2018

Jaarverslag 2018 IN VOGELVLUCHT

BIJEENKOMSTEN

· In totaal 40 programma’s met meer dan 70 sprekers en ruim 1.950 deelnemers:

· 12 bijeenkomsten van StudiumGenerale voor 28 cursisten · 13 bijeenkomsten van Jonge Atlantici met meer dan 26 sprekers voor 706 jongeren · 5 onderwijsbijeenkomsten met meer dan 15 sprekers voor 260 docenten en leerlingen · 8 publieksbijeenkomsten met in totaal 31 sprekers en 930 deelnemers · 2 studiereizen naar Amerika met in totaal 26 deelnemers

WEBSITE

· 18.186 sessies · 17.700 gebruikers · 70.234 bekeken pagina’s

PUBLICATIES

20 · 6 nummers van Atlantisch Perspectief met in totaal 44 artikelen

18 BEGUNSTIGERS EN ABONNEES

· 370 begunstigers en studentbegunstigers · 92 abonnees en studentabonnees

PRIMAIR BEREIK

· 911 Atlantisch Perspectief lezers · 1.399 genodigden per publieksbijeenkomst · 17.700 websitebezoekers · 1.358 Facebookvolgers · 879 Twittervolgers · 130 Instagramvolgers

2 INHOUD

2018 IN VOGELVLUCHT ...... 2

VOORWOORD ...... 4

WOORD VAN DANK ...... 5

BESTUURSSAMENSTELLING ...... 6

VERSLAG 2018 ...... 8 · StudiumGenerale ...... 8 · Jonge Atlantici ...... 9 · Onderwijs ...... 11 · Publieksbijeenkomsten ...... 13 · Studiebezoeken NAVO ...... 15 · Overige programma’s ...... 15 · Studiereis journalisten ...... 15 · Leerstoel ...... 16 · Dwight D. Eisenhower Scriptieprijs ...... 16 · Atlantic Treaty Association ...... 16 · Media ...... 17 · Atlantisch Perspectief ...... 17 · Overige publicaties ...... 18 20 · Opiniepeiling ...... 18 · Website ...... 18 18 · Sociale media ...... 18 · Mediaoptredens, lezingen en publicaties directeur ...... 18 · Atlantische Commissie in de media ...... 19

STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES ...... 20

STAAT VAN BATEN EN LASTEN ...... 21

DIRECTIE ...... 22

BUREAU ...... 22

DOELSTELLINGEN ...... 23

COLOFON ...... 23

3 VOORWOORD

In 2018 keek de wereld toe hoe de uitspraken van president bereik uit door verschillende samenwerkingsprojecten met Trump de trans-Atlantische relatie verder onder druk verwante studie- en jongerenverenigingen, wat leidde tot zetten. In plaats van het verstevigen van de langdurige een gevarieerd aanbod aan programma’s en excursies in relatie met de Europese bondgenoten van de VS verschillende steden. investeerde Trump in het smeden van nieuwe bondgenootschappen met landen die tot voor kort, en Wederom blijkt de behoefte aan de informatieverstrekking eigenlijk nog steeds, als ondemocratisch en vijandig waar de Atlantische Commissie in voorziet ongeremd. Het richting de westerse wereldorde worden gezien. Intussen groeiende aantal aanmelders voor bijeenkomsten leidde in hield de Atlantische Commissie de trans-Atlantische sommige gevallen zelfs tot de gedwongen inzet van betrekkingen nauw in de gaten en probeerde ze deze actief wachtlijsten en livestreams . Zodoende zal de Atlantische te bevorderen door discussie over verwante thema’s te Commissie, zeker in een toekomst met een wankelende stimuleren. Uit de belangstelling voor haar publieke Europees-Amerikaanse relatie, een podium blijven bieden programma’s in 2018 bleek ongerustheid over de heersende voor discussies en informatievoorziening over trans- situatie en behoefte aan informatie en discussie over niet Atlantische betrekkingen. Stimulering van de alleen de bewegingen van de VS op het gebied van maatschappelijke discussie hierover is nu, misschien wel internationale betrekkingen, maar ook over de reacties meer dan ooit, van cruciaal belang. hierop van zowel de NAVO als Europa als Nederland. Dirk Jan van den Berg Zo was de belangstelling voor de publieke presentatie van Voorzitter Atlantische Commissie de Defensienota door minister van Defensie Maart 2019 begin januari 2018 bijzonder groot. Na deze aftrap volgden 20 in de loop van het jaar meerdere goed bezochte bijeenkomsten, waarin de staat van verschillende militaire 18 samenwerkingsinitiatieven onder de loep werden genomen, zoals het Duits-Nederlandse legerkorps, NAVO’s Enhanced Forward Presence in de Baltische staten, en de aanwezigheid van (onder andere) blauwhelmen in Mali. De rol van de NAVO in de veranderende werelddynamiek was een terugkerend onderwerp op het internationale toneel in 2018, zeker rondom de grote NAVO-top in juli. Tijdens verschillende publieksbijeenkomsten van de Atlantische Commissie bogen onder andere generaal-majoor Timothy McGuire van US Army Europe en ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet, destijds Permanent Vertegenwoordiger bij de NAVO, zich over deze thematiek.

Ook in Atlantisch Perspectief werd ruim aandacht besteed aan de NAVO-top en haar uitkomsten. Verder nam elke editie ook de veiligheidsbetrekkingen in een andere topografische regio onder de loep, want de oplopende druk op de huidige machtsverdeling beperkt zich niet slechts tot ‘het Westen’.

De grote belangstelling voor de thematiek waarmee de Atlantische Commissie en Jonge Atlantici zich bezig houden bleek ook uit het toenemend aantal jongere deelnemers bij programma’s. Jonge Atlantici breidde haar

4 WOORD VAN DANK

De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen · Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de aan de instellingen, bedrijven en particulieren die de Krijgswetenschap (KVBK) Atlantische Commissie in 2018 financieel hebben gesteund. · Microsoft Nederland · Ministerie van Binnenlandse Zaken en Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse Koninkrijksrelaties Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in · Ministerie van Buitenlandse Zaken staat geweest haar programma’s uit te voeren. Ook de · Ministerie van Defensie NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse · NATO’s Public Diplomacy Division ambassade in Den Haag, de Christelijke Hogeschool · NATO Communications and Information Agency Windesheim, NHL Stenden Hogeschool, en natuurlijk de (NCIA) particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij · NHL Stenden Hogeschool aan de financiële realisering van de verschillende · Nederlands consulaat in programma’s. · Opportunity Ohio · Radboud Universiteit Nijmegen De Atlantische Commissie is De Nederlandsche Bank, · Save the Children Shell International, Damen Schelde Naval Shipbuilding, het · Security Management Studenten Platform (SMSP) ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van · Shell International Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Havenbedrijf · SIB Utrecht Rotterdam, Microsoft Nederland, Save the Children en · Stichting Pro Patria in Mare Thales Nederland zeer erkentelijk voor materiële bijdragen · Studievereniging Europese Studies (SES) aan het StudiumGenerale-programma van de Atlantische · Thales Nederland Commissie in 2018. · Universiteit Leiden 20 · Universiteit Utrecht Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de · Wiardi Beckman Stichting 18 vele sprekers tijdens haar conferenties en andere · Youth Atlantic Treaty Association (YATA) bijeenkomsten, en aan de auteurs die belangeloos een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties.

De programma’s van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. In 2018 heeft de Commissie samengewerkt met de volgende organisaties:

· Amerikaanse ambassade in Den Haag · Atlantic Treaty Association (ATA) · BNR Nieuwsradio · Canadese ambassade in Den Haag · Christelijke Hogeschool Windesheim · Damen Schelde Naval Shipbuilding · De Nederlandsche Bank · Franse ambassade in Den Haag · Havenbedrijf Rotterdam · Instituut Clingendael · Jong Defensie · KIM alumnivereniging

5 BESTUURSSAMENSTELLING

De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel bestond op 31 december 2018 uit: uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt ten minste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen · drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg , voorzitter Bestuur houdt ten minste drie maal per jaar een Voorzitter Raad van Bestuur, Sanquin Bloedvoorziening vergadering. In het Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben · drs. T.A. (Alex) Krijger , vicevoorzitter onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen Oprichter en Managing Partner van Krijger&Partners; zitting, evenals deskundigen op het gebied van trans- voormalig Senior Government Relations Advisor, Royal Atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek. Dutch Shell · M.W. (Michiel) van Campen MA, secretaris Er vonden in 2018 drie wijzigingen plaats in de Executive Director, Permits Foundation; eigenaar Van samenstelling van het Algemeen Bestuur. Campen International Business Development · H.H.M. (Harry) Groen , penningmeester Mr. W.H. (Wim) Kok , waarnemer namens het ministerie van Voormalig burgemeester van Noordwijk Defensie, trad terug uit het bestuur. · drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink Zelfstandig adviseur, o.a. dagvoorzitter. Lid Integriteits- Dhr. A. (André) Bosman (Woordvoerder Defensie voor de commissie Ministerie van Financiën; voorzitter Raad van Tweede Kamerfractie van de VVD) trad toe tot het bestuur. Toezicht van het Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP); voormalig woordvoerder Mr. drs. H.G.J. (Hanke) Bruins Slot (Woordvoerder Defensie voor de PvdA en voormalig voorzitter Vaste Defensie voor de Tweede Kamerfractie van het CDA) trad Commissie voor Buitenlandse Zaken, Tweede Kamer der 20 toe tot het bestuur. Staten-Generaal;

18 · drs. H.M.J. (Hester) Somsen , waarnemer namens het ministerie van Buitenlandse Zaken Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken * in 2018 werd drs. Somsen als waarnemer vervangen door · drs. M.H. (Marieke) Monroy-Winter , namens het ministerie van Buitenlandse Zaken Hoofd afdeling Veiligheids- en Defensiebeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken · drs. R. (Ronald) Vuijk Voormalig woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der Staten-Generaal

6 Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op 31 december 2018 uit:

· S. (Salima) Belhaj Kamerlid voor D66, Tweede Kamer der Staten-Generaal · A. (André) Bosman Woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der Staten-Generaal · mr. drs. H.G.J. (Hanke) Bruins Slot Woordvoerder Defensie voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal · drs. R.H. (René) Cuperus Associate fellow, Instituut Clingendael; research fellow, Duitsland Instituut · lkol. M. (Mostafa) Hilali Plaatsvervangend hoofd van de afdeling Meerjaren- en Inzetplanning, landmachtstaf, ministerie van Defensie · kap. G.L.J. (John) Jacobs , voorzitter Jonge Atlantici Stafofficier Meerjaren- en Inzetplanning, landmachtstaf, ministerie van Defensie 20 · lgen b.d. A.J.H. (Ton) van Loon Voormalig Commandant Eerste Duits-Nederlandse 18 Legerkorps · drs. H. (Hans) Luyendijk , voorzitter Atlantische Onderwijscommissie Voormalig rector, Dalton Den Haag · mr. M. (Marije) Meines Senior adviseur, RadarAdvies · drs. P. (Patrick) Mikkelsen Executive Director, American Chamber of Commerce in the · prof. dr. P. (Paul) Scheffer Publicist; hoogleraar Europese Studies, Tilburg School of Humanities · mr. G.J.A. (Truus) Valkering Voormalig directeur Internationale Zaken, Tata Steel Europe · ir. R. (Rein) Willems Voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V.

7 VERSLAG 2018

StudiumGenerale BLOK 1 (StudiumGenerale VIII) Datum: 16-18 maart Het StudiumGenerale-programma van de Atlantische Onderwerp: Teambuilding-weekend. Focus op intra- Commissie bestaat sinds 2011 en is gericht op ‘young Europese verhoudingen en Europees- professionals’, uit zowel de particuliere als de Amerikaanse verhoudingen in historisch overheidssector. Het belangrijkste doel is de deelnemers perspectief vanuit verschillende perspectieven informeren over de Spreker: Marc van Alphen trans-Atlantische betrekkingen. Een tweede doel is het Locatie: Walcheren netwerk van zowel deelnemers als de Atlantische Commissie te verbreden. BLOK 2 (StudiumGenerale VIII) Datum: 20 april In 2018 werd de zevende jaargang van StudiumGenerale Onderwerp: Rondetafelgesprek: Het belang van de euro afgerond en begon de achtste jaargang van dit succesvolle voor Nederland programma voor talentvolle young professionals uit overheid Sprekers: medewerkers van De Nederlandsche Bank en bedrijfsleven. De onderwerpen van de bijeenkomsten Locatie: De Nederlandsche Bank, liepen uiteen, maar besloegen – ruim genomen – de (nieuwe) wereldordening vanuit Nederlands en trans- BLOK 3 (StudiumGenerale VIII) Atlantisch perspectief. Datum: 25 mei Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in De 17 cursisten van de achtste jaargang waren afkomstig de wereld: Shell van Damen Schelde Naval Schipbuilding, Diversion, Sprekers: medewerkers van Shell 20 ABN AMRO, Royal Schiphol Group, het ministerie van Locatie: Hoofdkantoor Shell, Den Haag Binnenlandse Zaken, Microsoft Nederland, het ministerie 18 van Buitenlandse Zaken, Aegon, Philips, het ministerie van EXTRA BIJEENKOMST (StudiumGenerale VII & VIII) Defensie, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, De Datum: 29 mei Nederlandsche Bank, het ministerie van Economische Onderwerp: Radicalisering Zaken, Shell International, Unilever en Thales Nederland. Spreker: Marije Meines (Senior Adviseur, RadarAdvies; Bestuurslid, Atlantische Commissie) Programma’s Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag

BLOK 9 (StudiumGenerale VII) BLOK 4 (StudiumGenerale VIII) Datum: 19 januari Datum: 29 juni Onderwerp: De rol van multinationale ondernemingen in Onderwerp: De rol van de multinationale ondernemingen de wereld in de wereld: Damen Sprekers: medewerkers van Thales Nederland Sprekers: medewerkers van Damen Locatie: Thales, Hengelo Locatie: Damen Schelde Naval Building, Vlissingen

BLOK 10 (StudiumGenerale VII) BLOK 5 (StudiumGenerale VIII) Datum: 24 februari Datum: 31 augustus Onderwerp: Afsluitende bijeenkomst Onderwerp: Het Nederlands buitenlandbeleid Spreker: Hubert Smeets (Raam op Rusland) Sprekers: medewerkers van het ministerie van Locatie: Tolhuistuin, Amsterdam Buitenlandse Zaken Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag

8 BLOK 6 (StudiumGenerale VIII) Bestuur Datum: verzet naar 2019 Het bestuur van Jonge Atlantici onderging in 2018 een BLOK 7 (StudiumGenerale VIII) aantal wijzigingen. Datum: 2 november Onderwerp: Het Rotterdamse Havenbedrijf Marieke Lomans , Fieke Ettes , Marianne Copier en Jordy Sprekers: medewerkers van de Rotterdamse Haven Rutten traden terug uit het bestuur. Locatie: Rotterdam Stella Letschert , Matthijs Olde , Hugo Triesscheijn , Eline EXTRA BIJEENKOMST (StudiumGenerale VIII) Groenewegen van der Weiden en Valerie van Leeuwen Datum: 26 november traden toe. Onderwerp: Strategische gevolgen van de Amerikaanse verkiezingen Het bestuur van Jonge Atlantici bestond op Spreker: Bram Boxhoorn (Atlantische Commissie) 31 december 2018 uit: Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag · John Jacobs (voorzitter) BLOK 8 (StudiumGenerale VIII) · Hugo Triesscheijn (vicevoorzitter) Datum: 30 november · Stella Letschert (secretaris) Onderwerp: Responsible Artificial Intelligence and · Lennart Freud (coördinator) Cyber Norms · Mats van Dijk Sprekers: medewerkers van Microsoft · Eline Groenewegen van der Weiden Locatie: Microsoft, Schiphol · Hugo van der Heijden · Valerie van Leeuwen BLOK 9 (StudiumGenerale VIII) · Matthijs Olde Datum: 7 december · Lianne de Vries Onderwerp: De rol van kinderrechten in de internationale 20 betrekkingen: Save the Children Sprekers: medewerkers van Save the Children Programma’s 18 Locatie: Hoofdkantoor Save the Children, Den Haag In 2018 lag de focus bij Jonge Atlantici op een breed spectrum aan thema’s. Een thema dat eruit sprong is de toekomstbestendigheid van de NAVO en de uitdagingen Jonge Atlantici van de 21 e eeuw. Zo was er de eerste editie van NATO Night ter ere van het 69-jarig jubileum van de NAVO. De intentie Jonge Atlantici is actief sinds 2007. De organisatie heeft als is hiervan een jaarlijks terugkerend evenement te maken. In doel studenten en young professionals bewust te maken van juli organiseerde Jonge Atlantici een publieksbijeenkomst en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken met de Supreme Allied Transformation van de Verenigde Staten en Europa. Jonge Atlantici is een generaal Denis Mercier en in september werd er een bezoek platform voor dialoog over de toekomst van de NAVO, zowel gebracht aan het nieuwe NAVO-hoofdkwartier in Brussel. voor jongeren binnen Nederland als in andere NAVO-landen en Partnership for Peace-landen. Jonge Atlantici BIJEENKOMST organiseert om dit te bereiken verschillende nationale en Datum: 23 januari internationale evenementen gericht op een jong publiek (18- Onderwerp: De Frans-Duitse Motor 35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot aantal Sprekers: Ariejan Korteweg (de Volkskrant) , Wouter partnerorganisaties. Meijer (NOS) Moderator: Paul Brill (de Volkskrant) I.s.m.: SIB Utrecht Locatie: Instituto Cervantes, Utrecht Deelnemers: 50

9 BIJEENKOMST I.s.m.: Security Management Studenten Platform Datum: 13 februari (SMSP) Onderwerp: ‘The Final Frontier: Defensie in de ruimte’ Locatie: Hogeschool Saxion, Apeldoorn Sprekers: Dennis Luyt (Commandant Deelnemers: 20 Luchtstrijdkrachten), Jeroen Rotteveel (ISIS – Innovative Solutions in Space, CEO) BIJEENKOMST Locatie: Aula, TU Delft Datum: 7 juni Deelnemers: 65 Onderwerp: ‘Stijgende spanningen: Zitten we in een nieuwe wapenwedloop?’ BIJEENKOMST Sprekers: (Tweede Kamer, VVD), Datum: 13 maart (Universiteit Onderwerp: ‘Disinformation’ Utrecht, BNR, voormalig kamerlid VVD), Spreker: Rand Waltzman (RAND Corporation) Rob de Wijk (HCSS, directeur HCSS) I.s.m.: Amerikaanse ambassade in Den Haag I.s.m.: BNR Nieuwsradio; Universiteit Leiden Locatie: Leiden University Locatie: Universiteit Leiden Campus Den Haag Deelnemers: 20 Deelnemers: 40

SYMPOSIUM BIJEENKOMST Datum: 4 april Datum: 9 juli Onderwerp: NATO Night 2018: viering 69 ste NAVO-dag Onderwerp: ‘Improving Today, Shaping Tomorrow, Sprekers: Ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet Bridging the Two’ (Permanent Vertegenwoordiger bij de Spreker: Generaal Denis Mercier (NATO Supreme NAVO), lkol. Mostafa Hilali (Ministerie van Allied Commander Transformation) Defensie), (D66), André Moderator: Karlijn Jans ( Center for Bosman (VVD), Strategic Studies) 20 (CDA), (PVV) I.s.m.: Jong Defensie Moderator: Dieuwertje Kuipers (Journalist, o.a. Locatie: Residentie van de Franse Ambassadeur, 18 Follow the Money, PhD-kandidaat VU) Den Haag I.s.m.: Amerikaanse ambassade in Den Haag, Deelnemers: 50 NAVO Locatie: De Glazen Zaal, Den Haag EXCURSIE JONGE ATLANTICI Deelnemers: 100 Datum: 19 augustus Onderwerp: Wandeling Atlantikwall en Bunkermuseum BIJEENKOMST Spreker: Gids van het Gilde Den Haag Datum: 24 april Locatie: Den Haag Onderwerp: ‘The Marshall Plan and Its Role in Winning Deelnemers: 11 Hearts and Minds’ Sprekers: Karen Donfried (German Marshall Fund of JOHAN DE WITT CONFERENTIE 2018 the United States), Frank Mehring Datum: 6 september (Radboud Universiteit Nijmegen), Ruud Onderwerp: ‘De jeugd bepaalt de koers’ van Dijk (Universiteit van Amsterdam) Sprekers: Vice-admiraal Rob Kramer (Commandant Moderator: John Jacobs (Jonge Atlantici) Zeestrijdkrachten), Anneke Broekers- I.s.m.: Amerikaanse ambassade in Den Haag, Knol (voorzitter Eerste Kamer), Ronald Universiteit Utrecht Prins (oprichter FOX-IT) Locatie: Agnietenkapel, Amsterdam Moderator: Richard van Hooijdonk Deelnemers: 40 I.s.m.: Stichting Pugno Pro Patria in Mare, KIM Alumni Vereniging BIJEENKOMST Locatie: Hal 4 aan de Maas, Rotterdam Datum: 1 juni Deelnemers: 250 Onderwerp: Voorlichting Jonge Atlantici Sprekers: Alex Krijger (Atlantische Commissie), Lennart Freud (Atlantische Commissie)

10 Jonge Atlantici / Netherlands Atlantic Youth

Luitenant-generaal Dennis Luyt (Commandant Luchtstrijdkrachten) spreekt het publiek toe tijdens de Jonge Atlantici bijeenkomst ‘The Final Frontier: Defensie in de ruimte’ op 13 maart / Lieutenant General Dennis Luyt (Commander Royal Netherlands Air Force) addresses his audience during the Netherlands Atlantic Youth meeting “The Final Frontier: Security in Space” > > Permanent Vertegenwoordiger bij de NAVO Marjanne de Kwaasteniet in gesprek met Dieuwertje Kuijpers (moderator) en het publiek over Nederland en de NAVO tijdens NATO Night 2018/ Dutch Permanent Representative to NATO Marjanne de Kwaasteniet talks to Dieuwertje Kuijpers (moderator) and the audience about the Netherlands and NATO during NATO Night 2018

Jonge Atlantici krijgen een rondleiding langs de Atlantikwall en door het Bunkermuseum op 19 augustus / Student patrons get a tour of the Atlantikwall and the Bunkermuseum on August 19th > NAVO-BEZOEK gelegenheid een profielwerkstuk (PWS) te schrijven op het Datum: 25 september terrein van internationale vrede en veiligheid. Onderwerp: Rondleiding Sprekers: medewerkers van het NAVO-hoofdkwartier De Atlantische Onderwijscommissie heeft een Locatie: NAVO-hoofdkwartier te Brussel onderwijsbestand van ruim 2.000 secties van scholen die op Deelnemers: 30 de hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten die worden georganiseerd. Daarnaast is er ook EXCURSIE een digitaal adressenbestand van 1.000 docenten die per Datum: 9 oktober e-mail nieuws over de activiteiten ontvangen. Onderwerp: Bezoek USS Forrest Sherman I.s.m.: Amerikaanse Ambassade Ten slotte geeft de Commissie (digitaal) lesmateriaal uit. Sprekers: medewerkers Amerikaanse marine Op de website staan lesmodules met veel informatie over Locatie: Haven van Amsterdam actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Deelnemers: 20 Leerlingen kunnen zelf door middel van individuele en groepsopdrachten met de onderwerpen aan de slag. SIMULATIE Datum: 16 november Onderwerp: Simulation Civil-Military Cooperation in the Onderwijscommissie Baltics Sprekers: Natalia Wojtowicz (CIMIC Centre of In 2018 vonden er drie wijzigingen plaats in de Atlantische Excellence) Onderwijscommissie. Locatie: Kromhout Kazerne, Utrecht Deelnemers: 10 Drs. W.T.L. (Wilma) Peters , docent Aardrijkskunde/ Geography (TTO) aan het Over Betuwe College te Bemmel, trad terug. 20 Onderwijs T. (Thomas) Klijnstra MSc, vertegenwoordiger namens de NVLM, vakdidacticus Maatschappijleer aan de Universiteit 18 De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) besteedt veel van Amsterdam en docent Maatschappijleer aan het aandacht aan voorlichting over trans-Atlantische Adriaan Roland Holst College, trad toe. veiligheidsvraagstukken aan docenten en scholieren in de bovenbouw van het Voortgezet Onderwijs en het Hoger D. (Daan) Verhoeven MEd/MSc, docent maatschappijleer Beroepsonderwijs (HBO). aan het Dalton Den Haag trad toe.

De Onderwijscommissie organiseert conferenties, De bestuurssamenstelling was op 31 december 2018 als regionale (nascholings)seminars en studiereizen voor volgt: docenten in het Voortgezet Onderwijs en het HBO. Docenten ontvangen voor hun deelname een · drs. H. (Hans) Luyendijk , voorzitter nascholingsverklaring, mogelijk gemaakt door de Voormalig rector, Dalton Den Haag samenwerking met vakverenigingen voor docenten. · dr. A. (Bram) Boxhoorn , secretaris Directeur, Atlantische Commissie Drie docentenverengingen, te weten de Vereniging voor · drs. M. (Martin) Bakker docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland Docent aardrijkskunde, Segbroek College, Den Haag (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren · A-M. (Anne-Marit) Dannijs Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam Onderwijscommissie vertegenwoordigd. · T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA Amerikanist De Atlantische Onderwijscommissie organiseert ook · T. (Thomas) Klijnstra MSc jaarlijks een profielwerkstukkenproject voor HAVO- en Vertegenwoordiger namens de NVLM, vakdidacticus VWO-leerlingen. Koppels van middelbare scholen uit het Maatschappijleer, Universiteit van Amsterdam, docent hele land kunnen meedoen aan dit project en krijgen zo de Maatschappijleer, Adriaan Roland Holst College

11 · P. (Paul) Lemmens De prijsuitreiking van het profielwerkstukkenproject editie Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, 2017-2018 vond dit jaar plaats in de Tweede Kamer. CDA- De Nassau Scholengemeenschap, Breda Tweede Kamerlid en defensiewoordvoerder Hanke Bruins · S. (Sybo) Mocking MA Slot, tevens bestuurslid van het Algemeen Bestuur van de Docent geschiedenis, Scala College, Alphen a/d Rijn Atlantische Commissie, verwelkomde alle deelnemers van · drs. W.F. (Frederik) Oorschot het project in de fractiekamer van het CDA. Daar sprak Vertegenwoordiger namens het KNAG; docent Bruins Slot de deelnemers toe en maakte zij de winnaar van aardrijkskunde, NSG Groenewoud, Nijmegen het project bekend. Dit jaar werden Demi Oomen en · drs. R. (Robert) de Oude Rachèlle Boshuizen van het Stedelijk Gymnasium Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, Schiedam uitgeroepen tot winnaars met hun werkstuk Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN getiteld ‘Populisme en haar rol op het gebied van veiligheid’. · J. (Jos) Roozenbeek Projectmanager border control, TUI Eind juni startte een nieuwe editie van het profielwerk- · N. (Nelleke) van der Vlist – van Zanten MEd stukkenproject met dit keer 11 ambitieuze koppels. De Docent geschiedenis, CSG Willem de Zwijger, startbijeenkomst vond plaats op de Universiteit Leiden, Schoonhoven Campus Den Haag. De koppels kregen presentaties over · D. (Daan) Verhoeven MEd/MSc het werk van de Atlantische Commissie en de Docent maatschappijleer, Dalton Den Haag verwachtingen van de organisatie ten opzichte van de · R. (Romy) Verwijk MA deelnemers. Op hun beurt presenteerden de deelnemers in Docent geschiedenis en maatschappijleer, Scala College, een ‘pitch’ het thema van hun profielwerkstuk. Na de Alphen a/d Rijn zomervakantie startte het begeleidingstraject met als doel · drs. J.E. (Jan Evert) Volders een ‘excellent’ profielwerkstuk te schrijven over een thema Docent lerarenopleiding geschiedenis, Christelijke gerelateerd aan ‘Internationale Vrede & Veiligheid’. Er Hogeschool Windesheim, Zwolle vonden nog twee plenaire bijeenkomsten plaats en een · S. (Sjoerd) Wever MEd één-op-één bijeenkomst op het kantoor van de Atlantische Docent aardrijkskunde en geschiedenis, Schoonhovens Commissie in Den Haag. 20 College, Schoonhoven Op 7 november 2018 organiseerde de AOC in samenwerking 18 met de Christelijke Hogeschool Windesheim en de NHL Programma’s Stenden Hogeschool de Noordelijke Onderwijsconferentie in Zwolle. Het thema dat centraal stond was ‘America First. De Atlantische Onderwijscommissie organiseerde in Wat betekent een terugtrekkende Verenigde Staten voor 2018 een divers aanbod van activiteiten voor docenten (in Europa en Nederland?’. Een viertal sprekers belichtte dit opleiding) aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappij- thema vanuit verschillende invalshoeken (actualiteit, leer uit het voortgezet onderwijs en Hoger Beroeps- historie, economisch en in relatie tot de opkomst van onderwijs en hun leerlingen. China). Ca. 100 deelnemers woonden het programma bij, waaronder een groot aantal studenten van de De jaarlijkse onderwijsconferentie in het Academiegebouw lerarenopleidingen aardrijkskunde, geschiedenis en in Utrecht stond in het teken van de actuele ontwikkelingen maatschappijleer van de Christelijke Hogeschool binnen de Europese Unie en had als titel ‘De toekomst van Windesheim en NHL-Stenden Hogeschool. het Europese project. Alle Menschen werden Brüder?’. Circa 100 docenten uit het voortgezet onderwijs namen deel De jaarlijkse studiereis van de AOC ging wederom naar aan deze conferentie, waarbij in de ochtend inhoudelijke Boston en New York City. De studiereis stond in het teken lezingen op het programma stonden en in de middag van onderwijskundige bezoeken aan middelbare scholen en praktische workshops. Een van de workshops stond in het gesprekken met onderwijsexperts op Harvard University en teken van de lesmodule ’70 jaar Marshallplan’ die eind 2017 MIT en bij de United Teachers Federation. Daarnaast waren verscheen. Andere thema’s die aan bod kwamen waren de aankomende Amerikaanse midterm -verkiezingen ook een onder meer de Brexit, de Catalaanse afscheidingsbeweging belangrijk thema. De Amerikaanse politiek was onder meer in Spanje, de Frans-Duitse as als motor van Europese onderwerp van een discussie met correspondenten Michiel integratie en de politieke ontwikkelingen in Hongarije. Vos, Bernard Hammelburg en Derk-Jan Eppink op het Nederlands consulaat in New York. Dit jaar namen er 13 docenten deel aan de studiereis.

12 Atlantische Onderwijscommissie / Atlantic Education Committee > Docenten in de Senaatszaal van het Academiegebouw in Utrecht tijdens de Atlantische Onderwijs- conferentie op 15 februari / Teachers in de Senateroom of the University Hall in Utrecht during the Atlantic Education Conference on February 15th

Dr. Naná de Graaff (VU) vertelt op de Noordelijke Onderwijsconferentie op 7 november over de gevolgen van de > Amerikaanse terugtrekking uit het Klimaatakkoord van Parijs / Dr. Naná de Graaff talks about the consequences of the withdrawal of the United States from the Climate Agreement of Paris, on the Northern Education Conference on November 7th ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE NOORDELIJKE ONDERWIJSCONFERENTIE Datum: 15 februari Datum: 7 november Onderwerp: De toekomst van het Europese project. ‘Alle Onderwerp: ‘America First: Een terugtrekkende Menschen werden Brüder?’ Verenigde Staten en de gevolgen voor Sprekers: Hanco Jürgens (Duitsland Instituut Europa en Nederland’ Amsterdam), Titia Ketelaar (NRC Sprekers: Ine Megens (Rijksuniversiteit ), Handelsblad) , Sarah de Lange (Universiteit Hugo Erken (RaboResearch), Naná de van Amsterdam), Eric Storm (Universiteit Graaff (Vrije Universiteit), Ruud van Dijk Leiden), Joris Schapendonk (Radboud (Universiteit van Amsterdam) Universiteit), Albertine Bloemendal Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische (Universiteit Leiden), Tanja Groenendijk Onderwijscommissie) (Atlantische Onderwijscommissie), Robert I.s.m.: Christelijke Hogeschool Windesheim, NHL de Oude (Walburg College, Zwijndrecht; Stenden Hogeschool Atlantische Onderwijscommissie), Ferenc Locatie: Nieuwe Buitensociëteit, Zwolle Zsolt Szabo (Capgemini) Deelnemers: 85 docenten (in opleiding) Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) Locatie: Academiegebouw, Utrecht Lesmateriaal Deelnemers: 80 docenten (in opleiding) In de zomer van 2018 werd de lesmodule ‘Territoriale UITREIKING PROFIELWERKSTUKKENPROJECT conflicten in de Zuid-Chinese Zee’ geüpdatet en Datum: 29 maart beschikbaar gemaakt op de website. Ook werd de in 2017 tot Spreker: Hanke Bruins Slot (Tweede Kamer, CDA) stand gekomen lesmodule over ’70 jaar Marshallplan’ verder Locatie: Tweede Kamer, Den Haag verspreid onder docenten geschiedenis in het land. Onder Deelnemers: 45 deelnemers profielwerkstukkenproject meer op de Atlantische Onderwijsconferentie werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om de lesmodule onder de 20 PROFIELWERKSTUKKENPROJECT aandacht te brengen van de aanwezige docenten. Datum: 29 juni 18 Onderwerp: Startbijeenkomst profielwerkstukkenproject Locatie: Universiteit Leiden (Campus Den Haag) Deelnemers: 20 deelnemers profielwerkstukkenproject Publieksbijeenkomsten

INFORMATIEBIJEENKOMST DOCENTENREIS De openbare bijeenkomsten zijn bedoeld om verschillende Datum: 20 september belangrijke doelgroepen van de Atlantische Commissie Onderwerp: Informatiebijeenkomst Docentenreis 2018 (begunstigers, studenten, politici, journalisten, weten- Locatie: Vredenburg vergadercentrum, Utrecht schappers, beleidsambtenaren van de ministeries van Deelnemers: 15 deelnemers aan de docentenreis Buitenlandse Zaken en Defensie, leden van het corps diplomatique ) voor te lichten over actuele thema’s uit de DOCENTENREIS VS ATLANTISCHE nationale en internationale politieke betrekkingen. Daartoe ONDERWIJSCOMMISSIE worden één of meerdere sprekers uitgenodigd die hun licht Datum: 17-24 oktober laten schijnen over het onderwerp. Na de inleidingen gaan Onderwerp: Het Amerikaanse onderwijs en de de sprekers met elkaar, de moderator en met de zaal in Amerikaanse Congresverkiezingen discussie. Sprekers: Lokale Amerikakenners en onderwijskundigen Locatie: Boston en New York City Programma’s Deelnemers: 15 docenten en begeleiders In de publieksprogramma’s van 2018 werd voornamelijk de aandacht gevestigd op het belang van een duidelijke, eensgezinde koers op het gebied van nationale, Europese en internationale defensie. Minister Bijleveld opende het jaar met de presentatie van de Defensienota, waarna

13 programma’s volgden omtrent het groeiend aantal militaire Kamer, Groenlinks), Herman Schaper missies op initiatief van de NAVO, en de gevolgen hiervan (Eerste Kamer, D66) voor het Nederlandse en Europese veiligheidsbeleid. Matt Moderator: (bestuurslid, Atlantische Mayer, Trumpkenner en -supporter, reflecteerde met een Commissie) geëngageerd jong publiek op het eerste jaar van Trumps Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag presidentstermijn. Daarnaast vond er een goed bezochte Deelnemers: 170 bijeenkomst rondom de NAVO-top in juli plaats, waarbij onder andere ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet sprak PUBLIEKSBIJEENKOMST over haar visie op de uitkomst van de top. Datum: 23 april Onderwerp: ‘NATO’s Re-pivot to Europe? Questions and SYMPOSIUM Opportunities in a New Era’ Datum: 15 januari Sprekers: Generaal-majoor Timothy McGuire Onderwerp: ‘De Defensienota: een nieuw perspectief (Deputy Commanding General, US Army voor de krijgsmacht’ Europe), Brigadegeneraal Nico Tak Spreker: Ank Bijleveld (Minister van Defensie), (Directeur Training en Operaties, Koninklijke Sabine Mengelberg (universitair docent Landmacht), prof. dr. Jan Hoffenaar Internationale Veiligheidsstudies, NLDA), (Utrecht University; Nederlands Instituut Timo Koster (directeur Defence Policy and voor Militaire Historie) Capabilities, NAVO), Jean Debie Moderator: Michiel van Campen (Executive Director, (voorzitter Vakbond voor Burger en Militair Permits Foundation; Secretaris, Bestuur defensiepersoneel), Ko Colijn (researcher, Atlantische Commissie) Instituut Clingendael; lid, Adviesraad Locatie: Sociëteit de Witte, Den Haag Internationale Vraagstukken), Pieter Deelnemers: 70 Cobelens (oud-directeur MIVD), Hanke Bruins Slot (Tweede Kamer, CDA), PUBLIEKSBIJEENKOMST (Tweede Kamer, Groenlinks), Datum: 15 mei 20 Frank van Kappen (Eerste Kamer, VVD), Onderwerp: De intensivering van de Frans-Duitse Herman Schaper (Eerste Kamer, D66) samenwerking en de gevolgen voor het 18 Moderator: Sophie Derkzen (journalist) Nederlandse Europabeleid Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Sprekers: Paul Scheffer (Universiteit van Tilburg), Deelnemers: 180 Pieter Feith (oud-diplomaat), Wim Boonstra (hoogleraar monetaire zaken, VU; PUBLIEKSBIJEENKOMST RaboResearch, Rabobank) Datum: 19 februari Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert, Onderwerp: 1 jaar Trump communicatiedeskundige) Spreker: Matt Mayer (Opportunity Ohio) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Moderator: Rick Nieman (journalist) Deelnemers: 130 Locatie: De Balie, Amsterdam Deelnemers: 50 PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 25 juni PUBLIEKSBIJEENKOMST Onderwerp: Seminar NAVO-top Datum: 19 maart Sprekers: Ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet Onderwerp: ‘The Integration of Dutch-German Land (Permanent Vertegenwoordiger bij de Forces: an Example for Closer European NAVO), Jamie Shea (NAVO Defence Cooperation?’ Hoofdkwartier), Roland Freudenstein Sprekers: Generaal-majoor Markus Laubenthal (Mertens Institute Brussels), Kenneth (Commander, 1st Panzerdivision, Gardner (U.S. Embassy), John Hulsman ), Brigadegeneraal Jan (John C. Hulsman Enterprises). Swillens (Commandant, 43 Moderator: Robert van de Roer (diplomatiek expert, Gemechaniseerde Brigade, Koninklijke communicatiedeskundige) Landmacht), André Bosman (Tweede Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Kamer, VVD), Isabelle Diks (Tweede Deelnemers: 120

14 Publieksbijeenkomsten / Public Meetings

Minister Bijleveld beantwoordt een publieksvraag, met naast zich een panel bestaande uit Kamerleden Hanke Bruins Slot (CDA) en Isabelle Diks (GroenLinks), en senatoren Frank van Kappen (VVD) en Herman Schaper (D66) / Minister Bijleveld answers a question from the audience, standing beside a panel of Second Chamber members Hanke Bruins Slot (CDA) and Isabelle Diks (Groenlinks), and senators Frank van Kappen (VVD) and Herman Schaper (D66) >

Matt Mayer deelt zijn visie op Trumps eerste presidentsjaar met moderator Rick Nieman en het publiek op 19 februari / Matt Mayer shares his vision on Trump’s first year as president with the audience and moderator Rick Nieman on February 19th > > Brigadegeneraal Jan Swillens (Koninklijke Landmacht) en generaal-majoor Markus Laubenthal (Bundeswehr) beantwoorden publieksvragen over de Duits-Nederlandse militaire samenwerking / Brigadier general Jan Swillens () en Major general Markus Laubenthal (Bundeswehr) answer questions about German-Dutch defence cooperation PUBLIEKSBIJEENKOMST Programma’s Datum: 3 oktober Onderwerp: ‘Canadian and Dutch Perspectives on the eFP STUDIEBEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER presence in the Baltics’ Datum: 15 juni Sprekers: Christian Leuprecht (Royal Military Onderwerp: Rondleiding journalisten College Canada), majoor Ruud Lenoir Sprekers: Ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet (Koninklijke Landmacht), H.E. Sabine (Permanent Vertegenwoordiger bij de Nölke (Ambassador van Canada in NAVO), medewerkers van het NAVO- Nederland). hoofdkwartier Moderator: Luitenant-generaal b.d. Ton van Loon I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division (Atlantische Commissie; Koninklijke Locatie: NAVO-hoofdkwartier, Brussel Landmacht) Deelnemers: 9 journalisten I.s.m.: Embassy of Canada Locatie: Koninklijke Schouwburg, Korte Voorhout 3, STUDIEBEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER The Hague Datum: 25 september Deelnemers: 110 Onderwerp: Rondleiding Jonge Atlantici Sprekers: medewerkers van het NAVO-hoofdkwartier PUBLIEKSBIJEENKOMST I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division Datum: 10 december Locatie: NAVO-hoofdkwartier, Brussel Onderwerp: ‘International Security, Stakes and Deelnemers: 30 studenten en young professionals Perspectives: Mali’’ Spreker: Brigade-generaal Marc Ollier (former stafchef van MINUSMA) Moderator: Luitenant-generaal b.d. Ton van Loon Overige programma’s (Atlantische Commissie; Koninklijke Landmacht) Studiereis journalisten 20 I.s.m.: Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgsmacht (KVBK) In verkiezingsjaren in de Verenigde Staten organiseert de 18 Locatie: Ministerie van Defensie, Den Haag Atlantische Commissie een studiereis van een week voor Deelnemers: 100 Nederlandse journalisten naar dit land. In 2018 bezochten negen journalisten de ‘swing state’ Florida en Washington D.C. aan de vooravond van de Amerikaanse midterm - verkiezingen. Zij spraken onder andere met politici van Studiebezoeken NAVO beide partijen, vertegenwoordigers van denktanks, mede- journalisten en met de Nederlandse plaatsvervangend De Atlantische Commissie organiseert jaarlijks enkele ambassadeur in Washington. studiebezoeken aan het NAVO-hoofdkwartier voor specifieke doelgroepen. Zij worden tijdens een werkdiner en een dagprogramma op de hoogte gebracht van de jongste Programma ontwikkelingen binnen de verdragsorganisatie door leden van de Internationale Staf en medewerkers van diverse STUDIEREIS JOURNALISTEN permanente vertegenwoordigingen. In 2018 werden twee van Datum: 22-28 oktober dergelijke bezoeken aan het in 2018 betrokken nieuwe Onderwerp: Amerikaanse midterm -verkiezingen NAVO-hoofdkwartier georganiseerd, in samenwerking met Locaties: West Palm Beach (FL), Washington D.C. NATO’s Public Diplomacy Division. Deelnemers: 9 journalisten: Marno de Boer (Trouw) , Paul Brill (Het Parool) , Laila Frank (De Groene Amsterdammer) , Tobias den Hartog (Algemeen Dagblad) , Arendo Joustra (Elsevier Weekblad) , Daphne Lammers (RTL Nieuws), Bertine Moenaff (EO – NPO Radio 1), Ruth Oldenziel (TU Eindhoven), Victor Pak (Freelance)

15 Leerstoel De jury van de Dwight D. Eisenhower -scriptieprijs bestaat uit: De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen · Dr. A. Boxhoorn (voorzitter) ingesteld aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van · M. Katsman MA (secretaris) de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd tot · Drs. R.H. Cuperus (Wiardi Beckman Stichting) november 2016 bekleed door dr. Marianne van Leeuwen. · Drs. A.J. van der Peet (Nederlands Instituut voor Militaire Historie) In 2018, evenals in 2017, bleef deze leerstoel vacant. Atlantic Treaty Association Dwight D. Eisenhower Scriptieprijs De Atlantische Commissie is lid van de Atlantic Treaty De Atlantische Commissie heeft een tweejaarlijkse Association (ATA), de netwerkorganisatie van alle scriptieprijs ingesteld op het gebied van trans-Atlantische Atlantische Commissies in de wereld. Twee maal per jaar betrekkingen: de Dwight D. Eisenhower -scriptieprijs. De organiseert de ATA een vergadering voor al haar leden. Ook prijs beoogt de wetenschappelijke belangstelling en de Jonge Atlantici heeft een internationale moederorganisatie: aandacht voor dit thema onder studenten te vergroten. De de Youth Atlantic Treaty Association (YATA). prijs is bedoeld voor masterstudenten Geschiedenis, Politicologie, of een verwant vakgebied, die een excellente scriptie hebben geschreven (in het Nederlands of Engels) Programma over een onderwerp op het vakgebied van de moderne trans-Atlantische betrekkingen. Het gaat hierbij om de Jonge Atlantici was ook in 2018 goed vertegenwoordigd op politieke, economische en/of culturele banden tussen de het internationale vlak. Verenigde Staten en Europa, of Nederland in het bijzonder. Jonge Atlantici-voorzitter John Jacobs werd in oktober 2016 20 verkozen tot President of YATA , en bekleedde deze functie Via een systeem van nominatoren (docenten van ook in 2018. 18 verschillende universiteiten) worden kandidaten geselecteerd. In november 2018 heeft de jury de winnaar GENERAL ASSEMBLY YATA bepaald van de editie 2017-2018. De bekendmaking en Datum: 3-4 maart prijsuitreiking vond plaats in januari 2019. Thijs Visser , Locatie: Brussel afgestudeerd Masterstudent Geschiedenis aan de Deelnemers: namens Jonge Atlantici: Lennart Freud Universiteit van Amsterdam, heeft met zijn scriptie Space (coördinator) Superiority: The United States Air Force and Challenge of Spaceflight, 1957-1963 de Dwight D. Eisenhower -scriptieprijs COUNCIL ATA 2017-2018 gewonnen. Datum: 20-21 juni Locatie: Brussel Visser liet drie andere kandidaten achter zich. Dit waren Deelnemers: namens de Atlantische Commissie: Alex Jeroen Wittgen van de Nederlandse Defensie Academie Krijger (vicevoorzitter) met zijn scriptie European Burden Sharing in Counter-Piracy namens Jonge Atlantici: John Jacobs Operations , Waseh Noerzay van de Universiteit Utrecht met (voorzitter) American Exceptionalism During the Afghan Soviet War 1979- 1989 en Tijmen Dalhuijsen van de Universiteit Utrecht met GENERAL ASSEMBLY ATA & YATA The United States and Iraq: From enemies to friends and back, Datum: 26-29 september ten years of US-Iraqi relationship 1983-1993 . Locatie: Boekarest Deelnemers: geen deelnemers namens de Atlantische Commissie

16 Publieksbijeenkomsten / Public Meetings

Robert van de Roer (moderator) vraagt Paul Scheffer (Universiteit van Tilburg), Pieter Feith (oud-diplomaat) en Wim Boonstra (VU; Rabobank) naar hun blik op de intensivering van de Frans-Duitse samenwerking / Robert van de Roer (moderator) asks Paul Scheffer (Tilburg University), Pieter Feith (former diplomat) and Wim Boonstra (VU Amsterdam; Rabobank) for their take on the intensification of the Franco-German cooperation >

NAVO experts bespreken hun verwachtingen voor de NAVO-top in Brussel, op het NAVO-seminar op 25 juni. Vlnr: Jamie Shea (NATO HQ), John Hulsman (John C. Hulsman Enterprises), Roland Freudenstein (Wilfried Martens Centre for European Studies) en Robert van de Roer (moderator) / NATO experts discuss their expectations for the NATO summit in Brussels, during the NATO seminar on June 25th. From left to right: Jamie Shea (NATO HQ), John Hulsman (John C. Hulsman Enterprises), Roland Freudenstein (Wilfried Martens Centre for European Studies) and Robert van de Roer (moderator) > > Jamie Shea (NAVO HQ) en Permanent Vertegenwoordiger bij de NAVO Marjanne de Kwaasteniet beantwoorden vragen van het publiek en moderator Robert van de Roer over de agenda van de komende NAVO-top in Brussel / Jamie Shea (NATO HQ) and Dutch Permanent Representative to NATO Marjanne de Kwaasteniet answer questions from the moderator and the audience regarding the agenda of the coming NATO summit in Brussels Media · prof. dr. M. (Marianne) van Leeuwen Emeritus bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Atlantisch Perspectief Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam · drs. S.N. (Sabine) Mengelberg Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Universitair docent Internationale Veiligheidsstudies, Atlantische Commissie. Het blad verschijnt zes keer per Nederlandse Defensie Academie, Breda jaar en bevat opinieartikelen, analyses en columns over · drs. A.J. (Anselm) van der Peet actuele ontwikkelingen op het gebied van de internationale Wetenschappelijk medewerker, Nederlands Instituut voor betrekkingen en veiligheidspolitiek. Militaire Historie, Den Haag · dr. S.J.G. (Sebastian) Reyn Op de website zijn alle artikelen die zijn verschenen tussen Directeur Strategie, Beleidsontwikkeling en Innovatie, 1991 en 2018 gratis te raadplegen en doorzoekbaar op Ministerie van Defensie auteur en titel. Internationale Adviesraad

Redactie · Dr. Hans Binnendijk Senior Fellow, Center for Transatlantic Relations, Paul H. De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een Nitze School of Advanced International Studies, Johns eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een Hopkins University, Washington D.C. Internationale Adviesraad. De redactie onderging in 2018 · Dr. Ann-Sofie Dahl een enkele wijziging: Niklaas Hoekstra trad terug uit de Associate Professor and Senior Research Fellow, Center Adviesraad. for Military Studies, Copenhagen; Adjunct Fellow, Center for Strategic and International Studies, Washington D.C. De redactie van Atlantisch Perspectief was op · Marten van Heuven 31 december 2018 als volgt samengesteld: Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. · Prof. dr. Jan Willem Honig 20 Eindredacteur Senior Lecturer, Department of War Studies, King’s College, Londen 18 · M. (Maarten) Katsman MA · Prof. dr. Margarita Mathiopoulos Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Adviesraad Berlijn · Prof. dr. Alexander Moens · dr. A. (Bram) Boxhoorn , voorzitter Professor of International Relations, Simon Fraser Directeur, Atlantische Commissie University, Burnaby (BC), Canada · prof. dr. I.G.B.M. (Isabelle) Duyvesteyn · Dr. Henning Riecke Hoogleraar ‘Global History’, Universiteit Leiden; Head, Transatlantic Relations Program, Deutsche · genmaj marns b.d. mr. drs. C. (Kees) Homan Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn Veiligheidsdeskundige · Stanley Sloan · dr. P.A. (Paul) van Hooft Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Max Weber Fellow, European University Institute, Florence Middlebury College (VT), Verenigde Staten · J. (Joris) Janssen Lok Marketing Manager / Team Leader Future Market Requirements, Thales Nederland BV Artikelen · prof. dr. R.V.A. (Ruud) Janssens Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam Atlantisch Perspectief 2018 kenmerkte zich wederom door · prof. dr. W. (Wim) Klinkert een verscheidenheid aan onderwerpen. De NAVO-top in Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, juli, de eerste officiële top met president Trump, vormde een Nederlandse Defensie Academie; Hoogleraar Militaire dankbaar onderwerp voor een Engelstalig themanummer. Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam Militaire ontwikkelingen in Nederland kwamen ook · drs. J.M.D. (Hans) van Leeuwe uitgebreid aan bod, zoals de intensieve samenwerking Senior Adviseur Strategie en Beleidsontwikkeling, tussen Duitse en Nederlandse landmachteenheden en de Hoofddirectie Beleid, Ministerie van Defensie effectiviteit van het Defensie Cyber Commando.

17 Daarnaast behandelde Atlantisch Perspectief in 2018 op Veel onderwijspublicaties kunnen online worden ingezien thematische wijze veiligheidsonderwerpen per regio. De en docenten en leerlingen kunnen werken met de tweede editie stond bijvoorbeeld in het teken van het verschillende lesmodules en websheets. In het archief van Midden-Oosten, met onder andere artikelen over de Atlantisch Perspectief staan alle artikelen die tussen 1991 en geschiedenis van westerse interventies aldaar en de 2018 zijn verschenen. Via de site kunnen geïnteresseerden problematiek rond Koerdische autonomie. De derde editie zich ook aanmelden voor programma’s van de Atlantische ging voor een groot deel over Afrika, met aandacht voor Commissie, en (video)verslagen lezen en bekijken van migratiestromen naar Europa, en ook voor het probleem van afgelopen bijeenkomsten. zeldzame grondstoffen. In 2018 werd de site 18.186 keer bezocht door 17.700 Alle artikelen die in 2018 in Atlantisch Perspectief zijn bezoekers, beide een lichte stijging van 3% ten opzichte van verschenen, zijn na te lezen op de website: 2017. In totaal werden er 70.234 pagina’s bekeken, een daling www.atlantischecommissie.nl/media/archief-ap/ van 10,6% ten opzichte van het vorige jaar.

Verschenen: 6x Oplage: 1.200 ex. Sociale media

De Atlantische Commissie en Jonge Atlantici zijn actief op Overige publicaties Facebook en Twitter. In 2018 is Jonge Atlantici ook actief geworden op Instagram. De sociale media worden ingezet JAARVERSLAG 2017 voor het vergroten van de naamsbekendheid van zowel de Verschenen: mei 2018 Atlantische Commissie als Jonge Atlantici. Daarnaast Oplage: 500 worden onze volgers via deze nieuwe media op de hoogte gehouden van de activiteiten die worden georganiseerd, en Op de website staat een overzicht van alle publicaties die van de publicaties die verschijnen. de Atlantische Commissie in de afgelopen jaren heeft 20 uitgegeven. De Facebookpagina van de Atlantische Commissie had op 31 december 2018 1.358 vind-ik-leuks, die van de Jonge 18 Atlantici-groep 954 en van de Jonge Atlantici-pagina 1.157. Opiniepeiling Er werd in 2018 288 keer een bericht gepost op de pagina van de Atlantische Commissie, 233 keer op de pagina van In 2018 is er geen opiniepeiling uitgevoerd in opdracht van Jonge Atlantici en 184 keer in de Jonge Atlantici-groep. de Atlantische Commissie. De uitgebreide resultaten van het opinieonderzoek over de NAVO, uitgevoerd in november Het aantal volgers op Twitter was op 31 december 2018 879. 2017 door onderzoeksbureau Kantar Public (voorheen TNS Er werden in 2018 827 tweets en retweets verzonden. NIPO) op verzoek van de Atlantische Commissie, zijn na te lezen op de website. In 2018 is Jonge Atlantici begonnen met Instagram. Op 31 december 2018 had deze pagina 130 volgers. In 2018 zijn er 26 berichten op deze pagina geplaatst. Website

Op de website van de Atlantische Commissie Mediaoptredens, lezingen en (www.atlcom.nl of www.atlantischecommissie.nl ) staat publicaties directeur informatie over de organisatie, doelstellingen en de vele activiteiten van de Atlantische Commissie, de Atlantische GASTCOLLEGE Onderwijscommissie en Jonge Atlantici. Datum: 22 februari Onderwerp: ‘NAVO in historisch perspectief: van oude Op de homepage staan trans-Atlantisch nieuws en zekerheden naar nieuwe onzekerheden’ achtergronden (‘must-reads’) die twee maal per week Organisatie: Radboud Universiteit (CICAM) worden ververst. De bezoeker wordt attent gemaakt op Locatie: Nijmegen artikelen van gerenommeerde (internationale) tijdschriften, Deelnemers: 50 studenten denktanks, websites en blogs.

18 LEZING Datum: 3 april Onderwerp: ‘Transatlantic relations in historical perspective’ Organisatie: Studievereniging Europese Studies Locatie: Amsterdam Deelnemers: 50 studenten

LEZING Datum: 13 april Onderwerp: ‘Hedendaagse trans-Atlantische betrekkingen’ Organisatie: Instituut Clingendael, t.b.v. cursus Veiligheidsvraagstukken Locatie: Den Haag Deelnemers: 15

GASTCOLLEGE Datum: 22 november Onderwerp: ‘NAVO (bijna) 70 jaar: betekenis en vooruitzichten’ Organisatie: Radboud Universiteit (CICAM) Locatie: Nijmegen Deelnemers: 50 studenten

Atlantische Commissie in de media 20 18 De volgende dag-, week- en maandbladen, radioprogramma’s en websites besteedden in 2018 aandacht aan (activiteiten van) de Atlantische Commissie:

· BNR Nieuwsradio (podcast) · Maritiem Nederland · Mierlose Krant · Nederlands Dagblad · Het Nieuwe Stadsblad · NRC Handelsblad · NRC NEXT · Vrij Nederland · Volkskrant

19 STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES

De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar veiligheidsvraagstukken.

Dr. Isabelle Duyvesteyn bekleedde tot 1 september 2017 de bijzondere leerstoel Strategische Studies aan de Universiteit Leiden. Haar leeropdracht omvatte internationale veiligheid in brede zin, met speciale aandacht voor de rol van militaire macht als instrument in het buitenlands beleid van regeringen. Isabelle Duyvesteyn is hoogleraar Global History bij het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Daarnaast is zij onder andere lid van de Commissie Vrede en Veiligheid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken.

In 2018 bleef deze leerstoel vacant.

20 Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies 18 bestond op 31 december 2018 uit: · drs. D.J. (Dirk Jan) van den Berg , voorzitter · drs. T.A. (Alex) Krijger , vicevoorzitter · M.W. van Campen MA, secretaris · H.H.M. (Harry) Groen , penningmeester · dr. A. (Bram) Boxhoorn , directeur

20 STAAT VAN BATEN EN LASTEN

bedragen x 1.000, afgerond op duizendtallen

BATEN

Inkomsten overheid € 500 Overige inkomsten € 0147 –––––– Totaal baten € 647

LASTEN

Platform- en netwerkactiviteiten € 144 Onderwijs € 121 Publieksprogramma’s € 149 Media € 191 Overig € 00 0 –––––– 20 Totaal lasten € 605 18

SALDO 2018 € 42

21 DIRECTIE

De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2018 uit:

· dr. A. (Bram) Boxhoorn Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies

BUREAU

Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van Naast de vaste staf leveren stagiairs van verschillende de diverse programma’s van de Atlantische Commissie. Het universiteiten een belangrijke bijdrage aan de houdt ook de website en de sociale media bij en werkzaamheden. In 2018 waren de volgende stagiairs ondersteunt het Algemeen Bestuur en de subcommissies werkzaam bij de Atlantische Commissie: 20 van de Atlantische Commissie. Ten slotte verschaft het Bureau informatie aan derden (telefonische helpdesk). · Lisa Compte r (Universiteit Leiden) 18 Er vond twee wijzigingen plaats in de samenstelling van het · Nienke Dek (Universiteit Leiden) Bureau voor 2018. · Eline Groenewegen van der Weiden (Universiteit van Amsterdam) Drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra trad per 31 december 2017 · Iris Hofstee (Rijksuniversiteit Groningen) uit dienst als Hoofd Secretariaat. · Erik Korenstra (Universiteit Leiden) · Evi Sonnemans (Universiteit Leiden) A.K. (Karlijn) Tange MA trad per 1 januari 2018 in dienst als Medewerker Secretariaat.

Het Bureau bestond op 31 december 2018 uit:

· L. (Lennart) Freud MA Community Manager en Coördinator Jonge Atlantici · M. (Maarten) Katsman MA Eindredacteur Atlantisch Perspectief · J.G. (Janneke) Suiskind MA* Projectmanager Onderwijs en Jongeren * L. (Lianne) de Vries MA verving Janneke Suiskind van februari tot juni 2018 · A.K. (Karlijn) Tange MA Medewerker Secretariaat

22 DOELSTELLINGEN

Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie andere vertegenwoordigers van politieke partijen en een forum voor het publieke debat over trans-Atlantische deskundigen op het gebied van trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd. stimuleert onderzoek naar de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de de maatschappelijke discussie over deze onderwerpen ruim 40 Atlantische commissies in de meeste lidstaten van bevorderen. de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace. De Atlantische Commissie organiseert uiteenlopende programma’s voor specifieke doelgroepen, zoals politici, De Atlantische Commissie werkt samen met overheids- journalisten, universitair docenten, de bestuurswereld en instellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke young professionals . Jonge Atlantici organiseert instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- programma’s voor studenten en pas-afgestudeerden. De en buitenland, en op ad-hoc-basis met het bedrijfsleven. Atlantische Onderwijscommissie ontwikkelt programma’s voor docenten en leerlingen in de bovenbouw van het Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de voortgezet onderwijs. ontwikkeling van activiteiten van derden op het gebied van internationale en nationale veiligheidsvraagstukken en De Atlantische Commissie geeft ook het tijdschrift adviseert zij hen bij de opzet en uitvoering van projecten op Atlantisch Perspectief uit. Daarnaast verschijnen er bovengenoemd gebied. incidenteel digitale onderwijspublicaties. 20 De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder 18

COLOFON

Atlantische Commissie · Samenstelling en redactie: Copyright © 2019 Emmapark 12 Karlijn Tange Atlantische Commissie 2595 ET DEN HAAG · Eindverantwoording: Bram Boxhoorn t 070-363.94.95 · Ontwerp: e [email protected] Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda i www.atlantischecommissie.nl · Layout: Ervee design & drukwerk, Zoetermeer

23