Best tips ever! ALGEMEEN TIME TO MOMO IN

Stap het vliegtuig uit en duik in de stad direct de nieuwste, hipste koffietent in. Weet waar je het lekkerste visje eet of een lokaal gebrouwen biertje tapt. In time to momo delen lokale auteurs uit liefde voor hun stad alleen de échte highlights met je. Zo sla je de drukke shopboulevards over en wandel je, terwijl je onderweg een must see meepikt, op je gemak naar de leukste conceptstores. Geniet van elke seconde en maak van je citytrip een feelgood experience. 100% GOOD TIME!

NAAR BILBAO! Jij gaat Bilbao ontdekken! Bilbo in het Baskisch, el Botxo liefkozend door z’n in-

woners genoemd. Ontdek deze creatieve, stoere stad met prijzen voor innovatie Modern & creative en stedelijke renovatie. Slenter door de wirwar van smalle voetgangersstraatjes in het en laat je meevoeren door de levendigheid van Europa’s grootste overdekte versmarkt. Vind een mooie creatie van Baskisch design en proef sterwaardige lokale lekkernijen; pintxo pote (‘hapje en drankje’) is er op ieder uur van de dag. Bewonder de kunst en architectuur en beleef de creatieve broeierigheid in de multiculturele wijken van oud Bilbao, nippend aan een vermut. Bilbao bruist; wij laten je zien waar.

OVER TIME TO MOMO time to momo laat je lekker wandelen, in je eigen tempo de stad ontdekken en de local lifestyle beleven. Zonder dat je je hoeft voor te bereiden. We leiden je met onze routes langs de favoriete restaurants, cafeetjes, musea, galeries, STAD plek. Jildou houdt van winkels en bezienswaardigheden: langs de plekken in onze stad waar we zelf BI LBAO de authentieke sfeer in graag komen en een leuke tijd hebben. Dus misschien kom je ons wel tegen. Casco Viejo, foodie- WERK & BEZIGHEDEN walhalla Mercado la Geen van de adressen die we beschrijven heeft voor vermelding betaald, niet Anesthesioloog Ribera en creatief voor de tekst en niet voor de foto’s. Alle teksten zijn geschreven door een onaf- bolwerk . hankelijke redactie. Dat geldt niet alleen voor de adressen in deze gids, maar ook Cupido zorgde ervoor Ze geniet van hardlopen voor de informatie in onze time to momo app en alle tips, themaroutes, wijk- LOCAL dat Jildou in Bilbao langs de rivier en de informatie, blogs en selectie van de leukste hotels op www.timetomomo.com. Jildou landde; met haar passie mooie combi van kunst van der Kaaij voor bergen, zee en en cultuur in Azkuna goed eten een perfecte Zentroa.

2 het beste van BILBAO in 3 routes

ROUTE 1 > CASCO VIEJO p.18 Het historisch centrum, waar Bilbao gesticht werd. Een netwerk van nauwe straatjes en pleinen. Ontdek de vaak prachtige gevels door vaak omhoog te kijken. Bilbao la Vieja en bruisen van creativiteit, wat deze multi-etnische wijken nog meer kleur geeft.

ROUTE 2 > p.38 Indautxu is een wijk waar gewoond, gewerkt en gewin- keld wordt. Historische gebouwen zie je geïntegreerd in moderne architectuur. Het is heerlijk om even in het groen van Parque de Doña Casilda Iturizzar naast het Museo de Bellas Artes te zijn.

ROUTE 3 > & LANGS DE RÍA DE BILBAO p.58 Met de uitbreiding van het historisch centrum werd Abando aan Bilbao toegevoegd. Aan de rand, de rivieroever, hebben scheepswerven plaats- gemaakt voor het Guggenheim, wandelboulevards en restaurants. Aan de overkant ligt volkswijk Castaños. Hiervandaan vertrekt de funicular met prachtig uitzicht vanaf de berg Artxanda.

www.timetomomo.com

MEER ROUTES IN BILBAO? GA NAAR ONZE WEBSITE OF DOWNLOAD DE TIME TO MOMO APP

1 ROUTE 1 CASCO VIEJO echt nog in opkomst. Buiten de beschreven route is hier nog weinig te zoeken voor niet-locals. 1 La Ribera CASCO VIEJO 2 Mercado de la Ribera 3 Iglesia San Antón was vroeger een buitenwijk van de oude binnenstad, maar staat nu 4 El Motrikes op zichzelf. Het is een kleine wijk met een lokaal karakter, traditioneel met 5 Hitz OVER DE ROUTE een kerk en een kroeg aan het plein. Door de aanwezigheid van het regionale 6 Baster De route voert je door de oudste wijken van Bilbao. Na een bezoek aan versmarkt treinstation zie je dagelijks veel passanten. 7 Aparté La Ribera duik je de wirwar van straatjes in van Casco Viejo. Je stijgt letterlijk 8 Serie B 9 Malmö Gallery boven de stad uit als je door Parque Etxebarria komt. Vervolgens steek je de 10 Skunkfunk rivier over en kom je in Bilbao la Vieja en immigrantenwijk San Francisco, allebei weinig tijd? DIT ZIJN DE HOOGTEPUNTEN: 11 Høsten upcoming door de komst van ateliers, cafés en restaurants. + MERCADO LA RIBERA + PLAZA NUEVA + MUSEO VASCO 12 Plaza Nueva + CALLE ARECHAGA + BASTER 13 Gelati!! Gelati!! dE wijken 14 Museo Vasco 15 Museo de Arqueología Toen Bilbao in 1300 gesticht werd, bestond de stad uit Casco Viejo en Bilbao 16 Parque Etxebarria la Vieja, gescheiden door de rivier. Casco Viejo was het commerciële centrum, 17 Restaurante Kokken waar de inwoners leefden van visserij en agricultuur. Vanaf de rivier lopen zeven 18 Teatro Arriaga antzokia parallelle straatjes het stadshart in, onderling verbonden door nauwe steegjes TI PS 19 Biblioteca Central de en een netwerk vormend rond de Catedral de Santiago. // Op zaterdagochtend is Bidebarrieta de markt het levendigst 20 Los Jaboneros // Winkels sluiten vaak 21 Sinpatron De zware overstroming in 1983 beschadigde veel van de eeuwenoude gebouwen, rond lunchtijd 22 Bohemian Lane // Een must bij een gelukkig niet onherstelbaar. Omhoogkijkend ontdek je vaak prachtige gevels. eerste bezoek aan 23 Labeko Naast winkels die al decennialang bestaan, zie je zaakjes van jonge ondernemers Bilbao 24 Marzana 16 en ontwerpers en vele barretjes en restaurants. Overdag bevolken toeristen de 25 El Perro Chico 26 Mongolia wirwar van straatjes, terwijl je de lokale bevolking tegenkomt waar er maar 27 Ganboa pintxos worden verkocht, zoals op het mooie Plaza Nueva. 28 Bihotz Café 29 Dando La Brasa 30 Zodra je de rivier oversteekt, loop je door de steile straatjes van Bilbao la Vieja. La Ribera La Viña de San Francisco Toen de mijnindustrie verdween, raakte de wijk in het slop. De verloedering trof 31 Museo de Reproducciones 32 Arima ook het ernaast gelegen San Francisco. Creatievelingen en jonge ondernemers 33 el Rastro 2 de Mayo hebben Arechaga Kalea nu nieuw leven ingeblazen en met een ruim aanbod I’m in love 34 Ainhoa Fustel van leuke restaurants en cafeetjes is het vaak een gezellige drukte. De maande- with cities 35 Something Special lijkse zaterdagmarkt op Maiatzaren Biko Kalea trekt veel publiek. San Francisco I’ve never 36 Nervión is zonder meer de meest multiculturele wijk van Bilbao, die nog maar mondjes- been to & 37 Txinpum 38 Mina maat door toeristen is ontdekt. Overigens: Bilbao la Vieja en San Francisco zijn people I’ve never met 39 Zubiburu 18 0 100 m ROUTE 3 > ABANDO & LANGS DE RÍA DE BILBAO legenda

>> BEZIENSWAARDIGHEDEN ROUTEBESCHRIJVING 3 (ca. 7 km) >> ETEN & DRINKEN >> SHOPPEN Begin je wandeling in een straatje van cultuur 1 met een lekker ontbijt 2 , schuin >> LEUK OM TE DOEN tegenover een gotisch-Baskische kerk uit 1559. Vervolg je weg, ga links en weer links en dan direct de eerste rechts. Langzaam afdalend zie je oude en nieuwe gebouwen harmonieus samen staan. Wandel verder tot je aan het eind bij de rivier komt. Je loopt nu in een gebied waar vroeger de scheepsdoks waren. De gevelresten zijn van een wijnopslag. Bekijk de stad vanaf het water 3 of het terras 4 . Loop door tot de brug waarmee je aan de overkant bij het stadhuis uitkomt. Ga links bij het kunstwerk en geniet van het uitzicht vanaf de overkant. Ter hoogte van de witte brug steek je over en loop je rechts Castaños in. Wandel naar het plein en neem de funicular 5 omhoog. Weer beneden loop je rechtdoor langs Ladaitxu Bar (leuk voor een volkspleinervaring) terug naar de rivier en steek je de brug over 6 . Je loopt nu tussen twee moderne woontorens door de trap op. Steek over en ga rechts. Loop langs het aristocratische huis 7 voordat je neerstrijkt met een lekker biertje 8 . Vlak voor het einde van de straat zie je H rechts het gebouw uit The world is not enough (1999). Hier heb je ook de eerste blik op de Puppy. Maak een pit-stop 9 , voordat je dé attractie van Bilbao bewon- dert 10 . Vervolg langs de rivier en steek over bij de brug van hout en ijzer. Vanaf i de trap rechts heb je mooie fotomogelijkheden van het museum. Koop een mooi designsouvenir 11 voordat je de lift of trappen neemt naar het brugwegdek 12 . H Links zie je een enorme muurschildering. Steek de brug over aan de rechterkant

ROUTE 2 START voor het uitzicht, maar vervolg aan de overzijde aan de linkerkant. Maak de over- ROUTE 3 gang van kunst naar kleding 13 , of kom bij met een prachtige cocktail 14 , of kies een ander leuk tentje 15 16 . Vervolg je weg en combineer conceptshoppen met FINISH heerlijke koffie 17 of koop een culinaire souvenir 18 voordat je rechts gaat. Je M steekt nu de Gran Vía over. Via een ‘U’ kom je langs een wereldse bar 19 en het provinciehuis 20 . Winkel verder 21 22 en geniet van de mooie gevels. Ga niet ROUTE 1 voorbij aan een heerlijke vismaaltijd 23 voordat je de benen strekt 24 (of bij regen ertegenover zit 25 ). Koop iets voor je garderobe 26 en wandel de winkel- en M borrelstraat van Bilbao in 27 28 29 30 . Na de drukke dwarsstraat loopt die nog i verder 31 . Ga links 32 , rechts en verwen jezelf 33 om daarna sfeer en lekkers te proeven in een bar aan de rivier 34 35 36 . Sluit de dag af met een heerlijk diner in een oude zoutopslag 37 .

61 ROUTE 1 > CASCO VIEJO

BEZIENSWAARDIGHEDEN

3 Op de plek van Iglesia San Antón vond ruim voor de bouw ervan (1546) intensieve handel plaats. Er stond destijds een pakhuis, ideaal gelegen aan de rivier. Eromheen was een stadsmuur, een detail dat je nu nog in de kerk terug- vindt. De bouwstijl is overwegend gotisch, met een barokke klokkentoren en het hoofdportiek in renaissancestijl. De kerk staat naast de Puente San Antón. Deze brug was de eerste verbinding tussen de twee rivieroevers. erribera kalea 24, telefoon 944154262, open ma-vr 10.30-12.30 & 17.30-20.00, zo 10.30-14.00 & 17.00-20.00, entree gratis, metro l1, l2 casco viejo, tranvía ribera

12 Al sinds 1851 vervult Plaza Nueva de functie van stadshart in het Casco Viejo. Het ruime plein doet knus aan door de overdekte galerij eromheen in romaans-neoclassicistische stijl. Bewonder en beleef dit plein; verplaats je net als de locals van bar naar bar en probeer verschillende pintxos. Ook op zondag is het hier een gezellige drukte tijdens de wekelijkse antiek- en rommelmarkt. plaza berria, metro l1, l2 casco viejo, tranvía arriaga

14 Achter de onopvallende gevel van dit barokke klooster uit de 17e eeuw huist het Museo Vasco. Hier krijg je een goed beeld van de (pre-)historische en culturele ontwikkeling van de Baskische samenleving. In grote vitrines wordt per thema een beeld gegeven van de leefwijze en gebruikte (hand)werktuigen. unamuno miguel plaza 4, www.euskal-museoa.eus/es/hasiera, telefoon 944155423, open ma & wo-vr 10.00-19.00, za 10.00-13.30 & 16.00-19.00, zo 10.00-14.00, entree € 3, do gratis, metro l1, l2 casco viejo

15 In wat vanaf het eind van de 19e eeuw een treinstation was vind je het Museo de Arqueología. Hier maak je een reis terug in de tijd. Aan de hand van tentoongestelde opgravingen ontdek je meer over wat er zich afgespeeld zal hebben in Bilbao en omgeving van prehistorische tot recentere tijden. mallona galtzada 2, telefoon 944040990, open di-za 10.00-14.00 & 16.00-19.30, zo 10.30-14.00, entree € 3, vr gratis, metro l1, l2 casco viejo Explore Bilbao 19 De Biblioteca Central de Bidebarrieta werd aan het eind van de 19e eeuw at night! in Frans-eclectische stijl gebouwd. Tijdens de overstromingen in 1983 werd de

22 ROUTE 1 > CASCO VIEJO

bibliotheek zwaar beschadigd. Dankzij intensieve restauratiewerkzaamheden bewonder je hier nu weer een prachtig gebouw. Neem zeker een kijkje in de studiezaal! bidebarrieta kalea 4, telefoon 944150915, open ma-vr 8.30-20.30, za 10.00-14.00, entree gratis, metro l1, l2 casco viejo, tranvía arriaga

31 Meer dan een plek voor conservatie van kunsterfgoed, is het Museo de Reproducciones een speciaal klaslokaal voor studenten kunstgeschiedenis. In één bezoek zie je reproducties van verschillende grote werken, waarvan de originelen in musea over heel de wereld staan verspreid. Interactieve displays leren je meer over de processen van kopiëren van kunstwerken en laten je het museum meer actief beleven. Ook voor niet-studenten een aanrader. san frantzisko kalea 14, www.bilbokoberreginenmuseoa.eus/eu, telefoon 946790255, open di-za 10.00-13.30 & 16.00-19.00, zo 10.00-14.00, entree € 3, tranvía ribera, bus 11, 22, 56, 58, 75, 77, 85 cortes (2)

ETEN & DRINKEN

4 Het concept kroegentocht viert in Calle Somera hoogtij; doe als een ware Bilbaíno en verplaats je van de ene bar naar de andere. Vergeet zeker niet El Motrikes aan te doen! Sluit aan in de rij en bestel een kalimotxo (mix van rode wijn en cola) en wat champignons van de grill volgens geheim recept. Succes zit in de eenvoud! goienkale 41, telefoon 944159779, open zo-ma 12.00-16.00, di-do 12.00-16.00 & 19.00-23.00, vr-za 12.00-16.00 & 19.00-2.00, prijs € 1,20, metro l1, l2 casco viejo

6 Het kleine café Baster doet ruimer aan door de hoge tafels, de grote ramen, het moderne interieur en het terras rondom. De verse pintxos van Baskisch en Catalaans recept op de bar, altijd volgens het principe km 0-barrio (‘uit de buurt’), dus gegarandeerd lokaal! Drink er een heerlijke huisgemaakte vermout bij. posta kalea 22, basterbilbao.com, telefoon 944071228, open di-do 9.30-22.00, vr-za 9.30-23.00, zo 9.30-16.00, prijs pintxo € 1,70, ración € 6, metro l1, l2 casco viejo

25 ROUTE 1 > CASCO VIEJO 9 10

27 Maitena Ganboa maakt in de gelijknamige winkel met de hand sieraden volgens eigen ontwerp, die nooit onopgemerkt gedragen worden. Ze gebruikt met name zilver, soms goud en mineraalsteentjes. arechaga kalea 5, www.ganboajewellery.com, telefoon 626043178, open ma-vr 17.00-20.00, za 12.00-14.00 & 17.00-20.00, tranvía ribera, bus 11, 22, 56, 58, 75, 77, 85 cortes (2)

34 Fustelillos heten de tassen van ontwerpster Ainhoa Fustel liefkozend. Zij staat bekend om haar unieke handgemaakte items. Ainhoa werkt in het R-evoluciona Taller de Cuero, een atelier waar verschillende kunstenaars samenkomen. Je komt hier dan ook accessoires tegen van andere ontwerpers. maiatzaren biko kalea 15, www.ainhoafustel.com, fb r-evoluciona taller de cuero, telefoon 647907293, open ma-vr 17.00-20.30, 1e za van de maand 10.00-15.00, tranvía ribera, bus 11, 22, 56, 75, 77, 85 muelle de la merced

35 Op een hoek van de straat roept deze winkel met grote etalageramen de aandacht: hier zit Something Special. Een winkel met allerlei spullen uit het Atlasgebergte in Marokko, waar de Berbers huizen. Het resultaat van hun eeuwenoude weeftechnieken koop je hier als tapijt, kussensloop, verwerkt in 21 de zitting van een krukje, of als onderdeel van een tas of laars. maiatzaren biko kalea 5, fb something special bilbao, telefoon 615285608, open ma 16.00-19.00, di 11.00-18.00, wo-vr 11.00-14.00 & 17.00-19.30, za 11.00-14.00, tranvía ribera, bus 11, 22, 56, 75, 77, 85 muelle de la merced

LEUK OM TE DOEN

1 In het modern ingerichte grand café/restaurant La Ribera, met uitzicht op de rivier, geniet je op elk moment van de dag. Het leukst is echter als je komt tijdens een livemuziekoptreden. Deze (veelal jazz) optredens vinden vrijwel wekelijks plaats in het weekend, zowel op het mediterrane pre-lunchtijdstip (12.30 uur) als in de avond. erribera kalea 20, www.lariberabilbao.com, telefoon 946575474, open zo-wo 10.00- 23.00 (keuken gesloten), do 10.00-0.00, vr-za 10.00-3.00, entree afhankelijk van programma, metro l1, l2 casco viejo, tranvía ribera Design at Sinpatron! 34 C ALGEMEEN

TIJD OVER

Als je de routes uit deze gids volgt, kom je vanzelf langs de belangrijkste high- lights van de stad. Toch zijn er ook buiten de routes nog wel een aantal plekken en bezienswaardigheden die zeker de moeite waard zijn om te bezoeken. Ze staan hieronder kort toegelicht. Let wel: sommige zijn moeilijk te voet te berei- ken vanuit het centrum, maar met het openbaar vervoer kun je er goed komen.

A Bezoek de ingenieus gebouwde en ’s werelds hoogste zweefbrug uit 1893, die nog steeds dagelijks functioneert als transportbrug. Deze Puente Colgante is Werelderfgoed. Loop vervolgens langs de haven en het strand in 45 minuten naar Portu Zaharra, de oude vissershaven van Algorta. Met een drankje kijk je zittend op de oude trappen over de baai. Wandel verder omhoog naar het plein- tje omringd door oude vissershuisjes en sfeervolle terrassen. puente de vizcaya zubia, www.puente-colgante.com/index.php/es/, telefoon 944801012, open getxo-zijde dagelijks nov-mrt 10.00-19.00, apr-okt 10.00-20.00, portugalete- zijde nov-mrt za-zo & feestdagen 10.00-19.00, apr-okt dagelijks 10.00-20.00, entree brug met audiogids € 10, enkeltje zweefbrug € 0,40, metro l1 richting plentzia, halte areeta

B Direct aan het strand gelegen en nabij de Franse grens heeft Donostia-San Sebastián het klassieke van een mondaine badplaats. Het is al ruim een eeuw een trekpleister voor de welgestelden. Wandel door de nauwe straatjes van het Casco Viejo, bezoek de prachtige barokke Basílica de Santa Maria del Coro en la Plaza de Constitución, proef heerlijke pintxos op een van de vele pleintjes en loop binnen bij de mooie winkels. Vergeet je zwemspullen niet; vanaf de winkel- straat loop je zo de baai van La Concha in. Een surfboard huur je bij Playa La Zurriola. bussen dagelijks meerdere keren per dag vanaf termibús, snelbus (75 minuten) vanaf € 12

C Slechts 15 kilometer buiten Bilbao vind je een prachtig ruige kustlijn met een aantal baaien waar heerlijke surfgolven komen aanrollen. Ervaring of niet, het hele jaar door kun je terecht bij Penatxuri escuela voor een surfles in Sopelana, en ook voor het huren van materiaal. Leer de beginselen en ‘rijd’ je eerste golf

78 ALGEMEEN

HOTELS

Een fijn bed, een lekker ontbijt en een mooi interieur: het zijn allemaal ingrediën- ten voor een goed hotel. Maar de locatie vinden wij minstens zo belangrijk. Een hotel is namelijk pas echt leuk als je vanuit de lobby zo een bruisende wijk in stapt.

In het Casco Viejo slaap je gegarandeerd in een oud pand, zoals bij Pensión Boutique Caravan Cinema, dat gerenoveerde funky hotelkamers biedt, met mooie, oude details. Casual Gurea is eenvoudiger en is een goede optie voor een gezin vanwege de ruime familiekamer. De budgetreiziger vindt een perfect dak boven het hoofd bij Quartier Bilbao Hostel.

Met weids uitzicht op de rivier, de la Salve-brug en het Guggenheim zit je heel mooi in Hesperia Bilbao, aan de rand van Castaños en met Abando op steenworp afstand.

Aan de rand van Abando en Indautxu zit je heel centraal en voor een goede prijs (Abando) zie je meer Bilbaínos allerlei. Erripa Kalea aan de rivier en Arechaga in Bilbao Art Lodge. Wie liever een appartement boekt heeft verschillende opties Kalea in Bilbao la Vieja zijn de spots van recente opkomst en trekken een hip, door de stad heen; alsof je even in Bilbao ‘woont’. Meer tips voor leuke over- artistiek publiek. nachtingsadressen vind je op www.timetomomo.com.

Shows, theater en klassieke concerten beginnen vaak om 19.00 of 20.00 uur, om daarna lekker te dineren. Veel bars in de stad blijven in het weekend tot laat open, soms met dj-tunes of livemuziek. Voor een goed concert ga je naar Kafé Antzoki of Azkena (beide Abando). Gay-friendly zijn Modesto in het Casco Viejo en enkele bars in Bilbao la Vieja. Clubs liggen iets verder uit het centrum; Rock Star is het meest centraal en draait divers. Op zaterdag is het hier feest voor de salsaliefhebber. Vrijdag verjongt het publiek. www.timetomomo.com

De leukste actuele uitgaansadressen hebben we op onze website gezet. Van WE HEBBEN ONZE FAVORIETE HOTELS IN DE fijne cocktailbarretjes en goede wijnbars tot bruine kroegen en hippe clubs. LEUKSTE WIJKEN VAN DE STAD BIJ ELKAAR Check www.timetomomo.com en trek je eigen plan voor je avond uit in Bilbao. GEZET. KIJK ONLINE & BOEK DIRECT.

84 85 Geniet elke seconde en maak van je citytrip een stedengids losse feel good experience (thema) routes

BILBAO

Best tips ever!

app

En ga voor nog meer informatie, de BILBAO leukste wijken, de fijnste hotels en de laatste nieuwe tips over Bilbao naar www.timetomomo.com/bilbao