uroczystość“) oraz przez kilka miesięcy krąży mi Kiedy na scenę wkroczyła Jeśli uznamy film za głów- dobre dla artysty. Z zaciera- może przedwojenna rzetel- cji. Ścigamy się w wymyślaniu my się chyba trochę rozżaleni. Johna Cassavetesa („Druga po głowie. W końcu wracam kamera, ty dostałeś przywi- ny nośnik sloganów i za- nia granic płyną jakieś za- ność, która nie wypływa z chę- nowych rzeczy. I to jest bardzo Chcielibyśmy, żeby polskie ki- kobieta“). do niej, odkrywam, co mnie lej reżyserowania publiczno- razem ofiarę marketingo- grożenia? ci bycia prymuską, ale z natu- twórcze dla naszego środowi- no rozwijało się dynamiczniej; Myślę, że w moim myśleniu w niej ciekawi, co jest dobre, ści – władzę nad spojrzeniem wych chwytów, to filmowa- Uważam, że nie ma zagro- ralnej potrzeby uczestnicze- ska. Tak poważnego fermentu nie było tak mimozowate, wy- o reżyserii w teatrze, kino sty- co należałoby wyciąć, co war- widza, wpływ na jego emocje nie spektaklu można uznać żeń związanych z misz-ma- nia w przygodzie. Po pierwszej w polskim kinie teraz nie wi- blakłe, ale radykalne. muluje mnie bardziej, niż sam to zostawić. Opowieść zaczy- i interpretację zdarzeń. za kolejny element piętrowej szem. Oczywiście, kiedy mie- próbie czytanej Między na- dzę.

36 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 37 Polskie premiery: Dotknięcie anioła Polskie premiery: Dotknięcie anioła

dał ojcu słowo, że ta historia astralnym, metafizycznym. go wspomnień nie zawsze by- w przypadku gadających głów, ujrzy światło dzienne. Może to zabrzmi infantylnie, ła aż tak negatywna. W końcu choćby mówiły najmądrzej- ale na jakiejś płaszczyźnie on wspominał też kolegów, swo- sze rzeczy. Nasz rozum by to Holocaust jest tematem rzeczywiście obcuje z anioła- ją pierwszą miłość. Chwilami przyswoił, ale dusza już nie. mocno przepracowanym za- mi. To człowiek o artystycz- zapominał o tym, że wojna ist- A mnie zależy na tym, by dzia- równo przez kino fabularne, nej duszy. Poza tym jest osobą, nieje. łać na emocje, wzruszać. Tu- jak i dokumentalne. Pan zna- mającą niesamowity dystans taj de facto wszystko mogłem lazł w tym wszystkim jakiś do siebie, poczucie humo- Oglądając filmy o Holokau- zrobić za pomocą insceniza- wytrych. ru. Potrafi się śmiać z siebie. ście, rzadko można odnieść cji, ale uznałem, że to byłaby To był trudny film. Książka jest W ogóle nie słyszy, jest głuchy wrażenie, że z tego doświad- przesada w drugą stronę. Szu- obszerna i zawiera mnóstwo jak pień. Opowiadał mi, jak je- czenia da się wyjść z podnie- kałem metody i pomyślałem fantastycznych anegdot. Zare- chał kiedyś samochodem, sta- sioną głową. W przypadku o archikolażach. jestrowałem na taśmie wywiad nął na światłach i jakaś kobie- pana bohatera jest inaczej. z Henrykiem, który opowiedział ta zaczęła mu wygrażać oraz Mnie w ogóle fascynują lu- To ciekawa forma. mi całe swoje życie. Z tego trze- na niego krzyczeć. On nic nie dzie, którzy przeżyją jakieś To ważny element filmu, a za- ba było wybierać poszczegól- słyszał i tylko się uśmiechał. ekstremalne doświadczenie razem moja autorska metoda. ne wątki. Film miał trwać go- W pewnym momencie prze- i potrafią zachowywać pogodę Wymyśliłem ją razem z mo- dzinę i musiałem się w tym cza- stała i sama zaczęła się śmiać. ducha. Obcowanie z nimi da- im grafikiem Robertem Ma- sie zmieścić. Zastanawiałem się Stwierdził, że jego kalectwo je ogromną energię. Pomimo nowskim. Próbowałem zna- przez chwilę, czy nie zrobić do- uszczęśliwia ludzi. tego, co przeżyli, są pozytyw- leźć metodę, która uprawdopo- kumentu tylko o Biurze Emigra- nie nastawieni. Przy nich, na- dobni sytuacje jakie działy się cji. Bałem się, że trudno będzie Nie miał pan obaw, że za- sze problemy, nagle wydają się kilkadziesiąt lat temu. To ko- opowiedzieć całą historię rodzi- bierał go w miejsca, które zupełnie trywialne. Myślę, że laże, które są złożone z wize- ny Schönkerów. Miałem kon- w przeszłości sprawiały mu ludziom potrzebne jest trochę runków różnych miejsc, cza- cepcję, by krok po kroku wcho- ogromny ból? takiej nadziei. sów, zebranych w jedną rze- Dotknięcie anioła, reż. Marek Tomasz Pawłowski dzić w tę historię, i chyba się to Dla Henryka ten film był pew- czywistość. Zacząłem się za- udało. Ostatecznie brakuje wie- nego rodzaju misją. Obaj mie- Pana film to dokument fabu- stanawiać, jak można przed- lu wątków książkowych, ale za- liśmy obawy, ale wiedziałem, laryzowany. Dlaczego zdecy- stawić coś, co wydarzyło się leżało mi na zachowaniu logi- że to będzie miało sens tyl- dował się pan na ten element w przeszłości, a nikt nie zrobił Temat ki i na pokazaniu tego człowie- ko wtedy, kiedy on tam będzie inscenizacji? temu zdjęcia. Inspiracją była , ka w pełni. i skonfrontuje się z tymi miej- Od pewnego czasu, jeżeli ro- nielegalna gazetka, komentu- świetny scami. Gdy wszystkie wspo- bię dokumenty historyczne, jąca dramatyczne losy Żydów Od początku towarzyszył pa- mnienia do niego powrócą. Na decyduję się na taką formułę. w getcie łódzkim, którą znala- ale to nie może być prawda… nu zamysł, żeby to była z jed- początku się tego bał. Trze- Film robię dla widza, dlatego złem w Żydowskim Instytucie nej strony historia biogra- ba dać bohaterowi trochę cza- wiele rzeczy staram się kon- Historycznym. Zobaczyłem nienia z fantastycznym czło- liczyć na wsparcie Tomasza ficzna, a z drugiej proble- su, żeby sam się do tego przy- sultować. Wyniosłem to z te- w niej pomysł na archikolaże. Fot. Zoyda Distribution Fot. Zoyda Z Markiem Tomaszem wiekiem, a z drugiej strony Szaroty, znakomitego znaw- mowa? gotował. Dopiero po zdjęciach, atru. Lubiłem przychodzić na Pomyślałem, że takie zdjęcie z niesamowitą historią. cy tematu. W 2005 roku książ- Założyłem, że chcę tak zrobić, a kręciliśmy dziesięć dni, po- spektakle i patrzyć nie na sce- na chwilę może ożyć poprzez Pawłowskim, reżyserem ka Schönkera dostała Nagrodę ale nie wiedziałem, czy mi się wiedział mi, że musiał to zro- nę, a na reakcję publiczno- ruch aktora. Teraz takie rze- Ale nie każdy w nią uwierzył. „Polityki”. To też pomogło, ale to w pełni uda. Nie chciałem, bić. Dotarło do niego, że to ści. I mam to do dzisiaj. Mło- czy robi się głównie za pomo- filmu Dotknięcie anioła, Kiedy złożyłem projekt do wciąż musieliśmy szukać pie- żeby to był tylko i wyłącznie było oczyszczające. Może też dy człowiek, chcąc przeżyć cą animacji. Pewna surowość PISF-u, eksperci zasugerowa- niędzy, by domknąć budżet. film historyczny. To miał być przez to, że w tamtych cza- film, musi utożsamić się z bo- zdjęcia robi znacznie większe li, że temat jest świetny, ale to Zwróciłem się do koproducen- film dla ludzi. Stąd tak ważny sach był dzieckiem, część je- haterem. Trudne to będzie wrażenie. rozmawia Kuba Armata nie może być prawda. Nie do- tów niemieckich. Na szczęście jest bohater, a Henryk jest wy- stałem wsparcia, ale to – na de- tłumaczenie książki Henry- jątkowym człowiekiem, ema- 2005 roku Henryk Emigracji Żydów do Palesty- velopment – przyszło z Bruk- ka pojawiło się i w Niemczech, nującym niesamowitą energią. Schönker wydał ny. To było prawdziwe novum, seli. We współpracy z Artu- stąd było mi dużo łatwiej. Miałem pewność, że widz go Wksiążkę „Dotknię- bo żaden historyk o tym nie rem Schindlerem z Oświęcim- polubi i będzie chciał przejść wiedział. Mało tego, niektórzy z nim przez tę historię. Do- cie anioła”, stanowiącą zapis skiego Centrum Żydowskiego Były momenty zwątpienia? jego niezwykłej historii. Czy podważali wersję Henryka, su- rozpocząłem poszukiwania ja- Całkiem sporo, ale trudno, że- tknięcie anioła to rodzaj mo- była ona dla pana bezpośred- gerując, że 11-letni chłopiec kiegokolwiek śladu, który by by było inaczej, jeśli się szuka nologu, w którym ważne są nią inspiracją, czy tylko ka- nie może przecież tyle zapa- mnie dalej pokierował. Ja szu- pieniędzy przez pięć lat. Nie- odautorskie komentarze bo- talizatorem do tego, by po- miętać. Nie było jeszcze na to kałem w Berlinie, on pojechał jeden pewnie by zrezygnował hatera. Gdyby tego nie by- znać bohatera? żadnych mocnych dowodów. do Jerozolimy. Udało mu się i wziął się za inny temat. My ło, widz mógłby pogubić się Jednym i drugim. Wszystko Kiedy spotkałem Henryka, trafić na dokumenty potwier- pozostaliśmy mu wierni. Być w nadmiarze informacji. zaczęło się od książki, którą od razu zauroczył mnie swoją dzające istnienie biura i to, może dlatego, że zaprzyjaźnili- przeczytałem w dwa wieczory. osobowością. Pojechałem do jak cała akcja emigracji Ży- śmy się z Henrykiem. On bar- Co panu w nim najbardziej Zauroczyła mnie jej filmowość, Izraela. żeby zobaczyć, jak ży- dów miała przebiegać. Wtedy dzo liczył na to, że świat po- zaimponowało? a niezwykle istotnym elemen- je, jakie są jego relacje z rodzi- raz jeszcze złożyłem projekt zna jego historię. Bo książkę, Mam wrażenie, że Henryk ob- tem było odkrycie, o którym ną. Ta wizyta utwierdziła mnie do PISF-u i tym razem nikt umówmy się, przeczyta nie- cuje w dwóch przestrzeniach. Tej normalnej, po której wszy- mówi Henryk Schönker, czyli w przekonaniu, że muszę zro- już nie podważył wiarygodno- wiele osób. Siła rażenia filmu Marek Tomasz Pawłowski na planie filmu Dotknięcie anioła

działające w Oświęcimiu Biuro bić ten film. Miałem do czy- ści tej historii. Mogliśmy też jest znacznie większa. Henryk scy się poruszamy, i świecie Distribution Fot. Zoyda

38 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 39 Polskie premiery: Carte Blanche Polskie premiery: Carte Blanche

Andrzejowi dawałem kolej- moi aktorzy, poszukiwanie ­Blanche w wygładzonej poety- wzbogacam ją o dodatkowe ne wersje tekstu, konsultowa- i testowanie nowych rozwią- ce typowej dla produkcji te- sceny. Starałem się też, żeby łem z nim sceny, tłumaczyłem, zań to kapitalna podróż w nie- lewizyjnych. Od niej też ucie- książka była dowcipna, prze- czego oczekuję, i w którą znane. Wspólnie z Andrze- kam. Chciałem trochę impro- wrotna, ironiczna. Powieścio- stronę zmierza historia. Rola jem Chyrą, Arkadiuszem Ja- wizować na planie, a mogli- wy Kacper jest bardziej po- Kacpra na pewno była dla kubikiem, Urszulą Grabowską śmy sobie na to pozwolić tyl- dobny do Maćka – piekielnie niego dużym wyzwaniem, i z pozostałymi aktorami pra- ko dzięki uprzednio przygoto- inteligentnego i autoironicz- bo zmuszała go do wejścia cowaliśmy nad zbudowaniem wanym ramom. nego gościa. Mimo posługiwa- w świat, o jakim się słyszy, ale pełnowymiarowych postaci. nia się trzecioosobową narra- o którym wie się bardzo ma- Nie chcieliśmy ich pozycjono- Pracowaliście nad ­Carte cją w powieści, dystans mię- ło (choć w Polsce jest półtora wać ani sugerować, że powin- Blanche w Lublinie, czyli dzy bohaterem, a czytelnikiem miliona niewidomych osób!). ny zostać osądzone ze wzglę- w naturalnych plenerach, ale jest mniejszy. Aktor wygra Z drugiej strony ślepota nie du na podejmowane przez sie- nietypowej lokacji. Jak krę- emocje w filmie, widz je od- gra tutaj głównej roli. Możemy bie decyzje. Wybory, jakich ci się film na południowym czuje, ale już osoba niedowi- ją wyjąć z kontekstu i zastąpić dokonują bohaterowie mo- wschodzie Polski? dząca może mieć za mało in- inną słabością – duchową lub gą być kontrowersyjne, ale za- Znakomicie! Nie rozumiem formacji, żeby współodczuwać osobowościową – z którą czło- wsze muszą być wiarygodne. dlaczego nie kręci się tam z bohaterem, nawet jeśli film wiek musi się zmierzyć, choć Tylko dzięki temu historia bę- większej ilości filmów. Sce- jest wyposażony w audiode- na pierwszy rzut oka wyda- dzie oddziaływać na widza. nariusz Carte Blanche (lau- skrypcję. Zależy mi na tym, że- je mu się, że stoi na straconej Carte Blanche jest zrobiony reat Script Pro 2012 – przyp. by historia dotarła do jak naj- pozycji. Jeśli chodzi o aspekt dla publiczności, nie wyobra- A.B.) wygrał też konkurs Lu- szerszej publiczności. Audio- zawodowy głównego bohate- żam sobie, żebym mógł nakrę- belskiego Funduszu Filmowe- book, który również powstaje ra, to Andrzej ma własne do- cić taki film wyłącznie dla wła- go i miasto poszło za ciosem. trafi do każdego. świadczenia nauczycielskie, snej satysfakcji. Uczestniczyło aktywnie w pro- więc tę sytuację znał po prostu dukcji, a nie wyłącznie dekla- Książka ma być przewrotna, z autopsji. Nie kusiło pana eksperymen- ratywnie. Kiedy okazało się, zatem przewrotne pytanie Nowy wymiar towanie z wizualną stroną że organizowane są zebrania na koniec – Maciej jest kino- Kacper jest świetnym na- filmu? Ślepnący bohatero- służb porządkowych z przed- manem? uczycielem, ale i mężczyzną, wie często stają się pożywką stawicielami ekipy, bo miasto Oczywiście, że jest! Niekiedy który nie chce przyznać się dla horrorów, których twór- autentycznie zamierza pomóc ogląda filmy z audiodeskryp- Eliza Rycembel i Andrzej Chyra w Carte Blanche, reż. Jacek Lusiński do słabości. Jest trochę ego- cy bawią się obrazem. w opanowaniu produkcji, prze- cją, czasem bez niej. Potra- istyczny, stara się przetrwać Kusiło mnie, ale uleganie po- konałem się, że Lublin pod- fi do mnie zadzwonić wieczo- za wszelką cenę, naraża in- kusie bywa puste i krótko- szedł do sprawy na poważnie. rem i powiedzieć: „Słuchaj, Ja- nych na niebezpieczeństwo wzroczne. Wszystkie używane Szalenie podobała mi się też cek, ale świetny film widzia- widzenia i kłamie. A jednak mu kibi- środki muszą być wprzęgnię- postawa lublinian zaangażo- łem! Musisz go koniecznie zo- żyłem sobie wszystko w gło- gą nie doszlibyśmy daleko. cujemy... te w służbę opowieści. Przy- wanych w produkcję. Wszyscy baczyć”. Dziś już nie zwracam Z Jackiem Lusińskim, wie i byłem gotowy do rozpo- Andrzej szukał wytrychu, któ- ...bo jest ludzki. Każdy z bo- jęty w filmie punkt widzenia się starali, wspólnie dążyliśmy uwagi na to, że to jego „wi- częcia. Nakręciłem film zain- rym mógłby otworzyć swo- haterów Carte Blanche skry- ma sprawić, by widz odczu- do jednego celu. Jeśli miasto działem” ma trochę inny wy- reżyserem Carte Blanche, spirowany historią, o której ją postać. Spotykaliśmy się wa jakąś tajemnicę i coś udaje. wał postęp choroby. Film jest pozostanie tak otwarte i chęt- miar. przeczytałem w gazecie i ja- oczywiście z Maćkiem, który Udowadnianie, że prowadzi się zrealizowany w anamorfozie, ne do pomocy, a mnie zdarzy Fot. Łukasz Borkowski/Kino Świat Fot. Borkowski/Kino Łukasz rozmawia Anna Bielak ką poznałem empirycznie. In- pomagał mu zrozumieć Kac- fajne życie, to dziś niemal wy- dzięki czemu obraz ma odpo- się okazja kręcenia tam kolej- spiracja jest jednak impulsem pra. Maciek opowiadał nam móg społeczny. wiedni wymiar i oddziaływa- nego filmu, nie będę się wa- do stworzenia czegoś nowego. o psychologii człowieka, któ- nie w kinie. Kiedy patrzymy hał. abuła Carte Blanche to podatne. Fabułę zawsze jed- Carte Blanche nie jest ani bio- ry traci wzrok. Starał się wyja- Wszyscy bohaterowie są na świat z perspektywy Kac- Fot. Kino Świat jest oparta na histo- nak trzeba formalnie skon- grafią, ani filmem o niewido- śnić, jakie impulsy mogą kie- ludzcy i niedoskonali, ale pra widoczne są zacieki, któ- Wraz z filmem na ogólnopol- Frii Macieja Białka. Nie struować i sprawić, by miała mym. To historia Kacpra, któ- rować takim bohaterem. Mó- słabości są najciekawszymi re pojawiają się na ślepnącym ski rynek trafi książka pod ma jednak wiele wspólnego emocjonalny wydźwięk. Film ry walczy z losem i z Maćkiem wił o demonach budzących elementami portretów oku. Carte Blanche jest jed- tym samym tytułem. Co z klasycznym filmem biogra- to osobny byt, który powstaje łączy go przede wszystkim na- się w człowieku, który słyszy samotnej matki (Urszula nak utrzymane w poetyce re- w niej znajdziemy? ficznym. podczas pracy koncepcyjnej. stawienie do życia. diagnozę i dowiaduje się, że Grabowska), zdolnej uczen- alizmu, bo chciałem sprawić, Miałem dużo literackiego Carte Blanche to film o bez- W moim przypadku poprze- nie ma odwrotu ani nadziei. nicy z patologicznej rodziny żeby widz wierzył w natural- materiału – notatek i roz- radności rozumianej jako stan, dził ją etap długich przygoto- Jak Andrzej Chyra przygoto- (Eliza Rycembel) czy przyja- ność, a nie umowność sytu- budowanych didaskaliów, który może nas dopaść, ale wań. Spędziłem mnóstwo cza- wywał się do roli ślepnącego Andrzeja Chyrę widział pan ciela Kacpra (Arkadiusz Ja- acji. Gdybym zaczął zaspoka- które sporządzałem, że- któremu można się przeciw- su z Maćkiem. Jeździłem do Kacpra, który desperacko, w roli Kacpra od początku? kubik). jać potrzeby swojego ego stra- by lepiej zrozumieć świat, stawić. Kiedy człowiek zderza niego do Lublina i przygląda- ale z sukcesem udaje, że wi- Tak. Nie potrzebowałem akto- Nie interesują mnie nieskazi- ciłbym to, co od początku było o którym zamierzałem opo- się z murem może się poddać łem się jak pracuje, jak miesz- dzi doskonale? rów, którzy odegrają wymyślo- telne i koturnowe postaci; in- dla mnie najważniejsze – czło- wiadać w filmie – więc posta- albo musi znaleźć w sobie siłę, ka, jak żyje. Chodziłem z nim Zaczynaliśmy od wizyty ne inscenizacje, ale ludzi, któ- trygują ludzie oraz ich po- wieka. Zanim weszliśmy na nowiłem skomponować z nie- żeby przebić się na drugą stro- po mieście, siedziałem na jego w Związku Niewidomych, by rzy zrozumieją swoich bohate- tknięcia i wątpliwości. Wo- plan, wspólnie z operatorem go książkę. Literacka wersja nę. Używam metafory, bo każ- lekcjach, jadałem z nim obia- Andrzej oswoił się z tematem. rów i starannie zbudują wiary- lę bohatera, który stawia opór Witoldem Płóciennikiem, so- Carte Blanche nie jest opubli- da historia wymaga udrama- dy i kolacje, piliśmy razem Nie chodziliśmy jednak z za- godne postaci. Chciałem pra- światu. Zwyczajny człowiek lidnie przygotowaliśmy story- kowanym scenariuszem. To tyzowania. Niektóre życiorysy wódkę. Wszystko po to, by jak wiązanymi oczami po poko- cować z aktorem, który był- staje się wówczas bezpreten- boardy wszystkich scen. Nie osobna rzecz. Historia jest łatwo przepisuje się na język najlepiej zrozumieć jego po- ju, żeby zobaczyć, jak to jest by dla mnie partnerem już na sjonalny, intrygujący. Kiedy po to jednak, by eksperymen- ta sama, ale filmu, inne w ogóle nie są na stać. Po wielu miesiącach uło- być niewidomym. Taką dro- etapie pisania scenariusza. ma się takich partnerów, jak tować czy realizować Carte

Jacek Lusiński 40 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 41 Polskie premiery: Hiszpanka Polskie premiery: Hiszpanka

som, staraliśmy się być dro- od dawna myślał pan o zaan- cy, Austriacy, Polacy, Francuz- Historia jest więc nauczy- biazgowo realistyczni. Przygo- gażowaniu drugiego z nich, ka. Rozmawiają kilkoma języ- cielką życia? towanie do zdjęć trwało rów- ale pierwotnie do innego fil- kami. Chciałbym, aby ogląda- A czego mogłaby być nauczy- no rok. mu…. jąc ten film, widz miał wraże- cielką? Pamiętam, że kiedy Od lat jestem zafascynowany nie świeżości. w 1989 roku poszedłem do li- Realizował je pan wspólnie Crispinem Gloverem jako ar- ceum, dowiedziałem się, że z operatorką Kariną Klesz- tystą. Jest wymarzonym od- Inną parę ojciec-syn, ale już uczę się zupełnie innej hi- czewską. twórcą roli Dr. Abuse’a. Jemu w samym filmie tworzą rów- storii niż w szkole podstawo- Od kilkunastu lat robimy ra- ten projekt również przypadł nież Jakub Gierszał i Jan Pe- wej. Zobaczyłem, że histo- zem filmy. Mamy inne spoj- do gustu. Znałem też twór- szek, czyli Krystian i Tytus ria jest zjawiskiem względ- rzenie na niektóre sprawy, ale czość Bruce’a Glovera. Zapyta- Ceglarscy. Pierwszy to mło- nym i zależy od tego, kto ją mamy też porozumienie na łem Crispina, czy mógłby za- dy romantyk, drugi – do- pisze. To oznacza, że z histo- poziomie pozawerbalnym. Za- prosić do Hiszpanki swojego świadczony przez życie po- rii można się najwięcej dowie- nim wystartowaliśmy ze zdję- ojca. Uznał, że to świetny po- zytywista… dzieć o tym, kto ją pisze... Dla- ciami do Hiszpanki, wspólnie mysł. Ten film w ogóle obfi- Ten film, poprzez charaktery- tego przystępując do realiza- ze scenografem i kostiumo- tuje w różnorodne typy ludz- styczną polską symbolikę, da- cji Hiszpanki, starałem się nie grafem, rozpisaliśmy każdy kie. Bardzo zależało mi na je szansę na zagranie z wi- robić filmu historycznego, ale kadr i ujęcie. Rozrysowaliśmy tym, aby w Hiszpance grali lu- dzem w swoistą grę. Żeby zo- film o historii. każdy element kostiumu i sce- dzie specyficzni tylko dla te- baczył, że to, co w naszej hi- nografii. Podczas zdjęć nie go projektu. Chodziło mi o to, storii było dotychczas przed- Głównym punktem odniesie- mieliśmy żadnych dylematów, żeby szczególnie polski widz stawiane w określony sposób, nia tej opowieści jest Ignacy co i jak ma być zrealizowane. nie odnalazł tu aktorów, któ- można też widzieć inaczej. Nie Jan Paderewski. Było oczywiście miejsce na rzy przyniosą ze sobą swo- podważając, ani nie szargając W tym filmie jest postacią zmiany, ale nie było ich dużo. je poprzednie wcielenia. Dzię- przy tym naszych mitów, spoj- świadomą tego, że jest symbo- ki odpowiedniej charaktery- rzeć czy nie są one w stanie lem – artystą, wieszczem z da- W filmie, po przeciwnych zacji, kostiumowi i grze, widz „pracować” w nieco inny spo- lekiego kraju. Jest wyśnioną Starałem się zrobić stronach barykady, stają będzie obserwował ludzi, któ- sób. Jestem wyznawcą poglą- postacią Polaków – Chopinem Patrycja Ziółkowska i Jakub Gierszał dwaj wybitni aktorzy – oj- rzy będą przynależeć do świa- du, że z historii dowiadujemy i Mickiewiczem naraz. Równo- w filmie Hiszpanka, reż. Łukasz Barczyk ciec i syn: Bruce Glover jako ta wykreowanego tylko w tym się najwięcej nie o tym, co by- cześnie staraliśmy się jednak, Kubryk oraz Crispin Glover filmie. A występują tu arty- ło, ale o tym, co jest i co poten- aby był też człowiekiem z krwi film o historii jako Dr Abuse. Podobno już ści z różnych państw: Niem- cjalnie będzie. i kości. zwolennikiem cieszenia się ze Ten pomysł jest przyrodzo- Z Łukaszem Barczykiem, zwycięstw i opłakiwania pora- ny tamtej epoce. Wirujące żek. Zrozumiałem, że zwycię- stoliki, seanse spirytystycz- reżyserem Hiszpanki, skie powstanie wielkopolskie, ne, towarzystwa teozoficzne – które było doskonale zorga- to wszystko wtedy się działo rozmawia Marcin nizowane, jest dla mnie szan- w całej Europie. W ten sposób są na stworzenie innego, rów- ludzie szukali wówczas wła- nie silnego i spektakularne- snej ścieżki duchowej, szuka- Zawiśliński go, mitu powstania. To mnie li odpowiedzi na pytania, któ- Fot. Piotrowski/Instytucja Jacek Film-Art Filmowa najbardziej w tym projekcie rych nie dawała ówczesna na- zy chciałby pan żyć szkolnych. Przy okazji zro- pociągało. Poza tym ta epo- uka, albo po prostu traktowali w Polsce na przełomie zumiałem, że opowiadanie ka dała mi także możliwość to jako rozrywkę. C1918 i 1919 roku? o tym, co się stało w Poznaniu na opowiedzenie pewnej hi- Nie. Bardzo się cieszę, że żyję na przełomie 1918 i 1919 roku, storii, ale inaczej niż zwy- To były też czasy świetności tu, gdzie żyję. daje wielką szansę na dotknię- kle. Hiszpanka jest o powsta- ekspresjonizmu niemieckie- cie tak delikatnej sprawy, jaką niu. Opowiada o jego plano- go w sztuce. Dlaczego zdecydował się pan jest powstańczy mit porozbio- waniu, przygotowaniu, o jego Tuż po powstaniu wielkopol- zrobić film o przełomowych rowej Polski. Zawsze miałem bohaterach znanych i niezna- skim powstał słynny niemiec- dla Polski wydarzeniach z tym kłopot. nych oraz o symbolu powsta- ki film Fritza LangaDoktor z tamtych czasów? nia, którym w filmie jest Igna- Mabuse. Patrząc na niego dziś, Zostałem zaproszony do Na czym on polegał? cy Jan Paderewski. widać jak wspomniana epo- udziału w konkursie na film Kultywowanie klęsk i mo- ka widziała samą siebie i samą inspirowany powstaniem wiel- ralnych zwycięstw ma w na- Skąd wziął się pomysł, aby siebie opisywała. Nie mogłem kopolskim. Odświeżyłem swo- szej kulturze długą tradycję, opowiedzieć o nim przez tego pominąć, próbując robić ją wiedzę na temat tego wyda- a dla mnie zawsze było dość pryzmat specyficznego po- Hiszpankę. Chcąc jak najle- rzenia, czyli wszystko co pa- traumatycznym przeżyciem. jedynku spirytystów i tele- piej oddać krajobrazy, nastroje miętałem jeszcze z czasów Lubię jasne kryteria. Jestem patów? i sensy właściwe tamtym cza- Hiszpanka, reż. Łukasz Barczyk Fot. Piotrowski/Instytucja Jacek Film-Art Filmowa

42 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 43 Polskie premiery: Ziarno prawdy Polskie premiery: Ziarno prawdy

przez cały ten czas powinie- wie na Skypie zrozumiałem, że ta. Magda Szwarcbart, która sał mi muzykę na syntezato- neś ochraniać w sobie ogień, wcale nie jest do tego pomysłu jest reżyserem castingu, prze- rze. Potrafił wyczarować cuda który rozpala cię na począt- nastawiony entuzjastycznie. konała mnie, że powinien go z tego prostego Casio. Jestem ku. Ten pierwszy moment jest Mnie jednak bardzo zależa- zagrać izraelski aktor. Zasuge- przekonany, że dla niego to jak zakochanie. Trzeba rozpo- ło. Postanowiłem zaryzykować rowała, żebym skontaktował też było ciekawe doświadcze- znać w sobie emocję i zracjo- i poświęcić cztery tygodnie na się z Agnieszką Holland, któ- nie. Po skomponowaniu kilku nalizować ją, należy się upew- to, by stworzyć pierwszą wer- ra akurat wtedy była w Jero- partytur na symfoniczne skła- nić, że nie napędza cię słomia- sję scenariusza samodziel- zolimie. Obiecała pomóc. Na dy, miał szansę pokazać, że po- ny zapał, nie ma bowiem chy- nie i w ten sposób go przeko- drugi dzień dostałem telefon trafi napisać coś zupełnie in- ba nic gorszego niż rozpoczę- nać. Ten pierwszy draft był li- i trzy nazwiska. Wśród nich nego. Trent Reznor czy Atticus cie realizacji i spadek entuzja- teralną adaptacją jego powie- był Zohar. Natychmiast zapa- Ross mogą czuć się teraz po- zmu w momencie, kiedy ca- ści. Znalazło się w nim wszyst- liła mi się lampka, bo widzia- ważnie zaniepokojeni. ła machina już ruszyła i nie ko, co dało się opowiedzieć łem zarówno Liban, jak i Oczy da się jej zatrzymać. W przy- za pomocą obrazu i dźwię- szeroko otwarte. Udało mi się Wizyta w Stanach Zjedno- padku Ziarna prawdy czułem, ku. W efekcie powstało 250 z nim skontaktować i szybko czonych znacznie wpłynęła że ten ogień będzie we mnie stron tekstu, film musiałby za- przekonałem się, że to właści- na twoją filozofię pracy. Te- płonął do końca. Książka jest tem trwać ponad cztery godzi- wa osoba. Opowiedziałem mu raz rozwijasz kilka pomysłów świetnie skonstruowana, intry- ny. Z racji tego, że Zygmunt o książce i jego postaci. Po- naraz. ga znakomicie poprowadzo- ma doświadczenie scenopisar- mimo, że dzielił nas dystans Tak robią wszyscy. Nawet re- na, a bohaterowie fascynują- skie, po lekturze miał świado- i ekran komputera, szybko się żyserzy o tak niepodważal- cy. Pod płaszczykiem krymina- mość, że w tej postaci nie da otworzyliśmy, zaczęliśmy mó- nej pozycji jak Martin Scorse- Jerzy Trela, Aleksandra Hamkało i Magdalena Walach łu porusza ważny, a przy tym się zrobić z tego filmu. Myślę wić otwartym tekstem o tym se pracują nad kilkoma projek- w filmie Ziarno prawdy, reż. Borys Lankosz dość niewygodny temat. Jeże- jednak, że ujął go szacunek dla co nas boli, o Izraelu, o Polsce. tami jednocześnie. Wydaje mi li byłby to tylko kryminał, to materiału literackiego. Pono- Kiedy Zohar przyjechał po się, że jest coś nienaturalne- pewnie specjalnie by mnie nie wiłem propozycję współpra- raz pierwszy, na tygodniowy go w tym romantycznym wize- zainteresował. Podobnie jak cy i tym razem w pełni się za- okres próbny, pierwsze co zro- runku artysty, który pod wpły- Bart w swoim scenariuszu do- angażował. Przeszliśmy razem biliśmy, to po prostu się uści- wem natchnienia, staje się tykał kwestii stalinizmu, tak długą drogę. Od obcych sobie skaliśmy. Taki magiczny gest. wieszczem obarczonym misją Rzemieślnik, Miłoszewski mówi o antyse- ludzi, którzy na dwóch kon- Rodzina Zohara pochodziła objawiania rodakom prawdy. mityzmie, o którym też wielo- tynentach rozmawiają przez z Polski, znaczna część przod- krotnie opowiadałem w swo- Skype’a, do bliskiej artystycz- ków zginęła w Holokauście. Czyli takie pozytywistycz- ich dokumentach. nej przyjaźni i relacji, która, Powiedział mi, że w pewnym ne podejście i rzemieślnicza mam nadzieję, będzie się pięk- sensie zrobił to dla nich. praca. Formuła gatunkowa sprzyja nie rozwijała. To podstawa. Ale czy mistrzo- nie romantyk podejmowaniu takich treści? Ten film to kolejna okazja do wie renesansu nie myśleli Sprawia, że docieramy do Myślisz o tym, żeby prze- współpracy z Ablem Korze- o sobie właśnie w takich kate-

większej ilości osób i w bez- nieść na ekran jego kolejne niowskim, z którym znacie goriach? Rudik Fot. Stepan rzym Kapuścińskim i Andrze- ki mojej żonie Magdzie, która pieczniejszy sposób. Podejrze- dzieła? się od bardzo dawna. Z Borysem Lankoszem, ju Barcie. Naturalną koleją rze- zamówiła sobie tę powieść na wam, że Ziarno prawdy wy- Między nami jest dobra che- Znamy się od dziecka. Abel czy wydawało się, że będzie- święta. Przyjechali do nas jej woła kontrowersje, ale moją mia. Mamy podobny gust, in- jest już na takim etapie, że mo- Borys Lankosz my przenosić na ekran książkę rodzice i podarowali jej książ- intencją nie było wbicie kija teresują nas zbliżone rzeczy. że wybierać i jeżeli coś go nie reżyserem filmu Ziarno Barta – „Fabryka muchołapek”. kę Miłoszewskiego pod cho- w mrowisko. Gatunek stwarza Myślimy o oryginalnym po- zainspiruje – odmówić. Łą- Okazało się jednak, że Andrzej inkę i wtedy Magda zniknęła względnie bezpieczną prze- myśle. Marzy nam się zrobie- czy nas przyjaźń, ale to aku- prawdy, rozmawia ma wobec niej inne plany nam z horyzontu na kilka dni. strzeń, w której ludzie nie bę- nie filmu na modłęDjango rat mogło obrócić się przeciw- i osobistą ambicję. Z tym jego Powinniśmy być wszyscy ra- dą chcieli skakać sobie do gar- Quentina Tarantino, tylko że ko mnie. Nasza relacja jest na Kuba Armata wyborem zbiegła się w czasie zem, ale moja żona nie mogła deł. W życiu nie widziałem tak o chłopie pańszczyźnianym. tyle bliska, że zupełnie szcze-

Fot. Tomasz Urbanek/East News/Studio Rewers/NEXT FILM Rewers/NEXT News/Studio Urbanek/East Fot. Tomasz propozycja scenopisarska, któ- się od „Ziarna prawdy” ode- rozpolitykowanego narodu To bardzo ciekawy temat. In- rze mógłby mi powiedzieć, że rą otrzymałem ze Stanów. Źle rwać. To oczywiście zwróciło jak Polacy. I takiego poziomu spiracją była dla mnie lektura mu się to nie podoba. Nie owi- też znosiłem atmosferę, któ- moją uwagę. Pomyślałem, że agresji, jaki jest tu w tej chwili. książki Jana Sowy „Fantomo- jałby w bawełnę, że nie może, ra zapanowała w Polsce po ka- powieść musi być naprawdę O ważnych społecznych tema- we ciało króla”. Przepisał on bo dzwonią z Hobbita. Pierw- tastrofie w Smoleńsku. To by- dobra. Kiedy skończyła i sam tach należy rozmawiać, spie- 500 lat historii Polski na nowo, sza montażowa wersja Ziarna ły główne powody, dla których ją przeczytałem, nie miałem rać się, ale z zachowaniem sza- z zupełnie innej perspektywy, prawdy zrobiła na nim duże wielkim sukcesie den, który by mnie zaciekawił. zdecydowałem się wyjechać. wątpliwości, że to jest to. cunku. Wydaje mi się, że moż- która była dla mnie niezwykle wrażenie i nie zastanawiał się pełnometrażowe- W Polsce wciąż jest duży kło- Spędziłem w Los Angeles dwa na to robić m.in. poprzez kino przekonująca. Najwyższy czas, nawet pięciu sekund. Postawi- Po go debiutu jakim pot z umiejętnością sprawne- lata i z radością oceniam dziś Mówisz, że odrzucałeś wiele gatunkowe. żeby kinematografia zmierzy- łem też przed nim wyzwanie. Rewers go opowiadania historii, taka ten czas, jako cenne doświad- ła się z tym tematem. Chciałem, żeby odszedł od te- był , na kolejny film projektów. Co zatem w książ- kazałeś czekać aż pięć lat. to już widać nasza romantycz- czenie zawodowe i wspania- ce Miłoszewskiego tak cię Jak wyglądała współpra- go, z czym ostatnio jest koja- Z czego to wynikało? na, poetycka tradycja. Ta prze- ły okres w życiu prywatnym. zainteresowało? ca z Zygmuntem Miłoszew- Jak na plan Ziarna prawdy rzony i wrócił do swoich mło- Po sukcesie Rewersu dosta- rwa związana jest także z ro- Tam się ożeniłem, założyłem Jeżeli pakujesz się w robie- skim? trafił Zohar Strauss, jedna dzieńczych fascynacji, czy- łem do przeczytania dużo sce- zejściem się pewnego trium- rodzinę. Paradoksalnie, to wła- nie filmu, a trwa to, zakłada- Pierwszą wersję scenariu- z gwiazd kina izraelskiego? li muzyki elektronicznej. Kie- nariuszy. Niestety, były one wiratu, który zawiązał się przy śnie tam trafiłem na „Ziar- jąc że masz szczęście, dwa la- sza napisałem sam. Nie znali- Zastanawiałem się komu po- dy robiłem na kamerze VHS niedobre, nie trafiłem na ża- okazji Rewersu. Myślę o Je- no prawdy”. Stało się tak dzię- ta, to miej świadomość, że śmy się, a po pierwszej rozmo- wierzyć rolę rabina Zygmun- swoje pierwsze filmy, Abel pi-

44 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 45 W produkcji Pełnometrażowe filmy fabularne

Królewicz Olch Noc Walpurgii Życie jest piękne etap produkcji: okres zdjęciowy etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: postprodukcja reżyseria: Kuba Czekaj reżyseria: Marcin Bortkiewicz reżyseria: Maciej Migas scenariusz: Kuba Czekaj scenariusz: Marcin Bortkiewicz, Magdalena Gauer scenariusz: Cezary Harasimowicz zdjęcia: Adam Palenta zdjęcia: Andrzej Wojciechowski zdjęcia: Radosław Ładczuk muzyka: Bartłomiej Gliniak muzyka: Marek Czerniewicz scenografia: Jagna Janicka scenografia: Anna Wunderlich, Karina Baran scenografia: Katarzyna Sobańska, Marcel Sławiński montaż: Maciej Pawliński montaż: Daniel Gąsiorowski montaż: Piotr Mendelowski wykonawcy: Tomasz Kot, Janusz Chabior, Ireneusz dźwięk: Radosław Ochnio dźwięk: Agata Chodyra Czop, Marta Malikowska, Ewa Gawryluk, Jacek Bra- wykonawcy: Staszek Cywka, Agnieszka Podsiadlik, wykonawcy: Małgorzata Zajączkowska, Philippe Tło- ciak, Agnieszka Wosińska, Marek Frąckowiak, Jerzy Sebastian Łach kiński Rogalski, Wojciech Dąbrowski, Jarosław Góral, Jakub producent: Jacek Bromski, Ewa Jastrzębska, Dariusz producent: Sebastian Petryk Wieczorek, Andrzej Konopka Gajewski produkcja: PS Film producent: Maciej Szwarc produkcja: Studio Munka-Stowarzyszenie Filmow- czas projekcji: ok. 80 min produkcja: Instytucja Filmowa Film-Art ców Polskich planowane zakończenie produkcji: maj 2015 dystrybucja: Vue Movie Distribution czas projekcji: ok. 100 min premiera: jesień 2015 czas projekcji: 100 min planowane zakończenie produkcji: jesień 2015 planowane zakończenie produkcji: maj 2015 premiera: IV kwartał 2015 Fot. Łukasz Bąk/Studio Munka-SFP Fot. Bąk/Studio Łukasz Fot. PS Film Fot. Piotrowski/Instytucja Jacek Film-Art Filmowa

WWW.TELEPRO.COM.PL

Historia wybitnie utalentowanego 14-let- Młody dziennikarz przeprowadza wy- Historia zainspirowana osobą Tadeusza niego chłopca, który rozpoczyna naukę wiad z divą operową. W trakcie tej nocy, Szymkowa i jemu dedykowana. Główny fizyki na uniwersytecie. Pracuje nad teo- pełnej komicznych, farsowych, grotesko- bohater Bartek to pięćdziesięcioletni „nie- rią światów równoległych, których łącz- wych, a także dramatycznych zdarzeń, winny czarodziej”, były aktor, były alkoho- nikiem – jak z początku sądzi – jest świa- nocy niepozbawionej przemocy i czuło- lik, obecnie animator publiczności, czyli za- tło. Chłopiec ma niezwykły umysł i po- ści, dowiedzą się o sobie pewnej prawdy, wodowy zabawiacz widowni przed telewi- kaleczoną duszę, której nie jest w stanie która całkowicie przewartościuje ich ży- zyjnymi widowiskami, który już na zawsze uleczyć matka, autorytarnie kierująca je- cie. pozostanie w cieniu sławy swoich kolegów. go życiem. Pojawienie się w ich życiu Ten „niewinny czarodziej” pogodził się już mężczyzny ustanawia nowy porządek, z przegraną. Pewnego dnia Pan Bóg i on- chłopiec z rąk matki przechodzi pod je- kolog stawiają go do walki: ma trzy miesią- go opiekę. Między trójką bohaterów, krę- ce życia. Bartek błyskawicznie zaczyna po- tą drogą, tworzy się więź, ale ich wspól- rządkować swój świat, by nie pozostawić ne szczęście nie trwa długo. Chłopiec do- po sobie śmietniska. Pod wpływem najbliż- chodzi do rozwiązania zagadki przejścia szego kumpla, terapeuty-postalkoholika, między światami, wyrusza w podróż, na próbuje naprawić wszystkie błędy i przeko- szali kładąc swoje życie... nać Najwyższego Scenarzystę, aby fabuła jego losu skończyła się happy endem. Ma- ło czasu, żeby wyprostować życie, ale może się uda. Czy zdąży poprawić przed śmier- cią scenariusz swojego istnienia?

oprac. J.M.

46 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 Festiwale za granicą: Tallin Historia festiwali

Jerzy Płażewski Polski Ola Salwa promyk Fryburg ny Kazejak. Swój najnowszy W programie polskiego bistości pozafilmowych. Wy- się sprawdzić także w krót- Talliński festiwal Black Nights, czyli „Czarne film –Obce ciało – prezento- przeglądu znalazło się też miej- W Szwajcarii zorganizowano jeden z pierw- sokość finansowa Grand Prix kim metrażu. Bez wątpienia wał też osobiście Krzysztof Za- sce dla klasyki, czyli Człowieka dzielona jest na trzy części – krótkie filmy tajlandzkie czy Noce” gościł w tym roku kilkanaście polskich nussi. Oprócz spotkania z wi- z żelaza Andrzeja Wajdy; Euro- szych festiwali filmowych – w Locarno. dwie trzecie otrzymują reżyser ekwadorskie są jeszcze mniej filmów, a Maja Komorowska otrzymała downią kinową, reżyser dwa py, Europy Agnieszki Holland; Wcześniej niż w Cannes. Dlatego wypracował i producent, ale jedna trzecia znane światu, jak filmy pełno- razy wygłosił wykład dla stu- Spokoju Krzysztofa Kieślow- przypada szwajcarskiemu dys- metrażowe tych krajów, a mo- pierwszą nagrodę za całokształt twórczości. dentów lokalnej szkoły teatral- skiego; Dużego zwierzęcia Je- on sobie znaczny prestiż. Jego nagrody mają trybutorowi, który zdecydo- gą przecież kryć się wśród nej. O swoim ogromnym do- rzego Stuhra; Potopu Jerzego wał się ów film przyjąć do roz- nich arcydzieła. Formuła po- świadczeniu, między innymi Hoffmana orazWilczych ech niemal taki autorytet – artystyczny i handlo- powszechniania. Dyrekcja or- szerzająca tradycyjny rynek wysuniętym na pół- blockbusterem,­ czyli Miastem współpracy z Jerzym Grotow- Aleksandra Ścibora-Rylskie- wy jak nagrody w Wenecji czy Berlinie. Stąd ganizuje – co spotyka się z du- filmowy nasiliła ostatnio ilość noc Tallinie zmrok 44 Jana Komasy. Film był po- skim, Andrzejem Wajdą czy go. Te ostatnie dwa filmy by- żym uznaniem – przesyłanie zgłaszanych filmów z Trze- Wzapadał tuż po go- kazany podczas galowego wspomnianym Krzysztofem ły szczególnie interesujące dla zrozumiałe, że Locarno zabiega – z niezłym producentom wszelkich mate- ciego Świata, który znacznie dzinie piętnastej, a pierwsze fe- otwarcia POFF, na który przy- Zanussim, opowiedziała adep- tallińskiej publiczności z powo- skutkiem – o najlepsze filmy sezonu. Ale po riałów prasowych o wyświetlo- zwiększył produkcję. Do tego stiwalowe seanse zaczynały jechali twórcy: reżyser, aktorzy tom aktorstwa także Maja Ko- du udziału estońskiego piosen- nych filmach. stopnia, że za dokonanie se- się chwilę później, stąd zresz- – Anna Próchniak i Józef Paw- morowska. „Pierwszą nagro- karza i aktora Bruna O’Yi. Fe- kilkudziesięciu latach zauważono, że obser- Dbając o dobre stosunki lekcji zgłaszanych propozy- tą wzięła się nazwa festiwalu. łowski oraz producenci – Mi- dę za całokształt twórczości stiwal po raz pierwszy przyznał z krytyką, festiwal niezależnie cji wprowadzono jednorazową W tym roku POFF Black ­Nights chał Kwieciński i Jan Kwie- otrzymałam w Tallinie, dzięku- nagrodę jego imienia, którą na wowanie największych kinematografii świata od innych projekcji, każdy film opłatę 50 dolarów. otrzymał od Międzynarodo- ciński. Na prośbę widzów od- ję bardzo” – mówiła wzruszo- gali otwarcia wręczył Maciej kłóci się z innym potencjalnym zadaniem konkursowy wyświetla na spe- Od zasady „egzotyczności” wej Federacji Zrzeszeń Produ- był się dodatkowy seans filmu na artystka. Festiwal pokazał Karpiński. cjalnym pokazie wyłącznie dla istnieje jeden wyjątek. Dla centów Filmowych (FIAPF) ka- w największej sali multipleksu pierwszy film z jej udziałem, W branżowej części festiwa- festiwali: odkrywaniem publiczności kinema- prasy. Oficjalnie festiwal jest coraz liczniej przybywają- tegorię A. Taką samą, którą od Coca-Cola Plaza. Dużym po- czyli Życie rodzinne Zanus- lu – Baltic Event – obecność tografii bardziej egzotycznych, mniej wpro- trójjęzyczny: francusko-angiel- cych filmowców z odległych dawna mają festiwale w Cannes,­ wodzeniem cieszyły się Płyną- siego z 1970 roku. Debiutant- Polski też była wyraźnie zazna- sko-niemiecki. krajów dokooptowano wybra- Wenecji, Berlinie, a także od kil- ce wieżowce Tomasza Wasi- ka zagrała tam u boku Haliny czona. W panelach, dyskusjach wadzonych na rynek. Taka była koncepcja W roku 2013 po raz pierw- nych filmowców Europy. I tak ku lat w Warszawie. W sekcji lewskiego, który zasiadał tak- Mikołajskiej, Jana Kreczmara, i prezentacjach brali udział szy otwarto konkurs także np. bracia Jean-Pierre i Luc konkursowej pokazanych zo- że w jury Konkursu Główne- Daniela Olbrychskiego i Ja- polscy fachowcy, a nowy, nie programowa innego szwajcarskiego festiwa- dla filmów poniżej 30 minut ­Dardenne zaproszeni zostali stało osiemnaście filmów z Ira- go oraz Strefa nagości Urszu- na Nowickiego. To nie koniec posiadający jeszcze tytułu, pro- lu – w podalpejskim Fryburgu. (pierwszą nagrodę otrzymała na wykład o swoim stylu re- nu, Wielkiej Brytanii, Japonii, li Antoniak. Inne nowe filmy wydarzeń edukacyjnych – pol- jekt Piotra Trzaskalskiego, pro- Królowa Argentyńczyka Ma- żyserskim, choć ich film nie Belgii czy Kirgistanu. Polskę re- zaproszone przez Tiinę ­Lokk skie krytyczki filmowe uczyły dukowany przez ADHD War- raz pierwszy w re- cia mało znane w powszech- nuela Abramowicza). Udana był wyświetlony w konkur- prezentował Obywatel Jerze- to: Boisko bezdomnych Ka- młodszych kolegów i koleżan- saw otrzymał jedną z głów- gulaminie impre- nym obiegu”. Ten cel okazał formuła „egzotyczności” ma sie. Fot. Brodard/FIFF Nicolas go Stuhra, wybrany przez sa- si Adamik, Ostatnie piętro Ta- ki po fachu w ramach warsz- nych nagród Baltic Event Co- zy zaznaczono wy- się interesujący nie tylko dla mą dyrektor festiwalu Tiinę deusza Króla, Obietnica An- tatów FIPRESCI i NISI MASA. -Production Market. Po raźnie, że nie jest ona dla Szwajcarii. ­Lokk. Ostatecznie główną na- wszystkich. Z góry wyłączono Zainaugurowany w 1980 ro- grodę zdobył belgijski Lucyfer z niej wszystkie filmy z USA, ku festiwal we Fryburgu już Gusta Van den Berghe’a. W jed- Kanady, Szwajcarii i państw zapewnił renomę w całym na- nej z pobocznych sekcji Tridens Unii Europejskiej (po sta- szym kręgu kulturowym re- Competition, prezentującej naj- rannym wczytaniu się w owe żyserom takim, jak Sulejman ciekawsze debiuty twórców wyłączenia można było do- Cissé, Adolfo Aristarain, Hao z krajów bałtyckich oraz skan- strzec, że nie chodzi o wszyst- Hsiao-hsien, Abderrahmane dynawskich, o nagrodę walczył kie filmy europejskie, gdyż Sissako, George Owaszwili czy polski pełnometrażowy doku- dopuszczono tytuły z Euro- Wang Bing. ment Efekt domina Elwiry Nie- py Wschodniej i Południowej Jak inne liczne festiwale, wiery i Piotra Rosołowskiego. oraz z krajów do Unii nie na- Fryburg przyjmuje do konkur- Polskie filmy były jednak leżących). Tak dosłownie sfor- su wyłącznie filmy prapremie- pokazywane – przede wszyst- mułowano zamierzenia nowe- rowe, stanowi to jednak nie kim – w ramach Poola Kino go festiwalu: „Jego celem jest tylko jego praktykę, ale wręcz Fookuses, czyli sekcji Zbliże- ułatwiać lepsze rozpowszech- zapis w regulaminie. Działa na nia na Polskie Kino. Estoń- nianie ważnych filmów i po- festiwalu aż osiem osobnych ska publiczność szczególnie Witold Giersz odbiera nagrodę. pularyzować dzięki nim kultu- składów jurorskich, w znacz- Jean-Pierre i Luc Dardenne zainteresowała się naszym Maja Komorowska z nagrodą za całokształt twórczości ry, mentalności i sposoby ży- nej mierze złożonych z oso- Fot. Sooaru Ahto

48 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 49 Polscy Filmowcy na Świecie

najbardziej nowatorskich roz- 15 stron świata Łaźnia najlepszą wiązań w niestandardowym i Granice wytrzymało- animacją w Berlinie czasie trwania filmu. ści wyróżnione 16 listopada dobiegła końca ju- w Bratysławie bileuszowa, 30. edycja berliń- Na 16. Międzynarodowym skiego Międzynarodowego Fe- Festiwalu Filmowym w Bra- stiwalu Filmów Krótkometra- Niebieski pokój tysławie, który w tym roku żowych Interfilm. W kategorii z nagrodą w Meksyku odbywał się w dniach 7-14 li- najlepszego filmu animowane- Obraz Tomasza Siwińskiego stopada, jednym z docenio- go zwyciężyła Łaźnia Tomka zwyciężył w kategorii najlep- nych przez jurorów filmów Duckiego. W programie kon- szego narracyjnego filmu krót- okazał się dokument Zuzan- kursowym tegorocznej edy- kometrażowego na 6. Festi- ny Solakiewicz 15 stron świa- cji festiwalu znalazły się czte- Julia Kijowska w filmie Gry, reż. Maciej Marczewski Fot. Studio Munka-SFP Munka-SFP Fot. Studio walu Filmów Animowanych ta. Obraz ten otrzymał wy- ry polskie filmy. W międzyna- ­CutOut Fest (13-16 listopada) różnienie w sekcji konkur- rodowym konkursie, oprócz na- Gry nagrodzone lepsza aktorka. Gry powstały w ­Querétaro. Niebieski pokój sowej przeznaczonej dla peł- grodzonej Łaźni, pokazano tak- w Hiszpanii w ramach programu „30 Mi- został zrealizowany we francu- nometrażowych debiutów że Niebieski pokój Tomasza Si- Film Macieja Marczewskie- nut” realizowanego w Studiu sko-polskiej koprodukcji, a je- i drugich filmów dokumen- wińskiego, a w konkursie do- go otrzymał aż dwie nagrody Munka–SFP. W konkursie fe- go producentami są Sacrebleu talnych. Na tym samym fe- kumentalnym Odwiedziny Ma- na 7. Międzynarodowym Fe- stiwalu oprócz Gier pokazano Productions oraz łódzki Se-ma- stiwalu, w konkursie filmów teja Bobrika oraz Arenę Pio- stiwalu Filmowym La Cabi- także cztery inne polskie tytu- -for. W tegorocznym progra- krótkometrażowych, wyróż- tra Bernasia. Do udziału w te- na (6-16 listopada) w Walencji. ły: Magmę Pawła Maślony, Za- mie festiwalu znalazło się aż nienie otrzymała też etiu- gorocznej edycji festiwalu zgło- Marczewski został uhonoro- bicie ciotki Mateusza Głowac- osiem polskich filmów, m.in. da fabularna Granice wytrzy- szono ponad 7000 filmów. Pro- Łaźnia, reż. Tomek Ducki wany nagrodą za najlepszą re- kiego, 128. szczur Jakuba Pącz- Hipopotamy Piotra Dumały, małości Marka Marlikow- gram festiwalu utworzyło 630 żyserię, ex-aequo z Tanją Go- ka oraz Florę i faunę Piotra Li- Gruby i chudy Aleksandry Bro- skiego, wyprodukowana na tytułów z 70 krajów. W konkur- Polskie filmy nagrodzo- wowych nowojorskich czaso- cji Syczuan. Festiwal ten, który lić za filmBy Chance. Julia Ki- twina. MFF La Cabina prezen- żyny czy Moonshine­ Michała Wydziale Radia i Telewizji sie międzynarodowym osta- ne w Hiszpanii pism, uważana jest za dobry odbywał się w dniach 16-18 li- jowska, grająca jedną z głów- tuje filmy w średnim metrażu Poniedzielskiego. UŚ w Katowicach. tecznie wzięły udział 64 pro- Chce się żyć Macieja Pieprzycy prognostyk przed szczytem se- stopada, należy do najważniej- nych ról w filmie, otrzyma- (od 30 do 60 minut). Stanowi dukcje z 27 krajów. Filmy po- i Matka Ziemia Piotra Złotoro- zonu nagród filmowych, któ- szych azjatyckich festiwali ki- ła nagrodę w kategorii: naj- on forum do zaprezentowania kazano w ośmiu blokach te- wicza zostały nagrodzone pod- rych zwieńczeniem są Złote na dokumentalnego. Czasem matycznych, z których dwa po- czas 52. Międzynarodowego Fe- Globy (gala ich wręczenia odbę- śnię, że latam to poruszająca święcono wyłącznie animacji. stiwalu Filmowego w Gijón (21- dzie się 11 stycznia) oraz Osca- historia Weroniki, utalentowa- 29 listopada). Najlepszym ak- ry (22 lutego). Nagroda kryty- nej i bardzo ambitnej baletni- Miniatur FilmowychFot. Studio torem festiwalu został Dawid ków to kolejne wyróżnienie dla cy. Dokument powstał w ko- Ogrodnik, a filmChce się żyć obrazu Pawła Pawlikowskiego, produkcji TVP2, PISF i Pig- Kolejna nominacja nagrodzono jeszcze za najlepszą który otrzymał kilkadziesiąt na- ment Production. dla Idy scenografię (Joanna Wójcik). gród festiwalowych, a dziś wy- Film Pawła Pawlikowskiego zo- Krótkometrażowy obraz Matka mieniany jest w filmowych pod- stał nominowany do 30. Inde- Ziemia Piotra Złotorowicza, wy- sumowaniach roku, przygoto- pendent Spirit Awards (amery- produkowany w Szkole Filmo- wywanych przez dziennikarzy Kinoteka w Indiach kańskich nagród przyznawanych wej w Łodzi, jury festiwalu na- najważniejszych branżowych W dniach 22 listopada – 12 przez stowarzyszenie non-pro- grodziło trzema statuetkami: za czasopism. Ponadto, Ida uzy- grudnia w Bombaju i New fit Film Independent) w kate- najlepszą reżyserię, dla najlep- skała nominację do ­Satellite ­Delhi odbył się Festiwal Fil- gorii Najlepszy Film Zagranicz- szego aktora w filmie krótkome- Award w kategorii Najlepszy mów Polskich Kinoteka. ny. 26 listopada ogłoszono sześć trażowym (Mirosław Baka) oraz Film Zagraniczny.­ Zwycięzców W programie znalazły się ta- nominacji w tej właśnie katego- za najlepszą scenografię (Kata- 19. Annual­ Satellite­ Awards po- kie polskie produkcje jak: rii. Obok Idy, znalazły się nastę- rzyna Jędrzejczyk). znamy 15 lutego. Jack Strong Władysława pujące tytuły: Turysta (reż. Ru- Pasikowskiego, Papusza Jo- ben Östlund, Szwecja), Lewiatan anny Kos-Krauze i Krzyszto- (reż. Andriej Zwiagincew, Rosja), fa Krauzego, Ida Pawła Pawli- Mama (reż. Xavier­ Dolan, Kana- Ida z nagrodą New York Czasem śnię, że latam kowskiego, Chce się żyć Ma- da), North, the End of the His- Film Circle Critics z sukcesem w Chinach cieja Pieprzycy oraz Imagine tory (reż. Lav Diaz, Filipiny) Stowarzyszenie Nowojorskich Obraz Anety Popiel-Machnic- Andrzeja Jakimowskiego. Po- i Pod skórą (reż. Jonathan Gla- Krytyków przyznało swoje na- kiej został uhonorowany pre- nadto, na festiwalu, można by- zer, Wielka Brytania). Wręczenie grody. Film Pawła Pawlikow- stiżową Złotą Pandą za Naj- ło obejrzeć retrospektywę fil- 30. Independent Spirit Awards skiego zwyciężył w kategorii lepszą Reżyserię na zakończe- mów Krzysztofa Kieślowskie- odbędzie się 21 lutego. Najlepszy Film Zagraniczny. nie 12. Festiwalu Filmów Do- go (m.in. wszystkie części De- Nagroda, przyznawana przez kumentalnych Gold Panda kalogu, który w tym roku ob- Niebieski pokój, reż. Tomasz Siwiński dziennikarzy najbardziej wpły- w Chengdu, stolicy prowin- chodzi swoje 25-lecie). Podczas Fot. Studio Se-ma-for Se-ma-for Fot. Studio

50 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 51 Polscy filmowcy na świecie Polscy filmowcy na świecie

Kinoteki zaprezentowano rów- by nagrodę Złotego Mikeldi festiwalu w aragońskiej Hu- pejskiego – 27. EU Film Show- Ida i Agata Kulesza nież Ida zwyciężyła w swo- mów z japońskimi napisa- ści, do tej pory, na japońskim nież wystawę „Filmy Krzyszto- dla najlepszego filmu animo- esce i w Walencji. case w Waszyngtonie. Ob- z nagrodami w Los jej kategorii) czy Independent mi w ramach 3. edycji Poland rynku ukazały się DVD z fil- fa Kieślowskiego w światowym wanego przyznać Łaźni Tom- raz został wybrany, jako film Angeles Spirit Awards, (do których już Film Festival w Japonii. Tym mami Andrzeja Wajdy, Jerze- plakacie filmowym”, ka Duckiego. Festiwal ZINE- gali otwarcia, przez człon- Stowarzyszenie Krytyków Fil- otrzymała nominację), to naj- razem w programie znalazła go Skolimowskiego, a ostat- przygotowaną przez Muzeum BI posiada akredytację AM- ków American Film Institu- mowych z Los Angeles (LAF- bardziej miarodajny barometr się m.in. retrospektywa filmów nio z polskim kandydatem Kinematografii w Łodzi. PAS, a główna nagroda zdo- Polskie filmy na Goa te spośród 50 innych tytułów. CA) przyznało swoje prestiżo- oscarowych szans filmowych Wojciecha Jerzego Hasa. Po- do Oscara – Idą Pawła Paw- byta w każdej z trzech katego- Polskie produkcje zostały po- W projekcji i sesji Q&A wziął we nagrody. Najlepszym fil- produkcji i ich twórców. Na nadto widzowie obejrzeli inne likowskiego. Dyrektorem ar- rii gatunkowych uprawnia do kazane na 45. Indyjskim Mię- udział producent filmu i dy- mem obcojęzycznym zosta- drugim miejscu wśród filmów obrazy z klasyki polskiego ki- tystycznym festiwalu, podob- zgłoszenia filmu do nagród dzynarodowym Festiwalu Fil- rektor muzeum Jan Ołdakow- ła Ida Pawła Pawlikowskiego, obcojęzycznych w rankingu na, jak choćby Strukturę krysz- nie jak podczas poprzednich Film Hanny Polak Amerykańskiej Akademii Fil- mowym na Goa. (20-30 listopa- ski. Festiwal organizowany ale obraz doceniono nie tyl- LAFCA znalazł się turecki Zi- tału Krzysztofa Zanussiego edycji, był Jerzy Skolimow- nagrodzony na IDFA! mowej. Drugim uhonorowa- da). W programie widzowie zo- jest przez American Film In- ko w tej kategorii. Agata Ku- mowy sen Nuriego Bilge Cey- czy Przypadek Krzysztofa Kie- ski. Program 3. Poland Film 28 listopada zakończyła się 22. nym polskim obrazem zosta- baczyli takie polskie produkcje stitute. Celem wydarzenia jest lesza, grająca w filmie Wandę lana – zdobywca Złotej Palmy ślowskiego, a także najnow- Festival, oprócz klasyki pol- edycja Międzynarodowego Fe- ły Hipopotamy Piotra Duma- jak: Ida Pawła Pawlikowskiego, prezentacja filmów państw Gruz – stalinowską prokurator, w Cannes. sze dzieła młodszych twór- skiego kina, obrazów młodych stiwalu Filmów Dokumental- ły, które dostały Nagrodę Cine Onirica – Psie Pole Lecha Ma- członkowskich Unii Europej- zachwyciła swą kreacją recen- ców, między innymi Imagine twórców i retrospektywy nych w Amsterdamie (IDFA). Club Fas. jewskiego, Letnie przesilenie skiej. Obok polskiego obrazu zentów z Los Angeles i wybra- Andrzeja Jakimowskiego oraz Hasa, zaprezentował dodatko- Nagrodę Specjalną w Konkur- Michała Rogalskiego oraz Ob- widzowie zobaczyli w tym ro- no ją najlepszą aktorką drugo- Płynące wieżowce Tomasza wo pokaz filmów przygotowa- sie Głównym otrzymał film ce ciało Krzysztofa Zanussie- ku produkcje z: Belgii, Czech, planową. Pokonała takie ame- 3. Poland Film Festiwal Wasilewskiego. Poland Film ny przez Instytut Polski w To- Nadejdą lepsze czasy (wcze- go, który był gościem festiwalu. Danii, Francji, Grecji, Hisz- rykańskie gwiazdy, jak: Rene w Japonii Festival powstał w 2012 roku kio z okazji 25. rocznicy zmian śniej znany pod roboczym ty- Łaźnia wyróżniona Podczas tej 45. edycji wydarze- panii, Irlandii, Łotwy, Nie- Russo, Emmę Stone, ­Julianne W dniach 22 listopada – 26 dzięki inicjatywie Nobuo Mu- ustrojowych w Polsce. Obok tułem Marzenie Julii) w reży- w Leeds nia zaprezentowano także re- miec, Węgier, Wielkiej Bryta- Moore czy Jessicę Chastain. grudnia odbyły się w Theatre raty – wielbiciela polskiej kine- głównego, japońskiego orga- serii Hanny Polak. Jury Kon- Animacja Tomka Duckiego trospektywę filmów Krzysztofa nii i Włoch. Przegląd trwał do Nagrody LAFCA, obok Zło- Image Forum w Tokio oraz matografii i dystrybutora pol- nizatora – Mermaid Films, fe- kursu Głównego IDFA na- otrzymała Specjalne Wyróż- Kieślowskiego, której towarzy- 21 grudnia. tych Globów, nagród Nowo- na Uniwersytecie Doshisha skich filmów w Japonii. Dzię- stiwal był organizowany przez: grodziło polsko-duńską ko- nienie na brytyjskim 28. Mię- szyła wystawa „Filmy Krzyszto- jorskich Krytyków (tam rów- w Kioto pokazy polskich fil- ki jego aktywnej działalno- PISF, SFP, Culture.pl, Instytut Fot. Solopan produkcję m.in. za: „pokaza- dzynarodowym Festiwalu Fil- fa Kieślowskiego w światowym nie wizji piekła godnej Dante- mowym w Leeds (LIFF, 5-20 li- plakacie filmowym”, przygo- go w sposób odważny i rzadki, stopada). LIFF jest najwięk- towana przez Muzeum Kine- Pokazy polskich filmów poprzez przywiązanie do swo- szym angielskim festiwalem matografii w Łodzi. Atrakcyj- w Stambule jej bohaterki w sposób jedno- odbywającym się poza Londy- nym punktem programu by- W dniach 1 listopada – 27 grud- cześnie czuły i bolesny”. Na- nem. W programie, o nagro- ły warsztaty Masterclass, po- nia, w Pera Museum w Stam- dejdą lepsze czasy to opo- dy w trzech sekcjach konkur- prowadzone przez Sławomira bule, odbywał się przegląd pol- wieść o dorastaniu młodej Ro- sowych, rywalizują filmy peł- Idziaka. Ważnym wydarze- skiego kina. Wydarzenie by- sjanki, Julii. O tym, jak ży- nometrażowe, dokumentalne niem były również targi Film ło częścią projektu, który miał je na wysypisku śmieci, zapa- i krótkometrażowe (w tym ani- Bazaar, w których udział wzię- uczcić 600-lecie nawiązania la pierwszego papierosa, pró- macje). Oprócz sekcji konkur- li polscy filmowcy. Festiwal na stosunków dyplomatycznych buje alkoholu, przeżywa pierw- sowych w programie co roku Goa jest jedną z najważniej- Polski i Turcji. Filmy były wy- szą miłość, zachodzi w ciążę... pokazywane są filmy kultowe szych imprez filmowych w Azji. świetlone w różnych sekcjach Na przykładzie wstrząsającego oraz eksperymentalne, a także Jej celem jest prezentacja tren- tematycznych, które utworzyły losu swojej bohaterki reżyser- liczne retrospektywy. dów ogólnoświatowych w ki- zestawienie najnowszych i naj- ka porusza temat bezdomno- nie. Warto przypomnieć, że na bardziej interesujących dzieł. ści, biedy, ale też nadziei i ma- festiwalu w 2010 roku Magda- Oprócz pokazów odbyły się rzeń ludzi żyjących na grani- lena Boczarska otrzymała Na- również spotkania z filmowca- cy ubóstwa, gdzieś na margi- Matka Ostalskiego grodę dla Najlepszej Aktorki za mi. Kuratorami przeglądu by- nesie społeczeństwa, ledwie doceniona w Hiszpanii rolę w Różyczce Jana Kidawy- li polski krytyk filmowy Janusz 20 km od Moskwy. 22. edycję Na 44. Festiwalu Filmowym -Błońskiego, a w 2013 ponow- Wróblewski i Fatma Çolakoğlu holenderskiego festiwalu od- AlCine w miasteczku Alcalá nie została nagrodzona, tym ra- z Pera Museum. Wśród pre- wiedziło ponad 250 000 wi- de Henares (7-14 listopada), zem za rolę w filmieW ukryciu zentowanych filmów znalazły dzów, ponad 2900 przedstawi- w konkursie międzynarodo- tego samego reżysera. Z kolei się m.in. Daas Adriana Panka, cieli branży filmowej oraz oko- wym pokazano trzy polskie fil- w 2012 Marcin Dorociński zo- W ciemności Agnieszki Hol- ło 12 500 uczniów z holender- my – zrealizowaną w kopro- stał uhonorowany Nagrodą dla land, Papusza Joanny Kos- skich szkół. dukcji z Chile i Danią Wyspę Najlepszego Aktora za kreację -Krauze i Krzysztofa Krauze- Katarzyny Klimkiewicz i Do- w Róży Wojtka Smarzowskiego. go, 33 sceny z życia Małgorzaty mingi Sotomayor oraz dwa Szumowskiej, Płynące wieżow- studenckie filmy dyplomo- ce Tomasza Wasilewskiego, Sa- Polskie animacje we – Florę i faunę Piotra Litwi- la samobójców Jana Komasy, nagrodzone w Bilbao na i Matkę Łukasza Ostalskie- Powstanie Warszaw- Chce się żyć Macieja Pieprzy- W trakcie 56. edycji hisz- go. Ostatni z wymienionych skie na AFI EU Film cy, Jesteś Bogiem Leszka Dawi- pańskiego Festiwalu Fil- zdobył drugą nagrodę. W su- Showcase da, Nieulotne Jacka Borcucha, mów Dokumentalnych mie to już trzecie hiszpań- Pokaz filmuPowstanie War- Matka Teresa od kotów Pawła i Krótkometrażowych ZINEBI skie wyróżnienie dla tego krót- szawskie, zrealizowanego Sali oraz Sztuczki Andrzeja Ja- (14-21 listopada) nagrodzone kiego metrażu, który powstał przez Muzeum Powstania kimowskiego. zostały dwa polskie filmy. Te- w Gdyńskiej Szkole Filmowej. Warszawskiego otworzył 3 goroczne jury zadecydowało, Wcześniej film nagrodzono na grudnia przegląd kina euro- Agata Kulesza i Agata Trzebuchowska w filmie Ida, reż. Paweł Pawlikowski

52 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 53 Polscy filmowcy na świecie

Polski w Tokio oraz firmę pro- O laury imprezy rywalizo- Nasza klątwa wygrywa Agata Kulesza, najbardziej ducencką Skopia Film. wały 52 filmy, w tym czte- w Bogocie obiecujący wykonawca (aktor ry zrealizowane przez stu- Zrealizowany przez Toma- lub aktorka) – Agata Trzebu- dentów polskich szkół fil- sza Śliwińskiego, a wypro- chowska. mowych: Ziegenort Toma- dukowany przez Warszaw- Laureaci Festiwalu sza Popakula, Magma Pawła ską Szkołę Filmową, doku- EKRAN w Toronto Maślony, a także Fragmen- ment odniósł kolejny sukces. Podczas 6. edycji Festiwa- ty Agnieszki Woszczyńskiej Film uznano za Najlepszy Do serca Twego lu Filmów Polskich EKRAN i Zabicie ciotki Mateusza Krótkometrażowy Dokument zwycięża w Słowenii w Toronto (5-9 listopada), Głowackiego. W konkur- na 12. Festiwalu Bogoshorts Na 11. Festiwalu Animateka wśród wielu zaprezentowa- sie wzięły udział filmy fa- w Kolumbii (2-9 grudnia). (8-14 grudnia), Grand Prix nych pełnometrażowych pol- bularne, dokumentalne, ani- Naszą klątwę nagrodzono zdobył najnowszy film Ewy skich filmów fabularnych, mowane i eksperymentalne. ex aequo z amerykańskim Borysewicz. Jury wybrało zwyciężyła Ida Pawła Pawli- Specjalna Nagroda Jury tra- dokumentem ­White Earth Do serca Twego za: „sposób kowskiego. W konkursie do- fiła do animowanego Ziege- w reżyserii Christiana J. w jaki przeplata osobistą hi- kumentów nagrodzono Po- nortu, a nagrodą „Odkrycie Jensena. Laureaci festiwalu storię z religijnym rytuałem wstanie Warszawskie, zreali- francuskiej krytyki” uhono- otrzymali statuetki Świętej oraz doskonały komentarz, zowane według pomysłu Ja- rowano fabularną Magmę. Łucji – patronki filmowców, który sprawnie łączy oba te na Komasy. Nagrodę publicz- niewidomych i marzycieli. światy. Animacja odpowiada ności festiwalu otrzymał nato- zredukowanemu i oryginal- miast film Jacka Bromskiego nemu stylowi rysunku, oraz Bilet na Księżyc. Polskie animacje komentarzowi z offu, dzięki zwyciężają w Kanadzie Ida nominowana do którym w sposób tak dosko- Polacy zdobyli aż trzy Złotych Globów nały możemy wejść do świa- nagrody na 13. festiwalu 11 grudnia ogłoszono nomina- ta bohaterki”. Oprócz wygra- Grand Prix dla Kojota Les Sommets du cinéma cje do nagród przyznawanych nej filmu Borysewicz, spe- we Francji d’animation w Montrealu przez Hollywoodzkie Stowa- cjalne wyróżnienia otrzyma- Film Jędrzeja Bączyka, ab- i Québecu (27 listopada rzyszenie Prasy Zagranicznej ły dwa inne polskie filmy: solwenta Wydziału Reży- – 7 grudnia). Grand Prix – Złotych Globów. Film Pawła Fuga na wiolonczelę, trąbkę serii Filmowej i Telewizyj- otrzymał Piotr Dumała za Pawlikowskiego otrzymał no- i pejzaż Jerzego Kuci oraz nej Szkoły Filmowej w Łodzi, swoje Hipopotamy. Warto minację w kategorii Film Za- Niebieski pokój Tomasza Si- został najlepszym filmem fe- wspomnieć, że wcześniej Ka- graniczny. Oprócz Idy, w ka- wińskiego. stiwalu Tous Courts w Aix en nadyjczycy nagrodzili Duma- tegorii tej nominowano: Tury- ­Provance. Obraz został wypro- łę na Międzynarodowym Fe- stę Rubena Östlunda (Szwe- dukowany pod opieką pedago- stiwalu Filmów Animowa- cja), Viviane chce się rozwieść giczną Roberta Glińskiego, De- nych w Ottawie, przyznając Ronita Elkabetza (Izrael), Le- Ida z nagrodą Parla- nijala Hasanovića, Jana Jaku- mu Grand Prix w kategorii wiatana Andrieja Zwiagince- mentu Europejskiego ba Kolskiego, Wojciecha Mar- Najlepsza Animacja Krótko- wa (Rosja) i Mandarynki Zazy Film Pawła Pawlikowskie- czewskiego i Juliusza Janickie- metrażowa. Jerzy Kucia zdo- Urushadzego (Estonia). 72. ce- go zdobył, przyznawaną od go. Ten tytuł ma już na koncie był Nagrodę Publiczności za remonia rozdania statuetek 2007 roku, nagrodę LUX m.in. nagrodę Krakowskiego swój najnowszy film –Fugę na odbędzie się 11 stycznia w Los ­Prize Parlamentu Europej- Festiwalu Filmowego – Srebr- wiolonczelę, trąbkę i pejzaż. Angeles. Wtedy przekona- skiego. Organizatorzy kon- nego Lajkonika oraz III nagro- Specjalne Wyróżnienie w ka- my się, czy Ida otrzyma Złoty kursu w swoim oświad- dę w Niezależnym Konkursie tegorii studenckiej trafiło do Glob – najlepszy prognostyk czeniu napisali o Idzie, że: Filmów Krótkometrażowych Anity Kwiatkowskiej-Naqvi oscarowy. „Pawlikowski wykreował wy- Festiwalu Filmu i Sztuki „Dwa – autorki wielokrotnie nagra- kwintny poemat na temat Brzegi” w Kazimierzu Dolnym. dzanego Ab ovo. bolesnej przeszłości Euro- py”. Eurodeputowani wybra- Chicagowscy krytycy li Idę, w głosowaniu, a na- nominują Idę grodę twórcom wręczył 17 Francuski sukces Ida nagrodzona w San 11 grudnia , kiedy ogłoszono grudnia, na sesji plenarnej Ziegenortu i Magmy Francisco nominacje do Złotych Glo- w Strasburgu, przewodniczą- Dwa polskie filmy studenc- 14 grudnia Koło Krytyków Fil- bów, swoje nominacje ogło- cy PE, Martin Schulz. Polski kie otrzymały nagrody pod- mowych z San Francisco na- siło również Chicagowskie film doceniono za zachęca- czas 37. edycji ­Poitiers grodziło film Pawła Pawlikow- Stowarzyszenie Krytyków. nie w szczególny sposób do Film Festival (28 listopa- skiego w kategoriach Najlep- Film Pawła Pawlikowskiego dyskusji o wartościach istot- da – 7 grudnia). Festiwal szy Film Nieanglojęzyczny otrzymał aż cztery nomina- nych dla Unii Europejskiej. w Poitiers jest najważniej- oraz Najlepsze Zdjęcia. To ko- cje do Chicago Film Critics szym we Francji, prezentu- lejne nagrody od krytyków; Awards, w kategoriach: naj- jącym twórczość studencką wcześniej Idę docenili recen- lepszy film nieanglojęzycz- oraz jednym z ważniejszych zenci z Los Angeles i Nowe- ny, najlepsze zdjęcia, najlep- w Europie w tej kategorii. go Jorku. sza aktorka drugoplanowa – oprac. J.M.

54 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 55 Rynek filmowy: Rozmowa z Albertem Hughesem Rynek filmowy: Rozmowa z Albertem Hughesem

go potrzeba do wykreowania Czesi. Nie muszę, bo ich nie Ale przecież dopiero co mó- tej postaci. Poza tym to mu- rozumiem. Nie będę czarował wiłeś mi o swoim przero- si być ktoś, kto zgodzi się za- – ja naprawdę mam gdzieś śniętym ego. grać za minimalną gażę albo innych ludzi. Lubię moją Kiedy nakręciłem swój pierw- za darmo. To będzie kino arty- rodzinę, moje dzieci i moich szy film, chciałem być popu- styczne, więc nie będę dyspo- przyjaciół. Reszta ludzkości larny. Ale co właściwie idzie nował dużym budżetem. Nikt mnie nie interesuje. za tą popularnością? Że na uli- nie zainwestuje dużych pie- cy nie możesz się zachowy- niędzy w film, który nie bę- To ciekawe, co mówisz, bo wać normalnie? Że masz więk- dzie zarabiał. Być może kry- przecież jesteś reżyserem, szą moc w Hollywoodzie i mo- tycy popchną go w wynikach pracujesz więc na poczet żesz sobie pozwolić na wię- kasowych, ale nie robię go ze ludzkości – swoich widzów. cej? To tak nie wygląda. Mo- względów komercyjnych. Oczywiście, fascynują mnie je ego prowadzi mnie raczej ludzkie zachowania, co na- w stronę radości z tego, co ro- Jaka jest w takim razie twoja turalne dla filmowca. Jednak bię. A filmy, które powstają motywacja? nie interesuje mnie, kto oglą- w wytwórniach w Los Ange- Wiesz, kiedy zobaczyłem ten da moje filmy, ani co ma na les, wcale mi jej nie dają. Cie- film po raz pierwszy, nie miałem ich temat do powiedzenia. Nie szą mnie tylko eksperymental- pojęcia, co z nim zrobić, ani co chcę też, żeby filmy, które ro- ne dzieła, które przygotowu- o nim myśleć. Skupiłem się na bię, były podpisywane moim ję w moim mieszkaniu w Pra- jego wykonaniu technicznym, nazwiskiem. Ostatnio, kiedy dze. Te drugie powstają dla na mistrzowskiej pracy operato- poprosiłem moich agentów, mnie, dla mojej rodziny i przy- ra i jego wyjątkowym stylu. Nie aby wycofali je z czołówki, nie jaciół. Te pierwsze – dla was, wiedziałem wtedy jeszcze, że za mogli się nadziwić mojej decy- widzów. Mają konkretny cel kamerą stał sam Kolski. Kiedy zji. Ale kiedy film jest anoni- – muszą się sprzedać, zwró- sobie to uświadomiłem, zdałem mowy, ludzie przestają utożsa- cić, zarobić. Nie powstają dla sobie sprawę, jak świetnym jest miać go z reżyserem, doszuki- mnie. Ale z ­remakiem Zabić reżyserem. Panuje nad każdą wać się jego stylu czy innych bobra będzie inaczej. Nie ob- częścią swojego filmu – nad ak- niepotrzebnych rzeczy. Tyl- chodzi mnie, czy ktokolwiek Zabić bobra torami, kamerą, scenariuszem ko wtedy można się przeko- go zobaczy, ani czy ktoś go i konstrukcją całością. Po pro- nać, czy publiczności film się polubi. Ale w żaden sposób jekcji mówiłem wszystkim, że rzeczywiście podoba, czy też nie zmienia to faktu, że dołożę to chory i pokręcony film, który nie. Podobnie jest z krytykami, wszelkich starań, żeby powstał wszyscy bez wyjątku ludzie po- którzy często są uprzedzeni świetny film. Co najmniej tak winni zobaczyć. w stosunku do jakiegoś twór- dobry, jak polski oryginał. Agnieszka Pawełkiewicz i Eryk Lubos cy, albo odwrotnie – przychyl- po amerykańsku w filmie Zabić bobra, reż. Jan Jakub Kolski Cieszy mnie twój entuzjazm ni mu. Obiektywna recen- w stosunku do części Europy, zja powstanie tylko wte- z której pochodzę, ale jed- dy, kiedy nie będą wie- odczas 22. edycji Came- tujecie – uwielbiam wasz żu- nym połączeniem wszystkich z nim, co tylko chcesz”. Napi- przez to swój szacunek, czym nocześnie zastanawia mnie, dzieć, kto zgotował im rimage po raz kolej- rek, to najlepsza zupa świata. sztuk: musi w nim współgrać sałem więc scenariusz ame- Kolski był bardzo wzruszony. co cię w niej tak urzekło, że film, który właśnie obej- ny odwiedziłeś Polskę. obraz, muzyka, design i tekst, rykańskiej wersji i wysłałem Wracając do twojego poprzed- zdecydowałeś się wyprowa- rzeli. Nie chcę, żeby lu- Fot. Kino Świat P Chyba lubisz nasz kraj? Camerimage to festiwal ope- także poetycki. Tylko robiąc mu go. niego pytania – bardzo chciał- dzić z USA. dzie wiedzieli, kim je- Chociaż nie znoszę festiwa- ratorów. Zdjęcia fascynują film, możesz się wyrazić na bym nakręcić ten film u was Jak zwykle w moim życiu, to stem. Jeśli ktoś chce li filmowych, na ten jeżdżę re- cię najbardziej? każdym obszarze sztuki. Nie Jak on wygląda w twojej w Polsce albo w Pradze. Ale na była kwestia przypadku. Po- mnie poznać, to mo- gularnie od kilku lat. Zaczą- Uważam operatorów za więk- zostałem operatorem, ale pra- wersji? Jest wierny orygi- pewno nie w Stanach Zjedno- jechałem na festiwal filmo- że to zrobić w inny łem od łódzkiej edycji, teraz sze gwiazdy niż te, które na in- cuję z najlepszymi. nałowi? czonych. To amerykański film, wy do Czech i już zostałem. sposób niż przez in- bywam w Bydgoszczy. Oczy- nych imprezach filmowych Musiałem zmienić wspomnie- ale chcę go produkować tutaj, Gdybym wtedy zamiast do formacje o mnie w in- wiście, zwiedziłem też War- chadzają po czerwonym dywa- Wróćmy do Polski. Steven nia głównego bohatera, w któ- w Europie. Pragi pojechał do Warszawy, ternecie. szawę. Aktualnie mieszkam nie. Sam jednak zostałem re- Spielberg właśnie kręci u nas rego u was wcielił się Eryk Lu- zostałbym w Warszawie, w Pradze, więc mam tu stosun- żyserem ze względu na moje film. Nie chciałbyś pójść bos, tak, by pasowały do ame- Jestem szalenie ciekawy, ko- gdybym trafił na Syberię, kowo blisko. Muszę przyznać, przerośnięte ego. Nie znoszę, w jego ślady? rykańskich realiów. Jednak go obsadzisz w głównej ro- osiedliłbym się pewnie tam. Fot. Archiwum prywatne Alberta Hughesa że zdecydowanie wolę Pola- kiedy ktoś mówi mi, co mam Bardzo bym chciał! Zresztą kiedy Kolski przeczytał mój li. Dotąd dałeś się poznać ja- Zaraz mnie pewnie spytasz, ków niż Czechów. Jesteście robić. Lubię mieć kontrolę nad dwa lata temu zakochałem się tekst, powiedział: „Nie mo- ko reżyser współpracują- czy znam język, więc ubiegając milsi, a poza tym świetnie go- wszystkim. A kino jest świet- w polskim filmieZabić bobra gę w to uwierzyć! Nie zmieni- cy z wielkimi gwiazdami, jak twoje pytanie, powiem ci, Jana Jakuba Kolskiego. Po łeś prawie niczego, to wciąż Mickey Rourke, Adrien Bro- że nie – w ogóle. Nie chcę prostu mnie olśnił. Został ze jest niemal w całości ten sam dy czy Johnny Depp. go znać! Żyjąc w Ameryce mną na wiele długich miesię- film. Mój film”. Ale dlaczego Mam swoje typy. Chciał- byłem skazany na słuchanie Z Albertem Hughesem cy. Zadzwoniłem do reżyse- miałbym coś zmieniać, sko- bym, żeby tę rolę dostał Mi- tych wszystkich bzdur, które ra i powiedziałem mu, że chcę ro to dzieło jest perfekcyjne? chael Fassbender albo Chri- wypowiadają moi rodacy. rozmawia Artur Zaborski zrobić remake. Kolski odpo- Nie zmieniałem dialogów, zo- stian Bale. To są prawdziwi ak- W Czechach nie chcę słuchać wiedział: „Film jest twój. Zrób stały te same. Chciałem oddać torzy, a właśnie kogoś takie- głupot, które wygadują

Albert Hughes 56 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 57 Rynek filmowy: Instytut Kultury Polskiej w Londynie Rynek filmowy: Instytut Kultury Polskiej w Londynie

nizujemy również spotkania spektywy wczesnych filmów nema Classics III» z naszymi „Organizujemy również sze- z twórcami, koncerty, wystawy Krzysztofa Kieślowskiego, któ- największymi dziełami. Jesz- reg warsztatów otwartych dla (m.in. prac Tomasza Opasiń- ra odbyła się na przełomie li- cze domykamy tu sprawy li- publiczności, w tym dla naj- skiego, który zresztą zaprojek- stopada i grudnia. „Głów- cencyjne”. młodszych odbiorców. Pod- tował plakaty ostatnich edycji nym pretekstem była 25. rocz- Instytut stara się także do- czas poprzedniej edycji Ki- Kinoteki – przyp. D.R.), warsz- nica premiery Dekalogu” – pomóc w nawiązywaniu pol- noteki przygotowaliśmy na taty dla publiczności i profe- mówi Łukasiak. „Poza poka- sko-brytyjskich kontaktów. przykład spotkanie z Witol- sjonalistów” – wymienia Mag- zem tego cyklu, przygotowa- Nie finansuje jednak projek- dem Gierszem” – przypomina dalena Grabianowska, zastęp- liśmy projekcje Amatora, Bli- tów. „Jesteśmy otwarci na róż- rzeczniczka Instytutu, Karoli- ca dyrektora Instytutu. „To zny, Przypadku, Spokoju, Per- ne propozycje, ale do każ- na Kołodziej. „Zajmujemy się bardzo aktywny festiwal, któ- sonelu i dokumentów oraz dej podchodzimy indywidu- również organizacją tzw. wi- ry każdego roku oferuje nowe krótkich metraży Kieślowskie- alnie” – wyjaśnia Godlewska. zyt studyjnych. Brytyjskich ku- atrakcje”. go. Uczestniczyliśmy również „Nie można aplikować do nas ratorów zapraszamy do Pol- „Nie byłoby Kinoteki bez w organizacji paneli dyskusyj- o grant, niemniej, staramy się ski, na nasze festiwale, do ga- sponsorów i partnerów komer- nych i spotkań z operatorami wspierać ciekawe i obiecujące lerii, muzeów. Takie spotkania cyjnych i merytorycznych” – mistrza – Jackiem Petryckim pomysły: służymy radą, kon- owocują ciekawymi wydarze- zaznacza Godlewska. „Z jednej i Witoldem Stokiem, a także taktami. Nie sfinansujemy fil- niami w Londynie. W ten spo- strony współpracujemy z lo- z brytyjskimi krytykami”. mu, ale pomożemy organi- sób narodził się m.in. pomysł, kalnymi agencjami brandingo- Instytut jest również part- zacyjnie, merytorycznie, pro- by polska scena modowa zna- wymi i PR-owymi, które poma- nerem Raindance Film Fe- mocyjnie” – dodaje Łukasiak. lazła swoje miejsce na London gają nam w pozycjonowaniu stival, London Film Festival, „Jednocześnie mamy również ­Fashion Week w 2015 roku”. imprezy, z drugiej – wśród ko- London Animation Festival, ofertę dla twórców na począt- „Chcemy wspierać wszel- mercyjnych partnerów mamy a także brytyjskich dystrybu- ku swojej drogi – chociażby kie działania promujące pol- angielskie firmy, którym zale- torów kinowych i DVD. „Or- warsztaty dla młodych produ- ską kulturę na terenie Wiel- ży na promocji swojego wize- ganizatorom London Film centów i reżyserów w ramach kiej Brytanii” – podsumowu- runku wśród mieszkających Festival rekomendowaliśmy Kinoteka Studio. W 2015 za- je Kołodziej. „Stawiamy jed- na Wyspach Polaków. A wśród w 2013 roku Idę” – wymienia prosimy początkujących sce- nak warunek: wydarzenia mu- partnerów merytorycznych Łukasiak. „Później pomagali- narzystów. Idea jest prosta: szą być skierowane do brytyj- i organizacyjnych… Nie śmy Artificial Eye (brytyjski w warsztatach uczestniczy pię- skiej publiczności, a nie tylko Z polskim kinem byłoby naszego festiwalu bez dystrybutor Idy - przyp. D.R.) ciu studentów z Polski i pię- do Polaków, którzy tu miesz- wsparcia Polskiego Instytutu w promocji i marketingu. Ar- ciu z Wielkiej Brytanii. Wy- kają. Polskich miejsc w Londy- Sztuki Filmowej czy Filmote- row Films wsparliśmy przy kładowcy pochodzą z obu kra- nie jest wiele. Nasze spectrum ki Narodowej. Duże znaczenie wydaniu filmów Waleriana jów (do tej pory byli wśród działania ma inny charakter. ma też współpraca z Nowymi Borowczyka na DVD, a tak- nich m.in.: Agnieszka Holland, Współpracując z Brytyjczyka- Horyzontami”. że przy organizacji jego retro- Wojciech Marczewski, Ian mi, chcemy zachęcać widzów wśród Brytyjczyków Obecnie festiwal gości w ki- spektywy. Pracowaliśmy też Harlan – przyp. D.R.). Chce- spoza Polski do poznania na- Krzysztof Penderecki & Aukso Alvernia - koncert zamykający 10. Kinotekę nach. Wkrótce część filmów przy promocji Katynia czy fil- my, by z jednej strony młodzi szej kultury – teatru, tańca, mu- może być dostępna również mów Małgośki Szumowskiej. uczyli się od bardziej doświad- zyki, grafiki, mody” – podkreśla w trybie on-line. „Trzymamy Na 2015 rok – razem z firmą czonych artystów, z drugiej – Godlewska. „Kino jest dla nas Pierwsza edycja Festiwalu Polskich Filmów małego festiwalu Kino- ty były grane w placówkach rękę na pulsie i śledzimy nowe Second Run DVD – planuje- by nawiązywali kontakty mię- bardzo ważnym, ale nie jedy- teka rozrosła się do im- brytyjskich, a nie tylko polo- możliwości zaistnienia na ryn- my wydanie boksu «Polish Ci- dzy sobą. nym obszarem działalności”. w Wielkiej Brytanii Kinoteka trwała zaled- nijnych”. Zprezy obecnej nie tylko ku w Wielkiej Brytanii” – pod- w najbardziej znaczących in- „Przybliżamy Polskę po- kreśla Godlewska. „Na festi- Paweł Pawlikowski rozmawia z publicznością wie cztery dni i zapraszała tylko do jedne- po specjalnym pokazie Idy podczas 12. Kinoteki stytucjach kultury w Londynie, przez promocję polskiej kul- wal on-line jest być może jesz- go kina. Kolejna, już 13. odsłona imprezy, ale i poza nim” – mówi Marle- tury wśród Brytyjczyków. Do cze trochę za wcześnie. Na ra- zajmie dwa miesiące i wyruszy w podróż po na Łukasiak, kierująca w Insty- nich przede wszystkim kie- zie obserwujemy, patrzymy tucie promocją polskiego fil- rujemy swoją ofertę” – pod- na statystyki i opcje, i czeka- Wyspach. Rozmawiam z dyrekcją Instytutu mu. „Współpracujemy z Barbi- kreśla dyrektor Instytutu An- my na odpowiedni moment. can Centre, British Film Insti- na Godlewska. „Zainteresowa- Instytut Kultury Francuskiej Kultury Polskiej w Londynie (Polish Cultural tute, Tate Modern, Institute of nie wzrasta z roku na rok. Ki- jest w tym względzie w trochę Institute), organizatorem festiwalu i wielu Contemporary Arts (ICA) czy noteka ma już wyrobioną mar- «wygodniejszej» sytuacji – my Curzon Cinemas. Brytyjczy- kę. Jest rozpoznawana i lubia-

Fot. Instytut Piekacz Elżbieta Polskiej w Londynie/ Kultury musimy negocjować z każdym innych wydarzeń promujących polskie kino i cy zdali sobie sprawę z poten- na wśród widzów i naszych z producentów z osobna. Oni kulturę wśród Brytyjczyków. Na jaką pomoc cjału polskiego widza i chcą partnerów. Gościmy w czołów- ustalają warunki z jedną insty- go u siebie mieć. Kina, muzea ce festiwali kina europejskie- tucją”. mogą liczyć nasi artyści? i galerie wiedzą, że Polacy na go w Londynie i nie tylko. Na- Filmowa działalność Insty- Wyspach to już nie tylko imi- sze działania obejmują Szko- tutu Kultury Polskiej w Lon- gracja zarobkowa, ale czynni cję, Walię, Irlandię Północną, dynie nie ogranicza się jednak uczestnicy życia kulturalnego. ale byliśmy też na wyspie Jer- „tylko” do Kinoteki. W ostat- To z kolei koresponduje z na- sey”. nich miesiącach placówka szymi celami: chcemy, by pol- Festiwal nie ogranicza się współpracowała z ICA m.in. Dagmara Romanowska skie filmy, spektakle, koncer- do samych projekcji. „Orga- przy organizacji dużej retro- Fot. Instytut Piekacz Elżbieta Polskiej w Londynie/ Kultury

58 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 59 Refleksje: Audiowizualna historia kina

część ręcznikom reżyserii filmowej. To był film europejski. Dlatego fenomen kinowości Skolimowskiego, Wajdy audio- 22 Artyści znad Sekwany robili filmy i nie ukry- i Kutza... wywoływał niepokój nauczycieli. Dzieła no- wali tego, że robią filmy. Byli swoistymi uczniami watorskie bezpiecznie kwalifikowano jako ekspery- Kartezjusza, do czego chętnie się przyznawali. Czę- ment artystyczny... powiedzmy, festiwalowy. ste monologi, zwracanie się do widza, wtrącony napis Bolesław Prus, Maria Dąbrowska, Jarosław Iwasz- powodowały, że tak pomyślana faktura zbliżała je do kiewicz dostarczali potrzebnych liniowych narracji, tonu kwitnącej we Francji tzw. nowej powieści. Sko- w trakcie których na oczach widza następowała ko- wizualna limowski przeniósł nad Wisłę ten inny „smak filmu”. nieczna przemiana osobowości, a dzieło nierzadko I odniósł sukces. Dołączył tym samym do nowator- stawało się materiałem do prac maturalnych. „Lalka” historia kina skich dzieł Tadeusza Konwickiego, Romana Polań- Prusa była wbrew intencjom autora obrazem epoki po- skiego, Kazimierza Kutza. zytywizmu, a nie ironiczną polską „Madame Bovary”, Polański z całym impetem nakręcił kameralny film uosabiającą narastającą głupotę społeczeństwa, które Nóż w wodzie, rozgrywający się na jachcie, Kutz, re- w rewolucji przemysłowej upatrywało szansy szybkie- Józef Gębski alizując Nikt nie woła, z udziałem genialnego opera- go awansu. Zresztą Polska Ludowa przepełniona była tora Jerzego Wójcika, pokazał świat na płaskich – fo- takimi samymi nieoczekiwanymi karierami. tograficznych kadrach, które – o dziwo – okazały się Film młodego reżysera Krzysztofa Zanussiego Ilu- językiem wizualnym nowej generacji. W tym koncer- minacja odkrywał nieznane regiony życia duchowe- bliżała się chwila zmiany. Nowa Fala już nie czenie pleneru z wnętrzem. A w sekrecie, Skolimow- cie nowofalowym nie mógł nie pojawić się Andrzej go... i zwyczajnego przypadku jako napędu do ludz- posługiwała się scenariuszem, ale raczej gaze- ski konstruował całość, z konieczności samemu gra- Wajda, konstruujący Niewinnych czarodziejów, film- kiego działania. Metafizyczne odkrycia Zanussiego tową notatką. Do utraty tchu Jeana-Luca Go- jąc tzw. główną rolę. Kiedy skleił poszczególne etiu- Z -manifest pokolenia. Wajda świetnie posługiwał się sprawiły trudności nauczycielom i interpretatorom, darda to był wycinek prasowy – nic więcej. 400 ba- dy, rzecz nazwał Rysopis i otrzymał za to dyplom re- materią stricte nowofalową. Otwarta dramaturgia, za- ale film polski przeniknął już do wydziałów uniwer- tów François Truffauta to było wspomnienie z dzie- żyserski oraz (chwała profesorom) prawo do osobne- niechanie związków przyczynowo-skutkowych, szki- syteckich, lokując się na historii sztuki i polonistyce. ciństwa reżysera. go debiutu zawodowego w warunkach profesjonalnej cowe rysowanie bohatera zbiorowego i zdecydowa- Sam się bronił. Film stawał się jednorazowym artefaktem, poczę- kinematografii. Film okazał się rewelacją w każdym ny udział naturalnego środowiska, powołały zupełnie Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe inicjo- tym nawet z... monologu. I ten ton podjął niepokorny aspekcie. Scenariusz był zaledwie szkicem, reżyseria nowy image mistrza. Kino odkrywało swoje własne wało szereg książek złożonych z już raz publi- student Szkoły Filmowej Jerzy Skolimowski. W trak- pachniała nowymi i tylko nowymi (nowofalowymi) resursy i własne inspiracje. W polskiej rzeczywistości kowanych w prasie recenzji, potem pojawiły się cie studiów (tak głosi legenda) realizował fragmen- rozwiązaniami, jakimi w Paryżu posługiwali się Truf- filmowej, gdzie dokument nadal był okrętem flago- samodzielne opracowania i nawet monografie tami (jako kolejne etiudy wykonywane na zalicze- faut i Godard. Rysopis był nie tylko filmem z narracją wym, a fotografia obrazowaniem życia w kraju, nastą- autorów i kierunków, a powoli przygotowywano nie) duży film złożony z części pewnej osobistej ca- fragmentaryczną, ale był również filmem o... filmie. pił szczególny stop artystyczny. Jeszcze raz ujawniła monumentalne opracowanie historii polskiego kina. łości. Każdy z fragmentów był, a to ćwiczeniem na Potem Skolimowski zrealizował arcynowoczesną Ba- się szczególna metoda kształcenia w łódzkiej Szkole Niestety, z racji szczególnej kompletności i popraw- długie ujęcie, a to etiudą atelierową, a to sceną noc- rierę, dzieło w kilkudziesięciu ujęciach, mistrzowsko Filmowej, oparta na szacunku do... fotografii. Każ- ności, powierzono rzecz zespołowi autorów, którzy ną, a to wreszcie ćwiczeniem operatorskim na łą- konstruowanych na nowych zasadach, wbrew pod- dy student miał „wbudowany w oko” aparat fotogra- w poczuciu wiekowej odpowiedzialności, opracowali ficzny. Bezustannie „pstrykał” codzienność, a zdję- raczej encyklopedię postulatów niż badanie kina. Na cia układał w ciągi narracyjne, niejako w „kino na su- szczęście istniała prasa filmowa, która za punkt ho- cho”. Do dzisiaj wszyscy filmowcy fotografują. noru poczytywała sobie posiadanie własnego działu Każdy, kto pamięta wizyty w pomieszczeniach Ze- recenzji, a nawet eseistykę filmową. „Kwartalnik Fil- społów Filmowych przy ul. Puławskiej, wie co to jest mowy”, redagowany przez rektora łódzkiej Szkoły, postać kierownika literackiego. To byli znakomici pi- prof. Jerzego Toeplitza, w miejsce kategorycznych sarze, znawcy codziennego rynku wydawniczego, ocen, coraz częściej sięgał po próbę głębokiej anali- który kwitł jak stokrotki na wiosnę. Polowali po księ- zy. Coraz częściej publikowano, wypracowaną przez garniach za nowościami, i w poczuciu rywalizacji, na- mistrzowskie „Cahiers du Cinéma”, formułę wywia- bywali prawa do filmowych adaptacji. W każdym Ze- du-rzeki. spole była specjalna etażerka z książkami przezna- Francuscy dziennikarze z tego skromnego mie- czonymi... do adaptowania. sięcznika zrobili wzorcowe na cały świat (i do dzisiej- Niestety, kino nadal tkwiło mocno w „łapach” lite- szego dnia) pismo profesjonalne dla znawców, dla ratury. Ona pierwsza odkrywała polskie tematy, wy- młodych dziennikarzy i – co najważniejsze – dla fil- znaczała regiony nowości i powoływała nowe nazwi- mowców. Nie było w nim miejsca na popisy uniwer- ska młodych pisarzy. Toteż kierownik literacki, sam syteckie. Była za to informacja o tym, co nowego (!) znaczny pisarz, tak kreował obraz polskiego scenopi- wyłaniało się na horyzoncie. Ale nade wszystko, po- sarstwa, aby zbliżało się do „specyfiki kina”. Ważny jawiła się długa, ustawiczna i nękająca rozmowa był w nim wartki tok narracji, przewaga akcji nad re- z twórcą. To było pismo autorów filmowych. Nie pisa- fleksją, dynamiczny dialog i zmienność scenograficz- rzy na usługach filmu, nie tylko reżyserów, ale ludzi, na. Najważniejszym pozostawał wyrazisty bohater którzy odpowiadają za film traktowany jako wypo- i… konieczna jego metamorfoza. Oczywiście, okiem wiedź artysty o świecie i o sztuce. Szczytem takiego w głowie była literatura narodowa, szczególnie ta wywiadu jest, zamieniona potem w książkę, rozmowa z XIX wieku, w gruncie rzeczy patriotyczna i licząca François Truffauta z Alfredem Hitchcockiem. Opasły na młodzież, którą wszyscy sobie wyobrażali jako ze- tom, właściwie podręcznik robienia filmów, napisany spół osobników poszukujących wzorców osobowych żywym językiem dialogu, stał się wzorcowym opraco- do postępowania. Jakaż to bzdura. waniem. Za tym tomem poszły następne, i do dzisiaj Ten pedagogiczny gest decydował o szczególnym mamy żywe wykłady sztuki kina według ­Woody’ego upodobaniu „starych filmowców” do przejrzystych Allena, Michaela Hanekego, i innych wielkich kre- Elżbieta Czyżewska i Jerzy Skolimowski w filmie Rysopis, reż. Jerzy Skolimowski lektur, i „właściwych wyborów” w służbie społecznej. atorów. Fot. SF Kadr/Filmoteka Narodowa Narodowa Fot. SF Kadr/Filmoteka

60 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 61 Refleksje: 10 000 DNI FILMOWEJ PODRÓŻY Refleksje: 10 000 DNI FILMOWEJ PODRÓŻY

Lalce, dostałem propozycję pracy, tym razem już sa- – Nigdy w życiu nie dostaniemy forsy na te trzy miasta. Poje- Schowek był dobrze pomyślany, ale w praktyce okazał się nie- modzielnej, przy Rodzinie Połanieckich. Ten kolejny chać na dokumentację możemy, ale to nic nie da. Trzeba to ogra- co kłopotliwy. Kiedy przychodził moment płacenia, Janusz na serial był okazją do ponownego spotkania, po Ziemi niczyć, ale mądrze. Może zamiast włóczyć się po całej Italii i spę- oczach kasjerki lub kelnera wsadzał rękę głęboko w spodnie, Po z bardzo skupioną miną długo czegoś szukał i ku zdumieniu obiecanej, z Anią Nehrebecką i Andrzejem Sewerynem. dzić po dwa dni w Rzymie i Florencji, jedźmy prosto do Wenecji W scenariuszu państwo Połanieccy mieli udać się w podróż na cały tydzień. Po powrocie wykażemy nasze racjonalne myśle- obecnych z wysiłkiem wyszarpywał woreczek. poślubną do Wenecji, Florencji i Rzymu. Przyszedł zatem czas nie i jeszcze nas pochwalą za oszczędności. Co ty na to? – Ty, bracie, uważaj i się nie pomyl, bo narobisz nam wstydu. dokumentacji we Włoszech. Mieliśmy jechać we trójkę: Janek – Lepiej posiedzieć tydzień w Wenecji, niż spędzić trzy dni w Wyciągaj dopiero jak będziesz całkiem pewny, że to, co trzymasz Szymański, Janusz Weychert i ja. W owych czasach mogliśmy pociągu, jeżdżąc od miasta do miasta. w ręce, to jest forsa. wydawać naprawdę spore pieniądze, ale jedynie w złotówkach. – W porządku. Dworowaliśmy sobie z niego przez cały czas spędzony w tym Na każdy dolar przyznany ekipie na wyjazdy na Zachód patrzo- Jak postanowiliśmy, tak też zrobiliśmy. To była bardzo przy- bajkowym mieście. Chcieliśmy zaplanować zdjęcia na dziedziń- no nieomal przez lupę. Poszliśmy więc po rozum do głowy. Sie- jemna wyprawa. Zaczął się maj, a więc wprost idealny czas na cu Pałacu Dożów, przy koniach Napoleona na tarasie Katedry dzieliśmy w pokoju Janka, słuchając nowej taśmy Dennisa Rus- podróże do Włoch. Ciepło, ale nie za gorąco. No i nie było jesz- św. Marka i przy Campanile. Na wszystkie te miejsca konieczne sosa, deliberując nad strategią działania. cze tych nieprawdopodobnych tłumów turystów. Diety w dola- było zezwolenie od naczelnego architekta miasta, a dodatkowo od monsignore, aby dostać się do bazyliki. Dojście do architetto było teoretycznie łatwe, albowiem miał swoje godziny urzędowania starannie wypisane na drzwiach. Po dwóch dniach nieudanych prób, w czasie których dowiadywali- śmy się od uroczej sekretarki, mówiącej oczywiście wyłącznie po włosku, że albo ingeniere architetto jest na obiedzie, albo ma w tym momencie sjestę, bądź też jest właśnie przed obiadem, a po- Mój prawdziwy debiut, tem będzie miał sjestę, Janek nie wytrzymał: – Jędrek, zapytaj ją, czy jest taka pora dnia kiedy on nie je al- bo nie śpi. czyli dni spędzone z Rodziną Połanieckich – A w jakim niby języku? Prawdą jest, że prawie rok chodziłem na lekcje języka włoskie- go na wydziale architektury, ale tylko po to, żeby dostać zalicze- nie z języka obcego. To, co pozostało w mojej pamięci, to dwa cy- Andrzej Haliński taty z pierwszych stron podręcznika: „La classe e grande e ario- sa, essa a quatro finestre e una porta... Carlo e Mario sono amici. Essi abitano in una via...”. Fot. Archiwum prywatne Andrzeja Halińskiego Na tym kończyła się moja znajomość tego pięknego języka. rach i możliwość zaopatrzenia się w różne luksusowe dobra nie- Andrzej Haliński podczas dokumentacji w Wenecji Udało mi się tymi cytatami rozbroić całkowicie sekretarkę. In- dostępne w PRL były poważną zachętą do uzbrojenia się w spo- Anna Nehrebecka i Andrzej May jako państwo Połanieccy geniere architetto municipale został w końcu nakryty pomię- rą ilość suszonej myśliwskiej, kabanosów i napojów wyskoko- dzy posiłkami. Próbowaliśmy w trzech językach, na które pozo- wych. Do Mediolanu dolecieliśmy samolotem, a dalej mieliśmy Fot. Archiwum prywatne Andrzeja Halińskiego stał całkowicie obojętny. Reagował tylko na nazwy obiektów i św. Marka, wspinali na Campanile z IX wieku, a to wszystko za pociąg do Triestu i Wenecji. Żaden z nas nie znał włoskiego (Ja- inteligentnie skojarzył, że nasza wizyta dotyczy filmu. Napisał sto dolarów! nek nie przykładał większej wagi do języków obcych, Janusz na papierze sumę, równowartość stu dolarów i bardzo szybko Tuż obok najsłynniejszego mostu czyli Ponte Vecchio była mówił średnio po francusku, a ja władałem nieźle niemieckim wydał sekretarce jakieś polecenie. Osobiście zaprowadził nas urocza, mała restauracyjka, gdzie ku zgrozie Janusza Weycherta i słabo angielskim) i lekko nas to peszyło, albowiem wtedy nie do kasy. Oczywiście, i tym razem Janusz także nie zawiódł, za- tego samego wieczoru przepuściliśmy sporą część naszych diet, zdawaliśmy sobie jeszcze sprawy z tego, że ogromna większość dziwiając architetto swoimi manewrami w spodniach. Uiścili- głównie zresztą na wino i frutti di mare. Włochów nawet nie próbuje nauczyć się jakiegokolwiek języka śmy należną sumę i na przygotowanym przez dziewczynę pa- Dwa miesiące później, już w czasie zdjęć, przy ostrym rygo- obcego i nie ma z tego powodu najmniejszych kompleksów. pierze wykwitła piękna pieczęć. Nie mogłem uwierzyć w trzy- rze finansowym, nasz papier od architekta otwierał wrota nie Janusz Weychert został naszym kasjerem, a ponieważ po- many papier: tylko wspomnianych arcydzieł architektury Wenecji, ale wy- wszechnie mówiło się, że we Włoszech bardzo kradną i napada- – On coś źle zrozumiał. To niemożliwe, żeby w Wenecji, jed- starczyło go okazać jakiemukolwiek karabiniere, aby zaraz słu- ją, starał się jak mógł zabezpieczyć nasz majątek. Wyjątkowo od- nym z najdroższych miast turystycznych, trzy największe skarby żył pomocą i pomagał zatrzymać ciekawskich turystów. Po powiedzialny, czasami aż do śmieszności oszczędny, przygotował architektury kosztowały sto dolców. opłaceniu gondoli z autentycznym weneckim gondolierem, nie się do wyprawy bardzo profesjonalnie. Jeszcze w Łodzi osobiście – A co tam masz napisane? wystarczyło już pieniędzy na statystów, a i z kostiumami też uszył specjalny woreczek na banknoty, które za pokwitowaniem – Nie wiem tak dokładnie, ale na moje oko to jest zezwolenie. było bardzo krucho. pobrał z kasy Filmu Polskiego. Na długiej lince przewieszonej – No i w porządku. Chodźmy też coś zjeść. Architekt już daw- Kierowca naszego autokaru, przebrany za księdza, był naj- przez szyję, wpuścił woreczek w spodnie, tak że spoczął mu mniej no mangiare. częściej „puszczanym” przechodniem na lekko wyludnionych więcej na wysokości genitaliów. Wyprężył się przed nami z dumą. – Załatwmy jeszcze z biskupem. Może on rzadziej jada i uda uliczkach i mostach. Rezultat tych zabiegów wygląda na ekranie – No i co? Widać coś? się go jeszcze dzisiaj złapać? dość komicznie, albowiem gdzie tylko przechadza się bądź pły- Janek przyjrzał mu się z podziwem. Biskup Wenecji przyjął nas ceremonialnie w wielkiej sali. Po- nie gondolą nasza młoda para, tuż za nimi przemyka ksiądz w – Nic a nic. Widocznie tak jesteś zbudowany Januszku, że sadzono nas na autentycznych renesansowych fotelach i poczę- sutannie i wielkim kapeluszu na głowie. Niechybnie ich śledzi, można by ci powierzyć miliony i byłyby bezpieczne. Żaden zło- stowano doskonałą kawą. Dobrotliwie uśmiechając się, wysłu- ale po co? Sytuację uratowała Krystyna Janda, która akurat by- dziej się nie domyśli. Gdybym ja sobie włożył taki zwitek bank- chał prób wytłumaczenia naszej pokornej prośby. Po tym wstę- ła w Wenecji zupełnie prywatnie i przypadkowo na nas wpadła. notów, to mógłbym paradować przed Teatrem Wielkim przy wej- pie odbyła się identyczna procedura jak u architekta, tylko suma Bardzo koleżeńsko postąpiła, przebierając się bez wahania i we- ściu dla baletu. była nieco wyższa, ale naprawdę bardzo niewiele. soło przebiegając w tle. Nie pozostałem w tyle za Jankiem. Do dzisiaj wydaje mi się nieprawdopodobne, że nasza kame- – Ty sobie lepiej jeszcze raz przemyśl ten schowek, bo ja sły- ra stała na tarasie Pałacu Dożów, a aktorzy schodzili po scho- szałem że włoscy złodzieje często obcinają brzytwą paski od to- dach Gigantów, kręcili się swobodnie po całym dziedzińcu, sta- * Fragmenty książki „10 000 dni filmowej podróży” Andrzeja Halińskiego; Prószyń- rebek. A jeżeli się który pokapuje, gdzie trzymasz forsę, i chla- li sobie pomiędzy nogami koni Napoleona z widokiem na Plac ski i S-ka, 2002. śnie?

62 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 63 Refleksje: Nie ma stolika Moja (filmowa) muzyka

Porzuć, Jerzy Gruza zanim zostaniesz porzucony! Jerzy Armata Ledwo skończyło się z pobitym Wiplerem, zaczęło się z trzema oszustami z PiS-u, co pojechali do Madrytu z żonami tanimi liniami lotniczymi, a mieli Jutro groby jechać samochodami i wziąć za to sporą kasę… Kto jedzie na jeden i też popis kwestujących na Powązkach, kogo pokażą z celebrytów dzień do Maaaaadrytu samochodem z Warszawy? Idiota. w telewizji wieczorem... Kiedyś też zbierałem. Śpiewałem pół gło- Cała machina telewizyjna znów na nogach! A tam w Brukseli bi- sem wśród grobów „Czterdzieści lat minęło…”, Myśleli, że to Kopi- ją się młodzi ludzie w sprawach pracy, płacy i wyzysku. Leją ich pa- czyński… Uzbierałem sporo kasy. W tym roku zaziębienie i kaszel. łami, aż miło popatrzeć jak broni się kapitalizm. Dawniej strzela- Przestraszyłbym nim leżących nieboszczyków. li ślepakami, a później ostrymi kulami. Ale to pamiętają tylko sta- re komuchy. Luksemburczycy. Na pustyni Mohave Włodek Pawlik: W telewizji i prasie tylko małe wzmianki. żałosne szczątki dopalającego się pojazdu kosmicznego, który Wolą tych z Madrytu. miał wozić pasażerów w kosmosie z Ameryki do Australii w rekordowo krótkim czasie. „Przestajemy się cenić, Leżą bezradne na pustyni. A życie dalej się toczy na świecie. Obraz gdy się zwierzamy. To, na co znajdujemy słowa, przestało już nas Bruegla „Upadek Ikara”. Ktoś orze, ktoś się kocha, bawi, pracuje… obchodzić… Mowa jak się zdaje, została wynaleziona na wysłowie- myślenie uszami wraca od dziewczyny, idzie do szkoły. Ikar samotnie spada do mo- nie rzeczy powszednich, miernych, wysłowić się dających. Pospoli- rza. Wieczne marzenie człowieka o lataniu. Pierwsza podała o ka- tujemy się mówieniem”. tastrofie Amerykanów stacja: Russia Today. Czuję się szmatą, odkąd zacząłem się publicznie zwierzać, na Autor „Night in Calisia” ma w Gdyni (2009). na swym koncie również spo- W rozmowie z Piotrem szczęście nielicznym czytelnikom. Ochotnicy Miniony rok rozpoczął się dla Włodka Pawlika ry dorobek filmowy. Jest au- Iwickim na łamach „Jazz Fo- A kim są ci, z milionowymi nakładami? dają się testować na szczepionkę przeciwko Eboli. Wyniki będą rewelacyjnie. Już na jego początku – 26 stycz- znane za dwa miesiące. torem muzyki m.in. do Wron rum” (nr 10-11/2012) swą sztu- Całe dwa dni Wtedy okaże się czy pomaga czy zabija. nia 2014 roku – został uhonorowany nagrodą (1994) i Pory umierać (2007) kę określa jako „intuicyjną po- w prasie i telewizji zajęte Przemysławem Wiplerem i jego przygo- Bohaterowie. Doroty Kędzierzawskiej, Nie- trzebę tworzenia muzyki wy- dą z policją. Ja, pokolenie Gene- ralnej Guberni wiem, że policjant Grammy, najważniejszym laurem fonogra- znanej opowieści wigilij- pływającej z głębi serca”. I do- Lawa na Haiti nej (2000) Piotra Mularuka, daje: „Inna sprawa, że nie wy- może zastrzelić, złamać rękę, rozlewa się coraz sze- ficznym na świecie. Dostał ją za płytę „Night Nightwatching­ (2007) Pete- obrażam sobie muzyki bez odbić nerkę, obalić na ziemię, część 13 rzej, przypomina na czym przydusić kolanem, zakuć bez- siedzimy – na niewyga- in Calisia”, którą uznano za najlepszy album ra Greenawaya, Wichrów Ko- liryzmu. To tak, jakbyśmy nie prawnie w kajdanki i nic mu za słej kuli ognia w dodatku łymy (2009) Marleen Gorris, potrafili wypowiedzieć słowa – to nie zrobią. Bo policja ma za- spłaszczonej na biegu- dużego zespołu jazzowego. To pierwsza w hi- Rewersu (2009) Borysa Lan- «kocham»... Widocznie z upły- wsze rację, chyba, że zmienia się nach. Co może w każdej władza i wtedy uważa się takie storii statuetka Grammy dla polskiego jazzu. kosza, Mistyfikacji (2010) Jac- wem czasu więcej w nas po- chwili dać nam do zrozu- ka Koprowicza. Zilustrował kory i refleksji, co bez wątpie- działanie za przestępstwo. mienia o kruchości na- Przemysław chciałby odgrywać szego świata samocho- także muzycznie dokumenty: nia wpływa również na podej- Przemka w komisariacie przy Je- nie później zaczęła się cała prof. Barbary Hesse-Bukow- dów, lodówek, telewizo- William Shakespeare. Sone- ście do tworzenia muzyki. Mo- zuickiej. Ale Tout proportion gar- rów i polityki. seria koncertów z na- skiej w warszawskiej Akade- ty (1994) Zbigniewa Dzięgiela że dlatego po prostu więcej dées. Nie te czasy, nie ta władza, Stopniowo zaczynam pi- grodzoną kompozy- mii Muzycznej (1984) oraz oraz Paweł Huelle – metafizy- w niej kontemplacji niż mło- nie ten bohater i nie ten stan A sać dziennik zamiast cją. Nagrał ją z Orkiestrą Fil- Wydziału Jazzowego Hoch- upojenia. ma ka pamięci (2004) Mularuka. dzieńczej emocjonalności wspomnień. harmonii Kaliskiej pod batutą schule für Musik w Hambur- Muzyka do Wron przyniosła z tendencją do epatowania ta- Postanawiam pi- Znajomość literacka Adama Klocka oraz triem zna- gu (1990). Przed siedmiu laty mu Poznańskie Koziołki na nim efekciarstwem”. sać komentarze bez po- komitych jazzmanów: amery- uzyskał doktorat na warszaw- Kiedyś na nowojorskim przyjęciu dawania faktów. Międzynarodowym Festiwalu Stronę internetową arty- ktoś zapytał faceta: – Podobno stolika Na przykład: kańskim trębaczem Randym skim Uniwersytecie Muzycz- Filmów Młodego Widza Ale sty otwiera jego wypowiedź: zna pan Saula Bellowa? strach! Breckerem oraz rodzimą sek- nym im. Fryderyka Chopina, Kino! w Poznaniu (1996), do „Dźwięki, które dla kogoś mo- – Czy go znam? Ależ posu- cją rytmiczną – basistą Paw- gdzie prowadzi zajęcia z im- wam jego żonę! Pory umierać – nominację do gą być niesłyszalne, nieważne, Roman Polański łem Pańtą i perkusistą Ceza- prowizacji. Komponuje jazz Orłów (2008), a do Rewersu – dla mnie stają się inspiracją odmawia zeznań przed krakowską prokuraturą dotyczących tego, rym Konradem, a skompo- i muzykę współczesną, pisze Obejrzałem „Rewizora” co zdarzyło się trzydzieści sześć lat temu w Ameryce. Słusznie. statuetkę Orła (2010) oraz na- i nabierają ogromnej wagi… Ja szeroko reklamowanego przez TVN i radio, w reżyserii Nikołaja Ko- nował z okazji… 1850. roczni- również muzykę teatralną i fil- Za to ma być na każde jej wezwanie (prokuratury). A co z filmem? grodę na Festiwalu Filmowym myślę uszami”. Fot. Donat Brykczyński/REPORTER lady („słońca rosyjskiej dramaturgii, aktora, reżysera, dyrektora te- Zrobi wtedy przerwę w zdjęciach? cy lokacji Kalisza. Tak, ta fan- mową. Jest artystą nie tylko atru”). Widziałem też jego dramat „Merylin Mongoł” w Ateneum Jak oni to sobie wyobrażają? tastyczna kompozycja, zagra- wyjątkowo uzdolnionym, ale w reżyserii Bogusława Lindy… Bardzo dobre. Nie mają pojęcia o produkcji filmowej. na z niezwykłą werwą, a zara- i ogromnie pracowitym. Ma Natomiast „Rewizor”, gdzie Chlestakow jako hipster śmieszy, ale zem z ogromną subtelnością na swym koncie blisko 30 płyt, zupełnie z innego powodu niż chciał tego Gogol, przeładowany tu Polski minister tekstami albo dopisanymi, albo niepotrzebnymi, zapowiadającymi to, można rzec… „zleceniów- często inspirowanych poezją od wojska Siemoniak, na wyjeździe w Reichu, opieprza niemiec- ka”. Oby więcej takich zleceń, albo ważnymi wydarzeniami co zaraz będzie. Pamiętam od lat jak Ruscy grywali Amerykanów, kich generałów, że źle znają się na wojsku i są nieprzygotowani do bikiniarzy, białych oficerów albo innych wrogów i idiotów. Zaczęło wojny. Że tego można się było doczekać po wrześniu Trzydzieste- takich mecenasów sztuki… natury duchowej, m.in. „Mi- się to w Szkole Filmowej. Oglądaliśmy sto razy jakiś film radziec- go Dziewiątego, Powstaniu Warszawskim i Blitzkriegach II woj- Miałem okazję słuchać sterium Stabat Mater” (2001, ki o Ameryce i powtarzaliśmy dialogi, które wryły mi się w pamięć, ny światowej, napawa mnie dumą i patriotyzmem przeogromnym. „­Night in Calisia” – w krakow- 2005, 2014), „Kolędy polskie” bo był to film dziejący się w Ameryce, grany przez Ruskich akto- Do tego przerzucamy armię z Zachodu na wschodnie rubieże. My- skim Auditorium Maximum (2004, 2013), „Sonety Szekspi- rów i dubbingowany w Moskwie przez aktorów, którym wydawało liłeś się marszałku Śmigły! A wy, następcy feldmarszałków nie- się, że mówią dobrze po polsku. podczas ubiegłorocznej edycji ra” (2004; z udziałem Elżbiety mieckich, do polskich uczelni wojskowych wykładów słuchać! Letniego Festiwalu Jazzowe- Wojnowskiej), „Anhelli” (2006, – Ty dżony, ty lepiej siedź i pij. Mery nie jest sprzedajna dziwka, aaa… Salutuję! Tak samo jak za Uralem wyobrażają sobie hipstera… Dlaczego wtedy nie szliśmy z nimi na Rosję? Kiedy trzyma- go w Piwnicy pod Baranami – 2014), „Struny na ziemi” (2011; drugi akt o wiele lepszy… li żelazną ręką swoją armię, a nie jak dzisiaj, podobno rozwichrzo- w wykonaniu wyżej wymienio- muzyka do wierszy Jarosława ną pacyfizmem i nieporadnością. nych muzyków z udziałem or- Iwaszkiewicza), „Wieczorem” Telefon Jak to wszystko możliwe? kiestry miejscowej filharmonii. (2013; muzyka do wierszy Jó- Dziecko zaczęło wymawiać „er”. Entuzjazm rodziców. Wejdę na Co się dzieje!? drrrrrrabinę i podrrrapię mamę w plecy. A później… hurrrrra, zegar- Było wyśmienicie, prawdziwa zefa Czechowicza). Swą ostat- rrek, rrrrazem …rrratunku, potrzebuję mundurrrrku, na podwórrrrku. „Night in Cracovia”. nią solową płytę „Inspirations” Radość z języka. Włodek Pawlik jest ab- (2014) zadedykował Witoldowi solwentem klasy fortepianu Lutosławskiemu. Włodek Pawlik

64 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 65 Swoich nie znacie: Stanisław Śliskowski Swoich nie znacie: Stanisław Śliskowski

absolutorium. Pracę zawodową rozpo- czął w Zespole Filmowym „Kadr”. Począt- kowo był fotosistą, np. Czasu przeszłego Leonarda Buczkowskiego, potem opera- torem kamery, m.in. Tarpanów Kazimie- rza Kutza oraz komedii Janusza Morgen- sterna Jutro premiera. W późniejszych la- tach miał zasługi dla pełnometrażowe- go filmu fabularnego, jako operator zdjęć specjalnych, które były jego pasją. Wi- dzom Akademii Pana Kleksa Krzyszto- fa Gradowskiego dowiódł, że pomysłowo- ścią można było pokonać opory siermięż- nej, w czasach PRL, techniki kinemato- graficznej i wyczarować na ekranie cuda. Jednak począwszy od 1963 roku, kiedy to – po dobrym przyjęciu Kraksy Edwarda Etlera, do której zrobił zdjęcia – otrzymał etat w łódzkiej Wytwórni Filmów Oświa- towych, związał karierę z krótkim metra- żem. Wkrótce podjął współpracę z reży- serką dokumentalistką Jadwigą Żukow- ską. „Otworzył się przede mną inny świat. Byłem przyzwyczajony do pracy w fabule, Stanisław Śliskowski – gdzie ujęcie można było poprzedzać pró- bami i powtarzać kilkakrotnie, aż do osią- Teresa Tuszyńska i Jerzy Jogałła w filmie Tarpany, reż. Kazimierz Kutz gnięcia perfekcji. Tutaj zaś musiałem re- agować z kamerą spontanicznie na zda- śniejszy film Jadwigi Żukowskiej – obsy- a w wielu przypadkach tak naświetlony rzenia niepowtarzalne. Dziecko – ulubio- pany nagrodami Darek Dziedziech. Sied- negatyw przekładaliśmy jeszcze do in- czym skorupka za młodu... ny bohater filmów Jadwigi Żukowskiej – mioletni Darek zjeżdżał do szkoły w Za- nej kamery, by dodać zdjęcia poklatkowe” nie potrafiłoby zrobić drugi raz identycz- kopanem na nartach. Te zjazdy efektow- Stanisław Śliskowski i Janusz Morgenstern na planie filmu Jutro premiera – tłumaczy operator. Usłyszcie mój krzyk nej miny, powielić gestu. Do współpra- nie i poetycko uwiecznili operatorzy: Ja- to wariacja na temat siedmiosekundowe- cy zaprosiłem świetnego dokumentalistę cek Żuk-Żukowski, Jacek Mierosławski go ujęcia z Ryszardem Siwcem, płoną- Bogdana Dziworskiego. Ja operowałem i Stanisław Śliskowski. W impresji An- cym na Stadionie Dziesięciolecia w War- kamerą do zdjęć dźwiękowych, Bodzio, drzeja Papuzińskiego o Franciszku Sta- szawie, nakręconego przez operatora Pol- Kinem – i wszystkim, co sprawia, kran kinowy, a na nim jadący rowe- ze szkoły podstawowej. Naukę kontynu- filmując z ręki, wychwytywał rowieyskim, Bykowi chwała i wstrząsają- skiej Kroniki Filmowej, Zbigniewa Skocz- że ze światła i cienia, czy to na rem niedźwiadek. Światełka rozja- ował w liceum plastycznym. Po dwóch la- obiektywem długoogni- cym dokumencie Macieja Drygasa ka. „Rzutowaliśmy ten obraz z reprojekto- Eśniające podłogę wyciemnionej sa- tach w klasie tkackiej przeniósł się do no- skowym zaskakują- Usłyszcie mój krzyk, przywołu- ra na ekran, multiplikowaliśmy, wybierali- ekranie, czy choćby na ekraniku li kinowej. Blaszana przeglądarka wiel- wo otwartej klasy grafiki filmowej, inny- ce reakcje dzie- jącym samospalenie Ryszarda śmy i powiększaliśmy fragmenty, ponow-

maleńkiej przeglądarki, albo na- kości pudełka od zapałek, pozwalają- mi słowy – filmu animowanego. Celują- ci. W ten spo- Siwca w proteście przeciw in- nie je filmując z dodaniem panoram ka- Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Śliskowski/SF Stanisław ca oglądać przez soczewkę, na przeciw- co zdał maturę, animując na kalkach i ce- sób zrobiliśmy terwencji wojsk Układu War- mery, ujęć makro itp. W ten sposób z uję- wet na ścianie korytarza, powsta- ległej mlecznej szybce, klatkę z filmu 35 luloidach godzinny film, inspirowany hi- m.in. filmy: szawskiego w Czechosło- cia, które liczyło tylko trzy i pół metra, je obraz – był zafascynowany od mm. Odwrócony „do góry nogami” obraz storyjkami rysunkowymi Zbigniewa Len- Skąd się biorą wacji w 1968 roku – dały uzyskaliśmy kilkadziesiąt metrów mate- dzieciństwa. Sądzone mu więc okna na ścianie korytarza i odkrycie, że grena o profesorze Filutku. Przyszły autor dzieci, Zabawa o sobie znać umiejętno- riału do montażu” – wyjaśnia Śliskowski. źródłem tego obrazu jest światło przecho- zdjęć do filmówBykowi chwała i Usłysz- w dorosłych, Za- ści Śliskowskiego w dzie- Wiele jeszcze było ważnych filmów Fot. Jerzy Troszczyński/Filmoteka Narodowa Fot. Jerzy Troszczyński/Filmoteka było, że zostanie filmowcem, a dzące przez dziurkę od klucza w drzwiach. cie mój krzyk dostał się na Wydział Ope- zdrość, Malowa- dzinie zdjęć specjalnych. w jego dorobku, wśród nich Chłopski los konkretnie – operatorem. I tak się Takie wspomnienia z dzieciństwa ma Sta- ratorski Państwowej Wyższej Szkoły Te- nie palcami” – „Z Papuzińskim na jed- – Tryptyk filmowy Zygmunta Skonieczne- też stało. Stanisław Śliskowski nisław Śliskowski, łodzianin od urodze- atralnej i Filmowej w Łodzi. „Wymarzo- opowiada Stani- nym odcinku taśmy reje- go, nakręcony w 1981 roku, ale pokazywa- nia do dziś. „Potem zastąpiłem drzwi pu- ne studia! Opiekun mojego roku, profesor sław Śliskowski. strowaliśmy nieraz nawet ny dopiero siedem lat później. Albo fil- zrobił zdjęcia do stu czterdziestu dłem kartonowym. W jednej z jego ścia- Stanisław Wohl, chętnie dawał studen- Dzięki determi- dziewięć ujęć, my animowane, także te, które sam reży- filmów, w większości – dokumen- nek zrobiłem otwór, a wtedy na przeciw- tom negatyw, ze słowami: «Róbcie błędy, nacji bohatera na- serował. ległej ściance, wyłożonej białą kartką, po- żeby potem ich nie powtarzać»” – mówi szego artykułu, Główny rozdział w twórczości Stanisła- talnych. W lipcu skończy 80 lat. wstawał obraz okna. Kiedy między oknem Śliskowski. Z Andrzejem Kondratiukiem w 1974 roku po- wa Śliskowskiego zamyka dokument Nie i kartonem wstawiałem lalki lub wycinan- i Tadeuszem Wieżanem do późnej no- wstał naj- wyobrażam sobie życia bez tańczącego ki, ich cień pojawiał się na rzutowanym cy przesiadywali w montażowni, gdzie na gło- świata – ostatni film tragicznie zmarłej 8 obrazie” – wspomina swoje domowe kino odrzuconych materiałach filmowych ćwi- stycznia 2008 roku Jadwigi Żukowskiej. pan Stanisław. czyli konstruowanie fabuły. Jednak w 2014 roku mistrz kamery stanął Do prawdziwego kina chodził z rodzica- W 1960 roku Stanisław Śliskowski zro- za nią ponownie, by z Andrzejem Papu- Andrzej mi jeszcze przed wojną; we wrześniu 1939 bił zdjęcia i animacje do pierwszego pol- zińskim zrealizować Kontrapunkt – rzecz roku miał cztery lata… O tym, że dobrze skiego filmu wycinankowego:Konfliktów o plakaciście Michale Batorym. Bukowiecki rysuje, przekonali się już jego nauczyciele Daniela Szczechury. Wtedy też otrzymał

Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba Stanisław Śliskowski 66 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 67 Niewiarygodne przygody polskiego filmu NiewiArygodne przygody polskiego filmu

Bogusław Linda w filmie Psy, reż. Władysław Pasikowski Stanisław Zawiśliński Psy W pierwszych latach po upadku PRL-u polskie filmy – w przeciwieństwie do amery- kańskich – nie cieszyły się uznaniem publicz- odzyskanej ności. Jednak w listopadzie 1992 roku polska widownia niemal oszalała z zachwytu. wolności tedy na ekranach rami filmu są funkcjonariusze Niezłe dossier, prawda? Ale rym socjalizm gwałtownie prze- pojawiły się Psy ­PRL-owskiej Służby Bezpieczeń- takiego nie posiadał jeszcze kształcał się w kapitalizm i za- Ww reżyserii 33-letnie- stwa, którzy usiłują się odnaleźć żaden z bohaterów polskiego czynały obowiązywać nowe dla go Władysława Pasikowskiego. w nowej rzeczywistości. Dlacze- kina. Za sprawą brawurowej kre- wszystkich „reguły gry“. Zaska- Kontrowersyjny polski… „ame- go akurat oni – ludzie wywodzą- acji Bogusława Lindy, Franz kujące i często brutalne. rykan”. Tak go oceniono, do- cy się ze „złego świata”? Na do- Maurer, ów cyniczno-roman- Na festiwalu w Gdyni Psy wy- strzegając umiejętne korzysta- datek – wyszydzający wartości tyczny „twardziel“, niebawem różniono aż pięcioma nagroda- nie przez reżysera z hollywo- narodowe i religijne („Na pohy- stał się dla wielu widzów posta- mi, w tym za reżyserię, pierw- odzkich wzorów. Przed kinami bel. Czarnym i czerwonym. Na cią kultową. Usunęła ona w cień szoplanową rolę Lindy oraz ustawiały się kolejki młodych pohybel wszystkim…”), kalają- poprzednie dokonania Lindy drugoplanową dla debiutantki ludzi, albowiem ten gangster- cy nawet solidarnościowe sym- kojarzone z kinem moralnego Agnieszki Jaskółki, która po tej sko-kryminalny i obrazoburczy bole (scenę, w której pijani esbe- niepokoju, diametralnie zmieni- roli zniknęła z ekranów i dopie- film głównie im przypadł do cy wynoszą na ramionach nie- ła jego aktorski wizerunek. Nie- ro po kilkunastu latach powró- Fot. Roman Lewandowski/SF Zebra/Filmoteka Narodowa Narodowa Zebra/Filmoteka Fot. Lewandowski/SF Roman gustu. Obejrzała go rekordowa przytomnego kolegę, śpiewając które bluzgi i wulgaryzmy, któ- ciła na plan filmowy. w tamtym czasie ilość widzów „Balladę o Janku Wiśniewskim” rymi rzucał w Psach weszły do Studio „Zebra“ również od- – 400 tysięcy. oprotestowała grupa działaczy młodzieżowego żargonu. Zanim niosło sukces – zarobiło na fil- Po premierze, zaskoczony byłej opozycji). tak się stało, knajacki język uży- mie, który w trakcie realizacji pozytywnym odbiorem filmu, A główny bohater filmu – wany przez bohaterów filmu był przekroczył budżet i omal nie Andrzej Wajda powiedział: Franz Maurer? Jako pracow- ostro krytykowany przez recen- doprowadził producenta do „Może Pasikowski wie o naszej nik bezpieki miał na koncie za- zentów. Ten język, a także sen- bankructwa. Ostatecznie ryzy- widowni coś, co dla mnie jest strzelenie kolegi, 31 nagan i 18 sacyjna formuła filmu, niektó- ko i kłopoty opłaciły się. Tym tajemnicą”. Starsza generacja pochwał; po upadku komuny rym przesłaniały to, że był on bardziej, że Pasikowski po- i spora część polskiej krytyki palił teczki SB, lecz po weryfi- mocno osadzony w ówczesnych szedł za ciosem – w roku 1994 była jednak zdegustowana. „To kacji dostał angaż do wydziału realiach, odnosił się do konkret- nakręcił kontynuację przygód obraz dla spragnionych huku kryminalnego policji. Cóż z te- nych wydarzeń historycznych Franza Maurera. Psy 2. Ostat- strzelaniny i litrów ekranowej go, że bezkompromisowo i bru- (transformacja ustrojowa, pale- nia krew zdobyły jeszcze więk- krwi półanalfabetów” – pisał talnie rozprawia się z prze- nie dokumentów SB) i odważ- szą popularność niż Psy. Reży- jeden z recenzentów. „Spraw- stępcami „nowej generacji“? nie je odzwierciedlał. Krzysz- ser zyskał wtedy opinię fach- nie zrealizowane kino akcji I nie tylko tymi z gangów, al- tof Kieślowski w toczącym się mana od męskiego kina akcji, i nic ponadto” – oceniał drugi, bowiem porzucony przez żonę, wówczas sporze o wymowę fil- Linda utrwalił wizerunek pol- a jeszcze inny pytał: „Jaka filo- a później zakochany w pięk- mu, wsparł Pasikowskiego. „Sta- skiego macho, a Franz Maurer zofia, moralność, wizja świata nej dziewczynie z poprawczaka nął po dobrej stronie. Nie kopie zagościł w masowej wyobraźni, stoi za tym filmem? I sam so- i zdradzony przez nią z przyja- się leżącego” – stwierdził. Może jako bohater czasów dopiero bie odpowiadał: „Żadna!”. cielem, nie waha się go zastrze- dostrzegł, że za parawanem kry- co odzyskanej wolności. Cie- Szczególnie drażniła pro- lić. Potem sam chce popełnić minału kryje się film polityczny kawe, kim byłby dzisiaj, gdyby wokacyjność fabuły: bohate- samobójstwo… opowiadający o okresie, w któ- powstały Psy 3?

68 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 Miejsca: Dworzec Centralny Miejsca: Dworzec Centralny

li spokój, tłumaczy, że umrą, bo lada mi- na „dzień dobry” każde wypić Englerto- nuta do miasta wjadą sowieckie czołgi. wi dwie szklanki denaturatu. Biznesmen Jest to scena tak sugestywna, tak mrożą- się broni po swojemu, mówiąc ze dżentel- ca krew w żyłach , że żadnego czołgu roz- meni przed zachodem słońca nie piją, ale jeżdżającego małoletnich pokazywać już herszt podziemnych mieszkańców dwor- Narodowa Fot. Pieńkowski/Filmoteka Romuald nie trzeba; wystarczy ta pusta szeroka uli- ca ma silniejsze argumenty: „Ten dworzec ca zakończona działkiem obsadzonym to mój czyściec. Niebo i piekło zarazem” dziećmi. – filozofuje. A widz dowiaduje się, że pod- Bywa że dworce są w polskich filmach ziemia Centralnego ciągną się aż do gma- trochę na siłę. Dlaczego dwoje bohate- chu Komitetu Centralnego na rondzie rów granych przez Marka Kondrata i Kry- Charlesa de Gaulle’a. stynę Jandę w Weiserze Wojciecha Mar- Na Centralnym powstały setki scen, czewskiego musi się spotykać w ostatniej ciężko je wszystkie wymienić. Najbar- scenie akurat na dworcu – nie wiem. Jest dziej w pamięć zapada jednak chyba ta to dodatkowo miejsce wyjątkowo nieprzy- Kieślowskiego – z Dekalogu trzy. Wiado- chylne – taki wąski, wietrzny wiadukt nad mo, specjalista od dworców. Ale w tym torami, do którego zamontowano wysokie miejscu żarty na bok, bo nominowane- siatki, jakby każdy chciał skakać. mu do Oscara reżyserowi wyszło coś nie- Najważniejszym dworcem-bohaterem samowitego: Warszawa Centralna w bo- w polskim filmie jest bez dwóch zdań war- żonarodzeniowy poranek nie straszy, nie szawski Centralny. Przechodził kinemato- kokietuje luksusem, nie narzuca się, jest graficzną metamorfozę wiele razy – wraz w jakiś tajemniczy sposób najlepszym ze zmieniającą się opinią na swój temat. miejscem, w którym główna bohater- Tadeusz Łomnicki i Bogusław Linda Najpierw był miejscem luksusowym, póź- ka wyznaje byłemu kochankowi, że po- w filmie Przypadek, reż. Krzysztof Kieślowski niej wprost przeciwnie. Najpierw go z ma- stanowiła popełnić samobójstwo, jeśli niakalnym uporem pokazywano, nawet je- nie uda się jej spędzić z nim całej wigi- śli nie wymagała tego fabuła, później był lijnej nocy. cie zmęczony reżyser usiadł i wziął do synonimem narkomanii i wylęgarnią pa- Kieślowski miał też osobiste pora- ust papierosa, jeden z wielkich podszedł tologii. chunki z Centralnym. Wspominał kie- i powiedział: „Wujek, tu jest Centralny, On tak naprawdę grał, zanim jeszcze dyś, że po wielogodzinnej podróży, w kil- tu nie wolno palić”. „A nic nie robić wol- powstał. Grała ta dziura w ziemi z pero- ka osób musiał wyładowywać ciężki no?” – spytał Kieślowski. Pancerna sza- Otwarcie Dworca Centralnego w grudniu 1975 nami, którą zabudowano potem Central- sprzęt wąskimi drzwiczkami wagonu, fa uśmiechnęła się od ucha do ucha i na nym. Najpierw chyba w Ósmym dniu ty- a dwóch sokistów, wielkości pancernych pewniaka odparła: „W Polsce nic nie ro-

godnia Aleksandra Forda, później w Nie- szaf, stało i się patrzyło. Kiedy wresz- bić zawsze wolno”. News Fot. Polfilm/East winnych czarodziejach Andrzeja Wajdy. Obaj główni bohaterowie filmów szuka- Marek Łuszczyna ją w tym wykopie swoich ukochanych ko- Reisefieber, biet. W ogóle sceny dworcowe w naszych filmach niosą jakąś dozę rozedrgania Fot. Jan Kuberski/FOTONOVA czyli o filmowych obliczach hodzi naturalnie o pogoń za ostatnim emocjonalnego, czuć nostalgię, nastrój wagonem, o szaleńczy bieg spóźnione- przemijania, zawiedziona miłość ściska Dworca Centralnego Cgo bohatera Przypadku, która to scena serce, wieje wiatr historii (Człowiek z że- jest kluczem do filmu wybitnego, inspirującego laza – Agnieszka spotyka się z Maćkiem). i innych demonach później wielokrotnie reżyserów zagranicznych, Ogólnie panuje atmosfera pogłębionego by wspomnieć tylko Biegnij Lola, biegnij To- reisefieber. ma Tykwera czy Przypadkową dziewczynę Pe- Na Centralnym długo nie było „hard- Trudno powiedzieć dlaczego w polskich filmach akcja tak tera Howitta. korowych” scen. Zaczęły się tak naprawdę Czasami scen dworcowych ciężko uniknąć. dopiero w latach 90., kiedy w obronie mo- często rozgrywa się na kolejowych dworcach. Narzekał na Trudno na przykład mieć pretensje do Antonie- locha nie mogła już stanąć cenzura. Za- to Krzysztof Kieślowski w swojej autobiografii. „O czym go Krauzego, że postanowił kręcić zdjęcia do częto go pokazywać takim, jakim się stał, filmuCzarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł albo jeszcze bardziej ponurym. Zastrzy- bym nie kręcił, zawsze muszę się użerać na dworcu” – ko- na stacji Gdynia Stocznia, choć naturalnie to ki z heroiny w toaletach, prostytuujący tylko wyjątek potwierdzający regułę, że w kinie się faceci, to zaczęła być norma, by wspo- kietował reżyser najsłynniejszej sceny dworcowej w pol- straszy to, co niepokazane, zasugerowane led- mnieć tylko Porę na czarownice Piotra Ła- skim filmie, tak kluczowej dla kinematografii, że Pociągi wie, dotknięte palcem, a nie przeszyte oszcze- zarkiewicza. Najdalej poszedł chyba Jan pem. Dobrym przykładem, potwierdzającym Łomnicki w Szczurze z Janem Englertem pod specjalnym nadzorem Jiříego Menzla wydają się być tę tezę, jest scena z Upadku Olivera Hirschbie- w roli głównej. Główny bohater, wcze- igraszką. Menzel mógłby się uczyć, albo – powtarzając za gela, w której trzech młodzieńców z Hitlerju- śniej biznesmen, ukrywając się przed ro- gend ma zamiar bronić jednym działem ber- syjską mafią, odkrywa całkiem nieznane Bohumilem Hrabalem – siedzieć w domu na d…. lińskiej Unter den Linden. Podchodzi do nich podziemne miasto, pełne mieszkańców roztrzęsiony starszy mężczyzna i błaga, by da- przypominających bohaterów Mad Maxa. Dowodzi nimi Mariusz Benoit, który już Dekalog trzy, reż. Krzysztof Kieślowski

70 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 71 PISF PISF KOMISJE Komisja 3 Komisja 3 Komisja 2 Fot. Wajda School Fot. Wajda

EKSPERCKIE Fot. Marta Karbownik Fot. Marcin Kułakowski/PISF

Składy stałych komisji eksperckich PISF Bartek Konopka Olga Wroniewicz Vita Żelakeviciute w Programie Operacyjnym Produkcja Filmowa 2015 Piotr Rosołowski Przemysław Adamski Marek Hendrykowski Zuzanna Solakiewicz Stach Szabłowski Marcel Łoziński

Komisja 4 STYPENDIA I ROZWÓJ STYPENDIA I ROZWÓJ PROJEKTU: FILM FABULARNY PROJEKTU: FILM ANIMOWANY

PRODUKCJA: Komisja 5 FILM FABULARNY Komisja 1 Komisja 1 Fot. Marcin Warszawski/SFP Fot. SFP Program Operacyjny „Produkcja filmowa” Komisja 1 dzieli się na pięć priorytetów: Kiljan/SFP Fot. Kuba Krystian Matysek Fot. Archiwum prywatne • Stypendia scenariuszowe Maciej Adamek J. Jasińskiej-Koronkiewicz • Rozwój projektu Jarosław Barzan • Produkcja filmów fabularnych Kiljan/SFP Fot. Kuba Wojciech Smarzowski • Produkcja filmów dokumentalnych Arkadiusz Jakubik Komisja 5 Michał Chaciński Joanna Jasińska-Koronkiewicz Krzysztof Rak Paulina Majda • Produkcja filmów animowanych Piotr Sobociński Jr. Wojciech Staroń Kacper Zamarło Agnieszka Holland Mariusz Grzegorzek Komisja 6 Komisja 2 Komisja 2 Elżbieta Tarnowska

Fot. Marcin Warszawski/SFP Fot. Marcin Warszawski/SFP Komisja 2

Fot. Tomek Kamiński Fot. Tomek Jerzy Śladkowski Agnieszka Bojanowska Fot. Sławomir Pultyn Łukasz Maciejewski Fot. Studio/SFP Shark Foto Xavery Żuławski Fot. Żelazna Studio/SFP Piotr Kielar Grzegorz Łoszewski Wiesław Zięba Michał Rogalski PRODUKCJA: Dariusz Gajewski Paweł Garbacz FILM ANIMOWANY Andrzej Mellin Dariusz Pietrzyk Jan Komasa Jakub Mikurda Komisja 1 Komisja 3 Urszula Śniegowska PRODUKCJA: FILM DOKUMENTALNY Komisja 3 Komisja 1 Fot. Kuźnia Zdjęć/Młodzi i Film Zdjęć/Młodzi Fot. Kuźnia Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba Fot. Archiwum prywatne T. Duckiego Fot. Archiwum prywatne T. Tomasz Ducki Marcin Wrona

Fot. Marcin Warszawski/SFP Fot. Marcin Warszawski/SFP Ewa Borysewicz Jan Holoubek Piotr Szczepanowicz Janusz Margański Juliusz Machulski Rafał Listopad A. Marek Drążewski Komisja 2 Krzysztof Varga Jan Mogilnicki STYPENDIA I ROZWÓJ PROJEKTU: Edyta Wróblewska FILM DOKUMENTALNY TERMINY SESJI Komisja 4 Komisja 2 Komisja 1 sesja I/2015 – nabór zakończony sesja II/2015 – od 1 marca 2015 r. do 15 Fot. SFP marca 2015 r.

East News East sesja III/2015 – od 1 lipca 2015 r. do 15 lip-

Fot. Archiwum prywatne Z. Koteckiego ca 2015 r. Zbigniew Kotecki Andrzej Gosieniecki KONTAKT Z DZIAŁEM Fot. Kami Piklikiewicz/DDTVN/ Fot. Kami

Jacek Schmidt Maszewski/REPORTER Fot. Stefan PRODUKCJI FILMOWEJ Michał Rosa Andrzej Sapija Dorota Tyszko Andrzej Fidyk Ewa Ewart Michał Bukojemski tel. +48 22 42 10 577 Joanna Krauze Robert Ciodyk Mateusz Kruszelnicki Maria Malatyńska mail: [email protected]

72 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 73 Studio Munka Studio Munka

Konkurs Dokumentów Krótko- Bobrika zdobył też nagrodę metrażowych w Lipsku). Kwa- im. Jana Machulskiego dla lifikacja do konkursu festiwa- najlepszego filmu podczas Ci- lu Sundance zwieńcza ubiegło- nemaforum w Warszawie. Na- roczne sukcesy filmu Michała grody Polskiego Kina Nieza- Festiwale Szcześniaka. leżnego im. Jana Machulskie- Na uwagę zasługują także go trafiły także do twórców Prestiżowe premiery, najważniejsze festi- sukcesy Mlecznego brata Vah- Mazurka (Julia Kolberger, naj- wale i nagrody – podsumowujemy najważ- rama Mkhitaryana, który po lepsza reżyseria), 128. szczur wyróżnieniu w Konkursie Pol- (Jakub Pączek, najlepszy sce- niejsze sukcesy krótkich metraży ze Studia skim podczas 54. Krakowskie- nariusz) oraz Chomika (reż. Munka w 2014 roku. go Festiwalu Filmowego, zo- Bartek Ignaciuk, nagroda za stał najlepszym krótkometra- najlepszy montaż). żowym filmem fabularnym Do najbardziej prestiżowych ierwszym większym suk- „Młodzi i Film” w Koszalinie. w Koszalinie oraz najlepszym premier międzynarodowych cesem festiwalowym Później film Szcześniaka zdo- filmem w Konkursie Młodego można zaliczyć światową pre- Pw ubiegłym roku cie- był także Grand Prix w Kon- Kina 39. Festiwalu Filmowego mierę dokumentu Damiana szył się Kacper Lisowski, któ- kursie Etiud Filmowych w ka- w Gdyni. Do tego doszły jesz- Kocura 21 dni na festiwalu AFI ry za swoją „trzydziestkę” Oj- tegorii dokument w Konkur- cze – Grand Prix Konkursu Fil- Docs w Waszyngtonie (film cze masz otrzymał Prix Etu- sie Głównym Opolskich Lam mów Krótkich WAMA Film zdobył również wyróżnienie diant de la Jeunesse, czyli na- (12. Festiwal Filmowy Opol- Festival w Olsztynie oraz wy- w Koszalinie), jak również pre- grodę jury studenckiego 36. skie Lamy) oraz Złotą Żabę za różnienie podczas 12. Między- mierę dokumentu Piotra Ber- edycji Festival International najlepsze zdjęcia (autorstwa narodowego Festiwalu Filmo- nasia Arena na Odense Inter- du Court Métrage Clermont- Przemysława Niczyporuka) wego Tofifest w Toruniu (kon- national Film Festival w Da- -Ferrand. 22. Międzynarodowego Festi- kurs Lokalizacje). nii. Międzynarodowa premiera Warszawa-Paryż: Największym zwycięzcą fe- walu Sztuki Autorów Zdjęć Fil- Bardzo dobrze radził so- Gier miała miejsce podczas fe- stiwalowym okazał się nie- mowych Camerimage w Byd- bie skromny dokument Ma- stiwalu Palm Springs Interna- wątpliwie dokument Michała­ goszczy, co oznacza kwalifika- teja Bobrika Odwiedziny, któ- tional Shortfest. „Trzydziestka” Szcześniaka Punkt wyjścia, któ- cję oscarową. Zwyciężył rów- ry ma na swoim koncie nagro- Macieja Marczewskiego ma ry odnosił sukcesy zarówno nież w 20. edycji kieleckiego dę Silver Eye z targów East też na swoim koncie dwie na- konkurs i premiery w kraju, jak i za granicą. Pasmo NURT-u. Punkt wyjścia miał Silver Market w Jihlavie oraz grody – dla najlepszego reży- Paryż – Warszawa, reż. Stefan Łazarski sukcesów zaczęło się od nagro- również wyjątkowo prestiżo- tytuł najlepszego dokumen- sera i najlepszej aktorki – przy- dy Jantar 2014 dla najlepszego wą międzynarodową premie- tu 12. edycji festiwalu IN THE wiezione z 7. edycji Medium krótkometrażowego filmu do- rę – podczas 57. festiwalu DOK PALACE (International Short Lenght Film Festival w Hisz- Konkurs „Warszawa-Paryż”, organizowany W wyniku pierwszej edycji lił się Quentin Pradelle, w ob- kumentalnego na 33. Festiwalu­ Leipzig (Międzynarodowy Film Festival w Sofii). Film panii. konkursu zrealizowane zosta- sadzie znaleźli się również przez Studio Munka i jego francuski odpo- ły dwa filmy o temacie „Spo- Agnieszka Pawełkiewicz, Jo- tkanie” – dziejące się w Pary- anna Derengowska, Mirosław wiednik – G.R.E.C., doczekał się drugiej edycji. żu: Paryż – Warszawa w reży- Haniszewski, Henryk Gołę- Na prace konkursowe czekamy do 31 stycznia. serii Stefana Łazarskiego oraz biewski, Anna Terpiłowska. Jeden dzień w Warszawie Ke- Oba filmy będą miały pre- Jednocześnie trwają przygotowania do premier vina Bouvyer. mierę w styczniu w Warszawie Mamy dwa dokumenty filmów z pierwszej edycji konkursu. Bohaterką filmu Łazarskie- i w Paryżu. go jest dziewczyna, która po- Organizatorami kon- Złotą Żabę w Konkursie Krót- Autorem zdjęć jest Jakub Sto- dążając za swoimi marzenia- kursu są Studio ­Munka kometrażowych Filmów Doku- lecki, a koproducentem filmu mi, zdaje sobie sprawę, że im i G.R.E.C. – (Groupe de w Sundance! mentalnych podczas 22. edy- Studio PUK. Fot. Adrien Le Falher Photography/Studio Munka-SFP Photography/Studio Falher Fot. Le Adrien Kalina Pietrucha później zaakceptuje rzeczywi- Recherches et d’Essais cji festiwalu Camerimage. Film Przypomnijmy, że w 2013 roku, stość, tym wyższą zapłaci ce- ­Cinématographiques – Sto- Zrealizowane w programie „Pierwszy Doku- powstał w koprodukcji ze Stu- Short Film Grand Jury Prize zdo- nę. Dziewczynę zagrała Zo- warzyszenie Poszukiwań ment” Punkt wyjścia w reżyserii Michała Szcze- diem Filmowym „N”. był wyprodukowany w „Munku” fia Domalik, a partnerował jej i Eksperymentów Filmo- Obiekt Pauliny Skibińskiej Gwizdek Grzegorza Zaricznego. arszawa - Paryż” jest temat konkursowy to: „Kultu- francuski aktor, model i per- wych), które biorąc pod uwa- śniaka i Obiekt Pauliny Skibińskiej zakwalifiko- w Sundance będzie miał swoją 37. Sundance Film Festi- konkursem na sce- ra miasta”. former Akil Wingate. Jeden gę podobną misję wspiera- światową premierę – to pierw- val odbędzie się w dniach 22 nariusz krótkome- Konkurs odbywa się równo- dzień w Warszawie to historia nia młodych talentów, podję- wały się do konkursu Documentary Short Films szy festiwal tego dokumentu. stycznia – 2 lutego. W Munka-SFP Fot. Cezary Stolecki/Studio trażowego filmu fabularne- legle we Francji, na takich sa- André, który po przyjeździe ły współpracę, mającą na celu 37. edycji Festiwalu Filmowego Sundance. go, w którym nagrodą będzie mych zasadach. Francuskie do Warszawy ma się spotkać poszerzenie działalności o ry- realizacja scenariusza w ra- projekty konkursowe muszą ze swoją ukochaną, Agatą. nek międzynarodowy. Wyni- mach koprodukcji polsko- analogicznie umieszczać ak- Dziewczyna jednak nie przy- kiem tej współpracy jest pro- undance Film Festival or- konały 8061 filmów zgłoszo- -francuskiej. Termin nadsyła- cję filmu w Warszawie. Osta- chodzi, a jej telefon jest wyłą- dukcja dwóch krótkometrażo- ganizowany przez Sun- nych do tegorocznej edycji. O nia zgłoszeń upływa 31 stycz- tecznego wyboru zwycięzców czony. André decyduje się po- wych filmów: polskiego reali- Sdance Institute jest naj- nagrody będą walczyły w gro- nia 2015 roku. Zadanie kon- konkursu, a zarazem projek- chodzić po mieście. Zaplano- zowanego w Paryżu i francu- większym i najważniejszym wy- nie 60 najlepszych krótkich fil- kursowe polega na zgłoszeniu tów, które zostaną zrealizowa- wany wcześniej dzień przy- skiego realizowanego w War- darzeniem promującym kino mów z całego świata. Film Mi- przez reżysera projektu scena- ne, dokona Rada Artystyczna nosi splot nieoczekiwanych szawie. Inicjatywa ta zakłada niezależne na świecie. Kwalifi- chała Szcześniaka zdobył już riusza filmu w dowolnym ga- konkursu, w której skład wej- spotkań i wydarzeń w obcym proporcjonalny wkład partne- kacja aż dwóch produkcji Stu- nagrody m.in. w Koszalinie, Ra- tunku, o metrażu do 25 mi- dzie sześć osób – trzech re- mieście, a bohater nawiązu- rów we wspólnie realizowa- dia Munka do tak prestiżowe- domiu, Opolu i Kielcach. Autor nut, którego akcja będzie to- prezentantów z Polski i trzech je kilka niesamowitych zna- ne filmy i takie same zasady go konkursu to ogromny suk- zdjęć do Punktu wyjścia – Prze- Obiekt, reż. Paulina Skibińska czyć się w Paryżu. Tegoroczny z Francji. jomości. W rolę André wcie- wzajemnego wsparcia. ces. Punkt wyjścia i Obiekt po- mysław Niczyporuk – otrzymał

74 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 75 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Mariola Pryzwan Dominik Wierski Krzysztof Tomasik Cześć, Starenia! Sport w polskim kinie 1944-1989 Seksbomby PRL-u Cybulski we wspomnieniach Wydawnictwo Naukowe Katedra Wydawnictwo Marginesy Wydawnictwo Marginesy Gdańsk 2014 Warszawa 2014 Warszawa 2014

Wiele już napisano o Zbigniewie Cybulskim, Kino i sport – dwie najpopularniejsze dziedzi- Krzysztof Tomasik, publicysta i biografista, au- jego karierze filmowej i teatralnej, także życiu ny kultury, tej duchowej, i tej fizycznej. Ich atrak- tor „Homobiografii” (2008), zbioru esejów o wy- osobistym. Wystarczy wspomnieć znakomi- cyjnego połączenia – w wydaniu rodzimym – do- bitnych przedstawicielach kultury polskiej XIX tą monografię Konrada Eberhardta sprzed bli- konał Dominik Wierski w książce „Sport w pol- i XX wieku, których homoseksualizm pomija- sko czterdziestu lat, zatytułowaną po prostu skim kinie 1944-1989”. Napisana ciekawie i wy- no w oficjalnych biografiach, oraz „Gejerelu” „Zbigniew Cybulski” (1976), czy wspomnienio- czerpująco, łączy ponadto walory pracy nauko- (2012), podejmującego problematykę mniejszo- wy kolaż biograficzny Jerzego Afanasjewa, ko- wej i popularnej lektury. Jedyne, czego mi bra- ści seksualnych w PRL-u, swą najnowszą książ- legi z Bim-Bomu – „Okno Zbyszka Cybulskie- kuje, pomimo imponującej objętości (blisko kę poświęcił rodzimym seksbombom czasu mi- go” (1970, 1987, 2008). Książka przygotowana 500 stron), to wspomnienie tego, co działo się nionego ustroju. Wybrał pięć pań imponują- przez Mariolę Pryzwan „Cześć, Starenia! Cybul- w tej dziedzinie w polskiej kinematografii przed cych seksapilem, notabene także znakomitych ski we wspomnieniach” zajmuje pośród nich 1944 rokiem, wszak nie powstała ona po II woj- aktorek, a w tytule poświęconych im rozdzia- miejsce szczególne. To już jej trzecie wydanie nie, a na przełomie XIX i XX wieku. Prawdę łów zawarł skondensowaną, niezwykle celną (wcześniejsze: 1994 i 2007), poprawione, uzupeł- mówiąc, właściwszy byłby tytuł „Sport w kinie charakterystykę swych bohaterek: „Kalina Ję- nione i – przede wszystkim – dzięki ogromne- ­PRL-u”. Zresztą tytuł pierwszego – wprowadza- drusik. Seksbomba z urodzenia”, „Beata Tysz- mu archiwum żony aktora oraz imponującym jącego w temat książki – rozdziału brzmi: „Sport kiewicz. Dama może być seksbombą!”, „Barba- zbiorom autorki, poszerzone o wiele dokumen- w PRL”. Na obecność tematyki sportowej w pol- ra Brylska. Mieć całe demoludy u stóp”, „Graży- tów, pamiątek, fotografii, listów i kilkanaście no- skim filmie Wierski spogląda wnikliwie oraz na Szapołowska. I ciało, i dusza”, „Katarzyna Fi- wych wspomnień. Bo książka Pryzwan to wielo- wieloaspektowo, dzieląc sensownie omawia- gura. Nie tylko figura”. Książka napisana jest wymiarowy portret tego niekonwencjonalnego ną problematykę na sześć rozdziałów: „Ideolo- ciekawie, bogato zdokumentowana, przyozdo- artysty, utkany z okruchów wspomnień jego bli- giczne i propagandowe funkcje motywów spor- biona – niestety, nie najlepszej jakości – fotosa- skich, przyjaciół, współpracowników. O Cybul- towych w polskim kinie”, „Dydaktyczna funk- mi z filmowych bestsellerów, wycinkami z pra- skim opowiadają m.in. jego cioteczny brat Woj- cja sportu”, „Obraz istoty sportu i jej wypaczeń”, sy oraz reprodukcjami okładek popularnych pe- ciech Jaruzelski, kuzynka Zosia, koledzy z har- „Historia sportu w polskim filmie”, „Metaforycz- riodyków, m.in. „Filmu”, „Ekranu”, „Magazy- cerstwa – Maciej Daszewski i Ryszard Grajewski, na funkcja sportu”, „Sport i obraz polskiego spo- nu Filmowego” (były takie czasy, że w Polsce przyjaciele ze studiów – Jarosław Dyrycz i Karol łeczeństwa”. Co niezwykle istotne, nie skupia się ukazywały się trzy tygodniki o tematyce filmo- Reinhard oraz cała plejada znakomitych twór- wyłącznie na filmach fabularnych, wiele miej- wej!!!), „Zwierciadła”, „Przyjaźni”, „Radia i Tele- ców, z którymi zetknął się na swej artystycznej sca poświęcając rodzimym dokumentom o te- wizji”, „Dookoła świata”, „Itd”, „Panoramy Pół- drodze, m.in. Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, matyce sportowej (m.in. Mariusza Waltera, Bog- nocy”. A wszystko zaczęło się dość niekonwen- Jacek Fedorowicz, Barbara Krafftówna, Ewa Wi- dana Dziworskiego, Jacek Bławuta). Zwłaszcza cjonalnie. „Kino potrzebuje gwiazd, podobnie śniewska, Iga Cembrzyńska, Magdalena Za- dorobek Dziworskiego, autora m.in. Pięciobo- publiczność. Nawet w najgorszych, najbiedniej- wadzka, Daniel Olbrychski, Jan Laskowski, Be- ju nowoczesnego (1975), Hokeja (1976), Olimpia- szych czasach. Już pierwszy film powojenny ata Tyszkiewicz, Jerzy Wójcik, Tadeusz Konwic- dy (1978), Dwuboju klasycznego (1978), Fechmi- Zakazane piosenki Leonarda Buczkowskiego ki, Agnieszka Osiecka, Jerzy Gruza, Janusz Ma- strza (1980), Kilku opowieści o człowieku (1983), (1946) wylansował parę ulubieńców – Danutę jewski, Jerzy Stefan Stawiński, Andrzej Wajda, jest imponujący. Szkoda, że autor książki nie ob- Szaflarską i Jerzego Duszyńskiego. To bardzo w sumie ponad 70 osób. Znakomitym dopełnie- jął swym zainteresowaniem polskich anima- znaczący przykład, bo główni bohaterowie (Ha- niem tego tomu wspomnień jest wydana przed cji o tematyce sportowej. W tej dziedzinie także lina i Roman) zostali zapamiętani jako kochan- trzema laty inna książka przygotowana przez znalazłoby się wiele interesujących – i ważnych kowie, chociaż grali… rodzeństwo” – pisze To- Mariolę Pryzwan – „Cybulski o sobie” (2012). – tytułów. masik w pierwszym akapicie swej książki.

Jerzy Armata Jerzy Armata Jerzy Armata

76 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 recenzje: DVD/CD In memoriam Scenograf Jerzy Armata Ziemi obiecanej GAD Records: KosarewiczTadeusz Andrzej Bukowiecki Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba Polska muzyka filmowa Nawet gdyby Tadeusz Kosa- zaś Orzeł przypadł mu za Małą Moskwę nel Krzysztofa Kieślowskiego, Wielki bieg Waldemara Krzystka. W grudniu 2012 ro- Jerzego Domaradzkiego, Yesterday i Po- rewicz był scenografem tylko ku odebrał Nagrodę Stowarzyszenia Fil- ciąg do Hollywood Radosława Piwowar- Płyta z kompozycjami Wło- śród zapowiedzi, m.in. muzy- w ­której z przejmującym, lirycz- tego jednego filmu – właśnie mowców Polskich (do którego należał od skiego. „W przaśnym PRL Tadeusz był ka filmowa Andrzeja Korzyń- nym, wyrazistym tematem przewod- 1967 roku) za Osiągnięcia Życia. człowiekiem ulepionym z lepszej gliny: dzimierza Nahornego z filmu Wskiego, Krzysztofa Komedy, nim sąsiadują – pełne suspensu – Ziemi obiecanej Andrzeja Tadeusz Kosarewicz urodził się 9 paź- szarmanckim, delikatnym, ciepłym. Za- Waldemara Kazaneckiego, Wojciecha niespokojne, wręcz rockowo-freeja- dziernika 1933 roku w Łukowcu na kre- szczepił mi fascynację Wrocławiem i ca- Jana Batorego Zapach psiej Kilara, Henryka Kuźniaka. Na począ- zzowe dźwięki. W filmie namiętne Wajdy – zająłby trwałe miej- sach. Od 1950 roku mieszkał we Wrocła- łym Dolnym Śląskiem, który stał się sce- sierści (1981) inauguruje tek – Włodzimierz Nahorny. To artysta uczucie zderza się z narkotykowym sce w historii kina polskiego. wiu. Tam ukończył studia na Wydziale nerią moich filmów. Nauczył mnie luzu wyjątkowo uzdolniony – fantastyczny gangiem, w muzyce – subtelne dźwięki, Budownictwa Politechniki Wrocławskiej i dystansu do rzeczywistości, a wreszcie ciekawie się zapowiadającą muzyk (pianista, saksofonista, flecista) wydobywane z fortepianu oraz trąbki, (1950) i tam, w Wytwórni Filmów Fabular- odkrył przede mną pierogi ruskie, który- serię albumów GAD Records i wyrazisty kompozytor. Grywał z naj- z niespokojnymi riffami gitary, paradoks, gdyż ekipa tego ar- nych, kierował Wydziałem Budowy De- mi zajadaliśmy się w różnych barach” – lepszymi, m.in. Andrzejem Kurylewi- wzmocnionej elektrycznym pianinem cydzieła przyjechała jakoby koracji. Projektowania scenografii filmo- wspomina Radosław Piwowarski. z polską muzyką filmową. Po czem, Krzysztofem Sadowskim, Andrze- Fendera oraz efektami wygenerowany- Todo Łodzi na gotowe. W mie- wej uczył się od Jana Grandysa, Tadeusza Z Krzystkiem, też wrocławianinem, Ko- jem Trzaskowskim, Janem Ptaszynem mi przez syntezator. Płyta składa się ście rzekomo czas się zatrzymał, więc wy- Wybulta i Jerzego Skarżyńskiego. Z tym sarewicz współpracował nie tylko nad raz pierwszy na płytach CD Wróblewskim, a także Tadeuszem Na- z trzech części: pierwszych trzynaście starczyło zaadaptować fabryki włókienni- ostatnim pracował przy Rękopisie zna- Małą Moskwą, ale także nad wcześniej- ukażą się – informuje Michał lepą i zespołem Breakout, akompanio- tracków to „właściwa” muzyka filmowa cze oraz pałace fabrykanckie i już miało lezionym w Saragossie Wojciecha Jerze- szymi filmami tego reżysera. „Waldku, wał Mariannie Wróblewskiej, Łucji Prus, skomponowana przez Nahornego, na- się Łódź z lat 80. XIX wieku. Tymczasem go Hasa – nie mógł wymarzyć sobie lep- mam coraz mniej sił, a ty robisz coraz Wilczyński, szef firmy – kom- Lorze Szafran i zespołowi Novi Singers. stępne dwa to tzw. source music, czy- adaptacja i dekoracja wnętrz, jak i placów szej praktyki. trudniejsze scenograficznie filmy, żalił mi pletne ścieżki dźwiękowe wy- Interpretował jazzowe standardy i doro- li muzyka dobywająca się z radia oraz czy ulic, wymagała ogromu pracy twór- Jako samodzielny scenograf zadebiu- się po Małej Moskwie. Tak niedawno spo- bek mistrzów muzyki klasycznej (Fryde- z pobliskiej dyskoteki (polski kompo- czej. A co najważniejsze, w Ziemi obie- tował w 1965 roku dramatem Aleksandra tkałem go na planie dokumentu Krzysz- branych filmów, w większości ryk Chopin, Karol Szymanowski, Mie- zytor napisał „muzykę korzenną” inspi- canej udało się z różnych scenerii wcze- Ścibora-Rylskiego Jutro Meksyk. Wspól- tofa Wierzbiańskiego o nim. Rozmawiał, czysław Karłowicz), często sięgał po rowaną bułgarskim horo, a także dys- snokapitalistycznej rzeczywistości: hal fa- nie z Jerzym Świeżawskim, doborem ple- żartował, jakby nigdy nic. Kiedy wkrót- niedostępne lub obecne w własne kompozycje. Jest autorem mu- kotekowy „kawałek”), a ostatnie sie- brycznych, pałaców fabrykanckich, dziel- nerów, stworzył sugestywne wyobrażenie ce potem niespodziewanie zmarł, nie mo- bardzo okrojonej formie na zyki jednej z najpiękniejszych polskich dem utworów to kompozycje odrzuco- nic reprezentacyjnych i osiedli robotni- powierzchni Księżyca w filmie Andrze- głem w to uwierzyć” – mówi Waldemar piosenek – „Jej portret” (do tekstu Jona- ne przez reżysera na etapie montażu czych, stworzyć spójną scenograficznie ja Żuławskiego Na srebrnym globie. Do Krzystek. kompilacjach. sza Kofty), która swą filmową premierę oraz tzw. wersje alternatywne wybra- wizję miasta-molocha. Kontrastował, ale społu z Haliną Dobrowolską sprostał wy- Scenograf Ziemi obiecanej odszedł 24

miała w telewizyjnym obrazie Mieczy- nych tematów, które nie weszły do fil- i współgrał z nią, dworek Borowieckich, zwaniu, jakim była scenografia w seria- listopada 2014 roku. Miał 81 lat. Narodowa Zebra/Filmoteka Fot. Pajchel/SF Renata sława Waśkowskiego, zatytułowanym mu. Gra Orkiestra Polskiego Radia pod wyjęty z innego, romantyczno-szlachec- lu Wojciecha Solarza Wielka miłość Bal- właśnie Jej portret (1974). Nahorny na- batutą kompozytora (nagrania dokona- kiego świata. zaka. Współpracował z nimi początkują- pisał muzykę do ponad dwudziestu fil- no 9 grudnia 1980 roku w warszawskiej ScenografiaZiemi obiecanej zosta- cy wówczas scenograf Allan Starski. „Na- mów, zarówno fabularnych, m.in. Znaki Wytwórni Filmów Dokumentalnych). ła nagrodzona na Festiwalu Polskich Fil- szej małej ekipie udało się stworzyć wie- na drodze (1969) Andrzeja Jerzego Pio- Zapach psiej sierści był ostatnim fil- mów Fabularnych (FPFF) w Gdańsku i na le świetnych dekoracji i tak zaadaptować trowskiego, Rewizja osobista (1972) An- mem Jana Batorego. Reżyser zmarł Międzynarodowym Festiwalu Filmowym polskie wnętrza, żeby wyglądały jak pa- drzeja Kostenki i Witolda Leszczyńskie- 1 sierpnia 1981 roku, nie doczekał premie- FEST w Belgradzie. Cudownemu miejscu ryskie, z XIX wieku. Wielka w tym zasłu- go, Pełnia (1979) Andrzeja Kondratiu- ry, która odbyła się 24 maja roku następ- Jana Jakuba Kolskiego FPFF, już wów- ga Tadeusza, jego talentu i wiedzy. Kiedy ka, jak i dokumentalnych, m.in. Magia nego. Nie był to najlepszy czas na filmo- czas gdyński, przyznał nagrody za sceno- oglądam filmy z jego scenografią, mam Jerzego Nowosielskiego (1970) Konra- we premiery, trwał stan wojenny. Po la- grafię (Kosarewiczowi) i kształt plastycz- pewność, że zobaczę dekoracje trafnie in- da Nałęckiego, oraz animowanych, m.in. tach film został wznowiony na DVD, te- ny (Kosarewiczowi, Beacie Olszewskiej, terpretujące zamierzenia reżysera, budu- Rozwiązanie (1987) Leszka Komorow- raz „uzupełniony” o album z komplet- Mirosławie Wojtczak, Michałowi Hrisuli- jące klimat filmu i wolne od pomyłek hi- skiego. ną ścieżką dźwiękową, zremasterowaną disowi). Zemsta Andrzeja Wajdy przynio- storycznych” – mówi Starski. Na tle filmowych kompozycji Na- z oryginalnych taśm i uzupełnioną o do- sła scenografowi Ziemi obiecanej nomi- Tadeusz Kosarewicz uświetnił swym hornego zdecydowanie wyróżnia datkowe utwory. Warto posłuchać, warto nację do Polskiej Nagrody Filmowej – Or- kunsztem m.in.: Nie ma mocnych i Wiel- Ziemia obiecana, reż. Andrzej Wajda się muzyka z Zapachu psiej ­sierści, obejrzeć. ła (sukces dzielił z Magdaleną Dipont), kiego Szu Sylwestra Chęcińskiego, Perso-

78 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 79 In memoriam In memoriam Najsłynniejszy Mistrz czarno- polski agent -białych kadrów Stanisław LaskowskiJan Julia Michałowska Julia Michałowska

Mikulski Kiljan/SFP Fot. Kuba To jedyny taki przypadek w kich ról miał więcej), ale z powodu ja- tiuka (1972), gdzie trzy główne bohater- Był jednym z najwybitniej- na, niemal rodzinna produkcja (kierow- Mimo że w latach 70. Laskowski zro- kiegoś wyjątkowego utrafienia w oczeki- ki przybyłe z prowincji do stolicy, widząc nikiem produkcji był brat Laskowskie- bił zdjęcia do kultowych komedii Stani- polskim kinie, żeby imię i na- wanie społeczne, które brało się zapew- Mikulskiego-Klossa, w taki sposób wyra- szych operatorów w czasach go – Jerzy, a główną rolę kobiecą zagrała sława Barei: Poszukiwany, poszukiwana zwisko aktora było zamiennie ne z tęsknoty za bohaterem pozytyw- żają swój zachwyt: świetności polskiego kina w siostra – Irena) została uznana za pierw- (1972), Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz nym, który nie ginie, a zwycięża, które- - O Jezusie słodki! Zobaczcie, kto idzie. Narodowa Fot. Jerzy Troszczyński/Filmoteka szy film autorski w polskiej kinematogra- (1978), był autorem zdjęć popularnego se- – wręcz synonimicznie – trak- mu w czasie wojny udaje się przechytrzyć - Ale cudny. No nie jest on cudny? Po- drugiej połowie lat 50. i w fii, a w kontekście kina europejskiego, ob- rialu Karino (1974) i jego wersji kinowej i pokonać wroga. Nikt nie mógł spodzie- wiedz. raz prekursorski wobec nadchodzącej no- (1976) w reżyserii Jana Batorego, Wnie- towane z nazwiskiem granego wać się takich reakcji, jakie wywołał serial - Powabny. Ale powabny. latach 60. Wymieniano go wej fali. Zrealizowany w całości w plene- bowziętych Janusza Kondratiuka (1973), przez niego bohatera. Stani- o tym polskim Jamesie Bondzie. Wykre- Mikulski-Kloss pojawił się też miedzy zawsze w jednym szeregu rze, z dwuosobową obsadą, kręcony na komedii muzycznej Hallo Szpicbródka, owany przez Mikulskiego agent J-23 zo- innymi w jednym z odcinków O7 zgłoś się bardzo prymitywnym sprzęcie, dzięki ka- czyli ostatni występ króla kasiarzy Janu- sław Mikulski (1929-2014) to stał otoczony kultem uwielbienia, zawład- w reżyserii Krzysztofa Szmagiera (1976). z Mieczysławem Jahodą, pitalnym, kreatywnym pomysłom formal- sza Rzeszewskiego i Mieczysława Jaho- nął wyobraźnią milionów widzów, któ- Nawet w serialu Samochodzik i templa- nym – okazał się wyjątkowo oryginalnym dy (1978), to jednak do historii przeszedł po prostu inaczej Hans Kloss. rzy w tę postać uwierzyli tak bardzo, że riusze Huberta Drapelli (1971), w którym Jerzym Lipmanem, Kurtem i nowocześnie sfotografowanym dziełem, przede wszystkim jako mistrz czarno- nie dopuszczali do siebie jej fikcyjności. udało mu się wreszcie zagrać główną rolę Weberem i Jerzym Wójci- które do dzisiaj się nie zestarzało, ani w -białych kadrów w swoich pierwszych fil- ylko jeszcze Janusz Gajos – podob- To spowodowało, że aktor zaczął napoty- i przekonać do siebie najmłodszą (może swej warstwie fabularnej, ani wizualnej. mach. Używał światła i konstruował uję- nie – zmagał się przez lata z posta- kać trudności, by nadal uprawiać swój za- jeszcze nie opatrzoną z serialem o J-23) kiem. To co wyróżniało Jana Podobnie niezwykle nowoczesnym do cia w sposób, który niesamowicie wydo- T cią Janka Kosa z Czterech pancer- wód. Postrzegano go jako bohaterskiego widownię, był odcinek, w którym roztar- Laskowskiego (1928-2014), to dzisiaj filmem pozostał fenomenalnyPo - bywał urodę aktorek i aktorów – zjawisko- nych i psa, ale w końcu szczęśliwie wy- agenta, odważnego mężczyznę, bożyszcze gniona przewodniczka po Malborku (Ali- ciąg Jerzego Kawalerowicza (1959), gdzie wej Teresy Tuszyńskiej w Do widzenia, do zwolił się z tego, ciążącego na nim, wize- kobiet, no po prostu Hansa Klossa, który na Janowska) patrzy po raz kolejny na To- niezwykłe wyczucie współ- kunszt Laskowskiego, podobnie jak przy jutra, pięknej Lucyny Winnickiej w Pocią- runku. Mikulskiemu się nie udało. Cho- nie miał szans wcielić się w inną postać, masza (Stanisława Mikulskiego), zasta- Ostatnim dniu lata i kolejnych tytułach, gu, prześlicznej Barbary Kwiatkowskiej w ciaż zagrał około 80 ról filmowych i tele- odejść od dotychczasowego emploi. Na- nawiając się głośno: „Skąd ja go znam?” czesności i znalezienia dla niej można na nowo z podziwem odkrywać, po Jowicie, czy charyzmatycznego Zbignie- wizyjnych oraz stworzył kilkadziesiąt po- wet gdyby koncertowo zagrał jakiś czar- Wówczas , na chwilę rozbrzmiewa mu- adekwatnej formy wizualnej. przeprowadzonej niedawno rekonstrukcji wa Cybulskiego we wszystkich trzech wy- staci teatralnych, to do historii przeszedł ny charakter, czy postać komediową – nie zyka ze Stawki… (oboje aktorzy wystąpili cyfrowej filmów. mienionych tytułach. Kadry z tymi arty- jako odtwórca roli agenta Stanisława Ko- byłby wiarygodny w oczach masowej wi- wspólnie w odcinku 4. Cafe Rose). ożna powiedzieć, że wyspecja- Potem było cudownie świeże, klima- stami to jedne z najsłynniejszych fotosów lickiego o kryptonimie J-23, który wcie- downi filmowej i telewizyjnej, która i tak Postać najsłynniejszego polskiego lizował się w filmach psycholo- tyczne Do widzenia, do jutra (1960) – de- polskiego kina. la się w postać oficera wywiadu niemiec- chciałaby w nim widzieć agenta J-23. Nie- agenta zamknęła w symboliczny spo- M giczno-obyczajowych, które do- biut Janusza Morgensterna i kolejne Jan Laskowski był wieloletnim człon- kiego – Hansa Klossa i zostaje przyjęty co wytchnienia i zawodowego spełnienia sób filmografię Stanisława Mikulskie- tyczyły młodych ludzi w powojennej rze- dzieło tego reżysera, czyli Jowita (1967). kiem Stowarzyszenia Filmowców Pol- do Abwehry. Ten główny bohater serialu Mikulski mógł znaleźć jedynie na scenie, go, bowiem jego ostatnią rolą był nie czywistości. Interesowały go współczesne Wcześniej jeszcze, doskonale wpisują- skich, w ubiegłym roku został uhonoro- Stawka większa niż życie (1967-68), reży- gdzie reżyserzy „pozwolili” mu grać za- kto inny a ten „przeklęty” Kloss w filmie projekty i w takie angażował się w stop- cą się w nurt nowoczesnych poszukiwań wany Nagrodą SFP za całokształt doko- serowanego przez Janusza Morgensterna równo dramatyczne postaci Szekspirow- Hans Kloss. Stawka większa nić śmierć niu totalnym, szukając jak najbardziej no- operatora, okazała się praca na planie u nań artystycznych. i Andrzeja Konica, przyniósł Mikulskie- skie, jak i zabawne typy z Gogola, Molie- w reżyserii Patryka Vegi (2012). woczesnych środków wyrazu, nie bojąc Jerzego Skolimowskiego przy jego Barie- Narodowa Fot. SF Kadr/Filmoteka mu gigantyczną popularność w kraju i za ra czy swojskiego Fredry. Tak naprawdę, się ryzyka, pionierskich czasem, rozwią- rze (1966). Irena Laskowska i Jan Machulski w filmie Ostatni dzień lata, reż. Tadeusz Konwicki, Jan Laskowski, granicą (serial był sprzedażowym hitem tylko wąska publiczność teatralna, mogła zań. Kto choć raz miał okazję z nim roz- Jan Laskowski zrealizował też (nie tyl- zdj. Jan Laskowski Telewizji Polskiej), choć zawodowo okazał docenić wszechstronność talentu aktora. mawiać o jego twórczości, ten na pewno ko jako operator, ale także scenarzysta się dla niego przekleństwem. Stanisław Mikulski vel Hans Kloss zapamiętał, jak rozpalały się jego oczy na i reżyser) kilka krótkometrażowych fil- Aktor miał warunki amanta, ale warsz- stał się zjawiskiem socjologicznym, iko- wspomnienia planów zdjęciowych i pracy mów dokumentalnych z dziedziny sztuki, tat i umiejętności bardzo wszechstronne. ną popkultury, która niezależnie od inten- na nich. Zapominał wówczas o całym bo- a nawet kilka animacji. Poświęcił również Zaczął wyrazistymi, świetnymi kreacjami cji artysty, zaczęła funkcjonować jako od- żym świecie, liczył się tylko film. pełnometrażowy dokument Zbyszek swo- u Jana Rybkowskiego (Godziny nadziei, rębny byt. Nie miał szans, by z tym wal- Debiutem, który od razu dał jemu oraz jemu przyjacielowi – Zbigniewowi Cybul- 1955), Andrzeja Wajdy (Kanał, 1956), Ta- czyć, mógł to jedynie zaakceptować. Co reżyserowi Tadeuszowi Konwickiemu skiemu, który zginął tragicznie pod koła- deusza Chmielewskiego (Ewa chce spać, więcej, godził się czasem zagrać w epizo- (choć właściwie obaj to dzieło wyreży- mi pociągu. A przecież, o ironio, tak czę- 1957). Jednak to Hans Kloss okazał się ro- dycznych rolach… samego siebie. Do ta- serowali) miejsce w historii kina nie tyl- sto grywał sceny wskakiwania i wyskaki- lą życia, i to nie tyle z powodu przekonu- kich charakterystycznych scen należy ta ko polskiego, ale i światowego, był Ostat- wania z pociągu, choćby w filmie – nomen jącej gry i świetnego wizerunku (bo ta- z Dziewczyn do wzięcia Janusza Kondra- Godziny nadziei, reż. Jan Rybkowski ni dzień lata (1958). Ta niezwykle skrom- omen – Pociąg… Fot. Franciszek Kądziołka/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Kądziołka/SF Franciszek

80 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 81 In memoriam VARIA

Przeżyć życie Krzysztof

Jerzy Armata Fot. SFP

Krauzezował Dług (kilka nagród w Gdyni, ze Zło- Joanna Kos-Krauze), poświęcony wybitnej W 2006 roku dowiedział się, tymi Lwami na czele, pięć Orłów, Syrenka poetce cygańskiej, także został obsypany że cierpi na raka prostaty. Warszawska, Złota Taśma). Dwóch przy- festiwalowymi laurami (m.in. Karlowe Wa- jaciół postanawia założyć wspólną firmę. ry, Bitola, Valladolid, Saloniki, Pune, Nowy Podjął walkę. Po ośmiu la- Gdy bank odmawia kredytu, pomoc ofiaro- Jork, Waterloo). tach ciężkich zmagań cho- wuje przypadkowo spotkany kolega szkol- Krzysztof nie ukrywał swych dolegliwo- ny jednego z nich. Niestety, nic z tego nie ści. Dzielił się nimi publicznie, przed czte- roba zadała śmiertelny cios, wychodzi, ale kolega poniósł pewne kosz- rema laty na łamach „Gazety Wyborczej” tuż przed świętami Bożego ty, stracił trochę czasu. A jego czas – jak się ogłosił swój „Antyrakowy dekalog”. By okazuje – jest niezwykle cenny… Takiego przestrzec, wytłumaczyć, rozwiać niektóre Narodzenia. Przy wigilijnym suspensu do tej pory jeszcze w polskim ki- wątpliwości, by inni, którzy znajdą się w po- nie nie było. dobnej sytuacji, nie powielali jego błędów. stole jeszcze jedno miejsce Ponad trzydzieści festiwalowych laurów „Nie traktuj raka jak wroga, raczej spójrz jak pozostało puste. (m.in. nagrody w Gdyni, Karlowych Wa- na przyjaciela” – apelował Krauze. I doda- rach, Chicago, Manili, Valladolid, Atenach, wał: „Dzięki niemu rzuciłeś palenie, zaczą- Los Angeles, pięć Orłów) przyniósł mu łeś się ruszać, zmieniłeś stosunek do bli- rzysztof Krauze był absolwentem film następny – Mój Nikifor (2004), w któ- skich. Dziś doceniasz czas, który ci ofiaro- Wydziału Operatorskiego łódzkiej rym pokazał trzy miesiące z roku 1960, wują. Zacząłeś się racjonalnie odżywiać. KSzkoły Filmowej. Po ukończeniu dwa dni z roku 1967, kiedy to wielką wysta- Rak nauczył cię wytrwałości, wzmocnił two- studiów związał się z łódzkim Studiem Ma- wę prac tytułowego bohatera otworzono ją wolę, zbudował więzi z innymi ludźmi, łych Form Filmowych „Se-ma-for”, gdzie w warszawskiej Zachęcie, oraz jeden dzień pomógł dokonać wglądu w siebie samego. zrealizował kilka krótkich filmów animo- z roku następnego – dzień śmierci arty- Nauczył cię kochać i rozpoznawać miłość, wanych, aktorskich, a także aktorsko-ani- sty. Zrealizowany wspólnie z żoną – Joan- oddzielać ziarno od plew. Nauczył cenić mowanych: Symetrie (1977), Elementarz ną Kos-Krauze – Plac Zbawiciela (2006), chwilę. Cieszyć się z drobiazgów. Przyspo- (1978), Dwa listy (1979), Deklinację (1979), dramatyczna opowieść o młodym małżeń- rzył ci przyjaciół. I tak na to trzeba patrzeć! Praktyczne wskazówki dla zbieracza mo- stwie z dwójką dzieci, które znalazło się Bądź mu wdzięczny!”. tyli (1980), Dzień kobiet (1981). W 1983 ro- w finansowych tarapatach, również okazał „Nie przyszłam do was, byście jeść mi ku współpracował ze Studiem Filmowym się triumfatorem wielu festiwali (kilka lau- dali. Przychodzę, byście chcieli mi uwie- im. Karola Irzykowskiego, w którym na- rów w Gdyni, w tym Złote Lwy, nagrody rzyć” – pisała Papusza, tytułowa bohater- kręcił dwa dokumenty: Robactwo (1984) w Sozhou, Valladolid, Trieście, Moskwie, ka ostatniego filmu Krzysztofa, w wier- oraz Jest (1984). Jako reżyser pełnometra- Zimbabwe, cztery Orły, Złota Taśma). Film szu „Przychodzę do was” („Me jawjom ki żowych filmów fabularnych zadebiutował ostatni – Papusza (2013; współreżyseria: tume”). w 1988 roku współczesną opowieścią oby- czajową Nowy Jork – czwarta rano (nagro- Papusza, reż. Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze da za debiut w Gdyni). Popularność i uzna- nie przyniosły mu Gry uliczne (1996; na- grody w Gdyni), historia dwóch dociekli- wych młodych ludzi – dziennikarza i ope- ratora – którzy na własną rękę prowadzą dochodzenie w sprawie tragicznej śmierci krakowskiego studenta (przed napisaniem scenariusza tego filmu Krauze wraz z Je- rzym Morawskim nakręcili dwa filmy do- kumentalne poświęcone tragicznej śmierci Stanisława Pyjasa). Trzy lata później zreali- Fot. Krzysztof Ptak, Wojciech Staroń/NEXT FILM Staroń/NEXT Fot. Ptak, Krzysztof Wojciech

82 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 83 VARIA

Cannes czeka na filmy Jacek Bromski szefem 25 listopada 2014 roku roz- Rady PISF począł się nabór na 68. Mię- Minister Kultury i Dziedzictwa dzynarodowy Festiwal Filmo- Narodowego prof. Małgorzata wy w Cannes. Ten najważniej- Omilanowska wręczyła powoła- szy festiwal na świecie odbę- nia nowym członkom Rady Pol- dzie się w dniach 13-24 maja. skiego Instytutu Sztuki Filmo- Do Konkursu Głównego, poka- wej. Uroczystość odbyła się 27 zów pozakonkursowych oraz listopada w siedzibie PISF. Prze- sekcji Un Certain Regard moż- wodniczącym nowo powoła- na zgłaszać filmy trwające po- nej Rady został Jacek Bromski wyżej 60 minut. Formularz re- (prezes SFP). Funkcję wiceprze- jestracyjny należy wypełnić do wodniczącego objął Edward Mi- 10 marca. Film w akceptowal- szczak (członek zarządu TVN), Minister Małgorzata Omilanowska wręcza powołanie Jackowi Bromskiemu

nym przez festiwal formacie a sekretarza Maciej Strzembosz Fot. Matloch Danuta musi trafić na festiwal nie póź- (prezes KIPA). Rada wytycza niej niż do 13 marca. Na Kon- kierunki działania Instytutu oraz Czas trwania filmu musi prze- go, Hiszpanka Łukasza Barczy- kurs Filmów Krótkich, zgłoszo- opiniuje jego roczne plany dzia- kraczać 70 minut. Ceremonia ka oraz Król życia – debiut reży- ne produkcje nie mogą prze- łalności i sprawozdania, także wręczenia Orłów 2015 została serski wybitnego operatora Je- kraczać 15 minut. Obrazy trwa- finansowe. Składa się z 11 osób zaplanowana na 2 marca. Rela- rzego Zielińskiego. jące od 1 do 35 minut moż- – przedstawicieli twórców, pro- cja z gali będzie transmitowana na zgłaszać również do Short ducentów filmowych, związków na antenie TVP2. Film Corner. Formularz reje- zawodowych działających w ki- Nabór filmów stracyjny wraz z filmem należy nematografii, kin, dystrybuto- na 12. Planete+ Doc wypełnić najpóźniej do 3 mar- rów, nadawców, operatorów te- Jan Peszek odznaczony Do 8 lutego można zgłaszać fil- ca. W sekcji Cinéfondation po- lewizji kablowych i platform cy- w Dzień Niepodległości my do sekcji konkursowych 12. kazywane są produkcje fabu- frowych. Członkami Rady zostali Prezydent RP, Bronisław Ko- edycji Planete+ Doc Film Festi- larne lub animowane zrealizo- również: Janusz Głowacki – dra- morowski, docenił wieloletnią val, który odbędzie się w dniach wane w szkołach filmowych. maturg, pisarz, scenarzysta; To- działalność jednego z najwybit- 8-17 maja w Warszawie, Wro- Aplikacje można przesyłać do masz Jagiełło – prezes firmy He- niejszych polskich aktorów te- cławiu i 20 innych miastach. 15 lutego. Więcej informacji lios; Jerzy Kapuściński – dyrek- atralnych i filmowych. Obcho- Organizatorzy przyjmują zgło- dotyczących programu znajdu- tor TVP2; Dominique Lesage­ – dzący w 2014 roku swoje 70. szenia filmów dokumentalnych je się na stronie: producent filmowy; Aleksander urodziny, Jan Peszek w uzna- dłuższych niż 45 minut. Pokaz www.festival-cannes.com. Myszka – prawnik, członek Ra- niu za wybitne zasługi dla pol- na festiwalu musi być jedno- dy Nadzorczej Telewizji Polsat; skiej kultury, za osiągnięcia cześnie polską premierą zgła- Włodzimierz Niderhaus – dy- w pracy twórczej i działalności szanego filmu. Wypełniony for- Ewa Ewart laureatką rektor WFDiF; Małgorzata Szu- artystycznej został odznaczo- mularz w języku angielskim plebiscytu MediaTory mowska – reżyserka; Anna Wy- ny Krzyżem Kawalerskim Or- należy przesłać na adres: en- Dziennikarka BBC i TVN 24, pro- dra – producentka filmowa. deru Odrodzenia Polski. To już [email protected]. O wyni- ducentka i reżyserka filmów do- Członkowie Rady PISF są powo- trzecie w 2014 roku wyróżnie- kach kwalifikacji organizatorzy kumentalnych, dostała nagro- ływani na trzyletnią kadencję. nie dla tego aktora. Wcześniej poinformują drogą mailową do dę w kategorii InicjaTor, do któ- otrzymał Nagrodę Miasta Kra- 5 kwietnia. Więcej informacji: rej nominowano ludzi mediów, kowa za wybitne osiągnięcia www.planetedocff.pl. „którzy pokazują, że można ina- Przeszło 30 filmów w sztuce aktorskiej oraz Zło- czej”. Doceniono jej film Zdobyć powalczy o Orły 2015 ty Medal „Zasłużony Kulturze – miasto jako: „obiektywny i inny 12 stycznia rozpoczęło się gło- Gloria Artis”. Jan Peszek ukoń- Milion widzów w Kinie niż dotychczasowe dokument sowanie w 17. edycji Polskich czył Wydział Aktorski krakow- Nowe Horyzonty o Powstaniu Warszawskim”. Nagród Filmowych. Nominacje skiej PWST, gdzie dziś jest pro- Wrocławskie Kino Nowe Hory- MediaTory to nagrody przyzna- do Orłów 2015 zostaną ogło- fesorem. Do tej pory wystąpił zonty – największe kino studyj- wane przez studentów dzien- szone 5 lutego, a ogłoszenie w kilkudziesięciu filmach, m.in.: ne w Europie – w sierpniu 2014 nikarstwa z kilkunastu uczel- nazwiska laureata w katego- Był jazz Feliksa Falka, Trój- obchodziło swoje drugie uro- ni w całym kraju. W 2014 roku rii Nagroda za Osiągnięcia Ży- kąt bermudzki Wojciecha Wój- dziny, a 18 listopada odwiedził o zwycięzcach zdecydowały gło- cia oraz spotkanie z nomino- cika, Ferdydurke Jerzego Skoli- je milionowy widz. Do tej po- sy ponad 10 tysięcy żaków z 20 wanymi odbędzie się 25 lute- mowskiego, Śmierć jak krom- ry w dziewięciu salach kina po- wydziałów. Organizatorami ple- go. Do udziału w tegorocznej ka chleba Kazimierza Kutza, kazano około 1800 filmów oraz biscytu są: Stowarzyszenie Me- edycji nagród Polskiej Akade- Łabędzi śpiew Roberta Gliń- odbyło się ponad 80 przeglą- diaTory oraz Koło Naukowe Stu- mii Filmowej Orły 2015 zakwa- skiego, Ucieczka z kina „Wol- dów, retrospektyw i festiwali. dentów Dziennikarstwa i Komu- lifikowane zostaną wszystkie ność” Wojciecha Marczewskie- Ważnym elementem programu nikacji Społecznej UJ, a współ- polskie filmy, które od 1 stycz- go, Pożegnanie jesieni Mariu- jest też edukacja. Od początku organizatorem Uniwersytet Ja- nia do 31 grudnia 2014 roku by- sza Trelińskiego, Ubu król Piotra działalności kina, seanse eduka- gielloński. ły wyświetlane przynajmniej Szulkina. Najnowsze produk- cyjne, zgromadziły 136 677 wi- przez tydzień na otwartych, cje, w których zagrał to: Polskie dzów. Melomani mają możli- płatnych pokazach kinowych. gówno Grzegorza Jankowskie- wość uczestniczenia w bezpo-

84 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 VARIA BOX OFFICE

średnich transmisjach oper z no- ciech Wójcik, Magdalena Łazar- Medale Gloria Artis dla Dzień świra zwycięzcą Paweł Zwoliński wojorskiej Metropolitan Ope- kiewicz, Maciej Dejczer, Grażyna filmowców plebiscytu „Kino Wolność” ra i spektakli baletowych z Te- Banaszkiewicz, Andrzej Fogler. Minister Kultury i Dziedzictwa W plebiscycie „Kino Wolność” słu- atru Bolszoj. Na ekranach ki- Podczas 8. Grand OFFu, wręczo- Narodowego prof. Małgorza- chacze Programu 3 Polskiego Ra- na można oglądać także przed- no również Statuetki Honorowe, ta Omilanowska 12 grudnia uho- dia oraz internauci mogli wybierać stawienia z londyńskiego Na- a odebrali je: Agnieszka Holland, Polskie norowała 16 osób zasłużonych najważniejsze – ich zdaniem – pol- tional Theatre, wystawy z naj- Janusz Gajos i Lech Majewski. dla polskiej kultury, w tym wielu skie filmy zrealizowane w latach Listopad tradycyjnie należy bardziej prestiżowych muzeów wybitnych przedstawicieli bran- 1989-2014, czyli od czasu pierw- świata czy koncerty muzyczne. ży filmowej. Uroczystość odby- szych, częściowo wolnych wybo- do najlepszych miesięcy w Kino Nowe Horyzonty jest za- Benefis Leopolda René ła się w siedzibie ministerstwa rów parlamentarnych. Uczestni- roku pod względem kinowej rządzane przez Stowarzyszenie Nowaka w Warszawie. Wśród odznaczo- cy zabawy mogli wybierać spośród produkcje Nowe Horyzonty – organizację 10 grudnia, w stołecznym Do- nych znalazło się wielu wybit- 25 tytułów wytypowanych przez frekwencji. Tak też było i tym non-profit. Projekt jest wspiera- mu Kultury „Zacisze” odby- nych reżyserów, operatorów, ak- dziennikarzy Redakcji Publicystyki ny przez Miasto Wrocław w ra- ła się niezwykła uroczystość, torów, wykładowców i history- Programu 3: Katarzynę Borowiec- razem. Sprzedano ponad mach programu Europejska Sto- na którą złożył się benefis 65 ków. Złote Medale „Zasłużo- ką, Barbarę Marcinik, Dariusza Bu- cztery miliony biletów. lica Kultury Wrocław 2016. lat pracy artystycznej reżysera, ny Kulturze – Gloria Artis” otrzy- galskiego, Ryszarda Jaźwińskiego aktora, autora, wydawcy i ani- mali m.in.: Witold Adamek, Filip i Jerzego Sosnowskiego. na topie matora zjawisk kulturalnych Bajon, Bogdan Dziworski, Feliks Najbardziej lubianym przez słu- Kreatywna Europa: Leopolda René Nowaka oraz In Falk, Sławomir Idziak, Marek Ko- chaczy „Trójki”, internautów development dla Memoriam 65 lat pracy aktor- terski, Jadwiga Zajiček i Magdale- i kinomanów filmem minio- producentów skiej, zmarłego niedawno, Sta- na Zawadzka-Holoubek. „To jest nego ćwierćwiecza okazał się Zagraniczne tytuły również spisa- atem Oscara Matthew McConaughey’em Do 5 lutego można zgłaszać nisława Mikulskiego. Benefi- zawsze najszczęśliwsza chwi- Dzień świra Marka Koterskie- ły się nieźle. Znakomicie wystartowa- obejrzało przez cały miesiąc 403 tysią- wnioski o dofinansowanie deve- sowi towarzyszył pokaz filmu la w życiu każdego ministra, kie- go (12,44 proc. głosów), któ- ła trzecia odsłona ekranizacji książki ce widzów. Jest to co prawda gorszy wy- lopmentu pakietu projektów dla fabularno-dokumentalnego dy może ludziom, dzięki którym ry wygrał z Psami Władysława ­Suzanne Collins. Igrzyska śmierci: Koso- nik niż ten, który osiągnęły poprzednie fil- producentów: filmów fabularnych Czarodzieje Honoratki (najnow- polska kultura jest w takiej zna- Pasikowskiego (8,14 proc.) głos. Część 1 odnotowały najlepsze otwar- my Nolana – Incepcja czy Mroczny Rycerz i animowanych oraz dokumen- szej wersji z 2014 roku) w reży- komitej kondycji – podziękować i Jesteś Bogiem Leszka Dawida cie roku (nie uwzględniając ostatniej czę- powstaje – ale nie należy mówić w przy- tów kreatywnych. Dofinansowa- serii Jubilata, w którym wystą- za to, co zrobili w swoim życiu” (7,56 proc.). Najlepszą dziesiąt- ści Hobbita, który wystartował pod koniec padku jego nowego obrazu o jakiejkol- nie pakietu projektów wynosić bę- pili: Roman Polański, Andrzej – powiedziała prof. Omilanow- kę plebiscytu uzupełniają filmy grudnia 2014 roku, ale o tym za miesiąc) wiek porażce. Warto też zauważyć udany dzie między 70 tys. a 200 tys. eu- Wajda, Jerzy Hoffman, Kazi- ska. „Ja bym nie chciała, żeby te (kolejno miejsca od 4 do 10): We- i w ciągu niespełna dziesięciu dni przycią- powrót aktorów: Jima Carreya i Jeffa Da- ro. Wysokość grantu będzie za- mierz Kutz, Jerzy Skolimow- odznaczenia, które Państwo dzi- sele i Dom zły Wojtka Smarzow- gnęły przed ekrany 524 tysiące osób. Seria nielsa w kontynuacji komedii, która otwo- leżna od budżetu developmen- ski, Krzysztof Zanussi, Ryszard siaj otrzymają, cokolwiek wień- skiego, Pianista Romana Polań- ajpopularniejszym tytułem oka- z Jennifer Lawrence z filmu na film zysku- rzyła im drzwi do kariery. Głupi i głup- tu przedstawionego we wniosku Marek Groński, Janusz Gajos, czyły. Mają być uznaniem Pań- skiego, Dług Krzysztofa Krauze- zała się komedia romantyczna je nowych fanów, więc bardzo możliwe, że szy bardziej, dwadzieścia lat po premierze i może wynosić maksymalnie do Daniel Olbrychski, Janusz stwa dotychczasowych zasług, go, Ida Pawła Pawlikowskiego, Ryszarda Zatorskiego Dzień do- finałowa odsłona (której premiera datowa- pierwszego filmu, zainteresowali ponad 50 proc. jego wartości. Szczegó- Kondratiuk. Gościom benefi- ale przede wszystkim zachęcam, Plac Zbawiciela Joanny Kos-Krauze N bry, kocham Cię!, którą zainteresowało na jest na jesień 2015 roku) osiągnie mi- 220 tysięcy widzów. Oczywiście trudno to ły na temat warunków i sposobu su przypomniano, że Leopold żeby działać dalej” – dodała pa- i Krzysztofa Krauzego oraz się 533 tysiące osób, co sugeruje, że re- lion widzów. Drugim hollywoodzkim tytu- w ogóle porównywać do rezultatu produk- aplikacji: www.kreatywna-europa. René Nowak i Stanisław Mi- ni minister. Kiler Juliusza Machulskiego. prezentacja tego gatunku w polskim ki- łem, który cieszył się kolejkami w kinach cji braci Farrellych z 1994 roku, kiedy to eu/media/. kulski debiutowali w tym sa- nie nie powiedziała jeszcze ostatnie- jest najnowsze widowisko science­ fiction Głupi i głupszy przyciągnęli przed ekrany mym filmie pod znamiennym

go słowa. To kolejny sukces Zatorskie- Christophera Nolana. Interstellar z laure- aż 815 tysięcy widzów! Fot. Kino Świat tytułem Pierwszy start (reż. Nyski festiwal czeka Nabór projektów na 5. go. Przypomnijmy, że jego wcześniej- Laureaci Festiwalu Leonard Buczkowski, 1950). na zgłoszenia konkurs Mazowieckiego sze filmy osiągały znakomite wyniki:Ni - Grand Off Wieczór pełen wspomnień Aleksy Komorowski i Barbara Kurdej-Szatan 12. edycja Nyskiego Festiwa- Funduszu Filmowego gdy w życiu z 2004 roku – 1,625 miliona; w filmie Dzień dobry, kocham Cię, Festiwal Grand OFF – Najlepsze i towarzyskich opowieści po- reż. Ryszard Zatorski lu Filmowego (Neisse Film Fe- Mazowiecki Fundusz Filmo- Tylko mnie kochaj z 2006 – 1,669 milio- Niezależne Filmy Świata to naj- prowadził Bogusław Falicki. stival) odbędzie się w dziesięciu wy ogłosił 5. edycję konkur- na; Dlaczego nie! z 2007 – 1,152 miliona. ważniejsza w Polsce inicjatywa miejscowościach na styku trzech su na wspieranie produkcji filmo- Trzecią pozycję zajął największy przebój promująca krótkometrażowe ki- państw: Polski, Czech i Niemiec wej. W 2015 roku budżet wyno- polskiego kina w 2014 roku. Bogowie Łu- no niezależne. Misją Grand OF- Studenci Szkoły w dniach 5-10 maja. Organizato- si 800 tys. złotych, zagwarantowa- kasza Palkowskiego zdołali przyciągnąć Fu jest zaprezentowanie i wy- Filmowej uhonorowani rzy czekają na zgłoszenia filmów nych przez Samorząd Wojewódz- jeszcze 517 tysięcy osób. To dało wynik różnienie najlepszych niezależ- Wśród 86 studentów szkół arty- do 1 lutego. W ramach festiwa- twa Mazowieckiego. Podstawo- ponad 2 milionów widzów! Tylko ten ty- nych filmów, nadsyłanych z róż- stycznych, nagrodzonych przez lu odbędą się konkursy w kate- wym kryterium udziału projektów tuł dokonał takiej sztuki w bieżącym se- nych zakątków świata, a tak- Ministra Kultury i Dziedzictwa goriach najlepszy film pełno-, w konkursie jest powiązanie pro- zonie. Bogowie są też pierwszą rodzimą że nagrodzenie ich twórców. Se- Narodowego, znaleźli się repre- krótkometrażowy oraz film do- dukcji z województwem mazowiec- produkcją od 2011 roku, która pokona- lekcja odbywa się na drodze no- zentanci Szkoły Filmowej w Ło- kumentalny. Zgłaszane filmy kim poprzez miejsca realizacji fil- ła barierę 2 milionów, od czasu, kiedy na minowania zgłoszonych produk- dzi. Zaszczytne wyróżnienia muszą być wyprodukowane po mu i tematykę, a także udział w re- ekranach rządziły Listy do M. Mitji Okor- cji. Laureaci wyłonieni są przez otrzymali: Aniela Gabryel – stu- 1 stycznia 2014 roku. Nagrodami alizacji twórców i przedsiębiorców na. Trzecim obrazem naszej produkcji, członków Kapituły Grand OFF – dentka reżyserii, Zuzanna Pyda są statuetki Nyskiej Ryby o łącz- z terenu województwa oraz wy- który zachęcił do obejrzenia znaczną wi- reprezentantów środowisk fil- – studentka operatorstwa oraz nej wartości 10 tys. euro. Celem sokość budżetu wydatkowanego downię, okazał się Obywatel w reżyserii mowych z 30 krajów. Do 8. edy- Tomasz Wysocki – student fo- festiwalu jest przybliżenie aktu- w regionie. Wnioski można składać Jerzego Stuhra. Ten komediodramat stał cji festiwalu, która odbyła się tografii. Młodzi artyści odebra- alnego dorobku kinematografii do 30 stycznia w siedzibie Mazo- się najchętniej oglądanym filmem słyn- w dniach 4-7 grudnia, zgłoszo- li dyplomy z rąk Podsekretarz Polski i Czech widzom niemiec- wieckiego Instytutu Kultury. Regu- nego aktora (i reżysera), odnotowując no 1410 filmów z całego świa- Stanu w MKiDN dr Moniki Smo- kim, a z kolei filmu niemieckiego lamin konkursu i formularz wniosku sprzedaż 437 tysięcy biletów. Dotychczas ta, a oceniało je 40 jurorów, leń podczas uroczystości, która widzom po drugiej stronie grani- dostępne są na stronie Funduszu: najpopularniejszym obrazem Stuhra po- w tym z Polski m.in.: Allan Star- odbyła się 5 grudnia na Zamku cy. Szczegóły na stronie: www.mff.mazovia.pl oraz w siedzi- zostawała Pogoda na jutro z 2003 roku, ski, Maria Zmarz-Koczanowicz,­ Królewskim w Warszawie. www.neissefilmfestival.de. bie MIK. którą obejrzało w kinach blisko 218 tysię- ­Filip Zylber, Artur Więcek, Woj- oprac. J.M. cy widzów.

86 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015 87 BOX OFFICE

BOX OFFICE, LISTOPAD 2014 – WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE OD EKRANY DATA OD PREMIERY PREMIERY PREMIERY

1 DZIEŃ DOBRY, DZIEŃ DOBRY, KINO ŚWIAT Polska 9 804 964 533 234 9 804 964 533 234 173 07.11.2014 KOCHAM CIĘ! KOCHAM CIĘ! 2 BOGOWIE BOGOWIE NEXT FILM Polska 9 754 357 517 392 35 816 326 2 007 360 220 10.10.2014 3 IGRZYSKA ŚMIERCI: THE HUNGER GAMES: FORUM FILM USA 9 381 822 524 471 9 381 822 524 471 234 21.11.2014 KOSOGŁOS. CZĘŚĆ 1 MOCKINGJAY - PART 1 4 OBYWATEL OBYWATEL VUE MOVIE Polska 8 098 072 437 613 8 119 072 438 717 156 07.11.2014 5 INTERSTELLAR INTERSTELLAR WARNER USA/Wlk. 8 053 830 405 970 8 053 830 405 970 277 07.11.2014 Brytania 6 GŁUPI I GŁUPSZY DUMB AND MONOLITH USA 4 187 921 220 419 4 187 921 220 419 118 14.11.2014 BARDZIEJ DUMBER TO 7 SIEDMIU KRASNO- DER 7BTE ZWERG KINO ŚWIAT Niemcy 3 644 266 211 131 3 644 266 211 131 165 14.11.2014 LUDKÓW RATUJE ŚPIĄCĄ KRÓLEWNĘ 8 BELLA I SEBASTIAN BELLE ET MONOLITH Francja 2 834 621 181 155 2 888 228 183 934 142 07.11.2014 SEBASTIEN 9 WIELKA SZÓSTKA BIG HERO 6 DISNEY USA 2 713 623 148 372 2 713 623 148 372 225 28.11.2014 10 ZA JAKIE GRZECHY, QU'EST-CE QU'ON A GUTEK FILM Francja 2 473 876 132 439 2 473 876 132 439 96 14.11.2014 DOBRY BOŻE? FAIT AU BON DIEU? 60 947 352 3 312 196 11 FURIA FURY MONOLITH Wlk. 1 314 307 66 357 4 237 216 220 680 142 24.10.2014 Brytania/ Chiny/USA 12 PIORUN I MAGICZNY THE HOUSE OF VUE MOVIE Belgia 1 108 112 62 538 1 108 112 62 538 107 21.11.2014 DOM MAGIC 13 PINOKIO PINOCCHIO KINO ŚWIAT Niemcy 1 019 923 67 499 3 222 309 204 372 126 17.10.2014 14 MIASTO 44 MIASTO 44 KINO ŚWIAT Polska 926 016 64 619 25 841 698 1 735 588 330 19.09.2014 15 ZAGINIONA GONE GIRL IMPERIAL USA 841 590 41 183 4 963 448 256 022 109 10.10.2014 DZIEWCZYNA CINEPIX 16 SZEFOWIE HORRIBLE WARNER USA 733 591 39 606 733 591 39 606 118 28.11.2014 WROGOWIE 2 BOSSES 2 17 WOLNY STRZELEC NIGHTCRAWLER MONOLITH USA 706 807 37 144 706 807 37 144 71 21.11.2014 18 SŁUŻBY SPECJALNE SŁUŻBY SPECJALNE VUE MOVIE Polska 638 122 33 375 8 898 070 470 011 174 03.10.2014 19 KLĄTWA JESABELLE JESABELLE FORUM FILM USA 524 806 28 080 524 806 28 080 102 28.11.2014 20 PUDŁAKI THE BOXTROLLS UIP USA 455 837 28 354 2 736 226 153 600 120 10.10.2014 8 269 111 468 755 TOP 20: 69 216 463 3 780 951

BOX OFFICE, LISTOPAD 2014 – FILMY POLSKIE WPŁYWY OD WIDZOWIE OD LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE PREMIERY PREMIERY EKRANY PREMIERA 1 DZIEŃ DOBRY, KOCHAM CIĘ! KINO ŚWIAT 9 804 964 533 234 9 804 964 533 234 173 07.11.2014 2 BOGOWIE NEXT FILM 9 754 357 517 392 35 816 326 2 007 360 220 10.10.2014 3 OBYWATEL VUE MOVIE 8 098 072 437 613 8 119 072 438 717 156 07.11.2014 4 MIASTO 44 KINO ŚWIAT 926 016 64 619 25 841 698 1 735 588 330 19.09.2014 5 SŁUŻBY SPECJALNE VUE MOVIE 638 122 33 375 8 898 070 470 011 174 03.10.2014 6 SERCE, SERDUSZKO NEXT FILM 369 221 22 484 369 221 22 484 75 21.11.2014 7 KAROLINA RAFAEL 248 876 20 027 248 876 20 027 27 21.11.2014 8 SEN O WARSZAWIE GUTEK FILM 109 587 7 292 109 587 7 292 17 21.11.2014 9 JEZIORAK PHOENIX FILM 40 732 3 368 292 031 17 962 80 17.10.2014 10 ZBLIŻENIA KINO ŚWIAT 32 276 2 549 224 811 14 106 74 24.10.2014 30 022 223 1 641 953

88 MAGAZYN FILMOWY nr 41/styczeń 2015