ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ

SuttantapiÔake KhuddakanikÈye

KHUDDAKAPŒ®HA DHAMMAPADA UDŒNA ITIVUTTAKA SUTTANIPŒTAPŒ£I _____

Buddhavasse 2552 Marammavasse 1370 AD. 2008

Romanized from Myanmar version published in 2001

© BuddhasÈsana Society

PÈÄi Series 18

First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs Yangon, Myanmar

THE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS ____ VOWELS t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | { e Mo o CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha i ~a p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa # Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa w ta x tha ' da " dha e na y pa z pha A ba b bha r ma , ya & ra v la 0 va o sa [ ha V Äa H Ñ VOWELS IN COMBINATION -m -g = È è d = i è D = Ê -k -K = u -l -L = | a- = e a-m a-g = o u ka um kÈ ud ki uD kÊ uk ku ul k| au ke aum ko c kha cg khÈ cd khi cD khÊ ck khu cl kh| ac khe acg kho ... CONJUNCT-CONSONANTS uú kka CF ~gha P² ÓÔha "s dhya y’ pla v’ lla u© kkha pö cca @ ÓÉa "G dhva yÁ pba vs lya us kya p ä ccha PÖ ÓÓa EÅ nta AÇ bbha vS lha Bud kri ZÆ jja PS Óha E É ntva As bya 0S vha u’ kla Zöß jjha wå tta E¦ ntha jA bra oå sta uG kva n ÒÒa w¬ ttha E´ nda rÜ mpa ~oå stra cs khya ͧ Òha wG tva `E´ ndra ræ mpha oé sna cG khva Íö Òca ws tya E¨ ndha rÁ mba os sya *¾ gga Íä Òcha Mw tra Eé nna rÇ mbha ó ssa *¢ ggha ÍÆ Òja '´ dda Es nya r® mma o® sma *s gya Íöß Òjha '¨ ddha ES nha rs mya oG sva j* gra ¥ ÔÔa 's dya yÜ ppa rS mha [® hma uF ~ka | ÔÔha j' dra yæ ppha ,s yya [G hva cF ~kha × ÉÉa 'G dva ys pya ,S yha V§ Äha *F ~ga 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

NidÈnakathÈ _____

SirimatÈ amhÈkaÑ Buddhena BhagavatÈ ArahatÈ SammÈsambuddhena sakalalokapatthaÔamahÈkaruÓÈsinehasiniddhahadayena sabbattha appaÔihatasabbaÒÒutÈnÈvaraÓÈdiÒÈÓobhÈsasamujjalitena sanarÈmaralokagurunÈ sadevakassa lokassa atthÈya hitÈya sukhÈya dhammo ca vinayo ca desito paÒÒatto, so pariyattipaÔipattipaÔivedhavasena vibhattesu tÊsu saddhammesu pariyattisaddhammo nÈma, tadeva ca sÈsanaÔÔhitiyÈ pamÈÓaÑ, satiyeva hi tasmiÑ itare uppajjanti, nÈsati, vuttaÒhetaÑ A~guttaraÔÔhakathÈyaÑ– (AÑ-®Ôha 1. 72 piÔÔhe) “Suttantesu asantesu, pamuÔÔhe vinayamhi ca. Tamo bhavissati loko, s|riye attha~gate yathÈ. Suttante rakkhite sante, paÔipatti hoti rakkhitÈ. PaÔipattiyaÑ Ôhito dhÊro, yogakkhemÈ na dhaÑsatÊ”ti. Teneva ca saddhammaciraÔÔhitikÈmino theravarÈ MahÈkassapÈdayo pariyattisaddhammasa~khÈtaÑ TepiÔakaÑ BuddhavacanaÑ sa~gÊtimÈropetvÈ BuddhasÈsanaÑ saÑrakkhiÑsu, taÑkÈlikÈ ca rÈjÈno saddhammÈbhivuddhikÈmÈ tesaÑ sa~gÊtikÈrÈnamanubalappadÈnena sahÈyattamupÈgamuÑ. TathÈ hi cat|hÈdhikatimÈsaparinibbute Bhagavati MahÈkassapattherappamukhehi paÒcahi arahantasatehi RÈjagahe paÔhamÈ dhammasa~gÊti katÈ raÒÒo MÈgadhassa AjÈtasattuno visesÈnuggahamÈdÈya. Vassasataparinibbute ca Bhagavati MahÈyasattherappamukhehi sattahi arahantasatehi VesÈliyaÑ dutiyÈ dhammasa~gÊti katÈ, tadÈ ca KÈlÈsoko mahÊpati tesaÑ sahÈyattamupÈgato. TathÈgataparinibbÈnato pana dvinnaÑ vassasatÈnamupari paÒcattiÑsatime vasse MahÈmoggaliputtatissattherappamukhehi arahantasahassehi PÈÔaliputte tatiyÈ dhammasa~gÊti katÈ sakalalokapatthaÔayasassa DhammÈsokassa bh|patino niratisayÈnuggahaÑ laddhÈna.

ii NidÈnakathÈ

SammÈsambuddhaparinibbutito pana catunnaÑ vassasatÈnamupari paÓÓÈse vasse La~kÈdÊpe VaÔÔagÈmaÓirÈjino kÈle MÈtulajanapade ŒlokaleÓe catutthÊ dhammasa~gÊti katÈ paÒcahi arahantasatehi MahÈdhammarakkhitattherappamukhehi, yÈ loke “potthakÈropanasa~gÊtÊ”ti pÈkaÔÈ. Buddhavasse pana catussatÈdhikadvisahassÈnamupari pannarasamasa~khyaÑ sampatte imasmimpi MarammaraÔÔhe MindonnÈmassa mahÈdhammarÈjino kÈle Mandalay itipÈkaÔe RatanÈpuÒjanagare paÒcamÊ dhammasa~gÊti katÈ catussatÈdhikadvisahassattherehi DakkhiÓÈrÈmavÈsÊtipiÔakadharabhadantajÈgarattherappamukhehi tasseva raÒÒo anavasesÈnuggahamÈdÈya, yÈ loke “selakkharÈropanasa~gÊtÊ”ti vuccati. ItthaÑ sudaÑ Buddhassa Bhagavato sÈsanaÑ iddhaÒceva hoti phÊtaÒca vitthÈrikaÑ bÈhujaÒÒaÑ puthubh|taÑ yÈvajjatanÈ. CirakÈlato panetaÑ BuddhavacanaÑ lekhaparamparÈya ceva muddaÓaparamparÈya ca anekakkhattuÑ parivattiyÈbhataÑ na sakkÈ dÈni vattuÑ “paÔhamadutiyatatiyÈdisa~gÊtimÈropitÈkÈreneva sabbaso parisuddhan”ti, aÒÒadatthu panÈdhunikapotthakesu saÑvijjamÈnehi kehici pamÈdalekhÈdisaÒjÈtakhalitÈdhikaparibhaÔÔhapÈÔhehi malÊnamevetaÑ, tathÈ hi nÈnÈdesiyapotthakesu aÒÒamaÒÒaÑ saÑsandiyamÈnesu anekÈ visadisapÈÔhÈ dissanti. Tatoyeva ca Buddhavacanassa suparisuddhabhÈvakÈmino mahÈtherÈ sasatthantarapiÔakattayakovidÈ dhammavinayaÑ vÈcentÈyeva te khalitÈdhikaparibhaÔÔhapÈÔhe disvÈ evaÑ samacintesuÑ kathesuÑ ca– “AdvayavÈdino suparisuddhavacanassa tassa Bhagavato pÈvacanaÑ advayaÑ suparisuddhaÑ nimmalamevassa, imesu pana pÈvacanapotthakesu aÒÒamaÒÒaÑ visadisÈ ceva aparisuddhÈ ca pÈÔhÈ dissanti, nissaÑsayaÑ kho ayameva m|lapÈÔho, yo nesaÑ yuttisampanno, tadaÒÒo pana pamÈdalekhapÈÔhoyeva, tÈdisÈ ca dissanti ÈdhunikapÈvacanapotthakesu kismiÒci kismiÒci ÔhÈne. KÈmaÒcetedÈni na tÈva bahutarÈ, yÈva yathÈbh|taÑ pÈÄiyÈ atthaÑ paÔisedheyyuÑ, etarahi pana asodhiyamÈnÈ te gacchante gacchante

NidÈnakathÈ iii kÈle bahutarÈ bahutarÈ jÈyeyyuÑ, taÑkÈlikÈ ca pacchimÈ janÈ te sodhetuÑ asamatthÈ yathÈdhippetaÑ pÈÄiyÈ atthaÑ na sammÈ jÈneyyuÑ, evamete saddhammassa sammosÈya antaradhÈnÈya saÑvatteyyuÑ. VuttaÑ hetaÑ A~guttaranikÈye– (AÑ 1. 60 piÔÔhe) ‘Dveme bhikkhave dhammÈ saddhammassa sammosÈya antaradhÈnÈya saÑvattanti, katame dve, dunnikkhittaÑ ca padabyaÒjanaÑ attho ca dunnÊto, dunnikkhittassa bhikkhave padabyaÒjanassa atthopi dunnayo hoti, ime kho bhikkhave dve dhammÈ saddhammassa sammosÈya antaradhÈnÈya saÑvattantÊ’ti. YaÑn|na mayaÑ te sodhetvÈ nimmalaÑ parisuddhaÑ BuddhavacanaÑ sampatiÔÔhÈpeyyÈma, tadassa saddhammaciraÔÔhitiyÈ bahujanahitÈya bahujanasukhÈya ca, taÑ pana na sukaraÑ sampÈdetuÑ aÒÒatra dhammikarÈj|namanuggahenÈ”ti. SÈ panÈyaÑ kathÈ patthaÔÈ sÈdhujanaparamparÈya, sutÈ ca U Nu nÈmadheyyaggamahÈmaccappamukhehi MarammaraÔÔhissarehi, sutvÈna te evaÑ samacintesuÑ sammantayiÑsu ca “na kho panetaÑ amhÈkaÑ patir|paÑ, ye mayaÑ pubbakehi dhammikehi dhammarÈj|hi samanuggahitassa BuddhasÈsanassa parihÈnikÈraÓaÑ passamÈnÈyeva ajjhupekkhitvÈ appossukkÈ vihareyyÈma, yaÑn|na mayaÑ sÈsanopakÈrupÈye sampÈdetvÈ visesato ca ÈdhunikapÈvacanapotthakesu dissamÈne saÑsayaÔÔhÈnÊye pamÈdalekhapÈÔhe saÑsodhetukÈmÈnaÑ mahÈtherÈnaÑ ajjhÈsayaÑ parip|retvÈ BuddhasÈsanaÑ anuggaÓheyyÈmÈ”ti, atha te sabbepi sÈsanÈnuggahÈya katasanniÔÔhÈnÈ ahesuÑ. AnuggahitukÈmehipi ca tehi na sakkÈ ÈÓÈya kÈtuÑ vinÈ mahÈjanacchandasaÒjÈtopadesena, mahÈjanappatinidhibh|tÈ hi etarahi MarammikÈ rÈjÈno, upadeso ca santhÈgÈrasamitiyaÑ mahÈjanappatinidhibh|tÈnaÑ matisajÊvÈnaÑ chandeneva samuppajjati, tasmÈ BuddhasÈsanÈnuggahÈya santhÈgÈrasamitiyaÑ ekaÑ dhammupadesaÑ paÒÒÈpetvÈ BuddhasÈsanasamiti nÈma mahÈsamiti samuÔÔhÈpitÈ. TassÈ kho pana samitiyÈ sabhÈpati hoti ThadosirÊsudhammopÈdhidhÈrÊ Sir U Thwinvhayo mahÈseÔÔhi, upasabhÈpati pana ThadosirÊsudhammopÈdhidhÈrÊyeva U Thein Maungvhayo padhÈnaÉÉavinicchayamandiramhi mahÈkkhadassÈdhipati, sabbakammavidhÈyako pana

iv NidÈnakathÈ hitadharo ThadomahÈsaresÊth|pÈdhiko U Chan Htunvhayo upadesikÈdhipatipadhÈnanÊtivedimahÈmantÊ. BhaÓÉuppÈdako pana raÔÔhissarÈnaÑ patinidhibh|to U Win nÈmadheyyo sÈsanaÔÔhÈnikamahÈmatto. Atha te BuddhasÈsanasamitikÈ “yÈyeva kho panatthÈya samuÔÔhÈpitÈyaÑ samiti, tadatthamidÈni visesato kÈhÈmÈ”ti MarammaraÔÔhebhipÈkaÔaguÓasamudayasamudite tattha tattha padhÈnanÈyakabh|te paropaÓÓÈsamahÈthere dÊghadassino nimantiya evamÈrocesuÑ “ayaÑ bhante amhÈkaÑ BuddhasÈsanamahÈsamiti BuddhasÈsanÈnuggahatthÈyeva raÔÔhissarÈnaÑ dhammupadesena samuÔÔhÈpitÈ, sacedÈni bhante pubbe viya dhammasa~gÊtiÑ katvÈ sÈsanaÑ paggaÓhituÑ yujjeyya, mahÈtherÈ ca tathÈ kÈtumiccheyyuÑ, vissatthÈva bhante karontu, mayaÑ tattha kÈyaÒÈÓapaccayabalehi niravasesaÑ byÈvaÔÈ bhavissÈmÈ”ti. Atha kho te mahÈtherÈ “dhammasa~gÊtiÑ karissÈmÈ”ti katasanniÔÔhÈnÈ evaÑ pativedesuÑ “kattabbÈyevesÈ dhammasa~gÊti, nesÈ na kattabbÈ, tasmÈ mayaÑ dÈni piÔakapotthakÈni paÒcamasa~gÊtisilÈlekhÈya samÈnetvÈ tÈniyeva sarÊraÑ katvÈ pÈÄisaÑsodhanapubba~gamaÑ dhammasa~gÊtiÑ kassÈma, yÈya Èdhunikapotthakesu paramparÈparivattanavasena saÒjÈtÈ pamÈdalekhapÈÔhÈ ca nirÈkarÊyissanti, visodhitaÒca suparisuddhaÑ pÈvacanam|laÑ labhitvÈ taÑ muddÈpetvÈ sakalaloke nÈnÈraÔÔhesu nÈnÈdesesu byÈpanavasena BuddhasÈsanassa ciraÔÔhiti ca sÈdhiyissati, sabbe ca TheravÈdikÈ raÔÔhÈ MarammaraÔÔhasahitÈ ekato hutvÈ BuddhasÈsanaÑ abh|tapubbapaggahena paggaÓhituÑ labhissanti, sÈ ca purimikÈ paÒca sa~gÊtiyo upanidhÈya chaÔÔhasa~gÊti nÈma bhavissati, taÒca sabbaÑ bhavissati bahujanahitÈya bahujanasukhÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ, bah|ni panettha ÈvassakakiccÈni paÔikacceva samÈdapetabbÈni tumhÈkamÈyattÈni, tasmÈ sa~gÊtikÈlavavatthÈnÈdikiccaÑ tumhÈkaÑyeva bhÈro hot|”ti. Atha te BuddhasÈsanasamitikÈ sÈsanapÈlakÈnaÑ mahÈtherÈnaÑ chandaÒca ruciÒca samÈdÈya ovÈdaÒca sirasÈ sampaÔicchitvÈ therÈnaÑ ceva attano ca kattabbakiccÈnaÑ pariniÔÔhÈnasamayaÑ sallakkhetvÈ “ayaÑ chaÔÔhasa~gÊti SammÈsambuddhaparinibbÈnato catussatÈdhikÈnaÑ dvinnaÑ vassasahassÈnamupari

NidÈnakathÈ v aÔÔhanavutime vasse vesÈkhapuÓÓamito paÔÔhÈya ÈrabhitabbÈ, dve ca vassÈni kattabbÈ, paÒcannaÑ ca sÈsanavassasahassÈnamupaÉÉhavasse vesÈkhapuÓÓamiyaÑyeva pariniÔÔhÈpetabbÈ”ti sa~gÊtikÈlaÑ vavatthapesuÑ. Tato paÔÔhÈya ca te punappunaÑ sannipatitvÈ sammantayitvÈ sa~gÊtiyÈ pubbakiccesu nirantaraÑ byÈvaÔÈ honti, “mahantaÑ kho JinasÈsanaÑ mahatiyÈyevetaÑ p|jÈya p|janÊyan”ti mantvÈ tehi kÈrÈpitÈni mahantamahantÈni sÈsanamandirÈni, tattha sa~gÊtiÑ kurumÈnassa bhikkhusaÑghassa sukhasannisajjatthaÑ sannipÈtaÔÔhÈnabh|taÑ mahantaÑ sa~gÊtimandiraÑ Yangon nÈma rÈjadhÈniyaÑ SirÊma~galatthale Kaba Aye (LokasÈma) nÈmakassa cetiyassa Èsanne selapabbataguhÈvesena kÈrÈpitaÑ tibh|makaÑ pÈyaso silÈ-iÔÔhakÈyomayaÑ, evaÑ mahantampetaÑ ekasaÑvacchareneva pariniÔÔhÈpitaÑ iddhiyÈ maÒÒe nimmitaÑ, taÒca bahi ÔhatvÈ apekkhattaÑ sayaÑjÈtaselapabbato viya dissati, anto pavisitvÈ olokayataÑ pana olokitolokitaÔÔhÈnato dassanÊyaÑ pÈsÈdikaÑ ramaÓÊyaÑ atittikarameva hutvÈ devavimÈnamiva khÈyati. Tassa panÈvid|re aÉÉhateyyÈnaÑ sa~gÊtikÈrabhikkhusahassÈnaÑ nivÈsappahonakÈ cattÈro iÔÔhakamayÈ mahÈpÈsÈdÈ ceva iÔÔhakamayÈyeva bhojanamahÈsÈlÈ ca mahÈsÊmÈpÈsÈdÈdayo ca muddaÓayantasÈlÈ ca tatheva kÈrÈpitÈ. MahÈtherÈpi ca “sa~gÊtikiccaÑ nÈma therÈdheyyaÑ, therÈnaÑ ovÈdeneva kattabbaÑ, na vinÈ tena, tasmÈ bhikkhusaÑghassa ceva upÈsakÈnaÒca sabbampi sa~gÊtipaÔibaddhamovÈdaÑ dÈtuÑ bhavitabbamettha ovÈdadÈyakasaÑghasabhÈyapÊ”ti MarammaraÔÔhadhaj|pame aggamahÈpaÓÉitopÈdhidhÈrino ca raÔÔhovÈdÈcariyasammate ca raÔÔhavinayadharasammate ca aÒÒe cÈbhipÈkaÔagarubhÈvanÊyÈdiguÓagaÓasama~ginoti parosataÑ nÈyakamahÈthere uccinitvÈ “chaÔÔhasa~gÊti- ovÈdÈcariyasaÑghanÈyakasabhaÑ” nÈmekaÑ padhÈnamahÈsaÑghasabhaÑ patiÔÔhÈpesuÑ, te ca nÈyakamahÈtherÈ SambuddhavacanaratanÈkarapÈrage vividhasatthantaragahanÈsa~gacÈrine therÈnuthere paÒcavÊsatimatte samuccinitvÈ “chaÔÔhasa~gÊtidhurandharasabhÈ”ti ca sammannitvÈ tassÈ sabhÈya bhÈraÑ niyyÈtesuÑ sabbÈni sa~gÊtipaÔibaddhakiccÈni saÑvidahituÑ. Te ca sa~gÊtidhurandharasabhikÈ therÈ sakalamarammaraÔÔhe Nyaung Yan Sayadawti abhipÈkaÔaÑ “AggamahÈpaÓÉito” pÈdhinÈ ceva “AbhidhajamahÈraÔÔhagur|” pÈdhinÈ cÈti

vi NidÈnakathÈ dvÊhi MarammaraÔÔhissarasamappitopÈdhÊhi virÈjitaÑ jÈtiyÈ ÈsÊtivassikaÑ upasampadÈya saÔÔhivassaÑ “BhadantarevataÑ” nÈma mahÈtheravaraÑ sabhÈpatiÑ katvÈ TepiÔake Buddhavacane ceva nÈnÈsatthesu ca kovide dhammÈcariyakavipadappatte bhikkh| uccinitvÈ aÔÔhadasÈdivaggavasena parosataÑ pÈÄivisodhakavagge ceva sambahule ca paÔivisodhakavagge bandhÈpetvÈ visodhanappaÔivisodhanehi BuddhavacanaÑ suparisuddhattaÑ paÔipÈpetvÈ dhammasa~gÊtiÑ kÈtumÈrabhiÑsu, yathÈ taÑ porÈÓakasa~gÊtikÈrÈ. EvaÒca pana ÈrabhÊyamÈnesu sa~gÊtipubbakiccesu tehi sa~gÊtidhurandharasabhikamahÈtherehi TipiÔakapariyattisaÑsodhanakiccaÑ sampÈdetuÑ piÔakapotthakÈni anekabhÈge katvÈ MarammikÈnaÑ yathÈvuttapÈÄivisodhakavaggÈnaÑ visuÑ visuÑ niyyÈtitÈni, na kevalaÒca MarammikÈnameva, api ca kho SÊhaÄasyÈmakambojalÈvosa~khÈtesu raÔÔhantaresupi padhÈnapÈmokkhabhÈvamÈpannÈnaÑ vibhÈvippavarapadappattÈnaÑ saÑgharÈjasaÑghanÈyakamahÈtherÈnaÑ ca santikaÑ pahitÈni visodhanÈya, evametÈni pamÈdakhalitÈdhikaparibhaÔÔhapÈÔhÈnaÑ nirÈkaraÓavasena visodhitÈni ceva paÔivisodhitÈni ca, atha tÈni anekavÈravisodhanena suvisodhitÈni suparisuddhÈni BuddhasÈsanamuddaÓayantÈlaye samappitÈni suÔÔhu muddÈpanÈya. EvaÑ samappetvÈpi ca tehi sa~gÊtidhurandharasabhikamahÈtheravarehi “appeva nÈmettha evaÑ suvisodhitepi siyÈ avasiÔÔho kocipi doso, muddaÓakammakarÈnaÑ vÈ duÔÔhapitaÑ, tassapi sabbassa visodhanÈya bhavitabbameva osÈnasodheyyapattapÈÔhakehipÊ”ti sampassamÈnehi sanikÈyambarapuÓÓindusa~kÈsÈnaÑ laddhaggamahÈpaÓÉitÈdipaÓÉiccapadÈnaÑ pÈvacanetarasatthapÈragÈnaÑ “catunnaÒca MarammikÈnaÑ ekassa ca La~kÈdÊpikassÈ”ti paÒcannaÑ mahÈtherÈnaÑ osÈnasodheyyapattapÈÔhakasammuti dinnÈ, “yathÈtra na kocipi doso paÒÒÈyetha, yathÈ ca taÑ olokayataÑ paribyattaÑ suviÒÒeyyamassa, evamosÈnasodheyyapattaÑ vicinitvÈ sodhent|”ti ca nesaÑ bhÈro kato. LaddhasammutikÈ ca te paÒca mahÈtherÈ m|lasodheyyapattapÈÔhakehi gahaÔÔhapaÓÉitehi ceva dhammÈcariyabhikkhupaÓÉitehi ca anekavÈraÑ parisodhitaÑ osÈnasodheyyapattaÑ paÔivisodhitam|lapotthakena ceva

NidÈnakathÈ vii aÒÒehi sadesadesantarikapÈvacanapotthakehi ca vividhabyÈkaraÓÈdisatthehi ca punappunaÑ saÑsandetvÈ suvisadaparibyattakaÓÉavÈravÈkyacchedasa~ketataÒca sampÈpetvÈ mahatÈ parissamena osÈnasodhanamakaÑsu, evamidaÑ piÔakavaraÑ theravÈdÊnekÈyikavibudhappamukhÈnaÑ satthÈgamaratanÈlayasÈragÈhÊnaÑ veyyÈkaraÓakesarÊnaÑ accantanimmalaÒÈÓavÈrinÈ paridhovitaÑ, taÑ vibudhappavarekagocaraÑ vimuttirasassÈdabhÈgi hutvÈ ciraÑ vilasataÑ, sakalopiminÈ loko saddhammanirato SammÈsambuddhaparÈyaÓo bhavatanti. TenetaÑ vuccati– 1. M|lakaÑ pariyattÊva, sÈsanassa Mahesino. PariyattippamÈÓÈ hi, ciraÑ saddhammasaÓÔhiti. 2. TasmÈ taÑ rakkhituÑ therÈ, dhammasa~gÈhakÈ purÈ. RÈjÈno upanissÈya, akaÑsu dhammasa~gahe. 3. PaÔhamaÑ dhammasa~gÊtiÑ, AjÈtasatturÈjino. Anuggahena katvÈna, pÈlayuÑ JinasÈsanaÑ. 4. DutiyaÑ tu tathÈ katvÈ, KÈlÈsokassa rÈjino. KÈle tamupanissÈya, pÈlayuÑ JinasÈsanaÑ. 5. TatiyaÑpica katvÈna, DhammÈsokassa rÈjino. Anuggahena Buddhassa, sÈsanaÑ abhipÈlayuÑ. 6. CatutthiÑ pana La~kÈyaÑ, VaÔÔagÈmaÓirÈjino. KÈlamhi potthakÈruÄhaÑ, katvÈna pÈlayuÑ tathÈ. 7. ImasmiÑ MarammaraÔÔhepi, MindonnÈma narÈdhipaÑ. RajjaÑ samanusÈsantaÑ, ratanattayamÈmakaÑ. 8. SannissÈya mahÈtherÈ, thirasÊlÈ guÓÈkarÈ. PaÒcamiÑ dhammasa~gÊtiÑ, karontÈ sÈsanaÔÔhitiÑ. 9. PatthayantÈ likhÈpetvÈ, silÈpaÔÔesu peÔakaÑ. ByÈyÈmena mahantena, pÈlayuÑ JinasÈsanaÑ.

viii NidÈnakathÈ

10. ItthaÑ purÈ mathÈtherÈ, rÈjÈno cÈpi dhammikÈ. SÈsanaÑ paripÈlesuÑ, jÊvitaÑ viya attano.

11. TathÈpi khalitÈdÈni, dissanti PiÔakattaye. ParamparÈya lekhÈya, saÒjÈtÈ muddaÓena ca.

12. DisvÈna te mahÈtherÈ, vÈcentÈva TipeÔakaÑ. VuccamÈnanayenevaÑ, cintesuÑ mantayiÑsu ca.

13. “KatvÈna sÈdhukaÑ gantha-suddhikaÑ sÈsanÈyukaÑ. YaÑn|na dhammasa~gÊtiÑ, kareyyÈma mayaÑ” iti.

14. EtamatthaÑ suÓitvÈna, U Nu nÈma mahÈsayo. Marammavisaye agga-mahÈmaccadhurandharo.

15. “SÈsanÈyattakiccÈni, sampÈdentÈ visesato. Sa~gÊtiyaÒca therÈnaÑ, samp|rentÈ manorathaÑ.

16. YathÈ rakkhiÑsu porÈÓÈ, surÈjÈno tathÈ mayaÑ. SaÑrakkheyyÈma Sambuddha-sÈsanaÑ” iti cintiya.

17. MahÈmaccehi aÒÒehi, sa~gamehi ca mantiya. SuppatiÔÔhÈpayitvÈna, BuddhasÈsanasa~gamaÑ.

18. MahÈtherÈnamÈdÈya, chandaÑ idha nivÈsinaÑ. AÒÒesu SÊhaÄÈdÊsu, videsesu ca vÈsinaÑ.

19. KÈretvÈ dhammasa~gÊtiÑ, sodhetvÈ SatthusÈsanaÑ. PaggahatthÈya saddhammaÑ, karaÑ daÄhaparakkamaÑ.

20. SirÊma~galavikhyÈte, thalasmiÑ pavare subhe. CetiyassÈvid|ramhi, Kaba Aye itisaÒÒino.

21. GuhÈvesena kÈretvÈ, mahÈsa~gÊtimandiraÑ. ŒvÈsÈdiÒca bhikkh|naÑ, kÈresi muddaÓÈlayaÑ.

22. GanthasaÑsodhanaÑ dhamma-sa~gÊtiyÈ tu paÓÉitÈ. MahÈtheravarÈkaÑsu, satimantÈ punappunaÑ.

NidÈnakathÈ ix

23. MuddÈpente ca passitvÈ, mahÈtherehi paÒcahi. SodheyyapattamosÈnaÑ, nimmalattaÑ supÈpitaÑ. 24. SunimmalaÑ pÈvacanaÑ, vimuttisukhadaÑ idaÑ. SuÔÔhu muddÈpitaÑ hoti, sabbalokatthasiddhiyÈ. 25. YathÈ sa~gÊtiyo pubbe, saddhammassa ciraÔÔhitiÑ. PatthayantÈ pavattesuÑ, mahÈtherÈ mahiddhikÈ. 26. Tatheva chaÔÔhamiÑ dhamma-sa~gÊtiÑ MarammamaÓÉale. MahÈtherÈ pavattenti, saddhammaÔÔhitikÈmino. 27. CiraÑ tiÔÔhatu saddhammo, asaddhammo vinassatu. Saddhammagaruno niccaÑ, hontu sabbepi paÓinoti. _____

Sa~ketaviÒÒÈpanaÑ SÊ = SÊhaÄapotthake dissamÈnapÈÔho. Ka-SÊ = Katthaci SÊhaÄapotthake ... SyÈ = SyÈmapotthake ... KaÑ = Kambojapotthake ... I = I~galisapotthake ... Ka = Katthaci Marammapotthake ... ®Ôha = AÔÔhakathÈ. ? = “SiyÈ nukho porÈÓapÈÔho”ti takkitapÈÔho.

KhuddakapÈÔhapÈÄi _____

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

1. SaraÓattaya ...... 1 2. DasasikkhÈpada ...... 1 3. DvattiÑsÈkÈra ...... 2 4. KumÈrapaÒhÈ ...... 3 5. Ma~galasutta ...... 3 6. Ratanasutta ...... 4 7. TirokuÔÔasutta ...... 8 8. NidhikaÓÉasutta ...... 9 9. Mettasutta ...... 10

KhuddakapÈÔhapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ. _____

DhammapadapÈÄi

1. Yamakavagga ...... 13 2. AppamÈdavagga ...... 16 3. Cittavagga ...... 18 4. Pupphavagga ...... 19 5. BÈlavagga ...... 22 6. PaÓÉitavagga ...... 24 7. Arahantavagga ...... 26 8. Sahassavagga ...... 28 9. PÈpavagga ...... 30 10. DaÓÉavagga ...... 32

xii UdÈnapÈÄi

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

11. JarÈvagga ...... 35 12. Attavagga ...... 37 13. Lokavagga ...... 38 14. Buddhavagga ...... 40 15. Sukhavagga ...... 42 16. Piyavagga ...... 44 17. Kodhavagga ...... 46 18. Malavagga ...... 47 19. DhammaÔÔhavagga ...... 50 20. Maggavagga ...... 52 21. PakiÓÓakavagga ...... 55 22. Nirayavagga ...... 57 23. NÈgavagga ...... 59 24. TaÓhÈvagga ...... 61 25. Bhikkhuvagga ...... 65 26. BrÈhmaÓavagga ...... 68 UddÈnagÈthÈ ...... 75

DhammapadapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ. _____

UdÈnapÈÄi

1. Bodhivagga 1. PaÔhamabodhisutta ...... 77 2. Dutiyabodhisutta ...... 78 3. Tatiyabodhisutta ...... 78 4. HuÑhu~kasutta ...... 80 5. BrÈhmaÓasutta ...... 80

UdÈnapÈÄi xiii

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

6. MahÈkassapasutta ...... 81 7. AjakalÈpakasutta ...... 82 8. Sa~gÈmajisutta ...... 82 9. Jatilasutta ...... 83 10. BÈhiyasutta ...... 84

2. Mucalindavagga 1. Mucalindasutta ...... 87 2. RÈjasutta ...... 88 3. DaÓÉasutta ...... 89 4. SakkÈrasutta ...... 89 5. UpÈsakasutta ...... 90 6. GabbhinÊsutta ...... 91 7. Ekaputtakasutta ...... 92 8. SuppavÈsÈsutta ...... 93 9. VisÈkhÈsutta ...... 97 10. Bhaddiyasutta ...... 98

3. Nandavagga 1. KammavipÈkajasutta ...... 100 2. Nandasutta ...... 101 3. Yasojasutta ...... 104 4. SÈriputtasutta ...... 108 5. MahÈmoggalÈnasutta ...... 108 6. Pilindavacchasutta ...... 109 7. SakkudÈnasutta ...... 110 8. PiÓÉapÈtikasutta ...... 111 9. Sippasutta ...... 113 10. Lokasutta ...... 114

xiv UdÈnapÈÄi

MÈtikÈ PiÔÔha~ka 4. Meghiyavagga 1. Meghiyasutta ...... 116 2. Uddhatasutta ...... 121 3. GopÈlakasutta ...... 122 4. YakkhapahÈrasutta ...... 123 5. NÈgasutta ...... 125 6. PiÓÉolasutta ...... 127 7. SÈriputtasutta ...... 127 8. SundarÊsutta ...... 128 9. Upasenasutta ...... 131 10. SÈriputta-upasamasutta ...... 132

5. SoÓavagga 1. Piyatarasutta ...... 133 2. AppÈyukasutta ...... 134 3. SuppabuddhakuÔÔhisutta ...... 134 4. KumÈrakasutta ...... 137 5. Uposathasutta ...... 138 6. SoÓasutta ...... 144 7. Ka~khÈrevatasutta ...... 148 8. SaÑghabhedasutta ...... 149 9. SadhÈyamÈnasutta ...... 150 10. C|Äapanthakasutta ...... 150

6. Jaccandhavagga 1. Œyusa~khÈrossajjanasutta ...... 151 2. SattajaÔilasutta ...... 155 3. PaccavekkhaÓasutta ...... 157 4. PaÔhamanÈnÈtitthiyasutta ...... 158 5. DutiyanÈnÈtitthiyasutta ...... 161

UdÈnapÈÄi xv

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

6. TatiyanÈnÈtitthiyasutta ...... 164 7. Subh|tisutta ...... 166 8. GaÓikÈsutta ...... 166 9. UpÈtidhÈvantisutta ...... 167 10. Uppajjantisutta ...... 168

7. C|Äavagga 1. PaÔhamalakuÓÉakabhaddiyasutta ...... 170 2. DutiyalakuÓÉakabhaddiyasutta ...... 170 3. PaÔhamasattasutta ...... 171 4. Dutiyasattasutta ...... 172 5. AparalakuÓÉakabhaddiyasutta ...... 172 6. TaÓhÈsa~khayasutta ...... 173 7. PapaÒcakhayasutta ...... 173 8. KaccÈnasutta ...... 174 9. UdapÈnasutta ...... 174 10. Utenasutta ...... 176

8. PÈÔaligÈmiyavagga 1. PaÔhamanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ...... 177 2. DutiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ...... 177 3. TatiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ...... 178 4. CatutthanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ...... 178 5. Cundasutta ...... 179 6. PÈÔaligÈmiyasutta ...... 183 7. DvidhÈpathasutta ...... 189 8. VisÈkhÈsutta ...... 190 9. PaÔhamadabbasutta ...... 191 10. Dutiyadabbasutta ...... 192

UdÈnapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.

ItivuttakapÈÄi _____

MÈtikÈ PiÔÔha~ka 1. EkakanipÈta

1. PaÔhamavagga 1-6. LobhasuttÈdi ...... 195-7 7-10. SabbapariÒÒÈsuttÈdi ...... 197-9

2. Dutiyavagga 1-3. MohapariÒÒÈsuttÈdi ...... 199 4-5. AvijjÈnÊvaraÓasuttÈdi ...... 200 6-7. SekhasuttÈdi ...... 201 8-9. SaÑghabhedasuttÈdi ...... 202 10. PaduÔÔhacittasutta ...... 203

3. Tatiyavagga 1. Pasannacittasutta ...... 204 2. Mettasutta ...... 205 3. Ubhayatthasutta ...... 206 4. AÔÔhipuÒjasutta ...... 206 5. MusÈvÈdasutta ...... 207 6. DÈnasutta ...... 207 7. MettÈbhÈvanÈsutta ...... 208

2. DukanipÈta

1. PaÔhamavagga 1-2. DukkhavihÈrasuttÈdi ...... 211 3-4. TapanÊyasuttÈdi ...... 212 5-6. SÊlasuttÈni ...... 213 7. ŒtÈpÊsutta ...... 214 8-9. NakuhanasuttÈdi ...... 214 10. Somanassasutta ...... 215

ItivuttakapÈÄi xvii

MÈtikÈ PiÔÔha~ka 2. Dutiyavagga 1. Vitakkasutta ...... 216 2. DesanÈsutta ...... 218 3. VijjÈsutta ...... 218 4. PaÒÒÈparihÊnasutta ...... 219 5. Sukkadhammasutta ...... 219 6. AjÈtasutta ...... 220 7. NibbÈnadhÈtusutta ...... 220 8. PaÔisallÈnasutta ...... 221 9. SikkhÈnisaÑsasutta ...... 222 10. JÈgariyasutta ...... 223 11. ŒpÈyikasutta ...... 223 12. DiÔÔhigatasutta ...... 224

3. TikanipÈta

1. PaÔhamavagga 1. M|lasutta ...... 226 2. DhÈtusutta ...... 226 3-4. VedanÈsuttÈdi ...... 227 5-6. EsanÈsuttÈdi ...... 228 7-8. ŒsavasuttÈdi ...... 228 9. TaÓhÈsutta ...... 229 10. MÈradheyyasutta ...... 230

2. Dutiyavagga 1. PuÒÒakiriyavatthusutta ...... 230 2. Cakkhusutta ...... 231 3. Indriyasutta ...... 231 4. AddhÈsutta ...... 232

xviii ItivuttakapÈÄi

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

5. Duccaritasutta ...... 232 6. Sucaritasutta ...... 233 7. Soceyyasutta ...... 233 8. Moneyyasutta ...... 234 9-10. RÈgasuttÈni ...... 234

3. Tatiyavagga 1. MicchÈdiÔÔhikasutta ...... 235 2. SammÈdiÔÔhikasutta ...... 236 3. NissaraÓiyasutta ...... 237 4. Santatarasutta ...... 238 5. Puttasutta ...... 238 6. AvuÔÔhikasutta ...... 239 7. SukhapatthanÈsutta ...... 241 8. Bhidurasutta ...... 242 9. DhÈtusosaÑsandanasutta ...... 242 10. ParihÈnasutta ...... 243

4. Catutthavagga 1. Vitakkasutta ...... 244 2. SakkÈrasutta ...... 245 3. Devasaddasutta ...... 246 4. PaÒcapubbanimittasutta ...... 247 5. Bahujanahitasutta ...... 248 6. AsubhÈnupassÊsutta ...... 250 7. DhammÈnudhammapaÔipannasutta ...... 250 8. AndhakaraÓasutta ...... 251 9. AntarÈmalasutta ...... 252 10. Devadattasutta ...... 253

ItivuttakapÈÄi xix

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

5. PaÒcamavagga

1. AggappasÈdasutta ...... 254 2. JÊvikasutta ...... 255 3. Sa~ghÈÔikaÓÓasutta ...... 256 4. Aggisutta ...... 257 5. Upaparikkhasutta ...... 258 6. KÈm|papattisutta ...... 258 7. KÈmayogasutta ...... 259 8. KalyÈÓasÊlasutta ...... 259 9. DÈnasutta ...... 260 10. Tevijjasutta ...... 261

4. CatukkanipÈta

1. BrÈhmaÓadhammayÈgasutta ...... 264 2. Sulabhasutta ...... 264 3. Œsavakkhayasutta ...... 265 4. SamaÓabrÈhmaÓasutta ...... 266 5. SÊlasampannasutta ...... 267 6. TaÓhuppÈdasutta ...... 268 7. Sabrahmakasutta ...... 268 8. BahukÈrasutta ...... 269 9. Kuhasutta ...... 270 10. NadÊsotasutta ...... 271 11. Carasutta ...... 272 12. SampannasÊlasutta ...... 274 13. Lokasutta ...... 275

ItivuttakapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.

SuttanipÈtapÈÄi _____

MÈtikÈ PiÔÔha~ka 1. Uragavagga 1. Uragasutta ...... 279 2. Dhaniyasutta ...... 282 3. KhaggavisÈÓasutta ...... 284 4. KasibhÈradvÈjasutta ...... 291 5. Cundasutta ...... 293 6. ParÈbhavasutta ...... 295 7. Vasalasutta ...... 297 8. Mettasutta ...... 300 9. Hemavatasutta ...... 302 10. ŒÄavakasutta ...... 305 11. Vijayasutta ...... 307 12. Munisutta ...... 309

2. C|Äavagga 1. Ratanasutta ...... 312 2. Œmagandhasutta ...... 315 3. Hirisutta ...... 318 4. Ma~galasutta ...... 318 5. S|cilomasutta ...... 320 6. Kapilasutta (Dhammacariyasutta) ...... 321 7. BrahmaÓadhammikasutta ...... 322 8. Dhamma (nÈvÈ) sutta ...... 325 9. KiÑsÊlasutta ...... 327 10. UÔÔhÈnasutta ...... 328 11. RÈhulasutta ...... 328

SuttanipÈtapÈÄi xxi

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

12. Nigrodhakappasutta ...... 329 13. SammÈparibbÈjanÊyasutta ...... 332 14. Dhammikasutta ...... 335

3. MahÈvagga 1. PabbajjÈsutta ...... 340 2. PadhÈnasutta ...... 341 3. SubhÈsitasutta ...... 344 4. SundarikabhÈradvÈjasutta ...... 345 5. MÈghasutta ...... 350 6. Sabhiyasutta ...... 355 7. Selasutta ...... 363 8. Sallasutta ...... 371 9. VÈseÔÔhasutta ...... 372 10. KokÈlikasutta ...... 379 11. NÈlakasutta ...... 385 12. DvayatÈnupassanÈsutta ...... 390

4. AÔÔhakavagga 1. KÈmasutta ...... 399 2. GuhaÔÔhakasutta ...... 399 3. DuÔÔhaÔÔhakasutta ...... 401 4. SuddhaÔÔhakasutta ...... 402 5. ParamaÔÔhakasutta ...... 403 6. JarÈsutta ...... 405 7. Tissametteyyasutta ...... 406 8. Pas|rasutta ...... 407 9. MÈgaÓÉiyasutta ...... 409 10. PurÈbhedasutta ...... 411

xxii SuttanipÈtapÈÄi

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

11. KalahavivÈdasutta ...... 413 12. C|Äaby|hasutta ...... 415 13. MahÈby|hasutta ...... 418 14. TuvaÔakasutta ...... 421 15. AttadaÓÉasutta ...... 424 16. SÈriputtasutta ...... 426

5. PÈrÈyanavagga 1. VatthugÈthÈ ...... 429 1. AjitamÈÓavapucchÈ ...... 434 2. TissametteyyamÈÓavapucchÈ ...... 435 3. PuÓÓakamÈÓavapucchÈ ...... 435 4. Mettag|mÈÓavapucchÈ ...... 436 5. DhotakamÈÓavapucchÈ ...... 438 6. UpasÊvamÈÓavapucchÈ ...... 439 7. NandamÈÓavapucchÈ ...... 441 8. HemakamÈÓavapucchÈ ...... 443 9. TodeyyamÈÓavapucchÈ ...... 443 10. KappamÈÓavapucchÈ ...... 444 11. JatukaÓÓimÈÓavapucchÈ ...... 444 12. BhadrÈvudhamÈÓavapucchÈ ...... 445 13. UdayamÈÓavapucchÈ ...... 446 14. PosÈlamÈÓavapucchÈ ...... 447 15. MogharÈjamÈÓavapucchÈ ...... 447 16. Pi~giyamÈÓavapucchÈ ...... 448 PÈrÈyanatthutigÈthÈ ...... 449 PÈrÈyanÈnugÊtigÈthÈ ...... 449

SuttanipÈtapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.

KhuddakanikÈya

KhuddakapÈÔhapÈÄi _____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

1. SaraÓattaya BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. DhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. SaÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Dutiyampi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Dutiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Dutiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Tatiyampi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Tatiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. Tatiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi. SaraÓattayaÑ1. _____

2. DasasikkhÈpada 1. PÈÓÈtipÈtÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ2 samÈdiyÈmi. 2. AdinnÈdÈnÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. ______1. SaraÓagamanaÑ niÔÔhitaÑ. (SyÈ) 2. VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ. (SÊ, SyÈ)

2 KhuddakapÈÔhapÈÄi

3. AbrahmacariyÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 4. MusÈvÈdÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 5. SurÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 6. VikÈlabhojanÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 7. NaccagÊta vÈdita vis|ka dassanÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 8. MÈlÈ gandha vilepana dhÈraÓa maÓÉana vibh|sanaÔÔhÈnÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 9. UccÈsayana mahÈsayanÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi. 10. JÈtar|pa rajatapaÔiggahaÓÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi.

DasasikkhÈpadaÑ1. _____

3. DvattiÑsÈkÈra

Atthi imasmiÑ kÈye– KesÈ lomÈ nakhÈ dantÈ taco. MaÑsaÑ nhÈru2 aÔÔhi3 aÔÔhimiÒjaÑ vakkaÑ. HadayaÑ yakanaÑ kilomakaÑ pihakaÑ papphÈsaÑ. AntaÑ antaguÓaÑ udariyaÑ karÊsaÑ (matthalu~gaÑ).4 PittaÑ semhaÑ pubbo lohitaÑ sedo medo. Assu vasÈ kheÄo si~ghÈÓikÈ lasikÈ muttanti.5 DvattiÑsÈkÈraÑ. ______1. DasasikkhÈpadaÑ niÔÔhitaÑ. (SyÈ) 2. NahÈru (SÊ, I), nahÈr| (SyÈ, KaÑ) 3. AÔÔhÊ (SyÈ, KaÑ) 4. ( ) Sabbattha natthi, AÔÔhakathÈyaÑ vavatthÈnavidhi ca dvattiÑsasa~khyÈ ca manasi kÈtabbÈ. 5. MuttaÑ, matthake matthalu~ganti (SyÈ)

5. Ma~galasutta 3

4. KumÈrapaÒhÈ 1. EkaÑ nÈma kiÑ? Sabbe sattÈ ÈhÈraÔÔhitikÈ. 2. Dve nÈma kiÑ? NÈmaÒca r|paÒca. 3. TÊÓi nÈma kiÑ? Tisso vedanÈ. 4. CattÈri nÈma kiÑ? CattÈri ariyasaccÈni. 5. PaÒca nÈma kiÑ? PaÒcupÈdÈnakkhandhÈ. 6. Cha nÈma kiÑ? Cha ajjhattikÈni ÈyatanÈni. 7. Satta nÈma kiÑ? Satta bojjha~gÈ. 8. AÔÔha nÈma kiÑ? Ariyo aÔÔha~giko maggo. 9. Nava nÈma kiÑ? Nava sattÈvÈsÈ. 10. Dasa nÈma kiÑ? Dasaha~gehi samannÈgato “arahÈ”ti vuccatÊti. KumÈrapaÒhÈ. _____

5. Ma~galasutta 1. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi– 2. Bah| devÈ manussÈ ca, ma~galÈni acintayuÑ. Œka~khamÈnÈ sotthÈnaÑ, br|hi ma~galamuttamaÑ. 3. AsevanÈ ca bÈlÈnaÑ, paÓÉitÈnaÒca sevanÈ. P|jÈ ca p|janeyyÈnaÑ1, etaÑ ma~galamuttamaÑ. ______* Upari 318 piÔÔhepi. 1. P|janÊyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

4 KhuddakapÈÔhapÈÄi

4. Patir|padesavÈso ca, pubbe ca katapuÒÒatÈ. AttasammÈpaÓidhi1 ca, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 5. BÈhusaccaÒca sippaÒca, vinayo ca susikkhito. SubhÈsitÈ ca yÈ vÈcÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 6. MÈtÈpitu upaÔÔhÈnaÑ, puttadÈrassa sa~gaho. AnÈkulÈ ca kammantÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 7. DÈnaÒca dhammacariyÈ ca, ÒÈtakÈnaÒca sa~gaho. AnavajjÈni kammÈni, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 8. ŒratÊ viratÊ pÈpÈ, majjapÈnÈ ca saÑyamo. AppamÈdo ca dhammesu, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 9. GÈravo ca nivÈto ca, santuÔÔhi ca kataÒÒutÈ. KÈlena dhammassavanaÑ2, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 10. KhantÊ ca sovacassatÈ, samaÓÈnaÒca dassanaÑ. KÈlena dhammasÈkacchÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 11. Tapo ca brahmacariyaÒca, ariyasaccÈna dassanaÑ. NibbÈnasacchikiriyÈ ca, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 12. PhuÔÔhassa lokadhammehi, cittaÑ yassa na kampati. AsokaÑ virajaÑ khemaÑ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. 13. EtÈdisÈni katvÈna, sabbattha maparÈjitÈ. Sabbattha sotthiÑ gacchanti, taÑ tesaÑ ma~galamuttamanti. Ma~galasuttaÑ. _____

6. Ratanasutta 1. * YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni3 vÈ yÈni va antalikkhe. Sabbeva bh|tÈ sumanÈ bhavantu, Athopi sakkacca suÓantu bhÈsitaÑ. ______1. AttasammÈpaÓÊdhÊ (katthaci) * Upari 312 piÔÔhepi. 2. DhammassavaÓaÑ (Ka, SÊ), dhammasavanaÑ (Ka, SÊ) 3. Bh|mÈni (Ka)

6. Ratanasutta 5

2. TasmÈ hi bh|tÈ nisÈmetha sabbe, MettaÑ karotha mÈnusiyÈ pajÈya. DivÈ ca ratto ca haranti ye baliÑ, TasmÈ hi ne rakkhatha appamattÈ. 3. YaÑkiÒci vittaÑ idha vÈ huraÑ vÈ, Saggesu vÈ yaÑ ratanaÑ paÓÊtaÑ. Na no samaÑ atthi TathÈgatena, Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ. Etena saccena suvatthi hotu. 4. KhayaÑ virÈgaÑ amataÑ paÓÊtaÑ, YadajjhagÈ SakyamunÊ samÈhito. Na tena dhammena samatthi kiÒci, Idampi dhamme ratanaÑ paÓÊtaÑ. Etena saccena suvatti hotu. 5. YaÑ BuddhaseÔÔho parivaÓÓayÊ suciÑ, SamÈdhimÈnantarikaÒÒamÈhu. SamÈdhinÈ tena samo na vijjati, Idampi dhamme ratanaÑ paÓÊtaÑ. Etena saccena suvatthi hotu. 6. * Ye puggalÈ aÔÔha sataÑ pasatthÈ, CattÈri etÈni yugÈni honti. Te dakkhiÓeyyÈ Sugatassa sÈvakÈ, Etesu dinnÈni mahapphalÈni. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. 7. Ye suppayuttÈ manasÈ daÄhena, NikkÈmino GotamasÈsanamhi. Te pattipattÈ amataÑ vigayha, LaddhÈ mudhÈ nibbutiÑ1 bhuÒjamÈnÈ. ______* Khu 2. 62 piÔÔhepi. 1. Nibbuti (Ka)

6 KhuddakapÈÔhapÈÄi

Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatti hotu. 8. * YathindakhÊlo pathavissito1 siyÈ, Catubbhi vÈtehi asampakampiyo. Tath|pamaÑ sappurisaÑ vadÈmi, Yo ariyasaccÈni avecca passati. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. 9. * Ye ariyasaccÈni vibhÈvayanti, GambhÊrapaÒÒena sudesitÈni. KiÒcÈpi te honti bhusaÑ pamattÈ, Na te bhavaÑ aÔÔhamamÈdiyanti. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. 10. SahÈva’ssa dassanasampadÈya2, Taya’ssu dhammÈ jahitÈ bhavanti. SakkÈyadiÔÔhÊ vicikicchitaÒca, SÊlabbataÑ vÈpi yadatthi kiÒci. 11. Cat|hapÈyehi ca vippamutto, ChaccÈbhiÔhÈnÈni3 abhabba kÈtuÑ4. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. 12. KiÒcÈpi so kamma5 karoti pÈpakaÑ, KÈyena vÈcÈ uda cetasÈ vÈ. Abhabba6 so tassa paÔicchadÈya7, AbhabbatÈ diÔÔhapadassa vuttÈ. ______* Khu 10. 144-5 piÔÔhesupi. 1. PaÔhavissito (Ka, SÊ), pathaviÑsito (Ka, SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. SahÈvasaddassanasampadÈya (Ka) 3. Cha cÈbhiÔhÈnÈni (SÊ, SyÈ) 4. Abhabbo kÈtuÑ (SÊ) 5. KammaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 6. Abhabbo (bah|su) 7. PaÔicchÈdÈya (SÊ)

6. Ratanasutta 7

Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu.

13. Vanappagumbe yatha1 phussitagge, GimhÈnamÈse paÔhamasmiÑ2 gimhe. Tath|pamaÑ dhammavaraÑ adesayi3, NibbÈnagÈmiÑ paramaÑ hitÈya. Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu.

14. Varo varaÒÒ| varado varÈharo, Anuttaro dhammavaraÑ adesayi. Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu.

15. KhÊÓaÑ purÈÓaÑ nava natthisambhavaÑ, VirattacittÈyatike bhavasmiÑ. Te khÊÓabÊjÈ avir|ÄhichandÈ, Nibbanti dhÊrÈ yathÈyaÑ4 padÊpo. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu.

16. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, BuddhaÑ namassÈma suvatthi hotu.

17. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, DhammaÑ namassÈma suvatthi hotu. ______1. YathÈ (SÊ, SyÈ) 2. PaÔhamasmi (?) 3. AdesayÊ (SÊ) 4. YathayaÑ (Ka)

8 KhuddakapÈÔhapÈÄi

18. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, SaÑghaÑ namassÈma suvatthi hot|ti. RatanasuttaÑ. _____

7. TirokuÔÔasutta 1. * TirokuÔÔesu tiÔÔhanti, sandhisi~ghÈÔakesu ca. DvÈrabÈhÈsu tiÔÔhanti, ÈgantvÈna sakaÑ gharaÑ.

2. Pah|te annapÈnamhi, khajjabhojje upaÔÔhite. Na tesaÑ koci sarati, sattÈnaÑ kammapaccayÈ.

3. EvaÑ dadanti ÒÈtÊnaÑ, ye honti anukampakÈ. SuciÑ paÓÊtaÑ kÈlena, kappiyaÑ pÈnabhojanaÑ. IdaÑ vo ÒÈtÊnaÑ hotu, sukhitÈ hontu ÒÈtayo.

4. Te ca tattha samÈgantvÈ, ÒÈtipetÈ samÈgatÈ. Pah|te annapÈnamhi, sakkaccaÑ anumodare.

5. CiraÑ jÊvantu no ÒÈtÊ, yesaÑ hetu labhÈmase. AmhÈkaÒca katÈ p|jÈ, dÈyakÈ ca anipphalÈ.

6. Na hi tattha kasÊ1 atthi, gorakkhettha na vijjati. VaÓijjÈ tÈdisÊ natthi, hiraÒÒena kayÈkayaÑ2. Ito dinnena yÈpenti, petÈ kÈlagatÈ3 tahiÑ.

7. Unname udakaÑ vuÔÔhaÑ, yathÈ ninnaÑ pavattati. EvamevaÑ ito dinnaÑ, petÈnaÑ upakappati.

8. YathÈ vÈrivahÈ p|rÈ, parip|renti sÈgaraÑ. EvamevaÑ ito dinnaÑ, petÈnaÑ upakappati. ______* Khu 2. 129 piÔÔhe Petavatthumhipi. 1. Kasi (Ka) 2. KayÈkkayaÑ (SÊ), kayÈ kayaÑ (SyÈ) 3. KÈlakatÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ), kÈla~katÈ (Ka)

8. NidhikaÓÉasutta 9

9. AdÈsi me akÈsi me, ÒÈti mittÈ1 sakhÈ ca me. PetÈnaÑ dakkhiÓaÑ dajjÈ, pubbe katamanussaraÑ

10. Na hi ruÓÓaÑ vÈ soko vÈ, yÈ caÒÒÈ paridevanÈ. Na taÑ petÈnamatthÈya, evaÑ tiÔÔhanti ÒÈtayo.

11. AyaÒca kho dakkhiÓÈ dinnÈ, saÑghamhi suppatiÔÔhitÈ. DÊgharattaÑ hitÈyassa, ÔhÈnaso upakappati.

12. So ÒÈti dhammo ca ayaÑ nidassito, PetÈna p|jÈ ca katÈ uÄÈrÈ. BalaÒca bhikkh|namanuppadinnaÑ2, Tumhehi puÒÒaÑ pasutaÑ anappakanti. TirokuÔÔasuttaÑ. _____

8. NidhikaÓÉasutta 1. NidhiÑ nidheti puriso, gambhÊre odakantike. Atthe kicce samuppanne, atthÈya me bhavissati.

2. RÈjato vÈ duruttassa, corato pÊÄitassa vÈ. IÓassa vÈ pamokkhÈya, dubbhikkhe ÈpadÈsu vÈ. EtadatthÈya lokasmiÑ, nidhi nÈma nidhÊyati.

3. TÈva’ssunihito3 santo, gambhÊre odakantike. Na sabbo sabbadÈ eva, tassa taÑ upakappati.

4. Nidhi vÈ ÔhÈnÈ cavati, saÒÒÈ vÈssa vimuyhati. NÈgÈ vÈ apanÈmenti, yakkhÈ vÈpi haranti naÑ.

5. AppiyÈ vÈpi dÈyÈdÈ, uddharanti apassato. YadÈ puÒÒakkhayo hoti, sabbametaÑ vinassati.

6. Yassa dÈnena sÊlena, saÑyamena damena ca. NidhÊ sunihito hoti, purisassa vÈ. ______1. ©Èti mitto (?) 2. ...manuppadinnavÈ (Ka) 3. TÈva sunihito (SÊ)

10 KhuddakapÈÔhapÈÄi

7. Cetiyamhi ca saÑghe vÈ, puggale atithÊsu vÈ. MÈtari pitari cÈpi1, atho jeÔÔhamhi bhÈtari.

8. Eso nidhi sunihito, ajeyyo anugÈmiko. PahÈya gamanÊyesu, etaÑ ÈdÈya gacchati.

9. AsÈdhÈraÓamaÒÒesaÑ, acorÈharaÓo nidhi. KayirÈtha dhÊro puÒÒÈni, yo nidhi anugÈmiko.

10. Esa devamanussÈnaÑ, sabbakÈmadado nidhi. YaÑ yadevÈbhipatthenti, sabbametena labbhati.

11. SuvaÓÓatÈ susaratÈ, susaÓÔhÈnÈ sur|patÈ2. ŒdhipaccaparivÈrÈ, sabbametena labbhati.

12. PadesarajjaÑ issariyaÑ, cakkavattisukhaÑ piyaÑ. Devarajjampi dibbesu, sabbametena labbhati.

13. MÈnussikÈ ca sampatti, devaloke ca yÈ rati. YÈ ca nibbÈnasampatti, sabbametena labbhati.

14. MittasampadamÈgamma, yonisova3 payuÒjato. VijjÈvimuttivasÊbhÈvo, sabbametena labbhati.

15. PaÔisambhidÈ vimokkhÈ ca, yÈ ca sÈvakapÈramÊ. Paccekabodhi Buddhabh|mi, sabbametena labbhati.

16. EvaÑ mahatthikÈ esÈ, yadidaÑ puÒÒasampadÈ. TasmÈ dhÊrÈ pasaÑsanti, paÓÉitÈ katapuÒÒatanti. NidhikaÓÉasuttaÑ. _____

9. Mettasutta 1. * KaraÓÊyamatthakusalena, yantasantaÑ padaÑ abhisamecca. Sakko uj| ca suhuj|4 ca, s|vaco cassa mudu anatimÈnÊ. ______1. VÈpi (SyÈ, KaÑ) 2. SusaÓÔhÈnasur|patÈ (SÊ), susaÓÔhÈnaÑ sur|patÈ (SyÈ, KaÑ) 3. Yoniso ve (SÊ), yoniso ce (SyÈ), yoniso ca (?) * Upari 300 piÔÔhepi. 4. S|j| (SÊ)

9. Mettasutta 11

2. Santussako ca subharo ca, appakicco ca sallahukavutti. Santindriyo ca nipako ca, appagabbho kulesvananugiddho.

3. Na ca khuddamÈcare kiÒci, yena viÒÒ| pare upavadeyyuÑ. Sukhino va khemino hontu, sabbasattÈ1 bhavantu sukhitattÈ.

4. Ye keci pÈÓabh|tatthi, tasÈ vÈ thÈvarÈ va’navasesÈ. DÊghÈ vÈ ye va mahantÈ2, majjhimÈ rassakÈ aÓukath|lÈ.

5. DiÔÔhÈ vÈ ye va adiÔÔhÈ3, ye va4 d|re vasanti avid|re. Bh|tÈ va5 sambhavesÊ va6, sabbasattÈ bhavantu sukhitattÈ.

6. Na paro paraÑ nikubbetha, nÈtimaÒÒetha katthaci na kaÒci7. ByÈrosanÈ paÔighasaÒÒa, nÈÒÒamaÒÒassa dukkhamiccheyya.

7. MÈtÈ yathÈ niyaÑputta, mÈyusÈ ekaputtamanurakkhe. Evampi sabbabh|tesu, mÈnasaÑ bhÈvaye aparimÈÓaÑ.

8. MettaÒca sabbalokasmi, mÈnasaÑ bhÈvaye aparimÈÓaÑ. UddhaÑ adho ca tiriyaÒca, asambÈdhaÑ avera’masapattaÑ.

9. TiÔÔhaÑ caraÑ nisinno va6, sayÈno yÈvatÈ’ssa vitamiddho8, EtaÑ satiÑ adhiÔÔheyya, brahmametaÑ vihÈramidhamÈhu.

10. DiÔÔhiÒca anupaggamma,sÊlavÈ dassanena sampanno. KÈmesu vinaya9 gedhaÑ, na hi jÈtuggabbhaseyya puna retÊti. MettasuttaÑ.

KhuddakapÈÔhapÈÄi niÔÔhitÈ. ______1. Sabbe sattÈ (SÊ, SyÈ) 2. Mahanta (?) 3. AdiÔÔha (?) 4. Ye ca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. VÈ (SyÈ, KaÑ, I, Ka) 6. VÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 7. NaÑ kaÒci (SÊ, I), naÑ kiÒci (SyÈ), na kiÒci (Ka) 8. Vigatamiddho (bah|su) 9. Vineyya (SÊ)

KhuddakanikÈya

DhammapadapÈÄi _____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

1. Yamakavagga

1. CakkhupÈlattheravatthu 1. Manopubba~gamÈ dhammÈ, manoseÔÔhÈ manomayÈ. ManasÈ ce paduÔÔhena, bhÈsati vÈ karoti vÈ. Tato naÑ dukkhamanveti, cakkaÑva vahato padaÑ.

2. MaÔÔhakuÓÉalÊvatthu 2. * Manopubba~gamÈ dhammÈ, manoseÔÔhÈ manomayÈ. ManasÈ ce pasannena, bhÈsati vÈ karoti vÈ. Tato naÑ sukhamanveti, chÈyÈva anapÈyinÊ1.

3. Tissattheravatthu 3. Akkocchi maÑ avadhi maÑ, ajini2 maÑ ahÈsi me. Ye ca taÑ upanayhanti, veraÑ tesaÑ na sammati.

4. Akkocchi maÑ avadhi maÑ, ajini maÑ ahÈsi me. Ye ca taÑ nupanayhanti, veraÑ tes|pasammati. ______* Khu 10. 112 piÔÔhepi. 1. AnupÈyinÊ (ka) 2. AjinÊ (?)

14 DhammapadapÈÄi

4. KÈÄayakkhinÊvatthu 5. Na hi verena verÈni, sammantÊdha kudÈcanaÑ. Averena ca sammanti, esa dhammo sanantano.

5. Kosambakavatthu 6. * Pare ca na vijÈnanti, mayamettha yamÈmase. Ye ca tattha vijÈnanti, tato sammanti medhagÈ.

6. MahÈkÈÄattheravatthu 7. SubhÈnupassiÑ viharantaÑ, indriyesu asaÑvutaÑ. Bhojanamhi cÈmattaÒÒuÑ, kusÊtaÑ hÊnavÊriyaÑ. TaÑ ve pasahati mÈro, vÈto rukkhaÑva dubbalaÑ.

8. AsubhÈnupassiÑ viharantaÑ, indriyesu susaÑvutaÑ. Bhojanamhi ca mattaÒÒuÑ, saddhaÑ ÈraddhavÊriyaÑ. TaÑ ve nappasahati mÈro, vÈto selaÑva pabbataÑ.

7. Devadattavatthu 9. + AnikkasÈvo kÈsÈvaÑ, yo vatthaÑ paridahissati. Apeto damasaccena, na so kÈsÈvamarahati.

10. Yo ca vantakasÈva’ssa, sÊlesu susamÈhito. Upeto damasaccena, sa ve kÈsÈvamarahati.

8. SÈriputtattheravatthu 11. AsÈre sÈramatino, sÈre cÈsÈradassino. Te sÈraÑ nÈdhigacchanti, micchÈsa~kappagocarÈ.

12. SÈraÒca sÈrato ÒatvÈ, asÈraÒca asÈrato. Te sÈraÑ adhigacchanti, sammÈsa~kappagocarÈ.

9. Nandattheravatthu 13. ++ YathÈ agÈraÑ ducchannaÑ, vuÔÔhÊ samativijjhati. EvaÑ abhÈvitaÑ cittaÑ, rÈgo samativijjhati. ______* Khu 2. 269 piÔÔhepi. + Khu 2. 342; Khu 5. 60, 374 piÔÔhesupi. ++ Khu 2. 248 piÔÔhepi

1. Yamakavagga 15

14. YathÈ agÈraÑ suchannaÑ, vuÔÔhÊ na samativijjhati. EvaÑ subhÈvitaÑ cittaÑ, rÈgo na samativijjhati.

10. Cundas|karikavatthu 15. * Idha socati pecca socati. PÈpakÈrÊ ubhayattha socati. So socati so vihaÒÒati, DisvÈ kammakiliÔÔhamattano.

11. Dhammika-upÈsakavatthu 16. Idha modati pecca modati, KatapuÒÒo ubhayattha modati. So modati so pamodati, DisvÈ kammavisuddhimattano.

12. Devadattavatthu 17. Idha tappati pecca tappati, PÈpakÈrÊ1 ubhayattha tappati. “PÈpaÑ me katan”ti tappati, Bhiyyo2 tappati duggatiÑ gato.

13. SumanadevÊvatthu 18. Idha nandati pecca nandati, KatapuÒÒo ubhayattha nandati. “PuÒÒaÑ me katan”ti nandati, Bhiyyo nandati suggatiÑ gato.

14. DvesahÈyakabhikkhuvatthu 19. Bahumpi ce saÑhita3 bhÈsamÈno, Na takkaro hoti naro pamatto. ______1. PÈpakÈri (?) 2. BhÊyo (SÊ) 3. SahitaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * Khu 10. 172 piÔÔhepi.

16 DhammapadapÈÄi

Gopova gÈvo gaÓayaÑ paresaÑ, Na bhÈgavÈ sÈmaÒÒassa hoti.

20. Appampi ce saÑhita bhÈsamÈno, Dhammassa hoti1 anudhammacÈrÊ. RÈgaÒca dosaÒca pahÈya mohaÑ, SammappajÈno suvimuttacitto. AnupÈdiyÈno idha vÈ huraÑ vÈ, Sa bhÈgavÈ sÈmaÒÒassa hoti. Yamakavaggo paÔhamo. _____

2. AppamÈdavagga

1. SÈmÈvatÊvatthu 21. * AppamÈdo amatapadaÑ2, pamÈdo maccuno padaÑ. AppamattÈ na mÊyanti, ye pamattÈ yathÈ matÈ.

22. EvaÑ3 visesato ÒatvÈ, appamÈdamhi paÓÉitÈ. AppamÈde pamodanti, ariyÈnaÑ gocare ratÈ.

23. Te jhÈyino sÈtatikÈ, niccaÑ daÄhaparakkamÈ, Phusanti dhÊrÈ nibbÈnaÑ, yogakkhemaÑ anuttaraÑ.

2. KumbhaghosakaseÔÔhivatthu 24. UÔÔhÈnavato satÊmato4, Sucikammassa nisammakÈrino. SaÒÒatassa dhammajÊvino, Appamattassa5 yasobhivaÉÉhati. ______1. HotÊ (SÊ, I) * Khu 10. 30 piÔÔhe Nettiyampi. 2. AmataÑ padaÑ (Ka) 3. EtaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. Satimato (SÊ, SyÈ, Ka) 5. Apamattassa (?)

2. AppamÈdavagga 17

3. C|Äapanthakavatthu 25. UÔÔhÈnena’ppamÈdena, saÑyamena damena ca. DÊpaÑ kayirÈtha medhÈvÊ, yaÑ ogho nÈbhikÊrati.

4. BÈlanakkhattasa~ghuÔÔhavatthu 26. PamÈdamanuyuÒjanti, bÈlÈ dummedhino janÈ. AppamÈdaÒca medhÈvÊ, dhanaÑ seÔÔhaÑva rakkhati.

27. MÈ pamÈdamanuyuÒjetha, mÈ kÈmaratisanthavaÑ1. Appamatto hi jhÈyanto, pappoti vipulaÑ sukhaÑ.

5. MahÈkassapattheravatthu 28. PamÈdaÑ appamÈdena, yadÈ nudati paÓÉito. PaÒÒÈpÈsÈdamÈruyha, asoko sokiniÑ pajaÑ. PabbataÔÔhova bh|maÔÔhe2, dhÊro bÈle avekkhati.

6. PamattÈpamattadvesahÈyakabhikkhuvatthu 29. Appamatto pamattesu, sattesu bahujÈgaro. AbalassaÑva sÊghasso, hitvÈ yÈti sumedhaso.

7. Maghavatthu 30. AppamÈdena MaghavÈ, devÈnaÑ seÔÔhataÑ gato. AppamÈdaÑ pasaÑsanti, pamÈdo garahito sadÈ.

8. AÒÒatarabhikkhuvatthu 31. AppamÈdarato bhikkhu, pamÈde bhayadassi vÈ. SaÑyojanaÑ aÓuÑ th|laÑ, ÉahaÑ aggÊva gacchati.

9. NigamavÈsitissattheravatthu 32. AppamÈdarato bhikkhu, pamÈde bhayadassi vÈ. Abhabbo parihÈnÈya, nibbÈnasseva santike. AppamÈdavaggo dutiyo. ______1. SandhavaÑ (Ka) 2. BhummaÔÔhe (SÊ, SyÈ)

18 DhammapadapÈÄi

3. Cittavagga

1. Meghiyattheravatthu 33. PhandanaÑ capalaÑ cittaÑ, d|rakkhaÑ1 dunnivÈrayaÑ. UjuÑ karoti medhÈvÊ, usukÈrova tejanaÑ.

34. VÈrijova thale khitto, okamokata-ubbhato. PariphandatidaÑ cittaÑ, mÈradheyyaÑ pahÈtave.

2. AÒÒatarabhikkhuvatthu 35. Dunniggahassa lahuno, yatthakÈmanipÈtino. Cittassa damatho sÈdhu, cittaÑ dantaÑ sukhÈvahaÑ.

3. AÒÒatara-ukkaÓÔhitabhikkhuvatthu 36. SududdasaÑ sunipuÓaÑ, yatthakÈmanipÈtinaÑ. CittaÑ rakkhetha medhÈvÊ, cittaÑ guttaÑ sukhÈvahaÑ.

4. SaÑgharakkhitabhÈgineyyattheravatthu 37. D|ra~gamaÑ ekacaraÑ2, asarÊraÑ guhÈsayaÑ. Ye cittaÑ saÑyamissanti, mokkhanti mÈrabandhanÈ.

5. Citthahatthattheravatthu 38. AnavaÔÔhitacittassa, saddhammaÑ avijÈnato. PariplavapasÈdassa, paÒÒÈ na parip|rati.

39. Anavassutacittassa, ananvÈhatacetaso. PuÒÒapÈpapahÊnassa, natthi jÈgarato bhayaÑ.

6. PaÒcasatabhikkhuvatthu 40. * Kumbh|pamaÑ kÈyamimaÑ viditvÈ, Nagar|pamaÑ cittamidaÑ ÔhapetvÈ. Yodhetha mÈraÑ paÒÒÈvudhena, JitaÒca rakkhe anivesano siyÈ. ______1. DurakkhaÑ (sabbattha) 2. EkacÈraÑ (Ka) * Khu 10. 177 piÔÔhepi.

4. Pupphavagga 19

7. P|tigattatissattheravatthu 41. AciraÑ vata’yaÑ kÈyo, pathaviÑ adhisessati. Chuddho apetaviÒÒÈÓo, niratthaÑva kali~garaÑ.

8. NandagopÈlakavatthu 42. Diso disaÑ yaÑ taÑ kayirÈ, verÊ vÈ pana verinaÑ. MicchÈpaÓihitaÑ cittaÑ, pÈpiyo1 naÑ tato kare.

9. Soreyyavatthu 43. Na taÑ mÈtÈ pitÈ kayirÈ, aÒÒe vÈpi ca ÒÈtakÈ. SammÈpaÓihitaÑ cittaÑ, seyyaso naÑ tato kare. Cittavaggo tatiyo. _____

4. Pupphavagga

1. PathavikathÈpasutapaÒcasatabhikkhuvatthu

44. Ko imaÑ2 pathaviÑ vicessati3, YamalokaÒca imaÑ sadevakaÑ. Ko dhammapadaÑ sudesitaÑ, Kusalo pupphamiva pacessati4.

45. Sekho pathaviÑ vicessati, YamalokaÒca imaÑ sadevakaÑ. Sekho dhammapadaÑ sudesitaÑ, Kusalo pupphamiva pacessati. ______1. PÈpiyaÑ (?) 2. KomaÑ (Ka) 3. Vijessati (SÊ, SyÈ, I) 4. Pupphamivappacessati (Ka)

20 DhammapadapÈÄi

2. MarÊcikammaÔÔhÈnikabhikkhuvatthu 46. PheÓ|pamaÑ kÈyamimaÑ viditvÈ, MarÊcidhammaÑ abhisambudhÈno. ChetvÈna mÈrassa papupphakÈni1, AdassanaÑ maccurÈjassa gacche.

3. ViÔaÔ|bhavatthu 47. PupphÈni heva pacinantaÑ, byÈsattamanasaÑ2 naraÑ. SuttaÑ gÈmaÑ mahoghova, maccu ÈdÈya gacchati.

4. Patip|jikakumÈrivatthu 48. PupphÈni heva pacinantaÑ, byÈsattamanasaÑ naraÑ. AtittaÒÒeva kÈmesu, antako kurute vasaÑ.

5. MacchariyakosiyaseÔÔhivatthu

49. + YathÈpi bhamaro pupphaÑ, vaÓÓagandhamaheÔhayaÑ3. Paleti rasamÈdÈya, evaÑ gÈme munÊ care.

6. PÈveyya-ÈjÊvakavatthu 50. Na paresaÑ vilomÈni, na paresaÑ katÈkataÑ. Attanova avekkheyya, katÈni akatÈni ca.

7. ChattapÈÓi-upÈsakavatthu 51. * YathÈpi ruciraÑ pupphaÑ, vaÓÓavantaÑ agandhakaÑ. EvaÑ subhÈsitÈ vÈcÈ, aphalÈ hoti akubbato.

52. YathÈpi ruciraÑ pupphaÑ, vaÓÓavantaÑ sagandhakaÑ4. EvaÑ subhÈsitÈ vÈcÈ, saphalÈ hoti kubbato5. ______1. SapupphakÈni (®ÊkÈ) 2. ByÈsattamÈnasaÑ (Ka) + Khu 10. 159 piÔÔhepi. 3. VaÓÓagandhamapoÔhayaÑ (Ka) 4. SugandhakaÑ (Ka) * Khu 2. 275 piÔÔhepi. 5. Sakubbato (SÊ, I), pakubbato (SÊ-®Ôha), sukubbato (SyÈ, KaÑ)

4. Pupphavagga 21

8. VisÈkhÈvatthu 53. YathÈpi puppharÈsimhÈ, kayirÈ mÈlÈguÓe bah|. EvaÑ jÈtena maccena, kattabbaÑ kusalaÑ bahuÑ.

9. ŒnandattherapaÒhÈvatthu 54. * Na pupphagandho paÔivÈtameti, Na candanaÑ tagaramallikÈ1 vÈ. SataÒca gandho paÔivÈtameti, SabbÈ disÈ sappuriso pavÈyati.

55. CandanaÑ tagaraÑ vÈpi, uppalaÑ atha vassikÊ. EtesaÑ gandhajÈtÈnaÑ, sÊlagandho anuttaro.

10. MahÈkassapattherapiÓÉapÈtadinnavatthu 56. Appamatto ayaÑ gandho, yÈyaÑ tagaracandanÊ2. Yo ca sÊlavataÑ gandho, vÈti devesu uttamo.

11. GodhikattheraparinibbÈnavatthu 57. TesaÑ sampannasÊlÈnaÑ, appamÈdavihÈrinaÑ. SammadaÒÒÈ vimuttÈnaÑ, mÈro maggaÑ na vindati.

12. Garahadinnavatthu 58. YathÈ sa~kÈradhÈnasmiÑ3, ujjhitasmiÑ mahÈpathe. PadumaÑ tattha jÈyetha, sucigandhaÑ manoramaÑ.

59. EvaÑ sa~kÈrabh|tesu, andhabh|te4 puthujjane. Atirocati paÒÒÈya, SammÈsambuddhasÈvako. Pupphavaggo catuttho. ______* AÑ 1. 227 piÔÔhepi. 1. TaggaramallikÈ (Ka) 2. YvÈyaÑ tagaracandanaÑ (Ka) 3. Sa~kÈraÔhÈnasmiÑ (Ka) 4. AndhÊbh|te (Ka)

22 DhammapadapÈÄi

5. BÈlavagga

1. AÒÒatarapurisavatthu 60. DÊghÈ jÈgarato ratti, dÊghaÑ santassa yojanaÑ. DÊgho bÈlÈna saÑsÈro, saddhammaÑ avijÈnataÑ.

2. MahÈkassapasaddhivihÈrikavatthu 61. CaraÒce nÈdhigaccheyya, seyyaÑ sadisamattano. EkacariyaÑ1 daÄhaÑ kayirÈ, natthi bÈle sahÈyatÈ.

3. ŒnandaseÔÔhivatthu 62. PuttÈ ma’tthi dhanaÑ ma’tthi2, iti bÈlo vihaÒÒati. AttÈ hi3 attano natthi, kuto puttÈ kuto dhanaÑ.

4. GaÓÔhibhedakacoravatthu 63. Yo bÈlo maÒÒati bÈlyaÑ, paÓÉito vÈpi tena so. BÈlo ca paÓÉitamÈnÊ, sa ve “bÈlo”ti vuccati.

5. UdÈyittheravatthu 64. YÈvajÊvampi ce bÈlo, paÓÉitaÑ payirupÈsati. Na so dhammaÑ vijÈnÈti, dabbÊ s|parasaÑ yathÈ.

6. TiÑsapÈveyyakabhikkhuvatthu 65. Muhuttamapi ce viÒÒ|, paÓÉitaÑ payirupÈsati. KhippaÑ dhammaÑ vijÈnÈti, jivhÈ s|parasaÑ yathÈ.

7. SuppabuddhakuÔÔhivatthu 66. * Caranti bÈlÈ dummedhÈ, amitteneva attanÈ. KarontÈ pÈpakaÑ kammaÑ, yaÑ hoti kaÔukapphalaÑ. ______1. EkaccariyaÑ (Ka) 2. Puttamatthi dhanamatthi (Ka) 3. AttÈpi (?) * Khu 10. 110 piÔÔhepi.

5. BÈlavagga 23

8. Kassakavatthu 67. Na taÑ kammaÑ kataÑ sÈdhu, yaÑ katvÈ anutappati. Yassa assumukho rodaÑ, vipÈkaÑ paÔisevati.

9. SumanamÈlÈkÈravatthu 68. TaÒca kammaÑ kataÑ sÈdhu, yaÑ katvÈ nÈnutappati. Yassa patÊto sumano, vipÈkaÑ paÔisevati.

10. UppalavaÓÓattherÊvatthu 69. MadhuÑvÈ1 maÒÒati bÈlo, yÈva pÈpaÑ na paccati. YadÈ ca paccati pÈpaÑ, atha2 dukkhaÑ nigacchati.

11. Jambukattheravatthu 70. MÈse mÈse kusaggena, bÈlo bhuÒjeyya bhojanaÑ. Na so sa~khÈtadhammÈnaÑ3, kalaÑ agghati soÄasiÑ.

12. Ahipetavatthu 71. * Na hi pÈpaÑ kataÑ kammaÑ, sajjukhÊraÑva muccati. ahantaÑ bÈlamanveti, bhasmacchannova4 pÈvako.

13. SaÔÔhik|Ôapetavatthu 72. YÈvadeva anatthÈya, ÒattaÑ5 bÈlassa jÈyati. Hanti bÈlassa sukkaÑsaÑ, muddhamassa vipÈtayaÑ.

14. Cittagahapativatthu 73. AsantaÑ bhÈvanamiccheyya6, purekkhÈraÒca bhikkhusu. ŒvÈsesu ca issariyaÑ, p|jaÑ parakulesu ca. ______1. MadhuvÈ (sabbattha) madhuÑ vÈ (DÊ 1 ®ÊkÈ passitabbÈ) 2. Atha bÈlo (SÊ, SyÈ), bÈlo (Ka) 3. Sa~khatadhammÈnaÑ (SÊ, I, Ka) * Khu 10. 140 piÔÔhepi. 4. BhasmÈchannova (SyÈ, I, Ka) 5. ©ÈttaÑ (?) 6. AsantaÑ bhÈvamiccheyya (SyÈ), asantabhÈvanamiccheyya (Ka)

24 DhammapadapÈÄi

74. Mameva kata maÒÒantu, gihÊ pabbajitÈ ubho. MamevÈtivasÈ assu, kiccÈkiccesu kismici. Iti bÈlassa sa~kappo, icchÈ mÈno ca vaÉÉhati.

15. VanavÈsitissasÈmaÓeravatthu 75. AÒÒÈ hi lÈbh|panisÈ, aÒÒÈ nibbÈnagÈminÊ. EvametaÑ abhiÒÒÈya, bhikkhu Buddhassa sÈvako. SakkÈraÑ nÈbhinandeyya, vivekamanubr|haye. BÈlavaggo paÒcamo. _____

6. PaÓÉitavagga

1. RÈdhattheravatthu 76. NidhÊnaÑva pavattÈraÑ, yaÑ passe vajjadassinaÑ. NiggayhavÈdiÑ medhÈviÑ, tÈdisaÑ paÓÉitaÑ bhaje. TÈdisaÑ bhajamÈnassa, seyyo hoti na pÈpiyo.

2. Assajipunabbasukavatthu 77. OvadeyyÈ’nusÈseyya, asabbhÈ ca nivÈraye. SataÑ hi so piyo hoti, asataÑ hoti appiyo.

3. Channattheravatthu 78. Na bhaje pÈpake mitte, na bhaje purisÈdhame. Bhajetha mitte kalyÈÓe, bhajetha purisuttame.

4. MahÈkappinattheravatthu 79. DhammapÊti sukhaÑ seti, vippasannena cetasÈ. Ariyappavedite dhamme, sadÈ ramati paÓÉito.

6. PaÓÉitavagga 25

5. PaÓÉitasÈmaÓeravatthu 80. * UdakaÑ hi nayanti nettikÈ, usukÈrÈ namayanti1 tejanaÑ. DÈruÑ namayanti1 tacchakÈ, attÈnaÑ damayanti paÓÉitÈ.

6. LakuÓÉakabhaddiyattheravatthu 81. Selo yathÈ ekaghano2, vÈtena na samÊrati. EvaÑ nindÈpasaÑsÈsu, na samiÒjanti paÓÉitÈ.

7. KÈÓamÈtÈvatthu 82. YathÈpi rahado gambhÊro, vippasanno anÈvilo. EvaÑ dhammÈni sutvÈna, vippasÊdanti paÓÉitÈ.

8. PaÒcasatabhikkhuvatthu 83. Sabbattha ve sappurisÈ cajanti, Na kÈmakÈmÈ lapayanti santo. Sukhena phuÔÔhÈ atha vÈ dukhena, Na uccÈvacaÑ3 paÓÉitÈ dassayanti.

9. Dhammikattheravatthu 84. Na attahetu na parassa hetu, Na puttamicche na dhanaÑ na raÔÔhaÑ. Na iccheyya4 adhammena samiddhimattano, Sa sÊlavÈ paÒÒavÈ dhammiko siyÈ.

10. Dhammassavanattheravatthu 85. AppakÈ te manussesu, ye janÈ pÈragÈmino. AthÈyaÑ itarÈ pajÈ, tÊramevÈnudhÈvati.

86. Ye ca kho sammadakkhÈte, dhamme dhammÈnuvattino. Te janÈ pÈramessanti, maccudheyyaÑ suduttaraÑ. ______* Khu 2. 224, 334. 1. Damayanti (Ka) 2. Ekagghano (Ka) 3. NoccÈvacaÑ (SÊ-®Ôha) 4. Nayicche (I), nicche (?)

26 DhammapadapÈÄi

11. PaÒcasata-Ègantukabhikkhuvatthu 87. * KaÓhaÑ dhammaÑ vippahÈya, sukkaÑ bhÈvetha paÓÉito. OkÈ anokamÈgamma, viveke yattha d|ramaÑ.

88. * TatrÈbhiratimiccheyya, hitvÈ kÈme akiÒcano. Pariyodapeyya1 attÈnaÑ, cittaklesehi paÓÉito.

89. * YesaÑ sambodhiya~gesu, sammÈ cittaÑ subhÈvitaÑ. ŒdÈnapaÔinissagge, anupÈdÈya ye ratÈ. KhÊÓÈsavÈ jutimanto, te loke parinibbutÈ. PaÓÉitavaggo chaÔÔho. _____

7. Arahantavagga

1. JÊvakapaÒhavatthu 90. Gataddhino visokassa, vippamuttassa sabbadhi. SabbaganthappahÊnassa, pariÄÈho na vijjati.

2. MahÈkassapattheravatthu 91. UyyuÒjanti satÊmanto, na nikete ramanti te. HaÑsÈva pallalaÑ hitvÈ, okamokaÑ jahanti te.

3. BelaÔÔhasÊsattheravatthu 92. YesaÑ sannicayo natthi, ye pariÒÒÈtabhojanÈ. SuÒÒato animitto ca, vimokkho yesaÑ gocaro. ŒkÈseva sakuntÈnaÑ2, gati tesaÑ durannayÈ. ______* AÑ 3. 446, 463-4 piÔÔhesupi. 1. PariyodÈpeyya (?) 2. SakuÓÈnaÑ (Ka)

7. Arahantavagga 27

4. Anuruddhattheravatthu 93. YassÈsavÈ parikkhÊÓÈ, ÈhÈre ca anissito. SuÒÒato animitto ca, vimokkho yassa gocaro. ŒkÈseva sakuntÈnaÑ, padaÑ tassa durannayaÑ.

5. MahÈkaccÈyanattheravatthu 94. * YassindriyÈni samatha~gatÈni1, AssÈ yathÈ sÈrathinÈ sudantÈ. PahÊnamÈnassa anÈsavassa, DevÈpi tassa pihayanti tÈdino.

6. SÈriputtattheravatthu 95. Pathavisamo no virujjhati, Indakhilupamo2 tÈdi subbato. Rahadova apetakaddamo, SaÑsÈrÈ na bhavanti tÈdino.

7. KosambivÈsitissattherasÈmaÓeravatthu 96. SantaÑ tassa manaÑ hoti, santÈ vÈcÈ ca kamma ca. SammadaÒÒÈ vimuttassa, upasantassa tÈdino.

8. SÈriputtattheravatthu 97. Assaddho akataÒÒ| ca, sandhicchedo ca yo naro. HatÈvakÈso vantÈso, sa ve uttamaporiso.

9. Khadiravaniyarevatattheravatthu

98. + GÈme vÈ yadi vÈraÒÒe, ninne vÈ yadi vÈ thale. Yattha arahanto viharanti, taÑ bh|mirÈmaÓeyyakaÑ. ______* Khu 2. 260; Khu 10. 140 piÔÔhesupi. 1. SamathaÑ gatÈni (SÊ, I) 2. IndakhÊl|pamo (SÊ, SyÈ, I) + Khu 2. 344 piÔÔhepi.

28 DhammapadapÈÄi

10. AÒÒatara-itthivatthu 99. RamaÓÊyÈni araÒÒÈni, yattha na ramatÊ jano. VÊtarÈgÈ ramissanti, na te kÈmagavesino. Arahantavaggo sattamo. _____

8. Sahassavagga

1. TambadÈÔhikacoraghÈtakavatthu 100. Sahassamapi ce vÈcÈ, anatthapadasaÑhitÈ. EkaÑ atthapadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.

2. BÈhiyadÈrucÊriyattheravatthu 101. Sahassamapi ce gÈthÈ, anatthapadasaÑhitÈ. EkaÑ gÈthÈpadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.

3. KuÓÉalakesitherÊvatthu 102. Yo ca gÈthÈ sataÑ bhÈse, anatthapadasaÑhitÈ1. EkaÑ dhammapadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.

103. Yo sahassaÑ sahassena, sa~gÈme mÈnuse jine. EkaÒca jeyyamattÈnaÑ2, sa ve sa~gÈmajuttamo.

4. AnatthapucchakabrÈhmaÓavatthu 104. AttÈ have jitaÑ seyyo, yÈ cÈyaÑ itarÈ pajÈ. Attadantassa posassa, niccaÑ saÒÒatacÈrino.

105. Neva devo na gandhabbo, na mÈro saha brahmunÈ. JitaÑ apajitaÑ kayirÈ, tathÈr|passa jantuno. ______1. AnatthapadasaÒhitaÑ (Ka) visesanaÑ hetaÑ gÈthÈtipadassa. 2. AttÈnaÑ (SÊ, I)

8. Sahassavagga 29

5. SÈriputtattherassa mÈtulabrÈhmaÓavatthu 106. MÈse mÈse sahassena, yo yajetha sataÑ samaÑ. EkaÒca bhÈvitattÈnaÑ, muhuttamapi p|jaye. SÈyeva p|janÈ seyyo, yaÒce vassasataÑ hutaÑ.

6. SÈriputtattherassa bhÈgineyyavatthu 107. Yo ca vassasataÑ jantu, aggiÑ paricare vane. EkaÒca bhÈvitattÈnaÑ, muhuttamapi p|jaye. SÈyeva p|janÈ seyyo, yaÒce vassasataÑ hutaÑ.

7. SÈriputtattherassa sahÈyakabrÈhmaÓavatthu 108. YaÑkiÒci yiÔÔhaÑ va hutaÑ va1 loke, SaÑvaccharaÑ yajetha puÒÒapekkho. Sabbampi taÑ na catubhÈgameti, AbhivÈdanÈ ujjugatesu seyyo.

8. ŒyuvaÉÉhanakumÈravatthu 109. AbhivÈdanasÊlissa, niccaÑ vuÉÉhÈpacÈyino2. CattÈro dhammÈ vaÉÉhanti, Èyu vaÓÓo sukhaÑ balaÑ.

9. SaÑkiccasÈmaÓeravatthu 110. Yo ca vassasataÑ jÊve, dussÊlo asamÈhito. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, sÊlavantassa jhÈyino.

10. KhÈÓukoÓÉaÒÒattheravatthu 111. Yo ca vassasataÑ jÊve, duppaÒÒo asamÈhito. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, paÒÒavantassa jhÈyino.

11. SabbadÈsattheravatthu 112. Yo ca vassasataÑ jÊve, kusÊto hÊnavÊriyo. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, vÊriyamÈrabhato daÄhaÑ. ______1. YiÔÔhaÒca hutaÒca (Ka) 2. VaddhÈpacÈyino (SÊ, I)

30 DhammapadapÈÄi

12. PaÔÈcÈrÈtherÊvatthu 113. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ udayabbayaÑ. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato udayabbayaÑ.

13. KisÈgotamÊvatthu 114. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ amataÑ padaÑ. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato amataÑ padaÑ.

14. BahuputtikattherÊvatthu 115. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ dhammamuttamaÑ. EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato dhammamuttamaÑ. Sahassavaggo aÔÔhamo. _____

9. PÈpavagga

1. C|ÄekasÈÔakabrÈhmaÓavatthu 116. Abhittharetha kalyÈÓe, pÈpÈ cittaÑ nivÈraye. DandhaÑ hi karoto puÒÒaÑ, pÈpasmiÑ ramatÊ mano.

2. Seyyasakattheravatthu

117. PÈpaÒce puriso kayirÈ, na naÑ1 kayirÈ punappunaÑ. Na tamhi chandaÑ kayirÈtha, dukkho pÈpassa uccayo.

3. LÈjadevadhÊtÈvatthu

118. PuÒÒaÒce puriso kayirÈ, kayirÈ naÑ2 punappunaÑ. Tamhi chandaÑ kayirÈtha, sukho puÒÒassa uccayo. ______1. Na taÑ (SÊ, I) 2. KayirÈthetaÑ (SÊ, SyÈ), kayirÈthenaÑ (I)

9. PÈpavagga 31

4. AnÈthapiÓÉikaseÔÔhivatthu

119. PÈpopi passati bhadraÑ, yÈva pÈpaÑ na paccati. YadÈ ca paccati pÈpaÑ, atha pÈpo pÈpÈni1 passati.

120. Bhadropi passati pÈpaÑ, yÈva bhadraÑ na paccati. YadÈ ca paccati bhadraÑ, atha bhadro bhadrÈni2 passati.

5. AsaÒÒataparikkhÈravatthu

121. MÈvamaÒÒetha3 pÈpassa, na mandaÑ4 Ègamissati. UdabindunipÈtena, udakumbhopi p|rati. BÈlo p|rati5 pÈpassa, thokaÑ thokampi6 ÈcinaÑ.

6. BiÄÈlapÈdakaseÔÔhivatthu

122. MÈvamaÒÒetha puÒÒassa, na mandaÑ Ègamissati. UdabindunipÈtena, udakumbhopi p|rati. DhÊro p|rati puÒÒassa, thokaÑ thokampi ÈcinaÑ.

7. MahÈdhanavÈÓijavatthu

123. VÈÓijova bhayaÑ maggaÑ, appasattho mahaddhano. VisaÑ jÊvitukÈmova, pÈpÈni parivajjaye.

8. KukkuÔamittanesÈdavatthu

124. PÈÓimhi ce vaÓo nÈssa, hareyya pÈÓinÈ visaÑ. NÈbbaÓaÑ visamanveti, natthi pÈpaÑ akubbato. ______1. Atha pÈpÈni (?) 2. Atha bhadrÈni (?) 3. MÈppamaÒÒetha (SÊ, SyÈ, I) 4. Na maÑ taÑ (SÊ, I), na mattaÑ (SyÈ) 5. P|rati bÈlo (SÊ, Ka), Èp|rati bÈlo (SyÈ) 6. Thoka thokampi (SÊ, I)

32 DhammapadapÈÄi

9. Kokasunakhaluddakavatthu 125. * Yo appaduÔÔhassa narassa dussati, Suddhassa posassa ana~gaÓassa. Tameva bÈlaÑ pacceti pÈpaÑ, Sukhumo rajo paÔivÈtaÑva khitto.

10. MaÓikÈrakul|pakatissattheravatthu 126. Gabbhameke uppajjanti, nirayaÑ pÈpakammino. SaggaÑ sugatino yanti, parinibbanti anÈsavÈ.

11. Tayojanavatthu 127. Na antalikkhe na samuddamajjhe, Na pabbatÈnaÑ vivaraÑ pavissa1. Na vijjatÊ2 so jagatippadeso, YatthaÔÔhito3 mucceyya pÈpakammÈ.

12. Suppabuddhasakyavatthu 128. Na antalikkhe na samuddamajjhe, Na pabbatÈnaÑ vivaraÑ pavissa. Na vijjatÊ so jagatippadeso, YatthaÔÔhitaÑ4 nappasaheyya maccu. PÈpavaggo navamo. _____

10. DaÓÉavagga

1. Chabbaggiyabhikkhuvatthu 129. Sabbe tasanti daÓÉassa, sabbe bhÈyanti maccuno. AttÈnaÑ upamaÑ katvÈ, na haneyya na ghÈtaye. ______* Upari 382 piÔÔhepi. 1. PavisaÑ (SyÈ) 2. Na vijjati (Ka-SÊ, I, Ka) 3. YatraÔÔhito (SyÈ) 4. YatraÔÔhitaÑ (SyÈ)

10. DaÓÉavagga 33

2. Chabbaggiyavatthu 130. Sabbe tasanti daÓÉassa, sabbesaÑ jÊvitaÑ piyaÑ. AttÈnaÑ upamaÑ katvÈ, na haneyya na ghÈtaye.

3. SambahulakumÈrakavatthu 131. * SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena vihiÑsati. Attano sukhamesÈno, pecca so na labhate sukhaÑ.

132. SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena na hiÑsati. Attano sukhamesÈno, pecca so labhate sukhaÑ.

4. KoÓÉadhÈnattheravatthu 133. MÈvoca pharusaÑ kaÒci, vuttÈ paÔivadeyyu taÑ1. DukkhÈ hi sÈrambhakathÈ, paÔidaÓÉÈ phuseyyu taÑ2.

134. Sace neresi attÈnaÑ, kaÑso upahato yathÈ. Esa pattosi nibbÈnaÑ, sÈrambho te na vijjati.

5. Uposathika-itthÊnaÑvatthu 135. YathÈ daÓÉena gopÈlo, gÈvo pÈjeti gocaraÑ. EvaÑ jarÈ ca maccu ca, ÈyuÑ pÈjenti pÈÓinaÑ.

6. Ajagarapetavatthu 136. Atha pÈpÈni kammÈni, karaÑ bÈlo na bujjhati. Sehi kammehi dummedho, aggiÉaÉÉhova tappati.

7. MahÈmoggallÈnattheravatthu 137. Yo daÓÉena adaÓÉesu, appaduÔÔhesu dussati. DasannamaÒÒataraÑ ÔhÈnaÑ, khippameva nigacchati. ______* Upari 89 piÔÔhe; Khu 10. 29, 108 Nettiyampi. 1. PaÔivadeyyuÑ taÑ (Ka) 2. PhuseyyuÑ taÑ (Ka)

34 DhammapadapÈÄi

138. VedanaÑ pharusaÑ jÈniÑ, sarÊrassa va bhedanaÑ1. GarukaÑ vÈpi ÈbÈdhaÑ, cittakkhepaÑ va2 pÈpuÓe.

139. RÈjato vÈ upasaggaÑ3, abbhakkhÈnaÑ va4 dÈruÓaÑ. ParikkhayaÑ va5 ÒÈtÊnaÑ, bhogÈnaÑ va6 pabha~guraÑ7.

140. Atha vÈssa agÈrÈni, aggi Éahati8 pÈvako. KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjati9.

8. BahubhaÓÉikabhikkhuvatthu 141. Na naggacariyÈ na jaÔÈ na pa~kÈ, NÈnÈsakÈ thaÓÉilasÈyikÈ vÈ. RajojallaÑ ukkuÔikappadhÈnaÑ, Sodhenti maccaÑ avitiÓÓaka~khaÑ.

9. SantatimahÈmattavatthu 142. Ala~kato cepi samaÑ careyya, Santo danto niyato brahmacÈrÊ. Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ, So brÈhmaÓo so samaÓo sa bhikkhu.

10. Pilotikatissattheravatthu 143. HirÊnisedho puriso, koci lokasmi vijjati. Yo niddaÑ10 apabodheti11, asso bhadro kasÈmiva. ______1. SarÊrassa pabhedanaÑ (SyÈ) 2. CittakkhepaÒca (Ka) 3. UpassaggaÑ (SÊ, I) 4. AbbhakkhÈnaÒca (Ka) 5. ParikkhayaÒca (Ka) 6. BhogÈnaÒca (Ka) 7. Pabha~gunaÑ (Ka) 8. ayhati (Ka) 9. So upapajjati (SÊ, yÈ) 10. NindaÑ (SÊ, I) saÑ 1. 8 piÔÔhepi. 11. Apabodhati (SÊ, SyÈ, I)

11. JarÈvagga 35

144. Asso yathÈ bhadro kasÈniviÔÔho, ŒtÈpino saÑvegino bhavÈtha. SaddhÈya sÊlena ca vÊriyena ca, SamÈdhinÈ dhammavinicchayena ca. SampannavijjÈcaraÓÈ patissatÈ, Jahissatha1 dukkhamidaÑ anappakaÑ.

11. SukhasÈmaÓeravatthu 145. * UdakaÑ hi nayanti nettikÈ, usukÈrÈ namayanti tejanaÑ. DÈruÑ namayanti tacchakÈ, attÈnaÑ damayanti subbatÈ. DaÓÉavaggo dasamo. _____

11. JarÈvagga

1. VisÈkhÈya sahÈyikÈnaÑ vatthu

146. Ko nu hÈso2 kimÈnando, niccaÑ pajjalite sati. AndhakÈrena onaddhÈ, padÊpaÑ na gavesatha,

2. SirimÈvatthu 147. Passa cittakataÑ bimbaÑ, arukÈyaÑ samussitaÑ. ŒturaÑ bahusa~kappaÑ, yassa natthi dhuvaÑ Ôhiti.

3. UttarÈtherÊvatthu

148. ParijiÓÓamidaÑ r|paÑ, roganÊÄaÑ3 pabha~guraÑ. Bhijjati p|tisandeho, maraÓantaÑ hi jÊvitaÑ. ______1. Pahassatha (SÊ, SyÈ, I) * Khu 2. 224, 334 piÔÔhesupi. 2. KinnuhÈso (Ka) 3. RoganiÉÉhaÑ (SÊ, I), roganiddhaÑ (SyÈ)

36 DhammapadapÈÄi

4. Sambahula-adhimÈnikabhikkhuvatthu 149. YÈnimÈni apatthÈni1, alÈb|neva2 sÈrade. KÈpotakÈni aÔÔhÊni, tÈni disvÈna kÈ rati.

5. JanapadakalyÈÓÊr|panandÈtherÊvatthu 150. AÔÔhÊnaÑ nagaraÑ kataÑ, maÑsalohitalepanaÑ. Yattha jarÈ ca maccu ca, mÈno makkho ca ohito.

6. MallikÈdevÊvatthu 151. JÊranti ve rÈjarathÈ sucittÈ, Atho sarÊrampi jaraÑ upeti. SataÒca dhammo na jaraÑ upeti, Santo have sabbhi pavedayanti.

7. LÈÄudÈyÊtheravatthu 152. AppassutÈyaÑ puriso, balÊbaddova3 jÊrati. MaÑsÈni tassa vaÉÉhanti, paÒÒÈ tassa na vaÉÉhati.

8. UdÈnavatthu 153. AnekajÈtisaÑsÈraÑ, sandhÈvissaÑ anibbisaÑ. GahakÈraÑ4 gavesanto, dukkhÈ jÈti punappunaÑ.

154. GahakÈraka diÔÔhosi, puna gehaÑ na kÈhasi. SabbÈ te phÈsukÈ bhaggÈ, gahak|ÔaÑ visa~khataÑ. Visa~khÈragataÑ cittaÑ, taÓhÈnaÑ khayamajjhagÈ.

9. MahÈdhanaseÔÔhiputtavatthu 155. * AcaritvÈ brahmacariyaÑ, aladdhÈ yobbane dhanaÑ. JiÓÓakoÒcÈva jhÈyanti, khÊÓamaccheva pallale. ______1. ApattÈni (Ka), yÈnimÈni’paviddhÈni (?) 2. AlÈp|neva (SÊ, SyÈ, I) 3. Balivaddova (SÊ, SyÈ, I) balibaddhova (Ka) 4. GahakÈrakaÑ (SÊ, SyÈ, I) * Khu 10. 171 piÔÔhepi.

12. Attavagga 37

156. AcaritvÈ brahmacariyaÑ, aladdhÈ yobbane dhanaÑ. Senti cÈpÈtikhÊÓÈva, purÈÓÈni anutthunaÑ. JarÈvaggo ekÈdasamo. _____

12. Attavagga

1. BodhirÈjakumÈravatthu 157. AttÈnaÒce piyaÑ jaÒÒÈ, rakkheyya naÑ surakkhitaÑ. TiÓÓaÑ aÒÒataraÑ yÈmaÑ, paÔijaggeyya paÓÉito.

2. Upanandasakyaputtattheravatthu 158. AttÈnameva paÔhamaÑ, patir|pe nivesaye. AthaÒÒamanusÈseyya, na kilisseyya paÓÉito.

3. PadhÈnikatissattheravatthu 159. AttÈnaÒce tathÈ kayirÈ, yathÈÒÒamanusÈsati. Sudanto vata dametha, attÈ hi kira duddamo.

4. KumÈrakassapamÈtuttherivatthu 160. AttÈ hi attano nÈtho, ko hi nÈtho paro siyÈ. AttanÈ hi sudantena, nÈthaÑ labhati dullabhaÑ.

5. MahÈkÈla-upÈsakavatthu 161. AttanÈ hi kataÑ pÈpaÑ, attajaÑ attasambhavaÑ. Abhimatthati1 dummedhaÑ, vajiraÑva’smamayaÑ2 maÓiÑ.

6. Devadattavatthu 162. Yassa accantadussilyaÑ, mÈluvÈ sÈlamivotthataÑ. Karoti so tatha’ttÈnaÑ, yathÈ naÑ icchatÊ diso. ______1. Abhimanthati (SÊ, I) Khu 10. 158 piÔÔhepi. 2. VajiraÑva’mha mayaÑ (SyÈ, Ka)

38 DhammapadapÈÄi

7. SaÑghabhedaparisakkanavatthu 163. SukarÈni asÈdh|ni, attano ahitÈni ca. YaÑ ve hitaÒca sÈdhuÒca, taÑ ve paramadukkaraÑ.

8. KÈlattheravatthu 164. Yo sÈsanaÑ arahataÑ, ariyÈnaÑ dhammajÊvinaÑ. PaÔikkosati dummedho, diÔÔhiÑ nissÈya pÈpikaÑ. PhalÈni kaÔÔhakasseva, attaghÈtÈya1 phallati.

9. C|ÄakÈla-upÈsakavatthu 165. AttanÈ hi2 kataÑ pÈpaÑ, attanÈ saÑkilissati. AttanÈ akataÑ pÈpaÑ, attanÈva visujjhati. SuddhÊ asuddhi paccattaÑ, nÈÒÒo aÒÒaÑ3 visodhaye.

10. Attadatthattheravatthu 166. AttadatthaÑ paratthena, bahunÈpi na hÈpaye. AttadatthamabhiÒÒÈya, sadatthapasuto siyÈ. Attavaggo dvÈdasamo. _____

13. Lokavagga

1. Daharabhikkhuvatthu 167. HÊnaÑ dhammaÑ na seveyya, pamÈdena na saÑvase. MicchÈdiÔÔhiÑ na seveyya, na siyÈ lokavaÉÉhano.

2. Suddhodanavatthu 168. UttiÔÔhe nappamajjeyya, dhammaÑ sucaritaÑ care. DhammacÈrÊ sukhaÑ seti, asmiÑ loke paramhi ca. ______1. AttaghaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 2. AttanÈva (SÊ, SyÈ, I) Khu 8. 95 piÔÔhepi. 3. NÈÒÒamaÒÒo (SÊ)

13. Lokavagga 39

169. DhammaÑ care sucaritaÑ, na naÑ duccaritaÑ care. DhammacÈrÊ sukhaÑ seti, asmiÑ loke paramhi ca.

3. PaÒcasatavipassakabhikkhuvatthu 170. YathÈ pubbuÄakaÑ1 passe, yathÈ passe marÊcikaÑ. EvaÑ lokaÑ avekkhantaÑ, maccurÈjÈ na passati.

4. AbhayarÈjakumÈravatthu 171. Etha passathimaÑ lokaÑ, cittaÑ rÈjarath|pamaÑ. Yattha bÈlÈ visÊdanti, natthi sa~go vijÈnataÑ.

5. Sammajjanattheravatthu 172. Yo ca pubbe pamajjitvÈ, pacchÈ so nappamajjati. So’maÑ lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ.

6. A~gulimÈlattheravatthu 173. Yassa pÈpaÑ kataÑ kammaÑ, kusalena pidhÊyati2. So’maÑ lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ.

7. PesakÈradhÊtÈvatthu 174. Andhabh|to3 ayaÑ loko, tanuke’ttha vipassati. SakuÓo jÈlamuttova, appo saggÈya gacchati.

8. TiÑsabhikkhuvatthu 175. HaÑsÈ’diccapathe yanti, ÈkÈse yanti iddhiyÈ. NÊyanti dhÊrÈ lokamhÈ, jetvÈ mÈraÑ savÈhiniÑ4.

9. CiÒcamÈÓavikÈvatthu 176. EkaÑ dhammaÑ atÊtassa, musÈvÈdissa jantuno. VitiÓÓaparalokassa, natthi pÈpaÑ akÈriyaÑ. ______1. BubbuÄakaÑ (SÊ, I) 2. PithÊyati (SÊ, SyÈ, I) 3. AndhÊbh|to (Ka) 4. SavÈhanaÑ (SyÈ, Ka)

40 DhammapadapÈÄi

10. AsadisadÈnavatthu 177. Na ve kadariyÈ devalokaÑ vajanti, BÈlÈ have nappasaÑsanti dÈnaÑ. DhÊro ca dÈnaÑ anumodamÈno, Teneva so hoti sukhÊ parattha.

11. AnÈthapiÓÉikaputtakÈlavatthu 178. PathabyÈ ekarajjena, saggassa gamanena vÈ. SabbalokÈdhipaccena, sotÈpattiphalaÑ varaÑ. Lokavaggo terasamo. _____

14. Buddhavagga

1. MÈradhÊtaravatthu 179. Yassa jitaÑ nÈvajÊyati, JitaÑ yassa1 no’yÈti koci loke. TaÑ BuddhamanantagocaraÑ, ApadaÑ kena padena nessatha.

180. Yassa jÈlinÊ visattikÈ, TaÓhÈ natthi kuhiÒci netave. TaÑ BuddhamanantagocaraÑ, ApadaÑ kena padena nessatha.

2. DevorohaÓavatthu 181. Ye jhÈnapasutÈ dhÊrÈ, nekkhamm|pasame ratÈ. DevÈpi tesaÑ pihayanti, sambuddhÈnaÑ satÊmataÑ. ______1. Jitamassa (SÊ, SyÈ, I), jitaÑ massa (Ka)

14. Buddhavagga 41

3. ErakapattanÈgarÈjavatthu 182. Kiccho manussapaÔilÈbho, kicchaÑ maccÈna jÊvitaÑ. KicchaÑ saddhammassavanaÑ, kiccho BuddhÈnamuppÈdo.

4. ŒnandattherapaÒhavatthu 183. * SabbapÈpassa akaraÓaÑ, kusalassa upasampadÈ1. SacittapariyodapanaÑ2, etaÑ BuddhÈna sÈsanaÑ.

184. * KhantÊ paramaÑ tapo titikkhÈ, NibbÈnaÑ3 paramaÑ vadanti BuddhÈ. Na hi pabbajito par|paghÈtÊ, Na4 samaÓo hoti paraÑ viheÔhayanto.

185. * An|pavÈdo an|paghÈto5, pÈtimokkhe ca saÑvaro. MattaÒÒutÈ ca bhattasmiÑ, pantaÒca sayanÈsanaÑ. Adhicitte ca Èyogo, etaÑ BuddhÈna sÈsanaÑ.

5. Anabhiratabhikkhuvatthu 186. Na kahÈpaÓavassena, titti kÈmesu vijjati. AppassÈdÈ dukhÈ kÈmÈ, iti viÒÒÈya paÓÉito.

187. Api dibbesu kÈmesu, ratiÑ so nÈdhigacchati. TaÓhakkhayarato hoti, SammÈsambuddhasÈvako.

6. AggidattabrÈhmaÓavatthu 188. BahuÑ ve saraÓaÑ yanti, pabbatÈni vanÈni ca. ŒrÈmarukkhacetyÈni, manussÈ bhayatajjitÈ.

189. NetaÑ kho saraÓaÑ khemaÑ, netaÑ saraÓamuttamaÑ. NetaÑ saraÓamÈgamma, sabbadukkhÈ pamuccati. ______* DÊ 2. 42; Upari 127; Khu 10. 37 piÔÔhesupi. 1. Kusalass|pasampadÈ (SyÈ) 2. SacittapariyodÈpanaÑ (?) 3. NibbÈÓaÑ (Ka-SÊ, I) 4. AyaÑ nakÈro SÊ-SyÈ-I-potthakesu na dissati. 5. AnupavÈdo anupaghÈto (SyÈ, Ka)

42 DhammapadapÈÄi

190. Yo ca BuddhaÒca dhammaÒca, saÑghaÒca saraÓaÑ gato. CattÈri ariyasaccÈni, sammappaÒÒÈya passati.

191. DukkhaÑ dukkhasamuppÈdaÑ, dukkhassa ca atikkamaÑ. AriyaÑ caÔÔha~gikaÑ maggaÑ, dukkh|pasamagÈminaÑ.

192. EtaÑ kho saraÓaÑ khemaÑ, etaÑ saraÓamuttamaÑ. EtaÑ saraÓamÈgamma, sabbadukkhÈ pamuccati.

7. ŒnandattherapaÒhavatthu 193. Dullabho purisÈjaÒÒo, na so sabbattha jÈyati. Yattha so jÈyati dhÊro, taÑ kulaÑ sukhamedhati.

8. Sambahulabhikkhuvatthu 194. Sukho BuddhÈnamuppÈdo, sukhÈ saddhammadesanÈ. SukhÈ saÑghassa sÈmaggÊ, samaggÈnaÑ tapo sukho.

9. Kassapadasabalassa suvaÓÓacetiyavatthu 195. P|jÈrahe p|jayato, Buddhe yadi va sÈvake. PapaÒcasamatikkante, tiÓÓasokapariddave.

196. Te tÈdise p|jayato, nibbute akutobhaye. Na sakkÈ puÒÒaÑ sa~khÈtuÑ, imettamapi kenaci. Buddhavaggo cuddasamo. PaÔhamabhÈÓavÈraÑ. _____

15. Sukhavagga

1. ©Ètikalahav|pasamanavatthu 197. SusukhaÑ vata jÊvÈma, verinesu averino. Verinesu manussesu, viharÈma averino.

15. Sukhavagga 43

198. SusukhaÑ vata jÊvÈma, Èturesu anÈturÈ. Œturesu manussesu, viharÈma anÈturÈ.

199. SusukhaÑ vata jÊvÈma, ussukesu anussukÈ. Ussukesu manussesu, viharÈma anussukÈ.

2. MÈravatthu 200. SusukhaÑ vata jÊvÈma, yesaÑ no natthi kiÒcanaÑ. PÊtibhakkhÈ bhavissÈma, devÈ ŒbhassarÈ yathÈ.

3. KosalaraÒÒo parÈjayavatthu 201. JayaÑ veraÑ pasavati, dukkhaÑ seti parÈjito. Upasanto sukhaÑ seti, hitvÈ jayaparÈjayaÑ.

4. AÒÒatarakuladÈrikÈvatthu 202. Natthi rÈgasamo aggi, natthi dosasamo kali. Natthi khandhasamÈ1 dukkhÈ, natthi santiparaÑ sukhaÑ.

5. Eka-upÈsakavatthu 203. JighacchÈparamÈ rogÈ, sa~khÈraparamÈ2 dukhÈ. EtaÑ ÒatvÈ yathÈbh|taÑ, nibbÈnaÑ paramaÑ sukhaÑ.

6. PasenadiKosalavatthu 204. ŒrogyaparamÈ lÈbhÈ, santuÔÔhiparamaÑ dhanaÑ. VissÈsaparamÈ ÒÈti3, nibbÈnaÑ paramaÑ4 sukhaÑ.

7. Tissattheravatthu 205. PavivekarasaÑ pitvÈ5, rasaÑ upasamassa ca. Niddaro hoti nippÈpo, dhammapÊtirasaÑ pivaÑ. ______1. KhandhÈdisÈ (SÊ, SyÈ, I, R|pasiddhiyÈ sameti) 2. Sa~khÈrÈ paramÈ (bah|su) 3. VissÈsaparamo ÒÈti (Ka-SÊ), vissÈsaparamÈ ÒÈtÊ (SÊ-®Ôha), vissÈsÈ paramÈ ÒÈti (Ka) 4. NibbÈÓaparamaÑ (Ka-SÊ) 5. PÊtvÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

44 DhammapadapÈÄi

8. Sakkavatthu 206. SÈhu dassanamariyÈnaÑ, sannivÈso sadÈ sukho. Adassanena bÈlÈnaÑ, niccameva sukhÊ siyÈ.

207. BÈlasa~gatacÈrÊ1 hi, dÊghamaddhÈna socati. Dukkho bÈlehi saÑvÈso, amitteneva sabbadÈ. DhÊro ca sukhasaÑvÈso, ÒÈtÊnaÑva samÈgamo.

208. 2TasmÈ hi– DhÊraÒca paÒÒaÒca bahussutaÒca, DhorayhasÊlaÑ vatavantamariyaÑ. TaÑ tÈdisaÑ sappurisaÑ sumedhaÑ, Bhajetha nakkhattapathaÑva candimÈ2. Sukhavaggo pannarasamo. _____

16. Piyavagga

1. Tayojanapabbajitavatthu 209. Ayoge yuÒja’mattÈnaÑ, yogasmiÒca ayojayaÑ. AtthaÑ hitvÈ piyaggÈhÊ, piheta’ttÈnuyoginaÑ.

210. MÈ piyehi samÈgaÒchi, appiyehi kudÈcanaÑ. PiyÈnaÑ adassanaÑ dukkhaÑ, appiyÈnaÒca dassanaÑ.

211. TasmÈ piyaÑ na kayirÈtha, piyÈpÈyo hi pÈpako. GanthÈ tesaÑ na vijjanti, yesaÑ natthi piyÈppiyaÑ.

2. AÒÒatarakuÔumbikavatthu 212. Piyato jÈyatÊ soko, piyato jÈyatÊ3 bhayaÑ. Piyato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ. ______1. BÈlasa~gaticÈrÊ (Ka) 2. TasmÈ hi dhÊraÑ paÒÒaÒca, bahussutaÒca dhorayhaÑ. SÊlaÑ dhutavatamariyaÑ, taÑ tÈdisaÑ sappurisaÑ. SumedhaÑ bhajetha nakkhattapathaÑva candimÈ. (Ka) 3. JÈyate (Ka)

16. Piyavagga 45

3. VisÈkhÈvatthu 213. Pemato jÈyatÊ soko, pemato jÈyatÊ bhayaÑ. Pemato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.

4. LicchavÊvatthu 214. RatiyÈ jÈyatÊ soko, ratiyÈ jÈyatÊ bhayaÑ. RatiyÈ vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.

5. AnitthigandhakumÈravatthu 215. KÈmato jÈyatÊ soko, kÈmato jÈyatÊ bhayaÑ. KÈmato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.

6. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu 216. TaÓhÈya jÈyatÊ1 soko, taÓhÈya jÈyatÊ1 bhayaÑ. TaÓhÈya vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.

7. PaÒcasatadÈrakavatthu 217. SÊladassanasampannaÑ, dhammaÔÔhaÑ saccavedinaÑ. Attano kamma kubbÈnaÑ, taÑ jano kurute piyaÑ.

8. Eka-anÈgÈmittheravatthu 218. ChandajÈto anakkhÈte, manasÈ ca phuÔo siyÈ. KÈmesu ca appaÔibaddhacitto2, “uddhaÑsoto”ti vuccati.

9. Nandiyavatthu 219. * CirappavÈsiÑ purisaÑ, d|rato sotthimÈgataÑ. ©ÈtimittÈ suhajjÈ ca, abhinandanti ÈgataÑ.

220. * Tatheva katapuÒÒampi, asmÈ lokÈ paraÑ gataÑ. PuÒÒÈni paÔigaÓhanti, piyaÑ ÒÈtÊva ÈgataÑ. Piyavaggo soÄasamo. ______1. JÈyate (Ka) 2. AppaÔibandhacitto (Ka) * Khu 2. 73 piÔÔhepi.

46 DhammapadapÈÄi

17. Kodhavagga

1. RohinÊkhattiyakaÒÒÈvatthu 221. KodhaÑ jahe vippajaheyya mÈnaÑ, SaÑyojanaÑ sabbamatikkameyya. TaÑ nÈmar|pasmimasajjamÈnaÑ, AkiÒcanaÑ nÈnupatanti dukkhÈ.

2. AÒÒatarabhikkhuvatthu 222. Yo ve uppatitaÑ kodhaÑ, rathaÑ bhantaÑva vÈraye1. TamahaÑ sÈrathiÑ br|mi, rasmiggÈho itaro jano.

3. UttarÈ-upÈsikavatthu 223. Akkodhena jine kodhaÑ, asÈdhuÑ sÈdhunÈ jine. Jine kadariyaÑ dÈnena, saccenÈ’likavÈdinaÑ.

4. MahÈmoggallÈnapaÒhavatthu 224. SaccaÑ bhaÓe na kujjheyya, dajjÈ appampi2 yÈcito. Etehi tÊhi ÔhÈnehi, gacche devÈna santike.

5. BuddhapitubrÈhmaÓavatthu 225. AhiÑsakÈ ye munayo3, niccaÑ kÈyena saÑvutÈ. Te yanti accutaÑ ÔhÈnaÑ, yattha gantvÈ na socare.

6. PuÓÓadÈsÊvatthu 226. SadÈ jÈgaramÈnÈnaÑ, ahorattÈnusikkhinaÑ. NibbÈnaÑ adhimuttÈnaÑ, atthaÑ gacchanti ÈsavÈ. ______1. DhÈraye (SÊ, SyÈ, I) 2. DajjÈ’ppasmimpi (SÊ, I), dajjÈ appasmi (SyÈ, Ka) 3. AhiÑsakÈyÈ munayo (Ka)

18. Malavagga 47

7. Atula-upÈsakavatthu 227. PorÈÓametaÑ atula, netaÑ ajjatanÈmiva. Nindanti tuÓhimÈsÊnaÑ, nindanti bahubhÈÓinaÑ. MitabhÈÓimpi nindanti, natthi loke anindito.

228. Na cÈhu na ca bhavissati, na cetarahi vijjati. EkantaÑ nindito poso, ekantaÑ vÈ pasaÑsito.

229. YaÑ ce viÒÒ| pasaÑsanti, anuvicca suve suve. AcchiddavuttiÑ1 medhÈviÑ, paÒÒÈsÊlasamÈhitaÑ.

230. NikkhaÑ2 jambonadasseva, ko taÑ ninditumarahati. DevÈpi naÑ pasaÑsanti, brahmunÈpi pasaÑsito.

8. Chabbaggiyavatthu 231. KÈyappakopaÑ rakkheyya, kÈyena saÑvuto siyÈ. KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, kÈyena sucaritaÑ care.

232. VacÊpakopaÑ rakkheyya, vÈcÈya saÑvuto siyÈ. VacÊduccaritaÑ hitvÈ, vÈcÈya sucaritaÑ care.

233. ManopakopaÑ rakkheyya, manasÈ saÑvuto siyÈ. ManoduccaritaÑ hitvÈ, manasÈ sucaritaÑ care.

234. KÈyena saÑvutÈ dhÊrÈ, atho vÈcÈya saÑvutÈ. ManasÈ saÑvutÈ dhÊrÈ, te ve suparisaÑvutÈ. Kodhavaggo sattarasamo. _____

18. Malavagga

1. GoghÈtakaputtavatthu 235. PaÓÉupalÈsova dÈnisi, yamapurisÈpi ca te3 upaÔÔhitÈ. Uyyogamukhe ca tiÔÔhasi, pÈtheyyampi ca te na vijjati. ______1. AcchinnavuttiÑ (Ka) 2. NekkhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. TaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

48 DhammapadapÈÄi

236. So karohi dÊpamattano, khippaÑ vÈyama paÓÉito bhava. Niddhantamalo ana~gaÓo, dibbaÑ ariyabh|miÑ upehisi1.

237. UpanÊtavayo ca dÈnisi, sampayÈtosi Yamassa santikaÑ. VÈso2 te natthi antarÈ, pÈtheyyampi ca te na vijjati.

238. So karohi dÊpamattano, khippaÑ vÈyama paÓÉito bhava. Niddhantamalo ana~gaÓo, na punaÑ jÈtijaraÑ3 upehisi.

2. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu 239. Anupubbena medhÈvÊ, thokaÑ thokaÑ khaÓe khaÓe. KammÈro rajatasseva, niddhame malamattano.

3. Tissattheravatthu 240. * AyasÈva malaÑ samuÔÔhitaÑ4, tatuÔÔhÈya5 tameva khÈdati. EvaÑ atidhonacÈrinaÑ, sÈni kammÈni6 nayanti duggatiÑ.

4. LÈÄudÈyÊvatthu 241. AsajjhÈyamalÈ mantÈ, anuÔÔhÈnamalÈ gharÈ. MalaÑ vaÓÓassa kosajjaÑ, pamÈdo rakkhato malaÑ.

5. AÒÒatarakulaputtavatthu 242. MalitthiyÈ duccaritaÑ, maccheraÑ dadato malaÑ. MalÈ ve pÈpakÈ dhammÈ, asmiÑ loke paramhi ca.

243. Tato malÈ malataraÑ, avijjÈ paramaÑ malaÑ. EtaÑ malaÑ pahantvÈna, nimmalÈ hotha bhikkhavo.

6. C|ÄasÈribhikkhuvatthu 244. SujÊvaÑ ahirikena, kÈkas|rena dhaÑsinÈ. PakkhandinÈ pagabbhena, saÑkiliÔÔhena jÊvitaÑ. ______1. DibbaÑ ariyabh|mimehisi (SÊ, SyÈ, I), dibbamariyabh|miÑ upehisi (?) 2. VÈsopi ca (bah|su) 3. Na puna jÈtijaraÑ (SÊ, SyÈ), na puna jÈtijjaraÑ (Ka) * Khu 10. 108, 173 piÔÔhesupi. 4. SamuÔÔhÈya (Ka) 5. TaduÔÔhÈya (SÊ, SyÈ, I) 6. SakakammÈni (SÊ, I)

18. Malavagga 49

245. HirÊmatÈ ca dujjÊvaÑ, niccaÑ sucigavesinÈ. AlÊnenÈ’ppagabbhena, suddhÈjÊvena passatÈ.

7. PaÒca-upÈsakavatthu 246. Yo pÈÓamatipÈteti, musÈvÈdaÒca bhÈsati. Loke adinnamÈdiyati, paradÈraÒca gacchati.

247. SurÈmerayapÈnaÒca, yo naro anuyuÒjati. Idheva meso lokasmiÑ, m|laÑ khaÓati attano.

248. EvaÑ bho purisa jÈnÈhi, pÈpadhammÈ asaÒÒatÈ. MÈ taÑ lobho adhammo ca, ciraÑ dukkhÈya randhayuÑ.

8. Tissadaharavatthu 249. DadÈti ve yathÈsaddhaÑ, yathÈpasÈdanaÑ1 jano. Tattha yo ca ma~ku bhavati2, paresaÑ pÈnabhojane. Na so divÈ vÈ rattiÑ vÈ, samÈdhimadhigacchati.

250. Yassa cetaÑ samucchinnaÑ, m|laghaccaÑ3 sam|hataÑ. Sa ve divÈ vÈ rattiÑ vÈ, samÈdhimadhigacchati.

9. PaÒca-upÈsakavatthu 251. Natthi rÈgasamo aggi, natthi dosasamo gaho. Natthi mohasamaÑ jÈlaÑ, natthi taÓhÈsamÈ nadÊ.

10. MeÓÉakaseÔÔhivatthu 252. SudassaÑ vajjamaÒÒesaÑ, attano pana duddasaÑ. ParesaÑ hi so vajjÈni, opunÈti4 yathÈ bhusaÑ. Attano pana chÈdeti, kaliÑva kitavÈ saÔho. ______1. Yattha pasÈdanaÑ (katthaci) 2. Tattha ce maÑku yo hoti (SÊ), tattha yo ma~kuto hoti (SyÈ) 3. M|laghacchaÑ (Ka) 4. OphunÈti (Ka)

50 DhammapadapÈÄi

11. UjjhÈnasaÒÒittheravatthu 253. ParavajjÈnupassissa, niccaÑ ujjhÈnasaÒÒino. ŒsavÈ tassa vaÉÉhanti, ÈrÈ so ÈsavakkhayÈ.

12. SubhaddaparibbÈjakavatthu 254. ŒkÈseva padaÑ natthi, samaÓo natthi bÈhire. PapaÒcÈbhiratÈ pajÈ, nippapaÒcÈ TathÈgatÈ.

255. ŒkÈseva padaÑ natthi, samaÓo natthi bÈhire. Sa~khÈrÈ sassatÈ natthi, natthi BuddhÈnamiÒjitaÑ. Malavaggo aÔÔhÈrasamo. _____

19. DhammaÔÔhavagga

1. VinicchayamahÈmattavatthu 256. Na tena hoti dhammaÔÔho, yenatthaÑ sÈhasÈ1 naye. Yo ca atthaÑ anatthaÒca, ubho niccheyya paÓÉito.

257. AsÈhasena dhammena, samena nayatÊ pare. Dhammassa gutto medhÈvÊ, “dhammaÔÔho”ti pavuccati.

2. Chabbaggiyavatthu 258. Na tena paÓÉito hoti, yÈvatÈ bahu bhÈsati. KhemÊ averÊ abhayo, “paÓÉito”ti pavuccati.

3. EkudÈnakhÊÓÈsavavatthu 259. Na tÈvatÈ dhammadharo, yÈvatÈ bahu bhÈsati. Yo ca appampi sutvÈna, dhammaÑ kÈyena passati. Sa ve dhammadharo hoti, yo dhammaÑ nappamajjati. ______1. SahasÈ (SÊ, SyÈ, I)

19. DhammaÔÔhavagga 51

4. LakuÓÉakabhaddiyattheravatthu 260. Na tena thero so hoti1, yenassa palitaÑ siro. Paripakko vayo tassa, “moghajiÓÓo”ti vuccati.

261. Yamhi saccaÒca dhammo ca, ahiÑsÈ saÑyamo damo. Sa ve vantamalo dhÊro, “thero” iti2 pavuccati.

5. Sambahulabhikkhuvatthu 262. Na vÈkkaraÓamattena, vaÓÓapokkharatÈya vÈ. SÈdhur|po naro hoti, issukÊ maccharÊ saÔho.

263. Yassa cetaÑ samucchinnaÑ, m|laghaccaÑ sam|hataÑ. Sa vantadoso medhÈvÊ, “sÈdhur|po”ti vuccati.

6. Hatthakavatthu 264. Na muÓÉakena samaÓo, abbato alikaÑ bhaÓaÑ. IcchÈlobhasamÈpanno, samaÓo kiÑ bhavissati.

265. Yo ca sameti pÈpÈni, aÓuÑth|lÈni sabbaso. SamitattÈ hi pÈpÈnaÑ, “samaÓo”ti pavuccati.

7. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu 266. Na tena bhikkhu so hoti, yÈvatÈ bhikkhate pare. VissaÑ dhammaÑ samÈdÈya, bhikkhu hoti na tÈvatÈ.

267. Yo’dha puÒÒaÒca pÈpaÒca, bÈhetvÈ brahmacariyavÈ3. Sa~khÈya loke carati, sa ve “bhikkh|”ti vuccati.

8. Titthiyavatthu 268. * Na monena munÊ hoti, m|Ähar|po aviddasu. Yo ca tulaÑva paggayha, varamÈdÈya paÓÉito. ______1. Thero hoti (SÊ, SyÈ) 2. So theroti (SyÈ, Ka) 3. BrahmacariyaÑ (Ka) * Khu 8. 74 piÔÔhepi.

52 DhammapadapÈÄi

269. PÈpÈni parivajjeti, sa munÊ tena so muni. Yo munÈti ubho loke, “muni” tena pavuccati.

9. BÈlisikavatthu 270. Na tena ariyo hoti, yena pÈÓÈni hiÑsati. AhiÑsÈ sabbapÈÓÈnaÑ, “ariyo”ti pavuccati.

10. SambahulasÊlÈdisampannabhikkhuvatthu 271. Na sÊlabbatamattena, bÈhusaccena vÈ pana. Atha vÈ samÈdhilÈbhena, vivittasayanena vÈ.

272. PhusÈmi nekkhammasukhaÑ, aputhujjanasevitaÑ. Bhikkhu vissÈsamÈpÈdi, appatto ÈsavakkhayaÑ. DhammaÔÔhavaggo ek|navÊsatimo. _____

20. Maggavagga

1. PaÒcasatabhikkhuvatthu 273. * MaggÈnaÔÔha~giko seÔÔho, saccÈnaÑ caturo padÈ. VirÈgo seÔÔho dhammÈnaÑ, dvipadÈnaÒca cakkhumÈ.

274. Eseva1 maggo natthaÒÒo, dassanassa visuddhiyÈ. EtaÒhi tumhe paÔipajjatha, mÈrassetaÑ pamohanaÑ.

275. EtaÒhi tumhe paÔipannÈ, dukkhassantaÑ karissatha. . AkkhÈto vo2 mayÈ maggo, aÒÒÈya sallakantanaÑ3.

276. Tumhehi kiccamÈtappaÑ, akkhÈtÈro TathÈgatÈ. PaÔipannÈ pamokkhanti, jhÈyino mÈrabandhanÈ. ______* Abhi 4. 433; Khu 10. 162 piÔÔhesupi. 1. Esova (SÊ, I) 2. AkkhÈto ve (SÊ, I) 3. SallasanthanaÑ (SÊ, I), sallasatthanaÑ (SyÈ)

20. Maggavagga 53

1. AniccalakkhaÓavatthu 277. * “Sabbe sa~khÈrÈ aniccÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati. Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.

2. DukkhalakkhaÓavatthu 278. * “Sabbe sa~khÈrÈ dukkhÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati. Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.

3. AnattalakkhaÓavatthu 279. * “Sabbe dhammÈ anattÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati. Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.

5. PadhÈnakammikatissattheravatthu 280. UÔÔhÈnakÈlamhi anuÔÔhahÈno, YuvÈ balÊ ÈlasiyaÑ upeto. SaÑsannasa~kappamano1 kusÊto, PaÒÒÈya maggaÑ alaso na vindati.

6. S|karapetavatthu

281. + VÈcÈnurakkhÊ manasÈ susaÑvuto, KÈyena ca nÈkusalaÑ kayirÈ2. Ete tayo kammapathe visodhaye, ŒrÈdhaye magga’misippaveditaÑ.

7. PoÔÔhilattheravatthu 282. YogÈ ve jÈyatÊ3 bh|ri, ayogÈ bh|risa~khayo. EtaÑ dvedhÈpathaÑ ÒatvÈ, bhavÈya vibhavÈya ca. TathÈ’ttÈnaÑ niveseyya, yathÈ bh|ri pavaÉÉhati. ______* Khu 2. 317; Khu 10. 7, 53 piÔÔhesupi. 1. Asampannasa~kappamano (Ka) + Khu 10. 158 piÔÔhepi. 2. AkusalaÑ na kayirÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. JÈyate (katthaci)

54 DhammapadapÈÄi

8. PaÒcamahallakabhikkhuvatthu 283. VanaÑ chindatha mÈ rukkhaÑ, vanato jÈyate bhayaÑ. ChetvÈ vanaÒca vanathaÒca, nibbanÈ hotha bhikkhavo.

284. YÈva hi vanatho na chijjati, AÓumattopi narassa nÈrisu. PaÔibaddhamanova1 tÈva so, Vaccho khÊrapakova2 mÈtari.

9. SuvaÓÓakÈrattheravatthu 285. * Ucchinda sinehamattano, kumudaÑ sÈradikaÑva pÈÓinÈ. Santimaggameva br|haya, nibbÈnaÑ Sugatena desitaÑ.

10. MahÈdhanavÈÓijavatthu 286. Idha vassaÑ vasissÈmi, idha hemantagimhisu. Iti bÈlo vicinteti, antarÈyaÑ na bujjhati.

11. KisÈgotamÊvatthu 287. TaÑ puttapasusammattaÑ, byÈsattamanasaÑ naraÑ. SuttaÑ gÈmaÑ mahoghova, maccu ÈdÈya gacchati.

12. PaÔÈcÈrÈvatthu 288. Na santi puttÈ tÈÓÈya, na pitÈ nÈpi bandhavÈ. AntakenÈ’dhipannassa, natthi ÒÈtÊsu tÈÓatÈ.

289. EtamatthavasaÑ ÒatvÈ, paÓÉito sÊlasaÑvuto. NibbÈnagamanaÑ maggaÑ, khippameva visodhaye. Maggavaggo vÊsatimo. ______1. PaÔibandhamanova (Ka) 2. KhÊrapÈnova (I) * Khu 10. 32 piÔÔhepi.

21. PakiÓÓakavagga 55

21. PakiÓÓakavagga

1. Attano pubbakammavatthu 290. MattÈsukhapariccÈgÈ, passe ce vipulaÑ sukhaÑ. Caje mattÈsukhaÑ dhÊro, sampassaÑ vipulaÑ sukhaÑ.

2. KukkuÔaÓÉakhÈdikÈvatthu 291. Paradukkh|padhÈnena, attano1 sukhamicchati. VerasaÑsaggasaÑsaÔÔho, verÈ so na parimuccati.

3. BhaddiyÈnaÑ bhikkh|naÑ vatthu 292. YaÑ hi kiccaÑ apaviddhaÑ2, akiccaÑ pana karÊyati. UnnaÄÈnaÑ pamattÈnaÑ, tesaÑ vaÉÉhanti ÈsavÈ.

293. * YesaÒca susamÈraddhÈ, niccaÑ kÈyagatÈ sati. AkiccaÑ te na sevanti, kicce sÈtaccakÈrino. SatÈnaÑ sampajÈnÈnaÑ, atthaÑ gacchanti ÈsavÈ.

4. LakuÓÉakabhaddiyavatthu 294. MÈtaraÑ pitaraÑ hantvÈ, rÈjÈno dve ca khattiye. RaÔÔhaÑ sÈnucaraÑ hantvÈ, anÊgho yÈti brÈhmaÓo.

295. MÈtaraÑ pitaraÑ hantvÈ, rÈjÈno dve ca sotthiye. VeyagghapaÒcamaÑ hantvÈ, anÊgho yÈti brÈhmaÓo.

5. DÈrusÈkaÔikaputtavatthu 296. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, niccaÑ BuddhagatÈ sati.

297. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, niccaÑ dhammagatÈ sati. ______1. Yo attano (SyÈ, I, Ka) 2. TadapaviddhaÑ (SÊ, SyÈ) * Khu 10. 27 piÔÔhe Nettiyampi.

56 DhammapadapÈÄi

298. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, niccaÑ saÑghagatÈ sati.

299. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, niccaÑ kÈyagatÈ sati.

300. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, ahiÑsÈya rato mano.

301. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ. YesaÑ divÈ ca ratto ca, bhÈvanÈya rato mano.

6. Vajjiputtakabhikkhuvatthu 302. DuppabbajjaÑ durabhiramaÑ, durÈvÈsÈ gharÈ dukhÈ. Dukkho’samÈnasaÑvÈso, dukkhÈnupatitaddhag|. TasmÈ na caddhag| siyÈ, na ca1 dukkhÈnupatito siyÈ2.

7. Cittagahapativatthu 303. Saddho sÊlena sampanno, yasobhogasamappito. YaÑ yaÑ padesaÑ bhajati, tattha tattheva p|jito.

8. C|ÄasubhaddÈvatthu 304. * D|re santo pakÈsenti, Himavantova pabbato. Asantettha na dissanti, rattiÑ khittÈ yathÈ sarÈ.

9. EkavihÈrittheravatthu 305. EkÈsanaÑ ekaseyyaÑ, eko caramatandito. Eko damayamattÈnaÑ, vanante ramito siyÈ. PakiÓÓakavaggo ekavÊsatimo. ______1. TasmÈ na caddhag| na ca, (Ka) 2. DukkhÈnupÈtito (?) * Khu 10. 12 piÔÔhe Nettiyampi.

22. Nirayavagga 57

22. Nirayavagga

1. SundarÊ paribbÈjikÈvatthu

306. + Abh|tavÈdÊ nirayaÑ upeti, Yo vÈpi1 katvÈ na karomi’cÈha2. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti. NihÊnakammÈ manujÈ parattha.

2. DuccaritaphalapÊÄitavatthu 307. * KÈsÈvakaÓÔhÈ bahavo, pÈpadhammÈ asaÒÒatÈ. PÈpÈ pÈpehi kammehi, nirayaÑ te upapajjare.

3. VaggumudÈtÊriyabhikkhuvatthu 308. * Seyyo ayoguÄo bhutto, tatto aggisikh|pamo. YaÒce bhuÒjeyya dussÊlo, raÔÔhapiÓÉamasaÒÒato.

4. KhemakaseÔÔhiputtavatthu 309. CattÈri ÔhÈnÈni naro pamatto, Œpajjati paradÈr|pasevÊ. ApuÒÒalÈbhaÑ na nikÈmaseyyaÑ, NindaÑ tatÊyaÑ nirayaÑ catutthaÑ.

310. ApuÒÒalÈbho ca gatÊ ca pÈpikÈ, BhÊtassa bhÊtÈya ratÊ ca thokikÈ. RÈjÈ ca daÓÉaÑ garukaÑ paÓeti, TasmÈ naro paradÈraÑ na seve.

5. Dubbacabhikkhuvatthu 311. Kuso yathÈ duggahito, hatthamevÈ’nukantati. SÈmaÒÒaÑ dupparÈmaÔÔhaÑ, nirayÈyu’pakaÉÉhati. ______+ Upari 130, 224, 382 piÔÔhesupi. 1. Yo cÈpi (SÊ, Ika) 2. Na karomÊti cÈha (SyÈ) * Vi 1. 116 piÔÔhepi.

58 DhammapadapÈÄi

312. YaÑkiÒci sithilaÑ kammaÑ, saÑkiliÔÔhaÒca yaÑ vataÑ. Sa~kassaraÑ brahmacariyaÑ, na taÑ hoti mahapphalaÑ.

313. KayirÈ ce kayirÈthenaÑ1, daÄhamenaÑ parakkame. Sithilo hi paribbÈjo, bhiyyo Èkirate rajaÑ.

6. IssÈpakata-itthivatthu 314. AkataÑ dukkaÔaÑ seyyo, pacchÈ tappati dukkaÔaÑ. KataÒca sukataÑ seyyo, yaÑ katvÈ nÈnutappati.

7. Sambahulabhikkhuvatthu 315. NagaraÑ yathÈ paccantaÑ, guttaÑ santarabÈhiraÑ. EvaÑ gopetha attÈnaÑ, khaÓo vo2 mÈ upaccagÈ. KhaÓÈtÊtÈ hi socanti, nirayamhi samappitÈ.

8. NigaÓÔhavatthu 316. AlajjitÈye lajjanti, lajjitÈye na lajjare. MicchÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti duggatiÑ.

317. Abhaye bhayadassino, bhaye cÈbhayadassino. MicchÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti duggatiÑ.

9. TitthiyasÈvakavatthu 318. Avajje vajjamatino, vajje cÈvajjadassino. MicchÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti duggatiÑ.

319. VajjaÒca vajjato ÒatvÈ, avajjaÒca avajjato. SammÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti suggatiÑ. Nirayavaggo dvÈvÊsatimo. ______1. KayirÈ naÑ (Ka) 2. KhaÓo ve (SÊ, I, Ka)

23. NÈgavagga 59

23. NÈgavagga

1. Attadantavatthu 320. AhaÑ nÈgova sa~gÈme, cÈpato patitaÑ saraÑ. AtivÈkyaÑ titikkhissaÑ, dussÊlo hi bahujjano.

321. * DantaÑ nayanti samitiÑ, dantaÑ rÈjÈ’bhir|hati. Danto seÔÔho manussesu, yo’tivÈkyaÑ titikkhati.

322. * VaramassatarÈ dantÈ, ÈjÈnÊyÈ ca1 sindhavÈ. KuÒjarÈ ca2 mahÈnÈgÈ, attadanto tato varaÑ.

2. HatthÈcariyapubbakabhikkhuvatthu 323. * Na hi etehi yÈnehi, gaccheyya agataÑ disaÑ. YathÈ’ttanÈ sudantena, danto dantena gacchati.

3. ParijiÓÓabrÈhmaÓaputtavatthu 324. DhanapÈlo3 nÈma kuÒjaro, KaÔukabhedano4 dunnivÈrayo. Baddho kabaÄaÑ na bhuÒjati, Sumarati5 nÈgavanassa kuÒjaro.

4. Pasenadikosalavatthu

325. + MiddhÊ yadÈ hoti mahagghaso ca, NiddÈyitÈ samparivattasÈyÊ. MahÈvarÈhova nivÈpapuÔÔho, PunappunaÑ gabbhamupeti mando. ______* Khu 7.187; Khu 8. 66 piÔÔhesupi. 1. ŒjÈnÊyÈva (SyÈ) 2. KuÒjarÈva (SyÈ) 3. DhanapÈlako (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. KaÔukappabhedano (SÊ, SyÈ, I) 5. Susarati (Ka) + Khu 10. 30, 109 piÔÔhesupi.

60 DhammapadapÈÄi

5. SÈnusÈmaÓeravatthu 326. IdaÑ pure cittamacÈri cÈrikaÑ, YenicchakaÑ yatthakÈmaÑ yathÈsukhaÑ. TadajjahaÑ niggahessÈmi yoniso, HatthippabhinnaÑ viya a~kusaggaho.

6. PÈveyyakahatthivatthu 327. AppamÈdaratÈ hotha, sacittamanurakkhatha. DuggÈ uddharatha’ttÈnaÑ, pa~ke sannova1 kuÒjaro.

7. Sambahulabhikkhuvatthu 328. * Sace labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ, SaddhiÑcaraÑ sÈdhuvihÈridhÊraÑ. Abhibhuyya sabbÈni parissayÈni, Careyya tena’ttamano satÊmÈ.

329. * No ce labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ, SaddhiÑcaraÑ sÈdhuvihÈridhÊraÑ. RÈjÈva raÔÔhaÑ vijitaÑ pahÈya, Eko care mÈta~ga’raÒÒeva nÈgo.

330. * Ekassa caritaÑ seyyo, Natthi bÈle sahÈyatÈ. Eko care na ca pÈpÈni kayirÈ, Appossukko MÈta~ga’raÒÒeva nÈgo.

8. MÈravatthu 331. Atthamhi jÈtamhi sukhÈ sahÈyÈ, TuÔÔhÊ sukhÈ yÈ itarÊtarena. PuÒÒaÑ sukhaÑ jÊvitasa~khayamhi, Sabbassa dukkhassa sukhaÑ pahÈnaÑ. ______1. Sattova (SÊ, I) * Vi 3. 496; Ma 3. 192; upari 286 piÔÔhesupi.

24. TaÓhÈvagga 61

332. SukhÈ matteyyatÈ loke, Atho petteyyatÈ sukhÈ. SukhÈ sÈmaÒÒatÈ loke, Atho brahmaÒÒatÈ sukhÈ.

333. SukhaÑ yÈva jarÈ sÊlaÑ, sukhÈ saddhÈ patiÔÔhitÈ. Sukho paÒÒÈya paÔilÈbho, pÈpÈnaÑ akaraÓaÑ sukhaÑ. NÈgavaggo tevÊsatimo. _____

24. TaÓhÈvagga

1. Kapilamacchavatthu 334. Manujassa pamattacÈrino, TaÓhÈ vaÉÉhati mÈluvÈ viya. So plavatÊ1 hurÈ huraÑ, PhalamicchaÑva vanasmi vÈnaro.

335. YaÑ esÈ sahate jammÊ, taÓhÈ loke visattikÈ. SokÈ tassa pavaÉÉhanti, abhivaÔÔhaÑva2 bÊraÓaÑ.

336. Yo cetaÑ sahate jammiÑ, taÓhaÑ loke duraccayaÑ. SokÈ tamhÈ papatanti, udabinduva pokkharÈ.

337. TaÑ vo vadÈmi bhaddaÑ vo, yÈvante'ttha samÈgatÈ. TaÓhÈya m|laÑ khaÓatha, usÊratthova bÊraÓaÑ. MÈ vo naÄaÑva sotova, mÈro bhaÒji punappunaÑ. ______1. Plavati (SÊ, I), palavetÊ (Ka), uplavatÊ (?) 2. AbhivaÉÉhaÑva (SyÈ), abhivaÔÔaÑva (I), abhivuÉÉhaÑva (Ka)

62 DhammapadapÈÄi

2. S|karapotikÈvatthu 338. * YathÈpi m|le anupaddave daÄhe, Chinnopi rukkho punareva r|hati. Evampi taÓhÈnusaye an|hate, NibbattatÊ dukkhamidaÑ punappunaÑ.

339. Yassa chattiÑsati sotÈ, manÈpasavanÈ bhusÈ. MahÈ1 vahanti duddiÔÔhiÑ, sa~kappÈ rÈganissitÈ.

340. Savanti sabbadhi sotÈ, latÈ uppajja2 tiÔÔhati. TaÒca disvÈ lataÑ jÈtaÑ, m|laÑ paÒÒÈya chindatha.

341. SaritÈni sinehitÈni ca, SomanassÈni bhavanti jantuno. Te sÈtasitÈ sukhesino, Te ve jÈtijar|pagÈ narÈ.

342. TasiÓÈya purakkhatÈ pajÈ, Parisappanti sasova bandhito3. SaÑyojanasa~gasattakÈ, Dukkhamupenti punappunaÑ cirÈya.

343. TasiÓÈya purakkhatÈ pajÈ. Parisappanti sasova bandhito. TasmÈ tasiÓaÑ vinodaye, Œka~khanta4 virÈgamattano.

3. Vibbhantabhikkhuvatthu 344. Yo nibbanatho vanÈdhimutto, Vanamutto vanameva dhÈvati. TaÑ puggalametha passatha, Mutto bandhanameva dhÈvati. ______* Khu 10. 37 piÔÔhepi. 1. VÈhÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. Ubbhijja (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. BÈdhito (bah|su) 4. Bhikkhu Èka~khÊ (SÊ), bhikkhu Èka~khaÑ (SyÈ)

24. TaÓhÈvagga 63

4. BandhanÈgÈravatthu 345. * Na taÑ daÄhaÑ bandhanamÈhu dhÊrÈ, YadÈyasaÑ dÈrujapabbajaÒca1. SÈrattarattÈ maÓikuÓÉalesu, Puttesu dÈresu ca yÈ apekkhÈ.

346. EtaÑ daÄhaÑ bandhanamÈhu dhÊrÈ, OhÈrinaÑ sithilaÑ duppamuÒcaÑ. Etampi chetvÈna paribbajanti, Anapekkhino kÈmasukhaÑ pahÈya.

5. KhemÈtherÊvatthu 347. Ye rÈgarattÈ’nupatanti sotaÑ, SayaÑkataÑ makkaÔakova jÈlaÑ. Etampi chetvÈna vajanti dhÊrÈ, Anapekkhino sabbadukkhaÑ pahÈya.

6. Uggasenavatthu 348. MuÒca pure muÒca pacchato, Majjhe muÒca bhavassa pÈrag|. Sabbattha vimuttamÈnaso, Na punaÑ jÈtijaraÑ upehisi.

7. C|ÄadhanuggahapaÓÉitavatthu 349. Vitakkamathitassa jantuno, TibbarÈgassa subhÈnupassino. Bhiyyo taÓhÈ pavaÉÉhati, Esa kho daÄhaÑ2 karoti bandhanaÑ. ______* Khu 10. 31, 185 piÔÔhesupi. 1. DÈrujaÑ babbajaÒca (SÊ, I) 2. Esa gÈÄaÑ (Ka)

64 DhammapadapÈÄi

350. Vitakk|pasame ca1 yo rato, AsubhaÑ bhÈvayate sadÈ sato. Esa2 kho byanti kÈhiti, Esa2 checchati mÈrabandhanaÑ.

8. MÈravatthu 351. NiÔÔha~gato asantÈsÊ, vÊtataÓho ana~gaÓo. Acchindi bhavasallÈni, antimoyaÑ samussayo.

352. VÊtataÓho anÈdÈno, niruttipadakovido. AkkharÈnaÑ sannipÈtaÑ, jaÒÒÈ pubbÈparÈni ca. Sa ve “antimasÈrÊro, mahÈpaÒÒo mahÈpuriso”ti vuccati.

9. UpakÈjÊvakavatthu 353. * SabbÈbhibh| sabbavid|hamasmi, Sabbesu dhammesu an|palitto. SabbaÒjaho taÓhakkhaye vimutto, SayaÑ abhiÒÒÈya kamuddiseyaÑ.

10. SakkapaÒhavatthu 354. SabbadÈnaÑ dhammadÈnaÑ jinÈti, sabbarasaÑ dhammaraso jinÈti. SabbaratiÑ dhammarati jinÈti, taÓhakkhayo sabbadukkhaÑ jinÈti.

11. AputtakaseÔÔhivatthu 355. Hananti bhogÈ dummedhaÑ, no ca pÈragavesino. BhogataÓhÈya dummedho, hanti aÒÒeva attanaÑ.

12. A~kuravatthu 356. TiÓadosÈni khettÈni, rÈgadosÈ ayaÑ pajÈ. TasmÈ hi vÊtarÈgesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ. ______1. Vitakk|pasameva (Ka) 2. Eso (?) * Vi 3. 12; Abhi 4. 218 piÔÔhesupi.

25. Bhikkhuvagga 65

357. TiÓadosÈni khettÈni, dosadosÈ ayaÑ pajÈ. TasmÈ hi vÊtadosesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ.

358. TiÓadosÈni khettÈni, mohadosÈ ayaÑ pajÈ. TasmÈ hi vÊtamohesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ.

359. TiÓadosÈni khettÈni, icchÈdosÈ ayaÑ pajÈ. TasmÈ hi vigaticchesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ. ( )1 TaÓhÈvaggo catuvÊsatimo. _____

25. Bhikkhuvagga

1. PaÒcabhikkhuvatthu 360. CakkhunÈ saÑvaro sÈdhu, sÈdhu sotena saÑvaro. GhÈnena saÑvaro sÈdhu, sÈdhu jivhÈya saÑvaro.

361. KÈyena saÑvaro sÈdhu, sÈdhu vÈcÈya saÑvaro. ManasÈ saÑvaro sÈdhu, sÈdhu sabbattha saÑvaro. Sabbattha saÑvuto bhikkhu, sabbadukkhÈ pamuccati.

2. HaÑsaghÈtakabhikkhuvatthu 362. HatthasaÑyato pÈdasaÑyato, VÈcÈsaÑyato saÑyatuttamo. Ajjhattarato samÈhito, Eko santusito tamÈhu bhikkhuÑ.

3. KokÈlikavatthu 363. Yo mukhasaÑyato bhikkhu, mantabhÈÓÊ anuddhato. AtthaÑ dhammaÒca dÊpeti, madhuraÑ tassa bhÈsitaÑ. ______1. (TiÓadosÈni khettÈni, taÓhÈdosÈ ayaÑ pajÈ. TasmÈ hi vÊtataÓhesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ.) Katthaci potthake dissati.

66 DhammapadapÈÄi

4. DhammÈrÈmattheravatthu 364. DhammÈrÈmo dhammarato, dhammaÑ anuvicintayaÑ. DhammaÑ anussaraÑ bhikkhu, saddhammÈ na parihÈyati.

5. Vipakkhasevakabhikkhuvatthu 365. SalÈbhaÑ nÈtimaÒÒeyya, nÈ’ÒÒesaÑ pihayaÑ care. AÒÒesaÑ pihayaÑ bhikkhu, samÈdhiÑ nÈdhigacchati.

366. AppalÈbhopi ce bhikkhu, salÈbhaÑ nÈtimaÒÒati. TaÑ ve devÈ pasaÑsanti, suddhÈjÊviÑ atanditaÑ.

6. PaÒcaggadÈyakabrÈhmaÓavatthu 367. Sabbaso nÈmar|pasmiÑ, yassa natthi mamÈyitaÑ. AsatÈ ca na socati, sa ve “bhikkh|”ti vuccati.

7. Sambahulabhikkhuvatthu 368. MettÈvihÈrÊ yo bhikkhu, pasanno BuddhasÈsane. Adhigacche padaÑ santaÑ, sa~khÈr|pasamaÑ sukhaÑ.

369. SiÒca bhikkhu imaÑ nÈvaÑ, sittÈ te lahumessati. ChetvÈ rÈgaÒca dosaÒca, tato nibbÈnamehisi.

370. PaÒca chinde paÒca jahe, paÒca cuttari bhÈvaye. PaÒcasa~gÈtigo bhikkhu, “oghatiÓÓo”ti vuccati.

371. JhÈya bhikkhu1 mÈ pamÈdo2, MÈ te kÈmaguÓe ramessu3 cittaÑ. MÈ lohaguÄaÑ gilÊ pamatto, MÈ kandi “dukkhamidan”ti dayhamÈno.

372. Natthi jhÈnaÑ apaÒÒassa, paÒÒÈ natthi ajhÈyato4. Yamhi jhÈnaÒca paÒÒÈ ca, sa ve nibbÈnasantike. ______1. JhÈya tuvaÑ bhikkhu (?) 2. MÈ ca pamÈdo (SÊ, SyÈ, I) 3. Bhamassu (SÊ, I), bhavassu (SyÈ), ramassu (Ka) 4. AjhÈyino (Ka)

25. Bhikkhuvagga 67

373. SuÒÒÈgÈraÑ paviÔÔhassa, santacittassa bhikkhuno. AmÈnusÊ rati hoti, sammÈ dhammaÑ vipassato.

374. Yato yato sammasati, khandhÈnaÑ udayabbayaÑ. LabhatÊ1 pÊtipÈmojjaÑ, amataÑ taÑ vijÈnataÑ.

375. TatrÈyamÈdi bhavati, idha paÒÒassa bhikkhuno. Indriyagutti santuÔÔhi, pÈtimokkhe ca saÑvaro.

376. Mitte bhajassu kalyÈÓe, suddhÈjÊve atandite. PaÔisanthÈravutyassa2, ÈcÈrakusalo siyÈ. Tato pÈmojjabahulo, dukkhassantaÑ karissati.

8. PaÒcasatabhikkhuvatthu 377. VassikÈ viya pupphÈni, maddavÈni3 pamuÒcati. EvaÑ rÈgaÒca dosaÒca, vippamuÒcetha bhikkhavo.

9. SantakÈyattheravatthu 378. SantakÈyo santavÈco, santavÈ susamÈhito4. VantalokÈmiso bhikkhu, “upasanto”ti vuccati.

10. Na~galakulattheravatthu 379. AttanÈ codayattÈnaÑ, paÔimaÑsetha attanÈ5. So attagutto satimÈ, sukhaÑ bhikkhu vihÈhisi.

380. AttÈ hi attano nÈtho, (Ko hi nÈtho paro siyÈ)6 AttÈ hi attano gati. TasmÈ saÑyamamattÈnaÑ7, AssaÑ bhadraÑva vÈÓijo. ______1. Labhati (I), labhate (Ka) 2. PaÔisandhÈravutyassa (Ka) 3. MajjavÈni (Ka, ®ÊkÈ), paccavÈni (Ka-®Ôha) 4. Santamano susamÈhito (SyÈ, I), santamano samÈhito (Ka) 5. PaÔimÈse attamattanÈ (SÊ, I), paÔimaÑse tamattanÈ (SyÈ) 6. ( ) Videsapotthakesu natthi. 7. SaÑyamaya’ttÈnaÑ (SÊ, I)

68 DhammapadapÈÄi

11. Vakkalittheravatthu 381. PÈmojjabahulo bhikkhu, pasanno BuddhasÈsane. Adhigacche padaÑ santaÑ, sa~khÈr|pasamaÑ sukhaÑ.

12. SumanasÈmaÓeravatthu 382. Yo have daharo bhikkhu, yuÒjati BuddhasÈsane. So’maÑ1 lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ. Bhikkhuvaggo paÒcavÊsatimo. _____

26. BrÈhmaÓavagga

1. PasÈdabahulabrÈhmaÓavatthu 383. Chinda sotaÑ parakkamma, kÈme panuda brÈhmaÓa. Sa~khÈrÈnaÑ khayaÑ ÒatvÈ, akataÒÒ|si brÈhmaÓa.

2. Sambahulabhikkhuvatthu 384. YadÈ dvayesu dhammesu, pÈrag| hoti brÈhmaÓo. Athassa sabbe saÑyogÈ, atthaÑ gacchanti jÈnato.

3. MÈravatthu 385. Yassa pÈraÑ apÈraÑ vÈ, pÈrÈpÈraÑ na vijjati. VÊtaddaraÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

4. AÒÒatara brÈhmaÓavatthu 386. JhÈyiÑ viraja’mÈsÊnaÑ, katakicca’manÈsavaÑ. Uttamattha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. ______1. So imaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

26. BrÈhmaÓavagga 69

5. Œnandattheravatthu 387. DivÈ tapati Èdicco, ratti’mÈbhÈti candimÈ. Sannaddho khattiyo tapati, jhÈyÊ tapati brÈhmaÓo. Atha sabbamahorattiÑ1, Buddho tapati tejasÈ.

6. AÒÒatarabrÈhmaÓapabbajitavatthu 388. BÈhitapÈpoti brÈhmaÓo, SamacariyÈ “samaÓo”ti vuccati. PabbÈjayamattano malaÑ, TasmÈ “pabbajito”ti vuccati.

7. SÈriputtattheravatthu 389. Na brÈhmaÓassa pahareyya, nÈssa muÒcetha brÈhmaÓo. DhÊ2 brÈhmaÓassa hantÈraÑ, tato dhÊ yassa3 muÒcati.

390. Na brÈhmaÓasse’tadakiÒci seyyo, YadÈ nisedho manaso piyehi. Yato yato hiÑsamano nivattati, Tato tato sammatimeva dukkhaÑ.

8. MahÈpajÈpatigotamÊvatthu 391. Yassa kÈyena vÈcÈya, manasÈ natthi dukkaÔaÑ. SaÑvutaÑ tÊhi ÔhÈnehi, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

9. SÈriputtattheravatthu 392. YamhÈ dhammaÑ vijÈneyya, SammÈsambuddhadesitaÑ. SakkaccaÑ taÑ namasseyya, aggihuttaÑva brÈhmaÓo.

10. JaÔilabrÈhmaÓavatthu 393. Na jaÔÈhi na gottena, na jaccÈ hoti brÈhmaÓo. Yamhi saccaÒca dhammo ca, so sucÊ so ca brÈhmaÓo. ______1. SabbamahorattaÑ (?) 2. Dhi (SyÈ, byÈkaraÓesu) 3. Yo + assa = yassa

70 DhammapadapÈÄi

11. KuhakabrÈhmaÓavatthu 394. KiÑ te jaÔÈhi dummedha, kiÑ te ajinasÈÔiyÈ. AbbhantaraÑ te gahanaÑ, bÈhiraÑ parimajjasi.

12. KisÈgotamÊvatthu 395. PaÑsuk|ladharaÑ jantuÑ, kisaÑ dhamanisantha taÑ. EkaÑ vanasmiÑ jhÈyantaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

13. EkabrÈhmaÓavatthu 396. * Na cÈhaÑ brÈhmaÓaÑ br|mi, yonijaÑ mattisambhavaÑ. BhovÈdi nÈma so hoti, sace hoti sakiÒcano. AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

14. UggasenaseÔÔhiputtavatthu 397. * SabbasaÑyojanaÑ chetvÈ, yo ve na paritassati. Sa~gÈtigaÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

15. DvebrÈhmaÓavatthu 398. * ChetvÈ naddhiÑ1 varattaÒca, sandÈnaÑ2 sahanukkamaÑ. UkkhittapalighaÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

16. AkkosakaBhÈradvÈjavatthu 399. * AkkosaÑ vadhabandhaÒca, aduÔÔho yo titikkhati. KhantÊbalaÑ balÈnÊkaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

17. SÈriputtattheravatthu 400. * AkkodhanaÑ vatavantaÑ, sÊlavantaÑ anussadaÑ. DantaÑ antimasÈrÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. ______* Upari 376; Ma 2. 410 piÔÔhesupi. 1. NandhiÑ (Ka-SÊ), nandiÑ (I) 2. SandÈmaÑ (SÊ)

26. BrÈhmaÓavagga 71

18. UppalavaÓÓÈttherÊvatthu 401. * VÈri pokkharapatteva, Èraggeriva sÈsapo. Yo na limpati1 kÈmesu, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

19. AÒÒatara brÈhmaÓavatthu 402. * Yo dukkhassa pajÈnÈti, idheva khayamattano. PannabhÈraÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

20. KhemÈbhikkhunÊvatthu 403. * GambhÊrapaÒÒaÑ medhÈviÑ, maggÈmaggassa kovidaÑ. Uttamattha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

21. PabbhÈravÈsitissattheravatthu 404. * AsaÑsaÔÔhaÑ gahaÔÔhehi, anÈgÈrehi c|bhayaÑ. AnokasÈri’mappicchaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

22. AÒÒatarabhikkhuvatthu 405. * NidhÈya daÓÉaÑ bh|tesu, tasesu thÈvaresu ca. Yo na hanti na ghÈteti, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

23. SÈmaÓerÈnaÑ vatthu 406. * AviruddhaÑ viruddhesu, attadaÓÉesu nibbutaÑ. SÈdÈnesu anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

24. MahÈpanthakattheravatthu 407. * Yassa rÈgo ca doso ca, mÈno makkho ca pÈtito. SÈsaporiva ÈraggÈ2, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. ______* Upari 376; Ma 2. 410 piÔÔhesupi. 1. Lippati (SÊ, I) 2. Œragge (Ka)

72 DhammapadapÈÄi

25. Pilindavacchattheravatthu 408. * AkakkasaÑ viÒÒÈpaniÑ, giraÑ sacca’mudÊraye. YÈya nÈbhisaje kaÒci1, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

26. AÒÒatarattheravatthu 409. * Yo’dha dÊghaÑ va rassaÑ vÈ, aÓuÑ th|laÑ subhÈsubhaÑ. Loke adinnaÑ nÈdiyati2, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

27. SÈriputtattheravatthu 410. * ŒsÈ yassa na vijjanti, asmiÑ loke paramhi ca. NirÈsÈsaÑ3 visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

28. MahÈmoggallÈnattheravatthu 411. * YassÈlayÈ na vijjanti, aÒÒÈya akathaÑkathÊ. Amatogadha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

29. Revatattheravatthu 412. * Yo’dha puÒÒaÒca pÈpaÒca, ubho sa~ga’mupaccagÈ. AsokaÑ virajaÑ suddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

30. CandÈbhattheravatthu 413. * CandaÑva vimalaÑ suddhaÑ, vippasannamanÈvilaÑ. NandÊbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

31. SÊvalittheravatthu 414. * Yo’maÑ4 palipathaÑ duggaÑ, saÑsÈraÑ mohamaccagÈ. TiÓÓo pÈra~gato5 jhÈyÊ, anejo akathaÑkathÊ. AnupÈdÈya nibbuto, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. ______* Upari 377; Ma 2. 411 piÔÔhapi. 1. KiÒci (Ka) 2. NÈdeti (Ma 2. 411) 3. NirÈsayaÑ (SÊ, SyÈ, I), nirÈsakaÑ (?) 4. Yo imaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. PÈragato (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

26. BrÈhmaÓavagga 73

32. Sundarasamuddattheravatthu

415. * Yo’dha kÈme pahantvÈna1, anÈgÈro paribbaje. KÈmabhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

33. JaÔilattheravatthu 416. * Yo’dha taÓhaÑ pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje. TaÓhÈbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ2.

34. Jotikattheravatthu 416. * Yo’dha taÓhaÑ pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje. TaÓhÈbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ2.

35. NaÔaputtakattheravatthu 417. * HitvÈ mÈnusakaÑ yogaÑ, dibbaÑ yogaÑ upaccagÈ. SabbayogavisaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

36. NaÔaputtakattheravatthu 418. * HitvÈ ratiÑ ca aratiÑ ca, sÊtibh|taÑ nir|padhiÑ. SabbalokÈbhibhuÑ vÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

37. Va~gÊsattheravatthu 419. * CutiÑ yo vedi sattÈnaÑ, upapattiÒca sabbaso. AsattaÑ SugataÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

420. * Yassa gatiÑ na jÈnanti, devÈ gandhabbamÈnusÈ. KhÊÓÈsavaÑ arahantaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. ______* Upari 377; Ma 2. 411 piÔÔhesupi. 1. PahatvÈna (SÊ, I) 2. IdaÑ gÈthÈdvayaÑ videsapotthakesu sakideva dassitaÑ.

74 DhammapadapÈÄi

38. DhammadinnÈttherÊvatthu 421. Yassa pure ca pacchÈ ca, majjhe ca natthi kiÒcanaÑ. AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

39. A~gulimÈlattheravatthu

422. UsabhaÑ pavaraÑ vÊraÑ, mahesiÑ vijitÈvinaÑ. AnejaÑ nhÈtakaÑ1 BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

40. DevahitabrÈhmaÓavatthu

423. PubbenivÈsaÑ yo vedi, saggÈpÈyaÒca passati. Atho jÈtikkhayaÑ patto, abhiÒÒÈvosito Muni. SabbavositavosÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.

BrÈhmaÓavaggo chabbÊsatimo.

(EttÈvatÈ sabbapaÔhame Yamakavagge cuddasa vatth|ni, AppamÈdavagge nava, Cittavagge nava, Pupphavagge dvÈdasa, BÈlavagge pannarasa, PaÓÉitavagge ekÈdasa, Arahantavagge dasa, Sahassavagge cuddasa, PÈpavagge dvÈdasa, DaÓÉavagge ekÈdasa, JarÈvagge nava, Attavagge dasa, Lokavagge ekÈdasa, Buddhavagge nava2, Sukhavagge aÔÔha, Piyavagge nava, Kodhavagge aÔÔha, Malavagge dvÈdasa, DhammaÔÔhavagge dasa, Maggavagge dvÈdasa, PakiÓÓakavagge nava, Nirayavagge nava, NÈgavagge aÔÔha, TaÓhÈvagge dvÈdasa, Bhikkhuvagge dvÈdasa, BrÈhmaÓavagge cattÈlÊsÈti paÒcÈdhikÈni tÊÓi vatthusatÈni.

SatevÊsacatussatÈ, catusaccavibhÈvinÈ. SatattayaÒca vatth|naÑ, paÒcÈdhikaÑ samuÔÔhitÈti)3. ______1. NahÈtakaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. AÔÔha (Ka) 3. ( ) Etthantare pÈÔho videsapotthakesu natthi, AÔÔhakathÈsuyeva dissati.

UddÈnagÈthÈyo 75

1 Dhammapade vaggÈnamuddÈnaÑ YamakappamÈdo CittaÑ, PupphaÑ BÈlena PaÓÉito. Arahanto SahassaÒca, PÈpaÑ DaÓÉena te dasa. JarÈ AttÈ ca Loko ca, Buddho SukhaÑ Piyena ca. Kodho MalaÒca DhammaÔÔho, Maggavaggena vÊsati. PakiÓÓaÑ Nirayo NÈgo, TaÓhÈ Bhikkhu ca BrÈhmaÓo. Ete chabbÊsati vaggÈ, desitÈdiccabandhunÈ.

GÈthÈnamuddÈnaÑ Yamake vÊsati gÈthÈ, AppamÈdamhi dvÈdasa. EkÈdasa Cittavagge, Pupphavaggamhi soÄasa. BÈle ca soÄasa gÈthÈ, PaÓÉitamhi catuddasa. Arahante dasa gÈthÈ, Sahasse honti soÄasa. Terasa PÈpavaggamhi, DaÓÉamhi dasa satta ca. EkÈdasa JarÈ vagge, Attavaggamhi tÈ dasa. ______1. Dhammapadassa vaggassuddÈnaÑ YamakaÑ PamÈdaÑ CittaÑ, PupphaÑ BÈlaÒca PaÓÉitaÑ. RahantaÑ SahassaÑ PÈpaÑ, DaÓÉaÑ JarÈ AttalokaÑ. BuddhaÑ SukhaÑ PiyaÑ KodhaÑ, MalaÑ DhammaÔÔhamaggaÒca. PakiÓÓakaÑ NirayaÑ NÈgaÑ, TaÓhÈ Bhikkhu ca BrÈhmaÓo.

GÈthÈyuddÈnaÑ Yamake vÊsagÈthÈyo, AppamÈdalokamhi ca. Piye dvÈdasa gÈthÈyo, Citte JarattekÈdasa. PupphabÈlasahassamhi, Buddha Magga PakiÓÓake. SoÄasa PaÓÉite Kodhe, Niraye NÈge catuddasa. Arahante dasaggÈthÈ, PÈpasukhamhi terasa. Sattarasa DaÓÉadhammaÔÔhe, Malamhi ekavÊsati. TaÓhÈvagge sattabbÊsa, tevÊsa Bhikkhuvaggamhi. BrÈhmaÓe ekatÈlÊsa, catussatÈ satevÊsa. (Ka)

76 DhammapadapÈÄi

DvÈdasa Lokavaggamhi, Buddhavaggamhi ÔhÈrasa1. Sukhe ca Piyavagge ca, gÈthÈyo honti dvÈdasa. Cuddasa Kodhavaggamhi, MalavaggekavÊsati. Sattarasa ca DhammaÔÔhe, Maggavagge sattarasa. PakiÓÓe soÄasa gÈthÈ, Niraye NÈge ca cuddasa. ChabbÊsa TaÓhÈvaggamhi, tevÊsa BhikkhuvaggikÈ. EkatÈlÊsagÈthÈyo, BrÈhmaÓe vaggamuttame. GÈthÈsatÈni cattÈri, tevÊsa ca punÈpare. Dhammapade nipÈtamhi, desitÈdiccabandhunÈti1.

DhammapadapÈÄi samattÈ.

______1. SoÄasa (sabbattha)

KhuddakanikÈya

UdÈnapÈÄi _____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

1. Bodhivagga

1. PaÔhamabodhisutta 1. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ1. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ rattiyÈ paÔhamaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ anulomaÑ sÈdhukaÑ manasÈkÈsi– Iti imasmiÑ sati idaÑ hoti, imassuppÈdÈ idaÑ uppajjati, yadidaÑ avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ, nÈmar|papaccayÈ saÄÈyatanaÑ, saÄÈyatanapaccayÈ phasso, phassapaccayÈ vedanÈ, vedanÈpaccayÈ taÓhÈ, taÓhÈpaccayÈ upÈdÈnaÑ, upÈdÈnapaccayÈ bhavo, bhavapaccayÈ jÈti, jÈtipaccayÈ jarÈmaraÓaÑ sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– ______* Vi 3. 1 piÔÔhepi. 1. VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (SyÈ, I, Ka)

78 UdÈnapÈÄi

“YadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ, ŒtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa. Athassa ka~khÈ vapayanti sabbÈ, Yato pajÈnÈti sahetudhamman”ti. . PaÔhamaÑ.

2. Dutiyabodhisutta 2. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ rattiyÈ majjhimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ paÔilomaÑ sÈdhukaÑ manasÈkÈsi– Iti imasmiÑ asati idaÑ na hoti, imassa nirodhÈ idaÑ nirujjhati, yadidaÑ avijjÈnirodhÈ sa~khÈranirodho, sa~khÈranirodhÈ viÒÒÈÓanirodho, viÒÒÈÓanirodhÈ nÈmar|panirodho, nÈmar|panirodhÈ saÄÈyatananirodho, saÄÈyatananirodhÈ phassanirodho, phassanirodhÈ vedanÈnirodho, vedanÈnirodhÈ taÓhÈnirodho, taÓhÈnirodhÈ upÈdÈnanirodho, upÈdÈnanirodhÈ bhavanirodho, bhavanirodhÈ jÈtinirodho, jÈtinirodhÈ jarÈmaraÓaÑ sokaparidevadukkhadomanussupÈyÈsÈ nirujjhanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “YadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ, ŒtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa. Athassa ka~khÈ vapayanti sabbÈ, Yato khayaÑ paccayÈnaÑ avedÊ”ti. . DutiyaÑ.

3. Tatiyabodhisutta 3. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana ______* Vi 3. 2 piÔÔhepi.

1. Bodhivagga 79 samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ rattiyÈ pacchimaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ anulomapaÔilomaÑ sÈdhukaÑ manasÈkÈsi–

Iti imasmiÑ sati idaÑ hoti, imassuppÈdÈ idaÑ uppajjati, imasmiÑ asati idaÑ na hoti, imassa nirodhÈ idaÑ nirujjhati, yadidaÑ avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ, nÈmar|papaccayÈ saÄÈyatanaÑ, saÄÈyatanapaccayÈ phasso, phassapaccayÈ vedanÈ, vedanÈpaccayÈ taÓhÈ, taÓhÈpaccayÈ upÈdÈnaÑ, upÈdÈnapaccayÈ bhavo, bhavapaccayÈ jÈti, jÈtipaccayÈ jarÈmaraÓaÑ sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

AvijjÈya tveva asesavirÈganirodhÈ sa~khÈranirodho, sa~khÈranirodhÈ viÒÒÈÓanirodho, viÒÒÈÓanirodhÈ nÈmar|panirodho, nÈmar|panirodhÈ saÄÈyatananirodho, saÄÈyatananirodhÈ phassanirodho, phassanirodhÈ vedanÈnirodho, vedanÈnirodhÈ taÓhÈnirodho, taÓhÈnirodhÈ upÈdÈnanirodho, upÈdÈnanirodhÈ bhavanirodho, bhavanirodhÈ jÈtinirodho, jÈtinirodhÈ jarÈmaraÓaÑ sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ nirujjhanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotÊti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“YadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ, ŒtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa. Vidh|payaÑ tiÔÔhati mÈrasenaÑ, S|riyova1 obhÈsayamantalikkhan”ti. . TatiyaÑ. ______1. Suriyova (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

80 UdÈnapÈÄi

4. HuÑhu~kasutta 4. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre AjapÈlanigrodhe paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhÈsi. Atha kho aÒÒataro huÑhu~kajÈtiko1 brÈhmaÓo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho so brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “kittÈvatÈ nu kho bho Gotama brÈhmaÓo hoti, katame ca pana brÈhmaÓakaraÓÈ2 dhammÈ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

+ “Yo brÈhmaÓo bÈhitapÈpadhammo, NihuÑhu~ko3 nikkasÈvo yatatto. Vedantag| v|sitabrahmacariyo, Dhammena so brahmavÈdaÑ vadeyya. Yassu’ssadÈ natthi kuhiÒci loke”ti. . CatutthaÑ.

5. BrÈhmaÓasutta 5. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ ca SÈriputto ÈyasmÈ ca MahÈmoggallÈno ÈyasmÈ ca MahÈkassapo ÈyasmÈ ca MahÈkaccÈno4 ÈyasmÈ ca MahÈkoÔÔhiko ÈyasmÈ ca MahÈkappino ÈyasmÈ ca MahÈcundo ÈyasmÈ ca Anuruddho ÈyasmÈ ca Revato ÈyasmÈ ca Nando5 yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu. ______* Vi 3. 3 piÔÔhepi. 1. Huhu~kajÈtiko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) + Khu 10. 129 piÔÔhepi. 3. Nihuhu~ko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. MahÈkaccÈyano (SÊ, I, Ka) 5. Œnando (SÊ, I)

1. Bodhivagga 81

AddasÈ kho BhagavÈ te Èyasmante d|ratova Ègacchante, disvÈna bhikkh| Èmantesi “ete bhikkhave brÈhmaÓÈ Ègacchanti, ete bhikkhave brÈhmaÓÈ ÈgacchantÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro brÈhmaÓajÈtiko bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “kittÈvatÈ nu kho bhante brÈhmaÓo hoti, katame ca pana brÈhmaÓakaraÓÈ dhammÈ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “BÈhitvÈ pÈpake dhamme, ye caranti sadÈ satÈ. KhÊÓasaÑyojanÈ BuddhÈ, te ve1 lokasmi brÈhmaÓÈ”ti. PaÒcamaÑ.

6. MahÈkassapasutta 6. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkassapo PippaliguhÈyaÑ2 viharati ÈbÈdhiko3 dukkhito bÈÄhagilÈno. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo aparena samayena tamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhÈsi, atha kho Èyasmato MahÈkassapassa tamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhitassa etadahosi “yaÑn|nÈhaÑ RÈjagahaÑ piÓÉÈya paviseyyan”ti. Tena kho pana samayena paÒcamattÈni devatÈsatÈni ussukkaÑ ÈpannÈni honti Èyasmato MahÈkassapassa piÓÉapÈtapaÔilÈbhÈya. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo tÈni paÒcamattÈni devatÈsatÈni paÔikkhipitvÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi yena daliddavisikhÈ kapaÓavisikhÈ pesakÈravisikhÈ, addasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ yena daliddavisikhÈ kapaÓavisikhÈ pesakÈravisikhÈ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “AnaÒÒaposi’maÒÒÈtaÑ, dantaÑ sÈre patiÔÔhitaÑ. KhÊÓÈsavaÑ vantadosaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓan”ti. . ChaÔÔhaÑ. ______* Khu 10. 129 piÔÔhepi. 1. Teva (SÊ) 2. VipphaliguhÈyaÑ (SyÈ), SimbaliguhÈyaÑ (Ka) 3. ŒbÈdhiko hoti (SyÈ, I) SaÑ 3. 71 piÔÔhepi passitabbaÑ.

82 UdÈnapÈÄi

7. AjakalÈpakasutta

7. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ PÈvÈyaÑ1 viharati AjakalÈpake cetiye AjakalÈpakassa yakkhassa bhavane. Tena kho pana samayena BhagavÈ rattandhakÈratimisÈyaÑ abbhokÈse nisinno hoti, devo ca ekamekaÑ phusÈyati. Atha kho AjakalÈpako yakkho Bhagavato bhayaÑ chambhitattaÑ lomahaÑsaÑ uppÈdetukÈmo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato avid|re tikkhattuÑ “akkulo pakkulo”ti akkulapakkulikaÑ akÈsi “eso te samaÓa pisÈco”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “YadÈ sakesu dhammesu, pÈrag| hoti brÈhmaÓo. Atha etaÑ pisÈcaÒca, pakkulaÒcÈ’tivattatÊ”ti. . SattamaÑ.

8. Sa~gÈmajisutta 8. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Sa~gÈmaji SÈvatthiÑ anuppatto hoti BhagavantaÑ dassanÈya. Assosi kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ “ayyo kira Sa~gÈmaji SÈvatthiÑ anuppatto”ti, sÈ dÈrakaÑ ÈdÈya JetavanaÑ agamÈsi. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Sa~gÈmaji aÒÒatarasmiÑ rukkham|le divÈvihÈraÑ nisinno hoti. Atha kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ yenÈyasmÈ Sa~gÈmaji tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ Sa~gÈmajiÑ etadavoca “khuddaputtaÑ hi2 samaÓa posa man”ti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ Sa~gÈmaji tuÓhÊ ahosi. Dutiyampi kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ ÈyasmantaÑ Sa~gÈmajiÑ etadavoca “khuddaputtaÑ hi samaÓa posa man”ti. Dutiyampi kho ÈyasmÈ Sa~gÈmaji tuÓhÊ ahosi. ______1. PÈÔaliyaÑ (I) 2. KhuddaputtÈmhi (SÊ)

1. Bodhivagga 83

Tatiyampi kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ ÈyasmantaÑ Sa~gÈmajiÑ etadavoca “khuddaputtaÑ hi samaÓa posa man”ti. Tatiyampi kho ÈyasmÈ Sa~gÈmaji tuÓhÊ ahosi. Atha kho Èyasmato Sa~gÈmajissa puraÓadutiyikÈ taÑ dÈrakaÑ Èyasmato Sa~gÈmajissa purato nikkhipitvÈ pakkÈmi1 “eso2 te samaÓa putto, posa nan”ti. Atha kho ÈyasmÈ Sa~gÈmaji taÑ dÈrakaÑ neva olokesi nÈpi Èlapi. Atha kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ avid|raÑ3 gantvÈ apalokentÊ addasa ÈyasmantaÑ Sa~gÈmajiÑ taÑ dÈrakaÑ neva olokentaÑ nÈpi ÈlapantaÑ, disvÈnassÈ etadahosi “na cÈyaÑ samaÓo puttenapi atthiko”ti tato paÔinivattitvÈ dÈrakaÑ ÈdÈya pakkÈmi. AddasÈ kho BhagavÈ dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈya evar|paÑ vippakÈraÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “ŒyantiÑ nÈbhinandati, pakkamantiÑ na socati. Sa~gÈ Sa~gÈmajiÑ muttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓan”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. JaÔilasutta 9. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ GayÈyaÑ viharati GayÈsÊse. Tena kho pana samayena sambahulÈ jaÔilÈ sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu antaraÔÔhake himapÈtasamaye GayÈyaÑ ummujjantipi nimujjantipi, ummujjanimujjampi karonti osiÒcantipi, aggimpi juhanti “iminÈ suddhÊ”ti. AddasÈ kho BhagavÈ te sambahule jaÔile sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu antaraÔÔhake himapÈtasamaye GayÈyaÑ ummujjantepi nimujjantepi ummujjanimujjampi karonte4 osiÒcantepi aggimpi juhante “iminÈ suddhÊ”ti. ______1. Pakkami (Ka) evamuparipi. 2. Esa (SÊ, Ka) 3. Avid|re (SyÈ, I) * Khu 10. 130 piÔÔhepi. 4. UmmujjanimujjaÑ karontepi (SÊ, I, Ka)

84 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

* “Na udakena sucÊ hoti, bahvettha nhÈyatÊ1 jano. Yamhi saccaÒca dhammo ca, so sucÊ so ca brÈhmaÓo”ti. NavamaÑ.

10. BÈhiyasutta 10. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BÈhiyo dÈrucÊriyo SuppÈrake paÔivasati samuddatÊre sakkato garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “ye kho keci loke arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈ, ahaÑ tesaÑ aÒÒataro”ti. Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa purÈÓasÈlohitÈ devatÈ anukampikÈ atthakÈmÈ BÈhiyassa dÈrucÊriyassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya yena BÈhiyo dÈrucÊriyo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ etadavoca “neva kho tvaÑ BÈhiya arahÈ nÈpi arahattamaggaÑ vÈ samÈpanno, sÈpi te paÔipadÈ natthi, yÈya tvaÑ arahÈ vÈ assa2 arahattamaggaÑ vÈ samÈpanno”ti. Atha ke carahi devate loke arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈti. Atthi BÈhiya uttaresu janapadesu3 SÈvatthÊ nÈma nagaraÑ, tattha so BhagavÈ etarahi viharati ArahaÑ SammÈsambuddho, so hi BÈhiya BhagavÈ arahÈ ceva arahattÈya ca dhammaÑ desetÊti. Atha kho BÈhiyo dÈrucÊriyo tÈya devatÈya saÑvejito tÈvadeva SuppÈrakamhÈ pakkÈmi sabbattha ekarattiparivÈsena yena SavatthÊ JetavanaÑ AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈmo tenupasa~kami. Tena kho pana ______* Khu 10-130-piÔÔhepi. 1. NahÈyatÊ (SÊ) 2. Assasi (SyÈ, Ka) 3. Janapade (SÊ)

1. Bodhivagga 85 samayena sambahulÈ bhikkh| abbhokÈse ca~kamanti. Atha kho BÈhiyo dÈrucÊriyo yena te bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “kahaÑ nu kho bhante etarahi BhagavÈ viharati ArahaÑ SammÈsambuddho, dassanakÈmamhÈ mayaÑ taÑ BhagavantaÑ ArahantaÑ SammÈsambuddhan”ti. AntaragharaÑ paviÔÔho kho BÈhiya BhagavÈ piÓÉÈyÈti. Atha kho BÈhiyo dÈrucÊriyo taramÈnar|po JetavanÈ nikkhamitvÈ SÈvatthiÑ pavisitvÈ addasa BhagavantaÑ SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya carantaÑ pÈsÈdikaÑ pasÈdanÊyaÑ santindriyaÑ santamÈnasaÑ uttamadamathasamathamanuppattaÑ dantaÑ guttaÑ yatindriyaÑ nÈgaÑ, disvÈna yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈde sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “desetu me bhante BhagavÈ dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, yaÑ mamassa dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈyÈ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ etadavoca “akÈlo kho tÈva BÈhiya, antaragharaÑ paviÔÔhamhÈ piÓÉÈyÈ”ti. Dutiyampi kho BÈhiyo dÈrucÊriyo BhagavantaÑ etadavoca “dujjÈnaÑ kho panetaÑ bhante Bhagavato vÈ jÊvitantarÈyÈnaÑ, mayhaÑ vÈ jÊvitantarÈyÈnaÑ. Desetu me bhante BhagavÈ dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, yaÑ mamassa dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈyÈ”ti. Dutiyampi kho BhagavÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ etadavoca “akÈlo kho tÈva BÈhiya, antaragharaÑ paviÔÔhamhÈ piÓÉÈyÈ”ti. Tatiyampi kho BÈhiyo dÈrucÊriyo BhagavantaÑ etadavoca “dujjÈnaÑ kho panetaÑ bhante Bhagavato vÈ jÊvitantarÈyÈnaÑ, mayhaÑ vÈ jÊvitantarÈyÈnaÑ. Desetu me bhante BhagavÈ dhammaÑ, desetu Sugato dhammaÑ, yaÑ mamassa dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈyÈ”ti. TasmÈtiha te BÈhiya evaÑ sikkhitabbaÑ “diÔÔhe diÔÔhamattaÑ bhavissati, sute sutamattaÑ bhavissati, mute mutamattaÑ bhavissati, viÒÒÈte viÒÒÈtamattaÑ bhavissatÊ”ti, evaÒhi te BÈhiya sikkhitabbaÑ. Yato kho te BÈhiya diÔÔhe diÔÔhamattaÑ bhavissati, sute sutamattaÑ bhavissati, mute mutamattaÑ bhavissati, viÒÒÈte viÒÒÈtamattaÑ bhavissati, tato tvaÑ BÈhiya na tena. Yato tvaÑ BÈhiya na tena, tato tvaÑ BÈhiya na

86 UdÈnapÈÄi tattha. Yato tvaÑ BÈhiya na tattha, tato tvaÑ BÈhiya nevidha na huraÑ na ubhayamantarena. Esevanto dukkhassÈti. Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa Bhagavato imÈya saÑkhittÈya dhammadesanÈya tÈvadeva anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimucci. Atha kho BhagavÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ iminÈ saÑkhittena ovÈdena ovaditvÈ pakkÈmi. Atha kho acirapakkantassa Bhagavato BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ gÈvÊ taruÓavacchÈ adhipatitvÈ1 jÊvitÈ voropesi. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto sambahulehi bhikkh|hi saddhiÑ nagaramhÈ nikkhamitvÈ addasa BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ kÈla~kataÑ2, disvÈna bhikkh| Èmantesi “gaÓhatha bhikkhave BÈhiyassa dÈrucÊriyassa sarÊrakaÑ, maÒcakaÑ ÈropetvÈ nÊharitvÈ jhÈpetha, th|paÒcassa karotha, sabrahmacÈrÊ vo bhikkhave kÈla~kato”ti. “EvaÑ bhante”ti kho te bhikkh| Bhagavato paÔissutvÈ BÈhiyassa dÈrucÊriyassa sarÊrakaÑ maÒcakaÑ ÈropetvÈ nÊharitvÈ jhÈpetvÈ th|paÒcassa katvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “daÉÉhaÑ bhante BÈhiyassa dÈrucÊriyassa sarÊraÑ, th|po cassa kato, tassa kÈ gati, ko abhisamparÈyo”ti. PaÓÉito bhikkhave BÈhiyo dÈrucÊriyo paccapÈdi dhammassÈnudhammaÑ, na ca maÑ dhammÈdhikaraÓaÑ vihesesi, parinibbuto bhikkhave BÈhiyo dÈrucÊriyoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Yattha Èpo ca pathavÊ, tejo vÈyo na gÈdhati. Na tattha sukkÈ jotanti, Èdicco nappakÈsati. Na tattha candimÈ bhÈti, tamo tattha na vijjati. ______1. AdhipÈtetvÈ (SÊ, SyÈ, I), adhipÈtitvÈ (Ka) 2. KÈlakata (SÊ, SyÈ, KaÑ) * Khu 10. 129 piÔÔhepi.

2. Mucalindavagga 87

YadÈ ca attanÈ’vedi1, muni monena brÈhmaÓo. Atha r|pÈ ar|pÈ ca, sukhadukkhÈ pamuccatÊ”ti. . DasamaÑ. (Ayampi udÈno vutto BhagavatÈ iti me sutanti.)2. Bodhivaggo paÔhamo.

TassuddÈnaÑ Tayo BodhÊ ca HuÑhu~ko3 BrÈhmaÓÈ4 Kassapena ca. Aja5 Sa~gÈma JaÔilÈ, BÈhiyenÈti te dasÈti. _____

2. Mucalindavagga

1. Mucalindasutta 11. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Mucalindam|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Tena kho pana samayena mahÈ akÈlamegho udapÈdi sattÈhavaddalikÈ sÊtavÈtaduddinÊ. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ sakabhavanÈ nikkhamitvÈ Bhagavato kÈyaÑ sattakkhattuÑ bhogehi parikkhipitvÈ uparimuddhani mahantaÑ phaÓaÑ vihacca aÔÔhÈsi “mÈ BhagavantaÑ sÊtaÑ, mÈ BhagavantaÑ uÓhaÑ, mÈ BhagavantaÑ ÉaÑsa makasa vÈtÈtapa sarÊsapa6 samphasso”ti. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhÈsi. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ viddhaÑ vigatavalÈhakaÑ devaÑ viditvÈ Bhagavato kÈyÈ bhoge viniveÔhetvÈ sakavaÓÓaÑ paÔisaÑharitvÈ mÈÓavakavaÓÓaÑ abhinimminitvÈ Bhagavato purato aÔÔhÈsi paÒjaliko BhagavantaÑ namassamÈno. ______1. VemÊ (Ka) Khu 10. 129 piÔÔhepi. 2. ( ) SyÈmapotthake natti. 3. Tayo ca bodhi nigrodho (sabbattha) 4. Te therÈ (SÊ, SyÈ, I), thero (Ka) 5. PÈvÈya (SÊ, SyÈ), PÈÔaliyaÑ (I), PÈvÈ (Ka) * Vi 3. 3 piÔÔhepi. 6. SiriÑsapa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

88 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Sukho viveko tuÔÔhassa, sutadhammassa passato. AbyÈpajjaÑ sukhaÑ loke, pÈÓabh|tesu saÑyamo. SukhÈ virÈgatÈ loke, kÈmÈnaÑ samatikkamo. AsmimÈnassa yo vinayo, etaÑ ve paramaÑ sukhan”ti. . PaÔhamaÑ.

2. RÈjasutta 12. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ upaÔÔhÈnasÈlÈyaÑ sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso imesaÑ dvinnaÑ rÈj|naÑ mahaddhanataro vÈ mahÈbhogataro vÈ mahÈkosataro vÈ mahÈvijitataro vÈ mahÈvÈhanataro vÈ mahabbalataro vÈ mahiddhikataro vÈ mahÈnubhÈvataro vÈ rÈjÈ vÈ MÈgadho seniyo BimbisÈro, rÈjÈ vÈ Pasenadi Kosalo”ti. AyaÒcarahi tesaÑ bhikkh|naÑ antarÈkathÈ hoti vippakatÈ. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yenupaÔÔhÈnasÈlÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “kÈya nuttha bhikkhave etarahi kathÈya sannisinnÈ sannipatitÈ, kÈ ca pana vo antarÈkathÈ vippakatÈ”ti. Idha bhante amhÈkaÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ upaÔÔhÈnasÈlÈyaÑ sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso imesaÑ dvinnaÑ rÈj|naÑ mahaddhanataro vÈ mahÈbhogataro vÈ mahÈkosataro vÈ mahÈvijitataro vÈ mahÈvÈhanataro vÈ mahabbalataro vÈ mahiddhikataro vÈ mahÈnubhÈvataro vÈ rÈjÈ vÈ MÈgadho seniyo BimbisÈro, rÈjÈ vÈ Pasenadi Kosalo”ti. AyaÑ kho no bhante antarÈkathÈ vippakatÈ, atha BhagavÈ anuppattoti. ______* Vi 3. 4; Abhi 4. 163 piÔÔhesupi.

2. Mucalindavagga 89

Na khvetaÑ bhikkhave tumhÈkaÑ patir|paÑ kulaputtÈnaÑ saddhÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitÈnaÑ, yaÑ tumhe evar|piÑ kathaÑ katheyyÈtha, sannipatitÈnaÑ vo bhikkhave dvayaÑ karaÓÊyaÑ dhammÊ vÈ kathÈ ariyo vÈ tuÓhÊbhÈvoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “YaÒca kÈmasukhaÑ loke, yaÒcidaÑ diviyaÑ sukhaÑ. TaÓhakkhayasukhassete, kalaÑ nÈgghanti soÄasin”ti. . DutiyaÑ.

3. DaÓÉasutta 13. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ kumÈrakÈ antarÈ ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ ahiÑ daÓÉena hananti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi, addasÈ kho BhagavÈ sambahule kumÈrake antarÈ ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ ahiÑ daÓÉena hanante. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena vihiÑsati. Attano sukhamesÈno, pecca so na labhate sukhaÑ. SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena na hiÑsati. Attano sukhamesÈno, pecca so labhate sukhan”ti. TatiyaÑ.

4. SakkÈrasutta

14. + EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ sakkato hoti garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ, bhikkhusaÑghopi sakkato ______* HeÔÔhÈ 33 piÔÔhepi. + Upari 128 piÔÔhepi.

90 UdÈnapÈÄi hoti garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. AÒÒatitthiyÈ pana paribbÈjakÈ asakkatÈ honti agarukatÈ amÈnitÈ ap|jitÈ anapacitÈ1 na lÈbhino cÊvara piÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. Atha kho te aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ Bhagavato sakkÈraÑ asahamÈnÈ bhikkhusaÑghassa ca, gÈme ca araÒÒe ca bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosenti vihesenti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “etarahi bhante BhagavÈ sakkato garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ, bhikkhusaÑghopi sakkato garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana galenapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. AÒÒatitthiyÈ pana paribbÈjakÈ asakkatÈ agarukatÈ amÈnitÈ ap|jitÈ anapacitÈ na lÈbhino cÊvarapiÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. Atha kho te bhante aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ Bhagavato sakkÈraÑ asahamÈnÈ bhikkhusaÑghassa ca, gÈme ca araÒÒe ca bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosenti vihesentÊ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “GÈme araÒÒe sukhadukkhaphuÔÔho, Nevattato no parato dahetha. Phusanti phassÈ upadhiÑ paÔicca, Nir|padhiÑ kena phuseyyu phassÈ”ti. . CatutthaÑ.

5. UpÈsakasutta 15. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒataro ______1. Na apacitÈ (SyÈ, I)

2. Mucalindavagga 91

IcchÈna~galako upÈsako SÈvatthiÑ anuppatto hoti kenacideva karaÓÊyena. Atha kho so upÈsako SÈvatthiyaÑ taÑ karaÓÊyaÑ tÊretvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ upÈsakaÑ BhagavÈ etadavoca “cirassaÑ kho tvaÑ upÈsaka imaÑ pariyÈyamakÈsi, yadidaÑ idhÈgamanÈyÈ”ti. CirapaÔikÈhaÑ bhante BhagavantaÑ dassanÈya upasa~kamitukÈmo, api cÈhaÑ kehici kehici kiccakaraÓÊyehi byÈvaÔo, evÈhaÑ nÈsakkhiÑ BhagavantaÑ dassanÈya upasa~kamitunti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “SukhaÑ vata tassa na hoti kiÒci, Sa~khÈtadhammassa bahussutassa. SakiÒcanaÑ passa vihaÒÒamÈnaÑ, Jano janasmiÑ paÔibandhar|po”ti. . PaÒcamaÑ.

6. GabbhinÊsutta 16. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa paribbÈjakassa daharamÈÓavikÈ pajÈpati hoti gabbhinÊ upavijaÒÒÈ. Atha kho sÈ paribbÈjikÈ taÑ paribbÈjakaÑ etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ Èhara, yaÑ me vijÈtÈya bhavissatÊ”ti. EvaÑ vutte so paribbÈjako taÑ paribbÈjikaÑ etadavoca “kuto panÈhaÑ bhoti1 telaÑ ÈharÈmÊ”ti. Dutiyampi kho sÈ paribbÈjikÈ taÑ paribbÈjakaÑ etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ Èhara, yaÑ me vijÈtÈya bhavissatÊ”ti. Dutiyampi kho so paribbÈjako taÑ paribbÈjikaÑ etadavoca “kuto panÈhaÑ bhoti telaÑ ÈharÈmÊ”ti. Tatiyampi kho sÈ paribbÈjikÈ taÑ paribbÈjakaÑ etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ Èhara, yaÑ me vijÈtÈya bhavissatÊ”ti. ______1. BhotiyÈ (SyÈ, I, Ka)

92 UdÈnapÈÄi

Tena kho pana samayena raÒÒo Pasenadissa Kosalassa koÔÔhÈgÈre samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ sappissa vÈ telassa vÈ yÈvadatthaÑ pÈtuÑ dÊyati1 no nÊharituÑ. Atha kho tassa paribbÈjakassa etadahosi “raÒÒo kho pana Pasenadissa Kosalassa koÔÔhÈgÈre samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ sappissa vÈ telassa vÈ yÈvadatthaÑ pÈtuÑ dÊyati no nÊharituÑ, yaÑn|nÈhaÑ raÒÒo Pasenadissa Kosalassa koÔÔhÈgÈraÑ gantvÈ telassa yÈvadatthaÑ pivitvÈ gharaÑ ÈgantvÈ ucchadditvÈna2 dadeyyaÑ yaÑ imissÈ vijÈtÈya bhavissatÊ”ti. Atha kho so paribbÈjako raÒÒo Pasenadissa Kosalassa koÔÔhÈgÈraÑ gantvÈ telassa yÈvadatthaÑ pivitvÈ gharaÑ ÈgantvÈ neva sakkoti uddhaÑ kÈtuÑ na pana adho, so dukkhÈhi tibbÈhi3 kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔho ÈvaÔÔati parivaÔÔati. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi, addasÈ kho BhagavÈ taÑ paribbÈjakaÑ dukkhÈhi tibbÈhi kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔhaÑ ÈvaÔÔamÈnaÑ parivaÔÔamÈnaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Sukhino vata ye akiÒcanÈ, Vedaguno hi janÈ akiÒcanÈ. SakiÒcanaÑ passa vihaÒÒamÈnaÑ, Jano janasmiÑ paÔibandhacitto”4ti. . ChaÔÔhaÑ.

7. Ekaputtakasutta 17. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa upÈsakassa ekaputtako piyo manÈpo kÈla~kato hoti. ______1. Diyyati (SÊ, Ka) 2. UggiritvÈna (SÊ, SyÈ, I), ucchaditvÈ (SÊ-SyÈ-®Ôha), ucchaÉÉitvÈna (Ka) 3. TippÈhi (SyÈ) 4. PaÔibaddhacitto (SyÈ), paÔibandhar|po (?)

2. Mucalindavagga 93

Atha kho sambahulÈ upÈsakÈ allavatthÈ allakesÈ divÈ divassa yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinne kho te upÈsake BhagavÈ etadavoca “kiÑ nu kho tumhe upÈsakÈ allavatthÈ allakesÈ idh|pasa~kamantÈ divÈ divassÈ”ti. EvaÑ vutte so upÈsako BhagavantaÑ etadavoca “mayhaÑ kho bhante ekaputtako piyo manÈpo kÈla~kato, tena mayaÑ allavatthÈ allakesÈ idh|pasa~kamantÈ divÈ divassÈ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Piyar|passÈdagadhitÈse1, DevakÈyÈ puthu manussÈ ca. AghÈvino parijunnÈ, MaccurÈjassa vasaÑ gacchanti. Ye ve divÈ ca ratto ca, AppamattÈ jahanti piyar|paÑ. Te ve khaÓanti agham|laÑ, Maccuno ÈmisaÑ durativattan”ti. . SattamaÑ.

8. SuppavÈsÈsutta 18. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KuÓÉikÈyaÑ2 viharati KuÓÉadhÈnavane3. Tena kho pana samayena SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhareti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ dukkhÈhi tibbÈhi kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔhÈ tÊhi vitakkehi adhivÈseti– “SammÈsambuddho vata so BhagavÈ, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya dhammaÑ deseti. SuppaÔipanno vata tassa Bhagavato sÈvakasaÑgho, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya paÔipanno. SusukhaÑ vata taÑ nibbÈnaÑ, yatthidaÑ evar|paÑ dukkhaÑ na saÑvijjatÊ”ti. ______1. Piyar|passÈtagadhitÈse (SÊ, I) 2. KuÓÉiyÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. KuÓÉiÔÔhÈnavane (Sya, I)

94 UdÈnapÈÄi

Atha kho SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ sÈmikaÑ Èmantesi “ehi tvaÑ ayyaputtha yena BhagavÈ tenupasa~kama, upasa~kamitvÈ mama vacanena Bhagavato pÈde sirasÈ vandÈhi, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ puccha ‘SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ pucchatÊ’ti. EvaÒca vadehi ‘SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhÈreti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ dukkhÈhi tibbÈhi kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔhÈ tÊhi vitakkehi adhivÈseti–SammÈsambuddho vata so BhagavÈ, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya dhammaÑ deseti. SuppaÔipanno vata tassa Bhagavato sÈvakasaÑgho, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya paÔipanno. SusukhaÑ vata taÑ nibbÈnaÑ, yatthidaÑ evar|paÑ dukkhaÑ na saÑvijjatÊ’ti”. “Paraman”ti kho so Koliyaputto SuppavÈsÈya KoliyadhÊtÈya paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho Koliyaputto BhagavantaÑ etadavoca “SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ pucchati, evaÒca vadeti ‘SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhÈreti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ dukkhÈhi tibbÈhi kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔhÈ tÊhÊ vitakkehi adhivÈseti–SammÈsambuddho vata so BhagavÈ, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya dhammaÑ deseti. SuppaÔipanno vata tassa Bhagavato sÈvakasaÑgho, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya paÔipanno. SusukhaÑ vata nibbÈnaÑ, yatthidaÑ evar|paÑ dukkhaÑ na saÑvijjatÊ’ti”. “SukhinÊ hotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ arogÈ, arogaÑ puttaÑ vijÈyat|”ti saha vacanÈ ca pana Bhagavato SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈyi. “EvaÑ bhante”ti kho so Koliyaputto Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ yena sakaÑ gharaÑ tena paccÈyÈsi. AddasÈ kho so Koliyaputto SuppavÈsaÑ KoliyadhÊtaraÑ sukhiniÑ arogaÑ,

2. Mucalindavagga 95 arogaÑ puttaÑ vijÈtaÑ, disvÈnassa etadahosi “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, TathÈgatassa mahiddhikatÈ mahÈnubhÈvatÈ, yatra hi nÈmÈyaÑ SuppavÈsÈ koliyadhitÈ saha vacanÈ ca pana1 Bhagavato sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈyissatÊ”ti attamano pamudito pÊtisomanassajÈto ahosi. Atha kho SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ sÈmikaÑ Èmantesi “ehi tvaÑ ayyaputta yena BhagavÈ tenupasa~kama, upasa~kamitvÈ mama vacanena Bhagavato pÈde sirasÈ vandÈhi ‘SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ Bhagavato pÈde sirasÈ vandatÊ’ti, evaÒca vadehi ‘SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhÈreti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ etarahi sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈtÈ, sÈ sattÈhaÑ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ bhattena nimanteti ‘adhivÈsetu kira bhante BhagavÈ SuppavÈsÈya KoliyadhÊtÈya satta bhattÈni saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ’ti”. “Paraman”ti kho so Koliyaputto SuppavÈsÈya KoliyadhÊtÈya paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho so Koliyaputto BhagavantaÑ etadavoca– SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, evaÒca vadeti “SuppavÈsÈ bhante KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhÈreti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ etarahi sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈtÈ, sÈ sattÈhaÑ BuddhappamudhaÑ bhikkhusaÑghaÑ bhattena nimanteti ‘adhivÈsetu kira bhante BhagavÈ SuppavÈsÈya KoliyadhÊtÈya satta bhattÈni saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ’ti”. Tena kho pana samayena aÒÒatarena upÈsakena Buddhappamukho bhikkhusaÑgho svÈtanÈya bhattena nimantito hoti, so ca upÈsako Èyasmato MahÈmoggallÈnassa2 upaÔÔhÈko hoti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MahÈmoggallÈnaÑ Èmantesi “ehi tvaÑ MoggallÈna yena so upÈsako tenupasa~kama, upasa~kamitvÈ taÑ upÈsakaÑ evaÑ vadehi ‘SuppavÈsÈ Èvuso KoliyadhÊtÈ ______1. Saha vacanÈ pana (I), saha vacanÈ (?) 2. MahÈmoggalÈnassa (Ka)

96 UdÈnapÈÄi satta vassÈni gabbhaÑ dhÈresi sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ etarahi sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈtÈ, sÈ sattÈhaÑ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ bhatthena nimanteti. Karotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta bhattÈni, pacchÈ tvaÑ karissasÊ’ti1, tuyheso upaÔÔhÈko”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno Bhagavato paÔissutvÈ yena so upÈsako tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ upÈsakaÑ etadavoca “SuppavÈsÈ Èvuso KoliyadhÊtÈ satta vassÈni gabbhaÑ dhÈreti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ etarahi sukhinÊ arogÈ arogaÑ puttaÑ vijÈtÈ, sÈ sattÈhaÑ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ bhattena nimanteti, karotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta bhattÈni, pacchÈ tvaÑ karissasÊ”ti. Sace me bhante ayyo MahÈmoggallÈno tiÓÓaÑ dhammÈnaÑ pÈÔibhogo–bhogÈnaÒca jÊvitassa ca saddhÈya ca, karotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta bhattÈni, pacchÈhaÑ karissÈmÊti. DvinnaÑ kho te ahaÑ2 Èvuso dhammÈnaÑ pÈÔibhogo–bhogÈnaÒca jÊvitassa ca, saddhÈya pana tvaÑyeva pÈÔibhogoti. Sace me bhante ayyo MahÈmoggallÈno dvinnaÑ dhammÈnaÑ pÈÔibhogo–bhogÈnaÒca jÊvitassa ca, karotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta bhattÈni, pacchÈhaÑ karissÈmÊti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno taÑ upÈsakaÑ saÒÒÈpetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “saÒÒatto3 bhante so upÈsako mayÈ, karotu SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta bhattÈni, pacchÈ so karissatÊ”ti. Atha kho SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ sattÈhaÑ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappesi sampavÈresi, taÒca dÈrakaÑ BhagavantaÑ vandÈpesi sabbaÒca bhikkhusaÑghaÑ. ______1. KarissasÊti saÒÒÈpehi (Ka) 2. DvinnaÑ kho tesaÑ (I), dvinnaÑ kho nesaÑ (Ka) 3. SaÒÒÈto (SyÈ)

2. Mucalindavagga 97

Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto taÑ dÈrakaÑ etadavoca “kacci te dÈraka khamanÊyaÑ kacci yÈpanÊyaÑ kacci na kiÒci dukkhan”ti. Kuto me bhante SÈriputta khamanÊyaÑ kuto yÈpanÊyaÑ, satta me vassÈni lohitakumbhiyaÑ vutthÈnÊti. Atha kho SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ “putto me DhammasenÈpatinÈ saddhiÑ mantetÊ”ti attamanÈ pamuditÈ pÊtisomanassajÈtÈ ahosi. Atha kho BhagavÈ (SuppavÈsaÑ KoliyadhÊtaraÑ attamanaÑ pamuditaÑ pÊtisomanassajÈtaÑ viditvÈ1)2 SuppavÈsaÑ KoliyadhÊtaraÑ etadavoca “iccheyyÈsi tvaÑ SuppavÈse aÒÒampi evar|paÑ puttan”ti. IccheyyÈmahaÑ BhagavÈ aÒÒÈnipi evar|pÈni satta puttÈnÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “AsÈtaÑ sÈtar|pena, piyar|pena appiyaÑ. DukkhaÑ sukhassa r|pena, pamattamativattatÊ”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. VisÈkhÈsutta 19. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ kocideva attho raÒÒe Pasenadimhi Kosale paÔibaddho3 hoti. TaÑ rÈjÈ Pasenadi Kosalo na yathÈdhippÈyaÑ tÊreti.

Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ divÈ divassa4 yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ BhagavÈ etadavoca “handa kuto nu tvaÑ VisÈkhe Ègacchasi divÈ divassÈ”ti. Idha me bhante kocideva attho raÒÒe Pasenadimhi Kosale paÔibaddho, taÑ rÈjÈ Pasenadi Kosalo na yathÈdhippÈyaÑ tÊretÊti. ______1. DisvÈ (SÊ) 2. ( ) Natthi I~galisapotthake. 3. PaÔibandho (I, Ka) 4. DivÈdivasseva (SyÈ), divÈdivasseyeva (I), divÈ divassayeva (Ka)

98 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“SabbaÑ paravasaÑ dukkhaÑ, sabbaÑ issariyaÑ sukhaÑ. SÈdhÈraÓe vihaÒÒanti, yogÈ hi duratikkamÈ”ti. . NavamaÑ.

10. Bhaddiyasutta

20. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ AnupiyÈyaÑ viharati ambavane. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi “aho sukhaÑ aho sukhan”ti.

AssosuÑ kho sambahulÈ bhikkh| Èyasmato Bhaddiyassa KÈÄÊgodhÈya puttassa araÒÒagatassapi rukkham|lagatassapi suÒÒÈgÈragatassapi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnentassa “aho sukhaÑ aho sukhan”ti, sutvÈna nesaÑ etadahosi “nissaÑsayaÑ kho Èvuso ÈyasmÈ Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto anabhirato brahmacariyaÑ carati, yaÑ’sa pubbe agÈriyabh|tassa1 rajjasukhaÑ, so tamanussaramÈno araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi “aho sukhaÑ aho sukhan”ti.

Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “ÈyasmÈ bhante Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi ‘aho sukhaÑ aho sukhan’ti, nissaÑsayaÑ kho bhante ÈyasmÈ Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto anabhirato brahmacariyaÑ carati, yaÑ’sa pubbe agÈriyabh|tassa rajjasukhaÑ, so tamanussaramÈno araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi ‘aho sukhaÑ aho sukhan’ti”. ______1. AgÈrikabh|tassa (SyÈ) * Vi 4. 399 piÔÔhepi.

2. Mucalindavagga 99

Atha kho BhagavÈ aÒÒataraÑ bhikkhuÑ Èmantesi “ehi tvaÑ bhikkhu mama vacanena BhaddiyaÑ bhikkhuÑ Èmantehi “SatthÈ taÑ Èvuso Bhaddiya ÈmantetÊ’ti”. “EvaÑ bhante”ti kho so bhikkhu Bhagavato paÔissutvÈ yenÈyasmÈ Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhaddiyaÑ KÈÄÊgodhÈya puttaÑ etadavoca “SatthÈ taÑ Èvuso Bhaddiya ÈmantetÊ”ti. “EvamÈvuso”ti kho ÈyasmÈ Bhaddiyo KÈÄÊgodhÈya putto tassa bhikkhuno paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ BhaddiyaÑ KÈÄÊgodhÈya puttaÑ BhagavÈ etadavoca– SaccaÑ kira tvaÑ Bhaddiya araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi “aho sukhaÑ aho sukhan”ti, evaÑ bhanteti. KiÑ pana1 tvaÑ Bhaddiya atthavasaÑ sampassamÈno araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesi “aho sukhaÑ aho sukhan”ti. Pubbe me bhante agÈriyabh|tassa rajjaÑ kÈrentassa antopi antepure rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi, bahipi antepure rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi, antopi nagare rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi, bahipi nagare rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi, antopi janapade rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi, bahipi janapade rakkhÈ susaÑvihitÈ ahosi. So kho ahaÑ bhante evaÑ rakkhito gopito santo bhÊto ubbiggo ussa~kÊ utrÈsÊ vihÈsiÑ, etarahi kho panÈhaÑ bhante araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi eko2 abhÊto anubbiggo anussa~kÊ anutrÈsÊ appossukko pannalomo paradattavutto3 migabh|tena cetasÈ viharÈmi, imaÑ4 kho ahaÑ bhante atthavasaÑ sampassamÈno araÒÒagatopi rukkham|lagatopi suÒÒÈgÈragatopi abhikkhaÓaÑ udÈnaÑ udÈnesiÑ5 “aho sukhaÑ aho sukhan”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– ______1. KaÑ pana (SyÈ, I) 2. Ekako (SyÈ, I) 3. Paradavutto (Ka-SÊ, SyÈ, I) 4. IdaÑ (SÊ, Ka) 5. UdÈnemi (Ka)

100 UdÈnapÈÄi

“Yassantarato na santi kopÈ, ItibhavÈbhavataÒca vÊtivatto. TaÑ vigatabhayaÑ sukhiÑ asokaÑ, DevÈ nÈnubhavanti dassanÈyÈ”ti. . DasamaÑ. Mucalindavaggo dutiyo.

TassuddÈnaÑ Mucalindo RÈjÈ DaÓÉena, SakkÈro UpÈsakena ca. GabbhinÊ Ekaputto ca, SuppavÈsÈ VisÈkhÈ ca. KÈÄÊgodhÈya Bhaddiyoti. ______

3. Nandavagga

1. KammavipÈkajasutta 21. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒataro bhikkhu Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya purÈÓakammavipÈkajaÑ dukkhaÑ tibbaÑ kharaÑ kaÔukaÑ vedanaÑ adhivÈsento sato sampajÈno avihaÒÒamÈno. AddasÈ kho BhagavÈ taÑ bhikkhuÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya purÈÓakammavipÈkajaÑ dukkhaÑ tibbaÑ kharaÑ kaÔukaÑ vedanaÑ adhivÈsentaÑ sataÑ sampajÈnaÑ avihaÒÒamÈnaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Sabbakammajahassa bhikkhuno, DhunamÈnassa pure kataÑ rajaÑ. Amamassa Ôhitassa tÈdino, Attho natthi janaÑ lapetave”ti. . PaÔhamaÑ.

3. Nandavagga 101

2. Nandasutta 22. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈroceti “anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ”ti. Atha kho aÒÒataro bhikkhu yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho so bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “ÈyasmÈ bhante Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈroceti ‘anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ’ti”. Atha kho BhagavÈ aÒÒataraÑ bhikkhuÑ Èmante si “ehi tvaÑ bhikkhu mama vacanena NandaÑ bhikkhuÑ Èmantehi ‘SatthÈ taÑ Èvuso Nanda ÈmantetÊ’ti”. “EvaÑ bhante”ti kho so bhikkhu Bhagavato paÔissutvÈ yenÈyasmÈ Nando tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ NandaÑ etadavoca “SatthÈ taÑ Èvuso Nanda ÈmantetÊ”ti. “EvamÈvuso”ti kho ÈyasmÈ Nando tassa bhikkhuno paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ NandaÑ BhagavÈ etadavoca– SaccaÑ kira tvaÑ Nanda sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈrocesi “anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ”ti. EvaÑ bhanteti. Kissa pana tvaÑ Nanda anabhirato brahmacariyaÑ carasi, na sakkosi brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissasÊti. SÈkiyÈnÊ maÑ1 bhante JanapadakalyÈÓÊ gharÈ nikkhamantassa2 upaÉÉhullikhitehi kesehi apaloketvÈ maÑ etadavoca “tuvaÔaÑ kho ayyaputta ÈgaccheyyÈsÊ”ti. ______1. Mama (SyÈ, AÔÔhakathÈ oloketabbÈ) 2. NikkhamantaÑ (AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ)

102 UdÈnapÈÄi so kho ahaÑ bhante tamanussaramÈno anabhirato brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ NandaÑ bÈhÈyaÑ gahetvÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ1 vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya2. EvamevaÑ Jetavane antarahito devesu TÈvatiÑsesu pÈturahosi. Tena kho pana samayena paÒcamattÈni accharÈsatÈni Sakkassa DevÈnamindassa upaÔÔhÈnaÑ ÈgatÈni honti kakuÔapÈdÈni. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ NandaÑ Èmantesi “passasi no tvaÑ Nanda imÈni paÒca accharÈsatÈni kakuÔapÈdÈnÊ”ti. EvaÑ bhanteti. TaÑ kiÑ maÒÒasi Nanda, katamÈ nu kho abhir|patarÈ vÈ dassanÊyatarÈ vÈ pÈsÈdikatarÈ vÈ sÈkiyÈnÊ vÈ JanapadakalyÈÓÊ, imÈni vÈ paÒca accharÈsatÈni kakuÔapÈdÈnÊti. SeyyathÈpi bhante paluÔÔhamakkaÔÊ kaÓÓanÈsacchinnÈ. EvamevaÑ kho bhante sÈkiyÈnÊ JanapadakalyÈÓÊ imesaÑ paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ upanidhÈya sa~khyampi3 nopeti, kalabhÈgampi nopeti, upanidhimpi nopeti. Atha kho imÈni paÒca accharÈsatÈni abhir|patarÈni ceva dassanÊyatarÈni ca pÈsÈdikatarÈni cÈti. Abhirama Nanda abhirama Nanda, ahaÑ te pÈÔibhogo paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ paÔilÈbhÈya kakuÔapÈdÈnanti. Sace me bhante BhagavÈ pÈÔibhogo paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ paÔilÈbhÈya kakuÔapÈdÈnaÑ, abhiramissÈmahaÑ bhante Bhagavati brahmacariyeti4. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ NandaÑ bÈhÈyaÑ gahetvÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya. EvamevaÑ devesu TÈvatiÑsesu antarahito Jetavane pÈturahosi. ______1. SammiÒjitaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. SammiÒjeyya (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. Sa~khampi (SÊ) 4. BhagavÈ brahmacariyeti (SyÈ, I), BhagavÈ brahmacariyanti (Ka)

3. Nandavagga 103

AssosuÑ kho bhikkh| “ÈyasmÈ kira Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto accharÈnaÑ hetu brahmacariyaÑ carati, BhagavÈ kirassa pÈÔibhogo paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ paÔilÈbhÈya kakuÔapÈdÈnan”ti. Atha kho Èyasmato Nandassa sahÈyakÈ bhikkh| ÈyasmantaÑ NandaÑ bhatakavÈdena ca upakkitakavÈdena ca samudÈcaranti “bhatako kirÈyasmÈ Nando, upakkitako kirÈyasmÈ Nando accharÈnaÑ hetu brahmacariyaÑ carati, BhagavÈ kirassa pÈÔibhogo paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ paÔilÈbhÈya kakuÔapÈdÈnan”ti. Atha kho ÈyasmÈ Nando sahÈyakÈnaÑ bhikkh|naÑ bhatakavÈdena ca upakkitakavÈdena ca aÔÔÊyamÈno harÈyamÈno jigucchamÈno eko v|pakaÔÔho appamatto ÈtÈpÊ pahitatto viharanto nacirasseva yassatthÈya kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja vihÈsi, “khÊÓÈ jÈti, vusitaÑ brahmacariyaÑ, kataÑ karaÓÊyaÑ, nÈparaÑ itthattÈyÈ”ti abbhaÒÒÈsi. AÒÒataro kho panÈyasmÈ Nando arahataÑ ahosi. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ etadavoca “ÈyasmÈ bhante Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. Bhagavatopi kho ÒÈÓaÑ udapÈdi “Nando ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. Atha kho ÈyasmÈ Nando tassÈ rattiyÈ accayena yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Nando BhagavantaÑ etadavoca “yaÑ me bhante BhagavÈ pÈÔibhogo paÒcannaÑ accharÈsatÈnaÑ paÔilÈbhÈya kakuÔapÈdÈnaÑ, muÒcÈmahaÑ bhante BhagavantaÑ etasmÈ paÔissavÈ”ti. MayÈpi

104 UdÈnapÈÄi kho tvaÑ Nanda1 cetasÈ ceto paricca vidito “Nando ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. DevatÈpi me etamatthaÑ Èrocesi “ÈyasmÈ bhante Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. Yadeva kho te Nanda anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ, athÈhaÑ mutto etasmÈ paÔissavÈti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Yassa nittiÓÓo pa~ko, Maddito kÈmakaÓÉako. MohakkhayaÑ anuppatto, Sukhadukkhesu na vedhatÊ sa bhikkh|”ti. . DutiyaÑ.

3. Yasojasutta 23. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena YasojappamukhÈni paÒcamattÈni bhikkhusatÈni SÈvatthiÑ anuppattÈni honti BhagavantaÑ dassanÈya, te’dha kho ÈgantukÈ bhikkh| nevÈsikehi bhikkh|hi saddhiÑ paÔisammodamÈnÈ senÈsanÈni paÒÒÈpayamÈnÈ pattacÊvarÈni paÔisÈmayamÈnÈ uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ2 ahesuÑ. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “ke panete Œnanda uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ kevaÔÔÈ maÒÒe macchavilope”ti. EtÈni bhante YasojappamukhÈni paÒcamattÈni bhikkhusatÈni SÈvatthiÑ anuppattÈni BhagavantaÑ dassanÈya, te’te ÈgantukÈ bhikkh| nevÈsikehi bhikkh|hi saddhiÑ paÔisammodamÈnÈ senÈsanÈni paÒÒÈpayamÈnÈ pattacÊvarÈni paÔisÈmayamÈnÈ uccÈsaddÈ mahÈsaddÈti. TenahÈnanda mama vacanena te bhikkh| Èmantehi “SatthÈ Èyasmante ÈmantetÊ”ti. ______1. Kho te Nanda (SÊ, SyÈ, I), kho Nanda (Ka) 2. UccÈsaddamahÈsaddÈ (Ka)

3. Nandavagga 105

“EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ yena te bhikkh| tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te bhikkh| etadavoca “SatthÈ Èyasmante ÈmantetÊ”ti. “EvamÈvuso”ti kho te bhikkh| Èyasmato Œnandassa paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinne kho te bhikkh| BhagavÈ etadavoca– KiÑ nu tumhe bhikkhave uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ kevaÔÔÈ maÒÒe macchavilopeti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ Yasojo BhagavantaÑ etadavoca “imÈni bhante paÒcamattÈni bhikkhusatÈni SÈvatthiÑ anuppattÈni BhagavantaÑ dassanÈya, te’me ÈgantukÈ bhikkh| nevÈsikehi bhikkh|hi saddhiÑ paÔisammodamÈnÈ senÈsanÈni paÒÒÈpayamÈnÈ pattacÊvarÈni paÔisÈmayamÈnÈ uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ”ti. Gacchatha bhikkhave, paÓÈmemi vo1 “na vo mama santike vatthabban”ti. “EvaÑ bhante”ti kho te bhikkh| Bhagavato paÔissutvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ2 pattacÊvaramÈdÈya yena VajjÊ tena cÈrikaÑ pakkamiÑsu, VajjÊsu anupubbena cÈrikaÑ caramÈnÈ yena VaggumudÈ nadÊ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ VaggumudÈya nadiyÈ tÊre paÓÓakuÔiyo karitvÈ vassaÑ upagacchiÑsu. Atha kho ÈyasmÈ Yasojo vass|pagato3 bhikkh| Èmantesi “BhagavatÈ mayaÑ Èvuso paÓÈmitÈ atthakÈmena hitesinÈ anukampakena anukampaÑ upÈdÈya, handa mayaÑ Èvuso tathÈ vihÈraÑ kappema, yathÈ no viharataÑ BhagavÈ attamano assÈ”ti. “EvamÈvuso”ti kho te bhikkh| Èyasmato Yasojassa paccassosuÑ. Atha kho te bhikkh| v|pakaÔÔhÈ appamattÈ ÈtÈpino pahitattÈ viharantÈ tenevantaravassena sabbeva tisso vijjÈ sacchÈkaÑ su. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ yathÈbhirantaÑ viharitvÈ yena VesÈlÊ tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena VesÈlÊ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ VesÈliyaÑ viharati MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ. ______1. Vo paÓÈmemi (sabbattha) Ma 2. 120 piÔÔhe passitabbaÑ. 2. PaÔisaÑsÈmetvÈ (SyÈ) 3. Vass|pagate (Ka)

106 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ VaggumudÈtÊriyÈnaÑ bhikkh|naÑ cetasÈ ceto paricca manasi karitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “ÈlokajÈtÈ viya me Œnanda esÈ disÈ, obhÈsajÈtÈ viya me Œnanda esÈ disÈ, yassaÑ disÈyaÑ1 VaggumudÈtÊriyÈ bhikkh| viharanti, gantuÑ appaÔik|lÈsi me manasi kÈtuÑ, pahiÓeyyÈsi tvaÑ Œnanda VaggumudÈtÊriyÈnaÑ bhikkh|naÑ santike d|taÑ, ‘SatthÈ Èyasmante Èmanteti, SatthÈ ÈyasmantÈnaÑ dassanakÈmo’ti.

“EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ yena aÒÒataro bhikkhu tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ bhikkhuÑ etadavoca “ehi tvaÑ Èvuso yena VaggumudÈtÊriyÈ bhikkh| tenupasa~kama, upasa~kamitvÈ VaggumudÈtÊriye bhikkh| evaÑ vadehi ‘SatthÈ Èyasmante Èmanteti, SatthÈ ÈyasmantÈnaÑ dassanakÈmo’ti”.

“EvamÈvuso”ti kho so bhikkhu Èyasmato Œnandassa paÔissutvÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evamevaÑ MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ antarahito VaggumudÈya nadiyÈ tÊre tesaÑ bhikkh|naÑ purato pÈturahosi. Atha kho so bhikkhu VaggumudÈtÊriye bhikkh| etadavoca “SatthÈ Èyasmante Èmanteti, SatthÈ ÈyasmantÈnaÑ dassanakÈmo”ti.

“EvamÈvuso”ti kho te bhikkh| tassa bhikkhuno paÔissutvÈ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evamevaÑ VaggumudÈya nadiyÈ tÊre antarahitÈ MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ Bhagavato sammukhe pÈturahesuÑ. Tena kho pana samayena BhagavÈ ÈneÒjena samÈdhinÈ nisinno hoti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “katamena nu kho BhagavÈ vihÈrena etarahi viharatÊ”ti. Atha kho tesaÑ bhikkh|naÑ etadahosi “ÈneÒjena kho BhagavÈ vihÈrena etarahi viharatÊ”ti sabbeva ÈneÒjasamÈdhinÈ nisÊdiÑsu. ______1. YÈyaÑ (Ka)

3. Nandavagga 107

Atha kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante paÔhame yÈme uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ1 karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto paÔhamo yÈmo, ciranisinnÈ ÈgantukÈ bhikkh|, paÔisammodatu bhante BhagavÈ Ègantukehi bhikkh|hÊ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ tuÓhÊ ahosi. Dutiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante majjhime yÈme uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto majjhimo yÈmo, ciranisinnÈ ÈgantukÈ bhikkh|, paÔisammodatu bhante BhagavÈ Ègantukehi bhikkh|hÊ”ti. Dutiyampi kho BhagavÈ tuÓhÊ ahosi. Tatiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante pacchime yÈme uddhaste aruÓe nandimukhiyÈ rattiyÈ uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto pacchimo yÈmo, uddhasto aruÓo, nandimukhÊ ratti, ciranisinnÈ ÈgantukÈ bhikkh|, paÔisammodatu bhante BhagavÈ Ègantukehi bhikkh|hÊ”ti. Atha kho BhagavÈ tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “sace kho tvaÑ Œnanda jÈneyyÈsi, ettakampi te nappaÔibhÈyeyya2, ahaÒca Œnanda imÈni ca paÒca bhikkhusatÈni sabbeva ÈneÒjasamÈdhinÈ nisÊdimhÈ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Yassa jito kÈmakaÓÉako, Akkoso ca vadho ca bandhanaÒca. Pabbatova3 so Ôhito anejo, Sukhadukkhesu na vedhatÊ sa bhikkh|”ti. . TatiyaÑ. ______1. CÊvaraÑ (sabbattha) Vi 4. 418; AÑ 3. 44 piÔÔhesupi. 2. NappaÔibheyya (?) AÑ 3. 417 piÔÔhepi. 3. Pabbato viya (SÊ, SyÈ, I)

108 UdÈnapÈÄi

4. SÈriputtasutta

24. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ upaÔÔhapetvÈ. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ upaÔÔhapetvÈ.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

* “YathÈpi pabbato selo, acalo suppatiÔÔhito. EvaÑ mohakkhayÈ bhikkhu, pabbatova na vedhatÊ”ti. . CatutthaÑ.

5. MahÈmoggallÈnasutta

25. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ s|paÔÔhitÈya. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MahÈmoggallÈnaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ s|paÔÔhitÈya.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

+ “Sati kÈyagatÈ upaÔÔhitÈ, Chasu phassÈyatanesu saÑvuto. SatataÑ bhikkhu samÈhito, JaÒÒÈ nibbÈnamattano”ti. . PaÒcamaÑ. ______* Khu 2. 345 piÔÔhepi. + Khu 10. 179 piÔÔhepi.

3. Nandavagga 109

6. Pilindavacchasutta 26. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Pilindavaccho1 bhikkh| vasalavÈdena samudÈcarati. Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “ÈyasmÈ bhante Pilindavaccho bhikkh| vasalavÈdena samudÈcaratÊ”ti. Atha kho BhagavÈ aÒÒataraÑ bhikkhuÑ Èmantesi “ehi tvaÑ bhikkhu mama vacanena PilindavacchaÑ bhikkhuÑ Èmantehi ‘SatthÈ taÑ Èvuso Pilindavaccha2 ÈmantetÊ’ti”. “EvaÑ bhante”ti kho so bhikkhu Bhagavato paÔissutvÈ yenÈyasmÈ Pilindavaccho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ etadavoca “SatthÈ taÑ Èvuso Pilindavaccha ÈmantetÊ”ti. “EvamÈvuso”ti kho ÈyasmÈ Pilindavaccho tassa bhikkhuno paÔissutvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ BhagavÈ etadavoca “saccaÑ kira tvaÑ Vaccha bhikkh| vasalavÈdena samudÈcarasÊ”ti. EvaÑ bhanteti. Atha kho BhagavÈ Èyasmato Pilindavacchassa pubbenivÈsaÑ manasi karitvÈ bhikkh| Èmantesi–mÈ kho tumhe bhikkhave Vacchassa bhikkhuno ujjhÈyittha, na bhikkhave Vaccho dosantaro bhikkh| vasalavÈdena samudÈcarati, Vacchassa bhikkhave bhikkhuno paÒca jÈtisatÈni abbokiÓÓÈni brÈhmaÓakule paccÈjÈtÈni, so tassa vasalavÈdo dÊgharattaÑ samudÈciÓÓo3, tenÈyaÑ Vaccho bhikkh| vasalavÈdena samudÈcaratÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– ______1. Pilindivaccho (SÊ) 2. Vaccha (SyÈ) 3. AjjhÈciÓÓo (SyÈ, I, Ka, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ)

110 UdÈnapÈÄi

“YamhÊ na mÈyÈ vasatÊ namÈno, Yo vÊtalobho amamo nirÈso. PaÓunnakodho1 abhinibbutatto, So brÈhmaÓo so samaÓo sa bhikkh|”ti. . ChaÔÔhaÑ.

7. SakkudÈnasutta 27. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkassapo PippaliguhÈyaÑ viharati, sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti aÒÒataraÑ2 samÈdhiÑ samÈpajjitvÈ. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhÈsi. Atha kho Èyasmato MahÈkassapassa tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhitassa etadahosi “yaÑn|nÈhaÑ RÈjagahaÑ piÓÉÈya paviseyyan”ti. Tena kho pana samayena paÒcamattÈni devatÈsatÈni ussukkaÑ ÈpannÈni honti Èyasmato MahÈkassapassa piÓÉapÈtapaÔilÈbhÈya. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo tÈni paÒcamattÈni devatÈsatÈni paÔikkhipitvÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi. Tena kho pana samayena Sakko DevÈnamindo Èyasmato MahÈkassapassa piÓÉapÈtaÑ dÈtukÈmo hoti. PesakÈravaÓÓaÑ abhinimminitvÈ tantaÑ vinÈti SujÈ3 asurakaÒÒÈ tasaraÑ p|reti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo RÈjagahe sapadÈnaÑ piÓÉÈya caramÈno yena Sakkassa DevÈnamindassa nivesanaÑ tenupasa~kami. AddasÈ kho Sakko DevÈnamindo ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna gharÈ nikkhamitvÈ paccuggantvÈ hatthato pattaÑ gahetvÈ gharaÑ pavisitvÈ4 ghaÔiyÈ odanaÑ uddharitvÈ pattaÑ p|retvÈ Èyasmato MahÈkassapassa adÈsi. So ahosi piÓÉapÈto anekas|po anekabyaÒjano anekarasabyaÒjano5. Atha kho Èyasmato MahÈkassapassa etadahosi “ko nu kho ayaÑ satto, yassÈyaÑ evar|po ______1. PanuÓÓakodho (Ka) Khu 10. 175 piÔÔhepi. 2. Nisinno aÒÒataraÑ (SyÈ, Ka) 3. SujÈtÈ (SyÈ, I, Ka) 4. PavisetvÈ (Ka) 5. Anekas|parasabyaÒjano (SÊ, I)

3. Nandavagga 111 iddhÈnubhÈvo”ti. Atha kho Èyasmato MahÈkassapassa etadahosi “Sakko kho ayaÑ DevÈnamindo”ti iti viditvÈ SakkaÑ DevÈnamindaÑ etadavoca “kataÑ kho te idaÑ Kosiya, mÈ1 punapi evar|pamakÈsÊ”ti. AmhÈkampi bhante Kassapa puÒÒena attho, amhÈkampi puÒÒena karaÓÊyanti. Atha kho Sakko DevÈnamindo ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe tikkhattuÑ udÈnaÑ udÈnesi “aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ2 Kassape suppatiÔÔhitaÑ, aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ Kassape suppatiÔÔhitaÑ, aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ Kassape suppatiÔÔhitan”ti. Assosi kho BhagavÈ dibbÈya sotadhÈtuyÈ visuddhÈya atikkantamÈnusikÈya Sakkassa Devanamindassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe tikkhattuÑ udÈnaÑ udÈnentassa “aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ Kassape suppatiÔÔhitaÑ, aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ Kassape suppatiÔÔhitaÑ, aho dÈnaÑ paramadÈnaÑ Kassape suppatiÔÔhitan”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “PiÓÉapÈtikassa bhikkhuno, Attabharassa anaÒÒaposino. DevÈ pihayanti tÈdino, Upasantassa sadÈ satÊmato”ti. . SattamaÑ.

8. PiÓÉapÈtikasutta 28. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ KarerimaÓÉalamÈÄe sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi– PiÓÉapÈtiko Èvuso bhikkhu piÓÉÈya caranto labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike cakkhunÈ r|pe passituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike sotena sadde sotuÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike ______1. MÈssu (SÊ, SyÈ) 2. ParamaÑ dÈnaÑ (I, Ka)

112 UdÈnapÈÄi ghÈnena gandhe ghÈyituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike jivhÈya rase sÈyituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike kÈyena phoÔÔhabbe phusituÑ, piÓÉapÈtiko Èvuso bhikkhu sakkato garukato mÈnito p|jito apacito piÓÉÈya carati. HandÈvuso mayampi piÓÉapÈtikÈ homa, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike cakkhunÈ r|pe passituÑ, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike sotena sadde sotuÑ, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike ghÈnena gandhe ghÈyituÑ, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike jivhÈya rase sÈyituÑ, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike kÈyena phoÔÔhabbe phusituÑ, mayampi sakkatÈ garukatÈ mÈnitÈ p|jitÈ apacitÈ piÓÉÈya carissÈmÈti. AyaÒcarahi tesaÑ bhikkh|naÑ antarÈkathÈ hoti vippakatÈ.

Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yena KarerimaÓÉalamÈÄo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “kÈya nuttha bhikkhave etarahi kathÈya sannisinnÈ, kÈ ca pana vo antarÈkathÈ vippakatÈ”ti.

Idha bhante amhÈkaÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ KarerimaÓÉalamÈÄe sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi–

PiÓÉapÈtiko Èvuso bhikkhu piÓÉÈya caranto labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike cakkhunÈ r|pe passituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike sotena sadde sotuÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike ghÈnena gandhe ghÈyituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike jivhÈya rase sÈyituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike kÈyena phoÔÔhabbe phusituÑ, piÓÉapÈtiko Èvuso bhikkhu sakkato garukato mÈnito p|jito apacito piÓÉÈya carati. HandÈvuso mayampi piÓÉapÈtikÈ homa, mayampi lacchÈma kÈlena kÈlaÑ manÈpike cakkhunÈ r|pe passituÑ -pa- kÈyena phoÔÔhabbe phusituÑ, mayampi sakkatÈ garukatÈ mÈnitÈ p|jitÈ apacitÈ piÓÉÈya carissÈmÈti. AyaÑ kho no bhante antarÈkathÈ vippakatÈ, atha BhagavÈ anuppattoti.

3. Nandavagga 113

Na khvetaÑ bhikkhave tumhÈkaÑ patir|paÑ kulaputtÈnaÑ saddhÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitÈnaÑ, yaÑ tumhe evar|piÑ kathaÑ katheyyÈtha, sannipatitÈnaÑ vo bhikkhave dvayaÑ karaÓÊyaÑ dhammÊ vÈ kathÈ ariyo vÈ tuÓhÊbhÈvoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “PiÓÉapÈtikassa bhikkhuno, Attabharassa anaÒÒaposino. DevÈ pihayanti tÈdino, No ce saddasilokanissito”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. Sippasutta 29. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ maÓÉalamÈÄe sannisinnÈnaÑ sannipatitanaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso sippaÑ jÈnÈti, ko kiÑ sippaÑ sikkhi, kataraÑ sippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti. Tatthekacce evamÈhaÑsu “hatthisippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “assasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “rathasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “dhanusippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “tharusippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “muddÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “gaÓanÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “sa~khÈnasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “lekhÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “kÈveyyasippaÑ1 sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “lokÈyatasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “khattavijjÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti. AyaÒcarahi tesaÑ bhikkh|naÑ antarÈkathÈ hoti vippakatÈ. Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yena maÓÉalamÈÄo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, ______1. KÈbyasippaÑ (SyÈ)

114 UdÈnapÈÄi nisajja kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “kÈya nuttha bhikkhave etarahi kathÈya sannisinnÈ, kÈ ca pana vo antarÈkathÈ vippakatÈ”ti. Idha bhante amhÈkaÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ maÓÉalamÈÄe sannisinnÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso sippaÑ jÈnÈti, ko kiÑ sippaÑ sikkhi, kataraÑ sippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti. Tatthekacce evamÈhaÑsu “hatthisippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “assasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “rathasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “dhanusippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “tharusippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “muddÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “gaÓanÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “sa~khÈnasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “lekhÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “kÈveyyasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “lokÈyatasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “khattavijjÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti. AyaÑ kho no bhante antarÈkathÈ hoti vippakatÈ, atha BhagavÈ anuppattoti. Na khvetaÑ bhikkhave tumhÈkaÑ patir|paÑ kulaputtÈnaÑ saddhÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitÈnaÑ, yaÑ tumhe evar|piÑ kathaÑ katheyyÈtha, sannipatitÈnaÑ vo bhikkhave dvayaÑ karaÓÊyaÑ dhammÊ vÈ kathÈ ariyo vÈ tuÓhÊbhÈvoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “AsippajÊvÊ lahu atthakÈmo, Yatindriyo sabbadhi vippamutto. AnokasÈrÊ amamo nirÈso, HitvÈ mÈnaÑ ekacaro sa bhikkh|”ti. . NavamaÑ.

10. Lokasutta 30. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho pana

3. Nandavagga 115 samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ.

Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ BuddhacakkhunÈ lokaÑ volokesi. AddasÈ kho BhagavÈ BuddhacakkhunÈ volokento satte anekehi santÈpehi santappamÈne anekehi ca pariÄÈhehi pariÉayhamÈne rÈgajehipi dosajehipi mohajehipi1.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

* “AyaÑ loko santÈpajÈto, Phassapareto rogaÑ vadati attato. Yena yena hi maÒÒati2, Tato taÑ hoti aÒÒathÈ. AÒÒathÈbhÈvÊ bhavasatto loko, Bhavapareto bhavamevÈbhinandati. Yadabhinandati taÑ bhayaÑ, Yassa bhÈyati taÑ dukkhaÑ. BhavavippahÈnÈya kho panidaÑ brahmacariyaÑ vussati.

Ye hi keci samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ bhavena bhavassa vippamokkhamÈhaÑsu, sabbe te ‘avippamuttÈ bhavasmÈ’ti vadÈmi. Ye vÈ pana keci samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ vibhavena bhavassa nissaraÓamÈhaÑsu, sabbe te anissaÔÈ bhavasmÈ’ti vadÈmi.

UpadhiÑ hi paÔicca dukkhamidaÑ sambhoti, sabbupÈdÈnakkhayÈ natthi dukkhassa sambhavo, lokamimaÑ passa, puth| avijjÈya paretÈ bh|tÈ bh|taratÈ aparimuttÈ, ye hi keci bhavÈ sabbadhi sabbatthatÈya, sabbe te bhavÈ aniccÈ dukkhÈ vipariÓÈmadhammÈti. ______1. MohajehipÊti (sabbattha) * Khu 10. 135, 186 piÔÔhesupi. 2. Yena hi maÒÒati (SyÈ, I)

116 UdÈnapÈÄi

EvametaÑ yathÈbh|taÑ, sammappaÒÒÈya passato. BhavataÓhÈ pahÊyati, vibhavaÑ nÈbhinandati. Sabbaso taÓhÈnaÑ khayÈ, AsesavirÈganirodho nibbÈnaÑ. Tassa nibbutassa bhikkhuno, AnupÈdÈ1 punabbhavo na hoti. Abhibh|to mÈro vijitasa~gÈmo, UpaccagÈ sabbabhavÈni tÈdÊ”ti. . DasamaÑ. Nandavaggo tatiyo.

TassuddÈnaÑ KammaÑ Nando Yasojo ca, SÈriputto ca Kolito. Pilindo2 Kassapo PiÓÉo, SippaÑ Lokena te dasÈti. _____

4. Meghiyavagga

1. Meghiyasutta 31. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ CÈlikÈyaÑ viharati CÈlike pabbate. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Meghiyo Bhagavato upaÔÔhÈko hoti. Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca “icchÈmahaÑ bhante JantugÈmaÑ piÓÉÈya pavisitun”ti. YassadÈni tvaÑ Meghiya kÈlaÑ maÒÒasÊti. Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya JantugÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi, jantugÈme piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto yena KimikÈÄÈya nadiyÈ tÊraÑ tenupasa~kami, ______1. AnupÈdÈnÈ (SÊ) 2. Pilindi (SÊ)

4. Meghiyavagga 117

1addasÈ kho ÈyasmÈ Meghiyo1 KimikÈÄÈya nadiyÈ tÊre ja~ghÈvihÈraÑ2 anuca~kamamÈno anuvicaramÈno3 ambavanaÑ pÈsÈdikaÑ manuÒÒaÑ4 ramaÓÊyaÑ, disvÈnassa etadahosi “pÈsÈdikaÑ vatidaÑ ambavanaÑ manuÒÒaÑ ramaÓÊyaÑ, alaÑ vatidaÑ kulaputtassa padhÈnatthikassa padhÈnÈya. Sace maÑ BhagavÈ anujÈneyya, ÈgaccheyyÈhaÑ imaÑ ambavanaÑ padhÈnÈyÈ”ti. Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca– IdhÈhaÑ bhante pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya JantugÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑ, JantugÈme piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto yena KimikÈÄÈya nadiyÈ tÊraÑ tenupasa~kamiÑ, 5 addasaÑ kho ahaÑ bhante5 KimikÈÄÈya nadiyÈ tÊre ja~ghÈvihÈraÑ anuca~kamamÈno anuvicaramÈno6 ambavanaÑ pÈsÈdikaÑ manuÒÒaÑ ramaÓÊyaÑ, disvÈna me etadahosi “pÈsÈdikaÑ vatidaÑ ambavanaÑ manuÒÒaÑ ramaÓÊyaÑ, alaÑ vatidaÑ kulaputtassa padhÈnatthikassa padhÈnÈya. Sace maÑ BhagavÈ anujÈneyya, ÈgaccheyyÈhaÑ imaÑ ambavanaÑ padhÈnÈyÈ”ti. Sace maÑ bhante BhagavÈ anujÈnÈti7, gaccheyyÈhaÑ taÑ ambavanaÑ padhÈnÈyÈti. EvaÑ vutte BhagavÈ ÈyasmantaÑ MeghiyaÑ etadavoca “Ègamehi tÈva Meghiya, ekakamhi8 tÈva, yÈva aÒÒopi koci bhikkhu ÈgacchatÊ”ti. Dutiyampi kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca “Bhagavato bhante natthi kiÒci uttari9 karaÓÊyaÑ, natthi katassa vÈ paticayo. MayhaÑ kho pana bhante atthi uttari karaÓÊyaÑ, atthi katassa paticayo. Sace maÑ BhagavÈ anujÈnÈti, gaccheyyÈhaÑ taÑ ambavanaÑ padhÈnÈyÈ”ti. Dutiyampi ______1-1. Upasa~kamitvÈ (sabbattha) AÑ 3. 166 piÔÔhe passitabbaÑ. 2. Ja~ghavihÈraÑ (Ka) 3. AnuvicaramÈno addasÈ kho (SÊ, SyÈ, I), anuvicaramÈno addasa (Ka) 4. IdaÑ padaÑ videsapotthakesu natthi, A~guttarepi. 5-5. Upasa~kamitvÈ (sabbattha) 6. AnuvicaramÈno addasaÑ (sabbattha) 7. AnujÈneyya (AÑ 3. 167) 8. EkakamhÈ (SÊ, I), ekakomhi (SyÈ) 9. UttariÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

118 UdÈnapÈÄi kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MeghiyaÑ etadavoca “Ègamehi tÈva Meghiya, ekakamhi tÈva, yÈva aÒÒopi koci bhikkhu ÈgacchatÊ”ti.

Tatiyampi kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca “Bhagavato bhante natthi kiÒci uttari karaÓÊyaÑ, natthi katassa vÈ paticayo. MayhaÑ kho pana bhante atthi uttari karaÓÊyaÑ, atthi katassa paticayo. Sace maÑ BhagavÈ anujÈnÈti, gaccheyyÈhaÑ taÑ ambavanaÑ padhÈnÈyÈ”ti. “PadhÈnan”ti kho Meghiya vadamÈnaÑ kinti vadeyyÈma, yassadÈni tvaÑ Meghiya kÈlaÑ maÒÒasÊti.

Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ yena taÑ ambavanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ ambavanaÑ ajjhogÈhetvÈ1 aÒÒatarasmiÑ rukkham|le divÈvihÈraÑ nisÊdi. Atha kho Èyasmato Meghiyassa tasmiÑ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pÈpakÈ akusalÈ vitakkÈ samudÈcaranti. SeyyathidaÑ, kÈmavitakko byÈpÈdavitakko vihiÑsÈvitakko2.

Atha kho Èyasmato Meghiyassa etadahosi “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, saddhÈya ca vatamhÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitÈ, atha ca panimehi tÊhi pÈpakehi akusalehi vitakkehi anvÈsattÈ. SeyyathidaÑ, kÈmavitakkena byÈpÈdavitakkena vihiÑsÈvitakkena.”

Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca “idha mayhaÑ bhante tasmiÑ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pÈpakÈ akusalÈ vitakkÈ samudÈcaranti. SeyyathidaÑ, kÈmavitakko byÈpÈdavitakko vihiÑsÈvitakko. Tassa mayhaÑ bhante etadahosi “acchariyaÑ vata bho abbhutaÑ vata bho, saddhÈya ca vatamhÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitÈ, atha ca panimehi tÊhi pÈpakehi ______1. AjjhogahetvÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. Vitakkoti (SÊ, I, Ka)

4. Meghiyavagga 119 akusalehi vitakkehi anvÈsattÈ. SeyyathidaÑ, kÈmavitakkena byÈpÈdavitakkena vihiÑsÈvitakkena.” AparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ paÒca dhammÈ paripÈkÈya saÑvattanti. Katame paÒca? Idha Meghiya bhikkhu kalyÈÓamitto hoti kalyÈÓasahÈyo kalyÈÓasampava~ko, aparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ayaÑ paÔhamo dhammo paripÈkÈya saÑvattati. Puna caparaÑ Meghiya bhikkhu sÊlavÈ hoti pÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto viharati ÈcÈragocarasampanno, aÓumattesu vajjesu bhayadassÈvÊ samÈdÈya sikkhati sikkhÈpadesu, aparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ayaÑ dutiyo dhammo paripÈkÈya saÑvattati. Puna caparaÑ Meghiya bhikkhu yÈyaÑ kathÈ abhisallekhikÈ cetovivaraÓasappÈyÈ ekantanibbidÈya virÈgÈya nirodhÈya upasamÈya abhiÒÒÈya sambodhÈya nibbÈnÈya saÑvattati, seyyathidaÑ, appicchakathÈ santuÔÔhikathÈ pavivekakathÈ asaÑsaggakathÈ vÊriyÈrambhakathÈ sÊlakathÈ samÈdhikathÈ paÒÒÈkathÈ vimuttikathÈ vimuttiÒÈÓadassanakathÈ, evar|pÈya kathÈya nikÈmalÈbhÊ hoti akicchalÈbhÊ akasiralÈbhÊ, aparipÈkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ayaÑ tatiyo dhammo paripÈkÈya saÑvattati. Puna caparaÑ Meghiya bhikkhu ÈraddhavÊriyo viharati akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ pahÈnÈya kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ upasampadÈya1 thÈmavÈ daÄhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, aparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ayaÑ catuttho dhammo paripÈkÈya saÑvattati. Puna caparaÑ Meghiya bhikkhu paÒÒavÈ hoti udayatthagÈminiyÈ paÒÒÈya samannÈgato ariyÈya nibbedhikÈya sammÈ dukkhakkhayagÈminiyÈ, aparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ayaÑ paÒcamo dhammo paripÈkÈya saÑvattati. AparipakkÈya Meghiya cetovimuttiyÈ ime paÒca dhammÈ paripÈkÈya saÑvattanti. ______1. UppÈdÈya (SyÈ)

120 UdÈnapÈÄi

KalyÈÓamittassetaÑ Meghiya bhikkhuno pÈÔika~khaÑ kalyÈÓasahÈyassa kalyÈÓasampava~kassa “yaÑ sÊlavÈ bhavissati pÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto viharissati ÈcÈragocarasampanno, aÓumattesu vajjesu bhayadassÈvÊ samÈdÈya sikkhissati sikkhÈpadesu”.

KalyÈÓamittassetaÑ Meghiya bhikkhuno pÈÔika~khaÑ kalyÈÓasahÈyassa kalyÈÓasampava~kassa “yaÑ yÈyaÑ kathÈ abhisallekhikÈ cetovivaraÓasappÈyÈ ekantanibbidÈya virÈgÈya nirodhÈya upasamÈya abhiÒÒÈya sambodhÈya nibbÈnÈya saÑvattati, seyyathidaÑ, appicchakathÈ santuÔÔhikathÈ pavivekakathÈ asaÑsaggakathÈ vÊriyÈrambhakathÈ sÊlakathÈ samÈdhikathÈ paÒÒÈkathÈ vimuttikathÈ vimuttiÒÈÓadassanakathÈ, evar|pÈya kathÈya nikÈmalÈbhÊ bhavissati akicchalÈbhÊ akasiralÈbhÊ”.

KalyÈÓamittassetaÑ Meghiya bhikkhuno pÈÔika~khaÑ kalyÈÓasahÈyassa kalyÈÓasampava~kassa “yaÑ ÈraddhavÊriyo viharissati akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ pahÈnÈya kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ upasampadÈya thÈmavÈ daÄhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu”.

KalyÈÓamittassetaÑ Meghiya bhikkhuno pÈÔika~khaÑ kalyÈÓasahÈyassa kalyÈÓasampava~kassa “yaÑ paÒÒavÈ bhavissati udayatthagÈminiyÈ paÒÒÈya samannÈgato ariyÈya nibbedhikÈya sammÈ dukkhakkhayagÈminiyÈ”.

Tena ca pana Meghiya bhikkhunÈ imesu paÒcasu dhammesu patiÔÔhÈya cattÈro dhammÈ uttari bhÈvetabbÈ–asubhÈ bhÈvetabbÈ rÈgassa pahÈnÈya, mettÈ bhÈvetabbÈ byÈpÈdassa pahÈnÈya, ÈnÈpÈnassati bhÈvetabbÈ vitakkupacchedÈya, aniccasaÒÒÈ bhÈvetabbÈ asmimÈnasamugghÈtÈya. AniccasaÒÒino hi Meghiya anattasaÒÒÈ saÓÔhÈti, anattasaÒÒÊ asmimÈnasamugghÈtaÑ pÈpuÓÈti, diÔÔheva dhamme nibbÈnanti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

4. Meghiyavagga 121

“KhuddÈ vitakkÈ sukhumÈ vitakkÈ, AnugatÈ1 manaso uppilÈvÈ2. Ete avidvÈ manaso vitakke, HurÈ huraÑ dhÈvati bhantacitto. Ete ca vidvÈ manaso vitakke, ŒtÈpiyo saÑvaratÊ satÊmÈ. Anugate manaso uppilÈve, Asesamete pajahÈsi Buddho”ti. . PaÔhamaÑ.

2. Uddhatasutta 32. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KusinÈrÈyaÑ viharati upavattane MallÈnaÑ sÈlavane. Tena kho pana samayena sambahulÈ bhikkh| Bhagavato avid|re araÒÒakuÔikÈyaÑ viharanti uddhatÈ unnaÄÈ capalÈ mukharÈ vikiÓÓavÈcÈ muÔÔhassatino asampajÈnÈ asamÈhitÈ vibbhantacittÈ pÈkatindriyÈ. AddasÈ kho BhagavÈ te sambahule bhikkh| avid|re araÒÒakuÔikÈyaÑ viharante uddhate unnaÄe capale mukhare vikiÓÓavÈce muÔÔhassatino asampajÈne asamÈhite vibbhantacitte pÈkatindriye. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

+ “Arakkhitena kÈyena3, micchÈdiÔÔhihatena4 ca. ThinamiddhÈ5 bhibh|tena, vasaÑ mÈrassa gacchati. * TasmÈ rakkhitacitta’ssa, sammÈsa~kappagocaro. SammÈdiÔÔhipurekkhÈro, ÒatvÈna udayabbayaÑ. ThinamiddhÈbhibh| bhikkhu, sabbÈ duggatiyo jahe”ti. . DutiyaÑ. ______1. AnuggatÈ (SÊ, Ka, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ.) 2. UbbilÈpÈ (SÊ, SyÈ, I) + Khu 10. 71 piÔÔhepi. 3. Cittena (NettiyaÑ) 4. MicchÈdiÔÔhigatena (Bahusu) 5. ThÊnamiddhÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * Khu 10. 41 piÔÔhepi.

122 UdÈnapÈÄi

3. GopÈlakasutta 33. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu cÈrikaÑ carati mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ. Atha kho BhagavÈ maggÈ okkamma yena aÒÒataraÑ rukkham|laÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho aÒÒataro gopÈlako yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ gopÈlakaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi1 samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho so gopÈlako BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito2 samuttejito sampahaÑsito BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho so gopÈlako Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho so gopÈlako tassÈ rattiyÈ accayena sake nivesane pah|taÑ appodakapÈyÈsaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ navaÒca sappiÑ Bhagavato kÈlaÑ Èrocesi “kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena tassa gopÈlakassa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho so gopÈlako BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ appodakapÈyÈsena3 navena ca sappinÈ sahatthÈ santappesi sampavÈresi. Atha kho so gopÈlako BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ aÒÒataraÑ nÊcaÑ ÈsanaÑ gahetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ gopÈlakaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho acirapakkantassa Bhagavato taÑ gopÈlakaÑ aÒÒataro puriso sÊmantarikÈya jÊvitÈ voropesi. ______1. SamÈdÈpesi (?) 2. SamÈdÈpito (?) 3. AppodakapÈyasena ca (Ka)

4. Meghiyavagga 123

Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “yena bhante gopÈlakena ajja Buddhappamukho bhikkhusaÑgho appodakapÈyÈsena navena ca sappinÈ sahatthÈ santappito sampavÈrito, so kira bhante gopÈlako aÒÒatarena purisena sÊmantarikÈya jÊvitÈ voropito”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Diso disaÑ yaÑ taÑ kayirÈ, verÊ vÈ pana verinaÑ. MicchÈpaÓihitaÑ cittaÑ, pÈpiyo naÑ tato kare”ti. . TatiyaÑ.

4. YakkhapahÈrasutta 34. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ ca SÈriputto, ÈyasmÈ ca MahÈmoggallÈno KapotakandarÈyaÑ viharanti. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto juÓhÈya rattiyÈ navoropitehi kesehi abbhokÈse nisinno hoti aÒÒataraÑ samÈdhiÑ samepajjitvÈ. Tena kho pana samayena dve yakkhÈ sahÈyakÈ uttarÈya disÈya dakkhiÓaÑ disaÑ gacchanti kenacideva karaÓÊyena. AddasaÑsu kho te yakkhÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ juÓhÈya rattiyÈ navoropitehi kesehi abbhokÈse nisinnaÑ, disvÈna eko yakkho dutiyaÑ yakkhaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ samma imassa samaÓassa sÊse pahÈraÑ dÈtun”ti. EvaÑ vutte so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “alaÑ samma mÈ samaÓaÑ ÈsÈdesi, uÄÈro so samma samaÓo mahiddhiko mahÈnubhÈvo”ti. Dutiyampi kho so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ samma imassa samaÓassa sÊse pahÈraÑ dÈtun”ti. Dutiyampi kho so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “alaÑ samma mÈ samaÓaÑ ÈsÈdesi, uÄÈro so samaÓo mahiddhiko mahÈnubhÈvo”ti. Tatiyampi kho so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ samma imassa samaÓassa sÊse

124 UdÈnapÈÄi pahÈraÑ dÈtun”ti. Tatiyampi kho so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “alaÑ samma mÈ samaÓaÑ ÈsÈdesi, uÄÈro so samma samaÓo mahiddhiko mahÈnubhÈvo”ti. Atha kho so yakkho taÑ yakkhaÑ anÈdiyitvÈ Èyasmato SÈriputtattherassa sÊse pahÈraÑ adÈsi. TÈva mahÈ pahÈro ahosi, api tena pahÈrena sattaratanaÑ vÈ aÉÉhaÔÔhamaratanaÑ vÈ nÈgaÑ osÈdeyya, mahantaÑ vÈ pabbatak|ÔaÑ padÈleyya. Atha ca pana so yakkho “ÉayhÈmi ÉayhÈmÊ”ti vatvÈ tattheva mahÈnirayaÑ apatÈsi1. AddasÈ kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena tena yakkhena Èyasmato SÈriputtattherassa sÊse pahÈraÑ dÊyamÈnaÑ, disvÈ yena ÈyasmÈ SÈriputto tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ etadavoca “kacci te Èvuso khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kacci na kiÒci dukkhan”ti. KhamanÊyaÑ me Èvuso MoggallÈna, yÈpanÊyaÑ me Èvuso MoggallÈna, api ca me sÊsaÑ thokaÑ dukkhanti. AcchariyaÑ Èvuso SÈriputta, abbhutaÑ Èvuso SÈriputta, yÈva2 mahiddhiko ÈyasmÈ SÈriputto mahÈnubhÈvo, idha te Èvuso SÈriputta aÒÒataro yakkho sÊse pahÈraÑ adÈsi. TÈva mahÈ pahÈro ahosi, api tena pahÈrena sattaratanaÑ vÈ aÉÉhaÔÔhamaratanaÑ vÈ nÈgaÑ osÈdeyya, mahantaÑ vÈ pabbatak|ÔaÑ padÈleyya. Atha ca panÈyasmÈ SÈriputto evamÈha “khamanÊyaÑ me Èvuso MoggallÈna, yÈpanÊyaÑ me Èvuso MoggallÈna, api ca me sÊsaÑ thokaÑ dukkhan”ti. AcchariyaÑ Èvuso MoggallÈna, abbhutaÑ Èvuso MoggallÈna, yÈva3 mahiddhiko ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno mahÈnubhÈvo, yatra hi nÈma yakkhampi passissati, mayaÑ panetarahi paÑsupisÈcakampi na passÈmÈti. Assosi kho BhagavÈ dibbÈya sotadhÈtuyÈ visuddhÈya atikkantamÈnusikÈya tesaÑ ubhinnaÑ mahÈnÈgÈnaÑ imaÑ evar|paÑ kathÈsallÈpaÑ. ______1. AvatthÈsi (Ka-SÊ) 2. YaÑ tvaÑ (SÊ, Ka), yaÑ (SyÈ) 3. YaÑ (SyÈ)

4. Meghiyavagga 125

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Yassa sel|pamaÑ cittaÑ, ÔhitaÑ nÈnupakampati. VirattaÑ rajanÊyesu, kopaneyye na kuppati. YassevaÑ bhÈvitaÑ cittaÑ, kuto taÑ dukkhamessatÊ”ti. . CatutthaÑ.

5. NÈgasutta 35. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KosambiyaÑ viharati GhositÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ ÈkiÓÓo viharati bhikkh|hi bhikkhunÊhi upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi titthiyasÈvakehi, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharati. Atha kho Bhagavato etadahosi “ahaÑ kho etarahi ÈkiÓÓo viharÈmi bhikkh|hi bhikkhunÊhi upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi titthiyasÈvakehi, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharÈmi, yaÑn|nÈhaÑ eko gaÓasmÈ v|pakaÔÔho vihareyyan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya KosambiÑ piÓÉÈya pÈvisi, KosambiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto sÈmaÑ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya anÈmantetvÈ upaÔÔhÈkaÑ anapaloketvÈ bhikkhusaÑghaÑ eko adutiyo yena PÈlileyyakaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena PÈlileyyakaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ PÈlileyyake viharati rakkhitavanasaÓÉe bhaddasÈlam|le. AÒÒataropi kho hatthinÈgo ÈkiÓÓo viharati hatthÊhi hatthinÊhi hatthikalabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdati, obhaggobhaggaÒcassa sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivati, ogÈhÈ cassa uttiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharati. Atha kho tassa hatthinÈgassa etadahosi “ahaÑ kho etarahi ÈkiÓÓo viharÈmi hatthÊhi hatthinÊhi hatthikalabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdÈmi, obhaggobhaggaÒca me sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivÈmi, ogÈhÈ ca me ______* Khu 2. 257; Khu 10. 129 piÔÔhesupi.

126 UdÈnapÈÄi uttiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharÈmi, yaÑn|nÈhaÑ eko gaÓasmÈ v|pakaÔÔho vihareyyan”ti.

Atha kho so hatthinÈgo y|thÈ apakkamma yena PÈlileyyakaÑ rakkhitavanasaÓÉo bhaddasÈlam|laÑ, yena BhagavÈ tenupasa~kami, tatra sudaÑ1 so hatthinÈgo yasmiÑ padese BhagavÈ viharati, taÑ padesaÑ 2 appaharitaÑ karoti, soÓÉÈya ca2 Bhagavato pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhÈpeti3.

Atha kho Bhagavato rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “ahaÑ kho pubbe ÈkiÓÓo vihÈsiÑ bhikkh|hi bhikkhunÊhi upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi titthiyasÈvakehi, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu vihÈsiÑ. Somhi etarahi anÈkiÓÓo viharÈmi bhikkh|hi bhikkhunÊhi upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi titthiyasÈvakehi, anÈkiÓÓo sukhaÑ phÈsu viharÈmÊ”ti.

Tassapi kho hatthinÈgassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “ahaÑ kho pubbe ÈkiÓÓo vihÈsiÑ hatthÊhi hatthinÊhi hatthikalabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdiÑ, obhaggobhaggaÒca me sÈkhÈbha~gaÑ khÈdiÑsu, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni apÈyiÑ, ogÈhÈ ca me uttiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo agamaÑsu, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu vihÈsiÑ. Somhi etarahi anÈkiÓÓo viharÈmi hatthÊhi hatthinÊhi hatthikalabhehi hatthicchÈpehi, acchinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdÈmi, obhaggobhaggaÒca me sÈkhÈbha~gaÑ na khÈdanti, anÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivÈmi, ogÈhÈ ca me uttiÓÓassa hatthiniyo na kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti, anÈkiÓÓo sukhaÑ phÈsu viharÈmÊ”ti.

Atha kho BhagavÈ attano ca pavivekaÑ viditvÈ tassa ca hatthinÈgassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– ______1. Upasa~kamitvÈ tatra sudaÑ (SyÈ, I, Ka) 2-2. AppaharitaÒca karoti, soÓÉÈya (Bahusu) 3. UpaÔÔhapeti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

4. Meghiyavagga 127

“EtaÑ1 nÈgassa nÈgena, ÊsÈdantassa hatthino. Sameti cittaÑ cittena, yadeko ramatÊ mano”ti. . PaÒcamaÑ.

6. PiÓÉolasutta 36. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ PiÓÉolabhÈradvÈjo Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya ÈraÒÒiko, piÓÉapÈtiko, paÑsuk|liko, tecÊvariko appiccho santuÔÔho pavivitto asaÑsaÔÔho ÈraddhavÊriyo 2 dhutavÈdo adhicittamanuyutto. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ PiÓÉolabhÈradvÈjaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya ÈraÒÒikaÑ, piÓÉapÈtikaÑ, paÑsuk|likaÑ, tecÊvarikaÑ appicchaÑ santuÔÔhaÑ pavivittaÑ asaÑsaÔÔhaÑ ÈraddhavÊriyaÑ dhutavÈdaÑ adhicittamanuyuttaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

* “An|pavÈdo an|paghÈto3, pÈtimokkhe ca saÑvaro. MattaÒÒutÈ ca bhattasmiÑ, pantaÒca sayanÈsanaÑ. Adhicitte ca Èyogo, etaÑ BuddhÈna sÈsanan”ti. . ChaÔÔhaÑ.

7. SÈriputtasutta 37. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya appiccho santuÔÔho pavivitto asaÑsaÔÔho ÈraddhavÊriyo adhicittamanuyutto. ______1. EvaÑ (Ka) Vi 3. 500 piÔÔhepi. 2. Œraddhaviriyo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * DÊ 2. 42; heÔÔhÈ 41. 3 AnupavÈdo anupaghÈto (SyÈ, I, Ka)

128 UdÈnapÈÄi

AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya appicchaÑ santuÔÔhaÑ pavivittaÑ asaÑsaÔÔhaÑ ÈraddhavÊriyaÑ adhicittamanuyuttaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Adhicetaso appamajjato, Munino monapathesu sikkhato. SokÈ na bhavanti tÈdino, Upasantassa sadÈ satÊmato”ti. . SattamaÑ.

8. SundarÊ sutta

38. + EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ sakkato hoti garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajjaparikkhÈrÈnaÑ, bhikkhusaÑghopi sakkato hoti garukato mÈnito p|jito apacito lÈbhÊ cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajjaparikkhÈrÈnaÑ. AÒÒatitthiyÈ pana paribbÈjakÈ asakkatÈ honti agarukatÈ amÈnitÈ ap|jitÈ anapacitÈ na lÈbhino cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajjaparikkhÈrÈnaÑ. Atha kho te aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ Bhagavato sakkÈraÑ asahamÈnÈ bhikkhusaÑghassa ca yena SundarÊ paribbÈjikÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ SundariÑ paribbÈjikaÑ etadavocuÑ “ussahasi tvaÑ bhagini ÒÈtÊnaÑ atthaÑ kÈtun”ti. KyÈhaÑ ayyÈ karomi, kiÑ mayÈ na sakkÈ1 kÈtuÑ, jÊvitampi me pariccattaÑ ÒÈtÊnaÑ atthÈyÈti. Tena hi bhagini abhikkhaÓaÑ JetavanaÑ gacchÈhÊti. “EvaÑ ayyÈ”ti kho SundarÊ paribbÈjikÈ tesaÑ aÒÒatitthiyÈnaÑ paribbÈjakÈnaÑ paÔissutvÈ abhikkhaÓaÑ JetavanaÑ agamÈsi. ______* Vi 2. 77; Khu 2. 234 piÔÔhesupi. + HeÔÔhÈ 89 piÔÔhepi. 1. KiÑ mayÈ sakkÈ (SyÈ, I)

4. Meghiyavagga 129

YadÈ te aÒÒiÑsu aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ “vodiÔÔhÈ kho SundarÊ paribbÈjikÈ bahujanena abhikkhaÓaÑ JetavanaÑ gacchantÊ”ti1, atha naÑ jÊvitÈ voropetvÈ tattheva Jetavanassa parikhÈk|pe nikkhipitvÈ2 yena rÈjÈ Pasenadi Kosalo tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ rÈjÈnaÑ PasenadiÑ KosalaÑ etadavocuÑ “yÈ sÈ mahÈrÈja SundarÊ paribbÈjikÈ, sÈ no na dissatÊ”ti. Kattha pana tumhe Èsa~kathÈti. Jetavane mahÈrÈjÈti. Tena hi JetavanaÑ vicinathÈti. Atha kho te aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ JetavanaÑ vicinitvÈ yathÈnikkhittaÑ parikhÈk|pÈ uddharitvÈ maÒcakaÑ ÈropetvÈ SÈvatthiÑ pavesetvÈ rathiyÈya rathiyaÑ si~ghÈÔakena si~ghÈÔakaÑ upasa~kamitvÈ manusse ujjhÈpesuÑ– PassathÈyyÈ samaÓÈnaÑ SakyaputtiyÈnaÑ kammaÑ, alajjino ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ dussÊlÈ pÈpadhammÈ musÈvÈdino abrahmacÈrino, ime hi nÈma dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ paÔijÈnissanti, natthi imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, natthi imesaÑ brahmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ brahmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ brahmaÒÒaÑ, apagatÈ ime sÈmaÒÒÈ, apagatÈ imebrahmaÒÒÈ, kathaÑ hi nÈma puriso purisakiccaÑ karitvÈ itthiÑ jÊvitÈ voropessatÊti. Tena kho pana samayena SÈvatthiyaÑ manussÈ bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosanti vihesanti– Alajjino ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ dussÊlÈ pÈpadhammÈ musÈvÈdino abrahmacÈrino, ime hi nÈma dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ paÔijÈnissanti, natthi imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, natthi imesaÑ brahmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ brahmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ brahmaÒÒaÑ, apagatÈ ime sÈmaÒÒÈ, apagatÈ ime brahmaÒÒÈ, kathaÑ hi nÈma puriso purisakiccaÑ karitvÈ itthiÑ jÊvitÈ voropessatÊti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ ______1. GacchatÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. NikhanitvÈ (SÊ, SyÈ, I)

130 UdÈnapÈÄi piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ– Etarahi bhante SÈvatthiyaÑ manussÈ bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosanti vihesanti “alajjino ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ dussÊlÈ pÈpadhammÈ musÈvÈdino abrahmacÈrino, ime hi nÈma dhammacÈrino samacÈrino brahmacÈrino saccavÈdino sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ paÔijÈnissanti, natthi imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, natthi imesaÑ brahmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, naÔÔhaÑ imesaÑ brahmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ sÈmaÒÒaÑ, kuto imesaÑ brahmaÒÒaÑ, apagatÈ ime sÈmaÒÒÈ, apagatÈ ime brahmaÒÒÈ, kathaÑ hi nÈma puriso purisakiccaÑ karitvÈ itthiÑ jÊvitÈ voropessatÊ”ti. Neso bhikkhave saddo ciraÑ bhavissati, sattÈhameva bhavissati, sattÈhassa accayena antaradhÈyissati. Tena hi bhikkhave ye manussÈ bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosanti vihesanti, te tumhe imÈya gÈthÈya paÔicodetha– “Abh|tavÈdÊ nirayaÑ upeti, Yo vÈpi1 katvÈ na karomi’cÈha. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti, NihÊnakammÈ manujÈ paratthÈ”ti. Atha kho te bhikkh| Bhagavato santike imaÑ gÈthaÑ pariyÈpuÓitvÈ ye manussÈ bhikkh| disvÈ asabbhÈhi pharusÈhi vÈcÈhi akkosanti paribhÈsanti rosanti vihesanti, te imÈya gÈthÈya paÔicodenti– “Abh|tavÈdÊ nirayaÑ upeti, Yo vÈpi katvÈ na karomi’cÈha. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti, NihÊnakammÈ manujÈ paratthÈ”ti. ______1. Yo cÈpi (SÊ, I, Ka)

4. Meghiyavagga 131

ManussÈnaÑ etadahosi “akÈrakÈ ime samaÓÈ SakyaputtiyÈ, nayimehi kataÑ, sapantime samaÓÈ SakyaputtiyÈ”ti, neva so saddo ciraÑ ahosi, sattÈhameva ahosi, sattÈhassa accayena antaradhÈyi. Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| Bhagavato etadavocuÑ– AcchariyaÑ bhante abbhutaÑ bhante, yÈva subhÈsitaÑ cidaÑ bhante BhagavatÈ “neso bhikkhave saddo ciraÑ bhavissati, sattÈhameva bhavissati, sattÈhassa accayena antaradhÈyissatÊ”ti, antarahito so bhante saddoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Tudanti vÈcÈya janÈ asaÒÒatÈ, Sarehi sa~gÈmagataÑva kuÒjaraÑ. SutvÈna vÈkyaÑ pharusaÑ udÊritaÑ, AdhivÈsaye bhikkhu aduÔÔhacitto”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. Upasenasutta 39. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Atha kho Èyasmato Upasenassa Va~gantaputtassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “lÈbhÈ vata me, suladdhaÑ vata me, SatthÈ ca me BhagavÈ ArahaÑ SammÈsambuddho, svÈkkhÈte camhi dhammavinaye agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajito, sabrahmacÈrino ca me sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sÊlesu camhi parip|rakÈrÊ, susamÈhito camhi ekaggacitto, arahÈ camhi khÊÓÈsavo, mahiddhiko camhi mahÈnubhÈvo, bhaddakaÑ me jÊvitaÑ bhaddakaÑ maraÓan”ti. Atha kho BhagavÈ Èyasmato Upasenassa Va~gantaputtassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

132 UdÈnapÈÄi

“YaÑ jÊvitaÑ na tapati, maraÓante na socati. Sa ve diÔÔhapado dhÊro, sokamajjhe na socati.

UcchinnabhavataÓhassa, santacittassa bhikkhuno. VikkhÊÓo jÈtisaÑsÈro, natthi tassa punabbhavo”ti. . NavamaÑ.

10. SÈriputta-upasamasutta

40. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya attano upasamaÑ paccavekkhamÈno.

AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya attano upasamaÑ paccavekkhamÈnaÑ.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“Upasantasantacittassa, netticchinnassa bhikkhuno. VikkhÊÓo jÈtisaÑsÈro, mutto so mÈrabandhanÈ”ti.

DasamaÑ.

Meghiyavaggo catuttho.

TassuddÈnaÑ

Meghiyo UddhatÈ GopÈlo, Yakkho1 NÈgena paÒcamaÑ. PiÓÉolo SÈriputto ca, SundarÊ bhavati aÔÔhamaÑ. Upaseno Va~gantaputto, SÈriputto ca te dasÈti. ______1. JuÓhÈ (SÊ, SyÈ, I), juÓhaÑ (Ka)

5. SoÓavagga 133

5. SoÓavagga1

1. Piyatarasutta

41. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena rÈjÈ Pasenadi Kosalo MallikÈya deviyÈ saddhiÑ uparipÈsÈdavaragato hoti. Atha kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo MallikaÑ deviÑ etadavoca “atthi nu kho te Mallike kocaÒÒo attanÈ piyataro”ti. Natthi kho me mahÈrÈja kocaÒÒo attanÈ piyataro, tuyhÑ pana mahÈrÈja atthaÒÒo koci attanÈ piyataroti. Mayhampi kho Mallike natthaÒÒo koci attanÈ piyataroti.

Atha kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo pÈsÈdÈ orohitvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo BhagavantaÑ etadavoca–

IdhÈhaÑ bhante MallikÈya deviyÈ saddhiÑ uparipÈsÈdavaragato MallikaÑ deviÑ etadavocaÑ “atthi nu kho te Mallike kocaÒÒo attanÈ piyataro”ti. EvaÑ vutte MallikÈ devÊ maÑ etadavoca “natthi kho me mahÈrÈja kocaÒÒo attanÈ piyataro. TuyhaÑ pana mahÈrÈja atthaÒÒo koci attanÈ piyataro”ti. EvaÑ vutte ahaÑ bhante MallikaÑ deviÑ etadavocaÑ “mayhampi kho Mallike natthaÒÒo koci attanÈ piyataro”ti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

* “SabbÈ disÈ anuparigamma cetasÈ, NevajjhagÈ piyataramattanÈ kvaci. EvaÑ piyo puthu attÈ paresaÑ, TasmÈ na hiÑse para’mattakÈmo”ti. . PaÔhamaÑ. ______1. MahÈvagga (AÔÔhakathÈya sameti) * Khu 10. 142 piÔÔhepi.

134 UdÈnapÈÄi

2. AppÈyukasutta 42. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho ÈyasmÈ Œnando sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ1 vuÔÔhito yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca “acchariyaÑ bhante abbhutaÑ bhante, yÈva appÈyukÈ hi bhante Bhagavato mÈtÈ ahosi, sattÈhajÈte Bhagavati Bhagavato mÈtÈ kÈlamakÈsi, TusitaÑ kÈyaÑ upapajjÊ”ti. EvametaÑ Œnanda2, appÈyukÈ hi Œnanda bodhisattamÈtaro honti, sattÈhajÈtesu bodhisattesu bodhisattamÈtaro kÈlaÑ karonti, TusitaÑ kÈyaÑ upapajjantÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Ye keci bh|tÈ bhavissanti ye vÈpi, Sabbe gamissanti pahÈya dehaÑ. TaÑ sabbajÈniÑ kusalo viditvÈ, ŒtÈpiyo brahmacariyaÑ careyyÈ”ti. . DutiyaÑ.

3. SuppabuddhakuÔÔhisutta 43. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena RÈjagahe Suppabuddho nÈma kuÔÔhÊ ahosi manussadaliddo manussakapaÓo manussavarÈko. Tena kho pana samayena BhagavÈ mahatiyÈ parisÈya parivuto dhammaÑ desento nisinno hoti. AddasÈ kho Suppabuddho kuÔÔhÊ taÑ mahÈjanakÈyaÑ d|ratova sannipatitaÑ, disvÈnassa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho ettha kiÒci khÈdanÊyaÑ vÈ bhojanÊyaÑ vÈ bhÈjÊyati3, yaÑn|nÈhaÑ yena so mahÈjanakÈyo tenupasa~kameyyaÑ, appeva nÈmettha kiÒci khÈdanÊyaÑ vÈ bhojanÊyaÑ vÈ labheyyan”ti. ______1. PaÔisallÈÓÈ (SÊ) 2. EvametaÑ Œnanda evametaÑ Œnanda (SyÈ) * Khu 10. 142 piÔÔhepi. 3. BhÈjÊyissati (SÊ)

5. SoÓavagga 135

Atha kho Suppabuddho kuÔÔhÊ yena so mahÈjanakÈyo tenupasa~kami. AddasÈ kho Suppabuddho kuÔÔhÊ BhagavantaÑ mahatiyÈ parisÈya parivutaÑ dhammaÑ desentaÑ nisinnaÑ, disvÈnassa etadahosi “na kho ettha kiÒci khÈdanÊyaÑ vÈ bhojanÊyaÑ vÈ bhÈjÊyati, samaÓo ayaÑ Gotamo parisati dhammaÑ deseti, yaÑn|nÈhampi dhammaÑ suÓeyyan”ti tattheva ekamantaÑ nisÊdi “ahampi dhammaÑ sossÈmÊ”ti. Atha kho BhagavÈ sabbÈvantaÑ parisaÑ cetasÈ ceto paricca manasÈkÈsi “ko nu kho idha bhabbo dhammaÑ viÒÒÈtun”ti. AddasÈ kho BhagavÈ SuppabuddhaÑ kuÔÔhiÑ tassaÑ parisÈyaÑ nisinnaÑ, disvÈnassa etadahosi “ayaÑ kho idha bhabbo dhammaÑ viÒÒÈtun”ti SuppabuddhaÑ kuÔÔhiÑ Èrabbha anupubbiÑ kathaÑ1 kathesi. SeyyathidaÑ, dÈnakathaÑ sÊlakathaÑ saggakathaÑ kÈmÈnaÑ ÈdÊnavaÑ okÈraÑ saÑkilesaÑ nekkhamme2 ÈnisaÑsaÑ pakÈsesi. YadÈ BhagavÈ aÒÒÈsi SuppabuddhaÑ kuÔÔhiÑ kallacittaÑ muducittaÑ vinÊvaraÓacittaÑ udaggacittaÑ pasannacittaÑ. Atha yÈ BuddhÈnaÑ sÈmukkaÑsikÈ dhammadesanÈ, taÑ pakÈsesi dukkhaÑ samudayaÑ nirodhaÑ maggaÑ. SeyyathÈpi nÈma suddhaÑ vatthaÑ apagatakÈÄakaÑ sammadeva rajanaÑ paÔiggaÓheyya, evamevaÑ Suppabuddhassa kuÔÔhissa tasmiÑ yeva Èsane virajaÑ vÊtamalaÑ dhammacakkhuÑ udapÈdi “yaÑ kiÒci samudayadhammaÑ, sabbaÑ taÑ nirodhadhamman”ti. Atha kho Suppabuddho kuÔÔhÊ diÔÔhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogÈÄhadhammo tiÓÓavicikiccho vigatakathaÑkatho vesÈrajjappatto aparappaccayo Satthu sÈsane uÔÔhÈyÈsanÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho Suppabuddho kuÔÔhÊ BhagavantaÑ etadavoca– AbhikkantaÑ bhante abhikkantaÑ bhante, seyyathÈpi bhante nikkujjitaÑ vÈ ukkujjeyya, paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya, andhakÈre vÈ telapajjotaÑ dhÈreyya “cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ”ti. EvamevaÑ BhagavatÈ anekapariyÈyena dhammo pakÈsito, esÈhaÑ bhante BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, upÈsakaÑ maÑ BhagavÈ dhÈretu “ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gatan”ti. ______1. ŒnupubbikathaÑ (SÊ), anupubbikathaÑ (SyÈ, I, Ka) 2. Nekkhammeca (SÊ, SyÈ, I)

136 UdÈnapÈÄi

Atha kho Suppabuddho kuÔÔhÊ BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samedapito samuttejito sampahaÑsito BhagavatÈ bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho acirapakkantaÑ SuppabuddhaÑ kuÔÔhiÑ gÈvÊ taruÓavacchÈ adhipatitvÈ jÊvitÈ voropesi. Atha kho sambahulÈ bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “yo so bhante Suppabuddho nÈma kuÔÔhÊ BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito, so kÈla~kato, tassa kÈ gati, ko abhisamparÈyo”ti. PaÓÉito bhikkhave Suppabuddho kuÔÔhÊ paccapÈdi dhammassÈnudhammaÑ, na ca maÑ dhammÈdhikaraÓaÑ vihesesi, Suppabuddho bhikkhave kuÔÔhÊ tiÓÓaÑ saÑyojanÈnaÑ parikkhayÈ sotÈpanno avinipÈtadhammo niyato sambodhiparÈyaÓoti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “ko nu kho bhante hetu ko paccayo, yena Suppabuddho kuÔÔhÊ ahosi manussadaliddo manussakapaÓo manussavarÈko”ti. Bh|tapubbaÑ bhikkhave Suppabuddho kuÔÔhÊ imasmiÑyeva RÈjagahe seÔÔhiputto ahosi, so uyyÈnabh|miÑ niyyanto addasa TagarasikhiÑ1 PaccekabuddhaÑ nagaraÑ piÓÉÈya pavisantaÑ, disvÈnassa etadahosi “kvÈyaÑ kuÔÔhÊ kuÔÔhicÊvarena vicaratÊ”ti niÔÔhubhitvÈ apasabyato2 karitvÈ pakkÈmi. So tassa kammassa vipÈkena bah|ni vassasatÈni bah|ni vassasahassÈni bah|ni vassasatasahassÈni niraye paccittha, tasseva kammassa vipÈkÈvasesena imasmiÑyeva RÈjagahe kuÔÔhÊ ahosi manussadaliddo manussakapaÓo manussavarÈko. So TathÈgatappaveditaÑ dhammavinayaÑ Ègamma saddhaÑ samÈdiyi, sÊlaÑ samÈdiyi, sutaÑ samÈdiyi, cÈgaÑ samÈdiyi, paÒÒaÑ samÈdiyi. So TathÈgatappaveditaÑ dhammavinayaÑ Ègamma saddhaÑ samÈdiyitvÈ sÊlaÑ samÈdiyitvÈ sutaÑ samÈdiyitvÈ cÈgaÑ samÈdiyitvÈ paÒÒaÑ samÈdiyitvÈ ______1. TaggarasikhiÑ (Ka) 2. ApabyÈmato (SyÈ, SaÑ 1. 228 piÔÔhepi)

5. SoÓavagga 137 kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapanno devÈnaÑ TÈvatiÑsÈnaÑ sahabyataÑ, so tattha aÒÒe deve atirocati vaÓÓena ceva yasasÈ cÈti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“CakkhumÈ visamÈnÊva, vijjamÈne parakkame*. PaÓÉito jÊvalokasmiÑ, pÈpÈni parivajjaye”ti. . TatiyaÑ.

4. KumÈrakasutta

44. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ kumÈrakÈ antarÈ ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ macchake bÈdhenti.

Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi, addasÈ kho BhagavÈ te sambahule kumÈrake antarÈ ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ macchake bÈdhente, disvÈna yena te kumÈrakÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te kumÈrake etadavoca “bhÈyatha vo tumhe kumÈrakÈ dukkhassa, appiyaÑ vo dukkhan”ti. EvaÑ bhante, bhÈyÈma mayaÑ bhante dukkhassa, appiyaÑ no dukkhanti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

+ “Sace bhÈyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaÑ. MÈkattha pÈpakaÑ kammaÑ, Èvi vÈ yadi vÈ raho.

Sace ca pÈpakaÑ kammaÑ, karissatha karotha vÈ. Na vo dukkhÈ pamutyatthi, upeccapi1 palÈyatan”ti. . CatutthaÑ. ______* Khu 10. 7 piÔÔhepi. + Khu 10. 109 piÔÔhepi. 1. Upaccapi (Ka), uppaccapi (?), uppatitvÈpi iti attho.

138 UdÈnapÈÄi

5. Uposathasutta 45. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena BhagavÈ tadahuposathe bhikkhusaÑghaparivuto nisinno hoti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante paÔhame yÈme uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ1 karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto paÔhamo yÈmo, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ tuÓhÊ ahosi. Dutiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante majjhime yÈme uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto majjhimo yÈmo, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. Dutiyampi kho BhagavÈ tuÓhÊ ahosi. Tatiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante pacchime yÈme uddhaste aruÓe nandimukhiyÈ rattiyÈ uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto pacchimo yÈmo, uddhasto aruÓo, nandimukhÊ ratti, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. AparisuddhÈ Œnanda parisÈti. Atha kho Èyasmato MahÈmoggallÈnassa etadahosi “kaÑ nu kho BhagavÈ puggalaÑ sandhÈya evamÈha ‘aparisuddhÈ Œnanda parisÈ’ti”. Atha kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno sabbÈvantaÑ bhikkhusaÑghaÑ cetasÈ ceto paricca manasÈkÈsi, addasÈ kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno taÑ puggalaÑ dussÊlaÑ pÈpadhammaÑ asuciÑ sa~kassarasamÈcÈraÑ paÔicchannakammantaÑ assamaÓaÑ samaÓapaÔiÒÒaÑ abrahmacÈriÑ brahmacÈripaÔiÒÒaÑ antop|tiÑ avassutaÑ kasambujÈtaÑ majjhe bhikkhusaÑghassa nisinnaÑ, disvÈna uÔÔhÈyÈsanÈ yena so puggalo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ puggalaÑ ______1. CÊvaraÑ (sabbattha)

5. SoÓavagga 139 etadavoca “uÔÔhehi Èvuso, diÔÔhosi BhagavatÈ, natthi te bhikkh|hi saddhiÑ saÑvÈso”ti. EvaÑ vutte1 so puggalo tuÓhÊ ahosi.

Dutiyampi kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno taÑ puggalaÑ etadavoca “uÔÔhehi Èvuso, diÔÔhosi BhagavatÈ, natthi te bhikkh|hi saddhiÑ saÑvÈso”ti. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho so puggalo tuÓhÊ ahosi.

Atha kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno taÑ puggalaÑ bÈhÈya gahetvÈ bahidvÈrakoÔÔhakÈ nikkhÈmetvÈ s|cighaÔikaÑ datvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “nikkhÈmito bhante so puggalo mayÈ, parisuddhÈ parisÈ, uddisatu bhante BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. AcchariyaÑ MoggallÈna abbhutaÑ MoggallÈna, yÈva bÈhÈgahaÓÈpi nÈma so moghapuriso ÈgamessatÊti.

Atha kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi–na dÈnÈhaÑ bhikkhave ito paraÑ2 uposathaÑ karissÈmi, pÈtimokkhaÑ uddisissÈmi. Tumheva dÈni bhikkhave ito paraÑ uposathaÑ kareyyÈtha, pÈtimokkhaÑ uddiseyyÈtha. AÔÔhÈnametaÑ bhikkhave anavakÈso yaÑ TathÈgato aparisuddhÈya parisÈya uposathaÑ kareyya, pÈtimokkhaÑ uddiseyya.

AÔÔhime bhikkhave mahÈsamudde acchariyÈ abbhutÈ dhammÈ, ye disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Katame aÔÔha?

MahÈsamuddo bhikkhave anupubbaninno anupubbapoÓo anupubbapabbhÈro na Èyatakeneva papÈto. Yampi3 bhikkhave mahÈsamuddo anupubbaninno anupubbapoÓo anupubbapabbhÈro na Èyatakeneva papÈto. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde paÔhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. ______1. Atha kho (sabbattha), Vi 4. 419; AÑ 3. 45 piÔÔhe passitabbaÑ. 2. Na dÈnÈhaÑ bhikkhave ajjatagge (AÑ 3. 45 piÔÔhe) 3. YaÑ (SÊ, SyÈ, Ka)

140 UdÈnapÈÄi

Puna caparaÑ bhikkhave mahÈsamuddo Ôhitadhammo velaÑ nÈtivattati. Yampi bhikkhave mahÈsamuddo Ôhitadhammo velaÑ nÈtivattati. AyaÑ1 bhikkhave mahÈsamudde dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave mahÈsamuddo na matena kuÓapena saÑvasati. YaÑ hoti mahÈsamudde mataÑ kuÓapaÑ, taÑ khippameva2 tÊraÑ vÈheti, thalaÑ ussÈreti. Yampi bhikkhave mahÈsamuddo na matena kuÓapena saÑvasati. YaÑ hoti mahÈsamudde mataÑ kuÓapaÑ, taÑ khippameva tÊraÑ vÈheti, thalaÑ ussÈreti. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde tatiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave yÈ kÈci mahÈnadiyo. SeyyathidaÑ, Ga~gÈ YamunÈ AciravatÊ Sarabh| MahÊ. TÈ mahÈsamuddaÑ patvÈ3 jahanti purimÈni nÈmagottÈni, “mahÈsamuddo”tveva sa~khaÑ gacchanti. Yampi bhikkhave yÈ kÈci mahÈnadiyo. SeyyathidaÑ, Ga~gÈ YamunÈ AciravatÊ Sarabh| MahÊ. TÈ mahÈsamuddaÑ patvÈ jahanti purimÈni nÈmagottÈni, “mahÈsamuddo”tveva sa~khaÑ gacchanti. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave yÈ ca loke savantiyo mahÈsamuddaÑ appenti, yÈ ca antalikkhÈ dhÈrÈ papatanti, na tena mahÈsamuddassa |nattaÑ vÈ p|rattaÑ vÈ paÒÒÈyati. Yampi bhikkhave yÈ ca loke savantiyo mahÈsamuddaÑ appenti, yÈ ca antalikkhÈ dhÈrÈ papatanti, na tena mahÈsamuddassa |nattaÑ vÈ p|rattaÑ vÈ paÒÒÈyati. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde paÒcamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave mahÈsamuddo ekaraso loÓaraso. Yampi bhikkhave mahÈsamuddo ekaraso loÓaraso. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde chaÔÔho acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave mahÈsamuddo bahuratano anekaratano. TatrimÈni ratanÈni, seyyathidaÑ, muttÈ maÓi veÄuriyo sa~kho silÈ ______1. Ayampi (sabbattha) 2. KhippaÒÒeva (SÊ), khippaÑyeva (Ka) 3. PattÈ (SyÈ, I, Ka)

5. SoÓavagga 141 pavÈÄaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ lohita~go1 masÈragallaÑ. Yampi bhikkhave mahÈsamuddo bahuratano anekaratano. TatrimÈni ratanÈni, seyyathidaÑ, muttÈ maÓi veÄuriyo sa~kho silÈ pavÈÄaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ lohita~go masÈragallaÑ. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Puna caparaÑ bhikkhave mahÈsamuddo mahataÑ bh|tÈnaÑ ÈvÈso. Tatrime bh|tÈ, Timi Timi~galo Timitimi~galo2 asurÈ nÈgÈ gandhabbÈ. Santi mahÈsamudde yojanasatikÈpi attabhÈvÈ dviyojanasatikÈpi attabhÈvÈ tiyojanasatikÈpi attabhÈvÈ catuyojanasatikÈpi attabhÈvÈ paÒcayojanasatikÈpi attabhÈvÈ. Yampi bhikkhave mahÈsamuddo mahataÑ bh|tÈnaÑ ÈvÈso. Tatrime bh|tÈ, Timi Timi~galo Timitimi~galo asurÈ nÈgÈ gandhabbÈ. Santi mahÈsamudde yojanasatikÈpi attabhÈvÈ dviyojanasatikÈpi attabhÈvÈ -pa- paÒcayojanasatikÈpi attabhÈvÈ. AyaÑ bhikkhave mahÈsamudde aÔÔhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. Ime kho bhikkhave aÔÔha mahÈsamudde acchariyÈ abbhutÈ dhammÈ, ye disvÈ disvÈ asurÈ mahÈsamudde abhiramanti. EvamevaÑ kho bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye aÔÔha acchariyÈ abbhutÈ dhammÈ, ye disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. Katame aÔÔha? SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo anupubbaninno anupubbapoÓo anupubbapabbhÈro na Èyatakeneva papÈto. EvamevaÑ kho bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye anupubbasikkhÈ anupubbakiriyÈ anupubbapaÔipadÈ na Èyatakeneva aÒÒÈpaÔivedho. Yampi bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye anupubbasikkhÈ anupubbakiriyÈ anupubbapaÔipadÈ na Èyatakeneva aÒÒÈpaÔivedho. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye paÔhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. ______1. Lohita~ko (SÊ, I), lohitako (?) 2. Timi timi~galo timirapi~galo (SÊ, I, AÑ 3. 40)

142 UdÈnapÈÄi

SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo Ôhitadhammo velaÑ nÈtivattati. EvamevaÑ kho bhikkhave yaÑ mayÈ sÈvakÈnaÑ sikkhÈpadaÑ paÒÒattaÑ, taÑ mama sÈvakÈ jÊvitahetupi nÈtikkamanti. Yampi bhikkhave mayÈ sÈvakÈnaÑ sikkhÈpadaÑ paÒÒattaÑ, taÑ mama sÈvakÈ jÊvitahetupi nÈtikkamanti. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo na matena kuÓapena saÑvasati. YaÑ hoti mahÈsamudde mataÑ kuÓapaÑ, taÑ khippameva tÊraÑ vÈheti, thalaÑ ussÈreti. EvamevaÑ kho bhikkhave yo so puggalo dussÊlo pÈpadhammo asuci sa~kassarasamÈcÈro paÔicchannakammanto assamaÓo samaÓapaÔiÒÒo abrahmacÈrÊ brahmacÈripaÔiÒÒo antop|ti avassuto kasambujÈto, na tena saÑgho saÑvasati, atha kho naÑ khippameva sannipatitvÈ ukkhipati. KiÒcÈpi so hoti majjhe bhikkhusaÑghassa nisinno, atha kho so ÈrakÈva saÑghamhÈ, saÑgho ca tena. Yampi bhikkhave yo so puggalo dussÊlo pÈpadhammo asuci sa~kassarasamÈcÈro paÔicchannakammanto assamaÓo samaÓapaÔiÒÒo abrahmacÈrÊ brahmacÈripaÔiÒÒo antop|ti avassuto kasambujÈto, na tena saÑgho saÑvasati. Khippameva naÑ sannipatitvÈ ukkhipati. KiÒcÈpi so hoti majjhe bhikkhusaÑghassa nisinno, atha kho so ÈrakÈva saÑghamhÈ, saÑgho ca tena. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave yÈ kÈci mahÈnadiyo. SeyyathidaÑ, Ga~gÈ YamunÈ AciravatÊ Sarabh| MahÊ. TÈ mahÈsamuddaÑ patvÈ jahanti purimÈni nÈmagottÈni, “mahÈsamuddo”tveva sa~khaÑ gacchanti. EvamevaÑ kho bhikkhave cattÈro vaÓÓÈ khattiyÈ brÈhmaÓÈ vessÈ suddÈ, te TathÈgatappavedite dhammavinaye agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitvÈ1 jahanti purimÈni nÈmagottÈni, “samaÓÈ SakyaputtiyÈ”tveva sa~khaÑ gacchanti. Yampi bhikkhave cattÈro vaÓÓÈ khattiyÈ brÈhmaÓÈ vessÈ suddÈ, te TathÈgatappavedite dhammavinaye agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajitvÈ jahanti purimÈni ______1. PabbajitÈ (Ka-SÊ)

5. SoÓavagga 143 nÈmagottÈni, “samaÓÈ SakyaputtiyÈ”tveva sa~khaÑ gacchanti. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye catuttho acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave yÈ ca loke savantiyo mahÈsamuddaÑ appenti, yÈ ca antalikkhÈ dhÈrÈ papatanti, na tena mahÈsamuddassa |nattaÑ vÈ p|rattaÑ vÈ paÒÒÈyati. EvamevaÑ kho bhikkhave bah| cepi bhikkh| anupÈdisesÈya nibbÈnadhÈtuyÈ parinibbÈyanti, na tena nibbÈnadhÈtuyÈ |nattaÑ vÈ p|rattaÑ vÈ paÒÒÈyati. Yampi bhikkhave bah| cepi bhikkh| anupÈdisesÈya nibbÈnadhÈtuyÈ parinibbÈyanti, na tena nibbÈnadhÈtuyÈ |nattaÑ vÈ p|rattaÑ vÈ paÒÒÈyati. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye paÒcamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo ekaraso loÓaraso. EvamevaÑ kho bhikkhave ayaÑ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. Yampi bhikkhave ayaÑ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye chaÔÔho acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo bahuratano anekaratano. TatrimÈni ratanÈni, seyyathidaÑ, muttÈ maÓi veÄuriyo sa~kho silÈ pavÈÄaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ lohita~go masÈragallaÑ. EvamevaÑ kho bhikkhave ayaÑ dhammavinayo bahuratano anekaratano. TatrimÈni ratanÈni, seyyathidaÑ, cattÈro satipaÔÔhÈnÈ cattÈro sammappadhÈnÈ cattÈro iddhipÈdÈ paÒcindriyÈni paÒca balÈni satta bojjha~gÈ ariyo aÔÔha~giko maggo. Yampi bhikkhave ayaÑ dhammavinayo bahuratano anekaratano. TatrimÈni ratanÈni, seyyathidaÑ, cattÈro satipaÔÔhÈnÈ cattÈro sammappadhÈnÈ cattÈro iddhipÈdÈ paÒcindriyÈni paÒca balÈni satta bojjha~gÈ ariyo aÔÔha~giko maggo. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. SeyyathÈpi bhikkhave mahÈsamuddo mahataÑ bh|tÈnaÑ ÈvÈso. Tatrime bh|tÈ, Timi Timi~galo Timitimi~galo asurÈ nÈgÈ gandhabbÈ.

144 UdÈnapÈÄi

Santi mahÈsamudde yojanasatikÈpi attabhÈvÈ dviyojanasatikÈpi attabhÈvÈ tiyojanasatikÈpi attabhÈvÈ catuyojanasatikÈpi attabhÈvÈ paÒcayojanasatikÈpi attabhÈvÈ. EvamevaÑ kho bhikkhave ayaÑ dhammavinayo mahataÑ bh|tÈnaÑ ÈvÈso. Tatrime bh|tÈ, sotÈpanno sotÈpattiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, sakadÈgÈmÊ sakadÈgÈmiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, anÈgÈmÊ anÈgÈmiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, arahÈ arahattÈya1 paÔipanno. Yampi bhikkhave ayaÑ dhammavinayo mahataÑ bh|tÈnaÑ ÈvÈso. Tatrime bh|tÈ, sotÈpanno sotÈpattiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, sakadÈgÈmÊ sakadÈgÈmiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, anÈgÈmÊ anÈgÈmiphalasacchikiriyÈya paÔipanno, arahÈ arahattÈya paÔipanno. AyaÑ bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye aÔÔhamo acchariyo abbhuto dhammo, yaÑ disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramanti. Ime kho bhikkhave imasmiÑ dhammavinaye aÔÔha acchariyÈ abbhutÈ dhammÈ, ye disvÈ disvÈ bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye abhiramantÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Channamativassati, vivaÔaÑ nÈtivassati. TasmÈ channaÑ vivaretha, evaÑ taÑ nÈtivassatÊ”ti. . PaÒcamaÑ.

6. SoÓasutta 46. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkaccÈno AvantÊsu viharati Kuraraghare2 Pavatte pabbate. Tena kho pana samayena SoÓo upÈsako kuÔikaÓÓo Èyasmato MahÈkaccÈnassa upaÔÔhÈko hoti. Atha kho SoÓassa upÈsakassa kuÔikaÓÓassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yathÈ yathÈ kho ayyo MahÈkaccÈno dhammaÑ deseti, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, ______1. ArahattaphalasacchikiriyÈya (SÊ) * Khu 2. 289; Vi 4. 424; Vi 5. 263; Khu 10. 132, 144 piÔÔhesupi. 2. Kururaghare (SyÈ, Vi 3. 283), Kulaghare (Ka)

5. SoÓavagga 145 yaÑn|nÈhaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajeyyan”ti. Atha kho SoÓo upÈsako kuÔikaÓÓo yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho SoÓo upÈsako kuÔikaÓÓo ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ etadavoca– Idha mayhaÑ bhante rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yathÈ yathÈ kho ayyo MahÈkaccÈno dhammaÑ deseti, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, yaÑn|nÈhaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajeyyan”ti, pabbÈjetu maÑ bhante ayyo MahÈkaccÈnoti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ MahÈkaccÈno SoÓaÑ upÈsakaÑ kuÔikaÓÓaÑ etadavoca “dukkaraÑ kho SoÓa yÈvajÊvaÑ ekabhattaÑ ekaseyyaÑ brahmacariyaÑ, i~gha tvaÑ SoÓa tattheva ÈgÈrikabh|to samÈno BuddhÈnaÑ sÈsanaÑ anuyuÒja kÈlayuttaÑ ekabhattaÑ ekaseyyaÑ brahmacariyan”ti. Atha kho SoÓassa upÈsakassa kuÔikaÓÓassa yo ahosi pabbajjÈbhisa~khÈro, so paÔipassambhi. Dutiyampi kho -pa-. Dutiyampi kho ÈyasmÈ MahÈkaccÈno SoÓaÑ upÈsakaÑ kuÔikaÓÓaÑ etadavoca “dukkaraÑ kho SoÓa yÈvajÊvaÑ ekabhattaÑ ekaseyyaÑ brahmacariyaÑ, i~gha tvaÑ SoÓa tattheva ÈgÈrikabh|to samÈno BuddhÈnaÑ sÈsanaÑ anuyuÒja kÈlayuttaÑ ekabhattaÑ ekaseyyaÑ brahmacariyan”ti. Dutiyampi kho SoÓassa upÈsakassa kuÔikaÓÓassa yo ahosi pabbajjÈbhisa~khÈro, so paÔipassambhi. Tatiyampi kho SoÓassa upÈsakassa kuÔikaÓÓassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yathÈ yathÈ kho ayyo MahÈkaccÈno dhammaÑ deseti, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, yaÑn|nÈhaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajeyyan”ti. Tatiyampi kho SoÓo upÈsako

146 UdÈnapÈÄi kuÔikaÓÓo yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho SoÓo upasako kuÔikaÓÓo ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ etadavoca– Idha mayhaÑ bhante rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yathÈ yathÈ kho ayyo MahÈkaccÈno dhammaÑ deseti, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ, yaÑn|nÈhaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajeyyan”ti, pabbÈjetu maÑ bhante ayyo MahÈkaccÈnoti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkaccÈno SoÓaÑ upÈsakaÑ kuÔikaÓÓaÑ pabbÈjesi. Tena kho pana samayena Avanti DakkhiÓÈpatho1 appabhikkhuko hoti. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkaccÈno tiÓÓaÑ vassÈnaÑ accayena kicchena kasirena tato tato dasavaggaÑ bhikkhusaÑghaÑ sannipÈtetvÈ ÈyasmantaÑ SoÓaÑ upasampÈdesi.

Atha kho Èyasmato SoÓassa vassaÑvuÔÔhassa2 rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “na kho me so BhagavÈ sammukhÈ diÔÔho, api ca sutoyeva me ‘so BhagavÈ Êdiso ca Êdiso cÈ’ti. Sace maÑ upajjhÈto anujÈneyya, gaccheyyÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhan”ti. Atha kho ÈyasmÈ SoÓo sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yenÈyasmÈ MahÈkaccÈno tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ SoÓo ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ etadavoca– Idha mayhaÑ bhante rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “na kho me so BhagavÈ sammukhÈ diÔÔho, api ca sutoyeva me ‘so BhagavÈ Êdiso ca Êdiso cÈ’ti. Sace maÑ ______1. Avanti DakkhiÓapatho (SÊ) 2. VassaÑvutthassa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

5. SoÓavagga 147 upajjhÈyo anujÈneyya, gaccheyyÈhaÑ taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhan”ti. ( )1 SÈdhu sÈdhu SoÓa, gaccha tvaÑ SoÓa taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ2, dakkhissasi tvaÑ SoÓa taÑ BhagavantaÑ pÈsÈdikaÑ pasÈdanÊyaÑ santindriyaÑ santamÈnasaÑ uttamadamathasamathamanuppattaÑ dantaÑ guttaÑ yatindriyaÑ nÈgaÑ, disvÈna mama vacanena Bhagavato pÈde sirasÈ vandÈhi, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ3 puccha “upajjhÈyo me bhante ÈyasmÈ MahÈkaccÈno Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ3 pucchatÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ SoÓo Èyasmato MahÈkaccÈnassa bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena SÈvatthi tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena SÈvatthi JetavanaÑ AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈmo, yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ SoÓo BhagavantaÑ etadavoca “upajjhÈyo me bhante ÈyasmÈ MahÈkaccÈno Bhagavato pÈde sirasÈ vandati, appÈbÈdhaÑ appÈta~kaÑ lahuÔÔhÈnaÑ balaÑ phÈsuvihÈraÑ3 pucchatÊ”ti. Kacci bhikkhu khamanÊyaÑ, kacci yÈpanÊyaÑ, kaccisi appakilamathena addhÈnaÑ Ègato, na ca piÓÉakena kilantosÊti. KhamanÊyaÑ BhagavÈ, yÈpanÊyaÑ BhagavÈ, appakilamathena cÈhaÑ bhante addhÈnaÑ Ègato, na ca piÓÉakena kilantomhÊti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “imassÈnanda Ègantukassa bhikkhuno senÈsanaÑ paÒÒÈpehÊ”ti. Atha kho Èyasmato Œnandassa etadahosi “yassa kho maÑ BhagavÈ ______1. (GaccheyyÈhaÑ bhante taÑ BhagavantaÑ dassanÈya ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ, sace maÑ upajjhÈyo anujÈnÈtÊti) (Vi 3. 285) 2. SammÈsambuddhanti (sabbattha) 3. PhÈsuvihÈraÒca (SÊ)

148 UdÈnapÈÄi

ÈÓÈpeti ‘imassÈnanda Ègantukassa bhikkhuno senÈsanaÑ paÒÒÈpehÊ’ti, icchati BhagavÈ tena bhikkhunÈ saddhiÑ ekavihÈre vatthuÑ, icchati BhagavÈ ÈyasmatÈ soÓena saddhiÑ ekavihÈre vatthun”ti, yasmiÑ vihÈre BhagavÈ viharati, tasmiÑ vihÈre Èyasmato SoÓassa senÈsanaÑ paÒÒÈpesi. Atha kho BhagavÈ bahudeva rattiÑ abbhokÈse nisajjÈya vÊtinÈmetvÈ pÈde pakkhÈletvÈ vihÈraÑ pÈvisi. ŒyasmÈpi kho SoÓo bahudeva rattiÑ abbhokÈse nisajjÈya vÊtinÈmetvÈ pÈde pakkhÈletvÈ vihÈraÑ pÈvisi. Atha kho BhagavÈ rattiyÈ pacc|sasamayaÑ paccuÔÔhÈya ÈyasmantaÑ SoÓaÑ ajjhesi “paÔibhÈtu taÑ bhikkhu dhammo bhÈsitun”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ SoÓo Bhagavato paÔissutvÈ * soÄasa aÔÔhakavaggikÈni sabbÈneva sarena abhaÓi. Atha kho BhagavÈ Èyasmato SoÓassa sarabhaÒÒapariyosÈne abbhanumodi “sÈdhu sÈdhu bhikkhu, suggahitÈni te bhikkhu soÄasa aÔÔhakavaggikÈni sumanasikatÈni s|padhÈritÈni, kalyÈÓiyÈsi1 vÈcÈya samannÈgato vissaÔÔhÈya anelagaÄÈya atthassa viÒÒÈpaniyÈ. Kativassosi tvaÑ bhikkh|”ti. Ekavasso ahaÑ BhagavÈti. Kissa pana tvaÑ bhikkhu evaÑ ciraÑ akÈsÊti. CiraÑ diÔÔho2 me bhante kÈmesu ÈdÊnavo, api ca sambÈdho gharÈvÈso bahukicco bahukaraÓÊyoti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velayaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “DisvÈ ÈdÊnavaÑ loke, ÒatvÈ dhammaÑ nir|padhiÑ. Ariyo na ramatÊ pÈpe, pÈpe na ramatÊ sucÊ”ti. . ChaÔÔhaÑ.

7. Ka~khÈrevatasutta 47. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Ka~khÈrevato Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya attano ka~khÈvitaraÓavisuddhiÑ paccavekkhamÈno. ______* Upari 399 piÔÔhÈdÊsu. 1. KalyÈÓiyÈ ca (Ka), kalyÈÓiyÈ cÈsi (?) 2. CiradiÔÔho (SÊ)

5. SoÓavagga 149

AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ Ka~khÈrevataÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya attano ka~khÈvitaraÓavisuddhiÑ paccavekkhamÈnaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “YÈ kÈci ka~khÈ idha vÈ huraÑ vÈ, SakavediyÈ vÈ paravediyÈ vÈ. Ye jhÈyino tÈ pajahanti sabbÈ, ŒtÈpino brahmacariyaÑ carantÈ”ti. . SattamaÑ.

8. SaÑghabhedasutta 48. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Œnando tadahuposathe pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi. AddasÈ kho Devadatto ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ, disvÈna yenÈyasmÈ Œnando tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ etadavoca “ajjatagge dÈnÈhaÑ Èvuso Œnanda aÒÒatreva BhagavatÈ, aÒÒatra bhikkhusaÑghÈ uposathaÑ karissÈmi saÑghakammÈni cÈ”ti. Atha kho ÈyasmÈ Œnando RÈjagahe piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca– “IdhÈhaÑ bhante pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑ, addasÈ kho maÑ bhante Devadatto RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ, disvÈna yenÈhaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ maÑ etadavoca “ajjatagge dÈnÈhaÑ Èvuso Œnanda aÒÒatreva BhagavatÈ, aÒÒatra bhikkhusaÑghÈ uposathaÑ karissÈmi saÑghakammÈni cÈ”ti. Ajja bhante Devadatto saÑghaÑ bhindissati, uposathaÒca karissati saÑghakammÈni cÈti.

150 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “SukaraÑ sÈdhunÈ sÈdhu, sÈdhu pÈpena dukkaraÑ1. PÈpaÑ pÈpena sukaraÑ, pÈpamariyehi dukkaran”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. SadhÈyamÈnasutta 49. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu cÈrikaÑ carati mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ. Tena kho pana samayena sambahulÈ mÈÓavakÈ Bhagavato avid|re sadhÈyamÈnar|pÈ2 atikkamanti. AddasÈ kho BhagavÈ sambahule mÈÓavake avid|re sadhÈyamÈnar|pe atikkante. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “ParimuÔÔhÈ paÓÉitÈbhÈsÈ, vÈcÈgocarabhÈÓino. YÈvicchanti mukhÈyÈmaÑ, yena nÊtÈ na taÑ vid|”ti. . NavamaÑ.

10. C|Äapanthakasutta 50. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ C|Äapanthako3 Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ upaÔÔhapetvÈ. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ C|ÄapanthakaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ upaÔÔhapetvÈ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnaÑ udÈnesi– ______1. SukaraÑ sÈdhunÈ sÈdhuÑ, sÈdhuÑ pÈpena dukkaraÑ (Ka) Vi 4. 361 piÔÔhepi passitabbaÑ. 2. SaddÈyamÈnar|pÈ (SyÈ, I, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ.), pathÈyamÈnar|pÈ (Ka), vadhÈyamÈnar|pÈ (Ka-SÊ, Ka-®Ôha), saddhÈyamÈnar|pÈ (?), saddhudhÈtuyÈ sadhudhÈtuyÈ vÈ siddhamidanti veditabbaÑ. 3. Cullapanthako (SÊ), C|lapanthako (I)

6. Jaccandhavagga 151

“®hitena kÈyena Ôhitena cetasÈ, TiÔÔhaÑ nisinno uda vÈ sayÈno. EtaÑ1 satiÑ bhikkhu adhiÔÔhahÈno, Labhetha pubbÈpariyaÑ visesaÑ. LaddhÈna pubbÈpariyaÑ visesaÑ, AdassanaÑ maccurÈjassa gacche”ti. . DasamaÑ. SoÓavaggo2 paÒcamo.

TassuddÈnaÑ Piyo AppÈyukÈ KuÔÔhÊ, KumÈrakÈ Uposatho. SoÓo ca Revato Bhedo, SadhÈya Panthakena cÈti. _____

6. Jaccandhavagga

1. Œyusa~khÈrossajjanasutta 51. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ VesÈliyaÑ viharati MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya VesÈliÑ piÓÉÈya pÈvisi, VesÈliyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “gaÓhÈhi Œnanda nisÊdanaÑ, yena CÈpÈlaÑ3 cetiyaÑ tenupasa~kamissÈma divÈvihÈrÈyÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ nisÊdanaÑ ÈdÈya BhagavantaÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandhi. Atha kho BhagavÈ yena CÈpÈlaÑ cetiyaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi– RamaÓÊyÈ Œnanda VesÈlÊ, ramaÓÊyaÑ UdenaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ GotamakaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SattambaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ BahuputtaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SÈrandadaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ CÈpÈlaÑ cetiyaÑ. Yassa kassaci ______1. EvaÑ (Ka) 2. SoÓattheravaggo (SyÈ, KaÑ, Ka) MahÈvaggo (AÔÔhakathÈya sameti) * DÊ 2. 90; SaÑ 3. 230; AÑ 3. 129 piÔÔhesu. 3. PÈvÈlaÑ (SyÈ)

152 UdÈnapÈÄi

Œnanda cattÈro iddhipÈdÈ bhÈvitÈ bahulÊkatÈ yÈnÊkatÈ vatthukatÈ anuÔÔhitÈ paricitÈ susamÈraddhÈ, so Èka~khamÈno ( )1 kappaÑ vÈ tiÔÔheyya kappÈvasesaÑ vÈ. TathÈgatassa kho Œnanda cattÈro iddhipÈdÈ bhÈvitÈ bahulÊkatÈ yÈnÊkatÈ vatthukatÈ anuÔÔhitÈ paricitÈ susamÈraddhÈ, Èka~khamÈno Œnanda TathÈgato kappaÑ vÈ tiÔÔheyya kappÈvasesaÑ vÈti. Evampi kho ÈyasmÈ Œnando BhagavatÈ oÄÈrike nimitte kayiramÈne oÄÈrike obhÈse kayiramÈne nÈsakkhi paÔivijjhituÑ. Na BhagavantaÑ yÈci “tiÔÔhatu bhante BhagavÈ kappaÑ, tiÔÔhatu Sugato kappaÑ bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnan”ti, yathÈ taÑ mÈrena pariyuÔÔhitacitto. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi– RamaÓÊyÈ Œnanda VesÈlÊ, ramaÓÊyaÑ UdenaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ GotamakaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SattambaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ BahuputtaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SÈrandadaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ CÈpÈlaÑ cetiyaÑ. Yassa kassaci Œnanda cattÈro iddhipÈdÈ bhÈvitÈ bahulÊkatÈ yÈnÊkatÈ vatthukatÈ anuÔÔhitÈ paricitÈ susamÈraddhÈ, so Èka~khamÈno kappaÑ vÈ tiÔÔheyya kappÈvasesaÑ vÈ. TathÈgatassa kho Œnanda cattÈro iddhipÈdÈ bhÈvitÈ bahulÊkatÈ yÈnÊkatÈ vatthukatÈ anuÔÔhitÈ paricitÈ susamÈraddhÈ, Èka~khamÈno Œnanda TathÈgato kappaÑ vÈ tiÔÔheyya kappÈvasesaÑ vÈti. Evampi kho ÈyasmÈ Œnando BhagavatÈ oÄÈrike nimitte kayiramÈne oÄÈrike obhÈse kayiramÈne nÈsakkhi paÔivijjhituÑ. Na BhagavantaÑ yÈci “tiÔÔhatu bhante BhagavÈ kappaÑ, tiÔÔhatu Sugato kappaÑ bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnan”ti, yathÈ taÑ mÈrena pariyuÔÔhitacitto. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “gaccha tvaÑ Œnanda, yassadÈni kÈlaÑ maÒÒasÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando ______1. (Œnanda) (Ka)

6. Jaccandhavagga 153

Bhagavato paÔissutvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ avid|re aÒÒatarasmiÑ rukkham|le nisÊdi. Atha kho mÈro pÈpimÈ acirapakkante Èyasmante Œnande yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho mÈro pÈpimÈ BhagavantaÑ etadavoca– “ParinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato. BhÈsitÈ kho panesÈ bhante BhagavatÈ vÈcÈ ‘na tÈvÈhaÑ pÈpima parinibbÈyissÈmi, yÈva me bhikkh| na sÈvakÈ bhavissanti viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ1 bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈrino, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhissanti desessanti paÒÒapessanti paÔÔhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÈnÊkarissanti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desessantÊ’ti. Etarahi kho pana bhante2 bhikkh| Bhagavato sÈvakÈ viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈrino, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhanti desenti paÒÒapenti paÔÔhapenti vivaranti vibhajanti uttÈnÊkaronti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desenti. parinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato. BhÈsitÈ kho panesÈ bhante BhagavatÈ vÈcÈ ‘na tÈvÈhaÑ pÈpima parinibbÈyissÈmi, yÈva me bhikkhuniyo na sÈvikÈ bhavissanti viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈriniyo, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhissanti desessanti paÒÒapessanti paÔÔhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÈnÊkarissanti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desessantÊ’ti. Etarahi kho pana bhante bhikkhuniyo Bhagavato sÈvikÈ viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ ______1. VisÈradÈ pattayogakkhemÈ (AÑ 3. 130), visÈradappattÈ yogakkhemÈ (SÊ, I, Ka), visÈradappattÈ yogakkHemakÈmÈ (SyÈ) DÊ 2, 88 piÔÔhepi passitabbaÑ. 2. Santi kho pana bhante etarahi (SÊ, I, SaÑ 3. 229)

154 UdÈnapÈÄi sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈriniyo, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhanti desenti paÒÒapenti paÔÔhapenti vivaranti vibhajanti uttÈnÊkaronti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desenti. parinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato. BhÈsitÈ kho panesÈ bhante BhagavatÈ vÈcÈ ‘na tÈvÈhaÑ pÈpima parinibbÈyissÈmi, yÈva me upÈsakÈ na sÈvakÈ bhavissanti viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈrino, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhissanti desessanti paÒÒapessanti paÔÔhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÈnÊkarissanti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desessantÊ’ti. Etarati kho pana bhante upÈsakÈ Bhagavato sÈvakÈ viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈrino, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhanti desenti paÒÒapenti paÔÔhapenti vivaranti vibhajanti uttÈnÊkaronti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desenti. ParinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato. BhasitÈ kho panesÈ bhante BhagavatÈ vÈcÈ ‘na tÈvÈhaÑ pÈpima parinibbÈyissÈmi, yÈva me upÈsikÈ na sÈvikÈ bhavissanti viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈriniyo, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhissanti desessanti paÒÒapessanti paÔÔhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÈnÊkarissanti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desessantÊ’ti. Etarahi kho pana bhante upÈsikÈ Bhagavato sÈvikÈ viyattÈ vinÊtÈ visÈradÈ bahussutÈ dhammadharÈ dhammÈnudhammappaÔipannÈ sÈmÊcippaÔipannÈ anudhammacÈriniyo, sakaÑ ÈcariyakaÑ uggahetvÈ Ècikkhanti desenti paÒÒapenti paÔÔhapenti vivaranti vibhajanti uttÈnÊkaronti, uppannaÑ parappavÈdaÑ sahadhammena suniggahitaÑ niggahetvÈ sappÈÔihÈriyaÑ dhammaÑ desenti. ParinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato.

6. Jaccandhavagga 155

BhÈsitÈ kho panesÈ bhante BhagavatÈ vÈcÈ ‘na tÈvÈhaÑ pÈpima parinibbÈyissÈmi, yÈva me idaÑ brahmacariyaÑ na iddhaÒceva bhavissati phÊtaÒca vitthÈrikaÑ BÈhujaÒÒaÑ puthubh|taÑ, yÈva devamanussehi suppakÈsitan’ti. Etarahi kho pana bhante1 Bhagavato brahmacariyaÑ iddhaÒceva phÊtaÒca vitthÈrikaÑ BÈhujaÒÒaÑ puthubh|taÑ, yÈva devamanussehi suppakÈsitaÑ. ParinibbÈtu dÈni bhante BhagavÈ, parinibbÈtu Sugato, parinibbÈnakÈlo dÈni bhante Bhagavato”ti.

EvaÑ vutte BhagavÈ mÈraÑ pÈpimantaÑ etadavoca “appossukko tvaÑ pÈpima hohi, na ciraÑ TathÈgatassa parinibbÈnaÑ bhavissati, ito tiÓÓaÑ mÈsÈnaÑ accayena TathÈgato parinibbÈyissatÊ”ti.

Atha kho BhagavÈ CÈpÈle cetiye sato sampajÈno Èyusa~khÈraÑ ossaji, ossaÔÔhe ca BhagavatÈ Èyusa~khÈre mahÈbh|micÈlo ahosi bhiÑsanako lomahaÑso, devadundubhiyo2 ca phaliÑsu.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“TulamatulaÒca sambhavaÑ, Bhavasa~khÈramavassaji Muni. Ajjhattarato samÈhito, Abhindi kavacamivattasambhavan”ti. . PaÔhamaÑ.

2. SattajaÔilasutta

52. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito bahidvÈrakoÔÔhake nisinno hoti. Atha kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. ______1. TayidaÑ bhante (SaÑ 3. 229) 2. Devadudrabhiyo (Ka)

156 UdÈnapÈÄi

Tena kho pana samayena satta ca jaÔilÈ satta ca nigaÓÔhÈ satta ca acelakÈ satta ca ekasÈÔakÈ satta ca paribbÈjakÈ par|ÄhakacchanakhalomÈ khÈrivividhamÈdÈya1 Bhagavato avid|re atikkamanti. AddasÈ kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo te satta ca jaÔile satta ca nigaÓÔhe satta ca acelake satta ca ekasÈÔake satta ca paribbÈjake par|Ähakacchanakhalome khÈrivividhamÈdÈya Bhagavato avid|re atikkamante, disvÈna uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ dakkhiÓajÈÓumaÓÉalaÑ pathaviyaÑ2 nihantvÈ yena te satta ca jaÔilÈ satta ca nigaÓÔhÈ satta ca acelakÈ satta ca ekasÈÔakÈ satta ca paribbÈjakÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ tikkhattuÑ nÈmaÑ sÈvesi “rÈjÈhaÑ bhante Pasenadi Kosalo, rÈjÈhaÑ bhante Pasenadi Kosalo, rÈjÈhaÑ bhante Pasenadi Kosalo”ti. Atha kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo acirapakkantesu tesu sattasu ca jaÔilesu sattasu ca nigaÓÔhesu sattasu ca acelakesu sattasu ca ekasÈÔakesu sattasu ca paribbÈjakesu yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho rÈjÈ Pasenadi Kosalo BhagavantaÑ etadavoca “ye kho3 bhante loke arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈ, ete tesaÑ aÒÒatare”ti4. DujjÈnaÑ kho etaÑ mahÈrÈja tayÈ gihinÈ kÈmabhoginÈ puttasambÈdhasayanaÑ ajjhÈvasantena kÈsikacandanaÑ paccanubhontena mÈlÈgandhavilepanaÑ dhÈrayantena jÈtar|parajataÑ sÈdiyantena “ime vÈ arahanto ime vÈ arahattamaggaÑ samÈpannÈ”ti. SaÑvÈsena kho mahÈrÈja sÊlaÑ veditabbaÑ, taÒca kho dÊghena addhunÈ na ittaraÑ5, manasikarotÈ no amanasikarotÈ, paÒÒavatÈ no duppaÒÒena. SaÑvohÈrena kho mahÈrÈja soceyyaÑ veditabbaÑ, taÒca kho dÊghena ______1. KhÈrÊvidhamÈdÈya (Ka, SÑ 1. 77; DÊ 1. 95 piÔÔhesupi) 2. PaÔhaviyaÑ (SÊ, SÈ, I) 3. Ye ca kho (SÊ), ye ca te (SyÈ), ye nu keci kho (I), ye te (SaÑ 1.78), ye nu kho keci (?) 4. AÒÒatarÈti (SÊ, Ka), aÒÒataroti (SyÈ, I) 5. Na ittarena (SyÈ, SÊ-SyÈ-®Ôha)

6. Jaccandhavagga 157 addhunÈ na ittaraÑ, manasikarotÈ no amanasikarotÈ, paÒÒavatÈ no duppaÒÒena. ŒpadÈsu kho mahÈrÈja thÈmo veditabbo, so ca kho dÊghena addhunÈ na ittaraÑ, manasikarotÈ no amanasikarotÈ, paÒÒavatÈ no duppaÒÒena. SÈkacchÈya kho mahÈrÈja paÒÒÈ veditabbÈ, sÈ ca kho dÊghena addhunÈ na ittaraÑ, manasikarotÈ no amanasikarotÈ, paÒÒavatÈ no duppaÒÒenÈti.

AcchariyaÑ bhante, abbhutaÑ bhante, yÈva subhÈsitaÑ cidaÑ1 bhante BhagavatÈ–“dujjÈnaÑ kho etaÑ mahÈrÈja tayÈ gihinÈ puttasambÈdhasayanaÑ ajjhÈvasantena kÈsikacandanaÑ paccanubhontena mÈlÈgandhavilepanaÑ dhÈrayantena jÈtar|parajataÑ sÈdiyantena ‘ime vÈ arahanto ime vÈ arahattamaggaÑ samÈpannÈ’ti. SaÑvÈsena kho mahÈrÈja sÊlaÑ veditabbaÑ -pa-. SÈkacchÈya kho mahÈrÈja paÒÒÈ veditabbÈ, sÈ ca kho dÊghena addhunÈ na ittaraÑ, manasikarotÈ no amanasikarotÈ, paÒÒavatÈ no duppaÒÒenÈ”ti.

Ete bhante mama purisÈ corÈ2 ocarakÈ janapadaÑ ocaritvÈ gacchanti, tehi paÔhamaÑ ociÓÓaÑ ahaÑ pacchÈ osÈrissÈmi3. IdÈni te bhante taÑ rajojallaÑ pavÈhetvÈ sunhÈtÈ suvilittÈ kappitakesamass| odÈtavatthavasanÈ paÒcahi kÈmaguÓehi samappitÈ sama~gibh|tÈ paricÈressantÊ4ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Na vÈyameyya sabbattha, nÈÒÒassa puriso siyÈ. NÈÒÒaÑ nissÈya jÊveyya, dhammena na vaÓiÑ5 care”ti. . DutiyaÑ.

3. PaccavekkhaÓasutta 53. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ attano ______1. SubhÈsitamidaÑ (SaÑ 1. 78) 2. CarÈ (SaÑ 1. 79) 3. OtarissÈmi (SÊ, SyÈ, I), oyÈyissÈmi (SÊ-SyÈ-®Ôha), osÈpayissÈmi (SaÑ 1. 79) 4. CÈriyanti (SyÈ) 5. VÈÓiÑ (SÊ), vaÓÊ (SyÈ, I), vÈÓijaÑ (Ka)

158 UdÈnapÈÄi aneke pÈpake akusale dhamme pahÊne paccavekkhamÈno nisinno hoti aneke ca kusale dhamme bhÈvanÈpÈrip|riÑ gate. Atha kho BhagavÈ 1 attano aneke pÈpake akusale dhamme pahÊne viditvÈ aneke ca kusale dhamme bhÈvanÈpÈrip|riÑ gate1 tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Ahu pubbe tadÈ nÈhu, nÈhu pubbe tadÈ ahu. Na cÈhu na ca bhavissati, na cetarahi vijjatÊ”ti. . TatiyaÑ.

4. PaÔhamanÈnÈtitthiyasutta 54. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassato loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “antavÈ loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “anantavÈ loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “taÑ jÊvaÑ taÑ sarÊraÑ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “aÒÒaÑ jÊvaÑ aÒÒaÑ sarÊraÑ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “na hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “hoti ca na ca hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi ______1-1. EtamatthaÑ viditvÈ (SÊ, Ka)

6. Jaccandhavagga 159 paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva hoti na na hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ– “Idha bhante sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino ‘sassato loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan’ti -pa-. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti ‘ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo’ti.” AÒÒatitthiyÈ bhikkhave paribbÈjakÈ andhÈ acakkhukÈ atthaÑ na jÈnanti anatthaÑ na jÈnanti, dhammaÑ na jÈnanti adhammaÑ na jÈnanti. Te atthaÑ ajÈnantÈ anatthaÑ ajÈnantÈ dhammaÑ ajÈnantÈ adhammaÑ ajÈnantÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Bh|tapubbaÑ bhikkhave imissÈyeva SÈvatthiyÈ aÒÒataro rÈjÈ ahosi. Atha kho bhikkhave so rÈjÈ aÒÒataraÑ purisaÑ Èmantesi “ehi tvaÑ ambho purisa yÈvatakÈ SÈvatthiyÈ jaccandhÈ, te sabbe ekajjhaÑ sannipÈtehÊ”ti. “EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave so puriso tassa raÒÒo paÔissutvÈ yÈvatakÈ SÈvatthiyÈ jaccandhÈ, te sabbe gahetvÈ yena so rÈjÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ rÈjÈnaÑ etadavoca “sannipÈtitÈ kho te deva yÈvatakÈ SÈvatthiyÈ

160 UdÈnapÈÄi jaccandhÈ”ti. Tena hi bhaÓe jaccandhÈnaÑ hatthiÑ dassehÊti. “EvaÑ devÈ”ti kho bhikkhave so puriso tassa raÒÒo paÔissutvÈ jaccandhÈnaÑ hatthiÑ dassesi– EkaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa sÊsaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa kaÓÓaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa dantaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa soÓÉaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa kÈyaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa pÈdaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa satthiÑ1 dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa na~guÔÔhaÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, ekaccÈnaÑ jaccandhÈnaÑ hatthissa vÈladhiÑ dassesi “ediso jaccandhÈ hatthÊ”ti, Atha kho bhikkhave so puriso jaccandhÈnaÑ hatthiÑ dassetvÈ yena so rÈjÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ rÈjÈnaÑ etadavoca “diÔÔho kho tehi deva jaccandhehi hatthÊ, yassadÈni kÈlaÑ maÒÒasÊ”ti. Atha kho bhikkhave so rÈjÈ yena te jaccandhÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ te jaccandhe etadavoca “diÔÔho vo jaccandhÈ hatthÊ”ti. EvaÑ deva, diÔÔho no hatthÊti. Vadetha jaccandhÈ kÊdiso hatthÊti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sÊsaÑ diÔÔhaÑ ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi kumbho”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kaÓÓo diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi suppo”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa danto diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi khÊlo”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa soÓÉo diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi na~galÊsÈ”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kÈyo diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi koÔÔho”ti. ______1. PiÔÔhiÑ (SyÈ)

6. Jaccandhavagga 161

Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa pÈdo diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “edisodeva hatthÊ seyyathÈpi Th|Óo”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa satthi diÔÔho1 ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi udukkhalo”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa na~guÔÔhaÑ diÔÔhaÑ ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi musalo”ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa vÈladhi diÔÔho ahosi, te evamÈhaÑsu “ediso deva hatthÊ seyyathÈpi sammajjanÊ”ti. Te “ediso hatthÊ, nediso hatthÊ. Nediso hatthÊ, ediso hatthÊ”ti aÒÒamaÒÒaÑ muÔÔhÊhi saÑsumbhiÑsu2. Tena ca pana bhikkhave so rÈjÈ attamano ahosi. EvamevaÑ kho bhikkhave aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ andhÈ acakkhukÈ te atthaÑ na jÈnanti anatthaÑ najÈnanti, dhammaÑ na jÈnanti adhammaÑ na jÈnanti. Te atthaÑ ajÈnantÈ anatthaÑ ajÈnantÈ dhammaÑ ajÈnantÈ adhammaÑ ajÈnantÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Imesu kira sajjanti, eke samaÓabrÈhmaÓÈ. Viggayha naÑ vivadanti, janÈ eka~gadassino”ti. . CatutthaÑ.

5. DutiyanÈnÈtitthiyasutta 55. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– ______1. PiÔÔhi diÔÔhÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I), satthi diÔÔhÈ (Ka-SÊ) 2. SaÑyujjhiÑsu (Ka-SÊ, SyÈ, I)

162 UdÈnapÈÄi

Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato ca asassato ca1 attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva sassato nÈsassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “paraÑkato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkato ca paraÑkato ca2 attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asayaÑkÈro aparaÑkÈro3 adhiccasamuppanno attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassataÒca asassataÒca4 sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva sassataÑ nÈsassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “paraÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkataÒca paraÑkataÒca5 sukhadukkhaÑ attÈ ca ______1. Sassato asassato (SÊ) 2. SayaÑkato paraÑkato (SÊ) 3. AsayaÑkÈro ca aparaÑkÈro ca (SyÈ, I) 4. SassataÑ asassataÑ (SÊ) 5. SayaÑkataÑ paraÑkataÑ (SÊ)

6. Jaccandhavagga 163 loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asayaÑkÈraÑ aparaÑkÈraÑ adhiccasamuppannaÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ– “Idha bhante sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino ‘sassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan’ti -pa-. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti ‘ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo’ti”. AÒÒatitthiyÈ bhikkhave paribbÈjakÈ andhÈ acakkhukÈ atthaÑ na jÈnanti anatthaÑ na jÈnanti, dhammaÑ na jÈnanti adhammaÑ na jÈnanti. Te atthaÑ ajÈnantÈ anatthaÑ ajÈnantÈ dhammaÑ ajÈnantÈ adhammaÑ ajÈnantÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Imesu kira sajjanti, eke samaÓabrÈhmaÓÈ. AntarÈva visÊdanti, appatvÈva tamogadhan”ti. . PaÒcamaÑ.

164 UdÈnapÈÄi

6. TatiyanÈnÈtitthiyasutta 56. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato ca asassato ca attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva sassato nÈsassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “paraÑkato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkato ca paraÑkato ca attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asayaÑkÈro aparaÑkÈro adhiccasamuppanno attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassataÒca asassataÒca sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva sassataÑ nÈsassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “paraÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ

6. Jaccandhavagga 165 moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkataÒca paraÑkataÒca sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asayaÑkÈraÑ aparaÑkÈraÑ adhiccasamuppannaÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ– “Idha bhante sambahulÈ nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ– Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino ‘sassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan’ti -pa-. Te bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti ‘ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo’ti”. AÒÒatitthiyÈ bhikkhave paribbÈjakÈ andhÈ acakkhukÈ, te atthaÑ na jÈnanti anatthaÑ na jÈnanti, dhammaÑ na jÈnanti adhammaÑ na jÈnanti. Te atthaÑ ajÈnantÈ anatthaÑ ajÈnantÈ dhammaÑ ajÈnantÈ adhammaÑ ajÈnantÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ mukhasattÊhi vitudantÈ viharanti “ediso dhammo, nediso dhammo. Nediso dhammo, ediso dhammo”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

166 UdÈnapÈÄi

“Aha~kÈrapasutÈyaÑ pajÈ, paraÑkÈr|pasaÑhitÈ. Etadeke nÈbbhaÒÒaÑsu, na naÑ ‘sallan’ti addasuÑ. EtaÒca sallaÑ paÔikacca1 passato, ‘AhaÑ karomÊ’ti na tassa hoti, ‘Paro karotÊ’ti na tassa hoti. MÈnupetÈ ayaÑ pajÈ, mÈnaganthÈ mÈnavinibaddhÈ2. DiÔÔhÊsu sÈrambhakathÈ, saÑsÈraÑ nÈtivattatÊ”ti. . ChaÔÔhaÑ. 7. Subh|tisutta 57. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Subh|ti Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya avitakkaÑ samÈdhiÑ samepajjitvÈ. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ Subh|tiÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya avitakkaÑ samÈdhiÑ samÈpannaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Yassa vitakkÈ vidh|pitÈ, AjjhattaÑ suvikappitÈ asesÈ. TaÑ sa~gamaticca ar|pasaÒÒÊ, CatuyogÈtigato na jÈtu metÊ”ti3. . SattamaÑ.

8. GaÓikÈsutta 58. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena RÈjagahe dve p|gÈ aÒÒatarissÈ gaÓikÈya sÈrattÈ honti paÔibaddhacittÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ pÈÓÊhipi upakkamanti, leÉÉ|hipi ______1. PaÔigacca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. MÈnavinibandhÈ (SÊ) 3. Na jÈtimetÊti (SyÈ, I, ®Ôha-pÈÔhantaraÑ)

6. Jaccandhavagga 167 upakkamanti, daÓÉehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraÓampi nigacchanti maraÓamattampi dukkhaÑ. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, RÈjagahe piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ– Idha bhante RÈjagahe dve p|gÈ aÒÒatarissÈ gaÓikÈya sÈrattÈ paÔibaddhacittÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ pÈÓÊhipi upakkamanti, leÉÉ|hipi upakkamanti, daÓÉehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraÓampi nigacchanti maraÓamattampi dukkhanti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “YaÒca pattaÑ yaÒca pattabbaÑ, ubhayametaÑ rajÈnukiÓÓaÑ, ÈturassÈnusikkhato. Ye ca sikkhÈsÈrÈ sÊlabbataÑ jÊvitaÑ brahmacariyaÑ upaÔÔhÈnasÈrÈ, ayameko anto. Ye ca evaÑvÈdino ‘natthi kÈmesu doso’ti, ayaÑ dutiyo anto. Iccete ubho antÈ kaÔasivaÉÉhanÈ, kaÔasiyo diÔÔhiÑ vaÉÉhenti. Ete te ubho ante anabhiÒÒÈya olÊyanti eke, atidhÈvanti eke. Ye ca kho te abhiÒÒÈya tatra ca nÈhesuÑ, tena ca nÈmaÒÒiÑsu, vaÔÔaÑ tesaÑ natthi paÒÒÈpanÈyÈ”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. UpÈtidhÈvantisutta 59. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ rattandhakÈratimisÈyaÑ abbhokÈse nisinno hoti telappadÊpesu jhÈyamÈnesu.

Tena kho pana samayena sambahulÈ adhipÈtakÈ tesu telappadÊpesu ÈpÈtaparipÈtaÑ anayaÑ Èpajjanti, byasanaÑ Èpajjanti, 1 anayabyasanaÑ

168 UdÈnapÈÄi

Èpajjanti1. AddasÈ kho BhagavÈ te sambahule adhipÈtake tesu telappadÊpesu ÈpÈtaparipÈtaÑ anayaÑ Èpajjante byasanaÑ Èpajjante anayabyasanaÑ Èpajjante.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“UpÈtidhÈvanti na sÈramenti, NavaÑ navaÑ bandhanaÑ br|hayanti. Patanti pajjotamivÈdhipÈtakÈ2, DiÔÔhe sute itiheke niviÔÔhÈ”ti. . NavamaÑ.

10. Uppajjantisutta

60. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho ÈyasmÈ Œnando yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca–

YÈvakÊvaÒca bhante TathÈgatÈ loke nuppajjanti Arahanto SammÈsambuddhÈ, tÈva aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ sakkatÈ honti garukatÈ mÈnitÈ p|jitÈ apacitÈ, lÈbhino cÊvara piÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. Yato ca kho bhante TathÈgatÈ loke uppajjanti Arahanto SammÈsambuddhÈ, atha aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ asakkatÈ honti agarukatÈ amÈnitÈ ap|jitÈ anapacitÈ, na lÈbhino cÊvara piÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ. BhagavÈyeva3 dÈni bhante sakkato hoti garukato mÈnito p|jito apacito, lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccayabhesajja parikkhÈrÈnaÑ bhikkhusaÑgho cÈti. ______1-1. Natthi SÊhaÄapotthake. 2. ...dhipÈtÈ (SÊ, SyÈ) 3. BhagavÈ ceva (SyÈ)

6. Jaccandhavagga 169

EvametaÑ Œnanda, yÈvakÊvaÒca Œnanda TathÈgatÈ loke nuppajjanti Arahanto SammÈsambuddhÈ. TÈva aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ sakkatÈ honti garukatÈ mÈnitÈ p|jitÈ apacitÈ, lÈbhino cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccayabhesajja parikkhÈrÈnaÑ. Yato ca kho Œnanda TathÈgatÈ loke uppajjanti Arahanto SammÈsambuddhÈ, atha aÒÒatitthiyÈ paribbÈjakÈ asakkatÈ honti agarukatÈ amÈnitÈ ap|jitÈ anapacitÈ, na lÈbhino cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajja parikkhÈrÈnaÑ. TathÈgatova1 dÈni sakkato hoti garukato mÈnito p|jito apacito, lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈta senÈsana gilÈnapaccaya bhesajja parikkhÈrÈnaÑ bhikkhusaÑgho cÈti.

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“ObhÈsati tÈva so kimi, YÈva na unnamate2 pabha~karo. (Sa)3 verocanamhi uggate, Hatappabho hoti na cÈpi bhÈsati.

EvaÑ obhÈsitameva takkikÈnaÑ4, YÈva SammÈsambuddhÈ loke nuppajjanti. Na takkikÈ sujjhanti na cÈpi sÈvakÈ, DuddiÔÔhÊ na dukkhÈ pamuccare”ti. . DasamaÑ.

TassuddÈnaÑ

ŒyujaÔilavekkhaÓÈ, tayo TitthiyÈ Subh|ti. GaÓikÈ UpÈti navamo, Uppajjanti ca te dasÈti.

Jaccandhavaggo chaÔÔho. ______1. TathÈgato ceva (SyÈ) 2. Uggamati (SÊ), unnamati (SyÈ) 3. ( ) Natthi SÊ-SyÈ-potthakesu. 4. TitthiyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I)

170 UdÈnapÈÄi

7. C|Äavagga

1. PaÔhamalakuÓÉakabhaddiyasutta 61. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti1 samuttejeti sampahaÑseti. Atha kho Èyasmato LakuÓÉakabhaddiyassa ÈyasmatÈ SÈriputtena anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandassiyamÈnassa samÈdapiyamÈnassa samuttejiyamÈnassa sampahaÑsiyamÈnassa anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimucci. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ ÈyasmatÈ SÈriputtena anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandassiyamÈnaÑ samÈdapiyamÈnaÑ samuttejiyamÈnaÑ sampahaÑsiyamÈnaÑ anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ2. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “UddhaÑ adho sabbadhi vippamutto, ayaÑhamasmÊti3 anÈnupassÊ. EvaÑ vimutto udatÈri oghaÑ, atiÓÓapubbaÑ apunabbhavÈyÈ”ti. PaÔhamaÑ.

2. DutiyalakuÓÉakabhaddiyasutta 62. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ SÈriputto ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ sekhaÑ4 maÒÒamÈno bhiyyoso mattÈya anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti samuttejeti sampahaÑseti. ______1. SamÈdÈpeti (?) 2. VimuttacittaÑ (?) * Khu 10. 54, 123, 184 piÔÔhesupi. 3. AyamahamasmÊti (SÊ, SyÈ, I) 4. Sekkhoti (SyÈ), sekhoti (I)

7. C|Äavagga 171

AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ sekhaÑ maÒÒamÈnaÑ bhiyyoso mattÈya anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandassentaÑ samÈdapentaÑ samuttejentaÑ sampahaÑsentaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Acchecchi1 vaÔÔaÑ byagÈ nirÈsaÑ, visukkhÈ saritÈ na sandati. ChinnaÑ vaÔÔaÑ na vattati, esevanto dukkhassÈ”ti. . DutiyaÑ.

3. PaÔhamasattasutta 63. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena SÈvatthiyÈ manussÈ yebhuyyena kÈmesu ativelaÑ sattÈ ( )2 rattÈ giddhÈ gathitÈ3 mucchitÈ ajjhosannÈ4 sammattakajÈtÈ kÈmesu viharanti. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “idha bhante SÈvatthiyÈ manussÈ yebhuyyena kÈmesu ativelaÑ sattÈ rattÈ giddhÈ gathitÈ mucchitÈ ajjhosannÈ sammattakajÈtÈ kÈmesu viharantÊ”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “KÈmesu sattÈ kÈmasa~gasattÈ, SaÑyojane vajjamapassamÈnÈ. Na hi jÈtu saÑyojanasa~gasattÈ, OghaÑ tareyyuÑ vipulaÑ mahantan”ti. . TatiyaÑ. ______1. Acchejji (Ka-SÊ), acchijji (Ka, SÊ, SyÈ), achijji (Ka) 2. (Honti) (bah|su) AÔÔhakathÈya saÑsandetabbaÑ. 3. GadhitÈ (Ka) 4. AjjhopannÈ (Ka) * Khu 10. 174 piÔÔhepi.

172 UdÈnapÈÄi

4. Dutiyasattasutta 64. EvaÑ me subhaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena SÈvatthiyÈ manussÈ yebhuyyena kÈmesu sattÈ ( )1 rattÈ giddhÈ gathitÈ mucchitÈ ajjhosannÈ andhÊkatÈ sammattakajÈtÈ kÈmesu viharanti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi. AddasÈ kho BhagavÈ SÈvatthiyÈ te manusse yebhuyyena kÈmesu satte ratte giddhe gathite mucchite ajjhosanne andhÊkate sammattakajÈte kÈmesu viharante. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “KÈmandhÈ jÈlasaÒchannÈ, taÓhÈchadanachÈditÈ. PamattabandhunÈ baddhÈ, macchÈva kuminÈmukhe. JarÈmaraÓamanventi2, vaccho khÊrapakova mÈtaran”ti. . CatutthaÑ.

5. AparalakuÓÉakabhaddiyasutta 65. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ LakuÓÉakabhaddiyo sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito yena BhagavÈ tenupasa~kami. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ d|ratova sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito ÈgacchantaÑ dubbaÓÓaÑ duddasikaÑ okoÔimakaÑ yebhuyyena bhikkh|naÑ paribh|tar|paÑ, disvÈna bhikkh| Èmantesi– Passatha no tumhe bhikkhave etaÑ bhikkhuÑ d|ratova sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito ÈgacchantaÑ dubbaÓÓaÑ duddasikaÑ okoÔimakaÑ yebhuyyena bhikkh|naÑ paribh|tar|panti. EvaÑ bhanteti. ______1. (Honti) (bah|su) AÔÔhakathÈya saÑsandetabbaÑ. * Khu 10. 32, 107, 184 piÔÔhesupi. 2. JarÈmaraÓaÑ gacchanti (SÊ, SyÈ)

7. C|Äavagga 173

Eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahÈnubhÈvo, na ca sÈ samÈpatti sulabhar|pÈ, yÈ tena bhikkhunÈ asamÈpannapubbÈ. Yassa catthÈya1 kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharatÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Nela~go setapacchÈdo, ekÈro vattatÊ ratho. AnÊghaÑ passa ÈyantaÑ, chinnasotaÑ abandhanan”ti. . PaÒcamaÑ.

6. TaÓhÈsa~khayasutta 66. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo2 Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya taÓhÈsa~khayavimuttiÑ paccavekkhamÈno. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ AÒÒÈsikoÓÉaÒÒaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya taÓhÈsa~khayavimuttiÑ paccavekkhamÈnaÑ. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Yassa m|laÑ chamÈ natthi, paÓÓÈ natthi kuto latÈ. TaÑ dhÊraÑ bandhanÈ muttaÑ, ko taÑ ninditumarahati. DevÈpi naÑ pasaÑsanti, brahmunÈpi pasaÑsito”ti. . ChaÔÔhaÑ.

7. PapaÒcakkhayasutta 67. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ attano papaÒcasaÒÒÈsa~khÈpahÈnaÑ paccavekkhamÈno nisinno hoti. ______1. YassatthÈya (SÊ, Ka) 2. AÒÒÈtakoÓÉaÒÒo (sabbattha)

174 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ attano papaÒcasaÒÒÈsa~khÈpahÈnaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Yassa papaÒcÈ Ôhiti ca natthi, SandÈnaÑ palighaÒca vÊtivatto. TaÑ nittaÓhaÑ MuniÑ carantaÑ, NÈvajÈnÈti sadevakopi loko”ti. . SattamaÑ.

8. KaccÈnasutta 68. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkaccÈno Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhitÈya. AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhitÈya. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Yassa siyÈ sabbadÈ sati, SatataÑ kÈyagatÈ upaÔÔhitÈ. No cassa no ca me siyÈ, Na bhavissati na ca me bhavissati. AnupubbavihÈri tattha so, KÈleneva tare visattikan”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. UdapÈnasutta 69. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Mallesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena Th|ÓaÑ1 nÈma MallÈnaÑ brÈhmaÓagÈmo tadavasari. AssosuÑ kho Th|ÓeyyakÈ brÈhmaÓagahapatikÈ “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito Mallesu cÈrikaÑ ______* Khu 10. 32 piÔÔhepi. 1. Th|naÑ (SÊ, SyÈ, I)

7. C|Äavagga 175 caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ Th|ÓaÑ anuppatto”ti. ( )1 UdapÈnaÑ tiÓassa ca bhusassa ca yÈva mukhato p|resuÑ “mÈ te muÓÉakÈ samaÓakÈ pÈnÊyaÑ apaÑs|”ti. Atha kho BhagavÈ maggÈ okkamma yena rukkham|laÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “i~gha me tvaÑ Œnanda etamhÈ udapÈnÈ pÈnÊyaÑ ÈharÈ”ti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca “idÈni so bhante udapÈno Th|Óeyyakehi brÈhmaÓagahapatikehi tiÓassa ca bhusassa ca yÈva mukhato p|rito ‘mÈ te muÓÉakÈ samaÓakÈ pÈnÊyaÑ apaÑs|’ti”. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “I~gha me tvaÑ Œnanda etamhÈ udapÈnÈ pÈnÊyaÑ ÈharÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ pattaÑ gahetvÈ yena so udapÈno tenupasa~kami. Atha kho so udapÈno Èyasmante Œnande upasa~kamante sabbaÑ taÑ tiÓaÒca bhusaÒca mukhato ovamitvÈ acchassa udakassa anÈvilassa vippasannassa yÈva mukhato p|rito vissandanto2 maÒÒe aÔÔhÈsi. Atha kho Èyasmato Œnandassa etadahosi “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, TathÈgatassa mahiddhikatÈ mahÈnubhÈvatÈ, ayaÑ hi so udapÈno mayi upasa~kamante sabbaÑ taÑ tiÓaÒca bhusaÒca mukhato ovamitvÈ acchassa udakassa anÈvilassa vippasannassa yÈva mukhato p|rito vissandanto maÒÒe Ôhito”ti pattena pÈnÊyaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “acchariyaÑ bhante, abbhutaÑ bhante, TathÈgatassa mahiddhikatÈ mahÈnubhÈvatÈ, ayaÑ hi so bhante udapÈno mayi upasa~kamante sabbaÑ taÑ tiÓaÒca bhusaÒca mukhato ovamitvÈ acchassa udakassa anÈvilassa vippasannassa yÈva mukhato p|rito vissandanto maÒÒe aÔÔhÈsi, pivatu BhagavÈ pÈnÊyaÑ, pivatu Sugato pÈnÊyan”ti. ______1. (Atha kho te Th|ÓeyyakÈ brÈhmaÓagahapatikÈ) (?) 2. Vissando (Ka)

176 UdÈnapÈÄi

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “KiÑ kayirÈ udapÈnena, ŒpÈ ce sabbadÈ siyuÑ. TaÓhÈya m|lato chetvÈ, Kissa pariyesanaÑ care”ti. . NavamaÑ.

10. Utenasutta 70. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KosambiyaÑ viharati GhositÈrÈme. Tena kho pana samayena raÒÒo Utenassa1 uyyÈnagatassa antepuraÑ daÉÉhaÑ hoti, paÒca ca itthisatÈni2 kÈla~katÈni honti SÈmÈvatÊpamukhÈni. Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya KosambiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, KosambiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ “idha bhante raÒÒo Utenassa uyyÈnagatassa antepuraÑ daÉÉhaÑ, paÒca ca itthisatÈni kÈla~katÈni SÈmÈvatÊpamukhÈni, tÈsaÑ bhante upÈsikÈnaÑ kÈ gati, ko abhisamparÈyo”ti. Santettha bhikkhave upÈsikÈyo sotÈpannÈ, santi sakadÈgÈminiyo, santi anÈgÈminiyo, sabbÈ tÈ bhikkhave upÈsikÈyo anipphalÈ kÈla~katÈti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Mohasambandhano loko, bhabbar|pova dissati. Upadhibandhano3 bÈlo, tamasÈ parivÈrito. Sassatoriva4 khÈyati, passato natthi kiÒcanan”ti. . DasamaÑ. ______1. Udenassa (SÊ, SyÈ, I) 2. PaÒca itthisatÈni (SÊ, SyÈ, I) * Khu 10. 53 piÔÔhepi. 3. Upadhisambandhano (Ka-SÊ) 4. Sassati viya (Ka-SÊ)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 177

TassuddÈnaÑ Dve BhaddiyÈ dve ca SattÈ, LakuÓÉako TaÓhÈkkhayo. PapaÒcakkhayo ca KaccÈno, UdapÈnaÒca Utenoti. C|Äavaggo1 sattamo. _____

8. PÈÔaligÈmiyavagga

1. PaÔhamanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta 71. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh|2 aÔÔhiÑ katvÈ3 manasi katvÈ sabbaÑ cetaso4 samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Atthi bhikkhave tadÈyatanaÑ, yattha neva pathavÊ na Èpo na tejo na vÈyo, na ÈkÈsÈnaÒcÈyatanaÑ na viÒÒÈÓaÒcÈyatanaÑ na ÈkiÒcaÒÒÈyatanaÑ na nevasaÒÒÈnÈsaÒÒÈyatanaÑ, nÈyaÑ loko na paraloko, na ubho candimas|riyÈ. TatrÈpÈhaÑ bhikkhave neva ÈgatiÑ vadÈmi na gatiÑ na ÔhitiÑ na cutiÑ na upapattiÑ, appatiÔÔhaÑ appavattaÑ anÈrammaÓamevetaÑ. Esevanto dukkhassÈ”ti. . PaÔhamaÑ.

2. DutiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta 72. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ bhikkh| ______1. Cullavaggo (SÊ), C|lavaggo (I) 2. Te ca bhikkh| (SÊ, SyÈ, I, tadaÔÔhakathÈpi oloketabbÈ.) 3. AÔÔhÊkatvÈ (SÊ, SyÈ), aÔÔhikatvÈ (I) 4. SabbaÑ cetasÈ (Itipi aÒÒasuttesu)

178 UdÈnapÈÄi nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh| aÔÔhiÑ katvÈ manasi katvÈ sabbaÑ cetaso samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “DuddasaÑ anataÑ nÈma, na hi saccaÑ sudassanaÑ. PaÔividdhÈ taÓhÈ jÈnato, passato natthi kiÒcanan”ti. . DutiyaÑ.

3. TatiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta 73. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh| aÔÔhiÑ katvÈ manasi katvÈ sabbaÑ cetaso samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Atthi bhikkhave ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, no cetaÑ bhikkhave abhavissa ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, nayidha jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyetha. YasmÈ ca kho bhikkhave atthi ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ. TasmÈ jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyatÊ”ti. . TatiyaÑ.

4. CatutthanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta 74. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh| aÔÔhiÑ katvÈ manasi katvÈ sabbaÑ cetaso samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

8. PÈÔaligÈmiyavagga 179

+ “Nissitassa calitaÑ, anissitassa calitaÑ natthi, calite asati passaddhi, passaddhiyÈ sati nati na hoti, natiyÈ asati Ègatigati na hoti, ÈgatigatiyÈ asati cut|papÈto na hoti, cut|papÈte asati nevidha na huraÑ na ubhayamantarena1. Esevanto dukkhassÈ”ti. . CatutthaÑ.

5. Cundasutta 75. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Mallesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena PÈvÈ tadavasari. Tatra sudaÑ BhagavÈ PÈvÈyaÑ viharati Cundassa kammÈraputtassa ambavane. Assosi kho Cundo kammÈraputto “BhagavÈ kira Mallesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ pÈvaÑ anuppatto PÈvÈyaÑ viharati mayhaÑ ambavane”ti. Atha kho Cundo kammÈraputto yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho CundaÑ kammÈraputtaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho Cundo kammÈraputto BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho Cundo kammÈraputto Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha kho Cundo kammÈraputto tassÈ rattiyÈ accayena sake nivesane paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ pah|taÒca s|karamaddavaÑ, Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena Cundassa kammÈraputtassa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ CundaÑ kammÈraputtaÑ Èmantesi “yaÑ te Cunda s|karamaddavaÑ paÔiyattaÑ tena maÑ parivisa, yaÑ panaÒÒaÑ ______+ Khu 10. 55, 180 piÔÔhesupi. 1. Na ubhayamantare (sabbattha) Ma 3. 310 piÔÔhe; SaÑ 2. 284 piÔÔhe ca passitabbaÑ. * DÊ 2. 105 piÔÔhepi.

180 UdÈnapÈÄi khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyattaÑ tena bhikkhusaÑghaÑ parivisÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho Cundo kammÈraputto Bhagavato paÔissutvÈ yaÑ ahosi s|karamaddavaÑ paÔiyattaÑ, tena BhagavantaÑ parivisi, yaÑ panaÒÒaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyattaÑ, tena bhikkhusaÑghaÑ parivisi. Atha kho BhagavÈ CundaÑ kammÈraputtaÑ Èmantesi “yaÑ te Cunda s|karamaddavaÑ avasiÔÔhaÑ, taÑ sobbhe nikhaÓÈhi, nÈhaÑ taÑ Cunda passÈmi sadevake loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya, yassa taÑ paribhuttaÑ sammÈ pariÓÈmaÑ gaccheyya aÒÒatra TathÈgatassÈ”ti1. “EvaÑ bhante”ti kho Cundo kammÈraputto Bhagavato paÔissutvÈ yaÑ ahosi s|karamaddavaÑ avasiÔÔhaÑ, taÑ sobbhe nikhaÓitvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho CundaÑ kammÈraputtaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho Bhagavato Cundassa kammÈraputtassa bhattaÑ bhuttÈvissa kharo ÈbÈdho uppajji, lohitapakkhandikÈ pabÈÄhÈ2 vedanÈ vattanti mÈraÓantikÈ. Tatra sudaÑ BhagavÈ sato sampajÈno adhivÈsesi avihaÒÒamÈno. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “ÈyÈmÈnanda yena KusinÈrÈ tenupasa~kamissÈmÈ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paccassosi. Cundassa bhattaÑ bhuÒjitvÈ, kammÈrassÈti me sutaÑ. ŒbÈdhaÑ samphusÊ dhÊro, pabÈÄhaÑ mÈraÓantikaÑ. Bhuttassa ca s|karamaddavena, byÈdhippabÈÄho udapÈdi Satthuno. ViriccamÈno3 BhagavÈ avoca, gacchÈmahaÑ KusinÈraÑ nagaranti. Atha kho BhagavÈ maggÈ okkamma yena aÒÒataraÑ rukkham|laÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “i~gha me tvaÑ Œnanda catugguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ paÒÒÈpehi, kilantosmi Œnanda, nisÊdissÈmÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ catugguÓaÑ ______1. AÒÒatra TathÈgatenÈti (Ka-SÊ) 2. BÈÄhÈ (SÊ, SyÈ, I) 3. ViriÒcamÈno (?) virecamÈno (DÊ 2. 106)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 181 sa~ghÈÔiÑ paÒÒÈpesi. NisÊdi BhagavÈ paÒÒatte Èsane, nisajja kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “i~gha me tvaÑ Œnanda, pÈnÊyaÑ Èhara, pipÈsitosmi Œnanda, pivissÈmÊ”ti. EvaÑ vutte ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca “idÈni bhante paÒcamattÈni sakaÔasatÈni atikkantÈni, taÑ cakkacchinnaÑ udakaÑ parittaÑ luÄitaÑ ÈvilaÑ sandati. AyaÑ bhante KukudhÈ1 nadÊ avid|re acchodakÈ sÈtodakÈ sÊtodakÈ setodakÈ supatitthÈ ramaÓÊyÈ, ettha BhagavÈ pÈnÊyaÒca pivissati gattÈni ca sÊtÊkarissatÊ”ti2. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “i~gha me tvaÑ Œnanda, pÈnÊyaÑ Èhara, pipÈsitosmi Œnanda, pivissÈmÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ pattaÑ gahetvÈ yena sÈ nadÊ tenupasa~kami. Atha kho sÈ nadÊ cakkacchinnÈ parittÈ luÄitÈ ÈvilÈ sandamÈnÈ Èyasmante Œnande upasa~kamante acchÈ vippasannÈ anÈvilÈ sandati. Atha kho Èyasmato Œnandassa etadahosi “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, TathÈgatassa mahiddhikatÈ mahÈnubhÈvatÈ, ayaÑ hi sÈ nadÊ cakkacchinnÈ parittÈ luÄitÈ ÈvilÈ sandamÈnÈ mayi upasa~kamante acchÈ vippasannÈ anÈvilÈ sandatÊ”ti, pattena pÈnÊyaÑ ÈdÈya yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “acchariyaÑ bhante, abbhutaÑ bhante, TathÈgatassa mahiddhikatÈ mahÈnubhÈvatÈ, ayaÑ hi sÈ bhante nadÊ cakkacchinnÈ parittÈ luÄitÈ ÈvilÈ sandamÈnÈ mayi upasa~kamante acchÈ vippasannÈ anÈvilÈ sandati, pivatu BhagavÈ pÈnÊyaÑ, pivatu Sugato pÈnÊyan”ti. Atha kho BhagavÈ pÈnÊyaÑ apÈyi3. Atha kho BhagavÈ mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena KukudhÈ nadÊ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ KukudhaÑ nadiÑ ajjhogÈhetvÈ nhatvÈ ca pivitvÈ ca paccuttaritvÈ yena ambavanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ CundakaÑ Èmantesi “i~gha me tvaÑ Cundaka catugguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ paÒÒÈpehi, kilantosmi Cundaka, ______1. KakutthÈ (SÊ), kukuÔÈ (SyÈ), kakuÔÔhÈ (Ka) 2. SÊtiÑ karissatÊti (SÊ), sÊtaÑ karissatÊti (SyÈ, I, Ka) 3. ApÈsi (SÊ)

182 UdÈnapÈÄi nipajjissÈmÊ”ti. “EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Cundako Bhagavato paÔissutvÈ catugguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ paÒÒÈpesi. Atha kho BhagavÈ dakkhiÓena passena sÊhaseyyaÑ kappesi pÈde pÈdaÑ accÈdhÈya sato sampajÈno uÔÔhÈnasaÒÒaÑ manasi karitvÈ, ÈyasmÈ pana Cundako tattheva Bhagavato purato nisÊdi. GantvÈna Buddho nadikaÑ KukudhaÑ, (DÊ 2. 112) AcchodakaÑ sÈtudakaÑ1 vippasannaÑ. OgÈhi SatthÈ sukilantar|po, TathÈgato appaÔimo’dha loke.

NhatvÈ ca pivitvÈ cudatÈri2 SatthÈ, Purakkhato bhikkhugaÓassa majjhe. SatthÈ pavattÈ BhagavÈ idha dhamme, UpÈgami ambavanaÑ Mahesi. Œmantayi CundakaÑ nÈma bhikkhuÑ, CatugguÓaÑ santhara3 me nipajjaÑ. So codito bhÈvitattena Cundo, CatugguÓaÑ santhari4 khippameva. Nipajji SatthÈ sukilantar|po, Cundopi tattha pamukhe nisÊdÊti. Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “siyÈ kho panÈnanda Cundassa kammÈraputtassa koci vippaÔisÈraÑ upadaheyya ‘tassa te Èvuso Cunda alÈbhÈ, tassa te dulladdhaÑ, yassa te TathÈgato pacchimaÑ piÓÉapÈtaÑ bhuÒjitvÈ parinibbuto’ti”. CundassÈnanda kammÈraputtassa evaÑ vippaÔisÈro paÔivinodetabbo– “Tassa te Èvuso Cunda lÈbhÈ, tassa te suladdhaÑ, yassa te TathÈgato pacchimaÑ piÓÉapÈtaÑ paribhuÒjitvÈ parinibbuto. SammukhÈ metaÑ Èvuso Cunda Bhagavato sutaÑ, sammukhÈ paÔiggahitaÑ–‘dveme piÓÉapÈtÈ ______1. SÈtodakaÑ (sabbattha) 2. NhatvÈ ca uttari (Ka) 3. Patthara (SÊ, I) 4. Patthari (SÊ, I)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 183 samasamaphalÈ samasamavipÈkÈ ativiya aÒÒehi piÓÉapÈtehi mahapphalatarÈ ca mahÈnisaÑsatarÈ ca. Katame dve? YaÒca piÓÉapÈtaÑ paribhuÒjitvÈ TathÈgato anuttaraÑ sammÈsammodhiÑ abhisambujjhati, yaÒca piÓÉapÈtaÑ paribhuÒjitvÈ anupÈdisesÈya nibbÈnadhÈtuyÈ parinibbÈyati, ime dve piÓÉapÈtÈ samasamaphalÈ samasamavipÈkÈ ativiya aÒÒehi piÓÉapÈtehi mahapphalatarÈ ca mahÈnisaÑsatarÈ ca’. ŒyusaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitaÑ, vaÓÓasaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitaÑ, sukhasaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitaÑ, saggasaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitaÑ, yasasaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitaÑ, ÈdhipateyyasaÑvattanikaÑ ÈyasmatÈ Cundena kammÈraputtena kammaÑ upacitan”ti. CundassÈnanda kammÈraputtassa evaÑ vippaÔisÈro paÔivinodetabboti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

+ “Dadato puÒÒaÑ pavaÉÉhati, SaÑyamato veraÑ na cÊyati. Kusalo ca jahÈti pÈpakaÑ, RÈgadosamohakkhayÈ sanibbuto”ti1. . PaÒcamaÑ.

6. PÈÔaligÈmiyasutta 76. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Magadhesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena PÈÔaligÈmo tadavasari. AssosuÑ kho PÈÔaligÈmiyÈ2 upÈsakÈ “BhagavÈ kira Magadhesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ PÈÔaligÈmaÑ anuppatto”ti. Atha kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu. EkamantaÑ nisinnÈ kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “adhivÈsetu no bhante BhagavÈ ÈvasathÈgÈran”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. ______+ DÊ 2. 113; Khu 10. 187 piÔÔhesupi. 1. Parinibbutoti (SÊ, SyÈ, I) * Vi 3. 321; Ma 2. 16; SaÑ 2. 389 piÔÔhesupi. 2. PÈÔaligÈmikÈ (DÊ 2. 71)

184 UdÈnapÈÄi

Atha kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ yenÈvasathÈgÈraÑ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ sabbasanthariÑ ÈvasathÈgÈraÑ santharitvÈ ÈsanÈni paÒÒÈpetvÈ udakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpetvÈ telappadÊpaÑ ÈropetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu, ekamantaÑ ÔhitÈ kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “sabbasantharisanthataÑ1 bhante ÈvasathÈgÈraÑ, ÈsanÈni paÒÒattÈni, udakamaÓiko patiÔÔhÈpito2, telappadÊpo Èropito. Yassa dÈni bhante BhagavÈ kÈlaÑ maÒÒatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena ÈvasathÈgÈraÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ pÈde pakkhÈletvÈ ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ majjhimaÑ thambhaÑ nissÈya puratthÈbhimukho nisÊdi, bhikkhusaÑghopi kho pÈde pakkhÈletvÈ ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ pacchimaÑ bhittiÑ nissÈya puratthÈbhimukho nisÊdi BhagavantaÑyeva purakkhatvÈ, PÈÔaligÈmiyÈpi kho upÈsakÈ pÈde pakkhÈletvÈ ÈvasathÈgÈraÑ pavisitvÈ puratthimaÑ bhittiÑ nissÈya pacchimÈbhimukhÈ nisÊdiÑsu BhagavantaÑyeva purakkhatvÈ. Atha kho BhagavÈ PÈÔaligÈmiye upÈsake Èmantesi– * PaÒcime gahapatayo ÈdÊnavÈ dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Katame paÒca? Idha gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno pamÈdÈdhikaraÓaÑ mahatiÑ bhogajÈniÑ nigacchati, ayaÑ paÔhamo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlassa sÊlavipannassa pÈpako kittisaddo abbhuggacchati, ayaÑ dutiyo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno yaÒÒadeva parisaÑ upasa~kamati yadi khattiyaparisaÑ yadi brÈhmaÓaparisaÑ yadi gahapatiparisaÑ yadi samaÓaparisaÑ, avisÈrado upasa~kamati ma~kubh|to, ayaÑ tatiyo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno samm|Äho kÈlaÑ karoti, ayaÑ catuttho ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. ______1. SabbasanthariÑ santhataÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. UdakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpitaÑ (SyÈ) * AÑ 2. 221; DÊ 3.196 piÔÔhepi.

8. PÈÔaligÈmiyavagga 185

Puna caparaÑ gahapatayo dussÊlo sÊlavipanno kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapajjati, ayaÑ paÒcamo ÈdÊnavo dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. Ime kho gahapatayo paÒca ÈdÊnavÈ dussÊlassa sÊlavipattiyÈ. PaÒcime gahapatayo ÈnisaÑsÈ sÊlavato sÊlasampadÈya. Katame paÒca? Idha gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno appamÈdÈdhikaraÓaÑ mahantaÑ bhogakkhandhaÑ adhigacchati, ayaÑ paÔhamo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavato sÊlasampannassa kalyÈÓo kittisaddo abbhuggacchati, ayaÑ dutiyo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno yaÒÒadeva parisaÑ upasa~kamati yadi khattiyaparisaÑ yadi brÈhmaÓaparisaÑ yadi gahapatiparisaÑ yadi samaÓaparisaÑ visÈrado upasa~kamati ama~kubh|to, ayaÑ tatiyo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno asamm|Äho kÈlaÑ karoti, ayaÑ catuttho ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Puna caparaÑ gahapatayo sÊlavÈ sÊlasampanno kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjati, ayaÑ paÒcamo ÈnisaÑso sÊlavato sÊlasampadÈya. Ime kho gahapatayo paÒca ÈnisaÑsÈ sÊlavato sÊlasampadÈyÈti. Atha kho BhagavÈ PÈÔaligÈmiye upÈsake bahudeva rattiÑ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uyyojesi “abhikkantÈ kho gahapatayo ratti, yassadÈni tumhe kÈlaÑ maÒÒathÈ”ti. 1Atha kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ1 uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkamiÑsu. Atha kho BhagavÈ acirapakkantesu PÈÔaligÈmiyesu upÈsakesu suÒÒÈgÈraÑ pÈvisi. ______1-1. “EvaÑ bhante”ti kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ Bhagavato paÔissutvÈ (Vi 3. 323; DÊ 2. 73)

186 UdÈnapÈÄi

Tena kho pana samayena SunidhavassakÈrÈ1 MagadhamahÈmattÈ PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ paÔibÈhÈya. Tena kho pana samayena sambahulÈ devatÈyo sahassasahasseva2 PÈÔaligÈme vatth|ni pariggaÓhanti. YasmiÑ padese mahesakkhÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, mahesakkhÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese majjhimÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, majjhimÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese nÊcÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, nÊcÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. AddasÈ kho BhagavÈ dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena tÈ devatÈyo sahassasahasseva PÈÔaligÈme vatth|ni pariggaÓhantiyo, yasmiÑ padese mahesakkhÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, mahesakkhÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese majjhimÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, majjhimÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese nÊcÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, nÊcÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. Atha kho BhagavÈ tassÈ rattiyÈ pacc|sasamaye paccuÔÔhÈya ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi– Ke nu kho3 Œnanda PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpentÊti4. SunidhavassakÈrÈ bhante MagadhamahÈmattÈ PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ paÔibÈhÈyÈti. SeyyathÈpi Œnanda devehi TÈvatiÑsehi saddhiÑ mantetvÈ, evamevaÑ kho Œnanda SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ PÈÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti VajjÊnaÑ paÔibÈhÈyÈ. IdhÈhaÑ Œnanda addasaÑ dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena sambahulÈ devatÈyo sahassasahasseva PÈÔaligÈme vatth|ni pariggaÓhantiyo. YasmiÑ padese mahesakkhÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, mahesakkhÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YasmiÑ padese majjhimÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, majjhimÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. ______1. SunÊdhavassakÈrÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. Sahasseva (SyÈ, Ka), sahassasseva (I) 3. Ko nu kho (sabbattha) 4. MÈpetÊti (sabbattha)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 187

YasmiÑ padese nÊcÈ devatÈ vatth|ni pariggaÓhanti, nÊcÈnaÑ tattha raÒÒaÑ rÈjamahÈmattÈnaÑ cittÈni namanti nivesanÈni mÈpetuÑ. YÈvatÈ Œnanda ariyaÑ ÈyatanaÑ yÈvatÈ vaÓippatho, idaÑ agganagaraÑ bhavissati pÈÔaliputtaÑ puÔabhedanaÑ. PÈÔaliputtassa kho Œnanda tayo antarÈyÈ bhavissanti aggito vÈ udakato vÈ mithubhedato vÈti. Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodiÑsu, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ1 vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhaÑsu, ekamantaÑ ÔhitÈ kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “adhivÈsetu no bhavaÑ Gotamo ajjatanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ yena sako Èvasatho tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ sake Èvasathe paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocesuÑ “kÈlo bho Gotama, niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena SunidhavassakÈrÈnaÑ MagadhamahÈmattÈnaÑ Èvasatho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi. Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappesuÑ sampavÈresuÑ. Atha kho SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ aÒÒataraÑ nÊcaÑ ÈsanaÑ gahetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinne kho SunidhavassakÈre MagadhamahÈmatte BhagavÈ imÈhi gÈthÈhi anumodi– “YasmiÑ padese kappeti, vÈsaÑ paÓÉitajÈtiyo. SÊlavantettha bhojetvÈ, saÒÒate brahmacÈrayo2. ______1. SÈrÈÓÊyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. BrahmacÈrino (SyÈ), brahmacariye (I, Ka)

188 UdÈnapÈÄi

YÈ tattha devatÈ ÈsuÑ, tÈsaÑ dakkhiÓamÈdise. TÈ p|jitÈ p|jayanti, mÈnitÈ mÈnayanti naÑ. Tato naÑ anukampanti, mÈtÈ puttaÑva orasaÑ. DevatÈnukampito poso, sadÈ bhadrÈni passatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ SunidhavassakÈrÈnaÑ MagadhamahÈmattÈnaÑ imÈhi gÈthÈhi anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Tena kho pana samayena SunidhavassakÈrÈ MagadhamahÈmattÈ BhagavantaÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandhÈ honti “yenajja samaÓo Gotamo dvÈrena nikkhamissati, taÑ GotamadvÈraÑ nÈma bhavissati, yena titthena Ga~gaÑ nadiÑ tarissati, taÑ GotamatitthaÑ nÈma bhavissatÊ”ti. Atha kho BhagavÈ yena dvÈrena nikkhami, taÑ GotamadvÈraÑ nÈma ahosi. Atha kho BhagavÈ yena Ga~gÈ nadÊ tenupasa~kami. Tena kho pana samayena Ga~gÈ nadÊ p|rÈ hoti samatittikÈ kÈkapeyyÈ, appekacce manussÈ nÈvaÑ pariyesanti, appekacce uÄumpaÑ pariyesanti, appekacce kullaÑ bandhanti apÈrÈ pÈraÑ gantukÈmÈ. Atha kho BhagavÈ seyyathÈpi nÈma balavÈ puriso samiÒjitaÑ vÈ bÈhaÑ pasÈreyya, pasÈritaÑ vÈ bÈhaÑ samiÒjeyya, evamevaÑ Ga~gÈya nadiyÈ orimatÊre1 antarahito pÈrimatÊre paccuÔÔhÈsi saddhiÑ bhikkhusaÑghena. AddasÈ kho BhagavÈ te manusse appekacce nÈvaÑ pariyesante appekacce uÄumpaÑ pariyesante appekacce kullaÑ bandhante apÈrÈ pÈraÑ gantukÈme. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Ye taranti aÓÓavaÑ saraÑ, SetuÑ katvÈna visajja pallalÈni. KullaÑ hi jano pabandhati2, TiÓÓÈ3 medhÈvino janÈ”ti. . ChaÔÔhaÑ. ______1. OrimatÊrÈ (bah|su) Vi 3. 325; DÊ 2. 76 piÔÔhesu passitabbaÑ. 2. Bandhati (SyÈ, I) 3. NitiÓÓÈ (Ka)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 189

7. DvidhÈpathasutta 77. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu addhÈnamaggapaÔipanno hoti ÈyasmatÈ NÈgasamÈlena pacchÈsamaÓena. AddasÈ kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo antarÈmagge dvidhÈpathaÑ1, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “ayaÑ bhante BhagavÈ pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ ÈyasmantaÑ NÈgasamÈlaÑ etadavoca “ayaÑ NÈgasamÈla pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo BhagavantaÑ etadavoca “ayaÑ bhante BhagavÈ pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. Tatiyampi kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ NÈgasamÈlaÑ etadavoca “ayaÑ NÈgasamÈla pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. Atha kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo Bhagavato pattacÊvaraÑ tattheva chamÈyaÑ nikkhipitvÈ pakkÈmi “idaÑ bhante Bhagavato pattacÊvaran”ti. Atha kho Èyasmato NÈgasamÈlassa tena panthena gacchantassa antarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ hatthehi ca pÈdehi ca ÈkoÔesuÑ, pattaÒca bhindiÑsu, sa~ghÈÔiÒca vipphÈlesuÑ. Atha kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo bhinnena pattena vipphÈlitÈya sa~ghÈÔiyÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo BhagavantaÑ etadavoca “idha mayhaÑ bhante tena panthena gacchantassa antarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ hatthehi ca pÈdehi ca ÈkoÔesuÑ, pattaÒca bhindiÑsu, sa~ghÈÔiÒca vipphÈlesun”ti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “SaddhiÑ caramekato vasaÑ, Misso aÒÒajanena vedag|. VidvÈ pajahÈti pÈpakaÑ, KoÒco khÊrapakova ninnagan”ti. . SattamaÑ. ______1. DvedhÈpathaÑ (SÊ)

190 UdÈnapÈÄi

8. VisÈkhÈsutta 78. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena VisÈkhÈya MigÈramÈtuyÈ nattÈ kÈla~katÈ hoti piyÈ manÈpÈ. Atha kho VisÈkhÈ MigÈramÈtÈ allavatthÈ allakesÈ divÈ divassa yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ BhagavÈ etadavoca– Handa kuto nu tvaÑ VisÈkhe Ègacchasi allavatthÈ allakesÈ idh|pasa~kantÈ divÈ divassÈti. NattÈ me bhante piyÈ manÈpÈ kÈla~katÈ, tenÈhaÑ allavatthÈ allakesÈ idh|pasa~kantÈ divÈ divassÈti. Icche yyÈsi tvaÑ VisÈkhe yÈvatikÈ1 SÈvatthiyÈ manussÈ, tÈvatike2 putte ca nattÈro cÈti. IccheyyÈhaÑ BhagavÈ3 yÈvatikÈ SÈvatthiyÈ manussÈ, tÈvatike putte ca nattÈro cÈti. KÊvabahukÈ pana VisÈkhe SÈvatthiyÈ manussÈ devasikaÑ kÈlaÑ karontÊti. Dasapi bhante SÈvatthiyÈ manussÈ devasikaÑ kÈlaÑ karonti, navapi bhante. AÔÔhapi bhante. Sattapi bhante. Chapi bhante. PaÒcapi bhante. CattÈropi bhante. TÊÓipi bhante. Dvepi bhante SÈvatthiyÈ manussÈ devasikaÑ kÈlaÑ karonti, ekopi bhante SÈvatthiyÈ manusso devasikaÑ kÈlaÑ karoti, avivittÈ bhante SÈvatthi manussehi kÈlaÑ karontehÊti. TaÑ kiÑ maÒÒasi VisÈkhe, api nu tvaÑ kadÈci karahaci anallavatthÈ vÈ bhaveyyÈsi anallakesÈ vÈti. No hetaÑ bhante, alaÑ me bhante tÈva bahukehi puttehi ca nattÈrehi cÈti. YesaÑ kho VisÈkhe sataÑ piyÈni, sataÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ navuti piyÈni, navuti tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ asÊti piyÈni, asÊti tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ sattati piyÈni, sattati tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ saÔÔhi piyÈni, saÔÔhitesaÑ dukkhÈni, yesaÑ paÒÒÈsaÑ piyÈni, paÒÒÈsaÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ cattÈrÊsaÑ piyÈni, cattÈrÊsaÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ tiÑsaÑ piyÈni, tiÑsaÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ vÊsati piyÈni, vÊsati tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ ______1. YÈvatakÈ (?) 2. TÈvatake (?) 3. IccheyyÈhaÑ bhante BhagavÈ (SyÈ)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 191 dasa piyÈni, dasa tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ nava piyÈni, nava tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ aÔÔha piyÈni, aÔÔha tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ satta piyÈni, satta tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ cha piyÈni, cha tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ paÒca piyÈni, paÒca tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ cattÈri piyÈni, cattÈri tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ tÊÓi piyÈni, tÊÓi tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ dve piyÈni, dve tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ ekaÑ piyaÑ, ekaÑ tesaÑ dukkhaÑ, yesaÑ natthi piyaÑ, natthi tesaÑ dukkhaÑ, “asokÈ te virajÈ anupÈyÈsÈ”ti vadÈmÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– * “Ye keci sokÈ paridevitÈ vÈ, DukkhÈ va1 lokasmimanekar|pÈ. PiyaÑ paÔiccappabhavanti ete, Piye asante na bhavanti ete. TasmÈ hi te sukhino vÊtasokÈ, YesaÑ piyaÑ natthi kuhiÒci loke. TasmÈ asokaÑ virajaÑ patthayÈno, PiyaÑ na kayirÈtha kuhiÒci loke”ti. . AÔÔhamaÑ.

9. PaÔhamadabbasutta 79. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Atha kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto BhagavantaÑ etadavoca “parinibbÈna kÈlo me dÈni SugatÈ”ti. YassadÈni tvaÑ Dabba kÈlaÑ maÒÒasÊti. Atha kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbÈyi. ______* Khu 10. 57, 178 piÔÔhesupi. 1. DukkhÈ ca (sabbattha)

192 UdÈnapÈÄi

Atha kho Èyasmato Dabbassa Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbutassa sarÊrassa jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyittha na masi. SeyyathÈpi nÈma sappissa vÈ telassa vÈ jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyati na masi, evamevaÑ Èyasmato Dabbassa Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbutassa sarÊrassa jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyittha na masÊti. Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi– “Abhedi kÈyo nirodhi saÒÒÈ, VedanÈ sÊtibhaviÑsu1 sabbÈ. V|pasamiÑsu sa~khÈrÈ, ViÒÒÈÓaÑ atthamÈgamÈ”ti. . NavamaÑ.

10. Dutiyadabbasutta 80. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tatra kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “bhikkhavo”ti. “Bhadante”ti te bhikkh| Bhagavato paccassosuÑ. BhagavÈ etadavoca– Dabbassa bhikkhave Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbutassa sarÊrassa jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyittha na masi. SeyyathÈpi nÈma sappissa vÈ telassa vÈ jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyati na masi, evamevaÑ kho bhikkhave Dabbassa Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbutassa sarÊrassa jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyittha na masÊti. ______1. PÊtidahaÑsu (SyÈ, I), sÊtidahiÑsu (Ka)

8. PÈÔaligÈmiyavagga 193

Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–

“Ayoghanahatasseva, jalato jÈtavedaso1. Anupubb|pasantassa, yathÈ na ÒÈyate gati.

EvaÑ sammÈvimuttÈnaÑ, kÈmabandhoghatÈrinaÑ. PaÒÒÈpetuÑ gati natthi, pattÈnaÑ acalaÑ sukhan”ti. . DasamaÑ.

PÈÔaligÈmiyavaggo2 aÔÔhamo.

TassuddÈnaÑ

NibbÈnÈ caturo vuttÈ, Cundo PÈÔaligÈmiyÈ. DvidhÈpatho VisÈkhÈ ca, Dabbena saha te dasÈti.

UdÈne vaggÈnamuddÈnaÑ

VaggamidaÑ paÔhamaÑ varabodhi, vaggamidaÑ dutiyaÑ Mucalindo. Nandakavaggavaro tatiyo tu, Meghiyavaggavaro ca catuttho.

PaÒcamavaggavarantidha SoÓo, chaÔÔhamavaggavaranti Jaccandho3. Sattamavaggavaranti ca C|Äo, PÈÔaligÈmiyamaÔÔhamavaggo4.

AsÊtiman|nakasuttavaraÑ, vaggamidaÔÔhakaÑ suvibhattaÑ. DassitaÑ cakkhumatÈ vimalena, addhÈ hi taÑ udÈnamitÊdamÈhu5.

UdÈnapÈÄi niÔÔhitÈ. ______1. JÈtavedassa (SyÈ) 2. PÈÔaligÈmavaggo (Ka) 3. ChaÔÔhamavaggavaraÑ tu tamandho (SÊ, Ka) 4. PÈÔaligÈmiyavaraÔÔhamavaggo (SyÈ, KaÑ, I), PÈÔaligÈmavaraÔÔhamavaggo (SÊ, Ka) 5. AtthÈyetaÑ udÈnamitimÈhu (Ka), saddhÈ hi taÑ udÈnantidamÈhu (SyÈ, KaÑ, I)

KhuddakanikÈya

ItivuttakapÈÄi _____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

1. EkakanipÈta

1. PaÔhamavagga

1. Lobhasutta 1. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? LobhaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena lobhena luddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ lobhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. Dosasutta 2. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? DosaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

196 ItivuttakapÈÄi

“Yena dosena duÔÔhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ dosaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Mohasutta

3. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? MohaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“Yena mohena m|ÄhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ mohaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. Kodhasutta

4. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? KodhaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“Yena kodhena kuddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ kodhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

1. EkakapipÈta 197

5. Makkhasutta 5. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? MakkhaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena makkhena makkhÈse1, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ makkhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. MÈnasutta 6. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya. KatamaÑ ekadhammaÑ? MÈnaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena mÈnena mattÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ mÈnaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. SabbapariÒÒÈsutta 7. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– SabbaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. SabbaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. MakkhitÈse (SyÈ)

198 ItivuttakapÈÄi

“Yo sabbaÑ sabbato ÒatvÈ, sabbatthesu na rajjati. Sa ve sabbapariÒÒÈ1 so, sabbadukkhamupaccagÈ”ti2. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. MÈnapariÒÒÈsutta 8. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– MÈnaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MÈnaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “MÈnupetÈ ayaÑ pajÈ, mÈnaganthÈ bhave ratÈ. MÈnaÑ aparijÈnantÈ, ÈgantÈro punabbhavaÑ. Ye ca mÈnaÑ pahantvÈna, vimuttÈ mÈnasa~khaye. Te mÈnaganthÈbhibhuno, sabbadukkhamupaccagun”ti3. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. LobhapariÒÒÈsutta 9. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– LobhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. LobhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena lobhena luddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ lobhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ. ______1. SabbaÑ pariÒÒÈ (SyÈ, I) 2. SabbaÑ dukkhaÑ upaccagÈti (SyÈ), sabbadukkhaÑ upaccagÈti (I-®Ôha) 3. SabbadukkhaÑ upaccagunti (I)

1. EkakapipÈta 199

10. DosapariÒÒÈsutta 10. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DosaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. DosaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena dosena duÔÔhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ dosaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. PÈÔibhogavaggo paÔhamo.

TassuddÈnaÑ RÈgadosÈ atha Moho, KodhamakkhÈ MÈnaÑ SabbaÑ. MÈnato RÈgadosÈ puna dve, pakÈsitÈ vaggamÈhu paÔhamanti. _____

2. Dutiyavagga

1. MohapariÒÒÈsutta 11. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– MohaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MohaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena mohena m|ÄhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ mohaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

200 ItivuttakapÈÄi

2. KodhapariÒÒÈsutta 12. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– KodhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. KodhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena kodhena kuddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ kodhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. MakkhapariÒÒÈsutta 13. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– MakkhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MakkhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yena Makkhena makkhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ. TaÑ makkhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino. PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. AvijjÈnÊvaraÓasutta 14. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– NÈhaÑ bhikkhave aÒÒaÑ ekanÊvaraÓampi samanupassÈmi, yena1 nÊvaraÓena nivutÈ pajÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsaranti, yathayidaÑ bhikkhave avijjÈnÊvaraÓaÑ2. AvijjÈnÊvaraÓena hi bhikkhave nivutÈ pajÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsarantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. YenevaÑ (?) 2. AvijjÈnÊvaraÓena (?)

1. EkakapipÈta 201

“NatthaÒÒo ekadhammopi, yenevaÑ1 nivutÈ pajÈ. SaÑsaranti ahorattaÑ, yathÈ mohena ÈvutÈ. Ye ca mohaÑ pahantvÈna, tamokhandhaÑ2 padÈlayuÑ. Na te puna saÑsaranti, hetu tesaÑ na vijjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. TaÓhÈsaÑyojanasutta 15. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– NÈhaÑ bhikkhave aÒÒaÑ ekasaÑyojanampi samanupassÈmi, yena3 saÑyojanena saÑyuttÈ sattÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsaranti, yathayidaÑ bhikkhave taÓhÈsaÑyojanaÑ4. TaÓhÈsaÑyojanena hi bhikkhave saÑyuttÈ sattÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsarantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “TaÓhÈdutiyo puriso, dÊghamaddhÈna saÑsaraÑ. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ5, saÑsÈraÑ nÈtivattati. EtamÈdÊnavaÑ6 ÒatvÈ, taÓhaÑ7 dukkhassa sambhavaÑ. VÊtataÓho anÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. PaÔhamasekhasutta 16. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamÈnasassa anuttaraÑ yogakkhemaÑ patthayamÈnassa viharato “ajjhattikaÑ a~gan”ti karitvÈ nÈÒÒaÑ eka~gampi samanupassÈmi, yaÑ evaÑ bah|pakÈraÑ, yathayidaÑ bhikkhave yonisomanasikÈro. Yoniso bhikkhave bhikkhu manasi karonto akusalaÑ ______1. Yeneva (SÊ, I, Ka) 2. TamokkhandhaÑ (SÊ, syÈ, I) 3. YenevaÑ (SyÈ) 4. TaÓhÈsaÑyojanena (?) * Upari 268; Khu 7. 362; Khu 8. 211 piÔÔhesupi. 5. ItthambhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ (SyÈ) 6. EvamÈdÊnavaÑ (SÊ, I, Ka) 7. TaÓhÈ (SÊ, Ka)

202 ItivuttakapÈÄi

pajahati, kusalaÑ bhÈvetÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “YonisomanasikÈro, dhammo sekhassa bhikkhuno. NatthaÒÒo evaÑ bahukÈro, uttamatthassa pattiyÈ. Yoniso padahaÑ bhikkhu, khayaÑ dukkhassa pÈpuÓe”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. Dutiyasekhasutta 17. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamÈnasassa anuttaraÑ yogakkhemaÑ patthayamÈnassa viharato “bÈhiraÑ a~gan”ti karitvÈ nÈÒÒaÑ eka~gampi samanupassÈmi, yaÑ evaÑ bah|pakÈraÑ, yathayidaÑ bhikkhave kalyÈÓamittatÈ. KalyÈÓamitto bhikkhave bhikkhu akusalaÑ pajahati, kusalaÑ bhÈvetÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KalyÈÓamitto yo bhikkhu, sappatisso sagÈravo. KaraÑ mittÈnaÑ vacanaÑ, sampajÈno patissato. PÈpuÓe anupubbena, sabbasaÑyojanakkhayan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. SaÑghabhedasutta 18. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ekadhammo bhikkhave loke uppajjamÈno uppajjati bahujanÈhitÈya bahujanÈsukhÈya bahuno janassa anatthÈya ahitÈya dukkhÈya devamanussÈnaÑ. Katamo ekadhammo? SaÑghabhedo. SaÑghe kho pana bhikkhave bhinne aÒÒamaÒÒaÑ bhaÓÉanÈni ceva honti, aÒÒamaÒÒaÑ paribhÈsÈ ca honti, aÒÒamaÒÒaÑ parikkhepÈ ca honti, aÒÒamaÒÒaÑ pariccajanÈ ca honti. Tattha appasannÈ ceva nappasÊdanti, pasannÈnaÒca ekaccÈnaÑ aÒÒathattaÑ hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

1. EkakapipÈta 203

“ŒpÈyiko nerayiko, kappaÔÔho saÑghabhedako. VaggÈrÈmo adhammaÔÔho, yogakkhemÈ padhaÑsati1. SaÑghaÑ samaggaÑ bhetvÈna2, kappaÑ nirayamhi paccatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. SaÑghasÈmaggÊsutta 19. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ekadhammo bhikkhave loke uppajjamÈno uppajjati bahujanahitÈya bahujanasukhÈya bahuno janassa atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ. Katamo ekadhammo? SaÑghasÈmaggÊ. SaÑghe kho pana bhikkhave samagge na ceva aÒÒamaÒÒaÑ bhaÓÉanÈni honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ paribhÈsÈ honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ parikkhepÈ honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ pariccajanÈ honti. Tattha appasannÈ ceva pasÊdanti, pasannÈnaÒca bhiyyobhÈvo hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “SukhÈ saÑghassa sÈmaggÊ, samaggÈnaÒcanuggaho. Samaggarato dhammaÔÔho, yogakkhemÈ na dhaÑsati. SaÑghaÑ samaggaÑ katvÈna, kappaÑ saggamhi modatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. PaduÔÔhacittasutta 20. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * IdhÈhaÑ bhikkhave ekaccaÑ puggalaÑ paduÔÔhacittaÑ evaÑ cetasÈ ceto paricca pajÈnÈmi “imamhi cÈyaÑ samaye puggalo kÈlaÑ kareyya, yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ niraye”. TaÑ kissa hetu? CittaÑ hissa bhikkhave paduÔÔhaÑ. Cetopadosahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce sattÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapajjantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. Yogakkhemato dhaÑsati (SyÈ, I), yogakkhemÈ vidhaÑsati (SÊ, Ka) 2. BhitvÈna (SÊ, Ka), bhinditvÈ (Vi 4. 369; AÑ 3. 315) * AÑ 1. 8; Khu 10.109 piÔÔhesupi.

204 ItivuttakapÈÄi

“PaduÔÔhacittaÑ ÒatvÈna, ekaccaÑ idha puggalaÑ. EtamatthaÒca byÈkÈsi, Buddho bhikkh|na santike. Imamhi cÈyaÑ samaye, kÈlaÑ kayirÈtha puggalo. NirayaÑ upapajjeyya, cittaÑ hissa pad|sitaÑ. YathÈ haritvÈ nikkhipeyya, evamevaÑ tathÈvidho. Cetopadosahetu hi, sattÈ gacchanti duggatin”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. Dutiyo vaggo. TassuddÈnaÑ Moho Kodho atha Makkho, VijjÈ TaÓhÈ Sekhaduve ca. Bhedo SÈmaggipuggalo1, vaggamÈhu dutiyanti vuccatÊti. _____

3. Tatiyavagga

1. Pasannacittasutta 21. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * IdhÈhaÑ bhikkhave ekaccaÑ puggalaÑ pasannacittaÑ evaÑ cetasÈ ceto paricca pajÈnÈmi “imamhi cÈyaÑ samaye puggalo kÈlaÑ kareyya, yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ sagge”. TaÑ kissa hetu? CittaÑ hissa bhikkhave pasannaÑ, cetopasÈdahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce sattÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PasannacittaÑ ÒatvÈna, ekaccaÑ idhapuggalaÑ. EtamatthaÒca byÈkÈsi, Buddho bhikkh|na santike. ______1. Mohakodha atha makkhÈgato, m|hÈ kÈmasekkhaduve. BhedasÈmaggapuggalo ca (SÊ, Ka) mohakodhÈ atha makkho, mohakÈmÈ sekkhÈ duve. BhedamodÈ puggaloca (SyÈ, I) * AÑ 1. 8; Khu 10. 118 piÔÔhesupi.

1. EkakapipÈta 205

Imamhi cÈyaÑ samaye, kÈlaÑ kayirÈtha puggalo. SugatiÑ upapajjeyya, cittaÑ hissa pasÈditaÑ. YathÈ haritvÈ nikkhipeyya, evamevaÑ tathÈvidho. CetopasÈdahetu hi, sattÈ gacchanti suggatin”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. Mettasutta 22. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– MÈ bhikkhave puÒÒÈnaÑ bhÈyittha, sukhassetaÑ bhikkhave adhivacanaÑ iÔÔhassa kantassa piyassa manÈpassa yadidaÑ puÒÒÈni1. AbhijÈnÈmi kho panÈhaÑ bhikkhave dÊgharattaÑ katÈnaÑ puÒÒÈnaÑ iÔÔhaÑ kantaÑ piyaÑ manÈpaÑ vipÈkaÑ paccanubh|taÑ, satta vassÈni mettacittaÑ bhÈvetvÈ satta saÑvaÔÔavivaÔÔakappe nayimaÑ lokaÑ punarÈgamÈsiÑ. SaÑvaÔÔamÈne sudaÑ bhikkhave kappe Œbhassar|pago homi, vivaÔÔamÈne kappe suÒÒaÑ brahmavimÈnaÑ upapajjÈmi. Tatra sudaÑ bhikkhave brahmÈ homi mahÈbrahmÈ abhibh| anabhibh|to aÒÒadatthudaso vasavattÊ. ChattiÑsakkhattuÑ kho panÈhaÑ bhikkhave Sakko ahosiÑ DevÈnamindo, anekasatakkhattuÑ rÈjÈ ahosiÑ cakkavattÊ dhammiko dhammarÈjÈ cÈturanto vijitÈvÊ janapadatthÈvariyappatto sattaratanasamannÈgato, ko pana vÈdo padesarajjassa. Tassa mayhÑ bhikkhave etadahosi “kissa nu kho me idaÑ kammassa phalaÑ kissa kammassa vipÈko, yenÈhaÑ etarahi evaÑmahiddhiko evaÑmahÈnubhÈvo”ti. Tassa mayhÑ bhikkhave etadahosi “tiÓÓaÑ kho me idaÑ kammÈnaÑ phalaÑ tiÓÓaÑ kammÈnaÑ vipÈko, yenÈhaÑ etarahi evaÑmahiddhiko evaÑmahÈnubhÈvoti. SeyyathidaÑ2, dÈnassa damassa saÑyamassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PuÒÒameva so sikkheyya, ÈyataggaÑ sukhudrayaÑ. DÈnaÒca samacariyaÒca, mettacittaÒca bhÈvaye. ______1. PuÒÒÈnanti, (AÑ 2. 465) 2. SeyyathÊdaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

206 ItivuttakapÈÄi

Ete dhamme bhÈvayitvÈ, tayo sukhasamuddaye1. AbyÈpajjaÑ2 sukhaÑ lokaÑ, paÓÉito upapajjatÊ”ti. Ayampi atto vuttho BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Ubhayatthasutta 23. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ekadhammo bhikkhave bhÈvito bahulÊkato ubho atthe samadhigayha tiÔÔhati diÔÔhadhammikaÒceva atthaÑ samparÈyikaÒca. Katamo ekadhammo? AppamÈdo kusalesu dhammesu. AyaÑ kho bhikkhave ekadhammo bhÈvito bahulÊkato ubho atthe samadhigayha tiÔÔhati diÔÔhadhammikaÒceva atthaÑ samparÈyikaÒcÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “AppamÈdaÑ pasaÑsanti, puÒÒakiriyÈsu paÓÉitÈ. Appamatto ubho atthe, adhigaÓhÈti paÓÉito. * DiÔÔhe dhamme ca yo attho, yo cattho samparÈyiko. AtthÈbhisamayÈ dhÊro, ‘paÓÉito’ti pavuccatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. TatiyaÑ.

4. AÔÔhipuÒjasutta 24. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ekapuggalassa bhikkhave kappaÑ sandhÈvato saÑsarato siyÈ evaÑ mahÈ aÔÔhika~kalo aÔÔhipuÒjo aÔÔhirÈsi, yathÈyaÑ vepullo pabbato, sace saÑhÈrako assa, sambhataÒca na vinasseyyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca tatthetaÑ iti vuccati– “Ekassekena kappena, puggalasaÔÔhisaÒjayo. SiyÈ sabbatasamo rÈsi, iti vuttaÑ MahesinÈ. So kho panÈyaÑ akkhÈto, vepullo pabbato mahÈ. Uttaro Gijjhak|Ôassa, MagadhÈnaÑ giribbaje. ______1. Sukhasamudraye (SÊ-®Ôha) 2. AbyÈpajjhaÑ (Ka), abyÈbajjhaÑ (?) heÔÔhÈ 88 piÔÔhepi. * SaÑ 1. 87, 90; AÑ 2. 42 piÔÔhesupi.

1. EkakapipÈta 207

Yato ca ariyasaccÈni, sammappaÒÒÈya passati. DukkhaÑ dukkhasamuppÈdaÑ, dukkhassa ca atikkamaÑ. AriyaÒcaÔÔha~gikaÑ maggaÑ, dukkh|pasamagÈminaÑ. Sa sattakkhattuÑparamaÑ, sandhÈvitvÈna puggalo. Dukkhassantakaro hoti, sabbasaÑyojanakkhayÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. MusÈvÈdasutta 25. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EkadhammaÑ atÊtassa bhikkhave purisapuggalassa nÈhaÑ tassa kiÒci pÈpakammaÑ akaraÓÊyanti vadÈmi. KatamaÑ ekadhammaÑ? YadidaÑ1 bhikkhave sampajÈnamusÈvÈdoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “EkadhammaÑ atÊtassa, musÈvÈdissa jantuno. VitiÓÓaparalokassa, natthi pÈpaÑ akÈriyan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. DÈnasutta 26. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– EvaÒce bhikkhave sattÈ jÈneyyuÑ dÈnasaÑvibhÈgassa vipÈkaÑ, yathÈhaÑ jÈnÈmi, na adatvÈ bhuÒjeyyuÑ, na ca nesaÑ maccheramalaÑ cittaÑ pariyÈdÈya tiÔÔheyya. Yopi nesaÑ assa carimo Èlopo carimaÑ kabaÄaÑ, tatopi na asaÑvibhajitvÈ bhuÒjeyyuÑ, sace nesaÑ paÔiggÈhakÈ assu. YasmÈ ca kho bhikkhave sattÈ na evaÑ jÈnanti dÈnasaÑvibhÈgassa vipÈkaÑ yathÈhaÑ jÈnÈmi, tasmÈ adatvÈ bhuÒjanti, maccheramalaÒca nesaÑ cittaÑ pariyÈdÈya tiÔÔhatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “EvaÒce sattÈ jÈneyyuÑ, yathÈvuttaÑ MahesinÈ. VipÈkaÑ saÑvibhÈgassa, yathÈ hoti mahapphalaÑ. ______1. YathayidaÑ (SÊ, SyÈ, Ka), yathÈyidaÑ (I)

208 ItivuttakapÈÄi

Vineyya maccheramalaÑ, vippasannena cetasÈ. DajjuÑ kÈlena ariyesu, yattha dinnaÑ mahapphalaÑ.

AnnaÒca datvÈ1 bahuno, dakkhiÓeyyesu dakkhiÓaÑ. Ito cutÈ manussattÈ, saggaÑ gacchanti dÈyakÈ.

Te ca saggagatÈ2 tattha, modanti kÈmakÈmino. VipÈkaÑ saÑvibhÈgassa, anubhonti amaccharÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. MettÈbhÈvanÈsutta 27. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– YÈni kÈnici bhikkhave opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca. SeyyathÈpi bhikkhave yÈ kÈci tÈrakar|pÈnaÑ pabhÈ, sabbÈ tÈ candiyÈ pabhÈya kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, candapabhÈyeva tÈ adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca. EvamevaÑ kho bhikkhave yÈni kÈnici opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca. SeyyathÈpi bhikkhave vassÈnaÑ pacchime mÈse saradasamaye viddhe vigatavalÈhake deve3 Èdicco nabhaÑ abbhussakkamÈno4 sabbaÑ ÈkÈsagataÑ5 tamagataÑ abhivihacca6 bhÈsate ca tapate ca virocati ca. EvamevaÑ kho bhikkhave yÈni kÈnici opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca. ______1. DatvÈna (SyÈ) 2. SaggaÑ gatÈ (SÊ, I, Ka) 3. Nabhe (SÊ) 4. AbbhuggamamÈno (Ka-®Ôha) 5. ŒkÈsaÑ (SyÈ) 6. Abhihacca (SyÈ)

1. EkakapipÈta 209

SeyyathÈpi bhikkhave rattiyÈ pacc|sasamayaÑ osadhitÈrakÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca. EvamevaÑ kho bhikkhave yÈni kÈnici opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati cÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“Yo ca mettaÑ bhÈvayati, appamÈÓaÑ paÔissato. Tan|1 saÑyojanÈ honti, passato upadhikkhayaÑ.

Ekampi ce pÈÓamaduÔÔhacitto, MettÈyati kusalo tena hoti. Sabbe ca pÈÓe manasÈnukampaÑ, Pah|tamariyo pakaroti puÒÒaÑ.

Ye2 sattasaÓÉaÑ pathaviÑ vijitvÈ, RÈjisayo3 yajamÈnÈ’nupariyagÈ. AssamedhaÑ purisamedhaÑ, SammÈpÈsaÑ vÈjapeyyaÑ niraggaÄaÑ.

Mettassa cittassa subhÈvitassa, Kalampi te nÈnubhavanti soÄasiÑ, CandappabhÈ tÈragaÓÈva sabbe.

Yo na hanti na ghÈteti, na jinÈti na jÈpaye. MettaÑso sabbabh|tesu, veraÑ tassa na kenacÊ”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

Tatiyo vaggo. ______1. Tanu (SÊ) 2. Yo (SÊ) 3. RÈjÊsayo (SÊ)

210 ItivuttakapÈÄi

TassuddÈnaÑ CittaÑ MettaÑ1 Ubho atthe, PuÒjaÑ VepullapabbataÑ. SampajÈnamusÈvÈdo, DÈnaÒca MettabhÈvanÈ2. SattimÈni ca3 suttÈni, purimÈni ca vÊsati. Ekadhammesu suttantÈ, sattavÊsatisa~gahÈti.

EkakanipÈto niÔÔhito.

______1. JhÈyÊ (SÊ, SyÈ), jhÈyi (I, Ka) 2. MettabhÈvaÒca (SÊ, SyÈ, I), mettavÈcaÒca (Ka) 3. SattimÈnidha (SÊ, Ka)

2. DukanipÈta

1. PaÔhamavagga

1. DukkhavihÈrasutta 28. ( )1 VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme dukkhaÑ viharati savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ duggati pÈÔika~khÈ. Katamehi dvÊhi? Indriyesu aguttadvÈratÈya2 ca, bhojane amattaÒÒutÈya3 ca. Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme dukkhaÑ viharati savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ duggati pÈÔika~khÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Cakkhu sotaÒca ghÈnaÒca, jivhÈ kÈyo tathÈ mano. EtÈni yassa dvÈrÈni, aguttÈni ca4 bhikkhuno. Bhojanamhi amattaÒÒ|, indriyesu asaÑvuto. KÈyadukkhaÑ cetodukkhaÑ, dukkhaÑ so adhigacchati. ayhamÈnena kÈyena, ÉayhamÈnena cetasÈ. DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ, dukkhaÑ viharati tÈdiso”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. SukhavihÈrasutta 29. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme sukhaÑ viharati avighÈtaÑ anupÈyÈsaÑ apariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ Sugati ______1. (Dve dhamme anukkaÔi) katthaci. 2. AguttadvÈro (®Ôha) 3. AmattaÒÒ| (®Ôha) 4. AguttÈnidha (Ka)

212 ItivuttakapÈÄi pÈÔika~khÈ. Katamehi dvÊhi? Indriyesu guttadvÈratÈya ca, bhojane mattaÒÒutÈya ca. Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme sukhaÑ viharati avighÈtaÑ anupÈyÈsaÑ apariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugati pÈÔika~khÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“Cakkhu sotaÒca ghÈnaÒca, jivhÈ kÈyo tathÈ1 mano. EtÈni yassa dvÈrÈni, suguttÈni ca bhikkhuno. Bhojanamhi ca mattaÒÒ|, indriyesu ca saÑvuto. KÈyasukhaÑ cetosukhaÑ, sukhaÑ so adhigacchati. AÉayhamÈnena kÈyena, aÉayhamÈnena cetasÈ. DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ, sukhaÑ viharati tÈdiso”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. TapanÊyasutta 30. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Dveme bhikkhave dhammÈ tapanÊyÈ. Katame dve? Idha bhikkhave ekacco akatakalyÈÓo hoti akatakusalo akatabhÊruttÈÓo katapÈpo kataluddo katakibbiso, so “akataÑ me kalyÈÓan”tipi tappati, “kataÑ me pÈpan”tipi tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammÈ tapanÊyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈyaduccaritaÑ katvÈ, vacÊduccaritÈni ca. ManoduccaritaÑ katvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÒhitaÑ. AkatvÈ kusalaÑ kammaÑ, katvÈnÈ’kusalaÑ bahuÑ. KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti2. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ. ______1. Atho (SÊ, SyÈ, Ka) 2. NirayaÑ so upapajjatÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

2. DukanipÈta 213

4. AtapanÊyasutta 31. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Dveme bhikkhave dhammÈ atapanÊyÈ. Katame dve? Idha bhikkhave ekacco katakalyÈÓo hoti katakusalo katabhÊruttÈÓo akatapÈpo akataluddo akatakibbiso, so “kataÑ me kalyÈÓan”tipi na tappati, “akataÑ me pÈpan”tipi na tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammÈ atapanÊyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, vacÊduccaritÈni ca. ManoduccaritaÑ hitvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÒhitaÑ. AkatvÈ’kusalaÑ kammaÑ, katvÈna kusalaÑ bahuÑ. KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. PaÔhamasÊlasutta 32. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ niraye. Katamehi dvÊhi? PÈpakena ca sÊlena, pÈpikÈya ca diÔÔhiyÈ. Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ nirayeti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PÈpakena ca sÊlena, pÈpikÈya ca diÔÔhiyÈ. Etehi dvÊhi dhammehi, yo samannÈgato naro. KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. DutiyasÊlasutta 33. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ sagge. Katamehi dvÊhi? Bhaddakena ca sÊlena, bhaddikÈya ca diÔÔhiyÈ.

214 ItivuttakapÈÄi

Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ saggeti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Bhaddakena ca sÊlena, bhaddikÈya ca diÔÔhiyÈ. Etehi dvÊhi dhammehi, yo samannÈgato naro. KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. ŒtÈpÊsutta 34. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– AnÈtÈpÊ bhikkhave bhikkhu anottÈpÊ1 abhabbo sambodhÈya, abhabbo nibbÈnÈya, abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamÈya. ŒtÈpÊ ca kho bhikkhave bhikkhu ottÈpÊ2 bhabbo sambodhÈya, bhabbo nibbÈnÈya, bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AnÈtÈpÊ anottÈpÊ, kusÊto hÊnavÊriyo. Yo thÊnamiddhabahulo, ahirÊko anÈdaro. Abhabbo tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttamaÑ. Yo ca satimÈ nipako jhÈyÊ, ŒtÈpÊ ottÈpÊ ca appamatto. SaÑyojanaÑ jÈtijarÈya chetvÈ, Idheva sambodhimanuttaraÑ phuse”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. PaÔhamanakuhanasutta 35. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– NayidaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati janakuhanatthaÑ, na janalapanatthaÑ, na lÈbhasakkÈrasilokÈnisaÑsatthaÑ, na “iti maÑ jano jÈnÈt|”ti, atha kho idaÑ ______1. AnottappÊ (bah|su) AÔÔhakathÈ passitabbÈ. 2. OttappÊ (bah|su)

2. DukanipÈta 215 bhikkhave brahmacariyaÑ vussati saÑvaratthaÒceva pahÈnatthaÒcÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “SaÑvaratthaÑ pahÈnatthaÑ, brahmacariyaÑ anÊtihaÑ. Adesayi so BhagavÈ, nibbÈnogadhagÈminaÑ. Esa maggo mahattehi1, anuyÈto Mahesibhi2. Ye ye taÑ paÔipajjanti, yathÈ Buddhena desitaÑ. DukkhassantaÑ karissanti, SatthusÈsanakÈrino”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. Dutiyanakuhanasutta 36. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– NayidaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati janakuhanatthaÑ, na janalapanatthaÑ, na lÈbhasakkÈrasilokÈnisaÑsatthaÑ, na “iti maÑ jano jÈnÈt|”ti, atha kho idaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati abhiÒÒatthaÒceva pariÒÒatthaÒcÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AbhiÒÒatthaÑ pariÒÒatthaÑ, brahmacariyaÑ anÊtihaÑ. Adesayi so BhagavÈ, nibbÈnogadhagÈminaÑ. Esa maggo mahattehi, anuyÈto Mahesibhi. Ye ye taÑ paÔipajjanti, yathÈ Buddhena desitaÑ. DukkhassantaÑ karissanti, SatthusÈsanakÈrino”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. Somanassasutta 37. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa3 ÈraddhÈ hoti ÈsavÈnaÑ khayÈya. ______* AÑ 1. 334 piÔÔhepi. 1. Mahantehi (SÊ, Ka), mahatthehi (SyÈ) 2. Mahesino (SÊ, Ka) 3. Yoniso (SÊ, SyÈ, I), yonissa (Ka)

216 ItivuttakapÈÄi

Katamehi dvÊhi? SaÑvejanÊyesu ÔhÈnesu saÑvejanena, saÑviggassa ca yoniso padhÈnena. Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa ÈraddhÈ hoti ÈsavÈnaÑ khayÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SaÑvejanÊyaÔÔhÈnesu1, saÑvijjetheva paÓÉito. ŒtÈpÊ nipako bhikkhu, paÒÒÈya samavekkhiya. EvaÑ vihÈrÊ ÈtÈpÊ, santavutti anuddhato. Cetosamathamanuyutto, khayaÑ dukkhassa pÈpuÓe”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. PaÔhamo vaggo.

TassuddÈnaÑ Dve ca bhikkh| TapanÊyÈ, TapanÊyÈ paratthehi. ŒtÈpÊ2 NakuhanÈ dve3, Somanassena te dasÈti. _____

2. Dutiyavagga

1. Vitakkasutta 38. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TathÈgataÑ bhikkhave ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ dve vitakkÈ bahulaÑ samudÈcaranti, khemo ca vitakko, paviveko ca4. AbyÈpajjÈrÈmo5 bhikkhave TathÈgato abyÈpajjarato, tamenaÑ bhikkhave TathÈgataÑ abyÈpajjÈrÈmaÑ abyÈpajjarataÑ eseva vitakko bahulaÑ samudÈcarati “imÈyÈhaÑ iriyÈya na kaÒci byÈbÈdhemi tasaÑ vÈ thÈvaraÑ vÈ”ti. ______1. SaÑvejanÊyesu ÔhÈnesu (SyÈ, I) 2. Dve pÈdÈ (Ka), dve ÈtÈpÊ (SÊ) 3. Na kuhanÈ ca (sabbattha) 4. Viveko ca (SyÈ) 5. AbyÈpajjhÈrÈmo (Ka), abyÈbajjhÈrÈmo (?)

2. DukanipÈta 217

PavivekÈrÈmo bhikkhave TathÈgato pavivekarato, tamenaÑ bhikkhave TathÈgataÑ pavivekÈrÈmaÑ pavivekarataÑ eseva vitakko bahulaÑ samudÈcarati “yaÑ akusalaÑ taÑ pahÊnan”ti. TasmÈtiha bhikkhave tumhepi abyÈpajjÈrÈmÈ viharatha abyÈpajjaratÈ, tesaÑ vo bhikkhave tumhÈkaÑ abyÈpajjÈrÈmÈnaÑ viharataÑ abyÈpajjaratÈnaÑ eseva vitakko bahulaÑ samudÈcarissati “imÈya mayaÑ iriyÈya na kaÒci byÈbÈdhema tasaÑ vÈ thÈvaraÑ vÈ”ti. PavivekÈrÈmÈ bhikkhave viharatha pavivekaratÈ, tesaÑ vo bhikkhave tumhÈkaÑ pavivekÈrÈmÈnaÑ viharataÑ pavivekaratÈnaÑ eseva vitakko bahulaÑ samudÈcarissati “kiÑ akusalaÑ kiÑ appahÊnaÑ kiÑ pajahÈmÈ”ti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “TathÈgataÑ BuddhamasayhasÈhinaÑ, Duve vitakkÈ samudÈcaranti naÑ. Khemo vitakko paÔhamo udÊrito, Tato viveko dutiyo pakÈsito. TamonudaÑ pÈragataÑ MahesiÑ, TaÑ pattipattaÑ vasimaÑ anÈsavaÑ. VisantaraÑ1 taÓhakkhaye vimuttaÑ, TaÑ ve MuniÑ antimadehadhÈriÑ, MÈraÒjahaÑ2 br|mi jarÈya pÈraguÑ. * Sele yathÈ pabbatamuddhaniÔÔhito, YathÈpi passe janataÑ samantato. Tath|pamaÑ dhammamayaÑ sumedho, PÈsÈdamÈruyha Samantacakkhu. SokÈvatiÓÓaÑ janatamapetasoko, Avekkhati jÈtijarÈbhibh|tan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ. ______1. VessantaraÑ (SÊ, Ka), vissantaraÑ (I) 2. MÈrajahaÑ (SyÈ), mÈnajahaÑ (SÊ, Ka), mÈnaÑ jahaÑ (I) * Vi 3. 6; DÊ 2. 33; Ma 1. 225; Ma 2. 292; SaÑ 1. 139 piÔÔhesupi.

218 ItivuttakapÈÄi

2. DesanÈsutta 39. vuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TathÈgatassa bhikkhave Arahato SammÈsambuddhassa dve dhammadesanÈ pariyÈyena bhavanti. KatamÈ dve? PÈpaÑ pÈpakato passathÈti ayaÑ paÔhamÈ dhammadesanÈ, pÈpaÑ pÈpakato disvÈ tattha nibbindatha virajjatha vimuccathÈti ayaÑ dutiyÈ dhammadesanÈ. TathÈgatassa bhikkhave Arahato SammÈsambuddhassa imÈ dve dhammadesanÈ pariyÈyena bhavantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “TathÈgatassa Buddhassa, sabbabh|tÈnukampino, PariyÈyavacanaÑ passa, dve ca dhammÈ pakÈsitÈ. PÈpakaÑ passatha cetaÑ1, tattha cÈpi virajjatha. Tato virattacittÈse, dukkhassantaÑ karissathÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. VijjÈsutta 40. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– AvijjÈ bhikkhave pubba~gamÈ akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ samÈpattiyÈ, anvadeva ahirikaÑ anottappaÑ, vijjÈ ca kho bhikkhave pubba~gamÈ kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ samÈpattiyÈ, anvadeva hirottappanti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “YÈ kÈcimÈ duggatiyo, asmiÑ loke paramhi ca. AvijjÈm|likÈ sabbÈ, icchÈlobhasamussayÈ. Yato ca hoti pÈpiccho, ahirÊko anÈdaro. Tato pÈpaÑ pasavati, apÈyaÑ tena gacchati. TasmÈ chandaÒca lobhaÒca, avijjaÒca virÈjayaÑ. VijjaÑ uppÈdayaÑ bhikkhu, sabbÈ duggatiyo jahe”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . tatiyaÑ. PaÔhamabhÈÓavÈro. ______1. CekaÑ (SÊ, I), chekÈ (SyÈ)

2. DukanipÈta 219

4. PaÒÒÈparihÊnasutta 41. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Te bhikkhave sattÈ suparihÊnÈ, ye ariyÈya paÒÒÈya parihÊnÈ, te diÔÔheva dhamme dukkhaÑ viharanti savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ duggati pÈÔika~khÈ. Te1 bhikkhave sattÈ aparihÊnÈ ye ariyÈya paÒÒÈya aparihÊnÈ, te diÔÔheva dhamme sukhaÑ viharanti avighÈtaÑ anupÈyÈsaÑ apariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ Sugati pÈÔika~khÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PaÒÒÈya parihÈnena, passa lokaÑ sadevakaÑ. NiviÔÔhaÑ nÈmar|pasmiÑ, idaÑ saccanti maÒÒati.

+ PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ lokasmiÑ, yÈyaÑ nibbedhagÈminÊ. YÈya sammÈ pajÈnÈti, jÈtibhavaparikkhayaÑ. TesaÑ devÈ manussÈ ca, SambuddhÈnaÑ satÊmataÑ. Pihayanti hÈsapaÒÒÈnaÑ2, sarÊrantimadhÈrinan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. Sukkadhammasutta 42. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * Dveme bhikkhave sukkÈ dhammÈ lokaÑ pÈlenti. Katame dve? HirÊ3 ca ottappaÒca. Ime ce bhikkhave dve sukkÈ dhammÈ lokaÑ na pÈleyyuÑ, nayidha paÒÒÈyetha “mÈtÈ”ti vÈ “mÈtucchÈ”ti vÈ “mÈtulÈnÊ”ti vÈ “ÈcariyabhariyÈ”ti vÈ “gar|naÑ dÈrÈ”ti vÈ, sambhedaÑ loko agamissa, yathÈ ajeÄakÈ kukkuÔas|karÈ soÓasi~gÈlÈ4. YasmÈ ca kho bhikkhave ime dve sukkÈ dhammÈ lokaÑ pÈlenti, tasmÈ paÒÒÈyati “mÈtÈ”ti vÈ “mÈtucchÈ”ti vÈ “mÈtulÈnÊ”ti vÈ “ÈcariyabhariyÈ”ti vÈ “gar|naÑ dÈrÈ”ti vÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. Te ca kho (?) + Khu 10. 143 piÔÔhepi. 2. HÈsupaÒÒÈnaÑ (SÊ-®Ôha) * AÑ 1. 53 piÔÔhepi. 3. Hiri (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. SoÓasigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

220 ItivuttakapÈÄi

“YesaÑ ce hiri-ottappaÑ, sabbadÈ ca na vijjati. VokkantÈ sukkam|lÈ te, jÈtimaraÓagÈmino. YesaÒca hiri-ottappaÑ, sadÈ sammÈ upaÔÔhitÈ. Vir|ÄhabrahmacariyÈ te, santo khÊÓapunabbhavÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. AjÈtasutta 43. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Atthi bhikkhave ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, no cetaÑ bhikkhave abhavissa ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, nayidha jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyetha. YasmÈ ca kho bhikkhave atthi ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, tasmÈ jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “JÈtaÑ bh|taÑ samuppannaÑ, kataÑ sa~khatamaddhuvaÑ. JarÈmaraÓasa~ghÈÔaÑ, roganÊÄaÑ1 pabha~guraÑ2. ŒhÈranettippabhavaÑ, nÈlaÑ tadabhinandituÑ. Tassa nissaraÓaÑ santaÑ, atakkÈvacaraÑ dhuvaÑ. AjÈtaÑ asamuppannaÑ, asokaÑ virajaÑ padaÑ. Nirodho dukkhadhammÈnaÑ, sa~khÈr|pasamo sukho”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. NibbÈnadhÈtusutta 44. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvemÈ bhikkhave nibbÈnadhÈtuyo. KatamÈ dve? Sa-upÈdisesÈ ca nibbÈnadhÈtu, anupÈdisesÈ ca nibbÈnadhÈtu. ______1. RoganiÉÉhaÑ (SÊ) 2. Pabha~gunaÑ (Ka-SÊ, Ka), pabha~guÓaÑ (SyÈ)

2. DukanipÈta 221

KatamÈ ca bhikkhave sa-upÈdisesÈ nibbÈnadhÈtu? Idha bhikkhave bhikkhu arahaÑ hoti khÊÓÈsavo vusitavÈ katakaraÓÊyo ohitabhÈro anuppattasadattho parikkhÊÓabhavasaÑyojano sammadaÒÒÈ vimutto, tassa tiÔÔhanteva paÒcindriyÈni yesaÑ avighÈtattÈ1 manÈpÈmanÈpaÑ paccanubhoti, sukhadukkhaÑ paÔisaÑvedeti. Tassa yo rÈgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo. AyaÑ vuccati bhikkhave sa-upÈdisesÈ nibbÈnadhÈtu. KatamÈ ca bhikkhave anupÈdisesÈ nibbÈnadhÈtu? Idha bhikkhave bhikkhu arahaÑ hoti khÊÓÈsavo vusitavÈ katakaraÓÊyo ohitabhÈro anuppattasadattho parikkhÊÓabhavasaÑyojano sammadaÒÒÈ vimutto, tassa idheva bhikkhave sabbavedayitÈni anabhinanditÈni sÊti bhavissanti2. AyaÑ vuccati bhikkhave anupÈdisesÈ nibbÈnadhÈtu. ImÈ kho bhikkhave dve nibbÈnadhÈtuyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthekaÑ iti vuccati– “Duve imÈ cakkhumatÈ pakÈsitÈ, NibbÈnadhÈt| anissitena tÈdinÈ. EkÈ hi dhÈtu idha diÔÔhadhammikÈ, Sa-upÈdisesÈ bhavanettisa~khayÈ. AnupÈdisesÈ pana samparÈyikÈ, Yamhi nirujjhanti bhavÈni sabbaso. Ye etadaÒÒÈya padaÑ asa~khataÑ, VimuttacittÈ bhavanettisa~khayÈ. Te dhammasÈrÈdhigamÈ khaye ratÈ, PahaÑsu te sabbabhavÈni tÈdino”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. PaÔisallÈnasutta 45. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– PaÔisallÈnÈrÈmÈ3 bhikkhave viharatha paÔisallÈnaratÈ ajjhattaÑ cetosamathamanuyuttÈ anirÈkatajjhÈnÈ vipassanÈya samannÈgatÈ br|hetÈro ______1. AvigatattÈ (SÊ-®Ôha) 2. SÊtÊbhavissanti (?) 3. PaÔisallÈÓÈrÈmÈ (Ka)

222 ItivuttakapÈÄi suÒÒÈgÈrÈnaÑ, paÔisallÈnÈrÈmÈnaÑ bhikkhave viharataÑ paÔisallÈnaratÈnaÑ ajjhattaÑ cetosamathamanuyuttÈnaÑ anirÈkatajjhÈnÈnaÑ vipassanÈya samannÈgatÈnaÑ br|hetÈnaÑ suÒÒÈgÈrÈnaÑ dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Ye santacittÈ nipakÈ, satimanto ca1 jhÈyino. SammÈ dhammaÑ vipassanti, kÈmesu anapekkhino. AppamÈdaratÈ santÈ, pamÈde bhayadassino. AbhabbÈ parihÈnÈya, nibbÈnasseva santike”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. SikkhÈnisaÑsasutta 46. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– SikkhÈnisaÑsÈ bhikkhave viharatha paÒÒuttarÈ vimuttisÈrÈ satÈdhipateyyÈ, sikkhÈnisaÑsÈnaÑ bhikkhave viharataÑ paÒÒuttarÈnaÑ vimuttisÈrÈnaÑ satÈdhipateyyÈnaÑ dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “ParipuÓÓasikkhaÑ2 apahÈnadhammaÑ, PaÒÒuttaraÑ jÈtikhayantadassiÑ. TaÑ ve MuniÑ antimadehadhÈriÑ, MÈraÒjahaÑ br|mi jarÈya pÈraguÑ. TasmÈ sadÈ jhÈnaratÈ samÈhitÈ, ŒtÈpino jÈtikhayantadassino. MÈraÑ sasenaÑ abhibhuyya bhikkhavo, Bhavatha jÈtimaraÓassa pÈragÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ. ______1. Satimantova (SÊ, Ka) 2. ParipuÓÓasekhaÑ (SÊ), paripuÓÓasekkhaÑ (SyÈ)

2. DukanipÈta 223

10. JÈgariyasutta 47. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– JÈgaro cassa bhikkhave bhikkhu vihareyya sato sampajÈno samÈhito pamudito vippasanno ca, tattha kÈlavipassÊ ca kusalesu dhammesu. JÈgarassa bhikkhave bhikkhuno viharato satassa sampajÈnassa samÈhitassa pamuditassa vippasannassa tattha kÈlavipassino kusalesu dhammesu dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “JÈgarantÈ suÓÈthetaÑ, ye suttÈ te pabujjhatha. SuttÈ jÈgaritaÑ seyyo, natthi jÈgarato bhayaÑ. Yo jÈgaro ca satimÈ sampajÈno, SamÈhito mudito vippasanno ca. KÈlena so sammÈ dhammaÑ parivÊmaÑsamÈno, Ekodibh|to vihane tamaÑ so. TasmÈ have jÈgariyaÑ bhajetha, ŒtÈpÊ bhikkhu nipako jhÈnalÈbhÊ. SaÑyojanaÑ jÈtijarÈya chetvÈ, Idheva sambodhimanuttaraÑ phuse”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ.

11. ŒpÈyikasutta 48. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Dveme bhikkhave ÈpÈyikÈ nerayikÈ idamappahÈya. Katame dve? Yo ca abrahmacÈrÊ brahmacÈripaÔiÒÒo, yo ca paripuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ carantaÑ am|lakena abrahmacariyena anuddhaÑseti. Ime kho bhikkhave dve ÈpÈyikÈ nerayikÈ idamappahÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

224 ItivuttakapÈÄi

+ “Abh|tavÈdÊ nirayaÑ upeti, Yo vÈpi katvÈ na karomi’cÈha. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti, NihÊnakammÈ manujÈ parattha. * KÈsÈvakaÓÔhÈ bahavo, pÈpadhammÈ asaÒÒatÈ. PÈpÈ pÈpehi kammehi, nirayaÑ te upapajjare. * Seyyo ayoguÄo bhutto, tatto aggisikh|pamo. YaÒce bhuÒjeyya dussÊlo, raÔÔhapiÓÉamasaÒÒato”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . EkÈdasamaÑ.

12. DiÔÔhigatasutta 49. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvÊhi bhikkhave diÔÔhigatehi pariyuÔÔhitÈ devamanussÈ olÊyanti eke, atidhÈvanti eke, cakkhumanto ca passanti. KathaÒca bhikkhave olÊyanti eke? BhavÈrÈmÈ bhikkhave devamanussÈ bhavaratÈ bhavasammuditÈ, tesaÑ bhavanirodhÈya dhamme desiyamÈne cittaÑ na pakkhandati na pasÊdati na santiÔÔhati nÈdhimuccati. EvaÑ kho bhikkhave olÊyanti eke. KathaÒca bhikkhave atidhÈvanti eke? Bhaveneva kho paneke aÔÔÊyamÈnÈ harÈyamÈnÈ jigucchamÈnÈ vibhavaÑ abhinandanti, yato kira bho ayaÑ attÈ1 kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ ucchijjati vinassati na hoti paraÑ maraÓÈ, etaÑ santaÑ etaÑ paÓÊtaÑ etaÑ yÈthÈvanti. EvaÑ kho bhikkhave atidhÈvanti eke. KathaÒca bhikkhave cakkhumanto passanti? Idha bhikkhu bh|taÑ bh|tato passati, bh|taÑ bh|tato disvÈ bh|tassa nibbidÈya virÈgÈya nirodhÈya paÔipanno hoti. EvaÑ kho bhikkhave cakkhumanto passantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______+ HeÔÔhÈ 57 piÔÔhepi. * HeÔÔhÈ 57, upari 256; Vi 1. 116 piÔÔhesupi. 1. Satto (SÊ, Ka)

2. DukanipÈta 225

“Ye1 bh|taÑ bh|tato disvÈ, bh|tassa ca atikkamaÑ. YathÈbh|te vimuccanti, bhavataÓhÈ parikkhayÈ. Sa ve2 bh|tapariÒÒo so, vÊtataÓho bhavÈbhave. Bh|tassa vibhavÈ bhikkhu, nÈgacchati punabbhavan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DvÈdasamaÑ. Dutiyo vaggo.

TassuddÈnaÑ Dve IndriyÈ dve TapanÊyÈ, SÊlena apare duve. AnottÈpÊ KuhanÈ dve ca, SaÑvejanÊyena te dasa. VitakkÈ DesanÈ VijjÈ, PaÒÒÈ Dhammena paÒcamaÑ. AjÈtaÑ DhÈtusallÈnaÑ, SikkhÈ JÈgariyena ca. ApÈyadiÔÔhiyÈ ceva3, bÈvÊsati pakÈsitÈti.

DukanipÈto niÔÔhito.

______1. Yo (SyÈ, Ka) 2. Sace (Ka-SÊ, SyÈ, I) 3. Yeva (SÊ, SyÈ)

3. TikanipÈta

1. PaÔhamavagga

1. M|lasutta 50. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave akusalam|lÈni. KatamÈni tÊÓi? Lobho akusalam|laÑ, doso akusalam|laÑ, moho akusalam|laÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi akusalam|lÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “Lobho doso ca moho ca, purisaÑ pÈpacetasaÑ. HiÑsanti attasambh|tÈ, tacasÈraÑva samphalan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. DhÈtusutta 51. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave dhÈtuyo. KatamÈ tisso? R|padhÈtu, ar|padhÈtu, nirodhadhÈtu. ImÈ kho bhikkhave tisso dhÈtuyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“R|padhÈtuÑ1 pariÒÒÈya, Èruppesu asaÓÔhitÈ. Nirodhe ye vimuccanti, te janÈ maccuhÈyino.

KÈyena amataÑ dhÈtuÑ, phusayitvÈ2 nir|padhiÑ. UpadhippaÔinissaggaÑ, sacchikatvÈ anÈsavo. Deseti SammÈsambuddho, asokaÑ virajaÑ padan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ. ______* Khu 8. 252 piÔÔhepi. 1. R|padhÈtu (sabbattha) 2. PhussayitvÈ (SyÈ), phassayitvÈ (I)

3. TikanipÈta 227

3. PaÔhamavedanÈsutta 52. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave vedanÈ. KatamÈ tisso? SukhÈ vedanÈ, dukkhÈ vedanÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso vedanÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SamÈhito sampajÈno, sato Buddhassa sÈvako. VedanÈ ca pajÈnÈti, vedanÈnaÒca sambhavaÑ. Yattha cetÈ nirujjhanti, maggaÒca khayagÈminaÑ. VedanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. DutiyavedanÈsutta 53. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave vedanÈ. KatamÈ tisso? SukhÈ vedanÈ, dukkhÈ vedanÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ. SukhÈ bhikkhave vedanÈ dukkhato daÔÔhabbÈ, dukkhÈ vedanÈ sallato daÔÔhabbÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ aniccato daÔÔhabbÈ. Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukhÈ vedanÈ dukkhato diÔÔhÈ hoti, dukkhÈ vedanÈ sallato diÔÔhÈ hoti, adukkhamasukhÈ vedanÈ aniccato diÔÔhÈ hoti. AyaÑ vuccati bhikkhave bhikkhu ariyo sammaddaso acchecchi1 taÓhaÑ, vivattayi2 saÑyojanaÑ, sammÈ mÈnÈbhisamayÈ antamakÈsi dukkhassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “Yo sukhaÑ dukkhato adda3, dukkhamaddakkhi sallato. AdukkhamasukhaÑ santaÑ, addakkhi naÑ aniccato. Sa ve sammaddaso bhikkhu, yato tattha vimuccati. AbhiÒÒÈvosito santo, sa ve yogÈtigo munÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ. ______1. Acchejji (SÊ, I), acchijji (Ka) 2. VÈvattayi (SÊ-®Ôha) * SaÑ 2. 409; Khu 2. 344 piÔÔhesupi. 3. Dakkhi (SÊ, I, Ka), adakkhi (SyÈ)

228 ItivuttakapÈÄi

5. PaÔhama-esanÈsutta 54. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave esanÈ. KatamÈ tisso? KÈmesanÈ, bhavesanÈ, brahmacariyesanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso esanÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SamÈhito sampajÈno, sato Buddhassa sÈvako. EsanÈ ca pajÈnÈti, esanÈnaÒca sambhavaÑ. Yattha cetÈ nirujjhanti, maggaÒca khayagÈminaÑ. EsanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. Dutiya-esanÈsutta 55. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave esanÈ. KatamÈ tisso? KÈmesanÈ, bhavesanÈ, brahmacariyesanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso esanÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈmesanÈ bhavesanÈ, brahmacariyesanÈ saha. Iti saccaparÈmÈso, diÔÔhiÔÔhÈnÈ samussayÈ. SabbarÈgavirattassa, taÓhakkhayavimuttino. EsanÈ paÔinissaÔÔhÈ, diÔÔhiÔÔhÈnÈ sam|hatÈ. EsanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nirÈso akathaÑkathÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. PaÔhama-Èsavasutta 56. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave ÈsavÈ. Katame tayo? KÈmÈsavo, bhavÈsavo, avijjÈsavo. Ime kho bhikkhave tayo ÈsavÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

3. TikanipÈta 229

“SamÈhito sampajÈno, sato Buddhassa sÈvako. Œsave ca pajÈnÈti, ÈsavÈnaÒca sambhavaÑ. Yattha cetÈ nirujjhanti, maggaÒca khayagÈminaÑ. ŒsavÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. Dutiya-Èsavasutta 57. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave ÈsavÈ. Katame tayo? KÈmÈsavo, bhavÈsavo, avijjÈsavo. Ime kho bhikkhave tayo ÈsavÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yassa kÈmÈsavo khÊÓo, avijjÈ ca virÈjitÈ. BhavÈsavo parikkhÊÓo, vippamutto nir|padhi. DhÈreti antimaÑ dehaÑ, jetvÈ mÈraÑ savÈhinin”ti1. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. TaÓhÈsutta 58. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave taÓhÈ. KatamÈ tisso? KÈmakaÓhÈ, bhavataÓhÈ, vibhavataÓhÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso taÓhÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “TaÓhÈyogena saÑyuttÈ, rattacittÈ bhavÈbhave. Te yogayuttÈ mÈrassa, ayogakkhemino janÈ. SattÈ gacchanti saÑsÈraÑ, jÈtÊmaraÓagÈmino. Ye ca taÓhaÑ pahantvÈna, vÊtataÓhÈ2 bhavÈbhave. Te ve3 pÈra~gatÈ4 loke, ye pattÈ Èsavakkhayan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ. ______1. SavÈhananti (bah|su) 2. NittaÓhÈ ca (SÊ, Ka) 3. Te ca (SÊ, I, Ka) 4. PÈragatÈ (Ka-SÊ, SyÈ)

230 ItivuttakapÈÄi

10. MÈradheyyasutta 59. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu atikkamma mÈradheyyaÑ Èdiccova virocati. Katamehi tÊhi? Idha bhikkhave bhikkhu asekhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, asekhena samÈdhikkhandhena samannÈgato hoti, asekhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti. Imehi kho bhikkhave tÊhi dhammehi samannÈgato bhikkhu atikkamma mÈradheyyaÑ Èdiccova virocatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SÊlaÑ samÈdhi paÒÒÈ ca, yassa ete subhÈvitÈ. Atikkamma mÈradheyyaÑ, Èdiccova virocatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. PaÔhamo vaggo.

TassuddÈnaÑ M|ladhÈtu atha VedanÈ duve, EsanÈ ca duve ŒsavÈ duve. TaÓhÈto ca atha1 MÈradheyyato, VaggamÈhu paÔhamanti muttamanti. _____

2. Dutiyavagga

1. PuÒÒakiriyavatthusutta 60. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * TÊÓimÈni bhikkhave puÒÒakiriyavatth|ni. KatamÈni tÊÓi? DÈnamayaÑ puÒÒakiriyavatthu, sÊlamayaÑ puÒÒakiriyavatthu, bhÈvanÈmayaÑ puÒÒakiriyavatthu. ______1. TaÓhÈto atha (SyÈ) * AÑ 3. 72 piÔÔhepi.

3. TikanipÈta 231

ImÈni kho bhikkhave tÊÓi puÒÒakiriyavatth|nÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PuÒÒameva so sikkheyya, ÈyataggaÑ sukhudrayaÑ. DÈnaÒca samacariyaÒca, mettacittaÒca bhÈvaye. Ete dhamme bhÈvayitvÈ, tayo sukhasamuddaye. AbyÈbajjhaÑ1 sukhaÑ lokaÑ, paÓÉito upapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. Cakkhusutta 61. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave cakkh|ni. KatamÈni tÊÓi? MaÑsacakkhu dibbacakkhu, paÒÒÈcakkhu. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi cakkh|nÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “MaÑsacakkhu dibbacakkhu, paÒÒÈcakkhu anuttaraÑ. EtÈni tÊÓi cakkh|ni, akkhÈsi purisuttamo. MaÑsacakkhussa uppÈdo, maggo dibbassa cakkhuno. Yato ÒÈÓaÑ udapÈdi, paÒÒÈcakkhu anuttaraÑ. Yassa cakkhussa paÔilÈbhÈ, sabbadukkhÈ pamuccatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Indriyasutta 62. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave indriyÈni. KatamÈni tÊÓi? AnaÒÒÈtaÒÒassÈmÊtindriyaÑ, aÒÒindriyaÑ, aÒÒÈtÈvindriyaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi indriyÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Sekhassa sikkhamÈnassa, ujumaggÈnusÈrino. KhayasmiÑ paÔhamaÑ ÒÈÓaÑ, tato aÒÒÈ anantarÈ. ______1. AÑ 1. 353; AÑ 2. 296 piÔÔhesupi.

232 ItivuttakapÈÄi

Tato aÒÒÈ vimuttassa, ÒÈÓaÑ ve hoti tÈdino. “AkuppÈ me vimuttÊ”ti, bhavasaÑyojanakkhayÈ.* Sa ve1 indriyasampanno, santo santipade rato. DhÈreti antimaÑ dehaÑ, jetvÈ mÈraÑ savÈhinin”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. AddhÈsutta 63. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave addhÈ. Katame tayo? AtÊto addhÈ, anÈgato addhÈ, paccuppanno addhÈ. Ime kho bhikkhave tayo addhÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AkkheyyasaÒÒino sattÈ, akkheyyasmiÑ patiÔÔhitÈ. AkkheyyaÑ apariÒÒÈya, yogamÈyanti maccuno. AkkheyyaÒca pariÒÒÈya, akkhÈtÈraÑ na maÒÒati. PhuÔÔho vimokkho manasÈ, santipadamanuttaraÑ. Sa ve2 akkheyyasampanno, santo santipade rato. Sa~khÈya sevÊ dhammaÔÔho, sa~khyaÑ nopeti vedag|”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. Duccaritasutta 64. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave duccaritÈni, katamÈni tÊÓi? KÈyaduccaritaÑ, vacÊduccaritaÑ, manoduccaritaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi duccaritÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈyaduccaritaÑ katvÈ, vacÊduccaritÈni ca. ManoduccaritaÑ katvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÑhitaÑ. ______* AÑ 1. 232 piÔÔhepi. 1. Sace (SÊ, SyÈ) 2. Sace (Ka)

3. TikanipÈta 233

AkatvÈ kusalaÑ kammaÑ, katvÈnÈ’kusalaÑ bahuÑ. KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. Sucaritasutta

65. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

TÊÓimÈni bhikkhave sucaritÈni. KatamÈni tÊÓi? KÈyasucaritaÑ, vacÊsucaritaÑ, manosucaritaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi sucaritÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, vacÊduccaritÈni ca. ManoduccaritaÑ hitvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÑhitaÑ.

AkatvÈ’kusalaÑ kammaÑ, katvÈna kusalaÑ bahuÑ. KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatÊ”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. Soceyyasutta

66. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

TÊÓimÈni bhikkhave soceyyÈni. KatamÈni tÊÓi? KÈyasoceyyaÑ, vacÊsoceyyaÑ, manosoceyyaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi soceyyÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“KÈyasuciÑ vacÊsuciÑ1, cetosucimanÈsavaÑ. SuciÑ soceyyasampannaÑ, Èhu sabbappahÈyinan”ti2.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ. ______1. VÈcÈsuciÑ (Ka) 2. Œhu ninhÈtapÈpakanti (AÑ 1. 276) yuttataraÑ.

234 ItivuttakapÈÄi

8. Moneyyasutta 67. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave moneyyÈni. KatamÈni tÊÓi? KÈyamoneyyaÑ, vacÊmoneyyaÑ, manomoneyyaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi moneyyÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈyamuniÑ vacÊmuniÑ, manomunimanÈsavaÑ. MuniÑ moneyyasampannaÑ, Èhu ninhÈtapÈpakan”ti1. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. PaÔhamarÈgasutta 68. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Yassa kassaci bhikkhave rÈgo appahÊno doso appahÊno moho appahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave baddho2 mÈrassa, paÔimukka’ssa mÈrapÈso yathÈkÈmakaraÓÊyo3 pÈpimato. Yassa kassaci bhikkhave rÈgo pahÊno doso pahÊno moho pahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave abaddho mÈrassa, omukka’ssa mÈrapÈso na yathÈ kÈmakaraÓÊyo4 pÈpimatoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yassa rÈgo ca doso ca, avijjÈ ca virÈjitÈ. TaÑ bhÈvitattaÒÒataraÑ, brahmabh|taÑ TathÈgataÑ. BuddhaÑ verabhayÈtÊtaÑ, Èhu sabbappahÈyinan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. DutiyarÈgasutta 69. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vÈ bhikkhuniyÈ vÈ rÈgo appahÊno doso appahÊno moho appahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave ______1. Œhu sabbappahÈyinanti (AÑ 1. 277; Khu 8. 73) 2. Bandho (bah|su) 3. YathÈ kÈmakaraÓÊyo ca (SÊ, SyÈ, I, Ka) 4. Na yathÈkÈmakaraÓÊyo ca (SyÈ)

3. TikanipÈta 235 atiÓÓo1 samuddaÑ sa-|miÑ savÊciÑ sÈvaÔÔaÑ sagahaÑ sarakkhasaÑ. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vÈ bhikkhuniyÈ vÈ rÈgo pahÊno doso pahÊno moho pahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave atari samuddaÑ sa-|miÑ savÊciÑ sÈvaÔÔaÑ sagahaÑ sarakkhasaÑ, tiÓÓo pÈra~gato2 thale tiÔÔhati brÈhmaÓoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yassa rÈgo ca doso ca, avijjÈ ca virÈjitÈ. SomaÑ samuddaÑ sagahaÑ sarakkhasaÑ, Sa-|mibhayaÑ duttaraÑ accatÈri. Sa~gÈtigo maccujaho nir|padhi, PahÈsi dukkhaÑ apunabbhavÈya. Attha~gato so na pamÈÓameti, Amohayi maccurÈjanti br|mÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. Dutiyo vaggo.

TassuddÈnaÑ PuÒÒaÑ Cakkhu atha IndriyÈni3, AddhÈ ca CaritaÑ duve Soci4. Muno5 atha RÈgaduve, puna vaggamÈhu dutiyamuttaman”ti. _____

3. Tatiyavagga

1. MicchÈdiÔÔhikasutta 70. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyaduccaritena samannÈgatÈ vacÊduccaritena samannÈgatÈ manoduccaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ upavÈdakÈ micchÈdiÔÔhikÈ micchÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. ______1. Atari (Ka) 2. PÈragato (SÊ-®Ôha, SyÈ) 3. AtthindriyÈ (SyÈ) 4. Suci (SyÈ) 5. Mune (SyÈ)

236 ItivuttakapÈÄi

TaÑ kho panÈhaÑ bhikkhave nÈÒÒassa samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ sutvÈ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyaduccaritena samannÈgatÈ vacÊduccaritena samannÈgatÈ manoduccaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ upavÈdakÈ micchÈdiÔÔhikÈ micchÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. Api ca bhikkhave yadeva sÈmaÑ ÒÈtaÑ sÈmaÑ diÔÔhaÑ sÈmaÑ viditaÑ, tadevÈhaÑ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyaduccaritena samannÈgatÈ vacÊduccaritena samannÈgatÈ manoduccaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ upavÈdakÈ micchÈdiÔÔhikÈ micchÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “MicchÈ manaÑ paÓidhÈya, micchÈ vÈcaÒca bhÈsiya1. MicchÈ kammÈni katvÈna, kÈyena idha puggalo. AppassutÈ’puÒÒakaro2, appasmiÑ idha jÊvite. KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. SammÈdiÔÔhikasutta 71. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ vacÊsucaritena samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ anupavÈdakÈ sammÈdiÔÔhikÈ samediÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapannÈ. TaÑ kho panÈhaÑ bhikkhave nÈÒÒassa samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ sutvÈ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ vacÊsucaritena samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ anupavÈdakÈ sammÈdiÔÔhikÈ samediÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ ______1. MicchÈ vÈcaÑ abhÈsiya (sabbattha) 2. AppassutopuÒÒakaro (SÊ), appassuto apuÒÒakaro (SyÈ, I)

3. TikanipÈta 237 paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapannÈ. Api ca bhikkhave yadeva sÈmaÑ ÒÈtaÑ sÈmaÑ diÔÔhaÑ sÈmaÑ viditaÑ, tadevÈhaÑ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ vacÊsucaritena samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ anupavÈdakÈ sammÈdiÔÔhikÈ sammÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapannÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“SammÈ manaÑ paÓidhÈya, sammÈ vÈcaÒca bhÈsiya1. SammÈ kammÈni katvÈna, kÈyena idha puggalo. Bahussuto puÒÒakaro, appasmiÑ idha jÊvite. KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. NissaraÓiyasutta 72. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

Tisso imÈ bhikkhave nissaraÓiyÈ2 dhÈtuyo. KatamÈ tisso? KÈmÈnametaÑ nissaraÓaÑ yadidaÑ nekkhammaÑ, r|pÈnametaÑ nissaraÓaÑ yadidaÑ ÈruppaÑ, yaÑ kho pana kiÒci bh|taÑ sa~khataÑ paÔiccasamuppannaÑ, nirodho tassa nissaraÓaÑ. ImÈ kho bhikkhave tisso nissaraÓiyÈ dhÈtuyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈmanissaraÓaÑ ÒatvÈ, r|pÈnaÒca atikkamaÑ. Sabbasa~khÈrasamathaÑ, phusaÑ ÈtÈpi sabbadÈ. Sa ve sammaddaso bhikkhu, yato tattha vimuccati. AbhiÒÒÈvosito santo, sa ve yogÈtigo munÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ. ______1. SammÈ vÈcaÑ abhÈsiya (sabbattha) 2. NissÈraÓÊyÈ (AÑ 2. 214)

238 ItivuttakapÈÄi

4. Santatarasutta 73. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– R|pehi bhikkhave ar|pÈ1 santatarÈ, ar|pehi nirodho santataroti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Ye ca r|p|pagÈ sattÈ, ye ca ar|paÔÔhÈyino2. NirodhaÑ appajÈnantÈ, ÈgantÈro punabbhavaÑ. Ye ca r|pe pariÒÒÈya, ar|pesu asaÓÔhitÈ. Nirodhe ye vimuccanti, te janÈ maccuhÈyino. KÈyena amatadhÈtuÑ, phusayitvÈ nir|padhiÑ. UpadhippaÔinissaggaÑ, sacchikatvÈ anÈsavo. Deseti SammÈsambuddho, asokaÑ virajaÑ padan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. Puttasutta 74. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave puttÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasmiÑ. Katame tayo? AtijÈto anujÈto avajÈtoti. KathaÒca bhikkhave putto atijÈto hoti? Idha bhikkhave puttassa mÈtÈpitaro honti–na BuddhaÑ saraÓaÑ gatÈ, na dhammaÑ saraÓaÑ gatÈ, na saÑghaÑ saraÓaÑ gatÈ, pÈÓÈtipÈtÈ appaÔiviratÈ, adinnÈdÈnÈ appaÔiviratÈ, kÈmesumicchÈcÈrÈ appaÔiviratÈ, musÈvÈdÈ appaÔiviratÈ, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ appaÔiviratÈ, dussÊlÈ pÈpadhammÈ. Putto ca nesaÑ hoti–BuddhaÑ saraÓaÑ gato, dhammaÑ saraÓaÑ gato, saÑghaÑ saraÓaÑ gato, pÈÓÈtipÈtÈ paÔivirato, adinnÈdÈnÈ paÔivirato, kÈmesumicchÈcÈrÈ paÔivirato, musÈvÈdÈ paÔivirato, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ paÔivirato, sÊlavÈ kalyÈÓadhammo. EvaÑ kho bhikkhave putto atijÈto hoti. ______1. ŒruppÈ (SÊ) 2. ŒruppaÔÔhÈyino (SÊ)

3. TikanipÈta 239

KathaÒca bhikkhave putto anujÈto hoti? Idha bhikkhave puttassa mÈtÈpitaro honti–BuddhaÑ saraÓaÑ gatÈ, dhammaÑ saraÓaÑ gatÈ, saÑghaÑ saraÓaÑ gatÈ, pÈÓÈtipÈtÈ paÔiviratÈ, adinnÈdÈnÈ paÔiviratÈ, kÈmesumicchÈcÈrÈ paÔiviratÈ, musÈvÈdÈ paÔiviratÈ, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ paÔiviratÈ, sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ. Puttopi nesaÑ hoti–BuddhaÑ saraÓaÑ gato, dhammaÑ saraÓaÑ gato, saÑghaÑ saraÓaÑ gato, pÈÓÈtipÈtÈ paÔivirato, adinnÈdÈnÈ paÔivirato, kÈmesumicchÈcÈrÈ paÔivirato, musevÈdÈ paÔivirato, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ paÔivirato, sÊlavÈ kalyÈÓadhammo. EvaÑ kho bhikkhave putto anujÈto hoti. KathaÒca bhikkhave putto avajÈto hoti? Idha bhikkhave puttassa mÈtÈpitaro honti–BuddhaÑ saraÓaÑ gatÈ, dhammaÑ saraÓaÑ gatÈ, saÑghaÑ saraÓaÑ gatÈ, pÈÓÈtipÈtÈ paÔiviratÈ, adinnÈdÈnÈ paÔiviratÈ, kÈmesumicchÈcÈrÈ paÔiviratÈ, musÈvÈdÈ paÔiviratÈ, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ paÔiviratÈ, sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ. Putto ca nesaÑ hoti–na BuddhaÑ saraÓaÑ gato, na dhammaÑ saraÓaÑ gato, na saÑghaÑ saraÓaÑ gato, pÈÓÈtipÈtÈ appaÔivirato, adinnÈdÈnÈ appaÔivirato, kÈmesumicchÈcÈrÈ appaÔivirato, musÈvÈdÈ appaÔivirato, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ appaÔivirato, dussÊlo pÈpadhammo. EvaÑ kho bhikkhave putto avajÈto hoti. Ime kho bhikkhave tayo puttÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasminti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AtijÈtaÑ anujÈtaÑ, puttamicchanti paÓÉitÈ. AvajÈtaÑ na icchanti, yo hoti kulagandhano. Ete kho puttÈ lokasmiÑ, ye bhavanti upÈsakÈ. SaddhÈ sÊlena sampannÈ, vadaÒÒ| vÊtamaccharÈ. Cando abbhaghanÈ mutto, parisÈsu virocare”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. AvuÔÔhikasutta 75. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave puggalÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasmiÑ. Katame tayo? AvuÔÔhikasamo, padesavassÊ, sabbatthÈbhivassÊ.

240 ItivuttakapÈÄi

KathaÒca bhikkhave puggalo avuÔÔhikasamo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabbesaÒÒeva na dÈtÈ hoti samaÓabrÈhmaÓakapaÓaddhikavanibbakayÈcakÈnaÑ1 annaÑ pÈnaÑ vatthaÑ yÈnaÑ mÈlÈgandhavilepanaÑ seyyÈvasathapadÊpeyyaÑ. EvaÑ kho bhikkhave puggalo avuÔÔhikasamo hoti. KathaÒca bhikkhave puggalo padesavassÊ hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo ekaccÈnaÑ dÈtÈ yoti, ekaccÈnaÑ na dÈtÈ (hoti)2 samaÓabrÈhmaÓakapaÓaddhikavanibbakayÈcakÈnaÑ annaÑ pÈnaÑ vatthaÑ yÈnaÑ mÈlÈgandhavilepanaÑ seyyÈvasathapadÊpeyyaÑ. EvaÑ kho bhikkhave puggalo padesavassÊ hoti. KathaÒca bhikkhave puggalo sabbatthÈbhivassÊ hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabbesaÑva deti samaÓabrÈhmaÓakapaÓaddhikavanibbakayÈcakÈnaÑ annaÑ pÈnaÑ vatthaÑ yÈnaÑ mÈlÈgandhavilepanaÑ seyyÈvasathapadÊpeyyaÑ. EvaÑ kho bhikkhave puggalo sabbatthÈbhivassÊ hoti. Ime kho bhikkhave tayo puggalÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasminti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Na samaÓe na brÈhmaÓe, na kapaÓaddhikavanibbake. LaddhÈna saÑvibhÈjeti, annaÑ pÈnaÒca bhojanaÑ. TaÑ ve ‘avuÔÔhikasamo’ti, Èhu naÑ purisÈdhamaÑ. EkaccÈnaÑ na dadÈti, ekaccÈnaÑ pavecchati. TaÑ ve ‘padesavassÊ’ti, Èhu medhÈvino janÈ. SubhikkhavÈco puriso, sabbabh|tÈnukampako. ŒmodamÈno pakireti, ‘detha dethÈ’ti bhÈsati. YathÈpi megho thanayitvÈ, gajjayitvÈ pavassati. ThalaÑ ninnaÒca p|reti, abhisandantova3 vÈrinÈ. ______1. ...vaÓibbakayÈcakÈnaÑ (SÊ) 2. ( ) Natthi SyÈmapotthake. 3. Abhisandentova (?)

3. TikanipÈta 241

EvamevaÑ idhekacco, puggalo hoti tÈdiso. Dhammena saÑharitvÈna, uÔÔhÈnÈdhigataÑ dhanaÑ. Tappeti annapÈnena, sammÈ patte vanibbake”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. SukhapatthanÈsutta 76. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TÊÓimÈni bhikkhave sukhÈni patthayamÈno sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito. KatamÈni tÊÓi? “PasaÑsÈ me Ègacchat|”ti1 sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito, “bhogÈ me uppajjant|”ti sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito, “kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjissÈmÊ”ti sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi sukhÈni patthayamÈno sÊlaÑ rakkheyya paÓÉitoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SÊlaÑ rakkheyya medhÈvÊ, patthayÈno tayo sukhe. PasaÑsaÑ vittalÈbhaÒca, pecca sagge pamodanaÑ. Akarontopi ce pÈpaÑ, karontamupasevati. Sa~kiyo hoti pÈpasmiÑ, avaÓÓo cassa r|hati. * YÈdisaÑ kurute mittaÑ, yÈdisaÑ c|pasevati. Sa ve tÈdisako hoti, sahavÈso hi2 tÈdiso. * SevamÈno sevamÈnaÑ, samphuÔÔho samphusaÑ paraÑ. Saro diddho kalÈpaÑva, alittamupalimpati. UpalepabhayÈ3 dhÊro, neva pÈpasakhÈ siyÈ. * P|timacchaÑ kusaggena, yo naro upanayhati. KusÈpi p|ti vÈyanti, evaÑ bÈl|pasevanÈ. * TagaraÒca palÈsena, yo naro upanayhati. PattÈpi surabhi vÈyanti, evaÑ dhÊr|pasevanÈ. ______1. Œgacchant|ti (SyÈ) * Khu 5. 329 JÈtakepi. 2. SahavÈsopi (SÊ, Ka) 3. UpalimpabhayÈ (Ka)

242 ItivuttakapÈÄi

TasmÈ pattapuÔasseva1, ÒatvÈ sampÈkamattano. Asante nupaseveyya, sante seveyya paÓÉito. Asanto nirayaÑ nenti, santo pÈpenti suggatin”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. Bhidurasutta 77. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– BhidurÈyaÑ2 bhikkhave kÈyo, viÒÒÈÓaÑ virÈgadhammaÑ, sabbe upadhÊ aniccÈ dukkhÈ vipariÓÈmadhammÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KÈyaÒca bhiduraÑ3 ÒatvÈ, viÒÒÈÓaÒca virÈgunaÑ4. UpadhÊsu bhayaÑ disvÈ, jÈtimaraÓamaccagÈ. SampatvÈ paramaÑ santiÑ, kÈlaÑ ka~khati bhÈvitatto”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. DhÈtusosaÑsandanasutta 78. Vutta hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * DhÈtuso bhikkhave sattÈ sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti, hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti, kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti. AtÊtampi bhikkhave addhÈnaÑ dhÈtusova sattÈ sattehi saddhiÑ saÑsandiÑsu samiÑsu, hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandiÑsu samiÑsu, kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandiÑsu samiÑsu. ______1. PalÈsapuÔasseva (I, Ka) 2. BhindantÈyaÑ (SyÈ, I, Ka) 3. BhindantaÑ (SyÈ, I, Ka) 4. VirÈgikaÑ (Ka-SÊ), pabha~guÓaÑ (SyÈ) * SaÑ 1. 369 PiÔÔhe.

3. TikanipÈta 243

AnÈgatampi bhikkhave addhÈnaÑ dhÈtusova sattÈ sattehi saddhiÑ saÑsandissanti samessanti, hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandissanti samessanti, kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandissanti samessanti. Etarahipi bhikkhave paccuppannaÑ addhÈnaÑ dhÈtusova sattÈ sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti, hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti, kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti samentÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SaÑsaggÈ vanatho jÈto, asaÑsaggena chijjati. ParittaÑ dÈrumÈruyha, yathÈ sÊde mahaÓÓave. EvaÑ kusÊtamÈgamma, sÈdhujÊvÊpi sÊdati. TasmÈ taÑ parivajjeyya, kusÊtaÑ hÊnavÊriyaÑ. Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhÈyibhi. NiccaÑ Èraddhaviriyehi, paÓÉitehi sahÈvase”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. ParihÈnasutta 79. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave dhammÈ sekhassa bhikkhuno parihÈnÈya saÑvattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho bhikkhu kammÈrÈmo hoti kammarato kammÈrÈmatamanuyutto, bhassÈrÈmo hoti bhassarato bhassÈrÈmatamanuyutto, niddÈrÈmo hoti niddÈrato niddÈrÈmatamanuyutto. Ime kho bhikkhave tayo dhammÈ sekhassa bhikkhuno parihÈnÈya saÑvattanti. Tayome bhikkhave dhammÈ sekhassa bhikkhuno aparihÈnÈya saÑvattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho bhikkhu na kammÈrÈmo hoti na kammarato na kammÈrÈmatamanuyutto, na bhassÈrÈmo hoti na bhassarato na bhassÈrÈmatamanuyutto, na niddÈrÈmo hoti na

244 ItivuttakapÈÄi niddÈrato na niddÈrÈmatamanuyutto. Ime kho bhikkhave tayo dhammÈ sekhassa bhikkhuno aparihÈnÈya saÑvattantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KammÈrÈmo bhassÈrÈmo1, niddÈrÈmo ca uddhato. Abhabbo tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttamaÑ. TasmÈ hi appakicca’ssa, appamiddho anuddhato. Bhabbo so tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttaman”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. Tatiyo vaggo.

TassuddÈnaÑ Dve DiÔÔhÊ NissaraÓaÑ r|paÑ, Putto AvuÔÔhikena ca. SukhÈ ca Bhiduro2 DhÈtu, ParihÈnena te dasÈti. _____

4. Catutthavagga

1. Vitakkasutta 80. Vutta hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave akusalavitakkÈ. Katame tayo? AnavaÒÒattipaÔisaÑyutto vitakko, lÈbhasakkÈrasilokapaÔisaÑyutto vitakko, parÈnuddayatÈpaÔisaÑyutto vitakko. Ime kho bhikkhave tayo akusalavitakkÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AnavaÒÒattisaÑyutto, lÈbhasakkÈragÈravo. SahanandÊ amaccehi, ÈrÈ saÑyojanakkhayÈ. Yo ca puttapasuÑ hitvÈ, vivÈhe saÑharÈni3 ca. Bhabbo so tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttaman”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ. ______1. Bhassarato (sabbattha) 2. BhindanÈ (sabbattha) 3. Sa~gahÈni (Ka-SÊ, SyÈ, I)

3. TikanipÈta 245

2. SakkÈrasutta 81. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ asakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. TaÑ kho panÈhaÑ bhikkhave nÈÒÒassa samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ sutvÈ vadÈmi. ( )1 Api ca bhikkhave yadeva me sÈmaÑ ÒÈtaÑ sÈmaÑ diÔÔhaÑ sÈmaÑ viditaÑ, tamevÈhaÑ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ asakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yassa sakkariyamÈnassa, asakkÈrena c|bhayaÑ. SamÈdhi na vikampati, appamÈdavihÈrino2. ______1. (DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ -pa- asakkÈrena abhibh|tÈ -pa- sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ.) (SyÈ) Purimavagge (235 piÔÔhe) MicchÈdiÔÔhikasammÈdiÔÔhikasuttehi pana sameti, anvayabyatirekavÈkyÈnaÑ pana anantaritatÈ pÈsaÑsatarÈ. 2. AppamÈÓavihÈrino (SÊ-®Ôha)

246 ItivuttakapÈÄi

TaÑ jhÈyinaÑ sÈtatikaÑ, sukhumadiÔÔhivipassakaÑ. UpÈdÈnakkhayÈrÈmaÑ, Èhu sappuriso itÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Devasaddasutta 82. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave devesu devasaddÈ niccharanti samayÈ samayaÑ upÈdÈya. Katame tayo? YasmiÑ bhikkhave samaye ariyasÈvako kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajjÈya ceteti, tasmiÑ samaye1 devesu devasaddo niccharati “eso ariyasÈvako mÈrena saddhiÑ sa~gÈmÈya cetetÊ”ti. AyaÑ bhikkhave paÔhamo devesu devasaddo niccharati samayÈ samayaÑ upÈdÈya. Puna caparaÑ bhikkhave yasmiÑ samaye ariyasÈvako sattannaÑ bodhipakkhiyÈnaÑ dhammÈnaÑ bhÈvanÈnuyogamanuyutto viharati, tasmiÑ samaye devesu devasaddo niccharati “eso ariyasÈvako mÈrena saddhiÑ sa~gÈmetÊ”ti. AyaÑ bhikkhave dutiyo devesu devasaddo niccharati samayÈ samayaÑ upÈdÈya. Puna caparaÑ bhikkhave yasmiÑ samaye ariyasÈvako ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharati, tasmiÑ samaye devesu devasaddo niccharati “eso ariyasÈvako vijitasa~gÈmo tameva sa~gÈmasÊsaÑ abhivijiya ajjhÈvasatÊ”ti. AyaÑ bhikkhave tatiyo devesu devasaddo niccharati samayÈ samayaÑ upÈdÈya. Ime kho bhikkhave tayo devesu devasaddÈ niccharanti samayÈ samayaÑ upÈdÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “DisvÈ vijitasa~gÈmaÑ, SammÈsambuddhasÈvakaÑ. DevatÈpi namassanti, mahantaÑ vÊtasÈradaÑ. ______1. TasmiÑ bhikkhave samaye (I, Ka)

3. TikanipÈta 247

Namo te purisÈjaÒÒa, yo tvaÑ dujjayamajjhabh|. JetvÈna maccuno senaÑ, vimokkhena anÈvaraÑ. Iti hetaÑ namassanti, devatÈ pattamÈnasaÑ. TaÒhi tassa na passanti, yena maccuvasaÑ vaje”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. PaÒcapubbanimittasutta 83. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– YadÈ bhikkhave devo devakÈyÈ cavanadhammo hoti, paÒcassa pubbanimittÈni pÈtubhavanti “mÈlÈ milÈyanti, vatthÈni kilissanti, kacchehi sedÈ muccanti, kÈye dubbaÓÓiyaÑ okkamati, sake devo devÈsane nÈbhiramatÊ”ti. TamenaÑ bhikkhave devÈ “cavanadhammo ayaÑ devaputto”ti iti viditvÈ tÊhi vÈcÈhi anumodenti1 “ito bho sugatiÑ gaccha, sugatiÑ gantvÈ suladdhalÈbhaÑ labha, suladdhalÈbhaÑ labhitvÈ suppatiÔÔhito bhavÈhÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “kinnu kho bhante devÈnaÑ sugatigamanasa~khÈtaÑ, kiÒca bhante devÈnaÑ suladdhalÈbhasa~khÈtaÑ, kiÑ pana bhante devÈnaÑ suppatiÔÔhitasa~khÈtan”ti. ManussattaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ sugatigamanasa~khÈtaÑ. YaÑ manussabh|to samÈno TathÈgatappavedite dhammavinaye saddhaÑ paÔilabhati, idaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ suladdhalÈbhasa~khÈtaÑ. SÈ kho panassa saddhÈ niviÔÔhÈ hoti m|lajÈtÈ patiÔÔhitÈ daÄhÈ asaÑhÈriyÈ samaÓena vÈ brÈhmaÓena vÈ devena vÈ mÈrena vÈ brahmunÈ vÈ kenaci vÈ lokasmiÑ. IdaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ suppatiÔÔhitasa~khÈtanti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “YadÈ devo devakÈyÈ, cavati Èyusa~khayÈ. Tayo saddÈ niccharanti, devÈnaÑ anumodataÑ. ______1. Anumodanti (SÊ, SyÈ, I) 2. Bhikkhave (SyÈ, I)

248 ItivuttakapÈÄi

Ito bho sugatiÑ gaccha, manussÈnaÑ sahabyataÑ. Manussabh|to saddhamme, labha saddhaÑ anuttaraÑ. SÈ te saddhÈ niviÔÔha’ssa, m|lajÈtÈ patiÔÔhitÈ. YÈvajÊvaÑ asaÑhÊrÈ, saddhamme suppavedite. KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, vacÊduccaritÈni ca. ManoduccaritaÑ hitvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÒhitaÑ. KÈyena kusalaÑ katvÈ, vÈcÈya kusalaÑ bahuÑ. ManasÈ kusalaÑ katvÈ, appamÈÓaÑ nir|padhiÑ. Tato opadhikaÑ puÒÒaÑ, katvÈ dÈnena taÑ bahuÑ. AÒÒepi macce saddhamme, brahmacariye nivesaya1. ImÈya anukampÈya, devÈ devaÑ yadÈ vid|. CavantaÑ anumodenti, ehi deva punappunan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. Bahujanahitasutta 84. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome puggalÈ loke uppajjamÈnÈ uppajjanti bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ. Katame tayo? Idha bhikkhave TathÈgato loke uppajjati ArahaÑ SammÈsambuddho VijjÈcaraÓasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro purisadammasÈrathi SatthÈ devamanussÈnaÑ Buddho BhagavÈ, so dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti. AyaÑ bhikkhave paÔhamo puggalo loke uppajjamÈno uppajjati bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ. Puna caparaÑ bhikkhave tasseva Satthu2 sÈvako ArahaÑ hoti khÊÓÈsavo vusitavÈ katakaraÓÊyo ohitabhÈro anuppattasadattho ______1. Nipesaye (SÊ, SyÈ) 2. Satthuno (SyÈ)

3. TikanipÈta 249 parikkhÊÓabhavasaÑyojano sammadaÒÒÈ vimutto, so dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti. AyaÑ bhikkhave dutiyo puggalo loke uppajjamÈno uppajjati bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ. Puna caparaÑ bhikkhave tasseva Satthu sÈvako sekho hoti pÈÔipado bahussuto sÊlavat|papanno, sopi1 dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti. AyaÑ bhikkhave tatiyo puggalo loke uppajjamÈno uppajjati bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ. Ime kho bhikkhave tayo puggalÈ loke uppajjamÈnÈ uppajjanti bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnanti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “SatthÈ hi loke paÔhamo Mahesi, Tassanvayo sÈvako bhÈvitatto. AthÈparo pÈÔipadopi sekho, Bahussuto sÊlavat|papanno. Ete tayo devamanussaseÔÔhÈ, Pabha~karÈ dhammamudÊrayantÈ. ApÈpuranti2 amatassa dvÈraÑ, YogÈ pamocenti3 bahujjanaÑ te. Ye satthavÈhena anuttarena, SudesitaÑ maggamanukkamanti4. Idheva dukkhassa karonti antaÑ, Ye appamattÈ Sugatassa sÈsane”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ. ______1. So (?) 2. ApÈpurenti (Ka) 3. YÈgÈpamuccanti (SÊ), yogÈ mocanti (SyÈ) 4. Maggamanuggamanti (SÊ, Ka)

250 ItivuttakapÈÄi

6. AsubhÈnupassÊsutta 85. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– AsubhÈnupassÊ bhikkhave kÈyasmiÑ viharatha, ÈnÈpÈnassati ca vo ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhitÈ hotu, sabbasa~khÈresu aniccÈnupassino viharatha. AsubhÈnupassÊnaÑ bhikkhave kÈyasmiÑ viharataÑ yo subhÈya dhÈtuyÈ rÈgÈnusayo, so pahÊyati1, ÈnÈpÈnassatiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhititÈya ye bÈhirÈ vitakkÈsayÈ vighÈtapakkhikÈ, te na honti. Sabbasa~khÈresu aniccÈnupassÊnaÑ viharataÑ yÈ avijjÈ, sÈ pahÊyati. YÈ vijjÈ, sÈ uppajjatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “AsubhÈnupassÊ kÈyasmiÑ, ÈnÈpÈne paÔissato. Sabbasa~khÈrasamathaÑ, passaÑ ÈtÈpi sabbadÈ. Sa ve sammaddaso bhikkhu, yato tattha vimuccati. AbhiÒÒÈvosito santo, sa ve yogÈtigo munÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. DhammÈnudhammapaÔipannasutta 86. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DhammÈnudhammapaÔipannassa bhikkhuno ayamanudhammo hoti veyyÈkaraÓÈya dhammÈnudhammapaÔipannoyanti, bhÈsamÈno dhammaÒÒeva bhÈsati no adhammaÑ, vitakkayamÈno vÈ dhammavitakkaÒÒeva vitakketi no adhammavitakkaÑ, tadubhayaÑ vÈ pana abhinivejjetvÈ upekkhako viharati sato sampajÈnoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “DhammÈrÈmo dhammarato, dhammaÑ anuvicintayaÑ. DhammaÑ anussaraÑ bhikkhu, saddhammÈ na parihÈyati. CaraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ, nisinno uda vÈ sayaÑ. AjjhattaÑ samayaÑ cittaÑ, santimevÈdhigacchatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ. ______1. Pahiyyati (Ka)

3. TikanipÈta 251

8. AndhakaraÓasutta 87. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave akusalavitakkÈ andhakaraÓÈ acakkhukaraÓÈ aÒÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈnirodhikÈ vighÈtapakkhikÈ anibbÈnasaÑvattanikÈ. Katame tayo? KÈmavitakko bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo aÒÒÈÓakaraÓo paÒÒÈnirodhiko vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko, byÈpÈdavitakko bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo aÒÒÈÓakaraÓo paÒÒÈnirodhiko vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko, vihiÑsÈvitakko bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo aÒÒÈÓakaraÓo paÒÒÈnirodhiko vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko. Ime kho bhikkhave tayo akusalavitakkÈ andhakaraÓÈ acakkhukaraÓÈ aÒÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈnirodhikÈ vighÈtapakkhikÈ anibbÈnasaÑvattanikÈ. Tayome bhikkhave kusalavitakkÈ anandhakaraÓÈ cakkhukaraÓÈ ÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈvuddhikÈ avighÈtapakkhikÈ nibbÈnasaÑvattanikÈ. Katame tayo? Nekkhammavitakko bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo ÒÈÓakaraÓo paÒÒÈvuddhiko avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko, abyÈpÈdavitakko bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo ÒÈÓakaraÓo paÒÒÈvuddhiko avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko, avihiÑsÈvitakko bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo ÒÈÓakaraÓo paÒÒÈvuddhiko avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko. Ime kho bhikkhave tayo kusalavitakkÈ anandhakaraÓÈ cakkhukaraÓÈ ÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈvuddhikÈ avighÈtapakkhikÈ nibbÈnasaÑvattanikÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Tayo vitakke kusale vitakkaye Tayo pana akusale nirÈkare. Sa ve vitakkÈni vicÈritÈni, Sameti vuÔÔhÊva rajaÑ sam|hataÑ. Sa ve vitakk|pasamena cetasÈ, Idheva so santipadaÑ samajjhagÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

252 ItivuttakapÈÄi

9. AntarÈmalasutta 88. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave antarÈmalÈ antarÈ-amittÈ antarÈsapattÈ antarÈvadhakÈ antarÈpaccatthikÈ. Katame tayo? Lobho bhikkhave antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto antarÈvadhako antarÈpaccatthiko, doso bhikkhave antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto antarÈvadhako antarÈpaccatthiko, moho bhikkhave antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto antarÈvadhako antarÈpaccatthiko. Ime kho bhikkhave tayo antarÈmalÈ antarÈ-amittÈ antarÈsapattÈ antarÈvadhakÈ antarÈpaccatthikÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano. Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati. Luddho atthaÑ na jÈnÈti, luddho dhammaÑ na passati. AndhatamaÑ1 tadÈ hoti, yaÑ lobho sahate naraÑ. Yo ca lobhaÑ pahantvÈna, lobhaneyye na lubbhati. Lobho pahÊyate tamhÈ, udabind|va pokkharÈ. Anatthajanano doso, doso cittappakopano. Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati. DuÔÔho atthaÑ na jÈnÈti, duÔÔho dhammaÑ na passati. AndhatamaÑ tadÈ hoti, yaÑ doso sahate naraÑ. Yo ca dosaÑ pahantvÈna, dosaneyye na dussati. Doso pahÊyate tamhÈ, tÈlapakkaÑva bandhanÈ. Anatthajanano moho, moho cittappakopano. Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati. M|Äho atthaÑ na jÈnÈti, m|Äho dhammaÑ na passati. AndhatamaÑ tadÈ hoti, yaÑ moho sahate naraÑ. ______* AÑ 2. 471 piÔÔhepi. 1. AndhaÑ tamaÑ (SÊ)

3. TikanipÈta 253

Yo ca mohaÑ pahantvÈna, mohaneyye na muyhati. MohaÑ vihanti so sabbaÑ, ÈdiccovUdayaÑ taman”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. Devadattasutta 89. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * TÊhi bhikkhave asaddhammehi abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekiccho. Katamehi tÊhi? PÈpicchatÈya bhikkhave abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekiccho, pÈpamittatÈya bhikkhave abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekiccho, sati kho pana uttarikaraÓÊye1 oramattakena visesÈdhigamena2 antarÈ vosÈnaÑ ÈpÈdi. Imehi kho bhikkhave tÊhi asaddhammehi abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekicchoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “MÈ jÈtu koci lokasmiÑ, pÈpiccho udapajjatha. TadaminÈpi jÈnÈtha, pÈpicchÈnaÑ yathÈ gati. “PaÓÉito”ti samaÒÒÈto, “bhÈvitatto”ti sammato. JalaÑva yasasÈ aÔÔhÈ, “Devadatto”ti vissuto3. So samÈnamanuciÓÓo4, Èsajja naÑ TathÈgataÑ. AvÊcinirayaÑ patto, catudvÈraÑ bhayÈnakaÑ. AduÔÔhassa hi yo dubbhe, pÈpakammaÑ akubbato. Tameva pÈpaÑ phusati5, duÔÔhacittaÑ anÈdaraÑ. SamuddaÑ visakumbhena, yo maÒÒeyya pad|situÑ. Na so tena pad|seyya, bhesmÈ hi udadhi mahÈ. ______* Vi 4. 366 piÔÔhepi. 1. UttariÑ karaÓÊye (SyÈ) 2. VisesÈdhigamena ca (SyÈ, I) 3. Me sutaÑ (PÈÄiyaÑ) 4. PamÈdamanuciÓÓo (Ka-SÊ, SyÈ, I), pamÈÓamanuciÓÓo (Ka) 5. Phusseti (SyÈ)

254 ItivuttakapÈÄi

EvamevaÑ1 TathÈgataÑ, yo vÈdena vihiÑsati. SammaggataÑ2 santacittaÑ, vÈdo tamhi na r|hati. TÈdisaÑ mittaÑ kubbetha, taÒca seveyya paÓÉito. Yassa maggÈnugo bhikkhu, khayaÑ dukkhassa pÈpuÓe”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. Catuttho vaggo.

TassuddÈnaÑ VitakkÈsakkÈrasadda, cavanaloke AsubhaÑ. Dhamma-andhakÈramalaÑ, Devadattena te dasÈti. _____

5. PaÒcamavagga

1. AggappasÈdasutta 90. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– * Tayome bhikkhave aggappasÈdÈ. Katame tayo? YÈvatÈ bhikkhave sattÈ apadÈ vÈ dvipadÈ vÈ catuppadÈ vÈ bahuppadÈ3 vÈ r|pino vÈ ar|pino vÈ saÒÒino vÈ asaÒÒino vÈ nevasaÒÒinÈsaÒÒino vÈ, TathÈgato tesaÑ aggamakkhÈyati ArahaÑ SammÈsambuddho. Ye bhikkhave Buddhe pasannÈ, agge te pasannÈ. Agge kho pana pasannÈnaÑ aggo vipÈko hoti. YÈvatÈ bhikkhave dhammÈ sa~khatÈ vÈ asa~khatÈ vÈ, virÈgo tesaÑ agamakkhÈyati yadidaÑ madanimmadano pipÈsavinayo ÈlayasamugghÈto vaÔÔupacchedo taÓhakkhayo virÈgo nirodho nibbÈnaÑ. Ye bhikkhave virÈge dhamme pasannÈ, agge te pasannÈ. Agge kho pana pasannÈnaÑ aggo vipÈko hoti. YÈvatÈ bhikkhave saÑghÈ vÈ gaÓÈ vÈ, TathÈgatasÈvakasaÑgho tesaÑ aggamakkhÈyati yadidaÑ cattÈri purisayugÈni aÔÔha purisapuggalÈ, ______1. EvametaÑ (SyÈ) 2. SamaggataÑ (SÊ, Ka) * AÑ 1. 343; Khu 10. 162 piÔÔhesupi. 3. BahupadÈ (Ka)

3. TikanipÈta 255 esa BhagavatÈ sÈvakasaÑgho Èhuneyyo pÈhuneyyo dakkhiÓeyyo aÒjalikaraÓÊyo anuttaraÑ puÒÒakkhettaÑ lokassa. Ye bhikkhave saÑghe pasannÈ, agge te pasannÈ. Agge kho pana pasannÈnaÑ aggo vipÈko hoti. Ime kho bhikkhave tayo aggappasÈdÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Aggato ve pasannÈnaÑ, aggaÑ dhammaÑ vijÈnataÑ. Agge Buddhe pasannÈnaÑ, dakkhiÓeyye anuttare. Agge dhamme pasannÈnaÑ, virÈg|pasame sukhe. Agge saÑghe pasannÈnaÑ, puÒÒakkhette anuttare. AggasmiÑ dÈnaÑ dadataÑ, aggaÑ puÒÒaÑ pavaÉÉhati. AggaÑ Èyu ca vaÓÓo ca, yaso kitti sukhaÑ balaÑ. Aggassa dÈtÈ medhÈvÊ, aggadhammasamÈhito. Devabh|to manusso vÈ, aggappatto pamodatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. JÊvikasutta 91. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– AntamidaÑ bhikkhave jÊvikÈnaÑ yadidaÑ piÓÉolyaÑ, abhisÈpoyaÑ1 bhikkhave lokasmiÑ “piÓÉolo vicarasi pattapÈÓÊ”ti. TaÒca kho etaÑ bhikkhave kulaputtÈ upenti atthavasikÈ atthavasaÑ paÔicca, neva rÈjÈbhinÊtÈ na corÈbhinÊtÈ na iÓaÔÔÈ na bhayaÔÔÈ na ÈjÊvikÈpakatÈ, api ca kho “otiÓÓamhÈ jÈtiyÈ jarÈya maraÓena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÈyÈsehi dukkhotiÓÓÈ dukkhaparetÈ, appeva nÈma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyÈ paÒÒÈyethÈ”ti. EvaÑ pabbajito cÈyaÑ bhikkhave kulaputto. So ca hoti abhijjhÈlu kÈmesu tibbasÈrÈgo byÈpannacitto paduÔÔhamanasa~kappo muÔÔhassati asampajÈno asamÈhito vibbhantacitto pÈkatindriyo. SeyyathÈpi bhikkhave chavÈlÈtaÑ ubhatopadittaÑ majjhe g|thagataÑ neva gÈme kaÔÔhatthaÑ ______1. AbhisÈpÈyaÑ (SÊ), abhilÈpÈyaÑ (SyÈ, I), abhisapÈyaÑ (Ka)

256 ItivuttakapÈÄi pharati na araÒÒe, tath|pamÈhaÑ bhikkhave imaÑ puggalaÑ vadÈmi “gihibhogÈ parihÊno, sÈmaÒÒatthaÒca na parip|retÊ”ti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “GihibhogÈ parihÊno, sÈmaÒÒatthaÒca dubbhago. ParidhaÑsamÈno pakireti, chavÈlÈtaÑva nassati. * KÈsÈvakaÓÔhÈ bahavo, pÈpadhammÈ asaÒÒatÈ. PÈpÈ pÈpehi kammehi, nirayaÑ te upapajjare. * Seyyo ayoguÄo bhutto, tatto aggisikh|pamo. YaÒce bhuÒjeyya dussÊlo, raÔÔhapiÓÉamasaÒÒato”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Sa~ghÈÔikaÓÓasutta 92. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Sa~ghÈÔikaÓÓe cepi bhikkhave bhikkhu gahetvÈ piÔÔhito piÔÔhito anubandho assa pÈde pÈdaÑ nikkhipanto, so ca hoti abhijjhÈlu kÈmesu tibbasÈrÈgo byÈpannacitto paduÔÔhamanasa~kappo muÔÔhassati asampajÈno asamÈhito vibbhantacitto pÈkatindriyo, atha kho so ÈrakÈva mayhaÑ, ahaÒca tassa. TaÑ kissa hetu? DhammaÑ hi so bhikkhave bhikkhu na passati, dhammaÑ apassanto na maÑ passati1. Yojanasate cepi so bhikkhave bhikkhu vihareyya, so ca hoti anabhijjhÈlu kÈmesu na tibbasÈrogÈ abyÈpannacitto apaduÔÔhamanasa~kappo upaÔÔhitassati sampajÈno samÈhito ekaggacitto saÑvutindriyo, atha kho so santikeva mayhaÑ, ahaÒca tassa. TaÑ kissa hetu? DhammaÑ hi so bhikkhave bhikkhu passati, dhammaÑ passanto maÑ passatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Anubandhopi ce assa, mahiccho ca vighÈtavÈ. EjÈnugo anejassa, nibbutassa anibbuto. Giddho so vÊtagedhassa, passa yÈvaÒca ÈrakÈ. ______* Vi 1. 116; heÔÔhÈ 224 piÔÔhesupi. 1. MaÑ na passati (SyÈ)

3. TikanipÈta 257

Yo ca dhammamabhiÒÒÈya, dhammamaÒÒÈya paÓÉito. Rahadova nivÈte ca, anejo v|pasammati. Anejo so anejassa, nibbutassa ca nibbuto. Agiddho vÊtagedhassa, passa yÈvaÒca santike”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. Aggisutta 93. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tayome bhikkhave aggÊ. Katame tayo? RÈgaggi, dosaggi, mohaggi. Ime kho bhikkhave tayo aggÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “RÈgaggi dahati macce, ratte kÈmesu mucchite. Dosaggi pana byÈpanne, nare pÈÓÈtipÈtino. Mohaggi pana samm|Ähe, ariyadhamme akovide. Ete aggÊ ajÈnantÈ, sakkÈyÈbhiratÈ pajÈ. Te vuÉÉhayanti nirayaÑ, tiracchÈnaÒca yoniyo. AsuraÑ pettivisayaÑ, amuttÈ mÈrabandhanÈ. Ye ca rattindivÈ yuttÈ, SammÈsambuddhasÈsane. Te nibbÈpenti rÈgaggiÑ, niccaÑ asubhasaÒÒino. DosaggiÑ pana mettÈya, nibbÈpenti naruttamÈ. MohaggiÑ pana paÒÒÈya, yÈyaÑ nibbedhagÈminÊ. Te nibbÈpetvÈ nipakÈ, rattindivamatanditÈ, AsesaÑ parinibbanti, asesaÑ dukkhamaccaguÑ. AriyaddasÈ vedaguno, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ. JÈtikkhayamabhiÒÒÈya, nÈgacchanti punabbhavan”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

258 ItivuttakapÈÄi

5. Upaparikkhasutta 94. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– TathÈ tathÈ bhikkhave bhikkhu upaparikkheyya, yathÈ yathÈ’ssa1 upaparikkhato bahiddhÈ cassa viÒÒÈÓaÑ avikkhittaÑ avisaÔaÑ, ajjhattaÑ asaÓÔhitaÑ, anupÈdÈya na paritasseyya. BahiddhÈ bhikkhave viÒÒÈÓe avikkhitte avisaÔe sati, ajjhattaÑ asaÓÔhite, anupÈdÈya aparitassato ÈyatiÑ jÈtijarÈmaraÓadukkhasamudayasambhavo na hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Sattasa~gappahÊnassa, netticchinnassa bhikkhuno. VikkhÊÓo jÈtisaÑsÈro, natthi tassa punabbhavo”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. KÈm|papattisutta 95. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Tisso imÈ bhikkhave kÈm|papattiyo2. KatamÈ tisso? PaccupaÔÔhitakÈmÈ, NimmÈnaratino, Paranimmitavasavattino. ImÈ kho bhikkhave tisso kÈm|papattiyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “PaccupaÔÔhitakÈmÈ ca, ye devÈ vasavattino. NimmÈnaratino devÈ, ye caÒÒe kÈmabhogino. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsÈraÑ nÈtivattare. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, kÈmabhogesu paÓÉito. Sabbe pariccaje kÈme, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ. Piyar|pasÈtagadhitaÑ, chetvÈ sotaÑ duraccayaÑ. AsesaÑ parinibbanti, asesaÑ dukkhamaccaguÑ. AriyaddasÈ vedaguno, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ. JÈtikkhayamabhiÒÒÈya, nÈgacchanti punabbhavan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ. ______1. YathÈ yathÈ (bah|su) 2. KÈmuppattiyo (SÊ)

3. TikanipÈta 259

7. KÈmayogasutta

96. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

KÈmayogayutto bhikkhave bhavayogayutto ÈgÈmÊ hoti ÈgantÈ1 itthattaÑ, kÈmayogavisaÑyutto bhikkhave bhavayogayutto anÈgÈmÊ hoti anÈgantÈ itthattaÑ, kÈmayogavisaÑyutto bhikkhave bhavayogavisaÑyutto arahÈ hoti khÊÓÈsavoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“KÈmayogena saÑyuttÈ, bhavayogena c|bhayaÑ. SattÈ gacchanti saÑsÈraÑ, jÈti maraÓagÈmino.

Ye ca kÈme pahantvÈna, appattÈ ÈsavakkhayaÑ. Bhavayogena saÑyuttÈ, “anÈgÈmÊ”ti vuccare.

Ye ca kho chinnasaÑsayÈ, khÊÓamÈnapunabbhavÈ. Te ve pÈra~gatÈ loke, ye pattÈ Èsavakkhayan”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

TatiyabhÈÓavÈraÑ.

8. KalyÈÓasÊlasutta

97. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

KalyÈÓasÊlo bhikkhave bhikkhu kalyÈÓadhammo kalyÈÓapaÒÒo imasmiÑ dhammavinaye “kevalÊ vusitavÈ uttamapuriso”ti vuccati.

KathaÒca bhikkhave bhikkhu kalyÈÓasÊlo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sÊlavÈ hoti, pÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto viharati ÈcÈragocarasampanno, aÓumattesu vajjesu bhayadassÈvÊ samÈdÈya sikkhati sikkhÈpadesu. EvaÑ kho bhikkhave bhikkhu kalyÈÓasÊlo hoti, iti kalyÈÓasÊlo. ______1. ŒgantvÈ (SyÈ, Ka)

260 ItivuttakapÈÄi

KalyÈÓadhammo ca kathaÑ hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sattannaÑ bodhipakkhiyÈnaÑ dhammÈnaÑ bhÈvanÈnuyogamanuyutto viharati. EvaÑ kho bhikkhave bhikkhu kalyÈÓadhammo hoti, iti kalyÈÓasÊlo kalyÈÓadhammo. KalyÈÓapaÒÒo ca kathaÑ hoti? Idha bhikkhave bhikkhu ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharati. EvaÑ kho bhikkhave bhikkhu kalyÈÓapaÒÒo hoti. Iti kalyÈÓasÊlo kalyÈÓadhammo kalyÈÓapaÒÒo imasmiÑ dhammavinaye “kevalÊ vusitavÈ uttamapuriso”ti vuccatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yassa kÈyena vÈcÈya, manasÈ natthi dukkaÔaÑ. TaÑ ve “kalyÈÓasÊlo”ti, Èhu bhikkhuÑ hirÊmanaÑ1. Yassa dhammÈ subhÈvitÈ, satta2 sambodhigÈmino. TaÑ ve “kalyÈÓadhammo”ti, Èhu bhikkhuÑ anussadaÑ. Yo dukkhassa pajÈnÈti, idheva khayamattano. TaÑ ve “kalyÈÓapaÒÒo”ti, Èhu bhikkhuÑ anÈsavaÑ. Tehi dhammehi sampannaÑ, anÊghaÑ chinnasaÑsayaÑ. AsitaÑ sabbalokassa, Èhu sabbapahÈyinan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. DÈnasutta 98. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DvemÈni bhikkhave dÈnÈni–ÈmisadÈnaÒca, dhammadÈnaÒca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ yadidaÑ dhammadÈnaÑ. Dveme bhikkhave saÑvibhÈgÈ–ÈmisasaÑvibhÈgo ca, dhammasaÑvibhÈgo ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ saÑvibhÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammasaÑvibhÈgo. ______1. HirÊmataÑ (SyÈ, I) 2. Patta (sabbattha)

3. TikanipÈta 261

Dveme bhikkhave anuggahÈ–ÈmisÈnuggaho ca, dhammÈnuggaho ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ anuggahÈnaÑ yadidaÑ dhammÈnuggahoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “YamÈhu dÈnaÑ paramaÑ anuttaraÑ, YaÑ saÑvibhÈgaÑ BhagavÈ avaÓÓayi1. Aggamhi khettamhi pasannacitto, ViÒÒ| pajÈnaÑ ko na yajetha kÈle. Ye ceva bhÈsanti suÓanti c|bhayaÑ, PasannacittÈ Sugatassa sÈsane. TesaÑ so attho paramo visujjhati, Ye appamattÈ Sugatassa sÈsane”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.

10. Tevijjasutta 99. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– DhammenÈhaÑ bhikkhave tevijjaÑ brÈhmaÓaÑ paÒÒÈpemi, nÈÒÒaÑ lapitalÈpanamattena. KathaÒcÈhaÑ bhikkhave dhammena tevijjaÑ brÈhmaÓaÑ paÒÒÈpemi, nÈÒÒaÑ lapitalÈpanamattena? Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitaÑ pubbenivÈsaÑ anussarati. SeyyathidaÑ, ekampi jÈtiÑ dvepi jÈtiyo tissopi jÈtiyo catassopi jÈtiyo paÒcapi jÈtiyo dasapi jÈtiyo vÊsampi jÈtiyo tiÑsampi jÈtiyo cattÈlÊsampi jÈtiyo paÒÒÈsampi jÈtiyo jÈtisatampi jÈtisahassampi jÈtisatasahassampi anekepi saÑvaÔÔakappe anekepi vivaÔÔakappe anekepi saÑvaÔÔavivaÔÔakappe “amutrÈsiÑ evaÑnÈmo evaÑgotto evaÑvaÓÓo evamÈhÈro evaÑsukhadukkhappaÔisaÑvedÊ evamÈyupariyanto, so tato cuto amutra udapÈdiÑ, tatrÈpÈsiÑ evaÑnÈmo evaÑgotto evaÑvaÓÓo evamÈhÈro evaÑsukhadukkhappaÔisaÑvedÊ evamÈyupariyanto, so tato cuto ______1. AvaÓÓayÊ (SÊ)

262 ItivuttakapÈÄi idh|papanno”ti, iti sÈkÈraÑ sa-uddesaÑ anekavihitaÑ pubbenivÈsaÑ anussarati. Ayamassa paÔhamÈ vijjÈ adhigatÈ hoti, avijjÈ vihatÈ, vijjÈ uppannÈ, tamo vihato, Èloko uppanno. YathÈ taÑ appamattassa ÈtÈpino pahitattassa viharato. Puna caparaÑ bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena satte passati cavamÈne upapajjamÈne hÊne paÓÊte suvaÓÓe dubbaÓÓe sugate duggate, yathÈkamm|page satte pajÈnÈti “ime vata bhonto sattÈ kÈyaduccaritena samannÈgatÈ vacÊduccaritena samannÈgatÈ manoduccaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ upavÈdakÈ micchÈdiÔÔhikÈ micchÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ. Ime vÈ pana bhonto sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ vacÊsucaritena samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ anupavÈdakÈ sammÈdiÔÔhikÈ sammÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapannÈ”ti, iti dibbena cakkhunÈ visuddhena atikkantamÈnusakena satte passati cavamÈne upapajjamÈne hÊne paÓÊte suvaÓÓe dubbaÓÓe sugate duggate, yathÈkamm|page satte pajÈnÈti. Ayamassa dutiyÈ vijjÈ adhigatÈ hoti, avijjÈ vihatÈ, vijjÈ uppannÈ, tamo vihato, Èloko uppanno. YathÈ taÑ appamattassa ÈtÈpino pahitattassa viharato. Puna caparaÑ bhikkhave bhikkhu ÈsavÈnaÑ khayÈ anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharati. Ayamassa tatiyÈ vijjÈ adhigatÈ hoti, avijjÈ vihatÈ, vijjÈ uppannÈ, tamo vihato, Èloko uppanno. YathÈ taÑ appamattassa ÈtÈpino pahitattassa viharato. EvaÑ kho ahaÑ bhikkhave dhammena tevijjaÑ brÈhmaÓaÑ paÒÒÈpemi, nÈÒÒaÑ lapitalÈpanamattenÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “PubbenivÈsaÑ yo’veti1, saggÈpÈyaÒca passati. Atho2 jÈtikkhayaÑ patto, abhiÒÒÈvosito muni. ______1. Yovedi (sabbattha) heÔÔhÈ 74, upari 378 piÔÔhesupi. 2. Atha (SyÈ, Ka)

3. TikanipÈta 263

EtÈhi tÊhi vijjÈhi, tevijjo hoti brÈhmaÓo. TamahaÑ vadÈmi tevijjaÑ, nÈÒÒaÑ lapitalÈpanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ. PaÒcamo vaggo.

TassuddÈnaÑ PasÈda JÊvita Sa~ghÈÔi, Aggi UpaparikkhayÈ. Upapatti1 KÈma KalyÈÓaÑ, DÈnaÑ dhammena te dasÈti.

TikanipÈto niÔÔhito.

______1. Uppatti (SÊ)

4. CatukkanipÈta

1. BrÈhmaÓadhammayÈgasutta 100. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ahamasmi bhikkhave brÈhmaÓo yÈcayogo sadÈ payatapÈÓi1 antimadehadharo anuttaro bhisakko sallakatto, tassa me tumhe puttÈ orasÈ mukhato jÈtÈ dhammajÈ dhammanimmitÈ dhammadÈyÈdÈ no ÈmisadÈyÈdÈ. DvemÈni bhikkhave dÈnÈni–ÈmisadÈnaÒca, dhammadÈnaÒca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ yadidaÑ dhammadÈnaÑ. Dveme bhikkhave saÑvibhÈgÈ–ÈmisasaÑvibhÈgo ca, dhammasaÑvibhÈgo ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ saÑvibhÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammasaÑvibhÈgo Dveme bhikkhave anuggahÈ–ÈmisÈnuggaho ca, dhammÈnuggaho ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ anuggahÈnaÑ yadidaÑ dhammÈnuggaho. Dveme bhikkhave yÈgÈ–ÈmisayÈgo ca, dhammayÈgo ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ yÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammayÈgoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Yo dhammayÈgaÑ ayajÊ amaccharÊ, TathÈgato sabbabh|tÈnukampÊ2. TaÑ tÈdisaÑ devamanussaseÔÔhaÑ, SattÈ namassanti bhavassa pÈragun”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.

2. Sulabhasutta 101. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– CattÈrimÈni bhikkhave appÈni ceva sulabhÈni ca tÈni ca anavajjÈni. KakamÈni cattÈri? PaÑsuk|laÑ bhikkhave cÊvarÈnaÑ appaÒca sulabhaÒca taÒca anavajjaÑ, ______1. PayatapÈÓÊ (SÊ, SyÈ) 2. SabbasattÈnukampÊ (SyÈ) AÔÔhakathÈyampi.

4. CatukkanipÈta 265 piÓÉiyÈlopo bhikkhave bhojanÈnaÑ appaÒca sulabhaÒca taÒca anavajjaÑ, rukkham|laÑ bhikkhave senÈsanÈnaÑ appaÒca sulabhaÒca taÒca anavajjaÑ, p|timuttaÑ bhikkhave bhesajjÈnaÑ appaÒca sulabhaÒca taÒca anavajjaÑ. ImÈni kho bhikkhave cattÈri appÈni ceva sulabhÈni ca tÈni ca anavajjÈni. Yato kho bhikkhave bhikkhu appena ca tuÔÔho hoti sulabhena ca (anavajjena ca)1. IdamassÈhaÑ “aÒÒataraÑ sÈmaÒÒa~gan”ti vadÈmÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Anavajjena tuÔÔhassa, appena sulabhena ca. Na senÈsanamÈrabbha, cÊvaraÑ pÈnabhojanaÑ. VighÈto hoti cittassa, disÈ nappaÔihaÒÒati. Ye cassa2 dhammÈ akkhÈtÈ, sÈmaÒÒassÈnulomikÈ. AdhiggahitÈ tuÔÔhassa, appamattassa bhikkhuno”ti3. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.

3. Œsavakkhayasutta 102. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

+ JÈnatohaÑ bhikkhave passato ÈsavÈnaÑ khayaÑ vadÈmi, no ajÈnato no apassato. KiÒca bhikkhave jÈnato kiÑ passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti? “IdaÑ dukkhan”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ dukkhasamudayo”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ dukkhanirodho”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti. EvaÑ kho bhikkhave jÈnato evaÑ passato ÈsavÈnaÑ khayo hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “Sekhassa sikkhamÈnassa, ujumaggÈnusÈrino. KhayasmiÑ paÔhamaÑ ÒÈÓaÑ, tato aÒÒÈ anantarÈ. ______1. (...) Natthi SÊ-I-Ka-potthakesu ca AÑ 1. 335 piÔÔhe ca. 2. Yepassa (SyÈ) 3. Sikkhatoti (SÊ, Ka) + Ma 1. 9; SaÑ 1. 267; SaÑ 2. 124; SaÑ 3. 380 piÔÔhesupi. * AÑ 1. 232 piÔÔhepi

266 ItivuttakapÈÄi

Tato aÒÒÈ vimuttassa, vimuttiÒÈÓamuttamaÑ. Uppajjati khaye ÒÈÓaÑ, khÊÓÈ saÑyojanÈ iti. Na tvevidaÑ kusÊtena, bÈlenamavijÈnatÈ. NibbÈnaÑ adhigantabbaÑ, sabbaganthappamocanan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.

4. SamaÓabrÈhmaÓasutta 103. vuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ye hi keci bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ “idaÑ dukkhan”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti, “ayaÑ dukkhasamudayo”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti, “ayaÑ dukkhanirodho”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti, “ayaÑ dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti. Na me te bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ samaÓesu vÈ samaÓasammatÈ, brÈhmaÓesu vÈ brÈhmaÓasammatÈ, na ca panete Èyasmanto sÈmaÒÒatthaÑ vÈ brahmaÒÒatthaÑ vÈ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharanti. Ye ca kho keci bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ “idaÑ dukkhan”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti, “ayaÑ dukkhasamudayo”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti, “ayaÑ dukkhanirodho”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti, “ayaÑ dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti. Te kho me bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ samaÓesu ceva samaÓasammatÈ, brÈhmaÓesu ca brÈhmaÓasammatÈ, te ca panÈyasmanto sÈmaÒÒatthaÒca brahmaÒÒatthaÒca diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja viharantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “Ye dukkhaÑ nappajÈnanti, atho dukkhassa sambhavaÑ. Yattha ca sabbaso dukkhaÑ, asesaÑ uparujjhati. TaÒca maggaÑ na jÈnanti, dukkh|pasamagÈminaÑ. CetovimuttihÊnÈ te, atho paÒÒÈvimuttiyÈ. AbhabbÈ te antakiriyÈya, te ve jÈtijar|pagÈ.

4. CatukkanipÈta 267

Ye ca dukkhaÑ pajÈnanti, atho dukkhassa sambhavaÑ. Yattha ca sabbaso dukkhaÑ, asesaÑ uparujjhati. TaÒca maggaÑ pajÈnanti, dukkh|pasamagÈminaÑ. CetovimuttisampannÈ, atho paÒÒÈvimuttiyÈ. BhabbÈ te antakiriyÈya, na te jÈtijar|pagÈ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.

5. SÊlasampannasutta 104. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ye te bhikkhave bhikkh| sÊlasampannÈ samÈdhisampannÈ paÒÒÈsampannÈ vimuttisampannÈ vimuttiÒÈÓadassanasampannÈ ovÈdakÈ viÒÒÈpakÈ sandassakÈ samÈdapakÈ samuttejakÈ sampahaÑsakÈ alaÑsamakkhÈtÈro saddhammassa. DassanampahaÑ bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, savanampahaÑ bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, upasa~kamanampahaÑ bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, payirupÈsanampahaÑ bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, anussaraÓampahaÑ1 bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, anupabbajjampahaÑ bhikkhave tesaÑ bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi. TaÑ kissa hetu? TathÈr|pe bhikkhave bhikkh| sevato bhajato payirupÈsato aparip|ropi sÊlakkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi samÈdhikkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi paÒÒÈkkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi vimuttikkhandho bhÈvÈnÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi vimuttiÒÈÓadassanakkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati. Evar|pÈ ca te bhikkhave bhikkh| “satthÈro”tipi vuccanti, “satthavÈhÈ”tipi vuccanti, “raÓaÒjahÈ”tipi vuccanti, “tamonudÈ”tipi vuccanti, “ÈlokakarÈ”tipi vuccanti, ‘obhÈsakarÈ”tipi vuccanti, “pajjotakarÈ”tipi vuccanti, “ukkÈdhÈrÈ”tipi vuccanti, “pabha~karÈ”tipi vuccanti, “ariyÈ”tipi vuccanti, “cakkhumanto”tipi vuccantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. AnussatimpahaÑ (SyÈ)

268 ItivuttakapÈÄi

“PÈmojjakaraÓaÑ ÔhÈnaÑ1, etaÑ hoti vijÈnataÑ. YadidaÑ bhÈvitattÈnaÑ, ariyÈnaÑ dhammajÊvinaÑ. Te jotayanti saddhammaÑ, bhÈsayanti pabha~karÈ. ŒlokakaraÓÈ dhÊrÈ, cakkhumanto raÓaÒjahÈ. YesaÑ ve sÈsanaÑ sutvÈ, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ. JÈtikkhayamabhiÒÒÈya, nÈgacchanti punabbhavan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.

6. TaÓhuppÈdasutta 105. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– CattÈrome bhikkhave taÓhuppÈdÈ, yattha bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjati. Katame cattÈro? CÊvarahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjati, piÓÉapÈtahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjati, senÈsanahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjati, itibhavÈbhavahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjati. Ime kho bhikkhave cattÈro taÓhuppÈdÈ, yattha bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– * “TaÓhÈdutiyo puriso, dÊghamaddhÈna saÑsaraÑ. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsaraÑ nÈtivattati. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, taÓhaÑ dukkhassa sambhavaÑ. VÊtataÓho anÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.

7. Sabrahmakasutta 106. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

+ SabrahmakÈni bhikkhave tÈni kulÈni, yesaÑ puttÈnaÑ mÈtÈpitaro ajjhÈgÈre p|jitÈ honti. SapubbadevatÈni bhikkhave tÈni kulÈni, ______1. ...karaÓaÔhÈnaÑ (SÊ, SyÈ) * HeÔÔhÈ 201 piÔÔhepi. + AÑ 1. 130, 382 piÔÔhesupi.

4. CatukkanipÈta 269 yesaÑ puttÈnaÑ mÈtÈpitaro ajjhÈgÈre p|jitÈ honti. SapubbÈcariyakÈni bhikkhave tÈni kulÈni, yesaÑ puttÈnaÑ mÈtÈpitaro ajjhÈgÈre p|jitÈ honti. SÈhuneyyakÈni bhikkhave tÈni kulÈni, yesaÑ puttÈnaÑ mÈtÈpitaro ajjhÈgÈre p|jitÈ honti. “BrahmÈ”ti bhikkhave mÈtÈpit|naÑ etaÑ adhivacanaÑ, “pubbadevatÈ”ti bhikkhave mÈtÈpit|naÑ etaÑ adhivacanaÑ, “pubbÈcariyÈ”ti bhikkhave mÈtÈpit|naÑ etaÑ adhivacanaÑ,”ÈhuneyyÈ”ti bhikkhave mÈtÈpit|naÑ etaÑ adhivacanaÑ. TaÑ kissa hetu? BahukÈrÈ bhikkhave mÈtÈpitaro puttÈnaÑ ÈpÈdakÈ posakÈ imassa lokassa dassetÈroti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “BrahmÈti mÈtÈpitaro, pubbÈcariyÈti vuccare. ŒhuneyyÈ ca puttÈnaÑ, pajÈya anukampakÈ. TasmÈ hi ne namasseyya, sakkareyya ca paÓÉito. Annena atha pÈnena, vatthena sayanena ca. UcchÈdanena nhÈpanena1, pÈdÈnaÑ dhovanena ca. TÈya naÑ pÈricariyÈya, mÈtÈpit|su paÓÉitÈ. Idheva naÑ pasaÑsanti, pecca sagge pamodatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.

8. BahukÈrasutta 107. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– BahukÈrÈ2 bhikkhave brÈhmaÓagahapatikÈ tumhÈkaÑ, ye vo3 paccupaÔÔhitÈ cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajjaparikkhÈrehi. Tumhepi bhikkhave bahukÈrÈ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ, yaÑ4 nesaÑ dhammaÑ desetha ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈsetha. EvamidaÑ bhikkhave aÒÒamaÒÒaÑ nissÈya brahmacariyaÑ vussati oghassa nittharaÓatthÈya sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. NahÈpanena (SÊ) 2. Bah|pakÈrÈ (SÊ, I) 3. Ye te (sabbattha) 4. Ye (?)

270 ItivuttakapÈÄi

“SÈgÈrÈ anagÈrÈ ca, ubho aÒÒoÒÒanissitÈ. ŒrÈdhayanti saddhammaÑ, yogakkhemaÑ anuttaraÑ. SÈgÈresu ca cÊvaraÑ, paccayaÑ sayanÈsanaÑ. AnagÈrÈ paÔicchanti, parissayavinodanaÑ. SugataÑ1 pana nissÈya, gahaÔÔhÈ gharamesino. SaddahÈnÈ arahataÑ, ariyapaÒÒÈya jhÈyino. Idha dhammaÑ caritvÈna, maggaÑ sugatigÈminaÑ. Nandino devalokasmiÑ, modanti kÈmakÈmino”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.

9. Kuhasutta 108. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Ye keci bhikkhave bhikkh| kuhÈ thaddhÈ lapÈ si~gÊ unnaÄÈ asamÈhitÈ, na me te bhikkhave bhikkh| mÈmakÈ, apagatÈ ca te bhikkhave bhikkh| imasmÈ dhammavinayÈ, na ca te2 imasmiÑ dhammavinaye vuddhiÑ vir|ÄhiÑ vepullaÑ Èpajjanti. Ye ca kho bhikkhave bhikkh| nikkuhÈ nillapÈ dhÊrÈ atthaddhÈ susamÈhitÈ, te kho me bhikkhave bhikkh| mÈmakÈ, anapagatÈ ca te bhikkhave bhikkh| imasmÈ dhammavinayÈ, te ca imasmiÑ dhammavinaye3 vuddhiÑ vir|ÄhiÑ vepullaÑ ÈpajjantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “KuhÈ thaddhÈ lapÈ si~gÊ, unnaÄÈ asamÈhitÈ. Na te dhamme vir|hanti, SammÈsambuddhadesite. NikkuhÈ nillapÈ dhÊrÈ, atthaddhÈ susamÈhitÈ. Te ve dhamme vir|hanti, SammÈsambuddhadesite”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ. ______1. PuggalaÑ (SÊ, Ka) 2. Na ca te bhikkhave bhikkh| (SÊ, I, Ka) 3. ImasmiÑ ca te dhammavinaye (SyÈ), te bhikkhave bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye (Ka)

4. CatukkanipÈta 271

10. NadÊsotasutta 109. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– SeyyathÈpi bhikkhave puriso nadiyÈ sotena ovuyheyya piyar|pasÈtar|pena, tamenaÑ cakkhumÈ puriso tÊre Ôhito disvÈ evaÑ vadeyya “kiÒcÈpi kho tvaÑ ambho purisa nadiyÈ sotena ovuyhasi piyar|pasÈtar|pena, atthi cettha heÔÔhÈ rahado sa-|mi sÈvaÔÔo sagaho sarakkhaso, yaÑ tvaÑ ambho purisa rahadaÑ pÈpuÓitvÈ maraÓaÑ vÈ nigacchasi maraÓamattaÑ vÈ dukkhan”ti. Atha kho so bhikkhave puriso tassa purisassa saddaÑ sutvÈ hatthehi ca pÈdehi ca paÔisotaÑ vÈyameyya. UpamÈ kho me ayaÑ bhikkhave katÈ atthassa viÒÒÈpanÈya. AyaÑ cettha1 attho–“nadiyÈ soto”ti kho bhikkhave taÓhÈyetaÑ adhivacanaÑ. “Piyar|paÑ sÈtar|pan”ti kho bhikkhave channetaÑ ajjhattikÈnaÑ ÈyatanÈnaÑ adhivacanaÑ. “HeÔÔhÈ rahado”ti kho bhikkhave paÒcannaÑ orambhÈgiyÈnaÑ saÑyojanÈnaÑ adhivacanaÑ. “mibhayan”ti kho2 bhikkhave kodhupÈyÈsassetaÑ adhivacanaÑ. “ŒvaÔÔan”ti kho3 bhikkhave paÒcannetaÑ kÈmaguÓÈnaÑ adhivacanaÑ. “Gaharakkhaso”ti kho4 bhikkhave mÈtugÈmassetaÑ adhivacanaÑ. “PaÔisoto”ti kho bhikkhave nekkhammassetaÑ adhivacanaÑ. “Hatthehi ca pÈdehi ca vÈyÈmo”ti kho bhikkhave vÊriyÈrambhassetaÑ adhivacanaÑ. “CakkhumÈ puriso tÊre Ôhito”ti kho bhikkhave TathÈgatassetaÑ adhivacanaÑ Arahato SammÈsambuddhassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– ______1. AyaÑ cevettha (SyÈ) 2. Sa-|mÊti kho (bah|su) 3. SÈvaÔÔoti kho (bah|su) 4. Sagaho sarakkhasoti kho (bah|su)

272 ItivuttakapÈÄi

“SahÈpi dukkhena jaheyya kÈme, YogakkhemaÑ ÈyatiÑ patthayÈno. SammappajÈno suvimuttacitto, VimuttiyÈ phassaye tattha tattha. Sa vedag| v|sitabrahmacariyo, Lokantag| pÈragatoti vuccatÊ”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ.

11. Carasutta 110. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Carato cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti1 na anabhÈvaÑ gameti. Carampi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ2 satataÑ samitaÑ kusÊto hÊnavÊriyoti vuccati. ®hitassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti na anabhÈvaÑ gameti. ®hitopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ satataÑ samitaÑ kusÊto hÊnavÊriyoti vuccati. Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti na anabhÈvaÑ gameti. Nisinnopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ satataÑ samitaÑ kusÊto hÊnavÊriyoti vuccati. SayÈnassa cepi bhikkhave bhikkhuno jÈgarassa uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu ______1. Byantikaroti (SÊ, I), byantiÑ karoti (Ka) 2. AnottappÊ (sabbattha) DukanipÈte 214 piÔÔhe ca; A~guttare 1. 319 piÔÔhe ca passitabbaÑ.

4. CatukkanipÈta 273 adhivÈseti nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti na anabhÈvaÑ gameti. SayÈnopi bhikkhave bhikkhu jÈgaro evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ satataÑ samitaÑ kusÊto hÊnavÊriyoti vuccati. Carato cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu nÈdhivÈseti pajahati vinodeti byantÊkaroti anabhÈvaÑ gameti. Carampi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ1 satataÑ sadhitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. ®hitassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu nÈdhivÈseti pajahati vinodeti byantÊkaroti anabhÈvaÑ gameti. ®hitopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu nÈdhivÈseti pajahati vinodeti byantÊkaroti anabhÈvaÑ gameti. Nisinnopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. SayÈnassa cepi bhikkhave bhikkhuno jÈgarassa uppajjati kÈmavitakko vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu nÈdhivÈseti pajahati vinodeti byantÊkaroti anabhÈvaÑ gameti. SayÈnopi bhikkhave bhikkhu jÈgaro evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “CaraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ, nisinno uda vÈ sayaÑ. Yo vitakkaÑ vitakketi, pÈpakaÑ gehanissitaÑ. KummaggaÑ paÔipanno2 so, mohaneyyesu mucchito. Abhabbo tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttamaÑ. ______1. OttappÊ (sabbattha) 2. KummaggappaÔipanno (AÑ 1. 321)

274 ItivuttakapÈÄi

Yo ca caraÑ vÈ tiÔÔhaÑ vÈ1, nisinno uda vÈ sayaÑ. VitakkaÑ samayitvÈna, vitakk|pasame rato. Bhabbo so tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttaman”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . EkÈdasamaÑ.

12. SampannasÊlasutta 111. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–

SampannasÊlÈ bhikkhave viharatha2 sampannapÈtimokkhÈ, pÈtimokkhasaÑvarasaÑvutÈ viharatha ÈcÈragocarasampannÈ, aÓumattesu vajjesu bhayadassÈvino samÈdÈya sikkhatha sikkhÈpadesu.

SampannasÊlÈnaÑ vo bhikkhave viharataÑ3 sampannapÈtimokkhÈnaÑ pÈtimokkhasaÑvarasaÑvutÈnaÑ viharataÑ ÈcÈragocarasampannÈnaÑ aÓumattesu vajjesu bhayadassÈvÊnaÑ samÈdÈya sikkhataÑ sikkhÈpadesu, kimassa uttari karaÓÊyaÑ4. Carato cepi bhikkhave bhikkhuno 5 abhijjhÈ byÈpÈdo vigato5 hoti, 6 thinamiddhaÑ vigataÑ hoti, uddhaccakukkuccaÑ vigataÑ hoti, vicikicchÈ6 pahÊnÈ hoti, ÈraddhaÑ hoti vÊriyaÑ asallÊnaÑ, upaÔÔhitÈ sati asammuÔÔhÈ7, passaddho kÈyo asÈraddho, samÈhitaÑ cittaÑ ekaggaÑ. Carampi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. ®hitassa cepi bhikkhave bhikkhuno abhijjhÈ byÈpÈdo vigato hoti -pa- thinamiddhaÑ. UddhaccakukkuccaÑ. VicikicchÈ pahÊnÈ hoti, ÈraddhaÑ ______1. Yo caraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ (SyÈ), yo caraÑ vÈtha tiÔÔhaÑ vÈ (SÊ, Ka) 2. Hotha (SyÈ) 3. BhavataÑ (SyÈ) 4. Kimassa bhikkhave uttari karaÓÊyaÑ (sabbattha) 5-5. AbhijjhÈ vigatÈ hoti, byÈpÈdo vigato (AÑ 1. 321) piÔÔhe passitabbaÑ. 6-6. ThinamiddhaÑ uddhaccakukkuccaÑ vicikicchÈ (AÑ 1. 321) 7. AppamuÔÔhÈ (SyÈ)

4. CatukkanipÈta 275 hoti vÊriyaÑ asallÊnaÑ, upaÔÔhitÈ sati asammuÔÔhÈ, passaddho kÈyo asÈraddho, samÈhitaÑ cittaÑ ekaggaÑ. ®hitopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno abhijjhÈ byÈpÈdo vigato hoti -pa- thinamiddhaÑ. UddhaccakukkuccaÑ. VicikicchÈ pahÊnÈ hoti, ÈraddhaÑ hoti vÊriyaÑ asallÊnaÑ, upaÔÔhitÈ sati asammuÔÔhÈ, passaddho kÈyo asÈraddho, samÈhitaÑ cittaÑ ekaggaÑ. Nisinnopi bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccati. SayÈnassa cepi bhikkhave bhikkhuno jÈgarassa abhijjhÈ byÈpÈdo vigato hoti -pa- thinamiddhaÑ. UddhaccakukkuccaÑ. VicikicchÈ pahÊnÈ hoti, ÈraddhaÑ hoti vÊriyaÑ asallÊnaÑ, upaÔÔhitÈ sati asammuÔÔhÈ, passaddho kÈyo asÈraddho, samÈhitaÑ cittaÑ ekaggaÑ. SayÈnopi bhikkhave bhikkhu jÈgaro evaÑbh|to ÈtÈpÊ ottÈpÊ satataÑ samitaÑ ÈraddhavÊriyo pahitattoti vuccatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati– “YataÑ care yataÑ tiÔÔhe, yataÑ acche yataÑ saye. YataÑ samiÒjaye1 bhikkhu, yatamenaÑ pasÈraye. UddhaÑ tiriyaÑ apÈcÊnaÑ, yÈvatÈ jagato gati. SamavekkhitÈ ca dhammÈnaÑ, khandhÈnaÑ udayabbayaÑ. EvaÑ vihÈrimÈtÈpiÑ, santavuttimanuddhataÑ. CetosamathasÈmÊciÑ, sikkhamÈnaÑ sadÈ sataÑ. SatataÑ pahitattoti, Èhu bhikkhuÑ tathÈvidhan”ti. Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DvÈdasamaÑ.

13. Lokasutta 112. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ– Loko bhikkhave TathÈgatena abhisambuddho, lokasmÈ TathÈgato visaÑyutto. Lokasamudayo bhikkhave TathÈgatena ______1. SammiÒjaye (SÊ, SyÈ)

276 ItivuttakapÈÄi abhisambuddho, lokasamudayo TathÈgatassa pahÊno. Lokanirodho bhikkhave TathÈgatena abhisambuddho, lokanirodho TathÈgatassa sacchikato. LokanirodhagÈminÊ paÔipadÈ bhikkhave TathÈgatena abhisambuddhÈ, lokanirodhagÈminÊ paÔipadÈ TathÈgatassa bhÈvitÈ. * YaÑ bhikkhave sadevakassa lokassa samÈrakassa sabrahmakassa sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya diÔÔhaÑ sutaÑ mutaÑ viÒÒÈtaÑ pattaÑ pariyesitaÑ anuvicaritaÑ manasÈ, yasmÈ taÑ TathÈgatena abhisambuddhaÑ, tasmÈ “TathÈgato”ti vuccati. YaÒca bhikkhave rattiÑ TathÈgato anuttaraÑ sammÈsambodhiÑ abhisambujjhati, yaÒca rattiÑ anupÈdisesÈya nibbÈnadhÈtuyÈ parinibbÈyati, yaÑ etasmiÑ antare bhÈsati lapati niddisati, sabbaÑ taÑ tatheva hoti no aÒÒathÈ, tasmÈ “TathÈgato”ti vuccati. YathÈvÈdÊ bhikkhave TathÈgato tathÈkÈrÊ, yathÈkÈrÊ tathÈvÈdÊ. Iti yathÈvÈdÊ tathÈkÈrÊ, yathÈkÈrÊ tathÈvÈdÊ, tasmÈ “TathÈgato”ti vuccati. Sadevake bhikkhave loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya TathÈgato abhibh| anabhibh|to aÒÒadatthudaso vasavattÊ, tasmÈ “TathÈgato”ti puccatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–

“SabbalokaÑ1 abhiÒÒÈya, sabbaloke yathÈtathaÑ. SabbalokavisaÑyutto, sabbaloke an|payo2.

Sa ve3 sabbÈbhibh| dhÊro, sabbaganthappamocano. PhuÔÔhÈ’ssa paramÈ santi, nibbÈnaÑ akutobhayaÑ. Esa khÊÓÈsavo Buddho, anÊgho chinnasaÑsayo. SabbakammakkhayaÑ patto, vimutto upadhisa~khaye. ______* DÊ 3. 111 piÔÔhepi. 1. SabbaÑ lokaÑ (AÑ 1. 332) 2. Anusayo (SÊ), anupayo (SyÈ) 3. Sabbe (sabbattha) AÑ 1. 332 piÔÔhe passitabbaÑ.

4. CatukkanipÈta 277

Esa so BhagavÈ Buddho, esa sÊho anuttaro. Sadevakassa lokassa, brahmacakkaÑ pavattayi.

Iti devÈ manussÈ ca, ye BuddhaÑ saraÓaÑ gatÈ. Sa~gamma taÑ namassanti, mahantaÑ vÊtasÈradaÑ.

Danto damayataÑ seÔÔho, santo samayataÑ isi. Mutto mocayataÑ aggo, tiÓÓo tÈrayataÑ varo.

Iti hetaÑ namassanti, mahantaÑ vÊtasÈradaÑ. SadevakasmiÑ lokasmiÑ, natthi te paÔipuggalo”ti.

Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TerasamaÑ.

CatukkanipÈto niÔÔhito.

TassuddÈnaÑ

BrÈhmaÓasulabhÈ1 jÈnaÑ, SamaÓasÊlÈ TaÓhÈ BrahmÈ. BahukÈrÈ KuhapurisÈ2, Cara Sampannalokena terasÈti.

Suttasa~gaho

SattavisekanipÈtaÑ, dukkaÑ bÈvÊsasuttasa~gahitaÑ. SamapaÒÒÈsamathatikaÑ, terasa catukkaÒca iti yamidaÑ. Dvidasuttarasuttasate, sa~gÈyitvÈ samÈdahiÑsu purÈ. Arahanto ciraÔÔhitiyÈ, tamÈhu nÈmena itivuttanti.

ItivuttakapÈÄi niÔÔhitÈ.

______1. BrÈhmaÓacattÈri (sabbattha) 2. KuhanÈ (SyÈ)

KhuddakanikÈya

SuttanipÈtapÈÄi _____

Namo tassa BhagavatÈ Arahato SammÈsambuddhassa.

1. Uragavagga

1. Uragasutta

1. Yo1 uppatitaÑ vineti kodhaÑ, VisaÔaÑ sappavisaÑva osadhehi2. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ3 purÈÓaÑ.

2. Yo rÈgamudacchidÈ asesaÑ, BhisapupphaÑva saroruhaÑ4 vigayha. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

3. Yo taÓhamudacchidÈ asesaÑ, SaritaÑ sÊghasaraÑ visosayitvÈ. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ. ______1. Yo ve (SyÈ) 2. Osadhebhi (Ka) 3. JiÓÓamiva tacaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I), jiÓÓamivÈ tacaÑ (?) 4. SareruhaÑ (Ka)

280 SuttanipÈtapÈÄi

4. Yo mÈnamudabbadhÊ asesaÑ, NaÄasetuÑva sudubbalaÑ mahogho. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

5. Yo nÈjjhagamÈ bhavesu sÈraÑ, VicinaÑ pupphamivÈ1 udumbaresu. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

6. Yassantarato na santi kopÈ, ItibhavÈbhavataÒca2 vÊtivatto. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

7. Yassa vitakkÈ vidh|pitÈ, AjjhattaÑ suvikappitÈ asesÈ. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

8. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ accagamÈ imaÑ papaÒcaÑ. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

9. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ vitathamidanti Òatva3 loke. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

10. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ vitathamidanti vÊtalobho. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ. ______1. Pupphamiva (bah|su) 2. ItibbhavÈbhavataÒca (Ka) 3. UtvÈ (SyÈ, I, Ka)

1. Uragavagga 281

11. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ vitathamidanti vÊtarÈgo. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

12. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ vitathamidanti vÊtadoso. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

13. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ, SabbaÑ vitathamidanti vÊtamoho. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

14. YassÈnusayÈ na santi keci, M|lÈ ca akusalÈ sam|hatÈse. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

15. Yassa darathajÈ na santi keci, OraÑ ÈgamanÈya paccayÈse. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

16. Yassa vanathajÈ na santi keci, VinibandhÈya bhavÈya hetukappÈ. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.

17. Yo nÊvaraÓe pahÈya paÒca, Anigho tiÓÓakathaÑkatho visallo. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓanti. UragasuttaÑ paÔhamaÑ.

282 SuttanipÈtapÈÄi

2. Dhaniyasutta 18. Pakkodano duddhakhÊrohamasmi, (Iti Dhaniyo gopo,) AnutÊre MahiyÈ samÈnavÈso. ChannÈ kuÔi Èhito gini, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (1)

19. Akkodhano vigatakhilohamasmi1, (Iti BhagavÈ,) AnutÊre MahiyekarattivÈso. VivaÔÈ kuÔi nibbuto gini, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (2)

20. AndhakamakasÈ na vijjare, (Iti Dhaniyo gopo,) Kacche r|ÄhatiÓe caranti gÈvo. VuÔÔhimpi saheyyumÈgataÑ, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (3)

21. BaddhÈsi bhisÊ susa~khatÈ, (Iti BhagavÈ,) TiÓÓo pÈragato vineyya oghaÑ. Attho bhisiyÈ na vijjati, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (4)

22. GopÊ mama assavÈ alolÈ, (Iti Dhaniyo gopo,) DÊgharattaÑ2 saÑvÈsiyÈ manÈpÈ. TassÈ na suÓÈmi kiÒci pÈpaÑ, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (5)

23. CittaÑ mama assavaÑ vimuttaÑ, (Iti BhagavÈ,) DÊgharattaÑ paribhÈvitaÑ sudantaÑ. PÈpaÑ pana me na vijjati, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (6) ______1. VigatakhÊlohamasmi (SÊ, I) 2. DÊgharatta (Ka)

1. Uragavagga 283

24. Attavetanabhatohamasmi, (Iti Dhaniyo gopo,) PuttÈ ca me samÈniyÈ arogÈ. TesaÑ na suÓÈmi kiÒci pÈpaÑ, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (7)

25. NÈhaÑ bhatakosmi kassaci, (Iti BhagavÈ,) NibbiÔÔhena carÈmi sabbaloke. Attho bhatiyÈ na vijjati, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (8)

26. Atthi vasÈ atthi dhenupÈ, (Iti Dhaniyo gopo,) GodharaÓiyo paveÓiyopi atthi. Usabhopi gavampatÊdha atthi, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (9)

27. Natthi vasÈ natthi dhenupÈ, (Iti BhagavÈ,) GodharaÓiyo paveÓiyopi natthi. Usabhopi gavampatÊdha natthi, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (10)

28. KhilÈ nikhÈtÈ asampavedhÊ, (Iti Dhaniyo gopo,) DÈmÈ muÒjamayÈ navÈ susaÓÔhÈnÈ. Na hi sakkhinti dhenupÈpi chettuÑ1. Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (11)

29. Usabhoriva chetva2 bandhanÈni, (Iti BhagavÈ,) NÈgo p|tilataÑva dÈlayitvÈ3. NÈhaÑ punupessaÑ4 gabbhaseyyaÑ, Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (12)

30. NinnaÒca thalaÒca p|rayanto, MahÈmegho pavassi tÈvadeva. SutvÈ devassa vassato, ImamatthaÑ Dhaniyo abhÈsatha. (13) ______1. ChetuÑ (Ka) 2. ChetvÈ (SyÈ, Ka) 3. P|tilataÑ padÈlayitvÈ (SyÈ, Ka) 4. Puna upessaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I), punupeyya (Ka)

284 SuttanipÈtapÈÄi

31. LÈbhÈ vata no anappakÈ, Ye mayaÑ BhagavantaÑ addasÈma. SaraÓaÑ taÑ upema cakkhuma, SatthÈ no hoti tuvaÑ MahÈmuni. (14)

32. GopÊ ca ahaÒca assavÈ, BrahmacariyaÑ1 sugate carÈmase. JÈtimaraÓassa pÈrag|2, DukkhassantakarÈ bhavÈmase. (15)

33. * Nandati puttehi puttimÈ, (Iti mÈro pÈpimÈ,) GomÈ3 gohi tatheva nandati. UpadhÊ hi narassa nandanÈ, Na hi so nandati yo nir|padhi. (16)

34. Socati puttehi puttimÈ, (Iti BhagavÈ) GomÈ gohi tatheva socati. UpadhÊ hi narassa socanÈ, Na hi so socati yo nir|padhÊti. (17) DhaniyasuttaÑ dutiyaÑ. _____

3. KhaggavisÈÓasutta 35. * Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ, AviheÔhayaÑ aÒÒatarampi tesaÑ. Na puttamiccheyya kuto sahÈyaÑ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (1) ______1. Brahmacariya (Ka) 2. PÈragÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. Gomiko (SÊ, I), gopiko (SyÈ, KaÑ), gopiyo (Ka) * Khu 3. 9; Khu 8. 229 piÔÔhÈdÊsupi.

1. Uragavagga 285

36. SaÑsaggajÈtassa bhavanti snehÈ, SnehanvayaÑ dukkhamidaÑ pahoti. ŒdÊnavaÑ snehajaÑ pekkhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (2)

37. Mitte suhajje anukampamÈno, HÈpeti atthaÑ paÔibaddhacitto. EtaÑ bhayaÑ santhave1 pekkhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (3)

38. VaÑso visÈlova yathÈ visatto, Puttesu dÈresu ca yÈ apekkhÈ. VaÑsakkaÄÊrova2 asajjamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (4)

39. Migo araÒÒamhi yathÈ abaddho3, YenicchakaÑ gacchati gocarÈya. ViÒÒ| naro seritaÑ pekkhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (5)

40. ŒmantanÈ hoti sahÈyamajjhe, VÈse ÔhÈne gamane cÈrikÈya. AnabhijjhitaÑ seritaÑ pekkhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (6)

41. KhiÉÉÈ ratÊ hoti sahÈyamajjhe, Puttesu ca vipulaÑ hoti pemaÑ. PiyavippayogaÑ vijigucchamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (7) ______1. Sandhave (Ka) 2. VaÑsakaÄÊrova (SÊ), vaÑsÈkaÄÊrova (SyÈ, KaÑ, I), vaÑsekaÄÊrova (Niddesa) 3. Abandho (SyÈ, KaÑ)

286 SuttanipÈtapÈÄi

42. CÈtuddiso appaÔigho ca hoti, SantussamÈno itarÊtarena. ParissayÈnaÑ sahitÈ achambhÊ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (8)

43. Dussa~gahÈ pabbajitÈpi eke, Atho gahaÔÔhÈ gharamÈvasantÈ. Appossukko paraputtesu hutvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (9)

44. OropayitvÈ gihibyaÒjanÈni1, SaÒchinnapatto2 yathÈ koviÄÈro. ChetvÈna vÊro gihibandhanÈni, Eko care khaggavisÈÓakappo. (10)

45. * Sace labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ, SaddhiÑcaraÑ sÈdhuvihÈri’dhÊraÑ. Abhibhuyya sabbÈni parissayÈni, Careyya tena’ttamano satÊmÈ. (11)

46. * No ce labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ, SaddhiÑcaraÑ sÈdhuvihÈri’dhÊraÑ. RÈjÈva raÔÔhaÑ vijitaÑ pahÈya, Eko care MÈta~ga’raÒÒeva nÈgo. (12)

47. AddhÈ pasaÑsÈma sahÈyasampadaÑ, SeÔÔhÈ samÈ sevitabbÈ sahÈyÈ. Ete aladdhÈ anavajjabhojÊ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (13)

48. + DisvÈ suvaÓÓassa pabhassarÈni, KammÈraputtena suniÔÔhitÈni. SaÑghaÔÔamÈnÈni duve bhujasmiÑ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (14) ______1. GihigyaÒjanÈni (SyÈ, KaÑ, I) 2. SaÑsÊnapatto (SÊ, I) * HeÔÔhÈ 60; Vi 3. 496; Ma 3. 192 piÔÔhesupi. + Khu 8. 259 piÔÔhepi.

1. Uragavagga 287

49. EvaÑ dutÊyena1 sahÈ mamassa, VÈcÈbhilÈpo abhisajjanÈ vÈ. EtaÑ bhayaÑ ÈyatiÑ pekkhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (15)

50. KÈmÈ hi citrÈ madhurÈ manoramÈ, Vir|par|pena mathenti cittaÑ. ŒdÊnavaÑ kÈmaguÓesu disvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (16)

51. ¢tÊ ca gaÓÉo ca upaddavo ca, Rogo ca sallaÒca bhayaÒca metaÑ. EtaÑ bhayaÑ kÈmaguÓesu disvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (17)

52. SÊtaÒca uÓhaÒca khudaÑ pipÈsaÑ, VÈtÈtape ÉaÑsasarÊsape2 ca. SabbÈnipe’tÈni abhisambhavitvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (18)

53. NÈgova y|thÈni vivajjayitvÈ, SaÒjÈtakhandho padumÊ uÄÈro. YathÈbhirantaÑ viharaÑ3 araÒÒe, Eko care khaggavisÈÓakappo. (19)

54. AÔÔhÈna’taÑ sa~gaÓikÈratassa, YaÑ phassaye4 sÈmayikaÑ vimuttiÑ. Œdiccabandhussa vaco nisamma, Eko care khaggavisÈÓakappo. (20)

55. DiÔÔhÊvis|kÈni upÈtivatto, Patto niyÈmaÑ paÔiladdhamaggo. UppannaÒÈÓomhi anaÒÒaneyyo, Eko care khaggavisÈÓakappo. (21) ______1. Dutiyena (sabbattha) 2. aÑsasiriÑsape (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. Vihare (SÊ, I, Niddesa) 4. Phussaye (SyÈ)

288 SuttanipÈtapÈÄi

56. Nillolupo nikkuho nippipÈso, Nimmakkho niddhantakasÈvamoho. NirÈsayo1 sabbaloke bhavitvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (22)

57. PÈpaÑ sahÈyaÑ parivajjayetha, AnatthadassiÑ visame niviÔÔhaÑ. SayaÑ na seve pasutaÑ pamattaÑ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (23)

58. BahussutaÑ dhammadharaÑ bhajetha, MittaÑ uÄÈraÑ paÔibhÈnavantaÑ. AÒÒÈya atthÈni vineyya ka~khaÑ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (24)

59. KhiÉÉaÑ ratiÑ kÈmasukhaÒca loke, Anala~karitvÈ anapekkhamÈno. Vibh|sanaÔÔhÈnÈ virato saccavÈdÊ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (25)

60. PuttaÒca dÈraÑ pitaraÒca mÈtaraÑ, DhanÈni dhaÒÒÈni ca bandhavÈni2. HitvÈna kÈmÈni yathodhikÈni, Eko care khaggavisÈÓakappo. (26)

61. Sa~go eso parittamettha sokhyaÑ, AppassÈdo dukkhamettha bhiyyo. GaÄo eso iti ÒatvÈ matÊmÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (27)

62. SandÈlayitvÈna4 saÑyojanÈni, JÈlaÑva bhetvÈ salilambucÈrÊ. AggÊva daÉÉhaÑ anivattamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (28) ______1. NirÈsÈso (Ka) 2. BandhavÈni ca (I) 3. MutÊmÈ (Ka) Khu 8. 282 piÔÔhepi. 4. PadÈlayitvÈna (Ka)

1. Uragavagga 289

63. Okkhittacakkh| na ca pÈdalolo, Guttindriyo rakkhitamÈnasÈno. Anavassuto apariÉayhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (29)

64. OhÈrayitvÈ gihibyaÒjanÈni, SaÒchannapatto1 yathÈ pÈrichatto. KÈsÈyavatto abhinikkhamitvÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (30)

65. Rasesu gedhaÑ akaraÑ alolo, AnaÒÒaposÊ sapadÈnacÈrÊ. Kule kule appaÔibaddhacitto2, Eko care khaggavisÈÓakappo. (31)

66. PahÈya paÒcÈvaraÓÈni cetaso, Upakkilese byapanujja sabbe. Anissito chetva3 sinehadosaÑ4, Eko care khaggavisÈÓakappo. (32)

67. VipiÔÔhikatvÈna sukhaÑ dukhaÒca, Pubbeva ca somanassadomanassaÑ. LaddhÈnupekkhaÑ samathaÑ visuddhaÑ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (33)

68. Œraddhaviriyo paramatthapattiyÈ, AlÊnacitto akusÊtavutti. DaÄhanikkamo thÈmabal|papanno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (34)

69. PaÔisallÈnaÑ jhÈnamariÒcamÈno, Dhammesu niccaÑ anudhammacÈrÊ. ŒdÊnavaÑ sammasitÈ bhavesu, Eko care khaggavisÈÓakappo. (35) ______1. SaÒchinnapatto (SyÈ, I), pacchinnapatto (Ka) 2. AppaÔibandhacitto (Ka) 3. ChetvÈ (SyÈ, I, ka) 4. SnehadosaÑ (Ka)

290 SuttanipÈtapÈÄi

70. TaÓhakkhayaÑ patthayamappamatto, AneÄam|go1 sutavÈ satÊmÈ. Sa~khÈtadhammo niyato padhÈnavÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (36)

71. SÊhova saddesu asantasanto, VÈtova jÈlamhi asajjamÈno. PadumaÑva toyena alippamÈno2, Eko care khaggavisÈÓakappo. (37)

72. SÊho yathÈ dÈÔhabalÊ pasayha, RÈjÈ migÈnaÑ abhibhuyya cÈrÊ. Sevetha pantÈni senÈsanÈni, Eko care khaggavisÈÓakappo. (38)

73. MettaÑ upekkhaÑ karuÓaÑ vimuttiÑ, ŒsevamÈno muditaÒca kÈle. Sabbena lokena avirujjhamÈno, Eko care khaggavisÈÓakappo. (39)

74. RÈgaÒca dosaÒca pahÈya mohaÑ, SandÈlayitvÈna saÑyojanÈni. AsantasaÑ jÊvitasa~khayamhi, Eko care khaggavisÈÓakappo. (40)

75. Bhajanti sevanti ca kÈraÓatthÈ, NikkÈraÓÈ dullabhÈ ajja mittÈ. AttaÔÔhapaÒÒÈ asucÊ manussÈ, Eko care khaggavisÈÓakappo. (41) KhaggavisÈÓasuttaÑ tatiyaÑ. ______1. Anelam|go (SyÈ, I, Ka) 2. AlimpamÈno (SÊ, SyÈ, Ka); Khu 8. 301 piÔÔhepi.

1. Uragavagga 291

4. KasibhÈradvÈjasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Magadhesu viharati DakkhiÓÈgirismiÑ1 EkanÈÄÈyaÑ brÈhmaÓagÈme. Tena kho pana samayena KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa paÒcamattÈni na~galasatÈni payuttÈni honti vappakÈle. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa kammanto tenupasa~kami. Tena kho pana samayena KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa parivesanÈ vattati. Atha kho BhagavÈ yena parivesanÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi. AddasÈ kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ piÓÉÈya ÔhitaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “ahaÑ kho samaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca, kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjÈmi. Tvampi samaÓa kasassu ca vapassu ca, kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjass|”ti. Ahampi kho brÈhmaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca, kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjÈmÊti. Na kho pana mayaÑ2 passÈma bhoto Gotamassa yugaÑ vÈ na~galaÑ vÈ phÈlaÑ vÈ pÈcanaÑ vÈ balÊbadde3 vÈ, atha ca pana bhavaÑ Gotamo evamÈha “ahampi kho brÈhmaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca, kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjÈmÊ”ti. Atha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

76. * “Kassako paÔijÈnÈsi, na ca passÈma te kasiÑ. KasiÑ no pucchito br|hi, yathÈ jÈnemu te kasiÑ. (1)

77. SaddhÈ bÊjaÑ tapo vuÔÔhi, paÒÒÈ me yugana~galaÑ. HirÊ ÊsÈ mano yottaÑ, sati me phÈlapÈcanaÑ. (2)

78. KÈyagutto vacÊgutto, ÈhÈre udare yato. SaccaÑ karomi niddÈnaÑ, soraccaÑ me pamocanaÑ. (3)

79. VÊriyaÑ me dhuradhorayhaÑ, yogakkhemÈdhivÈhanaÑ. Gacchati anivattantaÑ, yattha gantvÈ na socati. (4) ______1. DakkhiÓagirismiÑ (Ka) 2. Na kho pana samaÓa (SyÈ) 3. Balivadde (SÊ, I) * SaÑ 1. 175 piÔÔhepi.

292 SuttanipÈtapÈÄi

80. EvamesÈ kasÊ kaÔÔhÈ, sÈ hoti amatapphalÈ. EtaÑ kasiÑ kasitvÈna, sabbadukkhÈ pamuccatÊ”ti. (5) Atha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo mahatiyÈ kaÑsapÈtiyÈ pÈyasaÑ1 vaÉÉhetvÈ Bhagavato upanÈmesi “bhuÒjatu bhavaÑ Gotamo pÈyasaÑ tassako bhavaÑ, yaÑ hi bhavaÑ Gotamo amatapphalaÑ2 kasiÑ kasatÊ”ti.

81. * GÈthÈbhigÊtaÑ me abhojaneyyaÑ, SampassataÑ brÈhmaÓa nesa dhammo. GÈthÈbhigÊtaÑ panudanti BuddhÈ, Dhamme satÊ brÈhmaÓa vuttiresÈ. (6)

82. AÒÒena ca kevalinaÑ MahesiÑ, KhÊÓÈsavaÑ kukkuccav|pasantaÑ. Annena pÈnena upaÔÔhahassu, KhettaÑ hi taÑ puÒÒapekkhassa hotÊti. (7) Atha kassa cÈhaÑ bho Gotama imaÑ pÈyasaÑ dammÊti. Na khvÈhaÑ taÑ brÈhmaÓa passÈmi sadevake loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya, yassa so pÈyaso bhutto sammÈ pariÓÈmaÑ gaccheyya, aÒÒatra TathÈgatassa vÈ TathÈgatasÈvakassa vÈ. Tena hi tvaÑ brÈhmaÓa taÑ pÈyasaÑ appaharite vÈ chaÉÉehi, appÈÓake vÈ udake opilÈpehÊti. Atha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo taÑ pÈyasaÑ appÈÓake udake opilÈpesi. Atha kho so pÈyaso udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati sandh|pÈyati sampadh|pÈyati3. SeyyathÈpi nÈma phÈlo divasaÑsantatto4 udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati sandh|pÈyati sampadh|pÈyati. EvamevaÑ so pÈyaso udake pakkhitto cicciÔÈyati ciÔiciÔÈyati sandh|pÈyati sampadh|pÈyati. Atha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo saÑviggo lomahaÔÔhajÈto yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato pÈdesu sirasÈ ______1. PÈyÈsaÑ (sabbattha) 2. Amatapphalampi (SaÑ 1. 175) * Upari 349 piÔÔhepi. 3. Sandh|mÈyati sampadh|mÈyati (SyÈ) Vi 3. 320 piÔÔhepi. 4. Divasasantatto (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

1. Uragavagga 293 nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bho Gotama, abhikkantaÑ bho Gotama. SeyyathÈpi bho Gotama nikkujjitaÑ vÈ ukkujjeyya, paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya, andhakÈre vÈ telapajjotaÑ dhÈreyya ‘cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ’ti1, evamevaÑ bhotÈ Gotamena anekapariyÈyena dhammo pakÈsito, esÈhaÑ bhavantaÑ GotamaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, labheyyÈhaÑ bhoto Gotamassa santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ upasampadan”ti. Alattha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo Bhagavato santike pabbajjaÑ, alattha upasampadaÑ. Acir|pasampanno kho panÈyasmÈ BhÈradvÈjo eko v|pakaÔÔho appamatto ÈtÈpÊ pahitatto viharanto nacirasseva, yassatthÈya kulaputtÈ sammadeva agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajanti, tadanuttaraÑ brahmacariyapariyosÈnaÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja vihÈsi. “KhÊÓÈ jÈti, vusitaÑ brahmacariyaÑ, kataÑ karaÓÊyaÑ, nÈparaÑ itthattÈyÈ”ti abbhaÒÒÈsi. AÒÒataro ca2 panÈyasmÈ BhÈradvÈjo arahataÑ ahosÊti. KasibhÈradvÈjasuttaÑ catutthaÑ. _____

5. Cundasutta 83. PucchÈmi muniÑ pah|tapaÒÒaÑ, (Iti Cundo kammÈraputto,) BuddhaÑ DhammassÈmiÑ vÊtataÓhaÑ. DvipaduttamaÑ3 sÈrathÊnaÑ pavaraÑ, Kati loke samaÓÈ tadi~gha br|hi. (1)

84. Caturo samaÓÈ na paÒcama’tthi, (CundÈti BhagavÈ,) Te te Èvikaromi sakkhipuÔÔho. Maggajino maggadesako ca, Magge jÊvati yo ca maggad|sÊ. (2) ______1. DakkhintÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. AÒÒataro ca kho (SÊ, I), aÒÒataro kho (SyÈ, KaÑ, Ka) 3. DipaduttamaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

294 SuttanipÈtapÈÄi

85. KaÑ maggajinaÑ vadanti BuddhÈ, (Iti Cundo kammÈraputto,) MaggakkhÈyÊ kathaÑ atulyo hoti. Magge jÊvati me br|hi puÔÔho, Atha me Èvikarohi maggad|siÑ1. (3)

86. Yo tiÓÓakathaÑkatho visallo, NibbÈnÈbhirato anÈnugiddho. Lokassa sadevakassa netÈ, TÈdiÑ maggajinaÑ vadanti BuddhÈ. (4)

87. ParamaÑ “paraman”ti yo’dha ÒatvÈ, AkkhÈti vibhajate idheva dhammaÑ. TaÑ ka~khachidaÑ muniÑ anejaÑ, DutiyaÑ bhikkhunamÈhu maggadesiÑ. (5)

88. Yo dhammapade sudesite, Magge jÊvati saÒÒato satÊmÈ. AnavajjapadÈni sevamÈno, TatiyaÑ bhikkhunamÈhu maggajÊviÑ. (6)

89. ChadanaÑ katvÈna subbatÈnaÑ, PakkhandÊ kulad|sako pagabbho. MÈyÈvÊ asaÒÒato palÈpo, Patir|pena caraÑ sa maggad|sÊ. (7)

90. Ete ca paÔivijjhi yo gahaÔÔho, SutavÈ ariyasÈvako sapaÒÒo. Sabbe ne’tÈdisÈti2 ÒatvÈ, Iti disvÈ na hÈpeti tassa saddhÈ. KathaÑ hi duÔÔhena asampaduÔÔhaÑ, SuddhaÑ asuddhena samaÑ kareyyÈti. (8) CundasuttaÑ paÒcamaÑ. ______1. Maggad|sÊ (Ka) 2. Sabbe ne tÈdisÈti (SÊ, SyÈ, I)

1. Uragavagga 295

6. ParÈbhavasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

91. “ParÈbhavantaÑ purisaÑ, mayaÑ pucchÈma Gotama1. BhavantaÑ2 puÔÔhumÈgamma, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (1)

92. SuvijÈno bhavaÑ hoti, suvijÈno3 parÈbhavo. DhammakÈmo bhavaÑ hoti, dhammadessÊ parÈbhavo. (2)

93. Iti hetaÑ vijÈnÈma, paÔhamo so parÈbhavo. DutiyaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (3)

94. Asanta’ssa piyÈ honti, sante na kurute piyaÑ. AsataÑ dhammaÑ roceti, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (4)

95. Iti hetaÑ vijÈnÈma, dutiyo so parÈbhavo. TatiyaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (5)

96. NiddÈsÊlÊ sabhÈsÊlÊ, anuÔÔhÈtÈ ca yo naro. Alaso kodhapaÒÒÈÓo, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (6)

97. Iti hetaÑ vijÈnÈma, tatiyo so parÈbhavo. CatutthaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (7)

98. Yo mÈtaraÑ4 pitaraÑ vÈ, jiÓÓakaÑ gatayobbanaÑ. Pahu santo na bharati, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (8)

99. Iti hetaÑ vijÈnÈma, catuttho so parÈbhavo. PaÒcamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (9)

100. Yo brÈhmaÓaÑ5 samaÓaÑ vÈ, aÒÒaÑ vÈpi vanibbakaÑ. MusÈvÈdena vaÒceti, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (10) ______1. GotamaÑ (SÊ, SyÈ) 2. BhagavantaÑ (Ka) 3. DuvijÈno (SyÈ, Ka) 4. Yo mÈtaraÑ vÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. Yo brÈhmaÓaÑ vÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

296 SuttanipÈtapÈÄi

101. Iti hetaÑ vijÈnÈma, paÒcamo so parÈbhavo. ChaÔÔhamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (11)

102. Pah|tavitto puriso, sahiraÒÒo sabhojano. Eko bhuÒjati sÈd|ni, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (12)

103. Iti hetaÑ vijÈnÈma, chaÔÔhamo so parÈbhavo. SattamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (13)

104. JÈtitthaddho dhanatthaddho, gottatthaddho ca yo naro. SaÒÒÈtiÑ atimaÒÒeti, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (14)

105. Iti hetaÑ vijÈnÈma, sattamo so parÈbhavo. AÔÔhamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (15)

106. Itthidhutto surÈdhutto, akkhadhutto ca yo naro. LaddhaÑ laddhaÑ vinÈseti, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (16)

107. Iti hetaÑ vijÈnÈma, aÔÔhamo so parÈbhavo. NavamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (17)

108. Sehi dÈrehi asantuÔÔho1, vesiyÈsu padussati2. Dussati3 paradÈresu, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (18)

109. Iti hetaÑ vijÈnÈma, navamo so parÈbhavo. DasamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (19)

110. AtÊtayobbano poso, Èneti timbarutthaniÑ. TassÈ issÈ na supati, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (20)

111. Iti hetaÑ vijÈnÈma, dasamo so parÈbhavo. EkÈdasamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (21)

112. ItthiÑ soÓÉiÑ vikiraÓiÑ, purisaÑ vÈpi tÈdisaÑ. IssariyasmiÑ Ôhapeti4, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (22) ______1. DÈrehyasantuÔÔho (Ka) 2. Padissati (SÊ) 3. Dissati (SÊ, I) 4. ®hÈpeti (SÊ, I), thapeti (Ka)

1. Uragavagga 297

113. Iti hetaÑ vijÈnÈma, ekÈdasamo so parÈbhavo. DvÈdasamaÑ BhagavÈ br|hi, kiÑ parÈbhavato mukhaÑ. (23)

114. Appabhogo mahÈtaÓho, khattiye jÈyate kule. So ca rajjaÑ patthayati, taÑ parÈbhavato mukhaÑ. (24)

115. Ete parÈbhave loke, paÓÉito samavekkhiya. Ariyo dassanasampanno, sa lokaÑ bhajate sivan”ti. (25) ParÈbhavasuttaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. Vasalasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi. Tena kho pana samayena AggikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa nivesane aggi pajjalito hoti, Èhuti paggahitÈ. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ sapadÈnaÑ piÓÉÈya caramÈno yena AggikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa nivesanaÑ tenupasa~kami. AddasÈ kho AggikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “tatreva1 muÓÉaka, tatreva samaÓaka, tatreva vasalaka tiÔÔhÈhÊ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ AggikabhÈradvÈjaÑ brÈhmaÓaÑ etadavoca “jÈnÈsi pana tvaÑ brÈhmaÓa vasalaÑ vÈ vasalakaraÓe vÈ dhamme”ti. Na khvÈhaÑ bho Gotama jÈnÈmi vasalaÑ vÈ vasalakaraÓe vÈ dhamme, sÈdhu me bhavaÑ Gotamo tathÈ dhammaÑ desetu, yathÈhaÑ jÈneyyaÑ vasalaÑ vÈ vasalakaraÓe vÈ dhammeti. Tena hi brÈhmaÓa suÓÈhi sÈdhukaÑ manasi karohi, bhÈsissÈmÊti. “EvaÑ bho”ti kho AggikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo Bhagavato paccassosi. BhagavÈ etadavoca– ______1. Atreva (SyÈ, Ka)

298 SuttanipÈtapÈÄi

116. “Kodhano upanÈhÊ ca, pÈpamakkhÊ ca yo naro. VipannadiÔÔhi mÈyÈvÊ, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (1)

117. EkajaÑ vÈ dvijaÑ1 vÈpi, yo’dha pÈÓaÑ vihiÑsati. Yassa pÈÓe dayÈ natthi, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (2)

118. Yo hanti parirundhati2, gÈmÈni nigamÈni ca. NiggÈhako3 samaÒÒÈto, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (3)

119. GÈme vÈ yadi vÈraÒÒe, yaÑ paresaÑ mamÈyitaÑ. TheyyÈ adinnamÈdeti4, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (4)

120. Yo have iÓamÈdÈya, cujjamÈno5 palÈyati. ‘Na hi te iÓamatthÊ’ti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (5)

121. Yo ve kiÒcikkhakamyatÈ, panthasmiÑ vajantaÑ janaÑ. HantvÈ kiÒcikkhamÈdeti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (6)

122. Attahetu parahetu, dhanahetu ca6 yo naro. SakkhipuÔÔho musÈ br|ti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (7)

123. Yo ÒÈtÊnaÑ sakhÊnaÑ vÈ, dÈresu paÔidissati. SÈhasÈ7 sampiyena vÈ, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (8)

124. Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ, jiÓÓakaÑ gatayobbanaÑ. Pahu santo na bharati, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (9)

125. Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ, bhÈtaraÑ bhaginiÑ sasuÑ. Hanti roseti vÈcÈya, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (10)

126. Yo atthaÑ pucchito santo, anatthamanusÈsati. PaÔicchannena manteti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (11)

127. Yo katvÈ pÈpakaÑ kammaÑ, ‘mÈ maÑ jaÒÒÈ’ti icchati8. Yo paÔicchannakammanto, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (12) ______1. DijaÑ (I) 2. Uparundheti (SyÈ), uparundhati (Ka) 3. NigghÈtako (?) 4. AdinnaÑ Èdiyati (SÊ, I) 5. BhuÒjamÈno (SyÈ, Ka) 6. Dhanahetu va (Ka) 7. SahasÈ (SÊ, SyÈ) 8. Abhi 2. 372 piÔÔhe passitabbaÑ.

1. Uragavagga 299

128. Yo ve parakulaÑ gantvÈ, bhutvÈna1 sucibhojanaÑ. ŒgataÑ nappaÔip|jeti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (13)

129. Yo brÈhmaÓaÑ samaÓaÑ vÈ, aÒÒaÑ vÈpi vanibbakaÑ. MusÈvÈdena vaÒceti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (14)

130. Yo brÈhmaÓaÑ samaÓaÑ vÈ, bhattakÈle upaÔÔhite. Roseti vÈcÈ na ca deti, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (15)

131. AsataÑ yo’dha pabr|ti, mohena paliguÓÔhito. KiÒcikkhaÑ nijigÊsÈno2, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (16)

132. Yo cattÈnaÑ samukkaÑse, pare ca mavajÈnÈti3. NihÊno sena mÈnena, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (17)

133. Rosako kadariyo ca, pÈpiccho maccharÊ saÔho. Ahiriko anottappÊ, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (18)

134. Yo BuddhaÑ paribhÈsati, atha vÈ tassa sÈvakaÑ. ParibbÈjaÑ4 gahaÔÔhaÑ vÈ, taÑ jaÒÒÈ vasalo iti. (19)

135. Yo ve anarahaÑ5 santo, arahaÑ paÔijÈnÈti6. Coro sabrahmake loke, eso kho vasalÈdhamo. Ete kho vasalÈ vuttÈ, mayÈ yete pakÈsitÈ. (20)

136. Na jaccÈ vasalo hoti, na jaccÈ hoti brÈhmaÓo. KammunÈ7 vasalo hoti, kammunÈ hoti brÈhmaÓo. (21)

137. TadaminÈpi jÈnÈtha, YathÈmedaÑ8 nidassanaÑ. CaÓÉÈlaputto sopÈko9, MÈta~go iti vissuto. (22) ______1. BhutvÈ ca (SyÈ, Ka) 2. NijigiÑsÈno (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. MavajÈnati (SÊ, SyÈ, I) 4. ParibbajaÑ (Ka), paribbÈjakaÑ (SyÈ, KaÑ) 5. AnarahÈ (SÊ, I) 6. PaÔijÈnati (SÊ, SyÈ, I) 7. KammanÈ (SÊ, I) 8. YathÈpedaÑ (Ka) 9. SapÈko (?)

300 SuttanipÈtapÈÄi

138. So yasaÑ paramaÑ patto1, mÈta~go yaÑ sudullabhaÑ. ŒgacchuÑ tassupaÔÔhÈnaÑ, khattiyÈ brÈhmaÓÈ bah|. (23)

139. DevayÈnaÑ abhiruyha, virajaÑ so mahÈpathaÑ. KÈmarÈgaÑ virÈjetvÈ, brahmalok|pago ahu. Na naÑ jÈti nivÈresi, brahmalok|papattiyÈ. (24)

140. AjjhÈyakakule jÈtÈ, brÈhmaÓÈ mantabandhavÈ. Te ca pÈpesu kammesu, abhiÓhamupadissare. (25)

141. DiÔÔheva dhamme gÈrayhÈ, samparÈye ca duggati. Na ne jÈti nivÈreti, duggatyÈ2 garahÈya vÈ. (26)

142. Na jaccÈ vasalo hoti, Na jaccÈ hoti brÈhmaÓo. KammunÈ vasalo hoti, KammunÈ hoti brÈhmaÓo”ti. (27) EvaÑ vutte AggikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bho Gotama -pa- upÈsakaÑ maÑ bhavaÑ Gotamo dhÈretu ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gatan”ti. VasalasuttaÑ sattamaÑ. _____

8. Mettasutta 143. * KaraÓÊyamatthakusalena, Yanta santaÑ padaÑ abhisamecca. Sakko uj| ca suhuj|3 ca, S|vaco cassa mudu anatimÈnÊ. (1)

144. Santussako ca subharo ca, Appakicco ca sallahukavutti. Santindriyo ca nipako ca, Appagabbho kulesvananugiddho. (2) ______1. So yasapparamappatto (SyÈ, Ka) 2. DuggaccÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * HeÔÔhÈ 10 piÔÔhepi. 3. S|j| (SÊ)

1. Uragavagga 301

145. Na ca khuddamÈcare kiÒci, Yena viÒÒ| pare upavadeyyuÑ. Sukhino va khemino hontu, SabbasattÈ1 bhavantu sukhitattÈ. (3)

146. Ye keci pÈÓabh|ta’tthi, TasÈ vÈ thÈvarÈ va’navasesÈ. DÊghÈ vÈ ye va mahantÈ2, MajjhimÈ rassakÈ aÓukath|lÈ. (4)

147. DiÔÔhÈ vÈ ye va adiÔÔhÈ3, Ye va4 d|re vasanti avid|re. Bh|tÈ va sambhavesÊ va5, SabbasattÈ bhavantu sukhitattÈ. (5)

148. Na paro paraÑ nikubbetha, NÈtimaÒÒetha katthaci na kaÒci6. ByÈrosanÈ paÔighasaÒÒa, NÈÒÒamaÒÒassa dukkhamiccheyya. (6)

149. MÈtÈ yathÈ niyaÑputta, MÈyusÈ ekaputtamanurakkhe. Evampi sabbabh|tesu, MÈnasaÑ bhÈvaye aparimÈÓaÑ. (7)

150. MettaÒca sabbalokasmi, MÈnasaÑ bhÈvaye aparimÈÓaÑ. UddhaÑ adho ca tiriyaÒca, AsambÈdhaÑ avera’masapattaÑ. (8) ______1. Sabbe sattÈ (SÊ, SyÈ) 2. Mahanta (?) 3. AdiÔÔha (?) 4. Ye ca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. Bh|tÈ vÈ sambhavesÊ vÈ (SyÈ, KaÑ, I, Ka) 6. NaÑ kaÒci (SÊ, I), naÑ kiÒci (SyÈ), na kiÒci (Ka)

302 SuttanipÈtapÈÄi

151. TiÔÔhaÑ caraÑ nisinno va1, SayÈno yÈvatÈ’ssa vitamiddho2. EtaÑ satiÑ adhiÔÔheyya, BrahmametaÑ vihÈramidhamÈhu. (9)

152. DiÔÔhiÒca anupaggamma, SÊlavÈ dassanena sampanno. KÈmesu vinaya3 gedhaÑ, Na hi jÈtuggabbhaseyya puna retÊti. (10) MettasuttaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. Hemavatasutta 153. Ajja pannaraso uposatho, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) DibbÈ4 ratti upaÔÔhitÈ. AnomanÈmaÑ SatthÈraÑ, Handa passÈma GotamaÑ. (1)

154. Kacci mano supaÓihito, (Iti Hemavato yakkho,) Sabbabh|tesu tÈdino. Kacci iÔÔhe aniÔÔhe ca, Sa~kappa’ssa vasÊkatÈ. (2)

155. Mano cassa supaÓihito, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) Sabbabh|tesu tÈdino. Atho iÔÔhe aniÔÔhe ca, Sa~kappa’ssa vasÊkatÈ. (3)

156. Kacci adinnaÑ nÈdiyati, (Iti Hemavato yakkho,) Kacci pÈÓesu saÒÒato. Kacci ÈrÈ pamÈdamhÈ, Kacci jhÈnaÑ na riÒcati. (4) ______1. VÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. Vigatamiddho (bah|su) 3. Vineyya (SÊ, SyÈ, I) 4. DibyÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

1. Uragavagga 303

157. Na so adinnaÑ Èdiyati, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) Atho pÈÓesu saÒÒato. Atho ÈrÈ pamÈdamhÈ, Buddho jhÈnaÑ na riÒcati. (5)

158. Kacci musÈ na bhaÓati, (Iti Hemavato yakkho,) Kacci na khÊÓabyappatho. Kacci vebh|tikaÑ nÈha, Kacci samphaÑ na bhÈsati. (6)

159. MusÈ ca so na bhaÓati, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) Atho na khÊÓabyappatho. Atho vebh|tiyaÑ nÈha, MantÈ atthaÑ ca1 bhÈsati. (7)

160. Kacci na rajjati kÈmesu, (Iti Hemavato yakkho,) Kacci cittaÑ anÈvilaÑ. Kacci mohaÑ atikkanto, Kacci dhammesu cakkhumÈ. (8)

161. Na so rajjati kÈmesu, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) Atho cittaÑ anÈvilaÑ. SabbamohaÑ atikkanto, Buddho dhammesu cakkhumÈ. (9)

162. Kacci vijjÈya sampanno, (Iti Hemavato yakkho,) Kacci saÑsuddhacÈraÓo. Kacci’ssa ÈsavÈ khÊÓÈ, Kacci natthi punabbhavo. (10)

163. VijjÈya ceva sampanno, (Iti SÈtÈgiro yakkho,) Atho saÑsuddhacÈraÓo. Sabba’ssa ÈsavÈ khÊÓÈ, Natthi tassa punabbhavo. (11) ______1. AtthaÑso (SÊ, I, Ka)

304 SuttanipÈtapÈÄi

164. SampannaÑ Munino cittaÑ, kammunÈ byappathena ca. VijjÈcaraÓasampannaÑ, dhammato naÑ pasaÑsasi. (12)

165. SampannaÑ Munino cittaÑ, kammunÈ byappathena ca. VijjÈcaraÓasampannaÑ, dhammato anumodasi. (13)

166. SampannaÑ Munino cittaÑ, kammunÈ byappathena ca. VijjÈcaraÓasampannaÑ, handa passÈma GotamaÑ. (14)

167. EÓija~ghaÑ kisaÑ vÊraÑ1, appÈhÈraÑ alolupaÑ. MuniÑ vanasmiÑ jhÈyantaÑ, ehi passÈma GotamaÑ. (15)

168. SÊhaÑvekacaraÑ nÈgaÑ, kÈmesu anapekkhinaÑ. Upasa~kamma pucchÈma, maccupÈsappamocanaÑ. (16)

169. AkkhÈtÈraÑ pavattÈraÑ, sabbadhammÈna pÈraguÑ. BuddhaÑ verabhayÈtÊtaÑ, mayaÑ pucchÈma GotamaÑ. (17)

170. KismiÑ loko samuppanno, (Iti Hemavato yakkho,) KismiÑ kubbati santhavaÑ2. Kissa loko upÈdÈya, KismiÑ loko vihaÒÒati. (18)

171. Chasu3 loko samuppanno, (HevamatÈti BhagavÈ,) Chasu kubbati santhavaÑ. Channameva upÈdÈya, Chasu loko vihaÒÒati. (19)

172. KatamaÑ taÑ upÈdÈnaÑ, yattha loko vihaÒÒati. NiyyÈnaÑ pucchito br|hi, kathaÑ dukkhÈ pamuccati4. (20)

173. PaÒca kÈmaguÓÈ loke, manochaÔÔhÈ paveditÈ. Ettha chandaÑ virÈjetvÈ, evaÑ dukkhÈ pamuccati. (21)

174. EtaÑ lokassa niyyÈnaÑ, akkhÈtaÑ vo yathÈtathaÑ. EtaÑ vo ahamakkhÈmi, evaÑ dukkhÈ pamuccati. (22) ______1. DhÊraÑ (SyÈ) 2. SandhavaÑ (Ka) 3. Chassu (SÊ, I) 4. PamuÒcati (SyÈ)

1. Uragavagga 305

175. Ko s|’dha tarati oghaÑ, ko’dha tarati aÓÓavaÑ. AppatiÔÔhe anÈlambe, ko gambhÊre na sÊdati. (23)

176. SabbadÈ sÊlasampanno, paÒÒavÈ susamÈhito. AjjhattacintÊ1 satimÈ, oghaÑ tarati duttaraÑ. (24)

177. Virato kÈmasaÒÒÈya, sabbasaÑyojanÈtigo. NandÊbhavaparikkhÊÓo, so gambhÊre na sÊdati. (25)

178. GambhÊrapaÒÒaÑ nipuÓatthadassiÑ, AkiÒcanaÑ kÈmabhave asattaÑ. TaÑ passatha sabbadhi vippamuttaÑ, Dibbe pathe kamamÈnaÑ MahesiÑ. (26)

179. AnomanÈmaÑ nipuÓatthadassiÑ, PaÒÒÈdadaÑ kÈmÈlaye asattaÑ. TaÑ passatha sabbaviduÑ sumedhaÑ, Ariye pathe kamamÈnaÑ MahesiÑ. (27)

180. SudiÔÔhaÑ vata no ajja, suppabhÈtaÑ suhuÔÔhitaÑ. YaÑ addasÈma SambuddhaÑ, oghatiÓÓamanÈsavaÑ. (28)

181. Ime dasasatÈ yakkhÈ, iddhimanto yasassino. Sabbe taÑ saraÓaÑ yanti, tvaÑ no SatthÈ anuttaro. (29)

182. Te mayaÑ vicarissÈma, GÈmÈ gÈmaÑ nagÈ nagaÑ. NamassamÈnÈ SambuddhaÑ, Dhammassa ca sudhammatanti. (30) HemavatasuttaÑ navamaÑ. _____

10. ŒÄavakasutta * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ ŒÄaviyaÑ viharati ŒÄavakassa yakkhassa bhavane. Atha kho ŒÄavako yakkho yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “nikkhama samaÓÈ”ti. ______1. AjjhattasaÒÒÊ (SyÈ, KaÑ, Ka) * SaÑ 1. 216 piÔÔhepi.

306 SuttanipÈtapÈÄi

“SÈdhÈvuso”ti BhagavÈ nikkhami. “Pavisa samaÓÈ”ti. “SÈdhÈvuso”ti BhagavÈ pÈvisi. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho ŒÄavako yakkho BhagavantaÑ etadavoca “nikkhama samaÓÈ”ti. “SÈdhÈvuso”ti BhagavÈ nikkhami. “Pavisa samaÓÈ”ti. “SÈdhÈvuso”ti BhagavÈ pÈvisi. Catutthampi kho ŒÄavako yakkho BhagavantaÑ etadavoca “nikkhama samaÓÈ”ti. Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso nikkhamissÈmi, yaÑ te karaÓÊyaÑ taÑ karohÊti. PaÒhaÑ taÑ samaÓa pucchissÈmi. Sace me na byÈkarissasi, cittaÑ vÈ te khipissÈmi, hadayaÑ vÈ te phÈlessÈmi, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya khipissÈmÊti. Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso passÈmi sadevake loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya, yo me cittaÑ vÈ khipeyya, hadayaÑ vÈ phÈleyya, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya khipeyya, api ca tvaÑ Èvuso puccha, yadÈka~khasÊti. Atha kho ŒÄavako yakkho BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

183. “KiÑ s|’dha vittaÑ purisassa seÔÔhaÑ, KiÑ su1 suciÓÓaÑ sukhamÈvahÈti. KiÑ su have sÈdutaraÑ rasÈnaÑ, KathaÑjÊviÑjÊvitamÈhu seÔÔhaÑ. (1)

184. SaddhÊdha vittaÑ purisassa seÔÔhaÑ, Dhammo suciÓÓo sukhamÈvahÈti. SaccaÑ have sÈdutaraÑ rasÈnaÑ, PaÒÒÈjÊviÑjÊvitamÈhu seÔÔhaÑ. (2)

185. KathaÑ su tarati oghaÑ, kathaÑ su tarati aÓÓavaÑ. KathaÑ su dukkhamacceti, kathaÑ su parisujjhati. (3)

186. SaddhÈya tarati oghaÑ, appamÈdena aÓÓavaÑ. VÊriyena2 dukkhamacceti, paÒÒÈya parisujjhati. (4) ______1. KiÑ s| (SÊ) 2. Viriyena (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

1. Uragavagga 307

187. KathaÑ su labhate paÒÒaÑ, kathaÑ su vindate dhanaÑ. KathaÑ su kittiÑ pappoti, kathaÑ mittÈni ganthati. AsmÈ lokÈ paraÑ lokaÑ, kathaÑ pecca na socati. (5)

188. SaddahÈno arahataÑ, dhammaÑ nibbÈnapattiyÈ. Suss|saÑ1 labhate paÒÒaÑ, appamatto vicakkhaÓo. (6)

189. Patir|pakÈrÊ dhuravÈ, uÔÔhÈtÈ vindate dhanaÑ. Saccena kittiÑ pappoti, dadaÑ mittÈni ganthati. (7)

190. Yassete caturo dhammÈ, saddhassa gharamesino. SaccaÑ dhammo2 dhiti cÈgo, sa ve pecca na socati. (8)

191. I~gha aÒÒepi pucchassu, puth| samaÓabrÈhmaÓe. Yadi saccÈ damÈ cÈgÈ, khantyÈ bhiyyo’dha vijjati. (9)

192. KathaÑ nu dÈni puccheyyaÑ, puth| samaÓabrÈhmaÓe. YohaÑ3 ajja pajÈnÈmi, yo attho samparÈyiko. (10)

193. AtthÈya vata me Buddho, vÈsÈyÈ’ÄavimÈgamÈ. YohaÑ3 ajja pajÈnÈmi, yattha dinnaÑ mahapphalaÑ. (11)

194. So ahaÑ vicarissÈmi, gÈmÈ gÈmaÑ purÈ puraÑ. NamassamÈno SambuddhaÑ, dhammassa ca sudhammatan”ti. (12) ŒÄavakasuttaÑ dasamaÑ. _____

11. Vijayasutta 195. CaraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ, nisinno uda vÈ sayaÑ. SamiÒjeti pasÈreti, esÈ kÈyassa iÒjanÈ. (1)

196. AÔÔhinahÈrusaÑyutto4, tacamaÑsÈvalepano. ChaviyÈ kÈyo paÔicchanno, yathÈbh|taÑ na dissati. (2) ______1. Suss|sÈ (SÊ, I) 2. Damo (?) 3. SohaÑ (SÊ, I) 4. AÔÔhinhÈr|hi saÑyutto (SyÈ, Ka)

308 SuttanipÈtapÈÄi

197. Antap|ro udarap|ro, yakanapeÄassa1 vatthino. Hadayassa papphÈsassa, vakkassa pihakassa ca. (3)

198. Si~ghÈÓikÈya kheÄassa, sedassa ca medassa ca. Lohitassa lasikÈya, pittassa ca vasÈya ca. (4)

199. Athassa navahi sotehi, asucÊ savati sabbadÈ. AkkhimhÈ akkhig|thako, kaÓÓamhÈ kaÓÓag|thako. (5)

200. Si~ghÈÓikÈ ca nÈsato, mukhena vamate’kadÈ. PittaÑ semhaÒca vamati, kÈyamhÈ sedajallikÈ. (6)

201. Athassa susiraÑ sÊsaÑ, matthalu~gassa p|ritaÑ. Subhato naÑ maÒÒati bÈlo, avijjÈya purakkhato. (7)

202. YadÈ ca so mato seti, uddhumÈto vinÊlako. Apaviddho susÈnasmiÑ, anapekkhÈ honti ÒÈtayo. (8)

203. KhÈdanti naÑ suvÈnÈ2 ca, si~gÈlÈ3ca vakÈ kimÊ. KÈkÈ gijjhÈ ca khÈdanti, ye caÒÒe santi pÈÓino. (9)

204. SutvÈna BuddhavacanaÑ, bhikkhu paÒÒÈÓavÈ idha. So kho naÑ parijÈnÈti, yathÈbh|taÒhi passati. (10)

205. YathÈ idaÑ tathÈ etaÑ, yathÈ etaÑ tathÈ idaÑ. AjjhattaÒca bahiddhÈ ca, kÈye chandaÑ virÈjaye. (11)

206. ChandarÈgaviratto so, bhikkhu paÒÒÈÓavÈ idha. AjjhagÈ amataÑ santiÑ, nibbÈnaÑ padamaccutaÑ. (12)

207. DvipÈdakoyaÑ4 asuci, duggandho parihÊrati5. NÈnÈkuÓapaparip|ro, vissavanto tato tato. (13)

208. EtÈdisena kÈyena, yo maÒÒe uÓÓametave6. ParaÑ vÈ avajÈneyya, kimaÒÒatra adassanÈti. (14) VijayasuttaÑ ekÈdasamaÑ. ______1. YakapeÄassa (SÊ, SyÈ) 2. SupÈÓÈ (I) 3. SigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. DipÈdakoyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. ParihÈrati (Ka) 6. Unnametave (?)

1. Uragavagga 309

12. Munisutta 209. SanthavÈto1 bhayaÑ jÈtaÑ, NiketÈ jÈyate rajo. AniketamasanthavaÑ, EtaÑ ve MunidassanaÑ. (1)

210. Yo jÈtamucchijja na ropayeyya, JÈyantamassa nÈnuppavecche. TamÈhu ekaÑ MuninaÑ carantaÑ, Addakkhi so santipadaÑ Mahesi. (2)

211. Sa~khÈya vatth|ni pamÈya2 bÊjaÑ, Sinehamassa nÈnuppavecche. Sa ve MunÊ jÈtikhayantadassÊ, TakkaÑ pahÈya na upeti sa~khaÑ. (3)

212. AÒÒÈya sabbÈni nivesanÈni, AnikÈmayaÑ aÒÒatarampi tesaÑ. Sa ve MunÊ vÊtagedho agiddho. NÈy|hatÊ pÈragato hi hoti. (4)

213. SabbÈbhibhuÑ sabbaviduÑ sumedhaÑ, Sabbesu dhammesu an|palittaÑ. SabbaÒjahaÑ taÓhakkhaye vimuttaÑ, TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni3 vedayanti. (5)

214. PaÒÒÈbalaÑ sÊlavat|papannaÑ, SamÈhitaÑ jhÈnarataÑ satÊmaÑ. Sa~gÈ pamuttaÑ akhilaÑ anÈsavaÑ, TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (6) ______1. Sandhavato (Ka) 2. PahÈya (Ka-SÊ, Ka), samÈya (Ka) pa + mÊ + tvÈ = pamÈya, yathÈ nissÈyÈtipadaÑ. 3. MuniÑ (SÊ, I)

310 SuttanipÈtapÈÄi

215. EkaÑ carantaÑ munimappamattaÑ, NindÈpasaÑsÈsu avedhamÈnaÑ. SÊhaÑva saddesu asantasantaÑ, VÈtaÑva jÈlamhi asajjamÈnaÑ. PaddhaÑva1 toyena alippamÈnaÑ2. NetÈramaÒÒesa’manaÒÒaneyyaÑ. TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (7)

216. Yo ogahaÓe thambhorivÈbhijÈyati, YasmiÑ pare vÈcÈ’pariyantaÑ3 vadanti. TaÑ vÊtarÈgaÑ susamÈhitindriyaÑ, TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (8)

217. Yo ve Ôhitatto tasaraÑva ujju, Jigucchati kammehi pÈpakehi. VÊmaÑsamÈno visamaÑ samaÒca, TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (9)

218. Yo saÒÒatatto na karoti pÈpaÑ, Daharo majjhimo ca muni4 yatatto. Arosaneyyo na so roseti5 kaÒci. TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (10)

219. Yadaggato majjhato sesato vÈ, PiÓÉaÑ labhetha paradatt|pajÊvÊ. NÈlaÑ thutuÑ nopi nipaccavÈdÊ, TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (11)

220. MuniÑ carantaÑ virataÑ methunasmÈ, Yo yobbane no’panibajjhate kvaci. MadappamÈdÈ virataÑ vippamuttaÑ. TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (12) ______1. PadumaÑva (SÊ, SyÈ, I) 2. AlimpamÈnaÑ (SyÈ, Ka) 3. VÈcaÑ pariyantaÑ (Ka) 4. Daharo ca majjho ca munÊ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. Na roseti (SyÈ)

1. Uragavagga 311

221. AÒÒÈya lokaÑ paramatthadassiÑ. OghaÑ samuddaÑ atitariya tÈdiÑ. TaÑ chinnaganthaÑ asitaÑ anÈsavaÑ. TaÑ vÈpi dhÊrÈ muni vedayanti. (13)

222. AsamÈ ubho d|ravihÈravuttino, GihÊ1 dÈraposÊ, amamo ca subbato. ParapÈÓarodhÈya gihÊ asaÒÒato, NiccaÑ munÊ rakkhati pÈÓine2 yato. (14)

223. SikhÊ yathÈ nÊlagÊvo3 viha~gamo, HaÑsassa nopeti javaÑ kudÈcanaÑ. EvaÑ gihÊ nÈnukaroti bhikkhuno, Munino vivittassa vanamhi jhÈyatoti. (15) MunisuttaÑ dvÈdasamaÑ.

Uragavaggo paÔhamo.

TassuddÈnaÑ Urago Dhaniyo ceva, VisÈÓaÑ ca tathÈ Kasi. Cundo ParÈbhavo ceva, Vasalo MettabhÈvanÈ. SÈtÈgiro ŒÄavako, Vijayo ca tathÈ Muni. DvÈdasetÈni suttÈni, Uragavaggoti vuccatÊti.

______1. Gihi (Ka) 2. PÈÓino (SÊ) 3. NÊlagivo (SyÈ)

2. C|Äavagga

1. Ratanasutta 224. * YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni1 vÈ yÈni va antalikkhe. Sabbeva bh|tÈ sumanÈ bhavantu, Athopi sakkacca suÓantu bhÈsitaÑ. (1)

225. TasmÈ hi bh|tÈ nisÈmetha sabbe, MettaÑ karotha mÈnusiyÈ pajÈya. DivÈ ca ratto ca haranti ye baliÑ, TasmÈ hi ne rakkhatha appamattÈ. (2)

226. YaÑ kiÒci vittaÑ idha vÈ huraÑ vÈ, Saggesu vÈ yaÑ ratanaÑ paÓÊtaÑ. Na no samaÑ atthi TathÈgatena, Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ. Etena saccena suvatthi hotu. (3)

227. KhayaÑ virÈgaÑ amataÑ paÓÊtaÑ, YadajjhagÈ SakyamunÊ samÈhito. Na tena dhammena samatthi kiÒci, Idampi dhamme ratanaÑ paÓÊtaÑ. Etena saccena suvatthi hotu. (4)

228. YaÑ BuddhaseÔÔho parivaÓÓayÊ suciÑ, SamÈdhimÈnantarikaÒÒamÈhu. SamÈdhinÈ tena samo na vijjati, Idampi dhamme ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (5) ______* HeÔÔhÈ 4 piÔÔhepi. 1. Bh|mÈni (Ka)

2. C|Äavagga 313

229. Ye puggalÈ aÔÔha sataÑ pasatthÈ, CattÈri etÈni yugÈni honti. Te dakkhiÓeyyÈ Sugatassa sÈvakÈ, Etesu dinnÈni mahapphalÈni. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (6)

230. Ye suppayuttÈ manasÈ daÄhena, NikkÈmino GotamasÈsanamhi. Te pattipattÈ amataÑ vigayha. LaddhÈ mudhÈ nibbutiÑ1 bhuÒjamÈnÈ. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (7)

231. YathindakhÊlo pathavissito2 siyÈ, Catubbhi vÈtehi asampakampiyo. Tath|pamaÑ sappurisaÑ vadÈmi, Yo ariyasaccÈni avecca passati. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (8)

232. Ye ariyasaccÈni vibhÈvayanti, GambhÊrapaÒÒena sudesitÈni. KiÒcÈpi te honti bhusaÑ pamattÈ, Na te bhavaÑ aÔÔhamamÈdiyanti. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (9)

233. SahÈva’ssa dassanasampadÈya3, Tayassu dhammÈ jahitÈ bhavanti. SakkÈyadiÔÔhÊ vicikicchitaÒca, SÊlabbataÑ vÈpi yadatthi kiÒci. (10) ______1. Nibbuti (Ka) 2. PaÔhavissito (Ka-SÊ), paÔhaviÑ sito (Ka-SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. SahÈvasaddassanasampadÈya (Ka)

314 SuttanipÈtapÈÄi

234. Cat|hapÈyehi ca vippamutto, ChaccÈbhiÔhÈnÈni1 abhabba kÈtuÑ2, Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (11)

235. KiÒcÈpi so kamma3 karoti pÈpakaÑ, KÈyena vÈcÈ uda cetasÈ vÈ. Abhabba4 so tassa paÔicchadÈya5, AbhabbatÈ diÔÔhapadassa vuttÈ. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (12)

236. Vanappagumbe yatha6 phussitagge, GimhÈnamÈse paÔhamasmiÑ7 gimhe. Tath|pamaÑ dhammavaraÑ adesayi8, NibbÈnagÈmiÑ paramaÑ hitÈya. Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (13)

237. Varo varaÒÒ| varado varÈharo, Anuttaro dhammavaraÑ adesayi. Idampi Buddhe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (14)

238. KhÊÓaÑ purÈÓaÑ nava natthisambhavaÑ, VirattacittÈyatike bhavasmiÑ. Te khÊÓabÊjÈ avir|ÄhichandÈ, Nibbanti dhÊrÈ yathÈyaÑ9 padÊpo. Idampi saÑghe ratanaÑ paÓÊtaÑ, Etena saccena suvatthi hotu. (15) ______1. Cha cÈbhiÔhÈnÈni (SÊ, SyÈ) 2. Abhabbo kÈtuÑ (SÊ) 3. KammaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. Abhabbo (bah|su) 5. PaÔicchÈdÈya (SÊ) 6. YathÈ (SÊ, syÈ) 7. PaÔhamasmi (?) 8. AdesayÊ (SÊ) 9. YathayaÑ (Ka)

2. C|Äavagga 315

239. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, BuddhaÑ namassÈma suvatthi hotu. (16)

240. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, DhammaÑ namassÈma suvatthi hotu. (17)

241. YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni, BhummÈni vÈ yÈni va antalikkhe. TathÈgataÑ devamanussap|jitaÑ, SaÑghaÑ namassÈma suvatthi hotu. (18)

RatanasuttaÑ paÔhamaÑ. _____

2. Œmagandhasutta

242. SÈmÈkaci~g|lakacÊnakÈni ca, PattapphalaÑ m|laphalaÑ gavipphalaÑ. Dhammena laddhaÑ satamasnamÈnÈ1, Na kÈmakÈmÈ alikaÑ bhaÓanti. (1)

243. YadasnamÈno sukataÑ suniÔÔhitaÑ, Parehi dinnaÑ payataÑ paÓÊtaÑ. SÈlÊnamannaÑ paribhuÒjamÈno, So bhuÒjasÊ Kassapa ÈmagandhaÑ. (2) ______1. SatamasamÈnÈ (SÊ, I), satamassamÈnÈ (SyÈ, KaÑ)

316 SuttanipÈtapÈÄi

244. “Na Èmagandho mama kappatÊ”ti, Icceva tvaÑ bhÈsasi brahmabandhu. SÈlÊnamannaÑ paribhuÒjamÈno, SakuntamaÑsehi susa~khatehi. PucchÈmi taÑ Kassapa etamatthaÑ, KathaÑpakÈro tava Èmagandho. (3)

245. PÈÓÈtipÈto vadhachedabandhanaÑ, TheyyaÑ musÈvÈdo nikativaÒcanÈni ca. AjjhenakuttaÑ1 paradÈrasevanÈ, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (4)

246. Ye idha kÈmesu asaÒÒatÈ janÈ, Rasesu giddhÈ asucibhÈvamassitÈ2. NatthikadiÔÔhÊ visamÈ durannayÈ, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (5)

247. Ye l|khasÈ dÈruÓÈ piÔÔhimaÑsikÈ3, Mittadduno nikkaruÓÈ’timÈnino. AdÈnasÊlÈ na ca denti kassaci, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (6)

248. Kodho mado thambho paccupaÔÔhÈpanÈ4, MÈyÈ us|yÈ bhassasamussayo ca. MÈnÈtimÈno ca asabbhi santhavo, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (7)

249. Ye pÈpasÊlÈ iÓaghÈtas|cakÈ, VohÈrak|ÔÈ idha pÈÔir|pikÈ5. NarÈdhamÈ yedha karonti kibbisaÑ, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (8) ______1. Ajjhena kujjaÑ (SÊ, I) 2. AsucÊkamissitÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3. Ye l|kharasÈ dÈruÓÈ parapiÔÔhimaÑsikÈ (Ka) 4. PaccuÔÔhÈpanÈ ca (SÊ, SyÈ), paccuÔÔhÈpanÈ (I) 5. PÈtir|pikÈ (?)

2. C|Äavagga 317

250. Ye idha pÈÓesu asaÒÒatÈ janÈ, Paresa’mÈdÈya vihesamuyyutÈ. DussÊlaluddÈ pharusÈ anÈdarÈ, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (9)

251. Etesu giddhÈ viruddhÈtipÈtino, NiccuyyutÈ pecca tamaÑ vajanti ye. Patanti sattÈ nirayaÑ avaÑsirÈ, EsÈmagandho na hi maÑsabhojanaÑ. (10)

252. Na macchamaÑsÈna’manÈsakattaÑ1, Na naggiyaÑ na muÓÉiyaÑ jaÔÈjallaÑ. KharÈjinÈni nÈggihuttassupasevanÈ, Ye vÈpi loke amarÈ bah| tapÈ. MantÈhutÊ yaÒÒamut|pasevanÈ, Sodhenti maccaÑ avitiÓÓaka~khaÑ. (11)

253. Sotesu2 gutto viditindriyo care, Dhamme Ôhito ajjavamaddave rato. Sa~gÈtigo sabbadukkhappahÊno, Na lippati3 diÔÔhasutesu dhÊro. (12)

254. IccetamatthaÑ BhagavÈ punappunaÑ, AkkhÈsi naÑ4 vedayi mantapÈrag|. CitrÈhi gÈthÈhi MunÊ pakÈsayi, NirÈmagandho asito durannayo. (13)

255. SutvÈna Buddhassa subhÈsitaÑ padaÑ, NirÈmagandhaÑ sabbadukkhappan|danaÑ. NÊcamano vandi TathÈgatassa, Tattheva pabbajjamarocayitthÈti. (14) ŒmagandhasuttaÑ dutiyaÑ. ______1. Na macchamaÑsaÑ na anÈsakattaÑ (SÊ, ®Ôha - m|lapÈÔho), na macchamaÑsÈnÈnÈsakattaÑ (SyÈ, Ka) 2. Yo tesu (Ka) 3. Na limpati (SyÈ, KaÑ, Ka) 4. TaÑ (SÊ, I)

318 SuttanipÈtapÈÄi

3. Hirisutta 256. HiriÑ tarantaÑ vijigucchamÈnaÑ, TavÈhamasmi1 iti bhÈsamÈnaÑ. SayhÈni kammÈni anÈdiyantaÑ, Neso mamanti iti naÑ vijaÒÒÈ. (1)

257. AnanvayaÑ2 piyaÑ vÈcaÑ, yo mittesu pakubbati. AkarontaÑ bhÈsamÈnaÑ, parijÈnanti paÓÉitÈ. (2)

258. Na so mitto yo sadÈ appamatto, BhedÈsa~kÊ randhamevÈnupassÊ. YasmiÒca seti urasÊva putto, Sa ve mitto yo parehi abhejjo. (3)

259. PÈmujjakaraÓaÑ ÔhÈnaÑ, pasaÑsÈvahanaÑ sukhaÑ. PhalÈnisaÑso bhÈveti, vahanto porisaÑ dhuraÑ. (4)

260. PavivekarasaÑ pitvÈ, rasaÑ upasamassa ca. Niddaro hoti nippÈpo, dhammapÊtirasaÑ pivanti. (5) HirisuttaÑ tatiyaÑ. _____

4. Ma~galasutta * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

261. “Bah| devÈ manussÈ ca, ma~galÈni acintayuÑ. Œka~khamÈnÈ sotthÈnaÑ, br|hi ma~galamuttamaÑ. (1) ______1. SakhÈhamasmi (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. AtthanvayaÑ (Ka) * HeÔÔhÈ 3 piÔÔhepi.

2. C|Äavagga 319

262. AsevanÈ ca bÈlÈnaÑ, paÓÉitÈnaÒca sevanÈ. P|jÈ ca p|janeyyÈnaÑ1, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (2)

263. Patir|padesavÈso ca, pubbe ca katapuÒÒatÈ. AttasammÈpaÓidhi2 ca, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (3)

264. BÈhusaccaÒca sippaÒca, vinayo ca susikkhito. SubhÈsitÈ ca yÈ vÈcÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (4)

265. MÈtÈpitu upaÔÔhÈnaÑ, puttadÈrassa sa~gaho. AnÈkulÈ ca kammantÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (5)

266. DÈnaÒca dhammacariyÈ ca, ÒÈtakÈnaÒca sa~gaho. AnavajjÈni kammÈni, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (6)

267. ŒratÊ viratÊ pÈpÈ, majjapÈnÈ ca saÑyamo. AppamÈdo ca dhammesu, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (7)

268. GÈravo ca nivÈto ca, santuÔÔhi ca kataÒÒutÈ. KÈlena dhammassavanaÑ3, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (8)

269. KhantÊ ca sovacassatÈ, samaÓÈnaÒca dassanaÑ. KÈlena dhammasÈkacchÈ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (9)

270. Tapo ca brahmacariyaÒca, ariyasaccÈna dassanaÑ. NibbÈnasacchikiriyÈ ca, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (10)

271. PhuÔÔhassa lokadhammehi, cittaÑ yassa na kampati. AsokaÑ virajaÑ khemaÑ, etaÑ ma~galamuttamaÑ. (11)

272. EtÈdisÈni katvÈna, Sabbattha maparÈjitÈ. Sabbattha sotthiÑ gacchanti, TaÑ tesaÑ ma~galamuttaman”ti. (12) Ma~galasuttaÑ catutthaÑ. ______1. P|janÊyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. AttasammÈpaÓÊdhÊ (katthaci) 3. DhammassavaÓaÑ (katthaci), dhammasavanaÑ (SÊ, Ka)

320 SuttanipÈtapÈÄi

5. S|cilomasutta

+ EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ GayÈyaÑ viharati Ôa~kitamaÒce S|cilomassa yakkhassa bhavane. Tena kho pana samayena Kharo ca yakkho, S|cilomo ca yakkho Bhagavato avid|re atikkamanti. Atha kho Kharo yakkho S|cilomaÑ yakkhaÑ etadavoca “eso samaÓo”ti. Neso samaÓo, samaÓako eso, yÈvÈhaÑ jÈnÈmi1 “yadi vÈ so samaÓo2, yadi vÈ so samaÓako”ti3. Atha kho S|cilomo yakkho yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ Bhagavato kÈyaÑ upanÈmesi. Atha kho BhagavÈ kÈyaÑ apanÈmesi. Atha kho S|cilomo yakkho BhagavantaÑ etadavoca “bhÈyasi maÑ samaÓÈ”ti. Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso bhÈyÈmi, api ca te samphasso pÈpakoti. PaÒhaÑ taÑ samaÓa pucchissÈmi, sace me na byÈkarissasi, cittaÑ vÈ te khipissÈmi, hadayaÑ vÈ te phÈlessÈmi, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya khipissÈmÊti. Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso passÈmi sadevake loke samÈrake sabrahmake sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya yo me cittaÑ vÈ khipeyya, hadayaÑ vÈ phÈleyya, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya khipeyya, api ca tvaÑ Èvuso puccha yadÈka~khasÊti. Atha kho S|cilomo yakkho BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

273. * “RÈgo ca doso ca kutonidÈnÈ, AratÊ ratÊ lomahaÑso kutojÈ. Kuto samuÔÔhÈya manovitakkÈ, KumÈrakÈ dha~kamivossajanti. (1)

274. RÈgo ca doso ca itonidÈnÈ, AratÊ ratÊ lomahaÑso itojÈ. Ito samuÔÔhÈya manovitakkÈ, KumÈrakÈ dha~kamivossajanti. (2) ______+ SaÑ 1. 208 piÔÔhepi. 1. YÈva jÈnÈmi (SÊ, I) 2. Yadi vÈ samaÓo (SyÈ) 3. Yadi vÈ samaÓakoti (SÊ, SyÈ, I) * Khu 8. 252; khu 10.126 piÔÔhesupi

2. C|Äavagga 321

274. SnehajÈ attasambh|tÈ, nigrodhasseva khandhajÈ. Puth| visattÈ kÈmesu, mÈluvÈva vitatÈvane. (3)

275. Ye naÑ pajÈnanti yatonidÈnaÑ, Te naÑ vinodenti suÓohi yakkha. Te duttaraÑ oghamimaÑ taranti, AtiÓÓapubbaÑ apunabbhavÈyÈ”ti. (4) S|cilomasuttaÑ paÒcamaÑ. _____

6. Kapilasutta (Dhammacariyasutta) 276. DhammacariyaÑ brahmacariyaÑ, etadÈhu vasuttamaÑ. Pabbajitopi ce hoti, agÈrÈ anagÈriyaÑ. (1)

277. So ce mukharajÈtiko, vihesÈbhirato mago. JÊvitaÑ tassa pÈpiyo, rajaÑ vaÉÉheti attano. (2)

278. KalahÈbhirato bhikkhu, mohadhammena Èvuto. AkkhÈtampi na jÈnÈti, dhammaÑ Buddhena desitaÑ. (3)

279. VihesaÑ bhÈvitattÈnaÑ, avijjÈya purakkhato. SaÑkilesaÑ na jÈnÈti, maggaÑ nirayagÈminaÑ. (4)

280. VinipÈtaÑ samÈpanno, gabbhÈ gabbhaÑ tamÈ tamaÑ. Sa ve tÈdisako bhikkhu, pecca dukkhaÑ nigacchati. (5)

281. G|thak|po yathÈ assa, SampuÓÓo gaÓavassiko. Yo ca evar|po assa, Dubbisodho hi sÈ~gaÓo. (6)

282. YaÑ evar|paÑ jÈnÈtha, bhikkhavo gehanissitaÑ. PÈpicchaÑ pÈpasa~kappaÑ, pÈpa-ÈcÈragocaraÑ. (7)

322 SuttanipÈtapÈÄi

283. Sabbe samaggÈ hutvÈna, abhinibbajjiyÈtha1 naÑ. KÈraÓÉavaÑ2 niddhamatha, kasambuÑ apakassatha3. (8)

284. Tato palÈpe4 vÈhetha, assamaÓe samaÓamÈnine. NiddhamitvÈna pÈpicche, pÈpa-ÈcÈragocare. (9)

285. SuddhÈ suddhehi saÑvÈsaÑ, kappayavho patissatÈ. Tato samaggÈ nipakÈ, dukkhassantaÑ karissathÈti. (10) DhammacariyasuttaÑ5 chaÔÔhaÑ. _____

7. BrÈhmaÓadhammikasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho sambahulÈ KosalakÈ brÈhmaÓamahÈsÈlÈ jiÓÓÈ vuÉÉhÈ mahallakÈ addhagatÈ vayo-anuppattÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodiÑsu, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te brÈhmaÓamahÈsÈlÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “sandissanti nu kho bho Gotama etarahi brÈhmaÓÈ porÈÓÈnaÑ brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhamme”ti. Na kho brÈhmaÓÈ sandissanti etarahi brÈhmaÓÈ porÈÓÈnaÑ brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhammeti. SÈdhu no bhavaÑ Gotamo porÈÓÈnaÑ brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhammaÑ bhÈsatu, sace bhoto Gotamassa agar|ti. Tena hi brÈhmaÓÈ suÓÈtha sÈdhukaÑ manasi karotha, bhÈsissÈmÊti. “EvaÑ bho”ti kho te brÈhmaÓamahÈsÈlÈ Bhagavato paccassosuÑ. BhagavÈ etadavoca–

286. “Isayo pubbakÈ ÈsuÑ, saÒÒatattÈ tapassino. PaÒca kÈmaguÓe hitvÈ, attadatthamacÈrisuÑ. (1)

287. Na pas| brÈhmaÓÈnÈ’suÑ, na hiraÒÒaÑ na dhÈniyaÑ. SajjhÈyadhanadhaÒÒÈsuÑ, brahmaÑ nidhimapÈlayuÑ. (2) ______1. AbhinibbajjayÈtha (SÊ, I, AÑ 3. 18) 2. KÈraÓÉaÑva (SyÈ, Ka) AÑ 3. 17, 18 piÔÔhesu. 3. Avakassatha (SÊ, SyÈ, Ka) 4. PalÈse (Ka) 5. KapilasuttaÑ (®Ôha)

2. C|Äavagga 323

288. YaÑ nesaÑ pakataÑ Èsi, dvÈrabhattaÑ upaÔÔhitaÑ. SaddhÈpakatamesÈnaÑ, dÈtave tadamaÒÒisuÑ. (3)

289. NÈnÈrattehi vatthehi, sayanehÈvasathehi ca. PhÊtÈ janapadÈ raÔÔhÈ, te namassiÑsu brÈhmaÓe. (4)

290. AvajjhÈ brÈhmaÓÈ ÈsuÑ, ajeyyÈ dhammarakkhitÈ. Na ne koci nivÈresi, kuladvÈresu sabbaso. (5)

291. AÔÔhacattÈlÊsaÑ vassÈni, (komÈra) brahmacariyaÑ cariÑsu te. VijjÈcaraÓapariyeÔÔhiÑ, acaruÑ brÈhmaÓÈ pure. (6)

292. Na brÈhmaÓÈ aÒÒamagamuÑ, napi bhariyaÑ kiÓiÑsu te. Sampiyeneva saÑvÈsaÑ, sa~gantvÈ samarocayuÑ. (7)

293. AÒÒatra tamhÈ samayÈ, utuveramaÓiÑ pati. AntarÈ methunaÑ dhammaÑ, nÈssu gacchanti brÈhmaÓÈ. (8)

294. BrahmacariyaÒca sÊlaÒca, ajjavaÑ maddavaÑ tapaÑ. SoraccaÑ avihiÑsaÒca, khantiÒcÈpi avaÓÓayuÑ. (9)

295. Yo nesaÑ paramo Èsi, brahmÈ daÄhaparakkamo. Sa vÈpi methunaÑ dhammaÑ, supinantepi nÈgamÈ. (10)

296. Tassa vattamanusikkhantÈ, idheke viÒÒujÈtikÈ. BrahmacariyaÒca sÊlaÒca, khantiÒcÈpi avaÓÓayuÑ. (11)

297. TaÓÉulaÑ sayanaÑ vatthaÑ, sappitelaÒca yÈciya. Dhammena samodhÈnetvÈ, tato yaÒÒamakappayuÑ. (12)

298. UpaÔÔhitasmiÑ yaÒÒasmiÑ, nÈssu gÈvo haniÑsu te. YathÈ mÈtÈ pitÈ bhÈtÈ, aÒÒe vÈpi ca ÒÈtakÈ. GÈvo no paramÈ mittÈ, yÈsu jÈyanti osadhÈ. (13)

299. AnnadÈ baladÈ cetÈ, vaÓÓadÈ sukhadÈ tathÈ1. EtamatthavasaÑ ÒatvÈ, nÈssu gÈvo haniÑsu te. (14) ______1. SukhadÈ ca tÈ (Ka)

324 SuttanipÈtapÈÄi

300. SukhumÈlÈ mahÈkÈyÈ, vaÓÓavanto yasassino. BrÈhmaÓÈ sehi dhammehi, kiccÈkiccesu ussukÈ. YÈva loke avattiÑsu, sukhamedhittha’yaÑ pajÈ. (15)

301. TesaÑ Èsi vipallÈso, disvÈna aÓuto aÓuÑ. RÈjino ca viyÈkÈraÑ, nÈriyo samala~katÈ. (16)

302. Rathe cÈjaÒÒasaÑyutte, sukate cittasibbane. Nivesane nivese ca, vibhatte bhÈgaso mite. (17)

303. GomaÓÉalapariby|ÄhaÑ, nÈrÊvaragaÓÈyutaÑ. UÄÈraÑ mÈnusaÑ bhogaÑ, abhijjhÈyiÑsu brÈhmaÓÈ. (18)

304. Te tattha mante ganthetvÈ, okkÈkaÑ tadupÈgamuÑ. Pah|tadhanadhaÒÒosi, yajassu bahu te vittaÑ. Yajassu bahu te dhanaÑ. (19)

305. Tato ca rÈjÈ saÒÒatto, brÈhmaÓehi rathesabho. AssamedhaÑ purisamedhaÑ, SammÈpÈsaÑ vÈjapeyyaÑ niraggaÄaÑ. Ete yÈge yajitvÈna, brÈhmaÓÈna’madÈ dhanaÑ. (20)

306. GÈvo sayanaÒca vatthaÒca, nÈriyo samala~katÈ. Rathe cÈjaÒÒasaÑyutte, sukate cittasibbane. (21)

307. NivesanÈni rammÈni, suvibhattÈni bhÈgaso. NÈnÈdhaÒÒassa p|retvÈ, brÈhmaÓÈna’madÈ dhanaÑ. (22)

308. Te ca tattha dhanaÑ laddhÈ, sannidhiÑ samarocayuÑ. TesaÑ icchÈvatiÓÓÈnaÑ, bhiyyo taÓhÈ pavaÉÉhatha. Te tattha mante ganthetvÈ, OkkÈkaÑ puna mupÈgamuÑ. (23)

309. YathÈ Èpo ca pathavÊ ca, hiraÒÒaÑ dhanadhÈniyaÑ. EvaÑ gÈvo manussÈnaÑ, parikkhÈro so hi pÈÓinaÑ. Yajassu bahu te vittaÑ, yajassu bahu te dhanaÑ. (24)

310. Tato ca rÈjÈ saÒÒatto, brÈhmaÓehi rathesabho. NekÈ satasahassiyo, gÈvo yaÒÒe aghÈtayi. (25)

2. C|Äavagga 325

311. Na pÈdÈ na visÈÓena, nÈssu hiÑsanti kenaci. GÈvo eÄakasamÈnÈ, soratÈ kumbhad|hanÈ. TÈ visÈÓe gahetvÈna, rÈjÈ satthena ghÈtayi. (26)

312. Tato devÈ pitaro ca1, indo asurarakkhasÈ. Adhammo iti pakkanduÑ, yaÑ satthaÑ nipatÊ gave. (27)

313. Tayo rogÈ pure ÈsuÑ, icchÈ anasanaÑ jarÈ. Pas|naÒca samÈrambhÈ, aÔÔhÈnavutimÈgamuÑ. (28)

314. Eso adhammo daÓÉÈnaÑ, okkanto purÈÓo ahu. Ad|sikÈyo haÒÒanti, dhammÈ dhaÑsanti2 yÈjakÈ. (29)

315. Evameso aÓudhammo, porÈÓo viÒÒugarahito. Yattha edisakaÑ passati, yÈjakaÑ garahatÊ3 jano. (30)

316. EvaÑ dhamme viyÈpanne, vibhinnÈ suddavessikÈ. Puth| vibhinnÈ khattiyÈ, patiÑ bhariyÈ’vamaÒÒatha. (31)

317. KhattiyÈ brÈhmabandh| ca, ye caÒÒe gottarakkhitÈ. JÈtivÈdaÑ nirÈkatvÈ4, kÈmÈnaÑ vasamanvagun”ti. (32)

EvaÑ vutte te brÈhmaÓamahÈsÈlÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “abhikkantaÑ bho Gotama -pa- upÈsake no bhavaÑ Gotamo dhÈretu ajjatagge pÈÓupete saraÓaÑ gate”ti. BrÈhmaÓadhammikasuttaÑ sattamaÑ. _____

8. Dhamma (nÈvÈ) sutta 318. YasmÈ hi dhammaÑ puriso vijaÒÒÈ, IndaÑva naÑ devatÈ p|jayeyya. So p|jito tasmi pasannacitto, Bahussuto pÈtukaroti dhammaÑ. (1) ______1. Tato ca devÈ pitaro (SÊ, SyÈ) 2. DhaÑsenti (SÊ, I) 3. GarahÊ (Ka) 4. NiraÑkatvÈ (bah|su) yathÈ anirÈkatajjhÈnoti. Khu 2. 179, 282 piÔÔhesupi.

326 SuttanipÈtapÈÄi

319. TadaÔÔhikatvÈna nisamma dhÊro, DhammÈnudhammaÑ paÔipajjamÈno. ViÒÒ| vibhÈvÊ nipuÓo ca hoti, Yo tÈdisaÑ bhajati appamatto. (2)

320. KhuddaÒca bÈlaÑ upasevamÈno, AnÈgatatthaÒca us|yakaÒca. Idheva dhammaÑ avibhÈvayitvÈ, AvitiÓÓaka~kho maraÓaÑ upeti. (3)

321. YathÈ naro Èpaga’motaritvÈ, MahodakaÑ salilaÑ sÊghasotaÑ. So vuyhamÈno anusotagÈmÊ, KiÑ so pare sakkhati tÈrayetuÑ. (4)

322. Tatheva dhammaÑ avibhÈvayitvÈ, BahussutÈnaÑ anisÈmaya’tthaÑ. SayaÑ ajÈnaÑ avitiÓÓaka~kho, KiÑ so pare sakkhati nijjhapetuÑ. (5)

323. YathÈpi nÈvaÑ daÄhamÈruhitvÈ, Phiyena1 rittena sama~gibh|to. So tÈraye tattha bah|pi aÒÒe, Tatr|payaÒÒ| kusalo mutÊmÈ2. (6)

324. Evampi yo vedagu bhÈvitatto, Bahussuto hoti avedhadhammo. So kho pare nijjhapaye pajÈnaÑ, SotÈvadhÈn|panis|papanne. (7)

325. TasmÈ have sappurisaÑ bhajetha, MedhÈvinaÒceva bahussutaÒca. AÒÒÈya atthaÑ paÔipajjamÈno, ViÒÒÈtadhammo sa sukhaÑ3 labhethÈti. (8) NÈvÈsuttaÑ aÔÔhamaÑ. ______1. Piyena (SÊ, SyÈ) 2. MatÊmÈ (SyÈ, Ka) 3. So sukhaÑ (SÊ)

2. C|Äavagga 327

9. KiÑsÊlasutta 326. KiÑsÊlo kiÑsamÈcÈro, kÈni kammÈni br|hayaÑ. Naro sammÈ niviÔÔhassa, uttamatthaÒca pÈpuÓe. (1)

327. VuÉÉhÈpacÈyÊ anus|yako siyÈ, KÈlaÒÒ|1 cassa gar|naÑ2 dassanÈya. DhammiÑ kathaÑ erayitaÑ khaÓaÒÒ|, SuÓeyya sakkacca subhÈsitÈni. (2)

328. KÈlena gacche gar|naÑ sakÈsaÑ, ThambhaÑ niraÑkatvÈ3 nivÈtavutti. AtthaÑ dhammaÑ saÑyamaÑ brahmacariyaÑ, Anussare ceva samÈcare ca. (3)

329. DhammÈrÈmo dhammarato, Dhamme Ôhito dhammavinicchayaÒÒ|. NevÈcare dhammasandosavÈdaÑ, Tacchehi nÊyetha subhÈsitehi. (4)

330. HassaÑ jappaÑ paridevaÑ padosaÑ, MÈyÈkataÑ kuhanaÑ giddhi mÈnaÑ. SÈrambhaÑ kakkasaÑ kasÈvaÒca mucchaÑ4, HitvÈ care vÊtamado Ôhitatto. (5)

331. ViÒÒÈtasÈrÈni subhÈsitÈni, SutaÒca viÒÒÈtasamÈdhisÈraÑ. Na tassa paÒÒÈ ca sutaÒca vaÉÉhati, Yo sÈhaso hoti naro pamatto. (6) ______1. KÈlaÒÒu (SÊ, SyÈ) 2. GarunaÑ (SÊ) 3. NirÈkatvÈ (?) Ni + È + kara + tvÈ. 4. SÈrambha kakkassa kasÈva mucchaÑ (SyÈ, I)

328 SuttanipÈtapÈÄi

332. Dhamme ca ye ariyapavedite ratÈ, AnuttarÈ te vacasÈ manasÈ kammunÈ ca. Te santisoraccasamÈdhisaÓÔhitÈ, Sutassa paÒÒÈya ca sÈramajjhag|ti. (7) KiÑsÊlasuttaÑ navamaÑ. _____

10. UÔÔhÈnasutta 333. UÔÔhahatha nisÊdatha, ko attho supitena vo. ŒturÈnaÒhi kÈ niddÈ, sallaviddhÈna ruppataÑ. (1)

334. UÔÔhahatha nisÊdatha, daÄhaÑ sikkhatha santiyÈ. MÈ vo pamatte viÒÒÈya, MaccurÈjÈ amohayittha vasÈnuge. (2)

335. YÈya devÈ manussÈ ca, sitÈ tiÔÔhanti atthikÈ. TarathetaÑ visattikaÑ, khaÓo vo1 mÈ upaccagÈ. KhaÓÈtÊtÈ hi socanti, nirayamhi samappitÈ. (3)

336. PamÈdo rajo pamÈdo, pamÈdÈnupatito rajo. AppamÈdena vijjÈya, abbahe2 sallamattanoti. (4) UÔÔhÈnasuttaÑ dasamaÑ. ______

11. RÈhulasutta 337. Kacci abhiÓhasaÑvÈsÈ, nÈvajÈnÈsi paÓÉitaÑ. UkkÈdhÈro3 manussÈnaÑ, kacci apacito tayÈ4. (1)

338. NÈhaÑ abhiÓhasaÑvÈsÈ, avajÈnÈmi paÓÉitaÑ. UkkÈdhÈro manussÈnaÑ, niccaÑ apacito mayÈ. (2) ______1. KhaÓo ve (I, Ka) 2. Abb|Ähe (SyÈ, I), abbuhe (Ka-®Ôha) 3. OkkÈdhÈro (SyÈ, Ka) 4. Tava (SÊ-®Ôha)

2. C|Äavagga 329

339. PaÒca kÈmaguÓe hitvÈ, piyar|pe manorame. SaddhÈya gharÈ nikkhamma, dukkhassantakaro bhava. (3)

340. Mitte bhajassu kalyÈÓe, pantaÒca sayanÈsanaÑ. VivittaÑ appanigghosaÑ, mattaÒÒ| hohi bhojane. (4)

341. CÊvare piÓÉapÈte ca, paccaye sayanÈsane. Etesu taÓhaÑ mÈkÈsi, mÈ lokaÑ punarÈgami. (5)

342. SaÑvuto pÈtimokkhasmiÑ, indriyesu ca paÒcasu. Sati kÈyagatÈ tyatthu, nibbidÈbahulo bhava. (6)

343. NimittaÑ parivajjehi, subhaÑ rÈg|pasaÒhitaÑ. AsubhÈya cittaÑ bhÈvehi, ekaggaÑ susamÈhitaÑ. (7)

344. AnimittaÒca bhÈvehi, mÈnÈnusaya’mujjaha. Tato mÈnÈbhisamayÈ, upasanto carissasÊti. (8) ItthaÑ sudaÑ BhagavÈ ÈyasmantaÑ RÈhulaÑ imÈhi gÈthÈhi abhiÓhaÑ ovadatÊti. RÈhulasuttaÑ ekÈdasamaÑ. _____

12. Nigrodhakappa (Va~gÊsa) sutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ ŒÄaviyaÑ viharati AggÈÄave cetiye. Tena kho pana samayena Èyasmato Va~gÊsassa upajjhÈyo Nigrodhakappo nÈma thero AggÈÄave cetiye aciraparinibbuto hoti. Atha kho Èyasmato Va~gÊsassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “parinibbuto nu kho me upajjhÈyo, udÈhu no parinibbuto”ti. Atha kho ÈyasmÈ Va~gÊso sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Va~gÊso BhagavantaÑ etadavoca “idha mayhaÑ bhante rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi

330 SuttanipÈtapÈÄi

‘parinibbuto nu kho me upajjhÈyo, udÈhu no parinibbuto’ti”. Atha kho ÈyasmÈ Va~gÊso uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ cÊvaraÑ katvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

345. “PucchÈmi1 SatthÈramanomapaÒÒaÑ, DiÔÔheva dhamme yo vicikicchÈnaÑ chettÈ. AggÈÄave kÈlamakÈsi bhikkhu, ©Èto yasassÊ abhinibbutatto. (1)

346. Nigrodhakappo iti tassa nÈmaÑ, TayÈ kataÑ BhagavÈ brÈhmaÓassa. So taÑ namassaÑ acari mutyapekkho, Œraddhaviriyo daÄhadhammadassÊ. (2)

347. TaÑ sÈvakaÑ sakya2 mayampi sabbe, AÒÒÈtumicchÈma Samantacakkhu. SamavaÔÔhitÈ no savanÈya sotÈ, TuvaÑ no SatthÈ tvamanuttarosi. (3)

348. Chindeva no vicikicchaÑ br|hi metaÑ, ParinibbutaÑ vedaya bh|ripaÒÒa. Majjheva3 no bhÈsa Samantacakkhu, Sakkova devÈna sahassanetto. (4)

349. Ye keci ganthÈ idha mohamaggÈ, AÒÒÈÓapakkhÈ vicikicchaÔhÈnÈ. TathÈgataÑ patvÈ na te bhavanti, CakkhuÑ hi etaÑ paramaÑ narÈnaÑ. (5)

350. No ce hi jÈtu puriso kilese, VÈto yathÈ abbhaghanaÑ vihÈne. Tamovassa nivuto sabbaloko, Na jotimantopi narÈ tapeyyuÑ. (6) ______1. PucchÈma (SÊ, SyÈ, I) 2. Sakka (SÊ, SyÈ, I) 3. Majjhe ca (SyÈ, Ka)

2. C|Äavagga 331

351. DhÊrÈ ca pajjotakarÈ bhavanti, TaÑ taÑ ahaÑ vÊra1 tatheva maÒÒe. VipassinaÑ jÈnamupÈgamumhÈ2, ParisÈsu no Èvikarohi kappaÑ. (7)

352. KhippaÑ giraÑ eraya vaggu vagguÑ, HaÑsova paggayha saÓikaÑ3 nik|ja. Bindussarena suvikappitena, Sabbeva te ujjugatÈ suÓoma. (8)

353. PahÊnajÈtimaraÓaÑ asesaÑ, Niggayha dhonaÑ4 vadessÈmi dhammaÑ. Na kÈmakÈro hi puthujjanÈnaÑ, Sa~kheyyakÈro ca5 TathÈgatÈnaÑ. (9)

354. SampannaveyyÈkaraÓaÑ tavedaÑ, SamujjupaÒÒassa6 samuggahÊtaÑ. AyamaÒjalÊ pacchimo suppaÓÈmito, MÈ mohayÊ jÈna’manomapaÒÒa. (10)

355. ParovaraÑ7 ariyadhammaÑ viditvÈ, MÈ mohayÊ jÈna’manomavÊra. VÈriÑyathÈ ghammani ghammatatto, VÈcÈbhika~khÈmi sutaÑ pavassa8. (11)

356. YadatthikaÑ9 brahmacariyaÑ acarÊ, KappÈyano kaccissa taÑ amoghaÑ. NibbÈyi so Èdu sa-upÈdiseso, YathÈ vimutto ahu taÑ suÓoma. (12) ______1. DhÊra (SÊ, SyÈ) 2. JÈnamupagamamhÈ (SÊ, SyÈ) 3. SaÓiÑ (SyÈ, I) 4. DhotaÑ (SÊ) 5. Sa~kheyyakÈrova (Ka) 6. SamujjapaÒÒassa (SyÈ, Ka) 7. VarÈvaraÑ (katthaci) 8. Sutassa vassa (SyÈ) 9. YadatthiyaÑ (I), yadatthitaÑ (Ka)

332 SuttanipÈtapÈÄi

357. Acchecchi1 taÓhaÑ idha nÈmar|pe, (Iti BhagavÈ,) KaÓhassa2 sotaÑ dÊgharattÈnusayitaÑ. AtÈri jÈtiÑ maraÓaÑ asesaÑ, IccabravÊ BhagavÈ paÒcaseÔÔho. (13)

358. Esa sutvÈ pasÊdÈmi, vaco te isisattama. AmoghaÑ kira me puÔÔhaÑ, na maÑ vaÒcesi brÈhmaÓo. (14)

359. YathÈ vÈdÊ tathÈ kÈrÊ, ahu Buddhassa sÈvako. AcchidÈ maccuno jÈlaÑ, tataÑ mÈyÈvino daÄhaÑ. (15)

360. AddasÈ BhagavÈ ÈdiÑ, upÈdÈnassa kappiyo. AccagÈ vata kappÈyano, maccudheyyaÑ suduttaran”ti. (16) NigrodhakappasuttaÑ dvÈdasamaÑ. _____

13. SammÈparibbÈjanÊyasutta 361. PucchÈmi MuniÑ pah|tapaÒÒaÑ, TiÓÓaÑ pÈra~gataÑ parinibbutaÑ ÔhitattaÑ. Nikkhamma gharÈ panujja kÈme, KathaÑ bhikkhu sammÈ so loke paribbajeyya. (1)

362. Yassa ma~galÈ sam|hatÈ, (Iti BhagavÈ,) UppÈtÈ supinÈ ca lakkhaÓÈ ca. So ma~galadosavippahÊno, SammÈ so loke paribbajeyya. (2)

363. RÈgaÑ vinayetha mÈnusesu, Dibbesu kÈmesu cÈpi bhikkhu. Atikkamma bhavaÑ samecca dhammaÑ, SammÈ so loke paribbajeyya. (3) ______1. Achejji (Ka) 2. TaÓhÈya (Ka)

2. C|Äavagga 333

364. VipiÔÔhikatvÈna pesuÓÈni, KodhaÑ kadarÊyaÑ jaheyya bhikkhu. AnurodhavirodhavippahÊno, SammÈ so loke paribbajeyya. (4)

365. HitvÈna piyaÒca appiyaÒca, AnupÈdÈya anissito kuhiÒci. SaÑyojaniyehi vippamutto, SammÈ so loke paribbajeyya. (5)

366. Na so upadhÊsu sÈrameti, ŒdÈnesu vineyya chandarÈgaÑ. So anissito anaÒÒaneyyo, SammÈ so loke paribbajeyya. (6)

367. VacasÈ manasÈ ca kammunÈ ca, Aviruddho sammÈ viditvÈ dhammaÑ. NibbÈnapadÈbhipatthayÈno, SammÈ so loke paribbajeyya. (7)

368. Yo vandati manti nunnameyya1, AkkuÔÔhopi na sandhiyetha bhikkhu. LaddhÈ parabhojanaÑ na majje, SammÈ so loke paribbajeyya. (8)

369. LobhaÒca bhavaÒca vippahÈya, Virato chedanabandhanÈ ca2 bhikkhu. So tiÓÓakathaÑkatho visallo, SammÈ so loke paribbajeyya. (9)

370. SÈruppaÑ attano viditvÈ, No ca bhikkhu hiÑseyya kaÒci loke. YathÈtathiyaÑ viditvÈ dhammaÑ, SammÈ so loke paribbajeyya. (10) ______1. NuÓÓameyya (bah|su) 2. Chedanabandhanato (SÊ, SyÈ)

334 SuttanipÈtapÈÄi

371. YassÈnusayÈ na santi keci, M|lÈ ca1 akusalÈ sam|hatÈse. So nirÈso2 anÈsisÈno3, SammÈ so loke paribbajeyya. (11)

372. ŒsavakhÊÓo pahÊnamÈno, SabbaÑ rÈgapathaÑ upÈtivatto. Danto parinibbuto Ôhitatto, SammÈ so loke paribbajeyya. (12)

373. Saddho sutavÈ niyÈmadassÊ, Vaggagatesu na vaggasÈri dhÊro. LobhaÑ dosaÑ vineyya paÔighaÑ, SammÈ so loke paribbajeyya. (13)

374. SaÑsuddhajino vivaÔÔacchado, Dhammesu vasÊ pÈrag| anejo. Sa~khÈranirodhaÒÈÓakusalo, SammÈ so loke paribbajeyya. (14)

375. AtÊtesu anÈgatesu cÈpi, KappÈtÊto aticcasuddhipaÒÒo. SabbÈyatanehi vippamutto, SammÈ so loke paribbajeyya. (15)

376. AÒÒÈya padaÑ samecca dhammaÑ, VivaÔaÑ disvÈna pahÈnamÈsavÈnaÑ. SabbupadhÊnaÑ parikkhayÈno4, SammÈ so loke paribbajeyya. (16) ______1. M|lÈ (SÊ, SyÈ) 2. NirÈsayo (SÊ), nirÈsaso (SyÈ) 3. AnÈsayÈno (SÊ, I), anÈsasÈno (SyÈ) 4. ParikkhayÈ (I)

2. C|Äavagga 335

377. AddhÈ hi BhagavÈ tatheva etaÑ, Yo so evaÑvihÈrÊ danto bhikkhu. SabbasaÑyojanayogavÊtivatto1, SammÈ so loke paribbajeyyÈti. (17) SammÈparibbÈjanÊyasuttaÑ terasamaÑ. _____

14. Dhammikasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho Dhammiko upÈsako paÒcahi upÈsakasatehi saddhiÑ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho Dhammiko upÈsako BhagavantaÑ gÈthÈhi ajjhabhÈsi–

378. “PucchÈmi taÑ Gotama bh|ripaÒÒa, KathaÑkaro sÈvako sÈdhu hoti. Yo vÈ agÈrÈ anagÈrameti, AgÈrino vÈ panupÈsakÈse. (1)

379. TuvaÒhi lokassa sadevakassa, GatiÑ pajÈnÈsi parÈyaÓaÒca. Na catthi tulyo nipuÓatthadassÊ, TuvaÒhi BuddhaÑ pavaraÑ vadanti. (2)

380. SabbaÑ tuvaÑ ÒÈÓamavecca dhammaÑ, PakÈsesi satte anukampamÈno. VivaÔÔacchadosi Samantacakkhu, Virocasi vimalo sabbaloke. (3)

381. ŒgaÒchi te santike nÈgarÈjÈ, ErÈvaÓo nÈma, “Jino”ti sutvÈ. Sopi tayÈ mantayitvÈjjhagamÈ, “SÈdh|”ti sutvÈna patÊtar|po. (4) ______1. SabbasaÑyojaniye ca vÊtivatto (SÊ, SyÈ, I)

336 SuttanipÈtapÈÄi

382. RÈjÈpi taÑ VessavaÓo Kuvero, Upeti dhammaÑ paripucchamÈno. TassÈpi tvaÑ pucchito br|si dhÊra, So cÈpi sutvÈna patÊtar|po. (5)

383. Ye kecime titthiyÈ vÈdasÊlÈ, ŒjÊvakÈ vÈ yadi vÈ nigaÓÔhÈ. PaÒÒÈya taÑ nÈtitaranti sabbe, ®hito vajantaÑ viya sÊghagÈmiÑ. (6)

384. Ye kecime brÈhmaÓÈ vÈdasÊlÈ, VuddhÈ cÈpi brÈhmaÓÈ santi keci. Sabbe tayi atthabaddhÈ bhavanti, Ye cÈpi aÒÒe vÈdino maÒÒamÈnÈ. (7)

385. AyaÒhi dhammo nipuÓo sukho ca, YoyaÑ tayÈ BhagavÈ suppavutto. Tameva sabbepi1 suss|samÈnÈ, TaÑ no vada pucchito BuddhaseÔÔha. (8)

386. Sabbepime bhikkhavo sannisinnÈ, UpÈsakÈ cÈpi tatheva sotuÑ. SuÓantu dhammaÑ vimalenÈnubuddhaÑ, SubhÈsitaÑ vÈsavasseva devÈ. (9)

387. SuÓÈtha me bhikkhavo sÈvayÈmi vo, DhammaÑ dhutaÑ taÒca carÈtha sabbe. IriyÈpathaÑ pabbajitÈnulomikaÑ, Sevetha naÑ atthadaso mutÊmÈ. (10)

388. No ve vikÈle vicareyya bhikkhu, GÈme ca piÓÉÈya careyya kÈle. AkÈlacÈriÑ hi sajanti sa~gÈ, TasmÈ vikÈle na caranti BuddhÈ. (11) ______1. Sabbe mayaÑ (SyÈ)

2. C|Äavagga 337

389. R|pÈ ca saddÈ ca rasÈ ca gandhÈ, PhassÈ ca ye sammadayanti satte. Etesu dhammesu vineyya chandaÑ, KÈlena so pavise pÈtarÈsaÑ. (12)

390. PiÓÉaÒca bhikkhu samayena laddhÈ, Eko paÔikkamma raho nisÊde. AjjhattacintÊ na mano bahiddhÈ, NicchÈraye sa~gahitattabhÈvo. (13)

391. Sacepi so sallape sÈvakena, AÒÒena vÈ kenaci bhikkhunÈ vÈ. DhammaÑ paÓÊtaÑ ta’mudÈhareyya, Na pesuÓaÑ nopi par|pavÈdaÑ. (14)

392. VÈdaÒhi eke paÔiseniyanti, Na te pasaÑsÈma parittapaÒÒe. Tato tato ne pasajanti sa~gÈ, CittaÒhi te tattha gamenti d|re. (15)

393. PiÓÉaÑ vihÈraÑ sayanÈsanaÒca, ŒpaÒca sa~ghÈÔiraj|pavÈhanaÑ. SutvÈna dhammaÑ Sugatena desitaÑ, Sa~khÈya seve varapaÒÒasÈvako. (16)

394. TasmÈ hi piÓÉe sayanÈsane ca, Œpe ca sa~ghÈÔiraj|pavÈhane. Etesu dhammesu an|palitto, Bhikkhu yathÈ pokkhare vÈribindu. (17)

395. GahaÔÔhavattaÑ pana vo vadÈmi, YathÈkaro sÈvako sÈdhu hoti. Na hesa1 labbhÈ sapariggahena, PhassetuÑ yo kevalo bhikkhudhammo. (18) ______1. Na heso (SÊ)

338 SuttanipÈtapÈÄi

396. PÈÓaÑ na hane1 na ca ghÈtayeyya, Na cÈnujaÒÒÈ hanataÑ paresaÑ. Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ, Ye thÈvarÈ ye ca tasÈ santi2 loke. (19)

397. Tato adinnaÑ parivajjayeyya, KiÒci kvaci sÈvako bujjhamÈno. Na hÈraye harataÑ nÈnujaÒÒÈ, SabbaÑ adinnaÑ parivajjayeyya. (20)

398. AbrahmacariyaÑ parivajjayeyya, A~gÈrakÈsuÑ jalitaÑva viÒÒ|. AsambhuÓanto pana brahmacariyaÑ, Parassa dÈraÑ na atikkameyya. (21)

399. Sabhaggato vÈ parisaggato vÈ, Ekassa veko3 na musÈ bhaÓeyya. Na bhÈÓaye bhaÓataÑ nÈnujaÒÒÈ, SabbaÑ abh|taÑ parivajjayeyya. (22)

400. MajjaÒca pÈnaÑ na samÈcareyya, DhammaÑ imaÑ rocaye yo gahaÔÔho. Na pÈyaye pivataÑ nÈnujaÒÒÈ, UmmÈdanantaÑ iti naÑ viditvÈ. (23)

401. MadÈ hi pÈpÈni karonti bÈlÈ, KÈrenti caÒÒepi jane pamatte. EtaÑ apuÒÒÈyatanaÑ vivajjaye, UmmÈdanaÑ mohanaÑ bÈlakantaÑ. (24)

402. PÈÓaÑ na hane na cÈdinnamÈdiye, MusÈ na bhÈse na ca majjapo siyÈ. AbrahmacariyÈ virameyya methunÈ, RattiÑ na bhuÒjeyya vikÈlabhojanaÑ. (25) ______1. Na hÈne (SÊ) 2. Tasanti (SÊ, I) 3. Ceko (SÊ, SyÈ)

2. C|Äavagga 339

403. MÈlaÑ na dhÈre na ca gandhamÈcare, MaÒce chamÈyaÑ va sayetha santhate. EtaÑ hi aÔÔha~gikamÈhuposathaÑ, Buddhena dukkhantagunÈ pakÈsitaÑ. (26)

404. Tato ca pakkhassupavassuposathaÑ, CÈtuddasiÑ paÒcadasiÒca aÔÔhamiÑ. PÈÔihÈriyapakkhaÒca pasannamÈnaso, AÔÔha~gupetaÑ susamattar|paÑ. (27)

405. Tato ca pÈto upavutthuposatho, Annena pÈnena ca bhikkhusaÑghaÑ. Pasannacitto anumodamÈno, YathÈrahaÑ saÑvibhajetha viÒÒ|. (28)

406. Dhammena mÈtÈpitaro bhareyya, Payojaye dhammikaÑ so vaÓijjaÑ. EtaÑ gihÊ vattaya’mappamatto, Sayampabhe nÈma upeti deve”ti. (29) DhammikasuttaÑ cuddasamaÑ.

C|Äavaggo dutiyo.

TassuddÈnaÑ RatanÈmagandho Hiri ca, Ma~galaÑ S|cilomena. DhammacariyaÒca BrÈhmaÓo1, NÈvÈ KiÑsÊlamuÔÔhÈnaÑ. RÈhulo puna Kappo ca, ParibbÈjaniyaÑ tathÈ. DhammikaÒca viduno Èhu, C|Äavagganti cuddasÈti. ______1. Kapilo brÈhmaÓopi ca (SyÈ, Ka)

3. MahÈvagga

1. PabbajjÈsutta 407. PabbajjaÑ kittayissÈmi, yathÈ pabbaji cakkhumÈ. YathÈ vÊmaÑsamÈno so, pabbajjaÑ samarocayi. (1)

408. SambÈdhoyaÑ gharÈvÈso, rajassÈyatanaÑ iti. AbbhokÈsova pabbajjÈ, iti disvÈna pabbaji. (2)

409. PabbajitvÈna kÈyena, pÈpakammaÑ vivajjayi. VacÊduccaritaÑ hitvÈ, ÈjÊvaÑ parisodhayi. (3)

410. AgamÈ RÈjagahaÑ Buddho, MagadhÈnaÑ giribbajaÑ. PiÓÉÈya abhihÈresi, ÈkiÓÓavaralakkhaÓo. (4)

411. TamaddasÈ BimbisÈro, pÈsÈdasmiÑ patiÔÔhito. DisvÈ lakkhaÓasampannaÑ, imamatthaÑ abhÈsatha. (5)

412. ImaÑ bhonto nisÈmetha, abhir|po brahÈ suci. CaraÓena ca sampanno, yugamattaÒca pekkhati. (6)

413. Okkhittacakkhu satimÈ, nÈyaÑ nÊcakulÈmiva. RÈjad|tÈbhidhÈvantu, kuhiÑ bhikkhu gamissati. (7)

414. Te pesitÈ rÈjad|tÈ, piÔÔhito anubandhisuÑ. KuhiÑ gamissati bhikkhu, kattha vÈso bhavissati. (8)

415. SapadÈnaÑ caramÈno, guttadvÈro susaÑvuto. KhippaÑ pattaÑ ap|resi, sampajÈno paÔissato. (9)

416. PiÓÉacÈraÑ caritvÈna, nikkhamma nagarÈ Muni. PaÓÉavaÑ abhihÈresi, ettha vÈso bhavissati. (10)

417. DisvÈna vÈs|pagataÑ, tayo1 d|tÈ upÈvisuÑ. Tesu ekova2 ÈgantvÈ, rÈjino paÔivedayi. (11) ______1. Tato (SÊ, I) 2. Eko ca d|to (SÊ, SyÈ, I)

3. MahÈvagga 341

418. Esa bhikkhu mahÈrÈja, PaÓÉavassa puratthato1. Nisinno byagghusabhova, sÊhova girigabbhare. (12)

419. SutvÈna d|tavacanaÑ, bhaddayÈnena khattiyo. TaramÈnar|po niyyÈsi, yena PaÓÉavapabbato. (13)

420. Sa yÈnabh|miÑ yÈyitvÈ, yÈnÈ oruyha khattiyo. Pattiko upasa~kamma, Èsajja naÑ upÈvisi. (14)

421. Nisajja rÈjÈ sammodi, kathaÑ sÈraÓÊyaÑ tato. KathaÑ so vÊtisÈretvÈ, imamatthaÑ abhÈsatha. (15)

422. YuvÈ ca daharo cÈsi, paÔhamuppattiko2 susu. VaÓÓÈrohena sampanno, jÈtimÈ viya khattiyo. (16)

423. Sobhayanto anÊkaggaÑ, nÈgasaÑghapurakkhato. DadÈmi bhoge bhuÒjassu, jÈtiÑ akkhÈhi pucchito. (17)

424. UjuÑ janapado rÈja, Himavantassa passato. Dhanaviriyena sampanno, Kosalesu3 niketino. (18)

425. ŒdiccÈ4 nÈma gottena, SÈkiyÈ5 nÈma jÈtiyÈ. TamhÈ kulÈ pabbajitomhi, na kÈme abhipatthayaÑ. (19)

426. KÈmesvÈdÊnavaÑ disvÈ, nekkhammaÑ daÔÔhu khemato. PadhÈnÈya gamissÈmi, ettha me raÒjatÊ manoti. (20) PabbajjÈsuttaÑ paÔhamaÑ. _____

2. PadhÈnasutta 427. TaÑ maÑ padhÈnapahitattaÑ, nadiÑ NeraÒjaraÑ pati. Viparakkamma jhÈyantaÑ, yogakkhemassa pattiyÈ. (1)

428. NamucÊ karuÓaÑ vÈcaÑ, bhÈsamÈno upÈgami. Kiso tvamasi dubbaÓÓo, santike maraÓaÑ tava. (2) ______1. Purakkhato (SyÈ, Ka) 2. PaÔhamuppattiyÈ (SÊ), paÔhamuppattito (SyÈ) 3. Kosalassa (SyÈ, Ka) 4. Œdicco (Ka) 5. SÈkiyo (Ka)

342 SuttanipÈtapÈÄi

429. SahassabhÈgo maraÓassa, ekaÑso tava jÊvitaÑ. JÊva bho jÊvitaÑ seyyo, jÊvaÑ puÒÒÈni kÈhasi. (3)

430. Carato ca te brahmacariyaÑ, aggihuttaÒca j|hato. Pah|taÑ cÊyate puÒÒaÑ, kiÑ padhÈnena kÈhasi. (4)

431. Duggo maggo padhÈnÈya, dukkaro durabhisambhavo. ImÈ gÈthÈ bhaÓaÑ mÈro, aÔÔhÈ Buddhassa santike. (5)

432. TaÑ tathÈvÈdinaÑ mÈraÑ, BhagavÈ etadabravi. Pamattabandhu pÈpima, yenatthena1 idhÈgato. (6)

433. AÓumattopi2 puÒÒena, attho mayhaÑ na vijjati. YesaÒca attho puÒÒena, te mÈro vattumarahati. (7)

434. Atthi saddhÈ tathÈ3 viriyaÑ, paÒÒÈ ca mama vijjati. EvaÑ maÑ pahitattampi, kiÑ jÊvamanupucchasi. (8)

435. NadÊnamapi sotÈni, ayaÑ vÈto visosaye. KiÒca me pahitattassa, lohitaÑ nupasussaye. (9)

436. Lohite sussamÈnamhi, pittaÑ semhaÒca sussati. MaÑsesu khÊyamÈnesu, bhiyyo cittaÑ pasÊdati. Bhiyyo sati ca paÒÒÈ ca, samÈdhi mama tiÔÔhati. (10)

437. Tassa mevaÑ viharato, pattassuttamavedanaÑ. KÈmesu4 nÈpekkhate cittaÑ, passa sattassa suddhataÑ. (11)

438. * KÈmÈ te paÔhamÈ senÈ, dutiyÈ arati vuccati. TatiyÈ khuppipÈsÈ te, catutthÊ taÓhÈ pavuccati. (12)

439. PaÒcamaÑ5 thinamiddhaÑ te, chaÔÔhÈ bhÊr| pavuccati. SattamÊ vicikicchÈ te, makkho thambho te aÔÔhamo. (13)

440. LÈbho siloko sakkÈro, MicchÈladdho ca yo yaso. Yo cattÈnaÑ samukkaÑse, pare ca avajÈnati. (14) ______1. Senatthena (?), attano atthena (®Ôha - saÑvaÓÓanÈ) 2. AÓumattenapi (SÊ, SyÈ) 3. Tato (SÊ, I), tapo (SyÈ, Ka) 4. KÈme (SÊ, SyÈ) 5. PaÒcamÊ (SÊ, I) * Khu 7. 73; Khu 8. 114 piÔÔhesupi.

3. MahÈvagga 343

441. EsÈ namuci te senÈ, kaÓhassÈbhippahÈrinÊ. Na naÑ as|ro jinÈti, jetvÈ ca labhate sukhaÑ. (15)

442. Esa muÒjaÑ parihare, dhiratthu mama1 jÊvitaÑ. Sa~gÈme me mataÑ seyyo, yaÒce jÊve parÈjito. (16)

443. PagÈÄhettha na dissanti, eke samaÓabrÈhmaÓÈ. TaÒca maggaÑ na jÈnanti, yena gacchanti subbatÈ. (17)

444. SamantÈ dhajiniÑ disvÈ, yuttaÑ mÈraÑ savÈhanaÑ. YuddhÈya paccuggacchÈmi, mÈ maÑ ÔhÈnÈ acÈvayi. (18)

445. YaÑ te taÑ nappasahati, senaÑ loko sadevako. TaÑ te paÒÒÈya bhecchÈmi2, ÈmaÑ pattaÑva asmanÈ3. (19)

446. VasÊkaritvÈ4 sa~kappaÑ, satiÒca s|patiÔÔhitaÑ. RaÔÔhÈ raÔÔhaÑ vicarissaÑ, sÈvake vinayaÑ puth|. (20)

447. Te appamattÈ pahitattÈ, mama sÈsanakÈrakÈ. AkÈmassa5 te gamissanti, yattha gantvÈ na socare. (21)

448. Satta vassÈni BhagavantaÑ, anubandhiÑ padÈpadaÑ. OtÈraÑ nÈdhigacchissaÑ, Sambuddhassa satÊmato. (22)

449. MedavaÓÓaÑva pÈsÈÓaÑ, vÈyaso anupariyagÈ. Apettha muduÑ6 vindema, api assÈdanÈ siyÈ. (23)

450. AladdhÈ tattha assÈdaÑ, vÈyase’tto apakkami. KÈkova selamÈsajja, nibbijjÈ’pema GotamaÑ. (24)

451. Tassa sokaparetassa, vÊÓÈ kacchÈ abhassatha. Tato so dummano yakkho, tatthevantaradhÈyathÈti. (25) PadhÈnasuttaÑ dutiyaÑ. ______1. Idha (Ka) 2. GacchÈmi (SÊ), vecchÈmi (SyÈ), vajjhÈmi (Ka) 3. PakkaÑva amhanÈ (Ka) 4. VasiÑ karitvÈ (bah|su) 5. AkÈmÈ (Ka) 6. Mudu (SÊ)

344 SuttanipÈtapÈÄi

3. SubhÈsitasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tatra kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “bhikkhavo”ti. “Bhadante”ti te bhikkh| Bhagavato paccassosuÑ. BhagavÈ etadavoca– Cat|hi bhikkhave a~gehi samannÈgatÈ vÈcÈ subhÈsitÈ hoti na dubbhÈsitÈ anavajjÈ ca ananuvajjÈ ca viÒÒ|naÑ. Katamehi cat|hi? Idha bhikkhave bhikkhu subhÈsitaÑyeva bhÈsati no dubbhÈsitaÑ, dhammaÑyeva bhÈsati no adhammaÑ, piyaÑyeva bhÈsati no appiyaÑ, saccaÑyeva bhÈsati no alikaÑ. Imehi kho bhikkhave cat|hi a~gehi samannÈgatÈ vÈcÈ subhÈsitÈ hoti no dubbhÈsitÈ anavajjÈ ca ananuvajjÈ ca viÒÒ|nanti. Idamavoca BhagavÈ, idaÑ vatvÈna Sugato, athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

452. * “SubhÈsitaÑ uttamamÈhu santo, DhammaÑ bhaÓe nÈdhammaÑ taÑ dutiyaÑ. PiyaÑ bhaÓe nÈppiyaÑ taÑ tatiyaÑ, SaccaÑ bhaÓe nÈlikaÑ taÑ catutthan”ti. (1) Atha kho ÈyasmÈ Va~gÊso uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ cÊvaraÑ katvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ BhagavÈ, paÔibhÈti maÑ SugatÈ”ti. “PaÔibhÈtu taÑ Va~gÊsÈ”ti BhagavÈ avoca. Atha kho ÈyasmÈ Va~gÊso BhagavantaÑ sammukhÈ sÈruppÈhi gÈthÈhi abhitthavi–

453. * “Tameva vÈcaÑ bhÈseyya, yÈya’ttÈnaÑ na tÈpaye. Pare ca na vihiÑseyya, sÈ ve vÈcÈ subhÈsitÈ. (2)

454. * PiyavÈcameva bhÈseyya, yÈ vÈcÈ paÔinanditÈ. YaÑ anÈdÈya pÈpÈni, paresaÑ bhÈsate piyaÑ. (3)

455. * SaccaÑ ve amatÈ vÈcÈ, esa dhammo sanantano. Sacce atthe ca dhamme ca, ahu santo patiÔÔhitÈ. (4) ______* SaÑ 1. 190 piÔÔhÈdÊsu.

3. MahÈvagga 345

456. YaÑ Buddho bhÈsati vÈcaÑ, khemaÑ nibbÈnapattiyÈ. DukkhassantakiriyÈya, sÈ ve vÈcÈnamuttamÈ”ti. (5) SubhÈsitasuttaÑ tatiyaÑ. _____

4. P|raÄÈsa (SundarikabhÈradvÈja) sutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu viharati SundarikÈya nadiyÈ tÊre. Tena kho pana samayena SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo SundarikÈya nadiyÈ tÊre aggiÑ juhati, aggihuttaÑ paricarati. Atha kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo aggiÑ juhitvÈ aggihuttaÑ paricaritvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ samantÈ catuddisÈ anuvilokesi “ko nu kho imaÑ habyasesaÑ bhuÒjeyyÈ”ti. AddasÈ kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ avid|re aÒÒatarasmiÑ rukkham|le sasÊsaÑ pÈrutaÑ nisinnaÑ, disvÈna vÈmena hatthena habyasesaÑ gahetvÈ dakkhiÓena hatthena kamaÓÉaluÑ gahetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami. Atha kho BhagavÈ SundarikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa padasaddena sÊsaÑ vivari. Atha kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo “muÓÉo ayaÑ bhavaÑ, muÓÉako ayaÑ bhavan”ti tatova puna nivattitukÈmo ahosi. Atha kho SundarikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa etadahosi “muÓÉÈpi hi idhekacce brÈhmaÓÈ bhavanti, yaÑn|nÈhaÑ upasa~kamitvÈ jÈtiÑ puccheyyan”ti. Atha kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “kiÑjacco bhavan”ti. Atha kho BhagavÈ SundarikabhÈradvÈjaÑ brÈhmaÓaÑ gÈthÈhi ajjhabhÈsi–

457. Na brÈhmaÓo no’mhi na rÈjaputto, Na vessÈyano uda koci no’mhi. GottaÑ pariÒÒÈya puthujjanÈnaÑ, AkiÒcano manta carÈmi loke. (1)

346 SuttanipÈtapÈÄi

458. Sa~ghÈÔivÈsÊ agaho1 carÈmi, Nivuttakeso abhinibbutatto. AlippamÈno idha mÈÓavehi, AkallaÑ maÑ brÈhmaÓa pucchasi gottapaÒhaÑ. (2)

459. Pucchanti ve bho brÈhmaÓÈ brÈhmaÓebhi saha “brÈhmaÓo no bhavaÑ”ti. (3)

460. BrÈhmaÓo hi ce tvaÑ br|si, maÒca br|si abrÈhmaÓaÑ. TaÑ taÑ sÈvittiÑ pucchÈmi, tipadaÑ catuvÊsatakkharaÑ. (4)

461. KiÑ nissitÈ isayo manujÈ, KhattiyÈ brÈhmaÓÈ2 devatÈnaÑ, YaÒÒamakappayiÑsu puth| idha loke3. (5)

462. Yadantag| vedag| yaÒÒakÈle, YassÈhutiÑ labhe tassijjheti br|mi. (6)

463. AddhÈ hi tassa hutamijjhe, (Iti brÈhmaÓo,) YaÑ tÈdisaÑ vedagumaddasÈma. TumhÈdisÈnaÒhi adassanena, AÒÒo jano bhuÒjati p|raÄÈsaÑ. (7)

464. TasmÈtiha tvaÑ brÈhmaÓa atthena, Atthiko upasa~kamma puccha. SantaÑ vidh|maÑ anÊghaÑ nirÈsaÑ, Appevidha abhivinde sumedhaÑ. (8)

465. YaÒÒe ratohaÑ bho Gotama, YaÒÒaÑ yiÔÔhukÈmo nÈhaÑ pajÈnÈmi. AnusÈsatu maÑ bhavaÑ, Yattha hutaÑ ijjhate br|hi me’taÑ. (9) Tena hi tvaÑ brÈhmaÓa odahassu sotaÑ, dhammaÑ te desessÈmi– ______1. Agiho (Ka-SÊ, I), ageho (katthaci) 2. PaÔhamapÈdanto. 3. DutiyapÈdanto (SÊ)

3. MahÈvagga 347

466. MÈ jÈtiÑ pucchÊ caraÓaÒca puccha, KaÔÔhÈ have jÈyati jÈtavedo. NÊcÈkulÊnopi munÊ dhitÊmÈ, ŒjÈniyo hoti hirÊnisedho. (10)

467. * Saccena danto damasÈ upeto, Vedantag| v|sitabrahmacariyo. KÈlena tamhi habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho1 yajetha. (11)

468. Ye kÈme hitvÈ agahÈ caranti, SusaÒÒatattÈ tasaraÑva ujjuÑ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (12)

469. Ye vÊtarÈgÈ susamÈhitindriyÈ, Candova rÈhuggahaÓÈ pamuttÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (13)

470. AsajjamÈnÈ vicaranti loke, SadÈ satÈ hitvÈ mamÈyitÈni. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (14)

471. Yo kÈme hitvÈ abhibhuyyacÈrÊ, Yo vedi jÈtÊmaraÓassa antaÑ. Parinibbuto udakarahadova sÊto, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (15)

472. Samo samehi visamehi d|re, TathÈgato hoti anantapaÒÒo. Anupalitto idha vÈ huraÑ vÈ, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (16) ______1. PuÒÒapekho (SÊ, I) * SaÑ 1. 170 piÔÔhepi.

348 SuttanipÈtapÈÄi

473. Yamhi na mÈyÈ vasati na mÈno, Yo vÊtalobho amamo nirÈso. PaÓunnakodho abhinibbutatto, Yo brÈhmaÓo sokamalaÑ ahÈsi. TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (17)

474. NivesanaÑ yo manaso ahÈsi, PariggahÈ yassa na santi keci. AnupÈdiyÈno idha vÈ huraÑ vÈ, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (18)

475. SamÈhito yo udatÈri oghaÑ, DhammaÑ caÒÒÈsi paramÈya diÔÔhiyÈ. KhÊÓÈsavo antimadehadhÈrÊ, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (19)

476. BhavÈsavÈ yassa vacÊ kharÈ ca, Vidh|pitÈ atthagatÈ na santi. Sa vedag| sabbadhi vippamutto, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (20)

477. Sa~gÈtigo yassa na santi sa~gÈ, Yo mÈnasattesu amÈnasatto. DukkhaÑ pariÒÒÈya sakhettavatthuÑ, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (21)

478. ŒsaÑ anissÈya vivekadassÊ, ParavediyaÑ diÔÔhimupÈtivatto. ŒrammaÓÈ yassa na santi keci, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (22)

479. ParoparÈ1 yassa samecca dhammÈ, Vidh|pitÈ atthagatÈ na santi. Santo upÈdÈnakhaye vimutto, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (23) ______1. ParovarÈ (SÊ, I)

3. MahÈvagga 349

480. SaÑyojanaÑjÈtikhayantadassÊ, Yo’pÈnudi rÈgapathaÑ asesaÑ. Suddho nidoso vimalo akÈco1, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (24)

481. Yo attano attÈnaÑ2 nÈnupassati, SamÈhito ujjugato Ôhitatto. Sa ve anejo akhilo aka~kho, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (25)

482. MohantarÈ yassa na santi keci, Sabbesu dhammesu ca ÒÈÓadassÊ. SarÊraÒca antimaÑ dhÈreti, Patto ca sambodhimanuttaraÑ sivaÑ. EttÈvatÈ yakkhassa suddhi, TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (26)

483. HutaÒca3 mayhaÑ hutamatthu saccaÑ, YaÑ tÈdisaÑ vedagunaÑ alatthaÑ. BrahmÈ hi sakkhi paÔigaÓhÈtu me BhagavÈ, BhuÒjatu me BhagavÈ p|raÄÈsaÑ. (27)

484. * GÈthÈbhigÊtaÑ me abhojaneyyaÑ, SampassataÑ brÈhmaÓa nesa dhammo. GÈthÈ bhigÊtaÑ panudanti BuddhÈ, Dhamme satÊ brÈhmaÓa vuttiresÈ. (28)

485. * AÒÒena ca kevalinaÑ MahesiÑ, KhÊÓÈsavaÑ kukkuccav|pasantaÑ. Annena pÈnena upaÔÔhahassu, KhettaÑ hi taÑ puÒÒapekkhassa hoti. (29) ______1. AkÈmo (SÊ, SyÈ) 2. AttanÈttÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 3. HuttaÒca (SÊ, Ka) * HeÔÔhÈ 292; SaÑ 1. 175 piÔÔhesupi.

350 SuttanipÈtapÈÄi

486. SÈdhÈhaÑ BhagavÈ tathÈ vijaÒÒaÑ, Yo dakkhiÓaÑ bhuÒjeyya mÈdisassa. YaÑ yaÒÒakÈle pariyesamÈno, Pappuyya tava sÈsanaÑ. (30)

487. SÈrambhÈ yassa vigatÈ, cittaÑ yassa anÈvilaÑ. Vippamutto ca kÈmehi, thinaÑ yassa pan|ditaÑ. (31)

488. SÊmantÈnaÑ vinetÈraÑ, jÈtimaraÓakovidaÑ. MuniÑ moneyyasampannaÑ, tÈdisaÑ yaÒÒamÈgataÑ. (32)

489. BhakuÔiÑ1 vinayitvÈna, paÒjalikÈ namassatha. P|jetha annapÈnena, evaÑ ijjhanti dakkhiÓÈ. (33)

490. Buddho bhavaÑ arahati p|raÄÈsaÑ, puÒÒakhettamanuttaraÑ. ŒyÈgo sabbalokassa, bhoto dinnaÑ mahapphalanti. (34) Atha kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bho Gotama, abhikkantaÑ bho Gotama. SeyyathÈpi bho Gotama nikkujjitaÑ vÈ ukkujjeyya, paÔicchannaÑ vÈ vivareyya, m|Ähassa vÈ maggaÑ Ècikkheyya, andhakÈre vÈ telapajjotaÑ dhÈreyya ‘cakkhumanto r|pÈni dakkhantÊ’ti. EvamevaÑ bhotÈ Gotamena anekapariyÈyena dhammo pakÈsito, esÈhaÑ bhavantaÑ GotamaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca. LabheyyÈhaÑ bhoto Gotamassa santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ upasampadan”ti. Alattha kho SundarikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo -pa- arahataÑ ahosÊti. SundarikabhÈradvÈjasuttaÑ catutthaÑ. _____

5. MÈghasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati Gijjhak|Ôe pabbate. Atha kho MÈgho mÈÓavo yena BhagavÈ tenupasa~kami, ______1. Bh|kuÔiÑ (Ka-SÊ), bhÈkuÔiÑ (Ka-SÊ, Ma 1. 176)

3. MahÈvagga 351 upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho MÈgho mÈÓavo BhagavantaÑ etadavoca– AhaÑ hi bho Gotama dÈyako dÈnapati vadaÒÒ| yÈcayogo dhammena bhoge pariyesÈmi, dhammena bhoge pariyesitvÈ dhammaladdhehi bhogehi dhammÈdhigatehi ekassapi dadÈmi dvinnampi tiÓÓampi catunnampi paÒcannampi channampi sattannampi aÔÔhannampi navannampi dasannampi dadÈmi, vÊsÈyapi tiÑsÈyapi cattÈlÊsÈyapi paÒÒÈsÈyapi dadÈmi, satassapi dadÈmi bhiyyopi dadÈmi. KaccÈhaÑ bho Gotama evaÑ dadanto evaÑ yajanto bahuÑ puÒÒaÑ pasavÈmÊti. Taggha tvaÑ mÈÓava evaÑ dadanto evaÑ yajanto bahuÑ puÒÒaÑ pasavasi, yo kho mÈÓava dÈyako dÈnapati vadaÒÒ| yÈcayogo dhammena bhoge pariyesati, dhammena bhoge pariyesitvÈ dhammaladdhehi bhogehi dhammÈdhigatehi ekassapi dadÈti -pa- satassapi dadÈti bhiyyopi dadÈti, bahuÑ so puÒÒaÑ pasavatÊti. Atha kho MÈgho mÈÓavo BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

491. PucchÈmahaÑ GotamaÑ vadaÒÒuÑ, (Iti MÈgho mÈÓavo,) KÈsÈyavÈsiÑ agahaÑ1 carantaÑ, Yo yÈcayogo dÈnapati2 gahaÔÔho. PuÒÒatthiko yajati puÒÒapekkho3, DadaÑ paresaÑ idha annapÈnaÑ. KathaÑ hutaÑ yajamÈnassa sujjhe. (1)

492. Yo yÈcayogo dÈnapati gahaÔÔho, (MÈghÈti BhagavÈ,) PuÒÒatthiko yajati puÒÒapekkho, DadaÑ paresaÑ idha annapÈnaÑ. ŒrÈdhaye dakkhiÓeyyebhi tÈdi. (2) ______1. AgihaÑ (SÊ), agehaÑ (I) 2. DÈnapatÊ (SÊ, SyÈ, I) 3. PuÒÒapekho (SÊ, I, Ka)

352 SuttanipÈtapÈÄi

493. Yo yÈcayogo dÈnapati gahaÔÔho, (Iti MÈgho mÈÓavo,) PuÒÒatthiko yajati puÒÒapekkho, DadaÑ paresaÑ idha annapÈnaÑ. AkkhÈhi me BhagavÈ dakkhiÓeyye. (3)

494. Ye ve asattÈ1 vicaranti loke, AkiÒcanÈ kevalino yatattÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (4)

495. Ye sabbasaÑyojanabandhanacchidÈ, DantÈ vimuttÈ anÊghÈ nirÈsÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (5)

496. Ye sabbasaÑyojanavippamuttÈ, DantÈ vimuttÈ anÊghÈ nirÈsÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (6)

497. RÈgaÒca dosaÒca pahÈya mohaÑ, KhÊÓÈsavÈ v|sitabrahmacariyÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (7)

498. Yesu na mÈyÈ vasati na mÈno, KhÊÓÈsavÈ v|sitabrahmacariyÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (8) ______1. AlaggÈ (SyÈ)

3. MahÈvagga 353

499. Ye vÊtalobhÈ amamÈ nirÈsÈ, KhÊÓÈsavÈ v|sitabrahmacariyÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (9)

500. Ye ve na taÓhÈsu upÈtipannÈ, Vitareyya oghaÑ amamÈ caranti. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (10)

501. YesaÑ taÓhÈ natthi kuhiÒci loke, BhavÈbhavÈya idha vÈ huraÑ vÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (11)

502. Ye kÈme hitvÈ agahÈ caranti, SusaÒÒatattÈ tasaraÑva ujjuÑ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (12)

503. Ye vÊtarÈgÈ susamÈhitindriyÈ, Candova rÈhuggahaÓÈ pamuttÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (13)

504. SamitÈvino vÊtarÈgÈ akopÈ, YesaÑ gatÊ natthidha vippahÈya. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (14)

505. JahitvÈ jÈtimaraÓaÑ asesaÑ, KathaÑkathiÑ sabbamupÈtivattÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (15)

354 SuttanipÈtapÈÄi

506. Ye attadÊpÈ vicaranti loke, AkiÒcanÈ sabbadhi vippamuttÈ. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (16)

507. Ye hettha jÈnanti yathÈ tathÈ idaÑ, AyamantimÈ natthi punabbhavoti. KÈlena tesu habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (17)

508. Yo vedag| jhÈnarato satÊmÈ, Sambodhipatto saraÓaÑ bah|naÑ. KÈlena tamhi habyaÑ pavecche, Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (18)

509. AddhÈ amoghÈ mama pucchanÈ ahu, AkkhÈsi me BhagavÈ dakkhiÓeyye. TvaÒhettha jÈnÈsi yathÈ tathÈ idaÑ, TathÈ hi te vidito esa dhammo. (19)

510. Yo yÈcayogo dÈnapati gahaÔÔho, (Iti MÈgho mÈÓavo,) PuÒÒatthiko yajati puÒÒapekkho. DadaÑ paresaÑ idha annapÈnaÑ, AkkhÈhi me BhagavÈ yaÒÒasampadaÑ. (20)

511. Yajassu yajamÈno MÈghÈti BhagavÈ, Sabbattha ca vippasÈdehi cittaÑ. ŒrammaÓaÑ yajamÈnassa yaÒÒo, Ettha patiÔÔhÈya jahÈti dosaÑ. (21)

512. So vÊtarÈgo pavineyya dosaÑ, MettaÑ cittaÑ bhÈvayamappamÈÓaÑ. RattindivaÑ satatamappamatto, SabbÈ disÈ pharati appamaÒÒaÑ. (22)

3. MahÈvagga 355

513. Ko sujjhati muccati bajjhatÊ ca, KenattanÈ gacchati1 brahmalokaÑ. AjÈnato me Muni br|hi puÔÔho, BhagavÈ hi me sakkhi brahmajjadiÔÔho. TuvaÑ hi no brahmasamosi saccaÑ, KathaÑ upapajjati brahmalokaÑ jutima. (23)

514. Yo yajati tividhaÑ yaÒÒasampadaÑ, (MÈghÈti BhagavÈ,) ŒrÈdhaye dakkhiÓeyyebhi tÈdi. EvaÑ yajitvÈ sammÈ yÈcayogo, Upapajjati brahmalokanti br|mÊti. (24) EvaÑ vutte MÈgho mÈÓavo BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bho Gotama -pa- ‘ajjatagge pÈÓupetaÑ saraÓaÑ gatan’ti”. MÈghasuttaÑ paÒcamaÑ. _____

6. Sabhiyasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena Sabhiyassa paribbÈjakassa purÈÓasÈlohitÈya devatÈya paÒhÈ uddiÔÔhÈ honti “yo te Sabhiya samaÓo vÈ brÈhmaÓo vÈ ime paÒhe puÔÔho byÈkaroti, tassa santike brahmacariyaÑ careyyÈsÊ”ti. Atha kho Sabhiyo paribbÈjako tassÈ devatÈya santike te paÒhe uggahetvÈ ye te samaÓabrÈhmaÓÈ sa~ghino gaÓino gaÓÈcariyÈ ÒÈtÈ yasassino titthakarÈ sÈdhusammatÈ bahujanassa. SeyyathidaÑ, * P|raÓo Kassapo, MakkhaligosÈlo, Ajito Kesakambalo, Pakudho2 KaccÈno, SaÒcayo3 BelaÔÔhaputto4, NigaÓÔho NÈÔaputto5, te upasa~kamitvÈ te paÒhe pucchati. Te ______1. KenatthenÈ gacchati (Ka) * DÊ 1. 48 piÔÔhÈdÊsu vitthÈro. 2. Kakudho (SÊ), pakuddho (SyÈ, KaÑ) 3. SaÒjayo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. BellaÔÔhiputto (SÊ, I), VeÄaÔÔhaputto (SyÈ) 5. NÈtaputto (SÊ, I)

356 SuttanipÈtapÈÄi

Sabhiyena paribbÈjakena paÒhe puÔÔhÈ na sampÈyanti, asampÈyantÈ kopaÒca dosaÒca appaccayaÒca pÈtukaronti. Api ca SabhiyaÑyeva paribbÈjakaÑ paÔipucchanti. Atha kho Sabhiyassa paribbÈjakassa etadahosi “ye kho te bhonto samaÓabrÈhmaÓÈ sa~ghino gaÓino gaÓÈcariyÈ ÒÈtÈ yasassino titthakarÈ sÈdhusammatÈ bahujanassa. SeyyathidaÑ, P|raÓo Kassapo -pa- NigaÓÔho NÈÔaputto, te mayÈ paÒhe puÔÔhÈ na sampÈyanti, asampÈyantÈ kopaÒca dosaÒca appaccayaÒca pÈtukaronti. Api ca maÒÒevettha paÔipucchanti. YaÑn|nÈhaÑ hÊnÈyÈvattitvÈ kÈme paribhuÒjeyyan”ti. Atha kho Sabhiyassa paribbÈjakassa etadahosi “ayampi kho samaÓo Gotamo sa~ghÊ ceva gaÓÊ ca gaÓÈcariyo ca ÒÈto yasassÊ titthakaro sÈdhusammato bahujanassa, yaÑn|nÈhaÑ samaÓaÑ GotamaÑ upasa~kamitvÈ ime paÒhe puccheyyan”ti. Atha kho Sabhiyassa paribbÈjakassa etadahosi “yepi kho te1 bhonto samaÓabrÈhmaÓÈ jiÓÓÈ vuÉÉhÈ mahallakÈ addhagatÈ vayo-anuppattÈ therÈ rattaÒÒ| cirapabbajitÈ sa~ghino gaÓino gaÓÈcariyÈ ÒÈtÈ yasassino titthakarÈ sÈdhusammatÈ bahujanassa. SeyyathidaÑ, P|raÓo Kassapo -pa- NigaÓÔho NÈÔaputto, tepi mayÈ paÒhe puÔÔhÈ na sampÈyanti, asampÈyantÈ kopaÒca dosaÒca appaccayaÒca pÈtukaronti. Api ca maÒÒevettha paÔipucchanti. KiÑ pana me samaÓo Gotamo ime paÒhe puÔÔho byÈkarissati, samaÓo hi Gotamo daharo ceva jÈtiyÈ, navo ca pabbajjÈyÈti. Atha kho Sabhiyassa paribbÈjakassa etadahosi “samaÓo kho2 “daharoti na uÒÒÈtabbo na paribhotabbo. Daharopi cesa samaÓo Gotamo mahiddhiko hoti mahÈnubhÈvo, yaÑn|nÈhaÑ samaÓaÑ GotamaÑ upasa~kamitvÈ ime paÒhe puccheyyan”ti. Atha kho Sabhiyo paribbÈjako yena RÈjagahaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi, anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena RÈjagahaÑ VeÄuvanaÑ kalandakanivÈpo, yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ ______1. Ye kho te (SyÈ), yaÑ kho te (Ka) 2. SamaÓo kho Gotamo (SyÈ, Ka)

3. MahÈvagga 357 saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho Sabhiyo paribbÈjako BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

515. Ka~khÊ vecikicchÊ ÈgamaÑ, (Iti Sabhiyo,) PaÒhe pucchituÑ abhika~khamÈno. Tesa’ntakaro bhavÈhi1 paÒhe me puÔÔho, AnupubbaÑ anudhammaÑ byÈkarohi me. (1)

516. D|rato Ègatosi Sabhiya, (Iti BhagavÈ,) PaÒhe pucchituÑ abhika~khamÈno. Tesa’ntakaro bhavÈmi2 paÒhe te puÔÔho, AnupubbaÑ anudhammaÑ byÈkaromi te. (2)

517. Puccha maÑ Sabhiya paÒhaÑ, yaÑkiÒci manasicchasi. Tassa tasseva paÒhassa, ahaÑ antaÑ karomi teti. (3) Atha kho Sabhiyassa paribbÈjakassa etadahosi “acchariyaÑ vata bho, abbhutaÑ vata bho, yaÑ vatÈhaÑ aÒÒesu samaÓabrÈhmaÓesu okÈsakammamattampi3 nÈlatthaÑ. TaÑ me idaÑ samaÓena Gotamena okÈsakammaÑ katan”ti attamano pamudito udaggo pÊtisomanassajÈto BhagavantaÑ paÒhaÑ apucchi–

518. KiÑpattinamÈhu bhikkhunaÑ, (Iti Sabhiyo,) SorataÑ kena kathaÒca dantamÈhu. Buddhoti kathaÑ pavuccati, PuÔÔho me BhagavÈ byÈkarohi. (4)

519. Pajjena katena attanÈ, (SabhiyÈti BhagavÈ,) ParinibbÈnagato vitiÓÓaka~kho. VibhavaÒca bhavaÒca vippahÈya, VusitavÈ khÊÓapunabbhavo sa bhikkhu. (5) ______1. BhavÈhime (I, Ka) 2. Tesamantakaromi te (Ka) 3. OkÈsamattampi (SÊ, I)

358 SuttanipÈtapÈÄi

520. Sabbattha upekkhako satimÈ, Na so hiÑsati kaÒci sabbaloke. TiÓÓo samaÓo anÈvilo, UssadÈ yassa na santi sorato so. (6)

521. + YassindriyÈni bhÈvitÈni, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca sabbaloke. Nibbijjha imaÑ paraÒca lokaÑ, KÈlaÑ ka~khati bhÈvito sa danto. (7)

522. KappÈni viceyya kevalÈni, SaÑsÈraÑ dubhayaÑ cut|papÈtaÑ. Vigatarajamana~gaÓaÑ visuddhaÑ, PattaÑ jÈtikhayaÑ tamÈhu Buddhanti. (8) Atha kho Sabhiyo paribbÈjako Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ attamano pamudito udaggo pÊtisomanassajÈto BhagavantaÑ uttariÑ1 paÒhaÑ apucchi–

523. KiÑ pattinamÈhu brÈhmaÓaÑ, (Iti Sabhiyo,) SamaÓaÑ kena kathaÒca nhÈtakoti. NÈgoti kathaÑ pavuccati, PuÔÔho me BhagavÈ byÈkarohi. (9)

524. * BÈhitvÈ sabbapÈpakÈni, (SabhiyÈti BhagavÈ,) Vimalo sÈdhusamÈhito Ôhitatto. SaÑsÈramaticca kevalÊ so, Asito tÈdi pavuccate sa brahmÈ. (10)

525. SamitÈvi pahÈya puÒÒapÈpaÑ, Virajo ÒatvÈ imaÑ paraÒca lokaÑ. JÈtimaraÓaÑ upÈtivatto, SamaÓo tÈdi pavuccate tathattÈ. (11) ______+ Khu 10. 147 piÔÔhepi. 1. Uttari (Ka) * Khu 8. 84 piÔÔhepi.

3. MahÈvagga 359

526. NinhÈya1 sabbapÈpakÈni, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca sabbaloke. Devamanussesu kappiyesu, KappaÑ neti tamÈhu nhÈtakoti. (12)

527. * ŒguÑ na karoti kiÒci loke, SabbasaÑyoge2 visajja bandhanÈni. Sabbattha na sajjatÊ vimutto, NÈgo tÈdi pavuccate tathattÈti. (13) Atha kho Sabhiyo paribbÈjako -pa- BhagavantaÑ uttariÑ paÒhaÑ apucchi–

528. KaÑ khettajinaÑ vadanti BuddhÈ, (Iti Sabhiyo,) KusalaÑ kena kathaÒca paÓÉitoti. Muni nÈma kathaÑ pavuccati, PuÔÔho me BhagavÈ byÈkarohi. (14)

529. KhettÈni viceyya kevalÈni, (SabhiyÈti BhagavÈ,) DibbaÑ mÈnusakaÒca brahmakhettaÑ. Sabbakhettam|labandhanÈ pamutto, Khettajino tÈdi pavuccate tathattÈ. (15)

530. KosÈni viceyya kevalÈni, DibbaÑ mÈnusakaÒca brahmakosaÑ. Sabbakosam|labandhanÈ pamutto, Kusalo tÈdi pavuccate tathattÈ. (16)

531. DubhayÈni viceyya paÓÉarÈni, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca suddhipaÒÒo. KaÓhaÑ sukkaÑ upÈtivatto, PaÓÉito tÈdi pavuccate tathattÈ. (17) ______1. NinahÈya (SyÈ) * Khu 8. 83 piÔÔhepi. 2. Sabbayoge (Ka)

360 SuttanipÈtapÈÄi

532. * AsataÒca sataÒca ÒatvÈ dhammaÑ, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca sabbaloke. Devamanussehi p|janÊyo, Sa~gaÑ jÈlamaticca so munÊti. (18) Atha kho Sabhiyo paribbÈjako -pa- BhagavantaÑ uttariÑ paÒhaÑ apucchi–

533. KiÑpattinamÈhu vedaguÑ, (Iti Sabhiyo,) AnuviditaÑ kena kathaÒca viriyavÈti. ŒjÈniyo kinti nÈma hoti, PuÔÔho me BhagavÈ byÈkarohi. (19)

534. + VedÈni viceyya kevalÈni, (SabhiyÈti BhagavÈ,) SamaÓÈnaÑ yÈnidhatthi1 brÈhmaÓÈnaÑ. SabbavedanÈsu vÊtarÈgo, SabbaÑ vedamaticca vedag| so. (20)

535. Anuvicca papaÒcanÈmar|paÑ, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca rogam|laÑ. Sabbarogam|labandhanÈ pamutto, Anuvidito tÈdi pavuccate tathattÈ. (21)

536. + Virato idha sabbapÈpakehi, NirayadukkhaÑ aticca viriyavÈ so. So vÊriyavÈ padhÈnavÈ, DhÊro tÈdi pavuccate tathattÈ. (22)

537. Yassassu lunÈni bandhanÈni, AjjhattaÑ bahiddhÈ ca sa~gam|laÑ. Sabbasa~gam|labandhanÈ pamutto, ŒjÈniyo tÈdi pavuccate tathattÈti. (23) ______* Khu 8. 74 piÔÔhepi. + Khu 8. 64 piÔÔhepi. 1. YÈnipatthi (SÊ, SyÈ, I) + Khu 8. 254 piÔÔhepi.

3. MahÈvagga 361

Atha kho Sabhiyo paribbÈjako -pa- BhagavantaÑ uttariÑ paÒhaÑ apucchi–

538. KiÑpattinamÈhu sottiyaÑ, (Iti Sabhiyo,) AriyaÑ kena kathaÒca caraÓavÈti. ParibbÈjako kinti nÈma hoti, PuÔÔho me BhagavÈ byÈkarohi. (24)

539. SutvÈ sabbadhammaÑ abhiÒÒÈya loke, (SabhiyÈti BhagavÈ,) SÈvajjÈnavajjaÑ yadatthi kiÒci. AbhibhuÑ akathaÑkathiÑ vimuttaÑ, AnighaÑ sabbadhimÈhu sottiyoti. (25)

540. ChetvÈ ÈsavÈni ÈlayÈni, VidvÈ so na upeti gabbhaseyyaÑ. SaÒÒaÑ tividhaÑ panujja pa~kaÑ, KappaÑ neti tamÈhu ariyoti. (26)

541. Yo idha caraÓesu pattipatto, Kusalo sabbadÈ ÈjÈnÈti1 dhammaÑ. Sabbattha na sajjati vimuttacitto2, PaÔighÈ yassa na santi caraÓavÈ so. (27)

542. DukkhavepakkaÑ yadatthi kammaÑ, Uddhamadho tiriyaÑ vÈpi3 majjhe. ParibbÈjayitvÈ pariÒÒacÈrÊ, MÈyaÑ mÈnamathopi lobhakodhaÑ. PariyantamakÈsi nÈmar|paÑ, TaÑ paribbÈjakamÈhu pattipattanti. (28) Atha kho Sabhiyo paribbÈjako Bhagavato bhÈsitaÑ abhinanditvÈ anumoditvÈ attamano pamudito udaggo pÊtisomanassajÈto uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ sammukhÈ sÈruppÈhi gÈthÈhi abhitthavi– ______1. ŒjÈni (SyÈ) 2. Vimutto (SÊ) 3. TiriyaÒcÈpi (SyÈ)

362 SuttanipÈtapÈÄi

543. YÈni ca tÊÓi yÈni ca saÔÔhi, SamaÓappavÈdasitÈni1 bh|ripaÒÒa. SaÒÒakkharasaÒÒanissitÈni, OsaraÓÈni vineyya oghatama’gÈ. (29)

544. Antag|si pÈrag|2 dukkhassa, ArahÈsi SammÈsambuddho khÊÓÈsavaÑ taÑ maÒÒe. JutimÈ mutimÈ pah|tapaÒÒo, Dukkhassantakara atÈresi maÑ. (30)

545. YaÑ me ka~khitamaÒÒÈsi, VicikicchÈ maÑ tÈrayi namo te. Muni monapathesu pattipatta, Akhila Œdiccabandhu soratosi. (31)

546. YÈ me ka~khÈ pure Èsi, taÑ me byÈkÈsi cakkhumÈ. AddhÈ MunÊsi Sambuddho, natthi nÊvaraÓÈ tava. (32)

547. UpÈyÈsÈ ca te sabbe, viddhastÈ vinaÄÊkatÈ. SÊtibh|to damappatto, dhitimÈ saccanikkamo. (33)

548. Tassa te nÈganÈgassa, mahÈvÊrassa bhÈsato. Sabbe devÈnumodanti, ubho nÈradapabbatÈ. (34)

549. Namo te purisÈjaÒÒa, namo te purisuttama. SadevakasmiÑ lokasmiÑ, natthi te paÔipuggalo. (35)

550. TuvaÑ Buddho tuvaÑ SatthÈ, tuvaÑ mÈrÈbhibh| Muni. TuvaÑ anusaye chetvÈ, tiÓÓo tÈresi’maÑ pajaÑ. (36)

551. UpadhÊ te samatikkantÈ, ÈsavÈ te padÈlitÈ. SÊhosi anupÈdÈno, pahÊnabhayabheravo. (37) ______1. SamaÓappavÈdanissitÈni (SyÈ, Ka) 2. PÈrag|si (SyÈ, I, Ka)

3. MahÈvagga 363

552. PuÓÉarÊkaÑ yathÈ vaggu, toye na upalimpati1. EvaÑ puÒÒe ca pÈpe ca, ubhaye tvaÑ na limpasi. PÈde vÊra pasÈrehi, Sabhiyo vandati Satthunoti. (38) Atha kho Sabhiyo paribbÈjako Bhagavato pÈdesu sirasÈ nipatitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantaÑ bhante -pa- esÈhaÑ BhagavantaÑ saraÓaÑ gacchÈmi dhammaÒca bhikkhusaÑghaÒca, labheyyÈhaÑ bhante Bhagavato santike pabbajjaÑ, labheyyaÑ upasampadan”ti. Yo kho Sabhiya aÒÒatitthiyapubbo imasmiÑ dhammavinaye Èka~khati pabbajjaÑ, Èka~khati upasampadaÑ, so cattÈro mÈse parivasati, catunnaÑ mÈsÈnaÑ accayena ÈraddhacittÈ bhikkh| pabbÈjenti, upasampÈdenti bhikkhubhÈvÈya. Api ca mettha puggalavemattatÈ viditÈti. Sace bhante aÒÒatitthiyapubbÈ imasmiÑ dhammavinaye Èka~khantÈ pabbajjaÑ Èka~khantÈ upasampadaÑ cattÈro mÈse parivasanti, catunnaÑ mÈsÈnaÑ accayena ÈraddhacittÈ bhikkh| pabbÈjenti, upasampÈdenti bhikkhubhÈvÈya, ahaÑ cattÈri vassÈni parivasissÈmi, catunnaÑ vassÈnaÑ accayena ÈraddhacittÈ bhikkh| pabbÈjentu, upasampÈdentu bhikkhubhÈvÈyÈti. Alattha kho Sabhiyo paribbÈjako Bhagavato santike pabbajjaÑ, alattha upasampadaÑ -pa-. AÒÒataro kho panÈyasmÈ Sabhiyo arahataÑ ahosÊti. SabhiyasuttaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. Selasutta * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ A~guttarÈpesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhateÄasehi bhikkhusatehi yena ŒpaÓaÑ nÈma A~guttarÈpÈnaÑ nigamo tadavasari. Assosi kho KeÓiyo jaÔilo “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito A~guttarÈpesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhateÄasehi bhikkhusatehi ÈpaÓaÑ anuppatto, taÑ kho pana bhavantaÑ ______1. Toyena na upalippati (SÊ), toye na upalippati (I), toyena na upalimpati (Ka) * Ma 2. 347 piÔÔhepi.

364 SuttanipÈtapÈÄi

GotamaÑ evaÑ kalyÈÓo kittisaddo abbhuggato ‘itipi so BhagavÈ ArahaÑ SammÈsambuddho VijjÈcaraÓasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro purisadammasÈrathi SatthÈ devamanussÈnaÑ Buddho BhagavÈ’ti1. So imaÑ lokaÑ sadevakaÑ samÈrakaÑ sabrahmakaÑ sassamaÓabrÈhmaÓiÑ pajaÑ sadevamanussaÑ sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ pavedeti, so dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti, sÈdhu kho pana tathÈr|pÈnaÑ arahataÑ dassanaÑ hotÊ”ti. Atha kho KeÓiyo jaÔilo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho KeÓiyaÑ jaÔilaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi sampahaÑsesi. Atha kho KeÓiyo jaÔilo BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu me bhavaÑ Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ KeÓiyaÑ jaÔilaÑ etadavoca “mahÈ kho KeÓiya bhikkhusaÑgho aÉÉhateÄasÈni bhikkhusatÈni, tvaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno”ti. Dutiyampi kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ etadavoca “kiÒcÈpi bho Gotama mahÈ bhikkhusaÑgho aÉÉhateÄasÈni bhikkhusatÈni, ahaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno, adhivÈsetu me bhavaÑ Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. Dutiyampi kho BhagavÈ KeÓiyaÑ jaÔilaÑ etadavoca “mahÈ kho KeÓiya bhikkhusaÑgho aÉÉhateÄasÈni bhikkhusatÈni, tvaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno”ti. Tatiyampi kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ etadavoca “kiÒcÈpi bho Gotama mahÈ bhikkhusaÑgho aÉÉhateÄasÈni bhikkhusatÈni, ahaÒca brÈhmaÓesu abhippasanno, adhivÈsetu2 me bhavaÑ Gotamo svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho KeÓiyo jaÔilo Bhagavato adhivÈsanaÑ ______1. BhagavÈ (SyÈ,I) 2. AdhivÈsetveva (SÊ)

3. MahÈvagga 365 viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ yena sako assamo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ mittÈmacce ÒÈtisÈlohite Èmantesi “suÓantu me bhavanto mittÈmaccÈ ÒÈtisÈlohitÈ, samaÓo me Gotamo nimantito svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghena, yena me kÈyaveyyÈvaÔikaÑ kareyyÈthÈ”ti. “EvaÑ bho”ti kho KeÓiyassa jaÔilassa mittÈmaccÈ ÒÈtisÈlohitÈ KeÓiyassa jaÔilassa paÔissutvÈ appekacce uddhanÈni khaÓanti, appekacce kaÔÔhÈni phÈlenti, appekacce bhÈjanÈni dhovanti, appekacce udakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpenti, appekacce ÈsanÈni paÒÒÈpenti. KeÓiyo pana jaÔilo sÈmaÑyeva maÓÉalamÈÄaÑ paÔiyÈdeti.

Tena kho pana samayena Selo brÈhmaÓo ŒpaÓe paÔivasati, tiÓÓaÑ vedÈnaÑ pÈrag| sanighaÓÉukeÔubhÈnaÑ sÈkkharappabhedÈnaÑ itihÈsapaÒcamÈnaÑ padako veyyÈkaraÓo lokÈyatamahÈpurisalakkhaÓesu anavayo, tÊÓi ca mÈÓavakasatÈni mante vÈceti.

Tena kho pana samayena KeÓiyo jaÔilo Sele brÈhmaÓe abhippasanno hoti. Atha kho Selo brÈhmaÓo tÊhi mÈÓavakasatehi parivuto ja~ghÈvihÈraÑ anuca~kamamÈno anuvicaramÈno yena KeÓiyassa jaÔilassa assamo tenupasa~kami. AddasÈ kho Selo brÈhmaÓo KeÓiyassa jaÔilassa assame1 appekacce uddhanÈni khaÓante -pa- appekacce ÈsanÈni paÒÒÈpente, KeÓiyaÑ pana jaÔilaÑ sÈmaÑyeva maÓÉalamÈÄaÑ paÔiyÈdentaÑ, disvÈna KeÓiyaÑ jaÔilaÑ etadavoca “kiÑ nu kho bhoto KeÓiyassa ÈvÈho vÈ bhavissati, vivÈho vÈ bhavissati, mahÈyaÒÒo vÈ paccupaÔÔhito, rÈjÈ vÈ MÈgadho seniyo BimbisÈro nimantito svÈtanÈya saddhiÑ balakÈyenÈ”ti.

Na me bho Sela ÈvÈho vÈ bhavissati vivÈho vÈ, nÈpi rÈjÈ MÈgadho seniyo BimbisÈro nimantito svÈtanÈya saddhiÑ balakÈyena, api ca kho me mahÈyaÒÒo paccupaÔÔhito, atthi samaÓo Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito A~guttarÈpesu

______1. KeÓiyassamiye jaÔile (SÊ, I) Ma 2. 349 piÔÔhepi.

366 SuttanipÈtapÈÄi cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhateÄasehi bhikkhusatehi ÈpaÓaÑ anuppatto, taÑ kho pana bhavantaÑ GotamaÑ -pa- Buddho BhagavÈti. So me nimantito svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti. “Buddho”ti bho KeÓiya vadesi,”Buddho”ti bho Sela vadÈmi. “Buddho”ti bho KeÓiya vadesi, “Buddho”ti bho Sela vadÈmÊti. Atha kho Selassa brÈhmaÓassa etadahosi “ghosopi kho eso dullabho lokasmiÑ yadidaÑ Buddhoti, ÈgatÈni kho panamhÈkaÑ mantesu dvattiÑsamahÈpurisalakkhaÓÈni, yehi samannÈgatassa mahÈpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaÒÒÈ–sace agÈraÑ ajjhÈvasati rÈjÈ hoti cakkavattÊ dhammiko dhammarÈjÈ cÈturanto vijitÈvÊ janapadatthÈvariyappatto sattaratanasamannÈgato. TassimÈni satta ratanÈni bhavanti. SeyyathidaÑ, cakkaratanaÑ hatthiratanaÑ assaratanaÑ maÓiratanaÑ itthiratanaÑ gahapatiratanaÑ pariÓÈyakaratanameva sattamaÑ. ParosahassaÑ kho panassa puttÈ bhavanti s|rÈ vÊra~gar|pÈ parasenappamaddanÈ, so imaÑ pathaviÑ sÈgarapariyantaÑ adaÓÉena asatthena dhammena abhivijiya ajjhÈvasati. Sace kho pana agÈrasmÈ anagÈriyaÑ pabbajati, ArahaÑ hoti SammÈsambuddho loke vivaÔÔacchado1”. KahaÑ pana bho KeÓiya etarahi so bhavaÑ Gotamo viharati ArahaÑ SammÈsambuddhoti. EvaÑ vutte KeÓiyo jaÔilo dakkhiÓaÑ BÈhuÑ paggahetvÈ SelaÑ brÈhmaÓaÑ etadavoca “yenesÈ bho Sela nÊlavanarÈjÊ”ti. Atha kho Selo brÈhmaÓo tÊhi mÈÓavakasatehi saddhiÑ yena BhagavÈ tenupasa~kami, atha kho Selo brÈhmaÓo te mÈÓavake Èmantesi “appasaddÈ bhonto Ègacchantu pade padaÑ nikkhipantÈ, durÈsadÈ hi te Bhagavanto2 sÊhÈva ekacarÈ. YadÈ cÈhaÑ bho samaÓena Gotamena saddhiÑ manteyyaÑ, mÈ me bhonto antarantarÈ kathaÑ opÈtetha, kathÈpariyosÈnaÑ me bhavanto Ègament|ti. Atha kho Selo brÈhmaÓo yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho Selo brÈhmaÓo ______1. Vivattacchaddo (SÊ, I) 2. Bhavanto (SyÈ, Ka)

3. MahÈvagga 367

Bhagavato kÈye dvattiÑsamahÈpurisalakkhaÓÈni samannesi1. AddasÈ kho Selo brÈhmaÓo Bhagavato kÈye dvattiÑsamahÈpurisalakkhaÓÈni yebhuyyena ÔhapetvÈ dve. DvÊsu mahÈpurisalakkhaÓesu ka~khati vicikicchati nÈdhimuccati na sampasÊdati–kosohite ca vatthaguyhe, pah|tajivhatÈya cÈti. Atha kho Bhagavato etadahosi “passati kho me ayaÑ Selo brÈhmaÓo dvattiÑsamahÈpurisalakkhaÓÈni yebhuyyena ÔhapetvÈ dve. DvÊsu mahÈpurisalakkhaÓesu ka~khati vicikicchati nÈdhimuccati na sampasÊdati– kosohite ca vatthaguyhe, pah|tajivhatÈya cÈ”ti. Atha kho BhagavÈ tathÈr|paÑ iddhÈbhisa~khÈraÑ abhisa~khÈsi2, yathÈ addasa Selo brÈhmaÓo Bhagavato kosohitaÑ vatthaguyhaÑ. Atha kho BhagavÈ jivhaÑ ninemetvÈ ubhopi kaÓÓasotÈni anumasi paÔimasi, ubhopi nÈsikasotÈni anumasi paÔimasi, kevalampi nalÈÔamaÓÉalaÑ jivhÈya chÈdesi. Atha kho Selassa brÈhmaÓassa etadahosi “samannÈgato kho samaÓo Gotamo dvattiÑsamahÈpurisalakkhaÓehi paripuÓÓehi, no aparipuÓÓehi. No ca kho naÑ jÈnÈmi ‘Buddho vÈ no vÈ’, sutaÑ kho pana metaÑ brÈhmaÓÈnaÑ vuÉÉhÈnaÑ mahallakÈnaÑ ÈcariyapÈcariyÈnaÑ bhÈsamÈnÈnaÑ ‘ye te bhavanti Arahanto SammÈsambuddhÈ, te sake vaÓÓe bhaÒÒamÈne attÈnaÑ pÈtukarontÊ’ti. YaÑn|nÈhaÑ samaÓaÑ GotamaÑ sammukhÈ sÈruppÈhi gÈthÈhi abhitthaveyyan”ti. Atha kho Selo brÈhmaÓo BhagavantaÑ sammukhÈ sÈruppÈhi gÈthÈhi abhitthavi–

553. * ParipuÓÓakÈyo suruci, sujÈto cÈrudassano. SuvaÓÓavaÓÓosi BhagavÈ, susukkadÈÔhosi vÊriyavÈ. (1)

554. Narassa hi sujÈtassa, ye bhavanti viyaÒjanÈ. Sabbe te tava kÈyasmiÑ, mahÈpurisalakkhaÓÈ. (2)

555. Pasannanetto sumukho, brahÈ uju patÈpavÈ. Majjhe samaÓasaÑghassa, Èdiccova virocasi. (3) ______1. Sammannesi (SÊ, SyÈ) 2. Abhisa~khÈresi (SyÈ, Ka) DÊ 1. 101 piÔÔhepi. * Khu 2. 330 piÔÔhepi.

368 SuttanipÈtapÈÄi

556. KalyÈÓadassano bhikkhu, kaÒcanasannibhattaco. KiÑ te samaÓabhÈvena, evaÑ uttamavaÓÓino. (4)

557. RÈjÈ arahasi bhavituÑ, cakkavattÊ rathesabho. CÈturanto vijitÈvÊ, jambusaÓÉassa1 issaro. (5)

558. KhattiyÈ bhogirÈjÈno2, anuyantÈ3 bhavantu te. RÈjÈbhirÈjÈ manujindo, rajjaÑ kÈrehi Gotama. (6)

559. RÈjÈhamasmi SelÈti, (BhagavÈ) DhammarÈjÈ anuttaro. Dhammena cakkaÑ vattemi, CakkaÑ appaÔivattiyaÑ. (7)

560. Sambuddho paÔijÈnÈsi, (Iti Selo brÈhmaÓo,) DhammarÈjÈ anuttaro. Dhammena cakkaÑ vattemi, Iti bhÈsasi Gotama. (8)

561. Ko nu senÈpati bhoto, sÈvako Satthuranvayo. Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaÑ pavattitaÑ. (9)

562. MayÈ pavattitaÑ cakkaÑ, (SelÈti BhagavÈ,) DhammacakkaÑ anuttaraÑ. SÈriputto anuvatteti, AnujÈto TathÈgataÑ. (10)

563. AbhiÒÒeyyaÑ abhiÒÒÈtaÑ, bhÈvetabbaÒca bhÈvitaÑ. PahÈtabbaÑ pahÊnaÑ me, tasmÈ Buddhosmi brÈhmaÓa. (11)

564. Vinayassu mayi ka~khaÑ, adhimuccassu brÈhmaÓa. DullabhaÑ dassanaÑ hoti, SambuddhÈnaÑ abhiÓhaso. (12) ______1. JambumaÓÉassa (Ka) 2. BhojarÈjÈno (SÊ, SyÈ) 3. AnuyuttÈ (SÊ)

3. MahÈvagga 369

565. YesaÑ ve1 dullabho loke, PÈtubhÈvo abhiÓhaso. SohaÑ brÈhmaÓa Sambuddho, Sallakatto anuttaro. (13)

566. Brahmabh|to atitulo, mÈrasenappamaddano. SabbÈmitte vasÊkatvÈ, modÈmi akutobhayo. (14)

567. ImaÑ bhavanto nisÈmetha, yathÈ bhÈsati cakkhumÈ. Sallakatto mahÈvÊro, sÊhova nadatÊ vane. (15)

568. Brahmabh|taÑ atitulaÑ, mÈrasenappamaddanaÑ. Ko disvÈ nappasÊdeyya, api kaÓhÈbhijÈtiko. (16)

569. Yo maÑ icchati anvetu, yo vÈ nicchati gacchatu. IdhÈhaÑ pabbajissÈmi, varapaÒÒassa santike. (17)

570. EvaÒce2 ruccati bhoto, SammÈsambuddhasÈsane3. Mayampi pabbajissÈma, varapaÒÒassa santike. (18)

571. BrÈhmaÓÈ tisatÈ ime, yÈcanti paÒjalÊkatÈ. BrahmacariyaÑ carissÈma, BhagavÈ tava santike. (19)

572. SvÈkkhÈtaÑ brahmacariyaÑ, (SelÈti BhagavÈ) SandiÔÔhikamakÈlikaÑ. Yattha amoghÈ pabbajjÈ, Appamattassa sikkhatoti. (20) Alattha kho Selo brÈhmaÓo sapariso Bhagavato santike pabbajjaÑ, alattha upasampadaÑ. Atha kho KeÓiyo jaÔilo tassÈ rattiyÈ accayena sake assame paÓÊtaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bho Gotama niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya yena KeÓiyassa jaÔilassa assamo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi saddhiÑ bhikkhusaÑghena. ______1. YesaÑ vo (I), yassa ve (SyÈ) 2. EtaÒce (SÊ, I) 3. SammÈsambuddhasÈsanaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)

370 SuttanipÈtapÈÄi

Atha kho KeÓiyo jaÔilo BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena sahatthÈ santappesi sampavÈresi. Atha kho KeÓiyo jaÔilo BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ aÒÒataraÑ nÊcaÑ ÈsanaÑ gahetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinnaÑ kho KeÓiyaÑ jaÔilaÑ BhagavÈ imÈhi gÈthÈhi anumodi–

573. “AggihuttamukhÈ yaÒÒÈ, sÈvittÊ chandaso mukhaÑ. RÈjÈ mukhaÑ manussÈnaÑ, nadÊnaÑ sÈgaro mukhaÑ. (21)

574. NakkhattÈnaÑ mukhaÑ cando, Èdicco tapataÑ mukhaÑ. PuÒÒaÑ Èka~khamÈnÈnaÑ, saÑgho ve yajataÑ mukhan”ti. (22) Atha kho BhagavÈ KeÓiyaÑ jaÔilaÑ imÈhi gÈthÈhi anumoditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho ÈyasmÈ Selo sapariso eko v|pakaÔÔho appamatto ÈtÈpÊ pahitatto viharanto nacirasseva -pa-. AÒÒataro kho panÈyasmÈ Selo sapariso arahataÑ ahosi. Atha kho ÈyasmÈ Selo sapariso yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ cÊvaraÑ katvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–

575. “YaÑ taÑ saraÓamÈgamha1, ito aÔÔhami cakkhuma. Sattarattena BhagavÈ, dantamha tava sÈsane. (23)

576. TuvaÑ Buddho tuvaÑ SatthÈ, tuvaÑ mÈrÈbhibh| Muni. TuvaÑ anusaye chetvÈ, tiÓÓo tÈresi’maÑ pajaÑ. (24)

577. UpadhÊ te samatikkantÈ, ÈsavÈ te padÈlitÈ. SÊhosi2 anupÈdÈno, pahÊnabhayabheravo. (25)

578. Bhikkhavo tisatÈ ime, tiÔÔhanti paÒjalÊkatÈ. PÈde vÊra pasÈrehi, nÈgÈ vandantu Satthuno”ti. (26) SelasuttaÑ sattamaÑ. ______1. MÈgamma (SÊ, SyÈ, Ka); Ma 2. 354 piÔÔhepi. 2. SÊhova (Ma 2. 354 piÔÔhe.)

3. MahÈvagga 371

8. Sallasutta 579. AnimittamanaÒÒÈtaÑ, maccÈnaÑ idha jÊvitaÑ. KasiraÒca parittaÒca, taÒca dukkhena saÑyutaÑ. (1)

580. Na hi so upakkamo atthi, yena jÈtÈ na miyyare. Jarampi patvÈ maraÓaÑ, evaÑdhammÈ hi pÈÓino. (2)

581. PhalÈnamiva pakkÈnaÑ, pÈto patanato1 bhayaÑ. EvaÑ jÈtÈna maccÈnaÑ, niccaÑ maraÓato bhayaÑ. (3)

582. YathÈpi kumbhakÈrassa, katÈ mattikabhÈjanÈ. Sabbe bhedanapariyantÈ2, evaÑ maccÈna jÊvitaÑ. (4)

583. DaharÈ ca mahantÈ ca, ye bÈlÈ ye ca paÓÉitÈ. Sabbe maccuvasaÑ yanti, sabbe maccuparÈyaÓÈ. (5)

584. TesaÑ maccuparetÈnaÑ, gacchataÑ paralokato. Na pitÈ tÈyate puttaÑ, ÒÈtÊ vÈ pana ÒÈtake. (6)

585. PekkhataÑyeva ÒÈtÊnaÑ, passa lÈlapataÑ puthu. Ekameko va maccÈnaÑ, govajjho viya nÊyati3. (7)

586. EvamabbhÈhato loko, maccunÈ ca jarÈya ca. TasmÈ dhÊrÈ na socanti, viditvÈ lokapariyÈyaÑ. (8)

587. Yassa maggaÑ na jÈnÈsi, Ègatassa gatassa vÈ. Ubho ante asampassaÑ, niratthaÑ paridevasi. (9)

588. ParidevayamÈno ce, kiÒcidatthaÑ udabbahe. Samm|Äho hiÑsamattÈnaÑ, kayirÈ ce naÑ vicakkhaÓo. (10)

589. Na hi ruÓÓena sokena, santiÑ pappoti cetaso. Bhiyyassuppajjate dukkhaÑ, sarÊraÑ cupahaÒÒati. (11)

590. Kiso vivaÓÓo bhavati, hiÑsamattÈnamattanÈ. Na tena petÈ pÈlenti, niratthÈ paridevanÈ. (12) ______1. Papatato (SÊ, I, ®Ôha) 2. BhedapariyantÈ (SyÈ) 3. Niyyati (bah|su)

372 SuttanipÈtapÈÄi

591. SokamappajahaÑ jantu, bhiyyo dukkhaÑ nigacchati. Anutthunanto kÈla~kataÑ1, sokassa vasamanvag|. (13)

592. AÒÒepi passa gamine, yathÈkammupage nare. Maccuno vasamÈgamma, phandantevidha pÈÓino. (14)

593. Yena yena hi maÒÒanti, tato taÑ hoti aÒÒathÈ. EtÈdiso vinÈbhÈvo, passa lokassa pariyÈyaÑ. (15)

594. Api vassasataÑ jÊve, bhiyyo vÈ pana mÈÓavo. ©ÈtisaÑghÈ vinÈ hoti, jahÈti idha jÊvitaÑ. (16)

595. TasmÈ arahato sutvÈ, vineyya paridevitaÑ. PetaÑ kÈla~kataÑ disvÈ, neso labbhÈ mayÈ iti. (17)

596. YathÈ saraÓamÈdittaÑ, vÈrinÈ parinibbaye2. Evampi dhÊro sapaÒÒo, paÓÉito kusalo naro. KhippamuppatitaÑ sokaÑ, vÈto t|laÑva dhaÑsaye. (18)

597. ParidevaÑ pajappaÒca, domanassaÒca attano. Attano sukhamesÈno, abbahe sallamattano. (19)

598. Abb|Ähasallo asito, santiÑ pappuyya cetaso. SabbasokaÑ atikkanto, asoko hoti nibbutoti. SallasuttaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. VÈseÔÔhasutta * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ IcchÈna~gale viharati IcchÈna~galavanasaÓÉe. Tena kho pana samayena sambahulÈ abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ brÈhmaÓamahÈsÈlÈ IcchÈna~gale paÔivasanti. SeyyathidaÑ, Ca~kÊ brÈhmaÓo, TÈrukkho brÈhmaÓo, PokkharasÈti brÈhmaÓo, JÈÓussoÓi3 brÈhmaÓo, Todeyyo brÈhmaÓo, aÒÒe ca abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ brÈhmaÓamahÈsÈlÈ. Atha kho VÈseÔÔhabhÈradvÈjÈnaÑ ______1. KÈlakataÑ (SÊ, SyÈ) 2. Parinibbuto (SÊ, Ka) 3. JÈÓusoÓi (Ka) * Ma 2. 406 piÔÔhepi.

3. MahÈvagga 373 mÈÓavÈnaÑ ja~ghÈvihÈraÑ anuca~kamantÈnaÑ anuvicarantÈnaÑ1 ayamantarÈkathÈ udapÈdi “kathaÑ bho brÈhmaÓo hotÊ”ti. BhÈradvÈjo mÈÓavo evamÈha “yato kho bho ubhato sujÈto hoti mÈtito ca pitito ca saÑsuddhagahaÓiko yÈva sattamÈ pitÈmahayugÈ akkhitto anupakkuÔÔho jÈtivÈdena, ettÈvatÈ kho bho brÈhmaÓo hotÊ”ti. VÈseÔÔho mÈÓavo evamÈha “yato kho bho sÊlavÈ ca hoti vatasampanno2 ca, ettÈvatÈ kho bho brÈhmaÓo hotÊ”ti. Neva kho asakkhi BhÈradvÈjo mÈÓavo VÈseÔÔhaÑ mÈÓavaÑ saÒÒÈpetuÑ, na pana asakkhi VÈseÔÔho mÈÓavo BhÈradvÈjaÑ mÈÓavaÑ saÒÒÈpetuÑ. Atha kho VÈseÔÔho mÈÓavo BhÈradvÈjaÑ mÈÓavaÑ Èmantesi “ayaÑ kho bho3 BhÈradvÈja samaÓo Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito IcchÈna~gale viharati IcchÈna~galavanasaÓÉe, taÑ kho pana bhavantaÑ GotamaÑ evaÑ kalyÈÓo kittisaddo abbhuggato ‘itipi -pa- Buddho BhagavÈ’ti. ŒyÈma bho BhÈradvÈja yena samaÓo Gotamo tenupasa~kamissÈma, upasa~kamitvÈ samaÓaÑ GotamaÑ etamatthaÑ pucchissÈma, yathÈ no samaÓo Gotamo byÈkarissati, tathÈ naÑ dhÈressÈmÈ”ti. “EvaÑ bho”ti kho BhÈradvÈjo mÈÓavo VÈseÔÔhassa mÈÓavassa paccassosi. Atha kho VÈseÔÔhabhÈradvÈjÈ mÈÓavÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodiÑsu, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinno kho VÈseÔÔho mÈÓavo BhagavantaÑ gÈthÈhi ajjhabhÈsi–

599. AnuÒÒÈtapaÔiÒÒÈtÈ, tevijjÈ mayamasmubho. AhaÑ PokkharasÈtissa, TÈrukkhassÈ’yaÑ mÈÓavo. (1)

600. TevijjÈnaÑ yadakkhÈtaÑ, tatra kevalino’smase. Padaka’sma veyyÈkaraÓÈ, jappe ÈcariyasÈdisÈ. (2) ______1. Anuca~kamamÈnÈnaÑ anuvicaramÈnÈnaÑ (SÊ, I) 2. Vattasampanno (SÊ, SyÈ, Ma 2. 407) 3. AyaÑ bho (SÊ, SyÈ, Ka), ayaÑ kho (I)

374 SuttanipÈtapÈÄi

601. TesaÑ no jÈtivÈdasmiÑ, vivÈdo atthi Gotama. JÈtiyÈ brÈhmaÓo hoti, BhÈradvÈjo iti bhÈsati. AhaÒca kammunÈ1 br|mi, evaÑ jÈnÈhi cakkhuma. (3)

602. Te na sakkoma saÒÒÈpetuÑ, aÒÒamaÒÒaÑ mayaÑ ubho. BhavantaÑ2 puÔÔhumÈgamhÈ, SambuddhaÑ iti vissutaÑ. (4)

603. CandaÑ yathÈ khayÈtÊtaÑ, pecca paÒjalikÈ janÈ. VandamÈnÈ namassanti, evaÑ lokasmi GotamaÑ. (5)

604. CakkhuÑ loke samuppannaÑ, mayaÑ pucchÈma GotamaÑ. JÈtiyÈ brÈhmaÓo hoti, udÈhu bhavati kammunÈ. AjÈnataÑ no pabr|hi, yathÈ jÈnemu brÈhmaÓaÑ. (6)

605. TesaÑ vo ahaÑ byakkhissaÑ, (VÈseÔÔhÈti BhagavÈ) AnupubbaÑ yathÈtathaÑ. JÈtivibha~gaÑ pÈÓÈnaÑ, AÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (7)

606. TiÓarukkhepi jÈnÈtha, na cÈpi paÔijÈnare. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (8)

607. Tato kÊÔe paÔa~ge ca, yÈva kunthakipillike. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (9)

608. Catuppadepi jÈnÈtha, khuddake ca mahallake. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (10)

609. PÈd|darepi jÈnÈtha, urage dÊghapiÔÔhike. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (11)

610. Tato macchepi jÈnÈtha, odake vÈrigocare. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (12)

611. Tato pakkhÊpi jÈnÈtha, pattayÈne viha~game. Li~gaÑ jÈtimayaÑ tesaÑ, aÒÒamaÒÒÈ hi jÈtiyo. (13) ______1. KammanÈ (SÊ, I) evamuparipi. 2. BhagavantaÑ (Ka)

3. MahÈvagga 375

612. YathÈ etÈsu jÈtÊsu, li~gaÑ jÈtimayaÑ puthu. EvaÑ natthi manussesu, li~gaÑ jÈtimayaÑ puthu. (14)

613. Na kesehi na sÊsena, na kaÓÓehi na akkhibhi. Na mukhena na nÈsÈya, na oÔÔhehi bham|hi vÈ. (15)

614. Na gÊvÈya na aÑsehi, na udarena na piÔÔhiyÈ. Na soÓiyÈ na urasÈ, na sambÈdhe na methune1. (16)

615. Na hatthehi na pÈdehi, nÈ~gulÊhi nakhehi vÈ. Na ja~ghÈhi na |r|hi, na vaÓÓena sarena vÈ. Li~gaÑ jÈtimayaÑ neva, yathÈ aÒÒÈsu jÈtisu. (17)

616. PaccattaÒca sarÊresu2, manussesvetaÑ na vijjati. VokÈraÒca manussesu, samaÒÒÈya pavuccati. (18)

617. Yo hi koci manussesu, gorakkhaÑ upajÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, kassako so na brÈhmaÓo. (19)

618. Yo hi koci manussesu, puthusippena jÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, sippiko so na brÈhmaÓo. (20)

619. Yo hi koci manussesu, vohÈraÑ upajÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, vÈÓijo so na brÈhmaÓo. (21)

620. Yo hi koci manussesu, parapessena jÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, pessiko3 so na brÈhmaÓo. (22)

621. Yo hi koci manussesu, adinnaÑ upajÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, coro eso na brÈhmaÓo. (23)

622. Yo hi koci manussesu, issatthaÑ upajÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, yodhÈjÊvo na brÈhmaÓo. (24)

623. Yo hi koci manussesu, porohiccena jÊvati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, yÈjako so na brÈhmaÓo. (25) ______1. Na sambÈdhÈ na methunÈ (SyÈ, Ka) 2. PaccattaÑ sasarÊresu (SÊ, I) 3. Pessako (Ka)

376 SuttanipÈtapÈÄi

624. Yo hi koci manussesu, gÈmaÑ raÔÔhaÒca bhuÒjati. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, rÈjÈ eso na brÈhmaÓo. (26)

625. * Na cÈhaÑ brÈhmaÓaÑ br|mi, yonijaÑ mattisambhavaÑ. BhovÈdi nÈma so hoti, sace1 hoti sakiÒcano. AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (27)

626. * SabbasaÑyojanaÑ chetvÈ, yo ve na paritassati. Sa~gÈtigaÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (28)

627. * ChetvÈ naddhiÑ varattaÒca, sandÈnaÑ sahanukkamaÑ. UkkhittapalighaÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (29)

628. * AkkosaÑ vadhabandhaÒca, aduÔÔho yo titikkhati. KhantÊbalaÑ balÈnÊkaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (30)

629. * AkkodhanaÑ vatavantaÑ, sÊlavantaÑ anussadaÑ. DantaÑ antimasÈrÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (31)

630. * VÈri pokkharapatteva, Èraggeriva sÈsapo. Yo na limpati kÈmesu, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (32)

631. * Yo dukkhassa pajÈnÈti, idheva khayamattano. PannabhÈraÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.(33)

632. * GambhÊrapaÒÒaÑ medhÈviÑ, maggÈmaggassa kovidaÑ. UttamatthamanuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (34)

633. * AsaÑsaÔÔhaÑ gahaÔÔhehi, anÈgÈrehi c|bhayaÑ. AnokasÈrimappicchaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (35)

634. * NidhÈya daÓÉaÑ bh|tesu, tasesu thÈvaresu ca. Yo na hanti na ghÈteti, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (36)

635. * AviruddhaÑ viruddhesu, attadaÓÉesu nibbutaÑ. SÈdÈnesu anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (37) ______* HeÔÔhÈ 70 piÔÔhepi. 1. Sa ve (SÊ, SyÈ)

3. MahÈvagga 377

636. * Yassa rÈgo ca doso ca, mÈno makkho ca pÈtito. SÈsaporiva ÈraggÈ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (38)

637. * AkakkasaÑ viÒÒÈpaniÑ, giraÑ saccamudÊraye. YÈya nÈbhisaje kaÒci, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (39)

638. * Yo’dha dÊghaÑ va rassaÑ vÈ, aÓuÑ th|laÑ subhÈsubhaÑ. Loke adinnaÑ nÈdiyati, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (40)

639. * ŒsÈ yassa na vijjanti, asmiÑ loke paramhi ca. NirÈsÈsaÑ1 visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (41)

640. * YassÈlayÈ na vijjanti, aÒÒÈya akathaÑkathÊ. AmatogadhamanuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (42)

641. * Yo’dha puÒÒaÒca pÈpaÒca, ubho sa~ga’mupaccagÈ. AsokaÑ virajaÑ suddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (43)

642. * CandaÑva vimalaÑ suddhaÑ, vippasannamanÈvilaÑ. NandÊbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (44)

643. * Yo’maÑ palipathaÑ duggaÑ, saÑsÈraÑ mohamaccagÈ. TiÓÓo pÈra~gato jhÈyÊ, anejo akathaÑkathÊ. AnupÈdÈya nibbuto, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (45)

644. * Yo’dha kÈme pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje. KÈmabhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (46)

645. * Yo’dha taÓhaÑ pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje. TaÓhÈbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (47)

646. * HitvÈ mÈnusakaÑ yogaÑ, dibbaÑ yogaÑ upaccagÈ. SabbayogavisaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (48)

647. * HitvÈ ratiÒca aratiÑ, sÊtibh|taÑ nir|padhiÑ. SabbalokÈbhibhuÑ vÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (49) ______* HeÔÔhÈ 71, 72 piÔÔhesupi. 1. NirÈsayaÑ (SÊ, SyÈ, I), nirÈsakaÑ (?)

378 SuttanipÈtapÈÄi

648. * CutiÑ yo vedi1 sattÈnaÑ, upapattiÒca sabbaso. AsattaÑ SugataÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (50)

649. * Yassa gatiÑ na jÈnanti, devÈ gandhabbamÈnusÈ. KhÊÓÈsavaÑ arahantaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (51)

650. * Yassa pure ca pacchÈ ca, majjhe ca natthi kiÒcanaÑ. AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (52)

651. * UsabhaÑ pavaraÑ vÊraÑ, mahesiÑ vijitÈvinaÑ. AnejaÑ nhÈtakaÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.(53)

652. * PubbenivÈsaÑ yo vedi1, saggÈpÈyaÒca passati. Atho jÈtikkhayaÑ patto, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ. (54)

653. SamaÒÒÈ hesÈ lokasmiÑ, nÈmagottaÑ pakappitaÑ. SammuccÈ samudÈgataÑ, tattha tattha pakappitaÑ. (55)

654. DÊgharattamanusayitaÑ, diÔÔhigatamajÈnataÑ. AjÈnantÈ no2 pabruvanti, “JÈtiyÈ hoti brÈhmaÓo”. (56)

655. Na jaccÈ brÈhmaÓo hoti, Na jaccÈ hoti abrÈhmaÓo. KammunÈ brÈhmaÓo hoti, KammunÈ hoti abrÈhmaÓo. (57)

656. Kassako kammunÈ hoti, Sippiko hoti kammunÈ. VÈÓijo kammunÈ hoti, Pessiko hoti kammunÈ. (58)

657. Coropi kammunÈ hoti, yodhÈjÊvopi kammunÈ. YÈjako kammunÈ hoti, rÈjÈpi hoti kammunÈ. (59) ______1. Yo’veti (?) Itivuttake 262 piÔÔhe AÔÔhakathÈsaÑvaÓÓanÈ passitabbÈ. 2. AjÈnantÈ te (®Ôha), Ma 2. 412 piÔÔhepi passitabbaÑ. * HeÔÔhÈ 73 piÔÔhepi.

3. MahÈvagga 379

658. EvametaÑ yathÈbh|taÑ, kammaÑ passanti paÓÉitÈ. PaÔiccasamuppÈdadassÈ, kammavipÈkakovidÈ. (60)

659. KammunÈ vattati loko, kammunÈ vattati pajÈ. KammanibandhanÈ sattÈ, rathassÈÓÊva yÈyato. (61)

660. Tapena brahmacariyena, saÑyamena damena ca. Etena brÈhmaÓo hoti, etaÑ brÈhmaÓamuttamaÑ. (62)

661. TÊhi vijjÈhi sampanno, santo khÊÓapunabbhavo. EvaÑ VÈseÔÔha jÈnÈhi, brahmÈ sakko vijÈnatanti. EvaÑ vutte VÈseÔÔhabhÈradvÈjÈ mÈÓavÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ “abhikkantaÑ bho Gotama -pa- upÈsake no bhavaÑ Gotamo dhÈretu ajjatagge pÈÓupete1 saraÓaÑ gate”ti. VÈseÔÔhasuttaÑ navamaÑ. _____

10. KokÈlikasutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho KokÈliko bhikkhu yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinno kho KokÈliko bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “pÈpicchÈ bhante SÈriputtamoggallÈnÈ pÈpikÈnaÑ icchÈnaÑ vasaÑ gatÈ”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ KokÈlikaÑ bhikkhuÑ etadavoca “mÈ hevaÑ KokÈlika, mÈ hevaÑ KokÈlika. PasÈdehi KokÈlika SÈriputtamoggallÈnesu cittaÑ, pesalÈ SÈriputtamoggallÈnÈ”ti. Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho KokÈliko bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “kiÒcÈpi me bhante BhagavÈ saddhÈyiko paccayiko. Atha kho pÈpicchÈva SÈriputtamoggallÈnÈ pÈpikÈnaÑ icchÈnaÑ vasaÑ gatÈ”ti. Tatiyampi kho BhagavÈ KokÈlikaÑ bhikkhuÑ etadavoca “mÈ hevaÑ ______1. PÈÓupetaÑ (Ka)

380 SuttanipÈtapÈÄi

KokÈlika, mÈ hevaÑ KokÈlika. PasÈdehi KokÈlika SÈriputtamoggallÈnesu cittaÑ, pesalÈ SÈriputtamoggallÈnÈ”ti. * Atha kho KokÈliko bhikkhu uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Acirappakkantassa ca KokÈlikassa bhikkhuno sÈsapamattÊhi piÄakÈhi sabbo kÈyo phuÔo1 ahosi, sÈsapamattiyo hutvÈ muggamattiyo ahesuÑ, muggamattiyo hutvÈ kaÄÈyamattiyo ahesuÑ, kaÄÈyamattiyo hutvÈ kolaÔÔhimattiyo ahesuÑ, kolaÔÔhimattiyo hutvÈ kolamattiyo ahesuÑ, kolamattiyo hutvÈ Èmalakamattiyo ahesuÑ, Èmalakamattiyo hutvÈ beÄuvasalÈÔukamattiyo ahesuÑ, beÄuvasalÈÔukamattiyo hutvÈ billamattiyo ahesuÑ, billamattiyo hutvÈ pabhijjiÑsu, pubbaÒca lohitaÒca pagghariÑsu. Atha kho KokÈliko bhikkhu tenevÈbÈdhena kÈlamakÈsi, kÈla~kato ca KokÈliko bhikkhu PadumaÑ nirayaÑ upapajji SÈriputtamoggallÈnesu cittaÑ ÈghÈtetvÈ. Atha kho brahmÈ Sahampati abhikkantÈya rattiyÈ abhikkantavaÓÓo kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ Ôhito kho brahmÈ Sahampati BhagavantaÑ etadavoca “KokÈliko bhante bhikkhu kÈla~kato, kÈla~kato ca bhante KokÈliko bhikkhu PadumaÑ nirayaÑ upapanno SÈriputtamoggallÈnesu cittaÑ ÈghÈtetvÈ”ti. Idamavoca brahmÈ Sahampati, idaÑ vatvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ tatthevantaradhÈyi. Atha kho BhagavÈ tassÈ rattiyÈ accayena bhikkh| Èmantesi “imaÑ bhikkhave rattiÑ brahmÈ Sahampati abhikkantÈya rattiyÈ -pa-. Idamavoca bhikkhave brahmÈ Sahampati, idaÑ vatvÈ maÑ padakkhiÓaÑ katvÈ tatthevantaradhÈyÊ”ti. EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “kÊvadÊghaÑ nu kho bhante Padume niraye ÈyuppamÈÓan”ti. DÊghaÑ kho bhikkhu Padume niraye ÈyuppamÈÓaÑ, taÑ na sukaraÑ sa~khÈtuÑ “ettakÈni vassÈni” iti vÈ “ettakÈni vassasatÈni” iti vÈ “ettakÈni vassasahassÈni” iti vÈ “ettakÈni ______* SaÑ 1. 152; AÑ 3. 394 piÔÔhesupi. 1. PhuÔÔho (SyÈ)

3. MahÈvagga 381 vassasatasahassÈni” iti vÈti. SakkÈ pana bhante upamÈ1 kÈtunti. “SakkÈ bhikkh|”ti BhagavÈ avoca– SeyyathÈpi bhikkhu vÊsatikhÈriko Kosalako tilavÈho tato puriso vassasatassa vassasatassa accayena ekamekaÑ tilaÑ uddhareyya. KhippataraÑ kho so bhikkhu vÊsatikhÈriko Kosalako tilavÈho iminÈ upakkamena parikkhayaÑ pariyÈdÈnaÑ gaccheyya, natveva eko Abbudo nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati AbbudÈ nirayÈ, evameko Nirabbudo nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati NirabbudÈ nirayÈ, evameko Ababo nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati AbabÈ nirayÈ, evameko AÔaÔo nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati AÔaÔÈ nirayÈ, evameko Ahaho nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati AhahÈ nirayÈ, evameko Kumudo nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati KumudÈ nirayÈ, evameko Sogandhiko nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati SogandhikÈ nirayÈ, evameko Uppalako nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati UppalakÈ nirayÈ, evameko PuÓÉarÊko nirayo. SeyyathÈpi bhikkhu vÊsati PuÓÉarÊkÈ nirayÈ, evameko Padumo nirayo. PadumaÑ kho pana bhikkhu nirayaÑ KokÈliko bhikkhu upapanno SÈriputtamoggallÈnesu cittaÑ ÈghÈtetvÈti, idamavoca BhagavÈ, idaÑ vatvÈna Sugato, athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

662. Purisassa hi jÈtassa, KuÔhÈrÊ2 jÈyate mukhe. YÈya chindati attÈnaÑ, BÈlo dubbhÈsitaÑ bhaÓaÑ. (1)

663. Yo nindiyaÑ pasaÑsati, TaÑ vÈ nindati yo pasaÑsiyo. VicinÈti mukhena so kaliÑ, KalinÈ tena sukhaÑ na vindati. (2) ______1. UpamaÑ (SÊ, SyÈ, Ka) 2. KudhÈrÊ (Ka)

382 SuttanipÈtapÈÄi

664. Appamatto ayaÑ kali, Yo akkhesu dhanaparÈjayo. SabbassÈpi sahÈpi attanÈ, Ayameva mahattaro1 kali. Yo Sugatesu manaÑ padosaye. (3)

665. SataÑ sahassÈnaÑ nirabbudÈnaÑ, ChattiÑsati paÒca ca abbudÈni2. YamariyagarahÊ nirayaÑ upeti, VÈcaÑ manaÒca paÓidhÈya pÈpakaÑ. (4)

666. * Abh|tavÈdÊ nirayaÑ upeti, Yo vÈpi katvÈ na karomi’cÈha. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti, NihÊnakammÈ manujÈ parattha. (5)

667. + Yo appaduÔÔhassa narassa dussati, Suddhassa posassa ana~gaÓassa. Tameva bÈlaÑ pacceti pÈpaÑ, Sukhumo rajo paÔivÈtaÑva khitto. (6)

668. + Yo lobhaguÓe anuyutto, So vacasÈ paribhÈsati aÒÒe. Asaddho kadariyo avadaÒÒ|, Macchari pesuÓiyaÑ3 anuyutto. (7)

669. Mukhadugga vibh|ta anariya, Bh|nahu4 pÈpaka dukkaÔakÈri. Purisanta kalÊ avajÈta, MÈ bahubhÈÓidha nerayikosi. (8) ______1. Mahantataro (SÊ) * HeÔÔhÈ 57 piÔÔhepi. 2. AbbudÈnaÑ (Ka) 3. PesuÓiyasmiÑ (bah|su) + HeÔÔhÈ 32 piÔÔhepi. 4. Bhunahata (SyÈ, Ka) + Khu 10. 111piÔÔhepi.

3. MahÈvagga 383

670. RajamÈkirasÊ ahitÈya, Sante garahasi kibbisakÈrÊ. Bah|ni duccaritÈni caritvÈ, Gacchasi kho papataÑ cirarattaÑ. (9)

671. Na hi nassati kassaci kammaÑ, Eti hataÑ labhateva suvÈmi. DukkhaÑ mando paraloke, Attani passati kibbisakÈrÊ. (10)

672. Ayosa~kusamÈhataÔÔhÈnaÑ, TiÓhadhÈramayas|lamupeti. Atha tatta-ayoguÄasannibhaÑ, Bhojanamatthi tathÈ patir|paÑ. (11)

673. Na hi vaggu vadanti vadantÈ, NÈbhijavanti na tÈÓamupenti. A~gÈre santhate sayanti1, GinisampajjalitaÑ pavisanti. (12)

674. JÈlena ca onahiyÈna, Tattha hananti ayomayakuÔebhi2. AndhaÑva timisamÈyanti, TaÑ vitataÑ hi yathÈ mahikÈyo. (13)

675. Atha lohamayaÑ pana kumbhiÑ, GinisampajjalitaÑ pavisanti. Paccanti hi tÈsu cirarattaÑ, AgginisamÈsu3 samuppilavÈte. (14)

676. Atha pubbalohitamisse, Tattha kiÑ paccati kibbisakÈrÊ. YaÑ yaÑ disakaÑ4 adhiseti, Tattha kilissati samphusamÈno. (15) ______1. Senti (SÊ, SyÈ, I) 2. Ayomayak|Ôehi (SÊ, SyÈ, I) 3. GinissamÈsu (Ka) 4. DisataÑ (SÊ, SyÈ, I)

384 SuttanipÈtapÈÄi

677. PuÄavÈvasathe salilasmiÑ, Tattha kiÑ paccati kibbisakÈrÊ. GantuÑ na hi tÊramapatthi, SabbasamÈ hi samantakapallÈ. (16)

678. AsipattavanaÑ pana tiÓhaÑ, TaÑ pavisanti samucchidagattÈ. JivhaÑ balisena gahetvÈ, ŒrajayÈrajayÈ vihananti. (17)

679. Atha vetaraÓiÑ pana duggaÑ, TiÓhadhÈrakhuradhÈramupenti. Tattha mandÈ papatanti, PÈpakarÈ pÈpÈni karitvÈ. (18)

680. KhÈdanti hi tattha rudante, SÈmÈ sabalÈ kÈkolagaÓÈ ca. SoÓÈ si~gÈlÈ1 paÔigiddhÈ2, KulalÈ vÈyasÈ ca3 vitudanti. (19)

681. KicchÈ vata’yaÑ idha vutti, YaÑ jano phusati4 kibbisakÈrÊ. TasmÈ idha jÊvitasese, Kiccakaro siyÈ naro na cappamajje. (20)

682. Te gaÓitÈ vid|hi tilavÈhÈ, Ye Padume niraye upanÊtÈ. NahutÈni hi koÔiyo paÒca bhavanti, DvÈdasa koÔisatÈni punaÒÒÈ5. (21) ______1. SigÈlÈ (SÊ, I) 2. PaÔigijjhÈ (SyÈ, I) 3. KulalÈ ca vÈyasÈ (?) 4. Passati (SÊ, SyÈ, I) 5. PanaÒÒe (Ka)

3. MahÈvagga 385

683. YÈva dukhÈ1 nirayÈ idha vuttÈ, Tatthapi tÈva ciraÑ vasitabbaÑ. TasmÈ sucipesalasÈdhuguÓesu, VÈcaÑ manaÑ satataÑ 2 parirakkheti. (22) KokÈlikasuttaÑ dasamaÑ. _____

11. NÈlakasutta 684. ŒnandajÈte tidasagaÓe patÊte, SakkaÒca indaÑ sucivasane ca deve. DussaÑ gahetvÈ atiriva thomayante, Asito isi addasa divÈvihÈre. (1)

685. DisvÈna deve muditamane udagge, CittiÑ karitvÈna idamavoca3 tattha. KiÑ devasaÑgho atiriva kalyar|po, DussaÑ gahetvÈ ramayatha4 kiÑ paÔicca. (2)

686. YadÈpi ÈsÊ asurehi sa~gamo, Jayo surÈnaÑ asurÈ parÈjitÈ. TadÈpi netÈdiso lomahaÑsano, KimabbhutaÑ daÔÔhu mar| pamoditÈ. (3)

687. SeÄenti gÈyanti ca vÈdayanti ca, BhujÈni phoÔenti5 ca naccayanti ca. PucchÈmi vohaÑ merumuddhavÈsine, DhunÈtha me saÑsayaÑ khippa mÈrisÈ. (4) ______1. DukkhÈ (SÊ, SyÈ), dukkha (I, Ka) 2. PakataÑ (SyÈ) 3. KaritvÈ idamavocÈsi (SÊ) 4. Bhamayatha (SÊ) 5. PoÔhenti (SÊ, I), pothenti (Ka)

386 SuttanipÈtapÈÄi

688. So bodhisatto ratanavaro atulyo, Manussaloke hitasukhatthÈya1 jÈto. SakyÈna gÈme janapade Lumbineyye, Tenamha tuÔÔhÈ atiriva kalyar|pÈ. (5)

689. So sabbasattuttamo aggapuggalo, NarÈsabho sabbapajÈnamuttamo. Vattessati cakkamisivhaye vane, NadaÑva sÊho balavÈ migÈbhibh|. (6)

690. TaÑ saddaÑ sutvÈ turita’mavasarÊ so, Suddhodanassa tada bhavanaÑ upÈvisi2. Nisajja tattha idamavocÈsi sakye, KuhiÑ kumÈro ahamapi daÔÔhukÈmo. (7)

691. Tato kumÈraÑ jalitamiva suvaÓÓaÑ, UkkÈmukheva sukusalasampahaÔÔhaÑ3. DaddallamÈnaÑ4 siriyÈ anomavaÓÓaÑ, Dassesu puttaÑ Asitavhayassa sakyÈ. (8)

692. DisvÈ kumÈraÑ sikhimiva pajjalantaÑ, TÈrÈsabhaÑva nabhasigamaÑ visuddhaÑ. SuriyaÑ tapantaÑ saradarivabbhamuttaÑ, ŒnandajÈto vipulamalattha pÊtiÑ. (9)

693. AnekasÈkhaÒca sahassamaÓÉalaÑ, ChattaÑ mar| dhÈrayumantalikkhe. SuvaÓÓadaÓÉÈ vÊtipatanti cÈmarÈ, Na dissare cÈmarachattagÈhakÈ. (10) ______1. HitasukhatÈya (SÊ, SyÈ, I) 2. UpÈgami (SÊ, I) 3. Sukusalena sampahaÔÔhaÑ (Ka) 4. DaddaÄhamÈnaÑ (Ka)

3. MahÈvagga 387

694. DisvÈ jaÔÊ KaÓhasirivhayo isi, SuvaÓÓanikkhaÑ viya paÓÉukambale. SetaÒca chattaÑ dhariyanta1 muddhani, Udaggacitto sumano paÔiggahe. (11)

695. PaÔiggahetvÈ pana sakyapu~gavaÑ, JigÊsako2 lakkhaÓamantapÈrag|. Pasannacitto giramabbhudÊrayi, “AnuttarÈ’yaÑ dvipadÈnamuttamo”3. (12)

696. Athattano gamanamanussaranto, Akalyar|po gaÄayati assukÈni. DisvÈna sakyÈ isimavocuÑ rudantaÑ, “No ce kumÈre bhavissati antarÈyo”. (13)

697. DisvÈna sakye isimavoca akalye, NÈhaÑ kumÈre ahitamanussarÈmi. Na cÈpimassa bhavissati antarÈyo, Na orakÈ’yaÑ adhimÈnasÈ4 bhavÈtha. (14)

698. SambodhiyaggaÑ phusissatÈ’yaÑ kumÈro, So dhammacakkaÑ paramavisuddhadassÊ. VattessatÈ’yaÑ bahujanahitÈnukampÊ, VitthÈrika’ssa bhavissati brahmacariyaÑ. (15)

699. MamaÒca Èyu na ciramidhÈvaseso, AthantarÈ me bhavissati kÈlakiriyÈ. SohaÑ na sossaÑ5 asamadhurassa dhammaÑ, Tenamhi aÔÔo byasanaÑgato aghÈvÊ. (16) ______1. DhÈriyanta (SyÈ), dhÈrayantaÑ (SÊ, Ka) 2. JigiÑsato (Ka) 3. DipadÈnamuttamo (SÊ, SyÈ, I) 4. AdhimanasÈ (SÊ, SyÈ) 5. SussaÑ (SÊ, SyÈ)

388 SuttanipÈtapÈÄi

700. So sÈkiyÈnaÑ vipulaÑ janetvÈ pÊtiÑ, AntepuramhÈ niggamÈ1 brahmacÈrÊ. So bhÈgineyyaÑ sayaÑ anukampamÈno, SamÈdapesi asamadhurassa dhamme. (17)

701. Buddhoti ghosaÑ yada2 parato suÓÈsi, “Sambodhipatto vivarati dhammamaggaÑ”. GantvÈna tattha samayaÑ paripucchamÈno3, Carassu tasmiÑ Bhagavati brahmacariyaÑ. (18)

702. TenÈnusiÔÔho hitamanena tÈdinÈ, AnÈgate paramavisuddhadassinÈ. So NÈlako upacitapuÒÒasaÒcayo, JinaÑ pakikkhaÑ4 parivasi rakkhitindriyo. (19)

703. SutvÈna ghosaÑ jinavaracakkavattane, GantvÈna disvÈ isinisabhaÑ pasanno. MoneyyaseÔÔhaÑ MunipavaraÑ apucchi, SamÈgate AsitÈvhayassa sÈsaneti. (20) VatthugÈthÈ niÔÔhitÈ.

704. AÒÒÈtametaÑ vacanaÑ, Asitassa yathÈtathaÑ. TaÑ taÑ Gotama pucchÈmi, sabbadhammÈna pÈraguÑ. (21)

705. AnagÈriyupetassa, bhikkhÈcariyaÑ jigÊsato. Muni pabr|hi me puÔÔho, moneyyaÑ uttamaÑ padaÑ. (22)

706. MoneyyaÑ te upaÒÒissaÑ, (Iti BhagavÈ,) DukkaraÑ durabhisambhavaÑ. Handa te naÑ pavakkhÈmi, Santhambhassu daÄo bhava. (23) ______1. NiragamÈ (SÊ, SyÈ), nigamÈ (Ka-SÊ), niragama (I) 2. Yadi (SyÈ, Ka) 3. SayaÑ paripucchiyÈno (SÊ, SyÈ) 4. Pati + ikkhaÑ = patikkhaÑ.

3. MahÈvagga 389

707. SamÈnabhÈgaÑ kubbetha, gÈme akkuÔÔhavanditaÑ. ManopadosaÑ rakkheyya, santo anuÓÓato care. (24)

708. UccÈvacÈ niccharanti, dÈye aggisikh|pamÈ. NÈriyo muniÑ palobhenti, tÈ su taÑ mÈ palobhayuÑ. (25)

709. Virato methunÈ dhammÈ, hitvÈ kÈme paropare1. Aviruddho asÈratto, pÈÓesu tasathÈvare. (26)

710. YathÈ ahaÑ tathÈ ete, yathÈ ete tathÈ ahaÑ. AttÈnaÑ upamaÑ katvÈ, na haneyya na ghÈtaye. (27)

711. HitvÈ icchaÒca lobhaÒca, yattha satto puthujjano. CakkhumÈ paÔipajjeyya, tareyya narakaÑ imaÑ. (28)

712. n|daro mitÈhÈro, appiccha’ssa alolupo. SadÈ2 icchÈya nicchÈto, aniccho hoti nibbuto. (29)

713. Sa piÓÉacÈraÑ caritvÈ, vanantamabhihÈraye. UpaÔÔhito rukkham|lasmiÑ, Èsan|pagato muni. (30)

714. Sa jhÈnapasuto dhÊro, vanante ramito siyÈ. JhÈyetha rukkham|lasmiÑ, attÈnamabhitosayaÑ. (31)

715. Tato ratyÈ vivasÈne3, gÈmantamabhihÈraye. AvhÈnaÑ nÈbhinandeyya, abhihÈraÒca gÈmato. (32)

716. Na munÊ gÈmamÈgamma, kulesu sahasÈ care. GhÈsesanaÑ chinnakatho, na vÈcaÑ payutaÑ bhaÓe. (33)

717. AlatthaÑ yadidaÑ sÈdhu, nÈlatthaÑ kusalaÑ iti. Ubhayenava so tÈdÊ, rukkhaÑvu’panivattati4. (34)

718. Sa pattapÈÓi vicaranto, am|go m|gasammato. AppaÑ dÈnaÑ na hÊÄeyya, dÈtÈraÑ nÈvajÈniyÈ. (35) ______1. Parovare (SÊ, I), varÈvare (SyÈ) 2. Sa ve (I) 3. Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 4. RukkhaÑvu’pativattati (Ka), rukkhaÑva upÈtivattati (SyÈ)

390 SuttanipÈtapÈÄi

719. * UccÈvacÈ hi paÔipadÈ, samaÓena pakÈsitÈ. Na pÈraÑ diguÓaÑ yanti, nayidaÑ ekaguÓaÑ mutaÑ. (36)

720. Yassa ca visatÈ natthi, chinnasotassa bhikkhuno. KiccÈkiccappahÊnassa, pariÄÈho na vijjati. (37)

721. MoneyyaÑ te upaÒÒissaÑ, khuradhÈr|pamo bhave. JivhÈya tÈlumÈhacca, udare saÒÒato siyÈ. (38)

722. AlÊnacitto ca siyÈ, na cÈpi bahu cintaye. NirÈmagandho Asito, brahmacariyaparÈyaÓo. (39)

723. EkÈsanassa sikkhetha, samaÓ|pÈsanassa ca. EkattaÑ mo namakkhÈtaÑ, eko ce abhiramissasi. Atha bhÈhisi1 dasadisÈ. (40)

724. SutvÈ dhÊrÈnaÑ nighosaÑ, jhÈyÊnaÑ kÈmacÈginaÑ. Tato hiriÒca saddhaÒca, bhiyyo kubbetha mÈmako. (41)

725. TaÑ nadÊhi vijÈnÈtha, sobbhesu padaresu ca. SaÓantÈ yanti kusobbhÈ2, tuÓhÊ yanti mahodadhÊ. (42)

726. Yad|nakaÑ taÑ saÓati, yaÑ p|raÑ santameva taÑ. AÉÉhakubbh|pamo bÈlo, rahado p|rova paÓÉito. (43)

727. YaÑ samaÓo bahuÑ bhÈsati, upetaÑ atthasaÒhitaÑ. JÈnaÑ so dhammaÑ deseti, jÈnaÑ so bahu bhÈsati. (44)

728. Yo ca jÈnaÑ saÑyatatto, jÈnaÑ na bahu bhÈsati. Sa munÊ monamarahati, sa munÊ monamajjhagÈti. (45) NÈlakasuttaÑ ekÈdasamaÑ. _____

12. DvayatÈnupassanÈsutta EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena BhagavÈ tadahuposathe ______* Abhi 4. 77 piÔÔhepi. 1. BhÈsihi (SÊ, SyÈ, I) 2. KussubbhÈ (SÊ)

3. MahÈvagga 391 pannarase puÓÓÈya puÓÓamÈya rattiyÈ bhikkhusaÑghaparivuto abbhokÈse nisinno hoti. Atha kho BhagavÈ tuÓhÊbh|taÑ tuÓhÊbh|taÑ bhikkhusaÑghaÑ anuviloketvÈ bhikkh| Èmantesi– Ye te bhikkhave kusalÈ dhammÈ ariyÈ niyyÈnikÈ sambodhagÈmino, tesaÑ vo bhikkhave kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ ariyÈnaÑ niyyÈnikÈnaÑ sambodhagÈmÊnaÑ kÈ upanisÈ savanÈyÈti iti ce bhikkhave pucchitÈro assu, te evamassu vacanÊyÈ–yÈvadeva dvayatÈnaÑ dhammÈnaÑ yathÈbh|taÑ ÒÈÓÈyÈti. KiÒca dvayataÑ vadetha? (1) IdaÑ dukkhaÑ, ayaÑ dukkhasamudayoti ayamekÈnupassanÈ. AyaÑ dukkhanirodho, ayaÑ dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ dvayatÈnupassino kho bhikkhave bhikkhuno appamattassa ÈtÈpino pahitattassa viharato dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ–diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. Idamavoca BhagavÈ, idaÑ vatvÈna Sugato, athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

729. “Ye dukkhaÑ nappajÈnanti, atho dukkhassa sambhavaÑ. Yattha ca sabbaso dukkhaÑ, asesaÑ uparujjhati. TaÒca maggaÑ na jÈnanti, dukkh|pasamagÈminaÑ. (1)

730. CetovimuttihÊnÈ te, atho paÒÒÈvimuttiyÈ. AbhabbÈ te antakiriyÈya, te ve jÈtijar|pagÈ. (2)

731. Ye ca dukkhaÑ pajÈnanti, atho dukkhassa sambhavaÑ. Yattha ca sabbaso dukkhaÑ, asesaÑ uparujjhati. TaÒca maggaÑ pajÈnanti, dukkh|pasamagÈminaÑ. (3)

732. CetovimuttisampannÈ, atho paÒÒÈvimuttiyÈ. BhabbÈ te antakiriyÈya, na te jÈtijar|pagÈ”ti. (4) (2) SiyÈ aÒÒenapi pariyÈyena sammÈ dvayatÈnupassanÈti iti ce bhikkhave pucchitÈro assu. “SiyÈ”tissu vacanÊyÈ. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ upadhipaccayÈti ayamekÈnupassanÈ.

392 SuttanipÈtapÈÄi

UpadhÊnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

733. “UpadhinidÈnÈ pabhavanti dukkhÈ, Ye keci lokasmimanekar|pÈ. Yo ve avidvÈ upadhiÑ karoti, PunappunaÑ dukkhamupeti mando. TasmÈ pajÈnaÑ upadhiÑ na kayirÈ, Dukkhassa jÈtippabhavÈnupassÊ”ti. (5) (3) SiyÈ aÒÒenapi pariyÈyena sammÈ dvayatÈnupassanÈti, iti ce bhikkhave pucchitÈro assu. “SiyÈ”tissu vacanÊyÈ. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ avijjÈpaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. AvijjÈya tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

734. “JÈtimaraÓasaÑsÈraÑ, ye vajanti punappunaÑ. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, avijjÈyeva sÈ gati. (6)

735. AvijjÈ hÈyaÑ mahÈmoho, yenidaÑ saÑsitaÑ ciraÑ. VijjÈgatÈ ca ye sattÈ, na te gacchanti1 punabbhavan”ti. (7) (4) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ sa~khÈrapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. Sa~khÈrÈnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

736. “YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ sa~khÈrapaccayÈ. Sa~khÈrÈnaÑ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo. (8)

737. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, dukkhaÑ sa~khÈrapaccayÈ. Sabbasa~khÈrasamathÈ, saÒÒÈnaÑ uparodhanÈ. EvaÑ dukkhakkhayo hoti, etaÑ ÒatvÈ yathÈtathaÑ. (9)

738. SammaddasÈ vedaguno, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ. Abhibhuyya mÈrasaÑyogaÑ, na gacchanti1 punabbhavan”ti. (10) ______1. NÈgacchanti (SÊ, I)

3. MahÈvagga 393

(5) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ viÒÒÈÓapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. ViÒÒÈÓassa tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

739. “YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ viÒÒÈÓapaccayÈ. ViÒÒÈÓassa nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo. (11)

740. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, dukkhaÑ viÒÒÈÓapaccayÈ. ViÒÒÈÓ|pasamÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti. (12) (6) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ phassapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. Phassassa tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

741. “TesaÑ phassaparetÈnaÑ, bhavasotÈnusÈrinaÑ. KummaggapaÔipannÈnaÑ, ÈrÈ saÑyojanakkhayo. (13)

742. Ye ca phassaÑ pariÒÒÈya, aÒÒÈyupasame1 ratÈ. Te ve phassÈbhisamayÈ, nicchÈtÈ parinibbutÈ”ti. (14) (7) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ vedanÈpaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. VedanÈnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

743. “SukhaÑ vÈ yadi vÈ dukkhaÑ, adukkhamasukhaÑ saha. AjjhattaÒca bahiddhÈ ca, yaÑ kiÒci atthi veditaÑ. (15)

744. EtaÑ dukkhanti ÒatvÈna, mosadhammaÑ palokinaÑ2. Phussa phussa vayaÑ passaÑ, evaÑ tattha vijÈnati3. VedanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti. (16) ______1. PaÒÒÈya upasame (SyÈ) 2. PalokitaÑ (SÊ) 3. Virajjati (Ka-SÊ)

394 SuttanipÈtapÈÄi

(8) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ taÓhÈpaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. TaÓhÈya tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

745. “TaÓhÈdutiyo puriso, dÊghamaddhÈna saÑsaraÑ. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsÈraÑ nÈtivattati. (17)

746. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, taÓhaÑ1 dukkhassa sambhavaÑ. VÊtataÓho anÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti. (18) (9) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ upÈdÈnapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. UpÈdÈnÈnaÑ2 tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

747. “UpÈdÈnapaccayÈ bhavo, bh|to dukkhaÑ nigacchati. JÈtassa maraÓaÑ hoti, eso dukkhassa sambhavo. (19)

748. TasmÈ upÈdÈnakkhayÈ, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ. JÈtikkhayaÑ abhiÒÒÈya, na gacchanti punabbhavan”ti. (20) (10) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ ÈrambhapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. ŒrambhÈnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

749. “YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ ÈrambhapaccayÈ. ŒrambhÈnaÑ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo. (21)

750. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, dukkhaÑ ÈrambhapaccayÈ. SabbÈrambhaÑ paÔinissajja, anÈrambhe vimuttino. (22)

751. * UcchinnabhavataÓhassa, santacittassa bhikkhuno. VikkhÊÓo3 jÈtisaÑsÈro, natthi tassa punabbhavo”ti. (23) ______1. TaÓhÈ (bah|su) Itivuttake 201 piÔÔhepi passitabbaÑ. 2. UpÈdÈnassa (SyÈ, Ka) * Khu 10.177 piÔÔhepi. 3. VitiÓÓo (SÊ)

3. MahÈvagga 395

(11) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ ÈhÈrapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. ŒhÈrÈnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

752. “YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ ÈhÈrapaccayÈ. ŒhÈrÈnaÑ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo. (24)

753. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, dukkhaÑ ÈhÈrapaccayÈ. SabBÈhÈraÑ pariÒÒÈya, sabBÈhÈramanissito. (25)

754. ŒrogyaÑ sammadaÒÒÈya, ÈsavÈnaÑ parikkhayÈ. Sa~khÈya sevÊ dhammaÔÔho, sa~khyaÑ1 nopeti vedag|”ti. (26) (12) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ iÒjitapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. IÒjitÈnaÑ tveva asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

755. “YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti, sabbaÑ iÒjitapaccayÈ. IÒjitÈnaÑ nirodhena, natthi dukkhassa sambhavo. (27)

756. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, dukkhaÑ iÒjitapaccayÈ. TasmÈ hi ejaÑ vosajja, sa~khÈre uparundhiya. Anejo anupÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti. (28) (13) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? Nissitassa calitaÑ hotÊti ayamekÈnupassanÈ. Anissito na calatÊti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

757. “Anissito na calati, nissito ca upÈdiyaÑ. ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsÈraÑ nÈtivattati. (29)

758. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, nissayesu mahabbhayaÑ. Anissito anupÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti. (30) ______1. Sa~khaÑ (SÊ. I)

396 SuttanipÈtapÈÄi

(14) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? R|pehi bhikkhave ar|pÈ1 santatarÈti ayamekÈnupassanÈ. Ar|pehi nirodho santataroti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

759. “Ye ca r|p|pagÈ sattÈ, ye ca ar|paÔÔhÈyino2. NirodhaÑ appajÈnantÈ, ÈgantÈro punabbhavaÑ. (31)

760. Ye ca r|pe pariÒÒÈya, ar|pesu asaÓÔhitÈ3. Nirodhe ye vimuccanti, te janÈ maccuhÈyino”ti. (32) (15) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ bhikkhave sadevakassa lokassa samÈrakassa sabrahmakassa sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya “idaÑ saccan”ti upanijjhÈyitaÑ, ta’damariyÈnaÑ “etaÑ musÈ”ti yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya sudiÔÔhaÑ, ayamekÈnupassanÈ. YaÑ bhikkhave sadevakassa -pa- sadevamanussÈya “idaÑ musÈ”ti upanijjhÈyitaÑ, ta’damariyÈnaÑ “etaÑ saccan”ti yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya sudiÔÔhaÑ, ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

761. “Anattani attamÈniÑ4, passa lokaÑ sadevakaÑ. NiviÔÔhaÑ nÈmar|pasmiÑ, idaÑ saccanti maÒÒati. (33)

762. Yena yena hi maÒÒanti, tato taÑ hoti aÒÒathÈ. TaÒhi tassa musÈ hoti, mosadhammaÒhi ittaraÑ. (34)

763. AmosadhammaÑ nibbÈnaÑ, tadariyÈ saccato vid|. Te ve saccÈbhisamayÈ, nicchÈtÈ parinibbutÈ”ti. (35) (16) SiyÈ aÒÒenapi pariyÈyena sammÈ dvayatÈnupassanÈti, iti ce bhikkhave pucchitÈro assu. “SiyÈ”tissu vacanÊyÈ. KathaÒca siyÈ? YaÑ bhikkhave sadevakassa lokassa samÈrakassa sabrahmakassa sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya “idaÑ sukhan”ti upanijjhÈyitaÑ, ta’damariyÈnaÑ “etaÑ dukkhan”ti yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya sudiÔÔhaÑ, ayamekÈnupassanÈ. YaÑ bhikkhave sadevakassa -pa- sadevamanussÈya “idaÑ dukkhan”ti upanijjhÈyitaÑ, ta’damariyÈnaÑ “etaÑ sukhan”ti yathÈbh|taÑ sammappaÒÒÈya sudiÔÔhaÑ, ______1. ŒruppÈ (SÊ, I) 2. ŒruppavÈsino (SÊ, I) 3. SusaÓÔhitÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. AttamÈnÊ (SyÈ), attamÈnaÑ (I, Ka)

3. MahÈvagga 397 ayaÑ dutiyÈnupassanÈ. EvaÑ sammÈ dvayatÈnupassino kho bhikkhave bhikkhuno appamattassa ÈtÈpino pahitattassa viharato dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ–diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. Idamavoca BhagavÈ, idaÑ vatvÈna Sugato, athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–

764. “R|pÈ saddÈ rasÈ gandhÈ, phassÈ dhammÈ ca kevalÈ. IÔÔhÈ kantÈ manÈpÈ ca, yÈvata’tthÊti vuccati. (36)

765. Sadevakassa lokassa, ete vo sukhasammatÈ. Yattha cete nirujjhanti, taÑ nesaÑ dukkhasammataÑ. (37)

766. Sukhanti diÔÔhamariyehi, sakkÈyassu’parodhanaÑ. PaccanÊkamidaÑ hoti, sabbalokena passataÑ. (38)

767. YaÑ pare sukhato Èhu, tadariyÈ Èhu dukkhato. YaÑ pare dukkhato Èhu, tadariyÈ sukhato vid|. (39)

768. Passa dhammaÑ durÈjÈnaÑ, sampam|Ähettha’viddasu1. NivutÈnaÑ tamo hoti, andhakÈro apassataÑ. (40)

769. SataÒca vivaÔaÑ hoti, Èloko passatÈmiva. Santike na vijÈnanti, magÈ dhammassa’kovidÈ. (41)

770. BhavarÈgaparetehi, bhavasotÈnusÈribhi. MÈradheyyÈnupannehi, nÈyaÑ dhammo susambudho. (42)

771. Ko nu aÒÒatra mariyehi, padaÑ Sambuddhumarahati. YaÑ padaÑ sammadaÒÒÈya, parinibbanti anÈsavÈ”ti. (43) Idamavoca BhagavÈ, attamanÈ te bhikkh| Bhagavato bhÈsitaÑ abhinandunti. ImasmiÑ ca2 pana veyyÈkaraÓasmiÑ bhaÒÒamÈne saÔÔhimattÈnaÑ bhikkh|naÑ anupÈdÈya Èsavehi cittÈni vimucciÑs|ti. DvayatÈnupassanÈsuttaÑ dvÈdasamaÑ. ______1. Sampam|Ähettha aviddasu (SÊ, I), samm|Ähettha aviddasu (?) 2. ImasmiÑ kho (SÊ)

398 SuttanipÈtapÈÄi

TassuddÈnaÑ SaccaÑ Upadhi AvijjÈ ca, Sa~khÈre ViÒÒÈÓapaÒcamaÑ. PhassavedaniyÈ TaÓhÈ, UpÈdÈnÈrambha-ÈhÈrÈ. IÒjitaÑ CalitaÑ R|paÑ, SaccaÑ Dukkhena soÄasÈti.

MahÈvaggo tatiyo.

TassuddÈnaÑ PabbajjÈ ca PadhÈnaÒca, SubhÈsitaÒca Sundari. MÈghasuttaÑ Sabhiyo ca, Selo SallaÒca vuccati. VÈseÔÔho cÈpi KokÈli, NÈlako DvayatÈnupassanÈ. DvÈdasetÈni suttÈni, MahÈvaggoti vuccatÊti.

4. AÔÔhakavagga

1. KÈmasutta 772. * KÈmaÑ kÈmayamÈnassa, tassa ce taÑ samijjhati. AddhÈ pÊtimano hoti, laddhÈ macco yadicchati. (1)

773. * Tassa ce kÈmayÈnassa1, chandajÈtassa jantuno. Te kÈmÈ parihÈyanti, sallaviddhova ruppati. (2)

774. * Yo kÈme parivajjeti, sappasseva padÈ siro. SomaÑ2 visattikaÑ loke, sato samativattati. (3)

775. * KhettaÑ vatthuÑ hiraÒÒaÑ vÈ, gavassaÑ3 dÈsaporisaÑ. Thiyo bandh| puthu kÈme, yo naro anugijjhati. (4)

776. * AbalÈ naÑ balÊyanti, maddantenaÑ parissayÈ. Tato naÑ dukkhamanveti, nÈvaÑ bhinnamivodakaÑ. (5)

777. * TasmÈ jantu sadÈ sato, kÈmÈni parivajjaye. Te pahÈya tare oghaÑ, nÈvaÑ sitvÈva4 pÈrag|ti. (6) KÈmasuttaÑ paÔhamaÑ. _____

2. GuhaÔÔhakasutta 778. Satto guhÈyaÑ bahunÈbhichanno, TiÔÔhaÑ naro mohanasmiÑ pagÈÄho. D|re vivekÈ hi tathÈvidho so, KÈmÈ hi loke na hi suppahÈyÈ. (1) ______* Khu 7. 1; Khu 10. 6, 59 piÔÔhesupi. 1. KÈmayamÈnassa (Ka) 2. So imaÑ (SÊ, I) 3. GavÈssaÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. SiÒcitvÈ (SÊ)

400 SuttanipÈtapÈÄi

779. IcchÈnidÈnÈ bhavasÈtabaddhÈ, Te duppamuÒcÈ na hi aÒÒamokkhÈ. PacchÈ pure vÈpi apekkhamÈnÈ, Ime va kÈme purime va jappaÑ. (2)

780. * KÈmesu giddhÈ pasutÈ pam|ÄhÈ, AvadÈniyÈ te visame niviÔÔhÈ. Dukkh|panÊtÈ paridevayanti, KiÑs| bhavissÈma ito cutÈse. (3)

781. TasmÈ hi sikkhetha idheva jantu, YaÑ kiÒci jaÒÒÈ visamanti loke. Na tassa het| visamaÑ careyya, AppaÒhi’daÑ jÊvitamÈhu dhÊrÈ. (4)

782. PassÈmi loke pariphandamÈnaÑ, PajaÑ imaÑ taÓhagataÑ bhavesu. HÊnÈ narÈ maccumukhe lapanti, AvÊtataÓhÈse bhavÈbhavesu. (5)

783. MamÈyite passatha phandamÈne, Maccheva appodake khÊÓasote. Etampi disvÈ amamo careyya, Bhavesu ÈsattimakubbamÈno. (6)

784. Ubhosu antesu vineyya chandaÑ, PhassaÑ pariÒÒÈya anÈnugiddho. YadattagarahÊ tadakubbamÈno, Na lippatÊ1 diÔÔhasutesu dhÊro. (7)

785. SaÒÒaÑ pariÒÒÈ vitareyya oghaÑ, Pariggahesu muni nopalitto. Abb|Ähasallo caramappamatto, NÈsÊsatÊ2 lokamimaÑ paraÒcÈti. (8) GuhaÔÔhakasuttaÑ dutiyaÑ. ______* Khu 10. 172 piÔÔhepi. 1. Na limpatÊ (SyÈ, Ka) Khu 7. 42 piÔÔhepi. 2. NÈsiÑsatÊ (SÊ, SyÈ, I)

4. AÔÔhakavagga 401

3. DuÔÔhaÔÔhakasutta 786. Vadanti ve duÔÔhamanÈpi eke, Athopi ve saccamanÈ vadanti. VÈdaÒca jÈtaÑ Muni no upeti, TasmÈ munÊ natthi khilo kuhiÒci. (1)

787. SakaÒhi diÔÔhiÑ kathamaccayeyya, ChandÈnunÊto ruciyÈ niviÔÔho. SayaÑ samattÈni pakubbamÈno, YathÈ hi jÈneyya tathÈ vadeyya. (2)

788. Yo attano sÊlavatÈni jantu, AnÈnupuÔÔhova paresa1 pÈva2. AnariyadhammaÑ kusalÈ tamÈhu, Yo ÈtumÈnaÑ sayameva pÈva2. (3)

789. Santo ca bhikkhu abhinibbutatto, Iti’hanti sÊlesu akatthamÈno. TamariyadhammaÑ kusalÈ vadanti, YassussadÈ natthi kuhiÒci loke. (4)

790. PakappitÈ sa~khatÈ yassa dhammÈ, PurakkhatÈ3 santi avÊvadÈtÈ. Yadattani passati ÈnisaÑsaÑ, TaÑ nissito kuppapaÔiccasantiÑ. (5)

791. DiÔÔhÊnivesÈ na hi svÈtivattÈ, Dhammesu niccheyya samuggahÊtaÑ. TasmÈ naro tesu nivesanesu, NirassatÊ ÈdiyatÊ ca dhammaÑ. (6) ______1. Parassa (Ka) Khu 7. 50-1 piÔÔhesu passitabbaÑ. 2. PÈvÈ (SÊ, SyÈ, I) 3. PurekkhatÈ (SÊ)

402 SuttanipÈtapÈÄi

792. Dhonassa hi natthi kuhiÒci loke, PakappitÈ diÔÔhi bhavÈbhavesu. MÈyaÒca mÈnaÒca pahÈya dhono, Sa kena gaccheyya, an|payo so. (7)

793. Upayo hi dhammesu upeti vÈdaÑ, An|payaÑ kena kathaÑ vadeyya. AttÈ nirattÈ1 na hi tassa atthi, Adhosi so diÔÔhimidheva sabbanti. (8) DuÔÔhaÔÔhakasuttaÑ tatiyaÑ. _____

4. SuddhaÔÔhakasutta 794. * PassÈmi suddhaÑ paramaÑ arogaÑ, DiÔÔhena saÑsuddhi narassa hoti. EvÈbhijÈnaÑ2 “paraman”ti ÒatvÈ, SuddhÈnupassÊti pacceti ÒÈÓaÑ. (1)

795. DiÔÔhena ce suddhi narassa hoti, ©ÈÓena vÈ so pajahÈti dukkhaÑ. AÒÒena so sujjhati sopadhÊko, DiÔÔhÊ hi naÑ pÈva tathÈ vadÈnaÑ. (2)

796. Na brÈhmaÓo aÒÒato suddhimÈha, DiÔÔhe sute sÊlavate mute vÈ. PuÒÒe ca pÈpe ca an|palitto, AttaÒjaho nayidha pakubbamÈno. (3)

797. PurimaÑ pahÈya aparaÑ sitÈse, EjÈnugÈ te na taranti sa~gaÑ. Te uggahÈyanti nirassajanti, KapÊva sÈkhaÑ pamuÒcaÑ gahÈyaÑ3. (4) ______1. AttaÑ nirattaÑ (bah|su) * Khu 7. 64 piÔÔhepi. 2. EtÈbhijÈnaÑ (SÊ, I) 3. PamukhaÑ gahÈya (SyÈ), pamuÒca gahÈya (Ka)

4. AÔÔhakavagga 403

798. SayaÑ samÈdÈya vatÈni jantu, UccÈvacaÑ gacchati saÒÒasatto. VidvÈ ca vedehi samecca dhammaÑ, Na uccÈvacaÑ gacchati bh|ripaÒÒo. (5)

799. Sa sabbadhammesu visenibh|to, YaÑ kiÒci diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ. Tameva dassiÑ vivaÔaÑ carantaÑ, KenÊdha lokasmi vikappayeyya. (6)

800. Na kappayanti na purekkharonti, AccantasuddhÊti na te vadanti. ŒdÈnaganthaÑ gathitaÑ visajja, ŒsaÑ na kubbanti kuhiÒci loke. (7)

801. SÊmÈtigo brÈhmaÓo tassa natthi, ©atvÈ va disvÈ va1 samuggahÊtaÑ. Na rÈgarÈgÊ na virÈgaratto, TassÊdha natthÊ paramuggahÊtanti. (8) SuddhaÔÔhakasuttaÑ catutthaÑ. _____

5. ParamaÔÔhakasutta 802. Paramanti diÔÔhÊsu paribbasÈno, Yaduttari kurute jantu loke. HÊnÈti aÒÒe tato sabbamÈha, TasmÈ vivÈdÈni avÊtivatto. (1)

803. YadattanÊ passati ÈnisaÑsaÑ, DiÔÔhe sute sÊlavate2 mute vÈ. Tadeva so tattha samuggahÈya, NihÊnato passati sabbamaÒÒaÑ. (2) ______1. ©atvÈ ca disvÈ ca (Ka-SÊ, Ka) Khu 7. 77 piÔÔhepi passitabbaÑ. 2. SÊlabbate (SyÈ)

404 SuttanipÈtapÈÄi

804. TaÑ vÈpi ganthaÑ kusalÈ vadanti, YaÑ nissito passati hÊnamaÒÒaÑ. TasmÈ hi diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ, SÊlabbataÑ bhikkhu na nissayeyya. (3)

805. DiÔÔhimpi lokasmiÑ na kappayeyya, ©ÈÓena vÈ sÊlavatena vÈpi. Samoti attÈnaman|paneyya, HÊno na maÒÒetha visesi vÈpi. (4)

806. AttaÑ pahÈya anupÈdiyÈno, ©ÈÓepi so nissayaÑ no karoti. Sa ve viyattesu1 na vaggasÈrÊ, DiÔÔhimpi2 so na pacceti kiÒci. (5)

807. Yass|bhayante paÓidhÊdha natthi, BhavÈbhavÈya idha vÈ huraÑ vÈ. NivesanÈ tassa na santi keci, Dhammesu niccheyya samuggahÊtaÑ. (6)

808. TassÊdha diÔÔhe va sute mute vÈ, PakappitÈ natthi aÓ|pi saÒÒÈ. TaÑ brÈhmaÓaÑ diÔÔhimanÈdiyÈnaÑ, KenÊdha lokasmiÑ vikappayeyya. (7)

809. Na kappayanti na purekkharonti, DhammÈpi tesaÑ na paÔicchitÈse, Na brÈhmaÓo sÊlavatena neyyo, PÈra~gato na pacceti tÈdÊti. (8) ParamaÔÔhakasuttaÑ paÒcamaÑ. ______1. Viyuttesu (SÊ-®Ôha), dviyattesu (Ka) 2. DiÔÔhimapi(Ka)

4. AÔÔhakavagga 405

6. JarÈsutta 810. * AppaÑ vata jÊvitaÑ idaÑ, OraÑ vassasatÈpi miyyati1. Yo cepi aticca jÊvati, Atha kho so jarasÈpi miyyati. (1)

811. Socanti janÈ mamÈyite, Na hi santi2 niccÈ pariggahÈ. VinÈbhÈvasantamevidaÑ, Iti disvÈ nÈgÈra’mÈvase. (2)

812. MaraÓenapi taÑ pahÊyati3, YaÑ puriso mamidanti4 maÒÒati. Etampi viditvÈ5 paÓÉito, Na mamattÈya nametha mÈmako. (3)

813. + Supinena yathÈpi sa~gataÑ, PaÔibuddho puriso na passati. Evampi piyÈyitaÑ janaÑ, PetaÑ kÈla~kataÑ na passati. (4)

814. DiÔÔhÈpi sutÈpi te janÈ, YesaÑ nÈmamidaÑ pavuccati. NÈmaÑyevÈ’vasissati6, AkkheyyaÑ petassa jantuno. (5)

815. SokapparidevamaccharaÑ7, Na jahanti giddhÈ mamÈyite. TasmÈ munayo pariggahaÑ, HitvÈ acariÑsu khemadassino. (6) ______* Khu 7. 90 piÔÔhepi. 1. MÊyati (SÊ-®Ôha) 2. Na hi santÈ (SÊ), na hÊ santi (katthaci) 3. Pahiyyati (SÊ, SyÈ, Ka) 4. Mamayidanti (SÊ, SyÈ, I), mamÈyanti (Ka) 5. EtaÑ disvÈna (Niddese 95 piÔÔhe), etampi viditva (?) + Khu 10. 173 piÔÔhepi. 6. NÈmamevÈ vasissati (SÊ, SyÈ, I) 7. SokaparidevamaccharaÑ (SÊ, SyÈ, I), sokaÑ paridevamaccharaÑ (?)

406 SuttanipÈtapÈÄi

816. PatilÊnacarassa bhikkhuno, BhajamÈnassa vivittamÈsanaÑ. SÈmaggiyamÈhu tassa taÑ, Yo attÈnaÑ bhavane na dassaye. (7)

817. Sabbattha munÊ anissito, Na piyaÑ kubbati nopi appiyaÑ. TasmiÑ paridevamaccharaÑ, PaÓÓe vÈri yathÈ na limpati1. (8)

818. Udabindu yathÈpi pokkhare, Padume vÈri yathÈ na limpati. EvaÑ muni nopalippati, YadidaÑ diÔÔhasutaÑ mutesu vÈ. (9)

819. Dhono na hi tena maÒÒati, YadidaÑ diÔÔhasutaÑ mutesu vÈ. NÈÒÒena visuddhimicchati, Na hi so rajjati no virajjatÊti. (10) JarÈsuttaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. Tissametteyyasutta 820. * Methunamanuyuttassa, (IccÈyasmÈ Tisso Metteyyo,) VighÈtaÑ br|hi mÈrisa. SutvÈna tava sÈsanaÑ, Viveke sikkhissÈmase. (1)

821. Methunamanuyuttassa, (MetteyyÈti BhagavÈ,) Mussate’vÈpi sÈsanaÑ. MicchÈ ca paÔipajjati, EtaÑ tasmiÑ anÈriyaÑ. (2) ______1. Lippati (SÊ, I) * Khu 7. 107 piÔÔhepi.

4. AÔÔhakavagga 407

822. Eko pubbe caritvÈna, methunaÑ yo nisevati. YÈnaÑ bhantaÑva taÑ loke, hÊnamÈhu puthujjanaÑ. (3)

823. Yaso kitti ca yÈ pubbe, hÈyate’vÈpi tassa sÈ. Etampi disvÈ sikkhetha, methunaÑ vippahÈtave. (4)

824. + Sa~kappehi pareto so, kapaÓo viya jhÈyati. SutvÈ paresaÑ nigghosaÑ, ma~ku hoti tathÈvidho (5)

825. Atha satthÈni kurute, paravÈdehi codito. Esa khvassa mahÈgedho, mosavajjaÑ pagÈhati. (6)

826. PaÓÉitoti samaÒÒÈto, ekacariyaÑ adhiÔÔhito. AthÈpi1 methune yutto, mandova parikissati2. (7)

827. EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, muni pubbÈpare idha. EkacariyaÑ daÄhaÑ kayirÈ, na nisevetha methunaÑ. (8)

828. VivekaÒÒeva sikkhetha, etaÑ ariyÈnamuttamaÑ. Na tena seÔÔho maÒÒetha, sa ve nibbÈnasantike. (9)

829. Rittassa munino carato, kÈmesu anapekkhino. OghatiÓÓassa pihayanti, kÈmesu gadhitÈ3 pajÈti. (10) TissametteyyasuttaÑ sattamaÑ. ____

8. Pas|rasutta 830. * Idheva suddhÊ iti vÈdayanti4, NÈÒÒesu dhammesu visuddhimÈhu. YaÑ nissitÈ tattha subhaÑ vadÈnÈ, Paccekasaccesu puth| niviÔÔhÈ. (1) ______+ Khu 10. 173 piÔÔhepi. 1. Sa cÈpi (Niddese 119 piÔÔhe) 2. Parikilissati (SÊ) 3. GathitÈ (SÊ) * Khu 7. 124 piÔÔhepi. 4. VÈdiyanti (SÊ, I)

408 SuttanipÈtapÈÄi

831. Te vÈdakÈmÈ parisaÑ vigayha, BÈlaÑ dahantÊ mithu aÒÒamaÒÒaÑ. Vadanti te aÒÒasitÈ kathojjaÑ, PasaÑsakÈmÈ kusalÈ vadÈnÈ. (2)

832. Yutto kathÈyaÑ parisÈya majjhe, PasaÑsamicchaÑ vinighÈti hoti. ApÈhatasmiÑ pana ma~ku hoti, NindÈya so kuppati randhamesÊ. (3)

833. Yamassa vÈdaÑ parihÊnamÈhu, ApÈhataÑ paÒhavimaÑsakÈse. Paridevati socati hÊnavÈdo, “UpaccagÈ man”ti anutthunÈti. (4)

834. Ete vivÈdÈ samaÓesu jÈtÈ, Etesu ugghÈti nighÈti hoti. Etampi disvÈ virame kathojjaÑ, Na ha’ÒÒadattha’tthi pasaÑsalÈbhÈ. (5)

835. PasaÑsito vÈ pana tattha hoti, AkkhÈya vÈdaÑ parisÈya majjhe, So hassatÊ unnamatÊ1 ca tena, Pappuyya tamatthaÑ yathÈ mano ahu. (6)

836. YÈ unnatÊ2 sÈ’ssa vighÈtabh|mi, MÈnÈtimÈnaÑ vadate paneso. Etampi disvÈ na vivÈdayetha, Na hi tena suddhiÑ kusalÈ vadanti. (7)

837. S|ro yathÈ rÈjakhÈdÈya puÔÔho, Abhigajja’meti paÔis|ra’micchaÑ. Yeneva so, tena palehi s|ra, Pubbeva natthi yadidaÑ yudhÈya. (8) ______1. UÓÓamatÊ (bah|su) Khu 7. 131 piÔÔhepi passitabbaÑ. 2. UnnatÊ (?)

4. AÔÔhakavagga 409

838. Ye diÔÔhimuggayha vivÈdayanti1, “Idameva saccan”ti ca vÈdayanti. Te tvaÑ vadass| na hi tedha atthi, VÈdamhi jÈte paÔisenikattÈ. (9)

839. VisenikatvÈ pana ye caranti, DiÔÔhÊhi diÔÔhiÑ avirujjhamÈnÈ. Tesu tvaÑ kiÑ labhetho pas|ra, YesÊdha natthÊ paramuggahÊtaÑ. (10)

840. Atha tvaÑ pavitakkamÈgamÈ, ManasÈ diÔÔhigatÈni cintayanto. Dhonena yugaÑ samÈgamÈ, Na hi tvaÑ sakkhasi sampayÈtaveti. (11) Pas|rasuttaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. MÈgaÓÉiyasutta 841. * DisvÈna TaÓhaÑ AratiÑ RagaÒca2, NÈhosi chando api methunasmiÑ. KimevidaÑ muttakarÊsapuÓÓaÑ, PÈdÈpi naÑ samphusituÑ na icche. (1)

842. EtÈdisaÑ ce ratanaÑ na icchasi, NÈriÑ narindehi bah|hi patthitaÑ. DiÔÔhigataÑ sÊlavataÑ nu jÊvitaÑ3, Bhav|papattiÒca vadesi kÊdisaÑ. (2)

843. IdaÑ vadÈmÊti na tassa hoti, (MÈgaÓÉiyÈti4 BhagavÈ,) Dhammesu niccheyya samuggahÊtaÑ, PassaÒca diÔÔhÊsu anuggahÈya, AjjhattasantiÑ pacinaÑ adassaÑ. (3) ______1. VivÈdiyanti (SÊ, I) * Khu 7. 140 piÔÔhepi. 2. AratiÒca RÈgaÑ (SyÈ, Ka) 3. SÊlavatÈnujÊvitaÑ (SÊ, I, Ka) 4. MÈgandiyÈti (SÊ, SyÈ, I)

410 SuttanipÈtapÈÄi

844. VinicchayÈ yÈni pakappitÈni, (Iti MÈgaÓÉiyo1,) Te ve MunÊ br|si anuggahÈya. AjjhattasantÊti yametamatthaÑ, KathaÑ nu dhÊrehi paveditaÑ taÑ. (4)

845. Na diÔÔhiyÈ na sutiyÈ na ÒÈÓena, (MÈgaÓÉiyÈti BhagavÈ,) SÊlabbatenÈpi na suddhimÈha, AdiÔÔhiyÈ assutiyÈ aÒÈÓÈ. AsÊlatÈ abbatÈ nopi tena, Ete ca nissajja anuggahÈya. Santo anissÈya bhavaÑ na jappe. (5)

846. No ce kira diÔÔhiyÈ na sutiyÈ na ÒÈÓena, (Iti MÈgaÓÉiyo,) SÊlabbatenÈpi na suddhimÈha. AdiÔÔhiyÈ assutiyÈ aÒÈÓÈ, AsÊlatÈ abbatÈ nopi tena. MaÒÒÈmahaÑ momuhameva dhammaÑ, DiÔÔhiyÈ eke paccenti suddhiÑ. (6)

847. DiÔÔhaÒca nissÈya anupucchamÈno, (MÈgaÓÉiyÈti BhagavÈ,) SamuggahÊtesu pamohamÈgÈ2. Ito ca nÈddakkhi aÓumpi saÒÒaÑ, TasmÈ tuvaÑ momuhato dahÈsi. (7)

848. Samo visesÊ uda vÈ nihÊno, Yo maÒÒatÊ so vivadetha tena. TÊsu vidhÈsu avikampamÈno, Samo visesÊti na tassa hoti. (8)

849. Saccanti so brÈhmaÓo kiÑ vadeyya, MusÈti vÈ so vivadetha kena. YasmiÑ samaÑ visamaÑ vÈpi natthi, Sa kena vÈdaÑ paÔisaÑyujeyya. (9) ______1. MÈgandiyo (SÊ, SyÈ, I) 2. SamohamÈgÈ (SyÈ, Ka)

4. AÔÔhakavagga 411

850. * OkaÑ pahÈya aniketasÈrÊ, GÈme akubbaÑ muni santhavÈni1. KÈmehi ritto apurakkharÈno, KathaÑ na viggayha janena kayirÈ. (10)

851. Yehi vivitto vicareyya loke, Na tÈni uggayha vadeyya nÈgo. JalambujaÑ2 kaÓÉakavÈrijaÑ yathÈ, Jalena pa~kena can|palittaÑ. EvaÑ munÊ santivÈdo agiddho, KÈme ca loke ca an|palitto. (11)

852. Na vedag| diÔÔhiyÈyako3 na mutiyÈ, Sa mÈnameti na hi tammayo so. Na kammunÈ nopi sutena neyyo, An|panÊto sa nivesanesu. (12)

853. SaÒÒÈvirattassa na santi ganthÈ, PaÒÒÈvimuttassa na santi mohÈ. SaÒÒaÒca diÔÔhiÒca ye aggahesuÑ, Te ghaÔÔayantÈ4 vicaranti loketi. (13) MÈgaÓÉiyasuttaÑ navamaÑ. _____

10. PurÈbhedasutta 854. + KathaÑdassÊ kathaÑsÊlo, upasantoti vuccati. TaÑ me Gotama pabr|hi, pucchito uttamaÑ naraÑ. (1)

855. VÊtataÓho purÈ bhedÈ, (Iti BhagavÈ,) Pubbamanta’manissito. Vemajjhe nupasa~kheyyo, tassa natthi purakkhataÑ. (2) ______* SaÑ 2. 8 piÔÔhepi. 1. SandhavÈni (Ka) 2. ElambujaÑ (SÊ, SyÈ) 3. Na vedag| diÔÔhiyÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I) Khu 7. 157 piÔÔhepi. 4. GhaÔÔamÈnÈ (SyÈ, Ka) + Khu 7. 161 piÔÔhepi.

412 SuttanipÈtapÈÄi

856. Akkodhano asantÈsÊ, avikatthÊ akukkuco. MantabhÈÓÊ1 anuddhato, sa ve vÈcÈyato muni. (3)

857. NirÈsatti anÈgate, atÊtaÑ nÈnusocati. VivekadassÊ phassesu, diÔÔhÊsu ca na nÊyati2. (4)

858. PatilÊno akuhako, apihÈlu amaccharÊ. Appagabbho ajeguccho, pesuÓeyye ca no yuto. (5)

859. SÈtiyesu anassÈvÊ, atimÈne ca no yuto. SaÓho ca paÔibhÈnavÈ3, na saddho na virajjati. (6)

860. LÈbhakamyÈ na sikkhati, alÈbhe ca na kuppati. Aviruddho ca taÓhÈya, rasesu nÈnugijjhati. (7)

861. Upekkhako sadÈ sato, na loke maÒÒate samaÑ. Na visesÊ na nÊceyyo, tassa no santi ussadÈ. (8)

862. Yassa nissayanÈ4 natthi, ÒatvÈ dhammaÑ anissito. BhavÈya vibhavÈya vÈ, taÓhÈ yassa na vijjati. (9)

863. TaÑ br|mi upasantoti, kÈmesu anapekkhinaÑ. GanthÈ tassa na vijjanti, atarÊ so visattikaÑ. (10)

864. Na tassa puttÈ pasavo, khettaÑ vatthuÒca vijjati. AttÈ vÈpi nirattÈ vÈ5, na tasmiÑ upalabbhati. (11)

865. Yena naÑ vajjuÑ puthujjanÈ, atho samaÓabrÈhmaÓÈ. TaÑ tassa apurakkhataÑ, tasmÈ vÈdesu ne’jati. (12)

866. VÊtagedho amaccharÊ, na ussesu vadate muni. Na samesu na omesu, kappaÑ ne’ti akappiyo. (13)

867. Yassa loke sakaÑ natthi, asatÈ ca na socati. Dhammesu ca na gacchati, sa ve santoti vuccatÊti. (14) PurÈbhedasuttaÑ dasamaÑ. ______1. MantÈbhÈÓÊ (SyÈ, I) 2. Niyyati (bah|su) 3. PaÔibhÈÓavÈ (SyÈ, I) 4. NissayatÈ (SÊ, SyÈ, I) 5. AttaÑ vÈpi nirattaÑ vÈ (bah|su)

4. AÔÔhakavagga 413

11. KalahavivÈdasutta 868. * Kutopah|tÈ kalahÈ vivÈdÈ, ParidevasokÈ sahamaccharÈ ca. MÈnÈtimÈnÈ sahapesuÓÈ ca, Kutopah|tÈ te tadi~gha br|hi. (1)

869. Piyappah|tÈ kalahÈ vivÈdÈ, ParidevasokÈ sahamaccharÈ ca. MÈnÈtimÈnÈ sahapesuÓÈ ca, MaccherayuttÈ kalahÈ vivÈdÈ. VivÈdajÈtesu ca pesuÓÈni. (2)

870. PiyÈ su1 lokasmiÑ kutonidÈnÈ, Ye cÈpi2 lobhÈ vicaranti loke. ŒsÈ ca niÔÔhÈ ca kutonidÈnÈ, Ye samparÈyÈya narassa honti. (3)

871. ChandÈnidÈnÈni piyÈni loke, Ye cÈpi lobhÈ vicaranti loke. ŒsÈ ca niÔÔhÈ ca itonidÈnÈ, Ye samparÈyÈya narassa honti. (4)

872. Chando nu lokasmiÑ kutonidÈno, VinicchayÈ cÈpi3 kutopah|tÈ. Kodho mosavajjaÒca kathaÑkathÈ ca, Ye vÈpi dhammÈ samaÓena vuttÈ. (5)

873. SÈtaÑ asÈtanti yamÈhu loke, Tam|panissÈya pahoti chando. R|pesu disvÈ vibhavaÑ bhavaÒca, VinicchayaÑ kubbati4 jantu loke. (6) ______* Khu 7. 196 piÔÔhepi. 1. PiyÈnu (SyÈ), piyassu (Ka) 2. Ye vÈpi (SÊ, SyÈ, I) 3. VÈpi (SÊ, SyÈ, I) 4. Kurute (bah|su)

414 SuttanipÈtapÈÄi

874. Kodho mosavajjaÒca kathaÑkathÈ ca, Etepi dhammÈ dvayameva sante. KathaÑkathÊ ÒÈÓapathÈya sikkhe, ©atvÈ pavuttÈ samaÓena dhammÈ. (7)

875. SÈtaÑ asÈtaÒca kutonidÈnÈ, KismiÑ asante na bhavanti hete. VibhavaÑ bhavaÒcÈpi yametamatthaÑ, EtaÑ me pabr|hi yatonidÈnaÑ. (8)

876. PhassanidÈnaÑ sÈtaÑ asÈtaÑ, Phasse asante na bhavanti hete. VibhavaÑ bhavaÒcÈpi yametamatthaÑ, EtaÑ te pabr|mi itonidÈnaÑ. (9)

877. Phasso nu lokasmi kutonidÈno. PariggahÈ cÈpi kutopah|tÈ. KismiÑ asante na mamattamatthi, KismiÑ vibh|te na phusanti phassÈ. (10)

878. NÈmaÒca r|paÒca paÔicca phasso, IcchÈnidÈnÈni pariggahÈni. IcchÈya’santyÈ na mamattamatthi, R|pe vibh|te na phusanti phassÈ. (11)

879. KathaÑ sametassa vibhoti r|paÑ, SukhaÑ dukhaÒcÈpi1 kathaÑ vibhoti. EtaÑ me pabr|hi yathÈ vibhoti, TaÑ jÈniyÈmÈti2 me mano ahu. (12)

880. Na saÒÒasaÒÒÊ na visaÒÒasaÒÒÊ, Nopi asaÒÒÊ na vibh|tasaÒÒÊ. EvaÑ sametassa vibhoti r|paÑ, SaÒÒÈnidÈnÈ hi papaÒcasa~khÈ. (13) ______1. DukhaÑ vÈpi (SÊ, SyÈ) 2. JÈnissÈmÈti (SÊ, Ka)

4. AÔÔhakavagga 415

881. YaÑ taÑ apucchimha akittayÊ no, AÒÒaÑ taÑ pucchÈma tadi~gha br|hi. EttÈvata’ggaÑ nu1 vadanti heke, Yakkhassa suddhiÑ idha paÓÉitÈse. UdÈhu aÒÒampi vadanti etto. (14)

882. EttÈvata’ggampi vadanti heke, Yakkhassa suddhiÑ idha paÓÉitÈse. TesaÑ paneke samayaÑ vadanti. AnupÈdisese kusalÈ vadÈnÈ. (15)

883. Ete ca ÒatvÈ upanissitÈti, ©atvÈ munÊ nissaye so vimaÑsÊ. ©atvÈ vimutto na vivÈda’meti, BhavÈbhavÈya na sameti dhÊroti. (16) KalahavivÈdasuttaÑ ekÈdasamaÑ. _____

12. C|Äaby|hasutta2 884. * SakaÑsakaÑdiÔÔhiparibbasÈnÈ, Viggayha nÈnÈ kusalÈ vadanti. Yo evaÑ jÈnÈti sa vedi dhammaÑ, IdaÑ paÔikkosa’makevalÊ so. (1)

885. Evampi viggayha vivÈdayanti, BÈlo paro akkusaloti3 cÈhu. Sacco nu vÈdo katamo imesaÑ, Sabbeva hÊme kusalÈ vadÈnÈ, (2) ______1. No (SÊ, SyÈ) 2. C|Äaviy|hasuttaÑ (SÊ, SyÈ) * Khu 7. 220 piÔÔhepi. 3. Akusaloti (SÊ, SyÈ, I)

416 SuttanipÈtapÈÄi

886. Parassa ce dhammamanÈnujÈnaÑ, BÈlo’mako1 hoti nihÊnapaÒÒo. Sabbeva bÈlÈ sunihÊnapaÒÒÈ, Sabbevime diÔÔhiparibbasÈnÈ. (3)

887. SandiÔÔhiyÈ ceva na vÊvadÈtÈ. SaÑsuddhapaÒÒÈ kusalÈ mutÊmÈ. Na tesaÑ koci parihÊnapaÒÒo2, DiÔÔhÊ hi tesampi tathÈ samattÈ. (4)

888. Na vÈhametaÑ tathiyanti3 br|mi, YamÈhu bÈlÈ mithu aÒÒamaÒÒaÑ. SakaÑ sakaÑ diÔÔhimakaÑsu saccaÑ, TasmÈ hi bÈloti paraÑ dahanti. (5)

889. YamÈhu saccaÑ tathiyanti eke, TamÈhu aÒÒe4 tucchaÑ musÈti. Evampi vigayha vivÈdayanti, KasmÈ na ekaÑ samaÓÈ vadanti. (6)

890. EkaÑ hi saccaÑ na dutÊyamatthi, YasmiÑ pajÈ no vivade pajÈnaÑ. NÈnÈ te5 saccÈni sayaÑ thunanti, TasmÈ na ekaÑ samaÓÈ vadanti. (7)

891. KasmÈ nu saccÈni vadanti nÈnÈ, PavÈdiyÈse kusalÈ vadÈnÈ. SaccÈni sutÈni bah|ni nÈnÈ, UdÈhu te takkamanussaranti. (8)

892. Na heva saccÈni bah|ni nÈnÈ, AÒÒatra saÒÒÈya niccÈni loke. TakkaÒca diÔÔhÊsu pakappayitvÈ, SaccaÑ musÈti dvayadhammamÈhu. (9) ______1. BÈlo mago (SÊ, SyÈ, Ka) 2. Kocipi nihÊnapaÒÒo (SÊ, SyÈ, Ka) 3. Tathivanti (SyÈ, Ka) 4. AÒÒepi (SyÈ), aÒÒe ca (?) 5. NÈnÈto (Ka)

4. AÔÔhakavagga 417

893. DiÔÔhe sute sÊlavate mute vÈ, Ete ca nissÈya vimÈnadassÊ. Vinicchaye ÔhatvÈ pahassamÈno, BÈlo paro akkusaloti cÈha. (10)

894. Yeneva bÈloti paraÑ dahÈti, TenÈ’tumÈnaÑ kusaloti cÈha. Saya’mattanÈ so kusalÈvadÈno, AÒÒaÑ vimÈneti tadeva pÈva. (11)

895. AtisÈradiÔÔhiyÈva so samatto, MÈnena matto paripuÓÓamÈnÊ. Sayameva sÈmaÑ manasÈbhisitto, DiÔÔhÊ hi sÈ tassa tathÈ samattÈ. (12)

896. Parassa ce hi vacasÈ nihÊno, Tumo sahÈ hoti nihÊnapaÒÒo. Atha ce sayaÑ vedag| hoti dhÊro, Na koci bÈlo samaÓesu atthi. (13)

897. AÒÒaÑ ito yÈ’bhivadanti dhammaÑ, AparaddhÈ suddhi’makevalÊ te1. Evampi titthyÈ puthuso vadanti, SandiÔÔhirÈgena hi te’bhirattÈ2. (14)

898. Idheva suddhiÑ iti vÈdayanti, NÈÒÒesu dhammesu visuddhimÈhu. Evampi titthyÈ puthuso niviÔÔhÈ, SakÈyane tattha daÄhaÑ vadÈnÈ. (15)

899. SakÈyane vÈpi daÄhaÑ vadÈno, Ka’mettha bÈloti paraÑ daheyya. SayaÑva so medhagamÈvaheyya3, ParaÑ vadaÑ bÈlamasuddhidhammaÑ. (16) ______1. SuddhimakevalÊno (SÊ) 2. TyÈbhirattÈ (SyÈ, Ka) 3. MedhakaÑ Èvaheyya (SÊ, I)

418 SuttanipÈtapÈÄi

900. Vinicchaye ÔhatvÈ sayaÑ pamÈya, UddhaÑsa1 lokasmiÑ vivÈdameti. HitvÈna sabbÈni vinicchayÈni, Na medhagaÑ kubbati jantu loketi. (17) C|Äaby|hasuttaÑ dvÈdasamaÑ. _____

13. MahÈby|hasutta 901. * Ye kecime diÔÔhiparibbasÈnÈ, Idameva saccanti vivÈdayanti2. Sabbeva te nindamanvÈnayanti, Atho pasaÑsampi labhanti tattha. (1)

902. AppaÑ hi etaÑ na alaÑ samÈya, Duve vivÈdassa phalÈni br|mi. Etampi disvÈ na vivÈdayetha, KhemÈ’bhipassaÑ avivÈdabh|miÑ. (2)

903. YÈ kÈcimÈ sammutiyo puthujjÈ, SabbÈva etÈ na upeti vidvÈ. An|payo so upayaÑ kimeyya, DiÔÔhe sute khantimakubbamÈno. (3)

904. SÊluttamÈ saÒÒamenÈhu suddhiÑ, VataÑ samÈdÈya upaÔÔhitÈse. Idheva sikkhema athassa suddhiÑ, Bhav|panÊtÈ kusalÈvadÈnÈ. (4)

905. Sace cuto sÊlavatato hoti, PavedhatÊ3 kamma virÈdhayitvÈ. PajappatÊ patthayatÊ ca suddhiÑ, SatthÈva hÊno pavasaÑ gharamhÈ. (5) ______1. UddhaÑ so (SÊ, SyÈ, I) * Khu 7. 236 piÔÔhepi. 2. VivÈdiyanti (SÊ) 3. Savedhati (SÊ, I)

4. AÔÔhakavagga 419

906. SÊlabbataÑ vÈpi pahÈya sabbaÑ, KammaÒca sÈvajjanavajjametaÑ. SuddhiÑ asuddhinti apatthayÈno, Virato care santimanuggahÈya. (6)

907. Tam|panissÈya jigucchitaÑ vÈ, AthavÈpi diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ. UddhaÑsarÈ suddhi’manutthunanti, AvÊtataÓhÈse bhavÈbhavesu. (7)

908. PatthayamÈnassa hi jappitÈni, PavedhitaÑ vÈpi pakappitesu. Cut|papÈto idha yassa natthi, Sa kena vedheyya kuhiÑ va jappe1. (8)

909. YamÈhu dhammaÑ paramanti eke, Tameva hÊnanti panÈhu aÒÒe. Sacco nu vÈdo katamo imesaÑ, Sabbeva hÊme kusalÈvadÈnÈ. (9)

910. SakaÒhi dhammaÑ paripuÓÓamÈhu, AÒÒassa dhammaÑ pana hÊnamÈhu. Evampi viggayha vivÈdayanti, SakaÑ sakaÑ sammutimÈhu saccaÑ. (10)

911. Parassa ce vambhayitena hÊno, Na koci dhammesu visesi assa. Puth| hi aÒÒassa vadanti dhammaÑ, NihÊnato samhi daÄhaÑ vadÈnÈ. (11)

912. Saddhammap|jÈpi nesaÑ tatheva, YathÈ pasaÑsanti sakÈyanÈni. Sabbeva vÈdÈ2 tathiyÈ3 bhaveyyuÑ, SuddhÊ hi nesaÑ paccattameva. (12) ______1. KuhiÒci jappe (SÊ, SyÈ, Ka), kuhiÑ pajappe (I) niddeso passitabbo. 2. Sabbe pavÈdÈ (SyÈ) 3. TathivÈ (sabbattha)

420 SuttanipÈtapÈÄi

913. Na brÈhmaÓassa paraneyyamatthi, Dhammesu niccheyya samuggahÊtaÑ. TasmÈ vivÈdÈni upÈtivatto, Na hi seÔÔhato passati dhammamaÒÒaÑ. (13)

914. JÈnÈmi passÈmi tatheva etaÑ, DiÔÔhiyÈ eke paccenti suddhiÑ. Addakkhi ce kiÒhi tumassa tena, AtisitvÈ aÒÒena vadanti suddhiÑ. (14)

915. PassaÑ naro dakkhati1 nÈmar|paÑ, DisvÈna vÈ Òassati tÈnimeva. KÈmaÑ bahuÑ passatu appakaÑ vÈ, Na hi tena suddhiÑ kusalÈ vadanti. (15)

916. NivissavÈdÊ na hi subbinÈyo, PakappitaÑ diÔÔhi purakkharÈno. YaÑ nissito tattha subhaÑ vadÈno, SuddhiÑvado tattha tathaddasÈ so. (16)

917. Na brÈhmaÓo kappamupeti sa~khÈ2, Na diÔÔhisÈrÊ napi ÒÈÓabandhu. ©atvÈ ca so sammutiyo3 puthujjÈ, UpekkhatÊ uggahaÓanti maÒÒe. (17)

918. Vissajja ganthÈni munÊdha loke, VivÈdajÈtesu na vaggasÈrÊ. Santo asantesu upekkhako so, Anuggaho uggahaÓanti maÒÒe. (18)

919. PubbÈsave hitvÈ nave akubbaÑ, Na chandag| nopi nivissavÈdÊ. Sa vippamutto diÔÔhigatehi dhÊro, Na lippati4 loke anattagarahÊ. (19) ______1. Dakkhiti (SÊ) 2. Sa~khaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. Sammatiyo (SyÈ) 4. Na limpati (Ka)

4. AÔÔhakavagga 421

920. Sa sabbadhammesu visenibh|to, YaÑ kiÒci diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ. Sa pannabhÈro muni vippamutto, Na kappiyo n|parato na patthiyoti. (20) MahÈby|hasuttaÑ terasamaÑ. _____

14. TuvaÔakasutta 921. * PucchÈmi taÑ Œdiccabandhu1, VivekaÑ santipadaÒca Mahesi. KathaÑ disvÈ nibbÈti bhikkhu, AnupÈdiyÈno lokasmiÑ kiÒci. (1)

922. M|laÑ papaÒcasa~khÈya, (Iti BhagavÈ,) MantÈ asmÊti sabbamuparundhe2. YÈ kÈci taÓhÈ ajjhattaÑ, TÈsaÑ vinayÈ3 sadÈ sato sikkhe. (2)

923. YaÑ kiÒci dhammamabhijaÒÒÈ, AjjhattaÑ atha vÈpi bahiddhÈ. Na tena thÈmaÑ4 kubbetha, Na hi sÈ nibbuti sataÑ vuttÈ. (3)

924. Seyyo na tena maÒÒeyya, NÊceyyo atha vÈpi sarikkho. PhuÔÔho5 anekar|pehi, NÈtumÈnaÑ vikappayaÑ tiÔÔhe. (4)

925. Ajjhattamevu’pasame, Na aÒÒato bhikkhu santimeseyya. AjjhattaÑ upasantassa, Natthi attÈ kuto nirattÈ vÈ. (5) ______* Khu 7. 263 piÔÔhepi. 1. ŒdiccabandhuÑ (SÊ, SyÈ) 2. Sabbamuparuddhe (SyÈ, I, Ka) 3. VinayÈya (?) 4. MÈnaÑ (SÊ, Ka) 5. PuÔÔho (SÊ, SyÈ, Ka)

422 SuttanipÈtapÈÄi

926. Majjhe yathÈ samuddassa, mi no jÈyatÊ Ôhito hoti. EvaÑ Ôhito anejassa, UssadaÑ bhikkhu na kareyya kuhiÒci. (6)

927. AkittayÊ vivaÔacakkhu, SakkhidhammaÑ parissayavinayaÑ. PaÔipadaÑ vadehi bhaddante, PÈtimokkhaÑ atha vÈpi samÈdhiÑ. (7)

928. Cakkh|hi neva lola’ssa, GÈmakathÈya Èvaraye sotaÑ. Rase ca nÈnugijjheyya, Na ca mamÈyetha kiÒci lokesmiÑ. (8)

929. Phassena yadÈ phuÔÔhassa, ParidevaÑ bhikkhu na kareyya kuhiÒci. BhavaÒca nÈbhijappeyya, Bheravesu ca na sampavedheyya. (9)

930. AnnÈnamatho pÈnÈnaÑ, KhÈdanÊyÈnaÑ athopi vatthÈnaÑ. LaddhÈ na sannidhiÑ kayirÈ, Na ca parittase tÈni alabhamÈno. (10)

931. JhÈyÊ na pÈdalola’ssa, Virame kukkuccÈ nappamajjeyya. AthÈsanesu sayanesu, Appasaddesu bhikkhu vihareyya. (11)

932. NiddaÑ na bahulÊkareyya, JÈgariyaÑ bhajeyya ÈtÈpÊ. TandiÑ mÈyaÑ hassaÑ khiÉÉaÑ, MethunaÑ vippajahe savibh|saÑ. (12)

4. AÔÔhakavagga 423

933. ŒthabbaÓaÑ supinaÑ lakkhaÓaÑ, No vidahe athopi nakkhattaÑ. VirutaÒca gabbhakaraÓaÑ, TikicchaÑ mÈmako na seveyya. (13)

934. NindÈya nappavedheyya, Na uÓÓameyya pasaÑsito bhikkhu. LobhaÑ saha macchariyena, KodhaÑ pesuÓiyaÒca panudeyya. (14)

935. Kayavikkaye na tiÔÔheyya, UpavÈdaÑ bhikkhu na kareyya kuhiÒci. GÈme ca nÈbhisajjeyya, LÈbhakamyÈ janaÑ na lapayeyya. (15)

936. Na ca katthitÈ siyÈ bhikkhu, Na ca vÈcaÑ payuttaÑ bhÈseyya. PÈgabbhiyaÑ na sikkheyya, KathaÑ viggÈhikaÑ na kathayeyya. (16)

937. Mosavajje na nÊyetha, SampajÈno saÔhÈni na kayirÈ. Atha jÊvitena paÒÒÈya, SÊlabbatena nÈÒÒamatimaÒÒe. (17)

938. SutvÈ rusito bahuÑ vÈcaÑ, SamaÓÈnaÑ vÈ puthujanÈnaÑ1. Pharusena ne na paÔivajjÈ, Na hi santo paÔiseni’karonti. (18)

939. EtaÒca dhammamaÒÒÈya, VicinaÑ bhikkhu sadÈ sato sikkhe. SantÊti nibbutiÑ ÒatvÈ, SÈsane Gotamassa na pamajjeyya. (19) ______1. PuthuvacanÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I)

424 SuttanipÈtapÈÄi

940. Abhibh| hi so anabhibh|to, Sakkhidhamma’manÊtiha’madassÊ. TasmÈ hi tassa Bhagavato sÈsane, Appamatto sadÈ namassa’manusikkheti. (20) TuvaÔakasuttaÑ cuddasamaÑ. _____

15. AttadaÓÉasutta 941. * AttadaÓÉÈ bhayaÑ jÈtaÑ, janaÑ passatha medhagaÑ. SaÑvegaÑ kittayissÈmi, yathÈ saÑvijitaÑ mayÈ. (1)

942. PhandamÈnaÑ pajaÑ disvÈ, macche appodake yathÈ. AÒÒamaÒÒehi byÈruddhe, disvÈ maÑ bhayamÈvisi. (2)

943. SamantamasÈro loko, disÈ sabbÈ sameritÈ. IcchaÑ bhavanamattano, nÈddasÈsiÑ anositaÑ. (3)

944. OsÈnetveva byÈruddhe, disvÈ me aratÊ ahu. Athettha sallamaddakkhiÑ, duddasaÑ hadayanissitaÑ. (4)

945. Yena sallena otiÓÓo, disÈ sabbÈ vidhÈvati. Tameva sallamabbuyha, na dhÈvati na sÊdati. (5)

946. Tattha sikkhÈnugÊyanti1, YÈni loke gadhitÈni, Na tesu pasuto siyÈ. Nibbijjha sabbaso kÈme, Sikkhe nibbÈnamattano. (6)

947. Sacco siyÈ appagabbho, amÈyo rittapesuÓo. Akkodhano lobhapÈpaÑ, vevicchaÑ vitare muni. (7)

948. NiddaÑ tandiÑ sahe thÊnaÑ, pamÈdena na saÑvase. AtimÈne na tiÔÔheyya, nibbÈnamanaso naro. (8) ______* Khu 7. 315 piÔÔhe. 1. SikkhÈnukiriyanti (Ka)

4. AÔÔhakavagga 425

949. Mosavajje na nÊyetha, r|pe snehaÑ na kubbaye. MÈnaÒca parijÈneyya, sÈhasÈ virato care. (9)

950. PurÈÓaÑ nÈbhinandeyya, nave khantiÑ na kubbaye. HiyyamÈne na soceyya, ÈkÈsaÑ na sito siyÈ. (10)

951. GedhaÑ br|mi mahoghoti, ÈjavaÑ br|mi jappanaÑ. ŒrammaÓaÑ pakappanaÑ, kÈmapa~ko duraccayo. (11)

952. SaccÈ avokkamma1 muni, thale tiÔÔhati brÈhmaÓo. SabbaÑ so2 paÔinissajja, sa ve santoti vuccati. (12)

953. Sa ve vidvÈ sa vedag|, ÒatvÈ dhammaÑ anissito. SammÈ so loke iriyÈno, na pihetÊdha kassaci. (13)

954. Yo’dha kÈme accatari, sa~gaÑ loke duraccayaÑ. Na so socati nÈjjheti, chinnasoto abandhano. (14)

955. YaÑ pubbe taÑ visosehi, pacchÈ te mÈhu kiÒcanaÑ. Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasi. (15)

956. Sabbaso nÈmar|pasmiÑ, yassa natthi mamÈyitaÑ. AsatÈ ca na socati, sa ve loke na jÊyati. (16)

957. Yassa natthi ‘idaÑ me’ti, paresaÑ vÈpi kiÒcanaÑ. MamattaÑ so asaÑvindaÑ, ‘natthi me’ti na socati. (17)

958. AniÔÔhurÊ ananugiddho, anejo sabbadhÊ samo. TamÈnisaÑsaÑ pabr|mi, pucchito avikampinaÑ. (18)

959. Anejassa vijÈnato, natthi kÈci nisa~khati3. Virato so viyÈrabbhÈ, khemaÑ passati sabbadhi. (19)

960. Na samesu na omesu, na ussesu vadate muni. Santo so vÊtamaccharo, nÈdeti na nirassatÊti. (20) AttadaÓÉasuttaÑ pannarasamaÑ. ______1. AvokkamaÑ (Niddesa) 2. Sabbaso (SyÈ, Ka) 3. Nisa~khiti (SÊ, I)

426 SuttanipÈtapÈÄi

16. SÈriputtasutta 961. * Na me diÔÔho ito pubbe, (IccÈyasmÈ SÈriputto,) Na suto uda kassaci. EvaÑ vagguvado SatthÈ, TusitÈ gaÓimÈgato. (1)

962. Sadevakassa lokassa, yathÈ dissati cakkhumÈ. SabbaÑ tamaÑ vinodetvÈ, ekova ratimajjhagÈ. (2)

963. TaÑ BuddhaÑ asitaÑ tÈdiÑ, akuhaÑ gaÓimÈgataÑ. Bah|namidha baddhÈnaÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ. (3)

964. Bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittamÈsanaÑ. Rukkham|laÑ susÈnaÑ vÈ, pabbatÈnaÑ guhÈsu vÈ. (4)

965. UccÈvacesu sayanesu, kÊvanto tattha bheravÈ. Yehi bhikkhu na vedheyya, nigghose sayanÈsane. (5)

966. KatÊ parissayÈ loke, gacchato agataÑ disaÑ. Ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayanÈsane. (6)

967. KyÈssa byappathayo assu, kyÈssassu idha gocarÈ. KÈni sÊlabbatÈnÈssu, pahitattassa bhikkhuno. (7)

968. KaÑ so sikkhaÑ samÈdÈya, ekodi nipako sato. KammÈro rajatasseva, niddhame malamattano. (8)

969. VijigucchamÈnassa yadidaÑ phÈsu, (SÈriputtÈti BhagavÈ,) RittÈsanaÑ sayanaÑ sevato ce. SambodhikÈmassa yathÈnudhammaÑ, TaÑ te pavakkhÈmi yathÈ pajÈnaÑ. (9)

970. PaÒcanaÑ dhÊro bhayÈnaÑ na bhÈye, Bhikkhu sato sapariyantacÈrÊ. aÑsÈdhipÈtÈnaÑ sarÊsapÈnaÑ, ManussaphassÈnaÑ catuppadÈnaÑ. (10) ______* Khu 7. 352 piÔÔhepi.

4. AÔÔhakavagga 427

971. ParadhammikÈnampi na santaseyya, DisvÈpi tesaÑ bahubheravÈni. AthÈparÈni abhisambhaveyya, ParissayÈni kusalÈnu-esÊ. (11)

972. Œta~kaphassena khudÈya phuÔÔho, SÊtaÑ athuÓhaÑ1 adhivÈsayeyya. So tehi phuÔÔho bahudhÈ anoko, ViriyaÑ parakkammadaÄhaÑ kareyya. (12)

973. TheyyaÑ na kÈre2 na musÈ bhaÓeyya, MettÈya phasse tasathÈvarÈni. YadÈvilattaÑ manaso vijaÒÒÈ, KaÓhassa pakkhoti vinodayeyya. (13)

974. KodhÈtimÈnassa vasaÑ na gacche, M|lampi tesaÑ palikhaÒÒa tiÔÔhe. AthappiyaÑ vÈ pana appiyaÑ vÈ, AddhÈ bhavanto abhisambhaveyya. (14)

975. PaÒÒaÑ purakkhatvÈ kalyÈÓapÊti, Vikkhambhaye tÈni parissayÈni. AratiÑ sahetha sayanamhi pante, Caturo sahetha paridevadhamme. (15)

976. KiÑs| asissÈmi kuva vÈ3 asissaÑ, DukkhaÑ vata settha kvajja sessaÑ. Ete vitakke paridevaneyye, Vinayetha sekho aniketacÈrÊ. (16)

977. AnnaÒca laddhÈ vasanaÒca kÈle, MattaÑ so jaÒÒÈ idha tosanatthaÑ. So tesu gutto yatacÈri gÈme, Rusitopi vÈcaÑ pharusaÑ na vajjÈ. (17) ______1. AccuÓhaÑ (SÊ, SyÈ), atuÓhaÑ (Ka) 2. Na kareyya (SÊ, SyÈ, Ka) 3. Kudha vÈ (Ka), kutha vÈ (Niddesa)

428 SuttanipÈtapÈÄi

978. Okkhittacakkhu na ca pÈdalolo, JhÈnÈnuyutto bahujÈgarassa. UpekkhamÈrabbha samÈhitatto, TakkÈsayaÑ kukkucciy|pachinde. (18)

979. Cudito vacÊbhi satimÈbhinande, SabrahmacÈrÊsu khilaÑ pabhinde. VÈcaÑ pamuÒce kusalaÑ nÈtivelaÑ, JanavÈdadhammÈya na cetayeyya. (19)

980. AthÈparaÑ paÒca rajÈni loke, YesaÑ satÊmÈ vinayÈya sikkhe. R|pesu saddesu atho rasesu, Gandhesu phassesu sahetha rÈgaÑ. (20)

981. Etesu dhammesu vineyya chandaÑ, Bhikkhu satimÈ suvimuttacitto. KÈlena so sammÈ dhammaÑ parivÊmaÑsamÈno, Ekodibh|to vihane tamaÑ soti. (21) SÈriputtasuttaÑ soÄasamaÑ.

AÔÔhakavaggo catuttho.

TassuddÈnaÑ KÈmaÑ GuhaÒca DuÔÔhÈ ca, SuddhaÒca ParamÈ JarÈ. Metteyyo ca Pas|ro ca, MÈgaÓÉi PurÈbhedanaÑ. KalahaÑ dve ca By|hÈni1, punadeva TuvaÔÔakaÑ. AttadaÓÉavaraÑ suttaÑ, therapuÔÔhena2 soÄasa. Iti etÈni suttÈni, sabbÈnaÔÔhakavaggikÈti. ______1. Vy|hÈni (SÊ) 2. TherapaÒhena (SÊ), SÈriputtena (SyÈ)

5. PÈrÈyanavagga

1. VatthugÈthÈ 982. * KosalÈnaÑ purÈ rammÈ, agamÈ DakkhiÓÈpathaÑ. ŒkiÒcaÒÒaÑ patthayÈno, brÈhmaÓo mantapÈrag|. (1)

983. So Assakassa visaye, AÄakassa1 samÈsane. Vasi GodhÈvarÊk|le, uÒchena ca phalena ca. (2)

984. Tasseva upanissÈya, gÈmo ca vipulo ahu. Tato jÈtena Èyena, mahÈyaÒÒamakappayi. (3)

985. MahÈyaÒÒaÑ yajitvÈna, puna pÈvisi assamaÑ. TasmiÑ paÔipaviÔÔhamhi, aÒÒo ÈgaÒchi brÈhmaÓo. (4)

986. UgghaÔÔapÈdo tasito2, pa~kadanto rajassiro. So ca naÑ upasa~kamma, satÈni paÒca yÈcati. (5)

987. TamenaÑ BÈvarÊ disvÈ, Èsanena nimantayi. SukhaÒca kusalaÑ pucchi, idaÑ vacanamabravi. (6)

988. YaÑ kho mama deyyadhammaÑ, sabbaÑ visajjitaÑ mayÈ. AnujÈnÈhi me brahme, natthi paÒcasatÈni me. (7)

989. Sace me yÈcamÈnassa, bhavaÑ nÈnupadassati. Sattame divase tuyhaÑ, muddhÈ phalatu sattadhÈ. (8)

990. Abhisa~kharitvÈ kuhako, bheravaÑ so akittayi. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, BÈvarÊ dukkhito ahu. (9)

991. Ussussati anÈhÈro sokasallasamappito. Athopi evaÑ cittassa, jhÈne na ramatÊ mano. (10)

992. UtrastaÑ dukkhitaÑ disvÈ, devatÈ atthakÈminÊ. BÈvariÑ upasa~kamma, idaÑ vacanamabravi. (11) ______* Khu 8. 1 piÔÔhe C|Äaniddesepi. 1. MuÄakassa (SyÈ), m|Ähakassa (Ka), maÄakassa (Niddesa) 2. Tassito (Ka)

430 SuttanipÈtapÈÄi

993. Na so muddhaÑ pajÈnÈti, kuhako so dhanatthiko. Muddhani muddhapÈte vÈ, ÒÈÓaÑ tassa na vijjati. (12)

994. BhotÊ carahi jÈnÈsi, taÑ me akkhÈhi pucchitÈ. MuddhaÑ muddhÈdhipÈtaÒca, taÑ suÓoma vaco tava. (13)

995. AhampetaÑ na jÈnÈmi, ÒÈÓamettha na vijjati. Muddhani muddhÈdhipÈte ca, JinÈnaÑ hettha1 dassanaÑ. (14)

996. Atha ko carahi jÈnÈti, asmiÑ pathavimaÓÉale2. MuddhaÑ muddhÈdhipÈtaÒca, taÑ me akkhÈhi devate. (15)

997. PurÈ KapilavatthumhÈ, nikkhanto LokanÈyako. Apacco OkkÈkarÈjassa, Sakyaputto pabha~karo. (16)

998. So hi brÈhmaÓa Sambuddho, sabbadhammÈna pÈrag|. SabbÈbhiÒÒÈbalappatto, sabbadhammesu cakkhumÈ. SabbakammakkhayaÑ patto, vimutto upadhikkhaye. (17)

999. Buddho so BhagavÈ loke, dhammaÑ deseti cakkhumÈ. TaÑ tvaÑ gantvÈna pucchassu, so te taÑ byÈkarissati. (18)

1000. Sambuddhoti vaco sutvÈ, udaggo BÈvarÊ ahu. Soka’ssa tanuko Èsi, pÊtiÒca vipulaÑ labhi. (19)

1001. So BÈvarÊ attamano udaggo, TaÑ devataÑ pucchati vedajÈto. Katamamhi gÈme nigamamhi vÈ pana, Katamamhi vÈ janapade LokanÈtho. Yattha gantvÈna passemu3, SambuddhaÑ dvipaduttamaÑ4. (20)

1002. SÈvatthiyaÑ Kosalamandire Jino, Pah|tapaÒÒo varabh|rimedhaso. So Sakyaputto vidhuro anÈsavo, MuddhÈdhipÈtassa vid| narÈsabho. (21) ______1. MuddhaÑ muddhÈdhipÈto ca, jinÈnaÑ heta (SÊ, SyÈ, I) 2. PuthavimaÓÉale (SÊ, I) 3. GantvÈ namassemu (SÊ, SyÈ, I) 4. DipaduttamaÑ (SÊ, SyÈ, I)

5. PÈrÈyanavagga 431

1003. Tato ÈmantayÊ sisse, brÈhmaÓe mantapÈrage. “Etha mÈÓavÈ akkhissaÑ, suÓÈtha vacanaÑ mama. (22)

1004. Yasseso dullabho loke, PÈtubhÈvo abhiÓhaso. SvÈjja lokamhi uppanno, Sambuddho iti vissuto. KhippaÑ gantvÈna SÈvatthiÑ, Passavho dvipaduttamaÑ”. (23)

1005. KathaÑ carahi jÈnemu, disvÈ Buddhoti brÈhmaÓa. AjÈnataÑ no pabr|hi, yathÈ jÈnemu taÑ mayaÑ. (24)

1006. ŒgatÈni hi mantesu, mahÈpurisalakkhaÓÈ. DvattiÑsÈni ca1 byÈkkhÈtÈ, samattÈ anupubbaso. (25)

1007. Yassete honti gattesu, mahÈpurisalakkhaÓÈ. Dveyeva tassa gatiyo, tatiyÈ hi na vijjati. (26)

1008. Sace agÈraÑ Èvasati2, vijeyya pathaviÑ imaÑ. AdaÓÉena asatthena, dhammena manusÈsati. (27)

1009. Sace ca so pabbajati, agÈrÈ anagÈriyaÑ. VivaÔÔacchado3 Sambuddho, arahÈ bhavati anuttaro. (28)

1010. JÈtiÑ gottaÒca lakkhaÓaÑ, mante sisse punÈpare. MuddhaÑ muddhÈdhipÈtaÒca, manasÈyeva pucchatha. (29)

1011. AnÈvaraÓadassÈvÊ, yadi Buddho bhavissati. ManasÈ pucchite paÒhe, vÈcÈya visajessati. (30)

1012. BÈvarissa vaco sutvÈ, sissÈ soÄasa brÈhmaÓÈ. Ajito Tissa Metteyyo, PuÓÓako atha Mettag|. (31)

1013. Dhotako UpasÊvo ca, Nando ca atha Hemako. Todeyya-KappÈ dubhayo, JatukaÓÓÊ ca paÓÉito. (32) ______1. DvattiÑsÈ ca (SÊ, SÈ, I), dvattiÑsa tÈni (?) 2. AjjhÈvasati (Ka) 3. Vivattacchaddo (SÊ)

432 SuttanipÈtapÈÄi

1014. BhadrÈvudho Udayo ca, PosÈlo cÈpi brÈhmaÓo. MogharÈjÈ ca medhÈvÊ, Pi~giyo ca mahÈ-isi. (33)

1015. PaccekagaÓino sabbe, sabbalokassa vissutÈ. JhÈyÊ jhÈnaratÈ dhÊrÈ, pubbavÈsanavÈsitÈ. (34)

1016. BÈvariÑ abhivÈdetvÈ, katvÈ ca naÑ padakkhiÓaÑ. JaÔÈjinadharÈ sabbe, pakkÈmuÑ uttarÈmukhÈ. (35)

1017. AÄakassa patiÔÔhÈnaÑ, purimÈhissatiÑ1 tadÈ. UjjeniÒcÈpi GonaddhaÑ, VedisaÑ VanasavhayaÑ. (36)

1018. KosambiÒcÈpi SÈketaÑ, SÈvatthiÒca puruttamaÑ. SetabyaÑ KapilavatthuÑ, KusinÈraÒca mandiraÑ. (37)

1019. PÈvaÒca BhoganagaraÑ, VesÈliÑ MÈgadhaÑ puraÑ. PÈsÈÓakaÑ cetiyaÒca, ramaÓÊyaÑ manoramaÑ. (38)

1020. TasitovudakaÑ sÊtaÑ, mahÈlÈbhaÑva vÈÓijo. ChÈyaÑ ghammÈbhitattova, turitÈ pabbatamÈruhuÑ. (39)

1021. BhagavÈ tamhi samaye, bhikkhusaÑghapurakkhato. Bhikkh|naÑ dhammaÑ deseti, sÊhova nadatÊ vane. (40)

1022. Ajito addasa BuddhaÑ, sataraÑsiÑva2 bhÈÓumaÑ. CandaÑ yathÈ pannarase, pÈrip|riÑ upÈgataÑ. (41)

1023. Athassa gatte disvÈna, parip|raÒca byaÒjanaÑ. EkamantaÑ Ôhito haÔÔho, manopaÒhe apucchatha. (42)

1024. Œdissa jammanaÑ3 br|hi, gottaÑ br|hi salakkhaÓaÑ4. Mantesu pÈramiÑ br|hi, kati vÈceti brÈhmaÓo. (43)

1025. VÊsaÑ vassasataÑ Èyu, so ca gottena BÈvarÊ. TÊÓissa lakkhaÓÈ gatte, tiÓÓaÑ vedÈna pÈrag|. (44) ______1. PurimaÑ mÈhissatiÑ (SÊ, I), puraÑ mÈhissatiÑ (SyÈ) 2. VÊtaraÑsiÑva (SyÈ), sataraÑsÊva (Ka), pÊtaraÑsÊva (Niddesa) 3. JappanaÑ (Ka) 4. Br|hissa lakkhaÓaÑ (Niddesa)

5. PÈrÈyanavagga 433

1026. LakkhaÓe ItihÈse ca, SanighaÓÉusakeÔubhe. PaÒcasatÈni vÈceti, sadhamme pÈramiÑ gato. (45)

1027. LakkhaÓÈnaÑ pavicayaÑ, BÈvarissa naruttama. Ka~khacchida1 pakÈsehi, mÈ no ka~khÈyitaÑ ahu. (46)

1028. MukhaÑ jivhÈya chÈdeti, uÓÓa’ssa bhamukantare. KosohitaÑ vatthaguyhaÑ, evaÑ jÈnÈhi mÈÓava. (47)

1029. PucchaÒhi kiÒci asuÓanto, sutvÈ paÒhe viyÈkate. Vicinteti jano sabbo, vedajÈto kataÒjalÊ. (48)

1030. Ko nu devo vÈ brahmÈ vÈ, Indo vÈpi Sujampati. ManasÈ pucchite paÒhe, kametaÑ paÔibhÈsati. (49)

1031. MuddhaÑ muddhÈdhipÈtaÒca, BÈvarÊ paripucchati. TaÑ byÈkarohi BhagavÈ, ka~khaÑ vinaya no ise. (50)

1032. AvijjÈ muddhÈti jÈnÈhi, vijjÈ muddhÈdhipÈtinÊ. SaddhÈsatisamÈdhÊhi, chandaviriyena saÑyutÈ. (51)

1033. Tato vedena mahatÈ, santhambhitvÈna mÈÓavo. EkaÑsaÑ ajinaÑ katvÈ, pÈdesu sirasÈ pati. (52)

1034. BÈvarÊ brÈhmaÓo bhoto, saha sissehi mÈrisa. Udaggacitto sumano, pÈde vandati cakkhuma. (53)

1035. Sukhito BÈvarÊ hotu, saha sissehi brÈhmaÓo. TvaÒcÈpi sukhito hohi, ciraÑ jÊvÈhi mÈÓava. (54)

1036. BÈvarissa ca tuyhaÑ vÈ, sabbesaÑ sabbasaÑsayaÑ. KatÈvakÈsÈ pucchavho, yaÑ kiÒci manasicchatha. (55)

1037. Sambuddhena katokÈso, nisÊditvÈna paÒjalÊ. Ajito paÔhamaÑ paÒhaÑ, tattha pucchi TathÈgataÑ. (56) VatthugÈthÈ niÔÔhitÈ. ______1. TaÓhacchida (bah|su)

434 SuttanipÈtapÈÄi

1. AjitamÈÓavapucchÈ 1038. * Kenassu nivuto loko, (IccÈyasmÈ Ajito,) Kenassu nappakÈsati. KissÈbhilepanaÑ br|si, kiÑsu tassa mahabbhayaÑ. (1)

1039. AvijjÈya nivuto loko, (AjitÈti BhagavÈ,) VevicchÈ pamÈdÈ nappakÈsati. JappÈbhilepanaÑ br|mi, dukkha’massa mahabbhayaÑ. (2)

1040. Savanti sabbadhi sotÈ, (IccÈyasmÈ Ajito,) SotÈnaÑ kiÑ nivÈraÓaÑ. SotÈnaÑ saÑvaraÑ br|hi, kena sotÈ pidhiyyare1. (3)

1041. YÈni sotÈni lokasmiÑ, (AjitÈti BhagavÈ,) Sati tesaÑ nivÈraÓaÑ. SotÈnaÑ saÑvaraÑ br|mi, paÒÒÈyete pidhiyyare. (4)

1042. PaÒÒÈ ceva sati yaÒca2, (IccÈyasmÈ Ajito,) NÈmar|paÒca mÈrisa. EtaÑ me puÔÔho pabr|hi, katthetaÑ uparujjhati. (5)

1043. YametaÑ paÒhaÑ apucchi, Ajita taÑ vadÈmi te. Yattha nÈmaÒca r|paÒca, asesaÑ uparujjhati. ViÒÒÈÓassa nirodhena, etthetaÑ uparujjhati. (6)

1044. Ye ca sa~khÈtadhammÈse, ye ca sekhÈ puth| idha. TesaÑ me nipako iriyaÑ, puÔÔho pabr|hi mÈrisa. (7)

1045. KÈmesu nÈbhigijjheyya, manasÈ’nÈvilo siyÈ. Kusalo sabbadhammÈnaÑ, sato bhikkhu paribbajeti. (8) AjitamÈÓavapucchÈ paÔhamÈ. ______* Khu 8. 6, 24; Khu 10. 10, 13, 177 piÔÔhesupi. 1. Pithiyyare (SÊ, SyÈ, I), pithÊyare (SÊ-®Ôha), pidhÊyare (?) 2. SatÊ ceva (SÊ), satÊ ca (SyÈ), satÊ cÈpi (I, Niddesa), sati cÈpi (Niddesa)

5. PÈrÈyanavagga 435

2. TissametteyyamÈÓavapucchÈ 1046. * Kodha santusito loke, (IccÈyasmÈ Tissametteyyo,) Kassa no santi iÒjitÈ. Ko ubhantamabhiÒÒÈya, majjhe mantÈ na lippati1. KaÑ br|si mahÈpurisoti, ko idha sibbinimaccagÈ. (1)

1047. KÈmesu brahmacariyavÈ, (MetteyyÈti BhagavÈ,) VÊtataÓho sadÈ sato. Sa~khÈya nibbuto bhikkhu, tassa no santi iÒjitÈ. (2)

1048. So ubhantamabhiÒÒÈya, majjhe mantÈ na lippati. TaÑ br|mi mahÈpurisoti, so idha sibbinimaccagÈti. (3) TissametteyyamÈÓavapucchÈ dutiyÈ. _____

3. PuÓÓakamÈÓavapucchÈ

1049. + AnejaÑ m|ladassÈviÑ, (IccÈyasmÈ PuÓÓako,) Atthi2 paÒhena ÈgamaÑ. KiÑ nissitÈ isayo manujÈ, KhattiyÈ brÈhmaÓÈ devatÈnaÑ. YaÒÒamakappayiÑsu puth|’dha loke, PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ. (1)

1050. Ye kecime isayo manujÈ, (PuÓÓakÈti BhagavÈ,) KhattiyÈ brÈhmaÓÈ devatÈnaÑ. YaÒÒamakappayiÑsu puth|’dha loke, ŒsÊsamÈnÈ PuÓÓaka itthattaÑ3. JaraÑ sitÈ yaÒÒamakappayiÑsu. (2) ______* Khu 8. 7, 40 piÔÔhesupi. 1. Limpati (Ka) + Khu 8. 7, 46 piÔÔhesupi. 2. AtthÊ (SyÈ) 3. ItthabhÈvaÑ (SÊ, SyÈ)

436 SuttanipÈtapÈÄi

1051. Ye kecime isayo manujÈ, (IccÈyasmÈ PuÓÓako,) KhattiyÈ brÈhmaÓÈ devatÈnaÑ. YaÒÒamakappayiÑsu puth|’dha loke, Kaccissu te BhagavÈ yaÒÒapathe appamattÈ. AtÈruÑ jÈtiÒca jaraÒca mÈrisa, PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi pe’taÑ. (3)

1052. ŒsÊsanti thomayanti abhijappanti juhanti, (PuÓÓakÈti BhagavÈ,) KÈmÈbhijappanti paÔicca lÈbhaÑ. Te yÈjayogÈ bhavarÈgarattÈ, NÈtariÑsu jÈtijaranti br|mi. (4)

1053. Te ce nÈtariÑsu yÈjayogÈ, (IccÈyasmÈ PuÓÓako,) YaÒÒehi jÈtiÒca jaraÒca mÈrisa. Atha ko carahi devamanussaloke, AtÈri jÈtiÒca jaraÒca mÈrisa. PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ. (5)

1054. Sa~khÈya lokasmi paroparÈni1, (PuÓÓakÈti BhagavÈ,) YassiÒjitaÑ natthi kuhiÒci loke. Santo vidh|mo anÊgho nirÈso, AtÈri so jÈtijaranti br|mÊti. (6) PuÓÓakamÈÓavapucchÈ tatiyÈ. _____

4. Mettag|mÈÓavapucchÈ 1055. * PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ, (IccÈyasmÈ Mettag|,) MaÒÒÈmi taÑ vedaguÑ bhÈpitattaÑ. Kuto nu dukkhÈ samudÈgatÈ ime, Ye keci lokasmi’manekar|pÈ. (1) ______1. ParovarÈni (SÊ, SyÈ) * Khu 8. 8, 62 piÔÔhesupi.

5. PÈrÈyanavagga 437

1056. Dukkhassa ve maÑ pabhavaÑ apucchasi, (Mettag|ti BhagavÈ,) TaÑ te pavakkhÈmi yathÈ pajÈnaÑ. UpadhinidÈnÈ pabhavanti dukkhÈ, Ye keci lokasmi’manekar|pÈ. (2)

1057. Yo ve avidvÈ upadhiÑ karoti, PunappunaÑ dukkha’mupeti mando. TasmÈ pajÈnaÑ upadhiÑ na kayirÈ, Dukkhassa jÈtippabhavÈnupassÊ. (3)

1058. YaÑ taÑ apucchimha akittayÊ no, AÒÒaÑ taÑ pucchÈma1 tadi~gha br|hi. KathaÑ nu dhÊrÈ vitaranti oghaÑ, JÈtiÑ jaraÑ sokapariddavaÒca. TaÑ me Muni sÈdhu viyÈkarohi, TathÈ hi te vidito esa dhammo. (4)

1059. KittayissÈmi te dhammaÑ, (Mettag|ti BhagavÈ,) DiÔÔhe dhamme anÊtihaÑ. YaÑ viditvÈ sato caraÑ, tare loke visattikaÑ. (5)

1060. TaÒcÈhaÑ abhinandÈmi, Mahesi dhammamuttamaÑ. YaÑ viditvÈ sato caraÑ, tare loke visattikaÑ. (6)

1061. YaÑ kiÒci sampajÈnÈsi, (Mettag|ti BhagavÈ,) UddhaÑ adho tiriyaÒcÈpi majjhe. Etesu nandiÒca nivesanaÒca, Panujja viÒÒÈÓaÑ bhave na tiÔÔhe. (7)

1062. EvaÑvihÈrÊ sato appamatto, Bhikkhu caraÑ hitvÈ mamÈyitÈni. JÈtiÑ jaraÑ sokapariddavaÒca, Idheva vidvÈ pajaheyya dukkhaÑ. (8) ______1. PucchÈmi (SÊ, I)

438 SuttanipÈtapÈÄi

1063. EtÈ’bhinandÈmi vaco Mahesino, SukittitaÑ Gotama’n|padhÊkaÑ. AddhÈ hi BhagavÈ pahÈsi dukkhaÑ, TathÈ hi te vidito esa dhammo. (9)

1064. Te cÈpi n|nappajaheyyu dukkhaÑ, Ye tvaÑ Muni aÔÔhitaÑ ovadeyya. TaÑ taÑ namassÈmi samecca nÈga, Appeva maÑ BhagavÈ aÔÔhitaÑ ovadeyya. (10)

1065. YaÑ brÈhmaÓaÑ vedagu’mÈbhijaÒÒÈ, AkiÒcanaÑ kÈmabhave asattaÑ. AddhÈ hi so oghamimaÑ atÈri, TiÓÓo ca pÈraÑ akhilo aka~kho. (11)

1066. VidvÈ ca yo1 vedag| naro idha, BhavÈbhave sa~gamimaÑ visajja. So vÊtataÓho anÊgho nirÈso, AtÈri so jÈtijaranti br|mÊti. (12) Mettag|mÈÓavapucchÈ catutthÊ. _____

5. DhotakamÈÓavapucchÈ 1067. * PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ, (IccÈyasmÈ Dhotako,) VÈcÈ’bhika~khÈmi Mahesi tuyhaÑ. Tava sutvÈna nigghosaÑ, sikkhe nibbÈnamattano. (1)

1068. TenahÈ’tappaÑ karohi, (DhotakÈti BhagavÈ,) Idheva nipako sato. Ito sutvÈna nigghosaÑ, sikkhe nibbÈnamattano. (2) ______1. So (SÊ, SyÈ, I) * Khu 8, 10, 89 piÔÔhesupi.

5. PÈrÈyanavagga 439

1069. PassÈmahaÑ devamanussaloke, AkiÒcanaÑ brÈhmaÓamiriyamÈnaÑ. TaÑ taÑ namassÈmi Samantacakkhu, PamuÒca maÑ sakka kathaÑkathÈhi. (3)

1070. NÈhaÑ sahissÈmi1 pamocanÈya, KathaÑkathiÑ Dhotaka kaÒci loke. DhammaÒca seÔÔhaÑ abhijÈnamÈno2, EvaÑ tuvaÑ oghamimaÑ taresi. (4)

1071. AnusÈsa brahme karuÓÈyamÈno, VivekadhammaÑ yamahaÑ vijaÒÒaÑ. YathÈhaÑ ÈkÈsova abyÈpajjamÈno, Idheva santo asito careyyaÑ. (5)

1072. * KittayissÈmi te santiÑ, (DhotakÈti BhagavÈ,) DiÔÔhe dhamme anÊtihaÑ. YaÑ viditvÈ sato caraÑ, tare loke visattikaÑ. (6)

1073. TaÒcÈhaÑ abhinandÈmi, Mahesi santi’muttamaÑ. YaÑ viditvÈ sato caraÑ, tare loke visattikaÑ. (7)

1074. YaÑ kiÒci sampajÈnÈsi, (DhotakÈti BhagavÈ,) UddhaÑ adho tiriyaÒcÈpi majjhe. EtaÑ viditvÈ sa~goti loke, BhavÈbhavÈya mÈkÈsi taÓhanti. (8) DhotakamÈÓavapucchÈ paÒcamÊ. _____

6. UpasÊvamÈÓavapucchÈ 1075. + Eko ahaÑ sakka mahantamoghaÑ, (IccÈyasmÈ UpasÊvo,) Anissito no visahÈmi tÈrituÑ. ŒrammaÓaÑ br|hi Samantacakkhu, YaÑ nissito oghamimaÑ tareyyaÑ. (1) ______1. SamissÈmi (SyÈ), gamissÈmi (SÊ), samÊhÈmi (I) 2. ŒjÈnamÈno (SÊ, SyÈ, I) * Khu 10. 143 piÔÔhepi. + Khu 8. 11, 101 piÔÔhesupi.

440 SuttanipÈtapÈÄi

1076. ŒkiÒcaÒÒaÑ pekkhamÈno satimÈ, (UpasÊvÈti BhagavÈ,) NatthÊti nissÈya tarassu oghaÑ. KÈme pahÈya virato kathÈhi, TaÓhakkhayaÑ nattamahÈ’bhipassa1. (2)

1077. Sabbesu kÈmesu yo vÊtarÈgo, (IccÈyasmÈ UpasÊvo,) ŒkiÒcaÒÒaÑ nissito hitvÈ maÒÒaÑ. SaÒÒÈvimokkhe parame vimutto2, TiÔÔhe nu so tattha anÈnuyÈyÊ3. (3)

1078. Sabbesu kÈmesu yo vÊtarÈgo, (UpasÊvÈti BhagavÈ,) ŒkiÒcaÒÒaÑ nissito hitvÈ maÒÒaÑ. SaÒÒÈvimokkhe parame vimutto, TiÔÔheyya so tattha anÈnuyÈyÊ. (4)

1079. TiÔÔhe ce so tattha anÈnuyÈyÊ, P|gampi vassÈnaÑ Samantacakkhu. Tattheva so sÊtisiyÈ vimutto, Cavetha viÒÒÈÓaÑ tathÈvidhassa. (5)

1080. AccÊ yathÈ vÈtavegena khittÈ4, (UpasÊvÈti BhagavÈ,) AtthaÑ paleti na upeti sa~khaÑ. EvaÑ MunÊ nÈmakÈyÈ vimutto, AtthaÑ paleti na upeti sa~khaÑ. (6)

1081. Attha~gato so uda vÈ so natthi, UdÈhu ve sassatiyÈ arogo. TaÑ me MunÊ sÈdhu viyÈkarohi, TathÈ hi te vidito esa dhammo. (7) ______1. RattamahÈbhipassa (SyÈ), rattamahaÑ vipassa (Ka) 2. Dhimutto (Ka) 3. AnÈnuvÈyÊ (SyÈ, Ka) 4. KhittaÑ (SyÈ), khitto (I)

5. PÈrÈyanavagga 441

1082. Attha~gatassa na pamÈÓa’matthi, (UpasÊvÈti BhagavÈ,) Yena naÑ vajjuÑ taÑ tassa natthi. Sabbesu dhammesu samohatesu, Sam|hatÈ vÈdapathÈpi sabbeti. (8)

UpasÊvamÈÓavapucchÈ chaÔÔhÊ. _____

7. NandamÈÓavapucchÈ

1083. * “Santi loke munayo” (IccÈyasmÈ Nando,) JanÈ vadanti tayidaÑ kathaÑsu. ©ÈÓ|papannaÑ no muniÑ1 vadanti, UdÈhu ve jÊviten|papannaÑ. (1)

1084. Na diÔÔhiyÈ na sutiyÈ na ÒÈÓena, ( )2 MunÊdha Nanda kusalÈ vadanti. VisenikatvÈ anÊghÈ nirÈsÈ, Caranti ye te munayoti br|mi. (2)

1085. Ye kecime samaÓabrÈhmaÓÈse, (IccÈyasmÈ Nando,) DiÔÔhassutenÈpi3 vadanti suddhiÑ. SÊlabbatenÈpi vadanti suddhiÑ, Anekar|pena vadanti suddhiÑ.

Kaccissu te BhagavÈ tattha yatÈ carantÈ, AtÈru jÈtiÒca jaraÒca mÈrisa. PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ. (3) ______1. Muni no (SyÈ, Ka) 2. (Na sÊlabbatena) katthaci potthake. 3. DiÔÔhena sutenÈpi (SÊ), diÔÔhe sutenÈpi (SyÈ, I, Ka) * Khu 8. 13, 112 piÔÔhesupi.

442 SuttanipÈtapÈÄi

1086. Ye kecime samaÓabrÈhmaÓÈse, (NandÈti BhagavÈ,) DiÔÔhassutenÈpi vadanti suddhiÑ. SÊlabbatenÈpi vadanti suddhiÑ, Anekar|pena vadanti suddhiÑ. KiÒcÈpi te tattha yatÈ caranti, NÈtariÑsu jÈtijaranti br|mi. (4)

1087. Ye kecime samaÓabrÈhmaÓÈse, (IccÈyasmÈ Nando,) DiÔÔhassutenÈpi vadanti suddhiÑ. SÊlabbatenÈpi vadanti suddhiÑ, Anekar|pena vadanti suddhiÑ. Te ce Muni1 br|si anoghatiÓÓe, Atha ko carahi devamanussaloke. AtÈri jÈtiÒca jaraÒca mÈrisa, PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ. (5)

1088. NÈhaÑ sabbe samaÓabrÈhmaÓÈse, (NandÈti BhagavÈ,) JÈtijarÈya nivutÈti br|mi. Ye sÊdha diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ, SÊlabbataÑ vÈpi pahÈya sabbaÑ. Anekar|pampi pahÈya sabbaÑ, TaÓhaÑ pariÒÒÈya anÈsavÈse. Te ve narÈ oghatiÓÓÈti br|mi. (6)

1089. EtÈ’bhinandÈmi vaco Mahesino, SukitthitaÑ Gotama’n|padhÊkaÑ. Ye sÊdha diÔÔhaÑ va sutaÑ mutaÑ vÈ, SÊlabbataÑ vÈpi pahÈya sabbaÑ. Anekar|pampi pahÈya sabbaÑ, TaÓhaÑ pariÒÒÈya anÈsavÈse. Ahampi te oghatiÓÓÈti br|mÊti. (7) NandamÈÓavapucchÈ sattamÈ. ______1. Sace muni (SÊ)

5. PÈrÈyanavagga 443

8. HemakamÈÓavapucchÈ 1090. * Ye me pubbe viyÈkaÑsu, (IccÈyasmÈ Hemako,) HuraÑ GotamasÈsanÈ. “IccÈsi iti bhavissati”, sabbaÑ taÑ itihÊtihaÑ. SabbaÑ taÑ takkavaÉÉhanaÑ, nÈhaÑ tattha abhiramiÑ. (1)

1091. TvaÒca me dhammamakkhÈhi, taÓhÈnigghÈtanaÑ Muni. YaÑ viditvÈ sato caraÑ, tare loke visattikaÑ. (2)

1092. Idha diÔÔhisutamutaviÒÒÈtesu, piyar|pesu Hemaka. ChandarÈgavinodanaÑ, nibbÈnapada’maccutaÑ. (3)

1093. EtadaÒÒÈya ye satÈ, diÔÔhadhammÈ’bhinibbutÈ. UpasantÈ ca te sadÈ, tiÓÓÈ loke visattikanti. (4) HemakamÈÓavapucchÈ aÔÔhamÈ. _____

9. TodeyyamÈÓavapucchÈ

1094. + YasmiÑ kÈmÈ na vasanti, (IccÈyasmÈ Todeyyo,) TaÓhÈ yassa na vijjati. KathaÑkathÈ ca yo tiÓÓo, Vimokkho tassa kÊdiso. (1)

1095. YasmiÑ kÈmÈ na vasanti, (TodeyyÈti BhagavÈ,) TaÓhÈ yassa na vijjati. KathaÑkathÈ ca yo tiÓÓo, Vimokkho tassa nÈ paro. (2)

1096. NirÈsaso so uda ÈsasÈno, PaÒÒÈÓavÈ so uda paÒÒakappÊ. MuniÑ ahaÑ sakka yathÈ vijaÒÒaÑ, TaÑ me viyÈcikkha Samantacakkhu. (3) ______* Khu 8. 14, 125 piÔÔhesupi. + Khu 8. 14, 130 piÔÔhesupi.

444 SuttanipÈtapÈÄi

1097. NirÈsaso so na ca ÈsasÈno, PaÒÒÈÓavÈ so na ca paÒÒakappÊ. Evampi Todeyya muniÑ vijÈna, AkiÒcanaÑ kÈmabhave asattanti. (4) TodeyyamÈÓavapucchÈ navamÈ. _____

10. KappamÈÓavapucchÈ 1098. * Majjhe sarasmiÑ tiÔÔhataÑ, (IccÈyasmÈ Kappo,) Oghe jÈte mahabbhaye. JarÈmaccuparetÈnaÑ, dÊpaÑ pabr|hi mÈrisa. TvaÒca me dÊpamakkhÈhi, yathÈyidaÑ nÈparaÑ siyÈ. (1)

1099. Majjhe sarasmiÑ tiÔÔhataÑ, (KappÈti BhagavÈ,) Oghe jÈte mahabbhaye. JarÈmaccuparetÈnaÑ, dÊpaÑ pabr|mi Kappa te. (2)

1100. AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, etaÑ dÊpaÑ anÈparaÑ. NibbÈnaÑ iti1 naÑ br|mi, jarÈmaccuparikkhayaÑ. (3)

1101. EtadaÒÒÈya ye satÈ, diÔÔhadhammÈbhinibbutÈ. Na te mÈravasÈnugÈ, na te mÈrassa paddhag|ti2. (4) KappamÈÓavapucchÈ dasamÈ. _____

11. JatukaÓÓimÈÓavapucchÈ

1102. + SutvÈnahaÑ vÊramakÈmakÈmiÑ, (IccÈyasmÈ JatukaÓÓi,) OghÈtigaÑ puÔÔhumakÈmamÈgamaÑ. SantipadaÑ br|hi sahajanetta, YathÈtacchaÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ. (1) ______1. NibbÈnamÊti (SÊ) 2. PaÔÔhag|ti (SyÈ, Ka) * Khu 8. 15, 134 piÔÔhesupi. + Khu 8. 15, 141 piÔÔhesupi.

5. PÈrÈyanavagga 445

1103. BhagavÈ hi kÈme abhibhuyya iriyati, Œdiccova pathaviÑ tejÊ tejasÈ. ParittapaÒÒassa me bh|ripaÒÒa, Œcikkha dhammaÑ yamahaÑ vijaÒÒaÑ. JÈtijarÈya idha vippahÈnaÑ. (2)

1104. KÈmesu vinaya gedhaÑ, (JatukaÓÓÊti BhagavÈ,) NekkhammaÑ daÔÔhu khemato. UggahÊtaÑ nirattaÑ vÈ, mÈ te vijjittha kiÒcanaÑ. (3)

1105. YaÑ pubbe taÑ visosehi, pacchÈ te mÈhu kiÒcanaÑ. Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasi. (4)

1106. Sabbaso nÈmar|pasmiÑ, vÊtagedhassa brÈhmaÓa. ŒsavÈssa na vijjanti, yehi maccuvasaÑ vajeti. (5) JatukaÓÓimÈÓavapucchÈ ekÈdasamÈ. _____

12. BhadrÈvudhamÈÓavapucchÈ 1107. * OkaÒjahaÑ taÓhacchidaÑ anejaÑ, (IccÈyasmÈ BhadrÈvudho,) NandiÒjahaÑ oghatiÓÓaÑ vimuttaÑ. KappaÒjahaÑ abhiyÈce sumedhaÑ, SutvÈna nÈgassa apanamissanti ito. (1)

1108. NÈnÈjanÈ janapadehi sa~gatÈ, Tava vÊra vÈkyaÑ abhika~khamÈnÈ. TesaÑ tuvaÑ sÈdhu viyÈkarohi, TathÈ hi te vidito esa dhammo. (2)

1109. ŒdÈnataÓhaÑ vinayetha sabbaÑ, (BhadrÈvudhÈti BhagavÈ,) UddhaÑ adho tiriyaÒcÈpi majjhe. YaÑ yaÒhi lokasmimupÈdiyanti, Teneva mÈro anveti jantuÑ. (3) ______* Khu 8. 17, 148 piÔÔhesupi.

446 SuttanipÈtapÈÄi

1110. TasmÈ pajÈnaÑ na upÈdiyetha, Bhikkhu sato kiÒcanaÑ sabbaloke. ŒdÈnasatte iti pekkhamÈno, PajaÑ imaÑ maccudheyye visattanti. (4) BhadrÈvudhamÈÓavapucchÈ dvÈdasamÈ. _____

13. UdayamÈÓavapucchÈ 1111. * JhÈyiÑ virajamÈsÊnaÑ, (IccÈyasmÈ Udayo,) KatakiccaÑ anÈsavaÑ. PÈraguÑ sabbadhammÈnaÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ. AÒÒÈvimokkhaÑ pabr|hi, avijjÈya pabhedanaÑ. (1)

1112. PahÈnaÑ kÈmacchandÈnaÑ, (UdayÈti BhagavÈ,) DomanassÈna c|bhayaÑ. Thinassa ca pan|danaÑ, kukkuccÈnaÑ nivÈraÓaÑ. (2)

1113. UpekkhÈsatisaÑsuddhaÑ, dhammatakkapurejavaÑ. AÒÒÈvimokkhaÑ pabr|mi, avijjÈya pabhedanaÑ. (3)

1114. KiÑsu saÑyojano loko, kiÑsu tassa vicÈraÓaÑ. Kissassa vippahÈnena, nibbÈnaÑ iti vuccati. (4)

1115. NandisaÑyojano loko, vitakkassa vicÈraÓaÑ. TaÓhÈya vippahÈnena, nibbÈnaÑ iti vuccati. (5)

1116. KathaÑ satassa carato, viÒÒÈÓaÑ uparujjhati. BhagavantaÑ puÔÔhumÈgamma, taÑ suÓoma vaco tava. (6)

1117. AjjhattaÒca bahiddhÈ ca, vedanaÑ nÈbhinandato. EvaÑ satassa carato, viÒÒÈÓaÑ uparujjhatÊti. (7) UdayamÈÓavapucchÈ terasamÈ. ______* Khu 8. 17, 154 piÔÔhesupi.

5. PÈrÈyanavagga 447

14. PosÈlamÈÓavapucchÈ 1118. * Yo atÊtaÑ Èdisati, (IccÈyasmÈ PosÈlo,) Anejo chinnasaÑsayo. PÈraguÑ sabbadhammÈnaÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ. (1)

1119. Vibh|tar|pasaÒÒissa, sabbakÈyappahÈyino. AjjhattaÒca bahiddhÈ ca, natthi kiÒcÊti passato. ©ÈÓaÑ sakkÈ’nupucchÈmi, kathaÑ neyyo tathÈvidho. (2)

1120. ViÒÒÈÓaÔÔhitiyo sabbÈ, (PosÈlÈti BhagavÈ,) AbhijÈnaÑ TathÈgato. TiÔÔhantamenaÑ jÈnÈti, vimuttaÑ tapparÈyaÓaÑ. (3)

1121. ŒkiÒcaÒÒasambhavaÑ ÒatvÈ, nandÊ saÑyojanaÑ iti. EvametaÑ abhiÒÒÈya, tato tattha vipassati. EtaÑ1 ÒÈÓaÑ tathaÑ tassa, brÈhmaÓassa vusÊmatoti. (4) PosÈlamÈÓavapucchÈ cuddasamÈ. _____

15. MogharÈjamÈÓavapucchÈ

1122. + DvÈhaÑ sakkaÑ apucchissaÑ, (IccÈyasmÈ MogharÈjÈ,) Na me byÈkÈsi cakkhumÈ. YÈvatatiyaÒca devÊsi, ByÈkarotÊti me sutaÑ. (1)

1123. AyaÑ loko paro loko, Brahmaloko sadevako. DiÔÔhiÑ te nÈbhijÈnÈti, Gotamassa yasassino. (2)

1124. EvaÑ abhikkantadassÈviÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ. KathaÑ lokaÑ avekkhantaÑ, maccurÈjÈ na passati. (3) ______1. EvaÑ (SyÈ, Ka) * Khu 8. 18, 163 piÔÔhesupi. + Khu 8. 19, 172 piÔÔhesupi.

448 SuttanipÈtapÈÄi

1125. * SuÒÒato lokaÑ avekkhassu, MogharÈja sadÈ sato. AttÈnudiÔÔhiÑ |hacca, evaÑ maccutaro siyÈ. Eva lokaÑ avekkhantaÑ, maccurÈjÈ na passatÊti. (4) MogharÈjamÈÓavapucchÈ pannarasamÈ. _____

16. Pi~giyamÈÓavapucchÈ 1126. + JiÓÓohamasmi abalo vÊtavaÓÓo, (IccÈyasmÈ Pi~giyo,) NettÈ na suddhÈ savanaÑ na phÈsu. MÈ’haÑ nassaÑ momuho antarÈva, Œcikkha dhammaÑ yamahaÑ vijaÒÒaÑ. JÈtijarÈya idha vippahÈnaÑ. (1)

1127. DisvÈna r|pesu vihaÒÒamÈne, (Pi~giyÈti BhagavÈ,) Ruppanti r|pesu janÈ pamattÈ. TasmÈ tuvaÑ Pi~giya appamatto, Jahassu r|paÑ apunabbhavÈya. (2)

1128. DisÈ catasso vidisÈ catasso, UddhaÑ adho dasa disÈ imÈyo. Na tuyhaÑ adiÔÔhaÑ asutaÑ amutaÑ1, Atho aviÒÒÈtaÑ kiÒcana’matthi2 loke. Œcikkha dhammaÑ yamahaÑ vijaÒÒaÑ, JÈtijarÈya idha vippahÈnaÑ. (3)

1129. TaÓhÈdhipanne manuje pekkhamÈno, (Pi~giyÈti BhagavÈ,) SantÈpajÈte jarasÈ parete. TasmÈ tuvaÑ Pi~giya appamatto, Jahassu taÓhaÑ apunabbhavÈyÈti. (4) Pi~giyamÈÓavapucchÈ soÄasamÈ. ______* Khu 10. 7 piÔÔhe NettiyaÑpi. + Khu 8. 19, 188 piÔÔhesupi. 1. AsutaÑ amutaÑ vÈ (SÊ), asutÈmutaÑ vÈ (SyÈ), asutaÑ’mutaÑ vÈ (I) 2. KiÒci matthi (SyÈ), kiÒci natthi (I), kiÒcinamatthi (Ka)

5. PÈrÈyanavagga 449

PÈrÈyanatthutigÈthÈ * Idamavoca BhagavÈ Magadhesu viharanto PÈsÈÓake cetiye, paricÈrakasoÄasÈnaÑ1 brÈhmaÓÈnaÑ ajjhiÔÔho puÔÔho puÔÔho paÒhaÑ2 byÈkÈsi. Ekamekassa cepi paÒhassa atthamaÒÒÈya dhammamaÒÒÈya dhammÈnudhammaÑ paÔipajjeyya, gaccheyyeva jarÈmaraÓassa pÈraÑ, pÈra~gamanÊyÈ ime dhammÈti, tasmÈ imassa dhammapariyÈyassa pÈrÈyananteva3 adhivacanaÑ.

1130. Ajito Tissametteyyo, PuÓÓako atha Mettag|. Dhotako UpasÊvo ca, Nando ca atha Hemako. (1)

1131. Todeyya-kappÈ dubhayo, JatukaÓÓÊ ca paÓÉito. BhadrÈvudho Udayo ca, PosÈlo cÈpi brÈhmaÓo. MogharÈjÈ ca medhÈvÊ, Pi~giyo ca mahÈ-isi. (2)

1132. Ete BuddhaÑ upÈgacchuÑ, sampannacaraÓaÑ isiÑ. PucchantÈ nipuÓe paÒhe, BuddhaseÔÔhaÑ upÈgamuÑ. (3)

1133. TesaÑ Buddho pabyÈkÈsi, paÒhe puÔÔho yathÈtathaÑ. PaÒhÈnaÑ veyyÈkaraÓena, tosesi brÈhmaÓe Muni. (4)

1134. Te tositÈ cakkhumatÈ, BuddhenÈdiccabandhunÈ. BrahmacariyamacariÑsu, varapaÒÒassa santike. (5)

1135. Ekamekassa paÒhassa, yathÈ Buddhena desitaÑ. TathÈ yo paÔipajjeyya, gacche pÈraÑ apÈrato. (6)

1136. ApÈrÈ pÈraÑ gaccheyya, bhÈvento maggamuttamaÑ. Maggo so pÈraÑ gamanÈya, tasmÈ pÈrÈyanaÑ iti. (7)

PÈrÈyanÈnugÊtigÈthÈ 1137. + PÈrÈyanamanugÈyissaÑ, (IccÈyasmÈ Pi~giyo,) YathÈ’ddakkhi tathÈ’kkhÈsi, vimalo bh|rimedhaso. NikkÈmo nibbano4 nÈgo, kissa hetu musÈ bhaÓe. (1) ______* Khu 8. 21, 195 piÔÔhesupi. 1. ParicÈrakasoÄasannaÑ (SyÈ, Ka) 2. PaÒhe (SÊ, I) 3. PÈrÈyaÓaÑtveva (SÊ-®Ôha) 4. Nibbuto (SyÈ) + Khu 8. 202 piÔÔhepi.

450 SuttanipÈtapÈÄi

1138. PahÊnamalamohassa, mÈnamakkhappahÈyino. HandÈhaÑ kittayissÈmi, giraÑ vaÓÓ|pasaÒhitaÑ. (2)

1139. Tamonudo Buddho Samantacakkhu, Lokantag| sabbabhavÈtivatto. AnÈsavo sabbadukkhappahÊno, Saccavhayo brahme upÈsito me. (3)

1140. Dijo yathÈ kubbanakaÑ pahÈya, BahupphalaÑ kÈnanamÈvaseyya. EvampahaÑ appadasse pahÈya, MahodadhiÑ haÑsoriva ajjhapatto. (4)

1141. Yeme pubbe viyÈkaÑsu, HuraÑ GotamasÈsanÈ. “IccÈsi iti bhavissati”, SabbaÑ taÑ itihitihaÑ, SabbaÑ taÑ takkavaÉÉhanaÑ. (5)

1142. Eko tamanudÈsino, jutimÈ so pabha~karo. Gotamo bh|ripaÒÒÈÓo, Gotamo bh|rimedhaso. (6)

1143. Yo me dhammamadesesi, sandiÔÔhikamakÈlikaÑ. TaÓhakkhayamanÊtikaÑ, yassa natthi upamÈ kvaci. (7)

1144. KiÑnu tamhÈ vippavasasi, muhuttamapi Pi~giya. GotamÈ bh|ripaÒÒÈÓÈ, GotamÈ bh|rimedhasÈ. (8)

1145. Yo te dhammamadesesi, sandiÔÔhikamakÈlikaÑ. TaÓhakkhayamanÊtikaÑ, yassa natthi upamÈ kvaci. (9)

1146. NÈhaÑ tamhÈ vippavasÈmi, muhuttamapi brÈhmaÓa. GotamÈ bh|ripaÒÒÈÓÈ, GotamÈ bh|rimedhasÈ. (10)

1147. Yo me dhammamadesesi, sandiÔÔhikamakÈlikaÑ. TaÓhakkhayamanÊtikaÑ, yassa natthi upamÈ kvaci. (11)

5. PÈrÈyanavagga 451

1148. PassÈmi naÑ manasÈ cakkhunÈva, RattindivaÑ brÈhmaÓa appamatto. NamassamÈno vivasemi rattiÑ, Teneva maÒÒÈmi avippavÈsaÑ. (12)

1149. SaddhÈ ca pÊti ca mano sati ca, NÈ’penti’me GotamasÈsanamhÈ. YaÑ yaÑ disaÑ vajati bh|ripaÒÒo, Sa tena teneva natohamasmi. (13)

1150. JiÓÓassa me dubbalathÈmakassa, Teneva kÈyo na paleti tattha. SaÑkappayantÈya1 vajÈmi niccaÑ, Mano hi me brÈhmaÓa tena yutto. (14)

1151. Pa~ke sayÈno pariphandamÈno, dÊpÈ dÊpaÑ upaplaviÑ2. AthaddasÈsiÑ SambuddhaÑ, oghatiÓÓamanÈsavaÑ. (15)

1152. YathÈ ah| Vakkali muttasaddho, BhadrÈvudho ŒÄavi Gotamo ca. EvamevaÑ tvampi pamuÒcassu saddhaÑ, Gamissasi tvaÑ Pi~giya maccudheyyassa pÈraÑ3. (16)

1153. Esa bhiyyo pasÊdÈmi, sutvÈna Munino vaco. VivaÔÔacchado Sambuddho, akhilo paÔibhÈnavÈ. (17)

1154. Adhideve abhiÒÒÈya, sabbaÑ vedi varovaraÑ4. PaÒhÈnantakaro SatthÈ, ka~khÊnaÑ paÔijÈnataÑ. (18)

1155. AsaÑhÊraÑ asaÑkuppaÑ, yassa natthi upamÈ kvaci. AddhÈ gamissÈmi na mettha ka~khÈ, EvaÑ maÑ dhÈrehi adhimuttacittanti. (19)

PÈrÈyanavaggo paÒcamo. ______1. SaÑkappayattÈya (SÊ) 2. UpallaviÑ (SyÈ, Niddesa 23. 220 piÔÔhesu.) 3. MaccudheyyapÈraÑ (SÊ) 4. Paro varaÑ (SÊ, SyÈ), paro paraÑ (Niddesa)

452 SuttanipÈtapÈÄi

SuttuddÈnaÑ 1. 1 Urago Dhaniyopi ca, KhaggavisÈÓo Kasi ca. Cundo bhavo punadeva, Vasalo ca KaraÓÊyaÒca. Hemavato atha yakkho, VijayasuttaÑ Munisuttavaranti.

2. PaÔhamakaÔÔhavaro varavaggo, dvÈdasasuttadharo suvibhatto. Desito cakkhumatÈ vimalena, suyyati vaggavaro Uragoti.

3. RatanÈmagandho Hirima~galanÈmo, Sucilomakapilo ca BrÈhmaÓadhammo. NÈvÈ2 KiÑsÊla-uÔÔhahano ca, RÈhulo ca punapi Va~gÊso.

4. SammÈparibbÈjanÊyopi cettha, Dhammikasuttavaro suvibhatto. Cuddasasuttadharo dutiyamhi, C|Äakavaggavaroti tamÈhu.

5. PabbajjapadhÈnasubhÈsitanÈmo, P|raÄÈso punadeva MÈgho ca. SabhiyaÑ KeÓiyameva SallanÈmo, VÈseÔÔhavaro KÈlikopi ca.

6. NÈlakasuttavaro suvibhatto, TaÑ anupassÊ tathÈ punadeva. DvÈdasasuttadharo tatiyamhi, Suyyati vaggavaro mahÈnÈmo.

7. KÈmaguhaÔÔhakaduÔÔhakanÈmÈ, Suddhavaro ParamaÔÔhakanÈmo. JarÈ Mettiyavaro suvibhatto, Pas|ramÈgaÓÉiyÈ PurÈbhedo. ______1. ImÈ uddÈnagÈthÈyo SÊ-I-potthakesu na santi. 2. NÈtha (Ka)

SuttuddÈnagÈthÈ 453

8. KalahavivÈdo ubho viyuhÈ ca, TuvaÔaka-attadaÓÉasÈriputtÈ. SoÄasasuttadharo catutthamhi, AÔÔhakavaggavaroti tamÈhu.

9. Magadhe janapade ramaÓÊye, Desavare katapuÒÒanivese. PÈsÈÓakacetiyavare suvibhatte, Vasi BhagavÈ gaÓaseÔÔho.

10. UbhayavÈsamÈgatiyamhi1, DvÈdasayojaniyÈ parisÈya. SoÄasabrÈhmaÓÈnaÑ kira puÔÔho, PucchÈya soÄasapaÒhakammiyÈ. NippakÈsayi dhammamadÈsi.

11. AtthapakÈsakabyaÒjanapuÓÓaÑ, Dhammamadesesi parakhemajaniyaÑ2. LokahitÈya jino dvipadaggo, SuttavaraÑ bahudhammavicitraÑ. SabbakilesapamocanahetuÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

12. ByaÒjanamatthapadaÑ samayuttaÑ3, AkkharasaÒÒita-opamagÈÄhaÑ. LokavicÈraÓaÒÈÓapabhaggaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

13. RÈgamale amalaÑ vimalaggaÑ, Dosamale amalaÑ vimalaggaÑ. Mohamale amalaÑ vimalaggaÑ, LokavicÈraÓaÒÈÓapabhaggaÑ. Desayi suttavaraÑ dvipadaggo. ______1. UbhayaÑ vÈ puÓÓasamÈgataÑ yamhi (SyÈ) 2. VaraÑ khamanÊyaÑ (Ka) 3. ByaÒjanamatthapadasamayuttaÑ (SyÈ)

454 SuttanipÈtapÈÄi

14. Klesamale amalaÑ vimalaggaÑ, Duccaritamale amalaÑ vimalaggaÑ. LokavicÈraÓaÒÈÓapabhaggaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

15. ŒsavabandhanayogÈkilesaÑ, NÊvaraÓÈni ca tÊÓi malÈni. Tassa kilesapamocanahetuÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

16. Nimmalasabbakilesapan|daÑ, RÈgavirÈgamanejamasokaÑ. SantapaÓÊtasududdasadhammaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

17. RÈgaÒca dosakamabhaÒjitasantaÑ1, YonicatuggatipaÒcaviÒÒÈÓaÑ. TaÓhÈratacchadanatÈÓalatÈpamokkhaÑ2, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

18. GambhÊraduddasasaÓhanipuÓaÑ, PaÓÉitavedaniyaÑ nipuÓatthaÑ. LokavicÈraÓaÒÈÓapabhaggaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

19. Nava~gakusumamÈlagÊveyyaÑ, IndriyajhÈnavimokkhavibhattaÑ. AÔÔha~gamaggadharaÑ varayÈnaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo. ______1. DosaÒca bhaÒjitasantaÑ (SyÈ) 2. TaÓhÈtalaratacchedanatÈÓapamokkhaÑ (SyÈ)

SuttuddÈnagÈthÈ 455

20. SomupamaÑ vimalaÑ parisuddhaÑ, AÓÓavam|pamaratanasucittaÑ. PupphasamaÑ ravim|pamatejaÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.

21. KhemasivaÑ sukhasÊtalasantaÑ, MaccutatÈÓaparaÑ paramatthaÑ. Tassa sunibbutadassanahetuÑ, Desayi suttavaraÑ dvipadaggoti.

SuttanipÈtapÈÄi samattÈ.

KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ A ] [ A ] AkkocchimaÑ 13 Andhabh|to ayaÑ loko 39 Akkodhena jine kodhaÑ 46 AdhipÈtakÈ 167 Akkhadhutto 296 AnavajjÈni kammÈni 4 AkkhimhÈ akkhig|tho 308 AnÈkulÈ ca kammantÈ 4 AggikabhÈradvÈjo 297 AnÈgÈmÊti vuccare 259 AggiÉaÉÉhova tappati 33 AnuyÈto mahesibhi 215 Aggisikh|pamo 256 AnekajÈtisaÑsÈraÑ 36 AccagamÈ imaÑ papaÒcaÑ 280 AneÄam|go 290 AjakalÈpako 82 AppamÈdo amatapadaÑ 16 Ajito Kesakambalo 355 AppamÈdo ca dhammesu 4 AjjhattaÑ suvikappitÈ 280 AppamÈdaÑ pasaÑsanti 206 AÔÔha acchariyÈ 141 AppassutÈyaÑ puriso 36 AÔÔha~gikamÈhuposathaÑ 339 AbbuÄhasallo 372 AÔÔhipuÒjo 206 AbhijjhÈlu 256 AntarÈva visÊdanti 163 AbhiÓhaÑ ovadati 329 AttadaÓÉÈ 424 AbhivÈdanasÊlissa 29 AttasammÈpaÓidhi 4 Abbudo nirayo 381 AttÈnaÒce piyaÑ jaÒÒÈ 37 Abh|tavÈdÊ 382 AttÈnameva paÔhamaÑ 37 Abh|tavÈdÊ nirayaÑ AttÈnaÑ damayanti subbatÈ 35 upeti 57, 224 AttÈ hi attano nÈtho 67 AbbhokÈsova pabbajja 340 AtidhÈvanti eke 224 AyamantarÈkathÈ 373 Atthi imasmiÑ kÈye 2 Arahati p|raÄÈsaÑ 347 AtthaÑ gacchanti Èsavo 55 ArahÈ camhi khÊÓÈsavo 131 AdinnÈdÈnÈ veramaÓi 1 AriyasaccÈna dassanaÑ 4 AndhakaraÓo 251 AlajjitÈye lajjanti 58 458 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ A ] [ Œ ] AlÊnacitto 289 Œmagandho 316 Avajje vajjamatino 58 ŒmagandhaÑ 315 AvijjÈnirodhÈ 78 ŒyantiÑ nÈbhinandati 83 AvijjÈpaccayÈ 77 ŒyasmÈ Va~gÊso 329 AvijjÈ paramaÑ malaÑ 48 Œyusa~khÈraÑ ossajji 155 AvijjÈ bhikkhave 218 ŒyuÑ pÈjenti pÈÓinaÑ 33 AvijjÈm|likÈ sabbÈ 218 ŒratÊ viratÊ pÈpÈ 4, 319 AviheÔhayaÑ 284 ŒvasathÈgÈraÑ 183 AsajjamÈnÈ vicaranti 347 ŒsavakhÊÓo 334 ŒsavÈ tayo 228 AsajjhÈyamalÈ mantÈ 48 ŒsavÈ khÊÓÈ 303 AsÈre sÈramatino 14 ŒsavÈ tassa vaÉÉhanti 50 AsubhÈnupassÊ 250 ŒsavÈnaÑ khayÈya 215 AsevanÈ ca bÈlÈnaÑ 3, 319 AsokaÑ virajaÑ khemaÑ 4, 319 [ I ] IccheyyÈsi tvaÑ SuppavÈse 97 [ Œ ] IÓaghÈtas|cakÈ 316 ŒkÈseva padaÑ natthi 50 Iti disvÈ na hÈpeti 294 ŒkiÓÓavaralakkhaÓo 340 ItibhavÈbhavataÒca ŒgataÑ nappaÔip|jeti 299 vÊtivatto 100 ŒcÈragocarasampanno 259 Iti saccaparÈmÈso 228 ŒtÈpÊ nipako bhikkhu 216 Itthidhutto 296 ŒthabbaÓaÑ supinaÑ 423 ItthiÑ jÊvitÈ voropessati 129 Œdicco nappakÈsati 86 ItthiÑ soÓÉiÑ vikiraÓiÑ 296 ŒdhipaccaparivÈrÈ 10 IdaÑ vo ÒÈtÊnaÑ hotu 8 ŒnandajÈto 386 Idameva saccaÑ ŒneÒjena samÈdhinÈ 106 moghamaÒÒanti 162 Œneti timbarutthaniÑ 296 Idha tappati 15 ŒpÈyikÈ nerayikÈ 223 Idha nandati 15 ŒpÈyiko nerayiko 203 Idha modati 15 Œbhassar|pago 205 Idha socati 15

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 459

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko

[ I ] [ U ] IddhÈbhisa~khÈraÑ 367 Upasantoti vuccati 67 Idh|pasa~kamantÈ 93 UpÈtidhÈvanti na sÈramenti 168 UpÈsakÈ allavatthÈ 93 Idheva khayamattano 260 UpÈsakaÑ maÑ BhagavÈ ImÈ gÈthÈ 342 dhÈretu 135 ImÈyÈhaÑ iriyÈya 216 UpekkhaÑ karuÓaÑ 290 ImesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ 260 Ubbiggo 99 ImaÑ lokaÑ kudÈcanaÑ 195 Ubho aÒÒoÒÒanissitÈ 270 Isayo 322 UmmÈdanantaÑ 338 Ummujjantipi nimujjantipi 83 [ ¢ ] ¢tÊ ca gaÓÉo ca 287 [  ] n|daro mitÈhÈro 389 [ U ] mi no jÈyatÊ Ôhito 422 UkkÈdhÈrÈ 267 [ E ] UkkÈdhÈro 328 EkaccÈnaÑ na dadÈti 240 UcchÈdanena nhÈpanena 269 EkajaÑ vÈ 298 UÔÔhahatha nisÊdatha 328 EkadhammaÑ bhikkhave UÔÔhÈnakÈlamhi anuÔÔhahÈno 53 pajahatha 195 Uttamapuriso 259 EkanÊvaraÓampi Udaggo BÈvarÊ ahu 430 samanupassÈmi 200 UddhumÈto 308 Ekampi ce pÈÓamaduÔÔhacitto 209 UddhaÑ adho ca 301 EkÈsanaÑ ekaseyyaÑ 56 UddhaÑ tiriyaÑ apÈcÊnaÑ 275 EkÈ hi dhÈtu 221 EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo 29 UddhaÑsototi vuccati 45 Eko santusito 65 UnnaÄÈ asamÈhitÈ 270 EkaÑ atthapadaÑ seyyo 28 UnnaÄÈnaÑ pamattÈnaÑ 55 EkaÑ nÈma kiÑ 3 Upakkilese byapanujja 289 EjÈnugÈ 402 UpaÉÉhullikhitehi kesehi 101 EjÈnugo 256 Upasa~kamma pucchÈma 304 EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ 258

460 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ E ] [ O ] EtÈdisÈni katvÈna 4, 319 OkaÑ pahÈya aniketasÈrÊ 411 EtÈni tÊÓi cakkh|ni 231 Okkhittacakkhu satimÈ 340 EtÈni yassa dvÈrÈni 211 Okkhittacakkh| 289 Ete aggÊ ajÈnantÈ 257 OghatiÓÓoti vuccati 66 Ete kho vasalÈ vuttÈ 299 OghaÑ amamÈ caranti 353 Ete tayo kammapathe 53 OghaÑ tareyyuÑ vipulaÑ 171 Ete tayo devamanussaseÔÔhÈ 249 OghaÑ samuddaÑ 311 Ete parÈbhave loke 297 OtÈraÑ nÈdhigacchissaÑ 343 EtaÑ gihÊ 339 OttÈpÊ satataÑ 273 EtaÑ lokassa niyyÈnaÑ 304 Odahassu sotaÑ 346 EtaÑ satiÑ adhiÔÔheyya 302 OpadhikÈni Etha passathimaÑ lokaÑ 39 puÒÒakiriyavatth|ni 209 Ettha chandaÑ virÈjetvÈ 304 OpunÈti yathÈ bhusaÑ 49 ErÈvaÓo nÈma 335 ObhÈsakarÈ 267 EvamÈyupariyanto 261 ObhÈsati tÈva so kimi 169 Evamidhekacce sattÈ 204 Omukkassa mÈrapÈso 234 Evampi sabbabh|tesu 301 OrasÈ mukhato jÈtÈ 264 Evar|pÈni satta puttÈni 97 OropayitvÈ 286 EvaÑ dukkhÈ pamuccati 304 OraÑ ÈgamanÈya 281 EvaÑ dhÊr|pasevanÈ 241 OraÑ vassasatÈpi 405 EvaÑ nÈmo 261 OlÊyanti eke 224 EvaÑ bÈl|pasevanÈ 241 OvadeyyÈnusÈseyya 24 EvaÑ vihÈrÊ ÈtÈpÊ 216 OhÈrayitvÈ 289 Esa khÊÓÈsavo 276 OhitabhÈro 221 EsanÈnaÑ khayÈ bhikkhu 228 OhitasotÈ 177 Eso dullabho 366 [ Ka ] Eso nidhi sunihito 10 KaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔho 92 Ehi tvaÑ bhikkhu 99 KaÓhasirivhayo isi 387 Ehi passÈma GotamaÑ 304 KatamÈ tisso 226

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 461

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ka ] [ Ka ] KatamÈni cattÈri 264 KittÈvatÈ nu kho 80 KatamÈni tÊÓi 226 KiÑ parÈbhavato mukhaÑ 295 Katamehi dvÊhi 213 Kuto panÈhaÑ bhoti 91 Kuto pah|tÈ 413 Katamo ekadhammo 206 Kumbh|pamaÑ kÈyamimaÑ 18 KatamaÑ ekadhammaÑ 207 Kusalassa upasampadÈ 41 KataraÑ sippaÑ sippÈnaÑ KusÈpi p|ti vÈyanti 241 aggaÑ 113 KeÓiyo jaÔilo 363 KathaÑ dukkhÈ pamuccati 304 KevalÊ vusitavÈ 259 KappaÔÔho saÑghabhedako 203 KokÈliko bhikkhu 379 KammÈrÈmo 243 Koci attanÈ piyataro 133 KammunÈ vasalo 300 Ko taÑ ninditumarahati 173 KaraÓÊyamatthakusalena 10, 300 KodhupÈyÈsassetaÑ KalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ 208 adhivacanaÑ 271 KalyÈÓadhammo 260 KodhaÑ sammadaÒÒÈya 196 KalyÈÓamitto 202 KoliyadhÊtÈ 93 KalyÈÓasÊlo 259 KosalakÈ 322 Kassako paÔijÈnÈsi 291 [ Kha ] KasibhÈradvÈjo 291 KhaÓÈtÊtÈ hi socanti 58 KasÊ kaÔÔhÈ 292 KhaÓo vo mÈ upaccagÈ 58 KÈmato jÈyatÊ soko 45 KhantÊ ca 4, 319 KÈmandhÈ jÈlasaÒchannÈ 172 KhandhÈnaÑ udayabbayaÑ 67, 275 KÈmÈ te paÔhamÈ senÈ 342 KhamanÊyaÑ 124 KÈyaÒca bhiduraÑ ÒatvÈ 242 KhayasmiÑ paÔhamaÑ ÒÈÓaÑ 231 KÈraÓÉavaÑ niddhamatha 322 KhayaÑ dukkhassa KÈla~kato 92 pÈpuÓe 202, 216 KÈlena dhammassavanaÑ 4 KhayaÑ virÈgaÑ 5, 312 KÈlena dhammasÈkacchÈ 4 KharÈjinÈni 317 KÈsÈvakaÓÔhÈ 57, 224, 256 Kharo ÈbÈdho 180 Kiccho BuddhÈnamuppÈdo 41 Kharo yakkho 320 Kiccho manussapaÔilÈbho 41 KhÈdanti naÑ suvÈnÈ 308

462 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Kha ] [ Ca ] KhiÉÉaÑ ratiÑ kÈmasukhaÒca 288 Ca~kÊ brÈhmaÓo 372 KhippamuppatitaÑ sokaÑ 372 CattÈri appÈni 265 KhÊÓÈ jÈti 293 CaÓÉÈlaputto 299 KhÊÓÈsavÈ 26 CattÈri ÔhÈnÈni 57 KhÊÓÈsavo 248 CattÈro taÓhuppÈdÈ 268 KhÊÓÈsavaÑ 81, 292 Cat|hapÈyehi ca vippamutto 6 KhÊÓÈ saÑyojanÈ 266 CandappabhÈ 209 KhÊÓaÑ purÈÓaÑ 7, 314 CandaÑva vimalaÑ 377 KhuddaÒca bÈlaÑ 326 Caranti bÈlÈ 22 KhuddaputtaÑ 83 CarimaÑ kabaÄaÑ 207 [ Ga ] CÈturanto 205 GajjayitvÈ pavassati 240 CicciÔÈyati 292 GaÓikÈya sÈrattÈ 167 CittaÑ anÈvilaÑ 303 GabbhinÊ upavijaÒÒÈ 91 CiraÑ jÊvantu 8 GambhÊrapaÒÒaÑ 376 CujjamÈno palÈyati 298 GambhÊre odakantike 9 Cundo kammÈraputto 179 Gar|naÑ dÈrÈti vÈ 219 [ Cha ] GahaÔÔhavattaÑ 337 ChandÈnunÊto 401 GahaÔÔhÈ gharamesino 270 Chasu kubbati santhavaÑ 304 Gaharakkhaso 271 Chasu loko vihaÒÒati 304 GÈthÈbhigÊtaÑ 292 ChetvÈ naddhiÑ varattaÒca 376 GÈravo ca 4, 319 GÈvÊ taruÓavacchÈ 86 [ Ja ] GihibhogÈ 256 JaccandhÈ hatthÊti 160 Guttindriyo 289 JaÒÒÈ vasalo 298 G|thak|po 321 JaÒÒÈ nibbÈnamattano 108 Gottatthaddho 296 JaÔilÈ 83, 156 GodharaÓiyo 283 JantugÈmaÑ piÓÉÈya 116 GomaÓÉalapariby|ÄhaÑ 324 JanakuhanatthaÑ 214

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 463

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ja ] [ Ta ] JanapadakalyÈÓÊ 101 TatrÈbhiratimiccheyya 26 JanÈ eka~gadassino 161 TathÈgato 248 Jano janasmiÑ paÔibandhar|po 91 TathÈgataÑ 7 Jano jÈnÈtu 214 Tath|pamaÑ dhammamayaÑ 217 JarÈya pÈraguÑ 222 Tan| saÑyojanÈ 209 JÈgarantÈ 223 Tapo ca 4, 319 JÈgaro 273 TamahaÑ sÈrathiÑ br|mi 46 JahitvÈ jÈtimaraÓaÑ 353 TamonudaÑ pÈragataÑ 217 JÈtijarÈya chetvÈ 214 Tayassu dhammÈ 6, 313 JÈtaÑ bh|taÑ 220 Tayo aggÊ 257 JighacchÈ paramÈ rogÈ 43 Tayo antarÈyÈ 187 JiÓÓakoÒcÈva jhÈyanti 36 Tayo addhÈ 232 JÊranti ve rÈjarathÈ 36 Tayo antarÈmalÈ 252 JÊvitaÑ tassa pÈpiyo 321 Tayo aggappasÈdÈ 255 JetavanaÑ obhÈsetvÈ 295 Tayo ÈsavÈ 228 [ Jha ] Tayo akusalavitakkÈ 244 JhÈya bhikkhu 66 Tayo dhammÈ 243 JhÈyÊ tapati 69 Tayo puggalÈ 240 JhÈyiÑ virajamÈsÊnaÑ 68 Tayo puttÈ 239 Tayo rogÈ 325 [ ©a ] Tayo vitakke 351 ©ÈtakÈnaÒca sa~gaho 4 TasaraÑ p|reti 110 [ Ta ] TasÈ vÈ 301 TakkaÑ pahÈya 309 TassÈ na suÓÈmi 282 TagarasikhiÑ 136 TikkhattuÑ udÈnaÑ udÈnesi 111 TaÓhamudacchidÈ 279 TiÓÓo pÈra~gato jhÈyÊ 377 TaÓhakkhayaÑ 290 TiÓÓaÑ kammÈnaÑ vipÈko 205 TaÓhÈ dutiyo 201 Tisso esanÈ 228 TaÓhÈya m|laÑ khaÓatha 61 Tisso kÈm|papattiyo 258 TatiyÈ vijjÈ 262 Tisso taÓhÈ 229

464 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ta ] [ Tha ] Tisso metteyyo 406 Th|ÓaÑ anuppatto 175 Tisso vijjÈ 105 Th|paÒcassa karotha 86 Tisso vedanÈ 227 Th|po cassa kato 86 TirokuÔÔesu tiÔÔhanti 8 [ Da ] TÊÓi akusalam|lÈni 226 Dabbo Mallaputto 191 TÊÓi indriyÈni 231 DarathajÈ 281 TÊÓi cakkh|ni 231 Dasa nÈma kiÑ 3 TÊÓi duccaritÈni 232 DaharamÈÓavikÈ 91 TÊÓi puÒÒakiriyavatth|ni 231 DaÄhanikkamo 289 DÈÔhabalÊ pasayha 290 TÊÓi moneyyÈni 234 DÈnaÒca 4 TÊÓi sucaritÈni 233 DÈnamayaÑ TÊÓi soceyyÈni 233 puÒÒakiriyavatthu 230 TÊhi asaddhammehi 253 DÈnasaÑvibhÈgassa vipÈkaÑ 207 TÊhi dhammehi samannÈgato 230 DÈnaÑ paramaÑ anuttaraÑ 261 TÊhi pÈpakehi 118 DÈmÈ muÒjamayÈ 283 Tudanti vÈcÈya janÈ 131 DiÔÔhÈ mayÈ 235 TuvaÔaÑ kho ayyaputta 101 DiÔÔhÈ vÈ 301 TuvaÑ Buddho 362 DiÔÔhiÒca anupaggamma 11 Te khÊÓabÊjÈ 7 DiÔÔhe diÔÔhamattaÑ 85 TejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ 192 DinnaÑ hoti mahapphalaÑ 64 Te phÈlessÈmi 306 DivÈ ca ratto ca 5 Te mayaÑ vicarissÈma 305 DivÈ tapati Èdicco 69 TesaÑ na suÓÈmi 283 DÊgharattaÑ hitÈyassa 9 TaÑ passatha sabbaviduÑ 305 DÊghÈ jÈgarato ratti 22 DÊghÈ vÈ 301 TaÑ kiÑ maÒÒasi Nanda 102 Dukkhamaddakkhi sallato 227 [ Tha ] DukkhassantaÑ karissanti 215 ThÈmavÈ daÄhaparakkamo 119 DukkhÈ hi sÈrambhakathÈ 33 ThinamiddhÈbhibh| bhikkhu 121 Dukkho bÈlehi saÑvÈso 44 Th|ÓeyyakÈ 174 DukkhaÑ sukhassa r|pena 97

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 465

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Da ] [ Dha ] DuÔÔho atthaÑ na jÈnÈti 252 DhammanimmitÈ 264 DutiyÈnupassanÈ 391 DhammapÊtirasaÑ pivanti 318 DutiyÈ vijjÈ 262 DhammapÊti sukhaÑ seti 24 DuddasaÑ anataÑ nÈma 178 DhammayÈgo 264 Dunniggahassa lahuno 18 DhammavinicchayaÒÒ| 327 Dullabho purisÈjaÒÒo 42 Dhammassa gutto medhÈvÊ 50 Duve vitakkÈ 217 DhammasaÑvibhÈgo 264 Duve vivÈdassa phalÈni 418 DhammÈ atapanÊyÈ 213 D|ra~gamaÑ ekacaraÑ 18 DhammÈ tapanÊyÈ 212 Devadatto ÈpÈyiko 253 DhammÈnuggaho 264 Devadatto saÑghaÑ DhammÈnudhamma- bhindissati 149 paÔipannassa 250 DevÈnamindo 110 Dhamme Ôhito 317 DevÈ pihayanti tÈdino 111 DhammenÈhaÑ bhikkhave 261 Devesu devasaddo 246 DhammaÑ care sucaritaÑ 39 DosaÑ sammadaÒÒÈya 196 DhammaÑ namassÈma 7, 315 DvayataÑ vadetha 391 DhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi 1 Dveme piÓÉapÈtÈ 182 DhÈreti antimaÑ dehaÑ 229 Dve yakkhÈ sahÈyakÈ 123 DhÊrÈ pasaÑsanti 10 [ Dha ] DhÊro p|rati puÒÒassa 31 Dhanatthaddho 296 [ Na ] DhanapÈlo 59 Na ca khuddamÈcare 11 DhanÈni dhaÒÒÈni 288 Natthi taÓhÈsamÈ nadÊ 49 DhammakÈmo 295 Natthi BuddhÈnamiÒjitaÑ 50 DhammacariyÈ ca 4 Natthi rÈgasamo aggi 43 DhammacariyaÑ 321 Natthi te paÔipuggalo 277 DhammacÈrÊ 38 Nando ÈsavÈnaÑ khayÈ 103 DhammaÔÔhoti pavuccati 50 NandaÑ bÈhÈyaÑ gahetvÈ 102 DhammadÈnaÑ 260, 264 Na paro paraÑ nikubbetha 11 DhammadÈyÈdÈ 264 Na pÈraÑ diguÓaÑ yanti 390

466 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Na ] [ Pa ] Na pupphagandho paÔivÈtameti 21 Pakudho KaccÈno 355 Namo te purisÈjaÒÒa 362 PakkhandÊ kulad|sako 294 Naro paradÈraÑ na seve 57 PaÒca ÈdÊnavÈ 185 Na vo mama santike PaÒca ÈnisaÑsÈ 185 vatthabbaÑ 105 PaÒca ca itthisatÈni 176 Na so kÈsÈvamarahati 14 NÈgasamÈlo 189 PaÒca dhammÈ 119 NÈÒÒamaÒÒassa Paccekabodhi 10 dukkhamiccheyya 301 PaÒcamattÈni accharÈsatÈni 102 NÈtimaÒÒetha 301 PaÒÒÈbalaÑ 309 NÈthaÑ labhati dullabhaÑ 37 PaÒÒÈ me yugana~galaÑ 291 NÈhaÑ bhatakosmi 283 PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ 219 NigaÓÔho NÈÔaputto 355 PaÔisambhidÈ vimokkhÈ 10 Nigrodhakappo 329 PaÔisallÈnaratÈ 221 NiccaÑ asubhasaÒÒino 257 PaÔhamÈ vijjÈ 262 Niddhame malamattano 48 PaÓÉitÈnaÒca sevanÈ 3 NiddÈrÈmo 243 NiddÈsÊlÊ 295 PaÓÉitoti pavuccati 50, 206 Nindanti tuÓhimÈsÊnaÑ 47 Patir|padesavÈso ca 4 NidhÊnaÑva pavattÈraÑ 24 PaduÔÔhacittaÑ 203 NidhiÑ nidheti puriso 9 Padumo nirayo 381 NibbÈnadhÈtuyo 220 PadesarajjaÑ issariyaÑ 10 NibbÈnapaÔisaÑyuttÈya 177 Pannaraso uposatho 302 NibbÈnaÑ paramaÑ sukhaÑ 43 Panudanti BuddhÈ 292 NibbÈpenti naruttamÈ 257 Pabbajitoti vuccati 69 NimmÈnaratino 258 Pabbatova na vedhati 108 NirayaÑ pÈpakammino 32 Parinibbuto nu kho 329 Nirodho santataro 238 Nillolupo 288 PaluÔÔhamakkaÔÊ 102 NivutÈ pajÈ 200 PavivekÈrÈmo 217 NissaraÓiyÈ dhÈtuyo 237 Pasenadi Kosalo 88 NetaÑ kho saraÓaÑ khemaÑ 41 Pahu santo 295

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 467

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Pa ] [ Pa ] Pah|tavitto 296 Putto avajÈto 239 PaÔaligÈme nagaraÑ mÈpenti 186 PunappunaÑ gabbhamupeti PÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto 119 mando 59 PÈtimokkhe ca saÑvaro 41 PubbanimittÈni 247 PÈpamakkhÊ 298 Pubbe ca katapuÒÒatÈ 4 PÈpÈ cittaÑ nivÈraye 30 PurÈÓadutiyikÈ 82 PÈpÈnaÑ akaraÓaÑ sukhaÑ 61 P|jÈ ca p|janeyyÈnaÑ 3 PÈpiccho 299 P|raÓo kassapo 355 PÈpopi passati bhadraÑ 31 [ Pha ] PÈmojjakaraÓaÑ ÔhÈnaÑ 268 PhandanaÑ 18 PÈyaso bhutto 292 PhalamicchaÑva vanasmi PÈrag| hoti brÈhmaÓo 82 vÈnaro 61 PiÓÉolabhÈradvÈjo 127 PhalÈnisaÑso 318 PiÓÉolo vicarasi 255 Phassapareto 115 Pilindavaccho 109 PhÊtÈ janapadÈ 323 Piyato jÈyatÊ soko 44 PhuÔÔhassa lokadhammehi 319 Piyar|paÑ sÈtar|paÑ 271 PhuÔÔhuÑ PiyavÈcameva bhÈseyya 344 sambodhimuttamaÑ 214, 244 PiyaÑ na kayirÈtha 191 Phusanti phassÈ 90 Puggalo avuÔÔhikasamo 240 PhusÈmi nekkhammasukhaÑ 52 Puggalo padesavassÊ 240 PhusaÑ ÈtÈpi sabbadÈ 237 Puggalo sabbatthÈbhivassÊ 240 PheÓ|pamaÑ 20 PuggalaÑ pasannacittaÑ 204 PucchÈmi taÑ Œdiccabandhu 421 [ Ba ] PucchÈmi taÑ Gotama 335 BaddhÈsi bhisÊ 282 PucchÈmi MuniÑ 332 Baddho kabaÄaÑ na bhuÒjati 59 PuÒÒameva so sikkheyya 205 BahujanahitÈya 203 PuttadÈrassa sa~gaho 4 BahujanÈhitÈya 202 Putto atijÈto 238 Bahussuto puÒÒakaro 237 Putto anujÈto 239 Bah| devÈ 3, 318

468 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ba ] [ Bha ] BÈhitapÈpadhammo 80 Bhavanettisa~khayÈ 221 BÈhitvÈ pÈpake dhamme 81 BhavasammuditÈ 224 BÈhiyo dÈrucÊriyo 84 BhavasotÈ 393 BÈhusaccaÒca 4, 319 BhassÈrÈmo 243 BimbisÈro rÈjÈ 88 BhÈtaraÑ bhaginiÑ sasuÑ 298 BuddhacakkhunÈ 115 BhÈradvÈjo 293 Buddho tapati tejasÈ 69 BhikkhÈcariyaÑ jigÊsato 388 Buddhoti kathaÑ pavuccati 357 Bhikkhu ottÈpÊ 214 Buddho dhammesu cakkhumÈ 303 Bhikkhu vissÈsamÈpÈdi 52 BhikkhusaÑghopi 89 BuddhaÑ dhammassÈmiÑ 293 Bhikkh|naÑ dhammaÑ deseti 432 BuddhaÑ namassÈma 7, 315 Bhijjati p|tisandeho 35 BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi 1 BhidurÈyaÑ bhikkhave kÈyo 242 BodhisattamÈtaro 134 Bhiyyo taÓhÈ pavaÉÉhati 63 BrahmÈti mÈtÈpitaro 269 BhujÈni phoÔenti 385 BrÈhmaÓo mantapÈrag| 429 Bh|nahu pÈpaka dukkaÔakÈri 382 [ Bha ] BheravaÑ so akittayi 429 BhagavÈ sakkato hoti 89 BhogataÓhÈya dummedho 64 Bhajato rittamÈsanaÑ 426 Bho Gotama 293 Bhajetha nakkhattapathaÑva 44 BhotÊ carahi jÈnÈti 430 BhaÓÉanajÈtÈ 163 [ Ma ] Bhatako kirÈyasmÈnando 103 MakkhaligosÈlo 355 BhadrÈvudho Udayo 432 MakkhaÑ sammadaÒÒÈya 197 Bhadropi passati pÈpaÑ 31 Maggajino 293 Bhaddiyo 98 MaggajinaÑ 294 BhavataÓhÈ pahÊyati 116 Maccu ÈdÈya gacchati 54 BhavataÓhÈ parikkhayÈ 225 MaccheraÑ dadato malaÑ 48 Bhavatha jÈtimaraÓassa MajjapÈnÈ ca saÑyamo 4 pÈragÈ 222 MajjhimÈ rassakÈ 301

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 469

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ma ] [ Ma ] MadhuraÑ tassa bhÈsitaÑ 65 Mute mutamattaÑ 85 MadhuvÈ maÒÒati bÈlo 23 MunÊ pakÈsayi 317 ManasÈ pucchite paÒhe 431 MusÈ na bhaÓati 303 ManussattaÑ kho bhikkhu 247 M|lÈ ca akusalÈ 281 Manussadaliddo 134 M|laÑ khaÓati attano 49 ManussÈ bhayatajjitÈ 41 M|laÑ paÒÒÈya chindatha 62 Manopubba~gamÈ dhammÈ 13 M|Äho atthaÑ na jÈnÈti 252 MayaÑ pucchÈma Gotama 295 Meghiyo 116 MaraÓantaÑ hi jÊvitaÑ 35 MettÈya cetovimuttiyÈ 208 MallikÈ devÊ 133 MettaÑ karotha 5 MahÈ akÈlamegho 87 MoghajiÓÓoti vuccati 51 MahÈkaccÈno 144 MahÈkassapo 81 Modanti kÈmakÈmino 208 MahÈpurisoti vuccati 64 MoneyyaÑ uttamaÑ padaÑ 388 MahÈsamudde acchariyÈ 139 MohaÑ sammadaÒÒÈya 196 MÈkattha pÈpakaÑ kammaÑ 137 [ Ya ] MÈgho mÈÓavo 351 Yato khayaÑ paccayÈnaÑ MÈta~go 299 avedi 78 MÈtaraÑ pitaraÑ hantvÈ 55 Yato pajÈnÈti sahetudhammaÑ 78 MÈtÈ kÈlamakÈsi 134 Yattha dinnaÑ mahapphalaÑ 208 MÈtÈpitu upaÔÔhÈnaÑ 4, 319 YathÈpi bhamaro pupphaÑ 20 MÈnasaÑ bhÈvaye 11, 301 YathindakhÊlo 313 MÈnupetÈ ayaÑ pajÈ 198 YassadÈni tvaÑ Dabba 191 MÈnaÑ sammadaÒÒÈya 197 Yassa dÈnena sÊlena 9 MÈ bhikkhave puÒÒÈnaÑ bhÈyittha 205 YassindriyÈni samatha~gatÈni 27 MÈraÑsasenaÑ abhibhuyya 222 YÈnÊdha bh|tÈni 4, 7, 312 MÈro pÈpimÈ 153 YavajÊvampi ce bÈlo 22 MÈvamaÒÒetha puÒÒassa 31 Ye ariyasaccÈni 313 MukhasattÊhi vitudantÈ 161 Ye puggalÈ 313 Mucalindo nÈgarÈjÈ 87 Ye suppayuttÈ 313

470 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ya ] [ Ra ] Ye keci sokÈ 191 RÈjÈ sammodi 341 Ye santacittÈ nipakÈ 222 RÈjisayo 209 YesaÑ natthi piyaÑ 191 Rittassa Munino 407 Yo cattÈnaÑ samukkaÑse 299 R|padhÈtuÑ pariÒÒÈya 226 Yo ca mettaÑ bhÈvayati 209 [ La ] Yo ca vassasataÑ jÊve 30 LabheyyÈhaÑ bhante 363 Yoniso manasikÈro 202 LabheyyaÑ upasampadaÑ 350 Yo BuddhaÑ paribhÈsati 299 LÈbho siloko 342 Yo brÈhmaÓaÑ samaÓaÑ vÈ 295 Luddho atthaÑ na jÈnÈti 252 Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ 295 Lokantag| pÈragato 272 YaÑ kiÒci vittaÑ 5, 312 Lokanirodho 276 YaÑ BuddhaseÔÔho 5, 312 Lokasamudayo 276 [ Ra ] Loko sadevako 343 RattindivamatanditÈ 257 Lobho 252 RattindivaÑ satatamappamatto 354 LobhaÑ sammadaÒÒÈya 195 RatohaÑ bho Gotama 346 Lohite sussamÈnamhi 342 Rathe cÈjaÒÒasaÑyutte 324 [ Va ] RamaÓÊyÈ Œnanda VesÈlÊ 151 VanathajÈ 281 Rasesu gedhaÑ 289 Vanappagumbe 7, 314 RÈgaggi dahati macce 257 VanaÑ chindatha mÈ rukkhaÑ 54 RÈgaÒca dosaÒca 290, 352 Varo varaÒÒ| 7, 314 RÈgamudacchidÈ 279 Vasalaka tiÔÔhÈhi 297 RÈg|pasaÒhitaÑ 329 VasalavÈdena samudÈcarati 109 RÈgo appahÊno 234 VÈcÈ subhÈsitÈ 344 RÈgaÑ vinayetha 332 VÈtova jÈlamhi 290 RÈjad|tÈ 340 VikiÓÓavÈcÈ 121 RÈjÈ attamano 161 VikkhÊÓo 132, 258 RÈjÈ mukhaÑ manussÈnaÑ 370 VijigucchamÈno 285

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 471

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Va ] [ Sa ] ViÒÒÈÓassa nirodhena 434 SadÈ GotamasÈvakÈ 56 VijjaÑ uppÈdayaÑ bhikkhu 218 Saddho sÊlena sampanno 56 Viditindriyo 317 Sannaddho khattiyo tapati 69 Vinayo ca susikkhito 4, 319 SampannasÊlÈ 274 VibbhantacittÈ 121 Sabbattha maparÈjitÈ 4, 319 Vir|par|pena mathenti 287 SabbadÈnaÑ dhammadÈnaÑ jinÈti 64 VivaÔaÑ disvÈna 334 SabbadukkhamupaccagÈ 198 VihesamuyyutÈ 317 SambÈdhoyaÑ gharÈvÈso 340 VÊtataÓho 225 Sabbe tasanti daÓÉassa 32 VÊriyaÑ asallÊnaÑ 274 Sabbe maccuparÈyaÓÈ 371 VuÉÉhÈpacÈyÊ 327 SabbaÑ paravasaÑ dukkhaÑ 98 Vebh|tiyaÑ nÈha 303 Sabhiyo paribbÈjako 357 VeyagghapaÒcamaÑ hantvÈ 55 SamaÓÈnaÒca dassanaÑ 4, 319 VesiyÈsu padussati 296 SamaÓoti pavuccati 51 VehÈsaÑ abbhuggantvÈ 111 SayaÑ abhiÒÒÈya VodiÔÔhÈ kho SundarÊ 129 kamuddiseyyaÑ 64 VohÈrak|ÔÈ 316 SalilambucÈrÊ 288 VaÑsakkaÄÊrova 285 Sa ve bhikkh|ti vuccati 51, 66 Sa ve vantamalo dhÊro 51 [ Sa ] Sassato loko 158 SakkÈrena abhibh|tÈ 245 SÈtÈgiro 302 SakyaputtiyÈ dussÊlÈ 129 SÈdhur|poti vuccati 51 SaccaÑ bhaÓe na kujjheyya 46 SÈdhu sabbattha saÑvaro 65 SaccaÑ ve amatÈ vÈcÈ 344 SÈvittÊ chandaso mukhaÑ 370 SaÒcayo BelaÔÔhaputto 355 SÈhu dassanamariyÈnaÑ 44 SattÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti 201 SikkhÈnisaÑsÈ 222 Sati me phÈlapÈcanaÑ 291 SÊlagandho anuttaro 21 SantuÔÔhiparamaÑ dhanaÑ 43 SÊlaÑ rakkheyya medhÈvÊ 241 SantuÔÔhi ca kataÒÒutÈ 4, 319 SukkÈ dhammÈ 219 SatthÈ no hohi 284 SukhakÈmÈni bh|tÈni 89 Sadatthapasuto siyÈ 38 SukhÈ saÑghassa sÈmaggÊ 203

472 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Sa ] [ Sa - Ha ] Sukho BuddhÈnamuppÈdo 42 SaÑsÈraÑ nÈtivattati 166 Sukho viveko tuÔÔhassa 88 Hanti roseti vÈcÈya 298 SukhaÑ viharati tÈdiso 212 HantvÈ kiÒcikkhamÈdeti 298 SundarikabhÈradvÈjo 345 Handa kuto nu tvaÑ 97 SundarÊ paribbÈjikÈ 128 Handa passÈma GotamaÑ 302 Suppabuddho kuÔÔhÊ 134 Hananti bhogÈ dummedhaÑ 64 SuppabuddhaÑ pabujjhanti 55 Have iÓamÈdÈya 298 SubhÈsitÈ ca yÈ vÈcÈ 4, 319 Have jÈgariyaÑ bhajetha 223 SuvaÓÓadaÓÉÈ vÊtipatanti 386 HassaÑ jappaÑ 327 SurÈdhutto 296 HitvÈ care vÊtamado 327 SusukhaÑ vata jÊvÈma 42 HitvÈna piyaÒca 333 S|cilomo 320 HitvÈ mÈnusakaÑ yogaÑ 377 S|riyova obhÈsaya- HirÊ ÊsÈ 291 mantalikkhaÑ 79 HirÊnisedho 34 Seyyo ayoguÄo 57 HirÊ ca ottappaÒca 219 Selo brÈhmaÓo 365 HiriÑ tarantaÑ 318 SoÓasi~gÈlÈ 219 HÊnÈdhimuttikÈ sattÈ 243 SoÄasa brÈhmaÓÈ 431 HÊnÈyÈvattissÈmi 101 SaÑghabhedo 202 HÊnaÑ dhammaÑ na seveyya 38 SaÑghaÔÔamÈnÈni 286 Hutamatthu saccaÑ 349 SaÑghaÑ namassÈma 8, 315 HuÑhu~kajÈtiko 80 SaÑvÈsena sÊlaÑ 156 HeÔÔhÈ rahado 271 SaÑsaggajÈtassa 285 Hemavato 302

KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ

PaÔhamo m|lapÈÔho, SÊ = SÊhaÄapotthakaÑ, SyÈ = SyÈmapotthakaÑ, KaÑ = KambojapotthakaÑ, I = I~galisapotthakaÑ, Ka = kesuci Marammapotthakesu dissamÈnapÈÔho, Ka-SÊ = kesuci SÊhaÄapotthakesu dissamÈnapÈÔho, ®Ôha = AÔÔhakathÈ.

KhuddakanikÈye NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ A ] AkÈco = AkÈmo (SÊ, SyÈ) 349 AkkhÈto vo = AkkhÈto ve (SÊ, I) 52 Agaho = Agiho (Ka-SÊ, I) Ageho (katthaci) 346 AgÈriyabh|tassa = AgÈrikabh|tassa (SyÈ) 98 Acchecchi = Acchejji (Ka-SÊ) Acchijji (Ka-SÊ, SyÈ) Achijji (Ka) 171 Acchecchi = Acchejji (SÊ, I) Acchijji (Ka) 227 Acchecchi = Achejji (Ka) 332 AjjhattacintÊ = AjjhattasaÒÒÊ (SyÈ, KaÑ, Ka) 305 AjjhenakuttaÑ = Ajjhena kujjaÑ (SÊ, I) 316 AjjhogÈhetvÈ = AjjhogahetvÈ (SÊ, SyÈ, I) 118 AjjhosannÈ = AjjhopannÈ (Ka) 171 AÒÒataro ca = AÒÒataro ca kho (SÊ, I) AÒÒataro kho (SyÈ, KaÑ, Ka) 293 AÒÒatra TathÈgatassÈ”ti = AÒÒatra TathÈgatenÈti (Ka-SÊ) 180 AÒÒÈyupasame = PaÒÒÈya upasame (SyÈ) 393 AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo = AÒÒÈtakoÓÉaÒÒo (sabbattha) 173 AÔÔhi = AÔÔhÊ (SyÈ, KaÑ) 2 AÔÔhiÑ katvÈ = AÔÔhÊkatvÈ (SÊ, SyÈ) AÔÔhikatvÈ (I) 177 AÓumattopi = AÓumattenapi (SÊ, SyÈ) 342

474 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ A ] AttaghÈtÈya = AttaghaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 38 AttanÈ hi = AttanÈva (SÊ, SyÈ, I) 38 Attano attÈnaÑ = AttanÈttÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 349 AttÈ = Satto (SÊ, Ka) 224 AttÈ nirattÈ = AttaÑ nirattaÑ (bah|su) 402 AttÈ vÈpi nirattÈ vÈ = AttaÑ vÈpi nirattaÑ vÈ (bah|su) 412 AtuÓhaÑ = AccuÓhaÑ (SÊ, SyÈ) 427 Adda = Dakkhi (SÊ, I, Ka) Adakkhi (SyÈ) 227 AdinnamÈdeti = AdinnaÑ Èdiyati (SÊ, I) 298 AndhatamaÑ = AndhaÑ tamaÑ (SÊ) 252 Andhabh|to = AndhÊbh|to (Ka) 39 AdhipatitvÈ = AdhipÈtetvÈ (SÊ, SyÈ, I) AdhipÈtitvÈ (Ka) 86 AdhimÈnasÈ = AdhimanasÈ (SÊ, SyÈ) 387 AdhivÈsetu = AdhivÈsetveva (SÊ) 364 AnatthapadasaÑhitÈ = AnatthapadasaÒhitaÑ (Ka) 28 AnanvayaÑ = AtthanvayaÑ (Ka) 318 AnapÈyinÊ = AnupÈyinÊ (Ka) 13 AnarahaÑ = AnarahÈ (SÊ, I) 299 AnÈnuyÈyÊ = AnÈnuvÈyÊ (SyÈ, Ka) 440 AnÈsisÈno = AnÈsayÈno (SÊ, I) AnÈsasÈno (SyÈ) 334 Anuca~kamantÈnaÑ = Anuca~kamamÈnÈnaÑ (SÊ, I) 373 AnujÈnÈti = AnujÈneyya (AÑ 3. 167.) 117 AnupÈdÈ = AnupÈdÈnÈ (SÊ) 116 AnupubbiÑ kathaÑ = ŒnupubbikathaÑ (SÊ) AnupubbikathaÑ (SyÈ, I, Ka) 135 Anumodenti = Anumodanti (SÊ, SyÈ, I) 247 AnuyantÈ = AnuyuttÈ (SÊ) 368 AnussaraÓampahaÑ = AnussatimpahaÑ (SyÈ) 267

NÈnÈpÈÔhÈ 475

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ A ] An|payo = Anusayo (SÊ) Anupayo (SyÈ) 276 An|pavÈdo an|paghÈto = AnupavÈdo anupaghÈto (SyÈ, I, Ka) 41, 127 AnekarasabyaÒjano = Anekas|parasabyaÒjano (SÊ, I) 110 AneÄam|go = Anelam|go (SyÈ, I, Ka) 290 AnottÈpÊ = AnottappÊ (bah|su) 214 Apakassatha = Avakassatha (SÊ, SyÈ, Ka) 322 ApatÈsi = AvatthÈsi (Ka-SÊ) 124 ApattÈni = ApatthÈni (SÊ, SyÈ, I) PaviddhÈni (?) 36 Apabodheti = Apabodhati (SÊ, SyÈ, I) 34 Apasabyato = ApabyÈmato (SyÈ) (SaÑ 1. 228 piÔÔhepi.) 136 AppaÔibaddhacitto = AppaÔibandhacitto (Ka) 289 AppamÈdavihÈrino = AppamÈÓavihÈrino (SÊ-®Ôha) 245 AppaharitaÑ karoti, soÓÉÈya ca = AppaharitaÒca karoti, soÓÉÈya (bah|su) 126 AppodakapÈyÈsena ca = AppodakapÈyasena ca (Ka) 122 Abaddho = Abandho (SyÈ, KaÑ) 285 Abbahe = Abb|Ähe (SyÈ, I) Abbuhe (Ka-®Ôha) 328 AbyÈpajjhÈrÈmo = AbyÈpajjÈrÈmo (Ka) AbyÈbajjhÈrÈmo (?) 216 AbyÈpajjaÑ = AbyÈpajjhaÑ (Ka) AbyÈbajjhaÑ (?) 206 Abhabba = Abhabbo (bah|su) 6 Abhabba kÈtuÑ = Abhabbo kÈtuÑ (SÊ) 6 AbhinibbajjiyÈtha = AbhinibbajjayÈtha (SÊ, I) AÑ 3. 18 piÔÔhe. 322 Abhimatthati = Abhimanthati (SÊ, I) 37 AbhivaÔÔhaÑva = AbhivaÉÉhaÑva (SyÈ) AbhivaÔÔaÑva (I) AbhivuÉÉhaÑva (Ka) 61 Abhivihacca = Abhihacca (SyÈ) 208 Abhisa~khÈsi = Abhisa~khÈresi (SyÈ, Ka) 367

476 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ A ] AbhisÈpoyaÑ = AbhisÈpÈyaÑ (SÊ) AbhilÈpÈyaÑ (SyÈ, I) AbhisapÈyaÑ (Ka) 255 AbbhussakkamÈno = AbbhuggamamÈno (Ka-®Ôha) 208 AmatapadaÑ = AmataÑ padaÑ (Ka) 16 AyaÑ cettha = AyaÑ cevettha (SyÈ) 271 AratiÑ ragaÒca = AratiÒca rÈgaÑ (SyÈ, Ka) 409 ArahattÈya = ArahattaphalasacchikiriyÈya (SÊ) 144 Ar|paÔÔhÈyino = ŒruppavÈsino (SÊ, I) 396 Ar|pÈ = ŒruppÈ (SÊ) 238 AlÈb|neva = AlÈp|neva (SÊ, SyÈ, I) 36 AlippamÈno = AlimpamÈno (SyÈ, I, Ka) 290 Avanti dakkhiÓÈpatho = Avanti dakkhiÓapatho (SÊ) 146 AvighÈtattÈ = AvigatattÈ (SÊ-®Ôha) 221 AsaÓÔhitÈ = SusaÓÔhitÈ (SÊ, SyÈ, I) 396 AsattÈ = AlaggÈ (SyÈ) 352 AsayaÑkÈro aparaÑkÈro = AsayaÑkaro ca aparaÑkaro ca (SyÈ, I) 162 Assa = Asassi (SyÈ, Ka) 84 AsantaÑ bhÈvanamiccheyya = AsantaÑ bhÈvamiccheyya (SyÈ) AsantabhÈvanamiccheyya (Ka) 23 AsammuÔÔhÈ = AppamuÔÔhÈ (SyÈ) 274 AsucibhÈvamassitÈ = AsucÊkamissitÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 316 AhiÑsakÈye munayo = AhiÑsakÈyÈ munayo (Ka) 46 AÄakassa = MuÄakassa (SyÈ) M|Ähakassa (Ka) MaÄakassa (Niddesa) 429 [ Œ ] ŒkÈsagataÑ = ŒkÈsaÑ (SyÈ) 208 ŒgantÈ = ŒgantvÈ (SyÈ, Ka) 259 ŒvaÔÔan”ti kho = SÈvaÔÔoti kho (bah|su) 271 Œhu ninhÈtapÈpakan”ti = Œhu sabbappahÈyinanti (AÑ 1. 277) 234 Œhu sabbappahÈyinan”ti = Œhu ninhÈtapÈpakanti (AÑ 1. 276) 233

NÈnÈpÈÔhÈ 477

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ I ] ItthattaÑ = ItthabhÈvaÑ (SÊ, SyÈ) 435 ItthabhÈvaÒÒatthÈbhÈvaÑ = ItthambhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ (SyÈ) 201 Indakhilupamo = IndakhÊl|pamo (SÊ, SyÈ, I) 27 [ U ] UkkÈdhÈro = OkkÈdhÈro (SyÈ, Ka) 328 UccÈsaddÈ mahÈsaddÈ = UccÈsaddamahÈsaddÈ (Ka) 104 UcchadditvÈna = UggiritvÈna (SÊ, SyÈ, I) UcchaditvÈ (SÊ, SyÈ-®Ôha) UcchaÉÉitvÈna (Ka) 92 UÓÓamatÊ = UnnamatÊ (?) 408 UttarÈsa~gaÑ = CÊvaraÑ (sabbattha) 107, 138 Uttari = UttariÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 117 UttarikaraÓÊye = UttariÑ karaÓÊye (SyÈ) 253 UttariÑ = Uttari (Ka) 358 Utenassa = Udenassa (SÊ, SyÈ, I) 176 UdakamaÓiko patiÔÔhÈpito = UdakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpitaÑ (SyÈ) 184 UpaÔÔhÈpeti = UpaÔÔhapeti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 126 Upadhibandhano = Upadhisambandhano (Ka-SÊ) 176 Upapatti = Uppatti (SÊ) 263 UpaplaviÑ = UpallaviÑ (SyÈ, Niddesa) 451 UpalepabhayÈ = UpalimpabhayÈ (Ka) 241 Upavisi = UpÈgami (SÊ, I) 386 UpasaggaÑ = UpassaggaÑ (SÊ, I) 34 UpasampadÈya = UppÈdÈya (SyÈ) 119 Uppajja = Ubbhijja (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 761 TheragÈthÈya sameti. 62 UppilÈvÈ = UbbilÈpÈ (SÊ, SyÈ, I) 121 Upeccapi = Upaccapi (Ka) Uppaccapi (?) 137 [  ] mibhayan”ti kho = Sa-|mÊti kho (bah|su) 271

478 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ E ] EkacaraÑ = EkacÈraÑ (Ka) 18 EkacariyaÑ = EkaccariyaÑ (Ka) 22 Ekaghano = Ekagghano (Ka) 25 EtamÈdÊnavaÑ = EvamÈdÊnavaÑ (SÊ, I, Ka) 201 Etarahi kho pana bhante = Santi kho pana bhante etarahi (SÊ, I) SaÑ 3. 229. 153 EvaÒce = EtaÒce (SÊ, I) 369 [ O ] OkÈsakammamattampi = OkÈsamattampi (SÊ, I) 357 OpunÈti = OphunÈti (Ka) 49 OrimatÊre = OrimatÊrÈ (bah|su) 188 OsÈrissÈmi = OtarissÈmi (SÊ, SyÈ, I) OyÈyissÈmi (SÊ, SyÈ-®Ôha) OsÈpayissÈmi (SaÑ 1. 79.) 157 [ Ka ] Ka~khacchida = TaÓhacchida (bah|su) 433 KaÒci = KiÒci (Ka) 72 KaÔukabhedano = KaÔukappabhedano (SÊ, SyÈ, I) 59 Kamma = KammaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 6 KammunÈ = KammanÈ (SÊ, I) 299, 374 KayirÈ naÑ = KayirÈthetaÑ (SÊ, SyÈ) KayirÈthenaÑ (I) 30 KayokayaÑ = KayÈkkayaÑ (SÊ) KayÈ kayaÑ (SyÈ) 8 KasÊ = Kasi (Ka) 8 KamayÈnassa = KÈmayamÈnassa (Ka) 399 KÈm|papattiyo = KÈmuppattiyo (SÊ) 258 KÈmesu = KÈme (SÊ, SyÈ) KÈye (lalitavitthÈra) 342 KÈraÓÉavaÑ = KÈraÓÉaÑva (SyÈ, Ka) AÑ 3. 17, 18 piÔÔhesu. 322 KÈla~kataÑ = KÈlakataÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ) 86, 372 KÈla~katÈ = KÈlakatÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ) 8

NÈnÈpÈÔhÈ 479

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Ka ] KÈveyyasippaÑ = KÈbyasippaÑ (SyÈ) 113 KiÒcana’matthi = KiÒci matthi (SyÈ) KiÒci natthi (I) KiÒcinamatthi (Ka) 448 Kimassa uttari karaÓÊyaÑ = Kimassa bhikkhave uttari karaÓÊyaÑ (sabbattha) 274 KiÑ mayÈ na sakkÈ = KiÑmayÈ sakkÈ (SyÈ, I) 128 KukuÔÔhÈ = KakutthÈ (SÊ) KukuÔÈ (SyÈ) KakudhÈ (DÊ 2. 107.) 181 KuÔhÈrÊ = KudhÈrÊ (Ka) 381 KuÓÉadhÈnavane = KuÓÉiÔÔhÈnavane (SyÈ, I) 93 KuÓÉikÈyaÑ = KuÓÉiyÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 93 Kubbato = Sukubbato (SyÈ, KaÑ) 20 KummaggaÑ paÔipanno = KummaggappaÔipanno (AÑ 1. 321.) 273 Kuraraghare = Kururaghare (SyÈ) (Vi 3. 283) Kulaghare (Ka) 144 KuvaÑ vÈ = Kudha vÈ (Ka) Kutha vÈ (Niddesa) 427 KusobbhÈ = KussubbhÈ (SÊ) 390 KeÓiyassa jaÔilassa assame = KeÓissamiye jaÔile (SÊ, I) 365 Ko nu hÈso = Kinnu hÈso (Ka) 35 [ Kha ] KhaÓo vo = KhaÓo ve (I, Ka) 328 KhaÓo vo = KhaÓo ve (SÊ, I, Ka) 58 KhandhasamÈ = KhandhÈdisÈ (SÊ, SyÈ, I) R|pasiddhiyÈ sameti. 43 KhÈrivividhamÈdÈya = KhÈrÊvidhamÈdÈya (Ka) SaÑ 1. 77; DÊ 1. 95 piÔÔhesupi. 156 Khippameva = KhippaÒÒeva (SÊ) KhippaÑyeva (Ka) 140 KhÊrapakova = KhÊrapÈnova (I) 54 KhuddaputtaÑ hi = KhuddaputtÈmhi (SÊ) 82 [ Ga ] GathitÈ = GadhitÈ (Ka) 171, 407 GavassaÑ = GavÈssaÑ (SÊ, SyÈ, I) 399

480 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Ga ] GahakÈraÑ = GahakÈrakaÑ (SÊ, SyÈ, I) 36 Gaharakkhaso”ti kho = Sagaho sarakkhasoti kho (bah|su) 271 GihibyaÒjanÈni = GihivyaÒjanÈni (SyÈ, KaÑ, I) 286 GomÈ = Gomiko (SÊ, I) Gopiyo (Ka) 284 [ Ca ] CiraÑ diÔÔho = CiradiÔÔho (SÊ) 148 CujjamÈno = BhuÒjamÈno (SyÈ, Ka) 298 C|Äapanthako = Cullapanthako (SÊ) C|lapanthako (I) 150 CetaÑ = CekaÑ (SÊ, I) ChekÈ (SyÈ) 218 CorÈ = CarÈ (SaÑ 1. 79) 157 [ Cha ] ChaccÈbhiÔhÈnÈni = Cha cÈbhiÔhÈnÈni (SÊ, SyÈ) 6 Chasu = Chassu (SÊ, I) 304 ChedanabandhanÈ ca = Chedanabandhanato (SÊ, SyÈ) 333 ChettuÑ = ChetuÑ (Ka) 283 [ Ja ] Ja~ghÈvihÈraÑ = Ja~ghavihÈraÑ (Ka) 117 JambusaÓÉassa = JambumaÓÉassa (Ka) 368 JammanaÑ = JappanaÑ (Ka) 432 JalambujaÑ = ElambujaÑ (SÊ, SyÈ) 411 JÈÓussoÓi = JÈÓusoÓi (Ka) 372 JÈtavedaso = JÈtavedassa (SyÈ) 193 JÈnamupÈgamumhÈ = JÈtamupagamamhÈ (SÊ, SyÈ) 331 JÈniyÈmÈti = JÈnissÈmÈti (SÊ, Ka) 414 JigiÑsako = JigÊsato (Ka) 387 JiÓÓamivattacaÑ = JiÓÓamiva tacaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 279 [ ©a ] ©attaÑ = ©ÈttaÑ (?) 23

NÈnÈpÈÔhÈ 481

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ ®ha ] ®hapeti = ®hÈpeti (SÊ, I) Thapeti (Ka) 296

[ a ] aÑsasarÊsape = aÑsasiriÑsape (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 287

[ Ta ] TagaramallikÈ = TaggaramallikÈ (Ka) 21 TaÓhaÑ = TaÓhÈ (bah|su) 394 TaÓhaÑ = TaÓhÈ (SÊ, Ka) 201 TatuÔÔhÈya = TaduÔÔhÈya (SÊ, SyÈ, I) 48 Tatreva = Atreva (SyÈ, Ka) 297 TathiyÈ = Tathi vÈ (sabbattha) 419 Tathiyanti = Tathivanti (SyÈ, Ka) 416 Tamokhandha = TamokkhandhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 201 TavÈhamasmi = SakhÈhamasmi (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 318 TÈvassunihito = TÈva sunihito (SÊ) 9 TiÓÓÈ = NitiÓÓÈ (Ka) 188 TibbÈhi = TippÈhi (SyÈ) 92 Timitimi~galo = Timirapi~galo (SÊ, I) (AÑ 3. 40) 141 Tedha bhikkh| = Te ca bhikkh| (SÊ, SyÈ, I) 177 Te’bhirattÈ = TyÈbhirattÈ (SyÈ, Ka) 417 Toye na upalimpati = Toyena na upalippati (SÊ) 363

[ Tha ] ThÈmaÑ = MÈnaÑ (SÊ, Ka) 421 ThinamiddhÈ = ThÊnamiddhÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 121 Th|ÓaÑ = Th|naÑ (SÊ, SyÈ, I) 174 ThokaÑ thokampi = Thoka thokampi (SÊ, I) 31

482 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Da ] Dakkhati = Dakkhiti (SÊ) 420 DakkhiÓÈgirismiÑ = DakkhiÓagirismiÑ (Ka) 291 DajjÈ appampi = DajjÈ’ppasmimpi (SÊ, I) DajjÈ appasmi (SyÈ, Ka) 46 DaddallamÈnaÑ = DaddaÄhamÈnaÑ (Ka) 386 DibbÈ = DibyÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 302 DivasaÑsantatto = Divasasantatto (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 292 DivÈ divassa = DivÈdivasseva (SyÈ) DivÈdivasseyeva (I) DivÈ divassayeva (Ka) 97 DÊyati = Diyyati (SÊ, Ka) 92 DukkhaÒcÈpi = DukhaÑ vÈpi (SÊ, SyÈ) 414 DukkhÈnupatito siyÈ = DukkhÈnupÈtito (?) 56 DuggatyÈ = DuggaccÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 300 DutÊyena = Dutiyena (sabbattha) 287 Dussati = Dissati (SÊ, I) 296 D|rakkhaÑ = DurakkhaÑ (sabbattha) 18 Deve = Nabhe (SÊ) 208 DvattiÑsÈni ca = DvattiÑsÈ ca (SÊ, SyÈ, I) DvattiÑsa tÈni (?) 431 DvijaÑ = DijaÑ (I) 298 DvidhÈpathaÑ = DvedhÈpathaÑ (SÊ) 189 DvipaduttamaÑ = DipaduttamaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 293, 430 DvipÈdakoyaÑ = DipÈdakoyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308 [ Dha ] DhanapÈlo = DhanapÈlako (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 59 DhammassavanaÑ = DhammassavaÓaÑ (Ka-SÊ) DhammasavanaÑ (Ka-SÊ) 4 Dhammo = Damo (?) 307 Dhariyanta = DhÈriyanta (SyÈ) DhÈrayantaÑ (SÊ, Ka) 387 DhÊ = Dhi (SyÈ) ByÈkaraÓesu. 69 DhonaÑ = DhotaÑ (SÊ) 331 DhaÑsanti = DhaÑsenti (SÊ, I) 325

NÈnÈpÈÔhÈ 483

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Na ] Na atari = AtiÓÓo (Ka-SÊ, Ka) 235 Na ittaraÑ = Na ittarena (SyÈ, SÊ, SyÈ-®Ôha) 156 Na ubhayamantarena = Na ubhayamantare (sabbattha) 179 Na karomi’cÈha = Na karomÊti cÈha (SyÈ) 57 Na kaÒci = NaÑ kaÒci (SÊ, I) NaÑ kiÒci (SyÈ) Na kiÒci (Ka) 11 Na jÈtu metÊ”ti = Na jÈtimetÊti (SyÈ, I, ®Ôha, pÈÔhantaraÑ.) 166 NattamahÈ’bhipassa = RattamahÈbhipassa (SyÈ) RattamahaÑ vipassa (Ka) 440 Na dÈnÈhaÑ bhikkhave ito paraÑ = Na dÈnÈhaÑ bhikkhave ajjatagge (AÑ 3. 45 piÔÔhe.) 139 NaddhiÑ = NandhiÑ (Ka-SÊ) NandiÑ (I) 70 NappaÔibhÈseyya = NappaÔibheyya (?) 107 Na macchamaÑsÈna’manÈsakattaÑ = Na macchamaÑsaÑ na anÈsakattaÑ (SÊ-®Ôha, m|lapÈÔho) Na macchamaÑsÈ- nÈnÈsakattaÑ (SyÈ, Ka) 317 Na mandaÑ = Na maÑ taÑ (SÊ, I) Na mattaÑ (SyÈ) 31 Namayanti = Damayanti (Ka) 25 Na maÑ passati = MaÑ na passati (SyÈ) 256 Na lippatÊ = Na limpatÊ (SyÈ, Ka) 400 Na limpati = Na lippati (SÊ, I) 420 Na vedag| diÔÔhiyÈyako = Na vedag| diÔÔhiyÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I) 411 Na sambÈdhe na methune = Na sambÈdhÈ na methunÈ (SyÈ, Ka) 375 Na hane = Na hÈne (SÊ) 338 NÈÒÒo aÒÒaÑ = NÈÒÒamaÒÒo (SÊ) 38 NÈÔaputto = NÈtaputto (SÊ, I) 355 NÈsÊsatÊ = NÈsiÑsatÊ (SÊ, SyÈ, I) 400 NikkhipitvÈ = NikhanitvÈ (SÊ, SyÈ, I) 129 NikkhaÑ = NekkhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 47 NiggamÈ = NiragamÈ (SÊ, SyÈ) NigamÈ (Ka-SÊ) Niragama (I) 388 NijigÊsÈno = NijigiÑsÈno (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 299 NiddaÑ = NindaÑ (SÊ, I) SaÑ 1. 8 piÔÔhepi. 34 NinhÈya = NinahÈya (SyÈ) 359

484 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Na ] NibbÈnaÑ = NibbÈÓaÑ (Ka-SÊ, I) 41 NibbÈnaÑ iti = NibbÈnamÊti (SÊ) 444 NibbÈnaÑ paramaÑ = NibbÈÓaparamaÑ (Ka-SÊ) 43 NirÈsayo = NirÈsÈso (Ka) 288 NirÈsÈsaÑ = NirÈsayaÑ (SÊ, SyÈ, I) NirÈsakaÑ (?) 72, 377 NirÈso = NirÈsayo (SÊ) NirÈsaso (SyÈ) 334 NiriyaÑ sopapajjatÊ”ti = NiriyaÑ so upapajjatÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 212 NirÈkatvÈ = NiraÑkatvÈ (bah|su) YathÈ anirÈkatajjhÈnoti. 325 NissaraÓiyÈ = NissÈraÓÊyÈ (AÑ 2. 214) 237 NihuÑhu~ko = Nihuhu~ko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 80 NÊyati = Niyyati (bah|su) 371, 412 NuÓÓameyya = Nunnameyya (?) 333 NhÈtakaÑ = NahÈtakaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 74 NhÈpanena = NahÈpanena (SÊ) 269 NhÈyatÊ = NahÈyatÊ (SÊ) 84 NhÈru = NahÈru (SÊ, I) NahÈr| (SyÈ, KaÑ) 2 [ Pa ] PakkÈmi = Pakkami (Ka) evamuparipi. 83 Pakudho = Kakudho (SÊ) Pakuddho (SyÈ, KaÑ) 355 PaccattaÒca sarÊresu = PaccattaÑ sasarÊresu (SÊ, I) 375 PaccupaÔÔhÈnÈ = PaccuÔÔhÈpanÈ ca (SÊ, SyÈ) PaccuÔÔhÈpanÈ (I) 316 PaÔikacca = PaÔigacca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 166 PaÔigiddhÈ = PaÔigijjhÈ (SyÈ, I) 384 PaÔibandhacitto = PaÔibaddhacitto (SyÈ) PaÔibandhar|po (?) 92 PaÔibaddho = PaÔibandho (I, Ka) 97 PaÔisallÈnÈ = PaÔisallÈÓÈ (SÊ) 134 PaÔisallÈnÈrÈmÈ = PaÔisallÈÓÈrÈmÈ (Ka) 221 PaÔhamuppattiko = PaÔhamuppattiyÈ (SÊ) PaÔhamuppattito (SyÈ) 341

NÈnÈpÈÔhÈ 485

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ Pa ] PaÓÈmemi vo = Vo paÓÈmemi (sabbattha) 105 Patanato = Papatato (SÊ, I-®Ôha) 371 PattapuÔasseva = PalÈsapuÔasseva (I, Ka) 242 PatikkhaÑ = Pati + ikkhaÑ = PatikkhaÑ. 388 PaÔisanthÈravutyassa = PaÔisandhÈravutyassa (Ka) 67 PatvÈ = PattÈ (SyÈ, I, Ka) 140 PathaviyaÑ = PaÔhaviyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 156 Pathavissito = PaÔhavissito (Ka-SÊ) PathaviÑsito (Ka-SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 313, 316 Paddhag|ti = PaÔÔhag|ti (SyÈ, Ka) 444 PadmaÑva = PadumaÑva (SÊ, SyÈ, I) 310 Padussati = Padissati (SÊ) 296 PaÓunnakodho = PanuÓÓakodho (Ka) 110 PabbajitvÈ = PabbajitÈ (Ka-SÊ) 142 Pabha~guraÑ = Pabha~gunaÑ (Ka) 34 Pabha~guraÑ = Pabha~gunaÑ (Ka-SÊ, Ka) Pabha~guÓaÑ (SyÈ) 220 PamÈya = PahÈya (Ka-SÊ, Ka) SamÈya (Ka) Pa + mÊ + tvÈ = pamÈya, yathÈ nissÈyÈtipadaÑ. 309 PamuÒcaÑ gahÈyaÑ = PamukhaÑ gahÈya (SyÈ) PamuÒca gahÈya (Ka) 402 PayatapÈÓi = PayatapÈÓÊ (SÊ, SyÈ) 264 Paradattavutto = Paradavutto (Ka-SÊ, SyÈ, I) 99 ParamadÈnaÑ = ParamaÑ dÈnaÑ (I, Ka) 111 Parikissati = Parikilissati (SÊ) 407 ParicÈrakasoÄasÈnaÑ = ParicÈrakasoÄasannaÑ (SyÈ, Ka) 449 ParicÈressantÊ = CÈriyanti (SyÈ) 157 ParipuÓÓasikkhaÑ = ParipuÓÓasekhaÑ (SÊ) ParipuÓÓasekkhaÑ (SyÈ) 222 ParibbÈjaÑ = ParibbajaÑ (Ka) ParibbÈjakaÑ (SyÈ, KaÑ) 299 Pariyodapeyya = PariyodÈpeyya (?) 26

486 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Pa ] ParoparÈ = ParovarÈ (SÊ, I) 348 ParoparÈni = ParovarÈni (SÊ, SyÈ) 436 Paropare = Parovare (SÊ, I) VarÈvare (SyÈ) 389 ParovaraÑ = VarÈvaraÑ (katthaci) 331 PlavatÊ = Plavati (SÊ, I) PalavetÊ (Ka) UplavatÊ (?) 61 Paviveko ca = Viveko ca (SyÈ) 216 ParihÈrati = ParihÊrati (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308 PahÊyati = Pahiyyati (Ka) (SÊ, SyÈ, Ka) 250, 405 PahantvÈna = PahatvÈna (SÊ, I) 73 PalokinaÑ = PalokitaÑ (SÊ) 393 PÈÓine = PÈÓino (SÊ) 311 PÈÓupete = PÈÓupetaÑ (Ka) 379 PÈpiyo = PÈpiyaÑ (?) 19 PÈyasaÑ = PÈyÈsaÑ (sabbattha) 292 PÈrag| = PÈragÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 284 PÈra~gato = PÈragato (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 72 PÈra~gatÈ = PÈragatÈ (Ka-SÊ, SyÈ) 229 PÈrÈyananteva = PÈrÈyaÓaÑtveva (SÊ-®Ôha) 449 PÈva = PÈvÈ (SÊ, SyÈ, I) 401 PitvÈ = PÊtvÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 43 Pidhiyyare = Pithiyyare (SÊ, SyÈ, I) PithÊyare (SÊ-®Ôha) PidhÊyare (?) 434 PidhÊyati = PithÊyati (SÊ, SyÈ, I) 39 PippaliguhÈyaÑ = PipphaliguhÈyaÑ (SyÈ) SimbaliguhÈyaÑ (Ka) 81 Piyar|passÈdagadhitÈse = Piyar|passÈtagadhitÈse (SÊ, I) 93 Pilindavaccho = Pilindivaccho (SÊ) 109 PuÒÒÈni = PuÒÒÈnanti (AÑ 2. 465) 205 PuttÈ matthi dhanammatthi = Puttamatthi dhanamatthi (Ka) 22 PubbuÄakaÑ = BubbuÄakaÑ (SÊ, I) 39 P|janeyyÈnaÑ = P|janÊyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3, 319 Pessiko = Pessako (Ka) 375

NÈnÈpÈÔhÈ 487

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Pha ] Phassaye = Phussaye (SyÈ) 287 Phiyena = Piyena (SÊ, SyÈ) 326 Phusati = Passati (SÊ, SyÈ, I) 384 Phusati = Phusseti (SyÈ) 253 PhusayitvÈ = PhussayitvÈ (SyÈ) PhassayitvÈ (I) 226 PhoÔenti = PoÔhenti (SÊ, I) Pothenti (Ka) 385 [ Ba ] Bandhito = BÈdhito (bah|su) 62 Baddho = Bandho (bah|su) 234 BalÊbadde = Balivadde (SÊ, I) 291 BalÊbaddova = Balibaddhova (Ka) Balivaddova (SÊ, SyÈ, I) 36 BahukÈrÈ = Bah|pakÈrÈ (SÊ, I) 269 BahuppadÈ = BahupadÈ (Ka) 254 BÈlo’mako = BÈlo mago (SÊ, SyÈ, Ka) 416 BelaÔÔhaputto = BellaÔÔhiputto (SÊ, I) VeÄaÔÔhaputto (SyÈ) 355 ByantÊ karoti = Byantikaroti (SÊ, I) ByantiÑkaroti (Ka) 272 ByÈsattamanasaÑ = ByÈsattamÈnasaÑ (Ka) 20 BrahmacariyavÈ = BrahmacariyaÑ (Ka) 51 BrahmacÈrayo = BrahmacÈrino (SyÈ) Brahmacariye (I, Ka) 187 BrÈhmaÓakaraÓÈ = BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) 80 [ Bha ] BhakuÔiÑ = Bh|kuÔiÑ (Ka-SÊ) BhÈkuÔiÑ (Ka-SÊ) 350 Bhasmacchannova = BhasmÈchannova (SyÈ, I, Ka) 23 BhassÈrÈmo = Bhassarato (sabbattha) 244 BhÈjÊyati = BhÈjÊyissati (SÊ) 134 BhÈhisi = BhÈsihi (SÊ, SyÈ, I) 390 BhidurÈyaÑ = BhindantÈyaÑ (SyÈ, I, Ka) 242 Bhiyyo = BhÊyo (SÊ) 15

488 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ Bha ] BhummÈni = Bh|mÈni (Ka) 4 Bh|tÈ va = Bh|tÈ vÈ (SyÈ, KaÑ, I, Ka) 11 Bh|nahu = Bh|nahata (SyÈ, Ka) 382 Bh|maÔÔhe = BhummaÔÔhe (SÊ, SyÈ) 17 BhecchÈmi = GacchÈmi (SÊ) VecchÈmi (SyÈ) VajjhÈmi (Ka) 343 BhetvÈna = BhitvÈna (SÊ, Ka) BhinditvÈ (Vi 4. 369; AÑ 3. 315) 203 BhedanapariyantÈ = BhedapariyantÈ (SyÈ) 371 BhogirÈjÈno = BhojarÈjÈno (SÊ, SyÈ) 368

[ Ma ] MakkhÈse = MakkhitÈse (SyÈ) 197 Maggamanukkamanti = Maggamanuggamanti (SÊ, Ka) 249 MantabhÈÓÊ = MantÈbhÈÓÊ (SyÈ, I) 412 MaddavÈni = MajjavÈni (Ka, ®ÊkÈ) PaccavÈni (Ka-®Ôha) 67 MadhuÑvÈ = MadhuvÈ (sabbattha) (DÊ 1. ®ÊkÈ passitabbÈ) 23 Mahattaro = Mahantataro (SÊ) 382 Mahattehi = Mahantehi (SÊ, Ka) Mahatthehi (SyÈ) 215 MahÈ = VÈhÈ (SÊ, SyÈ, I) TheragÈthÈyaÑ (760) GÈthÈya sameti. 62 MahÈkaccÈno = MahÈkaccÈyano (SÊ, I, Ka) 80 MahÈmoggallÈnassa = MahÈmoggalÈnassa (Ka) 95 MÈgaÓÉiyÈti = MÈgandiyÈti (SÊ, SyÈ, I) 409 MÈgamha = MÈgamma (SÊ, SyÈ, Ka) 370 MÈnavinibaddhÈ = MÈnavinibandhÈ (SÊ) 166 MÈraÒjahaÑ = MÈrajahaÑ (SyÈ) MÈnajahaÑ (SÊ, Ka) MÈnaÑ jahaÑ (I) 217 MÈvamaÒÒetha = MÈppamaÒÒetha (SÊ, SyÈ, I) 31 MicchÈdiÔÔhihatena = MicchÈdiÔÔhigatena (bah|su) 121 MicchÈ vÈcaÒca bhÈsiya = MicchÈ vÈcaÑ abhÈsiya (sabbattha) 236

NÈnÈpÈÔhÈ 489

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ Ma ] Miyyati = MÊyati (SÊ-®Ôha) 405 MutÊmÈ = MatÊmÈ (SyÈ, Ka) 326 MuduÑ = Mudu (SÊ) 343 Muni = MuniÑ (SÊ, I) 309 M|laghaccaÑ = M|laghacchaÑ (Ka) 49 MedhagamÈvaheyya = MedhakaÑ Èvaheyya (SÊ, I) 417

[ Ya ] YakanapeÄassa = YakapeÄassa (SÊ, SyÈ) 308 YatthaÔÔhito = YatraÔÔhito (SyÈ) 32 YatthaÔÔhitaÑ = YatraÔÔhitaÑ (SyÈ) 32 YathÈpasÈdanaÑ = Yattha pasÈdanaÑ (katthaci) 49 YathÈ’ssa = YathÈ yathÈ (bah|su) 258 YadatthikaÑ = YadatthiyaÑ (I) YadatthitaÑ (Ka) 331 Yadi vÈ so samaÓako”ti = Yadi vÈ samaÓakoti (SÊ, SyÈ, I) 320 YÈyaÑ tagaracandanÊ = YvÈyaÑ tagaracandanaÑ (Ka) 21 Ye kho = Ye ca kho (SÊ) Ye ca te (SyÈ) Ye nu keci kho (I) Ye te (SaÑ 1. 78) Ye nu kho keci (?) 156 Ye cassa = Yepassa (SyÈ) 265 Yenatthena = Senatthena (?) 342 Ye vo = Ye te (sabbattha) 269 YesaÑ ve = YesaÑ vo (I) Yassa ve (SyÈ) 369 YogakkhemÈ padhaÑsati = Yogakkhemato dhaÑsati (SyÈ, I) YogakkhemÈ vidhaÑsati (SÊ, Ka) 203 YogÈ pamocenti = YogÈ pamuccanti (SÊ) YogÈ mocanti (SyÈ) 249 Yoni cassa = Yoniso (SÊ, SyÈ, I) Yonissa (Ka) 215

490 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ Ya ] Yo vÈpi = Yo cÈpi (SÊ, I, Ka) 57 Yo’veti = Yovedi (sabbattha) 262 Yo vedi = Yo’veti (?) 378

[ Ra ] Ramessu = Bhamassu (SÊ, I) Bhavassu (SyÈ) Ramassu (Ka) 66 RÈjisayo = RÈjÊsayo (SÊ) 209 RoganÊÄaÑ = RoganiÉÉhaÑ (SÊ, I) RoganiddhaÑ (SyÈ) 35 RoganÊÄaÑ = RoganiÉÉhaÑ (SÊ) 220

[ La ] Limpati = Lippati (SÊ, I) 71, 406 Lippati = Limpati (Ka) 435 Lohita~go = Lohita~ko (SÊ, I) Lohitako (?) 141

[ Va ] VaÓiÑ = VÈÓiÑ (SÊ) VaÓÊ (SyÈ, I) VÈÓijaÑ (Ka) 157 VajiraÑva’smamayaÑ = VajiraÑva’mhamayaÑ (SyÈ, Ka) 37 VaÓÓagandhamaheÔhayaÑ = VaÓÓagandhamapoÔhayaÑ (Ka) 20 Vatasampanno = Vattasampanno (SÊ, SyÈ) Ma 2. 407. 373 VanibbakayÈcakÈnaÑ = VaÓibbakayÈcakÈnaÑ (SÊ) 240 VarovaraÑ = Paro varaÑ (SÊ, SyÈ) Paro paraÑ (Niddesa) 451 VasÊkaritvÈ = VasiÑ karitvÈ (bah|su) 343 VassaÑvuÔÔhassa = VassaÑvutthassa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 146 Vass|pagato = Vass|pagate (Ka) 105 VÈcÈ’pariyantaÑ = VÈcaÑ pariyantaÑ (Ka) 310

NÈnÈpÈÔhÈ 491

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Va ] VÈdayanti = VÈdiyanti (SÊ, I) 407 VikkhÊÓo = VitiÓÓo (SÊ) 394 Vicessati = Vijessati (SÊ, SyÈ, I) 19 VijÈnati = Virajjati (Ka-SÊ) 393 Vitamiddho = Vigatamiddho (bah|su) 11 Vinaya = Vineyya (SÊ) 11 VimuttisukhapaÔisaÑvedÊ = VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (SyÈ, I, Ka) 77 VirÈgunaÑ = VirÈgikaÑ (Ka-SÊ) Pabha~guÓaÑ (SyÈ) 242 ViriccamÈno = ViriÒcamÈno (?) VirecamÈno (DÊ 2. 106) 180 VivaÔÔacchado = Vivattacchaddo (SÊ) 431 Vivattayi = VÈvattayi (SÊ-®Ôha) 227 VivasÈne = Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 389 VivÈdayanti = VivÈdiyanti (SÊ) 418 VisantaraÑ = VessantaraÑ (SÊ, Ka) VissantaraÑ (I) 217 VissÈsaparamÈ ÒÈti = VissÈsaparamo ÒÈti (Ka-SÊ) VissÈsa paramÈ ÒÈtÊ (SÊ-®Ôha) VissÈsÈ paramÈ ÒÈti (Ka) 43 Vissuto = Me sutaÑ (PÈÄiyaÑ) 253 ViharataÑ = BhavataÑ (SyÈ) 274 Viharatha = Hotha (SyÈ) 274 VÊriyena = Viriyena (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 306 VuÉÉhÈpacÈyino = VaddhÈpacÈyino (SÊ, I) 29 Vedi = VedhÊ (Ka) 87 VeramaÓisikkhÈpadaÑ = VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ (SÊ, SyÈ) 1 VaÑsakkaÄÊrova = VaÑsakaÄÊrova (SÊ) VaÑsÈkaÄÊrova (SyÈ, KaÑ, I) VaÑsekaÄÊrova (Niddesa) 285 [ Sa ] Sa~kÈradhÈnasmiÑ = Sa~kÈraÔhÈnasmiÑ (Ka) 21 Sa~khÈ = Sa~khaÑ (SÊ, SyÈ, I) 420

492 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Sa ] Sa~khÈtadhammÈnaÑ = Sa~khatadhammÈnaÑ (SÊ, I, Ka) 23 Sa~khÈraparamÈ = Sa~khÈrÈ paramÈ (bah|su) 43 Sa~kheyyakÈro ca = Sa~kheyyakÈrova (Ka) 331 Sa~khyaÑ = Sa~khaÑ (SÊ, I) 395 Sa~khyampi = Sa~khampi (SÊ) 102 SagandhakaÑ = SugandhakaÑ (Ka) 20 SaÒcayo = SaÒjayo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 355 SacittapariyodapanaÑ = SacittapariyodÈpanaÑ (?) 41 SaÒchannapatto = SaÒchinnapatto (SyÈ, I) Pacchinnapatto (Ka) 289 SaÒchinnapatto = SaÑsÊnapatto (SÊ, I) 286 SaÓikaÑ = SaÓiÑ (SyÈ, I) 331 SataraÑsiÑva = VÊtaraÑsiÑva (SyÈ) SataraÑsÊva (Ka) PÊtaraÑsÊva (Niddesa) 432 Sati yaÒca = SatÊ ceva (SÊ) SatÊ ca (SyÈ) SatÊ cÈpi (I, Niddesa) Sati cÈpi (Niddesa) 434 Santhara = Patthara (SÊ, I) 182 SanthavÈto = Sandhavato (Ka) 309 Santhave = Sandhave (Ka) 285 SanthavaÑ = SandhavaÑ (Ka) 17 Satthi diÔÔho = PiÔÔhi diÔÔhÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I) Satthi diÔÔhÈ (Ka-SÊ) 161 SandÈlayitvÈna = PadÈlayitvÈna (Ka) 288 SandÈnaÑ = SandÈmaÑ (SÊ) 70 SadhÈyamÈnar|pÈ = SaddÈyamÈnar|pÈ (SyÈ, I) 150 Sanibbuto”ti = Parinibbutoti (SÊ, SyÈ, I) 183 Sannova = Sattova (SÊ, I) 60 SabbapariÒÒÈ = SabbaÑ pariÒÒÈ (SyÈ, I) 198 Sabbabh|tÈnukampÊ = SabbasattÈnukampÊ (SyÈ) AÔÔhakathÈyampi. 264 SabbamahorattiÑ = SabbamahorattaÑ (?) 69 SabbasattÈ = Sabbe sattÈ (SÊ, SyÈ) 11 SabbasantharisanthataÑ = SabbasanthariÑ santhataÑ (SÊ, SyÈ, I) 184 Sabbe ne’tÈdisÈti = Sabbe ne tÈdisÈti (SÊ, SyÈ, I) 294

NÈnÈpÈÔhÈ 493

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Sa ] SabbaÑ cetaso = SabbaÑ cetasÈ (Itipi aÒÒasuttesu.) 177 Samannesi = Sammannesi (SÊ, SyÈ) 367 SamayaÑ paripucchamÈno = SayaÑ paripucchiyÈno (SÊ, SyÈ) 388 SammaggataÑ = SamaggataÑ (SÊ, Ka) 254 Sampadh|pÈyati = Sandh|mÈyati sampadh|mÈyati (SyÈ) 292 SamÈdapeti = SamÈdÈpeti (?) 170 SamÈdapito = SamÈdÈpito (?) 122 SamÈnamanuciÓÓo = PamÈÓamanuciÓÓo (Ka) PamÈdamanuciÓÓo (Ka-SÊ, SyÈ, I) 253 SammÈsambuddhasÈsane = SammÈsambuddhasÈsanaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 369 SamiÒjeyya = SammiÒjeyya (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 102 SamiÒjaye = SammiÒjaye (SÊ, SyÈ) 275 SamuÔÔhitaÑ = SamuÔÔhÈya (Ka) 48 SamudÈciÓÓo = AjjhÈciÓÓo (SyÈ, I, Ka) 109 SamujjupaÒÒassa = SamujjapaÒÒassa (SyÈ, Ka) 331 Sammutiyo = Sammatiyo (SyÈ) 420 SayaÑkato ca paraÑkato ca = SayaÑkato paraÑkato (SÊ) 162 SarÊsapa = SiriÑsapa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 87 SaroruhaÑ = SareruhaÑ (Ka) 279 SallakantanaÑ = SallasanthanaÑ (SÊ, I) SallasatthanaÑ (SyÈ) 52 SavÈhiniÑ = SavÈhanaÑ (SyÈ, Ka) 39 SavÈhinin”ti = SavÈhananti (bah|su) 229 Sa ve = Sabbe (sabbattha) AÑ 1. 322 piÔÔhe passitabbaÑ. 276 Sassatoriva = Sassati viya (Ka-SÊ) 176 Saha vacanÈ ca pana = Saha vacanÈ pana (I) Saha vacanÈ (?) 95 SahavÈso hi = SahavÈsopi (SÊ, Ka) 241 Sahassasahasseva = Sahasseva (SyÈ, Ka) Sahassasseva (I) 186 SahÈvassa dassanasampadÈya = SahÈvasaddassanasampadÈya (Ka) 6 SahissÈmi = SamissÈmi (SyÈ) GamissÈmi (SÊ) SamÊhÈmi (I) 439 SÈni kammÈni = SakakammÈni (SÊ, I) 48

494 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Sa ] SÈraÓÊyaÑ = SÈrÈÓÊyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 187 SÈhasÈ = SahasÈ (SÊ, SyÈ, I) 50, 298 SikkhÈnugÊyanti = SikkhÈnukiriyanti (Ka) 424 Si~gÈlÈ = SigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308 SitvÈva = SiÒcitvÈ (SÊ) 399 SabbinimaccagÈ = SibbanimaccagÈ (SÊ, SyÈ, I, Niddesa) 435 SÊtÊkarissatÊ”ti = SÊtiÑ karissatÊti (SÊ) SÊtaÑ karissatÊti (SyÈ, I, Ka) 181 SÊtibhaviÑsu = PÊtidahaÑsu (SyÈ, I) SÊtidahiÑsu (Ka) 192 SÊti bhavissanti = SÊtÊbhavissanti (?) 221 SÊlavataÑ nu jÊvitaÑ = SÊlavatÈnujÊvitaÑ (SÊ, I, Ka) 409 Sukhasamuddaye = Sukhasamudraye (SÊ-®Ôha) 206 SugataÑ = PuggalaÑ (SÊ, Ka) 270 SukusalasampahaÔÔhaÑ = Sukusalena sampahaÔÔhaÑ (Ka) 386 SujÈ = SujÈtÈ (SyÈ, I, Ka) 110 SunidhavassakÈrÈ = SunÊdhavassakÈrÈ (SÊ, SyÈ, I) 186 SubhÈsitaÑ cidaÑ = SubhÈsitamidaÑ (SaÑ 1. 78) 157 Sumarati = Susarati (Ka) 59 SuvÈnÈ = SupÈÓÈ (I) 308 SuvijÈno = DuvijÈno (SyÈ, Ka) 295 SusaÓÔhÈnÈ sur|patÈ = SusaÓÔhÈnasur|patÈ (SÊ) SusaÓÔhÈnaÑ sur|patÈ (SyÈ, KaÑ) 10 Suss|saÑ = Suss|sÈ (SÊ, I) 307 Suhuj| = S|j| (SÊ) 10 S|riyova = Suriyova (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 79 SekhaÑ = Sekkhoti (SyÈ) Sekhoti (I) 170 SeyyathidaÑ = SeyyathÊdaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 205 SoÓasi~gÈlÈ = SoÓasigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 219 SopÈko = SapÈko (?) 299 SomaÑ = So imaÑ (SÊ, I) 399

NÈnÈpÈÔhÈ 495

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ [ Sa ] So yasaÑ paramaÑ patto = So yasapparamappatto (SyÈ, Ka) 300 SaÑyamamattÈnaÑ = SaÑyamaya’ttÈnaÑ (SÊ, I) 67 SaÑvejanÊyaÔÔhÈnesu = SaÑvejanÊyesu ÔhÈnesu (SyÈ, I) 216 SaÑsannasa~kappamano = Asampannasa~kappamano (Ka) 53 SaÑsÈmetvÈ = PaÔisaÑsÈmetvÈ (SyÈ) 105 SaÑsumbhiÑsu = SaÑyujjhiÑsu (Ka-SÊ, SyÈ, I) 161 SaÑharÈni = Sa~gahÈni (Ka-SÊ, SyÈ, I) 244 [ Ha ] HÈsapaÒÒÈnaÑ = HÈsupaÒÒÈnaÑ (SÊ-®Ôha) 219 HitasukhatthÈya = HitasukhatÈya (SÊ, SyÈ, I) 386 HirÊ = Hiri (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 219 HirÊmanaÑ = HirÊmataÑ (SyÈ, I) 260 HutaÒca = HuttaÒca (SÊ, Ka) 349 HuÑhu~kajÈtiko = Huhu~kajÈtiko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 80

KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ

NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko [ A ] [ Ka ] AggÈÄava 329 Ka~khÈrevata 148 AggikabhÈradvÈja 297 Kapila 321 A~guttarÈpa 363 KapotakandarÈ 123 AciravatÊ 140 Kappa 444, 449 AÒÒÈsikoÓÉaÒÒa 173 KasibhÈradvÈja 291 AjakalÈpaka 82 KimikÈÄÈ 117 Ajita 434, 449 Kukudha 181 AnÈthapiÓÉika 80, 82, 295 KuÓÉadhÈnavana 93 Anuruddha 80 KuÓÉikÈ 93 AnupiyÈ 98 KusinÈrÈ 121 KeÓiya 363, 370 [ Œ ] KokÈlika 379 Œnanda 104, 134, 138, 147, KosambÊ 125, 176 149, 151, 168, 175, 180 Kosala 92, 122, 133, 150 ŒÄavÊ 305, 329 155, 189, 345 ŒÄavaka 305 [ Ga - Gha ] [ I ] Ga~gÈ 140, 180 IcchÈna~gala 372 GayÈ 83, 320 [ U - E ] Gijjhak|Ôa 350 Utena 176 Gotama 188, 351 Udaya 446, 449 Gotamaka 151 UpasÊva 439, 449 GhositÈrÈma 125, 176 Upasena 131 [ Ca ] UruvelÈ 77, 80, 87, 114 Ca~kÊ 372 EkanÈÄÈ 291 CÈpÈla 151

498 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ca ] [ Na ] CÈlikÈ 116 NeraÒjarÈ 77, 80, 87, Cunda 179, 293 114, 341 C|Äapanthaka 150 Pas|ra 407 Passenadi 92 [ Ja ] PÈÔaligÈma 183 JatukaÓÓi 444, 449 PÈvÈ 82 JanapadakalyÈÓÊ 101 PÈsÈÓaka 449 JÈÓussoÓi 372 Pi~giya 447, 449 Jetavana 82 PiÓÉolabhÈradvÈja 127 [ Ta ] PippaliguhÈ 81, 110 TagarasikhÊ 136 Pilindavaccha 109 TÈrukkha 372 PuÓÓaka 435, 449 Timi 141 PubbÈrÈma 97, 155, 390 Timi~galo 141 PokkharasÈti 372 Timitimi~gala 141 PosÈla 447, 449 Tissametteyya 406, 449 [ Ba ] Todeyya 372, 443, 449 Bahuputta 151 [ Da ] BÈhiya 84 DakkhiÓÈgiri 291 BimbisÈra 365 Dabba 191-2 [ Bha ] Devadatta 149 Bhaddiya 98 [ Dha ] BhadrÈvudha 445, 449 Dhaniya 282 [ Ma ] Dhammika 335 Magadha 183, 291, 449 Dhotaka 438, 449 Malla 174, 179 [ Na ] MallikÈ 133 Nanda 80, 101, 441, 449 MahÈkaccÈna 80, 144, 174 NÈgasamÈla 189 MahÈkappina 80

NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ 499

NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Ma ] [ Va ] MahÈkassapa 80-1, 110 VÈseÔÔha 373 MahÈkoÔÔhika 80 Vijaya 307 MahÈcunda 80 VisÈkhÈ 97, 190 MahÈmoggallÈna 95, 108, VesÈlÊ 105, 151 123, 138 VeÄuvana 81, 109-10, 355 MahÊ 140 [ Sa ] MÈgaÓÉiya 409 Sa~gÈmaji 82 MÈgha 350 Sattamba 151 MÈra 153 Sabhiya 355, 363 Mucalinda 87 Sarabh| 140 Muni 309 SÈtÈgira 302 Meghiya 116 SÈrandada 151 Mettag| 436, 449 SÈriputta 80, 97, 108, 123 MoggallÈna 80, 380 127, 132, 170, 380, 426 MogharÈja 447, 449 SÈvatthi 82, 84, 91, 92, 97, [ Ya ] 100-1, 104, 108, 111, 113, YamunÈ 140 127-8, 132, 138, 144, Yasoja 104 148, 150, 155, 157-8, 161, 164, 166, 167-8, [ Ra ] 170, 174, 177-8, 190,192, RÈjagaha 81, 109-10, 123, 295, 297, 318, 322, 335, 131, 134, 149, 166, 344, 379, 390 191, 350, 355 SundarikabhÈradvÈja 345 RÈhula 328 SundarikÈ 345 Revata 80 SunidhavassakÈra 186 [ La - Va ] Suppabuddha 134 LakuÓÉakabhaddiya 170, 172 SuppavÈsÈ 93 Va~gÊsa 329, 344 SuppÈraka 84 VaggumudÈtÊriya 106 Subh|ti 166

500 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Sa ] [ Ha ] S|ciloma 320 Hemaka 443, 449 Sela 365, 370 Hemavata 302 SoÓakuÔikaÓÓa 145 HuÑhuÑkajÈtika 80

KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈs|ci

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ A ] [ A ] AkakkasaÑ 72, 377 Ajito 432 AkataÑ dukkaÔaÑ 58 Ajja pannaraso 302 AkatvÈ kusalaÑ 212, 213, 233 AjjhattaÒca 446 Akarontopi 241 Ajjhattamevu’pasame 421 AkiÒcanaÑ 444 AjjhÈyakakule 300 AkittayÊ 422 AÒÒatra tamhÈ 323 Akkocchi maÑ 13 AÒÒaÑ ito 417 Akkodhano 282, 412 AÒÒÈtametaÑ 388 AkkodhanaÑ 70, 376 AÒÒÈya padaÑ 334 Akkodhena 46 AÒÒÈya lokaÑ 311 AkkosaÑ 70, 376 AÒÒÈya sabbÈni 309 AkkhÈtÈraÑ 304 AÒÒÈ hi lÈbh|panisÈ 24 AkkheyyasaÒÒino 232 AÒÒena ca 292, 349 AkkheyyaÒca 232 AÒÒepi passa 372 AgamÈ RÈjagahaÑ 340 AÔÔhacattÈlÊsaÑ 323 Aggato ve 255 AÔÔhÈna’taÑ sa~gaÓikÈ 287 AggasmiÑ dÈnaÑ 225 AÔÔhinahÈrusaÑyutto 307 Aggassa dÈtÈ 255 AÔÔhÊnaÑ nagaraÑ 36 AggihuttamukhÈ 370 AÉayhamÈnena 212 Agge dhamme 255 AÓumattopi 342 AcaritvÈ 36, 37 AtijÈtaÑ anujÈtaÑ 239 AciraÑ vata 19 AtisÈradiÔÔhiyÈva 417 AccÊ yathÈ 440 AtÊtayobbano 296 Acchecchi taÓhaÑ 332 AtÊtesu 334 Acchecchi vaÔÔaÑ 171 AttadaÓÉÈ bhayaÑ 424 AjÈtaÑ 220 AttadatthaÑ 38

502 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ A ] [ A ] AttanÈ codayattÈnaÑ 67 AduÔÔhassa 253 AttanÈ hi kataÑ 37-8 AddasÈ BhagavÈ 332 Attavetana 283 AddhÈ amoghÈ 354 Attahetu 298 AddhÈ pasaÑsÈma 286 AttaÑ pahÈya 404 AddhÈ hi tassa 346 AttÈnaÒce piyaÑ 37 AddhÈ hi BhagavÈ 335 AttÈ have jitaÑ 28 Adhicetaso 128 AttÈ hi attano 37, 67 Adhideve 451 Attha~gatassa 441 AnagÈriyupetassa 388 Attha~gato 440 AnaÒÒaposi’maÒÒÈtaÑ 81 Atthamhi jÈtamhi 60 Anatthajanano 252 AtthÈya vata 307 Anattati 396 Atthi bhikkhave ajÈtaÑ 178 AnanvayaÑ piyaÑ 318 Atthi bhikkhave tadÈyatanaÑ 177 Anavajjena 265 Atthi vasÈ 283 AnavaÒÒatti 244 Atthi saddhÈ tathÈ 342 AnavaÔÔhitacittassa 18 Atha ko carahi 430 Anavassutacittassa 18 Athattano 387 AnÈtÈpÊ 214 Atha tvaÑ 409 AnÈvaraÓadassÈvÊ 431 Atha pÈpÈni 33 AnikkasÈvo 14 Atha pubbalohita 383 AniÔÔhurÊ 425 Atha lohamayaÑ 383 AnimittaÒca 329 Atha vÈssa 34 AnimittamanaÒÒÈtaÑ 371 Atha vetaraÓiÑ 384 Anissito 395 Atha satthÈni 407 AnuÒÒÈta 373 Athassa gatte 432 Anupubbena 48 Athassa navahi 308 Anubandhopi 256 Athassa susiraÑ 308 Anuvicca 360 AthÈparaÑ paÒca 428 AnusÈsa brahme 439 AdÈsi me 9 An|pavÈdo 41, 127

GÈthÈs|ci 503

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ A ] [ A ] AnekajÈtisaÑsÈraÑ 36 AppalÈbhopi 66 AnekasÈkhaÒca 386 AppassutÈ’puÒÒakaro 236 Anejassa 425 AppassutÈyaÑ 36 AnejaÑ 435 AppaÑ vata 405 Anejo 257 AppaÑ hi etaÑ 418 AnomanÈmaÑ 305 AppiyÈ vÈpi 9 Antag|si 362 AbalÈ naÑ 399 Antap|ro 308 Abb|Ähasallo 372 AndhakamakasÈ 282 AbrahmacariyaÑ 338 Andhabh|to 39 Abhaye bhaya 58 AnnaÒca datvÈ 208 AbhiÒÒatthaÑ 215 AnnaÒca laddhÈ 427 AbhiÒÒeyyaÑ 368 AnnadÈ baladÈ 323 Abhittharetha 30 AnnÈnamatho 422 Abhibh| hi so 424 ApÈrÈ pÈraÑ 449 AbhivÈdanasÊlissa 29 Api dibbesu 41 Abhisa~kharitvÈ 429 Api vassasataÑ 372 Abh|tavÈdÊ 57, 130, 224, 382 ApuÒÒalÈbho 57 Abhedi kÈyo 192 AppakÈ te 25 AmosadhammaÑ 396 Appamatto ayaÑ kali 382 AyaÒca kho dakkhiÓÈ 9 Appamatto ayaÑ gandho 21 AyaÒhi dhammo 336 Appamatto pamattesu 17 Ayameko anto 167 AppamÈdaratÈ santÈ 222 AyasÈva malaÑ 48 AppamÈdaratÈ hotha 60 AyaÑ loko paro 447 AppamÈdarato 17 AyaÑ loko santÈpa 115 AppamÈdaÑ pasaÑsanti 206 Ayoge yuÒja 44 AppamÈdena 17 Ayoghanahatasseva 193 AppamÈdo amatapadaÑ 16 Ayosa~ku 383 Appabhogo 297 Arakkhitena 121 Appampi ce 16 AriyaddasÈ 257, 258

504 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ A ] [ A ] Ala~kato cepi 34 Asso yathÈ 35 AlajjitÈye 58 Aha~kÈrapasutÈyaÑ 166 AlatthaÑ yadidaÑ 389 AhampetaÑ 430 AladdhÈ tattha 343 AhaÑ nÈgova 59 AlÊnacitto ca 390 AhiÑsakÈ ye 46 Avajje 58 Ahu pubbe 158 AvajjhÈ 323 AÄakassa patiÔÔhÈnaÑ 432 AvijjÈ muddhÈti 433 [ Œ ] AvijjÈya nivuto 434 ŒkÈseva padaÑ 50 AvijjÈ hÈyaÑ 392 AkiÒcaÒÒasambhavaÑ 447 AviruddhaÑ 71, 376 AkiÒcaÒÒaÑ 440 AsajjamÈnÈ 347 ŒgatÈni hi 431 AsajjhÈyamalÈ 48 ŒgaÒchi te 335 AsataÒca 360 AsataÑ yodha 299 ŒguÑ na karoti 359 Asanta’ssa 295 Œta~kaphassena 427 AsantaÑ bhÈvana 23 ŒthabbaÓaÑ supinaÑ 423 AsamÈ ubho 311 ŒdÈnataÓhaÑ 445 AsaÑsaÔÔhaÑ 71, 376 ŒdiccÈ nÈma 341 AsaÑhÊraÑ 451 Œdissa jammanaÑ 432 AsÈtaÑ sÈtar|pena 97 ŒnandajÈte 385 AsÈdhÈraÓamaÒÒesaÑ 10 ŒpÈyiko 203 AsÈre sÈramatino 14 ŒmantanÈ 285 AsÈhasena 50 ŒyantiÑ nÈbhinandati 83 AsipattavanaÑ 384 ŒratÊ viratÊ 4, 319 AsippajÊvÊ 114 Œraddhaviriyo 289 AsubhÈnupassiÑ 14 ŒrogyaparamÈ 43 AsubhÈnupassÊ 250 ŒrogyaÑ 395 AsevanÈ ca 3, 319 ŒsavakhÊÓo 334 Assaddho 27 ŒsaÑ anissÈya 348

GÈthÈs|ci 505

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Œ ] [ I ] ŒsÈ yassa 72, 377 Imesu kira 161, 163 ŒsÊsanti 436 Isayo 322 ŒhÈranettippabhavaÑ 220 [ ¢ ] [ I ] ¢tÊ ca gaÓÉo 287 I~gha aÒÒepi 307 [ U ] IccetamatthaÑ 317 UgghaÔÔapÈdo 429 IcchÈnidÈnÈ 400 UccÈvacÈ niccharanti 389 Iti devÈ 277 UccÈvacÈ hi 390 Iti hetaÑ namassanti 247, 277 UccÈvacesu 426 Iti hetaÑ vijÈnÈma 295 Ucchinda sinehamattano 54 Ito bho sugatiÑ 248 UcchinnabhavataÓhassa 132, 394 Itthidhutto 296 UjuÑ janapado 341 ItthiÑ soÓÉiÑ 296 IdaÑ pure 60 UÔÔhahatha 328 IdaÑ vadÈmÊti 409 UÔÔhÈnakÈlamhi 53 Idha tappati 15 UÔÔhÈnavato 16 Idha diÔÔhasuta 443 UÔÔhÈnena 17 Idha dhammaÑ caritvÈna 270 UttiÔÔhe nappamajjeyya 38 Idha nandati 15 UtrastaÑ dukkhitaÑ 429 Idha modati 15 UdakaÑ hi nayanti 25, 35 Idha vassaÑ 54 Udabindu yathÈpi 406 Idha socati 15 UddhaÑ adho sabbadhi 170 Idheva suddhiÑ 417 UddhaÑ tiriyaÑ 275 Idheva suddhÊ 407 Unname udakaÑ 8 Imamhi cÈyaÑ 204, 205 UpaÔÔhitasmiÑ 323 ImaÑ bhavanto 369 UpadhinidÈnÈ 392 ImaÑ bhonto 340 UpadhÊ te 362, 370 ImÈya anukampÈya 248 UpanÊtavayo 48 Ime dasasatÈ 305 Upayo hi 402

506 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ

[ U ] [ E ] Upasantasantacittassa 132 Eko tamanudÈsino 450 Eko ahaÑ 439 UpÈtidhÈvanti 168 Eko pubbe 407 UpÈdÈnapaccayÈ 394 EÓija~ghaÑ 304 UpÈyÈsÈ ca 362 EtaÒca dhammamaÒÒÈya 423 Upekkhako 412 EtaÒhi tumhe 52 UpekkhÈsatisaÑsuddhaÑ 446 EtadaÒÒÈya 443, 444 Ubhosu antesu 400 EtamatthavasaÑ 54 UyyuÒjanti 26 EtamÈdÊnavaÑ 201, 258, 268 UsabhaÑ pavaraÑ 74, 378 393, 395, 407 Usabhoriva 283 EtaÑ kho saraÓaÑ 42 EtaÑ dukkhanti 393 Ussussati 429 EtaÑ nÈgassa 127 [  ] EtaÑ daÄhaÑ 63 n|daro 389 EtaÑ lokassa 304 EtÈdisaÑ ce 409 [ E ] EtÈdisÈni 4, 319 EkaccÈnaÑ na dadÈti 240 EtÈdisena 308 EkajaÑ vÈ 298 EtÈbhinandÈmi 438, 442 EkadhammaÑ atÊtassa 207 EtÈhi tÊhi 263 Ekamekassa 449 Ete kho puttÈ 239 Ekampi ce pÈÓa 209 Ete ca ÒatvÈ 415 Ekassa caritaÑ 60 Ete ca paÔivijjhi 294 Ete tayo 249 Ekassekena 206 Ete dhamme 206, 231 EkaÑ carantaÑ 310 Ete parÈbhave 297 EkaÑ dhammaÑ 39 Ete BuddhaÑ upÈgacchuÑ 449 EkaÑ hi sacca 416 Ete ca vidvÈ 121 EkÈsanassa 390 Ete vivÈdÈ 408 EkÈsanaÑ 56 Etesu giddhÈ 317

GÈthÈs|ci 507

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ E ] [ E ] Etesu dhammesu 428 Esa maggo 215 EttÈvataggampi 415 Esa muÒjaÑ 343 Etha passathimaÑ 39 Esa sutvÈ 332 EvaÒce ruccati 369 Esa so BhagavÈ 277 EvaÒce sattÈ 207 EsÈ namuci te 343 EvamabbhÈhato 371 Eseva maggo 52 EvametaÑ 116, 379 Eso adhammo 325 Evameva TathÈgataÑ 254 Eso nidhi 10 EvamesÈ 292 Evameso 325 [ O ] Evampi yo vedagu 326 OkaÒjahaÑ 445 Evampi viggayha 415 OkaÑ pahÈya 411 EvaÑ abhikkantadassÈviÑ 447 Okkhittacakkhu 340 EvaÑ obhÈsitameva 169 Okkhittacakkh| na ca 289, 428 EvaÑ kusÊtamÈgamma 243 ObhÈsati tÈva 169 EvaÑ dadanti 8 OropayitvÈ 286 EvaÑ dutÊyena 287 OvadeyyÈnusÈseyya 24 EvaÑ dhamme 325 OsÈnetveva 424 EvaÑ bho purisa 49 OhÈrayitvÈ 289 EvaÑ mahatthikÈ 10 [ Ka ] EvaÑ visesato 16 EvaÑ vihÈrimÈtÈpiÑ 275 Ka~khÊ vecikicchÊ 357 EvaÑ vihÈrÊ ÈtÈpÊ 216 Kacci adinnaÑ 302 EvaÑ vihÈrÊ sato 437 Kacci abhiÓhasaÑvÈsÈ 328 EvaÑ sa~kÈrabh|tesu 21 Kacci na rajjati 303 EvaÑ sammÈvimuttÈnaÑ 193 Kacci mano 302 Esa khÊÓÈsavo 276 Kacci musÈ 303 Esa devamanussÈnaÑ 10 Kacci vijjÈya 303 Esa bhikkhu mahÈrÈja 341 KaÓhaÑ dhammaÑ 26 Esa bhiyyo 451 KatamaÑ taÑ 304

508 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ka ] [ Ka ] KatÊ parissayÈ 426 KÈmesanÈ 228 KathaÑ carahi 431 KÈmesu giddhÈ 400 KathaÑ dassÊ 411 KÈmesu nÈbhigijjheyya 434 KathaÑ nu dÈni 307 KÈmesu brahmacariyavÈ 435 KathaÑ satassa 446 KÈmesu vinaya 445 KathaÑsametassa 414 KÈmesu sattÈ 171 KathaÑsu tarati 306 KÈmesvÈdÊnavaÑ 341 KathaÑsu labhate 307 KÈyagutto 291 KappÈni viceyya 358 KÈyaÒca bhiduraÑ 242 KammÈrÈmo 244 KÈyaduccaritaÑ katvÈ 212, 232 KammunÈ vattati 379 KÈyaduccaritaÑ KayirÈ ce 58 hitvÈ 213, 233, 248 Kayavikkaye 423 KÈyappakopaÑ 47 KaraÓÊyamattha 10, 300 KÈyamuniÑ vacÊmuniÑ 234 KalahÈbhirato 321 KÈyasuciÑ vacÊsuciÑ 233 KalyÈÓadassano 368 KÈyena kusalaÑ 248 KalyÈÓamitto 202 KÈyena saÑvaro 65 KasmÈ nu saccÈni 416 KÈyena saÑvutÈ 47 Kassako kammunÈ 378 KÈyena amataÑ 226, 238 Kassako paÔijÈnÈti 291 KÈlena gacche 327 KaÑ khettajinaÑ 359 KÈsÈvakaÓÔhÈ 57, 224, 256 KaÑ maggajinaÑ 294 KicchÈ vatayaÑ 384 KaÑ so sikkhaÑ 426 Kiccho manussa 41 KÈmato jÈyatÊ 45 KiÒcÈpi so 6, 314 KÈmanissaraÓaÑ 237 KittayissÈmi 437, 439 KÈmandhÈ jÈlasaÒchannÈ 172 Kiso vivaÓÓo 371 KÈmayogena 259 KismiÑ loko 304 KÈmaÑ kÈmayamÈnassa 399 KiÑ kayirÈ 176 KÈmÈ te paÔhamÈ 342 KiÑ te jaÔÈhi 70 KÈmÈ hi citrÈ 287 KiÑ nissitÈ 346

GÈthÈs|ci 509

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ka ] [ Kha ] KiÑ nu tamhÈ 450 KhattiyÈ brahmabandh| 325 KiÑpattinamÈhu 357, 358, 360, KhattiyÈ bhogi 368 361 KhantÊ ca 4, 319 KiÑ sÊlo 327 KhantÊ paramaÑ 41 KiÑsu saÑyojano 446 KhayaÑ virÈgaÑ 5, 312 KiÑs| asissÈmi 427 KhÈdanti naÑ 308 KiÑs|dha vittaÑ 306 KhÈdanti hi 384 KhiÉÉÈ ratÊ 285 Kutopah|tÈ 413 KhiÉÉaÑ ratiÑ 288 Kumbh|pamaÑ 18 KhippaÑ giraÑ 331 KummaggaÑ paÔipanno 273 KhilÈ nikhÈtÈ 283 KuhÈ thaddhÈ 270 KhÊÓaÑ purÈÓaÑ 7, 314 Kuso yathÈ 57 KhuddaÒca 326 Kenassu nivuto 434 KhuddÈ vitakkÈ 121 Ko imaÑ pathaviÑ 19 KhettaÑ vatthuÑ 399 Kodhano 298 KhettÈni viceyya 359 Kodha santusito 435 [ Ga ] KodhaÑ jahe 46 Gataddhino 26 KodhÈtimÈnassa 427 GantvÈna Buddho 182 Kodho mado 316 Gabbhameke 32 Kodho mosavajjaÒca 414 GambhÊrapaÒÒaÑ Ko nu aÒÒatra 397 nipuÓatthadassiÑ 305 Ko nu devo 433 GambhÊrapaÒÒaÑ Ko nu senÈpati 368 medhÈviÑ 71, 376 Ko nu hÈso 35 GahakÈraka 36 KosambiÒcÈpi 432 GahaÔÔhavattaÑ 337 KosalÈnaÑ purÈ 429 GÈthÈbhigÊtaÑ me 292, 349 KosÈni viceyya 359 GÈme araÒÒe 90 Ko sujjhati 355 GÈme vÈ yadi 27, 298 Ko s|dha tarati 305 GÈravo ca 4, 319 KyÈssa byappathayo 426 GÈvo sayanaÒca 324

510 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ga ] [ Ca ] GihibhogÈ 256 Cudito vacÊbhi 428 G|thak|po 321 Cundassa bhattaÑ 180 GedhaÑ br|mi 425 Cetiyamhi ca 10 GopÊ ca ahaÒca 284 CetovimuttisampannÈ 267, 391 GopÊ mama 282 CetovimuttihÊnÈ 266, 391 GomaÓÉalapariby|ÄhaÑ 324 Coropi kammunÈ 378 [ Ca ] [ Cha ] CakkhunÈ saÑvaro 65 ChadanaÑ katvÈna 294 CakkhumÈ visamÈnÊva 137 ChandajÈto 45 Cakkhu sotaÒca 211, 212 ChandarÈgaviratto 308 CakkhuÑ loke 374 ChandÈnidÈnÈni 413 Cakkh|hi neva 422 Chando nu 413 Catuppadepi 374 Chandamativassati 144 Caturo samaÓÈ 293 Chasu loko 304 Cat|hapÈyehi 6, 314 Chinda sotaÑ 68 CattÈri ÔhÈnÈni 57 Chindeva no 330 CandanaÑ tagaraÑ 21 ChetvÈ ÈsavÈni 361 CandaÑ yathÈ 374 ChetvÈ naddhiÑ 70, 376 CandaÑva vimalaÑ 72, 377 CaraÒce nÈdhigaccheyya 22 [ Ja ] Carato ca te 342 JahitvÈ 353 Caranti bÈlÈ 22 JÈgarantÈ 223 CaraÑ vÈ yadi vÈ 250, 273, 307 JÈtaÑ bh|taÑ 220 CÈtuddiso 286 JÈtitthaddho 296 CittaÑ mama 282 JÈtimaraÓa 392 CirappavÈsiÑ 45 JÈtiÑ gottaÒca 431 CiraÑ jÊvantu 8 JÈnÈmi passÈmi 420 CÊvare piÓÉapÈte ca 329 JÈlena ca 383 CutiÑ yo vedi 73, 378 JighacchÈparamÈ 43

GÈthÈs|ci 511

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ

[ Ja ] [ Ta ] JiÓÓassa me 451 Tato kÊÔe 374 JiÓÓohamasmi 448 Tato kumÈraÑ 386 Tato ca pakkhassu 339 JÊranti ve 36 Tato ca pÈto 339 JayaÑ veraÑ 43 Tato ca rÈjÈ 324 [ Jha ] Tato devÈ 325 JhÈya bhikkhu 66 Tato pakkhÊpi 374 JhÈyiÑ viraja’mÈsÊnaÑ 68, 446 Tato palÈse 322 JhÈyÊ na pÈdalola’ssa 422 Tato macchepi 374 Tato malÈ 48 [ ®ha ] Tato ratyÈ 389 ®hitena kÈyena 151 Tato vedena 433 [ a ] TatrÈbhirati 26 ayhamÈnena 211 TatrÈyamÈdi 67 TathÈgatassa 218 [ Ta ] TathÈgataÑ Buddha 217 TagaraÒca 241 Tatheva katapuÒÒampi 45 TaÒca kammaÑ 23 Tatheva dhammaÑ 326 TaÒcÈhaÑ abhinandÈmi 437, 439 Tattha sikkhÈnugÊyanti 424 TaÓÉulaÑ sayanaÑ 323 TadaÔÔhikatvÈna 326 TaÓhakkhayaÑ 290 TadaminÈpi 299 TaÓhÈdutiyo 201, 268 Tapena brahmacariyena 379 Tapo ca 4, 319 TaÓhÈdhipanne 448 TamaddasÈ bimbisÈro 340 TaÓhÈya jÈyatÊ 45 Tam|panissÈya 419 TaÓhÈyogena 229 TamenaÑ bÈvarÊ 429 Taho aÒÒÈ vimuttassa 266, 232 Tameva vÈcaÑ 344 Tato adinnaÑ 338 TamonudaÑ 217 Tato ÈmantayÊ 431 Tamonudo 450 Tato opadhikaÑ 248 Tayo rogÈ 325

512 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ta ] [ Ta ] Tayo vitakke 251 TvaÒca me 446 TasiÓÈya 62 TaÑ jhÈyinaÑ 246 TasitovudakaÑ 432 TaÑ tathÈvÈdinaÑ 342 TasmÈ arahato 372 TaÑ nadÊhi 390 TasmÈ upÈdÈnakkhayÈ 394 TaÑ puttapasusammattaÑ 54 TasmÈ chandaÒca 218 TaÑ BuddhaÑ asitaÑ 426 TasmÈ jantu 399 TaÑ br|mi upasantoti 412 TasmÈtiha tvaÑ 346 TaÑ maÑ padhÈnapahitattaÑ 341 TasmÈ pajÈnaÑ 446 TaÑ vÈpi ganthaÑ 404 TasmÈ pattapuÔasseva 242 TaÑ vo vadÈmi 61 TasmÈ piyaÑ na 44 TaÑ saddaÑ sutvÈ 386 TasmÈ rakkhitacitta’ssa 121 TaÑ sÈvakaÑ 330 TasmÈ sadÈ 222 TÈdisaÑ mittaÑ 254 TasmÈ have jÈgariyaÑ 223 TÈya naÑ pÈricariyÈya 269 TasmÈ have sappurisaÑ 326 TÈvassunihito 9 TasmÈ hi appakicca’ssa 244 TiÔÔhaÑ caraÑ 11, 302 TasmÈ hi te 191 TiÔÔhe ce so 440 TasmÈ hi dhÊraÒca 44 TiÓadosÈni 64, 65 TasmÈ hi ne 269 TiÓarukkhepi 374 TasmÈ hi piÓÉe 337 TirokuÔÔesu 8 TasmÈ hi bh|tÈ 2, 312 TÊhi vijjÈhi 379 TasmÈ hi sikkhetha 400 Tudanti vÈcÈya 131 Tassa ce 399 Tumhehi kiccamÈtappaÑ 52 Tassa te 362 TulamatulaÒca 155 Tassa nibbutassa 116 TuvaÑ Buddho 362, 370 Tassa mevaÑ 342 TuvaÒhi lokassa 335 Tassa vattamanusikkhantÈ 323 Te appamattÈ 343 Tassa soka 343 Te gaÓitÈ 384 TassÊdha diÔÔhe 404 Te ca tattha 8, 324 Tasseva 429 Te ca saggagatÈ 208

GÈthÈs|ci 513

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ta ] [ Da ] Te cÈpi 438 DantaÑ nayanti 59 Te ce nÈtariÑsu 436 Danto damayataÑ 277 Te jotayanti 268 DaharÈ ca 371 Te jhÈyino 16 DÈnaÒca 4, 319 Te tattha mante 324 Dijo yathÈ 450 Te tÈdise 42 DiÔÔhaÒca nissÈya 410 Te tositÈ 449 DiÔÔhÈpi sutÈpi 405 Te na sakkoma 374 DiÔÔhÈ vÈ yeva 11, 301 TenahÈ’tappaÑ karoti 438 DiÔÔhiÒca anupaggamma 11, 302 TenÈnusiÔÔho 388 DiÔÔhimpi lokasmiÑ 404 Te nibbÈpetvÈ 257 DiÔÔhÊnivesÈ 401 Te pesitÈ 340 DiÔÔhÊvis|kÈni 287 Te mayaÑ vicarissÈma 305 DiÔÔhena ce 402 Te vaÉÉhayanti 257 DiÔÔhe dhamme ca 206 Te vÈdakÈmÈ 408 DiÔÔheva dhamme 300 TevijjabrÈhmaÓa 261 DiÔÔhe sutte 417 TevijjÈnaÑ 373 DivÈ tapati 69 TesaÑ Èsi 324 DisÈ catasso 448 TesaÑ devÈ 219 Diso disaÑ 19, 123 TesaÑ no 374 DisvÈ ÈdÊnavaÑ 148 TesaÑ phassaparetÈnaÑ 393 DisvÈ kumÈraÑ 386 TesaÑ Buddho 449 DisvÈ jaÔÊ 387 TesaÑ maccuparetÈnaÑ 371 DisvÈna taÓhaÑ 409 TesaÑ vo ahaÑ 374 DisvÈna deve 385 TesaÑ sampannasÊlÈnaÑ 21 DisvÈna r|pesu 448 Tehi dhammehi 260 DisvÈna vÈs|pagataÑ 340 [ Tha - Da ] DisvÈna sakye 387 TheyyaÑ na kÈre 427 DisvÈ vijitasa~gÈmaÑ 246 Dadato puÒÒaÑ 183 DisvÈ suvaÓÓassa 286 DadÈti ve 49 DÊgharattamanusayitaÑ 378

514 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Da ] [ Dha ] DÊghÈ jÈgarato 22 DhÊrÈ ca pajjotakarÈ 331 DukkhavepakkaÑ 361 Dhonassa hi 402 Dukkhassa ve maÑ 437 Dhono na hi 406 DukkhaÑ dukkhasamuppÈdaÑ 42 [ Na ] Duggo maggo 342 Na attahetu 25 DuÔÔho atthaÑ 252 Na antalikkhe 32 DuddasaÑ anataÑ nÈma 178 Na Èmagandho 316 Dunniggahassa 18 Na udakena sucÊ 84 DuppabbajjaÑ 56 Na kappayanti 403-404 DubhayÈni 359 Na kahÈpaÓavassena 41 Dullabho purisÈjaÒÒo 42 Na kesehi 375 Duve imÈ cakkhumatÈ 221 NakkhattÈnaÑ 370 Dussa~gahÈ 286 NagaraÑ yathÈ 58 D|ra~gamaÑ 18 Na gÊvÈya 375 D|rato Ègatosi 357 Na ca katthitÈ 423 D|re santo 56 Na ca khuddamÈcare 11, 301 DevayÈnaÑ 300 Na cÈhaÑ brÈhmaÓaÑ 70, 376 DosaggiÑ 257 Na cÈhu na ca 47 DvÈhaÑ sakkaÑ 447 Na jaccÈ brÈhmaÓo 378 Na jaccÈ vasalo 299, 300 DvipÈdakoyaÑ 308 Na jaÔÈhi 69 [ Dha ] Na tassa puttÈ 412 DhanapÈlo 59 Na taÑ kammaÑ 23 DhammacariyaÑ 321 Na taÑ daÄhaÑ 63 DhammapÊti sukhaÑ 24 Na taÑ mÈtÈ 19 DhammaÑ care 39 Na tÈvatÈ 50 DhammÈrÈmo 66, 250, 327 Na tena ariyo 52 Dhamme ca ye 328 Na tena thero 51 Dhammena mÈtÈpitaro 339 Na tena paÓÉito 50

GÈthÈs|ci 515

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Na ] [ Na ] Na tena bhikkhu 51 Namo te 247, 362 Na tena hoti 50 Na monena 51 NatthaÒÒo 201 Narassa hi 367 Natthi jhÈnaÑ 66 Na vÈkkaraÓamattena 51 Natthi rÈgasamo 43, 49 Na vÈyameyya 157 Natthi vasÈ 283 Na vÈhametaÑ 416 Na tvevidaÑ 266 Na ve kadariyÈ 40 Na diÔÔhiyÈ na sutiyÈ 410, 441 Na vedag| 411 NadÊnamapi 342 Na saÒÒasaÒÒÊ 414 Na naggacariyÈ 34 Na santi puttÈ 54 Nandati puttehi 284 Na samaÓe 240 NandisaÑyojano 446 Na samesu 425 Na paresaÑ 20 Na sÊlabbatamattena 52 Na paro paraÑ 11, 301 Na so adinnaÑ 303 Na pas| brÈhmaÓÈnÈ’suÑ 322 Na so upadhÊsu 333 Na pÈdÈ 325 Na so mitto 318 Na pupphagandho 21 Na so muddhaÑ 430 Na brÈhmaÓassa paraneyya 420 Na so rajjati 303 Na brÈhmaÓassa pahareyya 69 Na hatthehi 375 Na brÈhmaÓasse’ta 69 Na hi etehi 59 Na brÈhmaÓÈ aÒÒamagamuÑ 323 Na hi tattha kasi 8 Na brÈhmaÓo aÒÒato 402 Na hi nassati 383 Na brÈhmaÓo kappamupeti 420 Na hi pÈpaÑ 23 Na brÈhmaÓo no’mhi 345 Na hi ruÓÓaÑ vÈ 9 Na bhaje pÈpake 24 Na hi ruÓÓena 371 Na macchamaÑsÈna’ 317 Na hi vaggu 383 NamucÊ karuÓaÑ 341 Na hi verena 14 Na muÓÉakena 51 Na hi so upakkamo 371 Na munÊ gÈmamÈgamma 389 Na heva saccÈni 416 Na me diÔÔho 426 NÈgova y|thÈni 287

516 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Na ] [ Na ] NÈnÈjanÈ 445 Nassitassa calitaÑ 179 NÈnÈrattehi 323 NetaÑ kho saraÓaÑ 41 NÈmaÒca r|paÒca 414 Nela~go 173 NÈhaÑ abhiÓhasaÑvÈsÈ 328 Neva devo 28 NÈhaÑ tamhÈ 450 No ce kira 410 NÈhaÑ bhatakosmi 283 No ce labhetha 60, 286 NÈhaÑ sabbe 442 No ce hi jÈtu 330 NÈhaÑ sahissÈmi 439 No ve vikÈle 336 NikkuhÈ 270 NhatvÈ ca pivitvÈ 182 NikkhaÑ jambonadasseva 47 [ Pa ] Nigrodhakappo 330 PakappitÈ 401 NiÔÔha~gato 64 Pakkodano 282 NiddaÑ tandiÑ sahe thÊnaÑ 424 Pa~ke sayÈno 451 NiddaÑ na bahulÊ 422 PagÈÄhettha 343 NiddÈsÊlÊ 295 PaccattaÒca 375 NidhÈya daÓÉaÑ 71, 376 PaccupaÔÔhitakÈmÈ 258 Nidhi vÈ ÔhÈnÈ 9 PaccekagaÓino 432 NidhiÑ nidheti 9 Pajjena katena 357 NidhÊnaÑva 24 PaÒca kÈmaguÓÈ 304 NindÈya nappavedheyya 423 PaÒca kÈmaguÓe 329 NinnaÒca 283 PaÒca chinde 66 NinhÈya 359 PaÒcannaÑ dhÊro 426 NimittaÑ 329 PaÒcamaÑ thinamiddha te 342 NirÈsatti 412 PaÒÒaÑ purakkhatvÈ 427 NirÈsaso so 443, 444 PaÒÒÈ ceva sati 434 Nillolupo 288 PaÒÒÈbalaÑ 309 NivissavÈdÊ 420 PaÒÒÈya parihÈnena 219 NivesanaÑ 348 PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ 219 NivesanÈni 324 PaÔiggahetvÈ 387 Nisajja rÈjÈ 341 PaÔisambhidÈ 10

GÈthÈs|ci 517

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Pa ] [ Pa ] PaÔisallÈnaÑ 289 ParipuÓÓasikkhaÑ 222 PaÓÉitoti 253, 407 ParimuÔÔhÈ 150 PaÓÉupalÈsova 47 Pare ca na vijÈnanti 14 Patir|padesavÈso 4, 319 ParoparÈ 348 Patir|pakÈrÊ 307 ParovaraÑ 331 PatilÊnacarassa 406 Pavivittehi 243 PatilÊno 412 PavivekarasaÑ 43, 318 PatthayamÈnassa 419 PasannacittaÑ 204 PathabyÈ ekarajjena 40 Pasannanetto 367 Pathavisamo 27 PasaÑsito vÈ 408 PadesarajjaÑ 10 PasÈdajÊvita 263 PaduÔÔhacittaÑ 204 Passa cittakataÑ 35 PabbajitvÈna kÈyena 340 Passa dhammaÑ 397 PabbajjaÑ kittayissÈmi 340 PassaÑ naro dakkhati 420 PamÈdamanuyuÒjanti 17 PassÈmahaÑ 439 PamÈdo 328 PassÈmi naÑ 451 PamÈdaÑ appamÈdena 17 PassÈmi loke 400 Paradukkh|padhÈnena 55 PassÈmi suddhaÑ 402 ParadhammikÈnampi 427 PahÈnaÑ kÈmacchandÈnaÑ 446 Paramanti 403 ParamaÑ paramanti 294 PahÈya 289 ParavajjÈnupassissa 50 PahÊnajÈtimaraÓaÑ 331 Parassa ce PahÊnamala 450 dhammamanÈnujÈnaÑ 416 Pah|tavitto 296 Parassa ce vambhayitena 419 Pah|te annapÈnamhi 8 Parassa ce hi vacasÈ 417 PaÑsuk|ladharaÑ 70 ParÈbhavantaÑ 295 PÈÓaÑ na hane 338 ParijiÓÓamidaÑ 35 PÈÓÈtipÈto 316 Paridevaya 371 PÈÓimhi ce vaÓo 31 ParidevaÑ 372 PÈd|darepi 374 ParipuÓÓakÈyo 367 PÈpakaÑ passatha cetaÑ 218

518 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Pa ] [ Pa ] PÈpakena ca sÊlena 213 PuÓÉarÊkaÑ 363 PÈpaÒce 30 PuttaÒca dÈraÑ 288 PÈpaÑ sahÈyaÑ 288 PuttÈ matthi 22 PÈpÈni parivajjeti 52 PupphÈni heva 20 PÈpopi passati 31 PubbÈsave hitvÈ 420 PÈmujjakaraÓaÑ 318 PubbenivÈsaÑ 74, 262, 378 PÈmojjakaraÓaÑ 268 PurÈ KapilavatthumhÈ 430 PÈmojjabahulo 68 PurÈÓaÑ nÈbhinandeyya 425 PÈrÈyanamanugÈyissaÑ 449 PurimaÑ pahÈya 402 PÈvaÒca bhoganagaraÑ 432 Purisassa 381 PiÓÉaÒca bhikkhu 337 PaÄavÈvasathe 384 PiÓÉacÈraÑ paritvÈna 340 P|jÈrahe 42 PiÓÉapÈtikassa 111, 113 P|timacchaÑ 241 PiÓÉaÑ vihÈraÑ 337 PekkhataÑyeva 371 Piyappah|tÈ 413 Pemato jÈyatÊ 45 Piyar|pasÈta 258 PorÈÓametaÑ 47 Piyar|passÈda 93 [ Pha ] Piyato jÈyatÊ 44 PhandanaÑ capalaÑ 18 PiyavÈcameva 344 PhandamÈnaÑ pajaÑ disvÈ 424 PiyÈ su lokasmiÑ 413 PhalÈnamiva 371 Puccha maÑ sabhiya 357 PhassanidÈnaÑ sÈtaÑ 414 PucchaÒhi kiÒci 433 Phassena yadÈ 422 PucchÈmahaÑ 351 Phasso nu 414 Pucchanti ve bho 346 PhuÔÔhassa 4, 319 PucchÈma SatthÈra 330 PhusÈmi nekkhammasukhaÑ 52 PucchÈmi taÑ 335, 421 PheÓ|pamaÑ 20 PucchÈmi taÑ BhagavÈ 436, 438 PucchÈmi MuniÑ 293, 332 [ Ba ] PuÒÒaÒce 30 BaddhÈsi bhisÊ 282 PuÒÒameva so 205, 231 BahussutaÑ 288

GÈthÈs|ci 519

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ba ] [ Bha ] Bahussuto 237 Bhadropi passati 31 Bahumpi ce 15 BhavarÈgaparetehi 397 BahuÑ ve saraÓaÑ 41 BhavÈsavÈ 348 Bah| devÈ 3, 318 Bhikkhavo tisatÈ 370 BÈlasa~gatacÈrÊ 44 Bhikkhuno vijigucchato 426 BÈvarissa ca 433 Bhuttassa ca 180 BÈvarissa vaco 431 Bhojanamhi amattaÒÒ| 211 BÈvariÑ abhivÈdetvÈ 432 Bhojanamhi ca mattaÒÒ| 212 BÈvarÊ brÈhmaÓo 433 BhotÊ carahi 430 BÈhitapÈpoti 69 [ Ma ] BÈhitvÈ sabbapÈpakÈni 358 MaggÈnaÔÔha~giko 52 BÈhitvÈ pÈpake 81 MajjaÒca pÈnaÑ 338 BÈhusaccaÒca 4, 319 Majjhe sarasmiÑ 444 Buddhoti ghosaÑ 388 Majjhe yathÈ samuddassa 422 Buddho bhavaÑ 350 MattÈsukhapariccÈgÈ 55 Buddho so BhagavÈ 430 MadÈ hi pÈpÈni 338 BrahmacariyaÒca 323 MadhuvÈ maÒÒati 23 Brahmabh|taÑ 369 Manujassa 61 Brahmabh|to 369 Mano cassa 302 BrahmÈti mÈtÈpitaro 269 ManopakopaÑ 47 BrÈhmaÓÈ tisatÈ 369 Manopubba~gamÈ 13 BrÈhmaÓo hi ce 346 MamaÒca Èyu 387 [ Bha ] MamÈyite passatha 400 BhakuÔiÑ vinayitvÈna 350 Mameva kata maÒÒantu 24 BhagavÈ tamhi samaye 432 MayÈ pavattitaÑ 368 BhagavÈ hi kÈme 445 MaraÓenapi 405 Bhajanti 290 MalitthiyÈ 48 Bhaddakena ca sÊlena 214 MahÈyaÒÒaÑ 429 BhadrÈvudho 432 MaÑsacakkhu 231

520 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ma ] [ Ma ] MaÑsacakkhussa 231 MettaÒca sabba- 11, 301 MÈ jÈtiÑ pucchÊ 347 Mettassa cittassa 209 MÈ jÈtu koci 253 MettÈvihÈrÊ 66 MÈtaraÑ pitaraÑ 55 Methunamanuyuttassa 406 MÈtÈpitu upaÔÔhÈnaÑ 4, 319 MedavaÓÓaÑva 343 MÈtÈ yathÈ 11, 301 MoneyyaÑ te 388, 390 MÈnupetÈ 166, 198 Mosavajje na nÊyetha 423, 425 MÈnussikÈ ca 10 Mohaggi pana 257 MÈ pamÈdamanuyuÒjetha 17 MohantarÈ yassa 349 MÈ piyehi 44 Mohasambandhano 176 MÈlaÑ na dhÈre 339 [ Ya ] MÈvamaÒÒetha 31 YaÒca kÈmasukhaÑ 89 MÈvoca pharusaÑ 33 Yajassu yajamÈno 354 MÈse mÈse 23, 29 YaÒÒe ratohaÑ 346 Migo araÒÒamhi 285 YataÑ care 275 MicchÈmanaÑ paÓidhÈya 236 Yato ca ariya- 207 MittasampadamÈgamma 10 Yato ca hoti 218 Mitte bhajassu 67, 329 Yato yato 67 Mitte suhajje 285 Yattha cetÈ nirujjhanti 227, MiddhÊ yadÈ 59 228, 229 Mukhadugga vibh|ta 382 Yattha Èpo ca 86 MukhaÑ jivhÈya 433 YathÈ agÈraÑ 14, 15 Mugga muddhÈdhipÈtaÒca 433 YathÈ ahaÑ 389 MuniÑ carantaÑ 310 YathÈ ah| 451 MusÈ ca so 303 YathÈ Èpo ca 124 Muhuttamapi 22 YathÈ idaÑ tathÈ etaÑ 308 MuÒca pure 63 YathÈ etÈsu 375 M|laÑ papaÒcasa~khÈya 421 YathÈ daÓÉena 33 M|Äho atthaÑ 252 YathÈ naro 326 MettaÑ upekkhaÑ 290 YathÈpi kumbhakÈrassa 371

GÈthÈs|ci 521

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ya ] [ Ya ] YathÈpi nÈvaÑ 326 YamÈhu dhammaÑ 419 YathÈpi pabbato 108 YamÈhu saccaÑ 416 YathÈpi puppharÈsimhÈ 21 YametaÑ paÒhaÑ 434 YathÈpi bhamaro 20 YamhÈ dhammaÑ vijÈneyya 69 YathÈpi m|le 62 Yamhi na mÈyÈ 348 YathÈpi megho 240 YamhÊ na mÈyÈ 110 YathÈpi rahado 25 Yamhi saccaÒca 51 YathÈpi ruciraÑ 20 Yaso kitti ca 407 YathÈ pubbuÄakaÑ 39 YasmÈ hi dhammaÑ 325 YathÈ vÈdÊ 332 YasmiÑ kÈmÈ na vasanti 443 YathÈ vÈrivahÈ 8 YasmiÑ padese 187 YathÈ sa~kÈraÔhÈnasmiÑ 21 Yassa accanta 37 YathÈ saraÓamÈdittaÑ 372 Yassa kÈmÈsavo 229 YathÈ haritvÈ 204, 205 Yassa kÈyena 69, 260 YathindakhÊlo 6, 313 Yassa gatiÑ 73, 378 Yadaggato 310 Yassa ca visatÈ 390 YadattanÊ passati 403 Yassa cetaÑ 49, 51 YadatthikaÑ brahmacariyaÑ 331 Yassa chattiÑsati 62 Yadantag| 346 Yassa jÈlinÊ 40 YadasnamÈno 315 Yassa jitaÑ 40 YadÈ ca attanÈ’vedi 87 Yassa jito 107 YadÈ ca so 308 Yassantarato 100, 280 YadÈ devo 247 Yassa darathajÈ 281 YadÈ dvayesu 68 Yassa dÈnena 9 YadÈpi ÈsÊ 385 Yassa dhammÈ 260 YadÈ sakesu 82 Yassa natthi 425 YadÈ have 78, 79 Yassa nittiÓÓo 104 Yad|nakaÑ taÑ saÓati 390 Yassa nissayanÈ 412 Yamassa vÈdaÑ 408 Yassa papaÒcÈ 174 YamÈhu dÈnaÑ 261 Yassa pÈpaÑ 39

522 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ya ] [ Ya ] Yassa pÈraÑ 68 YaÑ kho mama 429 Yassa pure ca 74, 378 YaÑ ce viÒÒ| 47 Yassa maggaÑ 371 YaÑ jÊvitaÑ na tapati 132 Yassa ma~galÈ 332 YaÑ taÑ apucchimha 415, 437 Yassa m|laÑ 173 YaÑ taÑ saraÓamÈgamha 370 Yassa rÈgo ca 71, 234 YaÑ te taÑ 343 235, 377 YaÑ nesaÑ pakataÑ 323 Yassa loke 412 YaÑ pare sukhato 397 Yassa vanathajÈ 281 YaÑ pubbe taÑ 425, 445 Yassa vitakkÈ 166, 280 YaÑ BuddhaseÔÔho 5, 312 Yassa sakkariyamÈnassa 245 YaÑ Buddho bhÈsati 345 Yassa siyÈ 174 YaÑ brÈhmaÓaÑ 438 Yassa sel|pamaÑ 125 YaÑ me ka~khita- 362 Yassassu 360 YaÑ samaÓo 390 YassÈnusayÈ 281, 334 YaÑ hi kiccaÑ 55 YassÈlayÈ 72, 377 YÈ uÓÓatÊ 408 YassÈsavÈ 27 YÈ kÈci ka~khÈ 149 YassindriyÈni 27, 358 YÈ kÈcimÈ 218, 418 Yass|bhayante 404 Yassete caturo 307 YÈ tattha 188 Yassete honti 431 YÈdisaÑ kurute 241 Yasseso dullabho 431 YÈni ca tÊÓi 362 YaÑ evar|paÑ 321 YÈnimÈni 36 YaÑ esÈ sahate 61 YÈni sotÈni 434 YaÑ kiÒci dukkhaÑ 392, 395 YÈnÊdha bh|tÈni 4, 7, 312, 315 YaÑ kiÒci YÈ me ka~khÈ 362 dhammamabhijaÒÒÈ 421 YÈya devÈ 328 YaÑ kiÒci yiÔÔhaÑ va 29 YÈvajÊvampi 22 YaÑ kiÒci vittaÑ 5, 312 YÈva dukhÈ 385 YaÑ kiÒci sampajÈnÈsi 437, 439 YÈvadeva 23 YaÑ kiÒci sithilaÑ 58 YÈva hi vanatho 54

GÈthÈs|ci 523

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ya ] [ Ya ] Yutto kathÈyaÑ 408 Ye jhÈnapasutÈ 40 YuvÈ ca daharo 341 Ye taranti aÓÓavaÑ 188 Ye attadÊpÈ 354 Ye diÔÔhimuggayha 409 Ye ariyasaccÈni 6, 313 Ye dukkhaÑ Ye idha kÈmesu 316 nappajÈnanti 39, 266, 391 Ye idha pÈÓesu 317 Yena kodhena 196, 200 Ye etadaÒÒÈya 221 Yena dosena 196, 199 Ye kÈme hitvÈ 347, 353 Yena naÑ vajjuÑ 412 Ye keci ganthÈ 330 Yena makkhena 197, 200 Ye keci pÈÓa- 11, 301 Yena mÈnena 197 Yena mohena 196, 199 Ye keci bh|tÈ 134 Yena yena hi 372, 396 Ye kecime isayo 435, 436 Yena lobhena 195, 198 Ye kecime titthiyÈ 336 Yena sallena 424 Ye kecime diÔÔhi- 418 Ye naÑ pajÈnanti 321 Ye kecime brÈhmaÓÈ 336 Yeneva bÈloti 417 Ye kecime samaÓa- 441, 442 Ye pÈpasÊlÈ 316 Ye keci sokÈ 191 Ye puggalÈ aÔÔha 5, 313 Ye ca kÈme 259 Ye bh|taÑ bh|tato 225 Ye ca kho 25, 259 Ye me pubbe 443, 450 Ye ca taÓhaÑ 229 Ye rÈgarattÈ 63 Ye ca dukkhaÑ pajÈnanti 267, 391 Ye l|khasÈ 316 Ye ca phassaÑ 393 Ye vÊtarÈgÈ 347, 353 Ye ca mÈnaÑ 198 Ye vÊtalobhÈ 353 Ye ca mohaÑ 201 Ye ve asattÈ 352 Ye ca rattindivÈ 257 Ye ve divÈ ca 93 Ye ca r|p|pagÈ 238, 396 Ye ve na taÓhÈsu 353 Ye ca r|pe 238, 396 YesaÒca susamÈraddhÈ 55 Ye cassa dhammÈ 265 YesaÒca hiri- 220 Ye ca sa~khÈtadhammÈse 434 Ye sattasaÓÉaÑ 209 Ye ceva bhÈsanti 261 Ye satthavÈhena 249

524 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ya ] [ Ya ] Ye santacittÈ nipakÈ 222 Yo ca puttapasuÑ 244 Ye sabbasaÑyojana- 352 Yo ca pubbe 39 Yesu na mÈyÈ 352 Yo ca BuddhaÒca 42 Ye suppayuttÈ 5, 313 Yo ca mettaÑ 209 YesaÑ ce hiri-ottappaÑ 220 Yo ca mohaÑ 253 YesaÑ taÓhÈ 353 Yo ca lobhaÑ 252 YesaÑ ve dullabho 369 Yo ca vantakasÈva’ssa 14 YesaÑ ve sÈsanaÑ 268 Yo ca vassasataÑ (6) 29, 30 YesaÑ sannicayo 26 Yo ca satimÈ 214 YesaÑ sambodhiya~gesu 26 Yo ca sameti 51 Yehi vivitto 411 Yo cetaÑ sahate 61 Ye hettha 354 Yo jÈtamucchijja 309 Yo atÊtaÑ 447 Yo jÈgaro ca 223 Yo attano attÈnaÑ 349 Yo ÒÈtÊnaÑ 298 Yo attano sÊlavatÈni 401 Yo taÓhamudacchidÈ 279 Yo atthaÑ 298 Yo tiÓÓakathaÑkatho 294 Yo appaduÔÔhassa 32, 382 Yo te dhammamadesesi 450 Yo idha caraÓesu 361 Yo tesu gutto 317 Yo uppatitaÑ 279 Yo daÓÉena 33 Yo ogahaÓe 310 Yo dukkhassa 71, 260, 376 Yo katvÈ 298 Yodha kÈme 73, 377, 425 Yo kÈme parivajjeti 399 Yodha taÓhaÑ 73, 377 Yo kÈme hitvÈ 347 Yodha dÊghaÑ va 72, 377 YogÈ ve 53 Yodha puÒÒaÒca 51, 72, 377 Yo ca gÈthÈ sataÑ 28 Yo dhammapade 294 Yo ca caraÑ vÈ 274 Yo dhammayÈgaÑ 264 Yo ca jÈnaÑ 390 Yo nÈjjhagamÈ 280 Yo cattÈnaÑ 299 Yo na hanti 209 Yo ca dosaÑ 252 Yo nÈccasÈrÊ 280, 281 Yo ca dhammamabhiÒÒÈya 257 Yo nindiyaÑ 381

GÈthÈs|ci 525

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Ya ] [ Ya ] Yo nibbanatho 62 Yo sahassaÑ 28 Yoniso manasi- 202 Yo sÈsanaÑ 38 Yo nÊvaraÓe 281 Yo sukhaÑ dukkhato 227 Yo nesaÑ 323 Yo hanti 298 Yo pÈÓamatipÈteti 49 Yo have iÓamÈdÈya 298 Yo bÈlo 22 Yo have daharo 68 Yo BuddhaÑ 299 Yo hi koci 375, 376 So brÈhmaÓaÑ 295, 299 Yo brÈhmaÓo 80 [ Ra ] Yo maÑ icchati 369 RajamÈkirasÊ 383 Yo’maÑ palipathaÑ 72, 377 RatanÈmagandho 339 Yo mÈtaraÑ 295, 298 RatiyÈ jÈyatÊ 45 Yo mÈnamudabbadhÊ 280 Rathe cÈjaÒÒasaÑyutte 324 Yo mukhasaÑyato 65 RamaÓÊyÈni 28 Yo me dhamma- 450 Rasesu 289 Yo yajati 355 RÈgaggi dahati 257 Yo yÈcayogo 351, RÈgaÒca dosaÒca 290, 352 352, 354 RÈgaÑ vinayetha 332 Yo rÈgamudacchidÈ 279 RÈgo ca 320 Yo lobhaguÓe 382 RÈjato vÈ upasaggaÑ 34 Yo vandati 333 RÈjato vÈ duruttassa 9 Yo ve anarahaÑ 299 RÈjÈ arahasi 368 Yo ve avidvÈ 437 Yo ve uppatitaÑ 46 RÈjÈpi taÑ 336 Yo ve kiÒcikkha- 298 RÈjÈhamasmi 368 Yo ve Ôhitatto 310 Rittassa munino 407 Yo vedag| 354 R|padhÈtuÑ pariÒÒÈya 226 Yo ve parakulaÑ 299 R|pÈ ca saddÈ ca 337 Yo saÒÒatatto 310 R|pÈ saddÈ 397 Yo sabbaÑ 198 Rosako 299

526 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ La ] [ Va ] LakkhaÓÈnaÑ 433 Vitakkamathitassa 63 LakkhaÓe 433 Vitakk|pasame ca 64 LÈbhakamyÈ 412 VidvÈ ca yo 438 LÈbhÈ vata no 284 Vinayassu mayi 368 LÈbho siloko 342 VinicchayÈ yÈni 410 Luddho atthaÑ 252 Vinicchaye ÔhatvÈ 418 LobhaÒca 333 VinipÈtaÑ 321 Lobho doso ca 226 Vineyya maccheramalaÑ 208 Lohite 342 VipiÔÔhikatvÈna 289, 333 [ Va ] Vibh|tar|pasaÒÒissa 447 VacasÈ manasÈ ca 333 Virato idha 360 VacÊpakopaÑ 47 Virato kÈmasaÒÒÈya 305 VajjaÒca vajjato 58 Virato methunÈ 389 Vadanti ve 401 VivekaÒÒeva 407 Vanappagumbe 7, 314 VisenikatvÈ 409 VanaÑ chindatha 54 Vissajja ganthÈni 420 VaramassatarÈ 59 VihesaÑ bhÈvitattÈnaÑ 321 Varo varaÒÒ| 7, 314 VÊtagedho 412 VasÊkaritvÈ 343 VÊtataÓho 64, 411 VassikÈ viya pupphÈni 67 VÊriyaÑ me dhuradhorayhaÑ 291 VaÑso visÈlova 285 VÊsaÑ vassasataÑ Èyu 432 VÈcÈnurakkhÊ 53 VuÉÉhÈpacÈyÊ 327 VÈÓijova bhayaÑ 31 VedanaÑ pharusaÑ 34 VÈdaÒhi eke 337 VedÈni viceyya 360 VÈrijova 18 [ Sa ] VÈri pokkharapatteva 71, 376 SakaÒhi diÔÔhiÑ 401 VijjÈya ceva 303 SakaÒhi dhammaÑ 419 VijigucchamÈnassa 426 SakaÑsakaÑdiÔÔhi 415 ViÒÒÈÓaÔÔhitiyo 447 SakÈyane vÈpi 417 ViÒÒÈtasÈrÈni 327 Sa~kappehi 407

GÈthÈs|ci 527

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Sa ] [ Sa ] Sa~khÈya lokasmiÑ 436 Santi loke 441 Sa~khÈya vatth|ni 309 Santussako 11, 300 Sa~gÈtigo 235, 348 Santo ca bhikkhu 401 Sa~go eso 288 SantaÑ tassa 27 Sa~ghÈÔivÈsÊ 346 Sati kÈyagatÈ 108 Sace agÈraÑ 431 Satto guhÈyaÑ 399 Sace ca pÈpakaÑ 137 SatthÈ hi loke 249 Sace ca so 431 SadÈ jÈgaramÈnÈnaÑ 46 Sace cuto 418 Sadevakassa 397, 426 Sace neresi 33 SaddahÈno 307 Sacepi so 337 Saddhammap|jÈpi nesaÑ 419 Sace bhÈyatha 137 SaddhÈ ca pÊti ca 451 Sace me yÈcamÈnassa 429 SaddhÈbÊjaÑ 291 Sace labhetha 60, 286 SaddhÈya tarati 306 Saccanti so 410 SaddhiÑ caramekato 189 SaccaÑ ve amatÈ 344 SaddhÊdha vittaÑ 306 SaccaÑ bhaÓe 46 Saddho sÊlena 56 SaccÈ avokkamma 425 Saddho sutavÈ 334 Saccena danto 347 SandÈlayitvÈna 288 Sacco siyÈ 424 SandiÔÔhiyÈ ceva 416 Sa jhÈnapasuto 389 Sa pattapÈÓi 389 SaÒÒaÑ pariÒÒÈ 400 SapadÈnaÑ caramÈno 340 SaÒÒÈvirattassa 411 Sa piÓÉacÈraÑ 389 SataÒca vivaÔaÑ 397 SabbakÈmajahassa 100 SataÑ sahassÈnaÑ 382 Sabbattha upekkhako 358 Satta vassÈni 340 Sabbattha munÊ 406 SattavisekanipÈtaÑ 277 Sabbattha ve 25 Sattasa~gappahÊnassa 258 SabbadÈ sÊlasampanno 305 SantakÈyo 67 SabbadÈnaÑ dhammadÈnaÑ 64 SantavÈto 309 SabbapÈpassa 41

528 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Sa ] [ Sa ] SabbarÈgavirattassa 228 Sambuddhena 433 SabbalokaÑ 276 Sambuddhoti vaco 430 SabbasaÑyojanaÑ 70, 376 Sambuddho paÔijÈnÈti 368 Sabbaso 66, 425, 445 SambodhiyaggaÑ 387 SabbaÑ tuvaÑ 335 SammaddasÈ 392 SabbaÑ paravasaÑ 98 SammÈmanaÑ paÓidhÈya 237 SabbÈ disÈ 133 SayaÑ samÈdÈya 403 SabbÈbhibhuÑ 309 SayÈnabh|miÑ 341 SabbÈbhibh| 64 SaritÈni 62 Sabbe tasanti 32 SalÈbhaÑ nÈtimaÒÒeyya 66 Sabbe dhammÈ 53 Savanti sabbadhi 62, 434 Sabbepime 336 Sa ve akkheyyasampanno 232 Sabbe sa~khÈrÈ 53 Sa ve indriyasampanno 232 Sabbe samaggÈ 322 Sa ve bh|tapariÒÒo so 225 Sabbesu kÈmesu 440 Sa ve vidvÈ sa vedag| 425 Sabbesu bh|tesu 284 Sa ve sabbÈbhibh| 276 Sabhaggato 338 Sa ve sammaddaso 227, SamaÒÒÈ hesÈ 378 237, 250 SamantamasÈro 424 Sa sattakkhattuÑ paramaÑ 207 SamantÈ dhajiniÑ 343 Sa sabbadhammesu 403, 421 SamÈnabhÈgaÑ 389 SahassabhÈgo 342 SamÈhito 227, 228 Sahassamapi ce 28 SamitÈvi 358 SahÈpi dukkhena 272 SamitÈvino 353 SahÈvassa 6, 313 SamuddaÑ 253 SaÑyojanaÑ 349 Samo visesÊ 410 SaÑvaratthaÑ 215 Samo samehi 347 SaÑvuto 329 SampannaveyyÈkaraÓaÑ 331 SaÑvejanÊyaÔÔhÈnesu 216 SampannaÑ Munino 304 SaÑsaggajÈtassa 285 SambÈdhoyaÑ 340 SaÑsaggÈ vanatho 243

GÈthÈs|ci 529

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Sa ] [ Sa ] SaÑsuddhajino 334 SukarÈni 38 SÈgÈrÈ anagÈrÈ ca 270 SukhakÈmÈni 33, 89 SÈgÈresu ca 270 Sukhanti diÔÔhamariyehi 397 SÈtaÑ asÈtaÒca 414 SukhaÑ yÈva jarÈ 61 SÈtaÑ asÈtanti 413 SukhaÑ vata tassa 91 SÈtiyesu 412 SukhaÑ vÈ yadi vÈ 393 SÈ te saddhÈ 248 SukhÈ matteyyatÈ 61 SÈdhÈhaÑ BhagavÈ 350 SukhÈ virÈgatÈ 88 SÈmÈkaci~g|laka 315 SukhÈ saÑghassa 203 SÈraÒca sÈrato 14 Sukhito bÈvarÊ 433 SÈrambhÈ yassa 350 Sukhino vata 92 SÈruppaÑ attano 333 SukhumÈlÈ 324 SÈvatthiyaÑ 430 Sukho BuddhÈna 42 SÈhu dassanamariyÈnaÑ 44 Sukho viveko 88 SikhÊ yathÈ 311 SugataÑ pana nissÈya 270 Si~ghÈÓikÈ ca 308 SujÊvaÑ ahirikena 48 Si~ghÈÓikÈya 308 SuÒÒato lokaÑ 448 SiÒca bhikkhu 66 SuÒÒÈgÈraÑ 67 SÊtaÒca uÓhaÒca 287 SuÓÈtha me 336 SÊmantÈnaÑ 350 SutvÈ dhÊrÈnaÑ 390 SÊmÈtigo 403 SutvÈna ghosaÑ 388 SÊladassanasampannaÑ 45 SutvÈna d|tavacanaÑ 341 SÊlabbataÑ vÈpi 419 SutvÈna BuddhavacanaÑ 308 SÊlaÑ rakkheyya 241 SutvÈna Buddhassa 317 SÊlaÑ samÈdhi 230 SutvÈna haÑ 444 SÊluttamÈ 418 SutvÈ rusito 423 SÊhaÑvekacaraÑ 304 SutvÈ sabbadhammaÑ 361 SÊho yathÈ 290 SudassaÑ vajjamaÒÒesaÑ 49 SÊhova 290 SudiÔÔhaÑ vata 305 SukaraÑ sÈdhunÈ 150 SududdasaÑ 18

530 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ [ Sa ] [ Sa ] SuddhÈ suddhehi 322 So ce mukharajÈtiko 321 Supinena 405 So codito 182 SuppabuddhaÑ 56 So ÒÈtidhammo 9 SubhikkhavÈco 240 So pamÈÓa 253 SubhÈnupassiÑ 14 So bÈvarÊ 430 SubhÈsitaÑ 344 So bodhisatto 386 SurÈmeraya 49 Sobhayanto 341 SuvaÓÓatÈ 10 So yasaÑ paramaÑ 300 SuvijÈno 295 So vÊtarÈgo 354 SusukhaÑ vata 42, 43 So sabbasattuttamo 386 Suro yathÈ 408 So sÈkiyÈnaÑ 388 Sekhassa sikkhamÈnassa 231, 265 So hi brÈhmaÓa 430 Sekho pathaviÑ 19 SnehajÈ 321 Seyyo ayoguÄo 57, 224, 256 SvÈkkhÈtaÑ 369 Seyyo na tena maÒÒeyya 421 [ Ha ] Sele yathÈ 217 HatthasaÑyato 65 Selo yathÈ 25 Hananti bhogÈ 64 SevamÈno 241 HassaÑ jappaÑ 327 Sehi dÈrehi 296 HaÑsÈdiccapathe 39 SeÄenti 385 HitvÈ icchaÒca 389 So assakassa 429 HitvÈna piyaÒca 333 So ahaÑ vicarissÈmi 307 HitvÈ mÈnusakaÑ 73, 377 So ubhanta 435 HitvÈ ratiÑ 73 Sokapparideva 405 HitvÈ ratiÒca 377 SokamappajahaÑ 372 HiriÑ tarantaÑ 318 So karohi 48 HirÊnisedho 34 So kho panÈyaÑ 206 HirÊmatÈ ca dujjÊvaÑ 49 Socati puttehi 284 HÊnaÑ dhammaÑ 38 Socanti janÈ 405 HutaÒca mayhaÑ 349

KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake

SodhanapattaÑ 8 piÔÔhe TirokuÔÔasutte terasamapantiyaÑ “4. IdaÑ vo ÒÈtÊnaÑ hot|”ti pÈdato paÔÔhÈya ekekaÑ catupÈdagÈthaÑ katvÈ ekaÑ gÈthaÑ adhikaÑ katvÈ gÈthÈlakkhitasa~khyÈ visodhetabbÈ.