Nummer 5, 2805 februari 2012 magazine 12 www.vngmagazine.nl JUBILEUMSPECIAL VNG 1912-2012

* Ed Berg en Job Drijber, de roergangers van de jaren tachtig * De lobby van groot en klein * De VNG als middenbestuur * Verwante organisaties over de ‘moederclub’ * Deense zuster- vereniging als voorbeeld * De kronieken van Dick Hillenius * Zes oud-VNG’ers blikken terug en vooruit * Historie in beeld * Een eeuw in citaten * Schrijfwedstrijd: de gemeente in 2025 100 jaar is pas het begin!

100 jaar

100 jaar

Advertentie 100 jaar

100 jaar

Mooie jaren beginnen elk jaar opnieuw De medewerkers van IZA Zorgverzekeraar feliciteren de Vereniging van Nederlandse Gemeenten met haar 100-jarig bestaan.

02_vng05.indd 2 2/21/2012 4:21:33 PM ...... 3 vngMagazine 28 februari Commentaar 2012 Honderd jaar VNG, honderd jaar lokaal bestuur

Het honderdjarig bestaan van de Vereniging Deze ontwikkeling heeft onvermijdelijk van Nederlandse Gemeenten op 28 februari hoge eisen gesteld aan de gemeenten, inno- 2012 is een mijlpaal in de geschiedenis van vatiekracht aangesproken en professionali- het lokaal bestuur. Nederland telde slechts sering door samenwerking en samenvoe- zes miljoen inwoners en zo’n 1100 gemeen- ging uitgelokt. Voor iedere gemeente is ten met gemiddeld 5400 inwoners in het verandering een voorwaarde voor continuï- oprichtingsjaar. Er zijn sindsdien tien mil- teit geworden. Dat geldt ook voor de VNG. joen Nederlanders bij gekomen. Goede kennis van de gemeentelijke praktijk Wij hebben nu 415 gemeenten met gemid- én van het Haagse besluitvormingsproces deld 40.000 inwoners. In 1950 trad de ge- stellen ons in staat de positie van de ge- meente Overslag als laatste toe tot de VNG, meenten te versterken. Het behartigen van die sindsdien de vereniging van álle Neder- de belangen van alle gemeenten, groot en landse gemeenten is. De overheid was hon- klein, is geen sinecure en vraagt intensieve derd jaar geleden nog bescheiden in ambi- verbinding tussen bestuur, bureau en de ties en er werd een felle strijd gevoerd om de leden. emancipatie van arbeiders en vrouwen. De De gemeenten willen tegelijkertijd een gemeenten vormden, in de woorden van VNG die leiding neemt. Het balanceren Wibaut, de ‘bakermat van de democratie’ . tussen verbinden en vooroplopen is sinds Daar werd naar wegen gezocht om de om- de oprichting in 1912 de grote uitdaging standigheden van de inwoners te verbeteren, voor de VNG. Het vereist een betrokken en gemeentelijke initiatieven die de rijksover- actieve vereniging. In het jubileumjaar blik- heid daarna vaak naar zich toetrok. ken wij ook vooruit naar de nieuwe tijd en beantwoorden wij de vraag hoe de VNG Achtentwintig gemeenten namen het voor- eruit zou zien als wij haar vandaag opricht- touw bij de oprichting van de VNG. Zij ten. wilden de belangen van de gemeenten be- hartigen tegenover de wetgever en de krach- Wij gaan onze verbinding met de leden ten bundelen bij de inkoop van onder meer verder versterken, scherpere keuzes maken steenkool. In de jaren die volgden, breidde in onze lokale, Haagse en Europese agenda, de rol van de gemeenten zich snel uit. Vooral de organisatie meer wendbaar en resultaat- tijdens de wederopbouw en de opbouw van gericht maken en onze zichtbaarheid ver- de verzorgingsstaat, kregen zij een sleutel- groten. Het belangrijkst is echter dat burge- positie. Op nagenoeg alle beleidsterreinen meesters, wethouders, raadsleden en speelden de gemeenten voortaan een voor- ambtenaren ervaren dat zij de VNG zijn en name rol. de VNG niet in Den Haag zit, maar in het De VNG maakte eveneens een snelle ont- land. wikkeling door. Zij bevorderde dat de ge- meenten hun oorspronkelijke leidende Het jubileum valt samen met een diepe positie gingen terugwinnen op de ‘hogere’ economische crisis. Meer zwaar weer is op overheid. Door decentralisatie, financiën en komst. Ook in de jaren na de oprichting in vermindering van toezicht en regels moet de 1912 volgde storm. Opnieuw kunnen de ‘lagere’ overheid weer de initiërende eerste gemeenten en de VNG laten zien dat een overheid worden. sterk lokaal bestuur tot grote prestaties in Er heeft – ook in internationaal opzicht – een staat is voor bijna zeventien miljoen Neder- indrukwekkende en succesvolle overheve- landers. ling van taken, bevoegdheden en middelen van nationaal naar lokaal plaatsgehad. Ne- Ralph Pans, derland heeft daardoor een robuust lokaal Voorzitter directieraad VNG bestuur. Alleen de geringe omvang van het eigen belastinggebied blijft ernstig achter. [email protected] ...... 4 VNG: 28 februari 1912-28 februari 2012 vngMagazine 28 februari` 2012 Interview De achterban Betoog

Jaargang 66, Nummer5

28 februari 2012 Jubileumuitgave 100 jaar VNG. Nummer 6 verschijnt op 16 maart. Dit is een raadsledenspecial. Ontwerp omslag: Hans Sprangers/ Monique Westenbroek

Berg en Drijber, VNG is dé Méér dan een roergangers van belangen- verbond van de jaren tachtig behartiger gemeenten

Prijsvraag: 6 20 34 De gemeente in 2025 In de door de economische crisis De G4, de G32, de P10 (de tien De Tilburgse politicoloog Mar- Hoe ziet de gemeente van schrale jaren tachtig kwam een grootste plattelandsgemeenten), cel Boogers denkt in een betoog de toekomst eruit? Laat uw voor die tijd spectaculaire over- het Platform Middelgrote Ge- de VNG ‘even weg’ uit het Ne- fantasie werken en schrijf eenkomst tussen gemeenten en meenten (PMG) en de Landelijke derlandse openbaar bestuur. in maximaal achthonderd Rijk tot stand: het eerste be- Vereniging voor Kleine Kernen Daarmee wordt vooral duidelijk woorden uw verhaal. Een stuursakkoord. Voortaan zou- (LVKK) zijn het over één ding welke bijzondere positie de ver- deskundige jury onder den bezuinigingen en meeval- eens: zonder de VNG hadden de eniging VNG inneemt in de leiding van Joop van den lers evenredig verdeeld worden, gemeenten nooit gestaan waar bestuurlijke organisatie van Berg, oud-hoofddirecteur was het ‘samen trap op, samen ze nu staan. De VNG is dé lokale Nederland: die van een soort van de VNG, beoordeelt trap af’. belangenbehartiger in Den middenbestuur. alle inzendingen. De beste Toenmalig hoofddirecteur Ed Haag. Maar soms is het lonend bijdragen worden beloond Berg (1932) en voorzitter Job het eigenbelang te benadrukken. met een boekenbon en Drijber (1924) vertellen hoe ‘la- publicatie in VNG Maga- gere overheden’ veranderden in zine van 8 juni. Meer we- ‘medeoverheden’. ten? Ga naar pagina 48 en 49.

Advertentie

Uw betrouwbare partner op gebied van elektronische identificatie Gecerti ceerd herkenningsmakelaar Erkend aanbieder van alle gewenste niveaus Overzichtelijk machtigingen register

Binnen 4 uur uw PKIoverheid SSL certificaat vervangen met SSL Hiermee bent u 100% zeker van een super snelle uitlevering in geval van nood zonder lange doorlooptijden van het administratieve proces. Ook levert Digidentity PKIoverheid Services certi caten www.digidentity.eu | [email protected] | 088 778 78 78 ...... 5 vngMagazine 28 februari Verwante organisaties Zusterverenigingen Hillenius VNG Nieuws 2012

De ‘moederclub’ Denemarken: Het huis der VNG’ers over de is onmisbaar en schok der gemeenten vaak taaie lobby invloedrijk herkenning

58 73 13, 28, 41, 67, 70 en 76 89 De VNG is de oudste organisatie De VNG is niet uniek. Van Alba- Herplaatsing van zes kronieken Een vooruitziende blik, een lange binnen het decentraal bestuur, nië tot Zwitserland, alle Euro- vol anekdotes die Dick Hillenius adem, soms dag en nacht keihard maar al lang niet meer de enige. pese landen hebben een soortge- (1928-2007) in de loop der jaren werken, creatief en vindingrijk De organisaties onderhouden lijke organisatie. We belichten er schreef in VNG Magazine. zijn. Medewerkers van het VNG- nauwe banden, bijvoorbeeld een van, de Deense zusterorgani- Hillenius, Haags journalist, van bureau in Den Haag vertellen voor hun gezamenlijke lobby bij satie LGDK. In verbluffend veel 1969 tot 1990 hoofd voorlichting over de onzichtbare kant van het Rijk. Een aantal van die clubs opzichten vergelijkbaar met de van de VNG, bleef tot aan zijn hun werk: de lobby. vertelt over de ervaringen met de Nederlandse evenknie. dood publicist. Hij belichtte jubilaris. Ze zijn eensgezind in heden en verleden van het bin- hun oordeel: onmisbaar voor nenlands bestuur als ware het gemeenten en invloedrijk in één groot dorp waar hij als een Den Haag. van de ouderen bijna iedereen kende.

Honderdjarige En verder

Commentaar 3 Wie honderd jaar wordt, krijgt de burgemeester op bezoek. De VNG krijgt elk jaar álle burgemeesters over de vloer, maar uitgerekend niet op haar honderdste verjaardag. Net Lustrumcolumn 47 als de koningin, viert de VNG haar verjaardag niet op de dag zelf. Besloten is bijna alle Oud-VNG’ers blikken vanuit hun festiviteiten te concentreren rond het jubileumcongres op 5 en 6 juni. Om de dag van huidige positie in het openbaar het jubileum toch niet geruisloos voorbij te laten gaan, verschijnt deze special wél op de bestuur terug en vooruit dag zelf. Honderd pagina’s over de vereniging: haar historie, haar leiders, haar partners 17, 33, 45, 57, 69 en 87 en haar toekomst. In deze uitgave geen actueel nieuws over gemeenten. Daarvoor verwijzen we graag naar De historie van de VNG in beeld 14, 30, 42, 52, 78 www.vngmagazine.nl en de extra digitale nieuwsbrief op donderdag 1 maart, waarop iedereen zich via de website gratis kan abonneren. En vanaf dit nummer is het ook mo- De wereld veranderde, het gelijk VNG Magazine op de iPhone en iPad te lezen: zoek op VNG Magazine in de App magazine veranderde mee 84 Store.

Een bijzondere ‘Aangehaald’: een eeuw citaten 81/83 Simon Kooistra, hoofdredacteur ...... 6 vngMagazine 28 februari 2012 Interview rineke van houten

In de schrale jaren tachtig een belangrijk team op de Willemshof. Links Job Drijber, naast hem Ed Berg (foto: Sjef Prins/APA)

Ed Berg en Job Drijber sloten het eerste bestuursakkoord Roergangers van de jaren tachtig

Ook in de jaren tachtig zuchtte Nederland onder een pittige economische crisis. Het kabinet-Lubbers bezuinigde waar het maar kon, ook op de uitkeringen aan gemeenten. Dat leidde tot veel onrust, maar uiteindelijk ook tot een voor die tijd spectaculaire over- eenkomst met het Rijk: het eerste bestuursakkoord. Voortaan zouden bezuinigingen en meevallers evenredig verdeeld worden, was het ‘samen trap op, samen trap af’. Toenmalig hoofddirecteur Ed Berg (1932) en voorzitter Job Drijber (1924) vertellen hoe ‘lagere overheden’ veranderden in ‘medeoverheden’...... 7 vngMagazine 28 februari 2012

n sommige opzichten verschillen ze Trap op, trap af Ik heb het wel bedacht, maar mensen als Isterk: Ed Berg (klein postuur, nerveuze In de winter van 1982 sprak voorzitter Job Drijber en Hendrikx hebben er veel handen) heeft nooit voor een gemeente Drijber een roerig VNG-congres toe. Er energie in gestoken.’ gewerkt en is lid van de PvdA. Job Drijber moest veel bezuinigd worden en een (acht jaar ouder, groot) is gemeenteman in groep gemeenteraadsleden uit Utrecht Waar kwam het idee vandaan om afspraken te hart en nieren en lid van de VVD. Ze delen toonde zich ontstemd over het feit dat maken met het Rijk? een verleden in dienst van de VNG, voor het Rijk relatief veel minder bezuinigde ‘De basis was een artikel dat ik in 1978 had beiden een van de gelukkigste periodes uit dan gemeenten. ‘Er ontstond een be­ geschreven: Omgangsvormen tussen organisa- hun carrière. hoorlijke opstand’, herinnert Berg zich. ties. De essentie daarvan was dat de om- ‘Het was duidelijk en bekend dat de gang tussen organisaties zo complex is, dat Toen Job Drijber in 1981 voorzitter werd, rijksoverheid relatief veel bezuinigde bij je de besluitvormingsprocessen op elkaar was Ed Berg al twee jaar hoofddirecteur. lagere overheden. Wij zeiden: we zijn geen moet afstemmen. En zo is het gegaan. Het Kort na elkaar namen ze afscheid van de lagere, we zijn medeoverheden. Dat is een bestuursakkoord heeft gemeenten voor VNG, vlak voor het einde van dat decen- van de weinige keren dat ik naar minister- grote verliezen behoed. Als je het op de nium. Ze bleven vrienden, tot de dag van president Lubbers gegaan ben. Ik zei: je keeper bekijkt is het niet zo’n revolutio- vandaag. Dat de een in Ede woont en de moet oppassen. Jouw partijgenoten zijn naire gedachte.’ ander in Arnhem, heeft het contact al die nu ook boos en dat heeft niets meer met jaren makkelijker gemaakt: vroeger samen partijpolitiek te maken. Het is riskant wat Maar het was nog nooit gebeurd. in de trein naar Den Haag de vergaderin- jullie aan het doen zijn. Dat kan niet ‘Nee, maar een zo grote bezuinigingsope- gen van het Algemeen Bestuur én van het meer.’ ratie en op zo’n onredelijke schaal voor de Dagelijks Bestuur met de directie voorbe- gemeente was ook nog nooit aan de orde reiden. Soms verkozen ze de stoptrein Riskant? geweest. En ik ben nu eenmaal van de omdat ze dan twintig minuten langer Berg: ‘Het Rijk kweekte groot ongenoegen financiën. Ik was financieel woordvoerder konden praten. Nu af en toe bij elkaar op bij de duizenden bestuurders in Neder- in de Tweede Kamer geweest dus het lag bezoek. Drijber over Berg: ‘Een man met land. Er dreigde een ernstige polarisatie wel een beetje voor de hand dat ik met een geweldige intellectuele bagage die tussen Rijk en gemeenten. Dat heeft Lub- zo’n idee kwam. Omdat ik financieel mensen de ruimte gaf.’ Berg over Drijber: bers serieus genomen. De echt linkse ge- denk.’ ‘Prachtige speeches. Met veel gezag en een meenten vonden het trouwens niets dat enorme liefde voor de gemeente.’ hun directeur met die vreselijke Lubbers Een pot stroop Zes jaar vormden ze een belangrijk team ging praten. Zij zeiden: wat doe jij bij Het duurde een paar jaar voor het be- op de Willemshof. Het waren de schrale Lubbers op schoot? Ik ging dan naar ze toe stuursakkoord een feit was. VNG-voorzit- jaren tachtig, waarin forse bezuinigingen om uit te leggen hoe het precies zat en dan ter Job Drijber liet geen gelegenheid voor- de Nederlandse gemeenten op scherp was het over. Later hadden we een belang- bijgaan om het Rijk te waarschuwen dat Roergangers van de jaren tachtig

zetten. De jaren dat, naar een idee van rijke bondgenoot in de persoon van Jan het tijd werd gemeenten als gelijkwaardig Berg, voor het eerst een bestuursakkoord Hendrikx, directeur-generaal openbaar te beschouwen. Aanvankelijk gebeurde dat met het Rijk werd gesloten. bestuur van het ministerie van Binnen- in pittig woordgebruik. In zijn jaarrede in landse Zaken en net als Lubbers lid van het 1985: ‘Hoe is het beleid van onze hogere Ter gelegenheid van het honderdjarig CDA.’ overheden? Geen erkenning van gelijk- bestaan van de VNG zijn ze bereid terug te waardigheid en van eigen gemeentelijke kijken op die periode. Job Drijber in zijn Gaf Lubbers zich zonder slag of stoot over? verantwoordelijkheid. Integendeel. Onder met boeken afgeladen woning in Arnhem. ‘Ik kan me niet herinneren dat we er lang een kleurrijk woordendek gaat een grove Ed Berg vanachter een tafeltje in zijn ge- over hebben gepraat. Lubbers kan goed machtsstrijd schuil waarin verantwoorde- liefde Haagse restaurant Garoeda, met luisteren. Het is een heel redelijke man en lijkheid zo min mogelijk en problemen zo zicht op de Raad van State, zijn laatste erg inhoudelijk. Het bestuursakkoord is veel mogelijk weggeschoven worden naar werkgever. uitgewerkt met hulp van allerlei mensen. de zogenaamde lagere bestuurslaag’. Niet VNG-JUBILEUMCONGRES 1912-2012 | Malieveld Den Haag | 5 en 6 juni 2012

100 jaar VNG, 100 jaar lokaal bestuur

ANNEM MATTH J ARIE JOZIAS VA IJS VA MAR HANS OHAN JORR N A N NIE K RU GOE CR ITSMA ARTSEN UWKERK TTE DKOOP UIJFF

BE PIETER FREEK EVA LIESBE E RHARD ADJIE WIN DE J JIN TH SP VAN D DJ B SEMIUS ONGE EK IES ER LAAN AKAS

Schrijf nu in! www.vngjubileumcongres2012.nl

08_vng05.indd 2 2/24/2012 10:28:43 AM ...... 9 vngMagazine 28 februari Roergangers van de jaren tachtig 2012

Ed Berg (19 september 1932), PvdA

VNG-JUBILEUMCONGRES 1960-1963: wetenschappelijk medewerker Neder- 1912-2012 | Malieveld Den Haag | 5 en 6 juni 2012 landse Economische Hogeschool Rotter- 100 jaar VNG, 100 jaar lokaal bestuur dam 1966-1971: lid Tweede Kamer 1971-1979: directeur VNG 1973-1988: buitengewoon hoog- leraar Bestuurskunde Erasmus Universiteit 1979-1988: hoofddirecteur VNG 1979: publicatie ‘De VNG in de jaren zeventig. Portret van een belan- genorganisatie’ (samen met D. Hillenius) 1988-2002: lid Raad van State

veel later besloot de VNG te kiezen voor tieke fracties te doordringen van de nieu- Verschillen tussen gemeenten kregen een zakelijker manier van kritiek op het we VNG-koers: dat gemeenten en scherpere contouren en er ontstonden Rijk, om de kansen op een gelijkwaardige provincies medeoverheid zijn en dat dat groepen van gemeenten met eigen belan- verhouding te vergroten. ‘Dat werd de moest blijken uit de wijze waarop de over- gen. Op een dag kondigde Breda aan het nieuwe VNG-lijn’, aldus Drijber. heid functioneert. De gebruikelijke brief lidmaatschap van de VNG op te zeggen. Als lid van de onderhandelingsdelegatie aan de informateur was mooi, maar onvol- Een unicum in de geschiedenis van de voor het bestuursakkoord maakte hij doende. Het gedachtegoed moest tussen vereniging en volgens de VNG-bestuur- dankbaar gebruik van wat hij ooit in Lei- de oren van de parlementariërs komen, ders tot grote verbazing van andere leden. den als adjunct-secretaris van de universi- nog voordat de stemlokalen opengingen. De reden van de opmerkelijke stap was teit geleerd had tijdens gesprekken in Den Dus toen informateur Koning de twee volgens Drijber de verhoging van de con- Haag over bouwplannen voor de universi- VNG’ers na de verkiezingen ontving voor tributie van de VNG. teit: je gesprekspartner serieus nemen, dan een gesprek, waren sleutelfiguren uit de is hij makkelijker ‘in te pakken’. Tweede Kamer al in de week gezet. In het Uitdaging ‘Daar heb ik goede ervaringen mee opge- daaropvolgende regeerakkoord werd vast- Hoofddirecteur Ed Berg vond het meteen daan’, zegt Drijber met een glimlach. ‘De gelegd dat gestreefd moest worden naar ‘een geweldige uitdaging’ het afvallige lid ambtelijke spelonken in met een grote pot een bestuursakkoord tussen Rijk en ge- weer binnen de muren te krijgen. ‘De

ANNEMA JOZI MATTHIJ JOH stroop. Anders komt er vaak niets van meenten. RIE J AS VAN S VAN MARK HANS G AN opzegtermijn bedraagt een jaar, dus ik ORRIT AA NIEU RUT OED CRU SMA RTSEN WKERK TE KOOP IJFF terecht.’ Steun tijdens het eerste kabinet- Voortaan was het evenredigheidsbeginsel dacht: dan ga ik eens naar Breda om het Lubbers had hij ook van de minister van de hoeksteen van het beleid: de gemeenten een en ander na te vragen. Veel later heeft Binnenlandse Zaken, Koos Rietkerk, even- bezuinigen nooit meer dan het Rijk. Bij de gemeentesecretaris mij verteld dat het eens VVD’er. ‘Maar dat iemand partijge- verhoging van de rijksuitgaven profiteren idee om uit de vereniging te stappen zijn noot was, zei niets in die tijd’, aldus Drij- de gemeenten mee, behalve als het om idee was, niet van de burgemeester.’ Berg

PI R LIE EBERH AD ber. ‘Met Rietkerk had ik echter een Buitenlandse Zaken en Defensie gaat. In de slaagde erin Breda te overtuigen van het ETER F EEK D EVA SBET ARD VA JIED WINS E JO JINE H SP N DE J BA EMIUS NGE K IES R LAAN KAS buitengewoon prettige verstandhouding. metafoor van Ed Berg: ‘Samen trap op, nut van de VNG. Een crisis is het nooit Hij stond als minister altijd open voor samen trap af’. geweest, zegt hij nu. ‘Breda stond alleen. tussentijds overleg. Hij nam daartoe zelf Andere gemeenten waren woedend.’ ook nogal eens het initiatief. Door zijn Contributie Toch had het gebaar van misnoegen gevol- plotselinge overlijden heeft hij het be- De economische crisis in de jaren tachtig gen. Berg: ‘We realiseerden ons dat ge- Schrijf nu in! stuursakkoord niet meegemaakt.’ bracht ook spanning binnen de vereniging meenten geen flauw idee hadden wat de Toen in 1986 de Tweede Kamerverkiezin- zelf. In de woorden van Berg: ‘Als er min- VNG voor ze deed. Breda wist eigenlijk www.vngjubileumcongres2012.nl gen naderden, was het zaak ook de poli- der te verdelen is, is het altijd moeilijker’. niet waarvoor het bedankt had. We wisten

08_vng05.indd 2 2/24/2012 10:28:43 AM Gemeente Vlaardingen feliciteert
EF
7/(
NFU
IBBS
100-jarige jubileum

Wist u dat... t
7MBBSEJOHFO
TUBETSFDIUFO
LSFFH
JO
 t
7MBBSEJOHFO
SVJN

JOXPOFST
IFFGU t
7MBBSEJOHFO
SVJN

IFDUBSF
OBUVVS HFCJFE
FFO
TUBETQBSL
VJU

FO
UXFF
7BO
[VJE
OBBS
OPPSE
WBO
IFFNUVJOFO
IFFGU XFTU
OBBS
PPTU
t
*O

(SPFOTUF
4UBE
WBO
/FEFSMBOE
7MBBSEJOHFO
POEFSHBBU
XFSE
FO
HPVE
XPO
JO
EF
&VSPQFTF

FFO
metamorfose
EPPS
HSPFODPNQFUJUJF
JO

SFOPWBUJF
FO
OJFVXCPVX t
7MBBSEJOHFO
EF
WJKGEF
[FFIBWFO
WBO

/FEFSMBOE
JT
KBBSMJKLT
NFSFO
FS

CJO OFOWBBSUTDIFQFO
FO

[FFTDIFQFO
BG t
7MBBSEJOHFO
EF
FFSTUF
HFLP[FO

CVSHFNFFTUFS
WBO
/FEFSMBOE
IFFGU

XXXWMBBSEJOHFOOM

10_vng05.indd 2 2/24/2012 10:29:20 AM ...... 11 vngMagazine 28 februari Roergangers van de jaren tachtig 2012 Gemeente Vlaardingen Job Drijber (24 april 1924), VVD

1950: doctoraal examen feliciteert
EF
7/(
NFU
IBBS
Indisch Recht, Leiden 1952: doctoraal examen Nederlands recht 1952: raadslid Leiden 1958: wethouder Leiden 100-jarige jubileum 1961: burgemeester Middelburg 1969: burgemeester Zwolle 1980-1989: burgemeester Arnhem 1965-1978: lid Raad voor de gemeentefinanciën 1981-1987: voorzitter VNG 1986, VNG-voorzitter Drijber spreekt het congres in Zwolle toe 1987, Drijber bekijkt zijn afscheidsgeschenk: een beeld van de oprichters van de VNG. Achter hem zijn echtgenote

zelf ook niet precies wat we deden. Dus die een zware verantwoordelijkheid. Dus om dat hij het ‘ongelooflijk jammer’ vindt dat gebeurtenis hebben we aangegrepen om als econoom in economische termen te het Dagelijks Bestuur is afgeschaft. ‘Juist ons te verdiepen in waar we zo trots op spreken: hoge baten, hoge kosten.’ het overleg tussen het Dagelijks Bestuur zijn. Wat hield ons werk in? We kregen Ook Job Drijber kijkt met een glimlach en directie was in belangrijke mate stu- meer oog voor de dienstverlening, dat is terug op zijn voorzitterschap. Drijber was rend. Daar werd het beleid vaak geboren.’ het effect geweest van de actie van Breda. burgemeester van Arnhem toen het VNG- En de wens? ‘Dat gemeenten hun schaal We zijn gemeenten meer gaan betrekken bestuur hem vroeg zich kandidaat te stel- houden. We moeten niet toegaan naar in ons werk, gingen regionale conferenties len. Hij kende de VNG al voordat hij op grote districten. Burgers moeten zichzelf organiseren, gemeenten raadplegen.’ Van- jonge leeftijd wethouder werd in Leiden. kunnen herkennen in hun gemeente, er af dat moment ging op de Willemshof de Zijn oom, Maas van Putten, was er direc- moet samenhang zijn. Jammer genoeg brief aan de minister aan de kant als een teur en de jonge Job luisterde altijd gefas- gooit het Rijk alle taken die het vervelend burgemeester belde. Dienstverlening aan cineerd naar diens verhalen. Later, als bur- vindt over de heg naar gemeenten en om gemeenten ging voor alles. gemeester, leerde Drijber de VNG écht die te vervullen moet je groter worden. kennen, onder meer als lid van de Raad Maar wil je een gemeente zijn, dan moeten Kleine schaal voor de gemeentefinanciën. De combina- de mensen elkaar bij wijze van spreken Wist u dat... Berg noemt zijn tijd bij de VNG ‘de geluk- tie van het voorzitterschap van de VNG en kunnen vasthouden. Een open oog hou- kigste periode uit mijn leven’. Bestuurlijk burgemeester van een 100.000+-gemeente den voor de betekenis van de kleine schaal, t
7MBBSEJOHFO
TUBETSFDIUFO
LSFFH
JO
 gezien is de VNG een geweldige plek in vond hij ‘buitengewoon inspirerend’. dat wens ik de VNG.’ Nederland, zegt hij. ‘Je zit op een snijpunt t
7MBBSEJOHFO
SVJN

JOXPOFST
IFFGU met de rijksoverheid, de provincie, de ‘Voor mij was dat het hoogst denkbare.’ Voor dit artikel is gebruikgemaakt van de t
7MBBSEJOHFO
SVJN

IFDUBSF
OBUVVS waterschappen enzovoort. Dat is heel Wat hij de honderdjarige toewenst? Job ongepubliceerde memoires van Job Drijber, HFCJFE
FFO
TUBETQBSL
VJU

FO
UXFF
bijzonder, maar als directeur heb je wel Drijber denkt even na. Hij wil graag kwijt opgetekend door Ed Berg en gebundeld in 1999. 7BO
[VJE
OBBS
OPPSE
WBO
IFFNUVJOFO
IFFGU XFTU
OBBS
PPTU
t
*O

(SPFOTUF
4UBE
WBO
/FEFSMBOE
7MBBSEJOHFO
POEFSHBBU
XFSE
FO
HPVE
XPO
JO
EF
&VSPQFTF

Wie is toch professor Tasberg? stukjes schreef. ‘Een goede vriend van mij ges. Het was de enige keer in mijn leven dat FFO
metamorfose
EPPS
was professor Tas. Ik stelde hem tijdens een ik louter op basis van fantasie schreef. Dat HSPFODPNQFUJUJF
JO

Het ledenblad van de VNG heeft korte tijd bezoek voor samen te gaan schrijven om- is me nooit meer gelukt, maar ik heb er veel SFOPWBUJF
FO
OJFVXCPVX t
7MBBSEJOHFO
EF
WJKGEF
[FFIBWFO
WBO

een mysterieuze columnist in dienst gehad: dat onze twee namen achter elkaar zo’n plezier aan beleefd.’ /FEFSMBOE
JT
KBBSMJKLT
NFSFO
FS

CJO professor Tasberg. Ze schreef parabels over mooi ritme hadden. Op de terugweg stond OFOWBBSUTDIFQFO
FO

[FFTDIFQFO
BG politieke toestanden en nam het op voor de trein stil in een weiland. Ik pakte een minderheden en andersdenkenden. blocnote en begon te schrijven. Op kantoor t
7MBBSEJOHFO
EF
FFSTUF
HFLP[FO

‘Wie is toch die professor Tasberg?’ vroeg gooide ik de tekst bij wijze van grap op het CVSHFNFFTUFS
WBO
/FEFSMBOE
IFFGU op een dag een van de redactieleden in een bureau van Dick Hillenius. Hij rende later vergadering. Dick Hillenius, hoofd voorlich- enthousiast naar boven en zei: dat plaatsen ting, antwoordde met een uitgestreken we! gezicht: ‘Zij is gevlucht voor het communis- Ik ben ermee opgehouden omdat ik begon tisch regime in Riga. We kennen alleen haar te aarzelen of het wel goed genoeg bleef. Ik gironummer.’ geloof dat ik er 47 heb geschreven, naast In werkelijkheid was het Ed Berg die de mijn gewone werk en het geven van colle- XXXWMBBSEJOHFOOM

10_vng05.indd 2 2/24/2012 10:29:20 AM 415 aangesloten gemeenten 2012 kantoor VNG Nassaulaan 12 Kadastraal nr. P1824 Monument

28 aangesloten gemeenten

1912 kantoor VNG Nieuwe Schoolstraat 91 Kadastraal nr. E 3529 A3

Kadaster feliciteert VNG!

180 jaar Kadaster, 100 jaar VNG en al bijna 40 jaar succesvolle samenwerking.

12_vng05.indd 2 2/24/2012 10:29:51 AM ...... 13 vngMagazine 28 februari Het huis der gemeenten 2012

Jacob Simons (1845-1921)

415 aangesloten gemeenten De VNG is in 1912 opgericht door vier te richten vennootschap. De meeste van burgemeesters en een wethouder. Die ene die instellingen zijn overigens nooit tot wethouder was Jacob Simons uit Den stand gekomen, want de gemeenten wa- Haag. Simons was een buitengewoon ren nog niet zo coöperatief. 2012 ondernemend en inventief zakenman. In In 1918, hij was inmiddels 73 jaar, trad hij het Haagse gemeentebestuur heeft hij in af als directeur van de Vereniging om kantoor VNG de jaren vóór de Eerste Wereldoorlog een directeur van de Gemeentelijke Crediet- Nassaulaan 12 dominante rol gespeeld. Enige ijdelheid bank te worden. De gemeenten zaten was hem niet vreemd. Met trots hulde hij direct na de oorlog ontzettend verlegen Monument Kadastraal nr. P1824 zich op hoogtijdagen in het officiële om kapitaal, maar de beleggers hadden ambtskostuum van wethouder van niet veel vertrouwen in de kredietwaar- ’s-Gravenhage. De versierselen van zijn digheid van de lokale besturen. Zij inves- onderscheidingen – Oranje-Nassau, Legi- teerden liever in Russische spoorwegen 28 aangesloten gemeenten oen van Eer – kwamen op dat pak mooi dan in gemeenten. Simons deed letterlijk tot hun recht. Vooral voor het joodse alles om de gemeenten toch aan kapitaal maatschappelijk werk heeft hij grote te helpen en dan liefst zo goedkoop mo- verdiensten gehad. Hij was pas 23 jaar gelijk. Tot grote ergernis van De Neder- toen het kerkbestuur hem in de Armen- landsche Bank, die hem voortdurend de 1912 raad benoemde. Zijn hele verdere leven voet dwars zette. Toen president-commis- kantoor VNG heeft hij zich ingespannen voor goede saris Van Royen, burgemeester van Zwol- Nieuwe Schoolstraat 91 huisvesting van arme joden en voor een tehuis voor oude jood- le, een keer zijn licht op ging steken bij de directie van De Ne- se mannen en vrouwen. derlandse Bank op het Rokin in Amsterdam, vroeg hij zich af of Kadastraal nr. E 3529 A3 Het comité dat de oprichting van de VNG voorbereidde, verga- hij zich daar wel in fatsoenlijk gezelschap bevond. De directie derde meestal in de kamer van wethouder Simons in het Haag- noemde de Gemeentelijke Credietbank een rotte appel en se stadhuis. Het had Simons tot penningmeester gekozen. Het waarom? Simons bood in telefoongesprekken wissels aan. was dus niet zo vreemd, dat toen B&W van Den Haag de raad Daarbij zou hij dreigen dat een ander de klandizie zou krijgen voorstelden om mee te werken aan de oprichting van een ver- als er niet onmiddellijk werd geaccepteerd. Nog erger: Simons eniging van gemeenten, Simons dat voorstel moest verdedigen. zou beknibbelen op de renten bij de handelsbanken. Hij stond Simons legde uit dat het gezamenlijk inkopen van steenkolen met de telefoon in de hand af te dingen. alleen al reden moest zijn om mee te doen, maar het raadslid Ten Hagen, een katholieke uitgever, geloofde daar niets van. Tot overmaat van ramp moest Simons toen ook nog het zie- Zelfs een zo geroutineerd koopman als wethouder Simons kan kenhuis in voor een operatie. Hij nam nauwelijks tijd om uit te dat niet waarmaken, betoogde hij. De wethouder beriep zich zieken. Een bezoeker rapporteerde: ‘Alleen het liggen schijnt op de directeur van de gasfabriek, die berekend had dat een de patiënt te vermoeien’. Intussen was het Simons duidelijk Kadaster feliciteert VNG! prijsverlaging van vijf à tien cent per ton steenkolen Den Haag geworden, dat zijn bank het zonder regeringssteun niet zou een voordeel van zeven- à vijftienduizend gulden zou opleve- redden. In 1921 participeerde de staat voor de helft in het kapi- ren. Hoewel de SDAP’ers in de raad, óók Klaas ter Laan, tegen- taal van de bank. De gemeenten zorgden voor de rest. Zo ont- stemden – zij vonden het gekheid – haalde Simons het voorstel stond de BNG. Simons, inmiddels 76 jaar, moest plaatsmaken. 180 jaar Kadaster, 100 jaar VNG en al gemakkelijk binnen. Hij kreeg pensioen per 1 juli 1921, maar overleed vier dagen voordat het inging. Een markante man. bijna 40 jaar succesvolle samenwerking. Toen de jonge Vereniging er niet in slaagde een geschikte di- recteur voor haar bureau te vinden, stelde Simons zichzelf D. HILLENIUS beschikbaar. Hij was al wel 68 jaar, maar blaakte nog van da- dendrang. Hij trad af als wethouder en zou tot 1918 een zeer dynamische en expansieve directeur van de Vereniging zijn. In die periode ging het Verificatiebureau van start, dat vele tien- Herplaatsing tekst historische kroniek van Dick Hillenius uit VNG Magazine 7, 18 februari 2000. Hillenius (1928-2007) was Haags tallen jaren de boeken van de gemeenten heeft gecontroleerd. journalist en hoofd voorlichting van de VNG van 1969 tot 1990. Ook ontstond de Gemeentelijke Credietbank, zijn troetelkind. Tot aan zijn dood bleef hij publicist. Zijn pioniersarbeid was sterk commercieel gericht. In iedere Meer van zijn verhalen uit ‘Het huis der gemeenten’ op de pagina’s 28, bestuursvergadering had hij weer een nieuw idee voor een op 41, 67, 70 en 76.

12_vng05.indd 2 2/24/2012 10:29:51 AM ...... 14 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld Oprichting monique westenbroek Leden van het eerste uur Op 28 februari 1912 werd de Vereeni- meester van Zaandam, wethouder J. ging van Nederlandsche Gemeenten Simons van ’s-Gravenhage, mr. A.F. opgericht tijdens een vergadering in de Baron van Lynden, burgemeester van raadszaal van het stadshuis aan de Utrecht en mr. E.P. van Lanschot, bur- Groenmarkt in ’s-Gravenhage. De gemeester van Breda. Elias, die het oorsprong van de VNG ligt in de On- burgemeesterschap combineerde met derlinge risicovereniging van Neder- een advocatenpraktijk, verzette het landsche Gemeenten, opgericht in leeuwendeel van het voorbereidende 1905. De elf gemeenten die daaraan werk. Zo ontwierp hij de statuten die deelnamen, hadden in 1910 al een in november 1910 naar alle gemeenten besparing van 36 procent bereikt op met meer dan tienduizend inwoners hun uitgaven voor de risicodekking werden toegezonden. tegen ongevallen van gemeenteambte- naren. Dat resultaat stimuleerde ook ’s-Gravenhage besloot met een krach- om andere zaken gezamenlijk aan te tig pleidooi (‘eendracht maakt macht’) pakken. van wethouder Simons om als enige grote gemeente mee te werken aan de Het bestuur van de Onderlinge risico- Vereeniging van Nederlandsche Ge- vereniging nodigde de vijftig grootste meenten. Deze gemeente zou ook gemeenten uit om op 28 mei 1910 gastheer zijn voor de oprichtingsverga- ’s middags in Amsterdam ‘te overleg- dering. Van de 82 aangeschreven ge- gen omtrent het stichten van een bond meenten met meer dan 10.000 inwo- tussen verschillende gemeentebestu- ners meldden zich 28 gemeenten als ren tot onderlinge samenwerking lid. Deze leden van het eerste uur zijn betreffende onderwerpen van staats- Amersfoort, Breda, Den Helder, Deven- rechtelijk en economisch belang’. ter, Dordrecht, Enschede, ’s-Gravenha- Zeventien gemeenten gaven gehoor ge, Groningen, Gouda, Haarlem, Har- aan deze oproep. lingen, Heerlen, Hengelo, Hilversum, Tijdens de bijeenkomst hield jhr. mr. Hoorn, Katwijk, Leeuwarden, Leiden, C.A. Elias een inleiding waarin hij Roermond, Schiedam, Sliedrecht, krachtig pleitte voor het oprichten van Veendam, Vlissingen, Winschoten, een organisatie met een bureau en een Winterswijk, Zaandam, Zutphen en bibliotheek onder leiding van een Zwolle. directeur. Dat was in Duitsland ook gebeurd, waar een paar jaar eerder de Het eerste begin van de VNG was Städtetag tot stand was gekomen. Zo’n moeilijk. De koninklijke goedkeuring bureau zou voor de Nederlandse ge- van de statuten had nogal wat voeten meenten gezamenlijk steenkolen kun- in de aarde. Pas op 1 maart 1913 begon nen inkopen. Afzonderlijk stonden de het bureau te functioneren met één gemeentelijke gasfabrieken immers ambtenaar en het duurde nog een machteloos tegenover de kolensyn- halfjaar voordat er een directeur in dicaten. dienst trad. Ondanks alle startproblemen is het de De vergadering in Amsterdam stelde VNG gelukt om in honderd jaar uit te een comité van voorbereiding in onder groeien tot een machtige lobbyorgani- voorzitterschap van mr. dr. I.A. van satie. En dat voor een vereniging die in Royen, burgemeester van Zwolle, en eerste instantie maar voor dertig jaar met de leden jhr. mr. C.A. Elias, burge- werd opgericht...... 15 vngMagazine 28 februari 2012

De raadszaal van het Haagse stadhuis aan de Groenmarkt, 28 februari 1912 Ingezonden mededeling

Nicis-directeur Hafkamp over honderd jaar VNG Steden nemen heft in eigen handen

Dat de VNG honderd jaar bestaat is een felicitatie waard, vindt Wim Hafk amp, weten- schappelijk directeur van Nicis. Er is immers in de afgelopen honderd jaar veel veranderd in bestuurlijk Nederland. En dat zet door: ‘Gemeenten gaan steeds meer zelf de regie voeren over processen van economische en maatschappelijke ontwikkeling.’

‘De VNG werd opgericht in 1912, nog voor de Eerste ‘ Steden nemen steeds meer het heft in eigen handen,’ zegt Wereldoorlog. Nederland was toen nog een koloniale Hafkamp. ‘Grote steden als Den Haag en Rotterdam, maar ook mogendheid, het interbestuurlijke speelveld was nog vrij bijvoorbeeld de vijf grote gemeenten van Brabant weten van leeg. Het was de tijd dat bestuurders nog echte stuurders elkaar dat ze zich niet in een isolement kunnen ontwikkelen. waren over mensen. Vrouwen hadden zelfs nog geen actief Dit soort regionale samenwerkingsverbanden bekijken zelf kiesrecht. De VNG is naar het model van die tijd opgezet, welke partners ingezet moeten worden om hun belangen als vereniging die de belangen van de gemeenten in Den te behartigen. Dat kan de VNG zijn, maar ook de landelijke Haag kon vertegenwoordigen. Dat model werkt nog steeds.’ politiek of Brussel.’ Wel ziet hij een paar belangrijke ontwikkelingen die de VNG moet aanzetten hun rol in het bestuurlijke krachtenveld te New Public Management vernieuwen. Hafkamp ziet de komende decennia ook de relatie tussen overheden en burgers doorgaan met veranderen. Hij ziet het Huis van Thorbecke onder druk ‘new public management niet als panacee, maar: ‘De overheid Overheden zijn niet meer zo keurig gerangschikt zoals ze wordt een dienstverlenende instantie waarbij de burger dat in de eerste helft van de negentiende eeuw waren, stelt zichzelf als klant beschouwd. En met de inzet van ict kan die de Nicis-directeur. ‘Het idee dat we topdown kunnen blijven dienstverlening nog vele malen beter worden.’ Gemeenten denken en besturen is aan het verdwijnen. Gemeenten zoeken gaan zich ook intensiever bezig houden met mensen. De Nicis- elkaar steeds meer op. Gemeentegrenzen zijn niet meer scherp directeur spreekt liever niet van ‘burgers’. ‘Bijvoorbeeld door ze afgebakend.’ Het huis van Thorbecke, dat we nu circa 160 jaar eerder in het proces van beleidsontwikkelingen te betrekken, kennen, zal volgens hem niet instorten, maar het komt wel bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte of de steeds meer onder druk te staan. ‘De regie over economische manier waarop de politie haar werk doet.’ en maatschappelijke ontwikkeling zal zich niet langer op een ‘Het is belangrijk de kennis en ervaringen rond dit ‘new landelijk, maar op een lager niveau gaan afspelen.’ public management’ te bundelen en verder te ontwikkelen. Dit speelt zich niet in bestuurlijke settings, maar op menselijk vlak af en vraagt om steeds nieuwe arrangementen,’ zegt Hafkamp. ‘Bij Nicis Institute zijn we daarom ieder keer weer op zoek naar mogelijkheden tot meerwaarde.’

Kenniscentrum De VNG steunt op twee pijlers: belangenbehartiging en kennisontwikkeling. De gezamenlijkheid van standpunten is in de afgelopen honderd jaar verminderd, stelt Hafkamp. Dat zet door, maar er blijven altijd dossiers waarop de VNG als belangenbehartiger kan optreden. Wat betreft kennisontwikkeling zijn er diverse kennispartijen bijgekomen. Ook Nicis Institute ontwikkelt zich verder. Het voormalig Kenniscentrum voor Grote Steden bestaat inmiddels al weer tien jaar en zal per 1 juli gaan fuseren met het Kennis en Expertisecentrum Stadsvernieuwing Rotterdam (KEI), het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (NIROV) en de Stuurgroep Experiment Volkshuisvesting (SEV). ‘Ook wij moeten steeds kijken naar onze doelgroep en de vraagstukken die er leven en daarop anticiperen,’ aldus Hafkamp.

16_vng05.indd 2 2/24/2012 10:30:27 AM Ingezonden mededeling ...... 17 vngMagazine 28 februari Oud-VNG’er inge crul 2012 Nicis-directeur Hafkamp over honderd jaar VNG Steden nemen heft in eigen handen

Dat de VNG honderd jaar bestaat is een felicitatie waard, vindt Wim Hafk amp, weten- Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar schappelijk directeur van Nicis. Er is immers in de afgelopen honderd jaar veel veranderd alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen in bestuurlijk Nederland. En dat zet door: ‘Gemeenten gaan steeds meer zelf de regie voeren zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op over processen van economische en maatschappelijke ontwikkeling.’ de toekomst van de vereniging. ‘De VNG werd opgericht in 1912, nog voor de Eerste ‘ Steden nemen steeds meer het heft in eigen handen,’ zegt Wereldoorlog. Nederland was toen nog een koloniale Hafkamp. ‘Grote steden als Den Haag en Rotterdam, maar ook mogendheid, het interbestuurlijke speelveld was nog vrij bijvoorbeeld de vijf grote gemeenten van Brabant weten van leeg. Het was de tijd dat bestuurders nog echte stuurders elkaar dat ze zich niet in een isolement kunnen ontwikkelen. Frank Kerckhaert (VNG-jaren 1990-2000) waren over mensen. Vrouwen hadden zelfs nog geen actief Dit soort regionale samenwerkingsverbanden bekijken zelf kiesrecht. De VNG is naar het model van die tijd opgezet, welke partners ingezet moeten worden om hun belangen als vereniging die de belangen van de gemeenten in Den te behartigen. Dat kan de VNG zijn, maar ook de landelijke Haag kon vertegenwoordigen. Dat model werkt nog steeds.’ politiek of Brussel.’ an de VNG heb ik twee dingen moet toch een stevig gemeentelijk De Woz-inkomsten zijn ongeveer Wel ziet hij een paar belangrijke ontwikkelingen die de VNG Ate danken. Een groot netwerk tegengeluid gehoord worden. gehalveerd en zelfs het stijgingsper- Frank Kerckhaert, en heel veel inhoudelijke kennis. Ik Nog een voorbeeld: de Wet werken centage voor het nog resterende deel is moet aanzetten hun rol in het bestuurlijke krachtenveld te New Public Management 61, CDA vernieuwen. Hafkamp ziet de komende decennia ook de relatie tussen kreeg zicht op gemeentelijk Neder- naar vermogen. Het is zo ontzettend wettelijk aan banden gelegd. Dat overheden en burgers doorgaan met veranderen. Hij ziet het land, op de inrichting van het open- nodig op dat gebied een sterk geluid getuigt van centraal wantrouwen in de Huis van Thorbecke onder druk ‘new public management niet als panacee, maar: ‘De overheid baar bestuur en de bestuurlijke ver- te laten horen. Bij die wet is het gelukt lokale democratie. Alsof gemeentera- 1982 – 1990 Overheden zijn niet meer zo keurig gerangschikt zoals ze wordt een dienstverlenende instantie waarbij de burger houdingen. Daar heb ik later als een gemeenschappelijk standpunt te den zelf daar niet op letten! Raadslid/wethouder in dat in de eerste helft van de negentiende eeuw waren, stelt zichzelf als klant beschouwd. En met de inzet van ict kan die burgemeester veel aan gehad. vinden maar de eendracht wordt wel Nederland heeft behoefte aan sterke Arnhem de Nicis-directeur. ‘Het idee dat we topdown kunnen blijven dienstverlening nog vele malen beter worden.’ Gemeenten In de periode dat ik raadslid en wet- steeds moeilijker. De G4, de G32…. gemeenten, die innoveren, die stimu- denken en besturen is aan het verdwijnen. Gemeenten zoeken gaan zich ook intensiever bezig houden met mensen. De Nicis- houder in Arnhem was, stond de VNG Het wordt op punten die er echt toe leren tot en reageren op maatschap- 1990 – 2000 elkaar steeds meer op. Gemeentegrenzen zijn niet meer scherp directeur spreekt liever niet van ‘burgers’. ‘Bijvoorbeeld door ze vrij ver van me af. Ik ging mee naar de doen, moeilijker samen op te trekken. pelijke veranderingen en mogelijkhe- Lid directieraad VNG afgebakend.’ Het huis van Thorbecke, dat we nu circa 160 jaar eerder in het proces van beleidsontwikkelingen te betrekken, jaarcongressen, maar verder hield ik Belangenstrijd tussen de leden was er den. Een zelfverzekerd lokaal bestuur, kennen, zal volgens hem niet instorten, maar het komt wel bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte of de me er niet zo veel mee bezig. Terwijl altijd al, maar de VNG had toch altijd dat zijn taken aankan, heeft ook voor 2000 – heden steeds meer onder druk te staan. ‘De regie over economische manier waarop de politie haar werk doet.’ ik me toch gelukkig mocht prijzen een totaaloverzicht van de pijnpunten. een redelijk deel eigen inkomsten Burgemeester van en maatschappelijke ontwikkeling zal zich niet langer op een ‘Het is belangrijk de kennis en ervaringen rond dit ‘new met een burgemeester – Job Drijber – We konden deals maken en we slaag- nodig. Niet de huidige zeven procent, Hengelo landelijk, maar op een lager niveau gaan afspelen.’ public management’ te bundelen en verder te ontwikkelen. Dit die voorzitter van de VNG was. den erin samen aan tafel te komen. Nu maar minstens het dubbele. Dán heb speelt zich niet in bestuurlijke settings, maar op menselijk vlak af zie ik groepjes uit verschillende ge- je geld voor bijzondere eigen taken, en vraagt om steeds nieuwe arrangementen,’ zegt Hafkamp. ‘Bij Anno 2012 vind ik dat er niet zo heel meenten bij ministeries op bezoek ben je zelfstandiger, sterker en zelfbe- Nicis Institute zijn we daarom ieder keer weer op zoek naar veel veranderd is in de relatie tussen gaan. Dat trekt het geheel uit elkaar. wuster. In plaats van lijdzaam af te mogelijkheden tot meerwaarde.’ raad en VNG. Er blijft afstand. Uitzon- De rijksambtenaren vinden dat han- wachten waar Den Haag nou weer deringen daargelaten, zoals bij het dig natuurlijk. Dan kunnen ze altijd mee komt en daarop dan te reageren. Kenniscentrum Bestuursakkoord. Toen werd de VNG zeggen: we hebben toch met de ge- De VNG steunt op twee pijlers: belangenbehartiging en zichtbaar, kwamen er discussies in de meenten gesproken. Helaas, de VNG Over 25 jaar…. kennisontwikkeling. De gezamenlijkheid van standpunten raden. Maar daarna was het klaar, kan daar ook weinig aan doen. … telt de VNG 150 leden – álle ge- is in de afgelopen honderd jaar verminderd, stelt Hafkamp. werd de VNG weer vooral de dienst- We moeten de ministeries, landelijke meenten plus vijf landsdelen. Samen Dat zet door, maar er blijven altijd dossiers waarop de verlener en voor veel raadsleden een politici en belangengroepen doordrin- maken we één vuist, dát blijft, maar VNG als belangenbehartiger kan optreden. Wat betreft club voor de ‘B en W’s’. Die zitten dan gen van de grote waarde van een vol- dan wel met gemeenten op een wat kennisontwikkeling zijn er diverse kennispartijen bijgekomen. ook in de commissies van de VNG. waardige lokale autonomie. Met het- grotere schaal. De landsdelen hebben Ook Nicis Institute ontwikkelt zich verder. Het voormalig Jammer dat er daar minder van zijn. Er zelfde gemak wordt nu op het ene een gesloten huishouding, doen kern- Kenniscentrum voor Grote Steden bestaat inmiddels al is meer informatieoverdracht via in- beleidsterrein gecentraliseerd en op taken bijvoorbeeld op het gebied van weer tien jaar en zal per 1 juli gaan fuseren met het Kennis ternet, maar er komen minder wet- het andere gedecentraliseerd. Dat ruimte, regionale economie en mobi- en Expertisecentrum Stadsvernieuwing Rotterdam (KEI), houders ín het VNG-gebouw. het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en gebeurt vanuit financiële motieven; de liteit. Een afgebakend geheel. Volkshuisvesting (NIROV) en de Stuurgroep Experiment Als burgemeester zie ik de VNG als zorg voor het toekomstgericht en De gemeente is en blijft de basis. Er Volkshuisvesting (SEV). ‘Ook wij moeten steeds kijken naar een nog altijd broodnodige vereni- evenwichtig functioneren van onze zijn geen deelraden, de raad is beslis- onze doelgroep en de vraagstukken die er leven en daarop ging. Alleen al voor de lobby. Kijk gedecentraliseerde eenheidsstaat komt ser. Daarmee stáát de autonomie van anticiperen,’ aldus Hafkamp. bijvoorbeeld naar de gang van zaken veel te weinig aan bod. het lokale bestuur. Brussel is dan na- rondom de ID-kaarten. De manier Een behoorlijk eigen belastinggebied tuurlijk ook steeds sterker geworden waarop de financiële gevolgen op is enorm belangrijk. Onze belasting- – over nog eens 25 jaar hebben we het gemeenten worden afgewenteld, daar inkomsten zitten op een dieptepunt. Rijk niet eens meer nodig.

16_vng05.indd 2 2/24/2012 10:30:27 AM Ingezonden mededeling Ingezonden mededeling

Over 97 jaar...... zullen ook wij er nog zijn

De kwaliteit van de dienstverlening van gemeenten aan hun burgers en

ondernemers verbeteren was 3 jaar geleden voor de VNG de reden om KING op

“Naar aanleiding van een presentatie van KING hebben te richten. Met als uitgangspunt de leef- en werkwereld van gemeenten. We wij besloten nog geen cloud toepassingen te gebruiken als basis voor kantoorautomatisering. Cloud computing levert aanzienlijke voordelen op, maar we kunnen geen risico’s nemen.” werken er sindsdien, samen met gemeenten, hard aan om de lat hoger te Cor Top, informatiearchitect van gemeente Groningen

leggen. Op vele deelterreinen hebben onze experts met hun visies een

“Deelname aan Waarstaatjegemeente.nl heeft gezorgd voor aandacht voor kwaliteit binnen de or ganisatie. Zo zijn de bijdrage geleverd aan nog meer effi ciency. Verder zijn we in staat geweest openingsuren verruimd van 27 naar 41. Het heeft geleid tot een hogere waardering en ook tevreden medewerkers.” Willem van den Berg, gemeentesecretaris van Heemstede structurele samenwerkingsverbanden tot stand te laten brengen. Ook voeren “De KING-certifi cering zorgt voor een duidelijk overzicht van het aanbod aan verdiepende benchmarks, waarmee gemeenten van we, in opdracht van de VNG, meerjarige programma’s en projecten uit. en met elkaar kunnen leren. Kortom, KING staat voor ons klaar om onze burgers maximaal van dienst te kunnen zijn.” Jan Kerkhof, gemeentesecretaris van Nunspeet Daarnaast bewegen we voortdurend mee met actuele thema’s. Met de

“Expertise is voorwaarde voor kwaliteit(sbehoud). verkregen inzichten kunnen we onze dienstverlening nog beter afstemmen KING is daarbij een goede facilitator!” Jan de Ruiter, burgemeester van Zevenaar “KING wordt regelmatig om advies gevraagd over het Landelijk Register Kinderopvang, onder meer bij doorvoeren van mutaties. De adviezen van KING worden goed gebruikt.” op de wensen en behoeften van gemeenten. Door resultaten en ervaringen van Mijke Withagen, beleidsmedewerker GGD van gemeente Rotterdam

alle inspanningen met elkaar te delen, kunnen alle gemeenten “De regiocoaches van KING voor het Register Kinderopvang zijn altijd bereikbaar en ontzettend waardevol. Wij zijn nog profi teren van oplossingen die elders werken. Hebben we samen het steeds erg blij met zo’n vraagbaak.” “Het is goed dat KING het Bewijs van Goede Dienst per 1 januari 2012 Karin Peters, medewerker Handhaving Kinderopvang heeft overgenomen en dat het instrument doorontwikkeld wordt. Het van gemeente Helmond is nuttig om te kijken hoe het staat met de dienstverlening van de maximale al bereikt? Geef ons nog even. We zijn er nog maar net, maar wel gemeente richting ondernemers. Dat werkt verfrissend.” René Verhulst, burgemeester van Goes aardig op weg.

“Ik ben blij met het onderzoek Bewijs van Goede Diensten door KING. Niet zozeer vanwege de uitkomst. Veel belangrijker is wat we ermee gaan doen. Hoe kunnen we ondernemers beter van dienst zijn? En daar leggen wij de lat hoog.” Richard de Boer, burgemeester van gemeente Simpelveld KING. Leg(t) de lat hoger

18-19_vng05.indd 2-3 2/24/2012 10:31:26 AM Ingezonden mededeling Ingezonden mededeling

Over 97 jaar...... zullen ook wij er nog zijn

De kwaliteit van de dienstverlening van gemeenten aan hun burgers en ondernemers verbeteren was 3 jaar geleden voor de VNG de reden om KING op

“Naar aanleiding van een presentatie van KING hebben te richten. Met als uitgangspunt de leef- en werkwereld van gemeenten. We wij besloten nog geen cloud toepassingen te gebruiken als basis voor kantoorautomatisering. Cloud computing levert aanzienlijke voordelen op, maar we kunnen geen risico’s nemen.” werken er sindsdien, samen met gemeenten, hard aan om de lat hoger te Cor Top, informatiearchitect van gemeente Groningen leggen. Op vele deelterreinen hebben onze experts met hun visies een

“Deelname aan Waarstaatjegemeente.nl heeft gezorgd voor aandacht voor kwaliteit binnen de or ganisatie. Zo zijn de bijdrage geleverd aan nog meer effi ciency. Verder zijn we in staat geweest openingsuren verruimd van 27 naar 41. Het heeft geleid tot een hogere waardering en ook tevreden medewerkers.” Willem van den Berg, gemeentesecretaris van Heemstede structurele samenwerkingsverbanden tot stand te laten brengen. Ook voeren “De KING-certifi cering zorgt voor een duidelijk overzicht van het aanbod aan verdiepende benchmarks, waarmee gemeenten van we, in opdracht van de VNG, meerjarige programma’s en projecten uit. en met elkaar kunnen leren. Kortom, KING staat voor ons klaar om onze burgers maximaal van dienst te kunnen zijn.” Jan Kerkhof, gemeentesecretaris van Nunspeet Daarnaast bewegen we voortdurend mee met actuele thema’s. Met de

“Expertise is voorwaarde voor kwaliteit(sbehoud). verkregen inzichten kunnen we onze dienstverlening nog beter afstemmen KING is daarbij een goede facilitator!” Jan de Ruiter, burgemeester van Zevenaar “KING wordt regelmatig om advies gevraagd over het Landelijk Register Kinderopvang, onder meer bij doorvoeren van mutaties. De adviezen van KING worden goed gebruikt.” op de wensen en behoeften van gemeenten. Door resultaten en ervaringen van Mijke Withagen, beleidsmedewerker GGD van gemeente Rotterdam alle inspanningen met elkaar te delen, kunnen alle gemeenten “De regiocoaches van KING voor het Register Kinderopvang zijn altijd bereikbaar en ontzettend waardevol. Wij zijn nog profi teren van oplossingen die elders werken. Hebben we samen het steeds erg blij met zo’n vraagbaak.” “Het is goed dat KING het Bewijs van Goede Dienst per 1 januari 2012 Karin Peters, medewerker Handhaving Kinderopvang heeft overgenomen en dat het instrument doorontwikkeld wordt. Het van gemeente Helmond is nuttig om te kijken hoe het staat met de dienstverlening van de maximale al bereikt? Geef ons nog even. We zijn er nog maar net, maar wel gemeente richting ondernemers. Dat werkt verfrissend.” René Verhulst, burgemeester van Goes aardig op weg.

“Ik ben blij met het onderzoek Bewijs van Goede Diensten door KING. Niet zozeer vanwege de uitkomst. Veel belangrijker is wat we ermee gaan doen. Hoe kunnen we ondernemers beter van dienst zijn? En daar leggen wij de lat hoog.” Richard de Boer, burgemeester van gemeente Simpelveld KING. Leg(t) de lat hoger

18-19_vng05.indd 2-3 2/24/2012 10:31:26 AM ...... 20 vngMagazine 28 februari 2012 De achterban marten muskee

Van dorp tot stad: ‘VNG is dé belangenbehartiger’

De gedifferentieerde achterban van de VNG is het over één ding zeker eens: zonder de VNG hadden de gemeenten nooit gestaan waar ze nu staan. De VNG geldt als dé lokale belangenbehartiger in Den Haag. Er zijn echter bepaalde typen gemeenten die soms hun eigenbelang willen benadrukken. Eén van de redenen waarom de G4, de G32, de P10 (de tien grootste plattelandsgemeenten), het Platform Middelgrote Gemeenten (PMG) en, als vreemde eend in de bijt, de Lande- lijke Vereniging voor Kleine Kernen (LVKK), zijn opgericht. Geen koepels tégen, maar samen met en soms zonder de VNG.

P10: ‘We moeten niet allemaal aparte briefjes onder de minister schuiven’

Henk Aalderink, voorzitter van de P10 voor de VNG die net voor de Eerste We- De P10 adviseren de VNG. Bij de lobby of (de tien grootste plattelandsgemeenten) reldoorlog is opgericht om het eens in het maken van verordeningen kan het en burgemeester van Bronckhorst, perspectief te zetten. De oprichters hadden handig zijn om informatie uit het achter- noemt het jubileum van de VNG een een goede kijk op wat ging gebeuren.’ land te krijgen. Daaruit ontstaan mooie fantastische mijlpaal in ons democra- dingen en dan kan de VNG de uitvoerings- tisch bestel. Met nu nog maar 415 ge- Evenwicht regels en prestatieafspraken net iets anders meenten is de positie van de VNG alleen De plattelandsgemeenten hebben de P10 opschrijven. De P10 noemen zich geen maar belangrijker geworden. niet opgericht uit onvrede over de VNG. actiegroep binnen de VNG, wel vragen zij Rond 2007 kreeg het Rijk veel aandacht specifieke elementen mee te nemen in de e centrale overheid decentraliseert, voor de stad, er werden vele miljoenen onderhandelingen. ‘Het is goed dat de Dde gemeente staat als overheid het voor de Vogelaarwijken uitgetrokken en VNG er is, we moeten niet allemaal aparte dichtst bij de burger en pakt de proble- het kabinet ging honderd dagen op pad. briefjes onder de minister schuiven’, aldus men als beste bij de kop. ‘Alle felicitaties Aalderink vroeg zich af wanneer er nu eens Aalderink. ‘De VNG doet het goed. Ze een foto in de krant zou staan van een heeft net een strategische heidag gehou- minister met een biggetje op schoot. den, waarin werd gekeken naar een nieuwe Aalderink: ‘Wij pleiten voor evenwicht tus- aanpak en opzet in een veranderende we- sen stad en platteland. Dat wil niet zeggen reld. Eén van de onderdelen van de nieuwe dat we ook vijfhonderd miljoen euro wil- aanpak is om meer gebruik te maken van len, maar wel voldoende politieke aan- de expertise van buiten. Dat spreekt de P10 dacht voor het platteland. Dit voorjaar aan. Wij brengen kennis in bij de VNG en Aalderink: ‘Wij vieren de P10 hun vierde verjaardag. Mede hoeven zelf geen ambtenaren in Den Haag pleiten voor even- dankzij de VNG hebben we op fantasti- te zetten.’ wicht tussen stad sche wijze kans gezien het platteland op de De P10-voorzitter ziet voor de VNG nog en platteland’ kaart te zetten.’ wel honderd jaar weggelegd. Het beleid (foto: gemeente De P10 praten mee over de krimpproble- wordt dichter bij de burger uitgevoerd en Bronckhorst) matiek en de decentralisatie. De aangeslo- gemeenten krijgen steeds meer taken. ten gemeenten leren veel van elkaar en de ‘Den Haag moet zich niet langer afvragen kennis en ervaring worden gebruikt voor of gemeenten het wel kunnen. Durf te het hele platteland. De P10 zijn er voor alle decentraliseren en leg daarbij niet meteen plattelandsgemeenten. ‘Wij zijn geen club weer beperkende maatregelen op. De VNG naast de VNG, maar samen met de VNG. is goed op weg en dankzij de strategische De VNG heeft ons goed geholpen, niet discussies klaar voor de komende periode. alleen in de belangenbehartiging, maar Probeer maar eens 415 gemeenten tevre- ook in betrokkenheid. Ze weet de belan- den te stellen, dat is een crime. Door nog gen van alle gemeenten zodanig bij elkaar beter gebruik te maken van de kennis bij te brengen dat dossiers goed worden opge- gemeenten, zit de VNG voor de komende pakt in uitwerking en commentaar.’ jaren weer in het juiste maatpak.’ ...... 21 vngMagazine 28 februari 2012 G32: ‘Als de VNG er nog niet was, had ze opgericht moeten worden’

Hubert Bruls, voorzitter van de G32 en burgemeester van Venlo, vindt de viering van een honderdjarig bestaan altijd mooi, zeker voor een vereniging waarbij het niet vanzelfsprekend is om zo’n peri- ode vol te maken. De oprichters hadden dit misschien nooit gedacht. ‘De VNG wordt algemeen gezien als dé vertegen- woordiger van de gemeenten en is dat Bruls: ‘Ik ben er voor ook. Die lange periode van bestaan kan om centrumgemeenten ook een inspiratiebron zijn voor de ko- extra taken te geven’ mende jaren. De gemeentelijke wereld is (foto: gemeente Venlo) fors veranderd, kijkend naar de fusies en het takenpakket.’

ruls heeft de VNG de laatste jaren Bdoor zijn werkzaamheden voor de G32 beter leren kennen. Hij toont zijn respect voor de professionele kwaliteit van de vereniging en up-to-date kennis in het Haagse. Bruls heeft bewondering voor de manier waarop de vereniging functioneert. eigen geluid laten horen. ‘De Tweede dus hebben de G32 er een eigen standpunt ‘Het is niet gemakkelijk om voor 415 ge- Kamer wil die stem ook graag horen, dat over ingenomen.’ meenten het woord te voeren, de VNG weet ik uit eigen ervaring. Het parlement doet dat goed. Tussen de grote stad Am- hoort in bepaalde gevallen liever de stem Samenwerking sterdam en kleine gemeente Rozendaal zit van een wethouder van de stad dan van Een toekomstbestendige VNG zou volgens een wereld van verschil. Als de VNG er nog een beleidsmedewerker van de VNG.’ Bruls vanuit de grondhouding nog wat niet was, had ze opgericht moeten wor- De G32 werken vaak samen met de VNG. beter kunnen kiezen voor samenwerking. den.’ Op sommige dossiers roeren ze zich niet Baken de taken af voor wie wanneer in de De G32-voorzitter vraagt zich wel af of de omdat ze op de VNG-lijn zitten. Soms zijn lead is. Veel G32-leden zitten wel in VNG- VNG niet iets te groot is. De G32 kennen de G32 wat prominenter in de lead, maar ze commissies, maar die komen volgens een kleiner verband en zijn daardoor mis- houden dan wel afstemming met de VNG. bepaalde parameters tot stand, niet vanuit schien iets slagvaardiger. ‘VNG en G32 Bruls is van mening dat de G32 en VNG de G32. Daar zou de VNG nog eens naar kunnen veel voor elkaar betekenen en elkaar beslist niet voor de voeten lopen. kunnen kijken. ‘Dat remt mij overigens elkaar versterken. De VNG is goed inge- Het is van belang samen als gemeenten niet af om goede contacten te onderhou- voerd in de Haagse processen. Niet alle sterk te staan naar de rijksoverheid. Die den en in elkaar te investeren’, sluit Bruls gemeenten kunnen op alle beleidsterrei- heeft soms een wat neerbuigende houding af. ‘Als ik een parallel trek naar de vakbe- nen intensieve contacten met Den Haag tegenover de decentrale overheden. Erken weging: daar dreigt versplintering. Dat onderhouden. Het algemeen belang van dat gemeenten verschillend zijn. gebeurt bij de VNG niet. De organisatie is gemeenten is goed belegd bij de VNG. nog net zo veerkrachtig als bij de oprich- Maar steden hebben de behoefte om sa- Extra taken ting toen er behoefte aan een koepelorga- men op te trekken rond bepaalde thema’s.’ Bruls: ‘Ik ben er voor om centrumgemeen- nisatie was. Het is de club die namens alle ten extra taken te geven. Dat vond de VNG gemeenten een krachtig geluid laat horen Vuist moeilijk. Ik heb het beslist niet over A- en en een goed netwerk biedt, zowel lokaal Bruls ziet dat niet als concurrentie van de B-gemeenten, maar ik ben wel een over- als regionaal als via het jaarcongres. Ik raad VNG. Omdat de G32 een kleiner netwerk tuigd regionalist. Om taken goed uit te alle bestuurders aan in de VNG te investe- vertegenwoordigen van gelijkgestemden, oefenen is een bepaalde gemeentegrootte ren. De VNG zoekt de leden op, maar wij kunnen zij sneller een vuist maken. De nodig. Zoek het dus in functiedifferenti- als leden maken en verlevendigen de G32 willen vanuit de stedelijkheid een atie. De VNG was het daar niet mee eens, VNG.’ SVn feliciteert de VNG met haar 100-jarig bestaan!

SVn is een onafhankelijke fi nancieel Deze leningen dragen bij aan de kwaliteit partner van meer dan 300 gemeenten, en de betaalbaarheid van bouwen en andere overheden en marktpartijen op wonen. Voorbeelden zijn de Starterslening, het terrein van wonen, wijken en stedelijke de Duurzaamheidslening (voor energie- vernieuwing. Namens onze partners besparende maatregelen) en leningen voor beheren wij fondsen waaruit laagrentende particuliere woningverbetering, funderings- leningen worden verstrekt. herstel en groot onderhoud voor VvE’s.

Meer weten? SVn Wilt u meer informatie over onze leningen en Postbus 15 3870 DA Hoevelaken wat SVn voor uw gemeente kan betekenen? T (033) 253 94 01 Neem contact op met SVn of bezoek onze F (033) 253 94 24 E [email protected] website: www.svn.nl I www.svn.nl

22_vng05.indd 2 2/24/2012 10:32:31 AM ...... 23 vngMagazine 28 februari De achterban 2012 PMG: ‘VNG is als verbindende schakel tussen gemeenten van eminent belang’

‘Het jubileum is absoluut een felicitatie taken die op gemeenten afkomen, vinden waard. De VNG heeft veel grote, goede wij het een goed moment om tot herver- dingen gedaan. Ze is een groot kennisin- deling over te gaan.’ stituut, dienstverlener en belangenbe- hartiger naar andere overheden. De VNG Eigenstandig standpunt is als verbindende schakel tussen ge- Een maatstaf om bij het PMG aan te slui- meenten van eminent belang. Ondanks ten is dat de gemeente in de omgeving een de pluriformiteit van gemeenten, weet centrumfunctie vervult. Dat heeft met de de VNG ons te faciliteren en met één geografische ligging te maken en niet met mond te spreken.’ Dat zegt Koos Janssen, de grootte. Het gaat om gemeenten met voorzitter van het Platform Middelgrote scholen en andere voorzieningen die meer Gemeenten (PMG) en burgemeester van doen dan alleen voor de eigen inwoners. Zeist. Ook hebben sommige middelgrote ge- meenten dezelfde problemen als de grote et PMG bestaat nu tien jaar en stad met criminaliteit of woningbouw. Als Hvormt een stille, maar aanwezige voorbeeld noemt Janssen de 22 gemeenten kracht. Het platform zoekt minder de die participeren in de aanpak van de Ma- publiciteit dan de andere vertegenwoordi- rokkaans-Nederlandse risicojongeren. gers. Dat heeft met het karakter van de ‘Het PMG lift vaak mee met de VNG, maar groep te maken. Een heterogeen gezel- neemt soms een eigenstandig standpunt schap van leden qua inwonertal: van tach- in. Het Gemeentefonds houdt bijvoor- tigduizend tot dertigduizend. De club beeld rekening met het feit of een gemeen- deelt informatie en is een vaste gespreks- te een centrumfunctie vervult. Het PMG SVn feliciteert de VNG met partner bij diverse departementen. kijkt of haar leden daarbij recht wordt Janssen: ‘Het lokaal bestuur is geen Janssen: ‘Als het nodig is bundelt het plat- gedaan. De tijd van het grotestedenbeleid eenheidsworst’ form de krachten. Denk daarbij aan de is echt voorbij. Ondersteuning hoort niet (foto: gemeente Zeist) herverdeling van het Gemeentefonds of langer alleen naar de grote steden te gaan. haar 100-jarig bestaan! aan het Regeerakkoord en het Bestuurs­ Dat maakt het beeld van gemeenten veel akkoord. Soms werkt het PMG via de gedifferentieerder.’ VNG, soms benadert het rechtstreeks een minister, maar altijd in overleg met de Het PMG zit in nagenoeg alle commissies vereniging zich over een strategische VNG. Het platform noemt zich geen pro- van de VNG en heeft daar een vaste con- oriëntatie waaronder de verdere verbete- SVn is een onafhankelijke fi nancieel Deze leningen dragen bij aan de kwaliteit testbeweging binnen de VNG – dat is de tactpersoon. Er is dus ruimte voor lobby’s ring van de kwaliteit van dienstverlening. partner van meer dan 300 gemeenten, en de betaalbaarheid van bouwen en grote dienstverlener. Er zijn momenten en slimmigheden. Het platform speelt een Dat gaat de goede kant op en er is ook dat het platform een eigen geluid willen eigen rol en biedt kennis aan de VNG. Aan aandacht voor differentiatie van taken in andere overheden en marktpartijen op wonen. Voorbeelden zijn de Starterslening, laten horen.’ typische gemeenteonderwerpen geeft het gemeenteland. het terrein van wonen, wijken en stedelijke de Duurzaamheidslening (voor energie- platform een specifieke inkleuring waarbij Herziening geen tegenkracht wordt gevormd. Janssen: Janssen: ‘Wat dat betreft is de VNG tot vernieuwing. Namens onze partners besparende maatregelen) en leningen voor Het klopt volgens Janssen dat de belangen ‘We voelen ons een gewenste gast bij de inkeer gekomen. Het lokaal bestuur is beheren wij fondsen waaruit laagrentende particuliere woningverbetering, funderings- van het PMG soms die van de G32 of van VNG. Het gaat er om als VNG het belang geen eenheidsworst, dat is een wezensken- P10 raken. Om aan te geven dat het plat- in Den Haag binnen te halen. Daarbij heb merk van gemeenten. Zie de pluriformiteit leningen worden verstrekt. herstel en groot onderhoud voor VvE’s. form toch een eigen positie heeft, noemt je niets aan een verdeeld huis. De VNG is van gemeenten als kracht niet als ziekte, hij de herverdeling van het Gemeente- de belangenbehartiger en die doet dat dan kunnen we ver komen. De ene ge- fonds. Dat mocht van het PMG wat sneller, goed.’ meente kan díé taken uitvoeren, de andere maar heeft door de G32 vertraging opgelo- weer andere, dat is afhankelijk van de Meer weten? SVn pen. ‘Het stelsel is aan herziening toe en Lange toekomst kracht van het gebied. Beredeneer dat Wilt u meer informatie over onze leningen en Postbus 15 3870 DA Hoevelaken bij een andere herverdeling zijn de mid- Elke tijd heeft zijn eigen grillen, maar gegeven niet vanuit een juridische context, wat SVn voor uw gemeente kan betekenen? T (033) 253 94 01 delgrote gemeenten verhoudingsgewijs Janssen ziet nog een lange toekomst voor maar vanuit de kracht van gemeenten en beter af’, zegt Janssen. ‘Met al de extra de VNG weggelegd. Momenteel buigt de de samenleving.’ Neem contact op met SVn of bezoek onze F (033) 253 94 24 E [email protected] website: www.svn.nl I www.svn.nl

22_vng05.indd 2 2/24/2012 10:32:31 AM Gemeente Den Haag

5-6 JUNI 2012 DEN HAAG FELICITEERT VNG100 JAAR IN DEN HAAG Foto: oprichtingsvergadering op 28 februari 1912 Foto: oprichtingsvergadering

Het is exact 100 jaar geleden dat de VNG in Den Haag werd opgericht. Een eeuw samen- werkende gemeenten. Een feestelijk moment.

Over 100 dagen viert de VNG haar jubileum samen met u in Den Haag, waar het allemaal begon. Op 5 en 6 juni a.s. bent u dan ook van harte welkom op het jubileumcongres van de VNG in de internationale stad van vrede en recht. De Koninklijke residentie. De zetel van de Nederlandse regering.

Kom in juni 2012 naar Den Haag voor het jubileumcongres van de VNG.

www.denhaag.nl

24_vng05.indd 2 2/24/2012 10:33:10 AM Gemeente Den Haag ...... 25 vngMagazine 28 februari De achterban 2012 G4: ‘Bestuurlijke organisatie van ons 5-6 JUNI 2012 land bepaalt de toekomst van de VNG’

Burgemeester Jozias van Aartsen van Den de gemeente zelf, door de G4, via de Me- DEN HAAG Haag is momenteel voorzitter van de G4. tropoolregio of via de VNG wordt aange- Het is ‘zijn’ stad waar de VNG al honderd kaart.’ jaar zetelt. Absoluut een heugelijk feit. FELICITEERT Den Haag is er trots op gaststad te zijn Complementair van de VNG en van het lustrumcongres. Recent heeft Van Aartsen met de voorzitter Van Aartsen noemt de gemeenten de van de VNG afspraken gemaakt welke eerste overheid. ‘Het is belangrijk dat de dossiers zij gezamenlijk oppakken en VNG100 JAAR belangen van die eerste overheid ook welke niet. Een mooi voorbeeld van sa- gezamenlijk worden verdedigd. Dat is menwerking is de reactie op de Wet HOF, waar de VNG voor staat.’ over de houdbaarheid van de overheidsfi- IN nanciën. Deze wet heeft consequenties p de vraag waarom de G4 dan zijn voor alle gemeenten, maar vooral ook voor Oopgericht als de VNG voor de be- de G4. ‘Wij hebben afgesproken dat de G4 langen van gemeenten staat, antwoordt hun specifieke kennis en ervaring inbren- DEN HAAG Van Aartsen dat de G4 dé economische gen, om vervolgens samen met de VNG te motor van ons land zijn. Ze hebben bekijken hoe we het best kunnen opereren gezamenlijke belangen en ze hebben te naar het Rijk.’ Van Aartsen noemt de rela- maken met vergelijkbare problematiek. tie tussen de G4 en de VNG dan ook com- ‘Daar­om zoeken we elkaar op. Bijvoor- plementair. beeld met Prinsjesdag, dan kijken we met onze colleges gezamenlijk naar de troon- Het is volgens Van Aartsen beslist niet zo rede. Er zijn belangen die het best via dat de G4 alleen oog hebben voor de eigen de G4 verdedigd kunnen worden en er belangen. Via de Metropoolregio Rotter- Van Aartsen: zijn lobby’s die je beter via de VNG dam-Den Haag werken de grote steden Relatie G4 en VNG complementair Foto: oprichtingsvergadering op 28 februari 1912 Foto: oprichtingsvergadering kunt voeren. Het een sluit het ander ook samen met ‘landbouwgemeenten’ als (foto: Corbino) niet uit.’ Westland, Lansingerland en Midden- Delfland. Het is dus niet zwart-wit. ‘We Het is exact 100 jaar geleden dat de VNG in Deelbelangen werken samen via de G4 als dat goed Den Haag werd opgericht. Een eeuw samen- De G4 profileren zich op bepaalde deelbe- werkt, we werken samen in de Metropool- werkende gemeenten. Een feestelijk moment. langen. Zo zijn ze een onderzoek gestart regio omdat dit van groot belang is voor de rapport De eerste overheid. Daarin wordt naar alternatieven voor de viering van oud economische trekkracht van de regio Rot- uitgebreid ingegaan op de zogeheten Over 100 dagen viert de VNG haar jubileum en nieuw. Op G4-niveau kunnen de leden terdam-Den Haag en we werken samen via taakdifferentiatie. ‘De bestuurlijke organi- samen met u in Den Haag, waar het allemaal snel schakelen en vinden ze elkaar gemak- de VNG op die dossiers die het best met de satie van ons land zal de toekomst van de begon. Op 5 en 6 juni a.s. bent u dan ook van kelijk. De werkzaamheden in het stadhuis VNG behartigd kunnen worden.’ VNG bepalen. En dat geldt ook voor Am- van Den Haag lijken veel op die in Rotter- Eenheid maakt macht, maar Van Aartsen sterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht harte welkom op het jubileumcongres van de dam, Utrecht of Amsterdam, waardoor de ziet het niet als een probleem om via deel- in G4-verband. Iedereen die me kent, weet VNG in de internationale stad van vrede en recht. bestuurders en ook de ambtenaren elkaar groepen deelbelangen voor het voetlicht te hoe broodnodig ik het vind dat er op het De Koninklijke residentie. De zetel van de goed aanvoelen. De G4-voorzitter noemt brengen. ‘Je moet doen wat het best werkt vlak van de bestuurlijke inrichting van Nederlandse regering. als voorbeeld de discussie over het open- en het is voor niemand verstandig om je te Nederland eindelijk een keer knopen baar vervoer in de grote steden. Ook dat laten ringeloren.’ worden doorgehakt.’ Kom in juni 2012 naar Den Haag voor het wordt aangepakt op G4-niveau. ‘Zoals jubileumcongres van de VNG. gezegd, sommige zaken lenen zich ervoor Eerste overheid om via de VNG aangevlogen te worden, De voorzitter van de G4 vindt het essen­ andere lenen zich ervoor om door de G4 tieel dat de gemeente als eerste overheid aangepakt te worden. Het komt erop neer ook de bevoegdheden en de financiële dat we steeds naar de inhoud van de zaak middelen heeft om die taak waar te kun- kijken en vervolgens bepalen of iets door nen maken. Hij verwijst nog eens naar het www.denhaag.nl

24_vng05.indd 2 2/24/2012 10:33:10 AM Samen bouwen aan het openbaar bestuur organisatie beleid & beheer geld & kwaliteit

Cyber Adviseurs voor buitenruimte maakt zichtbaar hoe uw organisatie ervoor staat en ondersteunt met 1+1=3 glasheldere instrumenten. Benieuwd hoe? Bel (0172) 63 17 20 of kijk op www.cyber-adviseurs.nl

Cyber feliciteert de 100-jarige VNG!

Kijk op www.cs-vng.nl s a m e n voor congressen die u niet wilt missen Bestuursacademie Nederland & Fontys Bestuursacademie Training Van Projectmanagement 1 naar Procesregie (2 dagen) 7 en 21 maart Amersfoort

Prachtig presenteren 2 v e r d e r ! 13 maart in Eindhoven

Timemanagement voor ambtenaren 3 De Bestuursacademie Nederland en Fontys Bestuursacademie gaan 15 maart Roermond

samen verder. Als grootste opleiders voor gemeenten, provincies en Social media: Strategische inzet 4 in gemeentelijke communicatie waterschappen bundelen we onze kennis en kunde om u nog beter 20 maart Zwolle van dienst te kunnen zijn. En het blijft niet alleen bij een bundeling Symposium Externe Veiligheid van ónze krachten. Sinds vorig jaar maakt de Bestuursacademie 5 voor ontwikkelaars en ontwerpers 22 maart Den Haag Nederland deel uit van de Schouten & Nelissen Groep. Actualiteitencolleges Daardoor hebben we ook de beschikking over jarenlange kennis en 6 Algemene wet bestuursrecht ervaring in het trainen van soft-skills. Heel soms, is 1 + 1 echt 3! 10 april Utrecht, 17 april Assen, 24 april Eindhoven

Conny van Niekerk programmamanager

26_vng05.indd 2 2/24/2012 10:34:46 AM ...... 27 vngMagazine 28 februari De achterban 2012

Samen bouwen aan het openbaar bestuur organisatie beleid & beheer geld & kwaliteit LVKK: ‘Als je dan toch één geluid laat klinken, ben je goed onderweg’

‘Als ik kijk naar honderd jaar VNG, dan zie ik dat vanaf de totstandkoming van gemeenten in de Gemeentewet van 1851 tot nu hun positie in het staatsbestel volledig is gekanteld. In het Huis van Thorbecke vormden de gemeenten de derde laag. Nu zijn gemeenten de eerste Verheijen: ‘Op het platte- Cyber Adviseurs voor buitenruimte overheid mede dankzij de VNG die de land wonen zes miljoen belangen bundelde.’ Aan het woord is inwoners, grofweg een- maakt zichtbaar hoe uw organisatie derde van het totaal. Ik zie ervoor staat en ondersteunt met Hans Verheijen, voorzitter van de Lande- dat niet terug in de VNG’ 1+1=3 glasheldere instrumenten. lijke Vereniging van Kleine Kernen (foto: Mill en St. Hubert) (LVKK) en burgemeester van Mill en Sint Benieuwd hoe? Bel (0172) 63 17 20 Hubert. of kijk op www.cyber-adviseurs.nl erheijen ziet de VNG als krachtig Vlobbyinstrument voor gemeenten Cyber feliciteert de 100-jarige VNG! en dat is al een pluim waard. ‘De’ gemeen- te bestaat niet, er zijn plattelandsgemeen- ten, centrumgemeenten en grote steden met uiteenlopende belangen en diverse problemen. ‘Als je dan toch één geluid laat Kijk op www.cs-vng.nl klinken, ben je goed onderweg. Dat zorgt voor congressen die u niet wilt missen tegelijk voor een afbreukrisico. Het is de s a m e n kunst ieder lid te blijven vertegenwoordi- Essentieel verschil tussen de gemeentelijke afstemming. Misschien is dat een verloren Bestuursacademie Nederland gen of ervoor te zorgen dat die zich verte- belangenbehartigers en de LVKK is dat zij kans. We zouden die mogelijkheid van genwoordigd voelt. Over dat laatste is de geen instituten vertegenwoordigt, maar samenwerking met de VNG eens moeten afgelopen jaren wel discussie geweest. De burgers. De LVKK heeft direct contact met onderzoeken. Tot nu toe zijn we op eigen & Fontys Bestuursacademie VNG heeft daarvan geleerd dat de discussie de vezels van de samenleving. Het netwerk kracht succesvol.’ Training Van Projectmanagement 1 naar Procesregie (2 dagen) rond gemeentegrootte en slagkracht om is dus wezenlijk anders dan dat van de P10 7 en 21 maart Amersfoort genuanceerde standpunten vraagt.’ als netwerk van plattelandsgemeenten. Verheijen ziet voor de VNG zeker een Verheijen: ‘Dat wil niet zeggen dat we niet toekomst weggelegd. De vraag is echter Prachtig presenteren 2 De LVKK vormt de koepelorganisatie van met dezelfde vraagstukken onderweg zijn, hoe de staatsinrichting er over vijftig jaar v e r d e r ! 13 maart in Eindhoven de Vereniging Kleine kernen (VKK) van elf wel is de benadering anders. Wij zitten uitziet. Aan de andere kant: er wordt veel Timemanagement voor ambtenaren provincies. Ze vertegenwoordigt 1500 dichter op de problematiek en hebben niet gesproken en gedacht over de staatsinrich- 3 De Bestuursacademie Nederland en Fontys Bestuursacademie gaan 15 maart Roermond dorpsbewonersorganisaties en 2500 dorps- de onhebbelijkheid vraagstukken te verta- ting, maar het Huis van Thorbecke staat huisorganisaties met in totaal dertigdui- len in instrumentarium.’ nog steeds. De VNG zou volgens Verheijen samen verder. Als grootste opleiders voor gemeenten, provincies en Social media: Strategische inzet 4 in gemeentelijke communicatie zend actieve vrijwilligers. De koepel is wel kunnen proberen het bestuur en de waterschappen bundelen we onze kennis en kunde om u nog beter 20 maart Zwolle opgericht vanuit dezelfde motieven waar- Mondige burger commissies meer een afspiegeling van van dienst te kunnen zijn. En het blijft niet alleen bij een bundeling uit de VNG is ontstaan: belangenbeharti- De LVKK probeert de kracht van de mon- Nederland te laten zijn. Symposium Externe Veiligheid ging en professionalisering. ‘Het huidige dige burger effectief in te zetten ter ontlas- ‘Op het platteland wonen zes miljoen van ónze krachten. Sinds vorig jaar maakt de Bestuursacademie 5 voor ontwikkelaars en ontwerpers 22 maart Den Haag kabinet zoekt het in de kracht van de sa- ting van de overheid. In het Huis van inwoners, grofweg eenderde van het totaal. Nederland deel uit van de Schouten & Nelissen Groep. menleving. Vanuit het oogpunt van actief Thorbecke is geen plaats voor de burger, Ik zie dat niet terug in de VNG, de oriënta- Actualiteitencolleges burgerschap steunt de Tweede Kamer ons die wordt daar immers vertegenwoordigd. Daardoor hebben we ook de beschikking over jarenlange kennis en 6 tie op grotere steden overheerst. Door een Algemene wet bestuursrecht structureel. Verder werkt de LVKK samen De LVKK zocht daarom van meet af aan de betere afspiegeling krijgt de VNG nog ervaring in het trainen van soft-skills. Heel soms, is 1 + 1 echt 3! 10 april Utrecht, 17 april Assen, 24 april Eindhoven met BZK in zogenoemde proeftuinen waar verbinding met het parlement. meer kracht en een betere uitstraling als nieuwe concepten van “eigen verantwoor- ‘Wij weten beweging te vinden voor wat vertegenwoordiger van alle gemeenten. De delijkheid” worden beproefd en is onlangs we willen’, zegt Verheijen. ‘Er is dan ook gemeenten waren nooit daar terechtgeko- een project gestart naar actief burgerschap niet direct een relatie met de VNG en wij men waar ze nu staan als zij niet waren Conny van Niekerk in krimpgebieden.’ zoeken op bescheiden schaal bestuurlijke vertegenwoordigd door de VNG.’ programmamanager

26_vng05.indd 2 2/24/2012 10:34:46 AM ...... 28 vngMagazine 28 februari 2012 Het huis der gemeenten

Mr. A. Jonker (1879-1943)

In een jolige bui heb ik eens de lijke opgave. Ondanks de pioniers- stelling geponeerd, dat directeuren arbeid van Jacob Simons, de eerste van de Vereniging van Nederlandse directeur, stonden veel gemeenten Gemeenten voorbeschikt zijn om nog sceptisch tegenover het nut van een hoge leeftijd te bereiken. In de de Vereniging. Meer dan de helft, kleine kring van die bevoorrechten waaronder vooral de kleine, had noemt men deze specifieke vorm zich nog niet als lid aangemeld. Het van de predestinatieleer wel de Wet is de levenstaak van Jonker gewor- van Hillenius. De enige op wie die den om de latente behoeften van de wet niet van toepassing is geweest, gemeenten op te sporen en te bevre- was mr. A. Jonker, de grondlegger digen. Hij ontwikkelde de dienst- van de Vereniging. Hij stierf in verlening. Anderzijds zocht hij 1943 en was toen pas 64 jaar. contact met regering en parlement Aleid Jonker was in 1879 in Arn- en legde aldus de basis voor wat hem geboren. Hij studeerde rech- later de spreekbuisfunctie van de ten in Utrecht en promoveerde Vereniging zou worden genoemd. daar in 1905 op een civielrechtelijk Zonder spanningen ging dat alles onderwerp. Daarna werkte hij natuurlijk niet gepaard. In 1920, enkele jaren op het stadhuis in toen de tien grootste gemeenten Zwolle waar burgemeester Van buiten de Vereniging om wilden Royen zijn leermeester was. In 1909 trad hij in dienst van de optreden, dreigde Jonker zelfs ontslag te nemen. De Amster- gemeente Den Haag waar hij snel promotie maakte, vooral damse wethouder Wibaut, lid van het Bestuur, bezwoer hem nadat Van Karnebeek er in 1911 burgemeester was geworden. dat niet te doen. ‘Uw vertrek zou een ramp voor de Vereniging In de oprichtingsvergadering van de Vereniging van Neder- zijn’, schreef hij en Jonker bleef. Niettemin stuurden de tien landse Gemeenten in 1912 trad hij op als secretaris. Die functie groten onder leiding van Wibaut toch een eigen adres naar de zou hij tot zijn aftreden in 1942 blijven vervullen, hoewel hij Tweede Kamer. pas in 1918 in vaste dienst van de Vereniging trad. Het Bestuur van de Vereniging slaagde er toen niet in een geschikte direc- Jonker lette er persoonlijk op, dat het personeel niet te laat teur te vinden en pas na herhaald aandringen stelde Jonker kwam. Daartoe stond hij ’s morgens om acht uur voor het zich beschikbaar. De jonge Vereniging kon nog van alles wor- kantoorgebouw. Dikwijls kwam tegen die tijd koningin Wil- den, ook een mislukking. Daarom was Jonker zo verstandig helmina de bocht van de Paleisstraat inrijden. Als Jonker haar niet al zijn schepen onmiddellijk achter zich te verbranden en rijtuig zag naderen, begaf hij zich naar de rand van het trottoir nog tot 1922 tevens directeur van de Gemeentelijke Hypo- waar hij met de hoed in de hand zijn rug geheel horizontaal theekbank te blijven. boog in de richting van de passerende vorstin. De jongste be- diende die gewoon was doorgelopen, kreeg eens een draai om Jonker slaagde er in zich te omringen met een aantal zeer capa- zijn oren omdat hij het staatshoofd geen eer had betoond. bele medewerkers. Zelf was hij ‘een man des rechts’, maar zijn Zijn ondergeschikten vonden hem dan ook niet zo aardig. De voorliefde ging toch uit naar de gemeentefinanciën. Dat onder- 22-jarige jurist Ot van Poelje, een zoon van de secretaris-gene- werp beheerste hij als geen ander. In zijn eerste jaren bij de raal van Onderwijs, die in 1934 solliciteerde naar een stage- Vereniging schreef hij de brieven aan regering en parlement bij plaats, kreeg te horen: ‘U kunt hier wel komen, want ik wil voorkeur zelf. Hij was een perfectionist, zo voorzichtig als een goede betrekkingen met uw vader onderhouden.’ De jonge ambtenaar maar zijn kan en beschikte over een formidabel Van Poelje herinnerde zich zestig jaar later nog hoe hem dat geheugen. werd ingepeperd. Ook dat Jonker hem het eerste van zijn hon- derd pas gedrukte visitekaartjes teruggaf met de boodschap: Toen hij bij de Vereniging aan de slag ging, was hij in de kracht ‘Dit kunt u nog wel gebruiken.’ van zijn leven. Hij was 39 jaar en stond niet voor een gemakke- Anderzijds gedroeg Jonker zich jegens erevoorzitter Van Karne- ...... 29 vngMagazine 28 februari 2012

beek uitermate nederig. Hij trok zijn jacquet aan, iedere keer vergaderingen van meer dan twintig personen gemeld worden? als hij iets met hem had te bespreken en keerde meestal onver- Jonker bestookte de Procureur-Generaal met zulke berichten. richter zake terug en dan moest hij toch weer een brief schrij- Op 4 februari 1942 werd hij bij beschikking van de Rijkscom- ven. Omdat hij in de loop der jaren dertig vaak ziek was, wilde missaris plotseling van zijn functie ontheven. Door de aanleg het Bestuur adjunct-directeur Arkema benoemen tot tweede van de Atlantikwall moest hij tien maanden later ook nog eva- directeur, maar Jonker wist die benoeming steeds weer uit te cueren naar Zeist. Hij was toen al ziek en is op 23 november stellen. Tot 1938. 1943 in een Utrechts ziekenhuis overleden, twee weken nadat hij zijn zilveren jubileum als directeur zou hebben gevierd. In de bezettingstijd hield Jonker zich strikt aan de voorschrif- ten. Begin oktober 1940 moest hij opgeven welke personeels- D. HILLENIUS leden van joodsen bloede waren. Hij stuurde een circulaire aan het personeel waarin hij degene die onjuiste gegevens zou Herplaatsing tekst historische kroniek van Dick Hillenius in verstrekken met onmiddellijk ontslag bedreigde. Moesten VNG Magazine 22, 1 juni 2001.

De directie en het voltallige personeel van de VNG op de foto in de vergaderzaal van de Paleisstraat (1932). Op de voorgrond, 2e van links, adjunct-directeur dr. C. van den Berg. Naast hem v.l.n.r. directeur mr. A. Jonker, adjunct-directeur N. Arkema en hoofdambtenaar mr. H.J.D. Revers...... 30 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld monique westenbroek VNG-Jaarcongres al honderd jaar een ontmoetingsplek

Belangrijk voor het onderlinge contact tussen leden waren de con- gressen van de VNG. Al in de eerste jaren van haar bestaan was het gebruikelijk ter gelegenheid van de algemene ledenvergadering een inleiding te houden over een onder- werp van gemeentelijk belang, waar- na discussie volgde. Al snel werd dat uitgebreid naar twee inleidingen en werd de bijeenkomst verlengd naar twee dagen.

In 1918 besloot de VNG om elk jaar een congres te organiseren waar preadviezen werden behandeld die van tevoren waren gepubliceerd. Aanvankelijk hadden deze congres- sen een tamelijk wetenschappelijk karakter.

De vereniging koos elk jaar voor een andere locatie om zo veel mogelijk mensen de mogelijkheid te geven het congres te bezoeken en om met verschillende delen van Nederland kennis te maken. Het ontvangende gemeentebestuur verbond vanaf het begin allerlei excursies aan het congres, waardoor ‘deelnemers niet alleen hun theoreti- sche maar ook hun practische kennis kunnen vergrooten’.

Tijdens het congres houdt de VNG- voorzitter traditiegetrouw zijn jaar- rede, waarmee hij actuele vraagstuk- ken publiekelijk aan regering en parlement voorlegt. Hierna komt de minister van Binnenlandse Zaken aan het woord...... 31 vngMagazine 28 februari 2012 VNG-Jaarcongres al honderd jaar een ontmoetingsplek Minder achter het bureau, meer tussen de mensen?

Dat kan met AFAS HR-software.

afas.nl/overheid

32_vng05.indd 2 2/24/2012 10:35:19 AM ...... 33 vngMagazine 28 februari Minder achter het bureau, Oud-VNG’er simon kooistra 2012 meer tussen de mensen? Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op de toekomst van de vereniging.

Hayo Apotheker (VNG-jaren 1977-1980)

k was in de jaren zeventig raadslid meesterspost. Het werd Muntendam, perkte de VNG zich veelal tot reacties Hayo Apotheker, en parttime wethouder in Lopper- in het rode Oost-Groningen. op plannen van de regering. Nu toont I 61, D66 sum, maar kende de VNG nauwelijks. De drie jaar bij de VNG lijken veel ze meer initiatief en komt ze met een Ik had in Groningen sociologie en langer, omdat het een wezenlijke eigen visie, zoals het uitstekende rap- planologie gestudeerd en was net als periode was. Als burgemeester kwam port van Jozias van Aartsen over de 1974 – 1977 Max van den Berg en Jacques Wallage ik in een andere rol terug bij de VNG. eerste overheid. onderzoeker RU student-assistent geweest bij de vak- Ik volgde Ivo Opstelten op als voorzit- Ik verwacht dat de schaalvergroting Groningen groep die onderzoek deed naar stads- ter van de afdeling Groningen en werd doorzet. In mijn huidige gemeente vernieuwing. Later deed ik bij dezelfde lid van het Algemeen Bestuur. Na een zijn we van vijf naar één gegaan met 1974 – 1977 vakgroep contractonderzoek in de dagje Den Haag kwam ik altijd met 83.000 inwoners. We hebben behalve raadslid; vanaf 1975 ook Haagse Schilderswijk, in opdracht van een blij gevoel thuis. Drie uur heen en steden als Sneek en Bolsward een lan- wethouder Gemeente- toenmalig staatssecretaris Jan Schaefer. drie uur terug met de trein en dan nog delijk gebied met zestig kernen. Een belangen Loppersum Vanuit die ervaring kwam ik bij SGBO drie kwartier naar Muntendam. Alle minigewest, lijkend op een van de terecht, het onderzoeks- en advies- tijd om na te mijmeren. 44 gewesten die de vroegere minister 1977 – 1980 bureau van de VNG. Ik voelde me verrijkt door de contac- Beernink voor ogen stonden. Deze medewerker SGBO Op mijn eerste werkdag was de Wil- ten. Ik kwam overigens niet alleen sociaalgeografische benadering van (VNG) lemshof, het hoofdkantoor van de kennis halen, maar ook brengen. Ik herindeling spreekt me aan. VNG, bezet door zigeunerkoning heb nooit moeite gehad met de afstand 1980 – 1998 Koko Petalo. Ik was in het centrum tussen de provincie en Den Haag. Over 25 jaar… burgemeester van Dat kan met AFAS HR-software. van de politiek beland en vond dat Bestuurlijk talent krijgt alle ruimte om … zijn er nog zo’n honderd tot hon- Muntendam, Veendam heel interessant. te groeien in de VNG-circuits. derdvijftig gemeenten en heeft de en Leeuwarden Mijn eerste onderzoek en advies bij Ik had veel aan de deskundigheid van VNG vooral een platformfunctie. Je SGBO ging over het samenwerkings- de VNG-medewerkers. Zij droegen hebt altijd een compact apparaat no- 1998 – 1999 verband Noord-Veluwe. Ik interview- hun kennis in behapbare brokken dig voor het monitoren van ontwik- minister van LNV de burgemeesters over hun regionale over aan de commissieleden en wij kelingen, het uitleggen van de Haagse agenda. Daar is de vonk overgespron- rolden die uit in de regio’s. Verder agenda en het bepleiten van de ge- 1999 – heden gen voor het vak van burgemeester. spelen de provinciale afdelingen een meentelijke belangen. We doen er (wnd.) burgemeester Als jong broekie zat ik op het ministe- belangrijke rol in de vereniging. Wij goed aan daarbij samen te werken met Steenwijk, Steen- rie aan tafel met de SG en DG om vergaderden twee keer per jaar met de provincies en waterschappen. De wijkerland, Sneek en samenwerkingsverbanden en gewest- Gedeputeerde Staten over onze geza- uitdaging ligt in één toekomstagenda SW Fryslân vormen te evalueren. Ik wist wat een menlijke agenda. voor de decentrale overheden. kleine gemeente was en maakte nu De VNG had toentertijd ook veel le- Helaas neemt niemand de leiding in 2002 – heden ook kennis met de wereld van bestuur den, maar de congressen waren niet zo de discussie daarover. Met een terug- commissaris BNG en de departementen. Verder kwam ik massaal als nu. Er kwamen vooral tredende overheid en dito agenda kom in de werkgroep van D66 in de Tweede burgemeesters, loco’s en gemeentese- je er niet. Je kunt niet alles van on- Kamer. Daar leerde ik Laurens Jan cretarissen. De vereniging is uitge- derop laten komen. Het moet een keer Brinkhorst kennen, die vroeg of ik groeid van serviceorganisatie naar afgelopen zijn met de herindelings- eens wilde nadenken over een burge- professioneel bolwerk. Vroeger be- golfjes, eens in de vier jaar. afas.nl/overheid

32_vng05.indd 2 2/24/2012 10:35:19 AM ...... 34 vngMagazine 28 februari 2012 Betoog marcel boogers

Meer dan een verbond van gemeenten De VNG als middenbestuur

De VNG is na honderd ls we de VNG wegdenken, zou de een verbond van gemeenten, maar in Ahuidige vormgeving van het de praktijk zijn ze meestal veel meer dan overheidsbeleid ineens op losse schroeven dat. jaar niet meer weg te komen te staan. Of het nu om ruimtelijke ordening, volkshuisvesting of jeugdzorg Evenwichtskunst denken uit het Neder- gaat: de inhoud van het beleid en de rol Dat de VNG niet meer weg te denken is, die gemeenten erin spelen zouden zon- maakt haar positie nog niet vanzelfspre- landse openbaar bestuur, der VNG beslist anders zijn geweest. De kend. Haar rol van verbindingsschakel maar het is toch interes- VNG drukt een stevig stempel op de tussen gemeenten en Rijk brengt voor de inhoud van het beleid en op de totstand- sant om dat even te koming ervan. Nog voor de Raad van State of Eerste Kamer een oordeel hebben doen. Niet zozeer omdat kunnen vellen over de kwaliteit van een wetsvoorstel, is er vaak al met de VNG haar rol als service- en overlegd over de uitvoerbaarheid en im- plementatie van de betreffende wet. De belangenorganisatie dan VNG is daarmee een belangrijke schakel in de bestuurlijke verhoudingen tussen scherper in beeld komt, gemeenten en de rijksoverheid.

maar vooral omdat op Intermediaire rol Deze intermediaire rol en de honderdja- die manier duidelijk rige ervaring die alle betrokkenen hier- mee hebben opgedaan, heeft de VNG in wordt welke bijzondere de loop der tijd een onderscheiden positie gegeven ten opzichte van Rijk, provincies positie de VNG inneemt én gemeenten. Hiermee is de VNG eigen- in de bestuurlijke orga- lijk een soort middenbestuur geworden, dat net als de provincie tussen Rijk en nisatie van Nederland. gemeenten staat. Een middenbestuur dat gemeentelijke belangen behartigt en afstemt met die van de rijksoverheid. En dat de taakuitoefening van gemeenten ondersteunt, coördineert en begeleidt. Anders dan provincies houdt de VNG zich natuurlijk niet bezig met beleid op de territoriale schaal tussen Rijk en ge- meenten, maar voor het overige vertoont de VNG veel kenmerken van een mid- denbestuur. Dat is trouwens niet typisch Nederlands. Ook in andere landen waar gemeenten zich landelijk verenigd hebben, is door bestuurskundigen gewezen op de bijzon- dere functie die deze verenigingen hebben. Formeel zijn ze niet meer dan ...... 35 vngMagazine 28 februari 2012

De VNG als middenbestuur Illustratie: Hans Sprangers

duidelijk onderscheid tussen de belangen van het lokaal bestuur als geheel en die van afzonderlijke gemeenten. Dit speelde het duidelijkst in de discussies over de ontwerpresolutie van het bestuur tijdens het VNG-congres van 2010 in Leeu- warden. Het voorstel om provincies en gemeenten om te vormen tot één decen- trale bestuurslaag, werd door veel leden opgevat als een pleidooi voor gemeente- lijke schaalvergroting, hetgeen meteen veel kritiek opriep.

Inrichting openbaar bestuur VNG veel Tegen de achtergrond van landelijke dis- dilemma’s cussies over de inrichting van het openbaar en dubbelzinnig- bestuur (adviezen van de taakgroepen heden met zich mee, gemeenten en provincies, de Commissie- die veel evenwichtskunst Kalden en de Raad voor het openbaar be- vergen. Daarbij moet steeds weer stuur) was het standpunt van het VNG- een balans worden gevonden tussen bestuur voorstelbaar; voor kleinere enerzijds de belangen van de lokale be- gemeenten die zich met veel inzet en crea- stuurslaag, en anderzijds die van indivi- tiviteit inspannen om nieuwe gedecentra- duele gemeenten. Behalve dat de belangen liseerde taken naar behoren uit te voeren, van grote steden en plattelandsgemeenten veel minder. De VNG, normaal een vraag- sterk kunnen verschillen, is er ook een baak bij ingewikkelde vraagstukken, liet CENTRIC FELICITEERT DE VNG MET HAAR 100-JARIG JUBILEUM EN WENSEN HEN SUCCES BIJ HET REALISEREN VAN EEN COMPACTE EN NABIJE OVERHEID

HOE ZIET DE GEMEENTE ER IN 2025 UIT? Centric heeft haar visie hierop verwoord in Melodies 3.0. Er ontstaat een flexibele overheid die gebruikmaakt van De focus ligt hierbij op participeren en de verbindingen die kennis in de samenleving en niet alles zelf uitvoert en hiervoor gelegd moeten worden. In onze visie zien we een organiseert. Met Melodies 3.0 bent u op weg naar een overheid waarbij burgers en bedrijven actief participeren compacte en nabije overheid. in beleid en uitvoering. www.centric.eu/melodies

12100 t i j bil d 1 1 22 02 2012 08 29 08 36_vng05.indd 2 2/24/2012 10:36:23 AM ...... 37 vngMagazine 28 februari De VNG als middenbestuur 2012

hen nu in de steek; zo voelde het in elk gaat van de belangen van individuele ge- voor gemeenten, maar ook rekening geval. Ook veel steden begrepen niet hele- meenten. Aan de andere kant heeft het houdt met de strategische gevolgen van de maal waarom zij zouden moeten opscha- incasseringsvermogen van gemeenten ook decentralisatie-impuls voor de positie van len naar een regionaal niveau. Uiteindelijk zijn grenzen, maar gelukkig voor de VNG gemeenten in het binnenlands bestuur. werd de ontwerpresolutie ingetrokken om komen die niet snel in zicht. Omdat praktische en strategische belan- plaats te maken voor een breedgedragen gen niet altijd met elkaar verenigbaar zijn, voorstel waarin de nadruk meer lag op Kunst- en vliegwerk kunnen de uitkomsten van het onderhan- samenwerking en veerkracht. Gemeenten hebben de afgelopen decennia delingsresultaat voor bepaalde categorieën grote decentralisatieoperaties te verwerken gemeenten negatieve gevolgen hebben. En Deens voorbeeld gekregen, waarbij zij met nogal wat kunst- in de praktijk is dat ook vaak het geval. In het licht van haar positie als middenbe- en vliegwerk (herindeling, samenwerking Die negatieve gevolgen weten gemeenten stuur was het overigens niet opmerkelijk en uitbesteding) grote veerkracht hebben zoals gezegd met veel inzet en creativiteit dat de VNG in haar ontwerpresolutie getoond. Anders dan soms was gevreesd, meestal goed op te vangen. Wat daarbij pleitte voor het afschaffen van provincies. zijn grote problemen bij de uitvoering van helpt is dat de VNG altijd een modelveror- Dit naar Deens voorbeeld, waar na ge- de Wmo, Wwb of andere decentralisaties dening heeft – meestal in nauwe samen- meentelijke schaalvergroting de provincies hierdoor uitgebleven. Dat is vooral opmer- spraak met het betreffende departement zijn opgeheven. Behalve dat hierdoor de kelijk als wordt bedacht dat gemeenten opgesteld – die gemeenten op weg helpt ‘bestuurlijke drukte’ zou kunnen worden helemaal niet om de overgedragen taken bij de invoering van het gedecentraliseerde verminderd, speelde op de achtergrond hebben gevraagd. beleid. Hoewel deze modelverordeningen ook dat de VNG de rol van provincies In gemeenteland is het een populair ge- formeel niet meer zijn dan handreikingen, graag zou willen overnemen. De formele zegde dat succesvol gemeentelijk beleid hebben ze feitelijk een sterk uniformerend verantwoordelijkheid van provincies voor wordt gecentraliseerd en problematisch effect. Niet alleen omdat de VNG-model- de kwaliteit van het lokaal bestuur kan net rijksbeleid wordt gedecentraliseerd. Een verordeningen impliciete normen stellen zo goed bij de VNG worden onderge- kern van waarheid zit daar wel in. Het valt aan de uitvoering van gedecentraliseerde bracht, moet het VNG-bestuur hebben op dat bij iedere decentralisatieoperatie de taken (die later in departementale circulai- gedacht. Dat een dergelijke verantwoorde- probleemdefinitie van departementen res nog eens in herinnering worden geroe- lijkheid in een ledenorganisatie gemakke- steeds leidend is. pen), maar vooral omdat het de meeste lijk spanningen oplevert, bleek later bij de gemeenten aan tijd en mogelijkheden ont- behandeling van de ontwerpresolutie. Er is meestal maar weinig aandacht voor breekt om een eigen lokale invulling te CENTRIC FELICITEERT DE VNG Ook op andere terreinen moet de VNG de gevolgen van decentralisatie voor ge- geven aan de nieuwe taak. steeds opnieuw een balans zien te vinden meenten, of voor de wijze waarop decen- tussen het behoud en versterking van de tralisatie zou kunnen bijdragen aan de Leidend positie van het lokaal bestuur enerzijds, en oplossing van lokale vraagstukken. Pas als Dit leidt ertoe dat VNG-modelverordenin- MET HAAR 100-JARIG JUBILEUM de belangen van individuele gemeenten de contouren van de decentralisatieopera- gen leidend zijn bij de uitvoering van anderzijds. Om te voorkomen dat het tie bekend zijn, wordt met het lokaal be- gedecentraliseerde taken. Het meeste lokaal bestuur marginaliseert en het ta- stuur onderhandeld. In eerste instantie is gedecentraliseerde beleid is daardoor in EN WENSEN HEN SUCCES BIJ HET REALISEREN VAN kenpakket wordt uitgekleed, moet soms dat met de VNG, die de gevolgen van een feite mechanisch medebewind: van lokaal tegemoet worden gekomen aan de wensen decentralisatieoperatie niet alleen beoor- maatwerk is maar weinig sprake. Anders EEN COMPACTE EN NABIJE OVERHEID van de rijksoverheid, ook als dat ten koste deelt op haar praktische consequenties dan met decentralisatie wordt beoogd,

Advertentie

HOE ZIET DE GEMEENTE ER IN 2025 UIT? Centric heeft haar visie hierop verwoord in Melodies 3.0. Er ontstaat een flexibele overheid die gebruikmaakt van De focus ligt hierbij op participeren en de verbindingen die kennis in de samenleving en niet alles zelf uitvoert en hiervoor gelegd moeten worden. In onze visie zien we een organiseert. Met Melodies 3.0 bent u op weg naar een overheid waarbij burgers en bedrijven actief participeren compacte en nabije overheid. in beleid en uitvoering. www.centric.eu/melodies

Vitale stad feliciteert 100-jarige.

12100 t i j bil d 1 1 22 02 2012 08 29 08 36_vng05.indd 2 2/24/2012 10:36:23 AM Ik heb lichamelijke beperkingen. Dat is lastig, weet ik als geen ander. Desondanks probeer ik midden in het leven te staan. Eruit te halen wat voor mij mogelijk is. Ik denk niet over wat ik niet kan, maar aan wat ik wel kan. Dat helpt me om van elke dag te genieten. En gelukkig heb ik de zekerheid dat Welzorg alle hulpmiddelen IK in huis heeft om me daarbij te helpen. BEN WIE IK BEN

Bezoek Welzorg op de Support Beurs in Utrecht van 9 t/m 12 mei Onze stand; nr. EO64, Hal 7

38_vng05.indd 2 2/24/2012 10:37:00 AM ...... 39 vngMagazine 28 februari De VNG als middenbestuur 2012

Ik heb lichamelijke beperkingen. Dat is lastig, weet ik als geen ander. Desondanks probeer ik midden in het leven te staan. Eruit te halen wat voor mij mogelijk is. wordt de overdragen taak doorgaans in marks is dat het gemiddelde kwaliteitsni- hoeft te worden gewacht op initiatieven Ik denk niet over wat ik niet kan, maar aan wat ik wel kan. beperkte mate afgestemd op lokale wen- veau. In beide gevallen is het moeilijk om van het centrale gezag, kan snel en effectief sen en omstandigheden. Zoals onderzoe- van deze norm af te wijken. Als het ge- worden ingespeeld op nieuwe ontwikke- Dat helpt me om van elke dag te genieten. En gelukkig ken naar decentralisaties laten zien, duurt meentelijke beleid volgens de benchmark- lingen. In een gedecentraliseerde een- heb ik de zekerheid dat Welzorg alle hulpmiddelen het meestal geruime tijd voordat gemeen- kengetallen lager scoort dan in vergelijk- heidsstaat vormen gemeenten dus een in huis heeft om me daarbij te helpen. ten een eigen invulling geven aan gedecen- bare gemeenten, zullen B en W hiervoor tegenmacht tegen de macht van provin- IK traliseerd beleid. En ook dan is de ruimte ter verantwoording worden geroepen. Met cies, de rijksoverheid en Europa. Daarvoor BEN WIE IK voor eigen keuzes in de meeste gevallen de vaststelling dat deze afwijkende scores is het soms nuttig dat gemeenten een vrij beperkt. het gevolg zijn van eigen gemeentelijke sterke onderhandelingspositie hebben ten keuzes, wordt dan meestal geen genoegen opzichte van ‘hogere’ overheden, net zoals BEN Benchmark genomen; de betreffende wethouder zal het belangrijk is dat de lokale bestuurs- De VNG heeft ook op een andere manier moeten beloven hetzelfde kwaliteitsniveau kracht waar nodig wordt ondersteund. De een enigszins uniformerende invloed op als dat van andere gemeenten te realiseren. VNG voorziet daarin en vervult zo een het gemeentelijke beleid. Om haar eigen Natuurlijk is de werkelijkheid wat inge- essentiële rol in de Nederlandse gedecen- verantwoordelijkheid voor de kwaliteit wikkelder, maar in de kern is dit wel de traliseerde eenheidsstaat. van het lokaal bestuur te onderstrepen, manier waarop benchmarks werken: hori- heeft de VNG het Kwaliteitsinstituut Ne- zontale verantwoording wordt inderdaad Achtergrond derlandse Gemeenten (KING) opgericht, gestimuleerd, maar het gevaar dreigt dat De VNG helpt voorkomen dat de een- dat met waarstaatjegemeente.nl een in- de middelmaat regeert. heidsstaat gaat overheersen en het decen- drukwekkend benchmark-instrumentari- trale karakter ervan op de achtergrond um heeft ontwikkeld, dat de gemeente- Machtenscheiding verdwijnt. Als middenbestuur tussen lijke prestaties op velerlei gebied in kaart Gemeentelijke beleidsvrijheid is een be- gemeenten en Rijk is de VNG als geen brengt. langrijke grondslag van het Nederlandse ander in staat het evenwicht te bewaken De gedachte hierachter is dat dit het hori- staatsbestel. Geïnspireerd door het werk tussen eenheid en verscheidenheid, al zontale toezicht in gemeenten onder- van Montesquieu, die naast een horizon- brengt dat in de praktijk lastige dilemma’s steunt, waardoor het verticale toezicht van tale machtenscheiding ook een verticale met zich mee. Dat betekent dat soms moet departementen kan worden verminderd. machtenscheiding tussen bestuurslagen worden gekozen tussen een substantieel Als inwoners en gemeenteraadsleden beter bepleitte, kennen wij (en veel andere lan- takenpakket voor gemeenten enerzijds en in staat zijn om gemeentelijke beleidspres- den) een gedecentraliseerde eenheidsstaat. het zelfstandig voortbestaan van alle leden taties te beoordelen, zouden departemen- De overheidsmacht is hier gespreid over anderzijds, of tussen eenduidige kwali- tale toezichtsinstrumenten en beleidsmo- verschillende besturen op verschillende teitsmaatstaven voor gemeenten en lokaal nitors overbodig worden. schaalniveaus, waarbij onderlinge checks maatwerk. Moeilijke keuzes, die een zelf- De ironie is dat de gemeentelijke bench- and balances voorkomen dat de overheid bewust honderdjarig middenbestuur marks van waarstaatjegemeente.nl in de de burgers te sterk in hun vrijheden be- mogen worden toevertrouwd. praktijk dezelfde uniformerende werking perkt. hebben als de beleidsmonitors van het Een ander voordeel van zo’n machten- Rijk. Bij departementale monitors gelden scheiding is dat vraagstukken kunnen Dr. Marcel Boogers is universitair hoofddocent de beleidsuitgangspunten van het Rijk als worden aangepakt op het niveau waarop aan de Tilburgse School voor Politiek en Be- (impliciete) norm, bij de KING-bench- ze zich manifesteren. Omdat niet steeds stuur van de Universiteit van Tilburg.

Advertentie Bezoek Welzorg op de Support Beurs in Utrecht van 9 t/m 12 mei Onze stand; nr. EO64, Hal 7

38_vng05.indd 2 2/24/2012 10:37:00 AM 6OLP6DPHQZHUNHQYUDDJWRP HHQVOLPPHYRRUEHUHLGLQJ

*HPHHQWHQKHEEHQWHPDNHQPHWQLHXZHWDNHQEH]XLQLJLQJHQHQYHUJULM]LQJ'H]HVLWXDWLHYUDDJW RPGDDGNUDFKWLJKDQGHOHQ'H91*LVKHWSURMHFW6OLP6DPHQZHUNHQJHVWDUWRPJHPHHQWHQWH RQGHUVWHXQHQELMKHWUHDOLVHUHQYDQVDPHQZHUNLQJVYHUEDQGHQ6OLP6DPHQZHUNHQYUDDJWRPHHQ VOLPPHYRRUEHUHLGLQJ'H91*HQ/RJLFDKHEEHQVDPHQHHQKDQGOHLGLQJJHPDDNWZDDULQNHQQLVHQ NXQGHXLW(XURSDLVVDPHQJHEUDFKWHQYHUULMNWPHWSUDNWLMNNHQQLVHQLQQRYDWLHVXLW1HGHUODQG

*HPHHQWHQNXQQHQGH]HKDQGOHLGLQJJHEUXLNHQDOVHHQšWRWDDODUFKLWHFWXXUŢYRRUKHWERXZHQYDQ HHQ6KDUHG6HUYLFH&HQWUHYRRUKXQVSHFLƷHNHVLWXDWLH=RNXQQHQJHPHHQWHQ]LHQZDDU]LMVWDDQ HQZHONHYHUYROJVWDSSHQQRGLJ]LMQRPWRWHHQVXFFHVYROOHVDPHQZHUNLQJWHNRPHQ9DQJRHGH VDPHQZHUNLQJVYHUEDQGHQZRUGHQZHDOOHPDDOEHWHUGHRYHUKHLGKHWEHGULMIVOHYHQªQGHEXUJHU

*HPHHQWHOLMNHGLHQVWHQYHUEHWHUHQªQNRVWHQEHVSDUHQ

:LOWXHHQEHWHUHNZDOLWHLWYDQGHGLHQVWYHUOHQLQJWHJHQODJHUHNRVWHQ":LOWXHHQLQWHUJHPHHQWHOLMN VDPHQZHUNLQJVYHUEDQGRS]HWWHQ"'RZQORDGGDQGHKDQGOHLGLQJYLDZZZYQJQOVDPHQZHUNHQ RIZZZORJLFDQOVDPHQZHUNHQ9RRUYUDJHQNXQWXFRQWDFWRSQHPHQPHW-DQ:LOOHP%RLVVHYDLQ PHGHDXWHXUYDQGHKDQGOHLGLQJYLD2IVWXXUHHQPDLODDQVDPHQZHUNHQQO#ORJLFDFRP

40_vng05.indd 2 2/24/2012 10:37:41 AM ...... 41 vngMagazine 28 februari Het huis der gemeenten 2012

Mr. Hermine J.D. Revers (1899-1987)

In het voorjaar van 1928 trad mr. Her- nieuwe generatie juristen aan, die grote mine Revers in dienst van de Vereni- bewondering had voor juffrouw Revers, ging van Nederlandse Gemeenten. of, zoals ze stiekem zeiden, tante Hep- 6OLP6DPHQZHUNHQYUDDJWRP Voor het kleine Verenigingsbureau pie. Vooral de jonge vrouwen keken betekende dat een ingrijpende veran- torenhoog tegen haar op. Zij had het HHQVOLPPHYRRUEHUHLGLQJ dering. Mr. Revers was namelijk een immers gemaakt in de door mannen vrouw. Toen zij zou komen kennis- gedomineerde wereld. Ze moesten wel maken met haar toekomstige collega’s hard voor haar werken, maar konden zei directeur Jonker tegen adjunct- ook veel met haar lachen. Ook om haar directeur Arkema: ‘Je moet eens goed zuinigheid. Ze gaf in een café nooit fooi- opletten, zij trappelt van ongeduld om en. Op haar verjaardag, op 1 april, trac- te beginnen en let eens op haar intel- teerde zij niet zoals anderen op gebakjes, ligente ogen’. De emancipatie van de maar op chocolade paaseitjes. Die waren vrouw stond nog in haar kinderschoe- veel goedkoper. nen en die van de man moest nog be- Toen in 1948 Arkema het secretariaat ginnen. van de International Union of Local Authorities naar Den Haag haalde, sprak Juffrouw Revers, zoals zij in haar lange leven bekend heeft het vanzelf dat Revers een belangrijk aandeel in het secreta- gestaan – alleen haar vrienden noemden haar Heppie – was de riaat zou nemen. De laatste jaren tot haar pensionering in jongste dochter van een Dordtse boekhandelaar. Zij had in 1964 is Revers fulltime secretaris-generaal van de IULA ge- Leiden vlot rechten gestudeerd, was drie jaar advocaat geweest weest. Zowel bij de VNG als bij de IULA heeft Arkema zwaar en had daarna nog een paar jaar gewerkt op het Internationaal op haar kunnen steunen. Juffrouw Revers was nationaal en Juridisch Instituut. Zij was een talenwonder. Zij sprak vloei- internationaal wat de gemeentezaken betreft in alle tuig bere- end Frans, Duits, Engels, Spaans en Italiaans en kon zich in de den. Zij genoot groot gezag. Mr. Kolfschoten zei eens in een Skandinavische talen ook goed redden. Ze was zeer belezen, rede voor het Genootschap van Burgemeesters: ‘Onze juffrouw vooral in de Franse literatuur. Daarbij was zij een dominante Revers van de VNG zei laatst in een openbare vergadering dat persoonlijkheid die zich van al haar erudiete kwaliteiten goed in Nederland een burgemeester niet veel te zeggen heeft.’ bewust was. Daar moesten de burgemeesters maar eens over nadenken. Bij de Vereniging hield zij zich aanvankelijk bezig met de Juffrouw Revers heeft zich nooit verveeld. Zij was actief bij de gemeentefinanciën. Samen met haar collega C. van den Berg Soroptimisten en presidente van het Genootschap Neder- schreef zij in 1930 een boek over de financiële verhouding land-Oostenrijk. Als ze niet op reis was, speelde zij wekelijks Rijk-gemeenten. Daarna was zij vooral actief op het terrein haar partij mee bij de tweede violen in het symphonieorkest *HPHHQWHQKHEEHQWHPDNHQPHWQLHXZHWDNHQEH]XLQLJLQJHQHQYHUJULM]LQJ'H]HVLWXDWLHYUDDJW van de volkshuisvesting en het bouwrecht. Ze was dagelijks Musica. RPGDDGNUDFKWLJKDQGHOHQ'H91*LVKHWSURMHFW6OLP6DPHQZHUNHQJHVWDUWRPJHPHHQWHQWH bestuurder van het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting. Van 1947 tot 1950 was zij lid Bij haar aftreden als directeur wijdde De Nederlandse Ge- RQGHUVWHXQHQELMKHWUHDOLVHUHQYDQVDPHQZHUNLQJVYHUEDQGHQ6OLP6DPHQZHUNHQYUDDJWRPHHQ van de Staatscommissie Herziening Woningwet. Op het ge- meente, de voorganger van VNG Magazine, in 1962 een heel VOLPPHYRRUEHUHLGLQJ'H91*HQ/RJLFDKHEEHQVDPHQHHQKDQGOHLGLQJJHPDDNWZDDULQNHQQLVHQ bied van het staats- en administratief recht gold zij ook als een nummer met lovende artikelen aan haar. Voorzitter Kolfscho- NXQGHXLW(XURSDLVVDPHQJHEUDFKWHQYHUULMNWPHWSUDNWLMNNHQQLVHQLQQRYDWLHVXLW1HGHUODQG autoriteit. Zij werd in 1950 lid van de Staatscommissie-Van ten schreef dat de naam van juffrouw Revers en haar werk in Schaik en was daarmede de eerste vrouw die deel uitmaakte de Paleisstraat met ere stonden opgetekend. Juffrouw Revers *HPHHQWHQNXQQHQGH]HKDQGOHLGLQJJHEUXLNHQDOVHHQšWRWDDODUFKLWHFWXXUŢYRRUKHWERXZHQYDQ van een staatscommissie voor de herziening van de Grondwet. werd echter, zoals gebruikelijk bij VNG-directeuren, erg oud. HHQ6KDUHG6HUYLFH&HQWUHYRRUKXQVSHFLƷHNHVLWXDWLH=RNXQQHQJHPHHQWHQ]LHQZDDU]LMVWDDQ In de jaren dertig richtte zij samen met C.W. de Vries de Ver- Bij haar overlijden in 1987 was de Vereniging al lang niet meer HQZHONHYHUYROJVWDSSHQQRGLJ]LMQRPWRWHHQVXFFHVYROOHVDPHQZHUNLQJWHNRPHQ9DQJRHGH eniging voor Administratief Recht (VAR) op. Vele jaren was zij in de Paleisstraat gevestigd. Toen voorzitter Drijber haar her- VDPHQZHUNLQJVYHUEDQGHQZRUGHQZHDOOHPDDOEHWHUGHRYHUKHLGKHWEHGULMIVOHYHQªQGHEXUJHU als secretaris de motor van de VAR. Ze was ook maatschappe- dacht in een vergadering van het VNG-bestuur, was hij de lijk geëngageerd. Tegen het eind van de jaren dertig was zij lid enige die haar nog had gekend. Alle roem is vergankelijk. *HPHHQWHOLMNHGLHQVWHQYHUEHWHUHQªQNRVWHQEHVSDUHQ van het Comité van Waakzaamheid, dat onder leiding van Menno ter Braak en Jan Romein waarschuwde tegen het op- D. HILLENIUS :LOWXHHQEHWHUHNZDOLWHLWYDQGHGLHQVWYHUOHQLQJWHJHQODJHUHNRVWHQ":LOWXHHQLQWHUJHPHHQWHOLMN komend nationaal-socialisme. Herplaatsing tekst historische kroniek van Dick Hillenius in VDPHQZHUNLQJVYHUEDQGRS]HWWHQ"'RZQORDGGDQGHKDQGOHLGLQJYLDZZZYQJQOVDPHQZHUNHQ In 1948 benoemde het VNG-bestuur haar tot adjunct-direc- teur en in 1956 tot directeur. Na de oorlog trok de VNG een VNG Magazine 38, 22 september 2000. RIZZZORJLFDQOVDPHQZHUNHQ9RRUYUDJHQNXQWXFRQWDFWRSQHPHQPHW-DQ:LOOHP%RLVVHYDLQ PHGHDXWHXUYDQGHKDQGOHLGLQJYLD2IVWXXUHHQPDLODDQVDPHQZHUNHQQO#ORJLFDFRP

40_vng05.indd 2 2/24/2012 10:37:41 AM ...... 42 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld VNG en koningshuis monique westenbroek Verbonden met het koningshuis

Het Nederlandse konings- der en prinses Máxima be- huis is op een bijzondere wij- zochten diverse congressen ze verbonden met de VNG. van de VNG. De Willemshof, 1880: Doop prinses Wilhelmina in de Willemskerk Zo opende prinses Beatrix in de vroegere Willemskerk, is 1975 het ‘oude’ en koningin sowieso een bijzondere plek Beatrix in 2009 het ‘ver- voor het koningshuis, want nieuwde’ gebouw van de in deze hervormde kerk VNG aan de Nassaulaan in werd op 12 oktober 1880 Den Haag, de Willemshof. prinses Wilhelmina gedoopt Koningin Juliana, prins en op 5 juni 1909 prinses Claus, prins Willem-Alexan- Juliana.

1909: Doop prinses Juliana in de Willemskerk

1975: Prinses Beatrix opent de Willemshof, het nieuwe onderkomen van de VNG aan de Nassaulaan 12 in Den Haag Foto linksonder: VNG-directeur Phaff laat de prinses zijn werkkamer zien. Foto daarnaast: prinses Beatrix met VNG-voorzitter Roelen ...... 43 vngMagazine 28 februari 2012

1962: Koningin Juliana bezoekt het jubileumcongres (vijftig jaar VNG) in Den Haag. Links van haar VNG-voorzitter Kolf- schoten, burgemeester van Den Haag, en rechts CdK van Zuid-Holland Klaasesz

1966: Prins Claus tijdens het VNG-congres in Rotterdam. V.l.n.r. Klaasesz, CdK Zuid-Holland, burgemeester Kolfscho- ten van Den Haag, minister van Binnenlandse Zaken Smal- lenbroek, VNG-voorzitter Wytema, prins Claus, burgemees- ter Thomassen van Rotterdam, staatssecretaris Westerhout van Binnenlanse Zaken en professor Wissink

2009: Koningin 2002: Prinses Máxima Beatrix verricht de tijdens het slotcongres openingshandeling van het VNG-project van de geheel Lokaal Jeugdbeleid gerenoveerde en vernieuwde Wil- lemshof. Links VNG-directieraad- voorzitter Pans en VNG-voorzitter Jorritsma

2002: Kroonprins Willem-Alexander tijdens het VNG-congres in Rotterdam. Links VNG-voorzitter Brouwer-Korf, rechts VNG-directieraadvoorzitter Van den Berg UTRECHT CELEBRATES PEACE! 11 April - 21 September 2013

Utrecht will celebrate peace in 2013, the year that marks the 300th anniversary of the fi rst European peace treaty. Signed in Utrecht, it was a global treaty that led to stability in Europe. For the fi rst time, peace was achieved at the negotiating table and not on the battlefi eld. The pillars of the programme are: the power of diversity, art and culture, and the exchange of knowledge for an innovative society. The celebration of the Treaty of Utrecht will be more than a one-time celebration. It will be a milestone marking fundamental growth: Utrecht is also a candidate for the European Capital of Culture in 2018.

www.vredevanutrecht2013.nl

CELEBRATE TALENT! 14 - 19 July 2013

During the celebration of the Treaty of Utrecht the Olympic Flame will be burning from 14-19 July 2013. The European Youth Olympic Festival (EYOF) will be held here, in the heart of the Netherlands. Thousands of young elite athletes from 49 European countries will be competing against each other in nine Sports. High Five! www.utrecht2013.com

GEU 1203 Ad t ti St d t ikk li VNG i V1 i dd 1 20 02 12 16 21 44_vng05.indd 2 2/24/2012 10:38:24 AM ...... 45 vngMagazine 28 februari Oud-VNG’er simon kooistra 2012

Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op de toekomst van de vereniging.

Jan-Jaap de Haan (VNG-jaren 2001-2006)

n mijn eerste baan was ik persoon- Leiden. De wethouder die ik daar te achtuurjournaal dan de VNG en ik Jan-Jaap de Haan, lijk medewerker van Jacob Reitsma vuur en te zwaard bestreed, moest ik zou dat liever andersom zien. Niet I 37, CDA in de Tweede Kamer. Daar zag ik veel in de commissie ondersteunen. Ik reed omdat de VNG zo belangrijk is, maar UTRECHT CELEBRATES PEACE! belangenorganisaties langskomen, zelfs met hem mee naar Den Haag. Als omdat ze via burgemeesters en wet- 11 April - 21 September 2013 van de ANWB tot het Verbond van je zo vaak met wethouders aan tafel houders kan vertolken wat in álle 1996 – 2001 Verzekeraars. Bij zo’n soort organisatie zit, gaan je handen jeuken om het zelf gemeenten leeft. Mensen denken vaak medewerker CDA- Utrecht will celebrate peace in 2013, the year that marks the 300th anniversary of the fi rst European wilde ik wel werken. Toen mijn baas te doen en ik kreeg gaandeweg de ten onrechte dat politiek Den Haag fractie in Tweede Kamer peace treaty. Signed in Utrecht, it was a global treaty that led to stability in Europe. For the fi rst time, de politiek verliet om burgemeester te overtuiging dat ik dat ook kon. alles beslist. Maak duidelijk dat we in peace was achieved at the negotiating table and not on the battlefi eld. The pillars of the programme worden, zag ik de vacature bij de VNG. Ik heb aan mijn VNG-tijd een groot een gedecentraliseerde eenheidsstaat 2001 – 2006 are: the power of diversity, art and culture, and the exchange of knowledge for an innovative society. Een prachtige kans om met het open- netwerk overgehouden en inzicht in leven en dat gemeenten zelf gaan over beleidsmedewerker The celebration of the Treaty of Utrecht will be more than a one-time celebration. It will be a milestone baar bestuur bezig te blijven. Beter de diversiteit van gemeenten en poli- hun zwembaden, parkeergarages en VNG marking fundamental growth: Utrecht is also a candidate for the European Capital of Culture in 2018. dan het aanbod dat ik kreeg om siga- tieke stromingen. De VNG is een leu- schoolgebouwen. rettenlobbyist te worden, want ik kan ke, platte organisatie. Er is wel altijd 2006 – 2007 www.vredevanutrecht2013.nl iets alleen als ik er echt in geloof. spanning tussen dienstverlening en Over 25 jaar… lobbyist gemeente Bij de VNG heb ik namens gemeenten lobby. Beide competenties zijn bijna … zal de VNG nog sneller en flexibeler Den Haag onderhandeld over wetgeving waar ik niet te verenigen. Hoe kun je enerzijds op onderwerpen inspringen. Infor- nu als wethouder nog steeds mee te uitleggen wat het Rijk heeft bedacht mele verbanden en sociale media ne- 2007 - heden maken heb, bijvoorbeeld over monu- en dit anderzijds bevechten? Ik zie dat men in belang toe. Ik verwacht dat de wethouder cultuur, mentenzorg. Het Verdrag van Valletta nu ook bij de Wet werken naar vermo- VNG veel technische werkzaamheden werk en inkomen in over archeologische opgravingen ken gen. Samen met het ministerie van teruggeeft aan de rijksoverheid. Laat Leiden ik misschien wel beter dan mijn me- SZW houdt de VNG informatiebijeen- die zelf maar uitleggen wat haar eigen dewerkers. Ik kom dingen tegen waar- komsten voor wethouders over de wetten te betekenen hebben. Waarom voor we toen gewaarschuwd hebben, werking van de wet. In gesprekken zouden gemeenten die verantwoorde- zoals excessieve opgravingskosten bij met de minister en de Kamer vertelt lijkheid op zich nemen? Zo ontstaat CELEBRATE TALENT! kleine inbreidingsplannen. Die ver- diezelfde VNG tegelijkertijd dat de meer ruimte voor belangenbeharti- 14 - 19 July 2013 dien je nooit terug. De verevenings- wet niet zál werken. Dat valt haast niet ging. Die rolverdeling is zuiverder. voorstellen van de VNG hebben het met elkaar te rijmen. Overigens vind ik niet dat het Rijk During the celebration of the Treaty of Utrecht the Olympic Flame will be destijds niet gehaald, dus het pro- Zolang de VNG het bij tijd en wijle modelverordeningen moet maken. Ik burning from 14-19 July 2013. The European Youth Olympic Festival (EYOF) bleem is nog steeds niet opgelost. aandurft een conflict op de spits te kan me wel voorstellen dat de VNG will be held here, in the heart of the Netherlands. Thousands of young elite Bij de VNG heb ik al jong geleerd hoe drijven, zoals met de Wet werken naar dat op een andere manier gaat doen en athletes from 49 European countries will be competing against each other je een bestuurlijk overleg voert. Zo zat vermogen is gebeurd, ben ik niet on- makelaar wordt van best practices. in nine Sports. High Five! ik al gauw samen met Limburgse tevreden. De VNG kan nog meer doen. Voor een evenementenvergunning burgemeesters aan de onderhande- Zo zou ze een grotere rol kunnen kunnen gemeenten dan bijvoorbeeld www.utrecht2013.com lingstafel met toenmalig minister spelen in het maatschappelijk debat. kiezen uit het Leidse, Bredase of Hen- Jorritsma over de Mijnbouwwet. En Laat maar horen wat je vindt over de gelose model. De VNG doet dan geen als secretaris van de VNG-commissie sociale werkvoorziening, de natuur- pseudo-overheidswerk meer, maar Ruimte en Wonen trok ik met veel ontwikkeling of het belang van cul- ontsluit wel de knowhow die gemeen- wethouders op. Ik was ook raadslid in tuur. De G4 komen vaker in het ten zelf in huis hebben.

GEU 1203 Ad t ti St d t ikk li VNG i V1 i dd 1 20 02 12 16 21 44_vng05.indd 2 2/24/2012 10:38:24 AM De PROVADA is hét platform voor de vastgoedprofessional. Drie dagen lang treffen ontwikkelaars, beleggers, consultants, fi nanciers, eindgebruikers, overheid en gemeen- ten elkaar om plannen, ideeën en visies met elkaar te delen. Daarnaast vinden er ver- schillende debatten plaats waarin thema’s als o.a. binnenstedelijke gebiedsontwikkeling, transformatie, herontwikkeling en duurzaamheid aan de orde komen.

Bestel nu kaarten voor u zelf en voor uw collega’s en relaties via www.provada.nl. Registreer vóór 13 mei en u wordt kosteloos opgenomen in de beurscatalogus!

[email protected] +31 (0)30 60 514 24

46_vng05.indd 2 2/24/2012 10:38:56 AM ...... 47 vngMagazine 28 februari 2012 Lustrumcolumn martijn van der steen en mark van twist Het Fotobijschrift kantoor

De auteurs van het VNG-lustrumboek geven in VNG Maga- zine een blik op een eeuw lokaal bestuur. Alle afleveringen 14 staan onder de button op www.vngmagazine.nl.

De gemeente is een bestuurslaag, een gemeenschap van burgers en een lokale democratie. Maar het is ook een kan- toor waar gewerkt wordt. Dat kantoor is zo vanzelfsprekend dat de bijzonderheid ons niet meer opvalt. Totdat we de In het voormalig gemeentehuis aan de Dorpsstraat. De gemeente­ foto’s analyseren. secretarie aan het werk. Van links naar rechts: J.W.L.A. Jans, P. Vink, C. Kortenhoven, M.R. Bergamin.Datering: 1954 Het beeld over honderd jaar toont de ontwikkeling van het (bron: collectie van het RHC Rijnstreek en Lopikerwaard te Woerden) kantoor van de gemeente. Exemplarisch zijn de werkruim- ten. We zien ambtenaren in grote zalen aan in rijen opge- Met eigen humor en mores. De kantoorplanten verschijnen. stelde bureaus. De ‘chef’ is zichtbaar aanwezig. Hij houdt ter De kalender aan de muur wordt een uiting van identiteit en plekke toezicht. Op dezelfde kamer, maar duidelijk herken- een verlevendiging van de ruimte. Met punaises ingestoken baar. Zijn bureau is vaak in een andere richting opgesteld. in de gipsen of hardboard afscheidingen in de ruimte. We Als ware het een schoolmeester die toezicht houdt op de zien collega’s de gezelligheid op hun kamer etaleren: hier klas. Vrouwen zien we wordt niet alleen gewerkt, maar ook gelachen. amper, of aan de ran- Tegenwoordig valt de variëteit in kantoren op. Sommige den van de ruimte, stadskantoren hebben nog veel weg van de kamertjeskanto- achter een typema- ren van de jaren tachtig, andere zijn met nieuwe kantoor- chine. concepten gemoderniseerd. Bijvoorbeeld met flexconcepten, Naarmate de tijd waar de eigen werkruimte is vervangen door een steeds op- verstrijkt, veranderen nieuw te maken keuze voor de bij de taak van dat moment de werkruimten. De passende werkplek. Schrijven op de stilteplek, telefoneren in gemeenschappelijke de kantoortuin. Het laatste eigene van de medewerker in het werkkamers maken kantoor van de toekomst is datgene wat hij of zij met zich plaats voor kleinere mee kan dragen. De kantoornomade sleept zijn identiteit ruimten, waar een gedurende de dag met zich mee. groep ambtenaren Elk decennium presenteert zo nu en dan zijn eigen kantoor samen zit. Drie ge- van de toekomst. Vaak is er te veel oog voor het kantoor als De PROVADA is hét platform voor de vastgoedprofessional. Drie dagen lang treffen Ambtenaren in een van de werkruimtes van de gemeente Tytsjerksteradiel uit de jaren zeventig schakelde bureaus in technische werkplek en te weinig voor de werkprocessen. De ontwikkelaars, beleggers, consultants, fi nanciers, eindgebruikers, overheid en gemeen- (bron: fotograaf Auke Steegstra van Weekblad ‘Actief’) een werkkamer. Dan technologie wordt anders, maar juist de werkprocessen ver- ten elkaar om plannen, ideeën en visies met elkaar te delen. Daarnaast vinden er ver- ontstaat de personali- tonen continuïteit. Stukken die verticaal door de organisatie schillende debatten plaats waarin thema’s als o.a. binnenstedelijke gebiedsontwikkeling, sering van de werk- bewegen, waar parafen nodig zijn en waar de expertise van transformatie, herontwikkeling en duurzaamheid aan de orde komen. ruimte. De kamer ambtelijk deskundigen in een ‘verbeterd concept’ of een wordt een onderdeel ‘aangescherpte tekst’ hun beslag krijgen. Bestel nu kaarten voor u zelf en voor uw collega’s en relaties via www.provada.nl. binnen de afdeling. Het kantoor dat wij nu zo normaal en vanzelfsprekend vin- Registreer vóór 13 mei en u wordt kosteloos opgenomen in de beurscatalogus! den als centrale plaats van handeling voor ambtelijk werk, zal veranderen tot een knooppunt in een netwerk van virtu- Februari 1915, stadhuis, ele en over de stad verspreide werkplekken. Thuis, vanuit personeel van de secreta- andere kantoren, bij partners, de trein of anderszins onder- rie. In het midden op de foto de latere burgemees- weg. Het kantoor verdwijnt niet, maar verspreidt, versnip- terJur. Visser (Bron: pert en versmelt met andere functies. Het kantoor van de Stads- en streekarchief toekomst is niet het gebouw, maar het netwerk. We zien uit Naarden) naar de nieuwe beelden en toekomstige foto’s. [email protected] +31 (0)30 60 514 24

46_vng05.indd 2 2/24/2012 10:38:56 AM ...... 48 vngMagazine 28 februari 2012 Schrijfwedstrijd De gemeente in 2025

In dit jubileumjaar willen we niet meer armslag of zijn we nog steeds Medewerkers van VNG Magazine alleen terugblikken. Regeren is im- aan het bezuinigen? zijn van deelname uitgesloten. mers vooruitzien. Gemeentebe- Welke issues voeren de boventoon? stuurders zijn gewend in periodes Hebben burgers meer te vertellen? De jury bestaat uit Joop van den van vier jaar te denken. Wij dagen u Hoe ziet het stadhuis eruit? Is Het Berg, oud-hoofddirecteur van de uit de horizon te verleggen naar Nieuwe Werken de norm en werkt VNG (voorzitter); Simone Kennedy- 2025. elke ambtenaar wanneer en waar Doornbos, fractievoorzitter van de hem dat het best uitkomt? Of zit- ChristenUnie in Amersfoort en Zet de schaalvergroting door of ten werknemers weer in hun hok? Simon Kooistra, hoofdredacteur niet? Hoeveel gemeenten zijn er in van VNG Magazine. 2025? Hoe ziet de gemeente er dan Zomaar wat voorbeelden van vra- De jury beoordeelt alle bijdragen uit? Hoe zijn in dat jaar de poli- gen die u zich kunt stellen voor op originaliteit, relevantie en tieke verhoudingen? Hebben lokale deze schrijfwedstrijd en waarop u schrijfstijl. De beste inzendingen partijen hun opmars voortgezet of het antwoord mag verzinnen. verschijnen woensdag 16 mei op hebben landelijke partijen terrein Maak uw eigen keus, prikkel uw www.vngmagazine.nl. terugveroverd? Doen gemeenten fantasie en beschrijf in maximaal nog wel aan politiek of zijn ze ver- achthonderd woorden uw beeld van Tijdens het VNG-Jaarcongres op worden tot uitvoeringsloketten van de gemeente in 2025. Serieus, 5 en 6 juni in Den Haag maken we het Rijk? ludiek, satirisch, alles kan. de winnaars bekend. De winnende bijdragen worden beloond met een Groeit of krimpt uw gemeente? Uw bijdrage moet uiterlijk maan- boekenbon en gepubliceerd in Hoeveel inwoners zijn er in 2025? dag 7 mei binnen zijn. VNG Magazine van 8 juni. Heeft de gemeente meer of minder taken dan nu? Besteden we meer U kunt deze mailen naar: De juryvoorzitter schreef alvast taken uit aan de markt of keren we [email protected] onder een column ‘ter stimulering’. terug naar de maakbare overheid? vermelding van ‘schrijfwedstrijd’. Krijgen we na vele magere jaren ...... 49 vngMagazine 28 februari 2012 Minder tijdgebonden dan de staat

Toen ik bijna zestien jaar geleden mijn Konrád ooit zei: wij maken wandelend tekent dat de grenzen van gemeenten overstap moest uitleggen van de uni- door de straten en paden onze woon- niet eindeloos vallen op te rekken. versiteit en de Eerste Kamer naar de plaats tot ons eigendom. Zo krijgen wij Vereniging van Nederlandse Gemeen- haar verleden in onze greep, zodat wij Zeker, zo’n tweehonderd jaar geleden ten, heb ik dat gedaan met de tekst: ‘De haar toekomst kunnen ontwerpen. Wij hebben onze voorouders ervoor geko- stad is ouder dan de staat en zij zal hem kunnen door de keuze van ons werk en zen steden en dorpen te integreren in bovendien overleven’. De lezer begrijpt nog meer via internet ten dele onze de destijds nieuwe en moderne een- het al: ik ben een kind van de stad. Mijn leefomgeving zelf maken, maar uitein- heidsstaat. Oude volledige autonomie voorganger als hoofddirecteur van de delijk keren wij steeds weer terug in het werd hervormd tot relatieve autono- VNG, Klaas de Vries, heeft het ooit nog fysieke milieu dat dorp heet, of wijk, of mie: de zorg voor de eigen lokale huis- mooier gezegd: ‘Als je vanuit een vlieg- stad. houding, binnen het ruimere kader van tuigraampje naar beneden kijkt, kun je het nationale recht. Daaruit is een sa- geen landsgrenzen zien, wel steden en Daarbij vergeleken is de staat, hoe be- menleving voortgekomen waarin ‘alles dorpen.’ langrijk die in politiek en sociaal op- met alles samenhangt’ en waarin ge- zicht ook moge zijn, maakwerk en bo- meentebesturen alleen dan hun werk Stad en dorp zijn in de ervaring van vendien tijdgebonden maakwerk. De naar behoren kunnen verrichten, wan- mensen uiteindelijk beslissender dan Nederlandse nationale staat is nauwe- neer zij onderling samenwerken en hun land, ook al is nationaal chauvi- lijks meer dan tweehonderd jaar oud en alleen concurreren als dat voor alle in- nisme op dit moment nogal in de mode voor sommige delen ervan, Limburg woners zin heeft. En natuurlijk, daarbij en is er niets tegen vaderlandsliefde. bijvoorbeeld, geldt dat die er nog later is de leiding van de staat en zijn eigen Vraag aan mensen iets te vertellen over deel van zijn geworden. Voor wie het vormende kracht onontbeerlijk. Er is hun jeugd en zij zullen zich haarscherp wil zien: deze nationale staat heeft in- immers veel wat wij allemaal als ons de contouren herinneren van hun tussen zijn beste tijd gehad en is bezig gemeenschappelijk belang zijn gaan buurt, hun stad of hun dorp. Zeker, de heel langzaam op te gaan in het grotere zien en wat dus ook maar beter ge- meeste Nederlanders zijn mobiel ge- Europese geheel. Er zijn ogenblikken meenschappelijk vorm kan worden worden en de kans dat zij in dezelfde dat wij dat niet alleen maar prettig vin- gegeven. plaats zijn geboren en getogen als hun den, maar dat doet aan de kracht van de ouders en in dezelfde plaats wonen als internationalisering niet af. Wij doen er Er blijft echter behoefte aan ruimte – waarin zij zijn geboren, is betrekkelijk dus wijs aan die ontwikkeling te aan- die wordt eerder groter dan kleiner – klein geworden. Toch moet de gebon- vaarden en er het beste van te maken. om het verschil te maken. Decentralisa- denheid aan stad of dorp van herkomst tie is daarom een groot goed, maar wel nog steeds niet worden onderschat. Dat kan alleen maar als wij tegelijk veel op voorwaarde dat verschil maken zin energie steken in onze dagelijkse omge- heeft. Daarvoor hebben wij de gemeen- Of wij het willen of niet, onze eigen, per ving, in de stad en het dorp die onze te. Als decentralisatie alleen wordt toe- definitie lokale geschiedenis vormt in dagelijkse leefomgeving vormen en gestaan als alles toch overal op dezelfde hoge mate ons beeld van de toekomst. waarin wij ons thuis en veilig moeten manier moet gebeuren, dan heeft zij Dat geldt niet alleen voor ons persoon- voelen. Dat maakt de lokale democratie geen enkele zin. lijk leven; dat geldt ook voor de plaats ook zo belangrijk; in de toekomst meer waar wij wonen, waar wij ons dagelijks dan ooit. Alle reden dus om over die Er is dus veel om over te praten en te leven doorbrengen, waar wij onze kin- toekomst grondig na te denken en er schrijven, als het om de toekomst van deren opvoeden en ons ontspannen. met elkaar over te spreken. In de weten- de gemeentelijke democratie gaat. The- Daar hechten wij ons aan en daar willen schap dat de gemeente weliswaar lang ma’s genoeg, vragen genoeg, maar ge- wij ook mee de vorm van bepalen. niet steeds samenvalt met de stad en lukkig, ook perspectieven genoeg. het dorp, maar er wel de belangrijkste Zoals de Hongaarse schrijver Gyèorgy hoedster van is. Wat trouwens ook be- j.th.j. van den berg Ingezonden mededeling

Een schone buurt heeft veel effect

Met als thema “Het Eff ect van Schoon” gaat op 1 maart a.s. de nieuwe media-campagne van Stichting Nederland Schoon van start. Een drietal TV commercials moet de kijker bewust maken van de waarde en voordelen van een schone leefomgeving:

- In een schone straat verkoop je makkelijker je huis - In een schone buurt zijn mensen behulpzamer - In een schone straat spelen kinderen meer buiten

De campagne zet mensen aan het Afgelopen zomer is het publiek dag die op 10 maart wordt gehouden. denken, belicht de positieve sociale middels een uitgebreide campagne Al voor de 10e keer! Nog geen 100 aspecten van een schone omgeving op radio, TV en in print geïnformeerd jaar, zoals de VNG, maar wel al zolang en laat zien dat het opruimen van de over het feit dat Nederland eigenlijk dat inmiddels veel gemeenten, ver- eigen omgeving de moeite waard is. veel schoner is dan we met z’n allen enigingen, vrijwilligers en bedrijven denken. En met de nieuwe campagne hierbij aansluiten. Nederland is gelukkig schoner dan gaan we op deze trend door: naast menigeen denkt. Behaalden we in het benadrukken dat Nederland al Doe mee! 2001 nog een magere 6.2 op de zeer schoon is, reiken we een aantal Wilt u ook aansluiten bij de Lande- “schaal van schoon”, inmiddels zitten argumenten die mensen moeten lijke Opschoondag? we op een solide 7,7 bij een stijgen- stimuleren een actieve bijdrage te Kijk dan op www.nederlandschoon. de trend. Er is een aantal probleem- leveren aan het schoonhouden van nl. Daar vindt u ook meer informatie gebieden, maar daar wordt hard en hun eigen, directe omgeving. over de nieuwe campagne. niet zonder succes aan gewerkt. Alles bij elkaar staan we er gemiddeld dus Landelijke opschoondag DOE MEE MET OPSCHONEN! goed voor. Desondanks vindt de Ne- De eerste campagne start exact één derlander ons land vervuild. Stichting week voor de Week van Nederland Nederland Schoon heeft zich tot Schoon, die op 10 maart begint. doel gesteld dit onjuiste beeld bij te Hiermee is ook gelijk de verbinding stellen. gelegd met de Landelijke Opschoon- LANDELIJKE OPSCHOONDAG DOE MEE MET OPSCHONEN!

50-51_vng05.indd 2-3 2/24/2012 10:48:15 AM Ingezonden mededeling

Een schone buurt heeft veel effect

Met als thema “Het Eff ect van Schoon” gaat op 1 maart a.s. de nieuwe media-campagne van Stichting Nederland Schoon van start. Een drietal TV commercials moet de kijker bewust maken van de waarde en voordelen van een schone leefomgeving:

- In een schone straat verkoop je makkelijker je huis - In een schone buurt zijn mensen behulpzamer - In een schone straat spelen kinderen meer buiten

De campagne zet mensen aan het Afgelopen zomer is het publiek dag die op 10 maart wordt gehouden. denken, belicht de positieve sociale middels een uitgebreide campagne Al voor de 10e keer! Nog geen 100 aspecten van een schone omgeving op radio, TV en in print geïnformeerd jaar, zoals de VNG, maar wel al zolang en laat zien dat het opruimen van de over het feit dat Nederland eigenlijk dat inmiddels veel gemeenten, ver- eigen omgeving de moeite waard is. veel schoner is dan we met z’n allen enigingen, vrijwilligers en bedrijven denken. En met de nieuwe campagne hierbij aansluiten. Nederland is gelukkig schoner dan gaan we op deze trend door: naast menigeen denkt. Behaalden we in het benadrukken dat Nederland al Doe mee! 2001 nog een magere 6.2 op de zeer schoon is, reiken we een aantal Wilt u ook aansluiten bij de Lande- “schaal van schoon”, inmiddels zitten argumenten die mensen moeten lijke Opschoondag? we op een solide 7,7 bij een stijgen- stimuleren een actieve bijdrage te Kijk dan op www.nederlandschoon. de trend. Er is een aantal probleem- leveren aan het schoonhouden van nl. Daar vindt u ook meer informatie gebieden, maar daar wordt hard en hun eigen, directe omgeving. over de nieuwe campagne. niet zonder succes aan gewerkt. Alles bij elkaar staan we er gemiddeld dus Landelijke opschoondag DOE MEE MET OPSCHONEN! goed voor. Desondanks vindt de Ne- De eerste campagne start exact één derlander ons land vervuild. Stichting week voor de Week van Nederland Nederland Schoon heeft zich tot Schoon, die op 10 maart begint. doel gesteld dit onjuiste beeld bij te Hiermee is ook gelijk de verbinding stellen. gelegd met de Landelijke Opschoon- LANDELIJKE OPSCHOONDAG DOE MEE MET OPSCHONEN!

50-51_vng05.indd 2-3 2/24/2012 10:48:15 AM ...... 52 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld VNG-gebouw monique westenbroek

Mauritskade VNG begon in twee kamers

Schoolstraat 91 Laan Copes van Cattenburch ...... 53 vngMagazine 28 februari 2012

Pas in 1913 – een jaar na de oprichting – kreeg de VNG kantoorruimte. In dat jaar begon ze met twee medewerkers. Directeur J. Simons werd bijgestaan door adjunct-directeur mej. mr. C.M.W. Roem. Samen betrokken zij twee kamers aan de Nieuwe Schoolstraat 91. Na een jaar verhuisde de VNG naar de Maurits- kade, waar ze drie kamers had. In 1918 werd de Mauritskade verruild voor een pand aan de Laan Copes van Cattenburch, waar de VNG het uithield tot 1930.

In dat jaar betrok de vereniging Paleisstraat 5, een ruim pand dat gebouwd was in de voor- Paleisstraat 5 (1930-1952) malige moestuin van Koningin Anna Paulowna, echtgenote van Koning Willem II. VNG begon in twee kamers

Een journalist van het Vaderland beschreef op 4 juni 1930 het nieuwe pand aan de Paleis- straat als volgt: ‘De inrichting der kamers is in overeenstemming gebracht met den geest van de bewoners: warme betimmeringen en behangsels, zachte tapijten, gemakkelijke stoelen en weldadig getemperde lichtbron- nen stellen het veeleischende hulsel van de geest tevreden, opdat de geest zelve zich des te vrijer bewegen kan. Om misverstand te voorkomen zij uitdrukkelijk vermeld dat overdaad vermeden is.’ De VNG bestond eind 1936 uit de directie- leden, vier hoofdambtenaren en elf ambte- naren voor boekhouding, archief, expeditie en tikwerk. In 1940 besloot de VNG vanwege gebrek aan Vernieuwde Paleisstraat 5 kantoorruimte tot uitbreiding van Paleis- (1952-1975) straat 5. Ze kocht het pand ernaast met de bedoeling het te slopen en er nieuwbouw voor in de plaats te zetten. Door de Tweede Wereldoorlog volgde uitstel tot 1951. Na de sloop van Paleisstraat 7 werd aan Paleis- straat 5 een geheel nieuwe, zes verdiepingen tellende vleugel gebouwd. Op 29 april 1952 werd het nieuwe kantoor officieel geopend. Het nieuwe pand Paleis- straat 5 zou bijna 25 jaar het ‘huis der ge- meenten’ blijven. Het interieur van Paleisstraat 5: boven de vergaderzaal, midden de typekamer, onder en rechtsonder werkkamers ...... 54 vngMagazine 28 februari ` 2012 VNG in beeld VNG-gebouw

Vervolg van pagina 53

In 1974 besloot de VNG om naar een nieuw, bestaand pand uit te kijken. Haar oog viel op de voormalige Willemskerk, eigendom van de Engelse beleggings- maatschappij Guardian Properties Ne- derland. Die had het pand in 1972 gron- dig verbouwd tot kantoor. Na de verbouwing kreeg het pand zijn origi- nele naam terug: de Willemshof. Een nieuw en modern kantoorgebouw, op- getrokken achter de gerestaureerde neogotische voorgevel van de voormalige kerk. De VNG nam de Willemshof op 24 januari 1975 in gebruik. Ze verhuurde het oude gebouw aan de Paleisstraat aan het Rijk en stootte de meeste andere panden af.

Plaquette aangebracht op de gevel van de Willemshof in 1987 ter ere van het 75-jarig bestaan van de VNG

Het oude interieur van de Willemshof aan de Nassau- laan: boven een werkkamer en links de bibliotheek. Rechts een blik op de binnenplaats ...... 55 vngMagazine 28 februari 2012

Na ruim dertig jaar was de Willemshof in 2007 toe aan een ingrijpende verbouwing. De inrichting was verouderd en niet geschikt voor Het Nieuwe Werken. De interne verbouwing was zo ingrij- pend dat de VNG tijdelijk uit moest wijken naar een ander gebouw. Het werd Koningin Marialaan 15-17, een kantoorpand in het Haagse Bezuiden- hout, dat op de nominatie stond om gesloopt te worden. Op 22 september 2009 was het eindelijk zover: koningin Beatrix heropende het totaal gereno- veerde kantoor aan de Nassaulaan 12 in Den Haag. Van de ‘oude’ Willemshof is alleen de als monu- ment aangewezen gotische gevel uit 1845/1846 overgebleven. Het achterliggende nagenoeg ge- heel nieuw gebouwde kantoor voldoet met flexi- bele werkplekken en een atrium geheel aan de eisen van Het Nieuwe Werken. Tijdelijke huisvesting aan de Koningin Marialaan

Het nieuwe interieur van de Willemshof, geheel aangepast aan Het Nieuwe Werken Kennisdag NCOD en Interwerk

THEMA: BEZUINIGEN ")%$4 KANSEN

GEHEEL KOSTELOOS!

WORKSHOPS: s 3UBSIDIESVOORPERSONEELSONTWIKKELING s &LEXIBILITEITENBEHEERSBAREPERSONEELS  KOSTEN s $ECONTROLLERALSEERSTEDEBEZUINIGINGEN   VOORBIJ s 6ERLEGREGELINGEN s 0ARTICULIEREINITIATIEVENINRUIMTELIJKE  ORDENING s !FSTEMMINGZORGENVASTGOED s 3OCIAL2ETURNONINVESTMENT s )NZETNIEUWEDOELGROEPENINPUBLIEKS  DIENSTVERLENING s (ET.IEUWE7ERKEN s 0APIERLOOSADVISEREN s )NNOVATIEENCREATIVITEIT

+IJKVOORMEERINFORMATIEENOMUAANTE Mariënhof in Amersfoort MELDENOPwww.ncod.nl OFwww.interwerk.nl OFSCANDE12 CODE 18 april 2012, vanaf 13.00 uur

56_vng05.indd 2 2/24/2012 10:48:51 AM ...... 57 vngMagazine 28 februari Kennisdag NCOD en Interwerk Oud-VNG’er simon kooistra 2012

THEMA: Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar BEZUINIGEN alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen ")%$4 KANSEN zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op de toekomst van de vereniging.

GEHEEL KOSTELOOS! Marianne van Omme (VNG-jaren 1987-1998)

WORKSHOPS: s 3UBSIDIESVOORPERSONEELSONTWIKKELING k ben altijd lokaal actief geweest. meesters en wethouders. Dat is niet vies van de commissie Van Aartsen Marianne van Het begon met huuracties in wezenlijk veranderd, ondanks de over de eerste overheid een verade- I Omme, 64 s &LEXIBILITEITENBEHEERSBAREPERSONEELS Amersfoort en daarna kwam ik in de goede voornemens. ming, vooral haar voorstel om de Wet  KOSTEN gemeenteraad. Tijdens mijn raadspe- gemeenschappelijke regelingen af te riode en daarna zat ik in besturen van Het is ook lastig. Raadsleden zijn per schaffen. 1974 – 1980 s $ECONTROLLERALSEERSTEDEBEZUINIGINGEN  woningcorporaties. Bij het Bureau definitie gericht op de eigen gemeen- raadslid Amersfoort voor rechtshulp had ik huurzaken in te. Ze hebben als lekenbestuurders Over 25 jaar…  VOORBIJ mijn portefeuille, naast onderwerpen hun handen vol aan lokale kwesties, … zijn er in het gunstigste geval vijftig 1980 – 1987 s 6ERLEGREGELINGEN als bijstand, vreemdelingen en ar- zoals een nieuwe weg of de verbete- regio’s en geen provincies. We zijn dan jurist Bureau voor beidsrecht. ring van een wijk. Daarin vinden ze af van de wildgroei aan samenwer- rechtshulp s 0ARTICULIEREINITIATIEVENINRUIMTELIJKE hun legitimatie. Daarnaast hebben ze kingsverbanden, die met democratie In 1987 kon ik drie banen krijgen. Ik meestal een baan. Je kunt niet ver- weinig te maken hebben. De VNG en 1987 – 1998  ORDENING koos voor de VNG, omdat ik me daar wachten dat ze zich ook landelijk het IPO kunnen dan samengaan. Maar VNG: coördinator s !FSTEMMINGZORGENVASTGOED ook met volkshuisvesting kon bezig- manifesteren. Maar ik vind het wel de het kan ook een andere kant opgaan. volkshuisvesting, houden. Hoewel ik raadslid was ge- taak van de VNG om te letten op de De nodige schaalvergroting kan ook stadsvernieuwing en s 3OCIAL2ETURNONINVESTMENT weest, kende ik de VNG niet echt. De gezamenlijke belangen van raadsle- stuklopen op de weerstand van lokale monumenten functie pakte heel anders uit dan ik den. Ze heeft hier soms weinig oog politici, die hun eigen kortetermijn- s )NZETNIEUWEDOELGROEPENINPUBLIEKS had verwacht. Ik viel midden in de voor. Dat bleek bijvoorbeeld bij de belangen laten prevaleren. Gemeenten 1998 – 2002  DIENSTVERLENING grote bruteringsoperatie van de wo- recent vernieuwde integriteitscode fungeren dan steeds meer als uitvoe- hoofd woningbouw- ningcorporaties en moest me bezig- voor burgemeesters, wethouders en ringsloketten van het Rijk. De lokale programmering en inves- s (ET.IEUWE7ERKEN houden met het toezicht en de finan- raadsleden. Die is eenzijdig gericht op democratie is in dat geval niet levens- teringsbeleid Woning- ciën. Dat heb ik met veel plezier de eerste twee groepen. Er staat in dat vatbaar. Mensen lopen in hun eigen dienst Amsterdam s 0APIERLOOSADVISEREN gedaan. Ik kwam in het bestuur van politieke ambtsdragers onpartijdig gemeente niet meer warm voor een het Centraal Fonds Volkshuisvesting moeten zijn en alle burgers gelijk politieke partij en kiezen eerder voor 2002 - heden s )NNOVATIEENCREATIVITEIT en werd na mijn vertrek voorzitter van moeten behandelen. Over raadsleden groeperingen die zich richten op raadsgriffier gemeente de commissie bezwaarschriften. Dat kun je dat zo niet stellen; die zijn per plaatselijke thema’s. Daarom is het Amersfoort ben ik nog steeds. definitie partijdig. Er had misschien misschien wel een goed idee als lande- +IJKVOORMEERINFORMATIEENOMUAANTE Mariënhof in Amersfoort beter kunnen staan dat ze onafhanke- lijke partijen niet meedoen aan ge- MELDENOPwww.ncod.nl OFwww.interwerk.nl Burgemeester en wethouders lijk tot besluiten moeten komen. meenteraadsverkiezingen. 18 april 2012, vanaf 13.00 uur Na een uitstapje bij de Woningdienst OFSCANDE12 CODE Amsterdam keerde ik terug in mijn Overigens doet de VNG haar werk als eigen woonplaats als raadsgriffier. Bij belangenbehartiger van alle gemeen- de VNG moest ik meteen de gemeen- ten goed, zeker als het er op aankomt, tesecretaris inlichten als een raadslid zoals met de uitbreiding van de Wmo. had gebeld met een vraag. Stel je voor Ze heeft wel last van een verdeelde dat het college niet op de hoogte was achterban, maar daarin schuilt tegelijk als het raadslid actie zou ondernemen! haar kracht. Daarom is de schaaldis- De VNG was heel erg van de burge- cussie zo belangrijk. Ik vond het ad-

56_vng05.indd 2 2/24/2012 10:48:51 AM ...... 58 vngMagazine 28 februari 2012 Verwante organisaties paul van der zwan

Verwante organisaties over de ‘moederclub’ ‘Onmisbaar en invloedrijk’

De VNG is de oudste organisatie binnen het decentraal bestuur, maar al lang niet meer de enige. De organisaties onderhouden nauwe banden, bijvoorbeeld voor hun gezamenlijke lobby bij het Rijk. VNG Magazine vroeg een aantal van die clubs naar hun ervaringen met de jubilaris. Ze zijn eensgezind in hun oordeel: onmisbaar voor gemeenten en invloedrijk in Den Haag.

ienstverlener en belangenbehar- eniging, VGS, Raadslid.Nu en de Vereni- Dtiger voor gemeenten, al een ging van Griffiers. eeuw lang. Andere belangen- en beroeps- De vijf prijzen de VNG in vele toonaar- organisaties binnen het decentraal be- den. Maar de VNG is niet onfeilbaar. Zo stuur kunnen qua leeftijd niet tippen aan had de Wethoudersvereniging volgens de VNG. De Unie van Waterschappen haar voorzitter Saskia Bolten niet moeten komt nog het dichtst in de buurt (85 jaar bestaan. Haar doel is immers professiona- oud), gevolgd door de Vereniging van lisering van wethouders, en dat ziet Bol- Gemeentesecretarissen (60 jaar) en het ten eigenlijk als taak van de VNG. Nederlands Genootschap van Burgemees- Daarnaast heeft de VNG steeds vaker ters (57 jaar). moeite de rijen gesloten te houden, vindt Andere organisaties hebben een heel onder anderen Peter Otten. Dat komt korte geschiedenis. De verenigingen van mede doordat groepen gemeenten van wethouders, raadsleden en griffiers dan- gelijke omvang de handen vaker ineen- ken hun bestaan aan de invoering van het slaan. Het ligt er overigens maar aan hoe dualisme in 2002. En aan de VNG, die de je dat bekijkt, blijkt uit de woorden van drie beginnende organisaties een zetje in directeur Gerard Beukema van het Inter- de rug gaf. De VNG trok haar handen niet provinciaal Overleg. Hij bekent weleens af van die organisaties. Logisch, vindt jaloers te zijn op de VNG. De VNG verte- voorzitter Peter Otten van Raadslid.Nu. genwoordigt honderden gemeenten, ‘Zij is toch een soort moederclub van waardoor zij verder van hen af kan staan beroepsorganisaties in het lokaal be- dan het IPO van de twaalf provincies. stuur.’ Dat klopt: de VNG biedt onderdak ‘Voor de VNG is het daardoor makkelijker aan de vijf beroepsorganisaties op ge- om een koers te bepalen dan voor het meentelijk gebied: NGB, Wethoudersver- IPO.’ ...... 59 vngMagazine 28 februari 2012 ‘Onmisbaar en invloedrijk’ NGB: Vier handen op één buik

Vier handen op één buik. Zo typeert oud- unaniem. De VNG steunde ons daarin ten moeilijk met het huidige politieke klimaat, burgemeester Jaap Pop de verhouding opzichte van het kabinet en de Kamer.’ dat neigt naar centralisatie. Er zijn meer tussen de VNG en het Nederlands Genoot- De contacten tussen beide organisaties zijn groepen gemeenten dan voorheen; het is schap van Burgemeesters (NGB), opgericht frequent, maar volgens Pop doorgaans moeilijk hen allemaal tevreden te stellen.’ in 1955. Hij kan het als geen ander weten. informeel. ‘Maar er zitten natuurlijk wel Daardoor is de VNG ook bij kabinetsforma- Van 1998 tot 2006 was hij NGB-voorzitter NGB-bestuurders in commissies en projec- ties en bij het afsluiten van convenanten en begin jaren zestig werkte hij bij de VNG. ten van de VNG.’ De VNG is naar het oordeel naar het oordeel van Pop nu een minder En gedurende 31 jaar – tot zijn pensionering van Pop heel goed in het versterken van het sterke factor dan voorheen. ‘Maar ik schrijf in 2006 – had hij als burgemeester van lokaal bestuur. Hij herinnert zich dat onder de VNG niet weg, hoor. Het is een unieke Franeker, Tiel, Alkmaar en Haarlem ook te meer uit zijn eigen periode bij de VNG. ‘De organisatie die onmisbaar is voor gemeen- maken met de VNG. tijd van de seksuele revolutie. Burgemees- ten.’ ters moesten mede beslissen over de Pop: ‘Het NGB is eigenlijk een verbijzonde- komst van naaktstranden en seksboerde- ring van de VNG op het gebied van burge- rijen. Ze kwamen voor advies bij de VNG. meesters. Bij alles wat het gemeentebe- Die adviseerde er niet tegenin te gaan, stuur aangaat, zijn beide organisaties aan maar het te reguleren. Daarmee bevor- zet.’ Ze zijn het doorgaans met elkaar eens; derde de VNG stabiliteit. De Pop kent geen voorbeelden van tegenge- VNG komt nog steeds vaak stelde opvattingen. Logisch dat de VNG en met dergelijke adviezen.’ het Genootschap nauw met elkaar optrek- Bij de belangenbehartiging ken. Zoals bij de Vernieuwingsimpuls Dua- maakt de VNG momenteel lisme en Lokale Democratie aan het begin echter een mindere fase door, van deze eeuw. ‘In de begeleidingscommis- vindt Pop. ‘De VNG heeft het sie zat ook een bestuurslid van het NGB.’ En ook rond de gekozen burgemeester, die in beeld kwam door een later verworpen wets- voorstel van toenmalig minister voor Be- stuurlijke Vernieuwing Thom de Graaf, ston- den VNG en het Genootschap zij aan zij. ‘Het ging ons om de verbetering van het lokaal bestuur. We hadden een genuan- ceerd verhaal, maar onze leden waren niet Driessen geeft de VNG haar verdiende loon. En daar zijn we best een beetje trots op…

Driessen is dé specialist in HRM- en payroll-diensten voor de publieke sector. Als geen ander zijn we op de hoogte van DOOH DGPLQLVWUDWLHYH DUEHLGVYRRUZDDUGHOLMNH ÜQDQFL OH HQ juridische zaken die van belang zijn voor úw HRM-praktijk. Zo verzorgt onze afdeling Outsourcing ook de complete salarisadministratie voor de Vereniging Nederlandse Gemeenten.

Dankzij Driessen krijgen alle medewerkers dus hun verdiende loon. Doordat wij al het regelwerk rondom de salarisadministratie overnemen, kan de VNG zich beter richten op de taak die de vereniging al 100 jaar met succes uitvoert. Het ondersteunen en adviseren van de lokale Driessen feliciteert de VNG overheid in Nederland. Werken voor de VNG, daar zijn we best een beetje trots op. met het 100-jarig jubileum Namens alle 165 medewerkers van Driessen feliciteren wij de VNG met het 100-jarig jubileum.

Wilt u weten wat wij voor uw organisatie kunnen beteke- nen? Neem dan contact met ons op via 0492 – 50 66 66 of www.driessen.nl

60_vng05.indd 2 2/24/2012 10:49:27 AM ...... 61 vngMagazine 28 februari Verwante organisaties 2012

Driessen geeft de VNG die tijd onvrede over. Het gaat immers om Wethouders- de kwaliteit van het lokale bestuur. Wij sprongen in een gat op dat gebied, terwijl vereniging het natuurlijk ook goed is voor de VNG als de dagelijks bestuurders van gemeenten rechtspositie, verwijzen wij naar de VNG. haar verdiende loon. naar behoren functioneren.’ Die helpt hen dan meestal uitstekend.’ gewekt door Eigenlijk had de vereniging niet moeten Daarnaast werkt de Wethoudersvereniging bestaan, redeneert Bolten. ‘Maar de VNG samen met de VNG in verschillende werk- En daar zijn we best een beetje trots op… de VNG liet naar onze mening een belangrijk aspect groepen van BZK. Bijvoorbeeld die voor de in de gemeentelijke ondersteuning liggen.’ aanpak van agressie tegen politieke ambts- ‘De VNG heeft de Wethoudersvereniging in De samenwerking tussen VNG en de Wet- dragers en die voor integriteit in het be- 2006 gewekt’, zegt voorzitter Saskia Bolten. houdersvereniging is volgens Bolten wel stuur. ‘Dat gaat prima samen hoor, maar ‘We bestonden al sinds de discussie over de goed. ‘Onze ambtelijke staf werkt vanuit het eigenlijk zouden wij de VNG moeten voeden gekozen burgemeester. Die zou zelf zijn VNG-gebouw. Er zijn nauwe contacten. met onze kennis en zou die het verdere wethouders kunnen uitkiezen. Dat vonden Onze leden die vragen hebben over hun werk moeten doen.’ Driessen is dé specialist in HRM- en payroll-diensten voor wij niet bijdragen aan onze professionalise- de publieke sector. Als geen ander zijn we op de hoogte van ring. Veel wethouders voelden er niet voor bij een verkiezingingscampagne van een DOOH DGPLQLVWUDWLHYH DUEHLGVYRRUZDDUGHOLMNH ÜQDQFL OH HQ burgemeester betrokken te worden.’ juridische zaken die van belang zijn voor úw HRM-praktijk. Nadat het wetsvoorstel voor de gekozen UvW: Zakelijk, met paaseitjes Zo verzorgt onze afdeling Outsourcing ook de complete burgemeester begin 2005 strandde in de salarisadministratie voor de Vereniging Nederlandse Eerste Kamer, dachten veel wethouders dat Want zo’n meningsverschil met de VNG de taak van de vereniging volbracht was. Ze doet volgens Glas geen afbreuk aan de Gemeenten. werd niet opgeheven, maar hield wel op met Waterschappen doen hun werk lokaal, onderlinge relatie. ‘We zijn heel goed in activiteiten. Er kwamen gemeenteraadsver- samen met gemeenten. Voorzitter van de staat om bestuurlijke afspraken te maken Dankzij Driessen krijgen alle medewerkers dus hun kiezingen. Veel wethouders keerden niet Unie van Waterschappen (UvW) Peter Glas: met elkaar. Dat vind ik toch wel uniek.’ Dit verdiende loon. Doordat wij al het regelwerk rondom de terug in het ambt. Bolten: ‘Je zou kunnen ‘Dan is het logisch dat de beide koepelorga- mede dankzij de houding van de VNG. ‘Die zeggen dat de Wethoudersvereniging toen nisaties elkaar ook goed kennen.’ De con- is altijd erg open. In de twee jaar dat ik salarisadministratie overnemen, kan de VNG zich beter is gaan slapen.’ Totdat de VNG haar wekte. tacten zijn de laatste twee jaar intensiever. voorzitter ben, heb ik nooit iets gemerkt richten op de taak die de vereniging al 100 jaar met succes ‘De VNG heeft oude bestuursleden bena- Aanleiding vormden plannen van het minis- van verborgen agenda’s. Het is zakelijk en uitvoert. Het ondersteunen en adviseren van de lokale derd en ook nieuwe wethouders gevraagd of terie van VenW voor een eenvoudiger orga- op basis van vertrouwen. Maar niet kil.’ Dat Driessen feliciteert de VNG overheid in Nederland. Werken voor de VNG, daar zijn we het niet zinvol was als de vereniging weer nisatie van het waterbeheer. ‘Daarop stel- laatste illustreert hij met een voorval. ‘Bij best een beetje trots op. zou gaan functioneren.’ den wij in een brief aan het kabinet voor om het aantreden van dit kabinet in 2010 wer- met het 100-jarig jubileum De bestuursleden, zowel de oude als de het rioolbeheer over te nemen van ge- den wij voor het eerst uitgenodigd bij het aspiranten, zeiden ‘ja’. Bolten: ‘Enerzijds om meenten. Omwille van de efficiency. De zogeheten overhedenoverleg. VNG-voorzit- Namens alle 165 medewerkers van Driessen feliciteren wij het vak verder te professionaliseren, ander- VNG wilde dat niet. Het latere Bestuurs­ ter Annemarie Jorritsma had paaseitjes de VNG met het 100-jarig jubileum. zijds omdat zij vonden dat de VNG zelf daar akkoord water houdt de taakverdeling zoals meegenomen. Dat soort kleinigheden te weinig aan deed. De VNG was vooral gefo- die is, maar waterschappen en gemeenten bepaalt de sfeer erg, zeker voor een nieuw- cust op inhoudelijke dossiers en veel minder hebben toegezegd te kijken naar bespa- komer. Kort daarna heb ik ook getrakteerd, Wilt u weten wat wij voor uw organisatie kunnen beteke- op de professionalisering van bestuurders.’ ringsmogelijkheden. In die tijd hebben we hoor.’ nen? Neem dan contact met ons op via 0492 – 50 66 66 Bolten, sinds 2009 voorzitter: ‘Daar was in natuurlijk veel overlegd met de VNG.’ of www.driessen.nl

60_vng05.indd 2 2/24/2012 10:49:27 AM feliciteert VNG

#Asbest risico? #Oesterbaai helpt u graag op weg naar een gezonde werk- en leefomgeving.

Asbest vormt in de meeste gevallen een bedreiging voor de volksgezond- heid. Nu, maar ook in de toekomst en daar zit Merel natuurlijk niet op te wachten. De toekomst van kinderen als Merel begint vandaag. Ingenieursbureau Oesterbaai is het grootste asbest- en saneringsadvies- bureau van Nederland. Wij zetten ons in voor een gezonde werk- en leefomgeving. U kunt Oesterbaai inschakelen voor asbestonderzoek, risicobeheersing, sloop/renovatie en projectmanagement. In een ver- helderend gesprek vertellen wij u graag meer over onze werkwijze.

Keeping the Future in Shape Hongkongstraat 5 | 3047 BR Rotterdam T 010 - 208 84 44 | F 010 - 208 84 33 [email protected] | www.oesterbaai.nl

62_vng05.indd 2 2/24/2012 10:50:51 AM ...... 63 vngMagazine 28 februari Verwante organisaties 2012 feliciteert

VNG Gemeentesecretarissen: VNG kan niet alles

Met haar 65 jaar troeft de Vereniging van met hulp van de VNG. ‘Neem nieuwe wet- regelen wat er wel en niet onder die RUD’s Gemeentesecretarissen (VGS) andere ten als die voor maatschappelijke onder- valt.’ beroepsgroeporganisaties in het lokaal steuning en voor omgevingsrecht. De uit- Die soms verschillende accenten zorgen bestuur af op leeftijd. Zij heeft dus de lang- voering is dan vaak onvoldoende geregeld.’ volgens Meijs nooit voor problemen. ‘Beide ste historie met de VNG. ‘Uitvoering, dienst- organisaties zijn professioneel genoeg om verlening en bedrijfsvoering.’ Daarmee vat Dienstverlening vormt nog zo’n onderwerp ook onder die omstandigheden goed sa- VGS-voorzitter Marcel Meijs het werk sa- waarbij de VGS steevast op de bres springt men te werken.’ De VGS zal haar relatie met men waarmee een gemeentesecretaris als voor haar leden, en dus voor gemeenten. de VNG ook niet zo gauw op het spel zetten. directeur te maken heeft. ‘En daarbij komt De VNG geeft de vereniging daarbij niet ‘Het is natuurlijk wel een zeer belangrijke ook de VNG in beeld.’ Vooral bij het beharti- zelden een zetje in de rug. ‘De VNG vraagt lobbyclub die als geen ander het belang gen van de gezamenlijke belangen van de ons geregeld om aan te schuiven in over- van gemeenten als eerste overheid op het organisaties. leggen met het Rijk over dienstverlening netvlies van andere overheidslagen kan vanwege onze expertise op dat gebied.’ houden.’ #Asbest risico? Meijs, gemeentesecretaris van Enschede Meijs noemt als voorbeeld de regionale en sinds september vorig jaar verenigings- uitvoeringsdiensten (RUD’s), waarin ge- Maar ook de VNG moet haar beperkingen #Oesterbaai helpt u graag voorzitter, wijst vooral op het belang van meenten en provincies gaan samenwerken kennen, vindt Meijs. ‘Tijdens mijn intreere- uitvoering. ‘Bij het maken van wetten en voor betere kwaliteit van bovenlokale taken de als voorzitter van de VGS zei ik dat wij op weg naar een gezonde regelingen schat de overheid de uitvoering op het gebied van milieu. De lobby van de het onderwerp uitvoering meer onder de werk- en leefomgeving. lang niet altijd op waarde. De uitvoerders, VNG loopt daarbij niet helemaal parallel aandacht zouden gaan brengen. Directie- de gemeenteambtenaren, zitten vaak met aan die van de VGS. ‘De VNG richtte zich raadsvoorzitter van de VNG Ralph Pans zat de brokken.’ De VGS probeert uitvoering voornamelijk op de verantwoordelijkheids- in de zaal. Die fluisterde tegen zijn buur- doorgaans in een vroeg stadium op de verdeling tussen gemeenten, provincies en man: “Dat doen wij toch al”. Maar de VNG Asbest vormt in de meeste gevallen agenda te krijgen. Nooit alleen, maar altijd Rijk. Voor ons was het vooral van belang te kan uiteraard niet alles.’ een bedreiging voor de volksgezond- heid. Nu, maar ook in de toekomst en daar zit Merel natuurlijk niet op te wachten. De toekomst van kinderen als Merel begint vandaag. Ingenieursbureau Oesterbaai is het grootste asbest- en saneringsadvies- bureau van Nederland. Wij zetten ons in voor een gezonde werk- en leefomgeving. U kunt Oesterbaai inschakelen voor asbestonderzoek, risicobeheersing, sloop/renovatie en projectmanagement. In een ver- helderend gesprek vertellen wij u graag meer over onze werkwijze.

Keeping the Future in Shape Hongkongstraat 5 | 3047 BR Rotterdam T 010 - 208 84 44 | F 010 - 208 84 33 [email protected] | www.oesterbaai.nl

62_vng05.indd 2 2/24/2012 10:50:51 AM ...... 64 vngMagazine 28 februari 2012 Verwante organisaties

Raadslid.Nu: Soort moederclub

Raadslid.Nu, de vereniging van raadsleden, de andere beroepsverenigingen, zoals de wil haar lobby volgens voorzitter Peter Wethoudersvereniging. ‘Dat maakt onze Otten graag versterken. ‘We werken daarbij lobby er alleen maar sterker op.’ En als de al samen met de VNG, maar we moeten standpunten verschillen? ‘Dan is het zaak De VNG was de grote stimulator bij de proberen daarin te groeien. Voorheen de- dat we respect hebben voor elkaars opvat- oprichting van Raadslid.Nu. Otten: ‘De VNG den we beide te veel ons eigen ding. Geluk- tingen en elkaar niet in de weg lopen.’ heeft altijd een open en constructieve hou- kig vinden we elkaar nu wat meer.’ Otten houdt de ogen goed gericht op de ding bij besprekingen. Vergeet niet dat zij te VNG. ‘Logisch, het is toch een soort moe- maken heeft met vele deelbelangen. Het is Het is allemaal nog redelijk nieuw voor derclub van beroepsgroeporganisaties als lang niet altijd makkelijk daar gehoor aan te Raadslid.Nu. De vereniging bestaat sinds Raadslid.Nu.’ De twee trekken al samen op. geven.’ 2005. Maar zij wordt de komende tijd wel Bijvoorbeeld binnen het Actieprogramma Hierdoor maakt ook de VNG weleens een op de proef gesteld. Het kabinet wil het Lokaal Bestuur van de VNG en het ministe- wat minder gelukkige keuze, vindt Otten, aantal raadsleden immers drastisch terug- rie van BZK om het lokaal bestuur te ver- raadslid voor de VVD in Zeist en lid van het brengen. ‘Wij hebben nog geen definitief sterken en de samenwerking tussen deel- algemeen bestuur van de VNG. ‘Bij de dis- standpunt; we raadplegen eerst onze leden. nemers eraan te verbeteren. ‘Dat cussie over de bestuurlijke inrichting van Je moet het functioneren van raden niet programma organiseert onder meer bijeen- Nederland ging het twee jaar geleden te versmallen tot een rekensommetje. Het komsten voor raadsleden. Vaak zijn die veel over de minimale omvang van ge- gaat ons meer om de kwaliteit dan om de gericht op hun competenties. Daar ligt ook meenten. Het is goed dat de VNG voorop- kwantiteit.’ het zwaartepunt van onze vereniging: kwa- loopt bij dit soort discussies, maar over dit Otten acht het van belang dat zijn vereni- liteitsverbetering van het openbaar bestuur soort onderwerpen had beter overlegd ging hierbij op één lijn komt met de VNG en door competentieontwikkeling.’ moeten worden met de achterban.’

IPO: Weleens jaloers

‘Ik ben weleens jaloers op de VNG’, erkent voor de VNG gemakkelijker om een koers te derwerpen als de positie van decentrale directeur Gerard Beukema van het Inter- bepalen dan voor het IPO. Bij ons telt altijd overheden en hun financiën.’ Maar toch is provinciaal Overleg (IPO). ‘Want de VNG het standpunt van elk van de twaalf provin- regelmatig overleg nodig tussen de twee. vertegenwoordigt honderden gemeenten. cies. Dat werkt weleens omslachtig.’ Bijvoorbeeld voorafgaand aan overleg met Zij kan veel verder van de gemeenten staan De VNG en het IPO zijn goede bekenden het Rijk. ‘Dat is vaak op ambtelijk niveau. dan wij van de provincies. Het is daardoor van elkaar. Bij bestuurlijke thema’s zijn zij Onze medewerkers weten elkaar goed te gesprekspartner van het Rijk. Beukema: ‘De vinden. En ik spreek af en toe met directie- belangen van beide organisaties komen raadsvoorzitter Ralph Pans, maar niet met vaak overeen, helemaal bij algemene on- een tevoren bepaalde frequentie.’ ...... 65 vngMagazine 28 februari 2012

Griffiers: Minder een oude heer

Net als de VNG viert de Vereniging van nieuwing) voor invoering van de gekozen Griffiers (VvG) dit jaar een jubileum. Zij burgemeester. Van Hall kent de historie van bestaat tien jaar. De verklaring daarvan ligt haar vereniging. ‘Zowel de VNG als wij voor de hand: in 2002 werd het dualisme vonden dat een riskante ontwikkeling. Wij ingevoerd. De wet verplichtte raden voort- maakten de VNG duidelijk welke struikel- van bijeenkomsten. Het ging om een nieu- aan om een raadsgriffier aan te stellen. blokken een gekozen burgemeester voor we functie, dus er was veel werk te doen.’ Beide organisaties hebben dus een relatief griffiers kon veroorzaken. Overigens dach- Het contact met de VNG is nog steeds korte geschiedenis samen. Merel van Hall, ten niet alle leden van de VvG er hetzelfde goed, maar mag van Van Hall nog wel wat griffier in Dordrecht en sinds vijf maanden over.’ intensiever. ‘Wij doen hard ons best om de voorzitter van de VvG: ‘Toch weten we Maar niet alleen voor het lobbyen komen griffier beter vertegenwoordigd te krijgen elkaar goed te vinden.’ Bijvoorbeeld bij het VNG en VvG bij elkaar over de vloer. ‘Ook in VNG-commissies. Daarbij hebben we lobbyen. ‘Dat speelt bij allerlei onderwer- bij het maken van producten werken nog wel een weg te gaan.’ pen waar gemeenten mee te maken heb- we samen. Recent voorbeeld is de Hand- De VvG slaat de VNG hoog aan, zoveel is ben, zoals decentralisatie, burgerparticipa- reiking rechtspositie griffier, die we met wel duidelijk. ‘De VNG is een stabiel en tie en de toekomst van de bestuurlijke Raadslid.Nu en de VNG hebben opgesteld. betrouwbaar instituut, dat ook als vraag- organisatie in Nederland.’ Daarbij speelt ook de rol van de raad als baak van onschatbare waarde is. En zij werkgever.’ zorgt voor goede contacten met de depar- De meest intensieve lobby voerden de twee De VvG kreeg dus hulp van de VNG. Zoals tementen in Den Haag.’ vóór de periode-Van Hall. Bindmiddel ze dat vlak na haar oprichting ook kreeg. Dat de VNG probeert aan flexibiliteit te win- vormde het in 2005 door de Eerste Kamer ‘De VNG heeft ons toen aan alle kanten nen, begrijpt Van Hall goed. ‘Het kan geen verworpen wetsvoorstel van voormalig geholpen door informatievoorziening, kwaad als de VNG meer fris elan krijgt en minister Thom de Graaf (Bestuurlijke Ver- handreikingen, modellen en de organisatie zodoende wat minder een oude heer wordt.’

Dat overleg kan meningsverschillen tussen voor een gesloten huishouding voor provin- Het IPO heeft een veel kortere historie dan gemeenten en provincies niet altijd voorko- cies. Dat ging ons veel te ver en gelukkig de VNG. Het bestaat sinds 1987; daarvóór men. ‘Conflicten ontstaan meestal wanneer wilde het Rijk er niet aan.’ Beukema kan de waren er wel los-vast-verbanden van pro- taken bij ons worden weggehaald en naar VNG daarom inmiddels weer zien zoals zij vincies, aldus Beukema, sinds 2000 direc- de gemeenten gaan.’ Zoals recent de jeugd- is. ‘De VNG is hét instituut voor gemeenten teur van het IPO. Beukema ziet de houding zorg. ‘Daarbij botsten de meningen flink. en zij heeft veel impact in Den Haag.’ In dat van de VNG ten opzichte van het IPO lang- Wij hebben ons jarenlang verzet tegen de laatste ziet Beukema tegelijkertijd een zaam veranderen. ‘De VNG zoekt ons meer overgang, maar nu de politiek daartoe zwakte. ‘De VNG moet steeds weer zoeken op. Recent hebben onze voorzitters en heeft besloten, werken we samen met de naar draagvlak bij gemeenten. Dat kan directeuren besproken op welke punten we VNG. Als goede vrienden, want je behoort spanningen opleveren tussen bijvoorbeeld kunnen gaan samenwerken. Ik kan me zelfs professioneel met elkaar om te gaan.’ groepen gemeenten van verschillende voorstellen dat wij nog eens intrek nemen Die vriendschap was zo’n vijf jaar geleden omvang. Dat zie ik als de keerzijde van haar in het pand van de VNG.’ even flink bekoeld. ‘De VNG pleitte toen sterke positie in Den Haag.’ ingezonden mededeling

Vereniging Stadswerk bundelt expertise professionals in Openbare Ruimte Gebruik elkaars kracht

De kwaliteit van de openbare ruimte draagt bij aan maatschappelijk welzijn, sociale veiligheid en de gezondheid van mensen. ‘Juist in een wijk gebeurt het,’ stelt Rob Karstens, directeur van Vereniging Stadswerk Nederland. ‘Dat is de plek waar maatschappelijke interactie plaatsvindt. Door professionals uit gemeenten, advies- en ingenieursbureaus bij elkaar te brengen kunnen we kennis uitwisselen en verder ontwikkelen.’

‘Als wij er met elkaar voor zorgen dat de openbare ruimte Goed jatten goed wordt ingericht en beheerd, kunnen we invloed ‘Beter slim gejat dan slecht bedacht’ is een credo Karstens uitoefenen op het welzijn van mensen. Ik durf zelfs te stellen ook zeker aanspreekt. Hij is enthousiast over het initiatief van dat daar in maatschappelijke zin baten uit te halen zijn,’ Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten, KING, dat jaarlijks zegt Karstens. Hij hoopt dat gemeenten zich realiseren dat de ‘Best Gejat Prijs’ uitreikt aan een gemeente die het beste bezuinigen op de openbare ruimte negatieve effecten hebben een idee heeft overgenomen. ‘Er is veel te leren van collega’s, op terreinen als criminaliteit, economische bedrijvigheid en ook laten we elkaars kennis en kracht gebruiken. We kunnen niet de gezondheid van mensen. ‘Laten we voorkomen dat we over alle expertise zelf in huis hebben, dat moeten we ook niet een aantal jaren weer Vogelaarwijken of Krachtwijken in onze willen.’ gemeenten aantreffen.’ Ook wil hij met zijn netwerk studenten en young professionals Netwerken interesseren voor het werken in de openbare ruimte. ‘Jaarlijks Stadswerk stimuleert organiseren wij voor en met hen de Ontwerpsessie Openbare dat professionals die Ruimte (OOR). Zo kunnen we toekomstige professionals laten werkzaam zijn in de zien wat er te doen is. Ik wil hen graag de passie laten voelen openbare ruimte, hun die ik heb voor het openbaar bestuur en specifi ek de fysieke kennis en expertise leefruimte.’ bundelen en verder ontwikkelen. In vak- en regiogroepen worden meetings georganiseerd op thema’s als 15 November 2012: risicomanagement, leefbaarheid of de relatie tussen markt en Dag van het omgevingsrecht overheid. ‘In mijn vorige functie als adviseur merkte ik hoeveel voordeel ik had van kennis die ik opdeed bij verschillende Wilt u deel uitmaken van het netwerk van professionals gemeenten. Wat ik in de ene gemeente leerde nam ik mee op het gebied van de fysieke leefomgeving? Zowel voor naar de volgende. Ik nodig professionals graag uit om hun gemeenten als individuele professionals zijn er mogelijkheden expertise in te brengen. Kom eens op ‘de zeepkist’ staan, voor een lidmaatschap. U ontvangt dan ook tien maal per jaar durf je kwetsbaar te maken, je zult zien dat je rijker naar huis het tijdschrift Stadswerk. gaat.’ Op 15 november a.s. staat de conferentie ‘Dag van het omgevingsrecht’ op het programma, georganiseerd door het Voor meer informatie zie www.stadswerk.nl of neem contact door Stadswerk in november opgerichte landelijke netwerk op met Stadswerk, 0318 692 721. omgevingsrecht. Hierin werken verenigingen op het gebied van de fysieke leefomgeving, milieu, bouwen en wonen en juridische zaken, met elkaar samen. Ook weer om expertise te bundelen. ‘Ook wij netwerken,’ zegt Karstens, ‘alleen zo ontwikkel je kennis. En op het congres staan we samen met o.a. NVRD, RIONED en Gemeente Schoon op het Plein van de Leefomgeving.’

66_vng05.indd 2 2/24/2012 10:51:38 AM ingezonden mededeling ...... 67 vngMagazine 28 februari Het huis der gemeenten 2012 Vereniging Stadswerk bundelt expertise professionals in Openbare Ruimte Gebruik elkaars kracht De kwaliteit van de openbare ruimte draagt bij aan maatschappelijk welzijn, sociale veiligheid en VNG-commissies de gezondheid van mensen. ‘Juist in een wijk gebeurt het,’ stelt Rob Karstens, directeur van Iedereen die de VNG een beetje kent, weet dat haar advies- binnen een jaar promoveerden naar een grotere gemeente. Vereniging Stadswerk Nederland. ‘Dat is de plek waar maatschappelijke interactie plaatsvindt. com missies een wezenlijk onderdeel vormen van haar Dat gebeurde zo vaak dat het geen toeval kon zijn. Toch ge- Door professionals uit gemeenten, advies- en ingenieursbureaus bij elkaar te brengen kunnen organisatie structuur. Al in 1926 stelde het toenmalige bestuur loof ik niet in een cau saal verband. De VNG nodigde uiteraard een commis sie in voor werkloosheidszaken en een jaar later alleen sprekers uit voor het congres, die zich al hadden onder- we kennis uitwisselen en verder ontwikkelen.’ een voor on derwijs. Na de oorlog zijn voor alle grote taakvel- scheiden door bijzondere kwaliteiten. Mensen als Beelaerts den commis sies van gemeentebestuurders ingesteld. Voor het van Blokland, Havermans en Michiels van Kessenich jr., die de ‘Als wij er met elkaar voor zorgen dat de openbare ruimte Goed jatten bureau van de Vereniging en indirect dus voor het bestuur top van het openbaar bestuur bereikten, waren nog dorpsbur- goed wordt ingericht en beheerd, kunnen we invloed ‘Beter slim gejat dan slecht bedacht’ is een credo Karstens zijn die commissies van grote waarde bij de beleidsvorming. gemeesters toen zij het congres van de VNG toespraken. Maar uitoefenen op het welzijn van mensen. Ik durf zelfs te stellen ook zeker aanspreekt. Hij is enthousiast over het initiatief van De bureaumedewerkers kunnen hun literatuur goed bestu- zij kregen natuurlijk wel een mooie kans om een goede in- dat daar in maatschappelijke zin baten uit te halen zijn,’ Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten, KING, dat jaarlijks deren, maar voor de kennis van de praktijk zijn zij toch druk te maken op de top van het departe ment. aangewezen op de informatie van be stuurders van gemeen- zegt Karstens. Hij hoopt dat gemeenten zich realiseren dat de ‘Best Gejat Prijs’ uitreikt aan een gemeente die het beste ten. Ondanks de grote zorg waarmee de VNG commissies samen- bezuinigen op de openbare ruimte negatieve effecten hebben een idee heeft overgenomen. ‘Er is veel te leren van collega’s, stelt en vertegenwoordigers uitzoekt, leek het er soms toch op op terreinen als criminaliteit, economische bedrijvigheid en ook laten we elkaars kennis en kracht gebruiken. We kunnen niet In de nogal ambtelijke Vereniging van vroeger was vrijwel dat men sen om hun familienaam waren uitverkoren. Zo heet- de gezondheid van mensen. ‘Laten we voorkomen dat we over alle expertise zelf in huis hebben, dat moeten we ook niet niets omtrent commissies geregeld. Het was een eer om er lid te inder tijd de gemeentelijke vertegenwoordiger in het be- een aantal jaren weer Vogelaarwijken of Krachtwijken in onze willen.’ van te zijn, maar sommigen grossierden er in en anderen stuur van het Bos schap ridder Bosch van Rosenthal. Toen deze gemeenten aantreffen.’ Ook wil hij met zijn netwerk studenten en young professionals kregen geen kans. Burgemeester Matser van Arnhem heeft zich terugtrok, nam jhr. Bosch van Drakenstein de functie van Netwerken interesseren voor het werken in de openbare ruimte. ‘Jaarlijks zich in zijn lange bestuurlijke loopbaan in verscheidene com- hem over en toen ook die er mee ophield stond de heer Bos missies verdienstelijk gemaakt. Zijn Stadswerk stimuleert organiseren wij voor en met hen de Ontwerpsessie Openbare collega van Leiden mr. G.C. van der dat professionals die Ruimte (OOR). Zo kunnen we toekomstige professionals laten Willigen was eind jaren zestig lid van werkzaam zijn in de zien wat er te doen is. Ik wil hen graag de passie laten voelen wel zes commissies, waarvan twee als openbare ruimte, hun die ik heb voor het openbaar bestuur en specifi ek de fysieke voorzitter. Er was heel weinig door- kennis en expertise leefruimte.’ stroming. Dat viel natuurlijk op. Bur- bundelen en verder gemeester Samkalden van Amsterdam ontwikkelen. In vak- en vroeg in 1970 in het bestuur: gelden de benoemingen in commissies voor het regiogroepen worden le ven? Die vraag zette de directie aan meetings georganiseerd het denken en daarna is het commis- op thema’s als 15 November 2012: siewezen zorgvuldig gereglementeerd. risicomanagement, leefbaarheid of de relatie tussen markt en Dag van het omgevingsrecht Dat viel samen met de politisering die overheid. ‘In mijn vorige functie als adviseur merkte ik hoeveel de Vereniging in de jaren zeventig voordeel ik had van kennis die ik opdeed bij verschillende Wilt u deel uitmaken van het netwerk van professionals onderging. Bij de samenstelling van gemeenten. Wat ik in de ene gemeente leerde nam ik mee op het gebied van de fysieke leefomgeving? Zowel voor commissies wordt sindsdien niet al- leen gelet op de deskundigheid, maar naar de volgende. Ik nodig professionals graag uit om hun gemeenten als individuele professionals zijn er mogelijkheden ook op een evenre dige verdeling naar politieke kleur en regio- De VNG-commissie monumenten en archeologie op bezoek in expertise in te brengen. Kom eens op ‘de zeepkist’ staan, voor een lidmaatschap. U ontvangt dan ook tien maal per jaar nale herkomst, en op evenwicht tussen de grote, middelgrote Schiedam, april 2000 durf je kwetsbaar te maken, je zult zien dat je rijker naar huis het tijdschrift Stadswerk. en kleine gemeenten. En niemand mag langer dan twee ter- gaat.’ Op 15 november a.s. staat de conferentie ‘Dag van het mijnen van vier jaar lid blijven. gereed hem op te vol gen. Alle drie waren bestuurders van omgevingsrecht’ op het programma, georganiseerd door het Voor meer informatie zie www.stadswerk.nl of neem contact In het curriculum vitae van gemeentebestuurders misstaat bosrijke gemeenten. door Stadswerk in november opgerichte landelijke netwerk op met Stadswerk, 0318 692 721. het lidmaatschap van een VNG-commissie niet. Op de pro- Zo was er in de jaren zeventig een kleine werkgroep slachthui- vinciehuizen en anders zeker op Binnenlandse Zaken werd omgevingsrecht. Hierin werken verenigingen op het gebied zen, samengesteld uit een paar wethouders die er verstand van daar vroeger waarde aan gehecht. Het was een aanbeveling bij hadden. En wie waren die wethouders? Hamm uit Amster- van de fysieke leefomgeving, milieu, bouwen en wonen en sollicitaties. Men ging er vanuit, dat wie door de VNG was dam, Worst uit Rotterdam en Van der Spek uit Haarlem. juridische zaken, met elkaar samen. Ook weer om expertise gevraagd voor een com missie, van meer dan gemiddelde kwa- te bundelen. ‘Ook wij netwerken,’ zegt Karstens, ‘alleen zo liteit moest zijn. Wim Derk sen heeft daar indertijd in zijn D. HILLENIUS ontwikkel je kennis. En op het congres staan we samen met proefschrift terecht aandacht aan geschonken. o.a. NVRD, RIONED en Gemeente Schoon op het Plein van de Mij is het vroeger wel opgevallen, dat burgemeesters die Herplaatsing tekst historische kroniek van Dick Hillenius in Leefomgeving.’ een inleiding op een VNG-congres hadden gehouden, VNG Magazine 35, 3 september 1999.

66_vng05.indd 2 2/24/2012 10:51:38 AM in meer

Een multi-functionele sportaccommodatie met 1 wedstrijdzwembad en 2 doelgroepbaden, 8 indoor sportvelden, 48 douches en 2.000 tribuneplaatsen voor circa 300.000 gebruikers per jaar.

Gefinancierd met zekerheid. Door de Gemeentebank.

Iedere gemeente geeft om de gezondheid van haar inwoners. Het stimuleren van sportbeoefening en het streven naar een hoog voorzieningenniveau gaan dan ook vaak hand in hand. Dat vraagt om een gezonde financiële exploitatie met een scherp oog op de conditie van de gemeentelijke reserves. Daar past een nuchtere, solide financiering van de NWB Bank. De Gemeentebank.

Postbus 580, 2501 CN Den Haag t 070 416 62 66 e [email protected] www.nwbbank.com

68_vng05.indd 2 2/24/2012 10:52:06 AM ...... 69 vngMagazine 28 februari Oud-VNG’er inge crul 2012

Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op de toekomst van de vereniging.

Sander Schelberg (VNG-jaren 1998-2002)

in meer ens VNG’er, altijd VNG’er. Het taak te mogen doen, met veel vrijheid ling voor seminars en ledenvergade- Sander Schelberg, VNG-bloed blijft altijd door je en verantwoordelijkheid. ringen. E 47, VVD aderen stromen. Ik ben bewust van Hoe langer je weg bent, hoe verder Wat je nooit helemaal kunt uitleggen, BZK naar de VNG gegaan, omdat ik weg het bureau van de VNG is. Ik ga is de manier waarop je lobbyt. Ik wéét het ministerie zo abstract vond. Je naar het congres, ik ga naar ledenbij- dat we veel veranderingen wisten te 1992 – 1998 bleef je afvragen: wie is nou eigenlijk eenkomsten – maar nú als lid, niet als bewerkstelligen. Dat er heel wat mo- ministerie BZK mijn klant? Alles bij gemeenten is zo medewerker. Dat is toch wezenlijk ties geschreven zijn door ons – maar je veel concreter, het gaat over de dage- anders. Ik moet nu moeite doen om kunt nooit aan de buitenwereld ver- 1995 – 1999 lijkse gang van zaken, over de uitvoe- feitelijk te ervaren wat de VNG voor tellen hoe het werkt en wat je bereikt statenlid Zuid-Holland ring in de praktijk. Het was voor mij mij betekent. Ik zie ook hoe ledenbij- hebt. Dan verraad je je concept en geef een goede keuze. eenkomsten heel anders verlopen dan je prijs dat anderen zich door jou 1997 – 2002 voorheen. Destijds was het een keu- hebben laten beïnvloeden. raadslid Den Haag Er is sindsdien wel het een en ander rige applausmachine, met Oost-Euro- veranderd, ja. In ‘mijn’ tijd moesten pese uitslagen in de stemmingen. Nu Over 25 jaar… 1998 – 2002 de beleidsmedewerkers meteen alle is de sfeer soms tot op het opstandige. …. herkennen wij de samenleving niet beleidsadviseur VNG vragen zelf beantwoorden. Dat was Dan moet ik soms even goed naden- meer. Veranderingen gaan steeds nogal inefficiënt. Een callcenter be- ken: zit ik hier als VNG’er of als lid? sneller. Mijn vader was burgemeester 2002 – 2006 Een multi-functionele sportaccommodatie met 1 wedstrijdzwembad en stond nog niet. Achteraf gezien had- Dan zie ik een botsing in mezelf. Als en voorzitter van de VNG-Overijssel. burgemeester den we wel wat beter met de tijd om oud-VNG’er zie ik heel goed dat het Toen ik een keer met hem over het Schermer 2 doelgroepbaden, 8 indoor sportvelden, 48 douches en 2.000 tribuneplaatsen kunnen gaan. Ik weet nog goed dat je bureau zijn uiterste best doet voor het huidige openbaar bestuur sprak, ver- vragen kreeg in de trant van: zit een Bestuursakkoord. Ik wéét dat het een stonden we elkaar niet meer. De raad 2006 – heden voor circa 300.000 gebruikers per jaar. papegaai – zo’n driehoek boven een enorme lange voorbereiding kost. En en de ambtsketen – dat was zo’n beetje burgemeester Teylingen ziekenhuisbed – ook in de AWBZ? dan komen de leden met hun kriti- het enige wat hij nog herkende. Bij mijn aantreden kreeg ik de op- sche blik, hun opmerkingen en veel- De VNG bestaat nog wel over 25 jaar, Gefinancierd met zekerheid. Door de Gemeentebank. dracht me te storten op de regionale eisendheid. Dan denk ik soms dat het maar ook haar werkwijze zal verande- indicatiestelling. Ik moest veel resulta- bestuur niet voldoende alert reageert. ren. Ik herken het nu al nauwelijks ten boeken, maar mocht zelf mijn tijd Alsof het een slag mist in de verwach- vergeleken met vroeger. Er zijn dan indelen. Het was míjn onderwerp, dat tingen van de leden. door opschaling minder gemeenten, kón in die dagen, je kon er veertien maar ze doen meer. Iedere gemeente geeft om de gezondheid van haar inwoners. Het stimuleren van sportbeoefening en het streven dagen op zitten. Als je er voldoende Congressen worden ook anders, inter- Lobby en dienstverlening blijven, al naar een hoog voorzieningenniveau gaan dan ook vaak hand in hand. Dat vraagt om een gezonde financiële aan deed, had je alle vrijheid. actiever. En zo hoort dat ook. Het kost weet ik niet in welke vorm. Gemeen- tijd, de VNG moet meegroeien met de ten door het hele land gaan samen exploitatie met een scherp oog op de conditie van de gemeentelijke reserves. Daar past een nuchtere, solide Nu maakt men scherpere keuzes. Met wensen van de leden. Het blijft altijd kennis delen en het netwerk aan leden financiering van de NWB Bank. De Gemeentebank. de kennis van nú geredeneerd is dat goed om je te verantwoorden voor wat krijgt nog meer kracht. Dat wordt goed. Ik kan me voorstellen dat nu je doet als belangenvereniging en om belangrijker dan wat de VNG zelf kan gezegd wordt: klaar? Dan aan de kant je onvervangbaarheid aan te geven. ophoesten. Maar dat is overal zo, de ermee. Maar het was destijds ook heel Dat doet de VNG dan ook. Die aanpak samenleving krijgt een veel grotere Postbus 580, 2501 CN Den Haag t 070 416 62 66 e [email protected] www.nwbbank.com waardevol om op je eigen manier je loont, dat zie je ook aan de belangstel- rol, de overheid treedt terug.

68_vng05.indd 2 2/24/2012 10:52:06 AM ...... 70 vngMagazine 28 februari 2012 Het huis der gemeenten

Nicholas Arkema (1893-1977)

Een natuurlijk leider en een creatief medewerker afraadde om zijn heil in bouwmeester. Altijd strevend naar een het afgelegen Den Helder te zoeken, constructief compromis. Steun en toe- deed Arkema het toch. Hij dacht veel verlaat van ministers en burgemeesters. te kunnen leren van de Helderse ge- Een man op wie nooit tevergeefs een meentesecretaris, niemand minder beroep werd gedaan. dan dr. G.A. van Poelje en daar zal hij stellig gelijk in hebben gehad. Tussen Toen Nicholas Arkema in 1960 met Arkema en Van Poelje, twee mannen pensioen ging als hoofddirecteur van de die voor het gemeentewezen van Vereniging van Nederlandse Gemeen- grote betekenis zijn geweest, heeft het ten (VNG) moest hij heel wat van dit van het begin af geklikt. Zij zijn elkaar soort kwalificaties aanhoren. Hij was ook niet meer uit het oog verloren, nooit uit geweest op eerbetoon. Dat lag nadat Arkema drie jaar later met suc- niet in zijn aard. Het was hem als belan- ces had gesolliciteerd bij de jonge genbehartiger van de gemeenten steeds Vereniging van Nederlandse Gemeen- om de zaken gegaan en om de mensen ten. De warme aanbeveling van Van met wie hij te maken kreeg. Poelje, inmiddels in Nederland een Ervaren gemeentebestuurders kenden gezaghebbend man, zal wel hebben hem allemaal. Op de departementen geholpen. stond hij hoog aangeschreven. Meer Arkema ontpopte zich bij de VNG als dan eens riep iemand als bijvoorbeeld minister Beel de hulp in een voortreffelijk organisator. De Vereniging had een klein van Arkema als hij met een probleem zat in de personele sfeer. bureau dat zeer krap was gehuisvest. Arkema hield zich in de Ook in de wetenschappelijke wereld van het staats- en admi- jaren twintig onder meer bezig met de bouw van een kantoor- nistratief recht was hij geen onbekende, hoewel hij vrijwel pand in de Paleisstraat dat in 1930 in gebruik werd genomen. niets heeft gepubliceerd. Arkema die in Den Haag toch een Veertig jaar lang zou de Paleisstraat in Den Haag een begrip belangrijke positie bekleedde, was tot aan zijn pensioen de zijn in de bestuurlijke wereld. Na de oorlog hield Arkema zich publiciteit steeds met succes uit de weg gegaan. Toen moest hij opnieuw met nieuwbouw bezig toen het bestaande kantoor er alsnog aan geloven. aanzienlijk werd uitgebreid. Hij heeft altijd veel belangstelling gehad voor bouwen en zou het ook als architect uitstekend De vader van Nicholas Arkema, een banketbakker, moet een hebben gedaan. rusteloze man zijn geweest. Volgens de overlevering had hij In 1927 benoemde het VNG-bestuur hem tot adjunct-direc- meer belangstelling voor de boekenkraampjes op de markt dan teur. In 1938 werd hij naast mr. A. Jonker directeur. Arkema voor zijn eigen banket. Hij verhuisde met zijn gezin van de ene was een lange, ietwat schrale figuur, een Gronings type. Over stad naar de andere. Nooit woonde de familie langer dan een zijn voorhoofd viel meestal een lok van zijn sluike blonde haar. paar jaar in dezelfde gemeente tot zij in 1887 naar Engeland Hij had grote zeer lichtblauwe ogen, die ver over zee leken weg emigreerde. Nicholas is in 1893 in Londen als vijfde kind gebo- te kijken. Toen jaren later Kees Verwey zijn portret schilderde, ren. Twee jaar later verhuisde de familie weer naar Nederland had deze veel moeite om het licht van die ogen goed te vatten. en vestigde zij zich in Rotterdam. Daar is Nicholas opgegroeid en heeft hij zijn eerste betrekkingen gehad, eerst als klerk bij De bezettingstijd was voor het bureau van de VNG een bijzon- de rijksbelastingdienst en daarna op het stadhuis. der moeilijke periode. Mr. P.J. Oud, die in 1938 voorzitter was geworden, werd in 1941 ontslagen als burgemeester van Rot- Een ambtenaar ter secretarie die vooruit wil komen, moet in terdam. Daarna werd de rest van het bestuur eveneens aan de zijn vrije tijd hard studeren. Dat heeft Arkema dan ook gedaan. kant gezet. Ook Jonker kreeg ontslag, waarna er een NSB’er aan Hij was in de jaren 1916 en 1917 een van de vlijtigste deelne- Arkema werd toegevoegd. Arkema ging raad vragen aan Oud. mers aan de proefwerken van Hartmans Tijdschrift ter beoefe- Zal ik er maar uitstappen, vroeg hij. Nee, zei Oud, probeer ning van het Administratief Recht. Ook won hij in die tijd een zolang mogelijk de Vereniging overeind te houden. Dat heeft prijsvraag, die hem van pas kwam toen hij in 1917 solliciteerde Arkema gedaan. Met moed en tact wist hij de leiding in han- naar de vacature van commies-redacteur in Den Helder. Hoe- den te houden, terwijl zijn medewerkers de gemeenten hiel- wel de gemeentesecretaris van Rotterdam zijn veelbelovende pen op manieren die vaak het daglicht niet konden verdragen...... 71 vngMagazine 28 februari 2012

Arkema onderhield voortdurend contact met al dan niet on- werd zelf secretaris-generaal. Zodoende bleef hij steeds goed op dergedoken gemeentebestuurders. Regelmatig overlegde hij de hoogte van nieuwe ontwikkelingen in het lokaal bestuur met Oud. In de hongerwinter toen er geen openbaar vervoer van andere landen. meer was, ging hij zelfs te voet van Den Haag naar Rotterdam. Arkema stuurde zijn zoon naar een Nutsschool. Zo raakte hij Zo slaagde hij erin om de Vereniging van nationaal-socialisti- betrokken bij het departement ’s-Gravenhage van de Maat- sche smetten vrij te houden en zonder veel kleerscheuren de schappij tot Nut van ’t Algemeen, eertijds het grootste Nutsde- oorlog door te loodsen. Zelf behoorde hij met zijn gezin op 3 partement van het land. Door wijs en moedig beleid heeft hij maart 1945 tot de slachtoffers van het Engelse bombardement het departement door de crisisjaren gevoerd. op het Bezuidenhout. Daardoor zijn veel van zijn persoonlijke documenten verloren gegaan, zodat niemand meer weet wat De hoofddirecteur van de Vereniging had een vaderlijke, enigs- voor diploma’s hij in zijn jonge jaren heeft gehaald. zins regenteske manier van managen. Hij gaf onnadrukkelijk leiding, was wars van uiterlijk vertoon, maar zijn gezag was Arkema had een expansionistische natuur. Hij heeft verschei- toch onmiskenbaar aanwezig. Hij zat altijd vol met ideeën. dene instellingen opgericht zoals het Centraal Orgaan voor Met grote zorg heeft hij na de oorlog jonge bekwame mede- gemeentelijke personeelsaangelegenheden, de Frauderisico- werkers aangetrokken. Na een aantal jaren vlogen zij weer uit Onderlinge van gemeenten, een verzekering voor gemeenten van het VNG-nest om elders hun weg te vinden als hoogleraar, tegen de risico’s van fraude, en samen met G.A. van Poelje, het burgemeester of als topambtenaar bij gemeenten, provincie of Instituut voor Bestuurswetenschappen. Heel nauw werkte hij Rijk. Hun verdere leven zijn zij hem blijven herinneren als een ook samen met het ingenieursbureau DHV. Hij was een onuit- zeer inspirerende wijze man, die hun leven had verrijkt. puttelijke vraagbaak voor de ingenieurs uit Amersfoort. Toen DHV in december 1944 door de oorlogsomstandigheden zijn D. HILLENIUS personeel niet meer kon betalen, sprong de VNG bij. Kort na de oorlog haalde Arkema het secretariaat van de Inter- Deze bijdrage is eerder geplaatst op pagina 63 van Verhalen, national Union of Local Authorities (IULA) naar Nederland. Hij 150 jaar De Gemeentestem, 2000, isbn 9014069812, www.kluwer.nl.

Directievergadering in de Paleisstraat (1956). V.l.n.r. directeur J.M.P.J. Verstegen, directeur M.L. van Putten, adjunct-directeur mr. G.W. Toebes, direc- teur mr. H.J.D. Revers, hoofddirecteur N. Arkema, C.G. Geelen, directeur Verificatiebureau, en P. Noordenbos, directeur van het Registratuurbureau DECENTRALISATIE INCLUSIE JEUGDZORG

Interactieve studiedag Studiedag Wmo en inclusie 18 april 2012, Amsterdam 9 mei 2012, Rotterdam

■ Van visie naar breed gedragen plan van ■ Beperkingen compenseren vanuit aanpak de Wmo ■ Het verbinden van jeugdzorg, onderwijs ■ Deskundigheid in begeleiding borgen en gemeente en ontwikkelen ■ Inspirerende pilots en best practices ■ Gebruik maken van eigen kracht bij ■ Veel ruimte om ervaringen te delen en cliënt en zijn netwerk te leren van de expertise van collega’s

Studiemiddag Inclusie door werk 6 juni 2012, Rotterdam

■ Veranderingen en kansen WWNV ■ Werk en dagbesteding lokaal organiseren ■ Goede praktijkvoorbeelden

Dit voorjaar organiseert het Leids Congres Bureau inspirerende bijeenkomsten over de nieuwe verantwoordelijkheden waar gemeenten mee te maken krijgen. Kijk voor de volledige programma’s en direct inschrijven op: www.leidscongresbureau.nl

72_vng05.indd 2 2/24/2012 10:53:23 AM ...... 73 vngMagazine 28 februari Zusterverenigingen leo mudde 2012

Denemarken lijkt het voorland van de VNG Schok der herkenning De VNG is niet uniek. Van Albanië tot Zwitserland, alle Europese landen hebben een soortgelijke organisatie. VNG Magazine belicht er een van, de Deense zusterorganisatie LGDK. In verbluffend veel opzichten vergelijkbaar met de Nederlandse evenknie. DECENTRALISATIE INCLUSIE JEUGDZORG rganisaties als de VNG: het zijn er Omeer dan vijftig. Uit veertig lan- den, verenigd in CEMR, Council of Euro- pean Municipalities and Regions, in 1951 in Genève opgericht door een groepje enthousiaste burgemeesters. Ook het IPO, het Interprovinciaal Overleg, is lid. CEMR Interactieve studiedag Studiedag Wmo en inclusie vertegenwoordigt een slordige honderd- 18 april 2012, Amsterdam 9 mei 2012, Rotterdam duizend lokale en regionale overheden. De doelstelling van CEMR is eenvoudig: het bevorderen van een verenigd Europa ■ Van visie naar breed gedragen plan van ■ Beperkingen compenseren vanuit dat is gebaseerd op lokale en regionale aanpak de Wmo autonomie en democratie. Een staf van ■ Het verbinden van jeugdzorg, onderwijs ■ Deskundigheid in begeleiding borgen ongeveer twintig mensen houdt zich bezig en ontwikkelen met een baaierd aan onderwerpen: regio- en gemeente naal beleid, transport, milieu, emancipatie, ■ Inspirerende pilots en best practices ■ Gebruik maken van eigen kracht bij goed openbaar bestuur. ■ Veel ruimte om ervaringen te delen en cliënt en zijn netwerk te leren van de expertise van collega’s Oudste leden Het gebouw van de Deense vereniging van gemeenten in Kopenhagen De VNG is een van de oudste leden. Min- der oud dan de Deutsche Städte- und cent werd teruggebracht tot 275. Tot die Frederiksberg toetraden, zijn zij alle lid Studiemiddag Inclusie door werk Gemeindebund (DStGB) die in 2009 al het tijd waren er drie verenigingen: een voor van LGDK, zoals in Nederland alle ge- 6 juni 2012, Rotterdam honderdjarig bestaan vierde, maar veel de grote, een voor de middelgrote en een meenten lid zijn van de VNG. ouder dan bijvoorbeeld de Deense KL voor de kleine gemeenten. Dat was, met zo (Kommunernes Landsforening), beter weinig resterende gemeenten, weinig Overeenkomsten ■ Veranderingen en kansen WWNV bekend onder de Engelse afkorting LGDK zinvol en daarom fuseerden zij en vormen De Deense situatie vertoont opmerkelijk ■ Werk en dagbesteding lokaal organiseren (Local Government Denmark). Deze be- nu LGDK. Overigens is het aantal Deense veel overeenkomsten met de Nederlandse. staat sinds 1970, toen het aantal van 1336 gemeenten na 1970 nog verder gekrompen Bestuurlijk, want hoewel minder ingrij- ■ Goede praktijkvoorbeelden Deense gemeenten met bijna tachtig pro- tot 98. Sinds 2005, toen Kopenhagen en pend dan in Denemarken loopt ook hier

Advertentie

Dit voorjaar organiseert het Leids Congres Bureau inspirerende bijeenkomsten over de 100 jaar VNG: het 25-jarige WagenaarHoes feliciteert nieuwe verantwoordelijkheden waar gemeenten mee te maken krijgen. Kijk voor de volledige programma’s en direct inschrijven op: www.leidscongresbureau.nl de VNG met een respectabele 100! WagenaarHoes Organisatieadvies – 25 jaar partner in verandering – www.wagenaarhoes.nl

72_vng05.indd 2 2/24/2012 10:53:23 AM ...... 74 vngMagazine 28 februari ` 2012 Zusterverenigingen Foto: Henriëtte Guest

Gebouw VNG, Den Haag

het aantal gemeenten gestaag terug, maar ook – en dat is opvallend – fysiek lijken VNG en LGDK sterk op elkaar. Het VNG-kantoor aan de Haagse Nassaulaan is enkele jaren geleden compleet ge- stript en gerenoveerd. Het interieur is min of meer afgekeken van het gebouw van de Deense zusterorganisatie aan de Weidekampsgade in Kopenhagen, zowel wat betreft de indeling als het gebruik van de materialen: veel glas en lichte houttinten. Volgens een woordvoerder van LGDK is het in 2002 opgeleverde gebouw bewust zo ingericht: ‘De indeling moet uitnodigen tot netwerken en samenwerken tussen de verschillende afdelingen. Daarom is gekozen voor heel veel open ruimten, waar geen van de vierhonderd medewerkers ach- ter een gesloten deur werkt – ook de directie niet. Je kunt zeggen dat het gebouw een reflectie is van onze principes van flexibiliteit en transparantie.’

Eigen netwerk Er zijn meer overeenkomsten. Heeft de VNG te maken met gemeenten die onderling andere verbanden aangaan – G4, G32, P10, Platform klei- ne gemeenten –, zo hebben in Denemarken de zes grootste steden (Kopenhagen, Aarhus, Odense, Aalborg, Esbjerg en Randers) zich verenigd in een eigen netwerk. Maar het zijn stuk voor stuk loyale leden van LGDK, hun netwerk is informeel en geen alternatief voor de formele positie van de landelijke organisatie. Zoals de VNG haar provinciale afdelingen heeft, kent LGDK vijf regionale samenwerkingsverban- den die eveneens onder de landelijke paraplu werken. En ook daar hebben de gemeentesecreta- rissen en afdelingshoofden hun eigen verenigin- gen, evenknieën van bijvoorbeeld de Vereniging van Gemeentesecretarissen en Divosa.

LGDK in het kort volgde een tweede grootschalige herinde- deren, het communiceren van belangrijke lingsgolf en ging het aantal gemeenten politieke en bestuurlijke ontwikkelingen en LGDK is ontstaan uit een fusie van drie omlaag naar 98. het bevorderen van de dialoog door middel gemeentelijke belangenorganisaties, na de LGDK adviseert gemeenten om hen in staat van e-conferenties. bestuurlijke hervorming van 1970 toen het te stellen hun taken optimaal uit te voeren. Evenals de VNG is LGDK de werkgeversor- aantal Deense gemeenten werd terugge- Daarbij gaat het vooral om het implemente- ganisatie van gemeenten en voert namens bracht van 1336 tot 275. In 2005 traden ren van nieuwe wet- en regelgeving, onder- hen de onderhandelingen met de vakbewe- Kopenhagen en Frederiksberg toe, waar- steuning van regionale netwerken om de ging. Met 518.000 gemeenteambtenaren mee alle gemeenten lid waren. In 2007 samenwerking tussen gemeenten te bevor- (ongeveer 431.000 fte’s) is LGDK een van ...... 75 vngMagazine 28 februari 2012

Gebouw LGDK, Kopenhagen

De decentralisatiegolf die nu over Nederland rolt, heeft Denemarken al achter de rug. De decimering van het aantal gemeenten plaveide de weg voor een herverdeling van publieke taken, voor een andere financiering van de lokale overheid en een verster- king van de rol van gemeenten. Dat ging ten koste van de positie van de regio’s.

Gemeenten zijn daar al hét aanspreekpunt voor de hele publieke sector, de ‘eerste overheid’. Tegelij- kertijd heeft de Deense nationale overheid gepro- beerd de lokale autonomie aan banden te leggen door het lokale belastinggebied in te perken en de uitgaven van gemeenten te limiteren. Voor wie de discussies in het Nederlandse openbaar bestuur volgt, zijn dit geen onbekende beelden. Het lobbycircuit vertoont eveneens veel overeen- komsten met het Haagse. Critici noemen LGDK ook wel een ‘tweede parlement’, wat iets zegt over de invloed die de gemeenten hebben op nationaal niveau. Lobbyprofessor Rinus van Schendelen noemde de VNG ooit ‘na Shell de belangrijkste lobbyorganisatie van Nederland’ – in Kopenhagen staat LGDK samen met werkgeversorganisatie Con- federation of Danish Industry (DI, tienduizend aangesloten ondernemingen) boven aan de rang- lijst van invloedrijke organisaties. Die positie heeft ze te danken aan het feit dat de publieke sector in Denemarken groot is – zoals in alle Scandinavische landen – en vrijwel alle publie- ke diensten door gemeenten worden geleverd, met gezondheidszorg als grote uitzondering. Kinderop- vang, onderwijs, bibliotheekwerk, ouderenzorg, ruimtelijke ordening, wegenbeheer, nutsvoorzie- ningen – het zijn de Deense gemeenten die het moeten implementeren en uitvoeren. Dan is het niet verwonderlijk dat LGDK, als vertegenwoordi- ger van alle 98 gemeenten, een grote vinger in de nationale pap heeft.

de grootste werkgeversorganisaties van ment Summit, vergelijkbaar met het VNG- leden. De politieke samenstelling van die Denemarken. De organisatie adviseert ook Jaarcongres. raad van bestuur (Executive Committee) is op het gebied van strategisch manage- gebaseerd op de uitkomsten van de laatste ment, personeelsbeleid en waardegeoriën- Ook LGDK werkt met commissies. Er zijn er gemeenteraadsverkiezingen; de verdeling teerd management. zes: arbeidsmarkt, kinderen & cultuur, voor de periode 2010-2014 is: Sociaalde- Een keer per jaar organiseert LGDK een internationaal, salaris & personeel, sociale mocratische Partij zes zetels, Liberale Partij algemene ledenvergadering (Meeting of zaken & gezondheidszorg, en technologie vijf, Socialistische Volkspartij drie, Conser- Delegates); sinds 2008 is die bijeenkomst & milieu. Deze commissies assisteren de vatieve Volkspartij twee en de Deense onderdeel van een jaarlijkse Local Govern- raad van bestuur die bestaat uit zeventien Volkspartij een...... 76 vngMagazine 28 februari 2012 Het huis der gemeenten

Lobbyen

In de methoden en technie- ken waarmee de meningsvor- ming en de besluitvorming van regering en parlement kunnen worden beïnvloed, was de VNG in die dagen nog niet erg bedreven. Nu is de Vereniging ook niet een orga- VNG-hoofddirecteur nisatie die opkomt voor een J.M.P.J. Verstegen sectorbelang, zoals een ge- wone pressiegroep. Haar zorg strekt zich uit naar de veel- heid van belangen zoals die door de gemeenten worden behartigd. Een gewone pres- siegroep die alleen opkomt voor het belang van de auto- mobilisten of van de consu- menten of van de boeren heeft het veel gemakkelijker. Zij kan ongenuanceerd haar standpunt verkondigen. Afweging tegen andere belan- In januari 1969 was er in de directie van de VNG een nota aan gen immers is daar niet bij. Een gemeente evenwel voert een de orde over automatisering. Een betrekkelijk nieuw onder- integraal beleid. In een gemeente, en dat geldt ook voor de werp. Aan het eind van de indringende discussie trok hoofd- VNG, is het afwegen van bijvoorbeeld de belangen van de directeur Verstegen de conclusie dat het ministerie van Bin- volkshuisvesting tegen die van het welzijn, de cultuur of de nenlandse Zaken betrokken moest worden bij de verdere aanleg van fietspaden min of meer dagelijks werk. ontwikkeling. Er zal wel geld voor nodig geweest zijn, maar dat weet ik niet meer. Wél dat Verstegen zei dat hij het Tweede Tot eind jaren zestig was de VNG bovendien een overwegend Kamerlid Huub Franssen zou bellen en hem de zaak zou voor- juridisch huis. Er werd zeer legalistisch gedacht. Bestuur en leggen. Waarom ga je daar Franssen voor benaderen, vroeg ik. directie waren zich goed bewust dat de VNG overheden ver- Nou, zei Verstegen, dan kan hij er vragen over stellen. Ja, zei ik, enigt die samen met het Rijk en de provincies het gehele staats- maar Franssen behoort tot de oppositie. Minister Beernink verband vormen. In wezen zijn al haar activiteiten gericht op stuurt hem met een kluitje het riet in. Als je wilt dat er serieus het goed functioneren van de gedecentraliseerde eenheidsstaat. aandacht aan wordt geschonken moet je iemand van de rege- Botsingen tussen een minister en de VNG hebben dan ook ringspartijen die vragen laten stellen. eerder het karakter van een familieruzie dan van een hard con- flict. De VNG moet het hebben van de kracht van haar argu- Dat was voor de leden van de directie een nieuw gezichtspunt. menten. Zij beschikt niet over een machtsmiddel. Zij kan de Zij waren stuk voor stuk bekwame juristen met grote kennis gemeenten niet laten staken. van het openbaar bestuur. Het cynisme waarmee ik na twaalf Minister Rietkerk, de in februari 1986 in het harnas gestorven jaar op de perstribune te hebben doorgebracht het parlemen- minister van Binnenlandse Zaken, had als jong jurist nog bij de taire bedrijf beoordeelde, was hun volkomen vreemd. Laat die toen zeer ambtelijke VNG gewerkt. Hij bewaarde daaraan vragen door Fiévez stellen, zei ik. Maar die man begrijpt er prettige herinneringen. Met de gepolitiseerde organisatie die niets van, was het verweer. Dat doet er toch niets toe, zei ik. Wij hij als minister tegenover zich trof, had hij het weleens moei- stellen die vragen op en Fiévez is dolblij als hij ze van ons aan- lijk. Hij was een erg formele man en vond het een doodzonde geboden krijgt. En zo geschiedde het. Fiévez, woordvoerder als de VNG hem voorbij liep en zich tot de minister-president van de grootste regeringspartij, was een gewiekst Kamerlid, al richtte. Wij wisten dat natuurlijk, maar soms was dat toch was hij misschien niet de slimste. Hij diende de door ons opge- weleens nodig om een onderwerp voor te koken. Hoofddirec- stelde vragen in en bracht daarmee een proces op gang. teur Berg, die net als Lubbers een ochtendmens was (is), ging af ...... 77 vngMagazine 28 februari 2012

en toe ’s morgens om acht uur bij minister-president Lubbers De VNG heeft zich al in de jaren zeventig ontwikkeld tot, zoals langs in het Torentje, als er op het Binnenhof nog geen ambte- minister Van Agt eens voor de televisie zei ‘een van de machtig- naar of politicus te bespeuren viel. Dat mocht Rietkerk natuur- ste pressiegroepen van het land’. Sommige VNG’ers voelden lijk niet weten, maar het was voor de zaak der gemeenten vaak zich bij die uitspraak wel een beetje gevleid, ook al wisten ze heel vruchtbaar. natuurlijk drommelsgoed dat de VNG eigenlijk geen pressie- Ik moest hier aan denken toen ik in de NRC een recensie las van groep is. Het was de medewerkers vroeger zelfs verboden dat een boekje over lobbyen. De recensent constateert dat de lezer woord te gebruiken. Als ooit een historicus de geschiedenis van zelden wordt verteld hoe het lobbyen werkt. Mij verwondert de VNG gaat schrijven, kan hij misschien ook daar zijn licht dat niets. Er valt niet zoveel over te vertellen. In Nederland is over laten schijnen. Dat mag zo langzamerhand weleens gebeu- lobbyen veel minder spectaculair dan de buitenwacht denkt. In ren. mijn herinnering komt het lobbyen van de VNG bijvoorbeeld er in essentie op neer, dat de juiste informatie op het juiste D. HILLENIUS moment bij de juiste persoon terechtkomt. Daarvoor is natuur- lijk nodig dat de lobbyist weet hoe in politiek Den Haag de Herplaatsing tekst historische kroniek van Dick Hillenius in hazen lopen. VNG Magazine 47, 23 november 2001.

Hoofddirecteur Berg, die net als Lubbers een ochtendmens is, ging af en toe ’s morgens om acht uur bij minister-president Lubbers langs in het Torentje, als er op het Binnenhof nog geen ambtenaar of politicus te bespeuren viel ...... 78 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld Demonstraties paul van der zwan en monique westenbroek Boos Het College voor Arbeidszaken (CvA) van de VNG voert na- mens de werkgevers de onder- handelingen over de cao voor gemeenteambtenaren. Net als in andere branches kan dat er hard aan toegaan en zetten werknemers hun eisen niet zelden kracht bij met bijvoor- beeld stakingen en demonstra- ties. Het gebouw van de VNG vormt daarvoor meer dan eens het decor. Zoals bij de acties van brandweerlieden in 1993 toen het gebouw in de rook en onder het schuim kwam te zitten (foto 2). Maar actievoerders weten het CvA ook te vinden buiten zijn vertrouwde omge- ving. Zoals in 2004, toen de VNG een buitengewone alge- mene ledenvergadering hield op het Malieveld in Den Haag. Daar troffen zij toenmalig secretaris 1 van het CvA Ina Sjerps (foto 4). Maar het zijn niet alleen cao- geschillen die aanleiding zijn 3 voor demonstraties bij de VNG. Zo streken in 1977 zo’n 120 zigeuners met caravans neer voor het gebouw aan de Wil- lemshof in Den Haag (foto 1). Die dag was er overleg tussen vertegenwoordigers van het Rijk en van gemeenten over illegale buitenlandse zigeuners. De demonstranten vroegen om legalisatie van illegale zigeu- ners. Twee jaar later had de VNG woonwagenbewoners voor de deur (foto 3). Na een kort ge- ding tegen de Staat over onder meer zelfbeslissingsrecht over hun standplaatsen eisten zij een gesprek met de VNG. Directeur Van der Top stond hen te woord...... 79 vngMagazine 28 februari 2012

2 4 www.overheid-en-ict.nl 24 t/m 26 april 2012 Jaarbeurs Utrecht

Overheid & ICT is hét platform voor ICT-toepassingen en -diensten voor de overheid

Ga naar www.overheid-en-ict.nl voor gratis toegang

Beursthema: De e-overheid is ‘Alive & Kicking’! Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen uw vakgebied

#SFFE
BBOCPE
FYQPTBOUFO

t

$POHSFTQSPHSBNNB
t
"XBSE
NFFTU
JOOPWBUJFWF
BNCUFOBBS

t

$BTF
TUVEJFT
#OverheidICT12

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR BRANCHEORGANISATIES

MEDIAPARTNERS

KENNISPARTNER

O&ICT2012 d 210 270 VNG i dd 1 21 02 12 12 48 80_vng05.indd 2 2/24/2012 10:54:03 AM ...... 81 www.overheid-en-ict.nl vngMagazine 28 februari 24 t/m 26 april 2012 Historisch aangehaald 2012 Jaarbeurs Utrecht

Dat niet alle wettelijke maatregelen onbeteekenende grootheden, wanneer den gemeentebesturen welgevallig zij zouden worden verlaagd tot agen- zijn, meen ik als bekend te mogen ten van de rijksregering. Overheid & ICT is hét platform voor ICT-toepassingen en -diensten voor de overheid veronderstellen en evenmin verklap ik W.C. Wendelaar, burgemeester van een geheim als ik zeg dat de Regeering Alkmaar en voorzitter van de VNG, in bij het ontwerpen van die maatrege- zijn openingsrede van het VNG-Jaar- len, somtijds minder rekening houdt congres, Algemeen Handelsblad met de belangen – zoo financieele als 29 juni 1932 andere – der Gemeenten dan hare bestuurderen wel zouden wenschen. Mits zoo verstaan: tot aan mijn huis- Ga naar www.overheid-en-ict.nl ‘‘J.P. Fockema Andreae, burgemeester deur. Als ik die geopend heb, is hoofd voor gratis toegang van Utrecht en voorzitter van de VNG, en hart alleen voor mijn gezin. Ik in zijn openingsrede van het VNG- praat thuis met geen woord over ge- Jaarcongres, Het Vaderland 23 juni meentezaken, men weet er nauwelijks, 1925 of ik Raadsvergadering heb of niet. Ambt en persoon blijven thuis streng Onze gemeente heeft zich in Uwe gescheiden. regeeringsperiode ontwikkeld tot een Burgemeester L. Bosch van Rosenthal nijver, mooi dorp. Toen een 30-40 jaar van Den Haag die het burgemeesters- geleden aan een hooggeplaatst per- vak uitermate vermoeiend noemt en soon bij een diner in Den Haag eens die ’s nachts geen burgemeester is werd gevraagd: ‘Wat zijn dat eigenlijk, omdat hij dan slaapt, Het Vaderland de Veenkoloniën?’, antwoordde Zijne illusies – en die moet een Burgemees- 29 juli 1932 Exc.: ‘de veenkoloniën, de veenkolo- ter hebben – verstoord. Toch, wanneer niën, o ja, dat is de “Veenlust” met ik alles bij elkaar overzie, is mijn Als men niet zorgt, dat in het bestuur Beursthema: wat stinkende kanalen er om heen’. grondgedachte een van groote dank- der vereeniging het volle gemeentelijk Zou men dit nu nog durven zeggen? baarheid voor het feit, dat ik hier heb leven zijn weerspiegeling vindt, zal De e-overheid is Vast en zeker niet. Onze gemeente mogen en kunnen werken met allerlei men op den duur bezwaarlijk kunnen neemt met de andere dorpen in de menschen van allerlei rang, stand en volhouden, dat de vereeniging het na- Veenkoloniën een vooraanstaande opvatting, eerlijk en trouw voor één tuurlijke orgaan van de gemeenten is. ‘Alive & plaats in in ’t Nederlands Staatsver- groot doel, het welzijn van Groningen. De redactie van het Weekblad voor band. Burgemeester jhr. mr. dr. L.H.N. den Nederlandschen bond van ge- Kicking’! Wethouder H.E. Buurma spreekt Bosch Ridder van Rosenthal van meente-Ambtenaren vindt het be- waarderende woorden bij het afscheid Groningen gevraagd naar zijn erva- stuur van de VNG een burgemeesters- Blijf op de hoogte van de laatste van burgemeester I.A. van Royen van ringen, Nieuwsblad van het Noorden monopolie, Nieuwsblad van het Hoogezand, Nieuwsblad van het 10 juli 1930 Noorden 12 augustus 1933 ontwikkelingen binnen uw vakgebied Noorden 15 november 1926 Het wethouderschap is een druk be- Ik acht het niet goed, dat een oud- Naar mijn meening staat de gemeente staan en ik ben nu aan het einde van burgemeester in zijn gemeente blijft er financieel niet slecht voor, maar myn tweeden termijn. Juist, omdat wonen. niettemin is voorzichtigheid geboden. een wethouder aan het eind van een Burgemeester P. de Hoop van Sneek, De wegenverbetering, de scholen- termijn even flink moet zijn als aan Nieuwsblad van Friesland, 22 januari #SFFE
BBOCPE
FYQPTBOUFO

t

$POHSFTQSPHSBNNB
t
bouw, de uitbreiding in ’t algemeen, het begin, wil ik de verantwoordelijk- 1937 #OverheidICT12 ’t kost schatten geld. ’t Gemeentehuis- heid voor een volgenden termijn niet "XBSE
NFFTU
JOOPWBUJFWF
BNCUFOBBS

t

$BTF
TUVEJFT
houden is door een en ander veel meer op me nemen. Er zijn branden- De Vereeniging voldoet, ondanks de zwaarder belast dan vroeger. Denkt u de vraagstukken, waar ik neiging toe vele en vaak tegenstrijdige belangen,

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR BRANCHEORGANISATIES alleen maar eens aan de uitbreiding heb me met de rust van den ouder- uitstekend. Dit komt omdat krachtige die de gemeentereiniging noodzake- dom tegenover te plaatsen en met mannen aan het hoofd der gemeenten lijkerwijze moest ondergaan. groote belangstelling, maar waar jon- staan, die hun gezag uitoefenen niet J.G. Jansonius, burgemeester van gere menschen met jeugdig vuur op door middel van sabel en bajonet, Leeuwarderadeel, Leeuwarder ingaan. maar door moreel overwicht. MEDIAPARTNERS Nieuwsblad 11 november 1929 Wethouder W.W. van der Meulen bij Minister J.A. de Wilde van Binnen- zijn afscheid, Het Vaderland 1 sep- landsche Zaken prijst de VNG tijdens Menigmaal heeft een los daarheen tember 1931 de viering van het 25-jarig bestaan,

KENNISPARTNER geworpen, misschien ondoordachte, Nieuwsblad van het Noorden critiek mijn werk lust beperkt en mijn De gemeenten zouden verzinken tot 26 februari 1937

O&ICT2012 d 210 270 VNG i dd 1 21 02 12 12 48 80_vng05.indd 2 2/24/2012 10:54:03 AM ADVERTORIAL

82_vng05.indd 2 2/24/2012 10:54:36 AM ADVERTORIAL ...... 83 vngMagazine 28 februari Historisch aangehaald 2012

Ja, dat waren moeilijke en droeve Bij het verspreiden van menigten is tijden en mijn beleid toen, heeft in traangas een minder erg middel dan vele kringen van werkgevers en werk- de wapenstok, omdat traangas het nemers aan heftige critiek blootge- individu minder zwaar treft en omdat staan. De klachten werden tot zelfs te op deze manier het geweld evenredig ’s-Gravenhage gehoord en minister over het collectief wordt verdeeld. De Wilde is tot tweemaal toe bij mij Burgemeester Frans Hermsen van aan huis geweest. (…) Maar ik kon toch Nijmegen, De Waarheid 2 februari niet laten schieten op mensen, die 1982 niets deden – alleen maar gelaten honger leden. Het onevenredig bezuinigen bij de ‘‘Burgemeester van Tilburg F. Vonk de gemeenten leidt tot het lamleggen Both bij zijn afscheid terugkijkend op van gemeentelijke activiteiten. Het is de grote textielarbeidersstaking in bestuurlijk bezwaarlijk en maatschap- 1935 in Tilburg, Het Volksdagblad, pelijk riskant. 20 november 1939 VNG-voorzitter J. Drijber, VNG-Jaar- congres in Rotterdam 1 juni 1983 De oorlogsgevaren dreigen wel is waar van alle kanten, maar toch is het wen- Het ministerie van Binnenlandse schelijk dat wij zooveel mogelijk ge- Zaken zal als wethouder van Neder- woon doorgaan. Dit betreft vooral de land bezien of de ingediende projec- beoefening van de zangkunst. ten aan ’s Rijks strenge eisen voldoen. Burgemeester Jonker van Dokkum, Wat een kortzichtigheid en arrogantie 2 mei 1940 Burgemeester P.P. Agter bij zijn aan- spreekt daaruit. treden als burgemeester van Assen, VNG-hoofddirecteur Klaas de Vries Wij, burgemeesters uit de bezettings- Nieuwsblad van het Noorden over de verdeling door het Rijk van tijd, zullen het slechts toejuichen voor 31 maart 1958 vijftig miljoen gulden onder gemeen- de rechter te kunnen verschijnen, ten, De Telegraaf 22 september 1993 omdat wij daar kunnen komen met Wij achten de Nederlandse gemeente- gerust geweten en opgeheven hoofde besturen verantwoordelijk voor het Ik doe niet mee voor de grap. Ik ben ten einde coram populo af te rekenen verder bestaan van het Nederlandse een voetballer, ik doe mee om te win- met al wat er wellicht nog hier en daar circus. nen. aan vuige, kruipende laster rond- De VNG in een appel aan alle gemeen- Oud-burgemeester Bram Peper van waart. ten om te helpen de enorme lasten Rotterdam, die in 2006 mee wil doen Burgemeester Geradts van Beuningen, van een circusonderneming te verlich- aan de burgemeestersverkiezing in die Weekblad voor Gemeentebelangen ten. Gepleit wordt tot verlaging van stad, Rotterdams Dagblad 6 oktober 28 maart 1947 de vermakelijkheidsbelasting, Friese 2003 Koerier 29 mei 1961 In de gemeente klopt de polsslag van Die eerste keer dat je meters papier op het leven van ons volk. Het onderscheid tussen gemeenten je bureau krijgt en je dat allemaal Koningin Juliana in een toespraak met rijkspolitie en gemeenten met moet doorlezen. Dan staat het huilen tijdens het VNG-congres over ‘100 jaar gemeentepolitie moet verdwijnen. je nader dan het lachen. Gemeentewet’, Limburgs Dagblad Bestuurlijk dient de politie evenwel CDA-raadslid in Nijmegen Marianne 7 juni 1951 — wat ons betreft onder het opperbe- van der Sloot, NRC Handelsblad heer van de minister van Binnenland- 3 januari 2005 Het is een boeiende opdracht om in se Zaken — onder het gezag van lokaal de hoofdstad van een zich op elk ge- verantwoordelijke organen te functio- Mijn taal is de taal van de straat, pra- bied ontplooiende provincie, die van neren. tende stropdassen hebben we in oudsher een bestuursfunctie heeft, J.C. Lindeboom, burgemeester van Vlaardingen al genoeg. nieuwe wegen in te slaan wat de in- Bedum en voorzitter van de VNG, SP-fractievoorzitter Arnout Hoekstra dustrialisatie betreft. Daarbij komt pleit voor haast met een verbetering in Vlaardingen reageert op kritiek dat nog, dat ik in het ambt van gevange- van de politieorganisatie, Reformato- zijn uitlatingen ongebruikelijk zijn in nisdirecteur te Groningen niet die risch Dagblad 3 juni 1971 het formele overlegcircuit, AD Rotter- dynamiek gevonden heb, die mij is dam Waterweg 4 april 2007 beloofd. Wat dat betreft ben ik hier een illusie kwijt geraakt.

82_vng05.indd 2 2/24/2012 10:54:36 AM ...... 84 vngMagazine 28 februari 2012 VNG in beeld Verenigingsblad leo mudde en monique westenbroek

De wereld veranderde, het magazine veranderde mee

Een volwassen vereniging kan niet zonder een volwassen communicatiemedium. Bij de oprichting in februari 1912 beschikte de VNG nog niet over een eigen blad, maar die situatie duurde niet lang. Al in februari 1914 verscheen Gemeentebelangen, het ‘officieel orgaan’ van de vereniging waarin alle mede- delingen en jaarverslagen werden gepubli- ceerd. De uitgave was een samenwerking tussen de VNG en de Zwolse uitgever W.E.J. Tjeenk Willink. Deze situatie duurde tot 1919. De vereniging groeide en kreeg behoefte aan een eigen blad. Dat verscheen in januari 1921 onder de naam Gemeentebestuur. Het was geen lang leven be- schoren. Amper een jaar later werd het samen met twee andere door de firma Samsom uit- gegeven bladen opgeheven en vervangen door een maandblad, Gemeentebestuur, en een week- blad, Weekblad voor Gemeentebelangen. Die twee bladen bleven lang naast elkaar bestaan.

In 1947 verscheen het eerste, ‘echte’ blad van de VNG, De Nederlandse Gemeente. Het werd een begrip bij lokale bestuurders. Maar de wereld veranderde – en het blad veranderde mee. Tussen 1947 en 1990 bleef de naam bestaan, maar het blad onderging regelmatig een restyling. In 1990 veranderde de naam in Ng-magazine en in juni 1999 in het huidige VNG Magazine. Het is nog altijd het officiële orgaan van de VNG en wordt nu uitgegeven door Sdu Uitgevers. Het magazine was en is het belangrijkste communicatiemiddel van en voor de VNG. Naast het papieren blad is er uiteraard ook een online versie, www.vngmagazine.nl. En vanaf dit jubileumnummer is VNG Maga- zine óók op de iPhone en iPad te lezen.

Op deze pagina’s een selectie van covers van het blad door de jaren heen...... 85 vngMagazine 28 februari 2012

Illustratie: Hans Sprangers presenteert Michael J. Sandel What Money Can’t Buy The moral limits of markets

Conferentie 24 mei 2012 Aula VU, De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam

De bekendste hoogleraar politieke losoe Michael Sandel van Harvard University is éénmalig in Nederland om een interactieve lezing te geven. Hij overweegt de morele en ethische dilemma’s van een wereld waarin alles te koop is en waarin de economische logica onze maatschappij, de politiek en ons denken geheel beheerst.

volg ons op twitter Sandel stelt dat:“the vacuum of modern politics can only be @CBEnieuws remedied by a return to morality”

Moderators: Inleiding: Bas Heijne Prof. Drs. Jeroen Smit Eenmalig in Amsterdam, Drs. Magareth de Wit Prof. Dr. Goos Minderman exclusief bij CBE

In debat met: Dr. Alexander Rinnooy Kan Drs. Saskia Stuiveling Prof. Dr. Ab Klink Prof. Herman Philipse voor informatie en tickets Sywert van Lienden www.michael-sandel.nl

CBE Academica | Herengracht 250 1016 BV Amsterdam | 020-5217400 | [email protected]

86_vng05.indd 2 2/24/2012 10:55:06 AM ...... 87 vngMagazine 28 februari Oud-VNG’er inge crul 2012 presenteert

Ze werkten ooit bij de VNG en zwermden uit naar Michael J. Sandel alle lagen van het openbaar bestuur. We vroegen zes oud-VNG’ers om een terugblik en hun visie op What Money Can’t Buy de toekomst van de vereniging. The moral limits of markets Hans Oosters (VNG-jaren 1989-2000)

óór ik bij de VNG kwam was ik pen waren, is gekraakt. Onze inkom- bij de UvW zit de expertise vooral in Hans Oosters, al een beetje aan het avonturen sten en uitgaven komen voor honderd de waterschappen, bij de leden dus, en V 49, PvdA Conferentie 24 mei 2012 in de gemeentepolitiek. Maar die tien procent uit de waterschapsbelastin- minder in het bureau. Dat kan nooit Aula VU, De Boelelaan 1105 jaar VNG, daarin heb ik me bestuur- gen. Via de omweg van het hoogwa- concurreren met de experts binnen de lijk verder ontwikkeld. Het heeft een terbeschermingsprogramma betalen inmiddels allemaal grote waterschaps- 1989 – 2000 1081 HV Amsterdam substantiële bijdrage geleverd aan ook wij nu mee aan de rijksbezuini- organisaties. Dat kan nu nog wel bij raadslid Gouda mijn verdere carrière. Het is fantas- gingen, net als de gemeenten. We de VNG, maar ook daar komt met de tisch om er te werken, in verantwoor- hebben dan ook intensieve contacten verdere schaalvergroting een vergelijk- 1989 – 2000 delijkheid en vrijheid. met de gemeenten, zoals over de wa- baar omslagpunt denk ik. VNG, achtereenvolgens: De bekendste hoogleraar politieke losoe Michael Sandel van Harvard University is éénmalig Voor mij als raadslid was de VNG een terketen, het afvalwater en riolering. beleidsmedewerker vast gegeven. De ledenbrief, die kende Samenwerking stelt ons in staat iets Over 25 jaar… onderwijs, cultuur, in Nederland om een interactieve lezing te geven. Hij overweegt de morele en ethische je, dat had een soort magische klank. van de bezuinigingen te compenseren. … is de VNG kleiner, dan telt ze zo’n sport en recreatie, dilemma’s van een wereld waarin alles te koop is en waarin de economische logica Als de VNG het adviseert, zal het wel Ik weet niet of de VNG nu beter func- tweehonderd leden. Ze gaat meer de (plv.) directiesecretaris, onze maatschappij, de politiek en ons denken geheel beheerst. goed zitten, zoiets. Maar om nou te tioneert dan vroeger. Ze is wat mij kant op van de werkwijze van de Unie: secretaris directieraad/ zeggen dat je als raadslid destijds echt betreft onverminderd effectief als minder leden, maar een onmisbare directeur concernstaf veel profijt had van de VNG in die tijd: informatieverstrekker en belangenbe- schakel in kennisuitwisseling en be- VNG nee. De VNG was ook zelf nog niet zo hartiger. Ik zie wel de spanningen nu langenbehartiging. Ze is dan vooral volg ons op twitter gespitst op raadsleden. en de dilemma’s: wat hebben de leden makelaar in kennis en vaardigheden. 2000 – 2005 Ik heb wel het idee dat dat nu beter is, er voor over, hoe organiseer je alles. burgemeester Sandel stelt dat:“the vacuum of modern politics can only be @CBEnieuws Ze krijgt een meer bemiddelende en dat de vereniging een beter profiel Kijk naar de bezuinigingen. Je ziet faciliterende rol. Het Haagse bureau Berg ambacht remedied by a return to morality” heeft. De VNG is zichtbaarder gewor- bijvoorbeeld nu ook wat er gebeurt als krimpt naar honderd mensen. Het den, maar daarmee is ook het oordeel de leden zeggen: de koepel moet het wordt stiller in Den Haag, het accent 2005 – heden Moderators: Inleiding: over haar zichtbaarder. Dat zie je ook net als wij met minder doen. Maar dat verschuift naar de lokale dynamiek in dijkgraaf Hoogheem- Bas Heijne Prof. Drs. Jeroen Smit Eenmalig in Amsterdam, op de congressen. mag niet ten koste gaan van de kwali- het land. raadschap van Drs. Magareth de Wit Prof. Dr. Goos Minderman exclusief bij CBE teit en de zichtbaarheid. Dat is een langzaam proces. De digita- Schieland en de Terugkijkend vanuit het burgemees- lisering doet haar werk, maar in de Krimpenerwaard In debat met: tersambt op de VNG kan ik alleen Wat alle koepels eigen is: de macht belangenbehartiging moeten de men- Dr. Alexander Rinnooy Kan maar zeggen: comfortabel. De VNG is wordt mede mogelijk gemaakt door selijke contacten blijven. We zijn geen altijd dicht bij me gebleven in die tijd, de unanimiteit van de achterban. badmeesters die zelf niet kunnen Drs. Saskia Stuiveling ik kende de weg immers. Onder de 25 leden van de Unie is die zwemmen. Een directe band tussen de Prof. Dr. Ab Klink Ik ben natuurlijk al weer even weg, ik groot, ook door de bedreigingen. De leden en de VNG blijft essentieel. De Prof. Herman Philipse voor informatie en tickets kijk nu als dijkgraaf naar de VNG en achterban van de VNG is heel divers. kennisoverdracht en het makelen in Sywert van Lienden ook vanuit het algemeen bestuur van Daardoor is het resultaat soms wat kennis verloopt in 2035 volledig digi- www.michael-sandel.nl de Unie van Waterschappen. VNG, minder, omdat het om de grootste taal. Maar de VNG als baken van het IPO en UvW zitten nu op één lijn en gemene deler gaat. Hoewel er nog lokaal bestuur blijft – dat 125-jarig trekken samen op in het overheden- altijd resultaten behaald worden. bestaan halen we wel. overleg. Op onderdelen hebben de VNG en de De financiële oester die de waterschap- UvW dezelfde karakteristiek. Alleen:

CBE Academica | Herengracht 250 1016 BV Amsterdam | 020-5217400 | [email protected]

86_vng05.indd 2 2/24/2012 10:55:06 AM INGEZONDEN MEDEDELING

Het VNG Magazine heeft met ‘De gemeente in 2025’ een uitdagend thema voor haar schrijfwedstrijd gekozen. Het A+O fonds Gemeenten is benieuwd naar uw ideeën hiervoor. Wij verwachten dat mensen ook in 2025 nog de belangrijkste factor zijn in organisaties. Daarom bij de start van de wedstrijd een blik op ‘De ambtenaar in 2025’.

De ambtenaar in 2025 Feride Uçuk kijkt in haar online agenda: vrijdag 28 februari 2025. De webinar van de Regionale Uitvoeringsdienst begint om elf uur. Ze heeft dus nog even tijd om de VROM-beleidsnota van gemeente Meersaam door te nemen. De nota is een gedeeld document, samengesteld door VROM-adviseurs van verschillende gemeenten en verrijkt met commentaar uit het netwerk van Feride.

Deze ochtend werkt zij op een deelstoel bij een buurgemeente. Daar zitten VROM-collega’s die veel ervaring hebben met de onderwerpen van de webinar; zo kan zij zich nog snel even bij laten praten. Collega’s van Meersaam ontmoet Feride net zo vaak op het stadskantoor als online. Ze onderhoudt ook veel contact met belanghebbenden op haar beleidsterrein; niet alleen ambtenaren, maar vooral ook de mensen op wie beleidsmaatregelen van invloed zijn: de inwoners en ondernemers.

Feride is fulltime in dienst bij de gemeente Meersaam, maar neemt per week tien uur onbetaald verlof. Die uren bieden haar als ondernemende ambtenaar de fl exibiliteit ook klussen voor andere gemeenten en sectoren te doen. Zo kan zij zelf kiezen voor klussen die passen bij haar persoonlijke ontwikkeling. Feride is net als veel van haar collega’s een Zelfstandige Publiek Professional. Niet tegen commerciële tarieven, maar gewoon tegen een publiek tarief, gelijk aan haar bruto salaris. Tegelijkertijd blijft zij goed verzekerd, behoudt zij haar pensioenopbouw en beslist zij zelf waar, wanneer en voor wie ze werkt.

Haar werk verlangt deze fl exibiliteit ook. Binnen het samenwerkingsverband van gemeenten, provincie en bedrijven waarbinnen Meersaam opereert, werkt ze met verschillende mensen aan wisselende projecten. Vanwege Ferides kennis wordt zij geregeld gevraagd voor opdrachten of biedt zij zichzelf aan om mee te denken en kennis te delen met anderen. Dat past bij de manier van werken in Meersaam: bij opdrachten worden de juiste mensen gezocht.

Feride zorgt dat ze goed in de markt ligt: inhoudelijk en in haar manier van werken. Ze onderhoudt online meerdere grote netwerken om kennis, ideeën en ervaringen te delen. Vroeger was ze actief op Twitter, maar die vogel is gevlogen. Collega’s ontmoet Feride nu vooral op Pleio waar veel, snel en eenvoudig samengewerkt kan worden met andere ambtenaren, burgers en ondernemers.

Via de Pleio pagina van Meersaam houdt ze als OR-lid ook de vinger aan de pols omtrent vraagstukken van haar collega’s. Pleio heeft de medezeggenschap nieuw leven ingeblazen: meer dan voorheen discussiëren medewerkers weer mee over de richting van de organisatie door op het platform te reageren op voorstellen voor de organisatie en de ideeën vanuit medezeggenschap. Dat sterkt Feride in het overleg met de bestuurder.

Feride kijkt in haar agenda. “Oeps, te ver doorgebladerd. Het is dinsdag 28 februari 2012. Wat kan er toch al veel, ik ben benieuwd hoe dat in 2025 gaat.”

Dit essay is mede geïnspireerd door de visie van Christophe van der Maat, Jonge Ambtenaar van het Jaar 2012. Namen zijn fi ctief.

88_vng05.indd 2 2/24/2012 10:55:35 AM INGEZONDEN MEDEDELING ...... 89 vngMagazine VNG Nieuws staat onder verantwoordelijkheid van de 28 februari VNG Nieuws VNG-afdeling Communicatie, [email protected]. 2012

Het VNG Magazine heeft met ‘De gemeente in 2025’ een uitdagend thema voor haar schrijfwedstrijd gekozen. Het A+O fonds Gemeenten is benieuwd naar uw ideeën hiervoor. Wij verwachten dat mensen ook in 2025 nog de Honderd jaar VNG staat voor honderd jaar belangenbehartiging, dienst- belangrijkste factor zijn in organisaties. Daarom bij de start van de wedstrijd een blik op ‘De ambtenaar in 2025’. verlening en platformfunctie. Voor één keer wijden we de pagina’s van het VNG Nieuws aan de medewerkers van het VNG-Bureau – de mensen in het ‘kantoor’ in Den Haag. Met een groepsfoto belichten we iedereen, De ambtenaar in 2025 in een paar portretten halen we enkelen voor het voetlicht. Feride Uçuk kijkt in haar online agenda: vrijdag 28 februari 2025. De webinar van de Regionale Uitvoeringsdienst begint om elf uur. Ze heeft dus nog even tijd om de VROM-beleidsnota van gemeente Meersaam door te nemen. De nota is een gedeeld document, samengesteld door VROM-adviseurs van verschillende gemeenten en verrijkt met commentaar uit het netwerk van Feride.

Deze ochtend werkt zij op een deelstoel bij een buurgemeente. Daar zitten VROM-collega’s die veel ervaring hebben met de onderwerpen van de webinar; zo kan zij zich nog snel even bij laten praten. Collega’s van Meersaam ontmoet Feride net zo vaak op het stadskantoor als online. Ze onderhoudt ook veel contact met belanghebbenden op haar beleidsterrein; niet alleen ambtenaren, maar vooral ook de mensen op wie beleidsmaatregelen van invloed zijn: de inwoners en ondernemers.

Feride is fulltime in dienst bij de gemeente Meersaam, maar neemt per week tien uur onbetaald verlof. Die uren bieden haar als ondernemende ambtenaar de fl exibiliteit ook klussen voor andere gemeenten en sectoren te doen. Zo kan zij zelf kiezen voor klussen die passen bij haar persoonlijke ontwikkeling. Feride is net als veel van haar collega’s een Zelfstandige Publiek Professional. Niet tegen commerciële tarieven, maar gewoon tegen een publiek tarief, gelijk aan haar bruto salaris. Tegelijkertijd blijft zij goed verzekerd, behoudt zij haar pensioenopbouw en beslist zij zelf waar, wanneer en voor wie ze werkt.

Haar werk verlangt deze fl exibiliteit ook. Binnen het samenwerkingsverband van gemeenten, provincie en bedrijven waarbinnen Meersaam opereert, werkt ze met verschillende mensen aan wisselende projecten. Vanwege Ferides kennis wordt zij geregeld gevraagd voor opdrachten of biedt zij zichzelf aan om mee te denken en kennis te delen met anderen. Dat past bij de manier van werken in Meersaam: bij opdrachten worden de juiste mensen gezocht.

Feride zorgt dat ze goed in de markt ligt: inhoudelijk en in haar manier van werken. Ze onderhoudt online meerdere grote netwerken om kennis, ideeën en ervaringen te delen. Vroeger was ze actief op Twitter, maar die vogel is gevlogen. Collega’s Maandag 13 februari: allemaal op de foto in het Atrium van de Willemshof. Op de eerste rij, met ontmoet Feride nu vooral op Pleio waar veel, snel en eenvoudig samengewerkt kan worden met andere ambtenaren, burgers en bloemen, staat Reinier Kunst, VNG-medewerker van het jaar 2011 (foto: Henriëtte Guest) ondernemers.

Via de Pleio pagina van Meersaam houdt ze als OR-lid ook de vinger aan de pols omtrent vraagstukken van haar collega’s. Advertentie Pleio heeft de medezeggenschap nieuw leven ingeblazen: meer dan voorheen discussiëren medewerkers weer mee over de richting van de organisatie door op het platform te reageren op voorstellen voor de organisatie en de ideeën vanuit medezeggenschap. Dat sterkt Feride in het overleg met de bestuurder. Leergang Samenwerkingsverbanden tussen decentrale overheden start: 7 mei 2012 Feride kijkt in haar agenda. “Oeps, te ver doorgebladerd. Het is dinsdag 28 februari 2012. Wat kan er toch al veel, ik ben benieuwd de praktijk van samenwerken tussen bestuurders en ambtenaren hoe dat in 2025 gaat.” Betrokken op úw competentie vrije Universiteit amsterdam Dit essay is mede geïnspireerd door de visie van Christophe van der Maat, Jonge Ambtenaar van het Jaar 2012. Namen zijn fi ctief. VU Law Academy www.vula.nl

88_vng05.indd 2 2/24/2012 10:55:35 AM INKOOP VERANDERT. VERANDER MEE! Trainingen voor professionals en leidinggevenden met ambitie

Haal meer uit uw aanbestedingen

Training Training Training Europees aanbesteden Europees aanbesteden - vervolg Masterclass Europees 7 - 8 maart 2012 Zoetermeer 4 - 5 april 2012 Zoetermeer aanbesteden 25 april 2012 Zoetermeer

Training Training Evenementen Aanbestedingswet in de praktijk Prestatieinkoop Publiek Check de website voor 13 - 14 maart 2012 Leiden actuele data 10 - 11 april 2012 Zoetermeer

Kijk voor het gehele aanbod op www.nevi.nl

HET KENNISNETWERK VOOR INKOOP EN SUPPLY MANAGEMENT

2421 80 NEV d D l 210 270 i dd 1 20 02 12 14 46 90_vng05.indd 2 2/24/2012 10:56:07 AM ...... 91 vngMagazine 28 februari VNG Nieuws 2012

INKOOP VERANDERT. VNG’ers over de vaak taaie lobby VERANDER MEE! ‘Een kwestie van frappez toujours. Trainingen voor professionals Ausdauer is een plus’ en leidinggevenden met ambitie Een vooruitziende blik, een lange adem, soms dag en nacht werken, creatief en vindingrijk zijn. Allemaal ingrediën- ten voor een succesvolle lobby van de VNG bij departementen in Den Haag en bij de Eerste en Tweede Kamer. Dat op deze pagina’s vier VNG-medewerkers uit de coulissen komen, is een uitzondering, dat beseffen ze zelf ook. Er wordt keihard gewerkt, vaak met resultaat, maar daar lopen ze niet mee te koop. Daar mag best verandering in komen: ‘Als we zichtbaar willen worden, moeten we wel ons verhaal vertellen’.

Samenspel moeten meekomen. Het lijkt triviaal, maar als je dan bedenkt dat de meeste gemeen- met bestuurders telijke spreekkamers niet groter zijn dan een paar vierkante meter, kun je de gevol- essentieel gen wel uittekenen. Dat breng je dan naar voren in een gesprek met een senator in de Anna Hooijenga hoop dat hij of zij dat inbrengt. En meestal Komt uit Apeldoorn lukt dat.’ Werkt sinds 2009 bij de VNG In 2011 was Hooijenga het grootste deel Twitter: @annastijntje van het jaar betrokken bij de lobby op het wetsvoorstel Wijzigingen Wwb 2012. ‘Op De dossiers die Anna Hooijenga op dit dit dossier hebben we van begin tot eind moment onder zich heeft zijn de Wet werk samengewerkt met de G4, de G32 en an- en bijstand (Wwb), armoedebeleid, dere gemeenten. Die samenwerking was schuldhulpverlening en handhaving. een succesvol traject. De G4 hadden een Belangenbehartiging vormt een belangrijk alternatief voorstel gemaakt voor de huis- Haal meer uit uw aanbestedingen onderdeel van haar werk. ‘Je bent er con- Anna Hooijenga: Netwerken, LinkedIn, Twitter houdtoets en daar kregen we heel snel veel tinu mee bezig. Je haalt informatie op uit (foto: Frotina Zuidema) draagvlak voor.’ het land, volgt alle ontwikkelingen en Maar ondanks dat had de lobby niet het Training Training Training komt in actie waar dat nodig is.’ vertrouwen, korte lijnen en een goede beoogde effect. ‘Het voorstel werd op 20 Europees aanbesteden Europees aanbesteden - vervolg Masterclass Europees samenwerking. Als dat alles er niet is, gaat december, half elf ’s avonds, aangenomen. Om te weten wat er in gemeenten speelt het ten koste van je invloed.’ In het voortraject hadden we continu 7 - 8 maart 2012 Zoetermeer 4 - 5 april 2012 Zoetermeer aanbesteden maakt Hooijenga veel gebruik van haar aandacht gevraagd en ook gekregen voor 25 april 2012 Zoetermeer eigen netwerk. Ze spreekt regelmatig met Praktische problemen de uitvoeringsproblemen waarmee ge- gemeenteambtenaren. Ook zet ze Linked- Uitoefenen van invloed gebeurt niet alleen meenten zouden worden opgezadeld. In en andere sociale media in als Twitter. op het domein van de grote dossiers. ‘Prak- Tijdens de behandeling in de Eerste Kamer ‘Als er vragen of opmerkingen bij zitten tische problemen van de gemeenten zijn had een aantal senatoren dit punt opge- Training Training Evenementen waar we iets mee moeten, bespreek ik dit ook belangrijk om mee te nemen. Het pikt en stelde de nodige kritische vragen. met mijn afdelingshoofd en de directie. versterkt je positie als vertegenwoordiger Maar de staatssecretaris omzeilde ze keurig Aanbestedingswet in de praktijk Prestatieinkoop Publiek Via die weg komt het dan op de agenda van de gemeenten en maakt het voor de en aan het eind van de avond werd het Check de website voor 13 - 14 maart 2012 Leiden van de commissie terecht.’ volksvertegenwoordigers concreet. Laat ik voorstel aangenomen. Alle interbestuur- actuele data 10 - 11 april 2012 Zoetermeer Hooijenga benadrukt dat ze haar werk een voorbeeld geven. Vorig jaar speelde het lijke verhoudingen werden geschonden… alleen maar goed kan doen als ze voldoen- wetsvoorstel Wijzigingen Wet werk en Ik kan er nóg boos om worden.’ de informatie van gemeenten krijgt. Zodat bijstand (Wwb). Gemeenten waren tegen ze weet wat er gebeurt en waar ze tegenaan dit wetsvoorstel vanwege uitvoeringspro- Hooijenga merkt op dat ten tijde van be- Kijk voor het gehele aanbod op www.nevi.nl lopen. Ook onderling vertrouwen is be- blemen bij de nieuw te introduceren huis- handeling in de Tweede en Eerste Kamer langrijk. ‘Het samenspel met bestuurders houdtoets. Bij de uitkeringsaanvraag van haar inzet piekt. ‘Via vng.nl en twitter is fundamenteel. Dat staat of valt met een gezinslid zouden ook alle anderen houden we dan de leden op de hoogte.’ HET KENNISNETWERK VOOR INKOOP EN SUPPLY MANAGEMENT

2421 80 NEV d D l 210 270 i dd 1 20 02 12 14 46 90_vng05.indd 2 2/24/2012 10:56:07 AM Benchmarking Publiekszaken en Hostmanship

Benchmarking Publiekszaken is hét ondersteunend instrument voor het Nieuw in de benchmark meten, vergelijken en verbeteren van de gemeentelijke dienstverlening. Continue meting tevredenheid Digitaal Loket Hostmanship is de kunst mensen het Dashboard tevredenheid KING GE gevoel te geven dat ze welkom zijn. CE over het Digitaal Loket R T I De menselijke factor in dienstverlening F I

C

Hostmanship filosofie E

maakt het verschil. E

R

D

Meet de menselijke kant 2

0 0

1 1

0 0

- van uw dienstverlening 2 0 1 1 Inzicht in prestaties

Prioriteitenmatrix op gemeenteniveau Handelingsperspectief op dienstverleningsaspecten Combinatie-aanbod Maatrapport scores dienstverleningsnormen Voor slechts €1500 extra voert u VNG Minimumnormen Waarstaatjegemeente.nl uit in combinatie Antwoord© normen met Benchmarking Publiekszaken.

iNUP doelstellingen TNS NIPO voert het klanttevredenheids- onderzoek uit.

U ontvangt via KING de scores op de zes verschillende burgerrollen.

Meer informatie en aanmelden: w www.benchmarking-publiekszaken.nl e [email protected] t 020 - 514 13 27

92_vng05.indd 2 2/24/2012 10:56:42 AM ...... 93 vngMagazine 28 februari VNG Nieuws 2012

secretaris van was en het advies “Van Klein naar Groot”, kwam er een inhoudelijke argumentatie. Wat zijn de problemen? Hoe kunnen die het best worden opgepakt Benchmarking Publiekszaken en Hostmanship en door wie? Het was dus beslist niet de bedoeling om de inhoud bij de decentrali- satiewens te schrijven. Wat dat betreft had Paas de vrijheid om alles op te schrijven.’ Benchmarking Publiekszaken is hét Het advies van Paas werd in 2009 op het Jaarcongres van de VNG in ’s-Hertogen- ondersteunend instrument voor het Nieuw in de benchmark bosch gepresenteerd en in het najaar van meten, vergelijken en verbeteren van 2009 voorgelegd aan alle gemeenten. Wat Schutte toen merkte was dat de inhoude- de gemeentelijke dienstverlening. Continue meting tevredenheid lijke benadering alom werd gewaardeerd. Digitaal Loket Enthousiast: ‘Je zag gewoon dat het aan- Annelies Schutte: Input al voor het eerste woord sloeg.’ Guust Linders: Onzichtbaar voortraject achter de Hostmanship is de kunst mensen het geschreven is (foto: Frotina Zuidema) schermen (foto: Frotina Zuidema) Dashboard tevredenheid ING G Omdat in 2010 het kabinet viel en het K EC gevoel te geven dat ze welkom zijn. E dossier jeugdzorg controversieel werd, over het Digitaal Loket R T I ontstond er een soort van interbellum. De menselijke factor in dienstverlening F I C Een geslaagde ‘Dan kun je een afwachtende rol gaan Alles staat of Hostmanship filosofie E

maakt het verschil. E aannemen of voor een actieve opstelling R

D kiezen. Omdat wij het belangrijk vonden lobby kan ook valt met een

Meet de menselijke kant 2

0 0

1

1 dat het inhoudelijke verhaal van Paas een

0 0

- van uw dienstverlening 2

0 1 1 buiten Den Haag vervolg kreeg, hebben wij het initiatief goede analyse naar ons toegetrokken en Peter Stam en Annelies Schutte Tom van Yperen gevraagd een inspirerend Guust Linders Inzicht in prestaties Komt uit Almelo stuk te schrijven. Dat werd uiteindelijk Komt uit Hoofddorp Werkt sinds 2004 bij de VNG Opvoeden versterken.’ Werkt sinds 1991 bij de VNG Twitter: @VNGjeugdzorg Prioriteitenmatrix op gemeenteniveau Cruciaal Het dossier dat Guust Linders in porte- Handelingsperspectief op Annelies Schutte maakt deel uit van het Terugkijkend constateert Schutte dat dit feuille is het woonbeleid. Voor zijn werk is Projectteam decentralisatie jeugdzorg. Ze inhoudelijke initiatief een cruciaal mo- het belangrijk goed geïnformeerd te blij- dienstverleningsaspecten vindt dat ze belangenbehartiger, dienst- ment in het traject vormde. ‘De VNG staat ven over wat aan wet- en regelgeving Combinatie-aanbod verlener en ‘platformfunctie’ ineen is. bij sommigen nog wel eens te boek als een wordt voorbereid. Maatrapport scores Op de vraag wanneer een lobbytraject standpuntenmachine en voor hen was dit ‘Als een minister tijdens het vragenuurtje dienstverleningsnormen start, antwoordt Schutte dat die in prin- een volslagen verrassing. Een verrassing of Kamerbehandeling iets toezegt, al is het Voor slechts €1500 extra voert u cipe al begint ‘als een rijksambtenaar een ook die effect had.’ Schutte erkent dat het maar in een bijzin, dan is er al werk aan de VNG Minimumnormen Waarstaatjegemeente.nl uit in combinatie leeg blaadje voor zich heeft.’ Het is daarom gevoel van ‘we hebben de wind in de rug’ winkel. Dat geldt overigens ook als bij- Antwoord© normen met Benchmarking Publiekszaken. belangrijk om voor het eerste woord ge- versterkt werd doordat gemeenten jeugd- voorbeeld het wetenschappelijk bureau schreven is al input te leveren. Schutte: ‘Ik zorg graag wilden hebben. Daarmee ston- van het CDA iets schrijft over de woning- heb een discussiestuk geschreven over de markt. Vanaf dat moment moet je zorgen iNUP doelstellingen TNS NIPO voert het klanttevredenheids- den ze open voor een inhoudelijke aan- uitgangspunten van de nieuwe wetgeving vliegroute. dat je je documentatie op orde hebt en onderzoek uit. en dat werkt als een vliegwiel om met De ervaringen rondom de totstandkoming monitort wat er met alle balletjes gebeurt.’ elkaar in gesprek te raken en aan te geven van Opvoeden versterken en de daaropvol- U ontvangt via KING de scores op de zes welke richting gemeenten wenselijk vin- gende periode hebben haar doen inzien Niet dat die opstelling waterdicht is. Soms verschillende burgerrollen. den. Het is steeds meer een interactief dat je voor de lobby niet per se in Den word je gewoon verrast. ‘Het recente voor- proces.’ Haag hoeft te zijn. ‘Het kan ook daarbui- stel van het ministerie om 75 procent van ten.’ de woningen in de huursector in de ver- Decentralisatie jeugdzorg koop te doen, was in alle stilte voorbereid Meer informatie en aanmelden: De decentralisatie van de jeugdzorg is het Ondanks het enthousiasme is Schutte niet en naar de Raad van State gestuurd. Dan w www.benchmarking-publiekszaken.nl eerste grote dossier van Schutte. blind voor knelpunten. ‘Je bent onderdeel heb je dus het hele voortraject gemist.’ e [email protected] ‘Het was al bekend dat de VNG voorstan- van de bureaucratie en ambtelijke molens Maar gelukkig gebeurt dat niet al te vaak, t 020 - 514 13 27 der is van decentralisatie van de jeugdzorg draaien nu eenmaal niet snel. Het is daar- zodat de belangenbehartiging in 95 pro- naar gemeenten, maar de argumentatie door soms taai werk en vaak een kwestie cent van de gevallen via departementaal was vooral bestuurlijk van aard. Door de van frappez toujours. Ausdauer is een overleg gaat. De overige vijf procent zijn installatie van de Commissie-Paas, waar ik plus.’ dan voor de Kamer. Pas als een wetsvoor-

92_vng05.indd 2 2/24/2012 10:56:42 AM MyCity de ideale stad van de toekomst begint bij de innovaties van vandaag

100 jaar VNG is een mijlpaal maar ook een startpunt. Een nieuw tijdperk breekt aan waarin de burger een andere rol verwacht van de overheid. Atos zet zich van- daag in voor een sterke positie van de VNG en groot deel van haar leden. En wij blijven dat doen met innovatieve IT oplossingen en diensten gericht op een optimale bedrijfsvoering. Met als uiteindelijk doel een gegarandeerde service voor de burger die zij kunnen afnemen waar, wanneer en hoe zij dat wensen. VNG gefeliciteerd!

nl.atos.net/overheid

Your business technologists. Powering progress

94_vng05.indd 2 2/24/2012 10:57:07 AM ...... 95 vngMagazine 28 februari VNG Nieuws 2012

stel aan de Kamer wordt gepresenteerd, er onder liggen, maar degene die het hardst wordt ook de belangenbehartiging zicht- trekt, ligt warm. Om te voorkomen dat baar. gemeenten het kortste end van de deken Maar in het overgrote deel van de gevallen krijgen, is permanente scherpte nodig.’ speelt het werk zich dus grotendeels ach- Jacobs vertelt dat vooral de controle op de ter de schermen af. Linders: ‘In zekere zin toepassing van artikel 2 van de Financiële- is dat de tragiek van ons werk. In dat voor- verhoudingswet een continu proces is. ‘Al MyCity traject wordt meestal al veel geregeld. Er is bij het eerste ideetje of proefballonnetje de ideale stad van de toekomst bijvoorbeeld een nieuwe Woningwet in de waarbij gemeenten een nieuwe taak krij- maak waarin gemeenten goed gepositio- gen toebedacht, moet je direct aan de neerd worden ten opzichte van corporaties slag. We zien maar al te vaak dat bij die begint bij de innovaties van vandaag en het Rijk. Dat is er natuurlijk niet auto- proefballonnetjes voornamelijk wordt matisch in gekomen, maar is het resultaat gefocust op de inhoud en minder wordt geweest van goed overleg dat zich voorna- nagedacht over de financiële aspecten er- 100 jaar VNG is een mijlpaal maar ook een startpunt. Een nieuw tijdperk breekt melijk achter gesloten deuren heeft afge- van, laat staan dat er een financiële para- speeld. Het zou mooi zijn als we dat ver- Ton Jacobs: Al bij het eerste proefballonnetje aan graaf is opgesteld. Voor ons is dat dan ook de slag (foto: Frotina Zuidema) aan waarin de burger een andere rol verwacht van de overheid. Atos zet zich van- haal ook werkende weg kunnen doen.’ voldoende reden om ons ermee te bemoei- daag in voor een sterke positie van de VNG en groot deel van haar leden. En wij Voor Linders staat of valt het resultaat van en. Daar zijn we dan ook veel tijd mee belangenbehartiging met een goede ana- kwijt: overleggen, afstemmen en weer blijven dat doen met innovatieve IT oplossingen en diensten gericht op een lyse. Klopt het technische verhaal? Steekt Er is een overleggen. En als de financiering dan het financieel goed in elkaar? Wordt met eenmaal is geregeld, komt de verdeling aan optimale bedrijfsvoering. Met als uiteindelijk doel een gegarandeerde service dit specifieke beleidsvoorstel ook het be- permanente de orde en de wijze waarop alles moet wor- voor de burger die zij kunnen afnemen waar, wanneer en hoe zij dat wensen. oogde doel gehaald? Hoe zit het met Eu- den geboekt.’ ropese regelgeving? En vooral, wie vindt scherpte nodig VNG gefeliciteerd! wat van dit voorstel? ‘Als die analyse klaar Vroeg stadium is, ga je aan de slag. Met mensen praten, Ton Jacobs Het financieel taggen van alle proefballon- berichten op de website, notities schrijven Komt uit Heerlen netjes kost Jacobs en zijn collega’s veel tijd. nl.atos.net/overheid en zorgen dat iedereen die er op dat on- Werkt sinds 1986 bij de VNG Maar juist daardoor weten ze in een vroeg derwerp toe doet, ook wordt gebeld.’ stadium veel goed werk te doen. Dat niet De expertise van Ton Jacobs ligt op het iedereen dat ziet vindt Jacobs niet erg. Het Timing terrein van de gemeentefinanciën. ‘Als je hoort er bij. Hij vindt het belangrijk om Daarbij is een gevoel voor timing essenti- het over belangenbehartiging hebt, spelen gemeenten in een zo vroeg mogelijk sta- eel. Linders illustreert dit aan de hand van er met name twee items op dat terrein: de dium bij de belangenbehartiging te be- de herziening van het corporatiestelsel via normeringssystematiek van het Gemeente- trekken. de Woningwet. Een proces dat al tien jaar fonds én artikel 2 van de Financiële verhou- Alhoewel in het voortraject veel zaken loopt. ‘Tien jaar is een lange periode en de dingswet. Beide onderwerpen vragen vrij- worden geplooid, gebeurt het ook nog boog kan dan niet altijd gespannen staan. wel constant onze aandacht.’ weleens dat een wetsvoorstel het licht ziet Op enig moment kwam er een rapport uit Jacobs noemt de normeringssystematiek waar de VNG faliekant tegen is. Dat was in van de Commissie-Meijerink met een en art. 2 Fvw de ‘parels’ van de financieel- 2006 het geval toen werd voorgesteld om de advies over de wijze waarop het corpora- bestuurlijke verhoudingen. ‘Het feit dat je OZB voor gebruikers af te schaffen. ‘We tiestelsel zou moeten worden herzien. We als gemeenten “evenredig” wordt behan- hebben toen een zwaar lobbytraject ingezet waren het fundamenteel oneens met die deld als departementen, is uniek. Nergens om dat te voorkomen. Een goed traject met commissie en hebben daar toen direct op in Europa vind je dit terug.’ veel media-aandacht. Maar de wet kwam er gereageerd en daarmee de impact van het ook. Laat ik het daar maar bij houden.’ rapport op het wetsvoorstel voor een groot Trap op, trap af Succesvoller was de lobby tegen de ‘ver- deel weg kunnen nemen.’ Het evenredigheidsbeginsel werd in 1986 groening’ van het Nederlandse belasting- Linders kijkt ook tevreden terug op de door toenmalig minister Onno Rudink stelsel. Jacobs: ‘Het voorstel was om huisei- ervaringen rond het wetsvoorstel Aanbe- geïntroduceerd. In 1995 werd het vertaald genaren die milieu-investeringen in en aan stedingswet dat in 2008 speelde. ‘Gemeen- in het ‘samen trap op, samen trap af’- hun huis doen en die de waarde van hun ten vonden dat geen goed wetsvoorstel en principe. huis vergroten, uiteindelijk te compense- we hebben er hard aan gewerkt om het Dat neemt niet weg dat het principe op ren voor een hogere ozb-bijdrage. Daarmee van tafel te krijgen. Uiteindelijk is het in gezette tijden onder druk komt te staan. zouden de milieudoelstellingen van het de Eerste Kamer gestrand. En dan zie je in Jacobs: ‘In tijden van crisis staat zowel de rijk weliswaar worden gehaald, maar dat het verslag van de Kamerbehandeling hoe normeringssystematiek als art. 2 onder zou de systematiek van waardebepaling zo’n veertig keer naar opmerkingen van de spanning. Begroten is wat dat betreft dan bepaald niet eenvoudiger hebben gemaakt. Your business technologists. Powering progress VNG wordt verwezen.’ net als een deken in de winter. Iedereen wil Dat hebben we weten te voorkomen.’

94_vng05.indd 2 2/24/2012 10:57:07 AM ±7ISTUALDAT 6.'-AGAZINE EEN!PPHEEFT ²

VNG 123456

Dhr. J. Janssen A00011 123456789 Dorpstraat 1 1234 AB ZWOLLE SDU Uitgevers Mw. S. de Jong Pr Beatrixlaan 116 2595 AL S GRAVENHAGE

VNG Magazine. Direct Alles Duidelijk voor de lokale overheid. VNG Magazine heeft vanaf 28 februari een App. U kunt deze gratis downloaden via de App Store. Als u zoekt op VNG Magazine heeft u de App zo gevonden. Abonnees hebben extra voordeel. Met het abonneenummer (de bovenste cijfers op de adreswikkel van VNG Magazine) hebben zij toegang tot alle edities van VNG Magazine.

Zoek op VNG Magazine in de App Store.  =\`k\e B\ee`j Ble[\

96_vng05.indd 2 2/24/2012 10:58:10 AM ±7ISTUALDAT 6.'-AGAZINE $EMEDEWERKERSVAN EEN!PPHEEFT ² 6.'-AGAZINEFELICITERENDE6.' METHAAR JARIGBESTAAN

VNG 123456

Dhr. J. Janssen A00011 123456789 Dorpstraat 1 1234 AB ZWOLLE SDU Uitgevers Mw. S. de Jong Pr Beatrixlaan 116 2595 AL S GRAVENHAGE

VNG Magazine. Direct Alles Duidelijk voor de lokale overheid. VNG Magazine heeft vanaf 28 februari een App. U kunt deze gratis downloaden via de App Store. Als u zoekt op VNG Magazine heeft u de App zo gevonden. Abonnees hebben extra voordeel. Met het abonneenummer (de bovenste cijfers op de adreswikkel van VNG Magazine) hebben zij toegang tot alle edities van VNG Magazine.

Zoek op VNG Magazine in de App Store.  =\`k\e B\ee`j Ble[\

96_vng05.indd 2 2/24/2012 10:58:10 AM 97_vng05.indd 2 2/24/2012 10:59:03 AM ...... 98 vngMagazine 28 februari 2012 Colofon

VNG Magazine is het officiële Medewerkers Bladmanager Aanmelden: [email protected] of orgaan van de Vereniging van Neder- J.Th.J. van den Berg, Marcel Boogers, Dineke Sonderen, Sdu Uitgevers 070-3738020. landse Gemeenten Rineke van Houten, Martijn van der tel. 070-3789924 Steen, Mark van Twist Betaalde abonnementen Advertenties Prijs jaarabonnement: Redactiesecretariaat Boyke Rajbalsing, Sdu Uitgevers 108 euro (excl. BTW) Mirjam van Hoorn Postbus 20025, Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/ Postbus 20025 2500 EA Den Haag service, tel. 070-3789880. Vragen aan de VNG? Bel VNG Infor­ 2500 EA Den Haag tel. 070-3780703 Schriftelijk opzeggen uiterlijk matiecentrum, tel. 070-3738393, [email protected] [email protected] twee maanden vóór het einde van [email protected] tel. 070-3780586 de abonnementsperiode bij Sdu fax 070-7999840 Abonnementen Klantenservice, Postbus 20014, Hoofdredacteur Gratis voor burgemeesters, wet- 2500 EA Den Haag. Simon Kooistra VNG-nieuws houders, gemeentesecretarissen, Marjan Arenoe, José de Jong, raadsleden, raadsgriffiers, parle­ Druk Redactie Rianne Nieuwenhuize mentariërs en ambtenaren vanaf Senefelder Misset, Doetinchem Inge Crul (eindredacteur), [email protected] schaal 10 bij (deel)gemeenten en Leo Mudde, Marten Muskee, stads- en streekgewesten. Monique Westenbroek en Basisontwerp Aanvragen en wijzigingen: © Paul van der Zwan Staal&Duiker bno, Haren www.vng.nl of [email protected] ISSN 1566-1636 Redactieadviesraad Vormgeving VNG Magazine is voor visueel Gertie Bertrand, Frits Huis, Monique Westenbroek gehandicapten met een gratis abon- Arjen Konijnenberg, Henk Kool, Ralph nement ook te lezen via Pans, Sietske Pijpstra en Remco Pols www.anderslezen.nl.

Advertentie Fotocredits VNG in beeld

“Ik wil er zeker van zijn dat de ruiming pagina 43, foto prinses Máxima van onze begraafplaats op een correcte Foto: Judith Jongejan en ethische manier gebeurt” pagina 43, foto prins Willem-Alexander Foto: Janssen & De Kievith

pagina 43, foto opening vernieuwde Willemshof Foto: Leo Vogelzang

pagina 79, foto nummer 4 Foto: Judith Jongejan

De redactie heeft zo zorgvuldig mogelijk gezocht naar de herkomst van de foto’s in dit blad. Mochten wij deson- En dat is nu precies wat u mag en kan verwachten danks bepaalde mensen over het hoofd hebben gezien, wanneer u deze werkzaamheden laat verzorgen door dan verzoeken wij u contact op te nemen met één van onze leden! [email protected].

De Branche Vereniging Ondernemers Begraafplaatsbeheer (BVOB) is Bronnen een vereniging van gespecialiseerde bedrijven. Alle aangesloten leden Vereeniging van Nederlandsche Gemeenten, 1912-1937 werken volgens strenge kwaliteitseisen (voorwaarden UAV en de CROW- 40 jaren Vereniging van Nederlandse Gemeenten, standaardeisen). 1912-1952. Speciale uitgave van De Nederlandse Gemeente, 9 mei 1952 Daarnaast heeft de BVOB aanvullende kwaliteitseisen en protocollen Vijftig jaren VNG, speciale editie van De Nederlandse opgesteld waaraan de leden zich houden. Dit biedt u de garantie van het Gemeente, 20 juli 1962 op een correcte en ethische manier delven en ruimen van graven. De VNG in de jaren zeventig, 1979, E.L. Berg en Dick BVOB voor kwaliteit in grafruimings- Hillenius. Isbn 9032224433 en grafdelvingswerkzaamheden. Met dank aan Wim van der Ham, VNG Kijk voor meer informatie en een volledige ledenlijst op www.bvob.eu Noor Hillenius Wendeline van Houten, Sdu Uitgevers Branche Vereniging Ondernemers Begraafplaatsbeheer Vicky Kuiper, VNG Hintham 29 • 5246 AC Rosmalen • Tel.: 06 - 48 609 465 • E-mail: [email protected] Redactie www.vng100jaar.nl

BVOB ADV 90X125.indd 1 03-01-12 16:40 Advertentie Betrokkenheid

Bouwfonds Ontwikkeling staat sinds jaar We houden nu al rekening met de betekenis en dag met beide benen midden in de maat- van onze projecten voor toekomstige genera- schappij. Onze betrokkenheid is ontstaan ties. Denken vanuit die toekomstwaarde vanuit vijfenvijftig jaar aandeelhouder- betekent kiezen voor kwaliteit boven kwan- schap van ruim vijfhonderd Nederlandse titeit, voor duurzaamheid boven snelle winst, gemeenten en wordt gevoed door het fi jn- voor slimme, integrale oplossingen en voor mazige netwerk van onze regiokantoren. verantwoord rendement voor investeerders, Wie zo betrokken is, kijkt vanzelfsprekend eindgebruikers en de samenleving. verder dan alleen naar de fysieke gebieds- ontwikkeling. Bouwfonds Ontwikkeling is onderdeel van Rabo Vastgoedgroep

99_vng05.indd 2 2/21/2012 4:22:37 PM 100_vng05.indd 2 2/21/2012 4:23:37 PM