EPOU 08 0763J BW Dokter Voor Het Volk DEF.Indd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Dokter van het volk Bij EPO verschenen ook: Dokter in overall Karel Van Bever De cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn Dirk Van Duppen De kopervreters. De geschiedenis van de zinkarbeiders in de Noorderkempen Staf Henderickx Wiens Belang? Het Vlaams Belang over inkomen, werk, pensioenen Norbert Van Overloop Een kwarteeuw Mei 68 Ludo Martens en Kris Merckx KRIS MERCKX DOKTER VAN HET VOLK Omslagontwerp: Compagnie Paul Verrept Foto cover: © Thierry Strickaert Foto achterfl ap: © [email protected] Linografi eën titelbladzijden delen: © Marc Jambers Kaart p.350-351: © Lusn Van Den Heede Vormgeving: EPO Druk: drukkerij EPO © Kris Merckx en uitgeverij EPO vzw, 2008 Lange Pastoorstraat 25-27, 2600 Berchem Tel: 32 (0)3 239 68 74 Fax: 32 (0)3 218 46 04 E-mail: [email protected] www.epo.be Geneeskunde voor het Volk www.gvhv.be Isbn 978 90 6445 497 4 D 2008/2204/19 Nur 740 Verspreiding voor Nederland Centraal Boekhuis BV Culemborg De uitgever zocht vergeefs naar de houders van het copyright van sommi- ge illustraties in dit boek. Personen of instellingen die daarop aanspraak maken, kunnen contact opnemen met de uitgever. Inhoud Dankwoord 9 Deel 1. Een nieuwe wind 13 1. De wieg van Geneeskunde voor het Volk 15 Na mei ’68: de daad bij het woord 15 Naar de mijncités 19 De scheepsbouwers van Cockerill Yards, hun vrouwen en onze wieg 22 2. Gratis en kwaliteit gaan samen 30 Werken aan terugbetalingstarieven 30 Kwaliteit leveren 55 3. Geneeskunde en politiek engagement 72 Ziekte en dood vanuit mondiaal perspectief 72 Kan een arts alleen maar wonden helen? 77 Twee dokters die ons inspireerden 87 Deel 2. Het gevecht met de Orde van Geneesheren 97 4. De Orde schorst ons? Wij werken door 99 ‘Oncollegiaal gedrag’ 99 Dokters zonder vrees 106 Twee werelden in de rechtbank 110 5. ‘Moet deze dokter naar de psychiater?’ 115 De strafcarrousel van de Orde 115 Als scheepsbouwers hun dokter vermommen 117 Een psychiatrisch onderzoek? Bedankt voor de eer! 121 6. Dokter Wynen en de Orde, een Siamese tweeling 130 1964, toen dokters hun blote kont toonden 130 Wynen vroeger en de BVAS vandaag 134 Het sleuteljaar 1980: van staking tot betaalstaking 138 7. De Orde onder vuur 144 Mijn vader, de dokters en ik 144 1983: van deurwaarders en boedelbeslag 147 1985: veldslag in Genk 152 De Orde verliest het pleit 158 De laatste stuiptrekkingen van de Orde? 162 Deel 3. Arbeid en gezondheid 175 8. Over stress, ‘de zoete dood’ en kapotte ruggen 177 Arbeid en gezondheid: een vergeten discipline? 177 De Zilver: lood in het bloed 180 In de bres voor de rug van de dokwerkers 189 Asbest, de seriemoordenaar 215 9. Arbeid en gezondheid: dagelijks en structureel werk 221 De vakbondsdelegatie van Mercantile-Belliard klopt aan 222 Nachtarbeid, arbeidsongevallen… globaal aanpakken 224 Arbeidsgeneeskunde gisteren en vandaag 228 10. Controlegeneeskunde: het tegendeel van geneeskunde 235 De business van de controlegeneeskunde 235 Antigeneeskunde 238 Deel 4. Milieu en gezondheid 247 11. ‘Een mirakeldorp: ge plant er prei en oogst er loden pijpen.’ 249 Dode dieren en angstige twijfels 249 Twee raadsleden en ruziënde professoren 254 26 kinderen met loodvergiftiging 262 12. Als het lood om je hoofd is verdwenen 264 ‘Onze kinderen zijn ziek’ 264 Eendracht maakt macht 268 Rik, Louis, Guido, Jan en de anderen 271 13. Bloemen 291 Drie bloemen van grafi eken 291 Bloemperken in Moretusburg 293 Deel 5. Werken voor de wereld 301 14. Grenzeloze geneeskunde 303 Speciale artsen zonder grenzen 303 15. De hele wereld in onze wachtzaal 318 De grote familie van werkende mensen 318 De strijd bevrijdt 325 Deel 6. Rood en expert 331 16. Het kiwimodel 333 Het wapen van het scherp geslepen ontleedmes 334 ‘Kiwi-light’ of een volwaardige kiwi? 355 Het spanningsveld tussen activisme en deskundigheid 360 17. De managers van de nieuwe groepspraktijken 365 Onze directeurs 365 Het forfaitsysteem 367 Multidisciplinair werken: een uitdaging 369 Deel 7. Onder het volk 371 18. Zuurstof 373 Als stookolie en elektriciteit opslaan 373 Wonen in Den Draaiboom 376 19. Duizend helpende handen 383 De vrijwilligers: onze sterkhouders 383 Verbouwingen tot moderne medische centra 384 Nawoord. Daar komt de jonge generatie! 393 Artsen van Geneeskunde voor het Volk 409 Managers van Geneeskunde voor het Volk 417 Illustratie- en fotoverantwoording 418 Index van eigennamen 419 9 Dankwoord ‘Uw boek is lang klaar’, zei ons kleinkind Rosa toen ze zonet tevergeefs aan mijn mouw kwam trekken om naar het speelplein te gaan. Eigenlijk bedoel- de ze: ‘Het duurt lang eer dat boek klaar is.’ In de eindrush naar de deadline heb ik als opa wel eens vaker forfait gegeven. Vanaf nu maken we dat weer goed. Want ‘hij’ is dus af. Er rest me alleen nog mensen te danken. Dit boek is – dat zal je kunnen lezen – één groot dankwoord aan het collectief dat vanaf het eind van de jaren zestig mijn leven in een beslis- sende plooi heeft gelegd, en nog legt. In dat collectief dank ik op de eerste plaats onze patiënten. Zij zijn de inspiratiebron voor dit boek. Ik dank mijn meestal oudere chronische patiënten. Al heb ik in de voorbije twee jaar geprobeerd bijna elke week minstens een paar dagen vooral voor hen beschikbaar te zijn, af en toe was ik er niet als sommigen dat liever wel gehad hadden. Op hun vraag ‘En hoe vaar stoad’al mee aven boek?’ kan ik voortaan met een blije zucht antwoorden: ‘Hij is af.’ Al bijna veertig jaar zorgen de patiënten ervoor dat dokter zijn bij Ge- neeskunde voor het Volk een fi jne baan is. Zoals dat ook bij andere art- sen het geval is, geven ze ons waardering en vriendschap. Maar dikwijls krijg ik van hen daar nog iets bovenop: de warme kameraadschappelijke band die kan groeien als je elkaar niet alleen in het dokterskabinet ziet, maar ook aan de bedrijven en in de wijken of in bijeenkomsten waar het gaat over jobs, menselijke werkomstandigheden, het milieu… Lang gele- den, toen onze eerste groepspraktijk nog maar twee jaar bestond, maakte een Nederlandse journalist er al een boekje over, met als titel De dokter als kameraad. Dat vat de kern van ons werk samen: dokter en vriend zijn maar ook strijdmakker. Later heb ik dat ook gehoord uit de mond van onze patiënten: ‘Michel, Mie, Sofi e, Guido, Celine, (vul zelf maar aan)… is niet alleen mijn dokter maar ook mijn kameraad.’ Op de tweede plaats dank ik de jonge generatie van Geneeskunde voor het Volk. Lees het nawoord van dit boek maar: dat gloeit van 10 | dokter van het volk het elan. Terwijl er in huisartsenkringen een malaise heerst en huisarts stilaan een knelpuntenberoep wordt, blijven zij ervoor gaan. Op onze manier werken we eraan om ook in ons land uiteindelijk voor de hele gezondheidszorg dat mooie ideaal te realiseren dat Aneurin Bevan for- muleerde toen hij in 1945 de Britse National Health Service (Nationale Gezondheidsdienst) oprichtte: ‘Freedom of fear!’ Mensen bevrijden van de vrees voor ziekte, en dat van de wieg tot het graf. De nieuwe horizonten die dokter Dirk Van Duppen met de kiwicampagne opende, hebben ons daar fl ink bij vooruitgeholpen. Dit boek is ook een groot dankwoord aan alle kameraden, vooral van de PVDA, zonder wie Geneeskunde voor het Volk nooit was ontstaan en gegroeid. En daarbij niet in het minst aan mijn vrouw Annemie, die voor eenzelfde engagement koos. Zij deed en doet dat op haar manier, niet zelden consequenter, intelligenter en tactischer dan ik. Ze was en is een zeer grote steun. Ook bij het maken van dit boek heb ik de kracht van het collectief ge- voeld, van een organisatie: om het concept van het boek uit te werken, de oriëntatie ervan enzovoort. Zodat het zoveel mogelijk mensen kan ver- enigen rond een progressieve en sociale visie op gezondheidszorg. Toen het krap werd het boek tijdig af te krijgen, voelde ik hoe overal in- en bijgesprongen werd. Ik wil daarbij enkele mensen bijzonder bedanken. Op de eerste plaats de collega’s in Hoboken. Ze hebben mij voor dit boek vele dagen vrijgesteld, en de gevolgen daarvan op zich genomen. Dank aan onze ‘manager’ Jan Franssen en zijn adjunct, Sandra Peeters, die uren heeft gepuzzeld om de uurrooster (van 9 artsen!) in functie van mijn ‘boekdagen’ aan te passen. In het bijzonder dank ik mijn vriend en medestander in vele gemeenschap- pelijke projecten, professor emiritus dokter Jean-Jacques Amy (VUB). Hij moedigde me al na de redactie van de eerste hoofdstukken fel aan. Ik ben blij dat hij, nu het boek af is, schrijft: ‘Ik hou heel erg van je genuanceerde en bijwijlen zelfs iets kritische terugblik.’ Dat geeft me het gevoel dat ik met dit boek, als ancien, een bijdrage lever aan de vernieuwing van mijn partij, de PVDA. Formuleerde de jonge nieuwe voorzitter, Peter Mertens, als een hoofdobjectief daarbij niet: ‘We willen overdrijvingen en opbod- politiek achter ons laten.’? dankwoord | 11 Ik hoop dat mijn boek tegelijk kan dienen om de goede dingen van vroeger te bewaren. Want al slaan we complexloos nieuwe wegen in, we blijven radicaal. Omdat het onrecht ons daartoe verplicht. Maar uitge- rekend de ervaring van Geneeskunde voor het Volk heeft ons geleerd dat alleen een radicaliteit die ruime steun heeft van het volk, tot succes leidt. Ik dank de beroeps- en kunstfotografen die gratis foto’s ter beschikking stelden: Salim Hellalet, Herman Selleslags, de fotografe van artfoto@scar- let.be, Roland Teirlinck, Paul Versele, Daan Degroote, en anderen. En de documentalisten die ze opzochten, inscanden en doorstuurden, vaak met de boodschap: ‘Het is met plezier gedaan, omdat het voor de goei zaak is.’ Of: ‘Voor u maken we een heel proletarisch prijsje: voor niks.’ Dank ook aan mijn vriend Marc Jambers voor zijn prachtige lino’s uit de jaren 70.