Nederlands-Belgische Militaire Samenwerking in De European Battlegroup Noodzakelijke Investering Voor De Toekomst?
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
NEDERLANDS-BELGISCHE MILITAIRE SAMENWERKING Nederlands-Belgische militaire samenwerking in de European Battlegroup Noodzakelijke investering voor de toekomst? Nederland en België voelen de spanning tussen de behoefte aan operationele capaciteiten en de daling van defensiebegrotingen. In de huidige tijd van bezuinigingen op het defensieapparaat moeten zij optimaal gebruik maken van hun militaire middelen. Een verdere intensivering van bestaande en het aangaan van nieuwe samenwerking ligt dan ook voor de hand. Zo zullen Nederland en België in de tweede helft van 2014 samen deelnemen aan de European Battlegroup (EUBG). De EUBG biedt een specifieke rapid response- eenheid die de Europese Unie militair in staat kan stellen om met militaire middelen snel te reageren op ontluikende crises. Wat zijn de precieze beweegredenen van Nederland en België geweest om deel te nemen aan de EUBG en wat zijn de te verwachten voor- en nadelen? Eerste luitenant (R) drs. T.J.A. Collas* e website van het ministerie van Defensie Nederlandse en Belgische F-16’s voor luchtruim - Dmeldde enige tijd geleden: ‘België en bewaking. Toenmalige minister van Defensie Nederland verdiepen militaire samenwerking’ .1 Hillen gaf in het artikel aan dat internationale Het bewuste bericht ging in op de langdurige militaire samenwerking een speerpunt vormde samenwerking van beide landen op marine- van zijn defensiebeleid en dat hij deze vorm gebied en verkennende mogelijkheden voor van samenwerking graag wilde uitbreiden. 2 het opzetten van een Quick Reaction Force van In april 2012 tekenden de ministers van Defensie van Nederland, België en Luxemburg * De auteur, reservist bij 10 NATRES-bataljon, is onlangs afgestudeerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen en is tijdelijk werkzaam bij ude Afdeling Reservisten Aangelegen - een visiedocument waarin zij zeiden te streven heden binnen staf CLAS. Dit artikel is afgeleid van zijn afstudeeronderzoek naar de naar de intensivering van reeds bestaande redenen voor deelname van de verschillende landen aan de European Battlegroup samenwerking. 3 Voor de langere termijn 2011/1, uitgevoerd binnen de directie Training & Operaties van Staf CLAS. worden studies verricht over een verdere De auteur is luitenant-kolonel drs. D.J. Broman EMSD zeer erkentelijk voor het commentaar samenwerking van de beide land- en lucht - op eerdere versies en zijn betrokkenheid bij de totstandkoming van dit artikel. 4 1 Zie: www.defensie.nl, 29 februari 2012. strijdkrachten. Hillen herhaalde zijn bood - 2 Ibidem. schap nogmaals tijdens een bijeenkomst van 3 In navolging van de Belgisch-Nederlandse maritieme samenwerking (BeNeSam). EU-ministers van Defensie in Nicosia in Zie voor meer informatie hierover www.marineschepen.nl/dossiers/belgisch- september 2012. 5 Daarnaast verrichtte de nederlandse-samenwerking. Nederlandse Commandant Landstrijdkrachten, 4 T. Mast, ‘Defensieministers tekenen Benelux verklaring’ in: Het Laatste Nieuws, 18 april 2012. luitenant-generaal De Kruif, onlangs de aftrap 5 ‘Hillen: parlementen moeten meer samenwerken’, 27 september 2013. voor vijf werkgroepen die de Nederlands- Zie: www.defensie.nl. Belgische samenwerking verder moeten gaan JAARGANG 182 NUMMER 4 – 2013 MILITAIRE SPECTATOR 187 COLLAS D D V A De Nederlands-Belgische samenwerking kent O T O een lange geschiedenis. De basis hiervan vormt F het Verdrag van Brussel (1948), waarbij onder meer militaire samenwerking tussen West- Europese landen werd besproken. 7 Deze over - eenkomst heeft geleid tot een verdieping van de samenwerking tussen beide landen (en Luxemburg) en nieuwe overeenkomsten op een aantal deelgebieden. 8 In de tweede helft van 2014 zullen Nederland en België samen deel- nemen aan de European Battlegroup (EUBG). België, Nederland en Luxemburg blijven de samenwerking Dit artikel is gebaseerd op eerder onderzoek verbreden en kwamen onlangs de oprichting van een gezamenlijk naar de beweegredenen van Nederland, Oosten - parachuteopleidings- en trainingscentrum overeen rijk, Duitsland, Litouwen en Finland om deel te nemen aan de EUBG 2011/1. In het betreffende onderzoeken. 6 Kortom, een intensievere samen - onderzoek werden de redenen voor deelname werking met België staat hoog op de agenda. geanalyseerd op basis van de uitgangspunten Maar waarom? van de International Regime Theory (IRT). 9 Dit artikel begint met een algemene beschou - Nederland en België zien zich geconfronteerd wing van het European Battlegroup-concept en met grote bezuinigingen op hun krijgsmacht. de ontwikkelingen die daaraan vooraf gingen. Op basis van de inhoud van het Ghent Frame - Daarnaast worden de beweegredenen van beide work van de Europese Unie en het smart defence - landen om deel te nemen aan de EUBG geanaly - concept van de NAVO wordt binnen Europa seerd en komen de mogelijke voor- en nadelen gezocht naar een oplossing voor de spanning die deze samenwerking kan hebben aan bod. tussen de behoefte aan operationele capaci- teiten en de daling van defensiebegrotingen. Concept en doelstelling In de huidige tijd van bezuinigingen op het defensieapparaat moeten landen optimaal ge - De Europese lidstaten hadden een tweeledig bruik maken van hun militaire middelen. Effecti - doel bij het creëren van het European Battle - viteit en doelmatigheid zijn hierdoor kernbegrip - group Concept : het transformeren van nationale pen geworden voor internationale militaire legers en zorgen dat de EU ook militair kon samenwerking. Een verdere intensivering van optreden zonder daarbij afhankelijk te zijn van bestaande en het aangaan van nieuwe samenwer - de NAVO-structuur. 10 De EUBG biedt een spe- king tussen landen ligt dan ook voor de hand. cifieke rapid response -eenheid die de Europese Unie militair capabeler kan maken en de moge - lijkheid om met militaire middelen snel te 2 De vijf werkgroepen doen onderzoek naar een gezamenlijk paratrainingscentrum, gezamenlijke opleidingen, samen oefenen en schieten en samenwerking tussen SOF reageren op ontluikende crises. Het concept en ISTAR-eenheden. Ook onderzoekt de 13e Gemechaniseerde Brigade de samen- benadrukt de noodzaak van een snelle(re) be - werkingsmogelijkheden met de Belgische Mediane Brigade in Leopoldsburg. sluitvorming. Dit betekent dat zowel de besluit- 7 J. Vande Lanotte en Y. Haeck, Handboek EVRM. Deel 1: algemene beginselen vormingsorganen van de EU als de nationale be - (Antwerpen, Intersentia, 2005) sluitvorming gesynchroniseerd moeten worden. 8 A.R. Fokkema, ‘Militaire samenwerking BENELUX. Streven naar doeltreffendheid, kostendeling en meer operationele capaciteiten’ in: Militaire Spectator 181 (2012) (12) De EU heeft het Battlegroup Concept ontwik - 572-584. keld om op te kunnen treden als snelle inter - 9 Deze theorie maakt gebruik van drie verschillende stromingen in de leer der inter- ventiemacht bij kleinere crises waarbij Euro - nationale betrekkingen: het realisme, met macht en machtsverhoudingen als basis, pese belangen waar dan ook ter wereld in het neo-liberalisme dat draait om belangen van de verschillende actoren en het geding zijn. Hierbij moet de missie dertig dagen cognitivisme of sociaal-constructivsme waarbij kennis en identiteiten de kern vormen. 10 Claudia Major en Christian Mölling, EU Battlegroups: What Contribution to European zelfstandig volgehouden kunnen worden en Defence? Progress and Prospects of European Rapid Response Forces (Berlijn, SWP met de juiste herbevoorrading zelfs 120 dagen. Research Paper 8-2011) 5. Een battlegroup kan gedefinieerd worden als: 188 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 182 NUMMER 4 – 2013 NEDERLANDS-BELGISCHE MILITAIRE SAMENWERKING ‘the minimal military effective, credible, rapidly De weg naar een snelle Europese deployable, coherent force package capable of stand- interventiemacht alone operations, or for the initial phase of larger De Europese Unie is een belangrijke internatio - operations’ 11 en kan bestaan uit ongeveer 1.500 nale speler. Zij voorziet de Verenigde Naties man, afhankelijk van de opdracht. De samen - van bijna veertig procent van haar budget en stelling is gebaseerd op die van een gemechani - levert de grootste bijdrage op het gebied van seerd bataljon, versterkt met combat support en humanitaire- en economische hulp in de combat service support elements . Daarnaast heeft wereld. 16 Hoewel de EU in staat bleek te zijn een battlegroup een mobiel force headquarters een eigen, consistent beleid te voeren met en strategische en operationele ‘enablers’ voor betrekking tot het handhaven van wapen- strategic lift en logistieke zaken. 12 De battle - embargo’s en de erkenning van nieuwe staten, group kan ingezet worden voor alle taken zoals was zij niet bij machte de gewelddadige con- genoemd in Artikel 43 van het Verdrag van de flicten in voormalig Joegoslavië een halt toe te Europese Unie en voor de taken genoemd in roepen. De Europese Unie bleek hiervoor in de European Security Strategy in gebieden buiten hoge mate afhankelijk te zijn van Amerikaanse de Europese Unie. militaire en diplomatieke middelen. 17 Dit alles droeg bij aan het idee dat de EU haar eigen EUBG-operaties worden uitgevoerd onder auspi - snelle interventie-eenheden moest formeren ciën van de VN-veiligheidsraad, hoewel bepaalde om in de toekomst in te kunnen grijpen vóór missies, zoals het evacueren van inwoners van de escalatie van een conflict, zonder hiervoor de Europese Unie, ook buiten dit raamwerk afhankelijk te moeten zijn van andere landen. 18 kunnen plaatsvinden. 13 De battlegroup staat Geen Europees land zou de middelen hiervoor stand-by voor een periode van zes maanden en echter alleen kunnen