Kurier Wileński Dziennik Niez Ależni

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Kurier Wileński Dziennik Niez Ależni KURIER WILEŃSKI DZIENNIK NIEZ ALEŻNI Rok założenia 1840 nr 121 (12777)CZWARTEK, 21 grudnia 1995 r. cena 60 ct Z zadowoleniem przyjąłem propozycję od­ Aleksander Kwaśniewski: wiedzenia Wilna. Rozumie się, termin podróży Litwa i Polska mająnależy uzgodnić dodatkowo. — Panie prezydencie, Już kilkakrotnie mówił pan o dobrych stosunkach z Litwą, które, wielkie perspektywy współpracy Jak pan zapowiedział, w przyszłości będąjeazcze lepsze. Jakie są perspektywy współpracy? Czy ls 23 grudnia br. po zaprzysiężeniu na Zgro­ nich. Nie ma jednak powodu do dziwienia się z można się spodziewać, że zostaną otwarte nowe madzenia Narodowym — wspólnym posiedze­ tego — przecież to państwo mające 150 mi­ przejścia graniczne, podpisze się umowę o wol­ nia Sejmu I Senatu RP swe obowiązki zacznie lionów mieszkańców, z olbrzymimi zasobami su­ nym handlu? pełnić trzeci prezydent Rzeczypospolitej Polski rowców i... bombą atomową. Rosja nie ma — Niewątpliwie, będę popierał wszelkie ini­ Aleksander KwaśnlewskL W przededniu tego żadnego prawa veta w kwestii przynależności cjatywy przyczyniające się do rozwoju naszych ważnego wydarzenia prezydent elekt zgodził się Polski i innych państw do NATO. Intencje pol­ dwustronnych kontaktów. Wiem, że jest wiele odpowiedzieć na pytania agencji ELTA. skie nie są antyrosyjskie i nasz udział w struktu­ możliwości rozwijania nie tylko stosunków w ■ —i Gdy nowy prezydent zaczyna pełnić swe rach zjednoczonej Europy nie jest skierowany dziedzinie ekonomii, lecz też kulturze, turystyce, •bowlązkl, Inne krą|e interesują slf przede przeciwko Rosji bądź jakiemuś innemu państwu. sporcie. W obu państwach mają miejsce zasad­ wszystkim. Jaka bidzie Jego polityka zagranicz­ Co do przystąpienia do NATO 1 struktur nicze zmiany strukturowe. Zmiana geopolitycz­ na. Jaka będzie względem sąsiadów ze Wscho­ Unii Europejskiej, opinie wszystkich sił po­ nej sytuacji Litwy i Polski, krajów, które w po­ du? Dotychczas twierdzono, ie Polska nie ma litycznych Polski są jednakowe. W poszcze­ szczególnych okresach historycznych b^y ze polityki wschodniej. gólnych przypadkach poglądy i oceny po­ sobą ściśle związane, ocena przeszłości i — Ody zostanę prezydentem Polski, nie zaj­ szczególnych zgrupowań politycznych ze spowodowały niemało emocji, jednak— to zada­ dzie zasadniczych zmian w polityce zagranicznej zrozumiałych przyczyn bywają rozbieżne, nie historyków. Powinniśmy pragmatycznie kraju. Strategicznym celem mojej prezydentury jednak nikt nie neguje tego prioritetu w na­ patrzeć w przyszłość, a także, uwzględniając kon­ jest prowadzenie Polski do struktur Europy Za­ szej polityce zagranicznej. wencje międzynarodowe, troszczyć się o chodniej — Unii Europejskiej i NATO. Inspi­ Tymczasem niepokój wzbudza zbyt deklara­ mniejszości Litwinów i Polaków na terytoriach rują do tego aspekty historyczne, wymogi rozwo­ tywne stanowisko dotychczasowe naszych part­ obu krajów. ju ekonomicznego, wzmacnianie naszego nerów z Europy Zachodniej i USA To niedo­ Rozstrzyganie konkretnych problemów — bezpieczeństwa i demokracji, przystosowując je brze, że drzwi do struktur zachodnich w Polsce to kompetencja rządów. O ile pozwolą mi do wysokich standardów i wzorców Zachodu, otwiera się bardzo powoli I nie z głównego pełnomocnictwa konstytucyjne, będę wspierał te które mają moc w zachodniej części naszego propozycje. nieczne jest porozumienie w sprawie odmien­ wejścia. Swoją drogą, będąc prezydentem Polski lądu. Chociaż bezpośrednio nic nam nie grozi, nych poglądów i interesów. postaram się, by proces integracji naszego kraju — Szefowie państwa litewskiego Już niejed­ niemniej należy znaleźć takie rozwiązania, które Integrowanie się Polski z Europą Zachodnią z Zachodem został przyśpieszony. nokrotnie deklarowali swój zamiar prowadze­ ^zagwarantowałyby nam bezpieczeństwo w dale­ będzie bardzo trudne i skomplikowane. Musimy — W rozmowie telefonicznej z prezyden­ nia wspólnej dla obu państw polityki integracji kiej perspektywie. Pod tym względem NATO, się do tego dobrze przygotować i przede wszy­ tem Litwy Alglrdasem Brazanskasem został ze strukturami europejskimi. Czy taka polityka najpotężniejsza struktura wojskowa świata, jest stkim wykazać stabilność polityczną, rozwój eko­ pan zaproszony do złożenia oficjalnej wizyty na Jest możliwa? Jaka, pana zdaniem, powinna jedyną alternatywą. Z kolei w zintegrowanym nomiczny w oczach całego świata. Powinniśmy Litwie. Czy zaproszenie zostanie przyjęte? Kie­ być? organizmie Europy będzie nam łatwiej pokonać utrzymywać możliwie najwięcej stosunków z po­ dy można spodziewać slf pana prezydenta w Proces integracji ze strukturami europejski­ okres transformacji i zbliżyć się do najbardziej szczególnymi partnerami na Zachodzie, a Wilnie? mi jest nadzwyczaj skomplikowany i w wielu ■postępowych państw tego świata. jednocześnie troszczyć się o dobre stosunki z — Rozmowa z prezydentem Litwy Algirda- przypadkach dla poszczególnych państw jest od­ [ W naszym regionie były i zachowają się sąsiadami ze Wschodu — Rosją, Ukrainą, sem Brazauskasem sprawiła mi wielką mienny. Decyduje o tym stan ekonomiczny, pra­ zróżnicowane interesy istniejących w nim państw. Białorusią, Litwą. Od nas, Polaków, nie bez po­ przyjemność. Mamy bardzo wiele zbieżnych, a womocne ustawy, struktury socjalne i polityczne. Powinniśmy to uwzględnić, dokładnie tak samo jak wodu oczekuje się, że będziemy czynnikiem czasami nawet jednakowych poglądów w po­ Nie bacząc na to, możemy sobie nawzajem inasi partnerzy pcwinni uwzględniać interesy Pol­ stabilności Europy a nie czynnikiem napięcia. szczególnych kwestiach dotyczących wzaje­ pomóc przede wszystkim radą, szukaniem aki. Jeżeli chcemy zachować stabilność w Europie Nie możemy ignorować (aktu, że Rosja zajmuje mnych stosunków naszych państw, sytuacji poli­ możliwości zbliżenia. tycznej w naszym regionie. I utrwalić poczucie bezpieczeństwa narodów, ko­ ważne miejsce w świadomości polityków zachod­ — Dziękuję za rozmowę. prognozy rozwoju gospodarki Litwy lat 1996-98 Jeszcze jeden! Litewskiemu Akcyjnemu Nie napawają optymizmem Bankowi Innowacyjnemu We wtorek w Ministerstwie Ekono­ przyszłym roku będzie odpowiadała procentowa — przewidywana na rok miki przedstawiciele różnych instytucji wpisanemu do budżetu państwowemu 1998. ogłoszono moratorium Państwowych kontynuowali analizę pro- wskaźnikowi 15 proc., natomiast Bank OPK lat 1996-1998 w porównaniu Uwzględniając stan finansowy Li­ bankowy kraju. Wkłady mieszkańców W ekonomicznego i socjalnego roz­ Litewski przewiduje aż 32-procentową z rokiem 1994 musiałby wzrosnąć tewskiego Akcyjnego Banka Innowa­ stanowią w nim około 16 proc. Ten boju gospodarki Litwy na najbliższe trzy inflację. Swe prognozy Bank Litewski średnio o 4,1 proc. (w przyszłym roku i cyjnego oraz łamanie ustaw I aktów bank należy zrestrukturyzować, Jednak chód aż część danych, na przykład, opiera na zwiększającej się podaży w 1997— po 4,2 proc., w 1998 r. — 3,9 prawnych ustalone w działalności le­ można to uczynić jedynie zwiększając b* rok 1996 już uprawomocniono w pieniędzy, na którą z kolei rzutują proc.). Ceny porównawcze OPK w ro­ go banku, zarząd Banku Litewskiego jego kapitał lub doskonaląc Jakość pMjttażntejszych dokumentach. Z nich w napływające w różny sposób wpływy za­ ku bieżącym osiągną 17512 min litów, od 20 grudnia czasowo zawiesił pozwo­ aktyw, ij. zmniejszając portfel. tattede państwowym na przyizły rok graniczne. W przyszłym roku ta masa prognoza na rok 1996 — 18243 min lenie wykonywania wszystkich Optra- Obecnie Sejm dyskutuje nad pro­ PBewiduje się 15-procentową Inflację, z pieniędzy wyniesie około 1 mld 128 min litów, na 1997 r. — prawie 19015 min ęfl I ogłosił temu bankowi morato­ jektem ustawy o państwowym funduszu Powodu której resorty państwowe jesz- litów lub 282 min dolarów USA i litów, a na 1998 r.— ponad 19764 min riom, informąje ELTA. Taką decyzję pomocy bankom. Taki fundusz mógłby ®e nie mogą się porozumieć, informuje zwiększy podaż pieniędzy na Litwie o litów. Wzrost OPK w zasadzie powi­ zarząd Banku Litewskiego podjął 19 stać się podstawą prawną w finansowa­ ELTA ponad 2 mld litów. Zwrot pożyczek i nien zależeć od wzrostu podstawowych grudnia. niu nie tylko LABI, lecz także restru­ Jak powiedział minister ekonomiki 655 min litów deficytu budżetu, nieco gałęzi gospodarki— przemysłu, rolnic­ Surowe ograniczenie działalności kturyzacji innych banków. tytas Navlckas, od bazowych złagodzi cios zadany rynkowi pienię­ twa, tranaportu, budownictwa i In. LABI wprowadzono po tym, gdy bank Bank Litewski zaleca klientom **każnlków globalnego produktu żnemu, jednak inflacja nie zmieści się w który w strukturze OPK stanowi ponad centralny omówił wyniki kontroli LA- LAB Iw ustalonym trybie założyć konta tyowego (GPK) i inflacji w zasadzie już uprawnionych granicach. Między połowę jego objętości. BI i ocenił wielkość kapitału wspo­ w innych bankach Litwy. Od 20 grudnia przewidywane prognozy lat 1996- innymi, prognozy Banku Litewskiego Pesymistyczne są też prognozy mnianej instytucji finansowej, jakość br. środki na konta klientów w Akcyj­ ^ Na przykład, Ministerstwo Fi- są optymistyczniejsze niż Europejskie­ przyszłego bezrobocia. Jego procent kierowania bankiem i aktywami, Jego nym Banku Innowacyjnym nie będą fóiiów twierdzi, że inflacja w go Banku Odbudowy i Rozwoju—jego wzrośnie: w roku bieżącym poziom bez­ płynność i rentowność. Ustalono, że przyjmowane. zdaniem, w 1996 r. inflacja na Litwie robocia osiągnie 63 proc., w przyszłym Akcyjny Bank Innowacyjny jest 20 grudnia rano wokół głównej sie­ przekroczy 33 proc., w Estonii 25,8 roku — 7,9 proc., w 1997 — 10 proc., niewypłacalny,
Recommended publications
  • VILNIAUS UNIVERSITETAS INGA LEONAVIČIŪT ŠV. BRUNONAS KVERFURTIETIS IR 1009 M. MISIJA: ŠALTINOTYRINIS ASPEKTAS Daktaro Disert
    VILNIAUS UNIVERSITETAS INGA LEONAVI ČIŪTĖ ŠV. BRUNONAS KVERFURTIETIS IR 1009 M. MISIJA: ŠALTINOTYRINIS ASPEKTAS Daktaro disertacija Humanitariniai mokslai, istorija (05 H) Vilnius, 2014 Disertacija rengta 2001–2014 metais Vilniaus universitete Mokslinis vadovas: prof. habil. dr. Edvardas Gudavi čius (Vilniaus universitetas, humanitariniai mokslai, istorija – 05 H) 2 TURINYS ĮVADAS / 5 I DALIS. ŠV. BRUNONO IR 1009-ŲJŲ MISIJOS PAŽINIMO BYLA / 24 1. ŠV. BRUNONO BONIFACO PAŽINIMO TRADICIJOS / 24 1.1. Kamalduliškoji pažinimo tradicija: šv. Bonifacas – Romualdo mokinys, Bosnijos (arki)vyskupas, slav ų / rus ų kankinys / 25 1.1.1. Šv. Romualdo mokinio šv. Bonifaco atradimas arba kaip su juo susipažino Europa / 25 1.1.2. Paskutin ės šv. Bonifaco misijos geografin ės interpretacijos / 45 1.1.3. Šv. Bonifaco švent ės klausimas, arba romualdiškosios datos įsitvirtinimas / 55 1.2. Benediktiniškoji tradicija: Šv. Brunonas – 1008 m. Pr ūsijoje nužudytas rut ėnų (arki)vyskupas / 58 1.2.1. Žini ų apie šv. Brunono kankinyst ę sklaida Viduramžiais / 58 1.2.2. Ekehardiškosios žinios su rut ėnų (arki)vyskupu įsitvirtinimas / 66 1.3. Lokalin ė (Kverfurto) tradicija: Šv. Brunonas – Kverfurto graf ų gimin ės atstovas, dukart misionieriav ęs Pr ūsijoje ir ten 1008/1009 m. nužudytas / 79 1.4. Šv. Brunonas Bonifacas – sudvejintas šventasis / 88 1.4.1. Dviej ų švent ųjų koegzistavimas ir Lietuvos atsiradimas misijiniame itinerare / 88 1.4.2. „Brunono Bonifaco“ šaltini ų publikavimas ir sudvejinimo rebuso išsprendimas / 99 2. ŠV. BRUNONO BONIFACO PAŽINIMAS 1009-ŲJŲ MISIJOS GEOGRAFIN ĖJE ERDV ĖJE / 105 2.1. Sudvejintas šventasis Lenkijos-Lietuvos valstyb ėje / 105 2.2. Šv. Bonifacas – Regni Poloniae Patronus arba liturginis švent ųjų Brunono ir Bonifaco aspektas / 122 2.3.
    [Show full text]
  • Szlachta Litewska W Obliczu Nacjonalizmów Pod Koniec XIX I Na Początku XX Wieku
    R i m a n t a s M i k n y s Instytut Historii Litwy (Wilno) Szlachta litewska w obliczu nacjonalizmów pod koniec XIX i na początku XX wieku. Próba charakterystyki Zarówno w dyskursie publicznym, jak i w akademickim przyjęto nazywać wiek XIX i początek XX początkiem kształtowania się podstaw społeczeństwa nowoczesnego. Wiadomo, że nowoczesność zniszczyła część elementów społeczeństwa przednowo- czesnego, część zaś jego dawnych cech przytłumiła, ale nadal istnieją one w społeczeń­ stwach postmodernistycznych. Istotną zmianą, która charakteryzuje epokę moderni­ styczną jest zmieniony pogląd na stosunek tradycji do innowacji. Nowości, innowacje, innowacyjność stały się walorami dopiero w czasach „nowo­ czesności”. Do tego czasu wartością była tradycja i jej przestrzeganie. Nie oznacza to jednak, że nowoczesność całkowicie zniszczyła tradycję i tylko nowości przeważały sza­ lę wartości. Dlatego też czasem nowoczesność nazywa się konfliktem lub napięciem pomiędzy tym, co stare a co nowe, bez uwzględnienia zasięgu w poszczególnych spo­ łeczeństwach. Mieszkańcy Litwy, podobnie jak i innych obszarów Europy Środkowo- Wschodniej, przeszli od starego modelu do nowego opartego na zasadach społeczeń­ stwa nowoczesnego, w którym rodzina jest oddzielona od krewnych, a jednostka — od warstwy społecznej. Akurat w tych czasach wzrosła mobilność ludności i w społeczeń­ stwie popierano niwelowanie różnic. Tożsamość nowego społeczeństwa formowała się także w sferze etniczności wpływając na powstawanie coraz wyraźniejszych odrębności w stosunku do narodowo odmiennych sąsiadów: tych starych oraz nowych [tj. w miarę pojawiania się nowych, sąsiadujących z Litwą struktur państwowych — red.]. Już całe społeczeństwo, a nie tylko jego elitarna część za element łączący zaczęło uważać wspól­ notę etnicznego pochodzenia, obyczajów, tradycji, pamięci historycznej, długie wspólne zamieszkiwanie na tym samym terytorium.
    [Show full text]
  • Drozdowo Zachodnie Wzorce Z Indeksem Sklad.Indd
    ZACHODNIE WZORCE I WSCHODNIE REALIA ZACHODNIE WZORCE I WSCHODNIE REALIA Przedstawicielki elit prowincjonalnych w XIX i pierwszej połowie XX wieku redakcja Małgorzata Dajnowicz Białystok 2009 Recenzent Prof. dr. hab. Jadwiga Hoff Korekta językowa S. Kęska Skład i łamanie Jacek Chańko Projekt okładki Andrzej Dajnowicz © Copyright by Małgorzata Dajnowicz, 2009 © Copyright by Muzeum Przyrody w Drozdowie, 2009 Fotografi e pochodzą ze zbiorów Archiwum Nauki PAN i PAU, sygn. K.III-155, nr 772, archiwum rodzinnego Krystyny Witkowskiej oraz ze zbiorów autorów ISBN 978-83-924267-7-6 Wydawcy Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku Plac Uniwersytecki 1, 15-420 Białystok tel. 85 745 74 44 Muzeum Przyrody w Drozdowie Drozdowo, ul. Główna 38 tel./fax 86 219 20 81 [email protected] www.muzeum-drozdowo.pl Zrealizowano przy wsparciu fi nansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku Druk Białystok, tel. 85 7404704 [email protected] SPIS TREŚCI Małgorzata Dajnowicz Słowo wstępne . 7 O KOBIETACH NIEPROWINCJONALNYCH Piotr Sawicki Sofía Casanova i Izabela Lutosławska wobec hiszpańskiej tragedii. Doświadczenia i wnioski . 11 Monika Bednarczuk O próbie mariażu powieści katolickiej i popularnej – twórczość Izabeli Lutosławskiej -Wolikowskiej . 21 Krzysztof Buchowski Kobiety w litewskim odrodzeniu narodowym . 39 W MIASTACH NIE TYLKO PROWINCJONALNYCH Monika Piotrowska -Marchewa Kobiety i fi lantropia. Uwagi o zaangażowaniu przedstawicielek polskich elit w działalność dobroczynną w XIX wieku . 49 Grażyna Wyder Działalność społeczno -emancypacyjna przedstawicielek polskich elit intelektualnych w Poznańskiem na przełomie wieku XIX i XX . 69 Adam Dobroński Inteligentki prowincji w Łomżyńskiem XIX/XX w. 85 Andrzej Matusiewicz Kobiety w życiu społeczno -kulturalnym Suwałk przed 1914 rokiem . 103 Małgorzata Dajnowicz Zachodnioeuropejskie wzorce emancypacyjne na polskiej prowincji w początkach XX wieku.
    [Show full text]
  • Od Horodła Do Horodła (1413–2013) Unia Horodelska – Dzieje I Pamięć
    Od HOrOdła dO HOrOdła (1413–2013) Unia HOrOdelska – dzieje i pamięć Od HOrOdła dO HOrOdła (1413‒2013) Unia HOrOdelska – dzieje i pamięć WystaWa mUzeUm zamOjskiegO W zamOściU i mUzeUm HistOrii pOlski mUzeUm zamOjskie W zamOściU 29 IX – 31 XI 2013 HOnOrOWy patrOnat prezydenta rzeczypOspOlitej pOlskiej BrOnisłaWa kOmOrOWskiegO Zamość–Warszawa 2013 scenariusz wystawy (w porządku alfabetycznym) materiały ikonograficzne: Igor Kąkolewski, Piotr Kondraciuk, Karol Mazur, Jolanta Sikorska-Kulesza Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie Archiwum Państwowe w Lublinie kuratorzy wystawy Biblioteka Narodowa w Warszawie Piotr Kondraciuk, Igor Kąkolewski Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego Fundacja Książąt Czartoryskich – Biblioteka Książąt Czartoryskich projekt i aranżacja plastyczna wystawy w Krakowie Ryszard Kajzer – Zerkaj Studio – wystawa plenerowa Lwowskie Muzeum Historyczne we Lwowie Mirosław Bańkowski, Irena Cecot Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego (współpraca) – wystawa w Muzeum Zamojskim w Tarnowie Muzeum Historii Polski w Warszawie Muzeum Historyczne Miasta Stołecznego Warszawy redakcja naukowa książki Muzeum im. Ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie Igor Kąkolewski, Piotr Kondraciuk, Michał Kopczyński Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie Muzeum Lubelskie w Lublinie recenzenci naukowi książki Muzeum Okręgowe w Rzeszowie Dr hab. Jarosław Czubaty, prof. UW (IH UW) Muzeum Okręgowe w Tarnowie Dr hab. Piotr Ugniewski (IH UW) Muzeum Wojska
    [Show full text]
  • Od „Litwińskości” Ku „Krajowości”. Polityczno-Kulturowe Tradycje
    Swiatłana Kul-Sialwierstawa Od „litwińskości”1 ku „krajowości”. Polityczno-kulturowe tradycje Kresów W schodnich w XIX w ieku Przekonanie, że ziemie wschodnie pierwszej Rzeczypospolitej stanowią peryferie kultury polskiej, ukształtowane ponad sto lat temu, dosyć długo panowało tak w polskiej, jak i w białoruskiej historiografii. Termin „Kresy Wschodnie" w świadomości Pola­ ków ma symboliczny wydźwięk2, w literaturze historycznej zaś ma charakter typologiczny i podkreśla peryferyjność, pochod- ność kultury tych ziem. W ostatnich dziesięcioleciach polska historiografia wreszcie uznała polietniczny charakter kultury Kresów. W tym zakresie szczególne znaczenie mają prace Ju­ liusza Bardacha3, a pośród badań ostatniego dziesięciolecia - 1 Czytelnikowi należy się tu wyjaśnienie: w języku polskim funkcjonuje określenie „litewskość" - posłużyłam się jednak terminem „litwińskość", chcąc zaznaczyć terminologiczną dychotomię występującą w języku białoruskim: otóż „litwiny" (лпвшы) to mieszkańcy Litwy historycznej, obywatele zaś współczesnej Litwy to „litewcy" (лпоуцы). 2 Przyczyny i warunki pojawienia się tej nazwy, jej rozpowszechnienie i utrwalenie w świadomości Polaków najbardziej wyczerpująco, moim zdaniem, przedstawił Leszek Zasztowt. Poddając analizie treść terminu „kresy" w literaturze polskiej, między innymi stwierdza: „Kresy są [...] z jednej strony tęsknotą za czasami potęgi i chwały Rzeczypospolitej, z drugiej zaś - za zasługą Sienkiewiczowskiej Trylogii - widziane są jako swego rodzaju kraina wiecznej szczęśliwości, polski «Dziki Zachód» (a właściwie Wschód), gdzie w ciężkich zmaganiach zdobywało się fortuny i w walkach decydowały się losy Rzeczypospolitej" (Leszek Zasztowt, Kresy. 1832-1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i niskich dawnej Rzeczypospolitej, W arszaw a 1997, s. 25-32). ''Juliusz Bardach, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988; Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, W arszaw a 1994. Kresy a mitologia narodowa 118 Ryszarda Radzika4.
    [Show full text]
  • Lithuanian Paths to Modernity
    Lithuanian Paths to Modernity VYTAUTAS MAGNUS UNIVERSITY EGIDIJUS ALEKSANDRAVIČIUS Lithuanian Paths to Modernity UDK 94 Al-79 ISBN 978-609-467-236-1 (Online) © Egidijus Aleksandravičius, 2016 ISBN 978-9955-34-637-1 (Online) © Vytautas Magnus University, 2016 ISBN 978-609-467-237-8 (Print) © “Versus aureus” Publishers, 2016 ISBN 978-9955-34-638-8 (Print) To Leonidas Donskis 7 Table of Contents Preface / Krzysztof Czyżewski. MODERNITY AND HISTORIAN’S LITHUANIA / 9 Acknowledgements / 21 Part I: Before Down A Lost Vision: The Grand Duchy of Lithuania in the Political Imagination of the 19th Century / 25 Hebrew studies at Vilnius University and Lithuanian Ethnopolitical tendencies in the First part of the 19th century / 39 The double Fate of the Lithuanian gentry / 57 Political goals of Lithuanians, 1863–1918 / 69 Associational Culture and Civil Society in Lithuania under Tsarist Rule / 87 The Union’s Shadow, or Federalism in the Lithuanian Political Imagination of the late 19th and early 20th centuries / 105 Part II: The Turns of Historiography The Challenge of the Past: a survey of Lithuanian historiography / 137 Jews in Lithuanian Historiography / 155 Lost in Freedom: Competing historical grand narratives in post-Soviet Lithuania / 167 8 LITHUANIAN PATHS TO MODERNITY Part III: The Fall, Sovietization and After Lithuanian collaboration with the Nazis and the Soviets / 195 Conspiracy theories in traumatized societies: The Lithuanian case / 227 Lithuanian routes, stories, and memories / 237 Post-Communist Transition: The Case of Two Lithuanian Capital Cities / 249 Emigration and the goals of Lithuania’s foreign policy / 267 Guilt as Europe’s Borderline / 281 9 Preface Krzysztof Czyżewski MODERNITY AND HISTORIAN’S LITHUANIA I worry about ‘progressive’ history teaching… The task of the historian is to supply the dimension of knowledge and narrative without which we cannot be a civic whole..
    [Show full text]
  • Lietuva Ir Lenkija Xx Amžiaus Geopolitinėje Vaizduotėje
    Lietuva ir Lenkija XX amžiaus geopolitinėje vaizduotėje VYTAUTO DIDŽIOJO UNIVERSITETAS Lietuva ir Lenkija XX amžiaus geopolitinėje vaizduotėje Straipsnių rinkinys Sudarytojai: Andžej Pukšto, Giedrė Milerytė Kaunas • 2012 UDK 327(474.5:438)(091) Li-147 Redakcinė kolegija Prof. habil. dr. Egidijus Aleksandravičius (Vytauto Didžiojo universitetas) Prof. habil. dr. Marek Kornat (Lenkijos mokslų akademijos Istorijos institutas / Varšuvos kardinolo S. Wyszyńskio universitetas) Prof. dr. Šarūnas Liekis (Vytauto Didžiojo universitetas) Prof. dr. Saulius Sužiedėlis (Millersville universitetas) Prof. dr. Charles Francis Xavier Szymanski (Michigano valstybinis universitetas) Prof. habil. dr. Dariusz Szpoper (Gdansko universitetas) Recenzentai dr. Ryšard Gaidis (Vilniaus universitetas) dr. Rimantas Miknys (Lietuvos istorijos institutas) Apsvarstė ir rekomendavo išleisti Vytauto Didžiojo universiteto Politikos mokslų ir diplomatijos fakulteto taryba (2012 m. birželio 21 d., protokolo Nr. 48). Realizuojant mokslinių tyrimų projektą „XX amžiaus Lietuvos ir Lenkijos valstybių raidos vizijos“ (finansavimo sutarties Nr. MIP-09/2010), knygos leidimą parėmė Mokslininkų grupių projektai. ISBN 978-9955-12-865-6 (spausdintas) ISBN 978-609-467-088-6 (internerinis) © Vytauto Didžiojo universitetas, 2012 Turinys Andžej PukštO Pratarmė -------------------------------------------------------------------7 Egidijus ALEKSANDRAVIČIUS Unijos šešėlyje, arba federalizmas lietuvių Atgimimo politinėje vaizduotėje (XIX a. pabaiga–XX a. pradžia) -------------------------------11
    [Show full text]
  • Nowoczesna Litwa — Czy Istniała Alternatywa Dla Modelu Państwa Narodowego?
    Kwartalnik Historyczny Rocznik CXXV, 2018, 2 PL ISSN 0023-5903 DARIUS STALIŪNAS Instytut Historii Litwy, Wilno NOWOCZESNA LITWA — CZY ISTNIAŁA ALTERNATYWA DLA MODELU PAŃSTWA NARODOWEGO? Abstrakt: Niniejszy artykuł to próba wyja- Abstract: The present article seeks to śnienia, czy program litewskiego ruchu explain whether the programme of the Lith- narodowego w końcu XIX i na początku uanian national movement of the late nine- XX w. rzeczywiście zawierał alternatywę teenth and early twentieth century included dla modelu społeczeństwa/państwa naro- an alternative to the model of nation state, dowego, jak często twierdzi historiografi a as has often been argued in the Lithuanian litewska. Prowadzone badania pokazują, że literature on the subject. Research reveals litewski ruch narodowy, podobnie jak więk- that the Lithuanian national movement, like szość etnonacjonalizmów w Europie Środko- a majority of ethnic nationalisms in Central wo-Wschodniej, był zorientowany na model and Eastern Europe, was oriented towards państwa narodowego. the model of the nation-state. Słowa kluczowe: litewski ruch narodowy, Keywords: Lithuanian national movement, państwo narodowe, naród polityczny, Litwa nation-state, civic nation, ethnographic etnografi czna, I wojna światowa. Lithuania, World War I. 16 lutego 1918 r. Rada Litewska (Lietuvos Taryba, dalej: Taryba) uchwaliła deklarację niepodległości Litwy, która opierała się zarówno na prawie narodów do samostanowienia, jak też na prawie historycznym, ponadto zakładała odrzucenie „wszelkich państwowych związków, które były ustanowione z innymi narodami”1. Demokratyczna zasada samostano- wienia narodów i rozerwanie związków łączących Litwę z innymi pań- stwami dobitnie świadczyły o tym, że w 1918 r. świadomie tworzono 1 „nuo visų valstybių ryšių, kurie yra buvę su kitomis tautomis”, Lietuvos istorija, red.
    [Show full text]
  • „W Poszukiwaniu Syntezy”. Krajowość I Próby Znalezienia „Optymalnego
    Przemysław Dąbrowski "W poszukiwaniu syntezy" : Krajowość i próby znalezienia "optymalnego" wyjścia dla rozwiązania konfliktu polsko-litewskiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego na łamach wileńskiego "Włóczęgi" (1932-1936) Studia Prawnoustrojowe nr 26, 35-46 2014 UWM Studia Prawnoustrojowe 26 2014 Przemysław Dąbrowski Katedra Filozofii i Polityki Prawa Wydział Prawa i Administracji UWM „W poszukiwaniu syntezy”. K rajow ość i próby znalezienia „optymalnego” wyjścia dla rozwiązania konfliktu polsko-litewskiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego na łamach wileńskiego „Włóczęgi” (1932-1936) Pojęcie i znaczenie krajowości doczekało się już niezwykle bogatej litera­ tury przedmiotu1. Niewątpliwie do 1918 r. tzw. idea krajowa kształtowała się dychotomicznie, można było bowiem wyróżnić dwa warianty jej egzegezy: konserwatywny i demokratyczny. Po 1918 r., już w nowej rzeczywistości polityczno-społecznej, straciła na swojej sile oraz atrakcyjności, co jednak nie 1 Jedynie tytułem przykładu, należy wskazać, na prace: J. Bardach, O krajowcach, krajo- wości i patriotyzmie krajowym - dawniej i dziś, [w:] Księga Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ku europejskim tradycjom wspólnotowości, Sejny 2008, s. 495-531; D. Szpoper, Konserwatyści polscy byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w początkach działalności i rozwoju myśli politycz­ nej do 1905 roku, „Pro Fide, Rege et Lege” 1998, nr 2 (31), s. 16; idem, Gente Lithuana, natione Lithuana. Myśl polityczna i działalność Konstancji Skirmuntt (1851-1934), Gdańsk 2009, s. 229-240; R. Miknys, Michał Romer i krajowcy o koncepcji państwowości Litwy w latach 1922­ -1940, [w:] Krajowość - tradycje zgody narodów w dobie nacjonalizmu. Materiały z międzynaro­ dowej konferencji naukowej w Instytucie Historii UAM w Poznaniu (11-12 maja 1998), pod red. J. Jurkiewicza, Poznań 1999, s. 87-97; patrz też: J. Jurkiewicz, Demokraci wileńscy w latach 1905-1914 (Zarys działalności i myśli politycznej), „Acta Baltico-Slavica” 1983, t.
    [Show full text]
  • Hybrid Identities in the Era of Ethno-Nationalism: the Case of The
    Acta Baltico‑Slavica, 42 Warszawa 2018 DOI: 10.11649/abs.2018.005 Darius Staliūnas Lithuanian Institute of History Vilnius [email protected] Hybrid identities in the era of ethno-nationalism: Te case of the krajowcy in Lithuania In response to the suspension from his duties of the Catholic Bishop of Vilnius Edward von der Ropp, the Baltic German newspaper Rigasche Zeitung described this senior Catholic clergyman as follows: “ein weinig Pole, ein wenig Deutscher, ein wenig Litauer, aber stark katholisch” (Wronka, 1917, p. 113) (slightly Polish, slightly German, slightly Lithuanian, but most of all a Catholic). Tere are no doubts as to his Catholic identifcation and involvement. Te Bishop of Vilnius went to great eforts in trying to unite not just the Catholics in his diocese, but in all the lands of the former Grand Duchy of Lithuania (GDL) (Staliūnas, 1996, pp. 291–299), which is most likely what prompted the Riga newspaper to describe him as “slightly Lithuanian”. Ropp went so far as to establish a political party in 1906, which was dominated by Polish fgures, and there is basically no question that of all the cultures in this land, he identifed most closely with Polish culture. However, the Polish national democrats accused the bishop of not defending Polish interests strongly enough, whereas the Lithuanian intelligentsia considered Ropp a Polish nationalist. In the end, we should not be surprised at the fact that the newspaper published in the “capital” of the Baltic provinces made sure to remind its readers of Ropp’s German origins. In this case, it is not the individual’s own self­identifcation that we encounter, but the interpretation given by the publicist, one that the bishop himself would hardly have Tis is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 3.0 PL License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution, commercial and non­ ­ commercial, provided that the article is properly cited.
    [Show full text]
  • The Memory of Multicultural Tradition of the Grand Duchy of Lithuania in the Thought of Vilnius Krajowcy
    ISSN 2351-6658 ISSN (ONLINE) 2351-6666 THE MEMORY OF MULTICULTURAL TRADITION OF THE GRAND DUCHY OF LITHUANIA IN THE THOUGHT OF VILNIUS KRAJOWCY BARBARA PAWEŁKO-CZAJKA Abstract: The formation of national states and spread of nationalism at the beginning of the first half of the 20th century receded memory about common Polish-Lithuanian history. The dispute on the shape of Lithuania bore the idea of reconstruction of multicultural Lithuanian state. The article describes memory of multicultural tradition of the Grand Duchy of Lithuania and the will to improve Polish-Lithuanian relations and mutual understanding, which the Krajowcy activists promoted. Keywords: Grand Duchy of Lithuania, Krajowcy, Lithuanian-Polish Relations, Multicultural Tradition, Vilnius. ПАМЯЦЬ ПРА ШМАТКУЛЬТУРНУЮ ТРАДЫЦЫЮ ВКЛ У ДУМЦЫ ВІЛЕНСКІХ КРАЁЎЦАЎ Анатацыя: Фармаванне нацыянальных дзяржаваў і распаўсюд нацыяналізму напачатку першай паловы ХХ стагоддзя знішчалі памяць пра супольную польска-літоўскую гісторыю. Дыскусіі пра новы кшталт Літвы спарадзілі ідэю рэканструкцыі шматкультурнай літоўскай дзяр- жавы. Артыкул апісвае памяць пра шматкультурную традыцыю ВКЛ і жаданне палепшыць польска-літоўскія стасункі і ўзаемаразуменне паміж народамі, якія падтрымлівалі носьбіты гэтай ідэі. Ключавыя словы: Вялікае Княства Літоўскае, краёўцы, літоўска- польскія стасункі, шматкультурная традыцыя, Вільня. 442 Barbara Pawełko-Czajka Krajowcy idea was a political proposal created by Polish speaking nobility from Lithuania and Belarus. The idea was based on the heritage of multicultural state – the Grand Duchy of Lithuania. Krajowcy idea was an attempt to defend this memory from threats like nationalism and new national movements, which took place at the end of the 19th – beginning of the 20th century. During the formation of modern nations of Poland and Lithuania the unique type of national identity focused on the interest of common homeland – the territory of the former Grand Duchy of Lithuania continued to develop (Wielhorski, 1953: 18-19).
    [Show full text]
  • Lietuva Ir Lenkija Xx Amžiaus Geopolitinėje Vaizduotėje
    Lietuva ir Lenkija XX amžiaus geopolitinėje vaizduotėje VYTAUTO DIDŽIOJO UNIVERSITETAS Lietuva ir Lenkija XX amžiaus geopolitinėje vaizduotėje Straipsnių rinkinys Sudarytojai: Andžej Pukšto, Giedrė Milerytė Kaunas • 2012 UDK 327(474.5:438)(091) Li-147 Redakcinė kolegija Prof. habil. dr. Egidijus Aleksandravičius (Vytauto Didžiojo universitetas) Prof. habil. dr. Marek Kornat (Lenkijos mokslų akademijos Istorijos institutas / Varšuvos kardinolo S. Wyszyńskio universitetas) Prof. dr. Šarūnas Liekis (Vytauto Didžiojo universitetas) Prof. dr. Saulius Sužiedėlis (Millersville universitetas) Prof. dr. Charles Francis Xavier Szymanski (Michigano valstybinis universitetas) Prof. habil. dr. Dariusz Szpoper (Gdansko universitetas) Recenzentai dr. Ryšard Gaidis (Vilniaus universitetas) dr. Rimantas Miknys (Lietuvos istorijos institutas) Apsvarstė ir rekomendavo išleisti Vytauto Didžiojo universiteto Politikos mokslų ir diplomatijos fakulteto taryba (2012 m. birželio 21 d., protokolo Nr. 48). Realizuojant mokslinių tyrimų projektą „XX amžiaus Lietuvos ir Lenkijos valstybių raidos vizijos“ (finansavimo sutarties Nr. MIP-09/2010), knygos leidimą parėmė Mokslininkų grupių projektai. ISBN 978-9955-12-865-6 (spausdintas) ISBN 978-609-467-088-6 (internetinis) © Vytauto Didžiojo universitetas, 2012 Turinys Andžej Pukšto Pratarmė -------------------------------------------------------------------7 Egidijus ALEKSANDRAVIČIUS Unijos šešėlyje, arba federalizmas lietuvių Atgimimo politinėje vaizduotėje (XIX a. pabaiga–XX a. pradžia) -------------------------------11
    [Show full text]