Plan odnowy miejscowo ści Zap ędowo 2008-2015 Zał ącznik do uchwały nr XX/187/08 Rady Miejskiej w Czersku z dnia 30 maja 2008 r. Zmieniony uchwał ą nr XXIX/273/09 z dnia 29 stycznia 2009 r. SPIS TRE ŚCI strona Wst ęp 3 I. Charakterystyka miejscowo ści 5 1 Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści. 5 2 Historia 7 3 Przestrzenna struktura miejscowo ści. 8 II Inwentaryzacja zasobów słu Ŝą cych odnowie miejscowo ści. 9 1 Zasoby przyrodnicze 9 2 Dziedzictwo kulturowe. 11 3 Obiekty i tereny. 11 4 Infrastruktura społeczna. 12 5 Infrastruktura techniczna. 15 6 Gospodarka i rolnictwo. 15 7 Kapitał społeczny i ludzki. 15 III Ocena mocnych i słabych stron miejscowo ści. 16 IV Opis planowanych zada ń na lata 2008-2015 18 2 Wst ęp. Rada Sołecka przyj ęła, Ŝe racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego i wła ściwe zagospodarowanie przestrzenne sołectwa warunkuje mo Ŝliwo ść realizacji wszystkich funkcji (mieszkaniowej i turystycznej), ł ącznie z malej ącą funkcją rolnictwa. Mo Ŝliwo ści ekonomicznego rozwoju wsi wi ąŜ emy z tworzeniem warunków do dywersyfikacji źródeł dochodów zarówno rodzin rolniczych jak i pozarolniczych. Rolnicy - szczególnie ci, którzy nie s ą i nie b ędą w stanie utrzyma ć si ę z dochodów ze swych niewielkich gospodarstw - powinni by ć wspierani w wysiłkach na rzecz dywersyfikacji źródeł dochodów, przez podejmowanie dodatkowej działalno ści zarobkowej w obr ębie własnego gospodarstwa i poza nim. Mo Ŝe to by ć produkcja specjalnych surowców rolniczych do przetwórstwa lub le śnictwo czy przetwórstwo drewna, a tak Ŝe dodatkowa praca na wsi, ale poza rolnictwem. Z tym ostatnim ł ącz ą si ę przede wszystkim usługi turystyczne świadczone na bazie gospodarstw rolnych (szczególnie agroturystyka), dla rozwoju których w sołectwie Zap ędowo istniej ą szczególnie sprzyjaj ące warunki przyrodnicze predysponuj ące teren do uprawiania turystyki aktywnej. Rozwój turystyki powinien tak Ŝe sprzyja ć działaniom na rzecz ochrony i wzbogacania lokalnego krajobrazu i lokalnych tradycji kulturowych, jako podstawy atrakcji turystycznej lokalnego środowiska. Zakładamy, Ŝe harmonijny rozwój gospodarki, kultury i środowiska społecznego i kulturowego sołectwa wymaga nowoczesnej infrastruktury, przede wszystkim w postaci sieci kanalizacyjno-wodoci ągowej, rozbudowy infrastruktury turystycznej oraz polepszenia zagospodarowania przestrzeni publicznej. Przyj ęte zało Ŝenia stanowi ą o ś konstrukcyjn ą programu odnowy skupiaj ącego si ę na dwóch zadaniach: 1. Rozwój turystyki wiejskiej i agroturystyki, jako głównego elementu koniecznej dywersyfikacji źródeł dochodów mieszka ńców sołectwa Zap ędowo; 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego jako wa Ŝnego ogniwa wzmacniania atrakcyjno ści sołectwa (produkt turystyczny) oraz odbudowy to Ŝsamo ści kulturowej jej mieszka ńców. 3 Za podstawowe narz ędzie realizacji przedło Ŝonego planu odnowy uznali śmy polepszanie oferty turystycznej, jako stymulatora integruj ącego działania zwi ązane z realizacj ą planu odnowy, a tak Ŝe działającego na rzecz wzmocnienia kapitału społecznego niezb ędnego do powodzenia procesu odnowy. Inwestowanie w popraw ę oferty rekreacyjnej i turystycznej stworzy warunki do bezpiecznego wypoczynku oraz uatrakcyjni pobyt turystów. 4 I. Charakterystyka miejscowo ści. 1. Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści. Sołectwo poło Ŝone jest na południu Województwa Pomorskiego, w powiecie chojnickim, na południowym-zachodzie Gminy Czersk. Terytorium sołectwa obejmuje obszar 2.037 ha pomi ędzy rzeką Brd ą i Wielkim Kanałem Brdy i Czersk ą Strug ą. W skład sołectwa wchodz ą miejscowo ści: Zap ędowo, Nowy Młyn, Gartki, Lutom, Lutomski Most, Brda, Czerska Struga, Suszek, Kosowa Niwa, śukowo zamieszkałe ł ącznie przez 419 stałych mieszka ńców, z których 194 (46%) mieszka w Zap ędowie. Zap ędowo Województwo Pomorskie – podział administracyjny 5 Zap ędowo gmina Czersk Zap ędowo Sołectwo Zap ędowo 6 2. Historia. Pierwsze wzmianki o wsi notuje si ę z roku 1375, kiedy to mistrz krzy Ŝacki Winrich v. Kniprode nadał braciom Stancen i Swentosławowi 20 włók nad Brd ą na prawie chełmi ńskim. Za panowania królów polskich wie ś była własno ści ą szlacheck ą, w tym w 1648 r. Balcera Zapendowskiego. W połowie 60-tych XX w. wybudowano tutaj szkoł ę, która istnieje do dzisiaj. Drewniany budynek z ko ńca XIX w. 7 3. Przestrzenna struktura miejscowo ści. Zap ędowo jest wsi ą sołeck ą charakteryzuj ącą si ę zwart ą zabudow ą, poło Ŝon ą w śród lasów, ok. 1,5 km na północ od rzeki Brdy, ok. 2,5 km na południe od Wielkiego Kanału Brdy, 1,5 km na zachód od Czerskiej Strugi, która w pobliŜu Zap ędowa uchodzi do Brdy. Centrum wsi stanowi ą: świetlica wiejska, kaplica i OSP. 8 II. Inwentaryzacja zasobów słu Ŝą cych odnowie miejscowo ści. 1. Zasoby przyrodnicze Cały teren sołectwa poło Ŝony jest na terenie Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Ok. 70% powierzchni sołectwa stanowi ą lasy. Zapędowo Park Krajobrazowy „Bory Tucholskie” 9 W okolicznych lasach wyst ępuje wiele gatunków chronionych ptaków (głównie gatunków wodno-błotnych), które dodatkowo podnosz ą walory przyrodnicze tych obszarów. Przez teren sołectwa przepływaj ą trzy cieki wodne: - rzeka Brda - zaliczana do najpi ękniejszych szlaków wodnych w Polsce, jest lewym dopływem Wisy. Niezwykle urozmaicony, kr ęty bieg rzeki, rozległe lasy, malownicze jeziora, pierwotna przyroda, liczne boczne szlaki, od lat ści ągaj ą na Brd ę licznych turystów wodnych. - Wielki Kanał Brdy – wybudowany w latach 1842-1847, o długo ści 21 km, rozpoczynaj ący si ę we wsi Zapora (gmina Czersk), a ko ńcz ący we wsi Barłogi (gmina Tuchola), we wsi Fojutowo Wielki Kanał Brdy krzy Ŝuje si ę z Czersk ą Strug ą (płyn ąca dołem). Skrzy Ŝowanie cieków umo Ŝliwia akwedukt - unikalny zabytek architektury hydrotechnicznej, wzorowany na antycznych rzymskich. Budowla ma 75 m długo ści, co czyni z niej najdłu Ŝszy taki obiekt w Polsce. - Czerska Struga - płyn ący przez Bory Tucholskie lewy dopływ Brdy, we wsi Fojutowo (gmina Tuchola) krzy Ŝuje si ę z Wielkim Kanałem Brdy. Uj ście Czerskiej Strugi do Brdy na granicy sołectwa Zap ędowo 10 Jezioro Suszek – jezioro poło Ŝone na zachodnim kra ńcu sołectwa (ok. 7 km zachód od Zap ędowa), we wsi Suszek ma swoj ą siedzib ę Stacja przyrodnicza Uniwersytetu Łódzkiego "Suszek". 200-letni d ąb we wsi Zap ędowo – pomnik przyrody. 2. Dziedzictwo kulturowe. Miejsce pochówku ewangelickiego, czynne do 1939 r. , otoczone „Ostoj ą przyrody” – miejscem wyst ępowania unikatowej ro ślinno ści. Ostoj ą opiekuj ą si ę uczniowie z pobliskiej szkoły. Cz ęść cmentarna wymaga uporz ądkowania i ogrodzenia. „Ostoja przyrody”, dawne miejsce pochówku ewangelickiego w Zap ędowie, Krzy Ŝ przydro Ŝny w Zap ędowie – od 1947 r. miejsce spotka ń modlitewnych mieszka ńców. 3. Obiekty i tereny. Szlaki turystyczne: − szlak Brdy - Brda uwa Ŝana jest za najpi ękniejszy szlak kajakowy w Polsce i Europie. Niezwykle urozmaicony, kr ęty bieg rzeki, rozległe lasy, malownicze jeziora, pierwotna przyroda i liczne boczne szlaki od lat ści ągaj ą na ni ą wielu kajakarzy. Rzeka dost ępna jest dla kajaków na długo ści 233 km 11 − szlak Wielkiego Kanału Brdy – szlak alternatywny dla pewnego odcinka Brdy, na trasie ciekawe zabytki techniki - trzy akwedukty w miejscach, gdzie Kanał prowadzi ponad płyn ącymi dołem ciekami oraz ró Ŝne urz ądzenia nawadniaj ące − szlak nr BY 6001 – szlak z Chojnic do Bydgoszczy przez Drzewicz, Klosnowo, Rytel - Zap ędowo – Goł ąbek - Tuchola – Szumi ąca . Ście Ŝka hydrologiczna nad jeziorem Suszek - trasa wycieczki przyrodniczej, zapoznaj ąca zwiedzaj ącego z hydrofaun ą siedlisk słodkowodnych. Jezioro4. Infrastruktura Suszek – stanowisko społeczna. 4 hydrologicznej ście Ŝki dydaktycznej Stacja meteorologiczna - w Zap ędowie z uwagi na specyficzny mikroklimat prowadzone s ą od 1947 r. systematyczne pomiary warunków meteorologicznych. Stacj ę rozbudowano w 2004 r. i obecnie jest ona jednym z nowocze śniejszych punktów b ędących pod nadzorem słupskiego oddziału Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. 4. Infrastruktura społeczna. Świetlica – budynek wybudowano w latach 1958-1961, obecnie działa tutaj filia O środka Kultury w Rytlu, odbywaj ą si ę regularne zaj ęcia dla dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych. Obiekt wymaga pilnego remontu i doposa Ŝenia. 12 Świetlica w Zap ędowie OSP – jednostka została zało Ŝona w 1903 r., obecnie zrzesza 18 stra Ŝaków OSP w Zap ędowie 13 Szkoła – wybudowana w czynie społecznym w połowie lat 60-tych XX w., obecnie uczy si ę tutaj 20 dzieci w oddziałach O, I, II i III, stary budynek szkoły z XIX w. Szkoła w Zap ędowie Ko ściół filialny wybudowany w czynie społecznym w latach 1980-82. Ko ściół w Zap ędowie. 14 5. Infrastruktura techniczna. We wsi Zap ędowo, jak i w całym sołectwie nie ma sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej. Mieszka ńcy korzystaj ą z własnych uj ęć wody, a ścieki odprowadzaj ą do bezodpływowych zbiorników opró Ŝnianych przez prywatne przedsi ębiorstwo posiadaj ące stosowne pozwolenia i odwo Ŝone do oczyszczani ścieków w Rytlu, natomiast odpady stałe odbierane s ą regularnie przez Zakład Usług Komunalnych w Czersku. 6. Gospodarka i rolnictwo. Na terenie sołectwa zarejestrowanych jest 9 osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą (w tym 5 w Zap ędowie): sklep – 1, obróbka drewna – 3, usługi budowlane - 1, inne - 4 Na terenie sołectwa Zap ędowo znajduje si ę 99 gospodarstwa rolne, z czego 53 we wsi Zap ędowo, 82% ogólnej powierzchni gospodarstw w sołectwie to grunty orne, 11% to u Ŝytki zielone, 7% - inne. 7. Kapitał społeczny i ludzki. W sołectwie działa kilka organizacji społecznych: - nieformalne: