DOCSLIB.ORG

(283-284) Lipiec-Sierpień 2014

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
(283-284) Lipiec-Sierpień 2014 w numerze 3 70 rocznica operacji „Ostra 18 Żołnierze w bieli Brama” Monika Bąk Marcin Śmietanka 21 Moskiewski Krzyż 5 Rozmowa z mjr dr n. med. Stefanią Piotr Sułek, Wojciech Lewicki Szantyr-Powolną Piotr Sułek 28 Polski wywiad w starciu z Wunderwaffe 6 Kompania warszawska UBK Maciej Gelberg Wojciech Lewicki 70. rocznica operacji „Ostra Brama”, 32 Błyskawica – powstańczy peem uroczystości w Krawczunach. Przemawia 10 Pod ogniem karabinów i gradem bomb Wojciech Weiler mjr Czesław Sawicz FOT. ALINA NOWACKA Damazy Sobiecki 35 Kto widział, kto znał Andrzeja BIULETYN URZĘDU DO SPRAW KOMBATANTÓW 14 Głos powstańczej Warszawy I OSÓB REPRESJONOWANYCH Brańskiego, ps. „Czarny”? Waldemar Kowalski Redakcja ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa e-mail: [email protected] Niedziela, 6 sierpnia 1944 r., podczas Pow- redaktor naczelny: Piotr Sułek stania Warszawskiego pełna była waż nych tel. (22) 661 89 22 e-mail: [email protected] wydarzeń. Dwa z nich przebiły się do FOT. PIOTR SUŁEK/UDSKIOR PIOTR FOT. szerszej świadomości Polaków i pamię ta - Katarzyna Zientara-Majewski tel. (22) 661 84 23 no je w trudnych latach PRL. Na Woli zgi - e-mail: [email protected] nęła wówczas ukochana córka Melchiora Wańkowicza – Krystyna; tego samego dnia Współpracują: Franciszka Gryko, Jan P. Sobolewski, swoją działalność rozpoczęła w Śród mieś - współpraca fotoreporterska: Alina Nowacka ciu Harcerska Poczta Polowa (for mal nie powołana do życia 4 sierpnia). W III Rze - Redakcja tekstów: Wojciech Lewicki 10 czypospolitej 6 sierpnia obchodzony jest Korekta: Dariusz Saracyn jako ogólnopolski Dzień Poczt Har cer skich. Archiwalne numery „Kombatanta” dostępne są na stronie www.udskior.gov.pl Symbolika związana z wielowiekową tra - dycją stanowi niezwykle ważny element Wydawca: Urząd do Spraw Kombatantów identyfikacji narodu. Tylko komuniści go - i Osób Represjonowanych to wi byli zastąpić polskiego orzełka na ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa woj skowej rogatywce czerwonym trójką - centrala tel. (22) 661 81 11 tem, a nawet wykorzystać symbol krzyża punkt informacyjny tel. (22) 661 81 29 (22) 661 87 06, www.udskior.gov.pl do wizerunku orderu wojennego. Mimo wy cofania Orderu Krzyża Grunwaldu z ka ta - Opracowanie graficzne: Hanna Sater logu odznaczeń państwowych, nadal wid - Druk: TOPDRUK Sp. z o.o. nieje on na Grobie Nieznanego Żołnierza. 21 ul. Nowogrodzka 151a, 18-400 Łomża Nakład: 4200 egz. KOLPORTAŻ Kolportaż: Tomasz Nejmanowski, [email protected], tel. (22) 661 86 67 Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian i skrótów w nadsyłanych materiałach. Materiały powin- ny być podpisane pełnym imieniem i nazwiskiem autora tekstu i zdjęcia oraz zawierać jego prywatny adres i telefon kontaktowy, a także krótką notkę o autorze tekstu. W miarę możliwości prosimy o dostarczanie tekstów i materiałów graficznych (zdjęcia o rozdzielczości 300 dpi) w wersji elektronicznej (na CD lub pocztą elektroniczną). Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Rubryka Poszukujemy jest bezpłatna. BIULETYN URZĘDU DO SPRAW KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH 2 NR 7 –8(283–284) LIPIEC–SIERPIEŃ 2014 BIULETYN URZĘDU DO SPRAW KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH FOT. ALINA NOWACKA FOT. MARCIN ŚMIETANKA 70. rocznica operacji „Ostra Brama” łównym organizatorem ob- Oddziały Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego Armii Krajowej 7 lipca 1944 r. chodów było Stowarzyszenie przystąpiły do realizacji planu „Burza”, dążąc do wyzwolenia Wilna z rąk niemieckich G Łagierników Żołnierzy AK, i przejęcia kontroli nad miastem. Siedemdziesiąt lat później w miejsca czynu zbroj - wspierane przez Urząd do Spraw nego Armii Krajowej udali się uczestnicy walk, przedstawiciele środowisk polskich z Litwy i Białorusi, członkowie stowarzyszeń kombatanckich i innych organizacji Kombatantów i Osób Re pre sjono - oraz instytucji kultywujących pamięć o tamtych wydarzeniach. wa nych. Nieprzypadkowo w roli go- spodarzy występowali akow cy – ła- giernicy. Dla wielu uczestników czący Związku Polaków na Litwie, now ski, określił akowców najwspa- operacji „Ostra Brama” łagry były Michał Mackiewicz. nialszym pokoleniem w historii Pol - kolejnym etapem życiowej drogi, na ski, dziękując weteranom za liczną której musieli oni stawić czoła dwóm Pamięć o uczestnikach obecność oraz przekazanie młod- potężnym wrogom, godzącym w byt akcji „Burza” szym generacjom pochodni wolno- niepodległej Rzeczy pospolitej. Uroczystości zainaugurowała Msza ści. Szczególnie mocno Jan Stani sław W rocznicowych uroczystościach św. odprawiona w kościele pw. św. Ciechanowski zaakcentował wdzięcz- uczestniczyli m.in.: szef Urzędu do Teresy w pobliżu Ostrej Bramy. Miejs- ność wobec Stowarzyszenia Łagier- Spraw Kombatantów i Osób Repre- cem głównej ceremonii był cmen- ni ków Żołnierzy AK za wielki wysi- sjonowanych, Jan Stanisław Ciecha - tarz na Rossie, gdzie w pobliżu grobu łek związany z upamiętnianiem nowski; sekretarz Rady Ochrony matki Józefa Piłsudskiego, w któ- walki naszych bohaterów na Kresach Pamięci Walk i Męczeństwa, An drzej rym złożono serce marszałka, spo- – walki Polaków, którzy nigdy nie Krzysztof Kunert; minister w Rzą- czywają polscy żołnierze polegli w la- pogodzili się z agresją socjalistyczno- dzie Republiki Litewskiej, Jarosław tach 1919–1920 oraz żołnierze AK narodowych Niemiec ani komuni- Niewierowicz; poseł Leszek Do brzyń- polegli w 1944 r. stycznego Związku So wieckiego. ski; konsul generalny RP w Wilnie, W swoim przemówieniu szef W podobnym tonie utrzymane Stanisław Cygnarowski; przewodni- UdSKiOR, Jan Stanisław Ciecha - było wystąpienie przedstawiciela NR 7–8(283–284) LIPIEC–SIERPIEŃ 2014 3 Sto warzyszenia Łagierników Żoł nie - Rozmowa z mjr dr n. med. Stefanią Szantyr-Powolną, rzy Armii Krajowej, Andrzeja honorowym prezesem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK Siedleckiego, który przywołał słowa św. Jana Pawła II o Armii Krajowej – perle w historii narodu polskiego. Andrzej Siedlecki zwrócił się do mło- Jakie wspomnienia odżyły 70 lat po ukończyłam specjalny kurs chirurgii dzieży z prośbą o kultywowanie pięk- walkach o wyzwolenie Wilna? i opatrunku zorganizowany w miesz- nej tradycji i etosu Armii Kra jowej. Na wojenne wspomnienia przypada kaniu prof. Kornela Michejdy. W trak- Sekretarz Rady Ochrony Pamięci i ten radosny, długo oczekiwany dzień cie operacji „Ostra Brama” zostałam Walk i Męczeństwa mówił o tra- wyzwolenia miasta po latach okupa- skierowana do szpitala polowego przy gicznym losie żołnierzy AK, uczest- cji. Będąc w Wilnie, z każdego domu, ul. Krakowskiej mieszczącego się ników akcji „Burza”: Komuniści po- z każdej ulicy, z każdego kościoła przy- w Szkole Podstawowej nr 9. Działania trzaskali życiorysy tych ludzi, tak biegały wspomnienia związane z tzw. główne skupiły się w rejonie ul. Kal - jak potrzaskane zostały groby w tej skrzynkami – miejscami naszych spot- waryjskiej. Jako pierwszy walczył kwaterze. Andrzej Krzysztof Kunert kań konspiracyjnych. W mieście dzia- Garnizon Miasta, potem dołączyły od- podkreślił, że odpryski na grobach łały różne organizacje, podlegałam działy partyzanckie 3. Brygady Wi - zostały celowo pozostawione jako znak szefowi Sztabu Komendy Okręgu leńskiej „Szczerbca”, a później włą- dramatycznej historii tego miejsca. Wileńskiego i miałam rozkazy oraz za- czyły się do walki także oddziały Major Stefania Szantyr-Powolna, dania do spełnienia. Właściwie już od Armii Czer wonej. prezes honorowy Stowarzyszenia 1943 r. oczekiwaliśmy i przygoto- Łagier ni ków Żołnierzy Armii Krajo - wywaliśmy się na ten wielki moment. Jak na walki zareagowali Litwini? wej, wspo minała atmosferę panują- W czerwcu 1944 r. mówiło się, że na- Relacji z ludnością litewską praktycz- cą w mieście w przededniu zbrojne- stąpi uderzenie – rozpocznie się opera- nie nie było żadnych. W czasie oku- go wystąpienia: – Jak wtedy ogrom nie cja „Ostra Brama”. Czekaliśmy wszy- pacji został wprowadzony wykładowy się cieszyliśmy, że Wilno będzie wol - scy w ogromnym napięciu. język litewski. Wówczas gimnazja, ne. Ale, niestety, ten wspaniały zryw li cea i uniwersytet zastrajkowały. został zdradziecko przez armię so- Uczyłam się w gimnazjum i byłam wiecką stłumiony. O dramatycznych bardzo aktywnie strajkująca. Usunię - zmaganiach akowców przebijają- to mnie ze szkoły z wilczym biletem. cych się przez kolejne pierścienie Doświadczyliśmy dwóch okupantów obław sowieckich opowiadał uczes - i agresji ze strony ludności litewskiej. tnik tych wydarzeń – płk Tadeusz Kiedy Niemcy się wycofali i okazało Bieńkowicz, prezes Polskiego Związ- się, że Wilno jest wolne, były radosne ku Więźniów Komunizmu. Następ - okrzyki i śpiewy, flagi polskie na uli- nie uczestnicy obchodów uczcili po- cach. Każdy, kto mógł, wychodził, by ległych bohaterów, składając wieńce krzyczeć z radości. Ale to szczęście przed grobem-mauzoleum: „Matka trwało bardzo krótko. Z perspektywy i Serce Syna”. czasu oceniam, że nasza radość okazy- Uroczystości kontynuowano w Do- Z mjr dr n. med. Stefanią Szantyr-Powolną i Arturem Kondratem prezesem Stowarzyszenia Łagierników wana na ulicach w pewien sposób nas mu Kultury Polskiej. Szef Urzędu do Żołnierzy AK rozmawia Jan Stanisław Ciechanowski szef UdSKiOR FOT. ALINA NOWACKA zdekonspirowała. Spraw Kombatantów i Osób Re pre - sjonowanych, Jan Stanisław Cie cha - Miasto miało zostać zdobyte, ale wkra- Nadchodziła kolejna okupacja. nowski, udekorował Medalem „Pro czali Sowieci. Spokój trwał kilka dni. Najpierw była Patria” osoby szczególnie zasłużone Powiedziałabym nieprawdę, że byli- nasza akcja, a potem ta radość, która w kultywowaniu pamięci walk o nie- śmy w euforii. Był niepokój
Load more

Recommended publications
  • On the Threshold of the Holocaust: Anti-Jewish Riots and Pogroms In
    Geschichte - Erinnerung – Politik 11 11 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 Tomasz Szarota Tomasz Szarota Tomasz Szarota Szarota Tomasz On the Threshold of the Holocaust In the early months of the German occu- volume describes various characters On the Threshold pation during WWII, many of Europe’s and their stories, revealing some striking major cities witnessed anti-Jewish riots, similarities and telling differences, while anti-Semitic incidents, and even pogroms raising tantalising questions. of the Holocaust carried out by the local population. Who took part in these excesses, and what was their attitude towards the Germans? The Author Anti-Jewish Riots and Pogroms Were they guided or spontaneous? What Tomasz Szarota is Professor at the Insti- part did the Germans play in these events tute of History of the Polish Academy in Occupied Europe and how did they manipulate them for of Sciences and serves on the Advisory their own benefit? Delving into the source Board of the Museum of the Second Warsaw – Paris – The Hague – material for Warsaw, Paris, The Hague, World War in Gda´nsk. His special interest Amsterdam, Antwerp, and Kaunas, this comprises WWII, Nazi-occupied Poland, Amsterdam – Antwerp – Kaunas study is the first to take a comparative the resistance movement, and life in look at these questions. Looking closely Warsaw and other European cities under at events many would like to forget, the the German occupation. On the the Threshold of Holocaust ISBN 978-3-631-64048-7 GEP 11_264048_Szarota_AK_A5HC PLE edition new.indd 1 31.08.15 10:52 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 11 Geschichte - Erinnerung – Politik 11 Tomasz Szarota Tomasz Szarota Tomasz Szarota Szarota Tomasz On the Threshold of the Holocaust In the early months of the German occu- volume describes various characters On the Threshold pation during WWII, many of Europe’s and their stories, revealing some striking major cities witnessed anti-Jewish riots, similarities and telling differences, while anti-Semitic incidents, and even pogroms raising tantalising questions.
    [Show full text]
  • Polska Myśl Techniczna W Ii Wojnie Światowej
    CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA IM. MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO POLSKA MYŚL TECHNICZNA W II WOJNIE ŚWIATOWEJ W 70. ROCZNICĘ ZAKOŃCZENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH W EUROPIE MATERIAŁY POKONFERENCYJNE poD REDAkcJą NAUkoWą DR. JANA TARCZYńSkiEGO WARSZAWA 2015 Konferencja naukowa Polska myśl techniczna w II wojnie światowej. W 70. rocznicę zakończenia działań wojennych w Europie Komitet naukowy: inż. Krzysztof Barbarski – Prezes Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie dr inż. Leszek Bogdan – Dyrektor Wojskowego Instytutu Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego mgr inż. Piotr Dudek – Prezes Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii gen. dyw. prof. dr hab. inż. Zygmunt Mierczyk – Rektor-Komendant Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego płk mgr inż. Marek Malawski – Szef Inspektoratu Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych Ministerstwa Obrony Narodowej mgr inż. Ewa Mańkiewicz-Cudny – Prezes Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych – Naczelnej Organizacji Technicznej prof. dr hab. Bolesław Orłowski – Honorowy Członek – założyciel Polskiego Towarzystwa Historii Techniki – Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk kmdr prof. dr hab. Tomasz Szubrycht – Rektor-Komendant Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte dr Jan Tarczyński – Dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego prof. dr hab. Leszek Zasztowt – Dyrektor Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk dr Czesław Andrzej Żak – Dyrektor Centralnego Archiwum Wojskowego im.
    [Show full text]
  • Czasopismo Humanistyczne Rocznik XXVII • 2020 • Nr 3 (71)
    Czasopismo humanistyczne Rocznik XXVII • 2020 • nr 3 (71) „Niepodległość i Pamięć” Czasopismo humanistyczne 2020 © copyright by Muzeum Niepodległości w Warszawie Rada naukowa prof. dr hab. Wiesław Caban (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz (Uniwersytet w Białymstoku), dr hab. Michał Drożdż, prof. UPJPII (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr hab. Arkadiusz Indrasz- czyk (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach), prof. dr hab. Jarosław Kita (Uniwersytet Łódzki), prof. dr hab. Jacek Knopek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w To- runiu), dr hab. Marek Władysław Kolasa, prof. UP (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), dr hab. Radosław Lolo, prof. AFiB (Akademia Finansów i Biznesu Vistula, fi lia w Pułtusku), prof. dr Henryk Malewski (Stowarzyszenie Naukowców Polskich Litwy), dr hab. Janusz Mierzwa, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), prof. dr hab. Krzysztof Mikulski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja (Uniwersytet Opolski), prof. dr hab. Beata K. Obsulewicz- Niewińska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), prof. dr hab. Janusz Odziemkowski (Uniwer- sytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr hab. Grzegorz Pełczyński, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski), prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz (Uniwersytet Miko- łaja Kopernika w Toruniu), ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski (Uniwersytet Kardynała Ste- fana Wyszyńskiego w Warszawie), prof. dr hab. Stanisław Sulowski (Uniwersytet Warszaw- ski), dr hab. Jacek Szczepański (Muzeum Historyczne w Legionowie), prof. dr hab. Janusz Szczepański (Akademia Finansów i Biznesu Vistula, fi lia w Pułtusku), prof. dr hab. Andrzej Szmyt (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), dr hab. Maciej Szymczyk (Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju), prof.
    [Show full text]
  • „Biuletyn IPN” Nr 11-12/2006
    biuletyn instytutu Pamięci narodowej Pamięci instytutu biuletyn DODATEK PŁYTA DVD Z FILMEM DOKUMENTALNYM NR 11-12 (70-71) O GRUDNIU `70 l i s t o p a d – g r u d z i e ń 2 0 0 6 BIULETYNBIULETYN i n s t y t u t u P amięci narodowej 11-12 (70–71) 2006 numer indeksu 374431 nakład 15000 egz. cena 7,50 zł (w tym 0% VAT) ODDZIAŁy iPn ADRESY i TELEFONY Film: Pamiętajcie Grudzień… BIAŁYSTOK ul. Warsz­tato­wa 1a, 15-637 Białystok tel. (0-85) 664 57 03 scenariusz i reżyseria: janusz marszalec. Zdjęcia: marcin jamrógie- GDAŃSK ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia wicz, sławomir witek. montaż: marcin jamrógiewicz. muzyka: Piotr tel. (0-58) 660 67 00 szerszeń. rok produkcji: 2005. fax (0-58) 660 67 01 Pamiętajcie Grudzień… nie jest senty- KATOWICE ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice tel. (0-32) 609 98 40 mentalną opowieścią o ofiarach zrywu 1970 r. W filmie biorą udział uczestnicy wydarzeń. KRAKÓW ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków „Zobaczyłem, jak ludzie wokół mnie padają. tel. (0-12) 421 11 00 Poczułem, że dech mi zapiera. Zemdlałem. Leżąc na stole operacyjnym, zobaczyłem LUBLIN ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin tel. (0-81) 534 59 11 z lewej strony dziurki, malutkie wloty z przo- du ciała. Naliczyłem ich pięć” – opowiada ŁÓDŹ ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź Adam Gotner, który przyszedł na wiadukt tel. (0-42) 616 27 45 przy stacji Gdynia Stocznia 17 grudnia. POZNAŃ ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań tel. (0-61) 835 69 00 Arkadiusz Rybicki był w tym czasie uczniem liceum położonego obok stoczni RZESZÓW ul.
    [Show full text]
  • "Witold Pilecki. Confronting the Legend of the "Volunteer to Auschwitz""
    Ewa Cuber-Strutyńska Witold Pilecki. Confronting the legend of the “volunteer to Auschwitz” Death had many opportunities to prematurely end the life of Witold Pilecki, who participated in the ight for independence during the war against the Bolsheviks and fought in World War II. Despite the risk he took, he managed to avoid death when he was at the front, when he found himself in the Auschwitz concentration camp and when he took part in the Warsaw Uprising. That it reached him in seemingly independent Poland and that it happened owing to, among others, his old brothers in arms should be considered a tragic paradox. Pilecki became a victim of the Communist regime, which brought death to him twice. The irst death, with a bullet in the back of his head, came on 25 May 1948; the second, symbolic one, involved killing the memory of Pilecki by censoring it for several dozen years. The memory of Pilecki was liberated and he was rehabilitated only after the fall of the regime that had brought death upon him. In the 1990s, we witnessed the publication of the irst biographies of Pilecki, which led to his return to the history of Poland and placed him in the pantheon of Poles who served their homeland to the greatest extent. Moreover, the past several years have shown a growing interest in Pilecki. His igure is now popularised by not only academic publications (which after all reach a rather small audience) but also various kinds of activities undertaken by state institutions, non-governmental organisations as well as football club fans.1 Among the increasing number of initiatives intended to honour Pilecki was even the idea to make an attempt at his beatiication.2 1 During a match between Śląsk Wrocław and Jagiellonia Białystok that took place on 3 May 2012, the supporters of Śląsk Wrocław prepared a setting including Pilecki’s portrait with a caption “Volunteer to Auschwitz” and the quote “Because compared with them Auschwitz was just a trile”.
    [Show full text]
  • Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu W Okresie 1 Lipca 2004 R
    Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej –Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2004 r. – 31 grudnia 2005 r. Warszawa, luty 2006 1 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów . 4 CZĘŚĆ I – Wprowadzenie Wstęp . 6 I. Informacja o działalności Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej . 24 II. Informacja z wykonania budżetu w latach 2004 i 2005 . 26 1. Ogólna charakterystyka . 26 2. Realizacja budżetu IPN w 2004 r. 26 3. Realizacja budżetu IPN w 2005 r. 34 4. Gospodarstwo Pomocnicze . 43 III. Podstawowe informacje o działalności oddziałów Instytutu Pamięci Narodowej . 44 CZĘŚĆ II – działalność merytoryczna IPN I. Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu . 48 1. Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu . 54 2. Śledztwa o szczególnym ciężarze gatunkowym prowadzone przez poszczególne Oddziałowe Komisje Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu . 57 2.1. Oddziałowa Komisja w Białymstoku . 57 2.2. Oddziałowa Komisja w Gdańsku . 66 2.3. Oddziałowa Komisja w Katowicach. 75 2.4. Oddziałowa Komisja w Krakowie . 86 2.5. Oddziałowa Komisja w Lublinie . 93 2.6. Oddziałowa Komisja w Łodzi . 99 2.7. Oddziałowa Komisja w Poznaniu. 107 2.8. Oddziałowa Komisja w Rzeszowie . 111 2.9. Oddziałowa Komisja w Szczecinie . 117 2.10. Oddziałowa Komisja w Warszawie . 121 2.11. Oddziałowa Komisja we Wrocławiu . 131 3. Ekspertyzy i opracowania. 136 II. Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów . 155 1. Gromadzenie i opracowywanie . 155 2. Ewidencja i informacja . 173 3. Udostępnianie zasobu archiwalnego . 180 4. Magazyny, reprografia, konserwacja . 206 5. Załącznik nr 1: Wykaz publikacji pracowników pionu archiwalnego IPN . 209 III. Biuro Edukacji Publicznej . 214 1. Wydział Badań Naukowych i Zbiorów Bibliotecznych .
    [Show full text]
  • Wyrzutnia Pocisków Rakietowych V1 I V2 W Bliźnie We Wspomnieniach Kpt
    Grażyna Bołcun Wyrzutnia pocisków rakietowych V1 i V2 w Bliźnie we wspomnieniach kpt. Józefa Rządzkiego ps. "Boryna" - komendanta obwodu AK Kolbuszowa "Kefir" : 1942-1945 Rocznik Kolbuszowski 15, 7-26 2015 GRAŻYNA BOŁCUN – Stalowa Wola Wyrzutnia pocisków rakietowych V1 i V2 w Bliźnie we wspomnieniach kpt. Józefa Rządzkiego ps. „Boryna” – komendanta obwodu AK Kolbuszowa „Ker” (1942-1945) Kapitan Józef Rządzki ps. „Boryna” – komendant obwodu AK Kolbuszowa „Ker” w latach 1942-1945, poprzez swoją działalność kon- spiracyjną w czasie okupacji niemieckiej, związany był mocno z terenem ówczesnego województwa rzeszowskiego, w tym z Kolbuszową. Jego pa- triotyzm, dokonania wojenne, kierowanie walką podziemną, tworzą postać niezapomnianą, trwale zapisaną w historii Kolbuszowej, o czym świadczy jego imię w nazwie jednej z ulic tego miasta. Józef Rządzki (używał też nazwiska Kordyszewski) urodził się 11 listopada 1906 roku w Rzędzianowicach koło Mielca. Z wykształcenia był pedagogiem. Zmarł 11 kwietnia 1995 roku w Ostrowi Mazowieckiej, gdzie mieszkał z rodziną jeszcze przed wrześniem 1939 roku1. Do Ostrowi Mazowieckiej powrócił po wojnie, w 1945 roku. Swoje życie w walce o wolną Polskę, zwłaszcza z okresu, gdy jako komendant obwodu AK Kolbuszowa zmagał się z terrorem niemieckim, na- stępnie z UB i NKWD (w 1947 roku aresztowany za przynależność do WiN2 przebywał w więzieniach do 1957 roku), przedstawił w obszernych wspo- 1 Najbliższa rodzina kpt. Józefa Rządzkiego to żona, Antonina Rządzka, syn Ryszard Rządzki i córka Barbara Frenkler. 2 Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w latach 1945-1947 było największą ogólnopolską organizacją niepodległościową działającą w konspiracji. WiN było kontynuatorką dzieła AK. 8 Grażyna Bołcun mnieniach znajdujących się w zasobach Towarzystwa Miłośników Ziemi Ostrowskiej w Ostrowi Mazowieckiej (dostępne w formie internetowej)3.
    [Show full text]
  • Opinia Nurtu Niepodległościowego Nr 20
    KWARTALNIK OŚRODKA MYŚLI NIEPODLEGŁOŚCIOWEJ Redaguje zespół: Marek Albiniak, Zbigniew Adamczyk, Andrzej Anusz (redaktor naczelny), Karol Chylak, Andrzej Chyłek, Michał Janiszewski (sekretarz redakcji), Mirosław Lewandowski, Marek Michalik, Mariusz Olszewski, Zbigniew Śniadecki, Bohdan Urbankowski, Jerzy Wawrowski, Kazimierz Wilk Artykuły są recenzowane Wydawca: Ośrodek Myśli Niepodległościowej Instytutu Historycznego NN im. Andrzeja Ostoja Owsianego ul. Nowy Świat 48/11 00-363 Warszawa e-mail: [email protected] © Wszelkie prawa zastrzeżone Przedruk możliwy za podaniem źródła Wszystkie dotychczasowe numery pisma dostępne na stronie ihoo.pl ISSN 2352-5725 Skład, łamanie i druk: Akces, Warszawa SPIS TREŚCI Podsumowanie konferencji „Niepodległa 4.0” . 9 Josepf Conrad Literature Award dla Bohdana Urbankowskiego . 12 Pokaz fi lmu Marsze Niepodległości . 16 Posiedzenie Rady do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych . 19 Święto Niepodległości . 21 Koncert „Polska – Zasłużonym dla Ojczyzny” . 23 DR JERZY BUKOWSKI Okiem fi lozofa spod kopca Piłsudskiego . 29 DR DARIUSZ MACIEJ GRABOWSKI O ekonomii i nie tylko... 33 ANDRZEJ ROZPŁOCHOWSKI SB, milicja, wojsko, prokuratury, sądy, urzędy PRL kontra Andrzej Rozpłochowski . 55 DR BOHDAN URBANKOWSKI Czy fi lozofi a (polska) może wybić się na niepodległość? . 79 „DROGA” Reprint miesięcznika nr 5/1935. Po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego . 113 MARIA WOŁOSZCZUK-CZERNIAK Wspomnienia . 148 STANISŁAW LIKIERNIK Diabelne szczęście czy palec Boży? Cz. III . 162 KATARZYNA ŚNIADECKA „Nie cierpię fanatyzmu” – rozmowa z Marią Moczulską . 213 3 ŁUKASZ PERZYNA Dziecięca choroba Solidarności . 227 MACIEJ SZUMOWSKI Rozmowa Macieja Szumowskiego z Romualdem Szeremietiewem z 1985 roku . 237 DR ANDRZEJ ANUSZ W Polskim Londynie 1988 roku . 285 DR ANDRZEJ ANUSZ „Żeby Polska była Polską” (1981–1989) – najmniejsze pismo drugiego obiegu (cz.
    [Show full text]
  • Stowarzyszenie Pax Jako Instytucja Pamięci Zbiorowej
    ROKSANA SZCZYPTA-SZCZĘCH Cecylia Kuta*2 STOWARZYSZENIE PAX JAKO INSTYTUCJA PAMIĘCI ZBIOROWEJ Streszczenie Stowarzyszenie PAX to organizacja, której geneza wywodzi się ze środowiska skupionego po II wojnie światowej wokół Bolesława Piaseckiego i nazywanego powszechnie – od nazwy wydawanego przez nich od 1945 r. tygodnika – grupą „Dziś i Jutro”. Formalnie Stowarzyszenie PAX zostało zarejestrowane 9 kwietnia 1952 r. Organizacja ta jawnie kolaborowała z władzami komunistycznymi. Mimo to przygarniała w swoje szeregi byłych żołnierzy Armii Krajowej, podziemia nie- podległościowego oraz tych, którzy ze względu na działalność antykomunistyczną nie mogli znaleźć zatrudnienia. Prowadzony przez Stowarzyszenie PAX Instytut Wydawniczy był w rządzonym przez komunistów kraju jedynym miejscem, gdzie obok publikacji o charakterze religijnym mogły na szerszą skalę ukazywać się wspomnienia i książki dotyczące Armii Krajowej i Powstania Warszawskiego. W ten sposób Stowarzyszenie PAX pielęgnowało pamięć o bohaterach, o których 68 zabraniała pisać komunistyczna cenzura. Słowa kluczowe Stowarzyszenie PAX, Instytut Wydawniczy PAX, Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka, żołnierze wyklęci, pamięć * Stowarzyszenie PAX było organizacją katolików świeckich utwo- rzoną przez Bolesława Piaseckiego i środowisko skupione wokół nie- go po II wojnie światowej. Początkowo działało jako grupa „Dziś i Ju- tro” – od tytułu tygodnika wydawanego przez nich od listopada 1945 r. Formalnie Stowarzyszenie PAX zostało zarejestrowane 9 kwietnia 1952 r. Organizacja ta współpracowała z
    [Show full text]
  • Armia Krajowa Dawniej a Dziś. Co Sądzi O Niej Młodzieś?
    ARMIA KRAJOWA DAWNIEJ A DZI Ś. CO S ĄDZI O NIEJ MŁODZIE ś? Patrycja Górska Klasa: IIIc Armia Krajowa – działalno ść , po co, jak, kiedy i gdzie? Podczas drugiej wojny światowej działało wiele tajnych organizacji, które miały na celu walk ę z okupantem i odbudow ę po wojnie pa ństwa polskiego. Wiele z nich powoływanych było przez przedwojenne organizacje, partie polityczne lub instytucje, np. Zwi ązek Harcerstwa Polskiego utworzył Szare Szeregi. Nie wszystkie organizacje działały długo z powodu aresztowa ń gestapo lub NKWD- czyli Ludowy Komisariat Spraw Wewn ętrznych. Polskie Pa ństwo Podziemne to cały system władz pa ństwowych, który działał w „imieniu Rzeczypospolitej”, kiedy została okupowana przez dwóch wrogów: hitlerowskie Niemcy i stalinowski Zwi ązek Radziecki. Podlegał on rz ądowi Rzeczypospolitej na emigracji. W 1940 roku powstała Delegatura Rz ądu na Kraj, która zajmowała si ę ł ączno ści ą pomi ędzy rz ądem na emigracji a polskim pa ństwem podziemnym. Do jej zada ń nale Ŝało zapewnienie utrzymania ci ągło ści instytucji pa ństwowych, d ąŜ yła do normalnego funkcjonowania pa ństwa po zako ńczeniu wojny, rejestrowała równie Ŝ poczynania okupantów, gromadziła dokumentacj ę zbrodni wojennych oraz zapewniała ich ochron ę i ratowała zagro Ŝone dobra kulturalne. Delegatura dzieliła si ę na departamenty, które w dzisiejszym czasie s ą odpowiednikiem ministerstw. Do ich zada ń nale Ŝało zapewnienie ochrony Delegatury, niesienie pomocy śydom, z tego wzgl ędu powołano Rad ę Pomocy śydom „ śegot ę”. Departamenty wydawały pras ę- miesi ęcznik „ Rzeczypospolita” i wspierały polskie instytucje, które działały za zgod ą okupanta, nale Ŝał do nich Polski Czerwony Krzy Ŝ i Główna Rada Opieku ńcza.
    [Show full text]
  • Wydawnictwa Drugiego Obiegu W Zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej W Toruniu
    Wydawnictwa drugiego obiegu w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu Lista druków zwartych, wydanych w latach 1976-1990 poza kontrolą władz cenzorskich PRL dostępnych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Podstawę księgozbioru stanowiły trzy biblioteki niezależnych instytucji: Toruńskiej Oficyny, Toruńskiego Klubu Książki Nieocenzurowanej oraz Niezależnej Biblioteki i Archiwum w Toruniu. Zostały one uzupełnione o liczne dary krajowych instytucji naukowych, a przede wszystkim książki od osób prywatnych, często związanych z działalnością opozycyjną lat 1981-1989. Kolekcja obejmuje całokształt polskiej niezależnej produkcji wydawniczej poza kontrolą władz PRL. Dokumentuje zarówno dzieje podziemnego ruchu wydawniczego po 1976 roku, jak również reprezentuje całą gamę tematyczną ówczesnego niezależnego życia intelektualnego kraju. Wydawnictwa drugiego obiegu wydawniczego udostępniane są na miejscu w Czytelni Głównej. Stan na 21.11.2018 roku. 11 listopada 1918-1988. [Wrocław] : Wolni i Solidarni : Solidarność Walcząca, [1988]. (Wrocław 1. : druk: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej). 11 Listopada 1918. Wkład Chełmszczyzny w dzieło Niepodległości. Śpiewnik pieśni patriotycznej i legionowej / Komisja Zakładowa Pracowników Oświaty i Wychowania NSZZ 2. "Solidarność" Regionu Chełmskiego. Chełm : Komitet Organizacyjny Obchodów Święta Niepodległości, 1981. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznej. [Warszawa : Biblioteka Historyczna i 3. Literacka], 1979. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznych. Warszawa ; Gdańsk : Biblioteka Historyczno- 4. Literacka, 1981. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznych. Warszawa ; Gdańsk : Biblioteka Historyczno- 5. Literacka, 1981. 6. 12 lat katorgi / Adolf Popławski. [Toruń] : Kwadrat, 1988. 13. Brygada Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego / Adam Walczak ps. "Nietoperz". [S.l. : 7. s.l., ca 1985]. 8. 13 dni nadziei / Sandor Kopacsi. [S.l. : s. n., 1981]. 13 dni nadziei : Węgry 1956 / Sandor Kopăcsi. [Warszawa] : Oficyna Wydawnicza Post 9. Scriptum, [1983]. 13 dni nadziei : Węgry 1956 / Sandor Kopăcsi.
    [Show full text]
  • LITERATURA POLSKA 1944-2000 W Zarysie
    LITERATURA POLSKA 1944-2000 w zarysie Stanisław Stabro LITERATURA POLSKA 1944-2000 w zarysie Wydanie II przejrz ane i poprawione Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego RECENZENT Włodzimierz Maciąg PROJEKT OKŁADKI Roksana Gołębiowska REDAKTOR Lucyna Sadko KOREKTOR Krystyna Dulińska © Copyright by Stanisław Stabro & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie II przejrzane i poprawione, Kraków 2005 All rights reserved Książka, ani żaden jej fragment, nie może być przedrukowywana bez pisemnej zgody Autora i Wydawcy. W sprawie zezwoleń na przedruk należy zwracać się do Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego ISBN 83-233-2003-9 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, tel./fax12-631-81-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected] Konto: PEKAO SA nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 Spis treści Od A u to ra ..................................................................................................... 7 Podział na okresy ........................................................................................ 9 Rozdział I U progu nowej rzeczywistości (1944-1948)........................................ 17 Rozdział II W cieniu socrealizmu (1949-1956) ....................................................... 33 Rozdział III Złudzenia małej stabilizacji (1956-1968)............................................ 51 Rozdział IV Od kontestacji do „Solidarności” (1968-1989).................................
    [Show full text]