Dolina Karpia

Mapa nawewnętrznej stronie okładki Mariusz Makuch, Mateusz Ledwoń, Agata Smieja,Jacek Betleja,Krzysztof Henel,AnnaŚwiątek Österreichisch-ungarische topographische Karte 1:25000ausdem19.Jahrhundert Fotografia naokładce Austro-Hungarian topographic map1:25000from the19 Austro-węgierska mapatopograficzna 1:25000zXIXwieku Projekt graficzny Autorzy tekstów Marcin Karetta, PiotrRymarowicz, AnnaŚwiątek Maciej Hojda(HOMAGO Studio Graficzne) Wydawca The mapontheinsidecover © by Stowarzyszenie DolinaKarpia Fotografie Stowarzyszenie DolinaKarpia Druk Drukarnia Pasaż Sp. zo.o. ul. Rynek2,32-640Zator ISBN 978-83-930927-8-9 [email protected] www.dolinakarpia.org The photo onthecover Publisher tel. 33841 0584 Printed by Marcin Karetta Layout Text authors Wydanie I Photos Graphisches Projekt Herausgeber Druck Fotos Textautoren Landkarte aufderInnenseite desUmschlags Umschlagsbild th

century

Dolina Karpia

Das Karpfental Carp Valley olina Karpia to atrakcyjny turystycznie i przy- ruga, bliźniacza ptasia ostoja w regionie. rodniczo obszar siedmiu gmin położonych Jej powierzchnia liczy nieco ponad 4023 ha D w Małopolsce, w powiatach oświęcimskim D i obejmuje kompleksy stawów, wyrobiska po- oraz wadowickim. W jego skład wchodzą gminy: żwirowe oraz dolny odcinek rzeki Soły - ciągnący się od Brzeźnica, Osiek, Polanka Wielka, Przeciszów, Spytko- miasta Kęty, aż do przedmieść Oświęcimia. Na opisy- wice, Tomice i Zator. Dolina Karpia obejmuje teren hi- wanym obszarze dominują wody płynące i stojące zaj- storycznego zagłębia hodowli karpia i rozciąga się na mujące blisko 25% powierzchni, a pozostała część przy- setkach hektarów w dolinie Wisły i Skawy. Znajduje się pada na tereny otwarte – głównie użytkowane rolniczo. w dogodnym położeniu komunikacyjnym – usytuowa- Kilka procent przypada na lasy. Soła na wielu fragmen- na jest na trasie pomiędzy ważnymi miastami regionu, tach zachowała tu swój naturalny, podgórski charakter w tym miastami wojewódzkimi: Katowicami i Krako- z rozległymi, kamienistymi łachami i plażami, wysokimi wem, a także innymi miejscowościami chętnie odwie- skarpami podmytych brzegów i starorzeczami. Rzece dzanymi przez turystów: Oświęcimiem, Wadowicami, charakteryzujące się wysoką jakością, gwarancją po- towarzyszą niewielkie już fragmenty niezwykle cen- Kalwarią Zebrzydowską czy Lanckoroną. Dolina Karpia chodzenia i przyjaznością dla środowiska. Więcej na nego przyrodniczo lasu łęgowego wierzbowo-topolo- jest idealnym miejscem wypoczynku nad kompleksami www.dolinakarpia.org/marka-lokalna. wego. Najciekawsze przyrodniczo kompleksy stawów stawów rybnych, jak również doskonale nadaje się do hodowlanych zlokalizowane są na dużej przestrzeni PLB120004 DOLINA DOLNEJ SOŁY uprawiania turystyki aktywnej, co umożliwia m.in. gę- Dolina Karpia to obszar o wybitnych walorach przyrod- między Oświęcimiem a Grojcem. sto usiana sieć szlaków rowerowych. Stawy karpiowe niczych i kulturowych, stanowiący doskonałą destyna- to wymarzone miejsce dla miłośników przyrody, gdyż cję turystyczną. Każdy znajdzie tu coś dla siebie – jest stanowią ostoję dla wielu gatunków flory i fauny, w tym to idealne miejsce zarówno dla miłośników przyrody, również gatunków zagrożonych w skali krajowej i euro- amatorów turystyki aktywnej, jak również dla osób szu- bszar ten obejmuje największe kompleksy bszar obejmuje system trzech starorzeczy pejskiej. Występuje tu największe w Polsce lęgowisko kających ciszy i odpoczynku. Wybierając się do Doliny stawów na Ziemi Oświęcimsko-Zatorskiej: rzeki Wisły (tzw. wiślisk). W skład systemu ślepowrona, faunistycznego symbolu Doliny. Na części Karpia warto odwiedzić Ekomuzeum Doliny Karpia O Spytkowice, Przeręb, Bugaj i Stawy Monow- O wchodzą wiślisko Miejsce, Oko i Krajskie. obszaru utworzono trzy ostoje Europejskiej Sieci Ekolo- – sieć atrakcji w terenie prezentujących dziedzictwo skie oraz dolinę rzeki Skawy. Początki hodowli karpia na Zbiorniki są częściowo ze sobą połączone, a starorzecze gicznej Natura 2000. przyrodnicze, kulturowe i historyczne Doliny Karpia tym terenie sięgają XIII i XIV wieku. Obecnie prowadzona Miejsce jest połączone rowem z rzeką Wisłą. Wszystkie pozwalających w wyjątkowy sposób zobaczyć, poznać jest tu intensywna hodowla ryb, ale wiele zbiorników jest trzy starorzecza są typowo wykształconymi, dojrzały- Dolina Karpia to również obszar o wybitnych walorach i doświadczyć różnych wartości regionu. Więcej na mocno zarośniętych roślinnością wodną. W ostoi znajdu- mi ekosystemami wodnymi. Najlepiej zachowane pod kulturowych. Wędrując po Dolinie Karpia nie można www.ekomuzeumdolinykarpia.pl. ją się żwirownie z wyspami, chętnie zasiedlanymi przez względem roślinnym jest wiślisko Miejsce, następnie pominąć zabytków Szlaku Architektury Drewnianej ptaki. Występuje tutaj co najmniej 17 gatunków ptaków Krajskie i Oko. W wiśliskach można wyróżnić strefowe 5 4 oraz Szlaku Zabytków Ziemi Oświęcimskiej. Atrakcją z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, dla których wyznacza pasy roślinności w zależności od głębokości (odległości

regionu jest również Energylandia – Rodzinny Park się ostoje sieci Natura 2000 oraz 7 gatunków z Polskiej PLH120084 WIŚLISKA od brzegów). Dobrze wykształcone są zarówno zbioro- Rozrywki w Zatorze oraz Zatorland – Park Ruchomych tawy karpiowe, charakterystyczne głównie dla Czerwonej Księgi Zwierząt (PCKZ). Stawy te to jedno wiska roślin bagiennych (pasy szuwarów) jak również Dinozaurów, Park Mitologiczny, Lunapark, Park Owa- Europy środkowo-wschodniej, są środowiskiem z nielicznych w Polsce stanowisk lęgowych podgorzałki. typowe zbiorowiska roślin wodnych (pływających i za- dów, a także Park św. Mikołaja w Zatorze. Ważnym S bardzo specyficznym, stworzonym i utrzymy- Lęgną się tutaj również inne gatunki zagrożone w Euro- nurzonych). Z ciekawszych gatunków można wymienić wydarzeniem jest Festiwal Doliny Karpia – cykl let- wanym przez człowieka. Zbudowane w celu hodowli ryb pie: mewa czarnogłowa, rybitwa białowąsa (PCKZ), rybi- Grzybienie białe, Grążel żółty, Rdestnica połyskują- nich imprez plenerowych, których inauguracją są Tar- są płytkie (około 1,5 m głębokości), ich dno jest wyrów- twa rzeczna, bąk (PCKZ), bączek (PCKZ), kropiatka, zie- ca, Rdestnica stępiona, Wywłócznik kłosowy. Obszar gi Turystyczne Doliny Karpia, podczas których można nane i lekko nachylone w kierunku mnicha spustowego, lonka (PCKZ), rybitwa czarna oraz podróżniczek. Dolina grupuje największe i najlepiej zachowane starorzecza PLB120005 DOLINA DOLNEJ SKAWY nabyć produkty lokalne, przede wszystkim znakomi- tak aby można z nich było grawitacyjnie spuścić wodę. Skawy, na odcinku od Graboszyc do ujścia do Wisły, na- w województwie małopolskim. te dania rybne, przyrządzane w okolicy na więcej niż Woda doprowadzana i odprowadzana jest ze stawów leży do jednych z najbardziej malowniczych zakątków 150 sposobów! Walory smakowe karpia pochodzą- systemem rowów. Rozległe powierzchnie wodne, ob- Ziemi Oświęcimsko-Zatorskiej. Mimo, że silnie prze- cego z Zatora cenione były już przez królów polskich fitość ryb oraz ponad 700-letnie istnienie sprawiają, że kształcona przez człowieka, zachowała w wielu miej- NATURA 2000 NATURA w średniowieczu, dlatego też karp z tutejszych stawów jest to jedna z najważniejszych w skali kraju ostoi ptaków scach układy zbliżone do naturalnych, bogate w ga-

DOLINA KARPIA nazywany jest królewskim. Oprócz produktów z kar- i roślin. Kompleksy stawowe należą do najstarszych i jed- tunki rzadkie i chronione. W zachowanych fragmentach pia warto również zwrócić uwagę na inne produk- nych z największych w naszym kraju ośrodków hodowli lasów łęgowych w drzewostanie oprócz wierzb, topoli ty oznaczone znakiem marki lokalnej Dolina Karpia karpia. Łączna powierzchnia stawów wynosi około 2000 czarnej spotkać można również olchę szarą. W runie na hektarów. Do najciekawszych kompleksów należą: Prze- wielu stanowiskach masowo występuje chroniona pa- STAWY RYBNE W DOLINIE KARPIA RYBNE STAWY ręb, Spytkowice, Bugaj oraz Rudze. Największym zbior- proć – pióropusznik strusi. Charakterystyczne dla doliny nikiem, o powierzchni 78 ha, jest Pilawa znajdująca się Skawy są liczne małe zbiorniki wodne rozmieszczone w gospodarstwie rybackim Przeręb. Jest to jednak wyją- wzdłuż biegu rzeki – pozostałość po często niekon- tek, ponieważ powierzchnia lustra wody zdecydowanej trolowanym wydobyciu żwiru. Obecnie stanowią one większości tutejszych stawów nie przekracza 40 ha. To środowisko życia płazów, a także bobrów. Samo koryto właśnie z tego terenu pochodzi słynny karp zatorski. Na rzeki zachowało w znacznej części naturalny charak- terenie Doliny Karpia hodowla ryb od wieków prowa- ter. Urwiste brzegi wykorzystywane są przez jaskółki dzona jest w sposób tradycyjny, jedynie drewniane wozy brzegówki, które gniazdują tutaj w licznych koloniach. i konie zostały zastąpione przez ciągniki. Natomiast żwirowe plaże zasiedlają sieweczki rzeczne i piskliwce. The Carp Valley is an area of great natural and cultural nother bird sanctuary in the region. Its area values making it an excellent tourist destination. Every- exceeds 4023 ha and contains pond com- one can find something for themselves here – it’s an A plexes, gravel pits and the lower section of ideal place for both nature lovers and active tourists as the Soła River from the town of Kęty to the suburbs of well as for those who enjoy peace and quiet. Being in the Oświęcim. The area is dominated by floating and stand- Carp Valley, it’s worth to visit The Carp Valley Eco-muse- ing waters covering nearly 25% of the area, while the um – a series of attractions in the open air that present rest is an open land - mainly cultivated ground. Several natural, cultural and historical heritage of the Carp Valley. percent of the area is covered by forest. On many sec- The museum provides an unusual way to see, experience tions, the Soła River has maintained its natural pied- and learn about various qualities of the region. More on mont character with broad, stony bars and beaches, www.ekomuzeumdolinykarpia.pl. steep scarps of undercut shore and old river beds. The river is surrounded by small patches of unusually valu- able riparian forest with willows and poplars. The most arp ponds, characteristic mainly for the Cen- interesting fish pond complexes are located in a large tral-Eastern Europe, provide highly specific en- area between Oświęcim and Grojec. vironment as they have been created and main- he Carp Valley is an attractive area from both C tained by humans. Established for fish breeding, they are the naturalistic and touristic point of view. shallow (ca. 1.5 m), their bottoms are levelled and a little It is located in Małopolska in the districts of SOŁA VALLEY PLB120004 THE LOWER T leaning so as to make gravitational water removal pos- Oświęcim and Wadowice and consists of seven com- sible. Water is delivered and removed by systems of munes: Brzeźnica, Osiek, Polanka Wielka, Przeciszów, ditches. Broad water areas, fish abundance and over he area contains the largest complexes of fish- he area is formed by the system of three old Spytkowice, Tomice and Zator. The Carp Valley is the 700-year-long existence make them one of the most im- ing ponds of the region of Oświęcim and Zator: river beds: Miejsce, Oko and Krajsie. The water historical fish-farming area spreading for hundreds of portant bird and plant habitats. The pond complexes are Spytkowice, Przeręb, Bugaj and Manowskie bodies are partly connected with each other hectares along the valleys of the Vistula and the Skawa T T among the oldest and the largest carp farming centres Ponds as well as the Skawa River Valley. Fish farming and the river bed Miejsce is connected to the Vistula Rivers. It is well approachable as it is situated near the in Poland. Their total area is ca. 2000 hectares. The most has been run here since 13th and 14th centuries. Al- River by a ditch. All the three river beds are typically route connecting the most important cities of the region interesting complexes are Przeręb, Spytkowice, Bugaj though currently it is run on a large scale, many ponds shaped mature water ecosystems. Plant cover is best including Katowice and Kraków (which are the voivode- and Rudze. The largest water reservoir is Pilawa with the are thickly grown with water plants. In the sanctuary preserved in the river bed Miejsce, then in Krajskie and ship capitals) as well as common tourists destinations surface of 78 ha, located in fish breeding farm Przeręb. there are gravel pits with bird-inhabited isles. At least Oko. In the old river beds we can distinguish vegetation such as Oświęcim, Wadowice, Kalwaria Zebrzydowska FISH PONDS IN THE CARP VALLEY FISH PONDS However, Pilawa is an exception as water surface of the seventeen bird species listed in Annex 1 of the Birds zones on different depths (distance from banks). Marsh and Lanckorona. The Carp Valley is an ideal place for rec- 7 6 majority of ponds does not exceed 40 ha. This is the Directive nest in the region. For these birds it is required plants (rushes) as well as typical communities of wa-

reation. It is also well suited for active tourism as it has PLH120084 WIŚLISKA place from which famous Zator carp originates. In the to establish bird sanctuaries within the frames of the ter plants (floating and immersed) are particularly well a large network of cycling trials. Carp ponds are a dream Carp Valley, fish farming has been run traditional ways Natura 2000 network. Additionally, seven species nest- developed. We can find here some interesting plant place for nature lovers, providing habitat for numerous for ages. The only thing that has changed is that horses ing in the valley are listed in the so-called Polish Red species e.g. European White Waterlily, Yellow Waterlily, fauna and flora species, many of which are endangered and wooden carts have been replaced by tractors. Data Book of Animals (PRDBA). The ponds are one of Shining Pondweed, Blunt-leaved Pondweed and Eur- in the scale of the country and Europe. What is more, the few Polish nesting sites of Erroginous Duck. Oth- asian Watermilfoil. The area is a gathering of the larg- local nesting site of Black-crowned Night Heron, a fauna er bird species, endangered in Europe, also nest here: est and best maintained old river beds in Małopolskie symbol of the valley, is the largest in Poland. In a part Mediterranean Gull, Whiskered Tern (PRDBA), Com- Voivodeship. of the area two sites of European Ecological Net Natura mon Tern, Great Bittern (PRDBA) and Little Bittern 2000 have been established.

THE LOWER SKAWA VALLEY SKAWA PLB120005 THE LOWER (PRDBA), Spotted Crake, Little Crake (PRDBA), Black Ternand Bluethroat. The Skawa Valley, from Graboszyce The Carp Valley is also an area of great cultural value. to the Vistula river-mouth, is one of the most scenic Visiting the Carp Valley you can’t miss historical mon- parts of the region of Oświecim and Zator. Despite ex-

uments of the Wooden Architecture Trail and the Trail 2000” ”NATURA tensive man-made changes, the valley has maintained of Oświęcim Land’s Monuments. The Energylandia its nearly natural character at many sites and it is abun- – a Family Fun Park in Zator, the Zatorland – a park of THE CARP VALLEY dant with rare and protected species. In the tree stands moving dinosaurs, the Mythological Park, the Lunapark, in the preserved fragments of riparian forests you can the Insects Park and the Santa Claus Park in Zator are find not only willows and black poplars but also grey also attractions of the region. The Carp Valley Festival is alders. At many sites in the undergrowth a protected also an important event. The festival is a series of open fern – the ostrich fern – occurs in large abundance. air events, inaugurated with The Carp Valley Tourist Fair Numerous small water bodies located along the river, where you can buy local products, especially delicious which are often remains of uncontrolled gravel output, fish dishes prepared in more than 150 ways! The taste of are characteristic elements of the valley. They provide carp from Zator was appreciated by Polish kings as early habitat for amphibians and beavers. The river bed has as in the Middle Ages, which is why local carp is called generally maintained its natural character. Steep river royal. In addition to carp products, it is also worth to pay banks are inhabited by sand-martins, which nest here in attention to other products with the Carp Valley Local quite large colonies. Gravel beaches provide home for Brand that are characterized by high quality, guaranteed little ringed plovers and common sandpipers. origin and environmental friendliness. More on www.dolinakarpia.org/marka-lokalna. as Karpfental ist ein touristisch und land- heute Königskarpfen. Außer der Karpfenprodukten sind as Zwillingsrefugialgebiet für Vögel in der Re- schaftlich attraktives Gebiet von sieben auch die anderen Produkte mit dem lokalen Markenzei- gion. Seine Fläche beträgt etwas über 4023 D Gemeinden, gelegen in Kleinpolen, in den chen des Karpfentals zu beachten, die sich durch ihre D ha und umfasst die Teichkomplexe, die Bag- Landkreisen Oświęcim und Wadowice. Es umfasst die hohe Qualität, Herkunftsgarantie und Naturfreundlich- gerseen nach dem Kiesabbau und die untere Strecke Gemeinden Brzeźnica, Osiek, Polanka Wielka, Przecis- keit auszeichnen.Mehr ist unter www.dolinakarpia.org/ des Flusses Sola, die sich von der Stadt Kęty bis zur zów, Spytkowice, Tomice und Zator. Das Karpfental war marka-lokalna zu finden. Vorstadt von Auschwitz erstreckt. Hier dominieren flie- immer schon ein regionaler Mittelpunkt der historischen ßende und stehende Gewässer, die fast 25% der Fläche Karpfenzucht und erstreckt sich auf Hunderte von Hek- Das Karpfental ist ein Gebiet von einem hohen Freizeit- beanspruchen. Der restliche Teil besteht aus offenen, tar in den Tälern von Weichsel und Skawa (Schaue). potential für die natur- und kulturbezogene Erholung. hauptsächlich landwirtschaflich genutzten Flächen. Ei- Die Landschaft liegt verkehrsgünstig zwischen der Jeder wird für sich etwas finden, es ist nämlich ein per- nige Prozente des Gebietes werden von Wäldern be- Woiwodschaftszentren Kattowitz und Krakau sowie fekter Ort für Naturliebhaber, sowohl für Touristen, die deckt. Der Fluss Sola hat in mehreren Abschnitten mit anderen, von Touristen besuchten Orten wie Wado- ihren Urlaub aktiv verbringen wollen, als auch für die- seinen ausgedehnten steinigen Nebenarmen und Strän- wice, Oświęcim (Auschwitz), Kalwiaria Zebrzydowska jenigen, die Ruhe und Entspannung suchen. Es ist auch den, hohen Böschungen von unterspülten Ufern und oder Lanckorona: ein ausgezeichneter Erholungsort empfhelenswert, das Ökomuseum im Karpfental zu Altarmen seinen natürlichen ursprünglichen Charakter an den Fischteichen, wo man auch aktiv seine Zeit besuchen. Es bildet ein Netz von Gebietsattraktionen, erhalten. Den Fluss begleiten die schon geringern Vor- verbringen kann, etwa bei einem Radausflug, bei dem die das natürliche, kulturelle und historische Erbe des ieses Gebiet umfasst die größten Teichkomple- kommen des Weiden-Pappeln-Auwaldes, bekannt für man von einem dichten Radwegenetz verwöhnt wird. Karpfentals darstellen und es jedem erlauben, auf eine xe des Oświęcim–Zator–Gebiets: Spytkowice, seinen hohem Naturwert. Die von der Natur her interes- Die Karpfenteiche sind ein traumhafter Ort für Natur- außergewöhnliche Art und Weise verschiedene Vorzüge D Przeręb, Bugaj und Monowitzer Teiche sowie santesten Komplexe von Zuchtteichen liegen im großen liebhaber, denn sie bieten Lebensraum für eine Vielzahl der Region kennenzulernen und zu erfahren. Mehr finden das Schauetal. Die Anfänge der Karpfenzucht in diesen Raum zwischen Auschwitz und Grojec.

von Pflanzen und Tieren, darunter auch bedrohte Arten Sie unter www.ekomuzeumdolinykarpia.pl Regionen reichen bis ins 13. und 14. Jhd. hinein. Zurzeit DER UNTEREN SOLA TAL PLB120004 DAS von landes- und europaweiten Bedeutung. So hat etwa wird hier eine intensive Karpfenteichwirtschaft geführt, der Nachtreiher hier seine größte Brutstätte in Polen viele Teichbecken sind jedoch stark mit Wasserpflanzen mit der Folge, dass er zum Wahrzeichen des Tales ge- bewachsen. Im Refugialgebiet befinden sich viele Kies- as Gebiet umfasst ein System von drei Altarmen kürt wurde. Aus einem Teil der Landschaft wurden drei ie Karpfenteiche sind eine vor allem für Mit- gruben mit Inseln, die gerne von Vögeln besiedelt wer- der Weichsel (sog. „wislisko“ in der polnischen Schutzgebiete des Natura 2000-Netzwerkes gebildet. tel-und Osteuropa typische Landschaft und den. Es kommen hier mindestens 17 Vogelarten vor, die im D Sprache), bestehend aus Altwassern Miejsce, D bilden eine spezifische Umwelt, geschaffen Anhang der ersten Vogelschutzrichtlinie der EU genannt Oko sowie Krajskie. Die Altarme sind teilweise miteinan- Das Karpfental ist eine Gegend vom außergewöhnlichen und gehalten von Menschenhand. Angelegt für die Fi- werden und für die Refugialgebeite im Rahmen von Na- der verbunden, das Altwasser Miejsce ist mit einem Gra- kulturellen Wert. Dem Wanderer bietet es eine Fülle schzucht sind sie meist flach (etwa 1,5 m tief). Ihr Boden tura-2000-Netz ausgesondert warden, sowie 7 Arten ben mit der Weichsel verbunden. Alle drei Altarme stellen von Sehenswürdigkeiten, auf die auf dem Lehrpfad der ist eingeebnet und leicht auf den sogenannten Mönch aus dem polnischen „Roten Buch der bedrohten Arten“ ein typisches gut ausgebildetes, limnisches Ökosystem (Polska Czerwona Księga – PCKZ). Diese Teiche bilden 8 Holzarchitektur und dem “Wanderweg der Sehenswür- hin geneigt, um einen Schwerkraftablass zu ermögli- dar. Am besten erhalten blieb der Pflanzenwelt in Wis- 9 digkeiten des Oswiecimer Landes“ hingewiesen wird. chen. Zu- und Ablauf des Wassers erfolgen durch ein eine der wenigen Brutstellen der Moorente, welche welt- lisko Miejsce, dann in Krajskie und Oko. In Wisliskos las- Highlights der Region sind auch der Familienfreizeit- Grabensystem. Eine ausgedehnte Wasserfläche, die weit vom Aussterben bedroht ist. Ihre Brutstellen haben sen sich die jeweiligen Zonen der Lebensgemeinschaften

park „Energylandia”, der Park derbeweglichen Saurier Rechhaltigkeit des Fischbestandes sowie eine 700-jäh- hier auch andere europaweit bedrohte Vogelgattungen: PLH120084 WIŚLISKA des Altwassers je nach Tiefe (Entefrnung von den Ufern) “Zatorland“,einMythologiepark, ein Lunapark, ein In- rige Erfahrung haben dazu geführt, dass dieses Gebiet Nachtreiher, Schwarzkopfmöwe, Weißbartseeschwalbe unterscheiden. Gut entwickelt sind sowohl Sumpfpflan- sektengarten sowie der Santa-Claus-Park in Zator. Ein eins der wichtigsten Refugialgebieten für Pflanzen und (laut PCKZ – die größte Stelle in ganz Polen), Rohrdom- zen-Gesellschaften (Schilfzone) als auch typische Was- wichtiges Ereignis stellt das Festival des Karpfentales Vögel im Land ist. Die Teichkomplexe gehören zu den äl- mel (PCKZ), Zwergdommel (PCKZ), Schwarzhalstaucher, serpflanzen-Gesellschaften (schwimmende und unter- DAS TAL DER UNTEREN SCHAUE TAL PLB120005 DAS (einschließlich des Karpfenfestivals in Zator) dar – eine FISCHTEICHE IM KARPFENTAL testen und den größten Karpfenzuchtanlagen in Polen. Purpurreiher, Tüpfelsumpfhuhn, Kleines Sumpfhuhn getauchte Wasserpfalnzen). Als interessanteste Arten Reihe von Freilichtveranstaltungen im Sommer, bei de- Die gesamte Teichfläche beträgt ca. 2000 Hektar. Die (PCKZ), Kolbenente, Uferschnepfe, Rotschenkel, Trauer- kann man hier die Weiße Seerose, die Gelbe Teichrose, nen man lokale Produkte erwerben kann, vor allem aus- interessantesten Komplexe sind: Przeręb, Spytkowice, seeschwalbe, Fluss-Seeschwalbe und Blaukehlchen. Das das Spiegelnde sowie das Stumpfblättrige Laichkraut, gezeichnete Fischgerichte, zubereitet auf mehr als 150 Bugaj und Rudze. Das größte Teichbecken mit einer Flä- Tal der Schaue gehört auf der Strecke zwischen dem Dorf das Ähriges Tausendblatt aufführen. In diesem Gebiet be- verschiedenen Arten! Die geschmackliche Qualität des che von 78 ha ist Pilawa, das zur Teichwirtschaft Przeręb Graboszyce bis zur Weichselmündung zu den malerischs- finden sich die größten und am besten erhaltene Altarme aus Zator stammenden Karpfens wurde schon von den gehört. Mit dieser Größe bildet er jedoch eine Ausnah- ten Gegenden der Oświęcim-Zator-Landschaft. Obwohl Kleinpolens. polnischen Königen im Mittelalter hoch geschätzt, des- me, weil die Wasserspiegelfläche der meisten hiesigen vom Menschen umgestaltet, wurden hier an mehreren 2000” ”NATURA wegen heißt der Fisch aus den hiesigen Teichen noch Teiche 40 ha nicht übersteigt. Gerade von hier stammt Stellen Systeme erhalten, die den natürlichen ähnlich DAS KARPFENTAL DAS der berühmte Zatorer Karpfen. Im Karpfental wird die und reich an seltenen und geschützten Arten sind. In den Fischzucht seit Jahrhunderten auf traditionelle Art und verbliebenen Fragmenten von Auwäldern kann man ne- Weise betrieben, nur Pferdewagen wurden durch land- ben Weide und Schwarzpappel auch Grauerle antreffen. wirtschaftliche Maschinen ersetzt. Die geschmackliche Im Unterholz kommt an manchen Stellen überreich der Qualität des aus Zator stammenden Karpfens wurde geschützte Straußenfarn vor. Charakteristisch für das schon von den polnischen Königen im Mittelalter hoch Schauetal sind zahlreiche kleine Wasserbecken, welche geschätzt, deswegen heißt der Fisch aus den hiesigen entlang dem Flussufer gelegen sind – sie sind Überreste Teichen noch heute Königskarpfen. der oftmals unkontrollierten Kiesgewinnung. Heutzuta- ge bilden sie den Lebensraum der Lurche und auch der Biber. Das Flussbett an sich hat größtenteils noch seinen natürlichen Charakter bewahrt. Die Steilufer werden von Uferschwalben bewohnt, die hier in zahlreichen Kolonien ihre Nester anlegen. Die Kiesküsten werden dagegen von Flussregenpfefern und Flussuferläufern besiedelt. 10 Pejzaż Stawy Przeręb Przeręb Ponds Fot. Marcin Karetta Teiche „Przeręb”

Landschaft Landscape 11 Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta Landscape

Włosienicznik tarczowaty Pond Water-crowfoot Schild-Wasserhahnenfuß 13 12 Pejzaż

Fot. Marcin Karetta Landschaft

Grzybieńczyk wodny na stawie Za Stodołami w kompleksie Przeręb Yellow Floating Heart at Za Stodołami Pond in the complex of Przeręb Szuwar pałkowy Common Bulrush Rohrkolben Europäische Seekanne auf dem Teich „Za Stodołami“ im Teichkomplex „Przeręb“ Fot. Marcin Karetta 15 14

Stawy Rudze na dole i Bugaj u góry Rudze Ponds at the bottom and Bugaj Pond at the top Teiche „Rudze“ unten und „Bugaj“ oben Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta Landscape 17 16 Pejzaż Landschaft

Stawy narybkowe w Laskowej Fry ponds in Laskowa Brutteiche in Laskowa Mozaika roślinności wodnej na stawach Przeręb A mosaic of water vegetation at Przeręb Ponds Mosaik von Wasserpflanzen auf den Teichen „Przeręb“ Fot. Marcin Karetta 18 19

Zarośla wierzbowe na zakolu Skawy Willow shrub at the Skawa River bend Weidengebüsch an der Flussschleife der Skawa Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta Landscape

Zbiornik „Ślepowron” (na dole) i łowisko „Podolsze” w rejonie Palczowic The “Ślepowron” (Night Heron) water reservoir (at the bottom) and the “Podolsze” fishery near Palczowice Becken „Ślepowron“ (Nachtreiher) unten und das Fanggebiet „Podolsze“ in der Umgebung von Palczowice 21 20 Pejzaż

Fot. Marcin Karetta Landschaft

Żwirownia Smolice Smolice gravel pit Kiesgrube „Smolice“ Zbiornik Łączany na Wiśle The Łączany Reservoir across the Vistula River Becken „Łączany“ entlang der Weichsel Fot. Marcin Karetta 23 22

Krajobraz rolniczy Polanki Wielkiej Agricultural landscape of Polanka Wielka Agrarlandschaft von Polanka Wielka Fot. Marcin Karetta 25 24

Starorzecza Wisły w Spytkowicach – obszar Natura 2000 „Wiśliska” The Vistula River oxbows in Spytkowice – “Wiśliska” Natura 2000 site Altarmen der Weichsel in Spytkowice – Natura-2000-Gebiet „Wiśliska“ Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta Landscape

Rezerwat Przeciszów Przeciszów nature reserve Naturschutzgebiet „Przeciszów“ 27 26 Pejzaż

Fot. Marcin Karetta Landschaft

Pasmo Draboża w gminie Brzeźnica The Draboż range in the Brzeźnica commune Plateauzug „Draboż“ in der Gemeinde Brzeźnica Pomnikowy buk w Lesie Bachowiec w gminie Spytkowice A monumental beech in the Forest of Bachowiec in the Spytkowice commune Denkmalbuche im Wald Bachowiec in der Gemeinde Spytkowice 28 Natura Dorosły ślepowron zdwoma młodymi Adult Night Heron withtwo chicks Fot. Marcin Karetta Einerwachsener Nachtreiher mitzwei Jungen

Natur Nature 29 Fot. Marcin Karetta Fot. Marcin Karetta Nature

Kwiat kotewki orzecha wodnego Water chestnut flower Blüte der Wassernuss Grzybienie białe European white water lily Weiße Seerose 31 30 Natura