DE KRUIF

Commandant in Kandahar Ervaringen als Commandant ISAF Regional Command South in Afghanistan

De functie van Commandant ISAF Regional Command South in Afghanistan, die de auteur eind 2008 aanvaardde, heeft hij ervaren als een opdracht met een unieke strekking en dynamiek. In dit drieluik behandelt hij achtereenvolgens de individuele en gezamenlijke voorbereiding, de missie zelf en de afronding. Het artikel omvat persoonlijke waarnemingen, lessons learned en ervaringen in het samenwerken met militaire eenheden van andere landen. Nederland zou nog meer aandacht kunnen besteden aan de professionaliteit, kennis en ervaring van de eigen officieren en onderofficieren die binnen vergelijkbare internationale staven als het Regional Command South gaan werken. In zijn functie als Commandant is het de auteur verder gebleken dat het vermogen om snel en ondogmatisch te reageren op onverwachte situaties de mens uniek houdt in zijn rol als militair.

Generaal-majoor M.C. de Kruif*

na terugkeer is mij dat echter niet gelukt. Het Noot van de redactie schrijven van een artikel is immers toch een De redactie verzocht generaal-majoor M.C. de Kruif hele klus, waar je na een jaar Afghanistan niet na zijn terugkeer uit Uruzgan om zijn ervaringen als op zit te wachten. En even snel wat aan het commandant van het Regional Command South papier toevertrouwen werkt ook niet, want het op te schrijven. Zijn verhaal wijkt af van de artikelen verhaal moet compleet en zelfdragend zijn. die u doorgaans in de Militaire Spectator aantreft. Ook kost het tijd om de ervaringen te laten be- De redactie meent dat het belang van de lessons zinken. Dit artikel dient immers meer zakelijk learned en de vastlegging met het oog op de en informatief te zijn dan emotioneel. Maar er geschiedschrijving de persoonlijke impressies en de is ook een meer structurele terughoudendheid omvang van dit artikel meer dan rechtvaardigen. om over Afghanistan te schrijven. De belang- De hoofdredacteur rijkste twijfel bestaat er bij mij uit dat ik mijn beeld over de uitzending nooit volledig op papier zal kunnen zetten en overbrengen aan de lezer. Het vergt meer zintuigen dan alleen het oog om duidelijk te kunnen maken wat ort na mijn terugkeer uit Afghanistan heeft mijn staf en ik hebben meegemaakt. In dat Kde redactie van de Militaire Spectator mij opzicht is er dus sprake van een min of meer verzocht mijn ervaringen op papier te zetten. kansloze missie. Daarnaast twijfel ik ook of Ik heb daarin toegestemd. De eerste maanden de lezer wel op een verhaal zit te wachten dat Afghanistan niet beperkt tot Uruzgan, maar een * De auteur is sinds 1977 beroepsmilitair bij het Wapen der Infanterie en is, na terugkeer veel breder beeld schetst van het zuiden van uit Afghanistan, sinds mei 2010 Plaatsvervangend Commandant Landstrijdkrachten. dit land. En ten slotte gaan de ontwikkelingen

4 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

in Afghanistan snel. De vraag is of mijn verhaal dan nog wel relevant is.

Waarom dan toch dit artikel? Welnu: beloofd is beloofd. Daarnaast kan ik de relevantie van het artikel waarborgen door mijn verhaal vooral te richten op de situatie op strategisch en opera- tioneel niveau, aangevuld met een beschrijving van ons dagelijks werk. Dat plaatst de actuali- teit in een aanvaardbaar kader. En ten slotte – en tevens de belangrijkste reden – schrijf ik dit verhaal voor alle mensen die met mij in het hoofdkwartier van ISAF Regional Command South hebben gediend. Deze mannen en vrou- wen, van wie een groot deel uit Nederland, heb- ben een unieke periode meegemaakt. Hierin Figuur 1 werd het zwaartepunt van ISAF in lijn gebracht met het zwaartepunt van de insurgents, te weten de beheersing van het zuiden van Afgha- Deel 1: De voorbereiding nistan. De consequenties hiervan hebben wij iedere dag met elkaar gedeeld. Van goed nieuws tot het dagelijks omgaan met gesneuvelde Zuid-Afghanistan Nederlandse, buitenlandse en Afghaanse col- lega’s en burgers. Deze ervaringen zijn niet of Nederland was sinds de oprichting van ISAF moeilijk over te dragen, hebben ons allemaal Regional Command South (RC-S) in 2006 één veranderd en wij zullen ze de rest van ons leven van de drie dragende landen, samen met met ons meedragen. Vooral als eerbetoon aan Groot-Brittannië en Canada. In lijn hiermee allen die dit hebben meegemaakt heb ik dit werd besloten het commando over artikel geschreven. RC-S te rouleren. De eerste Nederlandse com- Een kort artikel is het zeker niet. Het kost tijd mandant was generaal-majoor Ton van Loon, en ruimte om de ervaringen van de afgelopen die van eind 2006 tot medio 2007 gedurende twee jaren op papier te zetten. Het betreft zes maanden de leiding had over RC-S, gestatio- immers niet alleen de tijd in Afghanistan, maar neerd op Kandahar Air Field (KAF). Het vlieg- ook de voorbereiding op en de afronding van veld ligt ongeveer twintig kilometer ten zuiden de missie na de overgave van het commando. van Kandahar-stad, de metropool in Zuid-Afgha- De compleetheid van het verhaal vereist dat. nistan die de Pashtun – de belangrijkste en Dat is dan ook in grote lijnen de structuur die heersende stam in Afghanistan – vaak zien als ik heb gekozen: het artikel is een drieluik waar- hun historische hoofdstad. RC-S (zie figuur 1) van de panelen zojuist zijn genoemd. Daar- is een gebied ongeveer vijf keer zo groot als naast is het niet afdoende aan te geven wat er Nederland, met circa zeven miljoen inwoners.1 is gebeurd en wat we deden, maar wil ik vooral Dit aantal is echter hoogst onzeker, omdat de duidelijk maken waarom we iets hebben afgelopen dertig jaar geen valide bevolkings- gedaan. Dat is zeker nodig als we de gebeurte- registratie meer heeft plaatsgevonden. Er is een nissen beter willen begrijpen. ruim 1200 kilometer lange grens met Pakistan Ten slotte nog een afrondende opmerking. Het en ongeveer 250 kilometer grens met Iran. artikel is een weergave van mijn persoonlijke De geografie is bergachtig in het noorden en observaties en opvattingen en het vertegen- woordigt dus niet de formele standpunten van 1 Sinds juni 2010 is RC-S zoals beschreven in dit artikel gesplitst in een RC-S (nieuw), NAVO, ISAF, het ministerie van Defensie of de bestaande uit de provincies Zabul, Kandahar en Uruzgan, en een Regional Command CDS. South-West, met als kern de overige drie provincies in het zuiden.

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 5 DE KRUIF

woestijn in het zuiden, met een zeer warm ten die tot doel hebben het legitieme en geko- en droog klimaat. De kern van de economie is zen gezag in Afghanistan te vervangen door een gebaseerd op landbouw, waarbij opium het regime met een extreem islamitisch karakter. belangrijkste gewas is, maar ook fruitteelt is Een dergelijk regime kan worden gekarakteri- een voorname bron van inkomsten. seerd als anti-westers, zeer conservatief en vaak Het gebied beslaat onder meer zes provincies, in strijd met de grondbeginselen van de Univer- waarvan twee zonder permanente aanwezig- sele Verklaring van de Rechten van de Mens. heid van ISAF-troepen. Dat zijn de provincies Het is echter fout te veronderstellen dat de Day Kundi in het noorden en Nimruz in het Pashtun en alle deelstammen hiervan vóór westen. de insurgency zijn of hiervan deel uitmaken. Ten eerste zijn sommige deelstammen onmis- De overheersende stam is de Pashtun, maar kenbaar regeringsgezinder dan andere deel- deze stam is verre van homogeen en kent veel stammen. Ten tweede zijn Afghanen ook zeer vertakkingen in substammen en verdere afge- pragmatische mensen. Vaak zullen zij de kant leide deelstammen. Deze samenstelling is sche- kiezen van de sterkste, of degene die zij uitein- matisch weergegeven in figuur 2. delijk als de sterkste zien. In dat opzicht is er dus een zeer gecompliceerde en diffuse relatie tussen de stammen en de insurgency. Het ver- klaart echter wel waarom het zwaartepunt van de insurgency in het zuiden ligt: daar ligt de tri- bale basis en is er aansluiting met de logistieke ondersteuning die voornamelijk vanaf Pakistaans grondgebied plaatsvindt. Daarnaast is, histo- risch gezien, degene die de zeggenschap over Kandahar heeft vaak ook degene die Afghani- stan leidt. Zie daar het belang van het zuiden.

Het begin

In november 2007 was ik brigadecommandant in Havelte. Afghanistan speelde toen al een overheersende rol in de brigade. Ten eerste had veel personeel van de staf deel uitgemaakt van de staf van generaal-majoor Van Loon in zijn Figuur 2 functie als Commandant RC-S. Veel gesprekken en discussies gingen dus als vanzelfsprekend Het is onmiskenbaar dat de Pashtun-stammen over deze periode. Ten tweede was de brigade de kern vormen van de zogeheten insurgency.2 volop bezig met de opleiding en training van Hiermee doel ik op de asymmetrische3 activitei- eenheden die deel gingen uitmaken van de TFU. En ten slotte werd de brigade ook gecon- 2 Ik gebruik hier met opzet het woord insurgency, en hiermee samenhangend insurgents fronteerd met de offers die werden gebracht: en niet de term Taliban, omdat deze laatste een voornamelijk religieuze achtergrond in mijn jaar als commandant sneuvelden vier heeft, waarin wordt verwezen naar degenen die zuiver in de (religieuze) leer zijn. Er is dus geen directe verbinding tussen de Taliban en geweld. Daarnaast is het hoogst collega’s die we de laatste eer hebben bewezen. onzeker of alle geweld tegen Afghanen en ISAF-eenheden door een coherente en strak Ik was mij echter nauwelijks bewust van het georganiseerde entiteit wordt geregisseerd, of dat dit geweld vaak in verband staat feit dat Nederland vanaf november 2008 weer met andere elementen, zoals de bescherming van de opiumhandel, stammentwisten, een commandant RC-S moest leveren. Daarom onderlinge twisten tussen zogenoemde warlords of overige lokale fricties. was ik toch wel verrast toen ik in december 3 Asymmetrisch moet in dit verband worden uitgelegd als het ontbreken van een mili- taire conventionele gelijkwaardigheid, waardoor de insurgents hun toevlucht nemen 2007 via de Commandant Landstrijdkrachten tot onconventionele strijdmethodes, zoals intimidatie van de burgerbevolking, terreur- vernam dat ik was aangewezen voor deze func- aanslagen en overige irreguliere activiteiten. tie. Het leidde tot een wat onwerkelijk gevoel.

6 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

Enerzijds was ik natuurlijk zeer vereerd in het de verantwoordelijkheden duidelijk geschei- in mij gestelde vertrouwen, anderzijds besefte den, kon op de juiste wijze met geclassificeerd ik dat ik een opdracht kreeg waarvan de strek- materiaal over Afghanistan worden omgegaan king en dynamiek volstrekt uniek waren. en werd ook mentaal een aanvang genomen Ton van Loon drukte dat kernachtig uit: ‘Een met de formering en gereedstelling. Wel werd opdracht die iedere militair op zijn CV wil heb- de 43ste Gemechaniseerde Brigade aangewezen ben, maar slechts weinigen echt willen doen’. als formerende eenheid. Door de diversiteit Dat stelde mij niet gerust. Het kerstverlof heb aan leverende eenheden was dit verre van een- ik gebruikt om de familie verder te informeren voudig, maar dit is voortreffelijk ingevuld. en een persoonlijke ‘analyse van de opdracht’ Gedurende de hele voorbereiding was overigens uit te voeren. Het is goed te weten dat ons mili- de steun van de brigade als formerende eenheid taire planningsproces ook in een dergelijke onmisbaar. Dit is een bevestiging dat formering situatie werkt. en gereedstelling aan eenheden gekoppeld moet zijn. Persoonlijk was het niet eenvoudig De formering om gedurende vier maanden zowel het com- mando te voeren over de brigade als leiding te Mijn zwaartepunt was het vinden en verzame- geven aan de kernstaf en ons voor te bereiden len van capabele mensen om zo snel mogelijk op de missie. Ik had het gevoel dat ik beide een team te vormen dat de uitdaging kon aan- functies niet voor de volle 100 procent kon gaan. Met gebruikmaking van de nog aan- invullen en ik was dan ook blij toen ik het wezige kennis en ervaring in de brigadestaf is bevel over de brigade eind april kon overdragen daarom direct begonnen met het formeren van aan brigadegeneraal Kees van den Heuvel. een Nederlandse kernstaf. Deze zou enerzijds de kern moeten gaan vormen van de Neder- De voorbereiding landse bijdrage aan het hoofdkwartier en anderzijds de verantwoordelijkheid op zich Na de formering van de kernstaf lag het zwaarte- nemen van de voorbereiding van de gehele punt bij meerdere zaken: staf vanaf januari tot ontplooiing in oktober. Met ondersteuning van de Commandantenlijn • de individuele voorbereiding op de missie; waren de namen van de sleutelfunctionarissen • de formering van de gehele staf; van de kernstaf begin januari grotendeels • de integratie van de diverse nationale voor- bekend en kon de voorbereiding starten. bereidingstrajecten in een gezamenlijk Overigens is kernstaf in dit kader een enigs- opwerktraject; zins wijd begrip, want in feite spreken we over • het verwerven van kennis en inzicht omtrent zes functionarissen. Belangrijk element was de situatie in RC-S; ook dat de door Nederland geleide rotatie niet • het verkrijgen van internationaal draagvlak. zou bestaan uit een organiek hoofdkwartier, maar dat de staf eigenlijk bestond uit ruim drie- Individuele voorbereiding honderd individueel aangewezen militairen uit De individuele voorbereiding vond voor het achttien landen. De staf zou worden onder- Nederlandse deel van de missie plaats onder steund door een HQ and Staff Support Company, leiding van de brigade, met het Bureau Indivi- die onder Nederlandse leiding zou staan en duele Uitzendingen in een ondersteunende rol. werd samengesteld uit Nederlands, Brits en Het Nederlandse contingent bestond uit twee Canadees personeel. Dat maakte de uitdaging elementen: de leiding en kern van de HQ and groter: niet alleen moesten we Afghanistan Staff Support Company en individuele leden leren kennen, we moesten ook een nationaal van de staf. en internationaal team samenstellen en smeden. Het eerste element omvatte een compagnies- Een belangrijk besluit was dat de kernstaf in staf, (delen) van ondersteunende pelotons voor Havelte zou komen, maar niet zou worden verbindingen en logistiek en een Force Protec- ondergebracht bij de brigadestaf. Hierdoor waren tion Peloton. Dit peloton had als opdracht om

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 7 DE KRUIF

in nauwe samenwerking met de Close Protec- vaardigheden die hem of haar Operationeel tion4 de commandant of overige leden van de Gereed (OG) moeten laten zijn. En in de laatste staf bij verplaatsingen buiten Kandahar Air plaats waren al de eerste tekenen zichtbaar Field te beveiligen. Ook moest het peloton bij- van de algemene financiële problematiek rond dragen aan de beveiliging van de commandant Defensie en de consequenties hiervan voor de en staf bij calamiteiten op KAF zelf en tevens materiële exploitatie: veel benodigde uitrusting overige hand- en spandiensten verrichten. De kon niet worden verstrekt of pas later geleverd. kern van de eerste rotatie vormde het 42 Tank- Dit leidde tot de situatie dat we soms nog tot bataljon Regiment Huzaren Prins van Oranje, aan de vliegtuigtrap bezig waren grotere en aangevuld met de nodige specialisten. Naar de kleinere problemen op te lossen, wat veel tijd individuele voorbereiding van dit personeel en energie kostte en tot onnodige frictie leidde. hadden wij geen omkijken: het bataljon en Hier gaat dan ook een woord van dank uit naar de brigade hebben deze klus met grote inzet de brigade. Tijdens de voorbereiding op de mis- en betrokkenheid op uitstekende wijze sie en tijdens het jaar als lead nation, heeft de geklaard. brigadestaf het gros van de problemen opgelost. De staf heeft gedurende de gehele periode zijn rol als formerende eenheid met grote inzet en toewijding uitgevoerd.

Formering van de staf

FOTO AVDD, L. PLANCKE L. AVDD, FOTO De formering van de staf was een duivels kar- wei, waarbij we het gevoel hadden in een voort- durend gevecht te zijn verwikkeld tussen de organisatietabel en de vulling van de staf. Deze dynamiek werd veroorzaakt door het interna- tionale karakter van de staf, waarbij landen ver- schillende data en aanwijstermijnen hanteren, maar ook doordat de organisatietabel voort- durend wijzigde op grond van politieke en mili- taire overwegingen (hierop zal ik later nader ingaan). Deze dynamiek was alleen enigszins beheersbaar door dagelijks met formering bezig te zijn en een groot deel van de staf heeft Met het Close Protection Peloton per Patria ‘on the road’ hier veel inspanning voor moeten leveren. Een belangrijke mijlpaal was dat in april 2008 Dat kan niet worden gezegd van de voorberei- inzicht ontstond in de buitenlandse sleutel- ding van de overige individuele militairen in functionarissen. Hierdoor kregen we een single de staf. Deze voorbereiding heeft veel hoofd- point of contact in Groot-Brittannië en Canada, brekens gekost, wat terug te voeren is op een in juni gevolgd door de VS. Het was al gauw aantal factoren. In de eerste plaats wordt niet duidelijk dat de VS bezig waren met een gron- altijd de hand gehouden aan de opgedragen ter- dige herijking van de strategie van ISAF in mijn voor aanwijzing. Het komt vaak voor dat Afghanistan en dat de aandacht meer verlegd personeel minder dan drie maanden voor aan- zou worden naar het zuiden. Deze ontwikke- vang van de missie wordt aangewezen, met ling kreeg tijdens de voorbereiding gestalte alle problemen van dien. In de tweede plaats door een belangrijke uitbreiding van de Ameri- beschikt niet iedere militair op het moment kaanse inbreng in de staf. Maar ook van belang van aanwijzing over de benodigde kennis en was de door de Amerikaanse minister van Defensie gewenste oprichting van een civil- 4 Close Protection is de eenheid die verantwoordelijk is voor de persoonlijke beveiliging military cell in de staf, in eerste instantie van de commandant. bedoeld om de inspanningen van de diverse

8 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

Provincial Reconstruction Teams (PRT’s) beter male’ voorbereidingstraject. Dat dit allemaal is op elkaar af te stemmen. gelukt, is vooral te danken aan de steun van het OTCOPN, dat dit ‘extraatje’ met grote betrokken- Gezamenlijk opwerktraject heid heeft gerealiseerd. Een specifiek Neder- De formering liep uiteindelijk net steeds een lands aspect waarmee wij ten slotte tijdens de slag voor op de gereedstelling. Deze bestond gereedstelling werden geconfronteerd is dat grofweg uit een nationale en een internationale een staf als RC-S voor veel Nederlandse instan- fase. In de nationale fase zijn er grote onder- ties een ‘broodje speciaal’ was. De tijdens de linge verschillen, gebaseerd op de beschikbare voorbereiding door generaal-majoor Van Loon tijd en uiteenlopende visies. In Nederland is het geleerde lessen zijn mogelijk niet vergeten, uitgangspunt dat iedereen bij aanwijzing voor maar in ieder geval niet breed toegepast. De uitzending voldoet aan de Militaire Basisvaar- conclusie is dan ook dat het proces van lessons digheden, maar ook aan per specifiek krijgs- learned nog niet echt vaste voet heeft gevat in machtdeel geformuleerde aanvullende eisen, onze organisatie. waardoor personeel eigenlijk altijd OG zou moeten zijn. Vervolgens resteert dan nog drie De internationale voorbereiding werd ontwor- maanden om door specifieke opleiding en pen onder auspiciën van het NATO Joint Forces training de status Inzet Gereed (IG) te behalen. Command in Brunssum (JFC-B), in detail gepland In andere betrokken landen is dit anders door mijn staf en vooral uitgevoerd door het gestructureerd. Canadezen wijzen doorgaans NATO Joint Forces Training Center (JFTC) in ongeveer zes maanden voor uitzending perso- Bydgoszcz (Polen). JFC-B was hierbij gericht op neel aan, bij de Britten is dit soms beduidend het scheppen van de randvoorwaarden, terwijl korter. ik doelstellingen en eindeisen formuleerde. JTFC organiseerde op grond hiervan gezamen- Niet alleen is de voorbereidingstijd verschil- lijke trainingsmomenten. Dit leidde tot de vol- lend, ook het basisniveau en de inhoud van de gende opbouw. Van april tot augustus lag de aanvullende training en opleiding is niet gesyn- nadruk op individuele opleiding en training, chroniseerd. Waar in Nederland bijvoorbeeld die op een aantal momenten werd gecombi- veel tijd nodig is voor aanvullende lessen in de neerd in een aantal gezamenlijke oefeningen. Engelse taal en het aanleren van kennis van het Deze oefeningen werden georganiseerd door door de NAVO gehanteerde Operationeel Plan- het JFTC en onder meer uitgevoerd in Stavanger ning Proces (OPP), is dat bij Britse officieren en Kingston (Canada). Tijdens deze momenten niet nodig. Niet alleen omdat ze natuurlijk kwamen zoveel mogelijk deelnemers uit de native speaker zijn, maar ook omdat de gemid- verschillende landen bijeen om in een wisselend delde Britse officier meer kennis en ervaring groepsverband door experts (burger en militair, heeft in het werken in een staf op tactisch/ vaak met veel recente ervaring in Afghanistan) operationeel niveau dan de gemiddelde Neder- te worden geïnformeerd. Thema’s hierbij waren landse officier. Al deze verschillen moesten onder meer het OPP, de vigerende operatieplan- worden vastgesteld, zo mogelijk opgeheven nen en toestand in het operatiegebied, cultuur, tijdens de nationale voorbereiding of aan de het gebruik van NATO Command & Control (C2) orde komen tijdens de internationale voorbe- systemen en de verschillende partijen die reidingsfase. Voor Nederlands personeel opereerden in Zuid-Afghanistan. Na augustus betekende dit bijvoorbeeld dat, om de kennis kreeg de staf nadrukkelijker gestalte en ver- van het werken in een staf als RC-S op te vijze- schoof het accent dan ook naar het aspect staf- len, het Opleidings- en Trainingscentrum training. Na een week van algemene informatie Operatiën (OTCOPN) op ons verzoek een cursus en een verkenning in het operatiegebied in ontwikkelde om als staffunctionaris te kunnen augustus culmineerde de voorbereiding in een optreden in internationale staven boven het afsluitende oefening in het Duitse Grafenwöhr. brigadeniveau. Hiervoor was weinig tijd. Daar- Daar was de staf vrijwel volledig aanwezig naast moest dit worden ingepast in het ‘nor- en werd deze geoefend in scenario’s. Hierbij

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 9 DE KRUIF

werd intensief gebruik gemaakt van role-play,5 duidelijk werd experts met kennis en ervaring op specifieke dat de situatie in deelgebieden en mentoren. Afghanistan aan Naast het bijdragen aan het verkrijgen van de het veranderen benodigde kennis om te kunnen starten met de was. Het concep- overname hadden al deze trainingsmomenten tuele zwaarte- ook een onschatbare waarde voor de mentale punt verschoof component. Door de opzet van de training was van een counter- er voldoende tijd en gelegenheid elkaar als terrorism-opera- leden van de staf goed te leren kennen en de tie6 naar een aandacht te richten op initiële teamvorming. counter-insur- gency-operatie7, Kennis en inzicht in situatie RC-S terwijl het Het verkrijgen van kennis en inzicht omtrent fysieke zwaarte- de situatie in RC-S was een doorlopend proces, punt verschoof dat als een rode draad door de voorbereiding van het oosten De Amerikaanse journaliste/schrijfster liep. Eén operatielijn was het verkrijgen van naar het zuiden Sarah Chayes was één van de experts zoveel mogelijk kennis en inzicht door bestu- van Afghanistan. die tijdens trainingen informatie dering van open bronnen en geclassificeerde Dat betekende verstrekten uit eerste hand informatie. Hierbij werd gebruik gemaakt van niet alleen meer literatuurstudie (boeken en rapporten) en ge- aandacht voor het zuiden, maar mogelijk ook sprekken met ervaringsdeskundigen en overige meer troepen en dus ook meer dynamiek. specialisten. Zo spraken we onder meer met al Dat, in combinatie met het feit dat dit alles mijn voorgangers als commandant RC-S, schrij- geleid zou worden door een Nederlandse vers, de Afghaanse consul in Nederland, think generaal, leidde soms tot een fronsende blik tanks in Ottawa, Londen en Washington en of twijfel. Die twijfel werd zowel bedekt ken- specialisten in Afghaanse cultuur en counter- baar gemaakt als soms ook openlijk en zonder insurgency (COIN). Eigenlijk ging er geen dag enige terughoudendheid uitgesproken. Dat voorbij of Afghanistan was in beeld, soms tot betekende dat ons al snel duidelijk was dat we ergernis van het thuisfront. veel aandacht zouden moeten besteden aan Een tweede operatielijn bestond uit het uitvoe- – vooral internationaal – draagvlak. ren van verkenningen. Zowel zelfstandig als onder leiding van JFC Brunssum zijn in totaal Het creëren van internationaal draagvlak een drietal verkenningen uitgevoerd. Hierbij Het nationale draagvlak was in militair opzicht werd aandacht geschonken aan RC-S en diverse verzekerd. Om dit echter te verbreden naar Task Forces in Zuid-Afghanistan. Maar ook een breed draagvlak in de regering ben ik ont- werd Kabul aangedaan om een dieper inzicht vangen door de ministers van Defensie, Buiten- te verkrijgen in de politiek-militair strategische landse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking. situatie en om draagvlak te creëren voor ons Tevens heb ik tijdens mijn verkenningen team. Dat laatste was nodig omdat al snel gesprekken gevoerd met de Nederlandse ambassadeur in Afghanistan en leden van zijn staf. Deze gesprekken waren prettig en gaven 5 Role-play kan worden omschreven als het nabootsen van het optreden van belangrijke personen of groepen door individuen die een dergelijke rol daadwerkelijk in het verleden ons allemaal een goed gevoel omtrent de steun hebben vervuld of zich zodanig hebben voorbereid en ingeleefd dat zij het optreden die wij vanuit Nederland zouden ontvangen. geloofwaardig kunnen imiteren. In de staf is vrijwel onmiddellijk een plan uit- 6 Counterterrorism: militaire operaties die tot doel hebben het (militaire) vermogen van gewerkt om gestructureerd activiteiten te ont- een terroristische organisatie uit te schakelen of te neutraliseren. plooien die moesten leiden tot een groot ver- 7 Counterinsurgency (COIN): de aanduiding voor militaire operaties en effecten tijdens een stabilisatiemissie. Het primaire doel is de randvoorwaarden te scheppen voor peace trouwen – en dus draagvlak – tussen RC-S en de support door de strijdgroepen te neutraliseren en de ontwikkeling of het herstel van verschillende internationale partijen waarmee een stabiel bestuur te ondersteunen. Vrij naar LDP-1, Hfdstk 5, sie 2. wij zouden moeten samenwerken. Dit waren

10 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

zowel de coalitie als civiele instanties en Denemarken, landen die ook grote contingen- Afghaanse autoriteiten en instellingen. Hierbij ten in RC-S hadden ontplooid. Maar we richtten volgden we twee richtingen. De eerste richting ons niet alleen op regeringen: we spraken ook was intern en bestond uit het verkrijgen van met opinieleiders in onder meer Washington een vertrouwensrelatie met de belangrijkste en Londen en met het Internationale Rode internationale vertegenwoordigers in de staf. Kruis (ICRC). In dit laatste geval ging het vooral Zoals vermeld leidde dit reeds in april tot een over de rol die het ICRC in Zuid-Afghanistan intensief contact met mijn Britse Deputy Com- vervult en hoe wij deze rol op de beste wijze mander Operations (een brigadegeneraal) en de zouden kunnen respecteren. Ten slotte is ook Canadese Chief of Staff (een kolonel). Tijdens kennis gemaakt met enkele ministers van de een aantal wederzijdse bezoeken is niet alleen Afghaanse regering, onder wie sleutelfunctio- kennis gemaakt, maar zijn ook gezamenlijk narissen zoals minister van Defensie Wardak gesprekken gevoerd met onder meer diverse en de toenmalige minister van Binnenlandse experts en de Commandant der Strijdkrachten, Zaken Atmar. Hoewel ik in volgende delen van generaal Van Uhm. In juni werd dit uitgebreid dit drieluik op het thema draagvlak terugkom, met een intensief contact met de Amerikaanse kan ik nu reeds stellen dat deze activiteiten Deputy Commander Stabilisation (ook een bri- hun vruchten hebben afgeworpen. Het investe- gadegeneraal) en enkele collega’s uit Australië. ren in persoonlijke contacten, de discussies Door deze contacten, het beleven van gezamen- die hierbij plaatsvonden en de openheid van lijke trainingsmomenten en natuurlijk het onze zijde over de operationele planning, beleven van de missie ontstond een hecht hebben geleid tot een situatie waarin ik mij team, dat tot op de dag van vandaag bestaat. altijd gesteund heb gevoeld door de landen Een belangrijke afspraak die we onderling van de coalitie, internationale organisaties hadden vastgelegd was dat er totale en onvoor- en de Afghanen. waardelijke openheid diende te zijn rond nationale posities en gevoeligheden. Hierdoor Vanaf oktober 2008 begonnen de eerste functio- konden deze vroegtijdig in de operationele narissen van onze rotatie aan de overname in planning worden meegenomen en daarmee Afghanistan. Hiermee kwam een einde aan een hanteerbaar worden gemaakt. Deze afspraak zeer intensieve voorbereidingsperiode, die kan is nooit geschonden. worden gekarakteriseerd als een ontdekkings- reis naar een tijd die zijn schaduw op ieder De tweede richting was extern en bedoeld voor moment van de dag vooruit werpt en waarvan het verkrijgen van draagvlak bij de belangrijk- ik wist dat daarbij het uiterste van mij en mijn ste internationale partners. Met hulp van de team gevergd zou worden. Dat besef leidde niet respectievelijke ambassades werden bezoeken alleen tot veel activiteiten, maar smeedde de afgelegd aan leidende elementen van de depar- staf ook tot een team dat veel vertrouwen in tementen van Defensie, Buitenlandse Zaken en elkaar had. In het volgende deel schets ik hoe Ontwikkelingssamenwerking van de VS, Groot- het ons vergaan is en wat dat heeft betekend Brittannië en Canada. Tevens is het Witte Huis voor ons allemaal. bezocht, waar een gesprek werd gevoerd met de toenmalige veiligheidsadviseur van president George W. Bush. Een belangrijk besluit dat bij- Deel 2: De missie droeg aan het draagvlak was de verlenging van de uitzendtermijn. Door de commandant van RC-S en de belangrijkste officieren van zijn staf In het tweede deel van dit drieluik staat de uit- een jaar naar Afghanistan uit te zenden was voering van de missie centraal. Tussen 1 novem- tegemoet gekomen aan een belangrijke zorg ber 2008 en 1 november 2009 heeft de situatie ten aanzien van de noodzaak voor continuïteit in Zuid-Afghanistan zich toegespitst op een in RC-S. Daarnaast zijn in Nederland bezoeken counterinsurgency-operatie die werd uitgevoerd afgelegd aan de ambassadeurs van Australië en in het zwaartepunt van ISAF en – na de instroom

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 11 DE KRUIF

van extra coalitiemiddelen – binnen enkele jaren zal moeten leiden tot het bereiken van het culminatiepunt. Hierbij is het militaire ver- mogen van de insurgents en de capaciteit dit

vermogen te projecteren op de bevolking struc- AUTEUR COLLECTIE FOTO tureel ontregeld. De veiligheid is voor een groot deel in handen van de Afghaanse overheid gelegd en er zijn voorwaarden geschapen voor goed bestuur en economische ontwikkeling. Wat dit betekende voor mijn staf en mij zet ik hieronder uiteen.

De situatie

Na een kort bezoek aan Afghaanse autoriteiten Het leiderschap in RC-S in de startsituatie. V.l.n.r. Commandant 3-8 U.S en het hoofdkwartier van ISAF in Kabul land- Marines, Commandant TFU, Commandant TFH, DCOM Stabilisation, den we eind oktober op Kandahar Air Field. Om COM RCS, DCOM Operations, Commandant TFK en Commandant TFZ te zorgen voor een naadloze overdracht hadden enkele functionarissen van ‘mijn’ rotatie de door Roemenië en gesteund door een Ameri- functie reeds overgenomen van hun voor- kaanse eenheid van compagniesgrootte, in gangers. Mijzelf restten nog enige dagen om totaal ruim 1000 militairen. Hier opereerde de laatste stand van zaken en noodzakelijke ook een Amerikaans militair geleid PRT; details door te nemen met mijn voorganger, • de Task Force Uruzgan (TFU); de Canadese generaal-majoor Marc Lessard. • 3-8 U.S. Marines Expeditionary Brigade (MEB), De ontvangst was hartelijk en in lijn met de die optrad in delen van de provincie Helmand, steun die we gedurende de hele voorbereiding delen van de provincie Nimruz en tevens hadden genoten. Daarbij was het natuurlijk verantwoordelijk was voor onder meer de van belang dat generaal-majoor Harm de Jonge urgente medische evacuatie (medevac) van de plaatsvervangend Commandant RC-S was, gewonden uit een deel van ISAF Regional wat de communicatie nog vereenvoudigde. Command West (RC-W), zie voor medevac ook figuur 3. De eenheid bestond uit circa 2000 Welke situatie troffen wij aan? RC-S bestond militairen, waaronder een licht infanterie- op dat moment uit bijna 20.000 militairen en bataljon en een Aviation-eenheid met burgers, verdeeld in een zestal Task Forces. transportvliegtuigen, transporthelikopters, Dat waren: gevechtsvliegtuigen en gevechtshelikopters; • een Brits licht infanteriebataljon, dat diende • de Britse Task Force Helmand (TFH), bestaande als de reserve-eenheid voor de Commandant uit ruim 9000 Britten, versterkt met contin- RC-S. Deze eenheid werd aangeduid als de genten uit onder meer Denemarken (500) Regional Battle Group South (RBGS); en Estland (250). Deze eenheid werkte samen • een beperkt contingent lichte en middel- met een civiel geleid Brits Provincial Recon- zware transporthelikopters uit onder meer struction Team en trad op in de provincie het Groot-Brittannië, Australië en Neder- Helmand; land. Op een doorsnee dag waren er door- • de Canadese Task Force Kandahar (TFK), met gaans vijf tot acht helikopters inzetbaar, circa 3000 Canadezen, waaronder een civiel variërend van Sea-King en Cougar tot Chinook. geleid PRT. Deze eenheid werd versterkt met Het is evident dat deze capaciteit ons niet toe- een Amerikaans licht infanteriebataljon van stond grootschalige operaties door de lucht bijna 1000 mannen en vrouwen en opereerde uit te voeren, waardoor we ons militair ver- in de stad en provincie Kandahar; mogen alleen over de grond en niet verrassend •de Task Force Zabul (TFZ), die geleid werd konden inzetten.

12 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

Daarnaast opereerden in het gebied overige gevallen in directe vuurgevechten met grote eenheden van ISAF (met name luchtstrijdkrach- aantallen strijders. Hoewel beangstigend, was ten en Special Forces) en eenheden die behoor- deze wijze van optreden niet succesvol. Vrijwel den tot Operation Enduring Freedom (OEF).8 iedere confrontatie werd in het voordeel van Ten slotte werd het gebied ook doorkruist door ISAF beslist. Vooral hierom besloten de insur- diverse nationale elementen (vooral logistiek), gents hun pijlen voortaan te richten op de civiele contractors9 met eigen beveiliging en bevolking, wat leidde tot een uiterst geweld- enkele overige, vaak nationaal aangestuurde, dadige campagne van onderdrukking en intimi- operationele eenheden van partners in de datie. Zonder enig besef van de fundamentele coalitie. mensenrechten en zonder enig ontzag voor leven werden Afghanen bedreigd, vermoord, De Afghaanse bijdrage aan veiligheid bestond verminkt of verwond. Het doel was hiermee uit drie elementen. Het Afghan National Army de legitimiteit en het draagvlak onder de (ANA) had 205 Corps ontplooid in het zuiden. Het hoofdkwartier lag naast KAF, de brigades waren ontplooid in de provincies Helmand, Kandahar, Zabul en Uruzgan. In totaal ging het om ongeveer 10.000 militairen, van wie door- gaans 60 procent inzetbaar. De rest was in opleiding, met verlof of onvindbaar. De Afghan National Police (ANP) telde ongeveer 5000 agenten in het gebied, de meesten actief in en rondom de stad Kandahar. Ten slotte was er ook de Afghan Border Police (ABP) die met onge- veer 3000 agenten in een tiental bataljons ont- plooid was langs de grens met Pakistan en Iran, een strook met in totaal bijna 1500 kilometer lengte. Figuur 3 Overzicht van het aantal Medical Evacuation (medevac) missies in de eerste negen Andere belangrijke spelers in het gebied waren maanden van 2009. Medevac-missies zijn missies waarbij ISAF-militairen of Afghanen enkele grote internationale organisaties. De zodanige verwondingen hebben opgelopen dat binnen een uur intensieve operatieve United Nations Assistance Mission in Afghanistan medische zorg nodig is (UNAMA) was verantwoordelijk voor de afstem- ming van de wederopbouw van bestuur en Afghaanse bevolking voor de Afghaanse over- economie met de Afghaanse overheid. Het Rode heid en de coalitie te verzwakken. Wat valt er Kruis was vertegenwoordigd en had onder immers te verwachten van een regering die meer een hospitaal in Kandahar-stad. De World haar mensen niet kan beveiligen? In combinatie Health Organisation (WHO) was actief met het met het feit dat veel van de insurgents behoren vaccineren tegen polio. Daarnaast trad er een tot de overkoepelende stam van de Pashtun veelheid aan Non-Governmental Organisations die vooral in het zuiden wonen, leidde dit tot (NGO’s) op, vooral in gebieden waar het relatief een significante toename van het geweld, met veilig was.

8 De door Amerikanen geleide operatie OEF bestaat niet uitsluitend uit gevechtseenheden Het operatiegebied kenmerkte zich door een (zoals Special Forces), maar ook overige (nationale) middelen voor gevechtststeun en toename aan geweldsacties van de insurgents, gevechtsverzorgingssteun vallen onder deze noemer. Zo zijn de Amerikaanse Route vooral jegens de Afghaanse bevolking. De ver- Clearing Packages van de genie ook OEF-middelen. klaring hiervoor lag voor een deel in het verle- 9 Een contractor is een civiele partij die door een overheid is ingehuurd om een militaire operatie te ondersteunen. De activiteiten zijn aanvullend op de militaire capaciteiten of den. Toen ISAF in 2006 de operaties in het zui- maken militaire capaciteiten vrij voor inzet en richten zich vooral op logistiek, beveiliging den begon, traden de insurgents hier op een en specialistische ondersteuning (zoals de uitvoering van de luchtverkeersleiding op conventionele wijze tegen op. ISAF werd aan- KAF).

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 13 DE KRUIF

name in het gebied van RC-S. Het zwaartepunt Afghanen dat ook doen. Daarnaast is er een van de activiteiten lag hierbij in Helmand en aantal operatielijnen geformuleerd, die moeten rond Kandahar-stad. leiden tot het oogmerk de steun van de Voor ISAF en de Afghaanse overheid leidde deze Afghaanse bevolking voor haar eigen bestuur meedogenloze wijze van optreden tot een gron- te garanderen. Veiligheid is hiertoe echter een dige herijking van het eigen optreden. Van ondersteunende operatielijn, waarbij de wijze incidentele aanwezigheid en bestrijding van waarop ISAF zich jegens de bevolking presen- de Taliban op conventionele wijze moest nu teert belangrijk is voor succes. Maar de beslis- het accent worden gelegd op een effectieve en sende operatielijnen zijn wederopbouw en voortdurende bescherming van de bevolking. bestuur. Het is evident dat dit veel meer troepen vergt en een voortdurende aanwezigheid van deze De vertaling van dit Campaign Plan naar de troepen ‘buiten de poort’. Het betekende ook harde realiteit vond op een aantal manieren dat het initiatief op tactisch niveau vaak in de plaats. In de eerste plaats werd het Operational handen van de insurgents lag. Zij traden op en Design opnieuw geformuleerd. Hierin staat in ISAF reageerde hierop. Naast meer ‘naar buiten’ grote lijnen hoe in conceptuele zin invulling wordt gegeven aan de Operatielijn Veiligheid. Hiermee vormt het Operational Design het ‘scharnier’ tussen het Campaign Plan en de operatieplannen. In het hernieuwde document bleef het principe van shape, clear, hold and build van kracht. Dit concept geeft aan in welke fases een COIN-operatie wordt toegepast.

• In de shape fase wordt een te stabiliseren gebied uitgebreid in kaart gebracht. Hierbij staan civiele effecten voorop, wat leidt tot vragen rond de bestaande leiderschapsstruc- tuur, de tribale verhoudingen, de economi- sche situatie en de aanwezige infrastructuur. Militaire vragen richten zich op de aanwezig- heid van insurgents, de integratie met de Afghaanse collega’s en de benodigde voor- Figuur 4 bereidingstijd voor de ontplooiing van de benodigde troepen; moesten we ook wegen gaan vinden om het • In de clear fase worden de insurgents ontdaan initiatief te hernemen. Ten slotte groeide het van hun militaire vermogen en de wil tot besef dat de ISAF-operatie in Afghanistan een vechten. Het gebied wordt veiliggesteld van operatie is waarbij militaire effecten goed de directe invloed van Insurgents. In deze bestuur en economische ontwikkeling mogelijk fase voert militair vermogen de boventoon; moeten maken. Anders gezegd: veiligheid is • In de hold fase wordt het gebied beveiligd en een randvoorwaarde, maar niet beslissend voor start de wederopbouw. De transitie van mili- succes. Dit alles leidde tot een grondige her- taire veiligheid naar wederopbouw is kritiek overweging van de eigen wijze van optreden. en dient zo snel mogelijk plaats te vinden, In de eerste plaats kreeg dit gestalte in de for- te beginnen met de installatie van bestuur en mulering van een hernieuwd Campaign Plan de uitvoering van kleine projecten. Veiligheid van RC-S, weergegeven in figuur 4. moet meer en meer in handen komen van ANA en ANP, gesteund door de coalitie; Wat als eerste opvalt is dat het plan van rechts • In de build fase is een ferm fundament naar links moet worden gelezen, zoals de geschapen voor verdere ontwikkeling en

14 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

wordt de verantwoordelijkheid voor veilig- van de staf. In eerste instantie was vanuit de heid overgedragen aan de Afghaanse autori- Verenigde Staten het plan gekomen de (over- teiten, die op termijn in staat dienen te zijn wegend) militaire staf van RC-S te versterken deze zelfstandig te handhaven. Civiele mid- met een ‘civiel-militaire’ cel. Deze entiteit dellange- en langetermijnprojecten zijn diende de activiteiten van de diverse PRT’s gepland en deels gestart. beter op elkaar af te stemmen. Hoewel deze wens gedurende de gehele periode is blijven bestaan, kwa- men wij er al snel achter dat een Shape betere afstemming tussen PRT’s niet het belangrijkste thema was. Een PRT richt zich immers op Secure provinciale civiele effecten. En omdat de situatie in de diverse provincies soms sterk verschilt, Hold moeten PRT’s ook de flexibiliteit hebben om zich te kunnen aan-

Emphasis of Activity passen aan de lokale omstandig- Develop heden. Veel belangrijker in onze ogen was het gemis aan ontwik- kelingsprojecten voor middel- Security en lange termijn op regionaal Figuur 5 niveau. Een PRT bouwt immers bronnen, scholen en wegen, De fases zijn conceptueel verschillend, maar maar wie bouwt de hoofdwegen, de stuwdam- zullen in tijd gezien in elkaar overlopen (zie men, de energiecentrales en het distributie- figuur 5). Daarbij moet worden aangetekend netwerk? Deze activiteiten gaan het vermogen dat de eerste twee fases voor een belangrijk van een PRT te boven en werden ook niet deel dienen te zijn geïmplementeerd voordat gepland op landelijk niveau. De regering van de uitvoering van hold en build (develop) kan Afghanistan was immers nog aan het begin beginnen. Hoewel het concept shape, clear van haar werkzaamheden, UNAMA nog niet (secure), hold and build onverkort werd toe- voldoende bemand en het hoofdkwartier van gepast, werd de interne rolverdeling belangrijk ISAF vooral georiënteerd op veiligheid. Vooral aangepast op grond van het Campaign Plan. hierom besloten we de geplande civ-mil cell om De uitvoering van het concept werd, in opdracht te bouwen tot een Government & Development van en na planning door RC-S, een exclusieve Branch, die, onder leiding van een Amerikaanse verantwoordelijkheid van de Task Forces, brigadegeneraal, in nauwe samenwerking met in nauwe samenwerking met de PRT’s. RC-S de Operations Branch (onder leiding van een gebruikte zijn eigen middelen (RBGS, SF) vooral Britse brigadegeneraal), moest zorgen voor een voor het scheppen van de noodzakelijke rand- integrale Comprehensive Approach op regionaal voorwaarden door het zekerstellen van de niveau. Alle landen stemden hiermee in. Hierbij logistiek, de uitvoering van strategic communi- 10 cation en het in de diepte bestrijden van de 10 Strategic Communication (Stratcom): ‘The orchestration of actions, words and images to insurgents door het aangrijpen van hun C2, achieve congnitive effects in support of policy and military objectives’. De NLD doctrine logistieke aanvoerlijnen en safe havens.11 Doel- heeft het begrip Strategic Communication nog niet gedefinieerd. Tussen de VS en de stelling hierbij was het initiatief te hernemen, NAVO bestaan belangrijke interpretatieverschillen. Bovenstaande definitie vloeit voort zeker te stellen en uit te bouwen (zie ook de uit een herleiding van de bekende definities door kolonel C. Matthijssen, een definitie die ik volledig onderschrijf. onderste balk in het Campaign Plan). 11 Een safe haven is een gebied waarin de insurgents een grote vrijheid van handelen In de tweede plaats had het vernieuwde Cam- hebben en waarin overheidsinstanties of eenheden van de coalitie zonder uitgebreide paign Plan consequenties voor de organisatie voorbereiding niet of nauwelijks langdurig kunnen opereren.

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 15 DE KRUIF

werd de start vergemakkelijkt doordat onze Vaste onderwerpen waren onder meer: voorgangers al waren begonnen na te denken op welke wijze civiele effecten konden worden • een terugkoppeling door de political advisor;12 verankerd in een militaire operatie. • een overzicht van de belangrijkste incidenten in Afghanistan en RC-S; Met deze conceptuele benadering namen we • een overzicht van de berichtgeving omtrent op 1 november 2008 met een korte ceremonie ISAF en RC-S in de Afghaanse en internatio- het commando over. Alvorens in grote lijnen nale media; te beschrijven wat in dat jaar gebeurd is, zal ik • een briefing van de CJ 2 waarin informatie aan de hand van een aantal thema’s eerst wat werd verspreid over mogelijke trends in het meer ‘beeld en geluid’ trachten te geven van optreden van de insurgents en verwachtingen het leven en werken in RC-S. In doe dat door werden uitgesproken over verwacht toekom- een beschrijving van de dagindeling, onze stig optreden; samenwerking met de Afghanen, de planning • een briefing van de CJ 3 omtrent huidige en uitvoering van operaties, de rol van de operaties; Command Sergeant Major en het omgaan met • een briefing van de CJ 5 over toekomstige verliezen. operaties; • een overzicht van besprekingen en bezoekers Thema’s van belang door de Chief of Staff.

De dagindeling Deze onderwerpen werden aangevuld met Hoewel geen etmaal hetzelfde was, kan ik ruw- andere noodzakelijke informatie, maar altijd weg wel aangeven welke activiteiten mij en zo dat de briefing niet langer dan een half uur mijn staf iedere dag bezighielden. Om 06.30 duurde. Om 08.00 uur volgde dan meestal een uur ging de wekker en werd ontbeten, om videoteleconferentie (VTC) met COMISAF en de 07.15 uur gevolgd door twee korte briefings. overige Regionale Commandanten. De eerste briefing bestond uit een terugkoppe- De rest van de dag besteedde ik doorgaans aan ling door het hoofd van het Joint Operations drie belangrijke zaken, die per dag in omvang Center (JOC) van de gebeurtenissen van de afge- en intensiteit verschilden. De eerste bezigheid lopen 24 uur, waarbij ernstige incidenten mij was het afleggen van bezoeken. Ten minste vier uiteraard reeds waren gemeld. ‘Ernstig’ betekent dagen per week was ik op bezoek bij subeen- in dit geval incidenten waarbij doden of zwaar heden, PRT’s, Afghaanse overheden, neven- gewonden waren gevallen. Dat konden ISAF- eenheden, UNAMA en Rode Kruis. Ook ging troepen zijn, maar ook Afghaanse collega’s, ik regelmatig naar Kabul voor bezoeken aan burgers of insurgents (er is overigens maar het HQ ISAF, leden van de Afghaanse regering één dag geweest in het hele jaar dat we geen en ambassadeurs van de belangrijkste landen dergelijk incident hadden). De tweede briefing in RC-S. Ongeveer één keer per maand deed ik bestond uit een terugkoppeling van de diverse zo’n ‘rondje Kabul’, meestal gekoppeld aan een speciale operaties die de afgelopen 24 uur vergadering van COMISAF. Daarnaast heb ik waren uitgevoerd. Om 07.30 uur begon het bezoeken afgelegd aan onder meer Pakistan, morning prayer, waarbij de staf in vogelvlucht maar de meeste tijd ging op aan het bezoeken alle relevante aspecten van de operatie de van subeenheden. Eén van de principes van revue liet passeren. Opdrachtgerichte Commandovoering is immers dat een commandant inzicht heeft in de twee bovenliggende niveaus en kennis over, erva- ring met en inzicht in de twee onderliggende 12 In RC-S had ik de beschikking over een drietal Political Advisors (POLAD’s), afkomstig niveaus. Met (aanvankelijk) zes ondercomman- uit Nederland, Groot-Brittannië en Canada. Deze geschoolde diplomaten brachten de politieke strategische en operationele omgeving in kaart, vormden de verbinding met danten en (uiteindelijk) 54 bataljonscomman- de betrokken civiele departementen in de respectievelijke hoofdsteden en adviseerden danten (met een gemiddelde uitzendduur van gevraagd en ongevraagd de Commandant omtrent hun vakgebied. zes maanden) is dat een aardige uitdaging.

16 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

Directe ondercommandanten zag ik ongeveer één maal per veertien dagen, bataljonscomman- danten trachtte ik ten minste tweemaal te be- zoeken tijdens hun uitzending. Dit was alleen

mogelijk door een onbegrensd vertrouwen in AUTEUR COLLECTIE FOTO mijn staf, die immers dagelijks de operaties moest leiden. Dat vertrouwen is nimmer beschaamd. Daarnaast heb ik (waarschijnlijk veelvuldig) mijn persoonlijke staf en beveiligers tot lichte wanhoop gedreven met alle bezoeken. Maar het belangrijkste was dat ik mijn ondercomman- danten recht in de ogen kon kijken, de intentie van de commandant volstrekt duidelijk was en er – indien noodzakelijk – medeleven getoond kon worden. Tevens kende ik na enkele maan- den het hele gebied op mijn duimpje, wat naar- mate de tijd vorderde van groot belang bleek.

De tweede belangrijke bezigheid was het ont- Op bezoek bij de Task Forces vangen van bezoekers. Als er één facet is dat ik heb onderschat dan was dat het aantal en De derde dagelijkse bezigheid was het stafwerk. het niveau van de bezoekers en de tijd die dat Naast de bovengenoemde onderwerpen was kostte. Bijna iedere dag waren er bezoekers, het uiteraard nodig tijd te besteden aan de staf. met per week ten minste een aantal ministers, De Commandant dient immers besluiten te hoogwaardige militaire autoriteiten (NAVO- nemen. Maar hij moet ook de planning voor- functionarissen, commandanten van strijd- zien van doelstellingen, richtlijnen, uitgangs- krachten en deelstrijdkrachten), politici, zoge- punten en beperkingen. Synchronisatie binnen heten opinion leaders en overige gasten. Vanuit het leiderschapsteam was essentieel. Daarnaast Nederland zijn wij bezocht door onder meer had de staf recht op persoonlijke aandacht van de Prins van Oranje, de Minister-President, de de Commandant. Tevens was er de dagelijkse ministers van Defensie (verschillende keren), frictie die gekoppeld is aan operaties. Een Justitie, Buitenlandse Zaken, Ontwikkelings- belangrijke factor hierin was het toezicht op samenwerking en Binnenlandse Zaken. Ook de de uitvoering van COMISAF’s Tactical Directive. Vaste Kamercommissie voor Defensie is meer- Ieder slachtoffer was er immers één te veel, of malen langs geweest. Daarnaast hadden wij het nu een ISAF-militair, Afghaan of insurgent natuurlijk veelvuldig bezoek van de militaire is. De Commandant speelt een essentiële rol leiding, iets wat altijd als onvoorwaardelijke in dit proces, bijgestaan door ten minste één steun is gevoeld (los van het feit dat deze bezoe- operationele functionaris, een inlichtingen- ken altijd zeer prettig waren). Hoewel deze functionaris en een Legal Advisor (LEGAD). bezoeken veel van de staf vergden, zijn ze nooit Dit proces ging dag en nacht door. À propos: als last beschouwd. Het beeld van Afghanistan persoonlijke aandacht? Het was opvallend en is diffuus en ieder bezoek gaf ons een unieke vaak amusant te constateren dat met name mogelijkheid dit beeld te verduidelijken, zeker Amerikaanse en Britse collega’s enigszins ont- als we de tijd hadden om met de gasten ‘te daan reageerden als de Commandant hun werk- velde’ te gaan. Daarnaast waren deze bezoeken plek binnenstapte. Het maken van een ‘rondje een belangrijke investering in het wederzijdse door de staf’ was voor de meesten een onbe- vertrouwen, wat een voorwaarde is voor de kend fenomeen, evenals de wekelijkse sessies vrijheid van handelen die een commandant die ik met een stafafdeling had en waarin alle nodig heeft. En ten slotte waren het soms ook thema’s bespreekbaar waren. Voor mij was inspirerende bezoeken. deze wijze van communicatie echter essentieel

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 17 DE KRUIF

Hoe is dit vol te houden? Ten eerste natuurlijk door de betrokkenheid bij de missie en de steun van je staf, commandant en ondercom- mandanten. Ten tweede werd er per week wel

FOTO COLLECTIE AUTEUR COLLECTIE FOTO een rustmoment ingebouwd. Zo waren er vrij- dag en zondag geen morning prayers, zodat we soms iets langer konden slapen. Daarnaast werd de zaterdagavond vrijgehouden van brie- fings en werd, indien de situatie dat toeliet, met de persoonlijke staf een film gekeken. Ook plande mijn persoonlijke staf ten minste twee maal per week anderhalf uur sport in de ‘gym’, iets wat ze meedogenloos bewaakten. Ten slotte speelt de steun van het thuisfront hier een cruciale rol. Gedurende het jaar heeft mijn familie eigenlijk alle kleine en grote Dagelijks overleg in de staf problemen zelf opgelost en mij daar niet mee ‘lastig gevallen’. Dat was een onmisbare voor het inzicht in de ‘mores’ en sfeer in een steun. staf en deze acties droegen daartoe bij. Samenwerking met Afghanen Een specifiek aspect van het stafwerk was de Afghanen zijn prachtige mensen. Gedurende de geneeskundige afvoer en verzorging. De hele afgelopen dertig jaar zijn zij blootgesteld aan medische keten, van medevac-missie tot op- omstandigheden die wij ons niet eens bij bena- name in een medische installatie, werd voor de dering kunnen voorstellen. Hoewel deze om- hele regio uitgevoerd onder directe leiding van standigheden de achtergrond vormen van hun RC-S door het JOC. Dit was nodig om een opti- immense drang naar rust en veiligheid, heeft maal gebruik te kunnen maken van de schaarse al het leed niet geleid tot verbitterde mensen. capaciteiten, de coördinatie op de grond en in Afghanen zijn zeer loyaal en trouw. Als hun de lucht zeker te stellen en een onafgebroken vertrouwen is gewonnen of wanneer zij iemand dekking te kunnen garanderen. Het is gedu- als gast ontvangen zullen zij alles doen om het rende het jaar twee maal voorgekomen dat we vertrouwen niet te beschamen en veiligheid militaire operaties moesten beperken of zelfs te garanderen. Dit is geen sprookje. stopzetten omdat we de grenzen van de capaci- Tientallen keren ben ik met het Afghaanse teit van ons medisch systeem hadden bereikt. leger of de Afghaanse politie op stap geweest Het is duidelijk dat een dergelijk schema uit- en geen moment heb ik mij onveilig gevoeld. dagend is. Daar komt bij dat ik ’s nachts vaak Dat vooraf. nog aan het werk was, hetzij voor besluiten over wapeninzet, informatie rond incidenten of Meer concreet richtten mijn contacten met de het afscheid nemen van gesneuvelde collega’s Afghanen zich vooral op het verkrijgen en ver- tijdens een zogeheten ramp ceremony.13 En sterken van een vertrouwensrelatie met de tot slot werd KAF af en toe nog beschoten met betrokken Afghaanse commandanten. Brigade- ongeleide projectielen. Deze waren zelden generaal Zazai was de commandant van 205 effectief, maar het betekende wel weer een half ANA Corps, dat met vier brigades was ontplooid uurtje in de bunker zitten. in de vier belangrijkste provincies in het zui- den. Generaal-majoor Wahdat was de regionale commandant van de ANP en brigadegeneraal

13 Bij een ramp ceremony wordt op een vliegveld collectief en met militair ceremonieel Hakim was de commandant van alle eenheden afscheid genomen van gesneuvelde collega’s. Hoewel de aanwezigheid voor de meesten van de ABP die in het zuiden van Afghanistan facultatief is, waren er op KAF meestal duizenden collega’s present. opereerden.

18 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

Direct na aankomst maakte ik kennis met hen, een relatie die in de loop van het jaar leidde tot een wekelijkse samenkomst (iedere zaterdag), aangevuld met een groot aantal ad-hoc bijeen-

komsten en bezoeken. Doel van deze bijeen- AUTEUR COLLECTIE FOTO komsten was niet alleen het investeren in wederzijds vertrouwen, maar ook het delen van inlichtingen en het plannen en uitvoeren van gezamenlijke operaties. Het oogmerk hier- bij was de Afghanen steeds meer de leidende rol te geven. Dat zij dit aankunnen is bewezen tijdens de verkiezingen van augustus 2009, waarbij de verantwoordelijkheid voor de veilig- heid volledig in Afghaanse handen was.

Ten slotte nog een algemeen afsluitend woord over de Afghanen. Ik wijs erop dat de Afghanen momenteel worden geconfronteerd met een onbeschrijfelijk brutale en omvangrijke intimi- V.l.n.r. Brigadegeneraal Zazai, generaal-majoor Wahdat en brigadegeneraal Hakim datiecampagne door de insurgents, waarbij Afghaanse burgers, inclusief vrouwen en kinde- en konden worden gekenschetst als CIMIC- ren, zonder enige terughoudendheid doelwit activiteiten. De werkelijkheid was echter anders. zijn. Dat maakt Afghanen zeer terughoudend in In een COIN-operatie zijn niet de militaire de contacten met ISAF, vooral indien niet zeker effecten beslissend, maar de civiele effecten is of ISAF de middelen en intentie heeft om het die moeten leiden tot wederopbouw en goed gebied langdurig en doeltreffend te beveiligen bestuur. Deze constatering leidde niet alleen en de bevolking te beschermen. Zolang dat niet tot een drastisch omgekeerd planningsproces overal het geval is, zal de bevolking ISAF niet waarbij de stabilisation branch leidend was, openlijk omarmen. Deze houding moet echter ook onze tijdshorizon veranderde compleet. niet verkeerd begrepen worden: het is geen Van een week werd deze verruimd naar drie afkeer, maar banale angst die haar voedt. maanden. Zo lang duurt het immers om de gewenste civiele effecten te definiëren en Planning en uitvoering van operaties gereed te maken voor uitvoering. De planning Bij de planning en uitvoering van operaties was in de commandantenlijn naar beneden werd COMISAF uiteraard de drijvende kracht. Met uiteraard gegenereerd door RC-S, maar daarbij name zodra nieuwe operatieplannen of overige moest dan weer rekening worden gehouden opdrachten werden verstrekt was er voor ons met de diverse nationale plannen. Het kostte werk aan de winkel. Daarnaast hadden we veel communicatie en coördinatie om deze echter ook een ‘eigen cyclus’, waarin de op- geplande operaties zodanig in lijn te krijgen dat drachten van COMISAF werden vertaald naar er eenheid van inspanning (unity of effort) was. in tijd en ruimte begrensde operaties, zoals de operaties in Centraal-Helmand gedurende de Een laatste factor die ik behandel is de diversi- zomer van 2009. In de loop der tijd kwamen teit in bevelsrelaties. Binnen de NAVO zijn er al wij er achter dat we onze planningssystematiek verschillende interpretaties van bijvoorbeeld fundamenteel dienden aan te passen. In eerste Operational Command en Operational Control, instantie was onze planningshorizon in tijd laat staan dat wij zeggenschap hadden over ongeveer zeven dagen. Binnen die tijd konden civiel geleide PRT’s en internationale organisa- we vrijwel overal in Zuid-Afghanistan de ties. Deze constatering heeft vaak tot onrust gewenste militaire effecten genereren. Civiele geleid en vooral bij bezoekers werd de zorg om- effecten ondersteunden deze militaire operatie trent eenheid van commandovoering (unity of

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 19 DE KRUIF

command) vaak gevoeld. Ik erken deze proble- dineren. Dat maakte vooral de afstemming met matiek, maar merkte al snel dat alle energie eenheden behorende tot OEF veel eenvoudiger die ik in een stroomlijning van de bevelsverhou- en effectiever. dingen stopte niet erg doeltreffend was. Daarom richtten we ons vooral op het verkrij- De Command Sergeant Major gen van eenheid van inspanning, waarbij per- Sinds de overgang naar een beroepskrijgsmacht soonlijke contacten en betrokkenheid een kennen de strijdkrachten de stafadjudant. In in- onmiskenbare rol speelden. ternationaal verband is dit ongeveer te vertalen als de Command Sergeant Major. Dit is de man of vrouw die, namens de commandant, de ogen en oren is bij de staf en de onder bevel gestelde eenheden, speciale aandacht heeft voor de handhaving van de discipline, tucht en orde in

FOTO COLLECTIE AUTEUR COLLECTIE FOTO het hoofdkwartier en de commandanten over al deze aspecten gevraagd en ongevraagd van advies dient. In mijn geval werd deze functie ingevuld door de Nederlandse stafadjudant Ed Brust. De meeste dagen van de week was adju- dant Brust dan ook onderweg. Op patrouille met een peloton, praten met de onderofficie- ren, gewonden bezoeken in de veldhospitalen en het – met een vriendelijk woord – corrigeren van leden van de staf: hij deed het allemaal. Door deze voortdurende scan ‘in de modder’ genereerde de adjudant een informatiestroom van onschatbare waarde. Hij ontdekte bijvoor- beeld dat munitie van het Britse geweer (kali- ber NATO 5.56) weliswaar in een Nederlandse DIEMACO (kaliber NATO 5.56) past, maar dat duurt slechts veertig schoten. Daarna weigert ons geweer. De oorzaak: de munitie is niet onderling uitwisselbaar door een andere kruit- samenstelling. Ik memoreer dat hier omdat de Nederlandse periode als lead nation in RC-S niet los kan worden gezien van de rol en inzet van adjudant Brust in zijn rol van Command Sergeant Major.

Het jaar in vogelvlucht

Als ‘Command Sergeant Major’ genereerde de stafadjudant Brust (links) een informatie- De start stroom van onschatbare waarde Na overname van het commando werden we direct geconfronteerd met de intensiteit van de Ten slotte moet hier ook worden vermeld dat operaties in Zuid-Afghanistan. Meer dan 80 pro- er na het aantreden van generaal McChrystal cent van de incidenten vond hierbij plaats bij als COMISAF wel degelijk iets veranderde: hij de Britten in Helmand (Marjeh en Sangin) en de bepaalde dat de battle space owner (in dit geval Canadezen in Kandahar (vooral in de gebieden de Commandant RC-S) de zeggenschap moest Zhari en Panjway, ten westen van Kandahar-stad), hebben om de in zijn verantwoordelijkheids- zie figuur 6. ISAF-troepen beheersten belang- gebied gegenereerde militaire effecten te coör- rijke bevolkingscentra in Centraal-Helmand en

20 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

de omgeving van Kandahar, maar er waren ook Een regionale bestuurslaag ontbrak en president gebieden waar ISAF nauwelijks invloed had, Karzai stuurde de gouverneurs direct aan. zoals in delen van Kandahar-stad, het gebied Op het gebied van ontwikkeling en weder- tussen Kandahar-stad en Uruzgan en Zuid- opbouw constateerden we dat de PRT´s veel Helmand. ISAF had ook geen of weinig grip op deden en effectief waren, maar dat het gros van de logistieke aanvoerlijnen van de insurgents de projecten echter een relatief korte-termijn die voor een groot deel uit Pakistan kwamen. karakter had. Middellange- en lange-termijn Daarnaast was het moeilijk het militaire vermo- projecten werden niet of nauwelijks gepland, gen van ISAF snel en op de juiste plaats in te laat staan uitgevoerd. Mede hierdoor had een zetten. Vooral door het grote gebrek aan trans- groot deel van de bevolking geen of onvol- porthelikopters moest inzet vooral over de grond doende stroom, was water voor consumptie plaatsvinden. Hierdoor ging de verrassing vaak of landbouw schaars en de infrastructuur verloren en was de reikwijdte van operaties zodanig dat het transport van goederen naar beperkt. In twee provincies was ISAF volledig markten niet goed mogelijk was. De contacten afwezig: Day Kundi en Nimruz. Dit had primair met UNAMA waren minimaal. Hoewel UNAMA te maken met het beperkte aantal beschikbare een regionaal bureau in Kandahar had, ging troepen, versterkt door de moeilijke bereik- er weinig daadkracht uit van deze vertegen- baarheid. In het geval van Nimruz speelden ook woordiging. politieke overwegingen een rol, want Iran was Ook viel het op dat sommige elementen van de hier immers de buurman. commandovoering binnen ISAF haaks stonden op het militaire principe van Opdrachtgerichte ANA en ANP waren in opbouw en zeker nog Commandovoering. De belangrijkste exponent niet in staat om zelfstandig operaties uit te hiervan lag op het gebied van strategic commu- voeren. De ABP was verspreid over de grens en nication. Om te beginnen hadden we niet het was alleen in groter verband ontplooid langs idee dat op het niveau van ISAF en daarboven de hoofdweg naar Pakistan (aan de grens bij de een goed doorwrocht plan bestond voor strate- stad Spin Boldak) en in Zuid-Helmand. Sommige gic communication. Dat bleek bijvoorbeeld uit provincies hadden uitstekende Afghaanse de perceptie die veel bezoekers hadden en die gouverneurs, die in staat waren op bestuurlijk doorgaans niet in lijn was met de perceptie ‘op gebied vooruitgang te boeken en in nauwe de grond’. samenwerking met de PRT’s gericht opbouw- Maar we verloren ook veel draagvlak in de projecten te starten. Andere gouverneurs waren media door de neiging vrijwel alles te willen echter nauwelijks effectief. centraliseren. Was er bijvoorbeeld een incident met burgerslachtoffers, dan mochten wij pas naar buiten SANGIN komen met een persbericht nadat dit van boven tot onder via Kabul, Brunssum en Brussel was bekeken en gewogen. Dat ZHARI/PANJWAY heeft een zeer negatief effect. De insurgents hebben door- gaans slechts drie tot vier uur MARJEH nodig om te reageren. Als ISAF dan pas na 48 uur reageert, verliest zij ieder mediagevecht. Zo transfor- meerden burgerslachtoffers van aanslagen van de insurgents plotseling tot ‘slachtoffers van Figuur 6 NAVO-bombardementen’.

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 21 DE KRUIF

Ten slotte barstte het hoofdkwartier ook uit echter zou uithollen. Het toevoegen van mili- zijn voegen. De voortdurende groei van de staf tair vermogen zonder de aanvullende civiele was de bouw van infrastructuur ver vooruit. Dit capaciteiten is in een counterinsurgency echter zou nog erger worden door de komst van meer kansloos. Ook hier moest dus iets gebeuren. Amerikanen naar het hoofdkwartier. Grootste COMISAF was hier ook van doordrongen en was nadeel hierbij was de kwetsbaarheid: het hoofd- inmiddels via de NAVO en Washington hard kwartier bestond uit triplex gebouwen en was aan het werk om meer capaciteiten te krijgen, door een doorgaande weg verdeeld in twee met de prioriteit in het zuiden. De erkenning stukken. Niet alleen was het daarom gemakke- dat het zwaartepunt in het zuiden lag was een lijk over de grond te naderen, het was ook belangrijke mijlpaal, want tot die tijd werd kwetsbaar voor de frequente raketaanvallen. het gros van de middelen immers ingezet in Dit alles werd versterkt door de afwezigheid het oosten van Afghanistan ter ondersteuning van redundantie: er was slechts één JOC en bij van het door Amerika geleide ISAF Regional een treffer zouden we voor langere tijd grote Command East (RC-E). problemen hebben gehad met de commando- voering. De eerlijkheid gebiedt echter ook te Rond december werd duidelijk dat er verster- zeggen dat er een groot voordeel was aan de kingen zouden komen, waarvan het gros zou behuizing, want niemand kon zich de hele dag worden ontplooid naar Zuid-Afghanistan. Deze verstoppen achter zijn computer en je kwam eenheden dienden voor de verkiezingen van elkaar voortdurend tegen. Dit had een ongekend 20 augustus 2009 inzetbaar te zijn. Concreet positief effect op de interne communicatie. zou RC-S worden versterkt met de volgende capaciteiten: De maatregelen Na een analyse van de hierboven beschreven • een U.S. Marines Expeditionary Force, waar- situatie was het duidelijk dat er veel moest door het aantal mariniers van 3000 zou stij- gebeuren. Enkele oplossingsrichtingen waren gen naar 10.000. Naast grondtroepen bestond al in gang gezet door onze voorgangers, die een deze versterking ook uit transportvliegtuigen, identiek denkpatroon hadden. In grote lijnen gevechtsvliegtuigen, transporthelikopters en bleef de koers dan ook ongewijzigd, maar gevechtshelikopters; werd – waar noodzakelijk – verder ingevuld en • een U.S. Army Stryker Brigade van circa 5000 verfijnd. Zoals reeds aangegeven werden het militairen. Deze brigade was het speerpunt Campaign Plan en het hernieuwde Operation van de modernisatie van het Amerikaanse Design de grondslag voor operaties. Hiermee leger en zij was uitgerust met een achtwielig was de conceptuele component planmatig afge- pantserwielvoertuig, de Stryker. Ook beschikte dekt. De taakverdeling tussen de Task Forces en de brigade over de modernste C2-middelen, RC-S was duidelijk, waarbij de eigen middelen waaronder een beveiligd mobiel internet tot van RC-S zich richtten op het aangrijpen van de op groepsniveau; C2-structuur van de insurgents. Dit vertaalde • een U.S. Army Combat Aviation Brigade (CAB), zich vooral in een andere inzet van de RBGS en afkomstig van de 82nd Airborne Division. de Special Forces, hoewel we hierbij nog zwaar Deze eenheid bracht 124 helikopters mee, werden gehinderd door de beperkte beschik- waaronder Apache’s, UH-64 Blackhawks en baarheid aan helikopters, waardoor we de RBGS ruim veertig gloednieuwe CH-47F Chinook altijd in verschillende golven (waves) moesten transporthelikopters; ontplooien. • de benodigde gevechtssteun- en gevechtsver- zorgingsteunmiddelen, zoals een logistieke In fysiek opzicht was het al snel duidelijk dat er brigade, constructiegenie, genie die was gespe- meer capaciteit nodig was. Met de toenmalige cialiseerd in het vrijmaken en vrijhouden van middelen zou hoogstens een status quo kunnen routes (zogenoemde Route Clearing Packages), worden gehandhaafd, wat de geloofwaardig- additionele inlichtingenmiddelen en de beno- heid van ISAF onder de Afghanen op termijn digde aanvullende civiele capaciteit. Zo werd

22 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

RC-S onder meer versterkt met een Ameri- betrokken commandanten en eenheden de kaanse Civilian Representative (civrep), die de instroom en ontplooiing van eenheden gedu- zeggenschap kreeg over Amerikaanse civiele rende twee dagen in detail na. Mede op grond middelen in het gebied, aangevuld met de hiervan kwam er een trainingsplan, waarbij PRT’s. functionarissen uit RC-S en de Task Forces werden aangewezen om specifieke eenheden te Let wel: dit zijn dus niet de extra capaciteiten ondersteunen in hun nationale voorbereiding. die generaal McChrystal kreeg toegezegd in Ook werd een vooruitgeschoven nationaal U.S. juni 2009, maar capaciteiten waarvoor de toen- C2 element gestationeerd op KAF en gecolo- malige COMISAF, generaal McKiernan, zich keerd met het hoofdkwartier van RC-S. De lan- hard had gemaakt. dingsbaan op Camp Bastion werd versterkt en uitgebreid met parkeerplaatsen voor vijftig De eerste vraag was waar we de genoemde een- vliegtuigen en helikopters. De parkeerruimte heden gingen ontplooien. De besluitvorming voor vliegtuigen en helikopters op KAF werd hierover heeft geheel in RC-S plaatsgevonden uitgebreid van 150 naar 350 en de aanvoer van en kwam in volledige vrijheid tot stand. Na enkele dagen van hard werken was het voorstel de mariniers te ontplooien naar Centraal- Helmand, om daar de belangrijkste safe havens van de insurgents in handen te krijgen en ze af

te snijden van hun logistieke lijnen. De Stryker- AUTEUR COLLECTIE FOTO brigade zou worden ontplooid rond Kandahar- stad en in de provincies Kandahar en Zabul, waarbij de door Roemenië geleide Task Force Zabul volledig zou worden ondergebracht bij de Amerikanen. Hierdoor zouden meer mensen een veilig leven leiden, de hoofdwegen beter worden beheerst en meer invloed mogelijk zijn op de logistieke aanvoerlijnen van de insurgents. De 82 CAB zou worden ontplooid in Kandahar, Uruzgan (Tarin Kowt) en Zabul onder directe aansturing van RC-S. Hierdoor zou ons militaire vermogen in grote gebieden in het zuiden snel, flexibel en effectief inzetbaar zijn. Het gros De Stryker is een onder licentie verbeterde versie van de MOWAG Piranha III met kenmerken van de logistiek en gevechtssteun zou gaan als aanvullende bescherming, een onbemand en op afstand bedienbaar wapenstation opereren vanaf KAF en Camp Bastion, een van en een grote dichtheid aan command & control middelen. Sommige voertuigen waren oorsprong Brits kamp met een verharde vlieg- uitgerust met een 105 mm kanon en fungeerden als mobile gun system (MGS) strip in Centraal-Helmand. brandstof zeker gesteld door aanvullende rou- We hadden zes maanden de tijd om de aange- tes te openen via onder meer het grondgebied wezen eenheden te trainen, te verplaatsen, te van Rusland. Het gros van het materieel zou ontplooien en inzetbaar te krijgen. Een grote over zee worden getransporteerd naar de haven uitdaging, omdat naast al de zojuist genoemde van Karachi in Pakistan, daarna zouden civiele facetten ook de infrastructuur op tijd gereed contractors het verder transporteren naar het moest zijn. Na een initiële analyse werd een zuiden. Om dit alles mogelijk te maken land- zogeheten rock drill uitgevoerd, oftewel een mix den er per etmaal op KAF en Camp Bastion 35 tussen een uitgebreide repetitie en een com- C-17’s, acht C-5’s Galaxy en enkele tientallen mandantenterugkoppeling (CT). Hiertoe werd gehuurde overige transportvliegtuigen, veelal in een grote tent heel Zuid-Afghanistan op de van Russische makelij. KAF werd uitgebreid grond weergegeven en bootsten circa 200 direct tot een kamp waar 30.000 militairen konden

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 23 DE KRUIF

wonen en werken en Camp Bastion werd uit- deze organisatie in Kandahar, in eerste instan- gebreid met Camp Leatherneck, een basiskamp tie echter zonder tastbaar resultaat. En ten voor 5.000 Amerikaanse mariniers, zie figuur 7. slotte maakten we kennis met alle gouverneurs van de zes provincies, zonder echter in de ver- De magnitude van deze operatie is moeilijk in antwoordelijkheid te treden van de diverse woorden weer te geven, maar uiteindelijk was Task Forces en PRT´s. Aanvankelijk waren we het resultaat bevredigend. Eind juli waren alle niet succesvol in het leggen van contacten met eenheden ontplooid, was de logistiek in staat te de gouverneurs van Day Kundi en Nimruz, ondersteunen en waren de eenheden inzetbaar. later lukte dat wel. Vanaf dat moment bestond RC-S uit 45.000 mili- We investeerden veel in de relatie met het hoofdkwartier in Kabul en ik heb altijd het gevoel gehad het vertrouwen te hebben van COMISAF. Toch was de relatie niet altijd pro- bleemloos. Veel irritatie ontstond door het op- treden van enige Amerikaanse functionarissen in Kabul, die frequent buiten de commandan- tenlijn om de staf van RC-S trachtten te voor- zien van opdrachten. Dit werd echter altijd gecorrigeerd in de commandantenlijn of subtiel opgelost door de Angelsaksische elementen in mijn staf. Belangrijk daarbij was een frequent en intensief contact met COMISAF, die ik soms dagelijks aan de lijn had.

Wat betreft wederopbouw en bestuur besloten we naast het bevorderen van de informatie- uitwisseling tussen de diverse PRT´s het vizier Figuur 7 vooral te richten op het onderkennen en imple- menteren van middellange- en lange-termijn- tairen, een verdubbeling van de sterkte. projecten. Op grond van studies naar de econo- Ten aanzien van de Afghanen borduurden we mische structuur, de landbouw en energie voort op de lijn van de voorgangers, waarbij definieerden we een twaalftal projecten die op de opleidingsmachine voor ANA en ANP op termijn een belangrijke bijdrage zouden kun- volle toeren liep. Een ander belangrijk element nen leveren aan een structurele ontwikkeling was de oprichting van Operational Coordina- van Zuid-Afghanistan. Deze projecten werden tion Centers (OCC) op district-, regionaal- en gedeeld met UNAMA en aangeboden aan de provinciaal niveau. In deze OCC’s werden alle zes gouverneurs en de betrokken minister uit activiteiten van ISAF, ANA en ANP gecoördi- Kabul, zodat Afghaans draagvlak en ownership neerd en zo ontstond een soort gezamenlijke gegarandeerd waren. Het financiële volume van meldkamer. Deze OCC-structuur vormde de deze projecten bedroeg ruim 750 miljoen dol- basis voor de veiligheid tijdens de Afghaanse lar, overwegend betaald door de Verenigde verkiezingen. Daarnaast werd geïnvesteerd in Staten. Een ander belangrijk besluit was om de de relatie met de Afghanen door wekelijks bij- extra civiele capaciteit, die samen met de mili- een te komen met het leiderschap, de Afghanen taire middelen zou worden ontplooid, groten- mee te nemen op bezoeken, officieren uit te deels op te nemen in de bestaande PRT-struc- wisselen tussen de respectievelijke staven en tuur. Hierdoor werd het Britse PRT in Helmand het aantal mentoren sterk uit te breiden. De een Brits-Amerikaans PRT en het Canadese PRT banden met UNAMA werden zo veel mogelijk in Kandahar een Canadees-Amerikaans PRT. aangehaald door bezoeken aan de vestiging van Hierdoor kon worden voortgebouwd op de

24 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

ankeren. Daarnaast kwam er uitbreiding van de staf met een plaatsvervangend commandant en zou de functie van Chief of

FOTO COLLECTIE AUTEUR COLLECTIE FOTO Staff zich meer richten op de in- terne afstemming en veranderen in een Director of Staff. De infrastructuur zou eveneens ingrijpend op de schop gaan met de samenvoeging van de twee compounds tot één, het vergroten van de beschikbare kantoorruimte en de bouw van een nieuwe Operations Room, Het OCC-R (Regionale OCC in Kandahar) in actie tijdens de verkiezingen waarbij de oude faciliteit zou gaan dienen als back-up. reeds aanwezige kennis en contacten en waren civiele effecten goed te integreren in militaire De ontwikkeling van de situatie operaties waarbij verschillende landen betrok- ken waren. Wat betekenden nu uiteindelijk al de hierboven genoemde maatregelen voor de ontwikkeling Om de externe communicatie te stroomlijnen van de situatie in het zuiden van Afghanistan? en te verbeteren werd een systeem voor Key Ik beschrijf dat hieronder in grote lijnen, waar- Leader Engagement (KLE) ingevoerd. KLE is het bij ik sommige maatregelen nog meer in een systematisch benaderen van geselecteerde doel- perspectief van tijd plaats en het geheel ver- groepen met gerichte boodschappen door hier- deel in een drietal periodes. De eerste periode toe aangewezen elementen en functionarissen beslaat de start van de missie tot het begin van de staf, met als doel de buitenwereld een van 2009. Deze periode is te kenschetsen als eenduidig beeld te presenteren van de situatie de ‘gewenningsfase’, waarbij onze vooraf uit- in RC-S. Hiertoe kwam er onder meer een gedachte plannen werden uitgevoerd en indien database, waarin gesprekken met key leaders nodig aangepast aan de werkelijkheid. beknopt werden weergegeven om ze te kunnen gebruiken als basis voor vervolggesprekken. KLE vormde ook de basis voor onze contacten met de media. De aanwezigheid van veel inter- nationale en Afghaanse media gaf ons een goed platform om onze boodschappen kwijt WARMER F. AVDD, FOTO te kunnen.

Ten slotte begonnen we met een majeur project dat het hoofdkwartier totaal zou vernieuwen en gereed maken voor de komende ontwikkelingen. In de eerste plaats zou de structuur van de staf worden aangepast en uitgebreid. De afdelingen Operations, Stabilisation en Support zouden weliswaar blijven bestaan, maar aanzienlijk wor- den omgevormd. Het doel was civiele aspecten nog beter mee te kunnen nemen in onze plan- ning, inlichtingen beter te stroomlijnen en de ‘Key Leader Engagement’: gesprek met de burgemeester van Gereshk samenwerking met de Afghanen beter te ver- (Centraal-Helmand)

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 25 DE KRUIF

De tweede periode omvat het jaar 2009 tot de Ten tweede was er op het gebied van bestuur ontplooiing van de extra capaciteiten in juli en wederopbouw een aantal goed functione- van dat jaar. De derde periode beslaat de ont- rende PRT’s. Met name in Helmand, Kandahar plooiing van de extra troepen, de voorberei- en Uruzgan waren zij effectief en werd het op- ding en uitvoering van de verkiezingen en de treden goed gesynchroniseerd met de respectie- afronding van de missie. velijke Task Forces. Het gros van de uitgevoerde projecten bestond uit relatief simpele activi- 1 november 2008-1 januari 2009 teiten, zoals het bouwen van een schooltje of Zoals gezegd zaten we tijdens en na de over- boren van een waterbron. Opvallend was dat al name van het commando vol met plannen. De deze PRT’s een grote civiele component hadden eerste weken namen we echter ook nadrukke- of civiel werden geleid. Onmiskenbaar was dat lijk de tijd om de plannen te toetsen aan de bij de PRT’s grote terughoudend bestond jegens operationele werkelijkheid en ze eventueel in de civiele component van RC-S: ze zaten duide- te kunnen passen in de plannen van COMISAF. lijk niet te wachten op een meer gedetailleerde Ook gebruikten we de tijd om begrip en draag- aansturing vanuit Kandahar. vlak te creëren voor de denkbeelden van mij en mijn staf. En ten slotte moesten we natuurlijk Ten derde vergden de dagelijkse activiteiten in wennen aan de dagelijkse polsslag die een het hoofdkwartier en de gewenning daaraan operationeel hoofdkwartier voelt. Het inpassen veel energie. Het kost tijd om je weg te vinden, van onze plannen in de planningshorizon van de interne communicatie te stroomlijnen en COMISAF was vrij eenvoudig. De plannings- een staf goed samen te laten werken. Wij heb- cyclus van de NAVO en COMISAF was dermate ben hierbij ongetwijfeld een aantal malen het lang dat onze plannen daar eigenlijk naadloos wiel opnieuw uitgevonden. Desondanks is er bij aansloten. Het kennismaken met de opera- geen grote waarneembare ‘dip’ geweest in het tionele werkelijkheid was echter niet eenvoudig functioneren van het hoofdkwartier. Dit lag en noodzaakte tot veel reflectie omtrent onze vooral aan de getrapte rotatie, waarbij we voornemens. Daarbij sprongen de volgende gedurende bijna drie maanden stap voor stap zaken in het oog. de staf hebben gewisseld.

Ten eerste was de situatie ‘op de grond’ gecom- De hierboven genoemde constateringen en pliceerd. Door het gebrek aan middelen was ervaringen leidden niet tot een fundamentele slechts een beperkt aantal gebieden onder con- aanpassing van het Campaign Plan en het trole van ISAF en de Afghaanse collega’s. De Operatieplan. Wel is er een aantal aanvullende insurgents konden hun aanvoerlijnen zonder accenten gezet die ik beknopt beschrijf. In over- belangrijke belemmeringen gebruiken, terwijl leg met COMISAF en de Task Forces werden onze eigen aanvoerlijnen over land onder druk plannen gemaakt om in bepaalde gebieden stonden. Met name de beide hoofdwegen in het het initiatief te hernemen of te versterken en gebied – de Afghaanse rondweg die onder meer het gebied langdurig onder controle te krijgen Kandahar met Kabul verbindt en de snelweg (het concept van shape, clear, hold and build). van Kandahar naar Pakistan – waren kwetsbaar De nadruk lag hierbij rond Lashkar Gar, de en het doelwit van aanslagen. Het gros van de hoofdstad van Helmand, en de gebieden ten operationele middelen van COMISAF trad op in noorden, westen en zuiden van Kandahar- het oosten en niet in het zuiden en de afstem- stad. Hiertoe zouden de Britten en Canadezen ming met overige eenheden die in het zuiden enige extra middelen inbrengen en zou de opereerden was moeizaam. In veel gebieden steun worden gevraagd van COMISAF en zijn had ISAF nog niet het initiatief, maar reageer- middelen, zie figuur 8. den we op de activiteiten van de insurgents. Ten slotte lag het zwaartepunt van de insurgents Daarnaast zou de aandacht van de eigen een- in Centraal-Helmand en Kandahar. De overige heden zich ook meer gaan richten op de bevei- gebieden waren relatief rustig. liging van kritische infrastructuur op de hoofd-

26 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

wegen. Conform de planning veranderde ook Rond Kerstmis 2008 waren we gewend aan het de inzet van de RBGS. Deze richtte zich nu werk, de omstandigheden en de bezoekers. De meer op het aangrijpen van de C2-structuur van staf functioneerde goed, er waren stappen gezet de insurgents door de uitvoering van een groot om unity of effort te bereiken en in sommige aantal korte operaties (vaak maximaal 48 uur), gepland en uitgevoerd in zo goed mogelijke afstemming met Special Forces.

De meest in het oog springende operatie die hieruit voortvloeide was de operatie Sond Chara (het Pashtu voor de Red Dagger, het symbool Kandahar Stad van de UK 3 Commando Brigade Royal Marines). Lashkar Gar De hierboven genoemde gerichte inzet van Special Forces en de RBGS en de definiëring van de noodzakelijke civiele effecten door het PRT Helmand (shape), schiep de voorwaarden om gebieden rondom Lashkar Gar in bezit te nemen en te beginnen met de wederopbouw (clear, hold, build). Vanaf begin december 2008 Figuur 8 werd het gebied daadwerkelijk bezet door elementen van de Task Force Helmand, ANA gebieden hadden we meer controle. Door een en ANP. Hierdoor werd het gebied van invloed andere inzet van de regionale middelen lag het rondom de provinciehoofdstad belangrijk initiatief steeds meer bij ISAF. Het werd echter uitgebreid en de directe dreiging op de stad ook duidelijk dat we nog te weinig steun ont- geëlimineerd. Deze proof of concept was dus vingen van ISAF in verhouding met onze colle- geslaagd. ga’s in het oosten (RC-East). Ook was er nog te weinig synchronisatie met alle entiteiten Veel tijd werd besteed aan interactie met de Special Forces die optraden in het gebied. De PRT’s. Stapje voor stapje namen we de angst logistiek over land was nog kwetsbaar. En ten weg dat RC-S zich op hun territorium zou gaan slotte zagen we een groot verschil tussen onze begeven. Kern van ons betoog was dat wij ‘realiteit op de grond’ en de perceptie van vooral aanvullend zouden zijn op het optreden hogere staven en (inter)nationale media. Lang- van de PRT’s, omdat wij ons zouden richten op zaam maar zeker begonnen we ook te vermoe- regionale effecten met een toegevoegde waarde den dat onze communicatie misschien niet het voor de provincies. gewenste effect had. Met dat in het achterhoofd Het mechanisme dat wij hiervoor hanteerden vierden we het kerstfeest. bestond niet alleen uit het afleggen van vele bezoeken, maar ook uit de oprichting van 1 januari 2009-1 juli 2009 fora die frequent in het hoofdkwartier bijeen De belangrijkste gebeurtenis die ons dat jaar te kwamen. In deze fora waren niet alleen RC-S wachten stond waren de geplande presidents- en de PRT’s vertegenwoordigd, maar ook de verkiezingen op 20 augustus. Dit had niet Afghanen, UNAMA en het ICRC. Hierdoor alleen weerslag op het gedrag van Afghaanse verdween langzaam de terughoudendheid en autoriteiten, maar ook binnen NAVO en ISAF kon het formuleren van een gemeenschappe- was duidelijk dat deze verkiezingen een toets lijke visie beginnen. Hierin stond in grote zouden zijn voor vooruitgang en veiligheid. lijnen wat we met zijn allen wilden bereiken Mede als gevolg hiervan was internationaal en op welke wijze we dat zouden gaan doen. – en specifiek in de VS – een verwoede discussie De leidende rol was hierbij weggelegd voor ontstaan over de missie. Onder leiding van de civiele effecten; militaire effecten moesten nieuwe president Barack Obama spitste de dis- dit ondersteunen. cussie zich toe op de vraag wat de ambitie was

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 27 DE KRUIF

in Afghanistan en hoe die ambitie kon worden De hierboven genoemde strategische ontwikke- ingevuld. Als de ambitie alleen bestaat uit het lingen kregen in mei 2009 nog een extra dyna- uitschakelen van (vermeende) terroristen, is het miek door de vervanging van COMISAF. Dit is voldoende om op beperkte schaal ‘chirurgische’ niet de plaats om te speculeren over de achter- militaire capaciteit in te zetten. Als Afghanistan gronden, wel wil ik kwijt dat de conceptuele echter een veilig land moet worden waarin de benadering van COIN als gevolg van de wisseling voorwaarden voor goed bestuur en ontwikke- van commandant niet significant veranderde. ling structureel zijn verankerd, moet een COIN Wel waren er accentverschuivingen in de toe- worden gevoerd met de daarbij benodigde inzet passing van het concept. De belangrijkste was van middelen. dat de Regionale Commandant in belangrijke mate zeggenschap kreeg over de afstemming van operaties van ISAF met overige eenheden in de regio, zoals Amerikaanse Special Forces (OEF). Dat was een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling naar de gewenste unity of effort.

FOTO COLLECTIE AUTEUR COLLECTIE FOTO Een tweede belangrijke ontwikkeling was de oprichting van ISAF Joint Command (IJC) in Kabul. Deze staf zou zich vooral gaan richten op de uitvoering van COIN op tactisch niveau, met als prioriteit een intensievere aansturing van en betere coördinatie tussen de diverse ISAF-commando’s in Afghanistan. Hierdoor zou HQ ISAF zich kunnen richten op het politieke en militaire operationele niveau.

Een ander effect van de voorgenomen extra inspanningen was een wijziging in het contact Onder de Amerikaanse bezoekers bevond zich ook vice-president Joe Biden (rechts) met de Pakistaanse krijgsmacht. In de eerste maanden was er op regionaal niveau nauwe- In het licht van deze discussie ontstond een lijks contact, maar na de aankondiging van de ‘mini-tsunami’ van Amerikaanse bezoekers. voorgenomen uitbreiding van ISAF veranderde Vice-president Joe Biden, de diplomaat Richard dit snel. Een belangrijke reden hiervoor was dat Holbrooke, vele senatoren, zogeheten opinion de voorgenomen versterking van ISAF zou lei- leaders – of mensen die dat hopen te zijn – den tot meer presentie van coalitie-eenheden in journalisten en collega-militairen, allemaal de omgeving van de grens tussen Afghanistan zijn ze langs geweest als meer dan aandachtige en Pakistan. Een andere reden was dat veel gast. van de Ground Lines of Communication via Paki- staans grondgebied liepen en het een gezamen- Het resultaat is bekend. Met een klemmend lijke belang was deze lijnen open te houden. beroep op de NAVO en overige bondgenoten Ten slotte werd ook de samenwerking met de werd besloten de militaire en civiele bijdrage Afghanen geïntensiveerd. Van coachen werd de significant te verhogen. Hierbij is echter ook ambitie verlegd naar samen plannen, trainen een tijdlijn geformuleerd: vanaf 2011 moet de en opereren en zelfs samen leven. Deze wijze afbouw van de – Amerikaanse – militaire aan- van partnership kreeg niet alleen militair wezigheid beginnen. De uitvoering van deze gestalte, maar ook de verkiezingen waren hier besluiten vergde, zoals eerder geschetst, zeer een voorbeeld van: de planning en uitvoering veel capaciteit van de staf in Kandahar. Naast was geheel in handen van de Afghanen. de ‘dagelijkse’ hectiek van de planning en uit- voering van militaire operaties was dit zonder Op strategisch niveau was er geen echte ver- twijfel de grootste prestatie van de staf. betering te constateren in de samenwerking

28 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

tussen UNAMA en ISAF. Mede daardoor kwam dat de insurgency zich min of meer ‘opdeelde’ op dit niveau de gewenste Comprehensive in kleine, lokale cellen. Die waren moeilijk te Approach nauwelijks van de grond. Interessant vinden en te neutraliseren. Op lokaal niveau lag hierbij is dat dezelfde landen die ISAF onder- het initiatief daarom nog steeds bij de insurgents. steunden en civiele medewerkers uitzonden als lid van een PRT, soms veel moeite hadden De meeste slachtoffers van IED’s waren en zijn om geschikte mensen naar UNAMA te sturen. Afghanen. In combinatie met de intimidatie Dit kwam de ontwikkeling van UNAMA en de en het nog ontbrekende vermogen van ISAF, samenwerking met ISAF uiteraard niet ten ANP en ANA om de bevolking te beschermen, goede. leidde dat tot een terughoudende attitude onder de Afghanen. In dat opzicht was (en is) de Ter afronding van de ontwikkelingen op strate- asymmetrische benadering door de insurgents gisch niveau moeten we ook aandacht besteden vooralsnog succesvol. Hier schuilt een belang- aan de Afghaanse president en regering. Hoe- rijke les in voor ons allemaal. Hoe mooier onze wel de persoon van president Karzai met name technologische systemen, des te meer onze in de VS soms ter discussie heeft gestaan, is er opponenten de effecten hiervan gaan ontwijken niet echt zicht geweest op een geloofwaardige door hun toevlucht te nemen tot asymmetrisch alternatieve kandidaat. Dit heeft Karzai onge- optreden. Het leert ons weer dat techniek twijfeld beseft. Als lid van de Pashtun-stam wist belangrijk is, maar nooit een conflict kan hij ook dat hij zich niet kon veroorloven de winnen. Uiteindelijk is het de soldaat ‘op de steun van zijn stamgenoten te verliezen. Omdat grond’ die bepalend is voor de uitkomst van delen van de Pashtun ook zijn verbonden met een conflict. de insurgency, profileerde hij zich soms ten koste van ISAF. Op tactisch niveau leidde Natuurlijk zochten we naarstig naar oplos- dit alles in de eerste plaats tot de beschreven singen. De fundamentele oplossing voor dit pro- inspanningen rond de ontplooiing en inzet van bleem is primair voldoende capaciteit ‘op de de versterkingen. Dit beperkte zich niet alleen grond’. De aangekondigde extra troepen helpen tot militaire aspecten, maar ook de noodzake- natuurlijk. Maar de opbouw van de Afghaanse lijke integratie met de extra civiele capaciteiten capaciteiten zal doorslaggevend zijn en dat was een voortdurende bron voor discussie. duurt nog enige jaren. Toch konden we ook op Het resultaat hiervan is hierboven al beschre- ons niveau een aantal belangrijke maatregelen ven. Naast echter het effect van meer troepen treffen: op de grond, gaf vooral de Combat Aviation Bri- gade (CAB) ons de kans militair vermogen snel • in juridisch opzicht slaagden we erin door en verrassend in te zetten tegen de insurgents. tussenkomst van COMISAF kunstmest in de Diverse malen hebben we de RBGS ’s nachts vorm van ammoniumnitraat te verbieden. in één wave op de grond gezet en gedurende Deze soort kunstmest vormde een belangrijk 48 uur laten manoeuvreren tegen C2- en en vrij beschikbaar bestanddeel van IED’s. logistieke knooppunten van de insurgency. Dat zou gaan veranderen; In combinatie met een betere coördinatie met • in conceptueel opzicht ging ISAF meer en SF leidde dit tot resultaat. Op regionaal niveau meer leven onder de bevolking. Door 24 uur lag het militaire initiatief nu bij RC-S. Daar per dag aanwezig te zijn in de dorpen en bepaalden we waar, wanneer en op welke wijze steden van Zuid-Afghanistan ontstond niet ISAF optrad en de insurgency reageerde daarop. alleen meer bescherming, maar ook weder- zijds vertrouwen, zeker in combinatie met Dat was echter niet van toepassing op lokaal het gememoreerde voorgenomen partnership niveau. Het fabriceren van Improvised Explosive met ANA en ANP; Devices (IED’s), oftewel bermbommen, is rela- • in organisatorisch opzicht werd forensische tief eenvoudig. Het vereist ook geen uitgebreide informatie, aangetroffen bij en rondom IED’s, organisatie ter ondersteuning. Het gevolg was beter gedeeld en gebundeld tussen de direct

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 29 DE KRUIF

betrokken landen in RC-S. Hierdoor waren we Task Force Helmand. Doelstelling was het in staat patronen te herkennen en IED-net- gebied ten zuid-westen van Lashkar Gar veilig werken bloot te leggen; te stellen, zodat de stabilisatie kon beginnen. • in fysiek opzicht was het belangrijk dat we Hierdoor werd de west-flank van Lashkar Gar niet alleen nieuwe en aanvullende middelen zekergesteld en ook een springplank verkre- kregen om IED’s vroegtijdig te detecteren en gen voor latere operaties in het gebied Marjah. te vernietigen, maar we begonnen ook met de Dit laatste gebied was onderkend als waar- training van de Afghaanse partners in Counter- schijnlijk de belangrijkste safe haven voor de IED technieken. Daarnaast werd de forensi- insurgents in Zuid-Afghanistan. Tevens was dit sche onderzoekscapaciteit belangrijk uitge- een belangrijk centrum voor de productie van breid en kwamen er in het gebied diverse opium zonder enige vorm van regeringsgezag. trainingsmogelijkheden. Daar werden de Panther’s Claw vond plaats in het district meest recent gebruikte technieken voor het Nad-e-Ali. Vooraf was bekend dat de weerstand maken en leggen van IED’s besproken en groot zou zijn en dat bleek ook het geval. tegenmaatregelen beoefend; Na een gecombineerde air assault actie met de • in mentaal opzicht werden de reactietijden in RBGS en gevechtshelikopters volgde het grond- de medische keten verscherpt, waardoor een offensief. Gedurende ongeveer twee weken ont- snelle afvoer in de meeste gevallen gegaran- spon zich een bitter gevecht. Aan Britse zijde deerd was. sneuvelden tien militairen, onder wie een batal- jonscommandant. Aan Afghaanse zijde sneuvel- Hoewel al deze maatregelen effect sorteren, den twaalf militairen en politieagenten. De is er geen silver bullet tegen de IED. Het is een verliezen bij de insurgents bedroegen naar samenspel van diverse middelen, waarbij een schatting ruim tweehonderd man. Deze operatie gevoel van veiligheid voorop staat. In regio’s had echter ook een strategische impact: het waar de Afghanen zich min of meer veilig voel- grote aantal verliezen leidde in Groot-Brittannië den werd ruim 70 procent van de IED’s aan de tot een groeiende discussie rond de missie in Afghanen of aan ons gemeld. het algemeen en de beschikbare middelen in het bijzonder. Het was de enige maal dat ik Op regionaal niveau waren daarnaast twee direct geconfronteerd ben met druk uit een operaties het vermelden waard. De eerste land om het aanpassen van operaties te over- operatie werd uitgevoerd door de Canadezen. denken. Mogelijk gemaakt door de geplande ontplooiing van delen van de Amerikaanse Stryker Brigade De samenwerking met ANA en ANP in de in gebieden in Kandahar, concentreerde de regio begon inmiddels vruchten af te werpen. Canadese Task Force Kandahar zich in een Niet alleen nam het aantal militairen en agen- gebied ten westen en zuiden van Kandahar-stad ten in het zuiden gestaag toe, er werd ook een (Dand-district). Een onafgebroken aanwezigheid begin gemaakt met aanvullende opleidingen tussen de bevolking, een hechte samenwerking voor kaderleden en specialisten. Daar waar met ANA en ANP en gerichte projecten van mogelijk kregen de Afghanen de leiding van het PRT, ‘toverden’ het district Dand om tot de planning en uitvoering van operaties. Daar- een model voor moderne COIN, zie figuur 9. naast begon de planning voor de verkiezingen. De maatregelen leidden als snel tot een afname Deze planning was volledig in Afghaanse van het aantal IED’S, de winkels op de bazaar handen, met ISAF in een rol van monitor. gingen weer open en NGO’s meldden zich om Ten aanzien van bestuur en wederopbouw wer- een deel van de projecten te kunnen uitvoeren. den twee belangrijke stappen gezet. De eerste Alweer werd bewezen dat het concept van stap was de uitvoering van een studie naar de shape, clear, hold and build werkte. economische mogelijkheden van Zuid-Afghani- stan. De vraag was op welke wijze de economie De tweede operatie, bekend onder de naam op korte termijn te stimuleren was in sectoren Panther’s Claw, werd uitgevoerd door de Britse als energie, watermanagement, landbouw en

30 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

infrastructuur. Voor deze studie werd civiele verkiezingen wierpen hun schaduw vooruit. Op capaciteit ingehuurd. Na het delen van de uit- operationeel niveau lag het initiatief bij ISAF, komsten met UNAMA volgde in een shurah de op lokaal niveau hadden we nog te weinig grip presentatie aan en bespreking met Afghaanse op de IED-cellen. Terwijl we trachtten de vol- autoriteiten (gouverneurs en ministers), de PRT’s, IO’s en NGO’s. Hieraan gekoppeld was een aantal regionale projecten met het reeds vermelde volume van bijna 750 miljoen dollar.

Een tweede belangrijke stap bestond uit het contact leggen met de gouverneurs van de pro- vincies Nimruz en Day Kundi. ISAF was niet aanwezig in deze provincies, de redenen hier- voor zijn eerder aangegeven. Desondanks Dand Nad-e-Ali waren beide provincies belangrijk voor onze operaties. In militair opzicht was het bekend dat in deze twee gebieden belangrijke safe havens waren van waaruit de insurgents opera- ties voorbereidden en uitvoerden in de overige vier provincies in het zuiden. In economisch opzicht vormt Nimruz de verbinding met Iran. Figuur 9 Deze verbinding bestond vooral uit een hoofd- weg, voor een deel gefinancierd door India. Het gende stappen te zetten op het gebied van vrij gebruik van deze hoofdweg was belangrijk regionale ontwikkeling en bestuur, waren we voor de economische ontwikkeling van Zuid- nog niet in staat in de media het initiatief te Afghanistan. Na veel pogingen slaagden we erin (her)nemen. Het hoofdkwartier was inmiddels een min of meer degelijk contact op te bouwen gereorganiseerd en de nieuw infrastructuur met beide gouverneurs, waarbij de nadruk lag grotendeels in gebruik genomen. In grote lijnen op het onderzoeken van mogelijkheden voor de was iedereen klaar voor de volgende stap: de ondersteuning van de economische ontwikke- verkiezingen. ling. Dit resulteerde in het ontwerp van een aantal projecten, zoals het streven naar schoon 1 juli 2009-1 november 2009 drinkwater in Nimruz en de opbouw van onder- Op 1 juli 2009 startte de operatie Khanjar. wijs in Day Kundi. Met deze operatie werden 10.000 Amerikaanse De laatste alinea van deze periode wijd ik aan mariniers binnen 24 uur over land en door de communicatie. Zoals reeds eerder aangegeven, lucht ontplooid in Centraal- en Zuid-Helmand. constateerden wij een discrepantie tussen De doelstelling van deze operatie was een ons beeld van de operatie en het beeld zoals aanvang te nemen met de stabilisatie van dit geschetst in de media. In algemene zin was gebied en de voorwaarden te scheppen voor onze perceptie beduidend positiever dan de de uitvoering van vrije en veilige verkiezingen. toonzetting in de media. Hoewel hier mogelijk De mariniers waren inmiddels omgedoopt in de psychologische redenen mede aan ten grond- Task Force Leatherneck, geen vreemde naam als slag liggen, speelde de wijze waarop ISAF met je opereert in een woestijn. Deze operatie werd de media omging ook een rol. De wens tot ondersteund door 82 CAB, die vanaf begin juni centralisatie van zowel boodschap als bericht ook operationeel was en omgedoopt tot Task leidde tot een positie waarin ISAF reageerde op Force Pegasus. Zoals reeds eerder vermeld gaf boodschappen van de insurgents. Hier is het deze eenheid ons de noodzakelijke tactische initiatief nimmer herwonnen. Eind juni waren mobiliteit om overal in het zuiden ons militair veel van de extra eenheden inzetgereed. Het vermogen te kunnen projecteren. Ten slotte operationele tempo was hoog en de naderende werd begin juli ook begonnen met de tactische

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 31 DE KRUIF

ontplooiing van de Amerikaanse Stryker Bri- de Afghanen en ISAF. Positief was ook de rol gade (Task Force Stryker). In het kielzog van de van de Afghanen zelf. Er is geen enkel moment inzet van deze militaire eenheden werd het geweest dat de Afghaanse autoriteiten de Britse PRT in Helmand omgevormd tot een directe hulp van ISAF nodig hadden. Negatief Brits/Amerikaans PRT en de Amerikaanse was dat het geweld op bepaalde plaatsen het civiele capaciteit in de provincie Kandahar stemmen onmogelijk had gemaakt. Later werd eveneens belangrijk uitgebreid. Al deze activi- dit versterkt door de vaststelling dat op grote teiten leidden direct tot een toename van het schaal fraude was gepleegd in sommige plaat- aantal incidenten en (dus) slachtoffers. In totaal sen in het Zuiden. Een direct gevolg van dit bestond RC-S nu uit circa 45.000 ISAF-militai- alles was dat er onzekerheid heerste over de ren, ondersteund door een groot aantal andere legitimiteit en juistheid van de uitslag, waar- civiele en militaire capaciteiten die niet direct door Afghanistan in politiek opzicht tijdelijk onder bevel stonden. vleugellam werd. De Afghanen hadden met de verkiezingen echter wel bewezen zelfstandig te Op planningsgebied vroegen twee zaken de kunnen opereren, wat een belangrijke mentale aandacht. Op de eerste plaats naderden de voor- impuls gaf aan de wens om de planning en bereidingen voor de verkiezingen van 20 augus- uitvoering van operaties meer en meer te gaan tus 2009 hun hoogtepunt. Iedere dag verfijnde leiden. Daarnaast werden langzaam maar zeker de planning en nam de betrokkenheid van de effecten zichtbaar van de uitbreiding van Kabul toe. Daarnaast begon de planning van ANA en ANP. Naast de kwaliteit kwam dus ook stabilisatie-operaties die zouden worden uit- steeds meer capaciteit ter beschikking. gevoerd na de verkiezingen. Het eerste doel was de uitvoering van het concept shape, clear, De geschetste politieke impasse had ook gevol- hold and build in het district Marjeh. Nadat dit gen voor de situatie ‘op de grond’. Omdat de gebied was veiliggesteld kon de aandacht ver- positie van diverse gouverneurs onduidelijk volgens uitgaan naar Kandahar-stad en omge- was, kwamen diverse grote en kleine projecten ving. Omdat de uitvoering van deze operaties voor wederopbouw en verbetering van bestuur zou plaatsvinden na de overgave van het com- vertraagd of helemaal niet op gang. Daarnaast mando op 1 november, werd zekergesteld dat was er ontegenzeggelijk een toegenomen deze operaties volledig pasten in het strategisch operationeel tempo. Zoals reeds gememoreerd concept van COMISAF en ook als zodanig ter lag dit voor een groot deel besloten in de ont- hand zouden worden genomen door onze plooiing van de extra eenheden. Maar een opvolgers. belangrijk element was ook dat onze operaties nu werden uitgevoerd in gebieden waar de Op 20 augustus verliepen de verkiezingen naar insurgents voorheen de vrije hand hadden. Ons verwachting. In deze context betekende dit dat allen was dan ook duidelijk dat het komende meer dan 90 procent van de bevolking fysiek jaar waarschijnlijk moeilijk en bloedig zou zijn, en geografisch een stembureau kon bereiken. maar we beseften ook dat dit een noodzake- De Afghaanse voorbereidingen waren gedegen lijke fase was waar ISAF doorheen moest. en succesvol: vrijwel ieders stembureau was Het betekende ook dat we zeer terughoudend uitgerust met het noodzakelijke materieel en moesten zijn om het aantal slachtoffers (mili- beveiligd door de ANP met het ANA als reserve. tair en civiel) als criterium voor succes of falen Deze veiligheid was volledig gepland en gestuurd te gebruiken. door het OCC. Door de (vermeende) slechte vei- ligheidssituatie waren er weinig internationale Binnen het hoofdkwartier was de transformatie waarnemers aanwezig. Op de dag zelf was er van een ‘opgepompt’ brigade-hoofdkwartier veel geweld. Voor het eerst sinds maanden wer- naar een hoofdkwartier dat op tactisch niveau den we geconfronteerd met grootschalig con- onafgebroken militaire operaties binnen een ventioneel optreden van de insurgents. Positief Comprehensive Approach kon plannen en uit- was de goede onafgebroken coördinatie tussen voeren, praktisch afgerond. De organisatie was

32 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

gewijzigd, de infrastructuur aangepast en de Binnen Nederland bestond de vraag vooral uit werkwijze zodanig veranderd dat een optimale verzoeken voor interviews vanuit de media, integratie van militaire en civiele effecten kon interne terugkoppeling voor Defensie en uit- worden nagestreefd. Met dit alles had onze nodigingen voor lezingen voor een breed en rotatie min of meer haar ‘culminatiepunt’ gevarieerd publiek. In het buitenland was het bereikt. De operationele planning was op oogmerk drieledig. In de eerste plaats wilden schema, het hoofdkwartier in alle opzichten we dank zeggen voor alle ontvangen steun, gereed voor onze opvolgers, het initiatief op zowel in militaire zin, als voor de steun die tactisch niveau hernomen en de eerste ‘rotan- we hadden ontvangen van civiele ministeries. ten’ van de nieuwe lichting waren al gearri- De prioriteit bij dit laatste lag uiteraard bij (het veerd. Naast de leiding van de dagelijkse opera- equivalent van) het ministerie van Buitenlandse ties werd het dus langzaam tijd de bakens te Zaken en het ministerie van Ontwikkelings- verzetten en te beginnen met reflectie die de samenwerking. In de tweede plaats verstrekten basis moest gaan vormen van de evaluatie en we informatie aan specifieke doelgroepen, met verwerking van de missie. Binnen twaalf maan- prioriteit voor militaire instanties en eenheden. den was RC-S het zwaartepunt geworden van de Maar ook werden bezoeken gebracht aan think ISAF-operatie en zou de beslissing daar moeten tanks, universiteiten, veteranen en diverse bui- worden gezocht. In het kielzog hiervan ver- tenlandse media. In de derde plaats maakten anderde RC-S van een door drie landen geleide we zo veel mogelijk gebruik van de gelegenheid operatie naar een multinationale operatie met onze deelneming te betuigen aan de familie en de VS in een leidende rol. RC-S had zich door- nabestaanden van gesneuvelde militairen en ontwikkeld naar een hoofdkwartier dat in staat bezochten we gewonden. Zo zijn we onder was militaire en civiele effecten op tactisch meer aanwezig geweest bij de herdenkings- niveau onderling af te stemmen. Stof genoeg dienst in Belfast voor een Britse rotatie en heb- dus tot nadenken. De uitkomsten hiervan ben we een bezoek gebracht aan het Walter komen in het laatste gedeelte van dit drieluik Reed ziekenhuis in Washington. aan bod. Het effect van al deze activiteiten is moeilijk te meten, wel is duidelijk dat de inzet van Neder- Deel 3: De afronding land in Afghanistan in algemene zin zeer werd gewaardeerd. Daarnaast had deze fase in ieder geval wel een goed effect ten aanzien van In dit laatste gedeelte zal ik om te beginnen ons zelf. Door de missie vier maanden te ‘ver- kort ingaan op de activiteiten en gebeurtenissen werken’ in lezingen, discussies en presentaties in de maanden na afloop van de missie. Daarna kwam ik vanzelf op een moment waarop ik kom ik met mijn belangrijkste persoonlijke besefte dat het tijd was om de missie mentaal observaties. af te sluiten en door te gaan met het leven en het werk. In dat opzicht beschouw ik deze Tijdens de missie had de CDS aangekondigd mij maanden als geslaagd. Deze periode bood ook en mijn Military Assistant, de luitenant-kolonel de gelegenheid goed na te denken en observa- Rob van Zanten, de maanden na terugkeer min ties te filteren van de dagelijkse gang van of meer ‘vrij te houden’. Onder meer generaal zaken. De belangrijkste observaties die over- Van Loon had ervaren dat er na afronding bleven licht ik hieronder toe. van de daadwerkelijke missie een grote vraag De eerste observatie is dat er een fundamentele bestaat naar informatie, zowel in binnen- als verandering in campagnes is. Waar voorheen in buitenland. Gezien de tijd die dit mogelijk vooral civiele effecten werden gegenereerd ter in beslag zou nemen en de kansen die het zou ondersteuning van militaire operaties, moeten bieden om te communiceren over de missie, militaire effecten nu civiele operaties onder- kon ik mij hierop richten tot de aanvang steunen in de structuur van een campagne die van mijn volgende functie in maart 2010. wordt gekenmerkt door een Comprehensive

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 33 DE KRUIF

Approach. Veiligheid is dus belangrijk, maar Omdat dit laatste slechts sporadisch wordt inge- niet beslissend. vuld, zien we dat ISAF zich ook gaat bewegen op die gebieden. Dat lijkt op ‘naar de fout toe De tweede observatie is dat succes van de mis- corrigeren’. De oplossing moet in twee rich- sie niet afhangt van het concept, maar van de tingen worden gezocht: we moeten UNAMA tijd die gegund is om het concept tot wasdom ondersteunen en de Afghaanse overheid ver- te laten komen. De afgelopen jaren is alom het antwoordelijk houden voor haar presteren. besef gerezen dat de operaties in Afghanistan Zonder vooruitgang op deze gebieden is een moeten worden gezien als een COIN-operatie betere veiligheid tijdelijk en vluchtig. en niet als een counter-terrorism operatie. Het doel is immers niet een specifieke tegenstander De vierde observatie is dat onze strategic com- uit te schakelen, maar om de bevolking te munication faalt. We zijn niet in staat goed dui- beschermen tegen een ongekende vorm van delijk te maken waarom we in Afghanistan zijn en waarom het zo belangrijk is de gevraagde inspanningen te leveren. Daarbij komt dat de Het succes van de missie hangt niet af van insurgents beduidend flexibeler en sneller zijn in hun communicatie. Niet alleen kunnen zij het concept, maar van de tijd die gegund is ver van de waarheid blijven, zij zijn ook in staat om het concept tot wasdom te laten komen binnen enkele uren in te spelen op incidenten. Hierdoor zijn ze beduidend sneller dan de ISAF- informatieketen en daarom hebben zij het intimidatie. Op tactisch niveau is COIN vertaald initiatief in deze. Dit leidt bijvoorbeeld tot de in het reeds besproken concept shape, clear, rare situatie dat ‘de Taliban’ vrijwel ieder inci- hold and build. Dit concept werkt weliswaar dent in Afghanistan opeist en dat ze vervolgens plaatselijk en tijdelijk, maar kan alleen blijvend ook aan hen worden toegeschreven. Zo maken effect hebben als het overgrote deel van de we de insurgents belangrijker dan ze werkelijk Afghaanse bevolking zich veilig voelt. Zo ver zijn en vestigen de indruk dat we opereren zijn we nog niet. De noodzakelijke troepen zijn tegen een soort ‘almachtige’ en goed gestruc- nog niet aanwezig, de Afghanen zijn nog niet tureerde vijand. Dat is niet waar. In ieder geval in staat hun rol te spelen en het bestuur en ont- wist ik nooit wie ons beschoot: een dronken wikkeling zijn nog onvoldoende tot groei geko- boer, een jongeman die hiertoe werd gedwon- men. Met name dit laatste is belangrijk, omdat gen of betaald door de insurgents, groeperingen is gebleken dat de hold-fase beslissend is voor die de opiumoogst beschermden of een gefrus- succes. We kunnen ieder gebied tijdelijk vrij- treerde warlord. waren van insurgents, maar op lange termijn kunnen we alleen structurele veiligheid brengen Dan het regionale niveau. Diversiteit is een als een geloofwaardig bestuur in staat is het kracht en geen bedreiging. Een COIN-campagne land te leiden en te ontwikkelen. Dit alles vergt kent een langere planningshorizon dan regu- een langdurige betrokkenheid van de inter- liere militaire operaties. Hierdoor ontstaat de nationale gemeenschap, zowel in militair als tijd en de ruimte de volle breedte van de in het in civiel opzicht. hoofdkwartier aanwezige intellectuele kracht te gebruiken en te integreren in het plannings- In samenhang met het bovenstaande is mijn proces. Dit voordeel weegt ruimschoots op derde observatie dat de toepassing van de Com- tegen de (hanteerbare) problemen die een veel- prehensive Approach op operationeel niveau heid aan landen met zich mee kan brengen, in Kabul nog onvoldoende is. ISAF is primair zoals verschillen in mandaat en de toepassing verantwoordelijk voor de veiligheid, UNAMA van de Rules of Engagement. Kortom: multina- en andere autoriteiten dienen de Afghaanse re- tionaliteit is een voordeel en geen beperking. gering te ondersteunen in de uitrol van goed Een tweede observatie op dit niveau is dat bestuur en de ontwikkeling van het land. kennis en ervaring op tactisch en operationeel

34 MILITAIRE SPECTATOR JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 COMMANDANT IN KANDAHAR

niveau voor de militair een onvoorwaardelijke ten behoeve van escalatiedominantie de sleutel eis is om met inbreng en daadkracht te kunnen is voor de veiligheid van onze mannen en vrou- functioneren. Die kennis en ervaring moet bij wen. Dit betekent dat onze eenheden 24 uur de start van de functie aanwezig zijn, want de per dag, onder alle weersomstandigheden, de bondgenoten geven doorgaans geen ‘tweede beschikking moeten hebben over deze midde- kans voor een eerste indruk’. Voor Nederland len. Tanks (zoals ingedeeld bij de Denen en betekent dit dat we beter moeten worden en Canadezen), grondgebonden vuursteun en meer aandacht moeten besteden aan de profes- luchtsteun zijn in dat opzicht complementaire sionaliteit, kennis en ervaring van onze officie- middelen die elkaar versterken, maar ieder ook ren en onderofficieren die op de genoemde een uniek effect toevoegen. Deze bouwstenen niveaus worden ingezet. Specifiek is daarbij moeten dan ook gehandhaafd blijven. meer aandacht nodig voor kennis en ervaring in de toepassing van het OPP, beter militair Ter afronding nog een aantal afsluitende Engels kunnen lezen, begrijpen en spreken en beschouwingen, niet gebonden aan niveau of meer besef hebben van de specifieke cultuur rang. Ten eerste zijn de Afghanen prachtige van de bondgenoten. We spelen eredivisie, mensen die gedurende de afgelopen dertig jaar maar nog niet altijd Europees voetbal. een ongekende levenskracht hebben getoond. Hun incasseringsvermogen, moed en trouw zijn Een derde observatie is dat we mogelijk anders boven iedere twijfel verheven en maken het moeten omgaan met de inzet van reservisten. een eer met hen samen te werken. Ten tweede Deze kunnen niet alleen optreden als backfill is weer aangetoond dat, hoe de techniek ons en frontfill voor reguliere militaire functies, ook helpt, de mens altijd beslissend is in een ook hun specifieke civiele kennis zou breder conflict. Niet alleen boots on the ground, maar kunnen worden gebruikt. Naast korte-termijn- ook het vermogen snel en ondogmatisch te projecten rond CIMIC zou civiele expertise ook reageren op ontstane situaties maakt en houdt kunnen worden ingeschakeld om studies en de mens uniek in zijn rol als militair. Ten analyses uit te voeren die mede de grondslag derde is wederom aangetoond dat zonder een moeten vormen voor de definiëring en uitvoe- robuuste logistiek niets gebeurt. Hoewel inter- ring van civiele projecten voor de midden- en nationale samenwerking en civiele partijen de lange termijn. Om geen tijd te verliezen moe- krijgsmacht kunnen ondersteunen, zullen we ten deze capaciteiten direct bij aanvang van de ook nationaal de capaciteiten moeten hebben missie worden ontplooid. Hierbij dient de uit- om onze militairen en eenheden onder alle zendduur bepaald te zijn door de opdracht en omstandigheden te kunnen voorzien van de niet door sjablonen. noodzakelijke middelen en voorraden. Ten vierde ben ik in dit artikel niet ingegaan op Op tactisch niveau is evident dat joint, combined de impact van deze operatie op het thuisfront. en interagency optreden steeds lager in de krijgs- Maar gezien de belasting en onzekerheid is macht plaatsvindt. Vooral het element interna- de rol van het thuisfront moeilijk te onder- tionale samenwerking doorbreekt ieder tot nu schatten. Dat betekent dat we ook een verant- heersend dogma: tot op groepsniveau wordt woordelijkheid dragen ten opzichte van de nu samengewerkt en samen opgetreden. Deze mensen van het thuisfront, waarbij aandacht constateringen dienen hun beslag te krijgen en toegang tot zorg belangrijke elementen in de vredesorganisatie. Op tactisch niveau is zijn. eveneens onmiskenbaar dat de inzet van Neder- landse eenheden en middelen niet mogelijk Al met al hoop ik dat dit artikel meer inzicht was geweest zonder de jarenlange investerin- heeft gegeven in een unieke missie, uitgevoerd gen in de opleiding en training van de comman- met een uniek stel mensen. ■ danten en staven op bataljonsniveau en hoger. Ten slotte is aangetoond dat de beschikking over een onafgebroken (nationale) capaciteit

JAARGANG 180 NUMMER 1 – 2011 MILITAIRE SPECTATOR 35