Nummer 5, 2805 februari 2012 Magazine 12 www.vngmagazine.nl JUBILEUMSPECIAL VNG 1912-2012 * Ed Berg en Job Drijber, de roergangers van de jaren tachtig * De lobby van groot en klein * De VNG als middenbestuur * Verwante organisaties over de ‘moederclub’ * Deense zuster- vereniging als voorbeeld * De kronieken van Dick Hillenius * Zes oud-VNG’ers blikken terug en vooruit * Historie in beeld * Een eeuw in citaten * Schrijfwedstrijd: de gemeente in 2025 100 jaar is pas het begin! 100 jaar 100 jaar Advertentie 100 jaar 100 jaar Mooie jaren beginnen elk jaar opnieuw De medewerkers van IZA Zorgverzekeraar feliciteren de Vereniging van Nederlandse Gemeenten met haar 100-jarig bestaan. 02_vng05.indd 2 2/21/2012 4:21:33 PM ..............3 VNGMagazine 28 februari Commentaar 2012 Honderd jaar VNG, honderd jaar lokaal bestuur Het honderdjarig bestaan van de Vereniging Deze ontwikkeling heeft onvermijdelijk van Nederlandse Gemeenten op 28 februari hoge eisen gesteld aan de gemeenten, inno- 2012 is een mijlpaal in de geschiedenis van vatiekracht aangesproken en professionali- het lokaal bestuur. Nederland telde slechts sering door samenwerking en samenvoe- zes miljoen inwoners en zo’n 1100 gemeen- ging uitgelokt. Voor iedere gemeente is ten met gemiddeld 5400 inwoners in het verandering een voorwaarde voor continuï- oprichtingsjaar. Er zijn sindsdien tien mil- teit geworden. Dat geldt ook voor de VNG. joen Nederlanders bij gekomen. Goede kennis van de gemeentelijke praktijk Wij hebben nu 415 gemeenten met gemid- én van het Haagse besluitvormingsproces deld 40.000 inwoners. In 1950 trad de ge- stellen ons in staat de positie van de ge- meente Overslag als laatste toe tot de VNG, meenten te versterken. Het behartigen van die sindsdien de vereniging van álle Neder- de belangen van alle gemeenten, groot en landse gemeenten is. De overheid was hon- klein, is geen sinecure en vraagt intensieve derd jaar geleden nog bescheiden in ambi- verbinding tussen bestuur, bureau en de ties en er werd een felle strijd gevoerd om de leden. emancipatie van arbeiders en vrouwen. De De gemeenten willen tegelijkertijd een gemeenten vormden, in de woorden van VNG die leiding neemt. Het balanceren Wibaut, de ‘bakermat van de democratie’ . tussen verbinden en vooroplopen is sinds Daar werd naar wegen gezocht om de om- de oprichting in 1912 de grote uitdaging standigheden van de inwoners te verbeteren, voor de VNG. Het vereist een betrokken en gemeentelijke initiatieven die de rijksover- actieve vereniging. In het jubileumjaar blik- heid daarna vaak naar zich toetrok. ken wij ook vooruit naar de nieuwe tijd en beantwoorden wij de vraag hoe de VNG Achtentwintig gemeenten namen het voor- eruit zou zien als wij haar vandaag opricht- touw bij de oprichting van de VNG. Zij ten. wilden de belangen van de gemeenten be- hartigen tegenover de wetgever en de krach- Wij gaan onze verbinding met de leden ten bundelen bij de inkoop van onder meer verder versterken, scherpere keuzes maken steenkool. In de jaren die volgden, breidde in onze lokale, Haagse en Europese agenda, de rol van de gemeenten zich snel uit. Vooral de organisatie meer wendbaar en resultaat- tijdens de wederopbouw en de opbouw van gericht maken en onze zichtbaarheid ver- de verzorgingsstaat, kregen zij een sleutel- groten. Het belangrijkst is echter dat burge- positie. Op nagenoeg alle beleidsterreinen meesters, wethouders, raadsleden en speelden de gemeenten voortaan een voor- ambtenaren ervaren dat zij de VNG zijn en name rol. de VNG niet in Den Haag zit, maar in het De VNG maakte eveneens een snelle ont- land. wikkeling door. Zij bevorderde dat de ge- meenten hun oorspronkelijke leidende Het jubileum valt samen met een diepe positie gingen terugwinnen op de ‘hogere’ economische crisis. Meer zwaar weer is op overheid. Door decentralisatie, financiën en komst. Ook in de jaren na de oprichting in vermindering van toezicht en regels moet de 1912 volgde storm. Opnieuw kunnen de ‘lagere’ overheid weer de initiërende eerste gemeenten en de VNG laten zien dat een overheid worden. sterk lokaal bestuur tot grote prestaties in Er heeft – ook in internationaal opzicht – een staat is voor bijna zeventien miljoen Neder- indrukwekkende en succesvolle overheve- landers. ling van taken, bevoegdheden en middelen van nationaal naar lokaal plaatsgehad. Ne- RALPH PANS, derland heeft daardoor een robuust lokaal Voorzitter directieraad VNG bestuur. Alleen de geringe omvang van het eigen belastinggebied blijft ernstig achter. [email protected] ..............4 VNG: 28 februari 1912-28 februari 2012 VNGMagazine 28 februari` 2012 Interview De achterban Betoog Jaargang 66, Nummer5 28 februari 2012 Jubileumuitgave 100 jaar VNG. Nummer 6 verschijnt op 16 maart. Dit is een raadsledenspecial. Ontwerp omslag: Hans Sprangers/ Monique Westenbroek Berg en Drijber, VNG is dé Méér dan een roergangers van belangen- verbond van de jaren tachtig behartiger gemeenten Prijsvraag: 6 20 34 De gemeente in 2025 In de door de economische crisis De G4, de G32, de P10 (de tien De Tilburgse politicoloog Mar- Hoe ziet de gemeente van schrale jaren tachtig kwam een grootste plattelandsgemeenten), cel Boogers denkt in een betoog de toekomst eruit? Laat uw voor die tijd spectaculaire over- het Platform Middelgrote Ge- de VNG ‘even weg’ uit het Ne- fantasie werken en schrijf eenkomst tussen gemeenten en meenten (PMG) en de Landelijke derlandse openbaar bestuur. in maximaal achthonderd Rijk tot stand: het eerste be- Vereniging voor Kleine Kernen Daarmee wordt vooral duidelijk woorden uw verhaal. Een stuursakkoord. Voortaan zou- (LVKK) zijn het over één ding welke bijzondere positie de ver- deskundige jury onder den bezuinigingen en meeval- eens: zonder de VNG hadden de eniging VNG inneemt in de leiding van Joop van den lers evenredig verdeeld worden, gemeenten nooit gestaan waar bestuurlijke organisatie van Berg, oud-hoofddirecteur was het ‘samen trap op, samen ze nu staan. De VNG is dé lokale Nederland: die van een soort van de VNG, beoordeelt trap af’. belangenbehartiger in Den middenbestuur. alle inzendingen. De beste Toenmalig hoofddirecteur Ed Haag. Maar soms is het lonend bijdragen worden beloond Berg (1932) en voorzitter Job het eigenbelang te benadrukken. met een boekenbon en Drijber (1924) vertellen hoe ‘la- publicatie in VNG Maga- gere overheden’ veranderden in zine van 8 juni. Meer we- ‘medeoverheden’. ten? Ga naar pagina 48 en 49. Advertentie Uw betrouwbare partner op gebied van elektronische identificatie Gecerticeerd herkenningsmakelaar Erkend aanbieder van alle gewenste niveaus Overzichtelijk machtigingen register Binnen 4 uur uw PKIoverheid SSL certificaat vervangen met SSL Hiermee bent u 100% zeker van een super snelle uitlevering in geval van nood zonder lange doorlooptijden van het administratieve proces. Ook levert Digidentity PKIoverheid Services certicaten www.digidentity.eu | [email protected] | 088 778 78 78 ..............5 VNGMagazine 28 februari Verwante organisaties Zusterverenigingen Hillenius VNG Nieuws 2012 De ‘moederclub’ Denemarken: Het huis der VNG’ers over de is onmisbaar en schok der gemeenten vaak taaie lobby invloedrijk herkenning 58 73 13, 28, 41, 67, 70 en 76 89 De VNG is de oudste organisatie De VNG is niet uniek. Van Alba- Herplaatsing van zes kronieken Een vooruitziende blik, een lange binnen het decentraal bestuur, nië tot Zwitserland, alle Euro- vol anekdotes die Dick Hillenius adem, soms dag en nacht keihard maar al lang niet meer de enige. pese landen hebben een soortge- (1928-2007) in de loop der jaren werken, creatief en vindingrijk De organisaties onderhouden lijke organisatie. We belichten er schreef in VNG Magazine. zijn. Medewerkers van het VNG- nauwe banden, bijvoorbeeld een van, de Deense zusterorgani- Hillenius, Haags journalist, van bureau in Den Haag vertellen voor hun gezamenlijke lobby bij satie LGDK. In verbluffend veel 1969 tot 1990 hoofd voorlichting over de onzichtbare kant van het Rijk. Een aantal van die clubs opzichten vergelijkbaar met de van de VNG, bleef tot aan zijn hun werk: de lobby. vertelt over de ervaringen met de Nederlandse evenknie. dood publicist. Hij belichtte jubilaris. Ze zijn eensgezind in heden en verleden van het bin- hun oordeel: onmisbaar voor nenlands bestuur als ware het gemeenten en invloedrijk in één groot dorp waar hij als een Den Haag. van de ouderen bijna iedereen kende. Honderdjarige En verder Commentaar 3 Wie honderd jaar wordt, krijgt de burgemeester op bezoek. De VNG krijgt elk jaar álle burgemeesters over de vloer, maar uitgerekend niet op haar honderdste verjaardag. Net Lustrumcolumn 47 als de koningin, viert de VNG haar verjaardag niet op de dag zelf. Besloten is bijna alle Oud-VNG’ers blikken vanuit hun festiviteiten te concentreren rond het jubileumcongres op 5 en 6 juni. Om de dag van huidige positie in het openbaar het jubileum toch niet geruisloos voorbij te laten gaan, verschijnt deze special wél op de bestuur terug en vooruit dag zelf. Honderd pagina’s over de vereniging: haar historie, haar leiders, haar partners 17, 33, 45, 57, 69 en 87 en haar toekomst. In deze uitgave geen actueel nieuws over gemeenten. Daarvoor verwijzen we graag naar De historie van de VNG in beeld 14, 30, 42, 52, 78 www.vngmagazine.nl en de extra digitale nieuwsbrief op donderdag 1 maart, waarop iedereen zich via de website gratis kan abonneren. En vanaf dit nummer is het ook mo- De wereld veranderde, het gelijk VNG Magazine op de iPhone en iPad te lezen: zoek op VNG Magazine in de App magazine veranderde mee 84 Store. Een bijzondere ‘Aangehaald’: een eeuw citaten 81/83 Simon Kooistra, hoofdredacteur ..............6 VNGMagazine 28 februari 2012 Interview RINEKE VAN HOUTEN In de schrale jaren tachtig een belangrijk team op de Willemshof. Links Job Drijber, naast hem Ed Berg (foto: Sjef Prins/APA) Ed Berg en Job Drijber sloten het eerste bestuursakkoord Roergangers van de jaren tachtig Ook in de jaren tachtig zuchtte Nederland onder een pittige economische crisis. Het kabinet-Lubbers bezuinigde waar het maar kon, ook op de uitkeringen aan gemeenten. Dat leidde tot veel onrust, maar uiteindelijk ook tot een voor die tijd spectaculaire over- eenkomst met het Rijk: het eerste bestuursakkoord.