2017

Jaarverslag 2017 IN VOGELVLUCHT

BIJEENKOMSTEN

· In totaal 42 programma’s met 129 sprekers en bijna 2.720 deelnemers

· 11 bijeenkomsten van StudiumGenerale met 24 sprekers voor 25 cursisten · 13 bijeenkomsten van Jonge Atlantici met 33 sprekers voor in totaal 535 jongeren · 4 onderwijsbijeenkomsten met 18 sprekers voor in totaal 380 docenten en leerlingen · 14 publieksbijeenkomsten met in totaal 54 sprekers en 1.780 deelnemers

WEBSITE

· 27.494 sessies · 17.630 gebruikers · 78.573 bekeken pagina’s

PUBLICATIES

· 6 nummers van Atlantisch Perspectief met in totaal 52 artikelen 2 0 1 7 BEGUNSTIGERS EN ABONNEES · 321 begunstigers en studentbegunstigers · 87 abonnees en studentabonnees

PRIMAIR BEREIK

· 912 Atlantisch Perspectieflezers · 1.451 genodigden per publieksbijeenkomst · 17.630 websitebezoekers · 1.273 Facebookvolgers · 707 Twittervolgers

2 INHOUD

2017 IN VOGELVLUCHT ...... 2

VOORWOORD ...... 4

WOORD VAN DANK ...... 5

BESTUURSSAMENSTELLING ...... 6

VERSLAG 2017 ...... 7 · StudiumGenerale ...... 7 · Jonge Atlantici ...... 8 · Onderwijs ...... 10 · Publieksbijeenkomsten ...... 12 · Studiebezoeken NAVO ...... 14 · Overige programma’s ...... 15 · Leerstoel ...... 15 · Dwight D. Eisenhower Scriptieprijs ...... 15 · Atlantic Treaty Association ...... 15 · Media ...... 15 · Atlantisch Perspectief ...... 15 · Overige publicaties ...... 17 · Opiniepeiling ...... 17 2 0 · Website ...... 17 · Sociale media ...... 17 1 7 · Mediaoptredens, lezingen en publicaties directeur ...... 17 · Atlantische Commissie in de media ...... 18

STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES ...... 19

STAAT VAN BATEN EN LASTEN ...... 20

DIRECTIE ...... 21

BUREAU ...... 21

DOELSTELLINGEN ...... 22

COLOFON ...... 22

3 VOORWOORD

2017 was een belangrijk jaar in het 65-jarig bestaan van de vele evenementen en excursies voor studenten en young Atlantische Commissie. Sinds 1952 stimuleert de professionals, een goed vertegenwoordigde groep Commissie onvermoeibaar de maatschappelijke discussie begunstigers van de Atlantische Commissie. De over trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken, een aanhoudende interesse van young professionals in de discussie die vandaag de dag minstens zo belangrijk blijkt boodschap van de Atlantische Commissie is tevens als toen. Dit onderstreepte ook Jens Stoltenberg, merkbaar in het jaarlijkse StudiumGenerale-programma, secretaris-generaal van de NAVO, in zijn bijdrage aan de dat in 2017 wederom een succesvolle editie beleefde. tweede editie van Atlantisch Perspectief in jaargang 2017. Stoltenberg schreef het duizendste artikel voor Atlantisch Niet alleen zijn de thema’s waaraan de Atlantische Perspectief, waarin hij de Atlantische Commissie bedankte Commissie een podium bood in 2017 des te relevanter in het “for your association’s long-standing and effective work in veranderende wereldbeeld, afgelopen jaar bleek weer de promoting close ties of friendship and understanding belangstelling voor de evenementen rondom deze thema’s between North America and Europe and keeping the Dutch aanhoudend groot. Aangezien de veranderingen in de public informed about key foreign and security policy wereldpolitiek een onvoorspelbaar karakter hebben en de issues.” behoefte aan kwalitatieve, actuele informatie hierover groot blijft, voorzien wij dat de Atlantische Commissie de rol van Tijdens het feestelijke jubileumsymposium op 2 november informatieverstrekker ook in de toekomst met verve en werd teruggeblikt op en vooruitgekeken naar de stand van succes voor haar rekening zal kunnen nemen. zaken in de trans-Atlantische betrekkingen. Het symposium vormde tevens een mooie illustratie van de gevarieerde Dirk Jan van den Berg reeks aan onderwerpen dat jaarlijks op het programma Voorzitter Atlantische Commissie 2 0 staat van de Atlantische Commissie. Met de eerste Maart 2018 bijeenkomst van 2017 werd de toon gezet voor de rode draad 1 7 in de publieke bijeenkomsten in de rest van het jaar: de blik op een onzekere geopolitieke toekomst. 2017 was wereldwijd een onrustig jaar, met grote gevolgen voor Trans- Atlantische relaties.

Het nieuwe Amerikaanse buitenlandbeleid onder de kersverse president Trump, de naderende Brexit en de groeiende Russische inmenging in de Westerse wereldpolitiek werden door experts op verschillende evenementen belicht en bediscussieerd. Ook in Atlantisch Perspectief werd hieraan aandacht besteed, evenals aan andere actuele zaken zoals de machtsverschuivingen in de wereld en de belangrijke positie hierin van de NAVO.

Ook aan nationale machtsverschuivingen werd in Atlantisch Perspectief aandacht besteed. Tevens stonden er, voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart, twee debatten omtrent de toekomst van het Nederlandse beleid op het gebied van defensie, buitenlandse zaken en geopolitiek op het programma.

Jonge Atlantici vierde ook een kroonjaar: in 2017 bestond de zeer actieve subcommissie tien jaar. Naast een eigen jubileumconferentie organiseerde Jonge Atlantici in 2017

4 WOORD VAN DANK

De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen · Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de aan de instellingen, bedrijven en particulieren die de Krijgswetenschap (KVBK) Atlantische Commissie in 2017 financieel hebben gesteund. · Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse · Ministerie van Buitenlandse Zaken Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in · Ministerie van Defensie staat geweest haar programma’s uit te voeren. Ook de · Mr. Hans van Mierlo Stichting NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse · NATO’s Public Diplomacy Division ambassade in Den Haag, de Christelijke Hogeschool · NHL Hogeschool Windesheim, NHL Hogeschool, en natuurlijk de particuliere · Opportunity Ohio begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de · ProDemos financiële realisering van de verschillende programma’s. · Prof.mr. B.M. Teldersstichting · Segbroek College De Atlantische Commissie is TNO, Damen Schelde Naval · Studievereniging ismus Schipbuilding, het ministerie van Binnenlandse Zaken en · Thales Nederland Koninkrijksrelaties, het ministerie van Buitenlandse Zaken, · Universiteit Leiden het ministerie van Defensie, de Nederlandse Industrie voor · Universiteit Utrecht Defensie en Veiligheid, De Nederlandsche Bank, Shell · Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI) International, de gemeente Amsterdam en Thales · Wiardi Beckman Stichting Nederland zeer erkentelijk voor materiële bijdragen aan het · Young Atlantic Treaty Association (YATA) StudiumGenerale programma van de Atlantische Commissie in 2017. 2 0

Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de 1 7 vele sprekers tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die belangeloos een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties.

De programma’s van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. In 2017 heeft de Commissie samengewerkt met de volgende organisaties:

· Amerikaanse ambassade in Den Haag · Atlantic Committee of the United Kingdom · Atlantic Council (US) · Atlantic Treaty Association (ATA) · Danish Atlantic Treaty Association · De Nederlandsche Bank · Fokker Aerostructures · Gezamenlijke Officieren Verenigingen (GOV) · Havenbedrijf Rotterdam · Hogeschool Windesheim · Instituut Clingendael · JongDefensie · KIM alumnivereniging

5 BESTUURSSAMENSTELLING

De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en · drs. H.M.J. (Hester) Somsen, waarnemer namens een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel het ministerie van Buitenlandse Zaken uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse komt ten minste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Zaken Bestuur houdt ten minste drie maal per jaar een In 2017 werd drs. Somsen als waarnemer vervangen door vergadering. In het Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben · mw. M. (Marieke) Monroy-Winter MA, namens het onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen ministerie van Buitenlandse Zaken zitting, evenals deskundigen op het gebied van trans- Hoofd afdeling Veiligheids- en Defensiebeleid, ministerie Atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek. van Buitenlandse Zaken · drs. R. (Ronald) Vuijk Er vonden in 2017 vier wijzigingen plaats in de Woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der samenstelling van het Algemeen Bestuur. Staten-Generaal

Drs. R.W. (Raymond) Knops (Woordvoerder Defensie voor het CDA) trad terug uit het bestuur. Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op Mw. S. (Salima) Belhaj (Tweede Kamerlid voor D66) trad 31 december 2017 uit: toe tot het bestuur. · mw. S. (Salima) Belhaj Mw. K. (Karlijn) Jans LLM MA trad in september 2017 terug Kamerlid voor D66, Tweede Kamer der Staten-Generaal als voorzitter van Jonge Atlantici en is vervangen door · drs. R.H. (René) Cuperus 2 0 tlnt G.L.J. (John) Jacobs. Wetenschappelijk medewerker, Wiardi Beckman Stichting · lkol. M. (Mostafa) Hilali 1 7 plaatsvervangend hoofd van de afdeling Uitvoering, Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie landmachtstaf, ministerie van Defensie bestond op 31 december 2017 uit: · tlnt G.L.J. (John) Jacobs, voorzitter Jonge Atlantici Onderzoeksassistent, Radboud Universiteit · drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter · lgen b.d. A.J.H. (Ton) van Loon Voorzitter Raad van Bestuur, Sanquin Bloedvoorziening Voormalig Commandant Eerste Duits-Nederlandse · drs. T.A. (Alex) Krijger, vicevoorzitter Legerkorps Oprichter en Managing Partner van Krijger&Partners; · drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische voormalig Senior Government Relations Advisor, Royal Onderwijscommissie Dutch Shell Voormalig rector, Dalton Den Haag · dhr. M.W. (Michiel) van Campen MA, secretaris · mw. mr. M. (Marije) Meines Executive Director, Permits Foundation; eigenaar Van Senior adviseur, RadarAdvies Campen International Business Development · drs. P. (Patrick) Mikkelsen · dhr. H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester Executive Director, American Chamber of Commerce in the Voormalig burgemeester van Noordwijk · mw. drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink · prof. dr. P. (Paul) Scheffer Lid Integriteitscommissie Ministerie van Financiën; Publicist; hoogleraar Europese Studies, Tilburg School of voormalig woordvoerder Defensie voor de PvdA en Humanities voormalig voorzitter Vaste Commissie voor Buitenlandse · mw. mr. G.J.A. (Truus) Valkering Zaken, Tweede Kamer der Staten-Generaal; Voormalig directeur Internationale Zaken, Tata Steel Europe · mr. W.H. (Wim) Kok, waarnemer namens het · ir. R. (Rein) Willems ministerie van Defensie Voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V. Directeur Communicatie, ministerie van Defensie

6 Leden van het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie / Members of the Board of the Netherlands Atlantic Association

Hester Somsen als moderator tijdens de bijeenkomst met Jean- Pierre Lacroix (Verenigde Naties, Under-Secretary General) op 9 september / Hester Somsen as moderator during the public meeting with speaker Jean-Pierre Lacroix (United Nations) on September 9th > > Voorzitter Dirk Jan van den Berg tijdens het Jubileumsymposium op 2 november 2017 / Chair Dirk Jan van den Berg during the jubilee symposium on November 2nd 2017

Directeur Bram Boxhoorn tijdens het Jubileumsymposium op 2 november 2017 / Director Bram Boxhoorn during the jubilee symposium on November 2nd 2017 > > Ton van Loon (rechts) in gesprek met brigadegeneraal Jan Swillens tijdens de bijeenkomst op 3 april / Ton van Loon in conversation with Brigadier General Jan Swillens during the public meeting on April 3rd VERSLAG 2017

StudiumGenerale BLOK 1 (StudiumGenerale VII) Datum: 17-19 maart Het StudiumGenerale programma van de Atlantische Onderwerp: Teambuilding-weekend. Focus op intra- Commissie bestaat sinds 2011 en is gericht op ‘young Europese verhoudingen en Europees- professionals’, uit zowel de particuliere als de Amerikaanse verhoudingen in historisch overheidssector. Het belangrijkste doel is de deelnemers perspectief vanuit verschillende perspectieven informeren over de Spreker: Marc van Alphen trans-Atlantische betrekkingen. Een tweede doel is het Locatie: Vlissingen en Walcheren netwerk van zowel deelnemers als de Atlantische Commissie te verbreden. EXTRA BIJEENKOMST (StudiumGenerale VI) Datum: 31 maart In 2017 werd de zesde jaargang van StudiumGenerale Onderwerp: Nederlands veiligheidsbeleid in afgerond en begon de zevende jaargang van dit succesvolle buitenlandse context programma voor talentvolle young professionals uit overheid Sprekers: Medewerkers van het ministerie van en bedrijfsleven. De onderwerpen van de bijeenkomsten Buitenlandse Zaken liepen uiteen, maar besloegen – ruim genomen – de Locatie: Den Haag (nieuwe) wereldordening vanuit Nederlands en trans- Atlantisch perspectief. BLOK 2 (StudiumGenerale VII) Datum: 7 april De 11 cursisten van de zevende jaargang waren afkomstig Onderwerp: Het belang van de euro voor Nederland van TNO, Damen Schelde Naval Schipbuilding, het Sprekers: medewerkers van De Nederlandsche Bank ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Locatie: De Nederlandsche Bank, Amsterdam 2 0 het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van Defensie, de Nederlandse Industrie voor Defensie en BLOK 3 (StudiumGenerale VII) 1 7 Veiligheid, De Nederlandsche Bank, Shell International, de Datum: 21 april gemeente Amsterdam, en Thales Nederland. Onderwerp: Het Rotterdamse Havenbedrijf Sprekers: medewerkers van het Havenbedrijf Rotterdam Programma’s Locatie: Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam

BLOK 9 (StudiumGenerale VI) BLOK 4 (StudiumGenerale VII) Datum: 27 januari Datum: 19 mei Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in Onderwerp: De NAVO-top in Brussel de wereld Sprekers: Eric Povel (NAVO); Marieke Monroy- Sprekers: medewerkers van Thales Nederland Winter (ministerie van Buitenlandse Locatie: Thales, Hengelo Zaken) Locatie: Café-restaurant Schlemmer, Den Haag BLOK 10 (StudiumGenerale VI) Datum: 24 februari BLOK 5 (StudiumGenerale VII) Onderwerp: Afsluitende bijeenkomst Datum: 30 juni Spreker: Hubert Smeets (Raam op Rusland) Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in Locatie: Tolhuistuin, Amsterdam de wereld: Damen Shipyards Sprekers: Medewerkers van Damen Shipyards Locatie: Damen Schelde Naval Schipbuilding, Vlissingen

7 BLOK 6 (StudiumGenerale VII) Mats van Dijk, Fieke Ettes, Lennart Freud en Hugo van Datum: 27 oktober der Heijden traden toe. Onderwerp: Nederlands defensiebeleid en de NAVO Sprekers: medewerkers van het ministerie van Het bestuur van Jonge Atlantici bestond op 31 december Defensie 2017 uit: Locatie: Ministerie van Defensie, Den Haag · John Jacobs (voorzitter) BLOK 7 (StudiumGenerale VII) · Marieke Lomans (vicevoorzitter) Datum: 24 november · Fieke Ettes (secretaris) Onderwerp: Vraagstukken van binnenlandse veiligheid · Lennart Freud (coördinator) in trans-Atlantisch perspectief · Marianne Copier Sprekers: medewerkers van het ministerie van · Mats van Dijk Binnenlandse Zaken · Hugo van der Heijden Locatie: Ministerie van Binnenlandse Zaken en · Jordy Rutten Koninkrijksrelaties, Zoetermeer · Lianne de Vries

BLOK 8 (StudiumGenerale VII) Datum: 15 december Programma’s Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in de wereld: Fokker De eerste helft van 2017 stond in het teken van het 10-jarig Sprekers: medewerkers van Fokker jubileum van Jonge Atlantici. Een feestelijk jubileum- Locatie: hoofdkantoor Fokker, Papendrecht symposium ter viering van deze mijlpaal was het hoogtepunt van het jaar. Verder zijn het eerste jaar van de nieuwe Amerikaanse president en de verantwoordelijk- heden voor de Europese tak van de NAVO veelvuldig aan Jonge Atlantici bod gekomen. In het najaar was er, naast Europese 2 0 defensiesamenwerking, ook aandacht voor regio’s buiten 1 7 Jonge Atlantici is actief sinds 2007 en vierde zodoende het het NAVO-grondgebied. Zo is er aandacht besteed aan 10-jarig jubileum in 2017. De organisatie heeft als doel en de Chinees-Amerikaanse verhoudingen. studenten en young professionals bewust te maken van en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de NIEUWJAARSBIJEENKOMST Verenigde Staten en Europa. Jonge Atlantici is een Datum: 16 januari platform voor dialoog over de toekomst van de NAVO, zowel Onderwerp: ‘(President) Trump’s Foreign Policy: What voor jongeren binnen Nederland als in andere NAVO-landen (not) to expect?’ en Partnership for Peace-landen. Jonge Atlantici Spreker: Matt Mayer (Opportunity Ohio) organiseert om dit te bereiken verschillende nationale en Moderator: Paul Brill (De Volkskrant) internationale evenementen gericht op een jong publiek (18- I.s.m.: Atlantische Commissie 35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot aantal Locatie: De Balie, Amsterdam partnerorganisaties. Deelnemers: 90

BIJEENKOMST Bestuur Datum: 7 februari Onderwerp: ‘Trump: The First 100 Days’ Het bestuur van Jonge Atlantici onderging in 2017 een Sprekers: Jaap Verheul (Universiteit Utrecht); aantal wijzigingen. Meline Arakelian (Ministerie van Buitenlandse Zaken); Markha Valenta Karlijn Jans trad af als voorzitter en werd opgevolgd door (Radboud Universiteit Nijmegen) John Jacobs. I.s.m.: SIB Utrecht Locatie: Instituto Cervantes, Utrecht Wouter Bartens, Güven Erkaslan, Rabab Hammiche en Deelnemers: 70 Thomas Riepma traden terug uit het bestuur.

8 Jonge Atlantici / Netherlands Atlantic Youth > Het bestuur en ambassadeurs 2016-2017 van Jonge Atlantici, vlnr.: John Jacobs, Lennart Freud, Lianne de Vries, Fieke Ettes, Mats van Dijk, Thomas Riepma, Marieke Lomans, Koen Meijering, Marianne Copier en Karlijn Jans (voorzitter) / The Board and ambassadors of Netherlands Atlantic Youth. From left to right: John Jacobs, Lennart Freud, Lianne de Vries, Fieke Ettes, Mats van Dijk, Thomas Riepma, Marieke Lomans, Koen Meijering, Marianne Copier, and Karlijn Jans (Chairperson)

Enkele student-begunstigers tijdens de excursie naar schietterrein Bergen-Hohne / Some student patrons during a study visit to shooting range Bergen-Hohne > > Generaal Tom Middendorp, toenmalig Commandant der Strijdkrachten, op het 10-jarig Jubileum van Jonge Atlantici op 11 mei / General Tom Middendorp, Chief of Defense at the time on the Jubilee Symposium of Netherlands Atlantic Youth on May 11th RONDLEIDING JONGE ATLANTICI EXCURSIE JONGE ATLANTICI Datum: 3 maart Datum: 27-28 juni Locatie: Atoombunker, ministerie van Buitenlandse Onderwerp: NAVO-oefeningen Zaken, Den Haag I.s.m.: JongDefensie Deelnemers: 15 Locatie: Bergen-Hohne, Duitsland Deelnemers: 15 LUNCHLEZING Datum: 12 april SEMINAR JONGE ATLANTICI Onderwerp: ‘Europa moet volwassen worden’ Datum: 7-8 juli Spreker: Ton van Loon (voormalig commandant, Onderwerp: ‘US Foreign Policy Under Trump, European Eerste Duits-Nederlandse Legerkorps; Implications’ bestuurslid Atlantische Commissie) I.s.m.: Atlantic Council of the United Kingdom I.s.m.: Studievereniging ismus Locatie: Oxford Locatie: Radboud Universiteit Nijmegen Deelnemers: 15 Deelnemers: 40 PANELDISCUSSIE JUBILEUMCONFERENTIE JONGE ATLANTICI Datum: 13 september Datum: 11 mei Onderwerp: ‘Three Generations, Three Countries, One Onderwerp: ‘The Transatlantic Relationship in 2017 and Mission’ Beyond: New Perspectives and Disruptive Sprekers: Henry Kubinski, Alex Kubinski, Adam Ideas’ Kubinski Sprekers: Tom Middendorp (Commandant der I.s.m.: Amerikaanse Ambassade Strijdkrachten); Dirk Jan van den Berg Locatie: Residentie Amerikaanse ambassadeur, Den (voorzitter Atlantische Commissie); Karlijn Haag Jans (voorzitter Jonge Atlantici); Anne Deelnemers: 20 Bakker (Instituut Clingendael); Charlotte 2 0 Brandsma (German Marshall Fund of the MASTERCLASS JONGE ATLANTICI United States); Mareijn Willems (Fokker); Datum: 28 september 1 7 Jelle van Haaster (Ministerie van Onderwerp: Counter Insurgency Defensie; Universiteit van Amsterdam) Spreker: Martijn Kitzen (NLDA; Universiteit van Moderator: Dieuwertje Kuijpers (Vrije Universiteit Amsterdam) Amsterdam) Locatie: Leiden Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Doelgroep: 30 Deelnemers: 70 BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI EXCURSIE JONGE ATLANTICI Datum: 22 november Datum: 22-23 mei Onderwerp: ‘In Defence of Europe. The Future of Onderwerp: Nederlands-Duitse defensiesamenwerking European Security and Defence Locatie: 1(GE/NL) Corps, Münster, Duitsland Cooperation’ I.s.m.: YATA Germany Sprekers: Pieter Jan Kleiweg de Zwaan (Ministerie Deelnemers: 20 van Buitenlandse Zaken); Georgina Earle/Emma Brandsen (Ministerie van EXCURSIE JONGE ATLANTICI Defensie); Sander van der Sluis Datum: 14 juni (Ministerie van Buitenlandse Zaken); Stella Onderwerp: Rondleiding USS Laboon Kloth (Ministerie van Buitenlandse Zaken); I.s.m.: Amerikaanse ambassade Dženeta Mulabegovic (Ministerie van ´ Locatie: Amsterdam Buitenlandse Zaken); Christoffer Jonker Deelnemers: 10 (Ministerie van Defensie); Eric Povel (NAVO); Hester Somsen (Ministerie van Buitenlandse Zaken)

9 I.s.m.: Ministerie van Defensie; Universiteit die worden georganiseerd. Daarnaast is er ook een digitaal Leiden; Ministerie van Buitenlandse Zaken; adressenbestand van 900 docenten die via e-mail op de Nederlands Genootschap voor hoogte worden gehouden. Internationale Zaken (NGIZ) Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Ten slotte geeft de Commissie (digitaal) lesmateriaal uit. Haag Op de website staan lesmodules met veel informatie over Deelnemers: 100 actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen kunnen zelf door middel van individuele en LUNCHLEZING JONGE ATLANTICI groepsopdrachten met de onderwerpen aan de slag. Datum: 29 november Onderwerp: ‘The US and China: the Potential for Future Conflict’ Onderwijscommissie Spreker: Andrew Gawthorpe (Universiteit Leiden) I.s.m.: Studievereniging ismus Er vonden in 2017 enkele wijzigingen plaats in de Locatie: Radboud Universiteit Nijmegen samenstelling van de Atlantische Onderwijscommissie. Deelnemers: 40 Drs. V.M. (Vincent) Fiddelaar, drs. J.D.S. (Jacques) Kriens en mevrouw P.Y. (Paulette) Wolters-Struben traden terug uit de Atlantische Onderwijscommissie. Onderwijs S. (Sybo) Mocking, mevrouw N. (Nelleke) van der Vlist- De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) besteedt veel van Zanten, R. (Romy) Verwijk en S. (Sjoerd) Wever aandacht aan voorlichting over trans-Atlantische traden toe. veiligheidsvraagstukken aan docenten en scholieren in de bovenbouw van het Voortgezet Onderwijs en het Hoger De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 2 0 Beroepsonderwijs (HBO). 31 december 2017 uit: De Onderwijscommissie organiseert conferenties, · drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter 1 7 regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor Rector, Dalton Den Haag docenten in het Voortgezet Onderwijs en het HBO. · dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris Docenten ontvangen voor hun deelname een Directeur, Atlantische Commissie nascholingsverklaring, mogelijk gemaakt door de · drs. M. (Martin) Bakker samenwerking met vakverenigingen voor docenten. Docent aardrijkskunde, Segbroek College, Den Haag · mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs Drie docentenverengingen, te weten de Vereniging voor Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren · mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Amerikanist Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de · P. (Paul) Lemmens Onderwijscommissie vertegenwoordigd. Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, De Nassau Scholengemeenschap, Breda De Atlantische Onderwijscommissie organiseert ook · S. (Sybo) Mocking jaarlijks een profielwerkstukkenproject voor HAVO- en Docent geschiedenis, Scala College, Alphen a/d Rijn VWO-leerlingen. Koppels van middelbare scholen uit het · W.F. (Frederik) Oorschot hele land kunnen meedoen aan dit project en krijgen zo de Vertegenwoordiger namens het KNAG; docent gelegenheid een profielwerkstuk (PWS) te schrijven op het aardrijkskunde, NSG Groenewoud, Nijmegen terrein van internationale vrede en veiligheid. · drs. R. (Robert) de Oude Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, De Atlantische Onderwijscommissie heeft een onderwijs- Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN bestand van ruim 2.500 secties van scholen die op de · mevrouw drs. W.T.L. (Wilma) Peters hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten Docent Aardrijkskunde/Geography (TTO), Over Betuwe College, Bemmel

10 Atlantische Onderwijscommissie / Atlantic Education Committee

Stefanie Schoenmaker (De Gewonde Soldaat) vertelt over haar ervaringen aan scholieren van het Segbroek College / Stefanie Schoenmaker (De Gewonde Soldaat) shares her experiences with students of the Segbroek College in The Hague on April 3rd 2017 > > Marije Balt (Springfactor) geeft een workshop over ‘Afrikaanse dimensie migratie’ tijdens de Atlantische Onderwijsconferentie op 7 maart 2017 / Marije Balt (Springfactor) gave a workshop on ‘African dimension migration’ during the Atlantic Education Conference on March 7th 2017 > Monica Sie Dhian Ho spreekt op de Atlantische Onderwijsconferentie in het Academiegebouw te Utrecht / Monica Sie Dhian Ho was one of the speakers during the Atlantic Education Conference on March 7th 2017 · J. (Jos) Roozenbeek schrijven over een thema gerelateerd aan ‘Internationale Projectmanager TUI Nederland Vrede & Veiligheid’. · mevrouw N. (Nelleke) van der Vlist-van Zanten Docent geschiedenis, CSG Willem de Zwijger, Op 26 september 2017 organiseerde de AOC in samen- Schoonhoven werking met de Christelijke Hogeschool Windesheim en · R. (Romy) Verwijk de NHL Hogeschool een onderwijsseminar met als thema Docentenopleiding geschiedenis, Universiteit Leiden ‘Can Putin make Russia great again?’ in de Nieuwe · drs. J.E. (Jan Evert) Volders Buitensociëteit te Zwolle. Docent lerarenopleiding Geschiedenis, Christelijke Hogeschool Windesheim, Zwolle ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE · S. (Sjoerd) Wever Datum: 7 maart Docent Aardrijkskunde, Schoonhovens College, Onderwerp: Europese verkiezingen en het Schoonhoven migratievraagstuk Sprekers: Monika Sie Dhian Ho (Instituut Clingendael); René Cuperus (Wiardi Programma’s Beckman Stichting; bestuurslid Atlantische Commissie); Ton Nijhuis (Universiteit De Atlantische Onderwijscommissie organiseerde in 2017 van Amsterdam; Duitsland Instituut); een scala aan activiteiten voor docenten en leerlingen uit Henri Beunders (Erasmus Universiteit het voortgezet onderwijs en het hoger beroepsonderwijs. Rotterdam); Wilma Peters (Atlantische Onderwijscommissie); Martin Bakker De jaarlijkse onderwijsconferentie in het Academiegebouw (Atlantische Onderwijscommissie); te Utrecht stond stil bij het thema “Het Europese Pieter Stockmans (MO*Magazine); verkiezingsjaar 2017: analyses en actuele ontwikkelingen Hélène van Oudheusden (schoolcoach); met betrekking tot het migratievraagstuk”. Na een plenair Marja Verburg (Duitsland Instituut); gedeelte in de ochtend stonden er in de middag diverse Marije Balt (SpringFactor); Ingrid Boas goedbezochte workshops op het programma. Aansluitend (Wageningen Universiteit); Anke Jansen 2 0 op het thema werd ook het simulatiespel ‘de Europese Unie (VluchtelingenWerk Midden-Nederland) en de Syrische vluchtelingencrisis’ gepresenteerd, wat Dagvoorzitter: Hans Luyendijk (Dalton Den Haag; 1 7 voorts als lesmateriaal te downloaden is op de website van voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) de Atlantische Commissie. Locatie: Academiegebouw, Utrecht Deelnemers: 170 Tijdens de conferentie vond de prijsuitreiking plaats van het Profielwerkstukkenproject. Laura Gerritse, Sabine SEGBROEK COLLEGE TOUR Brander en Aya Bergkamp van het Amstelveen College Datum: 3 april werden uitgeroepen tot winnaars met hun profielwerkstuk Onderwerp: De Gewonde Soldaat getiteld ‘De Koerdische Droom’. In 2017 deden 19 koppels Sprekers: Luuk Elshout en Stefanie Schoenmaker van middelbare scholen uit het hele land mee aan dit Moderator: Martin Bakker (Atlantische Onderwijs - project. commissie) Locatie: Segbroek College, Den Haag Tijdens Segbroek Collegetour vertelden Afghanistan- Deelnemers: 50 veteranen Luuk Elshout en Stefanie Schoenmaker van stichting De Gewonde Soldaat aan leerlingen van het PROFIELWERKSTUKKENPROJECT Segbroek College in Den Haag over hun ervaringen als Datum: 30 juni militair. Onderwerp: Startbijeenkomst profielwerkstukkenproject Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Een nieuwe editie van het Profielwerkstukkenproject ging Deelnemers: 40 op 30 juni van start in Perscentrum Nieuwspoort. Daar gaven 19 uitverkozen koppels een ‘pitch’ voor het thema van hun profielwerkstuk. Na de zomer startte het begeleidings- traject met als doel om een ‘excellent’ profielwerkstuk te

11 ONDERWIJSSEMINAR Programma’s Datum: 26 september Onderwerp: ‘Can Putin make Russia great again?’ In de publieksprogramma’s van 2017 werd de blik gericht op Sprekers: Hans Oversloot (Universiteit Leiden); de aankomende veranderingen in zowel de nationale als Wierd Duk (Algemeen Dagblad); internationale politiek. Voorafgaand aan de inauguratie van Tony van der Togt (Instituut Clingendael); Donald Trump in januari informeerde Amerika-expert Matt Laura Starink (Raam op Rusland); Mayer (Opportunity Ohio) een overwegend jong publiek Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische over ‘Trump’s Foreign Policy’. Ook vonden er twee politieke Onderwijscommissie) debatten plaats rondom de Nederlandse verkiezingen in I.s.m.: NHL Hogeschool en Hogeschool maart, waarin de toekomst van het Nederlandse beleid op Windesheim het gebied van defensie en buitenlandse zaken centraal Locatie: Nieuwe Buitensociëteit, Zwolle stond. Het 65-jarig bestaan van de Atlantische Commissie Deelnemers: 120 werd op het goed bezochte Jubileumsymposium gevierd met levendige discussie en debatten over het thema ‘Oude zekerheden, nieuwe onzekerheden: heden, verleden en Lesmateriaal toekomst van de trans-Atlantische betrekkingen’.

De AOC heeft een nieuw conflictsimulatiespel ‘De NIEUWJAARSBIJEENKOMST Europese Unie en de Syrische vluchtelingencrisis’ Datum: 16 januari ontwikkeld. Dit werd gepresenteerd op de Atlantische Onderwerp: ‘Trump’s Foreign Policy’ Onderwijsconferentie in maart en is te downloaden via de Spreker: Matt Mayer (Opportunity Ohio) website van de Atlantische Commissie. Moderator: Paul Brill (De Volkskrant) I.s.m.: Jonge Atlantici Het lesmateriaal omvat de EU en de belangen van Locatie: De Balie, Amsterdam individuele lidstaten evenals hun beweegredenen voor het Deelnemers: 90 2 0 wel of niet accepteren van vluchtelingen. De module bevat een casus, profieldocumenten voor landen en personen, VERKIEZINGSDEBAT 1 7 spelregels, de docentenhandleiding, beeldmateriaal en Datum: 3 maart PowerPoints. Onderwerp: Defensie en buitenlandse zaken Sprekers: (D66); Dit lesmateriaal verscheen op 9 maart online. Op 31 (VVD); (SGP); Angelien december 2017 was de webpagina 321 keer bezocht. Eijsink (PvdA); (CDA); Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert) I.s.m.: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK) en Gezamenlijke Publieksbijeenkomsten Officieren Verenigingen (GOV) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag De openbare bijeenkomsten zijn bedoeld om verschillende Deelnemers: 200 belangrijke doelgroepen van de Atlantische Commissie (begunstigers, studenten, politici, journalisten, PUBLIEKSBIJEENKOMST wetenschappers, beleidsambtenaren van de ministeries van Datum: 21 maart Buitenlandse Zaken en Defensie, leden van het corps Onderwerp: ‘Brexit and European Defence’ diplomatique) voor te lichten over actuele thema’s uit de Sprekers: Alex Deane (FTI Consulting, Londen); nationale en internationale politieke betrekkingen. Daartoe Rem Korteweg (Centre for European worden een of meerdere sprekers uitgenodigd die hun licht Reform, Londen); Margriet Drent (Instituut laten schijnen over het onderwerp. Na de inleidingen gaan Clingendael); Roland Freudenstein de sprekers met elkaar, de moderator en met de zaal in (Martens Centre, Brussel) discussie. Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 110

12 Publieksbijeenkomsten / Public Meetings > Bijeenkomst met Ian Brzezinski in de Glazen Zaal in Den Haag / Public meeting with Ian Brzezinski on December 4th

Vertegenwoordigers van de Wetenschappelijke Bureaus van

> verschillende politieke partijen bij debat Geopolitiek en Defensie op 11 april. Vlnr: Ton van Loon, René Cuperus (Wiardi Beckman Stichting), Theo Brinkel (Wetenschappelijk Instituut voor het CDA), Joost Sneller (Hans van Mierlostichting), Frans Osinga (TeldersStichting) / Representatives of research institutes of various political parties at the debate regarding Geopolitics and Defense on April 11th. From left to right: Ton van Loon (Netherlands Atlantic Association), René Cuperus (Wiardi Beckman Foundation), Theo Brinkel (Research Institute for the CDA), Joost Sneller (Hans van Mierlo Foundation), Frans Osinga (Telders Foundation) PUBLIEKSBIJEENKOMST Frans Verhagen (Amerika-expert) Datum: 3 april Moderator: Dick Zandee (Instituut Clingendael) Onderwerp: ‘Future of Land Warfare’ I.s.m.: Nederlands Instituut voor Internationale Spreker: Jan Swillens (Koninklijke Landmacht) Betrekkingen ‘Clingendael’ I.s.m.: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Locatie: Parkhotel, Den Haag Krijgswetenschap (KVBK) Deelnemers: 90 Moderator: Ton van Loon (Atlantische Commissie) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag JOHAN DE WITT CONFERENTIE Deelnemers: 90 Datum: 31 augustus Onderwerp: ‘Russia’s Maritime Ambitions’ DEBAT Sprekers: Darius Semaska (ambassadeur van Datum: 11 april Litouwen in Den Haag); John Allen Onderwerp: Geopolitiek en Defensie (voormalig Deputy , US Central Sprekers: Marjanne de Kwaasteniet (Permanent Command; Center for 21st Century Security Vertegenwoordiger van Nederland bij de and Intelligence, Brookings Institution); NAVO); Ida van Veldhuizen (Telders - Sir George Zambellas (voormalig First Stichting); Frans Osinga (TeldersStichting), Sea Lord, Royal Navy); Arend Jan Theo Brinkel (Wetenschappelijk Instituut Boekestijn (buitenlandcommentator); voor het CDA), René Cuperus (Wiardi Salima Belhaj (Tweede Kamerlid D66); Beckman Stichting); Joost Sneller (Hans Raymond Knops (Tweede Kamerlid CDA) van Mierlo Stichting) Moderator: Julian Lindley-French (vicevoorzitter, Moderator: Ton van Loon (Atlantische Commissie) Atlantic Treaty Association) I.s.m.: TeldersStichting; Wiardi Beckman Stichting; I.s.m.: Stichting Pugno Pro Patria in Mare; KIM Wetenschappelijk Instituut voor het CDA; Alumni Vereniging Hans van Mierlo Stichting Locatie: LantarenVenster, Rotterdam Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 300 2 0 Deelnemers: 120 PUBLIEKSBIJEENKOMST PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 1 september 1 7 Datum: 16 mei Onderwerp: “What are today’s challenges for UN Onderwerp: Cybersecurity: hoe kan Nederland het beter peacekeeping? With a particular focus on doen? the mission in Mali” Sprekers: Dick Schoof (Nationaal Coördinator Spreker: Jean-Pierre Lacroix (Under-Secretary- Terrorismebestrijding en Veiligheid; Cyber General for Peacekeeping Operations, Security Raad); Herna Verhagen (CEO United Nations) Post NL; auteur ‘Nederland Digitaal Droge Moderator: Hester Somsen (Directeur Veiligheids - Voeten’); Lokke Moerel (Morrison & beleid, Ministerie van Buitenlandse Zaken) Foerster; Tilburg University; Cyber Security Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Raad); Pieter Cobelens (strategisch Deelnemers: 140 adviseur cybersecurity; voormalig directeur MIVD) BOEKPRESENTATIE Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert) Datum: 5 oktober Locatie: De Glazen Zaal, Den Haag Onderwerp: JFK. Idealist zonder illusies. Actuele ideeën Deelnemers: 150 van John F. Kennedy over politiek, democratie en leiderschap PUBLIEKSBIJEENKOMST Sprekers: Eddy Habben Jansen (ProDemos); Alex Datum: 23 mei Krijger (auteur; vicevoorzitter Atlantische Onderwerp: “NATO in the Trump Era” Commissie); Shawn Crawley (Ameri - Sprekers: Roland Freudenstein (Wilfried Martens kaanse ambassade); Neelie Kroes (voor - Centre, Brussels); Luis Simón (Institute malig minister en Europees commissaris); for European Studies, Free University Sjors Fröhlich (BNR Nieuwsradio); Brussels; Elcano Royal Institute); Karsten Klein (locoburgemeester Den

13 Haag); Bilal Sahin (Vadercentrum Laak) Spreker: Ian Brzezinski (Atlantic Council of the Moderator: Marnix van Rij (Eerste Kamerlid, CDA) United States) I.s.m.: ProDemos Moderator: Paul Brill (journalist) Locatie: Studio Dudok, Den Haag Locatie: De Glazen Zaal, Den Haag Deelnemers: 100 Deelnemers: 120

PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 23 oktober Onderwerp: ‘NATO’s Nuclear Policy. Continuity or Studiebezoeken NAVO Change?’ Sprekers: Fred Frederickson (hoofd, NATO Nuclear De Atlantische Commissie organiseert jaarlijks enkele Policy Directorate); Elmar Hellendoorn studiebezoeken aan het NAVO-hoofdkwartier voor (Belfer Center, Harvard Kennedy School) specifieke doelgroepen. Zij worden tijdens een werkdiner en Moderator: Paul Brill (journalist) een dagprogramma op de hoogte gebracht van de jongste Locatie: Koninklijke Schouwburg, Den Haag ontwikkelingen binnen de verdragsorganisatie door leden Deelnemers: 100 van de Internationale Staf en medewerkers van diverse permanente vertegenwoordigingen. In 2017 werden drie van JUBILEUMSYMPOSIUM dergelijke bezoeken georganiseerd, in samenwerking met Datum: 2 november NATO’s Public Diplomacy Division. Onderwerp: ‘Oude zekerheden, nieuwe onzekerheden: heden verleden en toekomst van de trans- Atlantische betrekkingen’ Programma’s Sprekers: Rowinda Appelman (City Deal Kennis Maken); Paul Brill (journalist); STUDIEBEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Ivo Daalder (Chicago Council on Global Datum: 12 mei Affairs); Arie van Ede (oud-docent); Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO 2 0 Sybo Mocking (Atlantische Onderwijs - Sprekers: Eric Povel (Public Diplomacy Division); commissie); Michael Ruehle (NAVO); Jamie Shea (Deputy Assistant Secretary 1 7 Greg Shapiro (Boom Chicago); Laura General, Emerging Security Challenges Starink (journalist; Raam op Rusland) Division); Timo Koster (Defence Policy Moderator: Lenneke Hoedemaker (presentator; and Planning Division); Piers Cazalet debatleider) (Public Diplomacy Division); Marjanne de Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Kwaasteniet (Permanent Deelnemers: 130 Vertegenwoordiger van Nederland); Tomasz Chlon (Public Diplomacy Division) SYMPOSIUM I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division Datum: 27 november Locatie: NAVO-hoofdkwartier, Brussel Onderwerp: ‘NATO and (Counter)intelligence’ Deelnemers: 14 journalisten Sprekers: Eleni Braat (Universiteit Utrecht); James Mader; Daniël Pronk (Ministerie van STUDIEBEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Defensie); Joseph Gordon; Bob de Graaff Datum: 17 november (Universiteit Utrecht) Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Moderator: Laurien Crump (Universiteit Utrecht) Sprekers: Eric Povel (Public Diplomacy Division); I.s.m.: Universiteit Utrecht Jamie Shea (Emerging Security Locatie: Sweelinckzaal, Drift 21, Utrecht Challenges Division); Juliette Bird Deelnemers: 40 (Emerging Security Challenges Division); Tomasz Chlon (Public Diplomacy PUBLIEKSBIJEENKOMST Division); Marjanne de Kwaasteniet Datum: 4 december (Permanent Vertegenwoordiger van Onderwerp: ‘The Transatlantic Relationship and Donald Nederland); Jan Broeks (Internationale Trump’ Militaire Staf) I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division

14 Publieksbijeenkomsten / Public Meetings

Comedian Greg Shapiro op het 65-jarig jubileum van de Atlantische Commissie op 2 november / Comedian Greg Shapiro during the jubilee symposium of the Netherlands Atlantic Association on November 2nd > > Een volle zaal tijdens de Johan de Witt-conferentie over de maritieme ambities van Rusland op 31 augustus in Rotterdam / A full house during the Johan de Witt Conference on Russia’s maritime ambitions on August 31st

Gesprek tussen leraren tijdens het 65-jarig jubileum van de Atlantische Commissie op 2 november. Vlnr: Lenneke Hoedemaker, Arie van Ede, Sybo Mocking / Discussion between teachers during the jubilee symposium of the Netherlands Atlantic Association on November 2nd. From left to right: Lenneke Hoedemaker, Arie van Ede, and Sybo Mocking > > Brigadegeneraal Jan Swillens over de oefening Bison Drawsko tijdens de bijeenkomst op 3 april/ Brigadier General Jan Swillens talks about the exercise Bison Drawsko during the public meeting on April 3rd Locatie: NAVO-hoofdkwartier, Brussel Via een systeem van nominatoren (docenten van Deelnemers: 14 journalisten verschillende universiteiten) worden kandidaten geselecteerd. In december 2016 vond de prijsuitreiking STUDIEBEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER plaats voor de editie 2015-2016. De eerstvolgende uitreiking Datum: 1 december is eind 2018, voor de beste masterscriptie van de periode Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO 2017-2018. Sprekers: Eric Povel (Public Diplomacy Division); Claudio Palestini (Emerging Security De jury bestaat uit: Challenges Division); Timo Koster (Defence Policy and Planning Division); · Dr. A. Boxhoorn (voorzitter) Marjanne de Kwaasteniet (Permanent · M. Katsman MA (secretaris) Vertegenwoordiger van Nederland); · Drs. R.H. Cuperus (Wiardi Beckman Stichting) Radoslava Stefanova (Political Affairs · Drs. A.J. van der Peet (Nederlands Instituut voor and Security Policy Division) Militaire Historie) I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: NAVO-hoofdkwartier, Brussel Deelnemers: 8 parlementair medewerkers Atlantic Treaty Association

De Atlantische Commissie is lid van de Atlantic Treaty Association (ATA), de netwerkorganisatie van alle Overige programma’s Atlantische Commissies in de wereld. Twee maal per jaar organiseert de ATA een vergadering voor al haar leden. Ook Leerstoel Jonge Atlantici heeft een internationale moederorganisatie: de Youth Atlantic Treaty Association (YATA). De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen 2 0 ingesteld aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van Programma de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd tot november 2016 bekleed door dr. Marianne van Leeuwen. Ook dit jaar was Jonge Atlantici weer goed 1 7 Zij werkte van 2003 tot 2016 bij de Algemene Inlichtingen en vertegenwoordigd op het internationale vlak. Jonge Veiligheidsdienst (AIVD) als senior beleidsadviseur. Atlantici-voorzitter John Jacobs werd in oktober 2016 verkozen tot President of YATA, en bekleedde deze functie In 2017 bleef deze leerstoel vacant. gedurende 2017.

GENERAL ASSEMBLY ATA EN YATA Dwight D. Eisenhower Scriptieprijs Datum: 3 december Locatie: Brussel De Atlantische Commissie heeft een tweejaarlijkse Deelnemers: namens de Atlantische Commissie: Bram scriptieprijs ingesteld op het gebied van trans-Atlantische Boxhoorn (directeur); namens Jonge betrekkingen: de Dwight D. Eisenhower-scriptieprijs. De Atlantici: Marianne Copier (secretaris) prijs beoogt de wetenschappelijke belangstelling en de aandacht voor dit thema onder studenten te vergroten. De prijs is bedoeld voor masterstudenten Geschiedenis, Politicologie, of een verwant vakgebied, die een excellente Media scriptie hebben geschreven (in het Nederlands of Engels) over een onderwerp op het vakgebied van de moderne Atlantisch Perspectief trans-Atlantische betrekkingen. Het gaat hierbij om de politieke, economische en/of culturele banden tussen de Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Verenigde Staten en Europa, of Nederland in het bijzonder. Atlantische Commissie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en bevat opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek.

15 Op de website zijn alle artikelen die zijn verschenen tussen Internationale Adviesraad 1991 en 2017 gratis te raadplegen en doorzoekbaar op auteur en titel. · Dr. Hans Binnendijk Senior Fellow, Center for Transatlantic Relations, Paul H. Nitze School of Advanced International Studies, Johns Redactie Hopkins University, Washington D.C. · Dr. Ann-Sofie Dahl De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een Associate Professor and Senior Research Fellow, Center eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een for Military Studies, Copenhagen; Adjunct Fellow, Center Internationale Adviesraad. De redactie onderging in 2017 for Strategic and International Studies, Washington D.C. geen wijzigingen. · Marten van Heuven Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. De redactie van Atlantisch Perspectief was op 31 december · Prof. dr. Jan Willem Honig 2017 als volgt samengesteld: Senior Lecturer, Department of War Studies, King’s College, Londen Eindredacteur · Prof. dr. Margarita Mathiopoulos Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, · M. (Maarten) Katsman MA Berlijn · Prof. dr. Alexander Moens Adviesraad Professor of International Relations, Simon Fraser University, Burnaby (BC), Canada · dr. A. (Bram) Boxhoorn, voorzitter · Dr. Henning Riecke Directeur, Atlantische Commissie Head, Transatlantic Relations Program, Deutsche · drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra, senior redacteur Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn Hoofd Secretariaat, Atlantische Commissie · Stanley Sloan · genmaj marns b.d. mr. drs. C. (Kees) Homan Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, 2 0 Veiligheidsdeskundige Middlebury College (VT), Verenigde Staten · dr. P.A. (Paul) van Hooft 1 7 Max Weber Fellow, European University Institute, Florence · J. (Joris) Janssen Lok Artikelen Marketing Manager / Team Leader Future Market Requirements, Thales Nederland BV In Atlantisch Perspectief kwam in 2017 een breed scala aan · prof. dr. R.V.A. (Ruud) Janssens onderwerpen aan bod. Uiteraard hielden president Trump en Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam de gevolgen van zijn presidentschap voor de internationale · prof. dr. W. (Wim) Klinkert betrekkingen de gemoederen bezig. Er was echter ook volop Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, aandacht voor tot nu toe onderbelichte zaken, zoals Nederlandse Defensie Academie; Hoogleraar Militaire autonome wapensystemen, en actualiteiten, bijvoorbeeld de Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam Duitse verkiezingen. · drs. J.M.D. (Hans) van Leeuwe Senior Adviseur Strategie en Beleidsontwikkeling, Daarnaast bereikte Atlantisch Perspectief in 2017 een Hoofddirectie Beleid, Ministerie van Defensie mijlpaal: het digitale archief van het tijdschrift (1991-2017) · prof. dr. M. (Marianne) van Leeuwen overschreed de grens van 1.000 artikelen. Niemand minder Emeritus bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische dan secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam zette deze mijlpaal luister bij door een speciale bijdrage te · drs. A.J. (Anselm) van der Peet leveren, die uiteindelijk als 1.000ste artikel op de website Wetenschappelijk medewerker, Nederlands Instituut voor beschikbaar werd. Militaire Historie, Den Haag · dr. S.J.G. (Sebastian) Reyn Alle artikelen die in 2017 in Atlantisch Perspectief zijn Directeur Strategie, Beleidsontwikkeling en Innovatie, verschenen, zijn na te lezen op de website: Ministerie van Defensie www.atlantischecommissie.nl/media/archief-ap/

Verschenen: 6x Oplage: 1.200 ex.

16 Overige publicaties Commissie, en (video)verslagen lezen en bekijken van afgelopen bijeenkomsten. JAARVERSLAG 2016 Verschenen: mei 2017 In 2017 werd de site 27.494 keer bezocht door 17.630 Oplage: 500 bezoekers. In totaal werden 78.573 pagina’s bekeken, een stijging van 8,5 % in vergelijking met het jaar daarvoor. Op de website staat een overzicht van alle publicaties die de Atlantische Commissie in de afgelopen jaren heeft uitgegeven. Sociale media

De Atlantische Commissie en Jonge Atlantici zijn actief op Opiniepeiling Facebook en Twitter. De sociale media worden ingezet voor het vergroten van de naamsbekendheid van zowel de In november voerde onderzoeksbureau Kantar Public Atlantische Commissie als Jonge Atlantici. Daarnaast (voorheen TNS NIPO) op verzoek van de Atlantische worden de ‘volgers’ via deze nieuwe media op de hoogte Commissie een opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de gehouden van de activiteiten die worden georganiseerd, en enquête bleek onder andere dat de steun voor de NAVO nog van de publicaties die verschijnen. steeds toeneemt, maar nog niet op het niveau is van 2011. Ook lijkt er sprake van een ‘Trump-effect’: van de De Facebookpagina van de Atlantische Commissie had op ondervraagden vindt 59% dat de NAVO een positieve 31 december 2017 1.273 leden/’likes’, die van de Jonge bijdrage levert aan de relatie tussen Nederland en Amerika, Atlantici-groep 1.005 en van de Jonge Atlantici-pagina 984. 10% vindt van niet. Een – zeker in vergelijking met eerdere Er werd in 2017 257 keer een bericht gepost op de pagina jaren – zeer grote groep weet dit niet/heeft geen mening van de Atlantische Commissie, 221 keer op de pagina van (31%). Ter vergelijking: begin 2016 vond 76% dat de NAVO Jonge Atlantici en 131 keer in de Jonge Atlantici-groep. een positieve bijdrage levert aan de relatie tussen Nederland en Amerika, 5% vond van niet. Het aantal volgers op Twitter was op 31 december 2017 707. Er werden in 2017 483 tweets en retweets verzonden. 2 0 De uitgebreide resultaten van de peiling zijn na te lezen op 1 7 de website. Mediaoptredens, lezingen en publicaties directeur Website PUBLICATIE Op de website van de Atlantische Commissie Datum: januari (www.atlcom.nl of www.atlantischecommissie.nl) staat Onderwerp: Internationale verhoudingen informatie over de organisatie, doelstellingen en de vele Tijdschrift: Geschiedenis Magazine 2017, jrg. 52, activiteiten van de Atlantische Commissie, de Atlantische pp. 59-60. Onderwijscommissie en Jonge Atlantici. INTERVIEW Op de homepage staan trans-Atlantisch nieuws en Datum: 4 april achtergronden (‘must-reads’) die twee maal per week Onderwerp: Verjaardag NAVO worden ververst. De bezoeker wordt attent gemaakt op Programma: Dit is de Nacht artikelen van gerenommeerde (internationale) tijdschriften, Radiozender: NPO1 denktanks, websites en blogs. INTERVIEW Veel onderwijspublicaties kunnen online worden ingezien en Datum: 11 april docenten en leerlingen kunnen werken met de verschillende Onderwerp: Een nieuwe Koude Oorlog? lesmodules en websheets. In het archief van Atlantisch Programma: Dit is de Ochtend Perspectief staan alle artikelen die tussen 1991 en 2017 zijn Radiozender: NPO1, WNL verschenen. Via de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor programma’s van de Atlantische

17 LEZING · NRC Handelsblad Datum: 24 oktober · NRC NEXT Onderwerp: Europese Veiligheid · Provinciale Zeeuwsche Courant Organisatie: Terugkomdagen Buitenlandse Zaken · Reformatorisch Dagblad Locatie: Den Haag · Stentor Deelnemers: 21 · Trouw · Weekblad voor Ouder-Amstel LEZING · De Volkskrant Datum: 11 november Onderwerp: Security challenges in the Region Organisatie: Institut Amadeus Locatie: Tanger (Marokko) Deelnemers: 200

LID PROMOTIECOMMISSIE Datum: 28 november Onderwerp: Contraspionagesamenwerking in de NAVO, 1951-1960 Promovendus: James Mader Locatie: Universiteit Utrecht

LEZING Datum: 12 december Onderwerp: Trans-Atlantic Relations since 1989 Organisatie: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 2 0 (RVO) Locatie: Den Haag 1 7 Deelnemers: 15

Atlantische Commissie in de media

De volgende dag-, week- en maandbladen en websites besteedden in 2017 aandacht aan (activiteiten van) de Atlantische Commissie:

· AD Haagsche Courant · Algemeen Dagblad · Amstelveens Nieuwsblad · BN de Stem · Brabants Dagblad · Eindhovens Dagblad · Elsevier · Gelderlander · Gooi- en Eemlander · Leidsch Dagblad · Mierlose Krant · Nederlands Dagblad · Nieuwe Meerbode · Noordhollands Dagblad · NRC Handelsblad

18 STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES

De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar veiligheidsvraagstukken.

Dr. Isabelle Duyvesteyn was tot 1 september 2017 de bijzonder hoogleraar Strategische Studies aan de Universiteit Leiden. Haar leeropdracht omvatte internationale veiligheid in brede zin, met speciale aandacht voor de rol van militaire macht als instrument in het buitenlands beleid van regeringen. Isabelle Duyvesteyn is hoogleraar Global History bij het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Daarnaast is zij onder andere lid van de Commissie Vrede en Veiligheid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken.

Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies bestond op 31 december 2017 uit: 2 0 · drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg, voorzitter · drs. T.A. (Alex) Krijger, vicevoorzitter 1 7 · M.W. van Campen MA, secretaris · H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester · dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur

19 STAAT VAN BATEN EN LASTEN

bedragen x 1.000, afgerond op duizendtallen

BATEN

Inkomsten overheid € 500 Overige inkomsten € 097 –––––– Totaal baten € 597

LASTEN

Platform- en netwerkactiviteiten € 147 Onderwijs € 115 Publieksprogramma’s € 169 Media € 217 Overig € 000 2 0 –––––– 1 7 Totaal lasten € 648

SALDO 2017 € –51

20 DIRECTIE

De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2017 uit:

· dr. A. (Bram) Boxhoorn Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies

BUREAU

Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de diverse programma’s van de Atlantische Commissie. Het houdt ook de website en de sociale media bij en ondersteunt het Algemeen Bestuur en de subcommissies van de Atlantische Commissie. Ten slotte verschaft het 2 0 Bureau informatie aan derden (telefonische helpdesk). 1 7 Het Bureau bestond op 31 december 2017 uit:

· drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra Hoofd Secretariaat · M. (Maarten) Katsman MA Eindredacteur Atlantisch Perspectief · J.G. (Janneke) Suiskind MA Projectmanager Onderwijs en Jongeren · L. (Lennart) Freud MA Community Manager en Secretaris Jonge Atlantici

Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. In 2017 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de Atlantische Commissie:

· Ruben Barink (Universiteit Leiden) · Saskia Christophersen (Erasmus Universiteit Rotterdam) · Fieke Ettes (Rijksuniversiteit Groningen) · Niels Rood (Universiteit Leiden) · Marnix Schut (Universiteit Leiden) · Bengt de Sitter (Universiteit Leiden)

21 DOELSTELLINGEN

Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie andere vertegenwoordigers van politieke partijen en een forum voor het publieke debat over trans-Atlantische deskundigen op het gebied van trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd. stimuleert onderzoek naar de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de de maatschappelijke discussie over deze onderwerpen ruim 40 Atlantische commissies in de meeste lidstaten van bevorderen. de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace. De Atlantische Commissie organiseert uiteenlopende programma’s voor specifieke doelgroepen, zoals politici, De Atlantische Commissie werkt samen met overheids - journalisten, universitair docenten, de bestuurswereld en instellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke young professionals. Jonge Atlantici organiseert instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- programma’s voor studenten en pas-afgestudeerden. De en buitenland, en op ad-hoc-basis met het bedrijfsleven. Atlantische Onderwijscommissie ontwikkelt programma’s voor docenten en leerlingen in de bovenbouw van het Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de voortgezet onderwijs. ontwikkeling van activiteiten van derden op het gebied van internationale en nationale veiligheidsvraagstukken en De Atlantische Commissie geeft ook het tijdschrift adviseert zij hen bij de opzet en uitvoering van projecten op Atlantisch Perspectief uit. Daarnaast verschijnen er bovengenoemd gebied. 2 0 incidenteel digitale onderwijspublicaties. De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt 1 7 gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder

COLOFON

Atlantische Commissie · Samenstelling en redactie: Copyright © 2018 Emmapark 12 Karlijn Tange Atlantische Commissie 2595 ET DEN HAAG · Eindverantwoording: Bram Boxhoorn t 070-363.94.95 · Vormgeving: e [email protected] Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda i www.atlantischecommissie.nl · Druk: Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer

22